بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی...

27
ﺎل ﻳﺎزدﻫﻢ، دورهوم د، ﺷﻤﺎره ﻣﺴﻠﺴﻞ ﭼﻬﻞ و دوم، ﺑﻬﺎر1391 ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮات داروﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻴﺎﻫﺪاﻧﻪ ﺳﻴﺪه ﺗﻜﺘﻢ ﺿﻴﺎ1 ، ﻧﺮﮔﺲ ﻣﺤﺮري1 ، ﺣﺴﻴﻦ ﺣﺴﻴﻦ زاده2 * 1 - داروﺳﺎز، ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﮔﺮوه ﻓﺎرﻣﺎﻛﻮدﻳﻨﺎﻣﻲ و ﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ، داﻧﺸﻜﺪه داروﺳﺎزي، داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﺸﻬﺪ، ﻣﺸﻬﺪ2 - اﺳﺘﺎد، ﮔﺮوه ﻓﺎرﻣﺎﻛﻮدﻳﻨﺎﻣﻲ و ﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ، ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻮم د اروﻳﻲ و داﻧﺸﻜﺪه داروﺳﺎزي داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﺸﻬﺪ، ﻣﺸﻬﺪ* آدرس ﻣﻜﺎﺗﺒﻪ: ﻣﺸﻬﺪ، داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﺸﻬﺪ، داﻧﺸﻜﺪه داروﺳﺎزي، ﺻﻨﺪوق ﭘﺴﺘﻲ: 91775 - 1365 ﺗﻠﻔﻦ و ﻧﻤﺎﺑﺮ: 8823251 ) 0511 ( ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ: [email protected] ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ: 4 / 2 / 89 ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺼﻮﻳﺐ: 23 / 6 / 90 ﭼﻜﻴﺪه ﺳﻴﺎﻫﺪاﻧﻪ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻳﻚ ﺳﺎﻟﻪ از ﺧﺎﻧﻮاده آﻻﻟﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻠﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺟﻨﻮب اروﭘﺎ، ﺷﻤﺎل آﻓﺮﻳﻘﺎ و ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﻲ آﺳﻴﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. داﻧﻪ اﻳﻦ ﮔﻴﺎه ﺣﺎوي روﻏﻦ، ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ، آﻟﻜﺎﻟﻮﺋﻴﺪ) ﻣﺜﻞ ﻧﻴﺠﻠﻴﺴﻴﻦ و ﻧﻴﺠﻠﻴﺪﻳﻦ( ، ﻛﻴﻨﻮن ﻫﺎ) ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻴﻤﻮﻛﻴﻨﻮن( ، ﺳﺎﭘﻮﻧﻴﻦ و اﺳﺎﻧﺲ ﻓﺮار اﺳﺖ. در ﻃﺐ ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺮاي ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺿﺪ ﻛﺮم و ﺟﻬﺖ ﻣﺸﻜﻼت ﻗﺎﻋﺪﮔﻲ، آﺳﻢ، دﻳﺎﺑﺖ، ﺳﺮﻓﻪ ﺑﻮده، ادرارآور و ﺷﻴﺮ اﻓﺰاﺳﺖ. اﺛﺮات ﻓﺎرﻣﺎﻛﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و زﻳﺴﺘﻲ ﺳﻴﺎﻫﺪاﻧﻪ و ﺗﻴﻤﻮﻛﻴﻨﻮن ، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳ ﻜﻲ از اﺟﺰاي ﺳﻴﺎﻫﺪاﻧﻪ، ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاردي ﭼﻮن اﺛﺮ آﻧﺘﻲ اﻛﺴﻴﺪاﻧﻲ، ﺿﺪ اﻳﺴﻜﻤﻲ، ﺿﺪ اﻟﺘﻬﺎب و ﺿﺪدرد، ﺿﺪ ﺻﺮع و ﺿﺪ ﺳﺮﻓﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﮔﻞ واژﮔﺎن: ﺳﻴﺎﻫﺪاﻧﻪ، ﺗﻴﻤﻮﻛﻴﻨﻮن، ﻓﺎرﻣﺎﻛﻮﻟﻮژي و ﺳﻢ ﺷﻨﺎﺳﻲ1 16 Downloaded from jmp.ir at 10:52 +0330 on Monday February 4th 2019

Transcript of بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی...

Page 1: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

1391بهار،شماره مسلسل چهل و دوم، دومسال يازدهم، دوره

فصلنامه گياهان دارويي

سياهدانهشناسي داروشناسي و سمبررسي اثرات

2زاده ، حسين حسين1، نرگس محرري1ييسيده تكتم ضيا*

، دانشكده داروسازي، دانشگاه علوم پزشكي مشهد،شناسي داروساز، كارشناس گروه فارماكودينامي و سم -1

مشهد

ارويي و دانشكده داروسازي دانشگاه علوم شناسي، مركز تحقيقات علوم د گروه فارماكودينامي و سم،استاد -2

مشهد، پزشكي مشهد

1365 - 91775 :پستي صندوق دانشكده داروسازي، دانشگاه علوم پزشكي مشهد،مشهد،: مكاتبهآدرس *

)0511 (8823251: نمابرتلفن و

[email protected]: پست الكترونيك

23/6/90 :تاريخ تصويب 4/2/89: تاريخ دريافت

چكيده

دانه . باشد ساله از خانواده آالله است كه فلور طبيعي جنوب اروپا، شمال آفريقا و جنوب غربي آسيا مي سياهدانه گياهي يك

. ، ساپونين و اسانس فرار است)مانند تيموكينون(ها ، كينون)مثل نيجليسين و نيجليدين(اين گياه حاوي روغن، پروتئين، آلكالوئيد

جهت مشكالت قاعدگي، آسم، ديابت، سرفه كرم و شود كه از جمله به عنوان ضد در طب سنتي براي چندين بيماري استفاده مي

سياهدانه، شامل كي از اجزاي، به عنوان ي اثرات فارماكولوژيكي و زيستي سياهدانه و تيموكينون. بوده، ادرارآور و شير افزاست

.باشد سرفه مي صرع و ضد التهاب و ضددرد، ضد ايسكمي، ضد اكسيداني، ضد اثر آنتيمواردي چون

شناسي سياهدانه، تيموكينون، فارماكولوژي و سم:واژگان گل

1

16

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 2: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

يازدهم، دوره دوم، فصلنامه گياهان دارويي، سال

1391شماره مسلسل چهل و دوم، بهار

. ..داروشناسي وبررسي اثرات

مقدمه

عالقه به داروهاي گياهي باعث افزايش رشد و مصرف آنها

بي داروهاي معمول استفاده از به خاطر عوارض جان . شده است

هاي گياهي و طبيعي به عنوان درمان سنتي تعداد زيادي فرآورده

اسـتفاده از . ها در چند دهه اخيـر بيـشتر شـده اسـت از بيماري

گياهـان دارويـي ]. 1،2 [االيام معمول بوده است گياهان از قديم

ثر تر در بعضي موارد يا حتي تنها ماده مؤ به عنوان انتخاب سالم

هـاي هـاي مختلـف و مكـان مـردم در فرهنـگ . اند معرفي شده

هـم ه هاي شبيه ب متفاوت گياهان مشابهي را براي اثر بر بيماري

ميكـروب، اكـسيدان، ضـد سرطان، آنتي مانند اثر ضد . شناسند مي

ــرات تعــديل ضــد ــي التهــاب و اث . ]1،3،4 [كننــده سيــستم ايمن

واده آاللــه از خــان(.Nigella sativa Linn)ســياهدانه

)Ranunculaceae( به طور معمول به عنوان دانه سياه در طب

در هنـد، كـشورهاي عربـي، اروپـا و . سنتي شناخته شده است

همچنـين بـه . شده اسـت ايران براي اهداف درماني استفاده مي

هـايي مثـل آسـم، فـشار خـون، عنوان ادويه ودر درمان بيماري

رد، اگزما، تب، سـرگيجه ديابت، التهاب، سرفه، برونشيت، سرد

دانه يا روغن آن بـه عنـوان . و آنفوالنزا نيز مصرف داشته است

. شـود انگل استفاده مي آور، شيرآور و ضد نفخ، ادرار داروي ضد

يك عقيده قديمي . حتي به عنوان افزودني غذايي نيز مفيد است

سنتي در اسالم راجع به سـياهدانه وجـود دارد كـه در اعـراب

ست و آن اين است كه سياهدانه يـك اكـسير و معجـون رايج ا

شفادهنده جهاني و عمومي است و به همين خـاطر بـه عنـوان

در . ها به جز مرگ مفيـد اسـت نوشدارو در درمان تمام بيماري

كتابي مقدس سياهدانه به عنوان داروي شفابخش ياد شده و در

ياري بـس . طب بقراط از آن به عنوان بهبوددهنده ياد شده اسـت

از موارد مصرف آن در طب سنتي به صورت علمي نيز آزمايش

.تشده اس

قسمت مورد استفاده از گياه، نوع عـصاره، روش مـصرف،

به تفكيك 1 شمارهدر جدول كننده نوع مصرف مورد مصرف و

يك مطالعه كلي از مقاالت در دسترس متن زير . شده است ذكر

ــاه اســت شناســي از فيتوشــيمي، فارمــاكولوژي و ســم ايــن گي

]5،6،7.[

، روش و مورد مصرف و نوع مصرف كننده هاي مختلف مورد استفاده گياه سياهدانه با توجه به نوع عصاره سمتقجدول تفكيكي -1 شماره جدول

)انساني انساني و غير(

مصرف كننده مورد مصرف روش مصرف نوع عصاره قسمت مورد استفاده از گياه شماره

بزرگساالن عروقي - هاي قلبي بيماري خوراكي HW ه خشكتمام گيا 1

2 - اسانس دانه - دانه خشك

روغن دانهNSA- EO وريدي

كننده و فعاليت كند

تضعيف كننده ضربان

اثر كرونوتروپيك -قلب

منفي

رت-قلب قورباغه

3 دانه بدون - دانه خشك

پوست خشك شدهHW,S,DEC, E80%, E95%

- استعمال خارجي

محيط - يخوراك

كشت آگار

هاو كرم ضد–درمان گال

اي هاي روده انگل كودكان و بزرگساالن

Cells-FL

E,Et,Plant,HW,S,M,E95% دانه خشك 4,W,E100%, H, S DEC

-غذاي روزانه

خوراكي بزرگساالن و دام - رت اشتهاآور- چاشني غذا

5 نمونه تجارتي - دانه خشك

از دانهHW,W,M - W-E1:1,

E70%- SC گاواژ -خوراكي

داخل صفاقي-معدي موش- رت –بزرگساالن التهاب تب و ضد اثر ضد

17

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 3: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

و همكارانضيايي

-1 شماره جدولادامه

مصرف كننده مورد مصرف روش مصرف نوع عصاره قسمت مورد استفاده از گياه شماره

6 - نمونه تجارتي از دانه

دانه خشك- روغن دانه W, SO, SC, E100%

-گاواژ معدي

- خل صفاقيدا

خوراكي

موش و رت فعاليت ضد دردي

7 - روغن دانه - تراوشات دانه

دانه و برگ و ريشهHW, S-DEC – S- SO -

E100%- W گاواژ - خوراكي

معدي

-زخم معدي فعاليت ضد

نفخ ضد–درمان معده درد ) معده ( رت - بزرگساالن

SO, S, W دانه 8 - داخل گوش

خوراكي

ان درمان دند- گوش درد

درد دردهاي شكمي بزرگساالن-اطفال

بزرگساالن تهوع ضد خوراكي S دانه 9

10 دانه بدون پوست خشك

دانه-شدهHW, DEC بزرگساالن آور عرق خوراكي

موضعي DEC دانه 11پيشگيري از بيد زدن

پارچه پشمي- --

12 - تراوشات دانه- دانه خشك

روغن دانهHW, S, SO, DEC, Ma خوراكي

در التهاب - سم برونشيالآ

ريوي ناشي از

سرفه ضد- سرماخوردگي

بزرگساالن

EO اسانس دانه 13داخل - وريدي

صفاقي

اثر محرك تنفسي و

برونكوديالتوري سگ-خوكچه هندي

14

دانه مخلوط با ميوه

كالوتروپيس پروسرا

وترميناليا كاتاپاS بزرگساالن فلج خارجي

شمي چ- خوراكي S ,Ma دانه 15 - آنفلوانزا - سينوزيت

احتقان- كونژگيتويت بزرگساالن

استعمال خارجي Ma دانه خشك 16 ايجاد - هاي پوستي جوش

درماتيت بزرگساالن

__ Et, E95% دانه خشك 17فعاليت ضد الروي

)كشنده الرو(

آرتميا سالينا و

پي پينز-الروكولكس

18 - دانه خشك شده در آون

دانه خشك با عسلW,S خوراكي

ماالريايي فعاليت ضد

)پالسموديوم فالسيپاروم(FCR-3\GAMBIA

بزرگساالن

19 - تراوشات دانه- دانه خشك

روغن دانهE100%-S- HW, S, DCM,

SO

تجويز موضعي بر

- خوراكي–پنيس

-گاواژ معدي

استعمال خارجي

تقويت كننده قواي

ادرار آور افزاينده - جنسي

سطح تستوسترون

بزرگساالن - رت

خوراكي HW-S دانه خشك 20 دفع - ها محرك كليه

سنگ كليه بزرگساالن

E95%-E70% دانه خشك 21 - گاواژ معدي

خوراكي خرگوش گذاري مهار تخمك

18

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 4: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

يازدهم، دوره دوم، فصلنامه گياهان دارويي، سال

1391شماره مسلسل چهل و دوم، بهار

. ..داروشناسي وبررسي اثرات

-1 شماره جدولادامه

مصرف كننده مورد مصرف روش مصرف نوع عصاره قسمت مورد استفاده از گياه شماره

22 E95% __ دانه خشك )فاز استروژني رحم(رت كاشت اثر ضد

23 دانه روغن - اسانس دانه

دانهEO, NSA, ED

-غذاي روزانه

گاواژ - خوراكي

معدي

- اثر آنتي اكسي توسيك

-اثر شل كنندگي رحم

شيرافزا

رحم خوكچه هندي و

بزرگساالن- رت

24 دانه بدون پوست خشك

روغن دانه - دانه -شدهS, HW, DEC, Powder, W,

E95%, NSA خوراكي

مصرف در عدم قاعدگي افزايش جريان - ) آمنوره(

، خون در قاعدگي - آور سقط آور قاعده

مصرف در زايمان و بعد محرك رحم- از زايمان

- )باردار(بزرگساالن رحم -بزرگساالن

خوكچه هندي و رت غيرباردار

25 كل گياه - اسانس دانه - دانه

خشك شدهS, HW, Ma, CF, S

–غذاي روزانه محيط - خوراكي

كشت سلولي

آلرژي و فعاليت ضد كننده سيستم ايمني تعديل

بزرگساالن و خوكچه موش طحال- هندي

NSE, EO, E95%, S دانه 26

- زيرپوستي محيط - خوراكي

كشت آگار بزرگساالن- رت محرك سيستم ايمني

27 - هاي هوايي خشك اندام

داخل صفاقي Ch, EA, W, H, M, ED دانه خشككند كننده فعاليت حركتي

و رفتار جستجوگرانه موش- حلزون

موش ضد تشنج- اثر نورولپتيك داخل صفاقي W-E1:1 دانه 28

__ NSA-EO زهر- روغن دانه 29فعاليت محرك عضالت

اسكلتي

ركتوم (عضله رت -)آبدومينوس وايلئوم

فقط عضله ركتوس آبدومينوس رت

دانه روغن- دانه خشك 30M, E80-95%, SO, HW,

NSA, S, W-E1:1, W, EO, M

خوراكيفعاليت غيراختصاصي

انقباضي ضد

تراشه خوكچه هندي و فقط –ژوژنوم خرگوش

ژوژنوم خرگوش ايلئوم و - بزرگساالن

-تراشه خوكچه هندي رحم و روده و ايلئوم

31 برگ - اسانس دانه- دانه

ساقه و ريشه Alk, EO, W-E1:1, E95%,

DCM, S, W گاواژ - وريدي

خوراكي- معدي -كاهنده فشار خون

كاهنده لمف - گربه- رت- سگ

بزرگساالن

NS دانه 32محيط كشت

سلولي

1 محرك توليد اينترلوكين مهاركننده - 3 و

ها فاگوسيت

لوسمي - ها لنفوسيت مورفو نوكلئار پلي

19

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 5: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

و همكارانضيايي

-1 شماره جدولادامه

مصرف كننده مورد مصرف روش مصرف نوع عصاره ز گياهقسمت مورد استفاده ا شماره

گاواژ معدي SO, W, FixO دانه- روغن دانه 33

كاهش دهندهASTوALT - مهاركننده

5 – HETE Synthesis - آلكالين فسفاتاز

و آ استيل 450سيتوكروم ترانسفراز و ْآنزيم برگرداننده ترانس كريپتازو تيروزيناز

)ها لكوسيت(رت

رت محرك آلكالين فسفاتاز گاواژ معدي W-HW دانه خشك- دانه 34

SO روغن دانه 35محيط كشت

سلولي ها ليپوزوم B4مهاركننده لوكوترين

W-S دانه خشك 36 - داخل صفاقي

خوراكي كاهنده ميزان كراتينين

خون كامل - رت

بزرگساالن

Et, M, W دانه خشك 37__

مهاركننده آنزيم تبديل

نسين و پروتئاز آنژيوتا

HIV و ويروس هپاتيت

C مهاركننده

SO روغن دانه 38 هاي رت لكوسيت ليپواكسيژناز- 5 مهاركننده __

E100%-Plant, Powder دانه خشك 39

گاواژ معدي و

- داخل صفاقي

گاواژ معدي

)باردار(رت اثر ضد القاء اثر داروها

رت ها باربيتوراتافزاينده اثر داخل صفاقي SO روغن دانه 40

W-E1:1, SO-NSA, EO زهر- روغن دانه - دانه 41 -گاواژ معدي

داخل صفاقي CNSكننده تضعيف

- قلب قورباغه- موش

رت

گاواژ معدي HW- FixO- ED روغن دانه- دانه خشك 42

- اثر كاهنده قند خون

افزايش حساسيت به

انسولين

خرگوش- رت

43

روغن دانه - دانه خشك

كل گياه - هخشك شد

خشك شده

Powder, Fla, W, M-EO W(HW) - W-E1:1, S, SO

گاواژ - خوراكي

داخل - معدي

صفاقي

ضد ديابت - )خون كامل(بزرگساالن

رت خرگوش

ED-EO نمونه تجارتي از دانه 44 -گاواژ معدي

داخل صفاقي خرگوش- پالسماي رت مهار آزادسازي انسولين

,S, HW, ED, W FixO روغن دانه- دانه خشك 45 گاواژ - خوراكي

معدي

كاهنده سطح كلسترول و

تري گليسريد

- خون كامل بزرگساالن

رت

عصاره آبي دانه خشك شده در آون 46 مهاركننده رشد ريشه گياه __

__

اسانس دانه 47 خوراكي __

فعاليت افزاينده عصبانيت

و بدخلقي سگ

20

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 6: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

يازدهم، دوره دوم، فصلنامه گياهان دارويي، سال

1391شماره مسلسل چهل و دوم، بهار

. ..داروشناسي وبررسي اثرات

-1 شماره جدولادامه

مصرف كننده مورد مصرف روش مصرف نوع عصاره د استفاده از گياهقسمت مور شماره

وريدي اتردوپترولي عصاره روغن دانه- دانه خشك 48 - اثر بند آورنده خون

كاهنده زمان پروترمبين

-خرگوش و خون انسان

رت

روغن دانه 49

قسمت محلول در متانول

روغن - اتردوپترولي عصاره

فيكسه شده

گاواژ -وريدي

معدي

ها مهاركننده تجمع پالكت

افزاينده زمان -

القاء - پروترمبين

هموگلوبين

- خون كامل بزرگساالن

خرگوش رت

روغن دانه روغن دانه 50محيط كشت

سلولي

افزاينده نفوذپذيري غشاء

و مهاركننده سنتز

_B2ترومبوكسان

مهاركننده پتانسيل

فيبرينوليتيكي

فيبروساركوما - ها ليپوزوم

1080- HT

W, E100% دانه تازه 51محيط كشت

سلولي

تشديد كننده سلولهاي

كشنده طبيعي YAC-Iلنفوما

52 دانه خشك شده در - دانه

اسانس دانه-آونMa - W-E1:1, W, Alch-

SEA, M, CF

حيط كشت آگار م

محيط كشت -

استعمال -سلولي

–خارجي و داخل

داخل صفاقي و

زيرجلدي

- فعاليت ضد سرطان

-فعاليت كشنده سلولي

-مطالعه متابوليزم سلولي

DNAمهار ساخت

- مالنوما-سالمونالتيفي

رده سلولي(موش

LEUKP388 – - هاي ريه موش سلول

- هاي جوركت سلول

ليمفوماي دالتون

M, W-M1:1, EO اسانس دانه- دانه خشك 53محيط كشت

سلولي

مهار -سميت سلولي

دگريداسيون دزوكسي

اثر از بين برندة ريبوز

ها راديكال

هاي ها، رده لنفوسيت

و CAسلولي اريچ

و 180 (ASC)ساركوما

ليمفوماي دالتون

54 روغن - هاي كوچك شاخه

دانه خشك- دانه

E95%, W-E50, 70-95% Fla, Powder, SO, EO,

FixO, S

- داخل صفاقي

-گاواژ معدي

غذاي روزانه

اثر ضد سميت كبدي

سميت اثر - وكليوي

وابسته به دوز

) سرم(و رت ) كبد(موش

و خرگوش

:اند م اختصاري موجود در جدول در ذيل توضيح داده شدهيعال

ED :عصاره اتر دوپترولي ،E :عصاره اتانولي ،H : ،عصاره هگزانيW :،عصاره آبيA-E : اتانولي، –عصاره اسيدي DEE : اتـري اتيـل عـصاره دي ،Et : عـصاره اتـري ،Ch : عـصاره

–عـصاره آبـي : W-E ، ) دمكـرده (عـصاره خيـسانده : Ma ، عصاره جوشانده آبي: DEC، اسيدي-عصاره آبي: W-A ، عصاره متانولي: M ، كلرومتاني عصاره دي: DCM، كلروفرمي

، اسـتات قـسمت محلـول در اتيـل : SEA ، هسته دانه: SC، گياه: Plant، ساپونيني قسمت غير: NSA ، آب داغ: HW، پوست دانه: SS ، دانه: S ، روغن دانه: SO، اسانس: EO ، اتانولي

SW : قسمت محلول در آب ،Fla :فالونوئيد ،Powder :پودر ،FixO : روغن فيكسه ،Alk : فاز آلكالوئيدي ،NSE : غير محلول در اتانول ،NS : نرمال سالين ،CF :ا قسمت جدا شده ب

كروماتوگرافي

مرفولوژي گياه

اين گياه به طور گسترده در جنوب اروپـا، شـمال آفريقـا و

آسيا و در كشورهايي مانند هند، ايران و كشورهاي عربي يافت

هاي آبي پررنگ و كمرنگ و گياهي خودروست با گل . شود مي

هاي فرم ميوه آن كپسولي است و شامل تعداد زيادي دانه . سفيد

رسد، باز اي مي هنگامي كه كپسول ميوه . فيد رنگ است مثلثي س

هاي آن به داخل فضا ريختـه بـه رنـگ سـياه در شود و دانه مي

].9 [ اصلي آن هستنديهاي گياه منبع اجزا دانه].8[آيند مي

21

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 7: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

و همكارانضيايي

طب سنتي

هاي اين گياه توسط پزشكان مصري و يوناني از ديرباز دانه

هـاي درد و كـرم ، دنـدان براي درمان سردرد، التهاب مخاط بيني

استفاده ]9،10 [آور، تنظيم قاعدگي و افزايش شير اي، ادرار روده

هاي اين گياه با نـام سـياهدانه معروفنـد كـه از دانه. اند شده مي

قديم در طب سنتي اسـالمي و خاورميانـه بـراي درمـان گـروه

، سردرد، اسهال خـوني، عفونـت، ها مانند آسم زيادي از بيماري

مفرط، پشت درد، افزايش فشار خون و مشكالت سيستم چاقي

و اگزمــاي پوســتي در تمــام جهــان اســتفاده ]8،11 [گوارشــي

هـا را بـا كمـي آرد بـه عنـوان توان دانـه مي. ]9 [شده است مي

].11 [چسباننده براي درمان زخم بيني و رماتيسم استفاده نمود

تركيبات موجود در سياهدانه

گـرم 406 گـرم پـروتئين، 216نه، در هر كيلـوگرم سـياهدا

گرم عصاره 249 گرم فيبر، ash( ،84( گرم خاكستر 45چربي،

ــروژن، ــدون نيت ــت، 38ب ــرم رطوب ــي105 گ ــن، ميل ــرم آه گ

گـرم فـسفر، ميلـي 527گـرم روي، ميلي 60گرم مس، ميلي 18

گـرم ميلـي 57گـرم تيـامين، ميلي 4/15گرم كلسيم، ميلي 1860

ميكروگرم فوليك اسيد 160پيرودوكسين و گرم ميلي 5نياسين،

ــه طــور كلــي ]12 [وجــود دارد روغــن، درصــد36 - 38و ب

اسـانس از آن درصد 4/0 - 5/2پروتئين، آلكالوئيد، ساپونين و

].6 [شود تهيه مي

ترين مـاده ، اصلي ]GC-Mass ]13در بررسي اسانس آن با

از آن و بعـد ) 1 شـماره شكل) ( درصد 8/27 - 57(تيموكينون

، )2 شـماره شـكل ) ( درصـد 1/7 - 5/15( سيمن -Pبه ترتيب

و لونجيفولن )3 شماره شكل) ( درصد 8/5 - 6/11(كارواكرول

ــد1 - 8( ــكل) ( درص ــماره ش ــشخص ) 4 ش ــم ــتش . ده اس

. ]14 [شود تيموكينون ديمره شده و تبديل به دي تيموكينون مي

شماره شكل (]16 [، نيجليدين )5 شماره شكل (]15 [نيجليسين

] 18 [و فرم ان اكـسايد آن ) 7 شماره شكل(] 17 [، نيجليمين )6

، چهار آلكالوئيدي هستند كه به عنوان كه يك ايزوكينولين است

.اند ماده مؤثره سياهدانه شناخته شده

در مطالعــه ديگــر نيجلــون، دي تيموكينــون، تيموكينــون و

تيموهيدروكينون به عنوان تركيبات فعـال اصـلي اسـانس ذكـر

هـاي موجـود در هشت نـوع اسـيد آمينـه در پـروتئين . اند شده

مونوساكاريدها در شـكل گلـوكز، . سياهدانه شناخته شده است

].19 -23 [رامنوز، گزيلوز و آرابينوز در سياهدانه موجودند

ــاپونين ــماره (س ــكل ش ــك ) 8ش ــياهدانه ي ــود در س موج

]. 19[ هـدرين اسـت αترپن مونـو دسموسـيديك بـا نـام تري

ونوئيدهاي موجود در آن كوئرستين، كامفرول و گاالكتوزيل فال

ــستند ــه]. 24[ه ــك روش در مطالع ــه كم ــر ب HPLCاي ديگ

شــكل ) ( درصــد0091/0(، تيمــول ) درصــد05/0(تيموكينــون

شـكل شـماره ) ( درصد 00077/0(، تيموهيدروكينون )9شماره

گيـري و دي تيموكينون در حد خيلي كم و غيرقابل انـدازه ) 10

هاي هندي، سوريه، اتيوپي و در نمونه . ]25 [ارش شده است گز

توكوفرول و رتينول نيز يافت شده استγ و αسودان، سلنيوم،

نيجليدين و TLCآلكالوئيدهاي قابل جداسازي به روش . ]26[

در بررسـي ]. 16[نيجليسين هستند كه حلقـه اينـدازول دارنـد

65/84كـه تركيـب GC-Mass ،38سياهدانه هندي بـه روش

دهنـد درصد كل تركيبات موجود در سـياهدانه را تـشكيل مـي

ــشخص ــا شــم ــده آنه ــه عم ــد از) درصــد9/97 (ده ك : عبارتن

P- آلفــا ) درصــد37/11(، تيموكينــون ) درصــد2/36 ( ســيمن ،

و ) درصــد32/6 (، لــونجي فــولن ) درصــد03/10(تــوجن

تركيبـات موجـود در اسـانس ]. 16) [ درصد 12/2(كارواكرول

، ) درصـد 8/11(، تيموكينـون ) درصد 6/53(آن، لينولئيك اسيد

باشـد مي) درصد 5/2 (و ترانس آنتول ) درصد 7/3(كاروكرول

7 درصد، رطوبـت 8/20در نمونه مصري ميزان پروتئين . ]27[

درصـد بـوده 8/34 درصد و چربـي 7/33درصد، كربوهيدرات

س آنتـول تـران : تركيبات اصلي گيـاه ايرانـي شـامل . ]28 [است

3/4( ، ليمــونن ) درصــد8/14( ســيمن -P، ) درصــد3/38(

شـكل شـماره ) ( درصـد 4 (، كـارون )11شكل شماره ) (درصد

].29 [باشد مي) درصد8/5 (و تيموكينون) 12

22

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 8: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

يازدهم، دوره دوم، فصلنامه گياهان دارويي، سال

1391شماره مسلسل چهل و دوم، بهار

. ..داروشناسي وبررسي اثرات

شكل ساختمان شيميايي بعضي از تركيبات موجود در سياهدانه

OH

CH3

H3C CH3 CH3

H3C CH3

O

O

CH3

CH3

H3C

1شكل شماره 2شكل شماره 3شكل شماره

N

N

CO2OH

H3C

N

N

H3CO

OCH3

O

4شكل شماره 5شكل شماره 6شكل شماره

OR1

O

CH2OH

OR2

N

CH3

H3CO

H3CO

7شكل شماره 8شكل شماره

CH3

OH

CH3

HO

H3C

CH3

OH

H3C

H3C

9شكل شماره 10شكل شماره

23

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 9: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

و همكارانضيايي

O

H2C CH3

CH3

CH3

H2C CH3 11شكل شماره 12شكل شماره

روش مناسب براي كنتـرل كيفيـت روزانـه ميـزان تيموكينـون

ــسي ــي روش پال ــان داروي ــن گياه ــانس و روغ ــود در اس موج

ه كردن تيمـول تيموكينون را با سولفون . ]30 [باشد پالروگرافيك مي

و كاروكرول و سپس اكسيداسيون آن توسط پتاسـيم دي كرومـات

كبد كاروتن حاصل از ].31 [توان تهيه كرد يا منگنز دي اكسايد مي

.]32 [كند تبديل ميAكارواكرول را به ويتامين

ــسفوليپيد شــامل ســياهدانهروغــن ــشكل از دو جــزء ف : مت

و فـسفاتيديل سـرين، فسفاتيديل كولين، فسفاتيديل تـانوالمين

و اسـيدهاي چـرب غيراشـباع ]19،20،33 [فسفاتيديل نيـستيل

و اسيد اولئيـك ) درصد 57(اسيد لينولئيك : شامل) درصد 83(

، لينولنيـــك و پالميتولئيـــك ، ليگنوســـريك ]3[) درصـــد24(

، ميريـستولئيك ) درصـد 14/0(، آراشيديك اسـيد ) درصد 3/0(

اسيدهاي ].34 [باشد مي) صد در 9/0(، ميرستيك ) درصد 18/0(

و اسـتئاريك اسـيد ) درصد 13 ( چرب اشباع مثل پالمتيك اسيد

].3 [از عصاره سياهدانه گزارش شده است) درصد3(

آوري گياه، روغن سياهدانه در طي فرايندهاي جمع درصد 20

].35 [شود ها هيدروليز مي جداسازي دانه و تهيه روغن با آنزيم

ر مورد خواص عصاره سياهدانه، روغـن، مطالعات زيادي د

هاي مختلـف اسانس يا تركيبات آن مانند تيموكينون در سيستم

بدن به صورت درون تني و برون تنـي انجـام شـده اسـت كـه

.بخشي از آنها در ذيل آمده است

اثرات داروشناسي

اكسيداني اثر آنتي

مطالعات نشان داده است كه روغن سياهدانه و تيموكينـون،

ها را در ليپوزوم مهار آنزيمي، پراكسيداسيون چربي از طريق غير

سياهدانه مانند كينون، كارواكرول، تركيبات ديگر ].36 [كنند مي

هاي آزاد بـه يكـديگر ترپنئول، در اتصال راديكال 4آنتول و تي

هـاي ايـن تركيبـات در گروهـي از آزمـون . ]13 [انـد العاده فوق

تركيبـات مختلـف . انـد بررسـي شـده اكـسيداني تني آنتـي برون

تركيـب بـا آهـن سياهدانه در اثر . افزايي دارند سياهدانه اثر هم

هـا ماننـد در بـسياري از بيمـاري . شود مانع اكسيداسيون آن مي

هـاي كبـدي ناشـي از عفونـت و مـواد سيروز كبدي يا آسـيب

اكـسيداني شـود، عمـل آنتـي شيميايي كه راديكال آزاد توليد مي

ــيســياهدان ــع شــود ه م ــد واق ــسيار مفي ــد ب ــر ].37،38[توان اث

اكـسيداني در پيـشگيري از سـميت كبـدي ناشـي از مـواد آنتي

هـاي جوشـانده، شيميايي و در نتيجه سرطان كبدي، با عـصاره

در . ]39 [اتانولي و متانولي سياهدانه نيز، مـشاهده شـده اسـت

سي ريبوز اكسيداني خود داك اي ديگر سياهدانه با اثر آنتي مطالعه

بـه خـاطر اثـر . ]13 [تني مهـار كـرده اسـت را به صورت برون

و در نتيجه افـزايش بيوسـنتز آن و DNAپيشگيري از تخريب

تواند سميت ها است كه مي جلوگيري از تغيير شكل كروموزوم

ناشي از عفونت شيستوزومايي بر سيستم تناسـلي و جنـسي را

].40 [كنترل نمايد

از طريـق T و Bهـاي خابي بر لمفوسيت سياهدانه با اثر انت

اي ديگر، سياهدانه در مطالعه . ]41 [لوسمي دارد ، اثر ضد ميتوژن

هندي با استفاده از روش تيو سيانات آهن و به كمك لينولئيـك

هـاي آزاد، باعـث ، با كاهش راديكال و دستگاه اسپكتروفتومتري

كاهش تشكيل پراكسيدها و در نتيجه افـزايش جـذب محلـول

اين نتيجه با استفاده از روغن دانه كلزا نيز مـشاهده . شده است

به علت وجـود اسـيدهاي چـرب و تركيبـاتي . ]27 [ده است ش

هـاي فلـزي و تركيبـات نظير توكـوفرول، كاروتنوئيـدها، يـون

24

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 10: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

يازدهم، دوره دوم، فصلنامه گياهان دارويي، سال

1391شماره مسلسل چهل و دوم، بهار

. ..داروشناسي وبررسي اثرات

فسفري در مقادير كمتر، گياه تـازه و دسـت نخـورده بيـشتر از

ليپيدهاي . است روغن حاصل از آن در برابر اكسيداسيون مقاوم

قطبــي ســياهدانه بــه ويــژه فــسفوليپيدها منبــع قــوي تركيبــات

خروج هيدروپراكسايدها از روغن سـرعت . اكسيدان است آنتي

از عـصاره آبـي و اتـانولي . ]42 [كنـد اكسيداسيون را كنـد مـي

اكسيدان در روغن توان به عنوان پايداركننده و آنتي سياهدانه مي

الكلي بيشتر از آبـي اسـت هتأثير عصار ذرت استفاده كرد، البته

هيـستاميني پراكـسايدي و آنتـي اكسيداني، آنتي اثرات آنتي ].43[

سياهدانه موجـب محافظـت مخـاط معـده از آسـيب ناشـي از

].44 [كند مصرف الكل شده و از بروز زخم معده پيشگيري مي

].45 [كنـد پيـشگيري مـي DNAاسانس سياهدانه نيز از آسيب

هدانه بر آسيب اكـسيداتيو ناشـي از سـم آفالتوكـسين و روغن سيا

ــت ــؤثر اس ــي از آن م ــوي ناش ــدي و كلي ــميت كب ــر ].46 [س اث

در نتيجه . برابر اسانس آن است 4 - 5اكسيداني روغن سياهدانه آنتي

].47 [اين اثر به تيموكينون وابسته نبوده به كارواكرول وابسته است

رساند ا به حد نرمال مي ها ر مصرف تيموكينون، ميزان اسپرم

اكـسيدان بـا خنثـي كـردن تيموكينون به عنوان يك آنتـي ].40[

ــال ــر راديك ــسين، اث ــميت دوكسوروبي ــل در س ــاي آزاد دخي ه

محافظتي در پروتئين اوري و افزايش چربـي ناشـي از سـندرم

تيموكينون و متابوليـت آن ].48 [هاي كليوي دارد التهاب سلول

اكـسيدان نقـش مهمـي در نوان آنتـي دي هيدروتيموكينون به ع

هاي مختلف موش ها در بافت پيشگيري از پراكسيداسيون چربي

تيموكينـون و روغـن سـياهدانه بـه ].49 [اند از خود نشان داده

اكــسيداني باعــث پيــشگيري از افــزايش علــت خاصــيت آنتــي

هموسيستئين ناشي از متيونين شده كه اين امر خـود منجـر بـه

اي در مطالعـه ].50 [دشـو قلبي عروقـي مـي هاي كاهش بيماري

ــياهدانه در ــن س ــون و روغ ــافظتي تيموكين ــرات مح ــر اث ديگ

ــي ــسيداسيون چرب ــشگيري از پراك ــيب پي ــي از آس ــاي ناش ه

].29 [ايسكميك به هيپوكامپ به اثبات رسيده است

سرفه اثرات ضد

گرم بر كيلوگرم اثـرات ميلي40 و 20تيموكينون با دوزهاي

ــتيك محــافظتي در ــرفه ناشــي از اسيداس ــر س درصــد 20 براب

اين اثرات با پيش درماني نالوكسان . درخوكچه هندي نشان داد

].51 [مهار شد) گرم بر كيلوگرم ميلي2(

ايسكمي اثرات ضد

و الكلـي ) گـرم بـر كيلـوگرم 1(دانه سياهدانه، عصاره آبي

داري صدمات سـلولي طور معني ه ب) گرم بر كيلوگرم ميلي 6/1(

و CA1 رگ را در منـاطق 4ناشي از ايسكمي مغـزي بابـستن

CA3 اي ديگـر اسـانس در مطالعه ].52 [ هيپوكامپ كاهش داد

و تيموكينـون ) گرم بر كيلوگرم ميلي 048/0 - 0/ 384(سياهدانه

ــي5/2 - 10( ــوگرم ميل ــر كيل ــرم ب ــرات محــافظتي روي ) گ اث

چهاررگ در ليپوپراكسيداسيون ناشي از ايسكمي مغزي با بستن

بــر مغــز عــصاره دانــه عــالوه].53 [هيپوكامــپ رت نــشان داد

سياهدانه باعث كاهش صدمات ايسكمي در عـضالت اسـكلتي

داخـل گرم بـر كيلـوگرم ميلي 2/0سياهدانه با مقادير . ]54 [شد

صفاقي باعث محافظت كبد در مقابل ايسكمي ايـن بافـت شـد

بـافتي ناشـي از اسانس سياهدانه صـدمات اكـسيداتيو و . ]55[

همچنـين .]56 [رت كـاهش داد ايسكمي را در بافـت كليـه در

و اسـانس ) گرم بر كيلوگرم ميلي خوراكي 5 - 100(تيموكينون

اثـرات ) گـرم بـر كيلـوگرم ميلـي خـوراكي 5/2 - 5(سياهدانه

رت نشان رپرفيوژن در - محافظت گوارشي در مقابل ايسكمي

].54،57 [داد

تهابدرد و ال اثرات ضد

دردي قوي روغن طبق مطالعات انجام شده در مورد اثر ضد

دردي صفحه داغ، پرش دم و هاي ضد سياهدانه به كمك آزمون

مشخص شده كه به علت كـاهش ايـن ) استيك اسيد با (پيچش

، سيستم اوپيوئيدي وارد دنبال تجويز همزمان با نالوكسان ه اثر ب

تـضعيف سيـستم روغن سياهدانه باعث . ]58 [ده است شعمل

روغن سياهدانه يا تيموكينـون بـه ].59 [شود عصبي مركزي مي

صور مختلف خوراكي، داخل صفاقي و داخـل مغـزي اسـتفاده

دردي آنها با نالوكـسان و با بررسي مكانيسم اثر ضد . شده است

هاي كاپا و مو مشخص شده هاي گيرنده تعدادي از آنتاگونيست

دردي خـود را از اثـرات ضـد كه روغن سياهدانه و تيموكينـون

25

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 11: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

و همكارانضيايي

سياهدانه .كنند اعمال ميκ وμ1 فوق نخاعي هاي طريق گيرنده عصاره آبي سياهدانه به عنوان . در شرايط التهابي نيز مفيد است

تب در موش استفاده شده است التهاب و ضد ، ضد درد ماده ضد التهـابي عـصاره دردي و ضـد اي ديگر اثر ضـد در مطالعه . ]60[

وجود آمده توسط كاراجينان در پنجه مـوش ه دم ب آهدانه بر سيا. ]59 [هـاي صـفحه داغ بـه اثبـات رسـيد و همچنين در تـست

التهابي عصاره سـياهدانه نيـز بررسـي مكانيسم احتمالي اثر ضد ــق مهــار . شــده اســت ــون موجــود در عــصاره از طري تيموكين

يي نظيـر سيكلواكسيژناز و ليپواكسيژناز از توليـد ايكوزانوئيـدها مشخص . كند جلوگيري مي قوياً B4، لكوترين B2ترومبوكسان

ــر ضــد ايكوزانوئيــدي و شــده اســت كــه روغــن ســياهدانه اث .]36،60 [اكسيداني بيشتري از تيموكينون دارد آنتي

تيموكينون به صورت داخـل صـفاقي و داخـل مغـزي نيـز فـاز اوليـه و ثانويـه تـست استفاده شده كـه در كنتـرل هـر دو

ــت ف ــوده اس ــؤثر ب ــالين م ــالوه. رم ــاير ع ــسان، س ــر نالوك بدردي تيموكينون را اثر ضد κ و μ1هاي هاي گيرنده آنتاگونيست

اما آنتاگونيست گيرنده . كنند مي در فاز اوليه تست فرمالين مهار γهمچنين عـصاره .]59 [ اوپيوئيدي روي هيچ فازي تأثير ندارد

هـاي از طريـق گيرنـده سـرفه خـود را آبي سياهدانه نيز اثر ضد هــاي ييــد اثــر آن برگيرنــدهأكنــد كــه ت اوپيوئيــدي اعمــال مــي

التهـابي اسـانس اثـر ضـددردي و ضـد ].61 [اوپيوئيدي اسـت بـا اسـتيك (دم پا با كاراجينان، رايتينگ آهاي سياهدانه با تست

دردي پـرش دم نيـز بررسـي ، تست فرمالين و تست ضد )اسيددردي ناشـي از اسـانس ، اثـر ضـد در تست فرمالين . شده است

اثـر . سياهدانه در تزريق همزمـان بـا نالوكـسان تغييـري نكـرد ليتـر بـر ميلـي 4/0التهابي اسانس سياهدانه با حـداكثر دوز ضد

، به دو صورت موضعي و خوراكي بر التهاب پاي رت كيلوگرم اين اثر مربوط بـه تيموكينـون به اثبات رسيده است كه احتماالً

اثر عصاره آبي و متانولي سياهدانه . ]62 [باشد در آن مي موجوديكـي . هاي رفتاري بررسي شده است به كمك آزمون CNSبر

عـرض هـر (اي است خانه 16ها يك صفحه سياه از اين تست هـا در كه تعداد ورود حيوانات به اين خانـه ) متر سانتي 3 خانه،و تعـادل در بررسـي فعاليـت .شـود دقيقـه بررسـي مـي 5طي

حركت به دنبـال چـراغ روشـن در هاي حركتي حيوان با تست كنندگي سيستم اعصاب تضعيف قفس تاريك و ميله چرخان اثر

ده كـه در مـورد عـصاره شـ مركزي با اين دو عصاره مـشاهده ].63 [متانولي اين اثر بيشتر بوده است

سرطان اثرات ضد

ه آن بررسـي ثرؤسرطان احتمالي سياهدانه يا مواد مـ اثر ضد به طور مثـال عـصاره متـانولي دانـه گيـاهي بـدون . شده است

سـرطاني ، اثر ضـد هاي طبيعي كمترين سميت بر روي لنفوسيت . ]64 [ دارد 180هـاي لمفومـا و سـاركوما روي سـلول قوي بر روز بـه 10گرم عصاره در هر مـوش بـه مـدت ميلي 2مصرف

اي آلـدريچ را هـاي كارسـينوم تواند سلول تني مي صورت درون Tهـاي پپتيـدها در سـلول اسانس سياهدانه بيان پلـي . مهار كند

لنفوسيت را تغيير داده كه اين تغيير ممكن است مربوط به يكي سـياهدانه ضـمن . ]45 [از خواص بيولوژيكي سـياهدانه باشـد

سرطان را نيز كـاهش ، سميت داروهاي ضد پيشگيري از سرطان اده شده است كه مصرف موضـعي به طور مثال نشان د . دهد مي

تواند سرطان پوسـت ايجـاد شـده توسـط عصاره سياهدانه مي دي متيل بنزوآنتراسن موجود در روغن كرچـك را در مراحـل

تزريق داخل صفاقي عـصاره . ]65 [موش مهار نمايد ي در يابتدا از ميزان شيوع ساركوماي بافت نـرم درصد 67 سياهدانه تقريباً

متيل كالنترن ايجاد 20 روز مصرف زيرجلدي 30، كه بعد از رادرمان با عصاره اتانولي بـه طـور . ]64 [دهد ، كاهش مي شود مي

. ]66 [كند مشخصي عوارض سيس پالتين را در موش كمتر مي ها تزريق شـده دقيقه قبل از سيس پالتين به رت30اين عصاره

طان سر و اثر محافظتي بر سميت كليوي ناشي از اين داروي ضد مـشخص نيـست امـا روش محافظتي عصاره دقيقـاً ].67 [دارد

شود كـه ممكـن اسـت ايـن اثـر را از طريـق افـزايش گفته مي در صــورتي كــه . ســرعت دفــع ســيس پالتــين اعمــال نمايــد

، در آب خوراكي با دوز ، ماده اصلي اسانس سياهدانه تيموكينونmg/kg/day 5 مـراه روز نيـز ه 5 روز به تنهـايي و 5 به مدت

، به طور مشخص سميت كليـوي ايـن ايفوسفاميد مصرف شود شـود دارو را كه منجر به بروز سـندرم فـانكوني در مـوش مـي

26

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 12: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

يازدهم، دوره دوم، فصلنامه گياهان دارويي، سال

1391شماره مسلسل چهل و دوم، بهار

. ..داروشناسي وبررسي اثرات

بـه نظـر . ]68 [دهـد سرطاني آن را افزايش مي كاهش و اثر ضد رسد كه مكانيسم پيشنهادي ديگر براي تيموكينون كه موجب كاهش مي

ـافظتي در برابـر سميت كليوي ايفوسفاميد و همچنين اعمال اثـرات مح، خاصيت دشو سميت كليوي ناشي از سيس پالتين در موش و رت مي

ـيس چنين اثر ضد تيموكينون هم ].69 [اكسيداني آن باشد آنتي سرطاني سـالص جـدا . دهد پالتين را افزايش مي اثر صمغ، روغن و دو تركيـب خ

يز بـه صـورت هاي تيموكينون و دي تيموكينون ن شده از سياهدانه به نام هاي سلولي تومور انساني بررسي هاي پايه رده تني بر سميت سلول برون

ـام . شده است عليرغم اثر سـميت تيموكينـون و دي تيموكينـون بـر تم درصدw/w1 ، صمغ و روغن سياهدانه تا حداكثر دوز هاي سلولي رده

ـا اين اثرات نمـي . ها ندارند سميتي بر اين دسته از سلول طر توانـد بـه خـلولي . ]5،70 [هاي آزاد باشد سازي راديكال خنثي اثرات قوي سـميت س

ـتاتي بـه صـورت بـرون تنـي بـر روي انـواع مختلـف عصاره اتيل اسـاري . ]41،71 [هاي سرطاني نيز گـزارش شـده اسـت سلول اثـرات مهـا تني و درون برون ـاء شـده ب تني تيموكينون بر سرطان گـردن معـده الق

تيموكينـون بـه صـورت ].68[شده اسـت بنزوپيرن در موش مشخص مكانيسم ايـن اثـرات . تواند القاء فيبروساركوما را مهار نمايد تني مي برون كـه ايـن تداخل داشته DNA با سنتز مشخص نيست اما احتماالً كامالً

سازي و كاهش غلظت گلوتاتيون و ليپيد پراكسايدها و امر خود با ذخيره ـين در . ]72،73[اسـت ها مـرتبط فعاليت بعضي آنزيم ـياهدانه همچن س

پيشگيري و درمان سرطان طحال هم بـه صـورت خـوراكي و هـم بـه آلفاهـدرين جـدا . ]74 [ثر اسـت ؤصورت برون تني در محيط كشت م

تنـي سرطاني خود را در موش به صورت درون شده از سياهدانه اثر ضد ال مورين اعمـ P388هاي ساركوماري ريه و لوسمي و با كاهش سلول

عــصاره ســياهدانه و تيموكينــون مغــز اســتخوان و . ]71،75 [كنــد مــيهاي طحال را در برابر عفونت شيستوزومايي حفظ كرده و از بروز سلول

].40 [كند هاي كروموزومي ناشي از آن پيشگيري مي ناهنجاري

تأثير بر سيستم قلبي عروقي بر فـشار خـون و قلـب رت سياهدانهاثر عصاره و تركيبات

وقتي اين مواد را به صـورت تزريـق داخـل . بررسي شده است كنيم، فـشار خـون و تعـداد وريدي به حيوان بيهوش انكوبه مي

ايـن . يابـد ضربانات قلب به صورت وابسته به دوز كاهش مـي

هــاي اثــرات بــا ســيپروهپتادين كــه يــك آنتاگونيــست گيرنــدهنـين همچ. شـود هيستاميني و سروتونيني است، آنتـاگونيزه مـي

، هگزامتونيـوم )آنتاگونيست رسـپتورهاي كولينرژيـك (آتروپين كننده عامل تهي (، رزرپين )هاي نيكوتيني آنتاگونيست گانگليون (

با توجه . توانند اين اثرات را آنتاگونيزه نمايند نيز مي) آدرنرژيكتوان اين طور نتيجه گرفت كه تأثير عصاره و به مطالب فوق مي ـ تركيبات سياهدانه ب طـور مـستقيم و ه ر سيستم قلبي عروقـي ب

هـاي كولينرژيـك و تريپتامينرژيـك غيرمستقيم از طريق سيستم از روغن سياهدانه به عنـوان يـك داروي كاهنـده فـشار . است

تـرين لينولئيك اسيد به عنوان عمده ].76[شود خون استفاده مي اشباع موجود در روغن سياهدانه، در متابوليـسم چرب غير داسي

ها مـؤثر بـوده و باعـث كـاهش افتي و ساخت پروستاگالندين ب طي بررسي .]35 [دشو فشار خون و انقباض عضالت صاف مي

كلرومتاني سياهدانه عمل آمده در مراكش بر روي عصاره دي ه ب، اثرات كاهنـدگي فـشار خـون و هاي با فشار خون باال در رت

ـ .]77 [ادرار آوري از اين عصاره ديده شده است ر ادرارآوري اث تقريبـاً ليتر بـر كيلـوگرم ميلي 6/0عصاره دي كلرومتاني با دوز

گـرم بـر كيلـوگرم ميلـي 5نصف اين اثر در فورزمايـد بـا دوز ايـن اثـر بـا افـزايش . باشد مي) درصد 30 به درصد 16نسبت (

هـاي بلوك كننده . دفع كلريد، سديم، پتاسيم و اوره همراه است بـه ) گرم بـر كيلـوگرم ميلي 5/0(يديپين كانال كلسيمي مانند نيف

فشار خـون شـرياني را درصد 22 و سياهدانه درصد 18ميزان ـ . دهد كاهش مي ثير بـر سيـستم اعـصاب أسياهدانه از طريـق ت

ثير أ ت ].76 [تواند منجر به كاهش فشار خون شود مركزي نيز مي سيمن بر سيستم قلبـي -P پينن و αاسانس بدون تيموكينون و

. ، در رت بيهوش شده با اورتان نيز بررسي شـده اسـت عروقيتجويز داخل وريدي اين اسـانس باعـث كـاهش فـشار خـون شرياني و تعداد ضربان قلب شد كه با هگزامتونيـوم آنتـاگونيزه

برادي كاردي آن با آتروپين خنثي شد سـپس ايـن بـرادي . شدكاردي مركزي بوده و از طريق مركز وازوموتـور در مـدوال بـا

پس در نتيجه خـروج ايـن . شود كاهش برون ده قلبي ايجاد مي اجزاء از اسانس باعث از بين رفتن اثـر مـضعف سيـستم قلبـي

].78 [شود عروقي آن نمي

27

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 13: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

و همكارانضيايي

اثر بر خون

هفته به صورت خـوراكي 4 و 2، 1پودر سياهدانه به مدت هاي سفيد نر بالغ داده شده و اثر آن بـر انعقـاد خـون و به رت

ده شـ هاي عملي كبدي رت سفيد نر بـالغ بررسـي بعضي تست گيري زمان پروتـرومبين، ها شامل بررسي اندازه اين تست . است

زمــان ترومبوپالســتين نــسبي فعــال، زمــان تــرومبين، ســطوح و آلبـومين و فعاليـت آسـپارتات IIIتـرومبين فيبرينوژن، آنتـي

ــسفراز ــسفراز ) AST (آمينوترانـ ــين آمينوترانـ ) ALT ( و آالنـ هفته باعث افـزايش فيبرينـوژن 4سياهدانه در عرض . باشند مي

، كاهش زمان پروترومبين ترومبين به ترتيب درصد 14به ميزان اي سـياهدانه، هفته 2در مصرف . دش درصد 13و 8/7به ميزان

با يك هفته . دش گزارش درصد 16كاهش زمان ترومبوپالستين افته، سطح آلبومين كاهش ي درصد 13تجويز آن، زمان ترومبين

هــيچ تغييــري در تعــداد . افــزايش پيــدا كــردALTو فعاليــت ـ AST و IIIتـرومبين هـا، آنتـي پالكت در ].79 [دش مـشاهده ن

بررسي اثر اسانس سياهدانه و تركيبـات اصـلي آن بـر فعاليـت نوتروفيل االستاز انساني مشخص شده كه اثر مهاري اسانس بر

. هـاي فعـال زيـستي اسـت ولاين فعاليت مستلزم حضور مولك توانـد كارواكرول از جمله تركيبات اصلي اسانس است كه مـي

با مهار فعاليت نوتروفيل االستاز انساني بـه عنـوان يـك عامـل االسـتاز عمـل نمـوده و در درمـان آسـم، بيمـاري طبيعي ضـد

ــؤثر باشــد ــزم م ــوي و آمفي ــسدادي مــزمن ري روغــن ].80 [انهـا ناشـي از خون و تجمـع پالكـت عث مهار انعقاد سياهدانه با

هـاي بـه عمـل آمـده، در بررسـي ].81 [دشآراشيدونيك اسيد انعقاد خـون در سـياهدانه مشخص شده كه چندين تركيب ضد

اثرات درماني اين تركيبات در جلوگيري از لخته از . وجود دارد با مصرف خوراكي سياهدانه به ].77 [تر بوده است آسپرين قوي

گليسريد و گلوكز خـون كـاهش كلسترول، تري ، هفته 12مدت نـسبت درصـد 15 - 35ها ها و لكوسيت تعداد پالكت . يابد مي

PCV 17 - 6شـده، سـطح هموگلـوبين و به گروه كنترل كمتر در با توجـه بـه مطالـب فـوق، احتمـاالً . يابد افزايش مي درصد

اسـتفاده نمـود توان از روغـن سـياهدانه ها مي درمان كم خوني ]76.[

اثر بر سيستم گوارشي

هاي زخم معده ايجاد شده بـا سياهدانه ايندكس عصاره آبي مطالعـه ].82 [دهـد كـاهش مـي درصد 36آسپرين را به ميزان

اي روغـن سـياهدانه بـا دوز هفتـه 2ديگر نشان داد كه مصرف g/kg/day 88/0 ميزان موسـين، گلوتـاتيون معـده را افـزايش ،

دهد و اثرات محـافظتي در مين را كاهش مي يزان هيستا مداده و روغـن سـياهدانه ].14 [دهد نشان مي برابر الكل بر مخاط معده

زخـم به خاطر عمل محافظت سلولي نيز به عنـوان داروي ضـد مصرف روغن در مطالعه ديگري ].83 [معده استفاده شده است

سياهدانه در رت با افزايش سطح گلوتاتيون، موسين و كـاهش از زخـم درصـد 53ستامين مخاطي جداره معده را به ميـزان هي

تيموكينـون بـا ].14 [كنـد ايجاد شده بـا اتـانول محافظـت مـي ــاي ــي 50 و 100دوزه ــوگرم ميل ــر كيل ــرم ب و ســياهدانه در گ

هاي ويستار باعث محافظت از زخم معده شده و از طريـق رتخم معـده را رپرفيوژن القايي با ز - ، ايسكمي اكسيداني اثر آنتي

بـا اثر تيموكينون بر كوليـت ايجـاد شـده . ]57 [دهد كاهش مي كوليـت بـا تزريـق . استيك اسيد نيز در رت بررسي شده است

فاكتورهـاي . شود ايجاد مي درصد 3داخل كولوني استيك اسيد هاي بيوشيميايي شامل مختلفي نظير زخم ماكروسكوپيك، تست

ــطح گ ــاهش س ــسيداز، ك ــت ميلوپراك ــاكتور فعالي ــاتيون، ف لوتهـاي كننـده پالكتـي و ميـزان هيـستامين و هـم چنـين آزمـون فعال. گيـرد شناسي براي تعيين درجه محافظت مورد بررسي قرار مي بافت

و سولفاسـاالزين بـا دوز گرم بر كيلـوگرم ميلي 10 تيموكينون با دوز روز قبـل از القـا كوليـت بـه 3، به مـدت گرم بر كيلوگرم ميلي 500د كـه اثـر پيـشگيري كننـدگي بيـشتر شـ ها داده شد و مشاهده رت

اكـسيداني نسبت به سولفاساالزين به خاطر خاصيت آنتي تيموكينونكننـده پالكتـي و كه با كاهش آزادسـازي فـاكتور فعـال باشد مي آن

، جلوگيري از تخليه گلوتاتيون و ممانعت از پراكسيداسيون هيستامين ].84 [ها همراه است چربي

انگلي ميكروبي و ضد اثر ضد

نمـاتودي و دهد كه اثر ضـد انجام شده نشان مي هاي بررسي. كنـد پـرازين رقابـت مـي سستودي روغن سياهدانه بـا پـي ضد

28

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 14: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

يازدهم، دوره دوم، فصلنامه گياهان دارويي، سال

1391شماره مسلسل چهل و دوم، بهار

. ..داروشناسي وبررسي اثرات

گــرم بــر ميلــي 5/2 و 5تجــويز روغــن ســياهدانه بــا دوزهــاي

هاي شيستوزما منـسوني ، از تعداد كرم هفته 2به مدت كيلوگرم

، هـا را در روده و كبـد كـاهش داد كل تخم تع. كاهد در كبد مي

هاي مرده را در ديواره روده افزايش و تعداد الروهـا تعداد تخم

مصرف روغـن سـياهدانه بـه همـراه پـرازي . دهد را كاهش مي

هاي مرده را بيش از تجويز پرازي كوانتل بـه كوانتل تعداد تخم

ـ دهد كه اين امر نشان تنهايي افزايش مي ر ايـن دهنده تقويـت اث

].85 [باشد دارو با روغن سياهدانه مي

هاي سياهدانه و روغـن ثير عصارهأ متعددي از تهاي گزارش

عـصاره و روغـن . هاي مختلف منتشر شده اسـت آن بر باكتري

به عنـوان مثـال در . اي دارند ميكروبي گسترده سياهدانه اثر ضد

ميكروبي روغن سياهدانه با محيط كشت باكتريايي خاصيت ضد

بر عليـه چنـدين ارگانيـسم نظيـر اسـتافيلوكوكوس 01/0رقت

آرئوس، اشريشياكلي، سالمونال تيفي، شيگالنيجر و ويبريـوكلرا

متناقـضي از تـأثير روغـن هـاي گـزارش ].85 [ديده شده است

. هاي گرم منفي و گرم مثبت در دست است باكتري سياهدانه بر

اي و در دسته ]86 [اه گرم منفي ثير بيشتر بر أدر بعضي از اينها ت

همچنـين . ها عنـوان شـده اسـت گرم مثبت ثير بيشتر بر أديگر ت

ـ اي قارچي قوي روغن سياهدانه اثر ضد خـصوص بـر عليـه ه ب

روش ديسك نشان داده اسـت كـه . هاي آسپرژيلوس دارد گونه

هـا ماننـد اسـتافيلوكوكوس اسانس سياهدانه نيز بر گـرم مثبـت

ها مانند اشريـشياكلي، گرم منفي آرئوس، باسيلوس سابتيليس و

باكتريايي را اثر ضد پسودومونا آئروژينوزا موثر است و بيشترين

آلكالوئيدهاي عصاره آبي سياهدانه . بر باسيلوس سابتيليس دارد

هـا در عفونـت بيوتيـك هاي مختلف مقـاوم بـه آنتـي بر باكتري

فاكتورهـاي فيزيكوشـيميايي ].27،86 [آرتريت انساني مؤثرنـد

مانند نفوذپذيري و حالليت ممكن است در تأثير بهتـر عـصاره

. هاي باالتر دخيل باشند تر نسبت به غلظت هاي پايين در غلظت

، بـا عملكـرد قـوي بـر تجويز داخل صفاقي روغـن سـياهدانه

هاي مورين مولد ، اثر مناسبي بر سيتومگالوويروس سيستم ايمني

كلروفرمي، متانولي هاي عصاره ].34،86 [عفونت در موش دارد

بي سياهدانه با نرمال سالين رقيق شده و به صـورت داخـل آو

هـاي آلـوده بـه اسـتافيلوكوكوس آرئـوس و صفاقي بـه مـوش

ــشياكلي ــد 24، اشري ــق ش ــودگي تزري ــد از آل ــاعت بع از . س

24بعـد از . دشـ جنتامايسين به عنـوان كنتـرل مثبـت اسـتفاده

نتـايج . داده شـد ، مايع داخل صفاقي روي آگـار كـشت ساعت

و درصـد 78استافيلوكوكي عصاره متانولي نشان داد كه اثر ضد

، اثر عـصاره كلروفرمـي مـشابه درصد 100اشريشياكلي آن ضد

اثر درصد 100جنتامايسين و روغن سياهدانه نيز بر هر دو نوع

گونـه اثـر مهـاري بـر رشـد كه عصاره آبي هيچ داشت در حالي

].87[ هاي مذكور نداشت باكتري

دهد كه روغن سياهدانه نتايج يك مطالعه ديگر نيز نشان مي

تواند اثر مهاري بر ليستريا مونوسيتوژنز داشته باشد كـه ايـن مي

]. 88 [بررسي با روش پليت روي محيط كشت انجام شده است

تشعشع متناوب گاما باعث مهـار ايجـاد اسـپور و كـاهش وزن

سياهدانه باعث توليد كه روغن شود در حالي خشك ميسليال مي

شود پـس دانـه سريع اسپور و افزايش وزن خشك ميسليال مي

نگهـداري درصـد 85گياه سياهدانه نبايد با رطوبـت بيـشتر از

توان گفت كه كـاربرد اشـعه شود با توجه به مطالب مذكور مي

گاما در مقايسه با روغن سياهدانه براي كاهش نيمه عمر باكتري

، اسانس و روغن سياهدانه در محيط كـشت بهتر است به عالوه

دقيقـه 45 - 60 .]89 [كنـد ها را تحريك مـي رشد آسپرژيلوس

شيگاليي آن در ميمـون مـشاهده بعد از مصرف اسانس اثر ضد

همچنين با مصرف سه روزه اسانس پس از تلقـيح شـيگال . شد

به ميمون، نمونه مدفوع حيوان عاري از شيگال شد كه اين براي

].90 [شيگال صادق است گونه 8

].91 [عصاره آبي سياهدانه اثر مهاري بر كانديديازيس دارد

قارچي سياهدانه در محيط كشت آگار بر عليـه همچنين اثر ضد

، گونـه تريكوفيتـون روبـروم 4هـا، گونه مختلف درماتوفيت 8

تريكوفيتــون اينتــر ديجيتــال، تريكوفيتــون منتــاگروفيتس، اپــي

درصـد 80 - 100 و ميكروسپوروم كنيس درموفيتون فلوكوزوم

تـوان از سـياهدانه در رسـد مـي نظر مي ه ، در نتيجه ب بوده است

].92 [هاي قارچي پوستي استفاده كرد عفونت

29

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 15: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

و همكارانضيايي

ديابت اثر ضد

ديابت شيرين ايجاد در مطالعات انجام شده، اثر سياهدانه برتجـويز داخـل . شده با آلوكسان در خرگوش بررسي شده است

به طور گرم بر كيلوگرم ميلي 50اقي اسانس سياهدانه با دوز صف ، غلظت گلوكز ناشتا را در حيوانـات ديـابتي و نرمـال مشخص

كـاهش درصد 15 - 23 ساعت پس از مصرف به اندازه 4 - 6ايـن امـر . كنـد غلظت انسولين با اين درمان تغيير نمي . دهد مي

هـاي ريق مكانيسم دهد كه اثر كاهش قند خون آن از ط نشان مي درمان با عصاره سـياهدانه ].93 [باشد وابسته به انسولين مي غير

ــامالً ــانكراس رتك ــر پ ــؤثر اســت ب ــابتي م ــاي دي در ].94 [ههـاي مختلفـي هاي ديابتي تأثير عصاره گياه بر پـارامتر خرگوش

، ، گلوتــاتيون سرولوپالســمين هــا نظيــر پراكــسيداسيون چربــينتـايج . و پانكراس بررسي شده اسـت شناسي كبد گلوكز، بافت

مـاه بـه طـور 2دهد كـه مـصرف عـصاره بـه مـدت نشان مي ، عاليم مشخصي غلظت گلوكز و سرولوپالسمين را كاهش داده

بخـشد كـه شناسي و بيوشيميايي آسيب كبدي را بهبود مي بافتاكسيداني آن توان به خاصيت آنتي اين اثرات مفيد را مي احتماالً، ذكـر شـده كـه سـياهدانه در گزارشي از كويت .]95 [ربط داد

اما . توزوسين ندارد هيچ تأثيري بر ديابت القاء شده توسط استرپ كه يكي از آنها سياهدانه است به طـور معمـول گياه 5مخلوط

در ايـن كـشور اسـتفاده در افراد ديابتي براي كنترل قنـد خـون ابـت القـا چنين باعث كاهش قند خون ناشي از دي شود و هم مي

].96 [دشو شده با استرپتوزوسين در رت مياي سياهدانه به صـورت پـودر شـده مخلـوط بـا در مطالعه

و تيموكينون به صورت حل شده به كمك الكل غذاي خوراكي قند خـون . ها داده شد روز به رت 25در آب خوراكي به مدت

از در پايان دوره پس . گيري شد ساعت ناشتايي اندازه 2پس از هوش كردن حيوانات، از آئورت شكمي نمونه خـوني تهيـه بيگيري پارامترهاي خوني با اسپكتروفتومتر مشاهده در اندازه . شد قنـد داري در د كه تيموكينون و سياهدانه هر دو كاهش معني ش

، در بررسـي ديگـر . ]97 [خون حيوانـات سـالم ايجـاد كردنـد گرم ميلي 150 (رصد د 10هاي ديابتي شده با آلوكسان خرگوش

. ماه از عصاره سياهدانه استفاده كردنـد 2، به مدت )بر كيلوگرم

گيـري غلظـت مـالون ماه نمونـه خـوني بـراي انـدازه 2بعد از دآلدئيد، گلوتاتيون سرولوپالسمين و گلوكز تهيـه شـده و كبـد

كاهش غلظت مالون . شناسي برداشته شد هاي بافت براي بررسي ــصار ــد توســط ع ــشان دآلدئي ــياهدانه ن دهنــده كــاهش ه س

ها و در نتيجه جلوگيري از آسـيب كبـدي پراكسيداسيون چربي غلظت گلوتاتيون و سرولوپالسمين را نيز افزايش يافـت . است

اكـسيداني آن كه عمده اين تغييـرات بـه علـت خاصـيت آنتـي βهـاي اثر سـياهدانه بـر پيـشگيري از آسـيب سـلول . باشد مي

در . ائي با استرپتوزوسين نيز بررسي شـد پانكراس در ديابت الق بـه مـدت گرم بر كيلوگرم ميلي 50 اين بررسي سياهدانه با دوز

هفتـه بعـد از آن بـه 4 روز قبل از تزريـق استرپتوزوسـين و 3رسيد كه استرس اكـسيداتيو چون به نظر مي . حيوانات داده شد

هـاي م، فعاليت آنـزي تواند در ايجاد ديابت نقش داشته باشد ميــي ــسايد آنت ــسيداز، سوپراك ــاتيون پراك ــد گلوت ــسيدانتي مانن اك

. دسموتاز و كاتاالز در بافت پانكراس هموژن شده بررسي شـد ، مالون دآلدئيد بافـت پـانكراس و همچنين نيتريك اكسايد سرم

پراكـسيداسيون هـاي قرمـز نيـز بـه عنـوان نـشانگرهاي گلبولهـاي پـانكراس هـم از سلول. بررسي قرار گرفتند ها مورد چربي

استرپتوزوسين غلظت نيتريـك . شناسي بررسي شدند نظر بافت هـا را افـزايش و فعاليـت اكسايد سرم و پراكسيداسيون چربـي

هـاي فـوق گيري آنـزيم اندازه. دهد ها را كاهش مي اكسيدان آنتيهـاي ، بدون تغيير در تعداد سلول نشان داد كه مصرف سياهدانه

β سولين را افـزايش و اسـترس اكـسيداتيو را پانكراس ترشح انبـر با مصرف عصاره آبي سياهدانه عـالوه ].98 [دهد كاهش مي

، تستوسترون سـرم هاي ديابتي انسولين كاهش قند خون در رت پــانكراس βهــاي و متابوليــسم گلــوكز افــزايش يافتــه، ســلول

].99 [شوند محافظت مي در اثـر هفته به هامسترهايي كـه 4روغن سياهدانه به مدت

2 ديابـت نـوع تجويز همزمان استرپتوزوسين و نيكوتيناميد بـه با بررسي ميزان انسولين خون توسط . ، داده شد مبتال شده بودند

، افزايش انسولين و كاهش غلظت گلوكز سرم روش ايمونواسي هـاي حافظت سلول شناسي نيز م هاي بافت بررسي. دشمشخص

β اثر روغن سـياهدانه ].100 [ پانكراس از آسيب را نشان دادند

16

30

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 16: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

يازدهم، دوره دوم، فصلنامه گياهان دارويي، سال

1391شماره مسلسل چهل و دوم، بهار

. ..داروشناسي وبررسي اثرات

65(بر توليد گلوكز كبدي در ديابت القـايي بـا استرپتوزوسـين

ميزان افزايش. نيز در هامستر بررسي شد ) گرم بر كيلوگرم ميلي

ــلول ــوكز در س ــد گل ــده تولي ــدا ش ــدي ج ــاي كب ــزايش ه ، اف

تيجه مصرف روغن سياهدانه را نـشان گلوكونئوژنز در كبد در ن

بـر روي بررسي گـزارش شـده از كـشور مـراكش . ]101 [داد

هاي قلبـي و بيماري مورد ديابت انساني كه بعضي از آنها به 53

اند، مشخص نمود كـه مـصرف سـياهدانه كليوي نيز مبتال بوده

اغلـب . باشـد هاي مدرن مي براي درمان ديابت مؤثرتر از درمان

هاي مـراكش را تـشكيل جمعيت ديابتي درصد 59راد كه اين اف

تر بودن و در ، دليل استفاده از داروهاي گياهي را ارزان دهند مي

سـياهدانه يكـي از ].102 [انـد تر بودن آنها ذكـر كـرده دسترس

داروهايي است كه از قديم در طب سنتي مراكش بـراي درمـان

ياهدانه به محيط افزايش عصاره س . شده است ديابت استفاده مي

تنـي جزاير النگرهـانس بـه صـورت بـرون βهاي كشت سلول

در ديابـت نـوع يـك ].103 [دهد ترشح انسولين را افزايش مي

، مصرف تيموكينون به مدت يك مـاه القا شده با استرپتوزوسين

از طريق مسير مهاري نيتريك اكسايد و كاهش فعاليـت التهـابي

ها را در تحريك ماكروفاژها كـاهش ، ميزان نيتريت وابسته به آن

βهـاي نوبه خـود اثـر محـافظتي بـر سـلول ه داده كه اين امر ب

در مطالعه صورت گرفته جهـت بررسـي ].104 [پانكراس دارد

اثر عصاره اتردوپترولي سياهدانه بـر گلـوكز خـون، انـسولين و

، روشـن شـد اي هفته4هاي سالم پس از گاواژ ها در رت چربي

تني فقط تني و درون گونه سميت برون ره بدون هيچ كه اين عصا

موارد باعث كاهش جذب غذا و در نتيجه كاهش درصد 25در

افزايش يافـت HDLسطح تري گليسريدها كاهش و . وزن شد

پـس مـصرف . تر شـدند هاي كبدي به انسولين حساس و سلول

مـؤثر باشـد 2تواند در پيشگيري از ديابت نـوع اين عصاره مي

]89.[

اثر بر سيستم ايمني

هـاي جـدا شـده از طي بررسي انجام شـده در ماستوسـيت

تني نشان داده شد كـه پليمـر كربونيـل، صفاق به صورت برون

تيموكينون، نيجلون، تأثير زيادي بر مهـار آزادسـازي هيـستامين

هيـــستاميني تيموكينـــون و و خاصـــيت آنتـــي ]105 [داشـــته

تنـي بـه صـورت بـرون ].106 [كنـد دي تيموكينون را تأييد مي

هاي ي سلول يزا نشان داده شده است كه سياهدانه خواص ايمني

T ــي ــزايش م ــساني را اف ــد ان ــاه ].107 [ده ــن گي ــين اي همچن

تحريك كرده، بـا 3 را براي ترشح اينترلوكين Tهاي لمفوسيت

را افـزايش ) يك بتـا (β 1تأثير بر ماكروفاژها توليد اينترلوكين

، بعـضي از هـاي لمفوسـيتي كـشت سـلول در محـيط . دهـد مي

هاي موجود در سياهدانه اين اثـرات را مهـار و برخـي پروتئين

هاي سـياهدانه همچنـين پروتئين. ]108 [كنند ديگر تحريك مي

اي ديگـر بـر در مطالعه ].107 [ها نقش دارند در توليد سيتوكين

، عدم تأثير عصاره سياهدانه بـر سيـستم هاي طحال موش سلول

هرچند در حضور دوزهـاي ميتـوژن، . ني گزارش شده است ايم

هاي ايمونولوژيكي با مكانيسم نامعلوم مشاهده شده است پاسخ

]71.[

ده كه روغن سياهدانه شهاي انجام شده مشخص در بررسي

در ايـن مطالعـات، مـاده . اثري محرك بـر سيـستم ايمنـي دارد

. سـت فلورسنت به صورت داخل صفاقي به رت تزريق شـده ا

دهد كـه روغـن سـياهدانه فعاليـت فاگوسـيتي نشان مي ها يافته

، اي انـساني در مطالعـه ].101 [كنـد ماكروفاژها را تحريـك مـي

ــاي ــا دوزهـ ــسول، بـ ــورت كپـ ــه صـ ــياهدانه بـ ــن سـ روغـ

mg/kg/day 80 اين افراد مبـتال . بيمارتجويز شد 152 به 40 و

و اگزمـا هاي آلرژيكي چون رينيت، آسم، برونـشيت به بيماري

هـا و در اين افـراد فاكتورهـايي نظيـر تعـداد لمفوسـيت . بودند

، ACTH ،IgEها، ميزان كورتيزول پالسـما و ادرار، ائوزينوفيل

در طـول . گيري قرار گرفت گليسريد، كلسترول مورد اندازه تري

گليـسريد و كـاهش تـري . م بيماري كـاهش يافـت يدرمان عال

هـا و تعداد لمفوسـيت . دش مشاهده HDLكلسترول و افزايش

لذا شايد بتوان . تغييري نكرد ACTHمقدار ترشح كورتيزول و

هاي آلرژيك استفاده نمـود از روغن سياهدانه در درمان بيماري

التهابي قوي در روغن سياهدانه و تيموكينون اثرات ضد . ]109[

اين . اند هاي التهابي آزمايشگاهي مختلف از خود نشان داده مدل

شامل التهاب مغزي، كوليت، التهـاب صـفاق و آرتريـت ها مدل

هـا هاي التهابي مانند پروستاگالندين هستند كه از طريق ميانجي

31

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 17: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

و همكارانضيايي

التهـابي روغـن اثـر ضـد . ]110 [شـوند ها ايجاد مـي و لكوترين

ســـياهدانه، تيموكينـــون و نيجلـــون از طريـــق مهـــار مـــسير

هدانه و عصاره آبي سـيا . ]111 [شود ليپواكسيژناز اعمال مي -5

ــحه از ــسايد مترش ــك اك ــد نيتري ــاهش تولي ــا ك ــون ب تيموكين

، التهاب را در ماكروفاژهاي جدا شده از صفاق در محيط كشت

طـي ].112 [كننـد هاي التهابي و خود ايمن كنتـرل مـي بيماري

گيـري هـا و انـدازه روزه خوراكي سياهدانه به موش 30تجويز

هدانه اثـري بـر مـشخص شـد كـه سـيا 10 و 4هاي اينترلوكين

].113 [ ندارد2 و 1 هلپر Tهاي سلول

اثر بر عضالت صاف

، تجويز وريدي اسانس سياهدانه به صورت وابسته بـه دوز

هاي خوكچه هندي را با ميزان تنفس و فشار هواي داخل تراشه

، اما ]76 [دهد تأثير بر عضالت صاف مجاري هوايي افزايش مي

ـ أثيري نداشـته، فقـط فـشار هـواي تيموكينون بر ميزان تنفس ت

دهـد؛ پـس اگـر تيموكينـون را از اي را افزايش مي داخل تراشه

ــستم ــق سي ــانس از طري ــيم اس ــارج كن ــياهدانه خ ــانس س اس

در ].114 [دشو موسكاريني و هيستاميني محرك قوي تنفس مي

اي بر عضالت صاف زنجيـره تراشـه خوكچـه هنـدي و مطالعه

انقبـاض ناشـي از هدانه بـر خرگوش، اثر مهـاري اسـانس سـيا

. ]115 [تزريق استيل كولين و هيـستامين گـزارش شـده اسـت

تنـي اثـر هيـستامين، هاي سياهدانه نيز به صورت بـرون عصاره

ــاكول و ــاگونيزه KClكارب ــدي آنت ــه هن ــه خوكچ را در تراش

برابر عصاره تام 10اثر عصاره اتردوپترولي سياهدانه . نمايند مي

تني در حمام بافتي، سانس به صورت برون اين ا ]114 [آن است

و ]116 [اثر انقباضي نوراپي نفرين بر حلقه آئـورتي خرگـوش

حركات خودبخـودي روده خرگـوش و خوكچـه را، از طريـق

ــال ــوك كان ــي بل ــار م ــسيمي، مه ــاي كل ــد ه در . ]117،118 [كن

اي در كشور پاكستان، اثـرات عـصاره تـام سـياهدانه بـر مطالعه

در . تراشه خوكچه هندي بررسي شده است ژوژنوم خرگوش و

تني، با مـصرف ايـن عـصاره، شـلي عـضالني هاي برون آزمون

وابسته به دوز در ژوژنوم خرگـوش مـشاهده شـده، انقباضـات

، به عنـوان يـك اين اثر مشابه وراپاميل . دش مهار KClناشي از

اسانس سـياهدانه، در بافـت . ]114 [بلوك كننده كلسيمي است

خه رحمي خوكچه هندي و رت باعث مهار حركـات ايزوله شا

خـودي عـضالت صـاف شـده و بـه صـورت ه انقباض خود ب

وابسته به دوز انقباضات ناشي از افزودن اكسي توسين به حمام

].118 [دهد بافت را نيز كاهش مي

تشنج اثر ضد

مطالعات نشان داده است كه تشنج القايي با پنتيلن تتـرازول

ــ ــون مه ــط تيموكين ــيتوس ــود ار م ــزايش . ش ــسم آن اف مكاني

هاي اوپيوئيدي است كه به خاطر تـأثير بـر گري گيرنده ميانجي

هـا، ميـزان در ايـن بررسـي . آيد سيستم گابارژيك به وجود مي

خواب القا شده توسط پنتوباربيتال با مـصرف تيموكينـون هـيچ

گـرم بـر ميلـي 40 و 80تيموكينـون بـا دوزهـاي . تغييري نكرد

از مـرگ و ميـر درصـد 74 و 100 ترتيب به ميزان بهكيلوگرم

ناشي از تست الكتروشوك و تشنج القـايي بـا پنتـيلن تتـرازول

پيـشگيري نمـوده و از مـدت زمـان ) گرم بر كيلوگرم ميلي 90(

نالوكـسان بـه عنـوان . كاهـد صرع القـايي بـا الكتروشـوك مـي

صرع تيموكينـون را بـا كـاهش آنتاگونيست اوپيوئيدي، اثر ضد

فلومازنيـل بـه . روع اثر تشنج و افزايش مدت تشنج نشان داد ش

هاي بنزوديازپيني فقط اثر تيموكينـون عنوان آنتاگونيست گيرنده

روغـن . ]29 [را روي طوالني شـدن شـروع تـشنج كـاهش داد

تشنج داشته، از اثر ضد ليتر بر كيلوگرم ميلي 12سياهدانه با دوز

وانـايي مهـار صـرع و كنـد و ت آسيب اكسيداتيو جلوگيري مـي

كاهش مرگ و مير در هر دو مدل القـاء تـشنج، الكتروشـوك و

].119 [پنتيلن تترازول، را دارد

تشنجي تيموكينون به صورت مـستقيم و بـا تزريـق اثر ضد

دقيقـه 30در اين مطالعـه، . داخل مغزي، نيز بررسي شده است

ــه ــات در محفظ ــرازول حيوان ــيلن تت ــق پنت ــس از تزري ــاي پ ه

200 و400دوزهــاي . تيكي مــورد بررســي قــرار گرفتنــدپالســ

ميكرومول تيموكينون زمان شروع و مدت زمان صرع را كاهش

و 50اثر محافظتي تيموكينون بر مرگ و ميـر بـه ترتيـب . دادند

ــود درصــد45 ــر . ب ــسان اث ــل و نالوك ــن روش، فلومازني در اي

سم اثر صرع تيموكينون را آنتاگونيزه نمودند؛ در نتيجه مكاني ضد

32

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 18: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

يازدهم، دوره دوم، فصلنامه گياهان دارويي، سال

1391شماره مسلسل چهل و دوم، بهار

. ..داروشناسي وبررسي اثرات

تشنج تيموكينون از طريـق سيـستم اوپيوئيـدي وابـسته بـه ضد ].120 [گابارژيك است

اثر بر كليه و كبد

هـاي كبـدي، در بازار برخي كشورها، براي درمـان بيمـاري در مطالعات انجام شده نشان . شود سياهدانه خريد و فروش مي

داده شده است كه به خاطر افزودن تيموكينون به محيط كـشت هاي جدا شده كبدي، سميت هيدروپراكـسايد بوتيـل بـر سلول

بـين تيموكينون اثري مشابه با سيلي . دشو ها كمتر مي اين سلول مـشخص نيـست، مكانيسم ايـن اثـر . در محافظت از كبد دارد

هاي داخـل سـلولي در مقابـل به محافظت از گلوتاتيون احتماالًشود و يـا وط مي ها مرب هاي اكسيداتيو ناشي از جراحت استرس

ــد ــار تولي ــه مه ــوط ب ــت مرب ــن اس ــل آن ممك ــسم عم مكانياي ديگر، مشخص شـد در مطالعه . ]121 [ باشد B2ترومبوكسان

ــه مـــصرف ــه4كـ ــياهدانه هفتـ ــزان اي روغـــن سـ ــه ميـ ، بـml/kg/day 800 در رت از آســــيب كبــــدي ناشــــي از ،

البتـه ايـن . كنـد تتراكلريدكربن و گـاالكتوزامين پيـشگيري مـي در طـي ايـن . افظت فقط براي قسمت عقبي كبد كامل است مح

، هيچ بيماري كبدي كه منجر به اختالل عملكـرد مدت مصرف اين روغـن همچنـين كلـسترول تـام، . دشكبدي شود مشاهده ن

HDL ،LDL سـياهدانه . گليسريد را در سرم كاهش داد و تريوش ي با تتراكلريد كربن در خرگ ياز سيروز و فيبروز كبدي القا

. شـود كند، اما نكروز در بافـت كبـد مـشاهده مـي پيشگيري مي هـاي شناسي و اينـدكس تواند تصوير بافت عصاره سياهدانه مي

ــد ــدي را اصــالح كن مــصرف . ]122 [وضــعيت اكــسيداتيو كب روز قبـل و يـك 5 به مـدت mg/kg/day 8تيموكينون با دوز

از روز بعــد از تجــويز تتراكلريــدكربن از طريــق آب خــوراكي شناسـي ناشـي از آسـيب ايجاد ماركرهاي بيوشـيميايي و بافـت

رسد اين اثر به به نظر مي . ]123 [كند كبدي موش پيشگيري مي . ها باشـد خاطر توانايي تيموكينون در مهار پراكسيداسيون چربي

فاكتورهاي خوني كه از عفونت شيـستوزوما مانـسوني در بـدن يابند ياهدانه كاهش مي كنند، با مصرف روغن س افزايش پيدا مي

گيـاه تـام . كه اين نـشانه بهبـود عملكـرد كبـدي اسـت ]124[

سياهدانه و تركيبات جدا شده از عصاره آن نيز اين تـأثير را بـر ــد ــدي دارن ــود عملكــرد كب ــدكس. بهب هــاي بيوشــيميايي و اين

، بـا فيزيولوژيكي مرتبط با سميت كليوي داروي سـيس پالتـين بـه گـرم بـر كيلـوگرم ميلـي 50با دوز تجويز عصاره سياهدانه

. ]67 [يابـد دقيقه قبل از مصرف ايـن دارو بهبـود مـي 30مدت تيموكينون نيز اين اثر را بر كاهش سـميت سـيس پالتـين دارد

دليل خاصيت محافظتي آن مـشخص نيـست امـا ممكـن . ]69[اكـسيداني عـصاره باشـد و در حقيقـت آنتي است مربوط به اثر كننـد ممكـن اسـت ايـن ت كليوي ايجاد مي داروهايي كه سمي

. هــاي آزاد ايجــاد كننــد عــوارض را از طريــق ايجــاد راديكــالهـاي هـا و آنـزيم تيموكينون و سياهدانه پراكـسيداسيون چربـي

اكسيداني را در فعاليت سيستم دفاعي آنتي ، كبدي را كاهش داده روزه تتراكلريـدكربن در رت 90آسيب كبدي ناشي از مصرف

.]125،126 [دهند يش ميافزا

سميت حاد و مزمن

در . عصاره سياهدانه و تركيبـات آن سـميت پـاييني دارنـد گـرم بـر ميلـي 50مطالعه انجام شـده، تجـويز عـصاره بـا دوز

روز تـأثير 5به صورت داخل صفاقي در رت به مدت كيلوگرم دهنـده عملكـرد هـاي نـشان هـا و متابوليـت مشخصي بر آنزيم

بـا تجـويز خـوراكي روغـن ].67 [ كبد نداشـت مناسب كليه و ) ليتر بر كيلوگرم ميلي 10(سياهدانه به رت حتي با دوزهاي باال

اي گونـه مـرگ و ميـر يـا سـميتي در طـول دوره مـشاهده هيچ هفتـه نيـز 12تجويز اين دوز تـا . ]58 [ ساعته گزارش نشد 48

هاي كبدي و كليوي هيچ مرگ و مير يا تغيير مشخص در آنزيم ].127 [نداشت در بر

تيموكينـون LD50، اي در موش سـفيد سوئيـسي در مطالعه ــدود ــوگرم 4/2ح ــر كيل ــرم ب ــر ] 73[ گ ــي ديگ و در گزارش

تجـويز ايـن . ]128 [ذكر شده است گرم بر كيلوگرم ميلي 3/90، باعث بروز اشـكاالت ) گرم بر كيلوگرم 2(ماده با تك دوز باال

زياد تيموكينون ميزان گلوتاتيون مصرف مقادير . شود تنفسي مي هــاي در تــست. دهــد كبــدي، كليــوي و قلــب را كــاهش مــي

هــاي كبــد هــا و آنــزيم ي افــزايش ميــزان متابوليــتيبيوشــيميا

33

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 19: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

و همكارانضيايي

هيچ عالمت سميتي در موش . نشاندهنده وجود آسيب آن است

در آب خـوراكي ) درصد 03/0( روزه تيموكينون 90با مصرف

ـ مشاهده نشده دكي در غلظـت گلـوكز ناشـتاي ، فقط كاهش ان

2 و 3 ساعت بعد از تجويز 24. ]129 [وجود آمد ه پالسمايي ب

تيموكينون، كاهش بارزي در ميـزان گلوتـاتيون گرم بر كيلوگرم

غلظت اوره . هاي كبد، كليه و قلب مشاهده شد موجود در بافت

هاي آالنـين آمينوترانـسفراز، و كراتينين پالسما و فعاليت آنزيم

در . ت دهيـدروژناز و كـراتين فـسفوكيناز افـزايش يافـت الكتا

01/0 - 3/0هاي مطالعه سميت تحت حاد تيموكينون با غلظت

ـ مـاه 3 بـه مـدت درصد صـورت خـوراكي همـراه بـا آب ه ، ب

آشاميدني درموش، هيچ مرگ و ميري مـشاهده نـشد، ميـانگين

30 - 90مقدار مـصرف تيموكينـون توسـط حيوانـات حـدود

mg/kg/day تغييري در ميزان مـصرف آب و غـذا، ادرار، . بود

غلظت گلوتاتيون بـافتي، اوره، . مدفوع و وزن بدن گزارش نشد

و ALT ،LDHهـاي گليسريد و فعاليت آنـزيم كراتينين و تري

CPK هـاي انجـام شـده، آسـيب بـافتي بررسـي . تغييري نكرد

ميكروسكوپي نشان نداد، امـا سـطح گلـوكز خـون پـايين آمـد

در بررســي ديگــر عــصاره آبــي ســياهدانه بــه صــورت .]130[

. هاي اسپراگ داولي تزريق شد روز به رت 14خوراكي به مدت

شناسي مشاهده نـشد ولـي سـطح پس از اين مدت تغيير بافت

در مـصرف موضـعي ].128 [هاي كليوي افـزايش يافـت آنزيم

بردنـد، روغن خالص سياهدانه، در افرادي كه از اگزما رنج مـي

گزارشي متناقض در. رد آلرژي پوستي گزارش شده است دو مو

هـاي پوسـتي، عنوان شده كه روغن سياهدانه به درمان بيمـاري

موردهـايي از درماتيـت تماسـي بـا . كند آكنه و اگزما كمك مي

مصرف اسانس سياهدانه نيز در كتب آرايشي بهداشتي گـزارش

اند شدهاين موارد همگي با كورتيكواستروئيد درمان . شده است

گونه مرگ و ميري در تجويز تك دوز روغـن هيچ ].130،131[

ليتر بر كيلـوگرم ميلي 8/28سياهدانه به صورت خوراكي با دوز

ليتـر بـر كيلـوگرم ميلي 06/2و به صورت داخل صفاقي با دوز

اي هفته 12سميت مزمن در رت با تجويز . ده است شمشاهده ن

ليتر بـر ميلي 2ف روزانه اين روغن به صورت خوراكي با مصر

هاي كليوي و كبـدي ميزان تغيير در آنزيم . بررسي شد كيلوگرم

ــسفراز و ــين آمينوتران ــسفراز و آالن ــپارتات آمينوتران ــد آس مانن

كبد، قلـب، (شناسي گاماگلوتاميل ترانسفراز و فاكتورهاي بافت

غلظـت كلـسترول، . مورد آناليز قـرار گرفـت ) كليه و پانكراس

هـا هاي سـفيد و پالكـت يد و گلوكز و تعداد گلبول تري گليسر

. كاهش يافتـه، هماتوكريـت و هموگلـوبين افـزايش پيـدا كـرد

].132،133 [دشعارضه خاصي در سطح بافتي مشاهده ن

محصوالت در بازار

محصوالت متعددي از سياهدانه در بازارهاي جهاني وجود

ي هــا تــوان كــرم ؛ از آن جملــه مــيشــود مــيداشــته و مــصرف

گـزش آكنه، ضد باكتري، شل كننده عضالني، ضد قارچ، ضد ضد

هـا و هـا، جـوش كننـده بريـدگي سوختگي، ترميم حشرات، ضد

صـابون . كننده، اليه بردار و روشن كننده را نام برد ، پاك ها زخم

مـصرف . كننده پوسـت نيـز تهيـه شـده اسـت كننده و نرم تميز

ه باعـث كـاهش هاي حاوي روغـن سـياهدان اي كپسول هفته 4

بـراي . كاهـد هـاي كرونـري مـي كلسترول شده از خطر بيماري

درد، سرماخوردگي، سردرد، آنفوالنزا، دردهاي مفـصلي، دنـدان

زكام، ورم لوزه، رگ بـه رگ شـدگي و كـوفتگي نيـز در بـازار

ــود دارد ــياهدانه وج ــرهم س ــوان . م ــه عن ــياهدانه ب ــاي س چ

شامپوي سـياهدانه و .شود ها يافت مي در فروشگاه اكسيدان آنتي

. خالص آن در بازارهاي جهاني موجود است درصد 100روغن

كپسول حاوي پودر سياهدانه جهت افـزايش حافظـه، افـزايش

فعاليت سيستم ايمني، افزايش سالمتي، كاهش فشار خون و قند

.شود خون تجويز مي

ييگيري نها نتيجه

رد و د اكـسيداني، ضـد هاي متعدد خواص آنتـي طي بررسي

تشنج و اثـر انگلي، ضد ضد ميكروبي و سرطان، ضد التهاب، ضد

بر روي سيستم قلب و عروق، گوارش، خون، سيـستم ايمنـي،

مزمن براي عضالت صاف، ديابت، كليه و كبد و سميت حاد و

سياهدانه بيان شده است كه با انجام مطالعات بيشتر در زمينه اثرات

غن سياهدانه شـايد بتـوان در فارماكولوژيكي عصاره، اسانس و رو

. استفاده نمود هاي مختلف آينده از گياه در درمان بيماري

34

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 20: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

يازدهم، دوره دوم، فصلنامه گياهان دارويي، سال

1391ه مسلسل چهل و دوم، بهار شمار

. ..داروشناسي وبررسي اثرات

منابع

1. Dattner AM. From medical herbalism to phytotherapy in dermatology: back to the future, Dermatol. Ther. 2003; 16: 106–113. 2. Fong HH. Integration of herbal medicine into modern medical practices: issues and prospects, Integr. Cancer Ther. 2002; 1: 287 – 93. 3. Huffman MA. Animal self-medication and ethno-medicine: exploration and exploitation of the medicinal properties of plants, Proc. Nutr. Soc. 2003; 62: 371 – 381. 4. Miller KL, Liebowitz RS and Newby LK. Complementary and alternative medicine in cardiovascular disease: a review of biologically based approaches, Am. Heart J. 2004; 147: 401 –11. 5. Worthen DR, Ghosheh O and Crooks PA. The in vitro anti-tumor activity of some crude and purified components of blackseed, Nigella sativa. Anticancer Res. 1998; 18: 1527 – 32. 6. Lautenbacher LM. Schwarzkümmelöl. Dtsch.

Apoth. Ztg. 1997; 137: 68 – 9. 7. Nadkarni AK. 1976. Indian Materia Medica. Popular Parkishan: Bombay, India, 854. 8. Schleicher P, Saleh M. Black seed cumin: the magical Egyptian herb for allergies, asthma, and immune disorders, Healing Arts Press, Rochester, Vermont. 1998. p. 90. 9. Goreja WG. Black Seed: Nature's Miracle Remedy, Amazing Herbs Press, New York, NY. 2003. 10. El Dakhakhny M. Studies on the Egyptian Nigella sativa L: IV. Some pharmacological properties of the seeds' active principle in comparison to its dihydro compound and its polymer, Arzneimittel forschung 1965; 15: 1227 – 9. 11. Al Rowais NA. Herbal medicine in the treatment of diabetes mellitus. Saudi Med. J. 2002; 23: 1327 – 31.

12. Takruri HR. and Dameh MAF. Study of the nutritional value of Black cumin seeds (Nigella sativa L.). J. Sci. Food. Agric. 1998; 76: 404-410. 13. Burits M and Bucar F. Antioxidant activity of Nigella sativa essential oil. Phytother. Res. 2000; 14: 323 – 8. 14. El Dakhakhny M, Barakat M, Abd El Halim M and Aly SM. Effect of Nigella sativa oil on gastric secretion and ethanol induced ulcer in rats. J.

Ethnopharmacol. 2000; 72: 299 – 304. 15. Atta ur Rahman, Malik S, Cun heng H and Clardy J. Isolation and structure determination of nigellicine, a novel alkaloid from the seeds of Nigella sativa. Tetrahedron Lett. 1985b; 23: 2759 – 62. 16. Atta ur Rahman, Malik S, Hasan SS, Choudhary MI, Ni CZ and Clardy J. Nigellidine, a new indazole alkaloid from the seeds of Nigella

sativa. Tetrahedron Lett. 1995; 36: 1993 – 6. 17. Atta ur Rahman, Malik S and Zaman K. Nigellimine, a new isoquinoline alkaloid from the seeds of Nigella sativa. J. Nat. Prod. 1992; 55: 676 – 8. 18. Atta ur Rahman, Malik S, Ahmed S, Choudhary MI and Habib-ur-Rehman. Nigellimine-N-oxide-a new isoquinoline alkaloid from the seeds of Nigella sativa. Heterocycles

1985a; 23: 953 – 5. 19. Omar A, Ghosheh Abdulghani SA, Houdi A, Crookscor PA. High performance liquid chromatographic analysis of the pharmacologically active quinones and related compounds in the oil of the black seed (Nigella sativa L). J. Pharm.

Biomed. Anal. 1999; 19: 757 – 62. 20. Al Jassir MS. Chemical composition and microflora of black cumin (Nigella sativa L.) seeds growing in Saudi Arabia. Food Chem. 1992; 45: 239 – 42.

35

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 21: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

و همكارانضيايي

21. Bhatia IS and Bajaj KL. Tannins in black-plum (Syzygium cumini L.) seeds, Biochem. J. 1972; 128: 56. 22. Chun H, Shin DH, Hong BS, Cho WD, Cho HY and Yang HC. Biochemical properties of polysaccharides from black pepper, Biol. Pharm.

Bull. 2002; 25: 1203 – 8. 23. Correa AD, Jokl L and Carlsson R. Amino acid composition of some Amaranthus sp. grain proteins and of its fractions, Arch. Latinoam Nutr. 1986; 36: 466 – 76. 24. Merfort I, Wary V, Barakat HH, Hussein SAM, nawwar MAM and Wiuhn G. Flavonol triglycosides from seeds of Nigella sativa. Phytochem. 1997; 46: 359 - 63. 25. Ghosheh OA, Houdi AA and Crooks PA. High performance liquid chromatographic analysis of the pharmacologically active quinones and related compounds in the oil of the black seed (Nigella sati6a L.). J. Pharm. Biomed. Anal. 1999; 19: 757 – 62. 26. Al Saleh IA, Billedo G and El Doush II. Levels of selenium, DL-a-tocopherol, DL-g-tocopherol, all-trans-retinol, thymoquinone and thymol in different brands of Nigella sativa seeds. J. Food

Compost. Anal. 2006; 19: 167 – 75. 27. Singh G, Marimuthu P, Heluani CSD and Catalan C. Chemical constituents and antimicrobial and antioxidant potentials of essential oil and acetone extract of Nigella sativa seeds. J. Sci.

Food Agricultur 2005; 85: 2297 - 306. 28. Atta MB. Some characteristics of nigella (Nigella sativa L.) seed cultivated in Egypt and its lipid profile. Food Chem. 2003; 83: 63 – 8. 29. Hosseinzadeh H and Parvardeh S. Anticonvulsant effects of thymoquinone, the major constituent of Nigella sativa seeds, in mice. Phytomed. 2004; 11: 56 – 64. 30. Michelitsch A and Rittmannsberger A. A Simple Differential Pulse Polarographic Method for the Determination of Thymoquinone in Black Seed Oil. Phytochem. Anal. 2003; 14: 224 – 7.

31. Khan MA. Chemical composition and medicinal properties of Nigella sativa Linn. Inflammopharmacol. 1999; 7: 15 - 35. 32. Al Gaby AM. Amino acid composition and biological effects of supplementing broad bean and corn proteins with Nigella sativa (black cumin) cake protein, Nahrung 1998; 42: 290 – 4. 33. El Mahmoudy A, Matsuyama H, Borgan MA, Shimizu Y, El Sayed MG and Minamoto N. Thymoquinone suppress expression of inducible nitric oxide synthase in rat macrophages, Int.

Immunopharmacol. 2002; 2: 1603 – 11. 34. Salem ML and Hossain MS. Protective effect of black seed oil from Nigella sativa against murine cytomegalovirus infection, Int. J.

Immunopharmacol. 2000; 22: 729 – 40. 35. Nickavar B, Mojab F, Javidnia K and Amoli MA. Chemical composition of the fixed and volatile oils of Nigella sativa L. from Iran, Z.

Naturforsch. [C] 2003; 58: 629 – 31. 36. Houghton PJ, Zarka R, De las Heras B and Hoult JRS. Fixed oil of Nigella sativa and derived thymoquinone inhibit eicosanoid generation in leukocytes and membrane lipid peroxidation. Planta Med. 1995; 61: 33 – 6. 37. Nagi MN, Alam K and Badary OA. Thymoquinone protects against carbon tetrachloride hepatotoxicity in mice via an antioxidant mechanism. Biochem. Mol. Biol. Int.

1999; 47: 143 – 59. 38. Beckstrom Sternberg SM and Duke JA. Potential for synergistic action of phytochemicals in spices. In Spices Herbs and Edible Fungi. Elsevier Science: Oxford, 1994; 201 – 23. 39. Thabrew MZ, Mitry RR, Morsy MA and Hughes RD. Cytotoxic effects of a decoction of Nigella sative, Hemidesmus indicus and smilax glabra an human hepatoma HepG2 cells. Life. Sci. 2005; 77: 1319 - 30. 40. Aboul Ela EI. Cytogenetic studies on Nigella

sativa seeds extract and thymoquinone on mouse

36

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 22: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

يازدهم، دوره دوم، فصلنامه گياهان دارويي، سال

1391ه مسلسل چهل و دوم، بهار شمار

. ..داروشناسي وبررسي اثرات

cells infected with schistasomiasis using karyotyping. Mut. Res. 2002; 516: 11 - 7. 41. Swamy SMK and Tan BKH. Cytotoxic and immunopotentiating effects of ethanolic extract of Nigella sativa L. seeds. J. Ethnopharmacol. 2000; 70: 1 - 7. 42. Famadan MF. Oxidative stability of black cumin (Nigella sativa L.), coriander (Coriandrum

sativum L.) and niger (Guizotia abyssinica cass.) Crude seed oils upon stripping. Eur. J. Lipid Sci.

Technol. 2004; 106: 35 - 43. 43. Yanishlieva NV and Marinova EM. Stabilisation of edible oils with natural antioxidants. Eur. J. Lipid Sci. Technol. 2001; 103: 752 - 67. 44. Kanter M, Coskum O and Uysal H. The antioxidative and antihistaminic effect of Nigella

sativa and its major constituent, thymoquinone on ethanol-induced gastric mucosal damage. Arch.

Toxicol. 2006; 80: 217 - 24. 45. Hailat N, Batainch Z and Lafi S. Effect of Nigella sativa volatile oil on Jukart T cell leukemia polypeptides. Int. J. Pharmacogen. 1995; 33: 16 – 20. 46. Abdel wahhab MA and Aly SG. Antioxidant property of Nigella sativa (black cumin) and syzygium aromaticum (clove) in rats during aflatoxicosis. J. APP. Toxic. 2005; 25: 218 - 23. 47. Machmudah S, Shiramizu Y, Goto M, Sasaki M and Hirose T. Extraction of Nigella sativa L. using supercritical Co2: A study of antioxidant activity of the extract. Sep. Sci. Technol. 2005; 40: 1267 - 75. 48. Badary OA, Abdel Naim AB, Abdel wahab MH and Hamala FMA. The influence of thymoquinone on doxorubicin-induced hyperlipidemic nephropathy in rats. Toxicology. 2000; 143: 219 - 26. 49. Mansour MA, Nagi MN, El Khatib AS and Al Bekairi AM. Effects of thymoquinone on antioxidant enzyme activities, lipid peroxidation

and PI-diaphorase in different tissues of mice: a possible mechanism of action. Cell Biochem.

Funct. 2002; 20: 143 - 51. 50. El saleh SC, Al sagair OA and Al khalaf MI. Thymoquinone and Nigella sativa oil protection against methanol induced hyperhomocysteinemia in rats. Int. Cardial. 2004; 93: 19 - 23. 51. Hosseinzadeh H, Montahaei R. Protective effect of Nigella sativa L. extracts and thymoquinone, its active constituent, on renal ischemia-reperfusion-induced oxidative damage in rats. Pharmacologyonline 2007; 1: 176 - 89. 52. Hosseinzadeh H, Jaafari MR, Khoe AR and Rahmani M. Anti-ischemic effect of Nigella sativa L. seed in male rats. IJPR. 2006; 1: 53 - 8. 53. Hosseinzadeh H, Parvardeh S, Nasiri-Asl MN, Sadeghnia HR, Ziaee T. Effect of thymoquinone and Nigella sativa seeds oil on lipid peroxidation level during global cerebral ischemia-reperfusion injury in rat hippocampus. Phytomedicine 2007; 14: 621 - 7. 54. Hosseinzadeh H, Moghim FF, Mansouri SMT. Effect of Nigella sativa seed extracts on ischemia-reperfusion in rat skeletal muscle Pharmacologyonline 2007; 2: 326 - 35. 55. Yildiz F, Coban S, Terzi A, Ates M, Aksoy N, Cakir H, Ocak AR and Bitiren M. Nigella sativa relieves the deleterious effects of ischemia reperfusion injury on liver. World J. Gastroenterol. 2008; 14: 5204 - 9. 56. Bayrak O, Bavbek N, Karatas OF, Bayrak R, Catal F, Cimentepe E, Akbas A, Yildirim E, Unal D, Akcay A. Nigella sativa protects against ischaemia/reperfusion injury in rat kidneys. Nephrology Dialysis Transplantation 2008; 23: 2206 - 12. 57. El Abhar HS, Abdallah DM, Saleh S. Gastroprotective activity of Nigella sativa oil and its constituent, thymoquinone, against gastric mucosal injury induced by ischaemia-reperfusion in rats. J. Ethnopharmacol., 2003; 84: 251-258.

37

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 23: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

و همكارانضيايي

58. Khanna T, Zaidi FA and Dandiya PC. CNS and analgesic studies on Nigella sativa. Fitoterapia

1993; 5: 407 – 10. 59. Abdel Fatah M, Matsumoto K and Watanake H. Antinociceptive effects of Nigella sativa oil and its major components in mice. Eur. J. Pharmacol.

2000; 400: 89 – 97. 60. Al Ghamdi MS. The anti-inflammatory, analgesic and antipyretic activity of Nigella sativa. J. Ethnopharmacol. 2001; 76: 45 – 8. 61. Boskabady MH, Kian S, Jandaghi P, Ziaei T and Zarei. Comparison of antitussive effect of Nigella sativa with codeine in guinea pig. IJMS. 2003; 28: 111 - 5. 62. Hajhashemi V, Ghannadi A and Jafarabadi H. Black cumin seed essential oil, as a potent analgesic and anti-inflammatory Drug. Phytother.

Res. 2004; 18: 195 - 9. 63. Al Naggar TB, Gomez serranillos MP, Carretero MG and Villar AM. Neuropharmacological activity of Nigella sativa L. extracts. J. Ethnopharmacol. 2003; 88: 63 - 8. 64. Salomi NJ, Nair SC, Jayawardhanan KK, Varghese CD and Panikkar LR. Anti-tumor principles from Nigella sativa and saffron (Crocus

sativus) on chemical carcinogenesis in mice. Nutr.

Cancer 1992; 16: 67 – 72. 65. Salomi NJ, Nair SC and Panikkar LR. Inhibitory effects of Nigella sativa and saffron (Crocus sativus) on chemical carcinogenesis seeds. Cancer Lett. 1991; 63: 41 – 6. 66. Nair SC, Salomi MJ, Panikkar B and Panikkar KP. Modulatory effects of Crocus sativus and Nigella sativa extracts on cisplatininduced toxicity in mice. J. Ethnopharmacol.1991; 31: 16 – 20. 67. El Daly ES. Protective effect of cysteine and vitamin E, Crocus sativus and Nigella sativa

extracts on cisplatininduced toxicity in rats. J.

Pharm. Bel. 1998; 53: 87 – 95. 68. Badary OA, Al Shabanah OA, Nagi MN, Al Rikabi AC and Almazar MMA. Inhibition of benzo

(a) pyrene-induced forestomach carcinogenesis in mice by thymoquinone. Eur. J. Cancer Prev. 1999; 8: 435 – 40. 69. Badary OA, Nagi MN, Al-Shabanah OA, Al-Shawaf HA, Al-Sohaibani MO and Al-Bekairi AM. Thymoquinone ameliorates the nephrotoxicity induced by cisplatin in rodents and potentiates its antitumor activity. Can. J. Physiol.

Pharmacol. 1997; 75: 1356 – 61. 70. Salomi NJ, Nair SC, Jayawardhanan KK, Varghese CP and panikkar KR. Antitumour principles from Nigella sativa seeds. Cancer Lett. 1992; 63: 41 - 6. 71. Swang SMK and Tan BKH. Cytotoxic and immunopotentiating effects of ethanolic extract of Nigella sativa L. seed. J. Ethnopharmacol. 2000; 70: 1 - 7. 72. Awad EM and Binder BR. In vitro induction of endothelial cell fibrinolytic alternations by Nigella

sativa. Phytomed. 2005; 12: 194 - 202. 73. Ali BH and Blunden G. Pharmacological and Toxicological Properties of Nigella sativa. Phytother. Res. 2003; 17: 299 – 305. 74. Abuharfiel NM, Salim M and Kleist SV. Augmentation of Natural killer cell activity in vivo against tumor cells by some wild plants from Jordan. Phytother. Res. 2001; 515: 109 - 13. 75. Kumara SS and Huat BT. Extraction, isolation and characterization of antitumor principle, alpha-hederin, from the seeds of Nigella sativa. Planta

Med. 2001; 67: 29 – 32. 76. El Tahir KE, Ashour MM and Al Harbi MM. The cardiovascular actions of the volatile oil of the black seed (Nigella sativa) in rats: elucidation of the mechanism of action. Gen. Pharmacol. 1993; 24: 1123 – 31. 77. Zaoui A, Cherrah Y, Lacaille-Dubois MA, Settaf A, Amarouch H and Hassar M. Diuretic and hypotensive effects of Nigella sativa in the spontaneously hypertensive rat. Therapie 2000; 55: 379 – 82.

38

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 24: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

يازدهم، دوره دوم، فصلنامه گياهان دارويي، سال

1391ه مسلسل چهل و دوم، بهار شمار

. ..داروشناسي وبررسي اثرات

78. El Tahir KEH, Al Ajimi M F and Al Bekairi AM. Some cardiovascular effects of the dethymoquinated Nigella sativa volatile oil and its major components α-pinene and P-cymene in rats. Saudi Pharmaceut. J. 2003; 11: 104 - 10. 79. Al Jishi SA and Hozaifa BA. Effect of Nigella

sativa on blood hemostatic function in rats. J.

Ethnopharmaco. 2003; 85: 7 - 14. 80. Kacem R and Meraihi Z. Effects of essential oil extracted from Nigella sativa L. seeds and its main components on human neutrophil elastase activity. Yakugaku Zasshi 2006; 126: 301 - 5. 81. Enomoto S, Asano R and Iwahori Y. Hematological studies on black cumin oil from the seeds of Nigella sativa L. Biol. Pharm. Bull. 2001; 24: 307 – 10. 82. Akhtar AH, Ahmad KD, Gilani SN and Nazir A. Antiulcer effects of aqueous extracts of Nigella

sativa and Pongamia pinnata in rats. Fitoterapia

1996; 38: 195 – 9. 83. El Kadi A, Kandil O and Tabuni AM. Nigella

sativa cell-mediated immunity. Arch AIDS Res.

1987; 1: 232 – 3. 84. Mahgoub AA. Thymoquinone protects against experimental colitis in rats. Toxicol. Lett. 2003; 143: 133 - 43. 85. Agrawal R, Kharya MD and Shrivastava R. Antimicrobial and anthelmintic activities of the essential oil of Nigella sativa Linn. Indian J. Exp.

Biol. 1979; 17: 1264 – 5. 86. Morsi NM. Antimicrobial effect of crude extracts of Nigella sativa on multiple antibiotics-resistant bacteria. Acta Microbiol. Pol. 2000; 49: 63 - 74. 87. Fazly Bazzaz BS, Hosseinzadeh H and Haghi M. Antibacterial activity of total extracts and essential oil of Nigella sativa seed on mice. J.

Pharm. Pharmaco. 2002; 54: 246. 88. Nair MKM, Vasudevan P and Venkitanarajanan K. Antibacterial effects of black

seed oil on listeria monocytogenes. Food Control

2005; 16: 395 - 8. 89. Mai Le P, Benhaddou Andaloussi A, Elimadi A, Sehaf A, Cherrah Y and Haddad PS. The petroleum ether extract of Nigella sativa exerts lipid-lowering and in sulin-sensitizing a actions in the rat. J. Ethnopharmacol. 2004; 94: 251 - 9. 90. Chowdhury AKA, Islam A, Rashiel A and Ferdous AJ. Therapeutic potential of the volatile oil of Nigella sativa seeds monkey model with experimental shigellosis. Phytpther. Res. 1998; 12: 361 - 3. 91. Khan MAV, Zuberi NS, Ashfag MK, Mahmood MS and Gilani AH. The in vivo antifungal activity of the aqueous extract from Nigella sativa seeds. Phytother. Res. 2003; 17: 183 - 6. 92. Al jabre SHM, Randhawa MA, Akhtar N, Alakloby OM, Alqurashi AM and Aldossary A. Antider matophyte activity of ether extract of Nigella sativa and its active principle, thymoquinone. J. Ethnopharmacol. 2005; 101: 116 - 9. 93. Al Hader A, Aqel M and Hasan Z. Hypoglycemic effects of the volatile oil of Nigella

sativa seeds. Int. J. Pharmacog. 1993; 31: 96 – 100. 94. El Zawahrawy B and Fatma Al Zahraa AH. Effect of Nigella sativa on blood level and structure of liver and pancreas in adult male albino rats. Al. Azhar Med. J. 1998; 27: 479 – 83. 95. Meral I, Yener Z, Kahraman T and Mert N. Effect of Nigella sativa on glucose concentration, lipid peroxidation, anti-oxidant defence system and liver damage in experimentally-induced diabetic rabbits. J. Vet. Med. A. 2001; 48: 593 – 9. 96. Al Awadi F and Gumaa KA. Studies on the activity of individual plants of an antidiabetic plant mixture. Acta Diab. Lat. 1987; 24: 37 – 41. 97. Hawsawi ZA, Ali BA and Bamosa AO. Effect of Nigella sativa (black seed) and thymoquinone

39

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 25: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

و همكارانضيايي

on blood glucose in albino rats. Annal. Saudi. Med. 2001; 21: 3 - 4. 98. Kanter M, Coskun O, Korkinaz A and Oter S. Effects of Nigella sativa on oxidative stress and β-cell damage in streptozoxin induced diabetic rats. Ana. Rec. Part A. 2004; 279: 685 - 91. 99. Mansi KNS. Effects of oral administration of water extract of Nigella sativa on serum concentrations of insulin and testestron in allozan induced diabetic rats. Pakistan J. Biology. Sci. 2005; 8: 1152 - 6. 100. Farah KM, Atoji Y, Shimizu Y and Takewaki T. Isulinotripic properties of Nigella

sativa oil in streptozocin plus nicatinamide diabetic hamster. Res. Vet. Sci. 2002; 73: 279 - 82. 101. Farah KM, Atoji Y, Shiina T, Nikami H and Takewaki T. Mechanisms of the hypoglycemic immunopotentiating effect of Nigella sativa L. oil in streptozotocin-induced diabetic hamsters. Res.

Vet. Sci. 2004; 77: 123 - 9. 102. Jouad H, Haloui M, Rhiouani H, Hilaly J and Eddouks M. Ethnobotanical survey of medicinal plats used for the treatment of diabetes, cardiac and renal diseases in the North centre region of Morocco (Fez-Boulemane). J.

Ethnopharmacol. 2001; 77: 175-182. 103. Rchioc H, Chevassus H, Nmila R, Guiral C, peptit P, Chokairi M and Sauvaire Y. Nigella

sativa seed extracts enhance glucose induced insulin release from rat-isolated langerhans islets. Funs. Clin. Pharmacol. 2004; 18: 525 - 9 104. El Mahmoudy A, Shimizu Y, Shiina T, Matsujama H, El Sayed M and Takewaki T. Successful abrogation by thymoquinone against induction of diabetes mellitus with streptozocin via nitric oxide inhibitory mechanism. Int.

Immunopharmacol. 2005; 5: 195 - 207. 105. Chakravarty N. Inhibition of histamine release from mast cells by nigellone. Ann. Allergy

1993; 70: 237 – 42.

106. Marozzi FJ, Koclalski AB and Malone MH. Studies on the antihistaminic effects of thymoquinone, thymohydroquinone and quercitin. Drug Res. 1970; 20: 1574 – 7. 107. El Kadi A and Kandil O. The black seed (Nigella sativa) and immunity: its effect on human T cell subset. Fed. Proc. 1987; 46: 1222. 108. Haq A, Lobo PI, Al Tufail M, Rama NR and Al sedairy ST. Immunomodulatory effect of Nigella sativa protein fractionated by ion exchange chromatography. Int. J. Immunopharmacol. 1999; 21: 283 - 95. 109. Kalus U, Pruss A, Bystron J, Jurecka M, Smerkalava A, Lichius JJ and Kiesewetter H. Effect of Nigella sativa (Black seed) on subjective feeling in patients with allergic diseases. Phytother. Res. 2003; 17: 1209 - 14. 110. Salem ML. Immunomodulatory and therapeutic properties of the Nigella sativa L. seed. Int. Immunopharmacol. 2005; 5: 1749, 1770. 111. El Pakhakahy M, Madi NJ, Lembert N and Ammon HPT. Nigella sativa oil, nigellone and derived thymoquinone inhibit synthesis of 5-lipoxygenase products in polymorphonuclear leukocytes from rats. J. Ethnopharmacol. 2002; 81: 161 - 4. 112. El Mahmoudy A, Matsujama H, Borgan MA, Shimizu Y, El sayed MO, Minamoto N and Takewaki T. Thymoquinone suppresses expression of inducible nitric oxide syntheses in rat macrophages. Int. Immunopharmacol. 2002; 2: 1603 - 11. 113. Bujukoztuk S, Gelincik A, Ozseker F, Genc S, Oguzsavran F, Kiran B, Yillar G, Erden S, Ajdin F, Colakaglu B, Oal M, Dzer H and Bilir A. Nigella sativa (black seed) oil does not affect the T-helper 1 and T-helper 2 type cytokine production from splenic mononuclear cells in allergen sensitized mice. J. Ethnopharmacol. 2005; 100: 295 - 8.

40

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 26: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

يازدهم، دوره دوم، فصلنامه گياهان دارويي، سال

1391ه مسلسل چهل و دوم، بهار شمار

. ..داروشناسي وبررسي اثرات

114. Gilani AH, Aziz N, Khurram IM, Chaudary KS and Iqbal A. Bronchodilator, spasmolytic and calcium antagonist activities of Nigella sativa

seeds (Kalonji). J. Pak. Med. Assoc. 2001; 51: 115 – 20. 115. Aqel M. The calcium antagonistic effect of the volatile oil of Nigella sativa seeds. Pirasat. 1992a; 19: 119 - 33. 116. Aqel M. The relaxing effect of the volatile oil of Nigella sativa seeds on vascular smooth muscle. Pirasat; 1992b; 19: 91 - 106. 117. Aqel M. Effects of Nigella sativa seeds on intestinal smooth muscle. Int. J. Pharmacy 1993; 31: 55 - 66. 118. Aqel M and shaheen R. Effects of the volatile oil of Nigella sativa seeds on the uterine smooth muscle of rat and guinoapig. J.

Ethnopharmacol. 1996; 52: 23 - 6. 119. Ilham A, Gurel A, Armutcu F, Kamishi S and Iraz M. Antiepileptogenic and antioxidant effects of Nigella sativa oil against pentylenetetrazol induced kindling in mice. Neuropharmacol. 2005; 49: 456 - 64. 120. Hosseinzadeh H, Parvardeh S, Nassiri Asl M and Mansouri MT. Intracerebroventicular alominis tration of thymoquinone, the major constituent of Nigella sativa seeds, suppresses epileptic seizures in rats. Med. Sci. Monit. 2005; 11: 106 - 10. 121. Daba MH and Abdol Rahman M. Hepatoprotective activity of thymoquinone in isolated rat hepatocytes. Toxicol. Lett. 1998; 95: 23 - 9. 122. El Dakhakhny M, Mady NI and Halim MA. Nigella sativa L. protects against induced hepatotoxicity and improves serum lipid profile in rats. Arzneimittelforschung 2000; 50: 832 – 6. 123. Turkdogan MK, Agaoglu Z, Yener Z, Sekeroglu R, Akkan HA, Avci ME. The role of antioxidant vitamins (C and E), selenium and Nigella sativa in the prevention of liver fibrosis

and cirrhosis in rabbits, new hopes. Dtscch.

Tierarzt. Wschr. 2000; 108: 71 – 3. 124. Al Gharably NM, Badary O and Nagi M. Protective effect of thymoquinone against carbon tetrachloride-induced hepatotoxicity in mice. Res

.Comm. Pharmacol. Toxicol. 1997; 2: 41 – 50. 125. Mahmoud MR, El Abhar HS and Saleh S. The effects of Nigella sativa oil against the liver damage induced by Schistosoma mansoni in mice. J. Ethnopharmacol. 2002; 79: 1 – 11. 126. Kanter M, Meral I, Dede S, Ceme M, Ozbek H, Uygan I and Gu duz. Effect of Nigella sativa L. and Uttica dioica L. on Lipid Peroxidation, Antioxidant Enzyme Systems and Some Liver Enzymes in CCl4-Treated Rats. J. Vet. Med. A. 2005; 50: 264 - 8. 127. Mansour MA. Protective effects of thymoquinone and desferriaxa mine against hepatotoxicity of carbon tetrachloride in mice. Life

Sci. 2000; 66: 2583 - 91. 128. Zaoui A, Cherrah Y, Mahassine N, Alaoui K, Amarouch H and Hassar M. Acute and chronic toxicity of Nigella sativa fixed oil. Phytomed.

2002; 9: 69 – 74. 129. Mansour MA, Ginawi OT, El Hadiyah T, El Khatib AS, Al Shabanah OA and Al Sawaf HA. Effects of volatile oil constituents of Nigella sativa on carbon tetrachloride-induced hepatotoxicity in mice: evidence for antioxidant effects of thymoquinone, Res. Commun. Mol. Pathol.

Pharmacol. 2001; 110: 239 – 51. 130. Badary OA, Al Shabanah OA, Nagi MN, Al Bekairi AM and Almazar MMA. Acute and subchronic toxicity of thymoquinone in mice. Drug Develop. Res. 1998; 44: 56 – 61. 131. Steinmann A, Scatze M, Agathos M, Brett R. Allergic contact dermatitis from black cumin (Nigella sativa) oil after topical use. Contact

Dermat. 1997; 36: 268 – 9. 132. Zedlitz S, Kaufmann R, Bochncke WH. Allergic contact dermatitis from black cumin

41

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19

Page 27: بررسی اثرات داروشناسی و سمشناسی سیاهدانهjmp.ir/article-1-158-fa.pdf · =33*< 33h 33

و همكارانضيايي

(Nigella sativa) oil-containing ointment. Contact

Derm. 2002; 46: 188. 133. Zaoui A, Cherrah Y, Mahassini N, Alaoui K,

Amarouch H and Hassar M. Acute & Chronic toxicity of Nigella sativa fixed oil. Phytomed. 2002; 9: 69 - 74.

42

Dow

nloa

ded

from

jmp.

ir at

10:

52 +

0330

on

Mon

day

Feb

ruar

y 4t

h 20

19