ЗДРАВJЕ = ФИЗИЧКА АКТИВНОСТ

Најмалку 30 минути умеренa физичка актиност, 5 дена во неделата, го намалува ризикот oд некои незаразни болести кај возразните како:

• кардиоваскуларниболести• мозоченудар• дијабетесмелитустипII• ракнадебелоцрево• ракнадојка

Училиштата се единствени места каде младите може да најдат време, сретства и можност за физичка активност. Училиштата нудат единствена, систематизирана можност за младите луѓе да учествуваат и да научат за физичката активност. Научилишнитечасовипофизичкакултура,какоидругиактивности,децата„седвижатзаздравје“и учат безбедни вештини на физичка активност вооколината,штосеподдржуваодучителите,родителитеипријателите.

Важно е дека кога навиките на физичка активност и здравиот стил на живот, се стекнуват во детството и младоста, најверојтано овие навики ќе се одржуват вотекотнацелиотживот.Споредтоа,подобрувањена нивото на физичка активност кај младите луѓе е условзаподобрувањенаиднотоздравјенацелотонаселение.

ФИЗИОЛОГИЈА И МОНИТОРИНГ НА ИСХРАНА

Сeпрепорачувалуѓетодaпрактикуваатфизичкаактивностнизцелиотживотзадагоподобрaтсвоетоздравје.Физичкаактивностеклучназатрошењенаенергијатаиспоредтоаенајважнавоодржувањеенергетската рамнотежа.

Подготвеноспоред„ГлобалнаСтратегијазаИсхрана,ФизичкаактивностиЗдравје“наСветскаЗдравственаОрганизација,одОдделениетозаФизиологијаи

МониторингнаИсхрана,ИнститутзаЈавноЗдравје-Скопје.

Висок интензитет на физичка активност бара голема количинанатрудипредизвикувабрзодишењеизначајнозголемувањенаритамотнасрцето.Примеринанапоренинтензитетзафизичкаактивноствклучуваат:трчање,брзошетање,брзокачувањенависочини,велосипедизам,аеробик,брзопливање,натпреварувачкиспортови(традиционалниигри,фудбал,одбојка,хокеј,кошарка),копање,носењенатешки товари над 20 кг.

ЗДРАВСТВЕНИ ПРИДОБИВКИ ОД ФИЗИЧКА АКТИВНОСТ

ШТО СЕ ПРЕПОРАЧАНИ НИВОА

И ПРИДОБИВКИ ОД ФИЗИЧКАТА

АКТИВНОСТ

ЗНАЧЕЊЕТО НА УЧИЛИШНАТА

СРЕДИНА

ИНСТИТУТ ЗА ЈАВНО ЗДРАВЈЕНА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

Млади луѓе (5-18 години)

Возрасни луѓе (18-65 години)

Стари луѓе (65 + години)

Децатанаучилишнавозрасттребадаимаатнајмалку60минутифизичкаактивностсоумерендонапоренинтензитет секој ден, за да обезбедат здрав развој.

Соодветнонивонафизичкаактивностимпомаганамладите луѓе да:

1. развијатздравимускулоскелетниткива(коските,мускулитеизглобите)

2. развијатздравкардиоваскуларенсистем(срцетоибелитедробови)

3. развијатневромускулнакоординацијаивиталност(контроланакординацијатаидвижењето)

4. одржуваат здравна телесна тежина

• рамномернакомбинацијанаумерен/напоренинтензитет на физичка активност; и

• 8-10вежбизазацврстувањенамускулите(8-12повторувања)најмалку2денавонеделата.

• 30минутиумеренaфизичкаактиност5денавонеделата; или

• 20минутинапорнафизичкаактивност3денавонеделата; или

Физичкаактивностодранавозрастможедапомогневопревенцијатанамногуболести.Редовнотодвижењепомагадасеолесниинвалидностаиболкатаврзанасотаквата состојба. Значајно е дека дури и старите луѓе коиќепочнатсовежбањеподоцнавоживотот,имаатпридобивкиодфизичкаактивност.

Старителуѓекоипрактикуваатредовнафизичкаактивностпокажуватподобрувањенарамнотежата,силата,координацијатаимоторнатаконтрола,какоипоголемафлексибилностииздржливост.

Сепокажалодекафизичкатаактивностгоподобруваменталнотоздравјеикогнитивнитефункциикајповозраснитеипотпомагавосправувањетособолестикакоштоседепресијатаивознемиреноста.

Активен животен стил често им дава можност на старителуѓедаостваратновипријателства,даодржуватсоцијалниврскиидакомунициратсодругилуѓеодразлична возраст.

Сепрепорачувастарителуѓедаиматнајмалку30минутина физичка активност со умерен интензитет, 5 дена во неделата.

Интензитетотнаразличнивидовинафизичкаактивностварирамеѓулуѓетоикаједнолицезависиодпредходнотоискуствонапоединецотвоодноснавежбањетоинеговотонивонафизичкатаподготвеност(форма).Примеритедадениподолуобезбедуватсамопрепоракииќевариратпомеѓуразличнииндивидуи.

Умерен интензитет на физичка активност бара умеренаколичинананапоризначајнозабрзувањенаритамотнасрцето.

Примери за умерен интензитет на физичка активност вклучуваат:брзошетање,играње,градинарство,работанизкуќа,лов,активнавклученоствоиграњеиспортовисодецата,шетањенамиленичињата,градежниработи(какоштоеградбанапокрив,боење),носењенаумеренотешкитоваридо20кг(приселидбаисл).

Редовнафизичкаактивностможеистотакадаекорисназазаедницатaиекономијатапреку:

• растечкaпродуктивностнаработнотoместо• помалбројнаотсуствувањаодработа• подобрирезултативоучењето

Докажаноепостоењетонаврскатадоза–одговормеѓуфизичкатаактивностиздравјето,такаштопочитувањетонапрепоракитеводиконпозитивниздравствениефекти.Важно е дека дневната физичката активност може да бидеакумулиранасоприменанакраткиблоковиодпо10минути.

Физичката активност за старите луѓе може да бидеодразличенвид(шетање,пливање,играње,растегнување,велосипедизам,градинарство,пешачење)Старителуѓекоиселекуватилиимаатинвалидитет, во однос на физичката активност, треба да бараат совет од доктор.

Некоипрепорачаниактивностизастарилицавклучуваат:

• вежбизаодржувањеилизголемувањенафлексибилноста; и

• вежбизарамнотежа(сепрепорачуваатзаповозраснитекоиимаатризикодпадовипридвижење)

Истотака,постоjaтдоказикоиукажуватдеказголемувањетонаразличнивидовинафизичкаактивностможедаимапозитивниефектизa:

• високиоткрвенпритисок;• остеопорозатаиризичнитефакторизанеа;• телеснатaтежинаисоставотнателото• мускулоскелетнасостојбаизаштитаод

остеоартритис и болки во долниот дел на грбот;• менталнатaипсихичкатасостојбапрекувлијание

врздепресијата,вознемиреноста,истресот;• контролатанaризичнитеоднесувањамеѓудецата

имладителуѓе(пушење,злоупотребанаалкохолидроги,нездраваисхрана,насилствоисл.).

СОЦИЈАЛНИ ПРИДОБИВКИ ОД

ФИЗИЧКАТА АКТИВНОСТ

РАЗЛИЧНИ ВИДОВИ И КОЛИЧИНА

НА ФИЗИЧКА АКТИВНОСТ СЕ ПРЕПОРАЧУВААТ

ЗА РАЗЛИЧНИ ПОПУЛАЦИИ

ШТО Е УМЕРЕН И ВИСОК ИНТЕНЗИТЕТ

НА ФИЗИЧКА АКТИВНОСТ?