PDF που παράγονται χρησιμοποιώντας την ανοικτού περιεχομένου εργαλειοθήκη mwlib. Βλέπε http://code.pediapress.com/ για περισσότερεςπληροφορίες.

PDF generated at: Wed, 01 Feb 2012 12:19:26 UTC

Γενική εξέταση ούρωνΠέτρος Καρκαλούσος

ΠεριεχόμεναΆρθρα

Ούρο 1

Εισαγωγή στη γενική εξέταση ούρων 3

Γενική εξέταση ούρων 3Συλλογή ούρων 9Ταινία εξέτασης ούρων 11Μικροσκόπηση ούρων 13

Φυσικοί χαρακτήρες 18

Χροιά ούρων 18Όψη ούρων 21Οσμή των ούρων 23Ίζημα ούρων 25Ειδικό βάρος ούρων 27Αντίδραση ούρων 31

Χημικοί χαρακτήρες 35

Χολερυθρίνη ούρων 35Ουροχολινογόνο ούρων 35Πρωτείνη ούρων 35Αιμοσφαιρίνη ούρων 42Γλυκόζη ούρων 44Κετόνες ούρων 44Νιτρώδη ούρων 47Λευκοκυτταρική εστεράση 49

Μικροσκοπικοί χαρακτήρες 52

Επιθηλιακά κύτταρα ούρων 52Πυοσφαίρια ούρων 53Ερυθρά ούρων 56Μικροοργανισμοί ούρων 58Κύλινδροι ούρων 63Κρύσταλλοι ούρων 66Άμορφα άλατα ούρων 70Βλέννη ούρων 72

Σταγονίδια λίπους 73

Ασθένειες ούρων 75

Αιματουρία 75Ουρολοίμωξη 79Ορθοστατική λευκωματουρία 82

ΠαραπομπέςΠηγές άρθρων και Συνεισφέροντες 84Πηγές Εικόνων, Άδειες και Συνεισφέροντες 85

Άδειες ΆρθρουΆδεια 86

Ούρο 1

Ούρο

Δείγμα ούρων.

Ως ούρα ορίζεται το σύνολο των ουσιών που αποβάλλονται από τουςνεφρούς κατα την παραγωγή των ούρων και απεκκρίνονται μέσω τηςουρήθρας. Κατά τον κυτταρικό μεταβολισμό των ζώων προκύπτουν στηνκυκλοφορία του αίματος πλεονάζουσες υδατοδιαλυτές χημικές ουσίες.Πολλές εξ αυτών είναι αζωτούχες, κάποιες μάλιστα τοξικές για τονοργανισμό. Αυτές οι ανεπιθύμητες ουσίες αποβάλλονται στα ούρα μέσωτου ουροποιητικού συστήματος.

Φυσιολογία

Τα ούρα δημιουργούνται από διαδικασίες που συμβαίνουν στοουροποιητικό σύστημα. Εν συντομία η ουροποίηση περιλαμβάνει τηναρχική διήθηση όλων των πλεοναζόντων στο αίμα ουσιών (νερό,γλυκόζη, ηλεκτρολύτες,τοξίνες κ.α.), την επαναπορρόφηση κάποιων εξ'αυτών για τη διατήρηση της ισορροπίας των ηλεκτρολυτών στο σώμα καιτην απέκκριση του ούρου ή ούρηση.

Σύσταση

Η χημική δομή της ουρίας.

Τα ούρα είναι διάλυμα το οποίο αποτελείται από νερό (περίπου 95%),ουρία, ουρικό οξύ, κρεατινίνη, αμμωνία, οξαλικό οξύ, διάφορα άλατα(φωσφορικά, θειικά, χλωριούχα κ.α.) και άλλες οργανικές ή ανόργανεςουσίες, παραπροϊόντα του μεταβολισμού. Πολλοί παράγοντες επιδρούνστη σύσταση των ούρων, με κυριότερους την πρόσληψη νερού και τησύσταση της τροφής. Όταν απομακρύνονται από τους νεφρούς, υπόφυσιολογικές συνθήκες, τα ούρα είναι στείρα, ενώ μπορεί να προστεθούνσε αυτά προσμίξεις βλέννας ή βακτηρίων μέχρι την έξοδο τους από τονοργανισμό. Το χρώμα τους ποικίλει από διαφανές προς κίτρινο έωςσκούρο φαιό, ενώ η οσμή τους είναι χαρακτηριστική για τα διάφορα είδη ζώων. Και οι δύο αυτές ιδιότητεςαλλάζουν με τη σύσταση των ούρων. Η κλασική οσμή των ούρων προέρχεται από τη μετατροπή της ουρίαςτους σε αμμωνία. Το pH των ούρων είναι, γενικά, όξινο στα σαρκοφάγα ζώα και αλκαλικό στα φυτοφάγα ζώα. Αλλαγές στηδιατροφή, περιβαλλοντικοί παράγοντες κ.α. μπορεί να μεταβάλλουν το pH τους. Τo φυσιολογικό pH των ούρωνστον άνθρωπο είναι γύρω στο 6. Η ποσότητα των ούρων ποικίλει ευρέως ανάλογα με την κατάσταση ενυδάτωσης του οργανισμού, τηδραστηριότητά του, περιβαλλοντικούς παράγοντες, υγεία κ.α. Στον άνθρωπο η φυσιολογική ποσότητα είναι 1

με 2 λίτρα την ημέρα. Σημαντικά μεγαλύτερη ή μικρότερη ποσότητα σημαίνει παθολογική κατάσταση και ορίζεται ως πολλακιουρία και ολιγοουρία αντίστοιχα. Συχνοουρία είναι η αύξηση της συχνότητας ούρησης,

Ούρο 2

ενώ κατά την ανουρία έχουμε έλλειψη της ούρησης.

Το Manneken pis, Βρυξέλλες

Χρησιμότητα

Στον οργανισμό η βασική χρησιμότητα των ούρων είναι η αποβολήπαραπροιόντων του μεταβολισμού του.Στην ιστορία όμως του ανθρώπινου πολιτισμού τα ούρα έχουν χρησιμέψει:

• Στη διάγνωση ποικίλων παθήσεων του ουροποιητικού αλλά και άλλωνσυστημάτων με την γενική εξέταση ούρων και την ουροκαλλιέργεια. Π.χ.αιματουρία, ναρκωτικά, ουρολοιμώξεις, διαβήτης κ.α.)

•• Οι Αζτέκοι χρησιμοποιούσαν ούρα σε πληγές προς αποφυγή μολύνσεων ήπόσιμα για την αντιμετώπιση γαστρεντερικών διαταραχών.

• Οι Ινδοί στην Αγιουρβεδική ιατρική πιστεύουν μεταξύ άλλων πως τα ούραέχουν καθαρτικές και αποτοξινωτικές ιδιότητες.

• Στην Ελλάδα είναι κοινή "λαϊκή ιατρική" τα ούρα χρησιμοποιούνταν γιατην αντιμετώπιση του κνησμού που προκαλείται από την τσουκνίδα ή απότσίμπημα σφήκας.

• Παλιότερα τα ούρα εμπλέκονταν στη δημιουργία νιτρικού καλίου για την παρασκευή πυρίτιδας.[1]

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το άρθρο urine [2] της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNUFDL και την CC-BY-SA 3.0 [3]. (ιστορικό/συντάκτες [2]).

Πηγές• ayurvedic medicine [4]

• Definition of oliguria and anuria [5]

• Hermogenes on urine [6]

• “Urine.” Oxford English Dictionary. 29 Oct. 2008 <http://dictionary.oed.com/entrance.dtl>.• Geoffrey Chaucer, Department of English. Dept. home page. 3 Oct. 2006. Harvard University. 27 Oct. 2008

<http://www.courses.fas.harvard.edu/~chaucer/>• Aztec medicine [7]

Παραπομπές[1] http:/ / docsouth. unc. edu/ imls/ lecontesalt/ leconte. html[2] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ urine[3] http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/[4] http:/ / www. fammed. washington. edu/ predoctoral/ CAM/ images/ ayurvedic. pdf[5] http:/ / medres. med. ucla. edu/ curriculum/ lectures/ acute_oliguria. htm[6] http:/ / content. karger. com/ ProdukteDB/ produkte. asp?Aktion=ShowPDF& ProduktNr=223979& Ausgabe=225203& ArtikelNr=13449[7] http:/ / www. plu. edu/ ~nguyenpb/ aztec-medicinal/ home. html

3

Εισαγωγή στη γενική εξέταση ούρων

Γενική εξέταση ούρωνΗ γενική εξέταση των ούρων αποτελεί το βασικό διαγνωστικό εργαλείο για την διάγνωση πλήθουςπαθήσεων, στο ουροποιητικό σύστημα, στο ήπαρ, στο αναπαραγωγικό σύστημα κ.α. Αποτελεί απαραίτητοτμήμα κάθε προληπτικού ελέγχου (check-up). Πραγματοποιείται με οπτική επισκόπηση των ούρων (φυσικοίχαρακτήρες), με την χρήση ταινίας ούρων (χημικοί χαρακτήρες) και μικροσκόπηση τους (μικροσκοπικοίχαρακτήρες). Απαραίτητη προυπόθεση η σωστή συλλογή και συντήρηση των ούρων πριν την ανάλυση.

Tα τρία τμήματα της γενικής εξέτασης ούρων

Φυσικοί χαρακτήρες1.1. Χροιά2.2. Όψη3.3. Οσμή4.4. Ίζημα5.5. Ειδικό βάρος6.6. Αντίδραση

Χημικοί χαρακτήρες1.1. Χολερυθρίνη2.2. Ουροχολινογόνο3.3. Νιτρώδη4.4. Λευκοκυτταρική εστεράση5. Αίμα (ερυθρά, αιμοσφαιρίνη, μυοσφαιρίνη)6.6. Πρωτεΐνη7.7. Γλυκόζη8.8. Κετόνες

Μικροσκοπικοί χαρακτήρες1.1. Επιθηλιακά κύτταρα2.2. Πυοσφαίρια3.3. Ερυθρά4.4. Μικροοργανισμοί5.5. Κύλινδροι6.6. Κρύσταλλοι7.7. Άλατα8.8. Βλέννη9.9. Σταγονίδια λίπους

Γενική εξέταση ούρων 4

Οι τιμές αναφοράς της γενικής εξέτασης ούρωνΓια τα πρώτα πρωινά ούρα μέσης ούρησης οι τιμές αναφοράς (φυσιολογικές τιμές) της γενικής εξέτασηςούρων είναι:

Παράμετρος γενικής εξέτασης ούρων Φυσιολογικές τιμές

Όψη Διαυγής

Χροιά Ωχροκίτρινη - κίτρινη

Οσμή Ιδιάζουσα

Αντίδραση (pH) Όξινη (5,5 - 6)

Ίζημα Όχι

Ειδικό βάρος 1,015 – 1,025

Λευκοκυτταρική εστεράση Αρνητικό

Νιτρώδη Αρνητικό

Πρωτεΐνη Αρνητικό ή ίχνη (< 30 mg/dl)

Γλυκόζη Αρνητικό

Κετόνες Αρνητικό

Αιμοσφαιρίνη Αρνητικό

Χολερυθρίνη Αρνητικό

Ουροχολινογόνο Αρνητικό ή ίχνη (< 0,2 EU/dl ή <1 mg/dl)

Επιθηλιακά κύτταρα 0 – 4 κ.ο.π.

Ερυθρά αιμοσφαίρια 0 – 4 κ.o.π.

Πυοσφαίρια 0 – 4 κ.ο.π.

Κύλινδροι 0 – 2 υαλώδεις

Μικρόβια – μύκητες Ουδέν

Κρύσταλλοι Oυδέν παθολογικός κρύσταλλος

Άμορφα άλατα Λίγα

Βλέννη Ουδέν, Ολίγη

Σταγονίδια λίπους Ουδέν

Η ιατρική αξία των παραμέτρων της γενικής εξέτασης ούρωνΕφόσον η λήψη του δείγματος ούρων γίνει σύμφωνα με το πρωτόκολλο (πρώτα πρωινά ούρα μέσης ούρησης)τότε οι παρεκκλίσεις από τις φυσιολογικές τιμές οδηγούν σε μία σειρά από παθολογικές καταστάσεις πουξεπερνούν το ουροποιητικό σύστημα. Στον ακόλουθο πίνακα φαίνονται οι παθολογικές καταστάσεις πουσηματοδοτούν συγκεκριμένες παρεκκλίσεις από τις φυσιολογικές τιμές των παραμέτρων της γενικής εξέτασηςούρων.

Γενική εξέταση ούρων 5

Παράμετρος γενικής εξέτασης ούρων Φυσιολογικές τιμές

Όψη Ουρολοίμωξη, Ουρολιθίαση, Αιματουρία κ.α.

Χροιά Ίκτερος, Αιματουρία κ.α.

Οσμή Ουρολοίμωξη

Αντίδραση (pH) Ουρολοίμωξη

Ίζημα Ουρολοίμωξη, Ουρολιθίαση

Ειδικό βάρος Νεφρική νόσος

Λευκοκυτταρική εστεράση Ουρολοίμωξη

Νιτρώδη Ουρολοίμωξη

Πρωτεΐνη Νεφρική νόσος

Γλυκόζη Διαβήτης

Κετόνες Διαβήτης, Ασιτία

Αιμοσφαιρίνη Αιματουρία

Χολερυθρίνη Αποφρακτικός ίκτερος

Ουροχολινογόνο Αιμολυτικός ίκτερος

Επιθηλιακά κύτταρα Ουρολοίμωξη

Ερυθρά αιμοσφαίρια Αιματουρία

Πυοσφαίρια Νεφρική νόσος, Ουρολοίμωξη

Κύλινδροι Νεφρική νόσος

Μικρόβια – μύκητες Ουρολοίμωξη

Κρύσταλλοι Ουδέν, Ουρολιθίαση

Άμορφα άλατα Ουδέν, Ουρολιθίαση

Βλέννη Ουρολοίμωξη

Σταγονίδια λίπους Νεφρική νόσος

Ιστορία της γενικής εξέτασης ούρωνΗ σύγχρονη γενική εξέταση ούρων, δηλαδή η εκτέλεση όλων των παραμέτρων (φυσικές, χημικές, μικροσκοπικές) ξεκίνησε ουσιαστικά στις αρχές του 19ου αιώνα. Μέχρι τότε είχαν ανακαλυφθεί όλες οι σχετικές παράμετροι αλλά και όλες οι μέθοδοι προσδιορισμού τους. Πριν από αυτή την περίοδο η γενική εξέταση ούρων ονομάζονταν ουροσκοπία μια που μέχρι την ανακάλυψη του μικροσκοπίου (16ος αιώνας) μόνο μακροσκοπικά μπορούσαν να μελετηθούν τα ούρα. Περιορισμένες χημικές αναλύσεις (βρασμός ούρων) γίνονταν όμως από τον μεσαίωνα. Η ουροσκοπία, δηλαδή η επισκόπηση των ούρων, ξεκίνησε με την αρχαιότητα, ουσιαστικά με την έναρξη της επιστήμης της ιατρικής. Εξελίχτηκε κατά την διάρκεια του Μεσαίωνα από Βυζαντινούς, Άραβες και Ιταλούς ιατρούς και αποτέλεσε ένα χρησιμότατο διαγνωστικό εργαλείο. Στο απόγειο της εξέλιξης της ουροσκοπίας στη Δύση (Σχολή του Σαλέρνο, Ιταλία) οι ουροσκόποι ιατροί επινόησαν και εξέλιξαν τον λεγόμενο ουροσκοπικό τροχό. Επρόκειτο για ένα στρογγυλό διάγραμμα όπου περιέχονταν στις άκρες του διάφορες μορφές ούρων (διαυγή, θολά, κίτρινα, αιματηρά κ.α.). Με την χρήση οδηγιών που υπήρχαν (στα λατινικά) μέσα στο διάγραμμα οι ουροσκόποι καθοδηγούνταν βάσει καθορισμένης κλείδας στη διάγνωση παθήσεων του ουροποιητικού, κατά βάση, συστήματος. Μετά το τέλος του Μεσαίωνα όμως η ουροσκοπία παρέπεσε στο επίπεδο του τσαρλατανισμού και έχασε σταδιακά την επιστημονική της

Γενική εξέταση ούρων 6

σημασία.

Ασθενείς επιδεικνύουν τα ούρα τους στοΑναγεννησιακό ιατρό Κωσταντίνο τον

Αφρικανό

H εξέλιξη της γενικής εξέτασης ούρων

16ος - 18ος αιώνας

Ήδη από τον 16ο αιώνα η αρχαία και μεσαιωνική ιατρική είχεαρχίσει να αμφισβητείται έντονα από την κοινή γνώμη της εποχής.Το βιβλίο του Thomas Willis «Διατριβή περί ούρων» θα προσεγγίσειγια πρώτη φορά επιστημονικά την ανάλυση των ούρων. Με τοβιβλίο αυτό η ιατρική αρχίζει να αξιοποιεί σταδιακά τααποτελέσματα χημικών αναλύσεων. Ο ιατρός ονομάζεται έτσι«ιατροχημικός». Οι πρώτοι «ιατροχημικοί» ήταν οι Μπόιλ και JanBaptista van Helmont (1579 – 1644) οι οποίοι πραγματοποίησανακριβείς μετρήσεις για το ειδικό βάρος των ούρων. Οι δύοεπιστήμονες σύγκριναν το ειδικό βάρος δειγμάτων ούρων με ίσουβάρους βρόχινο νερό (νερού δηλαδή λίγο ως πολύ αποσταγμένου).Το 1694 ο Fredericus Dekkers (1628 – 1720), καθηγητής ιατρικήςστο Πανεπιστήμιο του Λέιντεν, θα ανακαλύψει ότι η θολερότηταπου εμφανίζεται στα ούρα μετά την θέρμανση τους (μέθοδοςανίχνευσης πρωτεΐνης στα ούρα, γνωστή από το Βυζάντιο)οφείλεται στην αλβουμίνη. Ο Dekkers παρατήρησε ότι ηθολερότητα οφείλεται πραγματικά στην αλβουμίνη των ούρων μόνο όταν αυτή δεν διαλύεται με οξικό οξύ. Ημέθοδός του («βρασμός ούρων με οξικό οξύ») εφαρμόζεται ακόμα και σήμερα.Το 1790 o Fourcoy ανακάλυψε το εναμμώνιο φωσφορικό μαγνήσιο και το 1797 ο William Cruikshankπαρατήρησε επίσης ότι κάποια ούρα όταν θερμαίνονται πήζουν.Το 1776 ο Άγγλος ιατρός Matthew Dobson (1713 – 1784) παρατήρησε ότι τα διαβητικά ούρα υφίστανταιζύμωση και το υπόλειμμα που μένει έχει γεύση καμένης ζάχαρης. Λίγο αργότερα o Francis Home (1719 – 1813)βασιζόμενος στη παρατήρηση του Dobson επινόησε μία δοκιμασία ανίχνευσης σακχάρων στα ούρα η οποίαβασίζονταν στη ζύμωσή τους από επιλεγμένη ζύμη. Η γλυκόζη και η φρουκτόζη όταν ζυμώνονται τους 37 oCπαράγουν αλκοόλη και διοξείδιο του άνθρακα. Η παραγωγή των φυσαλίδων του διοξειδίου του άνθρακα ήτανενδεικτική της παρουσίας σακχάρων στα ούρα. Η μέθοδος του Home συνέχισε να εφαρμόζεται μέχρι και το1960, αν και τα σχετικά εγχειρίδια πάντοτε ανέφεραν ότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος λάθους.Την ίδια εποχή ανακαλύπτονται το ουρικό οξύ από τον Καρλ Σέελε, το 1770, και η ουρία από τους Roulle καιWilliam Cruikshank, το 1773. Ο William Hyde Wollaston (1766 – 1828) ανακαλύπτει τους κρυστάλλους τουουρικού οξέος, του ασβεστίου, της κυστίνης και τα αμμωνιακά άλατα.

19ος αιώνας

Ο 19ος αιώνας ξεκινά με μεγάλες ανακαλύψεις στον τομέα της φυσιολογίας και ανατομίας των νεφρών. Η λειτουργία των νεφρών, δηλαδή η διήθηση του αίματος, θεμελιώνεται με τις εργασίες των William Bowman και Carl Ludging το 1842 και 1844 αντίστοιχα. Τη δεκαετία του 1840 καθιερώνεται η μικροσκόπηση του ιζήματος των ούρων. Σταθμός αποτέλεσε το σχετικό βιβλίο του Golding Bird το 1844, όπου περιγράφει τα ερυθρά αιμοσφαίρια, τα πυοσφαίρια και τους κρυστάλλους στο ίζημα των ούρων. Η ύπαρξη των κυλίνδρων θα γνωστοποιηθεί από τους Hermann Nasse (1807 – 1892) και Gustan Henle (1809 – 1885) το 1843. Οι δύο επιστήμονες θα περιγράψουν και τον τρόπο σχηματισμού τους στα ουροποιητικά σωληνάρια. Η έκδοση του «Άτλαντα του Ιζήματος των Ούρων» από τους Reider και Delepine το 1899 συγκέντρωσε όλη την τότε γνώση. Το 19ο αιώνα διατυπώνεται η μικροβιακή θεωρία από τον Λουί Παστέρ (1822 – 1895) και επινοούνται

Γενική εξέταση ούρων 7

σταδιακά οι τεχνικές καλλιέργειας μικροβίων από τους Ρόμπερτ Βίλχελμ φον Μπούνσεν (Robert Wilhelm vonBunsen), το αυτόκαυστο από τον Charles Chemberland και οι δίσκοι καλλιέργειας από τον Julius Petri.Καθιερώνονται σταδιακά η αναζήτηση μικροβίων στο ίζημα των ούρων και η καλλιέργειά τους. Ο αιώνας αυτός είχε σημαντικές εξελίξεις στην ανίχνευση των πρωτεϊνών στα ούρα. Το 1827 ο Richard Bright(1789 – 1858) ερμηνεύει την πρωτεϊνουρία και αιματουρία. Είκοσι χρόνια αργότερα ο Henry Bence Jones (1814– 1873) περιέγραψε την ομώνυμη πρωτεϊνουρία, σύμφωνα με την οποία τα ούρα καθιζάνουν στους 70ο C,διαλύονται σε μεγαλύτερη θερμοκρασία για να ξαναδιαλυθούν όταν ξανακρυώσουν. Η συσχέτιση τηςπρωτεΐνης αυτής με τις ελαφριές αλυσίδες των αντισωμάτων θα γίνει πολύ αργότερα, το 1974 από τονΓερμανό βιολόγο Robert Huber. To 1874 o Γάλλος ιατρός Georges Esbach επινόησε την ομώνυμη ημιποσοτικήμέθοδο για τον προσδιορισμό της πρωτεΐνης στα ούρα. Η μέθοδός του εφαρμόζονταν μέχρι πρόσφατα πριναντικατασταθεί από τις ταινίες ούρων. Το 1815 ο Γάλλος χημικός Michel Chevrel (1786 – 1889) ανακάλυψε ότι το σάκχαρο στα διαβητικά ούρα ήτανη γλυκόζη. Η πρώτη δοκιμασία ανίχνευσης της γλυκόζης στα ούρα επινοήθηκε από τον Karl Trommer (1806 -1879) το 1841. Ο Trommer πρότεινε τη θέρμανση των ούρων παρουσία αλκαλικού διαλύματος θειικού χαλκού.Παρουσία γλυκόζης τα ούρα χρωματίζονταν πράσινα, ενώ παράλληλα έπεφτε ίζημα οξειδίου του χαλκού. Ημέθοδος εξελίχθηκε από τον Χέρμαν φον Φέλινγκ (Herman von Fehling) (1812 – 1885) ο οποίος το 1848πρόσθεσε στο διάλυμα του Trommer τρυγικό οξύ για να συγκρατούνται καλύτερα τα ιόντα του χαλκού στοδιάλυμα τους. Παράλληλα εμφανίστηκαν και οι μέθοδοι ανίχνευσης των κετονικών σωμάτων. Το 1857 ο Wilheim Pettersανακάλυψε ότι η ακετόνη μπορεί να εξαχθεί από τα ούρα. Ο Γερμανός παιδίατρος Carl Gerhardt (1833 – 1902)επινόησε μέθοδο ανίχνευσης του ακετοξεικού οξέος στα ούρα. Στη μέθοδό του το ακετοξικό οξύ εξάγεται απότην ακετόνη και δίνει μωβ χρώμα όταν έρχεται σε επαφή με χλωριούχο σίδηρο 10%. Η πρώτη δοκιμασίαανίχνευσης της χολερυθρίνης προήλθε από το Γάλλο γιατρό Alponso Dumontpaller (1826 – 1898). ΟDumontpaller πρόσθετε βάμμα ιωδίου ως οξειδωτικού στα ούρα και στην περίπτωση που υπήρχε χολερυθρίνησχηματίζονταν (στα ούρα) ένας πράσινος δακτύλιος. Το 1884 ο Γερμανός βακτηριολόγος Πάουλ Έρλιχ (PaulEhrlich) (1854 – 1915) χρησιμοποίησε τη γνωστή αντίδραση διαζώτωσης η οποία σε θετικό αποτέλεσμαπαράγει ερυθρά αζωχολερυθρίνη. Ο Πάουλ Έρλιχ το 1883 θα προτείνει την ομώνυμη πρώτη μέθοδο για την ανίχνευση του ουροχολινογόνου σταούρα. Η μέθοδος που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα βασίζεται στην προσθήκηπαραδιμεθυλοαμινοβαζενδεύδης στα ούρα και την παραγωγή λαμπερού κόκκινο χρώματος. Ο Βιεννέζοςγιατρός Wilheim Schlessinger το 1869 πρότεινε μία μέθοδο ανίχνευσης της ουροχολίνης βασιζόμενη στοπράσινο φθορισμό που παράγεται από την προσθήκη οξικού ψευδαργύρου με αλκοόλη στα ούρα.

20ος αιώνας

Το 1914 οι J Cruikhank και J Moyes χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά στα ούρα μέθοδο ανίχνευσης των νιτρωδών αλάτων που παράγονται από μικρόβια της ουροδόχου κύστεως. Η μέθοδος είχε επινοηθεί προηγουμένως από τους Johann Griess και Ilosvay Lajos. H μέθοδος που χρησιμοποιείται σήμερα στις ταινίες ούρων καλείται μέθοδος Griess, και βασίζεται στη διαζωαντίδραση. Το 1908 ο Cecil Hamil Rothera (1880 – 1915) επινόησε την ομώνυμη μέθοδο ανίχνευσης ακετόνης και ακετοξεικού οξέος με νιτροπρωσσικό οξύ. Αργότερα, το 1917, ο Donald Van Slyke επινόησε μεθόδους για την ανίχνευση κάθε κετονικού σώματος χωριστά. Οι μέθοδοί του επειδή ήταν χρονοβόρες και απαιτητικές γρήγορα εγκαταλείφθηκαν. Το 1946 οι RM Dumm και RA Shipley επινόησαν μέθοδο ξηράς χημείας που βασίζεται στο νιτροπρωσικό οξύ για την ανίχνευση των κετονικών σωμάτων. H μέτρηση της οξύτητας των ούρων ξεκίνησε στις αρχές του 20ου αιώνα από τον Otto Folin. Ο Follin επινόησε μέθοδο τιτλοδότησης για τη μέτρηση του pH το 1904. Οι πρώτες αυτές μέθοδοι βασίζονταν στην προσθήκη υγρού δείκτη pH μέσα στα ούρα (κυρίως μπλε του μεθυλίου). Το 1925 ο AB Hastings ανάπτυξε παρόμοια μέθοδο μέσα σε τριχοειδή σωληνάρια, ενώ το 1934 ο Arnold Beckman ανέπτυξε το πεχάμετρο.

Γενική εξέταση ούρων 8

Το 1903 ο Νεοϋρκέζος γιατρός George de Santos (1876 – 1911) περιέγραψε τη μέθοδο προσδιορισμού τουειδικού βάρους των ούρων χρησιμοποιώντας υγρόμετρο (σημερινό ουρινόμετρο). Η μέτρηση όμως του ειδικούβάρους των ούρων ως απαραίτητη παράμετρος της γενικής εξέτασης ούρων, καθιερώθηκε αργότερα από τονArthur Fishberg το 1930. Οι βάσεις των σύγχρονων μεθόδων μέτρησης του ειδικού βάρους των ούρων καιγενικότερα της συμπυκνωτικής ικανότητας του νεφρού με συσκευές μέτρησης του δείκτη διάθλασης θα τεθούντη δεκαετία του 1930. Η ποσοτική μέθοδος μέτρησης έμμορφων στοιχείων στα ούρα προτάθηκε από τον T. Addis το 1925. Πολύ αργότερα, τη δεκαετία του 1950, στα εργαστήρια της εταιρείας Bayer θα ανακαλυφθεί μέθοδοςανίχνευσης των πυοσφαιρίων στα ούρα. Βασίζονταν στην αντίδραση εστεράσης των πολυμορφοπύρηνωνχρησιμοποιώντας διαζωαντίδραση. Και φτάνουμε στις σύγχρονες ταινίες των ούρων. Η κατασκευή τουςβασίστηκε στις εργασίες των Άγγλων Archer Martin (1910 – 2002) και Richard Synge (1914 – 1994) οι οποίοι, το1941, ανέπτυξαν μέθοδο χρωματογραφίας χάρτου για την ανίχνευση διαφόρων χημικών ουσιών. Οι πρώτεςεμπορικά διαθέσιμες ταινίες ούρων κυκλοφόρησαν στο εμπόριο το 1941 από την εταιρεία Miles laboratoriesυπό τον Dr. Walter Ames Crompton. Oι πρώτες ταινίες άλλωστε έφεραν το όνομά του «ταινίες Ames».

Βιβλιογραφία1. Αρσένη Α. Εξετάσεις ούρων στην εργαστηριακή διαγνωστική. Εκδόσεις Ζήτα 2003.2. Birch D, Fairly G, Becher G, Kincald-Smith P. Άτλαντας μικροσκοπικής εξέτασης των ούρων. Εκδόσεις

Παρισιάνος, 19973. Καρκαλούσος Π. Τεχνικές Μικροσκόπησης ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθηνών 2006.4. Καρκαλούσος Π. Η χημεία των ταχυδιαγνωστικών ταινιών ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθηνών, Τμήμα Ιατρικών

Εργαστηρίων 2008.5. Murphy. The art of uroscopy. Med J 1967; 2: 876–9.6. Diamandopoulos A, Goudas P. The ancient and Byzantine contribution towards the evolution of laboratory

examinations – part I. CCLM 2003; 41: 963-969.7. Institute of Biomedical Science. From Matula to Mass Spectrometry. Edition 2005.

Χρήσιμοι σύνδεσμοι1. http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Uroscopy2. http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Urinalysis3. http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Urine_test_strip4. http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ White_blood_cell5. http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Nitrite6. http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Hematuria7. http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Glucosuria8. http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ketone_bodies9. http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Bilirubin10. http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Proteinuria11. http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Albuminuria12. http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Microalbuminuria13. http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ PH14. http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ehrlich_unit#Ehrlich_unit15. http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Urine_specific_gravity16. http:/ / www. faqs. org/ health/ bios/ 10/ Rufus-of-Ephesus. html17. http:/ / ahdc. vet. cornell. edu/ clinpath/ modules/ ua-rout/ fatdrop. htm18. http:/ / irvingcrowley. com/ cls/ urin. htm

Γενική εξέταση ούρων 9

19. http:/ / www. agora. crosemont. qc. ca/ urinesediments/ doceng/ doc_015. html20. http:/ / www. ndt-educational. org/ fogazzislidepart2. asp21. http:/ / naturalhealthtechniques. com/ urinalysis-interpretation. htm22. http:/ / www. faqs. org/ health/ bios/ 10/ Rufus-of-Ephesus. html

Συλλογή ούρωνH σωστή συλλογή των ούρων είναι μια απαραίτητη διαδικασία για την ανάλυση τους προκειμένου να τεθεί ηδιάγνωση ποικίλων παθήσεων διαφόρων συστημάτων του οργανισμού όπως του ουροποιητικού συστήματος. Ησυλλογή τους με σαφείς κανόνες είναι απαραίτητη για την γενική εξέταση ούρων, για την καλλιέργεια ούρωνκαι τον ποσοτικό προσδιορισμό διαφόρων μεταβολιτών σε αυτά.

Τα πρώτα πρωινά ούραΤα πρώτα πρωινά ούρα είναι το καταλληλότερο δείγμα για τη γενική εξέταση ούρων. Είναι απαραίτητο όμωςκατά τη συλλογή να τηρούνται προϋποθέσεις σωστής συλλογής και συντήρησης.Συγκεκριμένα:•• Ο εξεταζόμενος την προηγούμενη μέρα λαμβάνει τροφή με κανονική ποσότητα αλατιού και δεν πίνει πολλά

υγρά ώστε τα ούρα να είναι πυκνά.•• Το βράδυ δειπνεί ελαφρά και ουρεί πριν πέσει για ύπνο. Πριν τη συλλογή, επιβάλλεται το πλύσιμο των έξω

γεννητικών οργάνων με νερό και σαπούνι. Στοιχεία που οφείλονται σε φλεγμονές (π.χ. πυοσφαίρια,βλέννα), μπορεί να παρασυρθούν κατά την ούρηση και να αλλάξουν την εικόνα των ούρων.

Όλα τα δείγματα των ούρων πρέπει να συλλέγονται σε χημικώς καθαρά και κατά προτίμηση αποστειρωμέναδοχεία με πώματα που κλείνουν καλά και στερεά. Οι καθετηριασμοί της ουροδόχου κύστης για τη λήψηδειγμάτων ούρων παρουσιάζουν μεγάλο κίνδυνο για λοιμώξεις του ουρογεννητικού συστήματος καιπυελονεφρίτιδα. Τα πρώτα πρωινά ούρα είναι το καταλληλότερο δείγμα για τη γενική εξέταση ούρων γιατίεξασφαλίζουν τα εξής πλεονεκτήματα:•• Είναι πυκνότερα δηλαδή τα συστατικά τους βρίσκονται στην δυνατότερη δυνατή συγκέντρωση.•• Έχουν σταθερή σύσταση και εξασφαλίζουν έτσι συγκρίσιμα αποτελέσματα μεταξύ διαφορετικών

αναλύσεων.• Είναι πιο όξινα και έτσι δεν καταστρέφονται πολλά ευαίσθητα στοιχεία των ούρων π.χ. οι κύλινδροι των

ούρων.• Έχουν σταθερότερο ειδικό βάρος.•• Συλλέγονται πολύ εύκολα.

Πρώτα πρωινά ούρα μέσου ρεύματοςΤο δείγμα αυτό είναι κατάλληλο για καλλιέργεια ούρων και γι’αυτό απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή κατά τησυλλογή του.1.1. Διαβρέχονται 3 ή 4 αποστειρωμένα τολύπια βαμβακιού με ένα αντισηπτικό διάλυμα, όπως π.χ. Betadine.2. Οι γυναίκες απομακρύνουν τα μικρά χείλη του αιδοίου και οι άντρες αντίστοιχα την ακροποσθία και

ακολούθως χρησιμοποιώντας αποστειρωμένα τολύπια βαμβακιού, καθαρίζουν την περιοχή της ουρήθρας.3.3. Ενώ το έξω στόμιο της ουρήθρας είναι ακόμα εκτεθειμένο, γίνεται η ούρηση.4.4. Μετά από λίγα δευτερόλεπτα τοποθετείται ένα αποστειρωμένο ουροδοχείο κάτω από το ρεύμα των ούρων.

Απομακρύνετε το δοχείο από το ρεύμα των ούρων, πριν να τελειώσει η ούρηση.5.5. Πωματίζεται στερεά το δοχείο και ξεπλένετε το εξωτερικό του μέρος.

Συλλογή ούρων 10

6.6. Αναγράφεται στην ετικέτα του δοχείου τα στοιχεία του ασθενή και το χρόνο συλλογής του δείγματος.

Ουροδοχεία

Ούρα 24ώρου

Πρόκειται για την συλλογή ούρων κατά την διάρκεια του 24ώρου.Η διαδικασία συλλογής τους είναι η ακόλουθη:1.1. Ο ασθενής πρέπει να ουρήσει ώστε να αδειάσει την ουροδόχο

του κύστη, κατά την έναρξη της χρονικής περιόδου των 24 ωρών(π.χ. το πρωί στις 8.00). Τα ούρα αυτά απορρίπτονται.

2.2. Στη συνέχεια μαζεύονται όλα τα ούρα κάθε ούρησης κατά τηδιάρκεια που ακολουθούν, καθώς και τα ούρα που λαμβάνονταικατά το τέλος της χρονικής περιόδου των 24 ωρών (δηλαδή στις8 π.μ. της επόμενης ημέρας).

3.3. Όλα τα ούρα πρέπει να μαζευτούν μέσα σε ένα καθαρό, πλατύστομο και πωματισμένο δοχείο και ναδιατηρηθούν σε πάγο ή σε ψυγείο όλο το χρόνο της συλλογής τους.

4.4. Στην ετικέτα του δοχείου συλλογής των ούρων αναγράφονται τα στοιχεία του ασθενούς.Αντίστοιχα συλλέγονται και τα ούρα 12ώρου τα οποία επιλέγονται όταν η συλλογή ούρων 12ώρου είναιτεχνικά δύσκολη. Εάν η ανάλυση των ούρων 24ώρου καθηστερήσει, λόγω της μεταφοράς τους σε ειδικόεργαστήριο, πρέπει να προστεθούν στη φιάλη συλλογής ειδικά συντηρητικά των ούρων πριν από την έναρξητης δοκιμασίας. Τα ούρα 24ώρου χρησιμοποιούνται για την ποσοτική μέτρηση διαφόρων ουσιών στα ούρα π.χ.ορμονών, μεταβολιτών, δεικτών οστεοπόρωσης, καρκινικών δεικτών, φαρμάκων κ.α.Συγκεκριμένα:•• Στεροειδή ούρων•• Κετοστεροειδή κλασματοποιήση ούρων•• Δείκτης οστεοπόρωσης ΝΤx•• Ασβέστιο•• Υδροξυπρολίνη•• Χαλκός•• Bence Jones (ανοσοκαθήλωση λευκωμάτων)•• Αρσενικό•• Ηλεκτροφόρηση λευκωμάτων•• Θάλλιο•• Ισταμίνη•• Κάλιο•• Ιώδιο•• Νάτριο•• Χλωριούχα•• Ψευδάργυρος•• Προλίνη•• Αλανίνη•• Τρυπτοφάνη•• Πρεγνατιόλη•• Πεπτίδιο C•• Νοραδρεναλίνη•• Νορμετανεφρίνη

Συλλογή ούρων 11

Τυχαίο δείγμα ούρωνΗ λήψη τυχαίων δειγμάτων ούρων είναι κατάλληλη για ποιοτικές εξετάσεις στα ούρα δηλαδή για αναλύσειςπου δίνουν μόνο θετικό ή αρνητικό αποτέλεσμα χωρίς να είναι δυνατή η ποσοτική μέτρηση άρα και ησύγκριση αποτελεσμάτων. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί:1. Στο έλεγχο της πρωτεϊνουρίας με μέτρηση πρωτεΐνης και κρεατινίνης ούρων απ’ όπου θα προκύψει το

πηλίκο της σχέσης των δύο.2. Στο προσδιορισμό αμυλάσης για τη διάγνωση της παγκρεατίτιδας.

Βιβλιογραφία1.1. Αρσένη Α. Εξετάσεις ούρων στην εργαστηριακή διαγνωστική. Εκδόσεις Ζήτα, 2003.2.2. Καρκαλούσος Π. Συλλογή και φυσικοί, χημικοί χαρακτήρες των ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθηνών 2006.3.3. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Θεωρία. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2004.4.4. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Εργαστήριο. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2002.5.5. Ηρειώτου Π, Καρβούνης Ι, Τράπαλη Μ. Κλινική Βιοχημεία Ι. Έκδοση Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, Αθήνα

2001.6. http:/ / www. bioiatriki. gr/

Ταινία εξέτασης ούρωνΗ ταινία εξέτασης ούρων είναι ένα βασικό διαγνωστικό εργαλείο πουχρησιμοποιείται στη γενική εξέταση ούρων για τον προσδιορισμόπαθολογικών αλλαγών σύστασης στα ούρα. Η ταινία εξέτασης έχει στηνεπιφάνεια της κατάλληλα αντιδραστήρια που αντιδρούν και αλλάζουνχρώμα όταν υπάρχουν ανιχνεύσιμες αλλαγές σύστασης.

Με αυτή τη διαδικασία εξέτασης προσδιορίζονται πρώιμα συμπτώματααπό τις ακόλουθες τρεις ομάδες ασθενειών:• ασθένειες των νεφρών και του ουροποιητικού συστήματος (π.χ.

νεφρική ανεπάρκεια, ουρολοιμώξεις)• διαταραχές του μεταβολισμού (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης)•• ασθένειες του ήπατος και αιμολυτικές διαταραχές (π.χ. αμολυτικός,

αποφρακτικός ίκτερος)

Χρήση ταινίας ούρων

1.1. Ο ασθενής χρησιμοποιεί δείγμα πρωινών ούρων που έχει παραμείνειστην κύστη τουλάχιστον 4 ώρες.

2.2. Η συλλογή των ούρων γίνεται σε αποστειρωμένο καθαρό ουροδοχείο.3.3. Αν το δείγμα έχει συντηρηθεί σε ψύξη (ψυγείο) το δείγμα αφήνεται

αρκετή ώρα να επανάλθει σε θερμοκρασία δωματίου. Η χαμηλήθερμοκρασία εμποδίζει την πραγματοποίηση ορισμένων αντιδράσεωνόπως είναι η γλυκόζη.

4.4. Τα ούρα αναμιγνύονται καλά.5.5. Η ταινία παραμένει μέσα στα ούρα το πολύ ένα δευτερόλεπτο.6.6. Στραγγίζεται η ταινία πάνω στο χείλος του δοχείου.7.7. Στραγγίζεται η περίσσεια των ούρων πάνω σε διηθητικό χαρτί.

Ταινία εξέτασης ούρων 12

8.8. Συγκρίνονται τα χρώματα της ταινίας με την χρωματομετρική κλίμακα πάνω στο δοχείο των ταινιών.9.9. Όλες οι αντιδραστήριες επιφάνειες (εκτός των λευκοκυττάρων) πρέπει να διαβαστούν μέσα σε 40-60

δευτερόλεπτα. Αλλαγές χρώματος που παρατηρούνται μετά το πέρας 2 λεπτών δεν έχουν καμίαδιαγνωστική αξία.

Ταινίες ούρων για επαγγελματική χρήσηΠρόκειται για τις ταινίες ούρων που χρησιμοποιούτναι αποκλειστικά στα κλινικά εργαστήρια. Σήμερα μπορείνα έχουν 10 ή 11 παραμέτρους (αν προστεθεί και το ασκορβικό οξύ).Αναλυτικά οι παράμετροι που προσδιορίζονται με τις ταινίες ούρων είναι:

Παράμετρος Χημική μέθοδος Μονάδες μέτρησης Τιμές αναφοράς Ευαισθησία

Λευκοκυτταρική εστεράση Αντίδραση εστεράσης WBC/μl ή σταυροί (+) < 5 5 WBC/μl

Νιτρώδη Griess Ποιοτική μέθοδος Αρνητικό 0,074 mg/dL

Ουροχολινογόνο Διαζώτωση και Erlich mg/dL ή μmol/L ή EU/dl ή σταυροί (+) Αρνητικό 1,0 Erlich units/dL

Χολερυθρίνη Διαζώτωση mg/dl ή μmol/L Αρνητικό 0,3 mg/dl

Πρωτείνη Κυανό τετραβρωμοφαινόλης mg/dL ή g/L ή σταυροί (+) Αρνητικό ή ίχνη 4 mg/dL

Γλυκόζη Οξειδάση/υπεροξειδάση mg/dL ή g/L ή σταυροί (+) Αρνητικό 0,1 mg/dL

Κετόνες Legal (νιτροπρωσσικό νάτριο) mg/dL ή mmol/L ή σταυροί (+) Αρνητικό 5 mg/dL

Αίμα Ψευδουπεροξειδάση RBC/μl Αρνητικό 4 RBC/μl

pH Δύο δείκτες pH - 5 - 6 5

Ειδικό βάρος Πολυηλεκτρολύτες - 1016 - 1025 1004

Ασκορβικό οξύ Tillmans Ποιοτική μέθοδος Αρνητικό 10 mg/dl

Ταινίες ούρων παρά την κλίνη του ασθενούςΕκτός από τις ταινίες για επαγγελματική χρήση από εργαστηριακούς επιστήμονες υπάρχουν και ειδικέςταινίες που χρησιμοποιούνται από τους ίδιους τους ασθενείς όπως είναι οι ταινίες για την γλυκόζη ούρων ή οιταινίες για γλυκόζη και κετόνες ούρων μαζί. Οι ταινίες αυτές χρησιμοποιούνται από τους διαβητικούςασθενείς.

Βιβλιογραφία1. Αρσένη Α. Εξετάσεις ούρων στην εργαστηριακή διαγνωστική. Εκδόσεις Ζήτα, 2003.2. Καρκαλούσος Π. Η χημεία των ταινιών ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθηνών 2008.3. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Θεωρία. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2004.4. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Εργαστήριο. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2002.5. Ηρειώτου Π, Καρβούνης Ι, Τράπαλη Μ. Κλινική Βιοχημεία Ι. Έκδοση Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, Αθήνα

2001.6. Πισπίνη Ι. Εργαστηριακά μαθήματα κλινικής χημείας Ι. ΤΕΙ Αθηνών 1997.

Στο άρθρο αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το test strip άρθρο Urine test strip [1] της Αγγλόγλωσσης Βικιπαίδειας, η οποίαδιανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0 [3]. (test strip ιστορικό/συντάκτες [1]).

Ταινία εξέτασης ούρων 13

Παραπομπές[1] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Urine

Μικροσκόπηση ούρωνΤα ούρα είναι ένα υδατικό διάλυμα οργανικών και ανόργανων ουσιών, άχρηστων προϊόντων τουμεταβολισμού ή προϊόντων που προέρχονται απ’τη διατροφή. Κατά συνέπεια η γενική εξέταση ούρων είναισημαντικότατη γιατί δίνει πληροφορίες για τη φυσιολογική ή παθολογική λειτουργία του οργανισμού. Aπόαυτά τα στοιχεία αρκετά αναζητούνται στα ούρα με την βοήθεια της μικροσκόπησης. Τέτοια στοιχεία τα οποίακαλούνται «έμμορφα στοιχεία» είναι τα ακόλουθα:

Έμμορφα στοιχεία ούρων Τιμές αναφοράς

Επιθηλιακά κύτταρα Κανένα ή 0 - 1 κ.ο.π. πλακώδη

Ερυθροκύτταρα 0 - 4 κ.ο.π.

Πυοσφαίρια 0 - 4 κ.ο.π.

Κρύσταλλοι Κανένας παθολογικός

Κύλινδροι Ελάχιστοι υαλώδεις

Άλατα Λίγα ουρικά

Βλέννη Ελάχιστη

Όλα τα παραπάνω στοιχεία παρατηρούνται στο ίζημα των ούρων μετά τη φυγοκέντρηση τους μέσα σε ειδικόκωνικό σωληνάριο φυγοκέντρησης. Όταν τα έμμορφα είναι πολλά τότε φαίνονται τόσο στον πυθμένα τουκωνικού σωληναρίου φυγοκέντρησης όσο και στον πυθμένα του ουροδοχείου. Εκτός από τα συνήθηπαθολογικά έμμορφα στοιχεία των ούρων, στις γυναίκες ειδικά, παρατηρούνται στα ούρα και άλλα στοιχείαπου προέρχονται από επιμόλυνση του κόλπου. Αυτά είναι επιθηλιακά κύτταρα, βλέννη, μικρόβια από τοστόμιο της ουρήθρας, σπερματοζωάρια κ.α. Παθολογικά έμμορφα στοιχεία διαφόρων κατηγοριώνεμφανίζονται σε διάφορες παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος όπως η αιματουρία, η ουρολοίμωξη, ηουρολιθίαση και οι νεφρικές νόσοι.

Συλλογή δειγμάτων ούρωνΗ μικροσκοπική εξέταση των ούρων γίνεται είτε σε δείγμα ούρων πρώτης πρωινής ούρησης είτε σε δείγμα24ώρου ή 12ώρου. Σε ένα φυσιολογικό άτομο στο ίζημα των ούρων μπορούν να παρατηρηθούν τα ακόλουθα:

Νόσος Έμμορφα στοιχεία ούρων

Ουρολοίμωξη Πυοσφαίρια, βλέννη, μικροοργανισμοί, πυώδεις κύλινδροι

Αιματουρία Ερυθρά αιμοσφαίρια, κρύσταλλοι οξαλικού ασβεστίου, κρύσταλλοι ουρικού οξέος, αιμορραγικοίκύλινδροι

Ουρολιθίαση Κρύσταλλοι οξαλικού ασβεστίου, κρύσταλλοι ουρικού οξέος

Οξεία σωληναριακή νέκρωση Ερυθρά αιμοσφαίρια, πρωτεΐνες, επιθηλιακά κύτταρα, επιθηλιακοί κύλινδροι, κοκκώδεις κύλινδροι,κηρώδεις κύλινδροι

Μεσαγγειακή IgAσπειραματονεφρίτιδα

Ερυθρά αιμοσφαίρια, πυοσφαίρια, ερυθροκυτταρικοί κύλινδροι, πυώδεις κύλινδροι, σταγονίδιαλίπους, επιθηλιακά κύτταρα

Νεφρωσικό σύνδρομο Ερυθρά αιμοσφαίρια, πρωτεΐνες, λιπώδη ωοειδή σωμάτια, λιπώδεις κύλινδροι, κοκκώδεις κύλινδροι

Νεφριτικό σύνδρομο Ερυθρά αιμοσφαίρια, Πυοσφαίρια, ερυθροκυτταρικοί κύλινδροι, πυώδεις κύλινδροι, κοκκώδειςκύλινδροι

Μικροσκόπηση ούρων 14

Οξεία νεφρική ανεπάρκεια Κρύσταλλοι σουλφοναμιδών, αμπικιλλίνης και ραδιοσκιερών ουσιών

Φυγοκέντρηση ούρων

Μεταφορά ούρων σε κωνικό σωληνάριο

Σ’ ένα κωνικό σωληνάριο φυγοκέντρου, τοποθετούνται 10 mLούρα και φυγοκεντρούνται για 5 λεπτά σε 1500 στροφές ανάλεπτό. Μετά την φυγοκέντρηση επιτελείται η αναρρόφηση τουυπερκείμενου υγρού με μία πιπέττα Pasteur και το ίζημα πουαπομένει στον πυθμένα του κωνικού σωληναρίου μαζί με λίγηποσότητα ούρων στα τοιχώματα του, αφού ανακινηθούν καιομογενοποιηθούν αποτελούν το λεγόμενο «εξεταστέο ίζημα».Μία σταγόνα από αυτό τοποθετείται με πιπέττα Pasteur πάνωσε καθαρή αντικειμενοφόρο πλάκα η οποία καλύπτεται με μίακαλυπτρίδα 22 x 22 mm, προσέχοντας να μην εγκλωβιστούνφυσαλίδες αέρα και να μην ξεχειλίσει η σταγόνα έξω απ’αυτήν. Ακολουθεί η μικροσκόπηση η οποία γίνεται σεσυνθήκες μικροσκόπησης νωπού παρασκευάσματος χρησιμοποιώντας αντικειμενικό φακό 10Χ για αναζήτησητου οπτικού πεδίου και ακολουθεί αντικειμενικός φακός 40Χ για την ταυτοποίηση και την μέτρηση τωνέμμορφων στοιχείων.

Η φυγοκέντρηση κωνικών σωληναρίων ούρων

Μικροσκόπηση ιζήματος ούρων

Λήψη υπερκείμενου ούρων από φυγοκεντρημένοκωνικό σωληνάριο

Τα έμμορφα στοιχεία στα ούρα αναζητούνται με διαφόρουςτρόπους μικροσκοπίας, και με διαφορετικό βαθμό επιτυχίας.Για την μικροσκόπηση των ούρων μπορούν ναχρησιμοποιηθούν τρία διαφορετικά μικροσκόπια:•• Κοινό οπτικό ή φωτονικό μικροσκόπιο.•• Μικροσκόπιο αντίθετης φάσης.•• Μικροσκόπηση σε πολωμένο φως.Η μικροσκόπηση μπορεί να είναι ποιοτική ή ποσοτική:

Μικροσκόπηση ούρων 15

Δείγμα ούρων Τύπος μικροσκοπίου Είδοςμέτρησης

Είδος έμμορφων στοιχείων

Πρωινό δείγμαούρων

Φωτονικό, Αντίθετης φάσης, πολωμένουφωτός

Ποιοτική Όλα

Δεύτερη πρωινήούρηση

Αντίθετης φάσης Ποιοτική Ερυθρά αιμοσφαίρια

Ούρα 12ώρου Φωτονικό, Αντίθετης φάσης Ποσοτική Ερυθρά αιμοσφαίρια, πυοσφαίρια, επιθηλιακά κύτταρα,Κύλινδροι

Μέτρηση έμμορφων στοιχείων ούρων κατά οπτικό πεδίο

Τοποθέτηση σταγόνας ούρων σε καλυπτρίδα

Η μικροσκόπηση γίνεται ξεκινώντας από το κέντροαποφεύγοντας να μετρηθεί δύο φορές το ίδιο οπτικό πεδίο. Στησυνέχεια η μικροσκόπηση οδηγείται προς την περιφέρεια μεκυκλικές κινήσεις φτάνοντας στα άκρα της καλυπτρίδας όπουβρίσκονται οι κύλινδροι. Το τελικό αποτέλεσμα προκύπτει ωςεξής:

Kατά οπτικό πεδίο (κ.ο.π.)

Τοποθέτηση καλυπτρίδας πάνω σε σταγόνα ούρων

Ισχύει για όλα τα έμμορφα στοιχεία των ούρων εκτός τωνκυλίνδρων. Τεχνική: Προστίθεται ο αριθμός κάθε στοιχείου σε10 διαφορετικά οπτικά πεδία και διαιρείται διά 10.

Κατά δέκα οπτικά πεδία (κ.10 ο.π.)

Ισχύει μόνο για τους κυλίνδρους οι οποίοι λόγω του μεγέθουςτους δεν χωρούν σε ένα οπτικό πεδίο. Τεχνική: Προστίθεται οαριθμός όλων των κυλίνδρων σε 10 διαφορετικά οπτικά πεδία.

Μικροσκόπηση ούρων 16

Μικροσκόπηση με μικροσκόπιο αντίθετης φάσης

Η τράπεζα μικροσκοπίου αντίθετης φάσης

Η τεχνική αυτή αναδεικνύει καλύτερα το περίγραμμα τωνκυττάρων λόγω μικρών διαφορών του δείκτη διάθλασης τωνσυστατικών τους. Η διαφορά αυτή δεν είναι ορατή στο οπτικόπεδίο του κοινού μικροσκοπίου. Αντίθετα γίνεται ορατή ανπροκληθεί τεχνητά μια μεταβολή στη φάση της στιγμιαίαςδόνησης του φωτός. Απαιτούνται για αυτό ειδικοίαντικειμενικοί φακοί και ειδικός συμπυκνωτής. Αυτόεπιτυγχάνεται με την τοποθέτηση δισκίων στον συμπυκνωτήκαι τον αντικειμενικό φακό. Με τον τρόπο αυτό γίνεται ορατήη μορφολογία των ερυθροκυττάρων και διαγράφονται οιμεταβολές στην περιφέρεια τους (π.χ. οδοντωτά, ανώμαλακ.α.). Η μικροσκόπηση με αντίθεση φάσης του φωτός είναι ένααπαραίτητο συμπλήρωμα για την εξέταση του ιζήματος τωνούρων και ειδικά για τη μελέτη της μορφολογίας των ερυθροκυττάρων γεγονός που προσφέρει σημαντικήβοήθεια στη διάκριση της αιματουρίας σε σπειραματική και μη σπειραματική.

Μικροσκόπηση με πολαρισμό του φωτόςΜερικές ουσίες έχουν την ιδιότητα να διαθλούν το φώς προς δύο κατευθύνσεις. Μια αναμενόμενη από τοδείκτη διαθλάσεως της και μια άλλη με κάμψη ή στροφή κατά 900 μοίρες προς διαφορετική κατεύθυνση. Οιουσίες αυτές λέγονται οπτικά ενεργές και διπλοδιαθλαστικές. Χρησιμοποιώντας πολαρισμένο φώς καικατάλληλα φίλτρα για το φωτισμό του οπτικού πεδίου δίνεται μια εικόνα με σκοτεινό φόντο όπου είναι ορατάτα διπλοδιαθλαστικά σωμάτια που υπάρχουν στο ίζημα όπως είναι τα σταγονίδια λίπους, το άμυλο, οιωοειδείς κρύσταλλοι του οξαλικού ασβεστίου, στοιχεία δηλαδή, που με οπτικό μικροσκόπιο φωτεινού πεδίουδεν διαχωρίζονται μορφολογικά από τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Π.χ. τα σταγονίδια λίπους στο μικροσκόπιο μεπολαρισμένο φώς εμφανίζουν μια χαρακτηριστική διάταξη γνωστή ως ο «σταυρός της Μάλτας». Αντίθετα, ταερυθρά αιμοσφαίρια επειδή δεν είναι οπτικά ενεργά δεν φαίνονται, όπως επίσης δεν φαίνονται τα λευκάαιμοσφαίρια και οι κύλινδροι.

Μέτρηση έμμορφων στοιχείων ανά ml - Μέθοδος Addis Count

Η κυτταρομετρική πλάκα Neubauer

Η μέθοδος Addis Count είναι μια ποσοτική μέθοδος μέτρησηςτων έμμορφων στοιχείων των ούρων (όπως κύτταρα,κύλινδροι, επιθήλια) ως αριθμός ανά ml, η οποία γίνεται σεδείγμα 12ώρου με χρήση της βελτιωμένης κυτταρομετρικήςπλάκας Neubauer (Improved Neubauer). Η μέθοδοςχρησιμοποιείται όταν τα μικροσκοπικά ευρήματα (πυοσφαίρια,ερυθροκύτταρα, επιθηλιακά κύτταρα, κύλινδροι κ.λ.π.) είναιπάρα πολλά και δεν μπορούν να δοθούν αποτελέσματα κατάοπτικό πεδίο. Η πλάκα Νeubauer είναι γνωστή από την χρήσητης στην αιματολογία για τη μέτρηση του αριθμού των τριώνομάδων αιμοσφαιρίων. Έχει οριζόντιες και κάθετες γραμμές,οι οποίες σχηματίζουν εννέα μεγάλα τετράγωνα. Το κεντρικόχρησιμεύει στη μέτρηση των ερυθρών αιμοσφαιρίων και τα τέσσερα γωνιακά για την αρίθμηση των λευκώναιμοσφαιρίων. Τα αιμοπετάλια μετρώνται στα τέσσερα υπόλοιπα τετράγωνα της πλάκας Neubauer. Το

Μικροσκόπηση ούρων 17

κεντρικό τετράγωνο είναι χωρισμένο σε 25 μικρότερα τετραγωνάκια, με πλευρά 0,05 mm. Όλα τα τετράγωναείναι χαραγμένα ανάμεσα σε αυλάκια που υπάρχουν στην πλάκα έτσι ώστε, όταν τοποθετηθεί η καλυπτρίδααπό πάνω να υπάρχει ένα μικρό κενό ανάμεσα σ’ αυτήν και στα τετράγωνα. Το κενό αυτό ονομάζεται«θάλαμος» της πλάκας Neubauer.

Διαδικασία μέτρησης Addis Count1.1. Συλλογή ούρων 12ώρου.2.2. Έλεγχος του ειδικού βάρους των ούρων (απαιτείται πάνω από 1022) και του pH (απαιτείται όξινη

αντίδραση).3.3. Μέτρηση του όγκου των ούρων με ογκομετρικό κύλινδρο.4.4. Πολύ καλή ανακίνηση του δείγματος ούρων και τοποθέτηση από 10 mL σε δύο κωνικά σωληνάρια.5.5. Φυγοκέντρηση στις 1500 στροφές ανά λεπτό, για 5 - 10 λεπτά.6.6. Αφαιρείται με προσοχή το υπερκείμενο των δυο σωληναρίων (περίπου 9 mL).7.7. Kαλή ανακίνηση του σωληναρίου και λήψη 10 mL ιζήματος, το οποία τοποθετείται σε πλάκα Neubauer,

όπου μετρούνται τα έμμορφα στοιχεία π.χ. πυοσφαίρια.8.8. Αν στο ίζημα περιέχονται πάρα πολλά στοιχεία, τότε πραγματοποιείται αραίωση με φυσιολογικό ορό και

πολλαπλασιάζεται το αποτέλεσμα με την αραίωση που προηγήθηκε.9.9. Ο υπολογισμός γίνεται ως εξής: Βρίσκεται ο αριθμός π.χ. των ερυθρών αιμοσφαιρίων που υπάρχουν στα

τέσσερα μεγάλα γωνιακά τετράγωνα. Διαιρείται το αποτέλεσμα δια τέσσερα και έτσι προκύπτει ο μέσοςόρος των ερυθροκυττάρων ανά τετράγωνο. Αυτός πολλαπλασιάζεται επί 1.000 (συντελεστής) και επί τονόγκο των ούρων.

Τιμές αναφοράς μέτρησης Addis Count•• Ερυθρά αιμοσφαίρια: 0 - 400.000/mL•• Πυοσφαίρια: 20.000 - 1.000.000/mL•• Κύλινδροι: 0 - 4.000/mL•• Επιθήλια: 20.000 - 1.000.000/mL

Βιβλιογραφία1. Καρκαλούσος Π. Τεχνικές μικροσκόπισης των ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθηνών 2009.2. Ηρειώτου Π, Καρβούνης Ι, Τράπαλη Μ. Κλινική Βιοχημεία Ι. Έκδοση ΟΑΔΒ ΕΠΑΛ Β’ τάξη 1ου κύκλου

2002.3. Τόμος Γενική εξέταση ούρων Πανελληνίου Ιατρικού Συνεδρίου 1999. Τίτλοι άρθρων: α) Τεχνικές

μικροσκόπησης, β) Μικροσκόπηση φωτεινού οπτικού πεδίου, γ) Μικροσκόπηση με αντίθεση φάσεως τουφωτός, δ) Μικροσκόπηση με πολαρισμό του φωτός.

4. Πάγκαλης Γ. Αιματολογία στην κλινική πράξη. Εκδόσεις: Π.Χ. Πασχαλίδης 2003.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι• http:/ / dk. cryosinternational. com/ media/ 4267/ neubauer. jpg• http:/ / www. google. gr/ imgres?q=neubauer& um=1& hl=el& biw=1280& bih=933& tbm=isch&

tbnid=i7PBmcsKqbcplM:& imgrefurl=http:/ / www. hausserscientific. com/ products/ reichert_bright_line. html&docid=fCc3FCdf-gSXaM& imgurl=http:/ / www. hausserscientific. com/ products/ images/ neubauer_ruling. gif&w=656& h=488& ei=cNDcTuGGB4ih4gTj_Jj8DQ& zoom=1& iact=hc& vpx=300& vpy=147& dur=700&hovh=194& hovw=260& tx=118& ty=102& sig=106198937264469638288& page=1& tbnh=130& tbnw=174&start=0& ndsp=38& ved=1t:429,r:1,s:0

18

Φυσικοί χαρακτήρες

Χροιά ούρωνΗ χροιά ή το χρώμα των ούρων οφείλεται εν πολλοίς στη σύσταση του αίματος αφού προέρχονται από αυτό.Συγκεκριμένα προέρχονται από το φιλτράρισμα του αίματος στους νεφρούς κατά το οποίο απομακρύνονταιεπιβλαβείς ή άχρηστες ουσίες του μεταβολισμού αραιωμένες στο νερό. Το χρώμα των ούρων προσδιορίζεταιπάντα κατά την γενική εξέταση των ούρων. Φυσιολογικά η χροιά των ούρων είναι κίτρινη ή ωχροκίτρινη.Σε διάφορες μεταβολικές και παθολογικές καταστάσεις μπορεί να πάρει και άλλα χρώματα όπως λαμπερόκίτρινο, καστανό, ερυθρό κ.α. Η ένταση της χροιάς αντανακλά το ποσό του αποβαλλόμενου νερού σε σχέση μετην ποσότητα διαφόρων αποβαλλόμενων μεταβολιτών (μετρημένων ανά 24ωρο). Το χρώμα των ούρων μπορείνα χρησιμοποιηθεί ως ένας εμπειρικός δείκτης της υδάτωσης ατόμων π.χ. που βρίσκονται σε θεραπεία ήαθλούνται.

Συλλογή ούρωνΑπαιτούνται πρώτα πρωινά ούρα μέσης ούρησης.

Μέτρηση της χροιάς των ούρων με αναλυτή ούρωνΟι αυτόματοι αναλυτές των ούρων μπορούν να προσδιορίσουν με μεγάλη ακρίβεια το χρώμα των ούρων.Χρησιμοποιείται κατά κανόνα η μέθοδος της ανακλασιμετρίας.

Χρωμογόνες ουσίες ούρωνΟι κύριοι χρωμογόνοι μεταβολίτες ή αλλιώς χρωμογόνες ουσίες, είναι το ουρόχρωμα, η ουροχολίνη και ηουροερυθρίνη, που συνιστούν τα αίτια της συνήθους χροιάς των ούρων καθορίζοντας το χρώμα τους.•• Ουρόχρωμα: κίτρινο χρώμα•• Ουροχολίνη: κόκκινο χρώμα•• Ουροερυθρίνη: πορτοκαλί χρώμα

Ένταση χροιάς ούρωνΜεγάλη συγκέντρωση μεταβολιτών στα ούρα οδηγεί σε πιο έντονο χρώμα σε σχέση με τα αραιά ούρα. Ηποσότητα των υγρών που πίνουμε επηρεάζει το χρώμα των ούρων. Όταν πίνουμε πολλά υγρά τότε το χρώματων ούρων γίνεται πολύ ανοικτό. Τα ούρα σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να είναι σχεδόν άχρωμα. Αντίθετα,στη στέρηση υγρών και στην αφυδάτωση, τα ούρα παίρνουν ένα πολύ σκούρο κίτρινο ή πορτοκαλί χρώμα.Το χρώμα των ούρων αποτελεί σημαντικό δείκτη της κατάστασης ενυδάτωσης των ατόμων σε αθλητικά καιιατρικά θεραπευτικά προγράμματα.

Χροιά ούρων 19

Παθολογικές και μεταβολικές καταστάσεις που επηρεάζουν τη χροιά τωνούρων

ΟυρολοίμωξηΤα ούρα παίρνουν ένα θολό σκούρο κίτρινο χρώμα.

ΟυρολιθίασηΤα ούρα αποκτούν ένα θολό σκούρο κίτρινο χρώμα.

ΑιματουρίαΤο αίμα στα ούρα, τους δίνει ένα χρώμα κόκκινο ή ροζ. Το χρώμα των ούρων δεν επαρκεί όμως για ναδιαγνωστεί η αιματουρία η οποία αποτελεί σύνηθες εύρημα στις λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος(ουρολοιμώξεις). Ο λόγος είναι ότι το ίδιο χρώμα μπορούν να δώσουν στα ούρα τα παντζάρια, τα μούρα,χρωστικές ουσίες που προστίθενται σε τρόφιμα καθώς και ορισμένα καθαρτικά φάρμακα που χορηγούνται γιατη δυσκοιλιότητα.

Παθήσεις του ήπατοςΣτην π.χ. οξεία ιογενή ηπατίτιδα και στη κίρρωση τα ούρα αποκτούν ένα έντονο κίτρινο χρώμα που οφείλεταιστην αυξημένη συγκέντρωση χολερυθρίνης.

ΧολόστασηΤα ούρα αποκτούν χρώμα σκούρου καφέ ή χρώματος όπως του τσαγιού. Το ίδιο χρώμα μπορεί να προκληθείαπό μερικά φάρμακα και χρωστικές ουσίες που περιέχονται σε τροφές.

Λήψη φαρμακευτικών σκευασμάτωνΠ.χ. βιταμίνες. Τα ούρα μπορεί να αποκτήσουν ζωηρό κίτρινο χρώμα.

Λήψη φυσικών τροφίμων που έχουν υδατοδιαλυτές χρωστικέςΠ.χ. τα σπαράγγια μπορούν να δώσουν μια πρασινωπή ή μπλε χροιά στα ούρα. Διαφορετική από τη συνήθηκίτρινη χροιά στα ούρα μπορούν να δώσουν χρωστικές ουσίες στα φαγητά καθώς και φάρμακα όπως ηαμιτρυπτιλίνη, η ινδομεθακίνη, η ριφαμπικίνη, η δοξορουμπικίνη (χημειοθεραπευτικό φάρμακο), ηφεναζοπυριδίνη και η γουαρφαρίνη.

Οι χρωμογόνες ουσίες των ούρων

Ενδογενείς χρωμογόνες ουσίες

Χροιά ούρων 20

Ενδογενείς χρωμογόνες ουσίες Χρώμα ούρων

Αιμοσφαιρίνη Καστανό

Αίμα παλαιό, αιμοσφαιίνη Καστανό

Αίμα πρόσφατο Κόκκινο

Χολερυθρίνη, χολοπρασίνη Καστανοκίτρινο (και μετά από ανακίνηση)

Μυοσφαιρίνη Σκούρο κόκκινο

Πορφυρίτες Κόκκινο ("κρασιού Βουργουνδίας")

Ομογεντιστικό οξύ, μελανίνη Καστανόμαυρο - μαύρο

Πορφοχολινογόνο Αρχικά άχρωμο και αργότερα μωβ αν διατηρηθούν μερικές ημέρες

Χολοφουσκίνη Καφέ - κόκκινο

Χρωμογόνες ουσίες φαρμάκων

Φάρμακο Χρώμα ούρων

Μεθυλ–ντόπα Καφέ – κόκκινο

Κυανό του Μεθυλενίου Πρασινοκίτρινο

Χλωροφύλλη Μπλε – πράσινο

Ριφοβλαβίνη Βαθύ κίτρινο

Ατεβρίνη Κίτρινο

Λεβο–ντόπα Kαφέ – κόκκινο

Σουλφα–σαλαζίνη Κίτρινο – πορτοκαλί

Ομογεντιστικό οξύ Καστανόμαυρο - μαύρο

Ριφαμπικίνη Πορτοκαλί

Μετρονιδαζόλη Kαφέ – κόκκινο

Δεσφεριοξαμίνη Κόκκινο

Ανθρακινόνη Καφέ – κίτρινο – ερυθρό

Ακριφλαβίνη Κίτρινο

Φαινυλθαλείνη, ερυθρό της Φαινόλης Κόκκινο

Νιτροφουραντοίνη Καφέ – κίτρινο

Αμιτρυπτιλίνη Πράσινο – μπλε

Ινδομεθακίνη Πράσινο – μπλε

Δοξορουμπικίνη Πορτοκαλί

Φεναζοπυριδίνη Πορτοκαλί

Γουαρφαρίνη Πορτοκαλί

Χροιά ούρων 21

Βιβλιογραφία1. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Θεωρία. Εκδόσεις Γιαχούδη 2004, Θεσσαλονίκη.2. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Εργαστήριο. Εκδόσεις Γιαχούδη 2002. Θεσσαλονίκη.3. Καρκαλούσος Π. Η χημεία των ταχυδιαγνωστικών ταινιών ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθηνών. Τμήμα Ιατρικών

Εργαστηρίων 2008.4. Αρσένη Α. Εξετάσεις ούρων στην εργαστηριακή διαγνωστική. Εκδόσεις Ζήτα 2003.5. Πισπίνης Ι. Εργαστηριακά μαθήματα κλινικής χημείας Ι. Έκδοση ΤΕΙ Αθηνών, Αθήνα 1997

Χρήσιμοι σύνδεσμοι• http:/ / bgababione. blogspot. com/ 2007/ 11/ blog-post_10. html• http:/ / www. medlook. net/ article. asp?item_id=1441• http:/ / www. ene. gr/ Seminars/ 5thSeminar/ 03_LIAKOPOULOS. swf• http:/ / www. urinecolors. com

Όψη ούρωνΩς όψη των ούρων χαρακτηρίζεται ο βαθμός διαύγειας των ούρων. Η όψη αποτελεί μία από τις παραμέτρουςτης γενικής εξέτασης ούρων.Συγκεκριμένα η όψη των ούρων μπορεί να είναι:1.1. Διαυγής2.2. Θολή3.3. Έντονα θολήΦυσιολογικά η όψη των ούρων είναι διαυγής.

Βαθμονόμηση της όψης των ούρωνΤοποθετούνται 10 – 12 ml ούρων μέσα σε ένα κωνικό σωληνάριο. Πίσω από αυτό τοποθετούμε ένα γραμμένοχαρτί και προσπαθούμε να το διαβάσουμε. Συγκεκριμένα:•• Αν το κείμενο διαβάζεται, τότε η όψη χαρακτηρίζεται διαυγής.•• Αν το κείμενο διακρίνεται αλλά δεν μπορεί να διαβαστεί τότε η όψη χαρακτηρίζεται ως θολή.•• Αν το κείμενο δεν διακρίνεται και δεν μπορεί να διαβαστεί τότε η όψη χαρακτηρίζεται ως έντονα θολή.

Συλλογή ούρωνΑπαιτούνται πρώτα πρωινά ούρα μέσης ούρησης. Ο προσδιορισμός της όψης των ούρων πρέπει να γίνεταιγρήγορα, το αργότερο σε δύο ώρες. Διαφορετικά αναμένεται η θόλωση του δείγματος εξαιτίας της ανάπτυξηςμικροοργανισμών που επιμολύνουν τα ούρα από το περιβάλλον. Σε περίπτωση που τα ούρα έχουν τοποθετηθείγια την συντήρησή τους σε ψυγείο τότε θα πρέπει να επανέλθουν σε θερμοκρασία δωματίου (20ο C) πριν τονπροσδιορισμό του χρώματος. Ο λόγος είναι τα ούρα μέσα στο ψυγείο θολώνουν ελαφρά λόγω της ανάπτυξηςμικροκρυστάλλων.

Όψη ούρων 22

Περιπτώσεις Εμφάνισης Θολερότητας

Παθολογικές καταστάσεις

Μικροβιουρία (άφθονοι μικροοργανισμοί ούρων)

Εμφανίζεται έντονη θολερότητα στα ούρα.

Πυουρία (άφθονα πυοσφαίρια ούρων)

Εμφανίζεται έντονη γκριζωπή θολερότητα μαζί με λευκό ίζημα στα ούρα. Η θολερότητα δεν διαλύεται σεοξικό οξύ.

Αιματουρία (αίμα στα ούρα)

Εμφανίζεται διάχυτη θολερότητα και «νέφος» στα ούρα με καστανο-ρυπαρό χρώμα.

Ουρικουρία (άφθονα άλατα ουρικού οξέος)

Εμφανίζεται ροδόχρωμη ή λευκή θολερότητα και ίζημα.

Παράπλευρες προσμίξεις

Σπέρμα, προστατικό υγρό ή και κόπρανα μπορούν να αναμιχθούν με τα ούρα και να εμφανιστεί θολερότητα.

Παρατεταμένη παραμονή των ούρων εκτός ψυγείουΑναπτύσσονται πολλά μικρόβια που θολώνουν το δείγμα και το καθιστούν ακατάλληλο για εξέταση. Ηθολερότητα αυτή δεν διαλύεται με κανένα χημικό (οξέα, αλκάλια) ή τεχνητό μέσο (φυγοκέντρηση, θέρμανση).

Παρατεταμένη συντήρηση στο ψυγείο

Μπορεί να εμφανιστούν μικροκρύσταλλοι πάγου και κατά συνέπεια θολερότητα η οποία φεύγει με τηνφυγοκέντρηση.

Βιβλιογραφία1.1. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Θεωρία. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2004.2.2. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Εργαστήριο. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2002.3.3. Καρκαλούσος Π. Η χημεία των ταχυδιαγνωστικών ταινιών ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθηνών. Τμήμα Ιατρικών

Εργαστηρίων 2008.4.4. Αρσένη Α. Εξετάσεις ούρων στην εργαστηριακή διαγνωστική. Εκδόσεις Ζήτα, 2003.5.5. Πισπίνης Ι. Εργαστηριακά μαθήματα κλινικής χημείας Ι. Έκδοση ΤΕΙ Αθηνών, Αθήνα 1997

Χρήσιμοι σύνδεσμοι• http:/ / bgababione. blogspot. com/ 2007/ 11/ blog-post_10. html• http:/ / www. medlook. net/ article. asp?item_id=1441• http:/ / www. ene. gr/ Seminars/ 5thSeminar/ 03_LIAKOPOULOS. swf

Οσμή των ούρων 23

Οσμή των ούρωνΠαλαιότερα η οσμή των ούρων θεωρούνταν μία βασική παράμετρος της γενικής εξέτασης ούρων. Σήμεραόμως σπάνια εξετάζεται. Παλαιότερα πάντως οι εργαστηριακοί μύριζαν τα ούρα για να αποφανθούν για τηνοσμή τους. Οι αλλαγές στην οσμή των ούρων συνήθως είναι παροδικές. Στη γενική εξέταση των ούρωνχαρακτηρίζεται ως φυσιολογική (ή ιδιάζουσα), δυσάρεστη και εύοσμη.

Συλλογή ούρωνΓια να εκτιμήσουμε την οσμή των ούρων θα πρέπει να είναι να μην έχουν συλλεγεί πάνω από δύο ώρες. Σεδιαφορετική περίπτωση θα πρέπει να τοποθετηθούν στο ψυγείο.

Τιμές αναφοράςΗ φυσιολογική οσμή των ούρων χαρακτηρίζεται ως "ιδιάζουσα".

Η φυσιολογική οσμή των ούρωνΗ οσμή των ούρων συνδέεται με το είδος και τη συγκέντρωση των χημικών ουσιών που αποβάλλονται από τανεφρά. Ιδιάζουσα θεωρείται η τυπική οσμή αμμωνίας που υπάρχει στα ούρα, η οποία προέρχεται από τηνμετατροπή της ουρίας σε αυτήν. Η πυκνότητα των ούρων επηρεάζει την ένταση της μυρωδιάς. Π.χ. στηναφυδάτωση, τα ούρα είναι πιο συμπυκνωμένα και έχουν ισχυρότερη μυρωδιά αμμωνίας από το κανονικό.

Η δυσάρεστη οσμή των ούρων

ΤροφέςΌταν η οσμή των ούρων είναι δυσάρεστη αυτό δεν αποτελεί απαραίτητα κακό προγνωστικό στοιχείο. Αυτήμπορεί να οφείλεται στη κατανάλωση τροφών και ποτών όπως είναι π.χ. σπαράγγια, το σκόρδο, το κάρυ,παστουρμάς κ.α.

Κακή συντήρηση των ούρωνΗ κακή συντήρηση των ούρων που πρόκειται να εξεταστούν στο εργαστήριο, δηλαδή η μακρά παραμονή τουςεκτός ψυγείου και χωρίς την χρήση κατάλληλου συντηρητικού προκαλεί την παραγωγή έντονης οσμής. Αυτήοφείλεται στην αύξηση του μικροβιακού φορτίου και στην αύξηση της διάσπασης της ουρίας λόγω τηςανάπτυξης μικροοργανισμών τα οποία και την διασπούν.

ΒιταμίνεςΈντονη οσμή έχουν τα ούρα ατόμων που λαμβάνουν συμπλήρωμα βιταμίνης Β6.

Φάρμακα•• Amoxicillin, amoxil, dispermox, timox•• Ampicillin, omnipen, polycillin, principen•• Ciprofloxacin, cipro•• Nitrofurantoin, macrodantin, furadantin, macrobid• Norfloxacin – oral, noroxin•• Ofloxacin, floxin•• Sulfamethoxazole and trimethoprim, bactrim, septra

Οσμή των ούρων 24

•• Trimethoprim, trimpex, proloprim, primsol•• Trovafloxacin mesylate, trovan

Παθολογικές καταστάσεις• Βακτηριακή λοίμωξη της ουροδόχου κύστεως (κυστίτιδα). Kύρια αιτία της η Escherichia coli.

Χαρακτηριστική κοπρανώδης οσμή.•• Βακτηριακή λοίμωξη του νεφρού (σπειραματονεφρίτιδες κ.α.). Χαρακτηριστική οσμή σάπιου που

προέρχεται από την αποσύνθεση πρωτεϊνών.•• Διαβητική κετοξέωση. Τα ούρα αποκτούν γλυκιά οσμή ακετόνης λόγω της ύπαρξης κετονών στα ούρα.•• Ουρολιθίαση.• Νόσοι του ήπατος.•• Μεταβολικές διαταραχές

•• Στη κυστεινουρία και ομοκυστεινουρία οσμή «κλούβιου αυγού» επειδή τα δύο αμινοξέα κυστείνη καιομοκυστείνη περιέχουν θείο.

•• Στη φαινυλκετονουρία οσμή σάπιου ψαριού.•• Στη υπερμεθειονιναιμία οσμή ταγκισμένου βουτύρου.•• Στη τυροσιναιμία οσμή ταγκιάσματος.

Η ευχάριστη οσμή των ούρωνΤα εύοσμα ούρα μπορεί είναι παθολογικά. Χαρακτηριστική είναι η νόσος φαινυλκετονουρία (PKU), κοινώς«σιρόπι σφενδαμιού» (maple syrup urine disease). Είναι μια υπολειπόμενη αυτοσωμική γονιδιακή πάθηση κατάτην οποία ο οργανισμός αδυνατεί να προβεί σε μεταβολισμό της φαινυλαλανίνης με αποτέλεσμα τα ούρα νααποκτούν φρουτώδη οσμή.

Bιβλιογραφία1. Παπαδημητρίου Μ. Κλινική διαγνωστική. University studio press. Αθήνα 2002, ISBN 978-960-12-1038-4.2. Καρκαλούσος Π. Συλλογή - φυσικοί – χημικοί χαρακτήρες των ούρων. ΤΕΙ Αθηνών, Αθήνα 2009.3. Βάρσου-Παπαδημητρίου Λ. Η Γενική Εξέταση Ούρων. 11ο Εκπαιδευτικό Σεμινάριο 2005 της ΕΕΚΧ-ΚΒ.

Χρήσιμοι σύνδεσμοι1. http:/ / www. scumdoctor. com/ Greek/ disease-prevention/ genetic-disorders/ thyroid/ hypothyroidism/

Urine-Odor-And-Hypothyroidism. html

Ίζημα ούρων 25

Ίζημα ούρωνΦυσιολογικά τα ούρα φαίνονται ως ένα κίτρινο διαυγές υγρό χωρίς θολερότητα, νιφάδες ή ίζημα. Σεπαθολογικές καταστάσεις μπορεί να εμφανίσουν θολερότητα ή ίζημα στο πάτο του ουροδοχείου όπουσυλλέγονται. Η παρουσία του ιζήματος οφείλεται στην ύπαρξη αλάτων, κρυστάλλων, πυοσφαιρίων ή καιερυθρών αιμοσφαιρίων. Οφείλεται δηλαδή πάντα σε κάποια παθολογική κατάσταση. Άλλοτε συνοδεύεται απόθόλωση των ούρων και άλλοτε όχι.Η εκτίμηση του ιζήματος των ούρων αποτελεί μία από τις παραμέτρους της γενικής εξέτασης των ούρων. Στηναπάντηση αναγράφεται "Ναι/Όχι" ή "Έχει/Δεν έχει" ή "Αρνητικό/Θετικό".

Συλλογή ούρωνΑπαιτούνται πρώτα πρωινά ούρα μέσης ούρησης.

Μακροσκοπικό ίζημα ούρωνΓια να καταγραφεί το ίζημα των ούρων απαιτείται η καλή ανάδευση του δείγματος των ούρων μέσα στοουροδοχείου και στη συνέχεια η παραμονή τους σε ηρεμία πάνω στο πάγκο.

Άμορφα ουρικά άλατα (σε όξινο pΗ)Αρχικά αποβάλλονται διαλυμένα με αποτέλεσμα τα ούρα να είναι διαυγή. Όταν τα ούρα κρυώσουν μετά απότην λήψη τους, τα άλατα γίνονται αδιάλυτα και το δοχείο εμφανίζει διάχυτη θολερότητα αλλά και ίζημαχρώματος ανοιχτού ροζ ή κιτρινωπού. Τόσο το ίζημα όσο και η θολερότητα, στην συγκεκριμένη περίπτωση,μπορούν διαλυθούν, αν τα ούρα θερμανθούν στους 60ºC. Επανεμφανίζονται όταν τα ούρα κρυώσουν. To ίζημαδιαλύεται αν προστεθεί στο δείγμα ούρων καυστικό νάτριο (NaOH).

Άμορφα φωσφορικά άλατα (σε αλκαλικό pΗ)Στην περίπτωση αυτή εμφανίζεται λευκό ίζημα και ελαφριά θολερότητα. Το ίζημα διαλύεται αν προστεθεί στοδείγμα ούρων υδροχλωρικό οξύ (HCl).

Κρύσταλλοι ουρικού Οξέος (σε όξινο pΗ)Στην περίπτωση ύπαρξης κρυστάλλων ουρικού οξέος, εμφανίζεται κοκκινωπό ίζημα και καθόλου θολερότηταστο δείγμα. Μάλιστα, το συγκεκριμένο ίζημα μοιάζει με κόκκινη άμμο που «κάθεται» όχι μόνο στον πυθμένααλλά και στα τοιχώματα του ουροδοχείου.

Ίζημα ούρων 26

Κρύσταλλοι οξαλικού ασβεστίου (σε όξινο pΗ)Άφθονοι και μεγάλοι κρύσταλλοι οξαλικού ασβεστίου καθιζάνουν με αποτέλεσμα να σχηματίζουν ένα ίζημαχρώματος γκριζωπού.

ΠυοσφαίριαΣτην πυουρία εμφανίζεται διάχυτη γκριζωπή θολερότητα και ίζημα χρώματος άσπρου, ενώ το ίζημα αυτό όχιμόνο δεν διαλύεται με οξικό οξύ αλλά επιτείνεται.

Ερυθρά ΑιμοσφαίριαΣε έντονη αιματουρία εμφανίζεται ίζημα χρώματος κόκκινου.

Μικροσκοπικό ίζημα ούρωνΣτα φυσιολογικά ούρα δεν υπάρχει ίζημα. Χρειάζεται όμως κατά την γενική εξέταση των ούρων να παραχθείίζημα προκειμένου να αναζητηθούν μέσα σε αυτό διάφορα στοιχεία όπως ερυθρά, πυοσφαίρια, κρύσταλλοι,κύλινδροι κ.α. Η αναζήτηση αυτή θα γίνει με την μικροσκόπηση του ιζήματος.Για τον λόγο αυτό τα ούραφυγοκεντρούνται. Οι προδιαγραφές της φυγοκέντρησης των ούρων είναι ιδιαίτερα απαιτητικές προκειμένουνα μην καταστραφούν ευαίσθητα στοιχεία τους όπως είναι οι κύλινδροι.

Φυγοκέντρηση για την παραγωγή ιζήματος των ούρωνΤα στάδια φυγοκέντρησης των ούρων είναι:1.1. Τοποθετούνται σε κωνικά σωληνάρια φυγοκέντρου 10 έως 12 ml ούρων.2.2. Τα κωνικά σωληνάρια τοποθετούνται στην φυγόκεντρο.3.3. Ρυθμίζονται οι στροφές της φυγοκέντρου στα 400 g.4.4. Ρυθμίζεται ο χρόνος φυγοκέντρησης των ούρων στα 5 λεπτά.5.5. Μετά την φυγοκέντρηση πετιέται το υπερκείμενο και κρατείται το ίζημα.6.6. Μικρή σταγόνα ιζήματος τοποθετείται πάνω σε αντικειμενοφόρο πλάκα για μικροσκόπηση.

Βιβλιογραφία1. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι. Ανάλυση Ούρων: Θεωρία. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2004.2. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Εργαστήριο. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2002.3. Καρκαλούσος Π. Συλλογή, φυσικοί και χημικοί χαρακτήρες των ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθηνών - Τμήμα

Ιατρικών Εργαστηρίων 2011.4. Αρσένη Α. Εξετάσεις ούρων στην εργαστηριακή διαγνωστική. Εκδόσεις Ζήτα, 2003.5. Πισπίνης Ι. Εργαστηριακά μαθήματα κλινικής χημείας Ι. Έκδοση ΤΕΙ Αθηνών, Αθήνα 1997

Ειδικό βάρος ούρων 27

Ειδικό βάρος ούρωνΗ μέτρηση του ειδικού βάρους των ούρων αποτελεί μία από τις σημαντικότερες παραμέτρους της γενικήςεξέτασης ούρων μια που χρησιμεύει στη διάγνωση παθήσεων του νεφρού. Στα ούρα ο προσδιορισμός τουειδικού βάρους (ΕΒ) εκφράζει την ικανότητα των νεφρών να αραιώνουν και να συμπυκνώνουν τα ούρα καισυνήθως έχει τιμές από 1016 - 1030 και κλίμακα μέτρησης από 1000-1060 (1000 θεωρείται το ειδικό βάρος τουνερού). Υψηλό ειδικό βάρος σημαίνει πυκνά ούρα ή αλλιώς υπέρτονα (τιμές μεγαλύτερες από 1010) ενώχαμηλό ειδικό βάρος σημαίνει αραιά ούρα ή αλλιώς υπότονα (με τιμές μικρότερες από 1010). Τυπικές αιτίεςγια πυκνά ούρα είναι ελαττωμένη λήψη υγρών, πυρετός (απώλειας νερού λόγω εφίδρωσης) και ιατρογενείςλόγοι, ενώ αραιά ούρα υποδεικνύουν (ενδεικτικά) νεφρικές νόσους, υποθερμία, αυξημένη λήψη υγρών, άποιοδιαβήτη, υπερκαλιαιμία. Σήμερα από πολλούς επιστήμονες για τον έλεγχο της συμπυκνωτικής ικανότητας τουνεφρού προτιμάται η μέτρηση της ωσμωτικότητας που γίνεται με ειδικά όργανα τα ωσμώμετρα.

Έλεγχος συμπύκνωσης και αραίωσης των ούρωνΟ έλεγχος συμπύκνωσης των ούρων γίνεται μετά από στέρηση υγρών τουλάχιστον για 12 ώρες. Έτσι,αυξάνεται η έκκριση της αντιδιουρητικής ορμόνης (ADH), στην οποία οι νεφροί απαντούν με αυξημένηεπαναρρόφηση νερού (αποβάλλεται λιγότερο νερό στα ούρα) με αποτέλεσμα τη συμπύκνωση των ούρων.Ακολουθεί η δοκιμασία αραίωσης των ούρων κατά την οποία γίνεται χορήγηση άφθονων υγρών σε μικρόχρονικό διάστημα (15 - 20 λεπτά) και μέτρηση του ΕΒ των ούρων που αποβάλλονται τις επόμενες 4 ώρες. Ημεγάλη περιεκτικότητα των ούρων σε σάκχαρο και πρωτεΐνη ανεβάζουν το ειδικό βάρος.

Μεταβολές τιμών ειδικού βάρους ούρων

Αύξηση ειδικού βάρους ούρων•• Ελαττωμένη λήψη υγρών•• Πυρετός, λόγω απώλειας νερού λόγω εφίδρωσης•• Ιατρογενείς λόγοι π.χ. λήψη ακτινοσκιερών ουσιών

Ελάττωση ειδικού βάρους ούρωνΕλάττωση του ειδικού βάρος κάτω από το 1010 (υποσθενουρία) παρατηρείται:•• Νεφρικές νόσοι π.χ. πυελονεφρίτιδα, υδρονέφρωση•• Οξεία νεφρική ανεπάρκεια•• Υποθερμία•• Αυξημένη λήψη υγρών (παρατηρείται σε νευρωσικά άτομα)•• Άποιο διαβήτη, οπότε υπάρχει ανεπάρκεια της αντιδιουρητικής ορμόνης•• Υπερκαλιαιμία λόγω μεταβολικών διαταραχών ή χρήσεως διουρητικών, καθαρτικών ή άλλων φαρμάκων

Ειδικό βάρος ούρων 28

Συλλογή ούρωνΓια τον προσδιορισμό του ειδικού βάρους θα πρέπει να χρησιμοποιούνται τα πρώτα πρωινά ούρα. Τα πρωινάούρα έχουν την μεγαλύτερη πυκνότητα από όλες τις ουρήσεις της ημέρας. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζονταισυγκρίσιμα αποτελέσματα.

Τιμές αναφοράςΤο ειδικό βάρος μετριέται με μία κλίμακα καθαρών τιμών (χωρίς μονάδες μέτρησης) από 1000 έως 1060. Όπου1000 το ειδικό βάρος του νερού. Στα πρώτα πρωινά ούρα οι τιμές αναφοράς είναι 1016 - 1030.1.1. Ειδικό βάρος κάτω 1010 περιγράφεται ως υποσθενουρία, υπότονα ούρα, αραιά ούρα ή ούρα με χαμηλή

ωσμωτική πίεση.2.2. Ειδικό βάρος ίσο με 1010 περιγράφεται ως ισοσθενουρία, ισότονα ούρα, κανονικά ούρα ή ισοωσμωτικά

ούρα.3.3. Ειδικό βάρος πάνω από 1010 περιγράφεται ως υπερθενουρία, υπέρτονα ούρα, πυκνά ούρα ή ούρα με

υψηλή ωσμωτική πίεση.

Μέτρηση ειδικού βάρους ούρωνΗ απευθείας μέτρησή του ειδικού βάρους είναι ασύμφορη αφού σε αυτή την περίπτωση θα έπρεπε νααπομονωθούν και ζυγιστούν όλα τα μόρια που είναι διαλυμένα μέσα στο υγρό. Για τον λόγο αυτό το ΕΒπροσδιορίζεται με έμμεσες μεθόδους συγκρίνοντας, δηλαδή, κάποιες ιδιότητές του υγρού με το ΕΒ τουαποσταγμένου νερού που έχει οριστεί να είναι ίσο με 1000.

Ταινία των ούρωνΑποτελεί την πιο απλή μέθοδο που δεν δίνει όμως πάντα σωστά αποτελέσματα ιδιαίτερα στις χαμηλές τιμές.Μερικές από τις ταινίες που διατίθενται στην αγορά έχουν τη δυνατότητα να μετρούν και το ειδικό βάρος.Περιέχουν ειδικό αντιδραστήριο και δίνουν χρωματικές αλλαγές, που αντιστοιχούν σε τιμές από 1000 μέχρι1060.Οι ταινίες είναι εμποτισμένες με δείκτη «μπλε της βρωμοθυμόλης» που δίνουν χρωματικές αλλαγές πουποικίλουν από βαθύ μπλε (δείγμα ούρων με μικρή ιοντική συγκέντρωση), σε πράσινο και κιτρινοπράσινο(δείγμα ούρων με αυξημένη ιοντική συγκέντρωση).

Μέτρηση ειδικού βάρους με ταινία ούρων

Ουρινόμετρο

Πρόκειται για ένα απλό γυάλινο σκεύος που με την ονομασίααραιόμετρο χρησιμοποιούνταν ευρέως στη χημεία για την μέτρησητου ΕΒ διαφόρων υγρών. Το ουρινόμετρο είναι ένας γυάλινοςσωλήνας που στο κάτω μέρος του φέρει συγκολλημένα μεταλλικάσφαιρίδια, ούτως ώστε όταν βυθίζεται στα ούρα, να επιπλέει. Είναιένα πυκνόμετρο (αραιόμετρο) που φέρει βαθμολογική κλίματα από1000 μέχρι 1040 ή 1060. Η ένδειξη 1000 βρίσκεται στο πάνω μέροςτης κλίμακας και αντιστοιχεί στο ειδικό βάρος του αποσταγμένουνερού, που είναι το 1000. Η βαθμονόμηση του οργάνου γίνεται με

αποσταγμένο νερό σε θερμοκρασία 15oC, οπότε και πρέπει να δείχνει 1000. Όταν το ειδικό βάρος των ούρων είναι μικρό, δηλαδή τα ούρα είναι αραιά τότε το ουρινόμετρο βυθίζεταιπερισσότερο στα ούρα λόγω μικρής άνωσης. Αντιθέτως όταν το ειδικό βάρος είναι μεγάλο τότε βυθίζεται

Ειδικό βάρος ούρων 29

λιγότερο γιατί δέχεται μεγαλύτερη άνωση. Η μέτρηση του ειδικού βάρους γίνεται σε ογκομετρικό κύλινδρο των50 ml. Στις παιδιατρικές κλινικές χρησιμοποιούνται μικρά ουρινόμετρα τα οποία μετρούν το ειδικό βάρος σεμικρή ποσότητα ούρων (5 ml περίπου).

Ουρινόμετρο

Διαθλασίμετρο

Πρόκειται για την καλύτερη μέθοδο προσδιορισμού του ΕΒ των ούρωνπου γίνεται με ειδικά οπτικά ή ηλεκτρικά όργανα τα διαθλασίμετρα.Τα διαθλασίμετρα προσδιορίζουν το ΕΒ συγκρίνοντας την διάθλασητων ούρων με την διάθλαση του αέρα. Όταν μια ακτίνα φωτόςδιαδίδεται μέσα σε ένα διαφανές μέσο (ούρα) και συναντήσει τηδιαχωριστική επιφάνεια ενός άλλου διαφανούς μέσου, τότε ένα μέροςτης διαθλάται και ένα μέρος ανακλάται. Η διαθλώμενη ακτίνα δενσυνεχίζει την πορεία της προσπίπτουσας αλλά αλλάζει πορεία.Πρακτικά, τα διαθλασίμετρα μετρούν τη μείωση της ταχύτητας τουφωτός καθώς περνάει μέσα από ένα υγρό μέσο.

Ειδικό βάρος ούρων 30

Χρήση ουρινόμετρου

Διάθλαση - Ανάκλαση

Αναλυτές ούρων

Οι αυτόματοι αναλυτές των ούρων μπορούν να προσδιορίσουν μεμεγάλη ακρίβεια το ειδικό βάρος των ούρων. Χρησιμοποιείται κατάκανόνα η μέθοδος της ανακλασιμετρίας. Εναλλακτικά μπορεί ναχρησιμοποιηθεί και η μέθοδος της διάθλασης των ούρων.

Διορθώσεις ειδικού βάρους ούρων

Ο σκοπός της μέτρησης του ΕΒ των ούρων είναι να εκτιμηθεί ησυμπυκνωτική ικανότητα του νεφρού. Υπάρχουν όμως ουσίες πουαυξάνουν πολύ το ΕΒ (γλυκόζη, πρωτείνη) χωρίς όμως η νέα τουτιμή να αντιπροσωπεύει τη συμπυκνωτική ικανότητα του νερφού.Για τον λόγο αυτό αν το ΕΒ μετρηθεί ποσοτικά με ουρινόμετρο,ανακλασίμετρο ή διαθλασίμετρο θα πρέπει να γίνουν οι ακόλουθεςδιορθώσεις: 1. Θερμοκρασία ούρων: Θερμοκρασία > 20 °C: για κάθε 3 βαθμούς C προσθέτουμε μια μονάδα EB. Θερμοκρασία < 20 °C: για κάθε 3 βαθμούς C αφαιρούμε μια μονάδα EB. 2. Γλυκόζη ούρων. Για κάθε 1 gr/1000 ml αφαιρούμε 4 μονάδες EB. 3. Λεύκωμα ούρων. Για κάθε 1 gr/1000 ml αφαιρούμε 3 μονάδες EB. Πρακτικά σε ΕΒ κάτω από 1007 δεν γίνεται καμία διόρθωση αφού αυτό το ειδικό βάρος είναι έτσι και αλλιώςπαθολογικό. Aν η μέτρηση γίνει με ταινία ούρων τότε το ειδικό βάρος μένει ανεπηρέαστο από τηνσυγκέντρωση της γλυκόζης επηρεάζεται όμως από το pH των ούρων. Συγκεκριμένα: pH ≤ 5. Το ειδικό βάρος των ούρων αυξάνεται.

Ειδικό βάρος ούρων 31

pH ≥ 8. Το ειδικό βάρος των ούρων μειώνεται. Για τιμές pH > 6,5 η τιμή του ΕΒ στην ταινία των ούρων αυξάνεται κατά 5 μονάδες.

Βιβλιογραφία1. Αρσένη Α. Εξετάσεις ούρων στην εργαστηριακή διαγνωστική. Εκδόσεις Ζήτα, 2003.2. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Θεωρία. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2004.3. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Εργαστήριο. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2002.4. Πισπίνη Ε. Εργαστηριακά Μαθήματα Κλινικής Χημείας Ι. ΤΕΙ Αθηνών 1997.5. Καρκαλούσος Π. Συλλογή ούρων, φυσικές και χημικές μέθοδοι ανάλυσης των ούρων. ΤΕΙ Αθηνών 2009.

Αντίδραση ούρωνΩς αντίδραση των ούρων νοείται η συγκέντρωση των ιόντων υδρογόνου [H+] που υπάρχουν στα ούρα. Ότανη συγκέντρωση [Η+] είναι λιγότερη από 10-7 τότε η αντίδραση χαρακτηρίζεται ως όξινη, όταν είναι μεγαλύτερηαπό 10-7 αλκαλική ή βασική και όταν είναι ίση με 10-7 ουδέτερη. Η συγκέντρωση των ιόντων υδρογόνουεκφράζεται με την τιμή pH η οποία ισούνται με: pH = -log([H+]). Ούρα με τιμή pH < 7 χαρακτηρίζονται ωςόξινα, pH = 7 ουδέτερα, pH > 7 ως αλκαλικά. Η μέτρηση του pH είναι μία από τις βασικές παραμέτρους τηςγενικής εξέτασης ούρων.

Παράγοντες που επηρεάζουν την τιμή pHΗ δίαιτα επηρεάζει σημαντικά τις τιμές του pH. Υπερβολικές τιμές pH είτε αλκαλικές είτε όξινες μπορούν ανεμφανιστούν ύστερα από τα βασικά γεύματα της ημέρας.•• Δίαιτα πλούσια σε κρέας μειώνει την τιμή του pH των ούρων.•• Δίαιτα που είναι πλούσια σε εσπεριδοειδή, λαχανικά και γαλακτοκομικά αυξάνει την τιμή του pH των

ούρων.Επιπλέον οι τιμές του pH επηρεάζονται από χημικές ουσίες και φάρμακα.•• Το χλωριούχο αμμώνιο και τα διουρητικά με χλωροθειαζίδη μειώνουν το pH.•• Η ακεταζολαμίδη, το κιτρικό κάλιο και το διττανθρακικό νάτριο αυξάνουν το pH.Σε πολλές παθολογικές καταστάσεις οι τιμές pH μειώνονται ή αυξάνονται.

Μείωση pH σε παθολογικές καταστάσεις•• Οξέωση μεταβολική ή αναπνευστική•• Διαβητική οξέωση•• Δηλητηρίαση με οινόπνευμα•• Ασιτία•• Βαριά διάρροια•• Εμπύρετα νοσήματα

Αντίδραση ούρων 32

Aύξηση pH σε παθολογικές καταστάσεις•• Αλκάλωση αναπνευστική ή μεταβολική•• Αλκάλωση λόγω λήψεως διουρητικών•• Πρωτοπαθής υπεραλδοστερινισμός•• Νόσος Cushing•• Ουρολοίμωξη με πρωτέα•• Σύνδρομο Falconi•• Απώλεια καλίου

Μέτρηση του pH στο εργαστήριο

Οι δείκτες pH για την μέτρηση του pH μεταινία ούρων

Το pH των ούρων στο εργαστήριο μπορεί να μετρηθεί:•• Με δείκτες pH. Οι δείκτες pH μπορεί να βρίσκονται πάνω σε

πεχαμετρικό χαρτί ή ταινία ούρων.•• Με πεχάμετρο. Η χρησιμοποίησή του συνίσταται όταν το pH των

ούρων είναι μικρότερο του 5 ή μεγαλύτερο του 9.•• Με αναλυτή ούρων. Στους αναλυτές ούρων προηγείται η

αντίδραση του ιόντων υδρογόνου με τους δείκτες pH πάνω στηταινία των ούρων και ακολουθεί η μέτρηση της έντασης τουπαραγόμενου χρώματος με την μέθοδο της ανακλασιμετρίας.

Οι δείκτες pH που χρησιμοποιούνται είναι το ερυθρό του μεθυλίου και το μπλε της βρωμοθυμόλης.

Συλλογή ούρωνΧρησιμοποιούνται τα πρώτα πρωινά ούρα τα οποία είναι και τα πιο όξινα της ημέρας. Ιδανικοί χρόνοιανάλυσης των ούρων θεωρούνται, κατά προτεραιότητα τα 30, 45 και 60 λεπτά. Είναι αποδεκτή πάντως μίακαθυστέρηση μία – δύο ωρών.

Τιμές αναφοράςΤο pH των ούρων κυμαίνεται μεταξύ 4,4 και 8,0. Η φυσιολογική τιμή για τους ενήλικες είναι γύρω στο 6, ενώγια τα νεογνά 5-7 (με μέτρηση στους 25οC). Τα ούρα δηλαδή έχουν φυσιολογικά όξινη αντίδραση.Παθολογικές τιμές pH χαρακτηρίζονται οι τιμές πάνω από 7. Το φαινόμενο ονομάζεται αλκαλοποίηση.Παρόλα αυτά και τιμές κάτω από 7 μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα στο ουροποιητικό σύστημα.Π.χ. σε ασθενείς με υπεροξυουρία (παθολογική κατάσταση με υπερβολικά χαμηλή τιμή pH) μπορεί ναεμφανιστούν κρύσταλλοι στα ούρα π.χ. ουρικού οξέος, οξαλικού ασβεστίου που μπορεί να οδηγήσουν στηνδημιουργία λίθων στο ουροποιητικό σύστημα. Το pH των ούρων μπορεί να βελτιωθεί προς την επιθυμητήπεριοχή είτε προς το αλκαλικό είτε προς το όξινο ακολουθώντας συγκεκριμένη δίαιτα.

Αντίδραση ούρων 33

Προβλήματα μέτρησης ούρων στο εργαστήριοΨευδώς θετικά αποτελέσματα εμφανίζονται όταν η επιφάνεια αντίδρασης της ταινίας των ούρων ξεπλένεταιαπό ιόντα που προέρχονται από γειτονικές αντιδράσεις.

Η αλκαλοποίηση των ούρωνΩς αλκαλοποίηση του ούρων ορίζεται η αύξηση της τιμής του pH πάνω από το 7. Το αίτιο της μπορεί να είναιιατρογενές ή εργαστηριακό λόγω κακής συντήρησης ή παρατεταμένης παραμονής των ούρων.

Ιατρογενής αλκαλοποίηση των ούρωνΗ αλκαλοποίηση των ούρων αποτελεί μία θεραπευτική μέθοδο για την εξάλειψη των παθολογικώνκαταστάσεων που συνοδεύουν τα όξινα ούρα όπως είναι η ουρολιθίαση. Πραγματοποιείται με την ενδοφλέβιαχορήγηση διττανθρακικού νατρίου (Na2CO3) ώστε να επιτευχθεί παραγωγή ούρων με pH ≥ 7,5.

Εργαστηριακή αλκαλοποίηση των ούρωνΗ εργαστηριακή αλκαλοποίηση των ούρων οφείλεται στην παραγωγή αζώτου από την διάσπαση της ουρίαςαπό τα βακτήρια που υπάρχουν στα ούρα ή στο περιβάλλοντα χώρο με τον οποίο έρχονται σε επαφή.

Προβλήματα στα συστατικά του δείγματος λόγω καθυστερημένης επεξεργασίαςΜετά το πέρας χρονικών ορίων τα διάφορα συστατικά των ούρων αρχίζουν να αποδομούνται οδηγώντας σεψευδή και αναληθή αποτελέσματα. Χρώμα. Καθυστερείται η διαδικασία αλλαγής του χρώματος σε πιοσκούρο.Οσμή. Με την πάροδο του χρόνου, χάνεται η ενδεικτική χαρακτηριστική οσμή των ούρων.pH. Σταδιακά η τιμή του αυξάνει.Ειδικό βάρος. Όταν η τιμή του pH είναι αλκαλική τότε υπάρχει χαμηλή συγκέντρωση ηλεκτρολυτών στοεξωκυτταρικό χώρο ως προς το κυτταρόπλασμα (υπότονο διάλυμα). Στα υποτονικά ούρα μειώνεται ο αριθμόςτων κυττάρων λόγω του αυξημένου τους μεγέθους. Αυτό οφείλεται στην εισαγωγή ύδατος από το περιβάλλονπου διαστέλλει τα κύτταρα και εν τέλει τα λύει.Κετόνες. Διαλύονται, εφόσον υπάρχουν, δίνοντας ψευδή αρνητικά αποτελέσματα.Γλυκόζη. Μειώνεται επειδή καταναλώνεται από τα βακτήρια που αναπτύσσονται στα ούρα.Ουροχολινογόνο. Ως ευαίσθητη στο φως ουσία, αν το δείγμα μείνει εκτεθειμένο (και δεν φυλαχθεί σε σκιερόμέρος), θα διαλυθεί.Χολερυθρίνη. Όπως και το ουροχολινογόνο, διαλύεται αν το δείγμα δεν φυλαχθεί σε σκιερό μέρος.Νιτρώδη. Αυξάνονται αρχικά λόγω ανάπτυξης των βακτηρίων και στη συνέχεια μειώνονται λόγω μετατροπήςτων νιτρωδών σε άζωτο.Ερυθροκύτταρα. Μετά το πέρας έξι ωρών αρχίζει η αποδόμησή τους μέχρι και την πλήρη εξαφάνισή τους.Πυοσφαίρια. Ύστερα από 2-4 ώρες το 50% των πυοσφαιρίων έχει αποδομηθεί.Κρύσταλλοι. Με την αλκαλοποίηση των ούρων καταστρέφονται κρύσταλλοι που εμφανίζονται σε όξινα ούρα(οξαλικού ασβεστίου, ουρικού οξέος κ.α.).Άμορφα άλατα. Μπορούν να καταστραφούν τα τυχόν άμορφα ουρικά άλατα ή ακόμα και να σχηματιστούνάμορφα φωσφορικά άλατα.Μικροοργανισμοί. Οι τριχομονάδες δεν είναι σε θέση να κινηθούν σε ένα παλιό δείγμα και άρα δεν μπορούννα εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα περι αυτών. Επιπλέον τα σπερματοζωάρια ακινητοποιούνται και μπορείνα μπερδευτούν με παράσιτα.

Αντίδραση ούρων 34

Βιβλιογραφία1. Βάρσου Λ. Η γενική εξέταση των ούρων. 11ο Εκπαιδευτικό σεμινάριο ΕΕΚΧ-ΚΒ για την νεφρική

λειτουργία. Αθήνα 2005.2. Καρκαλούσος Π. Η χημεία των ταχυδιαγνωστικών ταινιών ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθηνών 2011.3. Proudfoot A. Krenzelok E. Vale J. Position Paper on Urine Alkalinization. Clin Toxicol 2004 42/2:1–26.4. Over S. The effect of delay in processing on urine particles analysis. Sysmex Journal International 2002,

12/1:1-6.

Χρήσιμοι σύνδεσμοι1. http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Urine#Characteristics2. http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Hyperuricosuria3. http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ PH_indicator

35

Χημικοί χαρακτήρες

Χολερυθρίνη ούρων1. ΑΝΑΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Χολερυθρίνη

Ουροχολινογόνο ούρων1. ΑΝΑΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Ουροχολινογόνο

Πρωτείνη ούρωνΠρωτεϊνουρία ή λευκωματουρία ονομάζεται η παρουσία πρωτεΐνης (λευκώματος) στα ούρα. Οπροσδιορισμός της πρωτεΐνης είναι μια από τις βιοχημικές παραμέτρους της γενικής εξέτασης ούρων. Κλινικήπρωτεϊνουρία ορίζεται η απέκκριση πρωτεΐνης που ξεπερνά τα 150 mg/dl ανά 24ωρο. Κατά κανόνα ηπρωτεΐνη αυτή προέρχεται από την περιοχή του νεφρού και συγκεκριμένα από τους νεφρώνες. Το 50% τωνπρωτεϊνών που καταλήγει στα ούρα, κυρίως σε παθολογικές καταστάσεις, προέρχεται από το πλάσμα τουαίματος. Συνίσταται δηλαδή από πρωτεΐνες, οι οποίες έχουν υποστεί διήθηση στο αγγειώδες σπείραμα(glomerulus) και έχουν διαφύγει από την επαναρρόφηση στο εγγύς εσπειραμένο σωληνάριο (proximal tubule).Επειδή δε η αλβουμίνη αποτελεί την αφθονώτερη πρωτεΐνη στο πλάσμα, είναι λογικό να κυριαρχεί η παρουσίατης και στα ούρα. Πρωτεΐνες εκκρίνονται όμως και από περιοχές των νεφρώνα μακρυά από το αγγειώδεςσπείραμα. Τέτοια είναι η πρωτεΐνη Tamm-Horsfall, εκκριτικό προϊόν των κυττάρων του άπω εσπειραμένουσωληναρίου (distal tubule cells).

Σύσταση πρωτεΐνης ούρωνΟι πρωτεΐνες του πλάσματος διηθούνται στο αγγειώδες σπείραμα ανάλογα με το μέγεθός και το φορτίο τους.Οι μικρές πρωτεΐνες κάτω των 20 KDa διηθούνται ελεύθερα, στη συνέχεια αναρροφώνται και αποδομούνταιστο εγγύς σωληνάριο. Αυτή η διαδικασία καταβολίζει ορμόνες, όπως η ινσουλίνη και μικρά ανοσολογικάμόρια, όπως οι ελαφρές αλυσίδες των ανοσοσφαιρινών. Oι πρωτεΐνες με μοριακό βάρος μεταξύ 20 kDa και 60KDa διέρχονται διαμέσου του αγγειώδους σπειράματος μόνο εάν έχουν ευνοϊκό ηλεκτρικό φορτίο δηλαδήαρνητικό φορτίο έτσι ώστε να έλκονται από το θετικό φορτίο των πόρων του αγγειώδους σπειράματος. Οιμεγάλες πρωτεΐνες, άνω των 60 KDa όπως η λευκωματίνη, η τρανσφερίνη και η IgG δε διηθούνταιφυσιολογικά και ούτε χάνονται στα ούρα. Μικρή ποσότητα πρωτεϊνών, συνήθως μικρότερη των 100 mg/dl,εκκρίνεται φυσιολογικά στα ούρα υγειών ατόμων καθημερινά.

Πρωτείνη ούρων 36

Κλινική σημασία πρωτεϊνουρίαςΤέσσερις είναι οι κύριες αιτίες που προκαλούν πρωτεϊνουρία δηλαδή αύξηση της ποσότητας της πρωτεΐνηςστα ούρα άνω των 150 mg/dl ανά 24ωρο.

Η παρουσία τραύματος στο αγγειώδες σπείραμαΤέτοια τραύματα φθείρουν τον φυσιολογικό φραγμό που επιβάλλεται στις πρωτεΐνες από τα τοιχώματα τωντριχοειδών αγγείων του αγγειώδους σπειράματος, γεγονός που προκαλεί την αύξηση της διαπερατότητας τουαγγειώδους σπειράματος σε πρωτεΐνες μεγάλου μοριακού βάρους. Έτσι, η πρωτεϊνουρία από τα φυσιολογικάεπίπεδα αυξάνεται σε παθολογικά και η αλβουμίνη και άλλων ειδών πρωτεΐνες του πλάσματος ανέρχονται σετιμές μεγαλύτερες του 90% των εκκρινόμενων πρωτεϊνών.

Βλάβη στα κύτταρα του εγγύς εσπειραμένου σωληναρίουΗ κατάσταση αυτή ονομάζεται «σωληναριακή πρωτεϊνουρία» και προκαλεί την μείωση της επαναρρόφησηςτων πρωτεϊνών από το εγγύς εσπειραμένο σωληνάριο που έχουν διηθηθεί από το αγγειώδες σπείραμα.

Φλεγμονή της ουροποιητικής οδούΣε αυτή την περίπτωση η αυξημένη κυκλοφορία πρωτεϊνών προέρχεται είτε από φλεγμονώδη ουροεπιθηλιακάκύτταρα είτε από τοπική εξαγγείωση των πρωτεϊνών του ορού στην περίπτωση που η φλεγμονή είναιαιμορραγικής φύσεως.

Αύξηση των πρωτεϊνώνΑυτή προέρχεται από πρωτεΐνες που παράγονται από κακοήθη Β-λεμφοκύτταρα ή πολυμορφοπύρηνα λευκάαιμοσφαίρια. Τα απεκκρινόμενα πρωτεϊνικά παράγωγα των προαναφερόμενων κυττάρων διηθούνται από τοαγγειώδες σπείραμα χάρη στο μικρό τους μέγεθος, παρά την ύπαρξη των τοιχωμάτων του αγγειώδουςσπειράματος.

Πρωτεϊνουρία και κύησηΠροδιαθεσικός παράγοντας για την παρουσία πρωτεϊνουρίας είναι η κύηση. Π.χ. κατά την προεκλαμψίαμπορεί να δημιουργηθεί από παθολογική ενδοθηλιακή λειτουργία και διαταραχή στη σύνθεση τωνπροσταγλαδινών που εκλύονται λόγω της παρουσίας του εμβρύου οίδημα, υπέρταση και πρωτεϊνουρία. Αν ηαπώλεια πρωτεϊνών είναι μεγάλη, μπορεί να προκύψει νεφρωσικό σύνδρομο κατά τη διάρκεια της κυήσεως,γι' αυτό και οι έγκυες αυτές οφείλουν να παρακολουθούνται.

Παθολογικές καταστάσεις με σύμπτωμα την πρωτεϊνουρία

Αυξημένη πρωτεϊνουρία (μεγαλύτερη από 3-4 g/24h)•• Νεφρωσικό Σύνδρομο•• Αμυλοείδωση•• Ερυθηματώδης Λύκος•• Μεγάλη φλεβική υπεραιμία του νεφρού•• Οξεία και χρόνια σπειραματονεφρίτιδα

Πρωτείνη ούρων 37

Μέτρια πρωτεϊνουρία (1-3 ή 4 g/24h)•• Κοιλιακοί όγκοι και εντερική απόφραξη•• Οξείες λοιμώδεις παθήσεις που προκαλούνται από την ερεθιστική δράση μικροβιακών τοξινών.•• Καρδιακή νόσος•• Βλάβες του κεντρικού νευρικού συστήματος•• Φάρμακα: λ.χ. η ασπιρίνη, τα βαρβιτουρικά, τα κορτικοστεροειδή, η γενταμικίνη, ο χρυσός, η

στρεπτομυκίνη κ.ά.• Νοσήματα του αίματος (πορφύρα, αναιμία, λευχαιμία)•• Ηπατική νόσος με ίκτερο και ασκίτη•• Υπερθυρεοειδισμός•• Ερεθισμός των νεφρών από ακτινοβολία•• Πολλαπλό μυέλωμα•• Νεφροσκλήρωση•• Πυελονεφρίτιδα με υπέρταση•• Σηψαιμία•• Υποξεία μικροβιακή ενδοκαρδίτιδα•• Τοξιναιμία της κύησης• Τοξικός ερεθισμός του νεφρού από πρόσληψη ουσιών όπως ο υδράργυρος, ο μόλυβδος κ.λπ.

Εμφάνιση μικρού βαθμού πρωτεϊνουρίας (μικρότερη από 1 g/24h)•• Χρόνια πυελονεφρίτιδα•• Πολυκυστική νόσος•• Νεφρική σωληναριακή πάθηση•• Νεφροσκλήρωση•• Χρόνια διάμεση νεφρίτιδα•• Καλοήθης ορθοστατική πρωτεϊνουρία•• Παροδική πρωτεϊνουρία

Παροδική πρωτεϊνουρία•• Αφυδάτωση•• Stress μετά από συγκίνηση•• Έκθεση στο ψύχος•• Πυρετός•• Μετά από αιμορραγία• Μετά από ένεση αδρεναλίνης•• Διατροφή πλούσια σε πρωτεΐνες•• Ορθοστατική πρωτεϊνουρία•• Νεφρίτιδα από υποκαλιαιμία•• Έντονη και εξαντλητική μυϊκή κόπωση

Πρωτείνη ούρων 38

Ψευδής πρωτεϊνουρίαΗ ψευδής πρωτεϊνουρία μπορεί να προκληθεί εξαιτίας της ανάμιξης ούρων με πρωτεϊνούχες ουσίες, όπωςστην περίπτωση του αίματος, του πύον και των κολπικών εκκριμάτων. Μπορεί η συγκεκριμένη επιμόλυνση ναεμφανιστεί σε περιπτώσεις κυστίτιδας, χρόνιας κολπίτιδας, προστατίτιδας, κατά τη διάρκεια της έμμηνηςρύσης και της πυελίτιδας.

ΜικρολευκωματινουρίαΗ εμφάνιση αλβουμίνης (ή λευκωματίνης) στα ούρα αποτελεί μη φυσιολογικό φαινόμενο ακόμη και όταν ταποσά είναι ελάχιστα, εκτός από την περίπτωση υγιών ατόμων που παρουσιάζουν μικρολευκωματινουρία μετάαπό εντατική άσκηση. Η μέτρηση της μικροαλβουμίνης στα ούρα (με ανοσοχημικές μεθόδους) θεωρείταικριτήριο για την διάγνωση του σακχαρώδους διαβήτη και την πρώιμη ανακάλυψη διαβητικών επιπλοκών στανεφρά και τα αγγεία.

Υπερβολική πρωτεϊνουρίαΠαρουσιάζεται σε περιπτώσεις απώλειας αιμοσφαιρίνης, μυοσφαιρίνης και ανοσοσφαιρίνης στα ούρα. Ημυοσφαιρίνη είναι τοξική και δημιουργεί φαινόμενα οξεία σωληναριακής νέκρωσης. Αντίθετα, ηαιμοσφαιρίνη παρουσιάζει τοξικότητα μόνο σε ασθενείς που πάσχουν από αφυδάτωση. Ποσοτικόςπροσδιορισμός πρωτεΐνης ούρων

Ταξινόμηση πρωτεινουρίαςΗ διάγνωση της πρωτεινουρίας απαιτεί τον ποσοτικό προσδιορισμό της αποβαλλόμενης πρωτεΐνης είτε σεσυλλογή ούρων 24ώρου είτε με τον υπολογισμό του λόγου πρωτεΐνη/κρεατινίνη ούρων ή αλβουμίνη/κρεατινίνηούρων σε τυχαίο δείγμα ούρων. Η εξέταση αυτή προτιμάται λόγω της ευκολίας της. Οι τιμές είναι:

Ποσό λευκώματος (mg/dl) Χαρακτηρισμός

< 30 mg Φυσιολογική απέκκριση

30 - 150 mg Μικροαλβουμινουρία

150 - 500 mg/gr Ήπια αλβουμινουρία

500 - 1000 mg/gr Μέτρια αλβουμινουρία

1000 - 3000 mg/gr Βαριά αλβουμινουρία

> 3000 mg/gr Νεφρωσικού τύπου

Η συλλογή ούρων 24ώρου προτιμάται σε περιπτώσεις εγκυμοσύνης λόγω των μεγάλων διακυμάνσεων στοποσό της αποβαλλόμενης πρωτεΐνης κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Παθολογικές πρωτεΐνες στα ούραΤέτοιες είναι λ.χ. οι πρωτεΐνες Bence-Jones. Εμφανίζονται σε ασθένειες, όπως το πολλαπλούν μυέλωμα, ημακροσφαιριναιμία, τα κακοήθη λεμφώματα, η αμυλοείδωση και στους μεταστατικούς όγκους των οστών.Ανιχνεύονται με ηλεκτροφόρηση και ανοσοκαθήλωση.

Συλλογή δείγματος ούρωνΟ ποιοτικός και ημιποσοτικός προσδιορισμός της πρωτείνης στα ούρα γίνεται σε πρωινά ούρα μέσης ούρησης.Ο ποσοτικός προσδιορισμός γίνεται σε ούρα 24ώρου.

Πρωτείνη ούρων 39

Τιμές αναφοράςΣτα πρώτα πρωινά ούρα τιμές πρωτείνης μέχρι 30 mg/dl θεωρούνται φυσιολογικές. Αυτή η τιμήχαρακτηρίζεται ως ίχνη. Ίχνη πρωτείνης είναι συνηθισμένα σε ηλικιωμένους ανθρώπους.

Μέθοδοι υπολογισμού της πρωτεϊνουρίαςΤο λεύκωμα, αρχικά, μετράται σε δείγμα των πρώτων πρωινών ούρων. Αν μετρηθεί μεγαλύτερη ποσότητα τουφυσιολογικού, επιβάλλεται ο προσδιορισμός της πρωτεϊνουρίας να πραγματοποιηθεί σε ούρα 24ώρου.Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι υπολογισμού ή ανίχνευσης των πρωτεϊνών στα ούρα. Χαρακτηρίζονται ωςποιοτικές, ημιποσοτικές και ποσοτικές. Στις περισσότερες από αυτές θα πρέπει τα ούρα να είναι διαυγή,πράγμα που επιτυγχάνεται με τη σωστή συλλογή και συντήρησή τους. Σε διαφορετική περίπτωση πρέπει τοδείγμα να φυγοκεντρηθεί. Επιπλέον το pH των ούρων θα πρέπει να είναι όξινο.

Ποιοτικές Μέθοδοι

Μέθοδος θέρμανσης με Οξικό Οξύ

Πρόκειται για ποιοτική μέθοδο υπολογισμού των λευκωμάτων με όριο ανίχνευσης 5-10 mg/dl. Στηρίζεται στηναρχή πήξεως της λευκωματίνης και των σφαιρινών με θέρμανσή τους σε pH = 4,0 - 5. Παρουσίας ανόργανουάλατος (η χρήση του οξικού οξέος εναπόκειται στην επίτευξη του σωστού pH) τα ούρα θερμαίνονται καιεμφανίζουν θολερότητα, κροκίδες ή ίζημα παρουσία πρωτεϊνών.Τεχνική

1.1. Γεμίζουμε δύο σωληνάρια των 5 ml με ούρα. Τα ούρα πρέπει να είναι διαυγή. Αν δεν είναι διαυγήδιαυγάζονται.

2.2. Βράζουμε το ένα δείγμα πάνω σε φλόγα.3.3. Αν παρουσιαστεί θολερότητα προσθέτουμε 3 σταγόνες πυκνού οξικού οξέος (ή αραιού 30% από 5 - 10

σταγόνες). Αν η θολερότητα οφείλεται στην παρουσία λευκώματος, δεν διαλύεται με την παρουσία οξέοςαλλά αντίθετα εντείνεται.

4.4. Για να εκτιμήσουμε την θολερότητα συγκρίνουμε το σωληνάριο που έχει βραστεί και οξινιστεί με τοδεύτερο σωληνάριο των ούρων που έμεινε ανέγγιχτο.

Η αναγραφή των αποτελεσμάτων βασίζεται στον παρακάτω πίνακα:

Ποσό λευκώματος (mg/dl) Χαρακτηρισμός Θολερότητα

5 Αρνητικό

10 (±) Ίχνη ελάχιστα Μόλις διακρίνεται

50 (+) Ίχνη Φανερή. Διακρίνονται γράμματα διαμέσου αυτής

200 (++) Μετρητό λίγο Έντονη με αιωρούμενα κοκκία

> 500 (+++) Μετρητό Έντονη με κροκίδες και ίζημα

Πρωτείνη ούρων 40

Μέθοδος Σουλφοσαλικυλικού Οξέος (Θειοσαλικυλικού οξέος)

Θετικό αποτέλεσμα δοκιμασίαςσουλφοσαλυκυλικού οξέος για το

προσδιορισμό λευκώματος στα ούρα

Το θειοσαλικυλικό οξύ προκαλεί την καθίζηση του λευκώματος λόγωαλλαγής του ηλεκτρικού φορτίου των πρωτεϊνών και δημιουργίαςσυμπλόκων.Τεχνική

1.1. Φυγοκεντρούνται 12 ml ούρων.2.2. Μεταγγίζονται 11 ml ούρων από το υπερκείμενο σε σωληνάριο

πωματιζόμενο.3.3. Προσθέτονται στο σωληνάριο 2 ml θεοσαλικυλικό οξύ 7%.4.4. Ανακίνηση.5.5. Σε 10 λεπτά ολοκληρώνεται η αντίδραση.Η μορφή αναγραφής των αποτελεσμάτων βασίζεται στον παρακάτωπίνακα:

Χαρακτηρισμός Εμφάνιση Ποσότητα λευκώματος (mg/dl)

Αρνητική Διαυγής < 5

Ίχνη Ελαφρά θολή 5 - 20

(+) Θολή χωρίς κοκκίωση 20 - 100

(++) Θολή με κοκκίωση χωρίς κροκίδες 100 - 300

(+++) Θολή με κοκκίωση και αρχόμενη κροκίδωση 300 - 500

(++++) Μάζες από κροκίδες που πέφτουν στον πυθμένα > 500

Το όριο ανίχνευσης της μεθόδου είναι 5-10 mg/dl. Η μέθοδος έχει μεγάλη ευαισθησία στην ανίχνευσηλευκωματίνης, σφαιρινών, γλυκοπρωτεϊνών και των πρωτεϊνών Bence-Jones.

Ημιποσοτικές μέθοδοι

Προσδιορισμός πρωτείνης με ταινία ούρων

Ταινίες ούρων (urine strips)

Aποτελούν την πιο απλή και εύχρηστη χρωματομετρική μέθοδο.Παρόλα αυτά παρουσιάζουν μειωμένη ευαισθησία, καθώς δενμπορούν να ανιχνεύσουν σφαιρίνες, πρωτεϊνες Bence-Jones καιμουκοπρωτεϊνες. Ανιχνεύουν ποσότητες από 5-20 mgλευκωματίνης/dl ούρων. Η μέθοδος βασίζεται στην αντίδραση τουπρωτεϊνικού σφάλματος, δηλαδή το σφάλμα που προκαλεί ηπαρουσία των πρωτεϊνών σε ένα δείκτη pH. Συγκεκριμένα οιπρωτεΐνες, οι οποίες διαθέτουν θετικά και αρνητικά φορτία,αντιδρούν με τον δείκτη pH κυανού της τετραβρωμοφαινόλης σεόξινο περιβάλλον μεταβάλλοντας το χρώμα του από κίτρινο μέχρι πράσινο.

Πρωτείνη ούρων 41

Αυτόματοι Αναλυτές Ούρων

Υπάρχουν δύο κύρια είδη αναλυτών: οι αναλυτές που αναγνώσουν ταινίες ούρων και αυτοί που επιδέχονταιάμεσο μη φυγοκεντρημένο δείγμα ούρων. Η τεχνολογία στην οποία βασίζεται η ανάγνωση των ταινιών αλλάκαι των αναλυτών μη φυγοκεντρημένου δείγματος είναι η ανακλασιμετρία.

Ηλεκτροφόρηση Λευκωμάτων

Όταν η ποσότητα των πρωτεϊνών των ούρων είναι μεγαλύτερη από 1,5 g/dL, είναι συστήνεται ηηλεκτροφόρηση, έτσι ώστε να έχουμε ακριβώς το ποσοστό κάθε είδους λευκώματος.

Ανίχνευση Λευκώματος Bence-Jones

Η τεχνική ανίχνευσης στηρίζεται στην ιδιότητα που έχει το λεύκωμα Bence-Jones να πήζει σε θερμοκρασία 60ο

C, να διαλύεται σε θερμοκρασία βρασμού και να επανεμφανίζεται στους 40 - 50ο C. Οι περισσότερεςδοκιμασίες για παρουσία πρωτεϊνών στα ούρα δίνουν θετικά αποτελέσματα, όταν οι συγκεκριμένες πρωτεΐνεςυπάρχουν σε μεγάλα ποσά στα ούρα. Η πιο κατάλληλη μέθοδος για την ανίχνευσή του είναι ηανοσοκαθήλωση.

Ποσοτικές Μέθοδοι

Μέθοδος Esbach

Το αντιδραστήριο Esbach περιέχει πικρικό οξύ, το οποίο προκαλεί καθίζηση των πρωτεϊνών που βρίσκονταιστα ούρα. Απαιτεί ούρα χαμηλού ειδικού βάρους, που αραιώνονται στην περίπτωση που διαθέτουν υψηλόειδικό βάρος. Η εξέταση πραγματοποιείται σε φυγοκεντρημένα και όξινα ούρα 24ώρου, μέσω του ειδικούλευκωματομέτρου Esbach, το οποίο είναι ένας ειδικός σωλήνας που φέρει υποδιαιρέσεις από το 0,5 -12 grλευκώματος/L ούρων. Φέρει ακόμη δύο χαραγές με τις ενδείξεις U [Urine], R [Reagent]. Συνοδεύεται απόελαστικό πώμα και ειδική ξύλινη θήκη όπου φυλάσσεται για 24 ώρες σε κατακόρυφη θέση αφού τοποθετηθείτο δείγμα και το αντιδραστήριο σε αυτό.

Μέθοδος Aufrecht

Αποτελεί παραλλαγή της μεθόδου Esbach αφού χρησιμοποιεί επίσης πικρικό οξύ. Παρουσιάζει όμως τοπλεονεκτήματα της δυνατότητας απόδοσης αποτελεσμάτων σε σύντομο χρονικό διάστημα και την αποφυγήαραίωσης ούρων που διαθέτουν υψηλό ειδικό βάρος. Η μονάδα μέτρησης που χρησιμοποιεί είναι grλευκώματος/dL ούρων.

Ποσοτικός προσδιορισμός πρωτείνης στα ούρα μετην μέθοδο Aufrecht

Φωτομετρικές Μέθοδοι

Συνήθη μέθοδο αποτελεί εκείνη του σουλφοσαλικυλικού οξέος.Απαιτούνται ούρα 24ώρου μη φυγοκεντρημένα. Το αποτέλεσμαεκφράζεται ως mg λευκώματος/dL ούρων.

Μέθοδοι Προσδιορισμού της Μικρολευκωματινουρίας

Ελάχιστα ποσά πρωτεϊνών, όπως η β2-μικροσφαιρίνη,προσδιορίζονται με ανοσοχημικές μεθόδους, στις οποίεςγίνεται χρήση αντισωμάτων έναντι των πρωτεϊνών. Τέτοιεςείναι η νεφελομετρία και η ραδιοανοσολογική ανάλυση.

Πρωτείνη ούρων 42

Βιβλιογραφία1. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Θεωρία. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2004.2. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Εργαστήριο. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2002.3.3. Μελέκος Μ. Σύγχρονη Ουρολογία. Ιατρικές εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης 2006.4. Καλινδέρης Α. Γενική Ουρολογία. Εκδόσεις Σιώκης 1999.5. Καρκαλούσος Π. Η χημεία των ταχυδιαγνωστικών ταινιών ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθηνών, Τμήμα Ιατρικών

Εργαστηρίων 2008.6. Jamison R, Wilkinson R. Textbook of Nephrology. Chapman and Hall (Medical Publishers) 1997.

Αιμοσφαιρίνη ούρωνΗ αιμοσφαιρίνη ούρων μαζί με την μυοσφαιρίνη και τα ερυθρά προσδιορίζεται στις βιοχημικές εξετάσεις τηςγενικής εξέτασης ούρων. Η αιμοσφαιρίνη είναι η βασική πρωτεΐνη του πρωτοπλάσματος των ερυθρώναιμοσφαιρίων. Αποστολή της είναι η ανταλλαγή αερίων δηλαδή η μεταφορά οξυγόνου από τους πνεύμονεςστους ιστούς και διοξειδίου του άνθρακα από τους ιστούς στους πνεύμονες. Έχει ερυθρό χρώμα και σε αυτόοφείλεται το ερυθρό χρώμα των ερυθρών αιμοσφαιρίων και του αίματος γενικότερα.Στα ούρα ο προσδιορισμός της αιματουρίας είναι μία από τις βασικότερες εξετάσεις της γενικής εξέτασηςούρων. Η μεγάλη αύξηση της αιμοσφαιρίνης φαίνεται και με γυμνό μάτι αφού τα ούρα βάφονται ερυθρά Ηκατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται ως εμφανής ή μακροσκοπική αιματουρία. Αντιθέτως όταν η έκκρισηαιμοσφαιρίνης είναι λίγη τότε τα ούρα δεν αλλάζουν το χρώμα (αφανής ή μικροσκοπική αιματουρία). Σήμεραπροσδιορίζεται με ταινία ούρων με την μέθοδο της υπεροξειδάσης.Παλαιότερα η αιμοσφαιρίνη προσδιορίζονταν κυρίως με τη μέθοδο της πυραμιδόνης μέθοδος που σήμερα έχειεγκαταλειφθεί.

Ανίχνευση αιμοσφαιρίνης στα ούρα

Επισκόπηση των ούρωνH παρουσία αιμοσφαιρίνης στα ούρα μπορεί να μεταβάλλει το χρώμα και την όψη των ούρων. Συγκεκριμέναστη μακροσκοπική αιματουρία τα ούρα έχουν κόκκινο ή καφέ χρώμα και μπορεί να είναι θολά ή όχι. Όταν ηαιματουρία προέρχεται από το κατώτερο ουροποιητικό σύστημα τότε τα ούρα είναι ερυθρά και διαυγή. Όταν ηαιματουρία προέρχεται από το νεφρό τότε τα ούρα έχουν καφέ χρώμα και είναι θολά.

Μικροσκόπηση ιζήματος φυγοκεντρημένων ούρωνΊζημα φυγοκεντρημένων ούρων τοποθετούνται σε αντικειμενοφόρο πλάκα και μικροσκοπούνται, κατάπροτίμηση, σε μικροσκόπιο αντίθετης φάσης. Η παρουσία ερυθρών αιμοσφαιρίων στο ίζημα των ούρωναποδεικνύει την ύπαρξη αιμοσφαιρίνης στα ούρα. Σε αλκαλικό pH και πολύ χαμηλό βάρος τα ερυθράαιμοσφαίρια ενδέχεται να σπάσουν οπότε υπάρχει αιμοσφαιρίνη στα ούρα χωρίς ερυθρά αιμοσφαίρια στοίζημα.

Μέθοδος πυραμιδόνηςΜικρή ποσότητα ούρων αναδεύεται με οξικό οξύ. Τα ερυθρά σπάνε και απελευθερώνεται αιμοσφαιρίνη. Η αίμη της αιμοσφαιρίνης δρα ως υπεροξειδάση που διασπά το υπεροξείδιο του υδρογόνου (Η2Ο2) που επιστοιβάζεται κατόπιν και απελευθερώνει οξυγόνο (Ο2). Ακολουθεί η επιστοιβάδευση πυραμιδόνης η οποία αντιδρά με το οξυγόνο και σχηματίζει ιώδη δακτύλιο. Το πάχος του ιώδους δακτυλίου ορίζει και την σοβαρότητα της αιματουρίας. Το αποτέλεσμα αξιολογείται από ένα έως τέσσερις σταυρούς.

Αιμοσφαιρίνη ούρων 43

Διαδικασία

1. Σε 1 - 2 ml ούρα προσθέτουμε 2 ml οξικό οξύ.2.2. Ανακατεύουμε και το οξικό οξύ σπάει τις κυτταρικές μεμβράνες των ερυθρών αιμοσφαιρίων.3.3. Κάνουμε επιστοιβάδευση πυραμιδόνης, δηλαδή προσθήκη χωρίς ανάδευση.4. Χωρίς να γίνει η παραμικρή ανακίνηση κάνουμε επιστοιβάδευση υπεροξείδιο του υδρογόνου. Επί θετικού

αποτελέσματος στο σημείο επαφής πυραμιδόνης και υπεροξειδίου του υδρογόνου σχηματίζεται ιώδηςδακτύλιος.

5.5. Η ένταση του ιώδη δακτυλίου είναι ενδεικτική για την ποσότητα της αιμοσφαιρίνης στα ούρα.

Η μέτρηση της αιμοσφαιρίνης στα ούρα με τηνμέθοδο της πυραμιδόνης Θετικό αποτέλεσμα πυραμιδόνης (+++)

Οπτικό αποτέλεσμα Αναφορά στον ασθενή

Ίχνη ελάχιστα Ασθενώς θετική

1+ έως 2+ Θετική

3+ έως 4+ Εντόνως θετική

Μέθοδος υπεροξειδάσηςΗ μέθοδος χρησιμοποιείται στις ταινίες των ούρων. Η αίμη της αιμοσφαιρίνης ή της μυοσφαιρίνης αντιδρά μεοργανικό υπεροξείδιο δρώντας ως υπεροξειδάση παράγοντας έγχρωμο προϊόν. Με την μέθοδο αυτή οι ταινίεςτων ούρων ανιχνεύουν αιμοσφαιρίνη, μυοσφαιρίνη και ερυθρά. Η αιμοσφαιρίνη και η μυοσφαιρίνηχρωματίζουν ομοιόμορφα ολόκληρη την αντιδραστήρια επιφάνεια ενώ τα μη αιμολυμένα ερυθροκύτταρασχηματίζουν μικρές κουκίδες πάνω στην αντιδραστήρια επιφάνεια στα σημεία όπου έρχονται σε επαφή μεαυτή.

Αιμοσφαιρίνη ούρων 44

Αυτόματοι Αναλυτές ΟύρωνΣτους αυτόματους αναλυτές ούρων ο προσδιορισμός της αιμοσφαιρίνης γίνεται με την φυσική μέθοδο τηςανακλασιμετρίας. Προηγείται η αντίδραση υπεροξειδάσης το χαρακτηριστικό χρώμα της οποίας μετριέται μετην μέθοδο αυτή.

Βιβλιογραφία1. Αρσένη Α. Εξετάσεις ούρων στην εργαστηριακή διαγνωστική. Εκδόσεις Ζήτα 2003, Αθήνα.2. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Θεωρία. Εκδόσεις Γιαχούδη 2004, Θεσσαλονίκη.3. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Εργαστήριο. Εκδόσεις Γιαχούδη 2002, Θεσσαλονίκη.4. Πισπίνη Ε. Εργαστηριακά Μαθήματα Κλινικής Χημείας Ι. ΤΕΙ Αθηνών 1997.5. Καρκαλούσος Π. Συλλογή ούρων, φυσικές και χημικές μέθοδοι ανάλυσης των ούρων. ΤΕΙ Αθηνών 2009.6. Καρκαλούσος Π. Η χημεία των ταχυδιαγνωστικών ταινιών ούρων. ΤΕΙ Αθηνών 2009.

Γλυκόζη ούρων1. ΑΝΑΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Γλυκοζουρία

Κετόνες ούρωνΟι κετόνες ούρων είναι μία από τις βιοχημικές παραμέτρους της γενικής εξέτασης ούρων και προσδιορίζεταιμαζί με την γλυκόζη στους διαβητικούς ασθενείς. Οι κατόνες είναι οργανικές ενώσεις που προέρχονται απότην καύση του λίπους στα μιτοχόνδρια του ήπατος και απελευθερώνονται στα ούρα και στο αίμα. Πρόκειταιγια τις οργανικές ενώσεις ακετοξεικό οξύ, β-υδροξυβουτυρικό οξύ και ακετόνη (ή οξόνη). Η παρουσία τουςστα ούρα ονομάζεται κετονουρία και στο αίμα κετοναιμία. Είναι υπεύθυνες για την διαβητική κετοξέωση.

H παραγωγή των κετονώνΟι κετόνες προέρχονται από την καύση των λιπαρών οξέων στα μιτοχόνδρια του ήπατος όταν υπάρχει έλλειψηυδατανθράκων. Οι υδατάνθρακες χρησιμοποιούνται στα υγιή άτομα ως πηγή ενέργειας. Όταν όμως ταεπίπεδα τους είναι πολύ χαμηλά ή έχουν εξαντληθεί ή δεν υπάρχει αρκετή ινσουλίνη, δεν μπορεί τότε οοργανισμός να χρησιμοποιήσει αυτούς ως πηγή ενέργειας. Έτσι, ως εναλλακτική πηγή το ήπαρ καίει πολύγρήγορα το λίπος παράγοντας αρχικά μεγάλη ποσότητα ακετοξεικού οξέος. Φυσιολογικά το ακετοξεικό οξύοξειδώνεται σε CO2 και H2O και έτσι δεν παρουσιάζονται τα κετονικά σώματα στο αίμα. Σε καταστάσεις όμωςοξέωσης που προκαλούνται από την έλλειψη υδατανθράκων (βαρύς σακχαρώδης διαβήτης, ασιτία, δίαιτα,καχεξία, νάρκωση με αιθέρα ή χλωροφόρμιο) παρατηρείται αυξημένη λιπόλυση με αποτέλεσμα ένα μεγάλομέρος του ακετοξεικού οξέος να ανάγεται σε β-οξυβουτυρικό οξύ, μια ασταθή ένωση που χάνει στη συνέχειαδιοξείδιο του άνθρακα (CO2) και μετατρέπεται σε ακετόνη.

Πότε προσδιορίζονται οι κετόνες στα ούραΟι κετόνες προσδιορίζονται πάντα σε σχέση με τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα, καθώς και τα δύο μαζί καθορίζουν την βαρύτητα της μορφής του διαβήτη. Συνιστάται να ελέγχονται οι κετόνες στα ούρα όταν το σάκχαρο στο αίμα είναι υψηλότερο από 240 mg/dL ή 13,3 mmol/L. Αν ο διαβήτης δεν αντιμετωπιστεί με ινσουλίνη τότε προκύπτει η κατάσταση κετοξέωσης. Τότε οι κετόνες στα ούρα προειδοποιούν πως ο διαβήτης είναι εκτός ελέγχου και πως η ζωή του ασθενή μπορεί να κινδυνεύει. Οι κετόνες ούρων εμφανίζονται προτού

Κετόνες ούρων 45

να υπάρξει σημαντική αύξηση στις κετόνες του αίματος. Επομένως, η μέτρηση κετονών ούρων είναι χρήσιμηστις καταστάσεις έκτατης ανάγκης. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης η έγκαιρη ανίχνευση της κετονουρίαςείναι ουσιαστική επειδή η κετοξέωση είναι ένας παράγοντας που συνδέεται με τον ενδομήτριο θάνατο.

Η παραγωγή κετονών από τα λιπαρά οξέα

Συλλογή ούρων

Ο προσδιορισμών των κετονών στα ούρα γίνεται σε πρωινό δείγμαούρων μέσης ούρησης. Το εργαστήριο προσδιορίζει γρήγορα ταούρα γιατί η ακετόνη είναι πτητική ένωση και απομακρύνεταιγρήγορα από το δείγμα. Επιπλέον κατά την μακρά παραμονή τουδείγματος ευνοείται η δράση των μικροβίων και η απώλειαακετοξεικού οξέος. Η τελευταία διαδικασία ονομάζεται αλκαλοποίηση. Για την αποφυγή της αλλοίωσης τουαποτελέσματος τα ούρα πρέπει να συντηρούνται μέχρι τον προσδιορισμό τους στο ψυγείο σε πωματισμέναδοχείο. Ο προσδιορισμός των κετονών στα ούρα διαβητικών ασθενών συνιστάται να γίνεται κατά την διάρκειαοξέος επεισοδίου και 24 ώρες μετά την απόσυρση της ινσουλίνης.

Τιμές αναφοράςΣε φυσιολογικά άτομα δεν υπάρχουν κετόνες στα ούρα (απάντηση: αρνητική).

Αίτια κετοοξέωσης και κετονουρίας•• Διαβήτης, νεφρική γλυκοζουρία, ασθένεια αποθήκευσης γλυκογόνου•• Λιμός, νηστεία, χαμηλή διατροφική πρόσληψη υδατανθράκων, ανορεξία.•• Υπερθυρεοειδισμός•• Εγκυμοσύνη, γαλακτοπαραγωγή.•• Ψύξη•• Δηλητηρίαση με τετραχλωράνθρακα και φώσφορο•• Νάρκωση με αιθέρα ή χλωροφόρμιο

Συμπτώματα διαβητικής κετοξέωσης

Κλινικά συμπτώματα

•• Πολυδιψία και πολυουρία•• Ναυτία, εμετοί και/ή στομαχόπονος•• Αλλαγές ή δυσκολία στην αναπνοή•• Όξινη μυρωδιά στην αναπνοή•• Εξάψεις•• Αφυδάτωση•• Λιποθυμία•• Κόπωση

Κετόνες ούρων 46

Εργαστηριακά ευρήματα

•• Υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα•• Κετόνες στα ούρα

Μέθοδοι προσδιορισμού κετονώνΟι εργαστηριακές τεχνικές για την ανίχνευση των κετονοσωμάτων είναι κυρίως ευαίσθητες για το ακετοξεικόοξύ και λιγότερο ευαίσθητες για την οξόνη. Επειδή όμως έχουν την ίδια κλινική σημασία, προσδιορίζονται μεκοινές μεθόδους που βασίζονται στην αντίδραση των κετονοσωμάτων με το νιτροπρωσσικό νάτριο(Νa2[Fe(CN)5NO]). Με το νιτροπρωσσικό νάτριο αντιδρά η ομάδα R-CO-.

Η ανίχνευση κετονών στα ούρα με ταινίαούρων

Ταινίες ούρων

Χρησιμοποιείται η μέθοδος Legal που βασίζεται στονιτροπρωσσικό νάτριο. Είναι ημιποσοτική μέθοδος. Ανιχνεύει τοακετοξεικό οξύ αλλά και την ακετόνη αν προστεθεί στοαντιδραστήριο γλυκίνη. Το χρώμα συγκρίνεται με τα χρώματα πουυπάρχουν στη συσκευασία των strip.

Θετικό αποτέλεσμα Rothera

Μέθοδος Rothera

Η μέθοδος επινοήθηκε από τον Cecil Hamil Rothera και ανιχνεύειακετοξεικό οξύ και ακετόνη. Πρόκειται για ποιοτική μέθοδο και τοαποτέλεσμα της χαρακτηρίζεται ως θετικό ή αρνητικό.Διαδικασία

1. Με μια μικρή σπάτουλα βάζουμε ποσότητα αντιδραστηρίουπάνω σ’ ένα λευκό διηθητικό χαρτί και προσθέτουμε 1 - 2σταγόνες ούρα.

2.2. Σε θετικό αποτέλεσμα παρατηρείται ιωδέρυθρο χρώμα στη περίμετρο του υγρού αμέσως ή το πολύ σε 3min.

3.3. Ανάλογα με την ένταση του χρώματος που εμφανίζεται, εκφράζουμε το αποτέλεσμα σε σταυρούς, από ένανμέχρι τέσσερις.

4.4. Σε αρνητικό αποτέλεσμα δεν εμφανίζεται κανένα χρώμα.

Θετικό αποτέλεσμα Ross

Μέθοδος Ross

Πρόκειται για παραλλαγή της Rothera και είναι ημιποσοτικήμέθοδος.Διαδικασία

1.1. Σε 5 ml ούρων προσθέτονται παρίπου 1 gr νιτροπρωσικούνατρίου.

2.2. Επιστοιβάζονται 2 - 3 ml αμμωνίας.3.3. Αν στα ούρα υπάρχουν κετόνες παράγεται δακτύλιος στο

σημείο επαφής των δύο υγρών, χρώματος από ροζ μέχρι βαθύιωδέρυθρο, ανάλογα με το ποσό των οξονικών σωμάτων.

Κετόνες ούρων 47

Δισκία AcetestΠρόκειται για δισκία λευκού χρώματος που περιέχουν νιτροπρωσσικό νάτριο, αλκαλικά και γλυκίνη.Διαδικασία

1.1. Τοποθετείται ένα δισκίο πάνω σε λευκό διηθητικό χαρτί.2.2. Το δισκίο διαβρέχεται με λίγες σταγόνες ούρων.3.3. Αν τα ούρα έχουν κετόνη εμφανίζεται χρώμα από ροζ ως βαθύ ιώδες.4.4. Το χρώμα συγκρίνεται με τα χρώματα που υπάρχουν στη συσκευασία των δισκίων.5.5. Το αποτέλεσμα δίνεται σε σταυρούς, σε χρόνο 30 sec.

Αυτόματοι Αναλυτές ΟύρωνΣτους αυτόματους αναλυτές ούρων ο προσδιορισμός των κετονών γίνεται με την φυσική μέθοδο τηςανακλασιμετρίας. Προηγείται η αντίδραση του νιτροπρωσικού νατρίου το χαρακτηριστικό χρώμα της οποίαςμετριέται με την μέθοδο αυτή.

Βιβλιογραφία1.1. Clinical Methods: The history, physical and laboratory 3rd edition, Walker HK, Hall WD, Hurst JW 1990.

Medlook American Diabetic Association.2. Αρσένη Α, Εξετάσεις ούρων στην εργαστηριακή διαγνωστική, Εκδόσεις Ζήτα 998: σελ. 86 – 138.3.3. Πισπίνη Ε., Εργαστηριακά Μαθήματα Κλινικής Χημείας Ι, ΤΕΙ Αθηνών 1997.4.4. Καρκαλούσος Π. Συλλογή ούρων, φυσικές και χημικές μέθοδοι ανάλυσης των ούρων, ΤΕΙ Αθηνών 2009.{{en:Ketone bodies]]

Νιτρώδη ούρωνΩς νιτρώδη ούρων καλείται μια απλή χημική μέθοδος ανίχνευσης μικροοργανισμών στα ούρα. Οιμικροοργανισμοί αυτοί είναι κατά κανόνα Gram-αρνητικά βακτηρίδια που προκαλούν ουρολοιμώξεις. Στιςουρολοιμώξεις αναμένεται να βρεθούν στα ούρα μικροοργανισμοί και πυοσφαίρια. Συνήθως και τα δύοπαρατηρούνται κατά την μικροσκόπηση του ιζήματος των ούρων κατά την γενική εξέταση των ούρων. Σήμεραόμως υπάρχει η δυνατότητα άμεσης παρατήρησης και των δύο με την βοήθεια χημικών μεθόδων. Αυτές είναι:• H λευκοκυτταρική εστεράση για τον προσδιορισμό πυοσφαιρίων.• Τα νιτρώδη ούρων για τον προσδιορισμό μικροοργανισμών ούρων.Κατά την διάρκεια της ουρολοίμωξης οι Gram αρνητικοί μικροοργανισμοί μετατρέπουν τα νιτρώδη (NO2

-) σενιτρικά (ΝΟ3

-). Τα τελευταία μπορούν να ανιχνευτούν με την χημική μέθοδο Griess. H μετατροπή αυτή γίνεταιμε την βοήθεια του ενζύμου της νιτρικής ρεδουκτάσης που υπάρχει π.χ. στο κολοβακτηρίδιο (Escherichia coli).Αν ανιχνευτούν στα ούρα νιτρώδη τότε επιβάλλεται περαιτέρω έλεγχος για βακτηριουρία η οποία γίνεται μετην μικροσκόπηση του ιζήματος των ούρων όπου αναζητούνται μικροοργανισμοί, πυοσφαίρια κ.α.

Νιτρώδη ούρων 48

Συλλογή ούρωνΓια τον προσδιορισμό των νιτρώδη ούρων απαιτούνται πρώτα πρωινά ούρα μέσης ούρησης. Τα ούρα θαπρέπει να έχουν παραμείνει στην ουροδόχο κύστη τουλάχιστον τέσσερις ώρες, χρόνος ικανοποιητικός για τηνμετατροπή των νιτρώδη σε νιτρικά από τα βακτήρια της ουρολοίμωξης.

Μέτρηση με ταχυδιαγνωστικές ταινίες ούρωνΤα νιτρώδη αναζητούνται εργαστηριακά με τις ταινίες εξέτασης ούρων. Σε αυτές τα νιτρώδη ιόντα αντιδρούνδιαζωνιακό άλας, που στη συνέχεια αντιδρά με μια κινολίνη η οποία βρίσκεται πάνω στην ταινία, το οποίοδίνει αζώχρωμα ροζ έως ερυθρού Χρώματος. Η μέθοδος καλείται αντίδραση Griess.

Η χρωματική ποικιλία της δοκιμασίας Griessγια την ανίχνευση των νιτρωδών στα ούρα

Αυτόματοι Αναλυτές Ούρων

Στους αυτόματους αναλυτές ούρων ο προσδιορισμός των νιτρωδώνγίνεται με την φυσική μέθοδο της ανακλασιμετρίας. Προηγείται ηαντίδραση Griess το χαρακτηριστικό χρώμα της οποίας μετριέταιμε την μέθοδο αυτή.

Όριο ευαισθησίας

Η ευαισθησία του προσδιορισμού των νιτρώδη ούρων είναι 81%.Μπορούν να ανιχνευτούν μέχρι 100.000 βακτήρια/mL. Αντίστοιχα ηεστεράση των λευκοκυττάρων έχει ευαισθησία 77%. Και τα δύομαζί για την διάγνωση της ουρολοίμωξης έχουν ευαισθησία ίση μετο 94%.

Προβλήματα της μεθόδου

Ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα παρατηρούνται:1.1. Όταν τα βακτήρια δεν ζυμώνουν τα νιτρικά εφόσον στερούνται το ένζυμο της νιτρικής ρεδουκτάσης π.χ.

δεν ανινχεύονται λοιμώξεις από κόκκους ή άλλους μικροοργανισμούς που δεν ζυμώνουν τα νιτρικά.2.2. Όταν τα βακτήρια έχουν παραμείνει στην ουροδόχο κύστη λιγότερο από ένα 4ωρο με αποτέλεσμα να μην

έχει προλάβει να συντελεστεί η ζύμωση των νιτρικών σε νιτρώδη.3.3. Στη συχνουρία όπου τα νιτρώδη έχουν αραιώσει σημαντικά.4. Σε παρατεταμένη παραμονή των ούρων. Τότε τα παραγόμενα από τους μικροοργανισμούς νιτρώδη

καταβολίζονται περαιτέρω προς ελεύθερο άζωτο.5.5. Σε αυξημένη ποσότητα ασκορβικού οξέος (βιταμίνης C) επειδή αυτό καταστρέφει το διαζωνικό άλας που

χρησιμοποιείται στη χημική ανίχνευση των νιτρωδών.6.6. Αυξημένη ποσότητα ουροχολινογόνου.7. Πολύ χαμηλό pH (<6,0).8.8. Απουσία νιτρικών τροφής σε περίπτωση ειδικής δίαιτας ή παρεντερικής διατροφής.9.9. Όταν η ταινία των ούρων έχει λήξει ή έχει μείνει εκτεθειμένη στον αέρα.

Νιτρώδη ούρων 49

Ψευδώς θετικά αποτελέσματα παρατηρούνται:1.1. Όταν υπάρχουν στα ούρα φάρμακα που περιέχουν διανωνικά άλατα.2.2. Όταν τα ούρα έχουν επιμολυνθεί από βακτήρια του περιβάλλοντος τα οποία μετατρέπουν και αυτά τα

νιτρικά σε νιτρώδη.

Βιβλιογραφία1. Αρσένη Α. Εξετάσεις ούρων στην εργαστηριακή διαγνωστική. Εκδόσεις Ζήτα, 2003.2. Καρκαλούσος Π. Η χημεία των ταχυδιαγνωστικών ταινιών ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθηνών 2011.3. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Θεωρία. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2004.4. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Εργαστήριο. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2002.5. Βάρσου Λ. Η γενική εξέταση των ούρων. 11ο Εκπαιδευτικό σεμινάριο ΕΕΚΧ-ΚΒ για την νεφρική

λειτουργία. Αθήνα 2005.

Χρήσιμοι σύνδεσμοι• http:/ / el. wikipedia. org/ wiki/ Μικροοργανισμοί_ούρων• http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Nitrate

Λευκοκυτταρική εστεράσηΟ προσδιορισμός του ενζύμου της λευκοκυτταρικής εστεράσης (εστεράση των λευκοκυττάρων)χρησιμοποιείται για την ανίχνευση των πυοσφαιρίων των ούρων δηλαδή των νεκρών λευκών αιμοσφαιρίωνπου ανιχνεύονται στα ούρα, κατά κύριο λόγο σε λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος. Λόγω της μεγάληςσημασίας των πυοσφαιρίων ο προσδιορισμός τους αποτελεί βασική παράμετρο της λεγόμενης γενικήςεξέτασης ούρων. O προσδιορισμός τους μπορεί να γίνει κατά σειρά με τους εξής τρόπους:1. Mε την μέτρηση των πυοσφαιρίων κατά την μικροσκόπηση του ιζήματος των ούρων.2.2. Με την μέτρηση του ενζύμου της λευκοκυτταρικής εστεράσης που παράγεται από τα λεμφοκύτταρα.3.3. Με την μέτρηση των πυοσφαιρίων σε κυτταρομετρική πλάκα τύπου Neubauer.Η λευκοκυτταρική εστεράση βρίσκεται μέσα στα αζουρόφιλα κοκκία των κοκκιώδη λευκοκυττάρων δηλαδήτων ουδετερόφιλων, ηωσινόφιλων και βασεόφιλων. Απουσιάζει δηλαδή από τα λεμφοκύτταρα. Ανιχνεύεταιακόμα και αν τα πυοσφαίρια καταστραφούν.Ο προσδιορισμός του ενζύμου, δηλαδή των πυοσφαιρίων με χημικό τρόπο, ξεκίνησε την δεκαετία του 1990λόγω της αυξημένης ανάγκης για μείωση του κόστους των εργαστηριακών εξετάσεων και ταυτόχρονηςμεγιστοποίησης της χρήσης αυτοματισμών για την παραγωγή και μεταφορά των εργαστηριακώνπληροφοριών. Ο προσδιορισμός της μείωσε το σημαντικό εργατικό κόστος της μικροσκόπησης. Παράλληλααποτέλεσε και ένα χρήσιμο διαγνωστικό εργαλείο αφού αρκετές φορές τα πυοσφαίρια καταστρέφονται καιδεν είναι δυνατή η παρατήρησή τους στο μικροσκόπιο.

Λευκοκυτταρική εστεράση 50

Η κλινική σημασία των πυοσφαιρίωνΣε ένα φυσιολογικό άνθρωπο μπορεί να μετρηθούν στα ούρα του μέχρι 4 πυοσφαίρια κατά οπτικό πεδίο ή10/μL. Αύξηση τους προκαλείται σε διάφορες βακτηριακές φλεγμονές όπως κυστίτιδα, πυελονεφρίτιδα, αλλάκαι σε ειδικές φλεγμονές από τριχομονάδες, χλαμύδια και μυκοβακτήρια. Πυοσφαίρια όμως μπορεί ναπαρατηρηθούν και περιπτώσεις μη φλεγμονής όπως είναι η οξεία διάμεση νεφρίτιδα.

Προσδιορισμός με Ταινία εξέτασης ούρωνΗ περιοχή αντίδρασης της λευκοκυτταρικής εστεράσης πάνω στην ταινία των ούρων περιέχει σαν υπόστρωμαένα εστέρα του ινδοξυλίου που διασπάται σε ινδοξύλιο, με την επίδραση της εστεράσης των λευκώναιμοσφαιρίων. Το ινδοξύλιο στη συνέχεια οξειδώνεται, με το ατμοσφαιρικό οξυγόνο, προς ινδικάνη, χρώματοςκυανού. Η ένταση του χρώματος βαθμονομείται από συνοδευτική χρωματική κλίμακα σε αριθμό πυοσφαιρίων.Παραλλαγή αυτής της μεθόδου είναι ο εστέρας που χρησιμοποιείται ως υπόστρωμα της εστεράσης τωνλευκοκυττάρων να ελευθερώνει μια αρωματική αλκοόλη, που αντιδρά με διαζωνιακά άλατα η οποία δίνειαζωχρώματα.

H χρωματική ποικιλία του προσδιορισμού τηςλευκοκυτταρικής εστεράσης

Αυτόματοι Αναλυτές Ούρων

Στους αυτόματους αναλυτές ούρων ο προσδιορισμός τηςλευκοκυτταρικής εστεράσεης γίνεται με την φυσική μέθοδο τηςανακλασιμετρίας. Προηγείται η αντίδραση διαζώτωσης τοχαρακτηριστικό χρώμα της οποίας μετριέται με την μέθοδο αυτή.

Τιμές αναφοράς

Φυσιολογικά το αποτέλεσμα της λευκοκυτταρικής εστεράσης είναιαρνητικό.

Όριο ευαισθησίαςO προσδιορισμός της λευκοκυτταρικής εστεράσης δεν μπορεί να αντικαταστήσει την μικροσκόπηση καθώςέχει όριο ευαισθησίας ισοδύναμο με 5 έως 15 πυοσφαίρια κατά οπτικό πεδίο. Αυτό κάνει τον προσδιορισμό τηςλιγότερο ευαίσθητο από την μικροσκόπηση των ούρων. Έτσι αν στη κλινική εικόνα του ασθενούς υπάρχειπυουρία (πυοσφαίρια στα ούρα) ή υπόνοια της πρέπει να ακολουθεί μικροσκοπικός έλεγχος ανεξάρτητα τηςτιμής της λευκοκυτταρικής εστεράσης.

Λευκοκυτταρική εστεράση 51

Συλλογή ούρωνΗ λευκοκυτταρική εστεράση προσδιορίζεται σε πολύ πρόσφατα ούρα που έχουν συλλέγει με την μέθοδο τωνπρωινών ούρων μέσης ούρησης. Αν ο προσδιορισμός της καθηστερήσει τότε δεν ισχύει η καλή συσχέτισηαριθμού πυοσφαιρίων και δραστικότητας της λευκοκυτταρικής εστεράσης.

Προβλήματα της μεθόδουΣε αρκετές περιπτώσεις κατά τον προσδιορισμό της λευκοκυτταρικής εστεράσης μπορεί να υπάρχουν ψευδώςθετικά ή αρνητικά αποτελέσματα.

Ψευδώς θετικά αποτελέσματα1.1. Υπάρχει πρόσμιξη σε κολπικές εκκρίσεις λόγω των πυοσφαιρίων του κόλπου.2.2. Στο δείγμα ούρων υπάρχουν ηωσινόφιλα ή τριχομονάδες τα οποία περιέχουν εστεράσες όπως τα

πυοσφαίρια.3.3. Ο ασθενής είναι υπό θεραπεία με κλαβουλανικό οξύ ή ιμιπενέμη.

Ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα1.1. Τα ούρα έχουν αυξημένο ειδικό βάρος ή/και αυξημένη ποσότητα πρωτεϊνών και γλυκόζης2.2. Υπάρχουν στα ούρα υπολείμματα βορικού οξέος.3.3. Στα ούρα υπάρχει αυξημένο ασκορβικό και οξαλικό οξύ.4.4. Ο ασθενής είναι υπό θεραπεία με νιτροφουραντοϊνη, γενταμυκίνη, κεφαλοθίνη, κεφαλεξίνη ή

τετρακυκλίνη.Η ανάλυση της λευκοκυτταρικής εστεράσης θα πρέπει να γίνεται σε πολύ πρόσφατα ούρα γιατί μετά τηνπαρέλευση μιας ώρας τα πυοσφαίρια αρχίζουν και καταστρέφονται και δεν υπάρχει καλή συσχέτιση μεταξύτου αριθμού των πυοσφαιρίων και της δραστικότητας της λευκοκυτταρικής εστεράσης.

Βιβλιογραφία1. Βάρσου Λ. Η γενική εξέταση των ούρων. 11ο Εκπαιδευτικό σεμινάριο ΕΕΚΧ-ΚΒ για την νεφρική

λειτουργία. Αθήνα 2005.2. Καρκαλούσος Π. Η χημεία των ταχυδιαγνωστικών ταινιών ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθηνών 2006.

Χρήσιμοι σύνδεσμοι1. http:/ / www. hms. org. gr/ happenings/ 49_98_23MathimaBaka. pdf2. http:/ / el. wikipedia. org/ wiki/ Μικροοργανισμοί_ούρων3. http:/ / bgababione. blogspot. com

52

Μικροσκοπικοί χαρακτήρες

Επιθηλιακά κύτταρα ούρωνΩς επιθηλιακά κύτταρα καλούνται τα κύτταρα του τοιχώματος διαφόρων οργάνων του σώματος. Στη γενικήεξέταση ούρων ο προσδιορισμός των επιθηλιακών κυττάρων του ουροποιητικού συστήματος είναιαπαραίτητος. Η αύξησή τους υπονοεί παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος π.χ. ουρολοιμώξεις.Κατά την μικροσκόπηση του ιζήματος των ούρων μπορούν να βρεθούν στα ούρα τρία είδη επιθηλιακώνκυττάρων: τα νεφρικά επιθηλιακά, τα μεταβατικά επιθηλιακά και τα πλακώδη επιθηλιακά.

Αναπαράσταση πλακωδών επιθηλιακώνκυττάρων

Συλλογή ούρων

Για τον προσδιορισμό των επιθηλιακών κυττάρων απαιτούνται ταπρώτα πρωινά ούρα μέσης ούρησης. Είναι απαραίτητος ο καλόςκαθαρισμός των γεννητικών οργάνων, ειδικά στις γυναίκες επειδήτα επιθηλιακά κύτταρα του τοιχώματος του κόλπου εύκολαεπιμολύνουν το δείγμα των ούρων.

Τιμές αναφοράςΠλακώδη επιθηλιακά κύτταρα 0 έως 2 κατά οπτικό πεδίο στο ίζημα φυγοκεντρημένων ούρων θεωρούνταιφυσιολογικά.

Πλακώδη επιθηλιακά κύτταραΤα πλακώδη είναι τα πιο κοινά αλλά και τα πιο μεγάλα επιθηλιακά κύτταρα που παρατηρούνται στα ούρα.Είναι επίπεδα με ακανόνιστα όρια, άφθονο κυτταρόπλασμα και με μονήρη μικρό πυρήνα. Κυρίως προέρχονταιαπό τη ουρήθρα και τον κόλπο.

Αναπαράσταση νεφρικών επιθηλιακώνκυττάρων

Νεφρικά επιθηλιακά κύτταρα

Τα νεφρικά επιθηλιακά κύτταρα είναι μεγάλα κύτταρα,μεγαλύτερα από τα πυοσφαίρια. Είναι στρογγυλά κύτταρα μεκοκκώδη κυτταρόπλασμα και μικρό πυκνό πυρήνα που βρίσκεταισυνήθως στο κέντρο του κυττάρου.

Μεταβατικά επιθηλιακά κύτταρα

Τα μεταβατικά επιθηλιακά κύτταρα του ουροποιητικούσυστήματος ποικίλουν σε σχήμα. Αν απορροφήσουν πολύ νερόγίνονται στρογγυλά ή αχλαδοειδή ενώ αν απορροφήσουν λίγο νερόγίνονται επίπεδα όπως τα πλακώδη επιθηλιακά κύτταρα. Ταμεταβατατικά επιθηλιακά κύτταρα έχουν στρογγυλό πυρήνα με

άφθονο κυτταρόπλασμα.

Επιθηλιακά κύτταρα ούρων 53

Αναπαράσταση μεταβατικών επιθηλιακώνκυττάρων

Βιβλιογραφία

1. Αρσένη Α. Εξετάσεις ούρων στην εργαστηριακή διαγνωστική.Εκδόσεις Ζήτα, 2003.

2. Birch D, Fairly G, Becher G, Kincald-Smith P. Άτλανταςμικροσκοπικής εξέτασης των ούρων. Εκδόσεις Παρισιάνος, 1997

3. Καρκαλούσος Π. Τεχνικές Μικροσκόπησης ούρων, Έκδοση ΤΕΙΑθηνών 2006.

4. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Θεωρία.Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2004.

5. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Εργαστήριο. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2002.6. Ηρειώτου Π, Καρβούνης Ι, Τράπαλη Μ. Κλινική Βιοχημεία Ι. Έκδοση Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, Αθήνα

2001.

Πυοσφαίρια ούρωνΠυοσφαίρια ούρων καλούνται τα νεκρά λευκά αιμοσφαίρια που μπορούν να βρεθούν στα ούρα καιπροσδιορίζονται στη μικροσκόπηση του ιζήματος των ούρων κατά την γενική εξέταση ούρων. Φυσιολογικάστο ίζημα φυγοκεντρημένων ούρων ανευρίσκονται 0 - 4 πυοσφαίρια κατά οπτικό πεδίο (κ.ο.π.). Στη μέτρησηούρων 24ώρου με την μέθοδο Addis count η μέση αποβολή ανά ώρα στους άνδρες είναι 28.000 / ώρα και στιςγυναίκες 108.000 / ώρα.Μέχρι τέσσερα πυοσφαίρια κατά οπτικό πεδίο (< 4 κ.ο.π.) θεωρείται φυσιολογικό. Αυτό όμως δεν είναιαπόλυτο αφού σε πολύ αραιά ούρα (τα αραιά ούρα έχουν ειδικό βάρος μικρότερο του 1010) αριθμόςπυοσφαιρίων 4 - 5 κατά οπτικό πεδίο μπορεί να υποδηλώνει παθολογικές μεταβολές στο ουροποιητικό.Αντίθετα σε πολύ πυκνά ούρα (Ειδικό βάρος > 1035) αριθμός μέχρι και 8 πυοσφαιρίων κατά οπτικό πεδίομπορεί να θεωρηθεί μη παθολογικός. Υπέρμετρη αύξηση του αριθμού των πυοσφαιρίων στα ούρα (> 100 κ.ο.π.ή συσσωρευμένα κατά σωρούς) παρατηρείται σε ουρολοιμώξεις, στη φυματίωση, στη ουρολιθίαση, στησπειραματοπάθεια, και στη διάμεση κυστίτιδα.Αυξημένος αριθμός πυοσφαίριων στα ούρα (> 5 κ.ο.π.) ονομάζεται πυουρία) και παρατηρείται σε όλες σχεδόντις νεφρικές παθήσεις και τις φλεγμονές του γεννητικο-ουροποιητικού συστήματος (ουρολοιμώξεις). Ηπυουρία συνήθως συνοδεύεται από την παρουσία μικροβίων, υπάρχουν όμως και περιπτώσεις πυουρίας χωρίςτην παρουσία τους όπως στην φυματίωση του ουροποιητικού, στην λιθίαση του ουροποιητικού και στιςσυνεχόμενες επανορθωτικές επεξεργασίες του οργανισμού σε περιοχές λύσεως της συνέχειας των ιστών.Επιπλέον, κολπικό έκκριμα από το γεννητικό σύστημα της γυναίκας μπορεί να επιμολύνει ένα δείγμα ούρωνμε πυοσφαίρια.Τα πυοσφαίρια μπορούν να προέρχονται από οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού συστήματος και μόνο ησυνοδεία μεγάλης λευκωματουρίας (πρωτεΐνη ούρων) επιβεβαιώνει την νεφρική προέλευση της πυουρίας.

Πυοσφαίρια ούρων 54

Συλλογή ούρωνΑπαιτείται η συλλογή των πρώτων πρωινών ούρων μέσης ούρησης έπειτα από καλό πλύσιμο της ουρήθρας καιτων γεννητικών οργάνων.

Τιμές αναφοράςΦυσιολογικά ανευρίσκονται μέχρι τέσσερα πυοσφαίρια κατά οπτικό πεδίο (κ.ο.π.). Πάνω από πέντε θεωρείταιουρολοίμωξη.Οι απαντήσεις για τα πυοσφαίρια ούρων χαρακτηρίζονται ως εξής:

Χαρακτηρισμός απάντησης Πυοσφαίρια κ.ο.π.

Σπανιότατα 0 - 1

Σπάνια 1 - 4

Λίγα 5 - 10

Αρκετά 11 - 25

Πολλά 26 - 50

Άφθονα > 51

Κατηγορίες πυοσφαιρίων

ΟυδετερόφιλαΤα ουδετερόφιλα στα ούρα εμφανίζονται ως κοκκώδη σφαιρικά κύτταρα με διάμετρο 12 μm περίπου. Σεφρέσκο δείγμα ούρων διακρίνεται διακρίνονται λεπτομέρειες του πυρήνα ακόμα και με φωτεινό οπτικό πεδίο.Τα ουδετερόφιλα παρατηρούνται σε ουρολοιμώξεις, σπειραματονεφρίτιδες και σε όγκους του ουροποιητικούσυστήματος.

Αναπαράσταση πυοσφαιρίων στο μικροσκόπιο

Ηωσινόφιλα

Δεν διαφέρουν από τα ουδετερόφιλα. Για την διάκρισή τουςχρησιμοποιείται η χρώση Hansel σε ίζημα φυγοκεντρημένων ούρων.Η ηωσινοφιλία αποτελεί ένδειξη για οξεία διάμεση νεφρίτιδα πουσυνδέεται με υπερευαισθησία σε φάρμακα.

Λεμφοκύτταρα

Τα περισσότερα λεμφοκύτταρα που ανευρίσκονται στο δείγμα τωνούρων είναι μικρά με διάμετρο 6 με 9 μm. Η ταυτοποίηση τουςγίνεται χρησιμοποιώντας την χρώση Παπανικολάου ή την χρώση Wright σε ίζημα φυγοκεντρημένων ούρων.Εμφανίζονται σε ουρολοιμώξεις όπως και τα ουδετερόφιλα παρόλο που αυτά συνήθως δεν αναγνωρίζονταιδιότι τα ουδετερόφιλα κυριαρχούν. Η απόρριψη νεφρικού μοσχεύματος συνοδεύεται από εμφάνισηλεμφοκυττάρων στα ούρα.

Πυοσφαίρια ούρων 55

Μονοκύτταρα και μακροφάγαΤα μονοκύτταρα και τα μακροφάγα είναι ενεργοποιημένα φαγοκυτταρικά κύτταρα. Τα μονοκύτταρα έχουνδιάμετρο από 20 μέχρι 40 μm, φέρουν ένα ενιαίο μεγάλο πυρήνα και έχουν άφθονο κυτταρόπλασμα. Ταμακροφάγα έχουν διάμετρο 30 με 40 μm, ένα ενιαίο μεγάλο πυρήνα και άφθονο κυτταρόπλασμα. Ηταυτοποίηση των μονοκύτταρων και τα μακροφάγων γίνεται χρησιμοποιώντας την χρώση Παπανικολάου σεφυγοκεντρημένα ούρα.

Αναπαράσταση σωρών πυοσφαιρίων στομικροσκόπιο

Προσδιορισμός πυοσφαιρίων στο εργαστήριο

Η αναφορά και η εκτίμηση των πυοσφαιρίων γίνεται σε ίζημαφυγοκεντρημένων ούρων. Για την καλύτερη παρατήρηση τωνπυοσφαιρίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν ειδικές χρώσεις.

Χρώσεις πυοσφαιρίων ούρων

Χρώση Sternheimer - Malbin

Χρησιμοποιείται για την διάκριση των πυοσφαιρίων πουπροέρχονται από ανώτερο και κατώτερο ουροποιητικό σύστημα.Τα πυοσφαίρια που προέρχονται από το νεφρό βάφονται λίγο, τοπρωτόπλασμα παραμένει άχρωμο και ο πυρήνας βάφεται αχνόςγαλάζιος. Αντίθετα τα πυοσφαίρια που προέρχονται από το κατώτερο ουροποιητικό σύστημα βάφονται έντοναχωρίς διαχωρισμό πρωτοπλάσματος και πυρήνα.

Χρώση κυανού του μεθυλενίουΧρησιμοποιείται για την διάκριση των πυοσφαιρίων από τα επιθηλιακά κύτταρα, τα ερυθρά και τα μικρόβια.Η διάκριση βασίζεται στο σχήμα των πυρήνων τους.

Χρώση HanselΧρησιμοποιείται για την διάκριση των ηωσινόφιλων από τα άλλα πυοσφαίρια εξαιτίας του έντονου χρώματοςπου αποκτούν τα κοκκία του πρωτοπλάσματός τους (οξεία σπειραματονεφρίτιδα από αλλεργία).

Χρώση ΠαπανικολάουΧρησιμοποείται για την διάκριση των πυοσφαιρίων.

Χρώση GiemsaΧρησιμοποιείται για την διάκριση των πυοσφαιρίων.

Βιβλιογραφία1. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Θεωρία. Εκδόσεις Γιαχούδη 2004, Θεσσαλονίκη.2. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Εργαστήριο. Εκδόσεις Γιαχούδη 2002, Θεσσαλονίκη.3. Τράπαλη Μ, Καρβούνης Ι. Σημειώσεις εργαστηρίου Ανάλυση Βιολογικών Υγρών και Εκκριμάτων. Έκδοση

ΤΕΙ Αθήνας 2009.4. Καρκαλούσος Π. Η μικροσκόπηση των ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθήνας 2008.5. Αρσένη Α. Εξετάσεις ούρων στην εργαστηριακή διαγνωστική. Εκδόσεις Ζήτα 2003.

Ερυθρά ούρων 56

Ερυθρά ούρωνΗ ανίχνευση ερυθρών αιμοσφαιρίων στα ούρα αποτελεί μία από τις βασικότερες παραμέτρους της γενικήςεξέτασης ούρων. Φυσιολογικά στα ούρα ανευρίσκονται 0 - 2 κατά οπτικό πεδίο (κ.ο.π.) ή 3 - 12 ανά ml ή κατάAddis count 38.000 ανά ώρα στους άνδρες και 29.000 ανά ώρα στις γυναίκες.Τα ερυθροκύτταρα κατά την μικροσκόπηση του ιζήματος των ούρων εμφανίζονται ως κύτταρα χωρίς πυρήναμε σχήμα αμφίκοιλου δίσκου, μετρίως διαθλαστικά και με διάμετρο 7 μm περίπου. Όταν παρατηρηθούν απόδιαφορετικές γωνίες μπορεί να εμφανίζουν σχήμα κλεψύδρας ή να εμφανίζονται ως δίσκοι με ωχρό κέντρο ανπαρατηρηθούν από πάνω.Ο αυξημένος αριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων δηλώνει αιματουρία. Η αιματουρία μπορεί να οφείλεται σεπαθήσεις του ουροποιητικού αλλά και σε εκτός του ουροποιητικού συστήματος νοσήματα. Η διαπίστωση τηςμεγάλης αιματουρίας γίνεται με μακροσκοπική εξέταση των ούρων, τα οποία έχουν όψη θολή και χροιάερυθροφαιά. Η διαπίστωση της μικρής αιματουρίας γίνεται με μικροσκοπική εξέταση του ιζήματος ούρων πουέχουν φυγοκεντρηθεί.Η παρουσία των ερυθρών αιμοσφαιρίων στα ούρα ανιχνεύεται:•• Tο ερυθρό χρώμα των ούρων (μόνο παρουσία μεγάλου αριθμού ερυθρών αιμοσφαιρίων).•• Την θολερότητα των ούρων (αν τα ερυθρά αιμοσφαίρια προέρχονται από το νεφρό).• Το θετικό αποτέλεσμα της αιμοσφαιρίνης στη ταινία των ούρων.

Αναπαράσταση ερυθρών αιμοσφαιρίων σταούρα

Συλλογή ούρων

Για την μέτρηση των ερυθρών αιμοσφαιρίων αρκεί δείγμα ούρωνπρωινό μέσης ούρησης. Για την διάκριση τους όμως σε επιμέρουςκατηγορίες (υπέρτονο, υπέρτονο, δύσμορφα, G1) απαιτούνταιπρωινά ούρα δεύτερης ούρησης με φυσιολογικό ειδικό βάρος,όξινη αντίδραση και αριθμό ερυθρών 15 – 20 κ.ο.π.

Τιμές αναφοράςΑριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων μέχρι τέσσερα κατά οπτικό πεδίο (< 4 κ.ο.π.) θεωρείται φυσιολογικός.Οι απαντήσεις των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο ίζημα των ούρων χαρακτηρίζονται ως εξής:

Χαρακτηρισμός απάντησης Ερυθρά κ.ο.π.

Σπανιότατα 0 - 1

Σπάνια 2 - 4

Λίγα 5 - 10

Αρκετά 11 - 15

Πολλά 16 - 30

Άφθονα > 31

Ερυθρά ούρων 57

Μορφές ερυθρών αιμοσφαιρίων στα ούρα

Φυσιολογικά ερυθράΕίναι στρογγυλά με εμφανή το περιεχόμενο τους γεμάτο αιμοσφαιρίνη. Μερικές φορές διακρίνεται τοχαρακτηριστικό σχήμα τους του αμφίκοιλου δίσκου.

Yπέρτονα ερυθράΠρόκειται για ερυθρά που βρίσκονται σε υπέρτονο περιβάλλον. Σε αυτή την περίπτωση τα ερυθράαιμοσφαίρια συρρικνώνονται διότι νερό από το εσωτερικό τους εξέρχεται στα ούρα λόγω του φαινομένου τηςώσμωσης.

Υπότονα ερυθράΠρόκειται για ερυθρά που βρίσκονται σε υπότονο περιβάλλον. Σε αυτή την περίπτωση τα ερυθρά αιμοσφαίριαδιογκώνονται διότι νερό από το περιβάλλον των ούρων εισέρχεται στο εσωτερικό. Σε πολύ υπότονο περιβάλλον(πολύ χαμηλό ειδικό βάρος) τα ερυθρά καταστρέφονται λόγω υπερβολικής διόγκωσης.

Αναπαράσταση δύσμορφων ερυθρώναιμοσφαιρίων στα ούρα

Δύσμορφα ερυθρά - G1 (Glomelural cell type 1)

Τα ακανθοκύτταρα ή Glomerulal type 1 (G1) ερυθρά εμφανίζονταιμόνο στην σπειραματική νόσο και είναι ανεπηρέαστα από το pHκαι το ειδικό βάρος των ούρων. Οφείλονται σε μηχανικέςεπιδράσεις του σπειραματικού φραγμού και στην παραγωγήκυτταρικού υλικού από τα ίδια τα ερυθρά. Εμφανίζουν στομικροσκόπιο αντίθεσης φάσης χαρακτηριστικό σχήμα «σαμπρέλας»και προεκβολές.

Παρατήρηση ερυθρών αιμοσφαιρίων ούρων

Η παρατήρηση των ερυθρών αιμοσφαιρίων γίνεται μεμικροσκόπηση αντίθετης φάσης (phase contract). Mόνο με αυτήμπορούν να παρατηρηθούν με σαφήνεια οι αλλοιώσεις της κυτταρικής μεμβράνης των ερυθρών αιμοσφαιρίων.Εναλλακτικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί η χρώση Wright σε ξηρό μονιμοποιημένο δείγμα ούρων.Η παρουσίατων ερυθρών αιμοσφαιρίων στα ούρα γίνεται αντιληπτή και από την ταινία ούρων όπου τα ερυθράαιμοσφαίρια είτε βάφουν πράσινη ολόκληρη την αντίστοιχη αντιδραστήρια επιφάνεια είτε αφήνουν πάνω σεαυτή πράσινα στίγματα.

Αναπαράσταση ακανθοκυττάρων (κύτταραG1) στα ούρα

Βιβλιογραφία

1. Αρσένη Α. Εξετάσεις ούρων στην εργαστηριακή διαγνωστική.Εκδόσεις Ζήτα, 2003.

2. Birch D, Fairly G, Becher G, Kincald-Smith P. Άτλανταςμικροσκοπικής εξέτασης των ούρων. Εκδόσεις Παρισιάνος, 1997.

3. Καρκαλούσος Π. Τεχνικές Μικροσκόπησης ούρων, Έκδοση ΤΕΙ Αθηνών 2006.4. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Θεωρία. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2004.

Ερυθρά ούρων 58

5. Παγκάλη Α, Χρυσάκη Α. Εξέταση του ιζήματος των ούρων. Φροντιστήριο ιατρικής εταιρείας Αθηνών, 1999.6. Χρυσάκη Α. Μικροσκόπηση αντίθετης φάσης. Φροντιστήριο ιατρικής εταιρείας Αθηνών, 1999.7. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Εργαστήριο. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2002.8. Ηρειώτου Π, Καρβούνης Ι, Τράπαλη Μ. Κλινική Βιοχημεία Ι. Έκδοση Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, Αθήνα

2001.

Μικροοργανισμοί ούρωνΟι μικροοργανισμοί ούρων, δηλαδή τα μικρόβια που ανιχνεύονται κατά την γενική εξέταση ούρων και κατάτην καλλιέργεια των ούρων είναι υπεύθυνα για τις λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος που αποτελούντις συχνότερες λοιμώξεις του ανθρώπου.Οι ουρολοιμώξεις θεωρούνται υπεύθυνες για το 40% των νοσοκομειακών λοιμώξεων και για το 30% τωννοσοκομειακών βακτηριαιμιών. Το 10-40% των ενήλικων γυναικών αναφέρουν στο ιστορικό τους ένατουλάχιστον επεισόδιο ουρολοίμωξης. Για προγνωστικούς και θεραπευτικούς λόγους διακρίνονται σελοιμώξεις ανώτερου και κατώτερου ουροποιητικού συστήματος.Στις λοιμώξεις του ανώτερου ουροποιητικού περιλαμβάνονται η πυελονεφρίτιδα, η νεκρωτική θηλίτιδα και τοενδονεφρικό απόστημα.Στις λοιμώξεις του κατώτερου ουροποιητικού περιλαμβάνονται η κυστίτιδα, το ουρηθρικό σύνδρομο στιςγυναίκες, η ουρηθρίτιδα και η προστατίτιδα στους άνδρες.Η παρουσία των μικροοργανισμών ανιχνεύεται επιπλέον και από την θόλωση των ούρων, από την παρουσίαπυοσφαιρίων στο ίζημα ούρων και από τα θετικά αποτελέσματα της λευκοκυτταρικής εστεράσης και τωννιτρικών στη ταινία των ούρων.

Φυσιολογική χλωρίδα του ουροποιητικού συστήματοςΤα ούρα μέσα στην ουροδόχο κύστη είναι φυσιολογικά στείρα, δηλαδή δεν έχουν μικρόβια, αφού η παραγωγήκαι η συλλογή τους γίνεται μέσα σε ένα κλειστό σύστημα οργάνων. Μικρόβια υπάρχουν μόνο στο στόμιο τηςουρήθρας (μικρόκοκκοι, γαλακτοβάκιλλοι και άλλα σαπροφυτικά), από όπου κατά την ούρηση παρασύρονταικαι μολύνουν τα ούρα. Στον κόλπο της γυναίκας από την αρχή της εμμήνου ρήσεως έως την εμμηνόπαυσηφυσιολογικά επικρατούν οι γαλακτοβάκιλλοι, οι οποίοι διατηρούν όξινο το pH του κόλπου. Η πλειονότητα τωνουροπαθογόνων μικροβίων είναι Gram αρνητικά τα οποία γενικά υπάρχουν στη χλωρίδα του εντέρου καθώςκαι Gram θετικά μικρόβια, όπως ο Staphylococcus saprophyticus και o Enterococcus faecalis. Τα αναερόβιαμικρόβια Bacteroides fragilis, Fusobacterium spp, Clostridium perfingens αποτελούν πολύ πιο σπάνια αίτια.Επίσης μπορεί να ανιχνευτούν το Mycobacterium tuberculosis και άλλα άτυπα μυκοβακτήρια.

Συμπτώματα ουρολοιμώξεωνΟι ουρολοιμώξεις μπορεί να έχουν συμπτώματα ή όχι (ασυμπτωματικές ουρολοιμώξεις). Τα συμπτώματα είναι:•• Τσούξιμο κατά την ούρηση•• Συχνουρία•• Πυρετός, δέκατα•• Ναυτία•• Κοιλιακός πόνος•• Εμετός

Μικροοργανισμοί ούρων 59

Προδιαθεσικοί παράγοντεςΠαράγοντες που προδιαθέτουν στην ανάπτυξη ουρολοιμώξεων είναι η κατάχρηση αντιβιοτικών, η χρήσητοπικών αντισυλληπτικών όπως σπερματοκτόνων και διαφραγμάτων, οι κακές συνθήκες σεξουαλικής ήατομικής υγιεινής που εκθέτουν τον κόλπο και την ουρήθρα άμεσα σε μικρόβια από τον πρωκτό, η κύηση, οιλίθοι, ουρολογικές παθήσεις όπως όγκοι, περιπτώσεις κυστεοουρητηρικής παλινδρόμησης, στένωση τουουροποιητικού, η υπερτροφία προστάτη, οι παθήσεις του νωτιαίου μυελού, η σκλήρυνση κατά πλάκας, οδιαβήτης, γενετικές προδιαθέσεις, ιατρικοί χειρισμοί, η καταστολή του ανοσοποιητικού.

Εντοπισμός μικροοργανισμών στα ούραΟι μικροοργανισμοί εντοπίζονται κατά την μικροσκόπηση στο ίζημα των ούρων. Εκτός από την άμεσηπαρατήρησή τους η παρουσία τους στα ούρα γίνεται αισθητή από την θολερότητα των ούρων, το αλκαλικό pH,τα θετικά νιτρικά και την θετική λευκοκυτταρική εστεράση στη ταινία των ούρων αλλά και την παρουσία πολύαυξημένων πυοσφαιρίων καθώς και λίγων επιθηλιακών κυττάρων.

Συλλογή ούρωνΑπαιτούνται πρώτα πρωινά ούρά μέσης ούρησης δηλαδή τα πρωινά ούρα που συλλέγονται στη μέση τηςούρησης. Τα ούρα συλλέγονται σε αποστειρωμένο ουροδοχείο και οδηγούνται γρήγορα στο εργαστήριο.

Τιμές αναφοράςΦυσιολογικά δεν υπάρχουν μικροοργανισμοί των ούρων, εκτός από τους γαλακτοβάκιλλους του κόλπου λόγωεπιμόλυνσης από κολπικά υγρά.

Τα συνηθέστερα βακτήρια των ούρων

Escherichia coliΤο κολοβακτηρίδιο είναι Gram αρνητικό βακτηρίδιο και αποτελεί το συχνότερο αίτιο ουρολοιμώξεων. Ταλοιμογόνα στελέχη προέρχονται από τον γαστρεντερολογικό σωλήνα. Tα ουροπαθογόνα στελέχη τηςEscherichia coli χαρακτηρίζονται από ινίδια με πρωτεΐνες προσκόλλησης, οι οποίες συνδέονται σε ειδικούςυποδοχείς του επιθήλιου του ουροποιητικού συστήματος. Οι θέσεις σύνδεσης στους υποδοχείς αυτούςαποτελούνται από διμερή γαλακτόζης. Η κινητικότητα της Escherichia coli την βοηθά να εισέλθει από τηνουρήθρα στην ουροδόχο κύστη και να ανέλθει από τους ουρητήρες στους νεφρούς.

Αποικίες Escherichia coli σε σε καλλιεργητικόυλικό αιματούχο άγαρ

Klebsiella spp

Η κλεμπσιέλλα είναι Gram αρνητικό, λακτόζη θετικό βακτηρίδιο τοοποίο φέρει παχύ έλυτρο, στερείται βλεφαρίδων και είναι ακίνητο.Στο Mac Conkey agar αναπτύσσει μεγάλες χαρακτηριστικέςβλεννώδεις ροζ αποικίες. Είναι ευκαιριακό παθογόνο, το οποίοευθύνεται για ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις, κυρίωςουρολοιμώξεις και πνευμονία. Η Klebsiella pneumoniae αποτελεί τοδεύτερο κατά σειρά αίτιο ουρολοιμώξεων μετά την Escherichia coli.

Μικροοργανισμοί ούρων 60

Αποικίες Κλεμπσιέλλας σε καλλιεργητικό υλικό Mac Conkey

Citrobacter spp

Το κιτροβακτηρίδιο είναι Gram αρνητικόβακτηρίδιο, λακτόζη βραδέως θετικό ήκαθόλου. Ανήκει στα εντεροβακτηριακάκαι συγγενεύει με τις αριζόνες και τιςσαλμονέλες. Το γνωστότεροκιτροβακτηρίδιo που προκαλείουρολοιμώξεις είναι το Citrobacterfreundii.

Proteus spp

Ο πρωτέας είναι Gram αρνητικόβακτηρίδιο, λακτόζη αρνητικό, παράγειυδρόθειο και ουρεάση (ένζυμο το οποίο

προκαλεί ταχεία υδρόλυση της ουρίας απελευθερώνοντας αμμωνία). Η έντονη κινητικότητα των πρωτέωνβοηθά στην είσοδο τους στο ουροποιητικό σύστημα με αποτέλεσμα την ουρολοίμωξη. Η παραγωγή τουενζύμου ουρεάση από τους πρωτείς έχει ως αποτέλεσμα να σχηματίζεται αμμωνία στα ούρα από την υδρόλυσητης ουρίας. Η αμμωνία ανεβάζει το pH των ούρων με αποτέλεσμα τον σχηματισμό λίθων. Ο Proteus vulgarisπροκαλεί κυρίως νοσοκομειακές λοιμώξεις ενώ ο Proteus mirabilis εξωνοσοκομειακές.

Αποικίες Πρωτέα σε καλλιεργητικό υλικό αιματούχο άγαρ

Providencia spp

Υπάρχουν πέντε είδη τα P. alcalifaciens, P.stuartii, P. rettgeri, P. rustigianii, P.heimbachae. Όλα τα είδη του γένουςπαράγουν φαινυλοπυροσταφυλικό οξυκαι μόνο P. rettgeri προκαλεί υδρόλυσητης ουρίας. Οι προβιντένσιες είναικινητικά βακτηρίδια οπότε μπορεί καιεισέλθουν στην ουρήθρα και ναπροκαλέσουν ουρολοιμώξεις.

Pseudomonas spp

Οι ψευδομονάδες είναι Gram αρνητικάβακτηρίδια, αυστηρώς αερόβια. Ο

Pseudomonas aeruginosa βρίσκεται κυρίως στο έδαφος και στο νερό αν και το 10% των ανθρώπων την φέρει ωςμέρος της φυσιολογικής χλωρίδας του εντέρου. Συνήθως δεν προκαλεί νόσους σε υγιή άτομα αλλά μπορεί ναπροκαλέσει ευκαιριακές λοιμώξεις σε άτομα που νοσηλεύονται. Ευθύνεται για το 10-20% των νοσοκομειακώνλοιμώξεων κυρίως σε άτομα που φέρουν καθετήρα ουροδόχου κύστης. Προκαλεί ουρολοιμώξεις κυρίως σεασθενείς με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.

Μικροοργανισμοί ούρων 61

Serratia sppΤο γένος σερράτια αποτελείται από μικρά κινητά μικρά βακτηρίδια που ζυμώνουν την λακτόζη βραδέως. Ταγνωστότερα είδη είναι Serratia marcescens, Serratia liquefaciens και Serratia dorifera. Ειδικά η Serratiamarcescens οφείλεται για τις περισσότερες λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος σε ασθενείς τουνοσοκομείου.

Mycoplasma sppΤα μυκοπλάσματα είναι οι μικρότεροι προκαρυωτικοί οργανισμοί και το μέγεθός τους (0,2-0,8 μm) είναισχεδόν ίδιο με αυτό των μεγάλων ιών. Το σχήμα τους ποικίλει αναλόγως του σταδίου της ανάπτυξής τους, τουείδους, και των συνθηκών του περιβάλλοντος. Η οικογένεια των μυκοπλασμάτων διαιρείται σε δύο γένη, σταμυκοπλάσματα και στα ουρεοπλάσματα. Ειδικά το Mycoplasma hominis και το Ureoplasma urealyticumεποικίζουν το κατώτερο ουρογενετικό σύστημα ιδίως των σεξουαλικά δραστήριων ενηλίκων. Το Mycoplasmahominis προκαλεί πυελική φλεγμονώδης νόσο καθώς και μη ειδική κολπίτιδα. Το Ureoplasma urealyticumπροκαλεί ουρηθρίτιδα. Στις γυναίκες το Ureoplasma urealyticum έχει απομονωθεί σε περιπτώσειςενδομητρίτιδας και στις κολπικές εκκρίσεις γυναικών με πρόωρο τοκετό.

Staphylococcus sppΣυνηθέστερος είναι ο σταφυλόκοκκος ο σαπροφυτικός ο οποίος παρουσιάζει μεγάλη προσκολλητικότητα σταεπιθηλιακά κύτταρα του ουροποιητικού και είναι υπεύθυνος για ουρολοιμώξεις (κυστίτιδες) ιδίως σεξουαλικάδραστήριων γυναικών. Οι περισσότερες από αυτές αναφέρουν σεξουαλική επαφή τις προηγούμενες 24 h.Κατέχει την δεύτερη θέση μετά την Escherichia coli ως αίτιο ουρολοιμώξεων στις νέες γυναίκες.

Streptococcus ΒΟι στρεπτόκοκκοι της ομάδας αυτής ανιχνεύονται στον κόλπο φορέων γυναικών (25%) και στην ουρήθραφορέων ανδρών, όπως και στον εντερικό σωλήνα, κυρίως στον ορθό. Τα νεογνά μολύνονται κατά τον τοκετόκαθώς διέρχονται από τον γεννητικών σωλήνα μητέρων που είναι φορείς. Αντιπρόσωπος της ομάδας αυτήςείναι ο Streptococcus agalactiae που καλλιεργείται σε αιματούχο άγαρ, οι αποικίες του είναι σχετικά μεγάλες,χρώματος μεταξύ άσπρου και γκρίζου.

Enterococcus sppΑπό τους εντερόκοκκούς μεγαλύτερο κλινικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν ο Enterococcus faecalis και οEnterococcus faecium. Αποτελούν μέρος της φυσιολογικής χλωρίδας του γαστρεντερολογικού σωλήνα καιευκαιριακά του κόλπου των γυναικών. Οι εντερόκοκκοι δεν είναι ιδιαίτερα λοιμογόνοι, ευθύνονται όμως γιαενδονοσοκομειακές λοιμώξεις λόγω των πολυανθεκτικών στελεχών που αναπτύσσουν. Είναι Gram (+) κόκκοιωοειδείς, ακίνητοι, μη σπορογόνοι.

Μικροοργανισμοί ούρων 62

Αποικίες Εντερόκοκκου σε καλλιεργητικό υλικό αιματούχο άγαρ

Αναερόβια

Είναι Gram αρνητικά βακτηρίδια, μησπορογόνα. Αποτελούν φυσιολογικά τουςπλέον κοινώς μικροοργανισμούς στογενετικό σύστημα των γυναικών και στοκατώτερο γαστρεντερικό σωλήνα. Είναιυπεύθυνα για πιθανές ουρολοιμώξεις καικολπίτιδες.

Οι συνηθέστεροι μύκητεςστα ούρα

Candida albicansΑνευρίσκεται στις ουροκαλλιέργειες ανοσοκατασταλμένων ασθενών, μεταμοσχευμένων και υποβαλλόμενων σεβαριά χημειοθεραπεία και ως επιμόλυνση στα ούρα γυναικών με κολπίτιδα. Η παρουσία της «αξιολογείται»όταν εμφανίζει αποκλειστική ανάπτυξη ή μικτή αλλά με μεγάλο αριθμό αποικιών.

Βιβλιογραφία•• Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Θεωρία. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2004.•• Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Εργαστήριο. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2002.•• Τράπαλη Μ, Καρβούνης Ι. Σημειώσεις εργαστηρίου Ανάλυση Βιολογικών Υγρών και Εκκριμάτων. Έκδοση

ΤΕΙ Αθήνας 2009.•• Καρκαλούσος Π. Η μικροσκόπηση των ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθήνας 2011.•• Πόγγας Ν. Ιατρική Μικροβιολογια Ι - Βακτηριολογία. Eκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα 2008.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι• http:/ / atlas. microumftgm. ro/ index. php

Κύλινδροι ούρων 63

Κύλινδροι ούρωνΟι κύλινδροι ούρων είναι κυλινδρικά σωμάτια με παράλληλες πλευρές, που σχηματίζονται από πρωτεΐνεςπου καθιζάνουν μέσα στον αυλό των νεφρικών σωληναρίων, από όπου παίρνουν και το σχήμα τους. Έτσι οικύλινδροι αποτελούν το εκμαγείο των ουροφόρων σωληναρίων μέσα στον αυλό των οποίων σχηματίζονται. Οπροσδιορισμός των κυλίνδρων πρωτεΐνης στα ούρα είναι μία από τις παραμέτρους της γενικής εξέτασηςούρων και γίνεται με την μικροσκοπική παρατήρηση του ιζήματος τους. Οι κύλινδροι ούρων διαφέρουν στηδιάμετρο ανάλογα με το τμήμα του νεφρικού σωληναρίου όπου έγινε ο σχηματισμός τους. Μακριά από τοντόπο σχηματισμού τους σπάζουν και αποβάλλονται με τη ροή των ούρων.Οι κύλινδροι σχηματίζονται από ένα ομοιογενές υλικό, την μυκοπρωτεΐνη Tamm-Horsfall. Στο υλικό αυτόμπορούν να ενσωματωθούν διάφορα επιπλέον στοιχεία, όπως ερυθρά αιμοσφαίρια, πυοσφαίρια καιεπιθηλιακά κύτταρα, τα οποία υπάρχουν μέσα στον αυλό του νεφρικού σωληναρίου.Επισήμως, οι κύλινδροι παίρνουν την ονομασία τους από το κύριο κυτταρικό στοιχείο που περιέχουν στοεσωτερικό τους. Οι κύλινδροι διατηρούνται μόνο σε όξινο pH για αυτό και παρατηρούνται μικροσκοπικά μόνοσε πρόσφατα ούρα. Σε παλαιά ούρα, λόγω της αλκαλοποίησης, οι κύλινδροι καταστρέφονται. Σε αντίθεση μετα υπόλοιπα έμμορφα στοιχεία των ούρων, οι κύλινδροι δεν μετρώνται κατά οπτικό πεδίο (κ.ο.π.) αλλά σεσύνολο 10 οπτικών πεδίων.

Συλλογή ούρωνΟ προσδιορισμός των κυλίνδρων στα ούρα γίνεται στα πρώτα πρωινά ούρα μέσης ούρησης. Το pH τουδείγματος θα πρέπει να είναι όξινο (το αλκαλικό pH καταστρέφει τους κυλίνδρους). Αν τα ούραφυγοκεντρηθούν, θα πρέπει αυτό να γίνει σε λίγες στροφές.

Τιμές αναφοράςΦυσιολογικά μπορεί να βρεθούν στα ούρα 0 - 2 υαλώδεις κύλινδροι ανά 10 οπτικά πεδία (x10 ο.π.) και,επομένως, τυχόν μεγαλύτερα νούμερα χρήζουν διερεύνησης. Η αναφορά του αποτελέσματος γίνεται σύμφωναμε τον παρακάτω πίνακα:

Χαρακτηρισμός απάντησης Κύλινδροι x10 ο.π.

Σπανιότατοι 0 - 1

Σπάνιοι 0 - 2

Λίγοι 3 - 4

Αρκετοί 4 - 6

Πολλοί 7 - 10

Άφθονοι > 11

Κλινική σημασίαΣτα φυσιολογικά ούρα απαντώνται σε περιπτώσεις έντονης μυϊκής κόπωσης και γήρατος. Η παρουσίααυξημένων αριθμών οποιουδήποτε είδους κυλίνδρου στα ούρα (κυλινδρουρία), συνοδεύεται συνήθως απόπρωτεϊνουρία και υποδηλώνει την ύπαρξη νεφρικής πάθησης. Έτσι οι κύλινδροι αποτελούν ένα πολύτιμοβοήθημα στη διαφορική διάγνωση νεφρικών παθήσεων από τις παθήσεις του κατώτερου ουροποιητικούσυστήματος. Ωστόσο, κύλινδροι μπορεί επίσης να παρατηρηθούν μετά από τη χορήγηση αμφοτερικίνης Β,βακιτρακίνης, εθακρυνικού οξέος, φουροσεμίδης, γενταμικίνης, γκριζεοφουλβίνης, ισονιαζίδης, καναμυκίνης,νεομυκίνης, πενικιλλίνης, ακτινοσκιερών ουσιών, στρεπτομυκίνης και σουλφοναμιδών.

Κύλινδροι ούρων 64

Είδη κυλίνδρων

Υαλώδεις κύλινδροι

Υαλώδης κύλινδρος

Είναι κύλινδροι που αποτελούνται μόνο από πρωτεΐνη, έχουνστρογγυλεμένα άκρα και παράλληλες πλευρές, είναι άχρωμοι,διαφανείς και παρουσιάζουν ομοιογενή εικόνα. Είναι τοσυνηθέστερο είδος κυλίνδρων που ανευρίσκεται στα ούρα καιπαρατηρούνται, όταν η ροή των ούρων ελαττώνεται στα νεφρικάσωληνάρια. Συνήθως υποδηλώνουν την πιο μικρή βλάβη τωννεφρικών σωληναρίων και μπορεί να βρεθούν σε μικρούς αριθμούςσε φυσιολογικά άτομα μετά από έντονη άσκηση, πυρετό καιορθοστατική πρωτεϊνουρία. Μπορεί επίσης να βρεθούν στην οξείασπειραματονεφρίτιδα, οξεία πυελονεφρίτιδα, χρόνια νεφρική πάθηση, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια,διαβητική νεφροπάθεια, φλεγμονή, κακοήθης υπέρταση, Shock.

Κύλινδροι ερυθρών αιμοσφαιρίων (ή αιμορραγικοί)

Αιμορραγικός κύλινδρος

Εμφανίζονται σε αιματουρίες και υποδηλώνουν βλάβη στατριχοειδή του αγγειώδους σπειράματος ή ρήξη του τοιχώματος τωννεφρικών σωληναρίων. Όταν αποτελούνται από ερυθράαιμοσφαίρια ονομάζονται ερυθροκυτταρικοί, ενώ όταν περιέχουνμόνο αιμοσφαιρίνη ονομάζονται αιμοσφαιρινικοί. Παρατηρούνταισυχνά στην οξεία σπειραματονεφρίτιδα, οξεία φλεγμονή,συστηματικό ερυθηματώδη λύκο, νόσους του κολλαγόνου, νεφρική εμβολή με αιματικό θρόμβο, οζώδηπολυαρτηρίτιδα, έμφρακτο του αγγειώδους σπειράματος (υποξεία μικροβιακή ενδοκαρδίτιδα,δρεπανοκυτταρική αναιμία, θρομβοπενική πορφύρα, αγγειακές παθήσεις, σκορβούτο).

Κύλινδροι λευκών αιμοσφαιρίων ή πυώδειςΕίναι γεμάτοι πυοσφαίρια και υποδηλώνουν γενικά λοίμωξη του νεφρού. Συνήθως παρατηρούνται στιςακόλουθες περιπτώσεις: σπειραματονεφρίτιδα, πυελονεφρίτιδα (οξεία και χρόνια), νεφρωτικό σύνδρομο,πυογενή λοίμωξη.

Επιθηλιακοί κύλινδροιΕίναι γεμάτοι από επιθηλιακά κύτταρα διαφόρων ειδών. Όταν το πρωτόπλασμα των επιθηλιακών κυττάρωνκαταστραφεί, εμφανίζουν στο εσωτερικό τους κόκκους, οι οποίοι είναι οι εναπομείναντες πυρήνες.Μετατρέπονται έτσι σε υαλοκοκκώδεις (κύλινδροι που είναι καλυμμένοι κατά το ήμισυ με κόκκους) καικοκκώδεις (κύλινδροι που είναι καλυμμένοι πλήρως με κόκκους). Παρατηρούνται κατά τη διάρκεια ή μετάαπό τις ακόλουθες περιπτώσεις: οξεία σωληναριακή νέκρωση (βαριά δηλητηρίαση με μέταλλα), αμυλοείδωση,οξεία απόρριψη νεφρικού μοσχεύματος, προχωρημένο στάδιο σπειραματονεφρίτιδας, πυελονεφρίτιδα,εκλαμψία, κακοήθης νεφροσκλήρωση.

Κύλινδροι ούρων 65

Κηρώδης κύλινδρος

Μία ακόμα σοβαρότερη μορφή είναι οι κηρώδεις κύλινδροι.Προέρχονται από τους κοκκώδεις που έπαθαν εκφύλιση τωνκοκκίων τους, τα οποία διαλύθηκαν και έμεινε το διάφανο στρώματου κυλίνδρου πλούσιο σε οργανικές ύλες. Έχουν όψη σαν κερί.Κοκκώδεις ή κηρώδεις κύλινδροι μπορεί να παρατηρηθούν στιςακόλουθες περιπτώσεις: οξεία απόρριψη νεφρικού μοσχεύματος,οξεία ή χρόνια νεφρική πάθηση, χρόνια δηλητηρίαση με μόλυβδο,πυελονεφρίτιδα, παθήσεις από ιούς, συμφορητική καρδιακήανεπάρκεια, ορθοστατική πρωτεϊνουρία.

Λιπώδεις κύλινδροι

Λιπώδης κύλινδρος

Περιέχουν σταγονίδια λίπους και εμφανίζονται σε νόσους μελιπώδη εκφύλιση των επιθηλιακών κυττάρων των νεφρικώνσωληναρίων. Παρατηρούνται στο νεφρωτικό σύνδρομο, στονσακχαρώδη διαβήτη και σε χρόνια νεφρική πάθηση.

Μικροβιακοί κύλινδροι

Όλη η μάζα του κυλίνδρου είναι γεμάτη από μικροοργανισμούς.

Κύλινδροι νεφρικής ανεπάρκειας ή φαρδείς κύλινδροιΣχηματίζονται στα αθροιστικά σωληνάρια, που έχουν μεγαλύτερο φάρδος, κατά τη διάρκεια προχωρημένηςνεφρικής ανεπάρκειας. Φυσιολογικά τα ούρα ρέουν τόσο γρήγορα στα αθροιστικά σωληνάρια, ώστεπαρεμποδίζεται ο σχηματισμός κυλίνδρων σε αυτά. Επομένως η ανάπτυξη των κυλίνδρων αυτών υποδηλώνειμεγάλη επιβράδυνση στη ροή των ούρων και σαφή διαταραχή της νεφρικής λειτουργίας. Οι κύλινδροι τηςνεφρικής ανεπάρκειας εμφανίζονται σε ασθενείς με προχωρημένο στάδιο νεφρικής ανεπάρκειας και είναιενδεικτικοί βαριάς πρόγνωσης.

ΚυλινδροειδήΜοιάζουν με κυλίνδρους και υποδηλώνουν ελαφρό ερεθισμό του νεφρού. Πιστεύεται ότι είναι πρόωροι ήεκτρωματικοί κύλινδροι, επειδή παρατηρούνται συχνά πριν από την αναγνώριση των πραγματικών κυλίνδρωνκαι μπορεί να παραμένουν και μετά την εξαφάνιση των κυλίνδρων.

Κύλινδροι που περιέχουν κρυστάλλουςΜπορεί να βρεθούν και κύλινδροι στους οποίους έχουν ενσωματωθεί κρύσταλλοι π.χ. οξαλικού ασβεστίου,ουρικού οξέος κ.α.

Κύλινδροι ούρων 66

Βιβλιογραφία1. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Θεωρία. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2004.2. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Εργαστήριο. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2002.3. Τράπαλη Μ, Καρβούνης Ι. Σημειώσεις εργαστηρίου Ανάλυση Βιολογικών Υγρών και Εκκριμάτων. Έκδοση

ΤΕΙ Αθήνας 2009.4. Καρκαλούσος Π. Η μικροσκόπηση των ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθήνας 2008.5. Αρσένη Α. Εξετάσεις ούρων στην εργαστηριακή διαγνωστική. Εκδόσεις Ζήτα, 2003.6. Birch D, Fairly G, Becher G, Kincald-Smith P. Άτλαντας μικροσκοπικής εξέτασης των ούρων. Εκδόσεις

Παρισιάνος, 1997.

Κρύσταλλοι ούρωνΟι κρύσταλλοι ούρων ανήκουν στα έμμορφα στοιχεία που παρατηρούνται στο ίζημα των ούρων κατά τηνγενική εξέταση ούρων. Οι κρύσταλλοι είναι ανόργανες ουσίες, κάποιους από τους οποίους μπορεί ναυπάρχουν φυσιολογικά στα ούρα. Σχηματίζονται στα ούρα, λίγο μετά την ούρηση από την ένωση τωνανόργανων ουσιών που τα αποτελούν όταν τα ούρα έχουν κρυώσει. Για τους περισσότερους από αυτούς ηπαρουσία τους έχει πολύ μικρή διαγνωστική σημασία. Η αφθονία τους, ιδιαίτερα αν αυτή συνδυάζεται με τηνμη λήψη άφθονης ποσότητας νερού, μπορεί να οδηγήσει σε σχηματισμό λίθων στα νεφρά, με πιθανή τηνεμφάνιση κωλικού. Το είδος των κρυστάλλων που παρατηρούνται κατά τη μικροσκοπική εξέταση των ούρων,εξαρτάται από το pH των ούρων. Η παρουσία λευκωματίνης στο δείγμα των ούρων συχνά παρεμβαίνει στηδιαδικασία σχηματισμού των κρυστάλλων.Διαφορετικοί κρύσταλλοι εμφανίζονται σε όξινα (pH < 7) και αλκαλικά ούρα (pH > 7).

Όξινα ούραΣτα όξινα ούρα μπορούν να παρατηρηθούν οι ακόλουθοι κρύσταλλοι:

Κρύσταλλοι ουρικού οξέος

Κρύσταλλοι ουρικού οξέος

Οι κρύσταλλοι ουρικού οξέος εμφανίζονται σε διάφορες μορφές, μεπιο γνωστή αυτή του ρόμβου. Κάποιες φορές μπορεί να βρεθούνκαι σε ούρα υγιών ατόμων και άλλες σε παθολογικές καταστάσειςπου σχετίζονται με τον αυξημένο μεταβολισμό των πουρινών λόγωκυτταροτοξικών φαρμάκων και άλλων αιτιών. Αν είναι πολλοίσχηματίζουν κόκκινο ίζημα στο πυθμένα του δοχείου χωρίςθόλωση.

Κρύσταλλοι ούρων 67

Κρύσταλλοι οξαλικού ασβεστίου

Κρύσταλλοι οξαλικού ασβεστίου

Οι κρύσταλλοι οξαλικού ασβεστίου συνηθίζουν να έχουν σχήμαοκτάεδρου, δηλαδή σαν σχήμα φακέλου. Οι κρύσταλλοι οξαλικούασβεστίου βρίσκονται σε όξινα και ουδέτερα ούρα υγιών ατόμων.Σε περίπτωση χρόνιας νεφρικής νόσου η ύπαρξη κρυστάλλωνοξαλικού ασβεστίου είναι παθολογική. Αν είναι πολλοίσχηματίζουν γκριζωπό ίζημα στο πυθμένα του δοχείου χωρίςθόλωση.

Κρύσταλλοι κυστίνης

Κρύσταλλοι κυστίνης

Η κυστίνη είναι μία κατηγορία αμινοξέων. Οι κρύσταλλοι της έχουνσχήμα κυστίνης τετράγωνο ή εξάγωνο. Εναι άχρωμοι καιδιαθλαστικοί. Η παρουσία τους στα ούρα ονομάζεται κυστινουρίαη οποία είναι συγγενής μεταβολική νόσος. Οι κρύσταλλοι κυστίνηςόπως και όλοι κρύσταλλοι αμινοξέων (κυστίνης, τυροσίνης,λευκίνης) είναι παθολογικοί.

Κρύσταλλοι τυροσίνης

Κρύσταλλοι τυροσίνης

Οι κρύσταλλοι τυροσίνης ανήκουν στην κατηγορία τωνκρυστάλλων αμινοξέων. Έχουν μορφή βελονοειδή καιδιατάσσονται σε δέσμες άχρωμες ή κίτρινες. Παρατηρούνται στηνοξεία κίτρινη ατροφία του ήπατος, σε δηλητηριάσεις με φώσφοροκαι σε περιπτώσεις με έντονη αμινοξουρία μαζί με κρυστάλλουςάλλων αμινοξέων.

Κρύσταλλοι ούρων 68

Κρύσταλλοι λευκίνης

Κρύσταλλοι λευκίνης

Οι κρύσταλλοι λευκίνης ανήκουν στην κατηγορία των κρυστάλλωναμινοξέων. Σχηματίζουν ακτινωτές ή κυκλικές συγκεντρωτικέςγραμμές. Παρατηρούνται στην οξεία κίτρινη ατροφία του ήπατος,σε δηλητηριάσεις με φώσφορο και σε περιπτώσεις με έντονηαμινοξουρία μαζί με κρυστάλλους άλλων αμινοξέων.

Αλκαλικά ούρα

Στα αλκαλικά ούρα μπορούν να βρεθούν οι ακόλουθοι κύλινδροι:

Κρύσταλλοι φωσφορικού διασβεστίου

Κρύσταλλοι φωσφορικού διασβεστίου

Οι κρύσταλλοι φωσφορικού διασβεστίου είναι άχρωμοι, μακρείς μετετραγωνισμένες άκρες μεμονωμένοι, ή σε αστεροειδήςσχηματισμούς. Μοιάζουν με τους κρυστάλλους τυροσίνης καιβρίσκονται σε αλκαλικά ούρα.

Κρύσταλλοι ουρικού αμμωνίου

Κρύσταλλοι ουρικού αμμωνίου

Οι κρύσταλλοι ουρικού αμμωνίου έχουν χρώμα καστανό ήκιτρινωπό και χαρακτηρίζονται από τις βελονοειδείς προεκβολέςτους και εύκολα αναγνωρίζονται σαν δίσκοι με γραμμώσεις.Βρίσκονται σε αλκαλικά ούρα και η παρουσία τους δεν έχεισημασία.

Κρύσταλλοι ούρων 69

Κρύσταλλοι εναμμώνιου φωσφορικούμαγνησίου

Κρύσταλλοι εναμμώνιου φωσφορικού μαγνησίου

Οι κρύσταλλοι εναμμώνιου φωσφορικού μαγνησίου εμφανίζονταιως τρίπλευρα ή εξάπλευρα πρίσματα σχηματίζοντας τηνχαρακτηριστική μορφή ενός «φέρετρου». Βρίσκονται σε αλκαλικάή ουδέτερα ούρα ακόμα και σε υγιή άτομα. Σε μερικές φορές ανκαι η κλινική τους σημασία είναι μικρή, συνυπάρχουν σε νεφρικούςλίθους και μολύνσεις του ουροποιητικού συστήματος πουχαρακτηρίζονται από αλκαλικό pH ούρων.

Χημική ταυτοποίηση των κρυστάλλωνΓια την χημική ταυτοποίηση των κρυστάλλων μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο ακόλουθος πίνακας:

Είδος κρυστάλλων και αλάτων Οξικό οξύ HCl NaOH Θέρμανση

Κρύσταλλοι οξαλικού ασβεστίου Αδιάλυτοι Διαλυτοί Αδιάλυτοι Αδιάλυτοι

Κρύσταλλοι ουρικού οξέος Αδιάλυτοι Αδιάλυτοι Διαλυτοί Διαλυτοί

Άμορφα άλατα ουρικού οξέος Διαλυτοί Διαλυτοί Διαλυτοί Διαλυτοί

Άμορφα άλατα ουρικού νατρίου Διαλυτοί Διαλυτοί Διαλυτοί Διαλυτοί

Φωσφορικά άλατα ασβεστίου Διαλυτοί Διαλυτοί - Αδιάλυτοι

Φωσφορικά άλατα μαγνησίου Διαλυτοί Διαλυτοί - Αδιάλυτοι

Κρύσταλλοι φωσφορικού διασβεστίου Διαλυτοί Διαλυτοί Αδιάλυτοι Αδιάλυτοι

Κρύσταλλοι λευκίνης Αδιάλυτοι Διαλυτοί Διαλυτοί Διαλυτοί

Κρύσταλλοι τυροσίνης Αδιάλυτοι Διαλυτοί Διαλυτοί Διαλυτοί

Κρύσταλλοι κυστίνης Αδιάλυτοι Διαλυτοί Διαλυτοί Αδιάλυτοι

Βιβλιογραφία1. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Θεωρία. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2004.2. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Εργαστήριο. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2002.3. Τράπαλη Μ, Καρβούνης Ι. Σημειώσεις εργαστηρίου Ανάλυση Βιολογικών Υγρών και Εκκριμάτων. Έκδοση

ΤΕΙ Αθήνας 20094. Καρκαλούσος Π. Η μικροσκόπηση των ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθήνας 2008.

Άμορφα άλατα ούρων 70

Άμορφα άλατα ούρωνΟ προσδιορισμός των άμορφων αλάτων ούρων αποτελεί μία από τις παραμέτρους της γενικής εξέτασηςούρων. Παρατηρούνται στο ίζημα των ούρων είτε μακροσκοπικά είτε μικροσκοπικά. Η παρουσία και το είδοςτων άμορφων αλάτων μας κατατοπίζουν για το είδος των λίθων που υπάρχουν στο ουροποιητικό σύστημα ήπρόκειται να σχηματιστούν. Αν τα ούρα είναι όξινα τότε τα άλατα είναι ουρικά άλατα, αν τα ούρα είναιαλκαλικά τότε είναι φωσφορικά άλατα. Tα άμορφα άλατα δεν μετρώνται επακριβώς όπως άλλα έμμορφαστοιχεία των ούρων (πυοσφαίρια, ερυθρά, επιθηλιακά κύτταρα, κύλινδροι) αλλά εκτιμώνται εμπειρικά.Ανάλογα με την έκταση του οπτικού πεδίου που περιλαμβάνουν στην απάντηση αναγράφεται εμπειρικά ηποσότητα "λίγα", "αρκετά", "πολλά" και "άφθονα".Η παρουσία των άμορφων αλάτων στα ούρα ανιχνεύεται από:•• Την έντονη θολερότητα των ούρων.•• Την παρουσία ιζήματος στο ουροδοχείο.•• Την έντονη παρουσία ιζήματος μετά την φυγοκέντρηση.

Αναπαράσταση των άμορφων αλάτωντων ούρων στο μικροσκόπιο

Άμορφα ουρικά άλατα

Στο ίζημα των ούρων τα άμορφα ουρικά άλατα εμφανίζονται ως μικράκίτρινα προς καφέ κοκκία. Η ψύξη αυξάνει το καταστάλαγμα αυτώντων αλάτων. Σε μεγάλες ποσότητες το δείγμα ούρων εμφανίζεται θολόμε ροζ άφθονο ίζημα. Τα ουρικά άλατα διαλύονται με την προσθήκηαλκαλικού διαλύματος (NaOH) στο δείγμα ή με θέρμανση αυτού στους60 0C.

Άμορφα φωσφορικά άλατα

Μικροσκοπικά τα φωσφορικά άλατα δεν ξεχωρίζουν από τα ουρικάάλατα. Η διαφοροποίηση τους βασίζεται στο γεγονός ότι τα φωσφορικάάλατα ανευρίσκονται στα αλκαλικά ούρα και τα ουρικά στα όξιναούρα. Σε μεγάλες ποσότητες τα φωσφορικά άλατα προσδίδουνθολερότητα στα ούρα αλλά το ίζημά τους έχει χρώμα άσπρο και όχι ροζόπως τα ουρικά άλατα. Είναι διαλυτά σε οξύ και δεν διαλύονται με θέρμανση στους 60 0C.

Συλλογή ούρων

Χρησιμοποιούνται τα πρώτα πρωινά ούρα λόγω της μεγάλης τους πυκνότητας και του σταθερού pH.

Τιμές αναφοράς

Φυσιολογικά στα ούρα μπορεί να υπάρχει μικρή ποσότητα άμορφων αλάτων.

Άμορφα άλατα ούρων 71

To χαρακτηριστικό ροζ ίζημα στα ούραασθενούς με ουρικά άλατα

Βιβλιογραφία

1. Αρσένη Α. Εξετάσεις ούρων στην εργαστηριακή διαγνωστική.Εκδόσεις Ζήτα, 2003.

2. Birch D, Fairly G, Becher G, Kincald-Smith P. Άτλαντας μικροσκοπικής εξέτασης των ούρων. ΕκδόσειςΠαρισιάνος, 1997

3. Καρκαλούσος Π. Τεχνικές Μικροσκόπησης ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθηνών 2006.4. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Θεωρία. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2004.5. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Εργαστήριο. Εκδόσεις Γιαχούδη. Θεσσαλονίκη, 2002.6. Ηρειώτου Π, Καρβούνης Ι, Τράπαλη Μ. Κλινική Βιοχημεία Ι. Έκδοση Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, Αθήνα

2001.

Βλέννη ούρων 72

Βλέννη ούρωνΤα νήματα βλέννης ούρων είναι ένα συχνό εύρημα στα ούρα όταν αυτά εξετάζονται στο εργαστήριο σταπλαίσια της γενικής εξέτασης ούρων. Για να τα δούμε θα πρέπει τα ούρα να φυγοκεντρηθούν και ναμικροσκοπηθεί το ίζημα είτε με απλό μικροσκόπιο είτε με μικροσκόπιο αντίθετης φάσης. Έχει αποδειχθεί ότιένα μέρος της βλέννης προέρχεται από το ουροποιητικό σύστημα αφού έχει βρεθεί σε αυτή η πρωτεΐνηTamm-Horsfall συστατικό των επιθηλιακών κυττάρων του ουροποιητικού συστήματος και βασικό συστατικότων κυλίνδρων που παρατηρούνται στα ούρα σε παθολογικές καταστάσεις. Η υπόλοιπη προέρχεται από τογεννητικό σύστημα και ιδιαίτερα από το κολπικό επιθήλιο των γυναικών.

Η μακροσκοπική παρατήρηση της βλέννηςΣπάνια η παρουσία βλέννης φαίνεται μακροσκοπικά. Σε αυτή την περίπτωση διαπιστώνεται από τηθολερότητα που προκαλεί στα ούρα.

Η μικροσκόπηση παρατήρηση της βλέννηςΗ βλέννη στο μικροσκόπιο φαίνεται με δύο μορφές, ως νημάτια και ως νεφέλωμα ή ίνες βλέννης. Τα νημάτιαβλέννης μοιάζουν με τους υαλώδεις κυλίνδρους, μία προσεκτική όμως παρατήρηση της κυλινδροειδούς δομήςτων κυλίνδρων και των στρογγυλών άκρων τους επιτρέπουν τη έγκυρη διάκρισή τους από αυτά. Για τηνμικροσκοπική παρατήρηση της βλέννης πρέπει να χρησιμοποιείται χαμηλός φωτισμός. Καλύτερα ναχρησιμοποιείται μικροσκόπιο αντίθετης φάσης.

Αναπαράσταση νεφελώματος βλέννης στομικροσκόπιο

Η κλινική σημασία της βλέννης

Στον άνδρα η παρουσία ινιδίων βλέννης συνδέεται με την χρόνιαπροστατίτιδα, την κυστίτιδα (λοίμωξη της ουροδόχου κύστης)καθώς και με την οπίσθια ουρηθρίτιδα.Στη γυναίκα η βλέννη των ούρων συνδέεται με την κυστίτιδα αφούη ουροδόχος κύστη της μπορεί να μολυνθεί «εύκολα» από τηχλωρίδα του κόλπου και του προδόμου. Ο λόγος είναι ότι ηγυναικεία ουρήθρα όχι μόνο είναι βραχεία αλλά εκτελεί και κατάτο πέρας της ουρήσεως κάποια εισροφητική κίνηση που επιτρέπειστα μικρόβια να ανέβουν απ’ το πρόδομο προς τον αυλό της καιστη συνέχεια να φθάσουν στην κύστη. Τα μικρόβια αυτά είναισυνήθως βακτηρίδια (αρνητικά κατά Gram) αλλά και χλαμύδια ήουρεόπλασμα.Βασικό σύμπτωμα της κυστίτιδας είναι η έκκριση μεγαλύτερηςποσότητας κολπικού υγρού. Επιπλέον τα ούρα μπορεί να είναιθολά ή/και αιματηρά και σε χρόνιες ιδίως καταστάσεις περιέχουνπολλά ινίδια ή νεφελώματα βλέννης. Η μικροσκόπηση των ούρων θα δείξει άφθονα πυοσφαίρια και ίσως καιερυθρά αιμοσφαίρια, άφθονη βλέννη και πολλούς μικροοργανισμούς.

Βλέννη ούρων 73

Αναπαράσταση ινών βλέννης στο μικροσκόπιο

Βιβλιογραφία

• Κεχαγιάς Π., Η ουρολογία του οικογενειακού γιατρού,Επιστημονικές εκδόσεις Μ. Παρισιάνου, Αθήνα, 1990.

• Αρσένη Α., Εξετάσεις ούρων στην εργαστηριακή διαγνωστική,Εκδόσεις Ζήτα, 2003.

• Καρκαλούσος Π., Τεχνικές Μικροσκόπησης ούρων, Έκδοση ΤΕΙΑθηνών 2006.

• Ιωαννίδης Ι., Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Θεωρία,Εκδόσεις Γιαχούδη, Θεσσαλονίκη, 2004.

• Ιωαννίδης Ι., Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Εργαστήριο,Εκδόσεις Γιαχούδη, Θεσσαλονίκη, 2002.

• Πισπίνη Ι., Εργαστηριακά μαθήματα κλινικής χημείας Ι, ΤΕΙ Αθηνών 1997.

Σταγονίδια λίπουςΩς λιπιδουρία καλείται η παρουσία σταγονιδίων λίπους στο ίζημα των ούρων. Τα σταγονίδια λίπους είναισφαιρικά στοιχεία που παρατηρούνται στο ίζημα των ούρων κατά την μικροσκόπησή του στα πλαίσια τηςγενικής εξέτασης ούρων. Η παρουσία τους συσχετίζεται με μια ποικιλία νεφρικών ασθενειών και ίσως ναεμφανίζονται και μετά από σοβαρούς τραυματισμούς. Εμφανίζονται κυρίως στο νεφρωτικό σύνδρομο σεσυνδυασμό με σοβαρή πρωτεϊνουρία και οίδημα. Η παρουσία τους δεν συνδέεται με τα επίπεδα χοληστερόληςστο αίμα.

Σταγονίδια λίπους 74

Συλλογή ούρωνΑπαιτούνται τα πρώτα πρωινά ούρα.

Τιμές αναφοράςΦυσιολογικά δεν παρατηρούνται στα ούρα σταγονίδια λίπους.

Αναπαράσταση σταγονιδίων λίπους καιλιπωδών κυλίνδρων στα ούρα

Τα σταγονίδια λίπους στο μικροσκόπιο

Τα σταγονίδια λίπους υπάρχουν στο ίζημα των ούρων ως:•• ελεύθερα σφαιρίδια• κυλίνδρους (λιπώδεις κύλινδροι)• ενδοκυτταρικά μέσα σε επιθηλιακά κύτταρα.

Τα σταγονίδια λίπους είναι διαφόρων μεγεθών. Στο συνηθισμένοοπτικό μικροσκόπιο εμφανίζουν φωτεινό κίτρινο ή καφέ χρώμα καιείναι ιδιαίτερα διαθλαστικά. Στο μικροσκόπιο πολωμένου φωτόςτα σταγονίδια λίπους που περιέχουν ουδέτερα λιπαρά χωρίςχοληστερόλη είναι ισοτροπικά ενώ τα σταγονίδια λίπους πουπεριέχουν χοληστερόλης και εστέρες της είναι ανισοτροπικά.Για την καλύτερη παρατήρησή τους στο απλό οπτικό μικροσκόπιοπροτείνεται η χρώση σταγόνας ιζήματος με την χρωστική Sudan III.

Βιβλιογραφία1. Αρσένη Α. Εξετάσεις ούρων στην εργαστηριακή διαγνωστική. Εκδόσεις Ζήτα, 2003.2. Birch D, Fairly G, Becher G, Kincald-Smith P. Άτλαντας μικροσκοπικής εξέτασης των ούρων. Εκδόσεις

Παρισιάνος, 1997.3. Καρκαλούσος Π. Τεχνικές Μικροσκόπησης ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθηνών 2006.

75

Ασθένειες ούρων

ΑιματουρίαΗ παρουσία ερυθρών αιμοσφαιρίων στα ούρα ονομάζεται αιματουρία. Δεν αποτελεί ασθένεια αλλάσύμπτωμα επικείμενης νόσου. Όταν τα ερυθρά αιμοσφαίρια είναι σε μεγάλη ποσότητα ώστε το χρώμα τωνούρων να είναι ερυθρό, η αιματουρία ονομάζεται μακροσκοπική ή εμφανής. Αντίθετα όταν η ποσότητα τωνερυθρών αιμοσφαιρίων είναι μικρή, τα ούρα διατηρούν το κίτρινο χρώμα τους και η αιματουρία καλείταιμικροσκοπική ή αφανής. Φυσιολογικά 1.000.000 ερυθρά αιμοσφαίρια αποβάλλονται ημερησίως με τα ούρααριθμός που αντιστοιχεί σε 1 με 3 ερυθρά αιμοσφαίρια κατά οπτικό πεδίο (κ.ο.π.) σε συνολική μεγέθυνση 400Χιζήματος φυγοκεντρημένων ούρων. Η παρουσία στο αίμα πάνω από 3 ερυθρά αιμοσφαίρια κ.ο.π. συνίσταταιδιάγνωση μικροσκοπικής αιματουρίας. Ο ιατρός θα πρέπει να διακρίνει την αιματουρία από τηνουρηθροραγία από την οποία εξέρχεται αίμα από την ουρήθρα την αιμοσφαιρινουρία, την αλκαπτονουρία, τιςπορφυρινουρίες και τον ίκτερο.Εάν η αιματουρία είναι μεγάλη μπορεί να προκαλέσει αιμοπήγματα αφού το αίμα δεν προλαβαίνει νααραιωθεί με τα ούρα. Το χρώμα, η ύπαρξη πόνου ή όχι βοηθά στην διάγνωση της προέλευσης της αιματουρίαςκαι της νόσου. Σε μεγάλες αιματουρίες μπορεί να προκληθεί απόφραξη από τα αιμοπήγματα νεοπλασμάτωντου ουροποιητικού συστήματος.

Ερυθρά αιμοσφαίρια στα ούρα

Π.χ.:•• Καρκίνωμα νεφρικού παρεγχύματος.•• Αιμαγγειώματα νεφρού.•• Θηλώματα ή καρκινώματα της νεφρικής πυέλου και της κύστης.•• Σε κακώσεις νεφρού (μετά από κάποιο ατύχημα, μετά από

εγχειρήσεις) που επικοινωνούν με την αποχετευτική μοίρα.•• Και σε πιο σπάνιες παθήσεις όπως σε πολυκυστικούς νεφρούς

και την νόσο του Bourneville.

Αιματουρία 76

Συνηθισμένα αίτια αιματουρίας•• Oι όγκοι του ουροποιητικού.•• Η ουρολιθίαση.

Τα ερυθρά αιμοσφαίρια στο ίζημα των ούρων

Διάκριση μορφών αιματουρίας

Μικροσκοπική – μακροσκοπική

Όταν η παρουσία του αίματος είναι εμφανής οι ασθενείςτρομοκρατούνται θεωρώντας ότι έχουν χάσει μεγάλες ποσότητεςαίματος. Αυτό πολλές φορές δεν ισχύει καθώς αρκούν 2-3 σταγόνεςαίματος να βάψουν μια λεκάνη με νερό. Η διάκρισημικροσκοπικής-μακροσκοπικής αιματουρίας γίνεται με την χρήσηταινιών ούρων(urine sticks) ή με μικροσκόπηση.

Πρωτοπαθής – δευτεροπαθής

Η πρωτοπαθής αιματουρία σε πολλές περιπτώσεις προκαλεί πόνοπ.χ. σε λιθιάσεις του νεφρού, της ουρήθρας ή της ουροδόχουκύστης. Αντίθετα η δευτεροπαθής πολλές φορές είναι ανώδυνη π.χ.νεόπλασμα.

Αρχική – τελική

Αν τα ούρα περιέχουν ερυθροκύτταρα στην αρχή (δηλαδή αν είναι εξαρχής αιματηρά) τότε η αιματουρίαχαρακτηρίζεται ως αρχική. Αντίθετα αν περιέχουν στο τέλος τελική και ολική αν είναι καθόλη τη διάρκειααιματηρά. Αν η αιματουρία είναι αρχική προέρχεται από την ουρήθρα αν είναι τελική από την κύστη και ανείναι ολική από τα νεφρά. Για την διάκριση αρχικής και τελικής αιματουρίας ο ασθενής συλλέγει τρίαδιαδοχικά δείγματα ούρων σε τρία διαφορετικά ουροδοχεία τα οποία και αριθμεί.

Σπειραματική – μη σπειραματική αιματουρία

Η σπειραματική αιματουρία

Η σπειραματική αιματουρία προέρχεται από τα αγγειώδη σπειράματα των νεφρών.Τα σημαντικότερα αίτια είναι:• Ανοσολογικά: όπως ζαχαρώδης διαβήτης και υπέρταση.• Ιδιοπαθή: IgA νεφροπάθεια, εστιακή – τμηματική σπειραματοσκλήρυνση.• Δευτεροπαθή: συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, αιμολυτικό – ουραιμικό σύνδρομο.•• Οικογενή: νόσος της λεπτής μεμβράνης, σύνδρομο Alport.Τα σπειραματικά ερυθροκύτταρα συνήθως είναι πολύ μικρότερα από τα μη σπειραματικά και παρατηρείται σε αυτά μεγάλη ποικιλία δύσμορφων ερυθρών αιμοσφαιρίων και ακανθοκυττάρων (G1 κύτταρα). Τα ακανθοκύτταρα απαντούν σε μεγάλο ποσοστό στις σπειραματονεφρίτιδες. Πρόκειται για κύτταρα με δακτυλιοειδή μορφή με κυστικές προεκβολές που απαντώνται αποκλειστικά στην σπειραματική αιματουρία. Τα ακανθοκύτταρα διατηρούν σταθερή την μορφολογία τους ανεξάρτητα από τις μεταβολές τις ωσμωτικότητας, του pH, και τις συγκεντρώσεις των πρωτεϊνών στο αίμα. Aκανθοκύτταρα σε ποσοστό άνω 5 % αναφέρονται ως πλέον ασφαλής διαγνωστικός δείκτης σπειραματικής αιματουρίας. Επιπλέον τα δύσμορφα ερυθρά σε ποσοστό άνω του 50% (δακτυλιοειδή και στοχοκύτταρα) σε συνδυασμό με τα ακανθοκύτταρα

Αιματουρία 77

αποτελούν επίσης δείκτη σπειραματικής αιματουρίας.Η τελική διάκριση σπειραματικής – μη σπειραματικής αιματουρίας απαιτεί ανοσολογικό έλεγχο αλλά καινεφρική βιοψία. Η σπειραματική αιματουρία αφορά πρωτίστως τους νεφρολόγους σε αντίθεση με τη μησπειραματική αιματουρία που αφορά πρωτίστως τους ουρολόγους.

Η μη σπειραματική αιματουρία

Η μη σπειραματική αιματουρία αφορά την αιμορραγία σε κατώτερα τμήματα του ουροποιητικού συστήματος.Τα ερυθροκύτταρα έχουν φυσιολογικό σχήμα και μέγεθος με φυσιολογική ποσότητα αιμοσφαιρίνης. Παρόλααυτά σε υπερωσμωτικό περιβάλλον απαντώνται και δύσμορφα ερυθρά.Η διάκριση σπειραματικής και μη σπειραματικής αιματουρίας μπορεί να γίνει με κυτταρομετρία ροής αλλά ημέθοδος αναφοράς είναι η μικροσκόπηση αντίθετης φάσης.Αίτια της μη σπειραματικής αιματουρίας

1. Λοιμώξεις του ουροποιητικού.1.1. Ουρολοίμωξη – κυστίτιδα.1.2. Πυελονεφρίτιδα.1.3. Προστατίτιδα.1.4. Ουρηθρίτιδα.1.5. Φυματίωση.2. Ανωμαλίες των νεφρικών σωληναρίων.3. Απόφραξη των ουροφόρων οδών.4. Κληρονομικές νόσοι των ουροφόρων σωληναρίων.4.1. Δρεπανοκυτταρική αναιμία.4.2. Πολυκυστική νόσος των νεφρών.4.3. Νεφρός με σπογγώδη μυελό.

Παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη στην εκτίμηση της μακροσκοπικήςαιματουρίας•• Η διάκριση της αιματουρίας από παθήσεις όπως η αιμοσφαιρινουρία, ίκτερος πορφυρινουρίες,

αλκαπτονουρία κ.α.•• Η λήψη σκευασμάτων από τον ασθενή όπως φάρμακα (αντιφυματικά, καθαρτικά, φάρμακα

καρδιοαγγειακών παθήσεων), αλλά και μερικών βιταμινών.•• Η λήψη ορισμένων τροφών την προηγούμενη ημέρα (παντζάρια) ή γλυκών που καταναλώνουν κυρίως τα

παιδιά και περιέχουν την χρωστική ροδαμίνη Β.

Αιματουρία 78

Μέθοδοι ανίχνευσης αιματουρίας

Επισκόπηση των ούρωνΣτη μακροσκοπική αιματουρία τα ούρα έχουν κόκκινο ή ροζ ή καφέ βαθύ χρώμα.

Μέτρηση αιμοσφαιρίνης ούρωνΜπορεί να γίνει με δύο μεθόδους. Με την μέθοδο της υπεροξειδάσης στην ταινία των ούρων και με την μέθοδοτης πυραμιδόνης.

ΜικροσκόπησηΊζημα φυγοκεντρημένων ούρων τοποθετούνται σε αντικειμενοφόρο πλάκα και μικροσκοπούνται σεμικροσκόπιο αντίθετης φάσης.

Βιβλιογραφία1. Αναστασοπούλος Π, Οικονόμου Μ, Ρίζος Μ. Στοιχεία νοσολογίας – πρόληψη. Εκδόσεις ΟΕΔΒ 2004.2.2. Κακλαμάνη Ν, Καμμά Α. Η Ανατομική του Ανθρώπου. Εκδόσεις Μ-EDITION 19983.3. Τσουφάκης Γ, Τζανέτου Κ. Διερεύνηση της αιματουρίας. Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής 2000; 17(3):237-255.4.4. Harrison. Εσωτερική Παθολογία. Εκδόσεις Γ. Παρισιάνος 1998.5. Αβραμίδης Η. Μεθοδολογία Ιατρικών Δοκιμασιών – Οδηγός κλινικοεργαστηριακών εξετάσεων και

αξιολόγηση αποτελεσμάτων, Εκδόσεις Zymel 1998.6.6. Βάρσου-Παπαδημητρίου Λ. Η Γενική Εξέταση Ούρων. 11ο Εκπαιδευτικό Σεμινάριο 2005 της ΕΕΚΧ-ΚΒ.7.7. Μπουγάτσος Γ. Αξιολόγηση Εργαστηριακών Εξετάσεων της Λειτουργίας του Νεφρού. 11ο Εκπαιδευτικό

Σεμινάριο 2005 της ΕΕΚΧ-ΚΒ.8. Tanagho E, J. McAninch J, Smith’s General Urology, Mc Graw Hill 2000.9.9. Καρκαλούσος Π. Τεχνικές Μικροσκόπησης Ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθηνών 2006.10.10. Καρκαλούσος Π. H χημεία των ταχυδιαγνωστικών ταινιών ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθηνών 2008.11.11. Δημόπουλος Κ. Λοιμώξεις Ουροποιητικού. Ciprofloxacin Bayer 1995.

Ουρολοίμωξη 79

ΟυρολοίμωξηΟυρολοίμωξη καλείται κάθε λοίμωξη (συνήθως βακτηριακή) που προσβάλλει κάποιο τμήμα τουουροποιητικού συστήματος. Φυσιολογικά τα ούρα είναι στείρα μικροβίων δηλαδή δεν περιέχουνμικροοργανισμούς. Όταν όμως μικροοργανισμοί εισέλθουν στο ουροποιητικό σύστημα ότε μπορούν ναπολλαπλασιαστούν και να προκαλέσουν λοιμώξεις τις λεγόμενες ουρολοιμώξεις.Ο κύριος παράγοντας που ευθύνεται για την ουρολοίμωξη είναι το βακτήριο Escherichia coli που είναι γνωστόκαι ως κολοβακτηρίδιο. Οι πιο κοινοί τύποι ουρολοίμωξης είναι η οξεία κυστίτιδα (στην ουροδόχο κύστη) καιη ουρηθρίτιδα (στην ουρήθρα). Σοβαρότερες όμως θεωρούνται οι λοιμώξεις του ανώτερου ουροποιητικούσυστήματος (πυελονεφρίτιδα, σπειραματονεφρίτιδα). Τα βασικότερα συμπτώματα είναι η συχνουρία, ηενόχληση κατά την ούρηση και τα θολά ούρα. Οι ουρολοιμώξεις παρά τα «θορυβώδη» συμπτώματά τουςαντιμετωπίζονται σχετικά εύκολα με σύντομη χορήγηση αντιβιοτικών.

Παράγοντες κινδύνου

ΦύλοΟι γυναίκες εμφανίζουν συχνότερα ουρολοιμώξεις λόγω της γειτνίασης της γυναικείας ουρήθρας με το ορθότο οποίο είναι αποικισμένο με μικρόβια αλλά και λόγω του μικρότερου μήκους της, με αποτέλεσμα τηνευκολότερη διείσδυση των μικροβίων στην ουροδόχο κύστη. Επιπλέον η σεξουαλική επαφή, λόγω του πιθανούτραυματισμού των ιστών γύρω από την ουρήθρα, πιθανό να προκαλέσει την είσοδο μικροβίων.

Χρήση αντισυλληπικών μέσωνΠ.χ. διάφραγμα και τα σπερματοκτόνα.

Γενετικοί παράγοντεςΠ.χ. συγκεκριμένες ομάδες αίματος.

Ιατρικοί χειρισμοίΠ.χ. Η ύπαρξη ουροκαθετήρα. Μετά από 2-4 ημέρες από την τοποθέτηση του ουροκαθετήρα και εφόσον αυτόςπαραμένει, 10-30% των ασθενών θα εμφανίσει μικροβιουρία ποσοστό που φτάνει το 100% σε μακροπρόθεσμακαθετηριασμένους.

Πρόσφατη επέμβαση στο ουροποιητικό σύστημα.Η ανοσοκαταστολή (όπως η χημειοθεραπεία και το AIDS.

Ανατομικές ανωμαλίες του ουροποιητικούΠ.χ. η υπερτροφία προστάτη στους άνδρες και οι νευρολογικές παθήσεις (όπως η παραπληγία) πουεμποδίζουν την ομαλή αποβολή των ούρων.

Παθήσεις – φυσιολογικές καταστάσειςΠ.χ.

Η εγκυμοσύνη.Η εμμηνόπαυση.Ο διαβήτης.

Ουρολοίμωξη 80

ΗλικίαΗ πιθανότητα ουρολοίμωξης αυξάνει σε άτομα άνω των 65 ετών.

ΣυμπτώματαΟι ουρολοιμώξεις μπορεί να είναι συμπτωματικές ή ασυμπτωματικές. Στις συμπτωματικές ουρολοιμώξεις τασυμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν είναι τα παρακάτω:•• Αίσθηση καψίματος κατά την ούρηση (δυσουρία)•• Συχνουρία•• Επιτακτική ανάγκη για ούρηση και αποβολή μικρών ποσοτήτων ούρων•• Πυρετό, δέκατα•• Ναυτία, εμετό•• Κοιλιακός πόνος, πόνος στη μέση•• Αποβολή πυώδους εκκρίματος από την ουρήθρα•• Αιματουρία•• Δύσοσμα και θολερά ούρα

Μικρόβια που προκαλούν ουρολοιμώξειςΠολλοί μικροοργανισμοί στα ούρα μπορούν να προκαλέσουν ουρολοιμώξεις. Κατά κανόνα πρόκειται για Gramαρνητικά βακτήρια. Τα κυριότερα από αυτά είναι:•• Escherichia coli•• Staphylococcus saprophyticus•• Proteus spp•• Klebsiella spp•• Enterococcus spp•• Serratia spp•• Neisseria gonorrhoeaeΆλλοι μικροοργανισμοί που μπορούν να προκαλέσουν ουρολοίμωξη είναι: Παράσιτα (Trichomonas vaginalis)Χλαμύδια (Chlamydia τrachomatis) Μύκητες (Candida ablicans)

ΔιάγνωσηTo πρώτο βήμα για την διάγνωση των ουρολοιμώξεων είναι η γενική εξέταση ούρων. Τα ευρήματα πουσυνιστούν ουρολοίμωξη είναι:1. Όψη: Ελαφρά θολή, θολή2. Οσμή: Δυσάρεστη3. Αντίδραση: Ουδέτερη, Αλκαλική4. Νιτρώδη: Θετικό5. Λευκοκυτταρική εστεράση: Θετικό6. Πυοσφαίρια: > 5 κ.ο.π.7. Μικροοργανισμοί: Άφθονοι8. Επιθηλιακά κύτταρα: 5 κ.ο.π.9. Βλέννη: ΑρκετήΑκολουθεί η καλλιέργεια ούρων για να ταυτοποιηθεί το μικρόβιο που την προκαλεί καθώς και τοαντιβιόγραμμα για να προσδιοριστούν τα κατάλληλα αντιβιοτικά σκευάσματα. Υποσημείωση. Σε κάποιεςπεριπτώσεις ουρολοιμώξεων όπως η κυστίτιδα η διάγνωση γίνεται εύκολα μόνο από τα συμπτώματα.

Ουρολοίμωξη 81

ΘεραπείαΓια τη θεραπεία των ουρολοιμώξεων λαμβάνονται αντιβιοτικά τα οποία έχουν επιλεγεί κατόπιναντιβιογράμματος. Σε απλή κυστίτιδα χορηγούνται αντιβιοτικά για 3-7 μέρες. Η διάρκεια της θεραπείαςεξαρτάται από τη σοβαρότητα της λοίμωξης, τα συνυπάρχοντα προβλήματα του ασθενή και το χορηγούμενοαντιβιοτικό. Τυπικά χορηγούνται τριμεθοπρίμη-σουλφομεθοξαζόλη, νιτροφουραντοΐνη, σιπροφλοξασίνη ήλεβοφλοξασίνη. Τα δύο τελευταία που ανήκουν στην κατηγορία των κινολονών δεν πρέπει να δίνονται σεεγκύους ή σε γυναίκες που θηλάζουν. Οι κινολόνες θα προτιμηθούν σε σχέση με το συνδυασμότριμεθοπρίμης-σουλφομεθοξαζόλης αν υπάρχει γνωστή αλλεργία στις σουλφοναμίδες, σε γνωστό ανθεκτικόμικρόβιο ή σε κοινότητες όπου παρατηρούνται ανθεκτικά στον παραπάνω συνδυασμό στελέχη μικροβίων. Ηνιτροφουραντοΐνη συνήθως δε χορηγείται σε άνδρες γιατί δεν επιτυγχάνει καλές συγκεντρώσεις στονπροστάτη που μπορεί και αυτός να έχει προσβληθεί ενώ χορηγείται όπως και οι β-λακτάμες για 7 και όχι για 3ημέρες.Τα ενοχλήματα υποχωρούν μια με τρεις ημέρες από την έναρξη της αντιβίωσης. Για την εκρίζωση τηςλοίμωξης είναι απαραίτητη η ολοκλήρωση της αγωγής και όχι η νωρίτερη διακοπή της. Αν τα συμπτώματαεπιμένουν πέρα των τριών ημερών θα πρέπει να ενημερωθεί ο θεράπων ιατρός.

Κανόνες πρόληψης•• Πίνετε αρκετό νερό, 8-10 ποτήρια την ημέρα, για να ξεπλένεται το ουροποιητικό σύστημα.•• Να ουρείτε όποτε αισθάνεστε την ανάγκη χωρίς να αναστέλλετε το άδειασμα της κύστης.•• Να πλένεστε πριν και μετά τη σεξουαλική πράξη.•• Είναι καλό να χρησιμοποιείται προφυλακτικά μέτρα κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής και να

ουρείτε μετά.•• Χρησιμοποιείτε βαμβακερά και όχι νάιλον εσώρουχα και μη φοράτε στενά παντελόνια.•• Μη χρησιμοποιείτε αρωματικά σαπούνια και ταλκ στην περιοχή των γεννητικών οργάνων.•• Οι γυναίκες πρέπει να χρησιμοποιούν προϊόντα υγιεινής που δεν περιέχουν αποσμητικά.•• Οι γυναίκες πρέπει να καθαρίζονται στην τουαλέτα με φορά από εμπρός προς τα πίσω μετά τις κενώσεις.•• Να προτιμάτε το ντους από το μπάνιο στη μπανιέρα.

Χρήσιμοι σύνδεσμοι - βιβλιογραφία• http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Urinary_tract_infection. com• http:/ / kidney. niddk. nih. gov/ kudiseases/ pubs/ utiadult/ index. htm• http:/ / www. nephrologia. gr/ neph/ articles/ article. jsp?categoryid=3115& context=103& globalid=10107&

articleid=3168• http:/ / kosmaser. wordpress. com/ 2010/ 06/ 23/

%CE%B3%CE%B9%CE%B1%CF%84%CE%AF-%CE%AD%CF%87%CF%89-%CF%83%CF%85%CF%87%CE%BD%CE%AD%CF%82-%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B9%CE%BC%CF%8E%CE%BE%CE%B5%CE%B9%CF%82/

• http:/ / www. medlook. net/ article. asp?item_id=753• http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Antibiogram• http:/ / hubpages. com/ hub/ Symptoms-of-Urinaryσ-Infection• http:/ / www. urinarytractinfectiontreatmentguide. com/ urinary-tract-infection-treatment/• http:/ / www. ourologos. gr/ infectionsgr. htm

Ορθοστατική λευκωματουρία 82

Ορθοστατική λευκωματουρίαΗ βασική λειτουργία των νεφρών είναι η απομάκρυνση άχρηστων ουσιών, πλεονάσματος νερού και άλατοςαπό το αίμα. Οι νεφροί λαμβάνουν αίμα από τις νεφρικές αρτηρίες το οποίο διοχετεύεται στους νεφρώνες. Οινεφρώνες αποτελούν τις δομικές μονάδες των νεφρών και κάθε νεφρώνας αποτελείται από το σπείραμα και τοσωληνάριο. Τα σπειράματα διηθούν το αίμα, απομακρύνοντας άχρηστες ουσίες από αυτό ενώ ταυτόχροναεμποδίζουν την απομάκρυνση άλλων ουσιών όπως την απομάκρυνση των πρωτεινών ή όπως αλλιώς λέγονται“λευκωματινών”. Κατ' επέκταση, όταν στο σπείραμα εντοπιστεί βλάβη, υπάρχει ανίχνευση παθολογικώνλευκωματινών στα ούρα. Η βλάβη του σπειράματος δεν είναι η μόνη αιτία ανίχνευσης λευκωματινών σταούρα. Άλλες αιτίες είναι η ύπαρξη μεγάλων ποσοτήτων λευκωματινών στο αίμα ή η μη δυνατότητα τωνσωληναρίων να επαναρροφήσουν τις διηθημένες λευκωματίνες. Οι νεφροί, φυσιολογικά αποβάλλουν λιγότεροαπό 150 mg λευκωματίνης την ημέρα. Έτσι, η ύπαρξη ποσότητας λευκωματίνης στα ούρα μεγαλύτερης απότην φυσιολογική που θεωρείται μέχρι 150 mg/ημέρα χαρακτηρίζεται με τον όρο λευκωματουρία.Η λευκωματουρία διακρίνεται σε διάφορες κατηγορίες. Μία από αυτές είναι η διαλείπουσα, η εμμένουσα, καιη ορθοστατική. Η διάκριση αυτή γίνεται με βάση τη διάρκεια και τη χρονική εμφάνιση της λευκωματίνης σταούρα.

Διαλείπουσα λευκωματουρία ή παροδική πρωτεινουρίαΕίναι η συχνότερη μορφή και συνήθως υποχωρεί χωρίς θεραπεία. Μπορεί να προκληθεί είτε από σωματικήάσκηση είτε από πυρετό. H διαφορική της διάγνωση από τις άλλες μορφές λευκωματουρίας γίνεται με τονεπαναληπτικό έλεγχο. Στη διαλείπουσα λευκωματουρία η δεύτερη μέτρηση του λευκώματος βγαίνει αρνητική.

Εμμένουσα λευκωματουρία ή σταθερή πρωτεινουρίαEμμένουσα λευκωματουρία ορίζεται η επί τρεις συνεχόμενες μέρες παρουσία λευκώματος στα ούρα επί τρειςσυνεχόμενες ημέρες. Συνήθως υποδηλώνει πάθηση είτε των νεφρών είτε άλλης προέλευσης πχ καρδιακήανεπάρκεια. Από το ιστορικό και τη φυσική εξέταση μπορούν να βρεθούν συστηματικές παθήσεις που ναδικαιολογούν την ύπαρξη λευκωματουρίας πχ διαβήτης. Η εμμένουσα λευκωματουρία ανάλογα με την αιτίαπου την προκαλεί διακρίνεται στις κατηγορίες: προνεφρική, νεφρική (σπειραματική και σωληναριακή) καιμετανεφρική. Η βαρύτητα της εμμένουσας λευκωματουρίας καθορίζεται από τον λόγο λεύκωμα/κρεατινίνης. Ηυψηλότερη τιμή του λόγου εμφανίζεται στο νεφρωσικό σύνδρομο.

Ορθοστατική λευκωματουρία ή ορθοστατική πρωτεινουρίαΑποτελεί καλοήθη ιδιάζουσα περίπτωση λευκωματουρίας. Είναι παροδική λευκωματουρία επηρεαζόμενη από την στάση του σώματος. Η ορθοστατική λευκωματουρία αποτελεί την πιο συχνή αιτία της επίμονης λευκωματουρίας (μέχρι 60%) κατά την σχολική και εφηβική ηλικία. Έτσι, εμφανίζεται συχνότερα σε νέα άτομα και σπάνια σε άτομα ηλικίας άνω των 30 ετών. Συγκεκριμένα εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά ηλικίας 5-15 ετών, υψηλού αναστήματος κατά βάση, που υποσιτίζονται. Η εμφάνιση λευκωματουρίας αποδίδεται στην πίεση της νεφρικής φλέβας από την λόρδωση που συνήθως συνυπάρχει κατά την όρθια στάση του παιδιού. Στην όρθια ή καθιστή θέση η λευκωματουρία είναι σημαντική ενώ κατά την κατάκλιση, όταν δηλαδή ο ασθενής είναι κλινήρης, είναι ελάχιστη ή μηδενική. Η διάγνωση τίθεται με την “ορθοστατική δοκιμασία”, στην οποία γίνεται συλλογή ούρων μετά την βραδυνή κατάκλιση και ξεχωριστή συλλογή ούρων από ουρήσεις στην όρθια και καθιστή θέση. Η ορθοστατική λευκωματουρία δεν είναι επικίνδυνη και υποχωρεί με την πάροδο της ηλικίας. Φυσικά, η κατάσταση αυτή κρίνεται καλοήθης μόνο εφ' όσον η νεφρική λειτουργία είναι φυσιολογική δεν υπάρχει αιματουρία ή αρτηριακή υπέρταση. Φυσιολογικά η ορθοστατική λευκωματουρία είναι μικρότερη από 100 mg/m2/24ώρου. Η

Ορθοστατική λευκωματουρία 83

δοκιμασία της ορθοστατικής λευκωματουρίας πρέπει να εφαρμόζεται σε κάθε ασθενή με μεμονωμένη,ασυμπτωματική, μέτριας βαρύτητας λευκωματουρία.

Συλλογή δειγμάτων ορθοστατικού λευκώματος1. 10 δείγμα ούρα 8-12 π.μ.2.2. Η πρώτη ούρηση στις 8 π.μ. απορρίπτεται. Ο άρρωστος παραμένει όρθιος και ουρεί στις 12 το μεσημέρι.3. 20 δείγμα Ούρα 12-4 μ.μ.4.4. Ο άρρωστος παραμένει πλαγιασμένος. Στις 4 μ.μ. λαμβάνεται το δεύτερο δείγμα.5. 30 δείγμα Ούρα 4-8 μ.μ.6.6. Ο άρρωστος παραμένει όρθιος και κινείται. Στις 8 μ.μ. λαμβάνεται το τρίτο δείγμα.7. 40 δείγμα Ούρα 8-12 μ.μ.8.8. Ο άρρωστος παραμένει όρθιος και κινείται λιγότερο. Στις 12 μ.μ. λαμβάνεται το τέταρτο δείγμα.9. 50 δείγμα Ούρα 12-8 π.μ.10.10. Ο άρρωστος παραμένει ξαπλωμένος (κοιμάται). Στις 8 π.μ. λαμβάνεται το πέμπτο δείγμα.Στη συνέχεια, αφού ο ασθενής συγκεντρώσει όλα τα δείγματα, τα αριθμεί, τα συντηρεί στο ψυγείο, και τηνεπόμενη μέρα τα φέρνει στο εργαστήριο. Στο εργαστήριο το λεύκωμα μετριέται χωριστά σε κάθε δείγμα.

Βιβλιογραφία1.1. Πισπίνης. Γενική εξέταση ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθηνών 1999.2.2. Κολλιός Κ, Κάντζιου Α, Πλατνάρης Α. 200 Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Παιδιατρικής, Γ Παιδιατρικής

κλινικής ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 2008

Εξωτερικοί σύνδεσμοιhttp:/ / www. nephrologia. gr/ neph/ articles/ article. jsp?context=103& categoryid=3110& articleid=3177&globalid=10116

Πηγές άρθρων και Συνεισφέροντες 84

Πηγές άρθρων και ΣυνεισφέροντεςΟύρο  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3104212  Συνεισφέροντες: Badseed, Jaguarlaser, Nikosguard, Petef, Ttzavaras, Wozthaz, Μυρμηγκάκι

Γενική εξέταση ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3117740  Συνεισφέροντες: Atlantia, Costas78, FocalPoint, Nataly8, Nikosguard, Petef, Templar52, Ttzavaras, 3ανώνυμες επεξεργασίες

Συλλογή ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3002806  Συνεισφέροντες: Nikosguard, Petef

Ταινία εξέτασης ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3109747  Συνεισφέροντες: Nikosguard, Petef, Ttzavaras, Vanakaris, 1 ανώνυμες επεξεργασίες

Μικροσκόπηση ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3117167  Συνεισφέροντες: Nikosguard, Petef, 2 ανώνυμες επεξεργασίες

Χροιά ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3117183  Συνεισφέροντες: FocalPoint, Nikosguard, Petef, 1 ανώνυμες επεξεργασίες

Όψη ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3002835  Συνεισφέροντες: Nikosguard, Petef

Οσμή των ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3117177  Συνεισφέροντες: FocalPoint, Magioladitis, Nikosguard, Petef, Ttzavaras, Vanakaris

Ίζημα ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3104056  Συνεισφέροντες: Nikosguard, Petef, 1 ανώνυμες επεξεργασίες

Ειδικό βάρος ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3117172  Συνεισφέροντες: Atlantia, FocalPoint, MARKELLOS, Nikosguard, Petef

Αντίδραση ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3117169  Συνεισφέροντες: Nikosguard, Petef

Χολερυθρίνη ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2599200  Συνεισφέροντες: Atlantia, MARKELLOS, Petef, Ttzavaras, Vanakaris, Veron

Ουροχολινογόνο ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2597840  Συνεισφέροντες: Nataly8, Patriot8790, Petef, Vanakaris

Πρωτείνη ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3117745  Συνεισφέροντες: FocalPoint, Nataly8, Nikosguard, Petef, Ttzavaras, Vanakaris, 5 ανώνυμες επεξεργασίες

Αιμοσφαιρίνη ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3117746  Συνεισφέροντες: FocalPoint, Nikosguard, Petef

Γλυκόζη ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=2597667  Συνεισφέροντες: Atlantia, MARKELLOS, Patriot8790, Petef, Vanakaris

Κετόνες ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3083424  Συνεισφέροντες: FocalPoint, MARKELLOS, Nikosguard, Petef

Νιτρώδη ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3110469  Συνεισφέροντες: Nikosguard, Petef

Λευκοκυτταρική εστεράση  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3110451  Συνεισφέροντες: Nikosguard, Patriot8790, Petef

Επιθηλιακά κύτταρα ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3117750  Συνεισφέροντες: Gf uip, MARKELLOS, Nikosguard, Petef

Πυοσφαίρια ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3117164  Συνεισφέροντες: *Αλέξανδρος, FocalPoint, Nikosguard, Petef, Ttzavaras

Ερυθρά ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3104065  Συνεισφέροντες: *Αλέξανδρος, FocalPoint, Nikosguard, Petef, 1 ανώνυμες επεξεργασίες

Μικροοργανισμοί ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3104005  Συνεισφέροντες: Alaniaris, FocalPoint, Nikosguard, Petef, Ttzavaras, 4 ανώνυμες επεξεργασίες

Κύλινδροι ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3104034  Συνεισφέροντες: FocalPoint, Nataly8, Nikosguard, Petef, 1 ανώνυμες επεξεργασίες

Κρύσταλλοι ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3104041  Συνεισφέροντες: FocalPoint, Nikosguard, Petef, 1 ανώνυμες επεξεργασίες

Άμορφα άλατα ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3104047  Συνεισφέροντες: FocalPoint, Nikosguard, Petef, 1 ανώνυμες επεξεργασίες

Βλέννη ούρων  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3104016  Συνεισφέροντες: Divineale, FocalPoint, Nikosguard, Petef, 1 ανώνυμες επεξεργασίες

Σταγονίδια λίπους  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3104051  Συνεισφέροντες: Nikosguard, Petef, 3 ανώνυμες επεξεργασίες

Αιματουρία  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3005873  Συνεισφέροντες: Nataly8, Nikosguard, Petef, Vanakaris

Ουρολοίμωξη  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3104142  Συνεισφέροντες: FocalPoint, Nikosguard, Petef, 1 ανώνυμες επεξεργασίες

Ορθοστατική λευκωματουρία  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3104193  Συνεισφέροντες: Atlantia, Petef

Πηγές Εικόνων, Άδειες και Συνεισφέροντες 85

Πηγές Εικόνων, Άδειες και ΣυνεισφέροντεςΑρχείο:Weewee.JPG  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Weewee.JPG  Άδεια: Public domain  Συνεισφέροντες: en:User:MarkhamiltonΑρχείο:Urea.png  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Urea.png  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: Ben MillsΑρχείο:MannekenPis.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:MannekenPis.jpg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: Fransvannes, Miriam8, Wst, 1 ανώνυμεςεπεξεργασίεςΑρχείο:Wikipedia-logo.png  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Wikipedia-logo.png  Άδεια: logo  Συνεισφέροντες: version 1 by Nohat (concept by Paullusmagnus);Αρχείο:Konstantinderafrikaner.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Konstantinderafrikaner.jpg  Άδεια: Public Domain  Συνεισφέροντες: G.dallorto, Giaros, Polarlys,Wst, 3 ανώνυμες επεξεργασίεςΑρχείο:Urine_Vessels.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Urine_Vessels.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Urine Quicktest.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Urine_Quicktest.jpg  Άδεια: Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported  Συνεισφέροντες:Uwe GilleΑρχείο:Urine_Manipulation.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Urine_Manipulation.jpg  Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0  Συνεισφέροντες:PetefΑρχείο:Urine_Centrifugation.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Urine_Centrifugation.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Urine_Taking_with_Pasteur.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Urine_Taking_with_Pasteur.jpg  Άδεια: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Urine_Location_In_Slide.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Urine_Location_In_Slide.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Location_Of_Cover_Slide_In_Urine.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Location_Of_Cover_Slide_In_Urine.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Negative_phase_microscope.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Negative_phase_microscope.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Neubauer.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Neubauer.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:SG_strip.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:SG_strip.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Urinometro.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Urinometro.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Urinometro use.JPG  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Urinometro_use.JPG  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Refraction index.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Refraction_index.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:PH_urine.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:PH_urine.jpg  Άδεια: GNU Free Documentation License  Συνεισφέροντες: Petros KarkalousosΑρχείο:Sulfursalycilico (++).jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Sulfursalycilico_(++).jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Protein_Urine_Strip.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Protein_Urine_Strip.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Aufrecht.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Aufrecht.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Piramidoni.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Piramidoni.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: MARKELLOS, PetefΑρχείο:Pyramidone +++.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Pyramidone_+++.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Ketones_Urine_Production.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Ketones_Urine_Production.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Ketones_strip_detection.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Ketones_strip_detection.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Rothera_Positive.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Rothera_Positive.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Ross_Positive.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Ross_Positive.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Nitrite_urine.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Nitrite_urine.jpg  Άδεια: GNU Free Documentation License  Συνεισφέροντες: Petros KarkalousosΑρχείο:Leucocyte_Esterase.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Leucocyte_Esterase.jpg  Άδεια: GNU Free Documentation License  Συνεισφέροντες: PetrosKarkalousosΑρχείο:Squamous_Cells_urine.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Squamous_Cells_urine.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Renal_cells_urine.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Renal_cells_urine.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Metabatic_cells_urine.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Metabatic_cells_urine.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Leucocytes_urine.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Leucocytes_urine.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Leucocytes_Urine_Cummulative.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Leucocytes_Urine_Cummulative.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες:MARKELLOS, PetefΑρχείο:Red_cells_urine.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Red_cells_urine.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Dismorpha_red_cells.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Dismorpha_red_cells.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:G1_red_cells.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:G1_red_cells.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Echerichia_coli_colony.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Echerichia_coli_colony.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Klebsiella_spp.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Klebsiella_spp.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Proteas_spp.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Proteas_spp.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Enterococcus_spp_spp.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Enterococcus_spp_spp.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Hyaline_Cylinders.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Hyaline_Cylinders.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Haima_Cylinders.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Haima_Cylinders.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Kirodis_cylinders.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Kirodis_cylinders.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Lipos_Cylinders.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Lipos_Cylinders.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Uric_Acid_Crystals.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Uric_Acid_Crystals.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Asbestium_Crystals.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Asbestium_Crystals.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Cystine_Crustals.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Cystine_Crustals.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Tyrosine_Crystals.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Tyrosine_Crystals.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Leukine_Crystals.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Leukine_Crystals.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Diasbestirum_Crystals.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Diasbestirum_Crystals.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Uric_Ammonium_Crystals.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Uric_Ammonium_Crystals.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Phosphoric_Magnisium.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Phosphoric_Magnisium.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Salts Urine.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Salts_Urine.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Uric_Acids_sediment.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Uric_Acids_sediment.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Mucus_urine_I.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Mucus_urine_I.jpg  Άδεια: Creative Commons Zero  Συνεισφέροντες: Πέτρος ΚαρκαλούσοςΑρχείο:Mucus_urine_II.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Mucus_urine_II.jpg  Άδεια: Creative Commons Zero  Συνεισφέροντες: Πέτρος ΚαρκαλούσοςΑρχείο:Lipid_Droplets.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Lipid_Droplets.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Hematuria_Microscopy.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Hematuria_Microscopy.jpg  Άδεια: άγνωστος  Συνεισφέροντες: PetefΑρχείο:Hematuria.jpg  Πηγή: http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρχείο:Hematuria.jpg  Άδεια: GNU Free Documentation License  Συνεισφέροντες: Bobjgalindo, Dreamworks, SmoothO, 5 ανώνυμες επεξεργασίες

Άδεια 86

ΆδειαCreative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported//creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/