МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖИЙН...

МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖИЙН ЖУРАМ

П.Нямдорж

“Монголын хөрөнгийн бирж” ТӨХК

Монголын Хөрөнгийн Бирж 1

МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖ-ийн журам, заавар

Арилжааны журам

Бүртгэлийн журам

Хяналтын журам

Гишүүнчлэлийн журам

Бусад журам, заавар


ҮНЭТ ЦААСНЫ ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬ

• Нийтлэг үндэслэл /Арилжааны систем, үе шат (pre-trading,opening auction call, regular trading, market close, post close session), ханшийн хэт өөрчлөлт, захиалга оруулах, Захиалгын сангийн төрөл, Арилжааны хэсэг /

• Захиалгын төрөл, нөхцөл /Нөхцөлт ба зах зээлийн захиалга, захиалгын онцлог шинжүүд /

• Арилжаа явагдах шатлал /Захиалгын баталгаажилт, Арилжигдах нэгж, Захиалга биелүүлэх, Ханшийн хяналт/

• Багцын арилжаа, Бүгдийг биелүүлэх эсхүл үл биелүүлэх дуудлага арилжаа /ханш тогтоох, ханшийн хязгаар, хүчинтэй хугацаа/

АРИЛЖААНЫ журам

3

ҮНЭТ ЦААСНЫ ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬ • Захиалгыг өөрчлөх, цуцлах ба арилжааг түр зогсоох/захиалга

өөрчилж, цуцласнаас үүсэх үр дагавар, арилжааг түр зогсоох ба үнэт цаасны арилжааг түр зогсоох/

• Арилжааны шимтгэл, хураамж

• Хувьцаа: Тал тус бүрээс 0.15%-0.4%

•

•

•

•

•

• Бусад /Биржийн үүрэг, гэнэтийн үйл явдал, журам өөрчлөх гэх мэт/

ЭЛЕКТРОН АРИЛЖААНЫ журам /үргэлжлэл/

ЗГҮЦ КБонд

Авсан тал Зарсан тал Авсан тал Зарсан тал

Анхдагч 0.00875% 0.12% 0.0175% 0.1575%

Хоёрдогч 0.00875% - 0.0175% -

4

ҮНЭТ ЦААСНЫ ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬ

• Нийтлэг үндэслэл

• Хөрөнгийн биржийн бүртгэлд бүртгэх /Бэлтгэх , хүсэлт гаргах, давхар бүртгэл, үнэт цаасны бүртгэлд бүртгэх, татгалзах, Бүртгүүлэх хэлбэр/

• Бүртгэлийн шалгуур /Хувьцааны бүртгэлийн шалгуур I, II, III ангилалын шалгуур, шалгуураас хөнгөлөх буюу чөлөөлөх/

• Өрийн хэрэгслийн бүртгэлийн шалгуур

• Бүртгэлд өөрчлөлт оруулах /хаалттай болон нээлттэй хүрээнд нэмж ҮЦ гаргах, хуваах нэгтгэх ангилал тогтоох/

• Үнэт цаас гаргагчийн үүрэг /Бүртгэлтэй байхад тогтмол биелүүлэх үүрэг

БҮРТГЭЛИЙН журам


ҮНЭТ ЦААСНЫ ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬ • Үйлчилгээний хөлс /Өргөдлийн ү.хөлс, Бүртгэх ү.хөлс,

жилийн ү.хөлс, Ү.хөлсөөс хөнгөлөх/

• Үнэт цаасны арилжааг зогсоох, бүртгэлээс хасах /Сайн дурын үндсэн дээр болон МХБ-ийн шаардлагаар, нөхцөл шаардлагууд/

• Хариуцлага /Шаардлага тавих, олон нийтэд зөрчлийг мэдээлэх, тогууль, арилжааг зогсоох, бүртгэлээс хасах гэх мэт/

• Бусад /хяналт шалгалт, маргаан шийдвэрлүүлэх/

БҮРТГЭЛИЙН журам

/үргэлжлэл/


Гишүүнчлэлийн журам

• НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ: • Гишүүдэд арилжаанд оролцох үйлчилгээг үзүүлэх, хяналт тавих,

хариуцлага ногдуулах үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхдээ нээлттэй, ижил тэгш, үл ялгаварлах зарчмыг баримтална.

• ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА /Ерөнхий болон Брокер, Дилерийн компанид тавигдах шаардлага/

• ЭЛСҮҮЛЭХ, ТАТГАЛЗАХ ТУХАЙ ШИЙДВЭР ГАРГАХ / өргөдөл гаргах, шийдвэр гаргах, үйлчилгээний хөлс/

• ТАЛУУДЫН ЭРХ ҮҮРЭГ

• ХАРИУЦЛАГА

ГИШҮҮНЧЛЭЛИЙН журам


ГИШҮҮНЧЛЭЛИЙН журам /үргэлжлэл/

ЭЛСЭХ ӨРГӨДӨЛ ГАРГАХ

1. Өргөдлийн маягт бөглөх, 2. МХБ-ийн шаардлага, нөхцлийг хангах талаар нотлох

баримт, 3. Бичиг баримтаа товъёоглож Гүйцэтгэх захирлын гарын

үсэг, тамга, тэмдгээр баталгаажуулан ирүүлэх, 4. Монгол хэл дээр материалаа ирүүлэх, 5. Шалгалтын явцад ирүүлсэн материалд өөрчлөлт

орвол ажлын 3 хоногт мэдэгдэх, 6. Өргөдөл гаргасан өдрөөс хойш ажлын 10 хоногт

шийдвэрлэнэ, энэхүү хугацааг ажлын 10 хоногоор сунгаж болно

7. Өргөдлийн хураамж 500,000.0 төг, Гишүүнчлэлийн элсэлтийн хураамж 15.0 сая төг

Монголын Хөрөнгийн Бирж

ГИШҮҮНЭЭР ЭЛСЭХЭД БОЛОН ЦААШИД ТОГТМОЛ ХАНГАХ НӨХЦӨЛ, шаардлага

1. ХНХ > СЗХ-ноос тогтоосон хэмжээ 2. Боловсон хүчний шаардлага: СЗХ тусгай

зөвшөөрөл, зөвшөөрөл олгох, бүртгэх журмын 3.1-д заасан мэргэжлийн боловсон хүчний шаардлагыг хангасан байх;

3. Үйлчилгээний танхим, албан тасалгааны тавилга, компьютер, хэвлэгч, хувилагч, дуу хураагууртай утас, факс,

4. Цахим хуудас, Суурин утастай байх 5. Дотоод үйл ажиллагаа, эрсдэл, мэдээлэл, хяналтын

журам боловсруулан дагаж мөрддөг байх 6. Тасралгүй үйл ажиллагаа явуулах бизнес

төлөвлөгөөтэй байх, 7. Төлбөр тооцоо гүйцэтгэгч банк, ТТХА-тай 3-лсан

гэрээ байгуулах,

8

1. Элсүүлэх:

Бүрдүүлэх баримт, материалыг шаардлагын дагуу бүрэн ирүүлсэн,

Тавигдах нөхцөл, шаардлагыг хангасан ,

2. Татгалзах:

Зөрүүтэй мэдээлэл ирүүлсэн,

Хорооны “Үнэт цаасны зах зээлд зохицуулалттай үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрлийн журам”-д заасан нөхцөл шаардлагыг хангаагүй

Гишүүнээс хасагдсан компани гишүүнээр элсэх өргөдлийг 6 сарын дотор дахин гаргасан

Өргөдөл гаргагч гишүүнээр элсэж, үнэт цаасны зах зээлд үйл ажиллагаа эрхлэх нь түүний эрх бүхий албан тушаалтан, нөлөө бүхий хувьцаа эзэмшигч, толгой компанийн үйл ажиллагаатай харшилж, сонирхлын зөрчил үүсгэнэ гэж үзсэн

Гишүүнчлэлийн журам /үргэлжлэл/

ГИШҮҮНЭЭР ЭЛСҮҮЛЭХ, ЭЛСҮҮЛЭХЭЭС ТАТГАЛЗАХ:


1. МХБ: Эрх

Гэрээний үүргийн биелэлтийг шаардах, хангуулах зорилгоор шалгалт хийж хариуцлага ноогдуулах, гишүүүний мэдээллийг нийтэд мэдээлэх

Үүрэг

Өдөр тутамын арилжааг хэвийн явуулах, мэдээллийн нууцлалыг хадгалах, гишүүдийн үүргийн хэрэгжилтийг шударга дүгнэх дүг нийтэд мэдээлэх

2. ГИШҮҮН: Эрх

Нийтэд тараагдах мэдээ, мэдээллийг үнэ төлбөргүй гаргуулан авах, үл ажиллагаа сайжруулах санал гаргах, МХБ-ийн үйл ажиллагаа санхүүгийн тайлантай танилцах МХБ-ийн шийдвэрийг эс зөвшөөрсөн тохиолдолд СЗХ гомдол гаргах

Үүрэг

гишүүнчлэлийг гэрээг дагаж мөрдөх, тайлан мэдээ, хураамжийг цаг тухайд нь өгөх Үнэт цаасны зах зээлийн ёс дүрмийг мөрдөж ажиллах


ЭРХ ,ҮҮРЭГ:



САНУУЛАХ, ТОРГУУЛЬ ТӨЛҮҮЛЭХ

АРИЛЖААНД ОРОЛЦОХ ЭРХИЙГ ТҮР ХЯЗГААРЛАХ

ГИШҮҮНИЙ ЭРХИЙГ ТҮДГЭЛЗҮҮЛЭХ

1. Бичгээр албан шаардлага хүргүүлэх

2. Торгууль, алданги тооцож төлүүлэх;

3. Сануулах ба бага хэмжээний торгуулиас бусад авагдсан арга хэмжээг олон нийтэд мэдээлнэ.

1. Журам, дүрэм, заавар болон хамтран ажиллах гэрээний дагуу үүргээ биелүүлээгүй,

2. Хяналт шалгалт хариуцсан албанаас санал дүгнэлт гарсан, СЗХ болон СЗХ-ны улсын байцаагчийн дүгнэлт гарсан,

3. Хамтран ажиллах гэрээнд заасан аливаа төлбөр, хөлсийг хугацаанд нь төлж барагдуулалгүй 30 хоног болсон;

4. Арилжааны төлбөр гүйцэтгэх үүргээ хугацаанд нь биелүүлээгүй тухай төлбөр, тооцоо гүйцэтгэх байгууллагаас мэдэгдсэн,

5. Арилжааны төлбөр, тооцоо гүйцэтгэх байгууллагатай хамтран ажиллах гэрээ цуцлагдсан,

6. Ажилтан нь МХБ ТӨХК-ийн “Гишүүний ажилтны ёс зүйн дүрэм”-ийг удаа дараа зөрчсөн

1. Олон нийтийг төөрөгдүүлсэн мэдээлэл тараасан, хувьцаа эзэмшигч, хөрөнгө оруулагчдын эрх ашгийг хохироосон,

2. Гишүүний арилжаанд оролцох эрхийг түр хязгаарласан зөрчлийг хугацаанд нв арилгаагүй,

3. Зах зээлийг урвуулан ашиглахаас сэргийлэх журмын нөхцөл, шаардлагыг зөрчсөн,

4. Брокер, дилерийн үйл ажиллагаа явуулалгүй 6 ба түүнээс дээш сар болсон

АВАХ ХАРИУЦЛАГЫН АРГА ХЭМЖЭЭ


1. Гишүүн өөрөө хүсэлт гаргасан,

2. СЗХ-ноос тусгай зөвшөөрлийг нь хүчингүй болгосон,

3. Гишүүний төлбөрийн чадвар нь алдагдсан, эсхүл төлбөрийн чадваргүй болсон, татан буулгах ажиллагаа эхэлсэн, дампуурлын хэрэг гүйцэтгэгч буюу эрх хүлээн авагч томилогдсон зэрэг тохиолдолд СЗХ, шүүх, хяналтын байгууллагын шийдвэрийн дагуу,

4. Хяналт шалгалт хариуцсан албанаас гишүүний эрхийг цуцлах тухай санал, дүгнэлт гаргасан,

5. Гишүүний эрхийг түдгэлзүүлснээс хойш 3 сарын хугацаанд эрх сэргээлгэх талаар арга хэмжээ аваагүй,

6. Аливаа төлбөр, хураамж, хөлсийг хугацаанд нь төлж барагдуулалгүй 6 сар болсон,

7. МХБ-ийн үнэт цаасны арилжаа, гишүүнчлэл, хяналтын журам болон холбогдох бусад хууль тогтоомжийг удаа дараа ноцтойгоор зөрчсөн,

8. МХБ болон дотоодын хөрөнгийн зах зээлийн нэр хүндэд ноцтойгоор харшлах үйл ажиллагаа, үйлдэл хийсэн нь тогтоогдсон,

9. Гишүүнээр элсэхдээ хуурамч баримт бүрдүүлсэн нь тогтоогдсон

ГИШҮҮНЧЛЭЛИЙН журам /үргэлжлэл/

ГИШҮҮНИЙ ЭРХИЙГ ЦУЦЛАХ, ХАСАХ


ҮНЭТ ЦААСНЫ ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬ • Нийтлэг үндэслэл

• Хяналт шалгалтын чиглэл /Хяналт шалгалтын ажлын чиглэл, Арилжааны хяналт, ҮЦК болон ХК-ийн хяналт шалгалт, Өргөдөл гомдол, мэдээ мэдээлэлд үндэслэсэн хяналт шалгалт/

• Хяналт шалгалтын зохион байгуулалт тайлан мэдээ

• Хамтарсан ажлын хэсэг, хяналт шалгалтын мэргэжилтэн / эрх, үүрэг, хориглох үйл ажиллагаа/

• Зөрчил түүнд ногдуулах хариуцлага / зөрчлийн төрлүүд, хариуцлага/

ХЯНАЛТ ШАЛГАЛТЫН журам


2016 онд орсон гол өөрчлөлтүүд:

ХЯНАЛТ ШАЛГАЛТЫН журам /үргэлжлэл/


• Хяналт шалгалтын 4 чиглэлийн хүрээнд хяналт шалгалтын үйл ажиллагааг өдөр тутам гүйцэтгэнэ

Хяналт шалгалтын мэргэжилтэн

• Хяналт шалгалтын 4 чиглэлийн хүрээнд хяналт шалгалтын үйл ажиллагааг өдөр тутам гүйцэтгэнэ

• Гишүүн үнэт цаасны компанийн үйл ажиллагаанд газар дээр нь гэнэтийн болон төлөвлөгөөт шалгалт хийнэ.

Хяналт шалгалт хариуцсан нэгж

• Санхүүгийн зохицуулах хорооны улсын байцаагч, хяналт шалгалтын мэргэжилтэнээс бүрдэнэ

• Үнэт цаас гаргагчийн үйл ажиллагаанд газар дээр нь гэнэтийн болон төлөвлөгөөт шалгалт хийнэ

Хамтарсан ажлын хэсэг

14


Төлөвлөгөөт болон гэнэтийн шалгалтаар илэрсэн зөрчилд акт тогтоох, торгууль тавих

Илэрсэн зөрчлийг арилгуулах талаар хугацаатай үүрэг,

албан шаардлага өгч биелэлтийг хангуулах

ХЯНАЛТ ШАЛГАЛТЫН ЖУРАМ /ҮРГЭЛЖЛЭЛ

15



Зайны хяналт, шалгалт

Гишүүн үнэт цаас цаасны компани болон үнэт цаас гаргагчаас

холбогдох хууль журмын дагуу ирүүлсэн баримт, тайлан, мэдээлэл

болон бусад мэдээ мэдээлэлд үндэслэн хийх хяналт шалгалт

арилжааны хяналтын систем ашиглан хийх хяналт шалгалт;

Газар дээрх шалгалт

удирдлагаас өгсөн үүрэг даалгавар, хэвлэлийн мэдээ, иргэдийн

мэдээлэл, арилжаа хянах явцад илэрсэн зөрчил зэрэг цаг үеийн

нөхцөл байдлаас шалтгаалан гишүүн үнэт цаасны компани болон үнэт

цаас гаргагчдын үйл ажиллагаанд гэнэтийн шалгалт хийх

тогтоосон хуваарь, төлөвлөсөн цаг хугацаанд батлагдсан удирдамжийн дагуу гишүүн үнэт цаасны компани

болон үнэт цаас гаргагчдад төлөвлөгөөт шалгалт хийх

16



• Сануулах;

• Гэрээний хариуцлага ногдуулах;

• Гишүүний арилжаанд оролцох эрхийг түр хязгаарлах;

• Гишүүний эрхийг түдгэлзүүлэх;

• Гишүүний эрхийг цуцлах;

• Гишүүний тусгай зөвшөөрлийг түдгэлзүүлэх санал хүргүүлэх;

• Гишүүний тусгай зөвшөөрлийг цуцлуулах санал хүргүүлэх.

Гишүүн ҮЦК-д

Биржийн

Эрх бүхий этгээдийн шийдвэрээр

• сануулах;

• гэрээний хариуцлага ногдуулах;

• үнэт цаасны арилжааг зогсоох;

• үнэт цаасны ангилал бууруулж бүртгэх;

• үнэт цаасыг бүртгэлээс хасах;

• нэмж үнэт цаас бүртгүүлэхтэй холбоотой эрхийг хязгаарлах

Үнэт цаас гаргагчид

Эрх бүхий этгээдийн шийдвэрээр

17

БУСАД


•Үнэт цаасны анхдагч зах зээлийн арилжааны журам

•Үнэт цаасны арилжаанд оролцох эрх олгох журам

•МХБ-ийн үнэт цаасны үнийн индекс тооцох журам

•МХБ ХК-ийн мэдээллийн журам

ЖУРАМ

•Арилжаа зохион байгуулах заавар

•Өргөдөл, гомдол хүлээн авах заавар

•Гишүүн компаниудаас цахим хэлбэрээр мэдээлэл ирүүлэх заавар

•Бүртгэлтэй компаниудаас цахим хэлбэрээр мэдээлэл ирүүлэх заавар

ДҮРЭМ ЗААВАР

18

АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА!


Nyamdorj Purevsuh

MONGOLIAN STOCK EXCHANGE

+976-11-313747(3312)

[email protected]

www.mse.mn

19

mailto:[email protected]

МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖИЙН...

Documents

Transcript of МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖИЙН...