Σ άΣεμινάριο:Δεδομένα Βιβλιοθηκών στοΔεδομένα Βιβλιοθηκών στο μελλοντικό ψηφιακό μ ψηφπεριβάλλον

Χρήστος Παπαθεοδώρου (papatheodor@ionio.gr)ρή ς ρ (p p @ g )

Μανόλης Πεπονάκης (peponakis@ionio.gr)Μιχάλης Σφακάκης ( f k ki @i i )Μιχάλης Σφακάκης (sfakakis@ionio.gr)

1

Ποιοί είμαστεΠοιοί είμαστεΕρευνητική Ομάδας Βάσεων Δεδομένων και Πληροφοριακών συστημάτων Εργαστήριο Ψηφιακών Βιβλιοθηκών και Ηλεκτρονικήςσυστημάτων, Εργαστήριο Ψηφιακών Βιβλιοθηκών και Ηλεκτρονικής Δημοσίευσης, Τμήμα Αρχειονομίας και Βιβλιοθηκονομίας του Ιονίου Πανεπιστημίου

δ δ έΜε δεδομέναΤις επιστημονικές εξελίξεις που αναζητούν μεθόδους και εργαλεία διαχείρισης και διασύνδεσης των πληροφοριών που διατίθενται μέσω του παγκόσμιου ιστούΤη διεθνή ανταπόκριση των μουσείων, αρχείων και βιβλιοθηκών στο νέο περιβάλλον δεδομένων και τη συμμετοχή τους σε μια προσπάθεια προδιαγραφής ενός πλαισίου υπηρεσιών πληροφόρησης βασισμένων στη διαλειτουργικότητα.Τις σοβαρές εργασιακές δυσκολίες που αντιμετωπίζει o κλάδος των πτυχιούχωνΤις σοβαρές εργασιακές δυσκολίες που αντιμετωπίζει o  κλάδος των πτυχιούχων αρχειονόμων και βιβλιοθηκονόμων, εξαιτίας της ανυπαρξίας μιας πολιτικής «πληροφόρησης» 

Η Ερευνητική Ομάδα επιδιώκει να συμβάλει θετικά στην επικοινωνίαΗ Ερευνητική Ομάδα επιδιώκει να συμβάλει θετικά στην επικοινωνία των μελών της κοινότητας και στην αναβάθμιση του γνωσιακού υποβάθρου των νέων επιστημόνων/επαγγελματιών της

22

Προς ένα νέο πλαίσιο διαχείρισης δεδομένων βιβλιοθηκώνδεδομένων βιβλιοθηκών

Χρήστος ΠαπαθεοδώρουΧρήστος Παπαθεοδώρου (papatheodor@ionio.gr)

33

Η αρχή: κωδικοποίησηΗ αρχή: κωδικοποίηση

Οι βιβλιοθήκες ανέκαθεν διαχειρίζονταν ετερογενές υλικόΟι βιβλιοθήκες ανέκαθεν διαχειρίζονταν ετερογενές υλικόΟι κανόνες καταλογογράφησης εστίαζαν στο αντικείμενο (object)(object)Οι κανόνες καταλογογράφησης εκφράζονταν/υλοποιούνταν  από αντίστοιχη κωδικοποίηση που πρόσφερε η διάταξηαπό αντίστοιχη κωδικοποίηση που πρόσφερε η διάταξη ΜARCΒασική αρχή η διαλειτουργικότηταή ρχή η ργ η

Τα βιβλιοθηκονομικά πρότυπα αναπτύχθηκαν με σκοπό τη διαλειτουργικότητα και την επικοινωνία μεταξύ μεγάλου όγκου και ετερογενών συλλογώνετερογενών συλλογών

44

FRBR: Από την κωδικοποίηση στα ά ήεννοιολογικά σχήματα

Οι τεχνολογικές εξελίξεις και η ανάγκη επικοινωνίας στο ψηφιακό περιβάλλον δημιούργησε νέες προκλήσεις για παραγωγή μεταδεδομένων και εντοπισμό/ταυτοποίηση πόρων, βασισμένων στις ανάγκες αναζήτησης των χρηστώνανάγκες αναζήτησης των χρηστών

Έμφαση στην πληροφορία:Τι πληροφορία στοχεύει να παρέχει μια βιβλιογραφική εγγραφή; 

λ φ έ ά ώ θ ί λύΠοιες πληροφοριακές ανάγκες των χρηστών θα μπορεί να καλύπτει;

Ανάγκη ανάπτυξης μοντέλων δεδομένωνFRBR:Μοντέλο οντοτήτων ‐ συσχετίσεωνFRBR: Μοντέλο οντοτήτων  συσχετίσεων

Υπάρχουν διακριτές οντότητες (το μοντέλο ορίζει δέκα)Κάθε οντότητα έχει μια σειρά από γνωρίσματα (attributes)Οι οντότητες συσχετίζονται μεταξύ τουςΟι οντότητες συσχετίζονται μεταξύ τους

Νέοι κανόνες καταλογογράφησης (RDA)Νέα θεώρηση του βιβλιογραφικού καταλόγου

5

Δεν είναι μια σειρά από εγγραφές, αλλά ένα δίκτυο από συνδεμένα δεδομένα που καθιστούν ικανό το χρήστη να εκτελεί ομοιόμορφα όλες τις αναγκαίες λειτουργίες 5

Ελληνικές πηγές και εργαλεία (1)Ελληνικές πηγές και εργαλεία (1)Μ. Σφακάκης (2010), «Διαδικασίες βελτιστοποίησης διαλειτουργικότητας 

έ λ ώ ά β ώ ό λλ Ζ39 50κατανεμημένων πληροφοριακών συστημάτων συμβατών με το πρωτόκολλο Ζ39.50 και ολοκλήρωση βιβλιογραφικών μεταδεδομένων», Διδακτορική διατριβή, Τμήμα Αρχειονομίας – Βιβλιοθηκονομίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο (Διαθέσιμο από:http://dlib.ionio.gr/ptheses/Sfakakis_PhD.pdf )

Μ. Πεπονάκης, «Σύνθεση FRBR εγγραφών αξιοποιώντας υπάρχουσες βιβλιογραφικές εγγραφές (FRBRization): ομαδοποίηση σχετικών εγγραφών (clustering) και εμφάνισή τους σε on line συστήματα» Μεταπτυχιακή Διατριβή Τμήμα Αρχειονομίαςτους σε on line συστήματα», Μεταπτυχιακή Διατριβή, Τμήμα Αρχειονομίας –Βιβλιοθηκονομίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο (Διαθέσιμο από:http://dlib.ionio.gr/mtheses/Peponakis_FRBRization.pdf)

Π. Στάικος, «Πλατφόρμα εφαρμογής και αξιολόγησης αλγορίθμων συσταδοποίησης τεκμηρίων: Περίπτωση χρήσης στη μετα‐μηχανή αναζήτησης «pazpar2» σε FRBR works», Μεταπτυχιακή Διατριβή, Τμήμα Αρχειονομίας – Βιβλιοθηκονομίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο (Διαθέσιμο από: http://dlib.ionio.gr/mtheses/Staikos Clustering.doc)Πανεπιστήμιο (Διαθέσιμο από: http://dlib.ionio.gr/mtheses/Staikos_Clustering.doc)

6

Ελληνικές πηγές και εργαλεία (2)η ηγ ργ ( )

metaComposer (http://dlib.ionio.gr/metacomposer/), Εργαστήριο Ψηφιακών Βιβλιοθηκών και Ηλεκτρονικής Δημοσίευσης, Τμήμα Αρχειονομίας – Βιβλιοθηκονομίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο: συνθέτει και παρουσιάζει τα αποτελέσματα αναζήτησης από καταλόγουςπαρουσιάζει τα αποτελέσματα αναζήτησης από καταλόγους σημαντικών βιβλιοθηκών σύμφωνα με το FRBR μοντέλο (Library of Congress, Library and Archives Canada, Παν/μιο Κρήτης, συλλογικοί 

άλ MELVYL (ΗΠΑ) COPAC A d i & N i l Libκατάλογοι MELVYL (ΗΠΑ), COPAC Academic & National  Library Catalogue (Βρετανία), Συλλογικός Κατάλογος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών)ημ β η )FRBR Work Entity: Key Generator (http://dlib.ionio.gr/frbrwkey/), Εργαστήριο Ψηφιακών Βιβλιοθηκών και Ηλεκτρονικής Δημοσίευσης, Τμήμα Αρχειονομίας Βιβλιοθηκονομίας Ιόνιο Πανεπιστήμιο:Τμήμα Αρχειονομίας – Βιβλιοθηκονομίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο: δημιουργεί κλειδιά ταύτισης για εντοπισμό FRBR Έργων, δεδομένου ενός ISO 2709 ή MARCslim (MARC 21 ή UNIMARC) αρχείου

7

Από τα εννοιολογικά σχήματα στον παγκόσμιο ιστόΟι βιβλιοθήκες και ο «έξω» κόσμος: ανάγκη για διεύρυνσηΟι βιβλιοθήκες και ο «έξω» κόσμος: ανάγκη για διεύρυνση της διαλειτουργικότητας

Μεταδεδομένα από ειδικούς, από αυτόματες διαδικασίες, από ε αδεδομέ α α ό ε δ ούς, α ό αυ όμα ες δ αδ ασ ες, α όχρήστες οι οποίοι μπορούν πλέον να καταθέτουν και σχολιασμούςΟι βιβλιογραφικές εγγραφές μπορούν να διαλειτουργούν και να (επανα)χρησιμοποιούνται από άλλες εφαρμογές που λειτουργούν(επανα)χρησιμοποιούνται από άλλες εφαρμογές που λειτουργούν στο περιβάλλον του παγκόσμιου ιστού;

Το ευρύτερο περιβάλλον:ρ ρ ρ βΟλοκλήρωση δεδομένων ‐ ανάκτηση πληροφορίας από διαφορετικές πηγές που φιλοξενούν ετερογενείς πληροφορίες. Η εξελίξεις στο σημασιολογικό ιστό: εννοιολογική διαχείριση και διασύνδεση των πληροφοριών που διατίθενται μέσω του παγκόσμιου ιστού.

88

Η νέα πρόκλησηLinked Open Data: Δεδομένα σε μορφή που διευκολύνεται η ανάπτυξη συνδέσμων μεταξύ πόρων συλλογών, στοιχείων μεταδεδομένων και όρων λεξιλογίων. Βασίζονται στη χρήση Uniform Resource Identifiers (URIs) για τηνλεξιλογίων. Βασίζονται στη χρήση Uniform Resource Identifiers (URIs) για την ταυτοποίηση κάθε είδους πόρου. Εκφράζονται από πρότυπα όπως το Resource Description Framework (RDF), που προδιαγράφει σχέσεις μεταξύ αντικειμένων και εννοιώναντικειμένων και εννοιών. Πλεονεκτήματα

Διαμοιραζόμενα, επεκτάσιμα και επαναχρησιμοποιήσιμα δεδομένα προς όλες τις υπηρεσίες διαχείρισης δεδομένων και χρηστών με υποστήριξη πολυγλωσσίαςΟι πόροι μπορούν να περιγράφονται συνεργατικά, δυνατότητα πολλών περιγραφών στο ίδιο περιεχόμενο/αντικείμενοΣύνδεση με δεδομένα άλλων κοινοτήτων ή προσώπων και να επαυξάνονται σύμφωνα με την εμπειρία του κάθε χρήστηΔυνατότητες επιμέλειας: διεύρυνση συλλογής, επαύξηση της αξίας των πόρων,Δυνατότητες επιμέλειας: διεύρυνση συλλογής, επαύξηση της αξίας των πόρων, διεύρυνση προσβασιμότητας και αναφοράς των δεδομένων. Ανεξαρτησία από Integrated Library System

99

Η απάντηση στη νέα πρόκλησηΒιβλιοθήκη

μια συλλογή από φυσικά ή αφηρημένα αντικείμενα (συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακώνΜια τοποθεσία που βρίσκεται η συλλογήΜια τοποθεσία που βρίσκεται η συλλογήΈνας φορέας (πρόσωπο ή οργανισμός) που επιμελείται τη συλλογή και διαχειρίζεται την τοποθεσίαΌλο το φάσμα των οργανισμών πολιτιστικής κληρονομιάς φ μ ργ μ ής ηρ μ ς

Δεδομένα βιβλιοθήκηςΚάθε τύπος ψηφιακής πληροφορίας που παράγεται ή επιμελείται από βιβλιοθήκες και περιγράφει πόρους ή βοηθά στην ανακάλυψή τους Τα δεδομένα βιβλιοθήκης αφορούν σεπεριγράφει πόρους ή βοηθά στην ανακάλυψή τους.  Τα δεδομένα βιβλιοθήκης αφορούν σε πόρους συλλογών, στοιχεία μεταδεδομένων και όρων λεξιλογίων

Προς ένα νέο βιβλιογραφικό πλαίσιοΑξιοποίηση μοντέλων δεδομένων και κανόνων διαχείρισης περιεχομένουΑξιοποίηση μοντέλων δεδομένων και κανόνων διαχείρισης περιεχομένου, συμπεριλαμβανομένου του MARCΔιαλειτουργικότητα λεξιλογίων και αρχείων καθιερωμένων όρωνΣυνδέσεις μεταξύ καταλόγων με βάση τα θέματα ονόματα τοπωνύμια κ αΣυνδέσεις μεταξύ καταλόγων, με βάση τα θέματα, ονόματα, τοπωνύμια κ.αΑναφορές σε βιβλιογραφικά δεδομένα (citations) και κοινωνικές επισημειώσεις, σχολιασμοί κλπΑνακάλυψη συλλογών χρήσιμων για μια κοινότητα

10

Ανακάλυψη συλλογών χρήσιμων για μια κοινότηταΠλοήγηση, αναζήτηση, ανάκτηση και παρουσίαση  πληροφορίας στο νέο περιβάλλον 

10

FRBR – FRAD – FRSAD – RDA:FRBR  FRAD  FRSAD  RDA:βασικές αρχές και σχέσεις μεταξύ τους

Μανόλης Πεπονάκης (peponakis@ionio gr)(peponakis@ionio.gr)

11

Functional Requirements for Bibliographic Records (FRBR)Records (FRBR)

12

FRBRFRBR

Τι είναι οι FRBRΤι είναι οι FRBRΈνα εννοιολογικό μοντέλο για τη δημιουργία βιβλιογραφικών εγγραφών

“an entity‐relationship model as a generalized view of the bibliographic universe, intended to be independent of any cataloging code or implementation”  (Tillet, 2004)

Αναπτύχθηκαν από την IFLAΑναπτύχθηκαν από την IFLAIFLA Study Group on Functional Requirements for Bibliographic RecordsΤο final report εκδόθηκε το 1998 

ά ήυπάρχουν τροποποιήσεις

Τι δεν είναι οι FRBRΣχήμα κωδικοποίησης μεταδεδομένωνΣχήμα κωδικοποίησης μεταδεδομένωνΚανόνες καταλογογράφησης

13

Στόχος των FRBRΣτόχος των FRBR

ό έ ή ά έ ί ίΟ στόχος της μελέτης ήταν να παράγει ένα πλαίσιο το οποίο μπορεί να παρέχει μια ξεκάθαρη, επακριβώς διατυπωμένη, και κοινώς αποδεκτή γνώση του τι είναι αυτό για το οποίοκαι κοινώς αποδεκτή γνώση  του τι είναι αυτό για το οποίο οι βιβλιογραφικές εγγραφές παρέχουν πληροφορίες, και τι περιμένουμε να επιτύχει η εγγραφή ώστε να καλύψει τις ανάγκες του χρήστηανάγκες του χρήστη.“The aim of the study was to produce a framework that would provide a clear, precisely stated, and commonly sharedwould provide a clear, precisely stated, and commonly shared understanding of what it is that the bibliographic record aims to provide information about, and what it is that we 

t th d t hi i t f iexpect the record to achieve in terms of answering user needs.”

FRBR, σ. 2

14

Αντικείμενο των FRBRΑντικείμενο των FRBR

Πρώτο, να δώσει ένα σαφώς ορισμένο και δομημένο πλαίσιο που να συνδέει τα δεδομένα που καταγράφονται στις βιβλιογραφικές εγγραφές με τις ανάγκες των χρηστών αυτώνβιβλιογραφικές εγγραφές με τις ανάγκες των χρηστών αυτών των εγγραφών

Δεύτερο, να προτείνει ένα βασικό επίπεδο λειτουργικότητας (functionality) για τις εγγραφές που παράγονται από τα(functionality) για τις εγγραφές που παράγονται από τα εθνικά βιβλιογραφικά κέντρα

15

Τι εξυπηρετεί μια βιβλιογραφική εγγραφή (User tasks)Τι εξυπηρετεί μια βιβλιογραφική εγγραφή (User tasks)

ί ύ λ ύ ί ή θέΧρησιμοποιείται για την εύρεση υλικού που αντιστοιχεί στα κριτήρια που θέτει ο χρήστης 

Παράδειγμα: όλα τα βιβλία που αντιστοιχούν σε ένα συγκεκριμένο θέμα

Πρέπει να μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα που ανακτήθηκαν για να γίνει ταυτοποίηση μιας οντότητας 

Παράδειγμα: να είναι δυνατό να γίνει διάκριση ανάμεσα σε δύο κείμενα που έχουν τον ί ίίδιο τίτλο

Πρέπει να μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα για την επιλογή μιας οντότητας η οποία είναι κατάλληλη για το χρήστη 

Παράδειγμα: να επιλεγεί το λογισμικό που είναι συμβατό με τον υπολογιστή

Πρέπει να μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα με σκοπό την απόκτησητου ίδιου του αντικειμένου ή της πρόσβασης σε αυτό 

Παράδειγμα: η παραγγελία ενός βιβλίου ή η ηλεκτρονική πρόσβαση στο κείμενό του

16

FRBR Αξιώματαγια τη δημιουργία βιβλιογραφικών εγγραφών

Υπάρχουν διακριτές οντότητες (το μοντέλο ορίζει δέκα)

Κάθε οντότητα έχει μια σειρά από ιδιότητεςΚάθε οντότητα έχει μια σειρά από ιδιότητες (attributes)

Οι οντότητες συσχετίζονται μεταξύ τουςΟι οντότητες συσχετίζονται μεταξύ τους

17

Οι τρεις ομάδες των οντοτήτωνΟι τρεις ομάδες των οντοτήτων

W k ΈWork = ΈργοExpression = ΈκφρασηManifestation = «Εκδήλωση;»

Η πρώτη ομάδα αφορά στις διαφορετικές οπτικές για το πνευματικό ή καλλιτεχνικό δημιούργημαΟ

μάδα

1

«Εκδήλωση;»Item = Αντίτυπο

δημιούργημα

Person = Πρόσωπο Η δεύτερη ομάδα αφορά στα 

Ο2 Person = Πρόσωπο

Corporate Body = Συλλογικό Όργανο

ρη μ φ ρπρόσωπα που σχετίζονται με το πνευματικό ή καλλιτεχνικό δημιούργημαΟ

μάδα

Concept = ΈννοιαObject = Αντικείμενο Η τρίτη ομάδα αφορά στα όσα 

πραγματεύεται το πνευματικό ήδα3

Event = ΓεγονόςPlace = Τόπος

πραγματεύεται το πνευματικό ή καλλιτεχνικό δημιούργημα

Ομά

18Σημείωση: όλες οι οντότητες μπορούν να ανήκουν στην τρίτη ομάδα 

Οι σχέσεις μεταξύ των οντοτήτων της πρώτης ομάδαςή οι τέσσερις οπτικές για ένα πνευματικό δημιούργημα

W k Έχεις διαβάσει τον Έχεις διαβάσει τον Άμλετ στο WorkΈργο

Έχεις διαβάσει τον Άμλετ;

χ ς β μπρωτότυπο κείμενο;

ExpressionΈκφρασηis realized through

Θα μου αγοράσεις το βιβλίο με ISBN 960-04-0004-0; Είναι η ελληνική μετάφραση του Άμλετ α ό ο Χε ά (Ε δόσε ς Κέδρος)πραγματώνεται μέσω

Manifestationis embodied in

από το Χειμωνά (Εκδόσεις Κέδρος)πραγματώνεται μέσω

is exemplified by

ενσωματώνεται σε

ItemΑντίτυπο

αναπαράγεται από το

Μην το πάρεις αυτό, έχει

19

Μην το πάρεις αυτό, έχει τσαλακωμένο εξώφυλλο!

ΠαράδειγμαΈνα Έργο (η Ιλιάδα) με τρεις Εκφράσεις και τέσσερα Manifestations

Ιλιάδα

Π ό ί Μετάφραση στη Μ ά λ άΠρωτότυπο κείμενοστην αρχαία ελληνική

Μετάφραση στη Νεοελληνική από

Καζαντζάκη-Κακριδή

Μετάφραση στα αγγλικά από τον Fagles

The Iliad / Homer ;Ομήρου Ιλιάς : συν τοις σχολίοις ψευδεπιγράφοις ∆ιδύμου -- Εν

Ομήρου Ιλιάδα / μετάφραση Ν. Καζαντζάκη, Ι.Θ. Κακριδή -- Αθήνα :

Ομήρου Ιλιάδα / μετάφραση Ν. Καζαντζάκη - Ι. Θ. Κακριδή -- Αθήνα :

The Iliad / Homer ; translated by Robert Fagles ; introduction and notes by ∆ιδύμου. Εν

Οξονία : [χ.ό], 1792

Κακριδή. Αθήνα : Ο.Ε.∆.Β., 1985. --545 σ.

Κακριδή. Αθήνα : Εστία, 1997. -- 401 σ.

Bernard Knox. --New York : Viking, 1990

20

έχει θέμα έχει θέμα

Οντότητες και βασικές Σχέσεις

Οντότητες 2ηςΟντότητες 1ης ομάδας

χ μ χ μ

ΈργοΠρόσωπο

ομάδαςδημιουργείται από

Συλλογικό Όργανοπραγματώνεται μέσω

Έκφρασηπραγματώνεται από

Manifestation

μέσω

ενσωματώνεται σεπαράγεται από

Αντίτυποαποτελεί το παράδειγμα του

κατέχεται από

Οντότητες 3ης ομάδαςέχει θέμα

21

Έννοια Αντικείμενο Γεγονός Τόπος

Ιδιότητες του Έργου (Work)Ιδιότητες του Έργου (Work)

ί έtitle of the work = τίτλος του έργουform of work = μορφή του έργουdate of the work = ημερομηνία του έργουother distinguishing characteristic = άλλο ιδιαίτεροχαρακτηριστικόintended termination = επιδιωκόμενος τερματισμόςintended audience = επιδιωκόμενο κοινόcontext for the work = «συμφραζόμενα» για το έργομφρ ζ μ γ ργ+ άλλες 5 που αφορούν σε ειδικούς τύπους (μουσική, χαρτογραφικό υλικό)

22

Ιδιότητες της Έκφρασης (Expression)Ιδιότητες της Έκφρασης (Expression)

titl f th i ί λ έ φtitle of the expression = τίτλος της έκφρασηςform of expression = μορφή της έκφρασηςdate of expression = ημερομηνία της έκφρασηςp ημ ρ μη ης φρ ηςlanguage of expression = γλώσσα της έκφρασηςother distinguishing characteristic = άλλο ιδιαίτερο χαρακτηριστικόextensibility of expression = εκτατότητα της έκφρασηςrevisability of expression = αναθεωρησιμότητα της έκφρασηςextent of the expression = έκταση της έκφρασηςextent of the expression  έκταση της έκφρασηςsummarization of content = περίληψη του περιεχομένουcontext for the expression = πλαίσιο για την έκφρασηcritical response to the expression = κριτική απάντηση στην έκφρασηuse restrictions on the expression = χρήση περιορισμών στην έκφραση+ άλλες 13 που αφορούν σε ειδικούς τύπους (περιοδικά χάρτες κτλ)

23

+ άλλες 13 που αφορούν σε ειδικούς τύπους (περιοδικά, χάρτες, κτλ)

Ιδιότητες της Εκδήλωσης (Manifestation)Ιδιότητες της Εκδήλωσης (Manifestation)

title of the manifestation = τίτλος της εκδήλωσηςtitle of the manifestation  τίτλος της εκδήλωσηςstatement of responsibility = δήλωση υπευθυνότηταςedition/issue designation = προσδιορισμός έκδοσης/ τεύχουςplace of publication/distribution = τόπος δημοσίευσης/ διανομήςpublisher/distributor = εκδότης/ διαθέτηςdate of publication/distribution = ημερομηνία έκδοσης/ διάθεσηςfabricator/manufacturer = κατασκευαστήςseries statement = δήλωση σειράςseries statement  δήλωση σειράςform of carrier = μορφή φορέαextent of the carrier = έκταση φορέαphysical medium = φυσικό μέσο

ό λήcapture mode = τρόπος λήψηςdimensions of the carrier = διαστάσεις φορέαmanifestation identifier = αναγνωριστικό της εκδήλωσηςsource for acquisition/access authorization = πηγή για πρόσκτηση/ εξουσιοδότησηsource for acquisition/access authorization  πηγή για πρόσκτηση/ εξουσιοδότησηπρόσβασηςterms of availability = όροι διαθεσιμότηταςaccess restrictions on the manifestation = περιορισμοί πρόσβασης στην εκδήλωση+ άλλες 21 που αφορούν σε ειδικούς τύπους (βιβλία ηχογραφήσεις κτλ)

24

+ άλλες 21 που αφορούν σε ειδικούς τύπους (βιβλία, ηχογραφήσεις, κτλ)

Ιδιότητες του Αντιτύπου (Item)Ιδιότητες του Αντιτύπου (Item)

i id ifi ό ύitem identifier = αναγνωριστικό αντιτύπουfingerprint = αποτύπωμαprovenance of the item = προέλευση του αντιτύπουprovenance of the item = προέλευση του αντιτύπουmarks/inscriptions = ετικέτες/ λεζάντεςexhibition history = ιστορία έκθεσηςcondition of the item = κατάσταση του αντιτύπουtreatment history = ιστορία αποκατάστασηςh d l d t t t έ άscheduled treatment = προγραμματισμένη αποκατάσταση

access restrictions on the item = περιορισμοί πρόσβασης στοαντίτυπο

25

Ιδιότητες οντοτήτων 2ης ομάδας

Attributes of a Person = Ιδιότητες ενός Προσώπουname of person =  όνομα προσώπουdates of person = ημερομηνίες για το πρόσωποtitle of person =  τίτλος του προσώπουother designation associated with the person = άλλα διακριτικά που συνδέονται 

όμε το πρόσωπο

Attributes of a Corporate Body = Ιδιότητες ενός Συλλογικού ΟργάνουΣυλλογικού Οργάνου

name of the corporate body = όνομα συλλογικού οργάνουnumber associated with the corporate body = αριθμός που συνδέεται με το συλλογικό όργανοplace associated with the corporate body = τόπος που συνδέεται με το συλλογικό όργανοdate associated with the corporate body = ημερομηνίες που συνδέονται με το συλλογικό όργανοσυλλογικό όργανοother designation associated with the corporate body = άλλα διακριτικά που συνδέονται με το συλλογικό όργανο

Βλέπε FRAD

26

Βλέπε FRAD

Ιδιότητες οντοτήτων 3ης ομάδας

Attributes of a Concept = Ιδιότητες μιας ΈννοιαςAttributes of a Concept = Ιδιότητες μιας Έννοιαςterm for the concept = όρος για την έννοια

Attributes of an Object = Ιδιότητες ενός Αντικειμένουterm for the object = όρος για το αντικείμενο

Attributes of an Event = Ιδιότητες ενός Γεγονότοςterm for the event  = όρος για το γεγονόςρ ς γ γ γ ς

Attributes of an Place = Ιδιότητες ενός Τόπουterm for the place = όρος για τον τόπο

Βλέπε FRSAD

27

Έμφυτες (inherent) και επίκτητες (externally imputed) ιδιότητες

Έ ( ) όΈμφυτες (inherent) ιδιότητεςΠεριλαμβάνουν τα φυσικά χαρακτηριστικά (π.χ. διαστάσεις) αλλά και στοιχεία τα οποία μπορούν να χαρακτηριστούν ότι προσδιορίζουν χ μ ρ χ ρ ηρ ρ ρ ζπληροφορίες (π.χ. δηλώσεις που υπάρχουν στη σελίδα τίτλου) 

Επίκτητες (externally imputed) ιδιότητες Π λ βά “ i d id tifi f tit ” ( θέ )Περιλαμβάνουν “assigned identifiers for an entity” (π.χ. θέμα) και πληροφορίες οι οποίες καθορίζουν τα «συμφραζόμενα» (context) (π.χ. το πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εμπνεύστηκε ο δημιουργός το Έργο)το Έργο)

Κατά κανόνα οι έμφυτες ιδιότητες μπορούν να αναγνωριστούν εξετάζοντας την ίδια την οντότητα ενώ οι γ ρ ξ ζ ς η η ηεπίκτητες απαιτούν αναφορά σε εξωτερικές πηγές

28

Σχέσεις μεταξύ οντοτήτων πρώτης ομάδαςχ ς μ ξ ή ρ ης μ ς(επιπλέον των βασικών)

Σχέσεις από Έργο σε Έργοπ.χ. Μεταγραφή σε σενάριο, Παρωδία

έ ό Έ φ Έ φΣχέσεις από Έκφραση σε Έκφρασηπ.χ. Μετάφραση, Αναθεώρηση

Σχέσεις απόManifestation σεManifestationΣχέσεις από Manifestation σε Manifestation π.χ. Αναπαραγωγή, Ανατύπωση

Σχέσεις από Αντίτυπο σε ΑντίτυποΣχέσεις από Αντίτυπο σε Αντίτυποπ.χ. Πανομοιότυπο, Δεμένο μαζί 

Καθορίζονται και σχέσεις διαφορετικών επίπεδων (απόΚαθορίζονται και σχέσεις διαφορετικών επίπεδων (από Αντίτυπο σε Manifestation κτλ)

29

FRBR: καινοτομίεςFRBR: καινοτομίες

ή ί ύ ό άΠαραγωγή θεωρίας γύρω από την καταλογογράφησηΗ δημιουργία των καταλόγων διέπεται πλέον από μια τεκμηριωμένη προσπάθεια “θεωρητικοποίησης” των προβλημάτων και όχι μια απλή ρ ρη η ης ρ β ημ χ μ ήαπαρίθμηση κανόνων

Από το «τι» στο «γιατί» με αιχμές για το «πως»

Δεν είναι απλά μεταδεδομένα τα οποία περιγράφουν ένανΔεν είναι απλά μεταδεδομένα τα οποία περιγράφουν έναν πόρο αλλά για ένα “είδος γνώσης” γύρω από τον πόροΑποστασιοποίηση από το φυσικό αντικείμενοη η φ μ

Αποδέσμευση από αντικείμενα, δυνατότητα περιγραφής αφαιρετικών εννοιών (π.χ. Έργο)

Νέες έννοιες (σε σχέση μεMARC)Νέες έννοιες (σε σχέση με MARC)Work, Expression, Event, Object, Concept

Διάκριση σημασιολογίας – σύνταξης

30

ρ η ημ γ ς ξης

Functional Requirements for Authority D t (FRAD)Data (FRAD)

31

FRADFRAD

Αναπτύχθηκαν από την IFLA σε συνέχεια των FRBR με στόχο την επέκταση του μοντέλου στις Καθιερωμένες Αποδόσεις

Τελική αναφορά 2008

Βασικός στόχος Ονόματα και ΤίτλοιΜερική κάλυψη στα θέματαΠροστίθεται η οντότητα Οικογένεια

32

Τι εξυπηρετεί μια Authority εγγραφή (Users tasks)ή ύ ό λ ί ό ί λόως χρήστες εννοούνται τόσο οι τελικοί όσο και οι παραγωγοί του καταλόγου

Εύρεση (Find) μιας οντότητας ή ενός συνόλου οντοτήτων που ανταποκρίνονται στα κριτήρια ή η εξερεύνηση του «σύμπαντος» των βιβλιογραφικών οντοτήτων χρησιμοποιώντας τις ιδιότητες και τις σχέσεις τουςσχέσεις τους

Ταυτοποίηση (Identify) μιας οντότητας ή επικύρωση του της μορφής του ονόματος το οποίο χρησιμοποιείται ως ελεγχόμενο σημείοτου ονόματος το οποίο χρησιμοποιείται ως ελεγχόμενο σημείο πρόσβασης

Contextualize Τοποθέτηση ενός Προσώπου Έργου κτλ σταContextualize Τοποθέτηση ενός Προσώπου, Έργου κτλ στα συμφραζόμενα (Context), διευκρίνιση των σχέσεων ανάμεσα σε δύο πρόσωπα, κτλ

Justify Τεκμηρίωση πάνω στους λόγους για τους οποίους επιλέχθηκε η συγκεκριμένη μορφή του ονόματος

33

Θεμελιώδης αρχή των FRADΘεμελιώδης αρχή των FRAD

Βιβλιογραφικές Οντότητες

γνωστές μέσω

Ονόματα και/ηΟνόματα και/η Identifiers

βάση γιαβάση για

Ελεγχόμενα Σημεία Πρόσβασης

34

Έργο Πρόσωπο Έννοια

Αντικείμενο

ManifestationΣυλλογικό Όργανο

μ

Γεγονός

Τόπος

Έκφραση Οικογένεια

ΑντίτυποΣυλλογικό Όργανο Τόπος

σχετίζονται με Βιβλιογραφικές οντότητες

Ό

σχετίζονται με

σχετίζονται με

έχει ονομασία

Βιβλιογραφικές οντότητες

Όνομα

Identifier

χ μ

είναι ονομασίαis assigned

is assigned to

Ελεγχόμενο Σημείο Πρόσβασης

η βάση για

βασίζονται σε

δημιουργούνται από

δημιουργεί / τροποποιεί

Κανόνεςis governed by

govern

35Agency

εφαρμόζονται από

εφαρμόζει

Τα authorities με βάση τους FRAD

Οι FRAD με μια ματιάΟι FRAD με μια ματιά

Ο ίζ άθ ί ό ύ όΟρίζουν κάθε μία από τις προηγούμενες οντότητες και τις βασικές σχέσεις μεταξύ τους (όπως απεικονίζονται στην προηγούμενη διαφάνεια)

Ορίζουν τις ιδιότητες που έχει κάθε οντότηταΣυμπεριλαμβάνουν κάποιες από τις ιδιότητες που περιγράφουν οι FRBR και προσθέτουν κάποιες νέεςοι FRBR και προσθέτουν κάποιες νέες

Δίνουν τις σχέσεις ανάμεσα σε Πρόσωπα, Οικογένειες, Συλλογικά Όργανα και ΈργαΈνα σημείο πρόσβασης μπορεί να είναι μία οντότητα ή συνδυασμός δύο ή περισσότερων

Σ έ ί δ ή λ ί FRAD όΣχέσεις εναντίον ιδιοτήτων: στο πλαίσιο των FRAD όταν συνδέεται μια οντότητα με μία άλλη η δεύτερη αντιμετωπίζεται ως μια ιδιότητα της πρώτης

36

Functional Requirements for Subject Authority Data (FRSAD)Data (FRSAD)

37

FRSADFRSAD

Αναπτύσσονται από την ILFA ως “εξειδίκευση” των FRAD καιΑναπτύσσονται από την ILFA ως  εξειδίκευση των FRAD και ασχολούνται με τα Θέματα

Τελική αναφορά το 2010Το όνομα της επιτροπής είναι Functional Requirements for Subject Authorityμ ης ρ ής q j yRecords (FRSAR)

Ο ρόλος του FRSAR Working Group ήτανΝα δημιουργήσει ένα εννοιολογικό μοντέλο (μέσα στο πλαίσιο των FRBR) 

έ ή άδ 3 “ b ” Έτων σχέσεων των οντοτήτων της ομάδας 3 με το “aboutness” των ΈργωνAboutnes είναι η σχέση ανάμεσα στο Έργο και στο θέμα που αυτό πραγματεύεται

Να παρέχει ένα σαφώς ορισμένο, δομημένο πλαίσιο αναφοράς για τη ρ χ φ ς ρ μ , μημ φ ρ ς γ ησυσχέτιση των δεδομένων που καταγράφονται στις εγγραφές καθιερωμένων αποδόσεων των θεμάτων ως προς τις ανάγκες των χρηστών αυτών των δεδομένωνΝα βοηθήσει στην αξιολόγηση των δυνατοτήτων για τη διεθνή ανταλλαγήΝα βοηθήσει στην αξιολόγηση των δυνατοτήτων για τη διεθνή ανταλλαγή και χρήση των αρχείων καθιερωμένων αποδόσεων των θεμάτων στον τομέα των βιβλιοθηκών αλλά και ευρύτερα

38

Τι εξυπηρετεί μια Authority εγγραφή  θέματος(User Tasks)

Εύ (Fi d) ό ή ό θ ά /Εύρεση (Find) ενός ή περισσότερων θεμάτων και/η των ονομασιών τους, που ανταποκρίνονται στα κριτήρια που θέτει ο χρήστης χρησιμοποιώντας ιδιότητες (attributes) και έσχέσεις

Ταυτοποίηση (Identify) ενός θέματος και/η της ονομασίαςΤαυτοποίηση (Identify) ενός θέματος και/η της ονομασίας του 

Επιλογή (Select) ενός θέματος και/η της ονομασίας του 

Εξερεύνηση (Explore) των σχέσεων μεταξύ των θεμάτωνΕξερεύνηση (Explore) των σχέσεων μεταξύ των θεμάτων και/ή των ονομασιών τους

39

Βασική παραδοχή FRSADΒασική παραδοχή FRSAD

ΈργοWork

“Θέμα”Thema Nomen

έχει θέμα (subject) έχει ονομασία

είναι θέμα (subject) είναι ονομασία

“Θέ α” (Thema) εί α ο ο αδή ο ε ο ό η α

είναι θέμα (subject) είναι ονομασία

“Θέμα” (Thema) είναι οποιαδήποτε οντότητα αποτελεί θέμα (subject) του Έργου

ί ή ί ή ά ίNomen είναι οποιοδήποτε σημείο ή σειρά σημείων (αλφαριθμητικοί χαρακτήρες, σύμβολα, ήχοι, κτλ) με 

ί έ έ ί ότα οποία ένα “Θέμα” είναι γνωστό

40

Ιδιότητες του “Θέματος” (Thema)Ιδιότητες του  Θέματος (Thema)

S h ί λύ φ άΣτους FRSAD το Thema ορίζεται πολύ αφαιρετικάΟι ιδιότητες είναι εξαρτώμενες από την υλοποίησηΔύο ιδιότητες ορίζονται ως υποχρεωτικές

Τύπος (type)Η κατηγορία στην οποία το “thema” ανήκει στο πλαίσιο ενός συγκεκριμένου συστήματος οργάνωσης της γνώσης

Σημείωση σκοπού (scope note)Σημείωση σκοπού (scope note)Κείμενο το οποίο περιγράφει ή/και ορίζει το “thema” ή καθορίζει το σκοπό του μέσα σε ένα συγκεκριμένο θεματικό αρχείο καθιερωμένων αποδόσεωναρχείο καθιερωμένων αποδόσεων

41

Ιδιότητες του Nomen IΙδιότητες του Nomen IType of nomen = Τύπος “Ονόματος”Type of nomen  Τύπος  Ονόματος

Identifiercontrolled name = ελεγχόμενο όνομα

Scheme = Σχήμαπ.χ. UDC, LCSH

Reference Source of nomen = Αναφορά πηγήςReference Source of nomen = Αναφορά πηγήςΗ πηγή στην οποία βρέθηκε π.χ. Britannica

Representation of nomen = Αναπαράσταση του “Ονόματος”p ρ η μ ςΠ.χ. Αλφαριθμητική, εικόνα

Language of nomen = Γλώσσα του “Ονόματος”Script of nomen = Γραφή του “Ονόματος”Script conversion = Μετατροπή Γραφής

kl h!42

π.χ. Greeklish!

Ιδιότητες του Nomen IIΙδιότητες του Nomen II

Form of nomen = Μορφή του “Ονόματος”Κάθε πρόσθετη πληροφορία που βοηθάει να το ερμηνεύσουμε π.χ συντομογραφία ή πλήρες όνομα)συντομογραφία ή πλήρες όνομα)

Time of validity of nomen = Χρόνος εγκυρότητας του “Ονόματος”

Η χρονική περίοδος κατά την οποία το “Όνομα” είναι έγκυρο στο λεξιλόγιο. Μην συγχέεται με τη χρονική περίοδο που καλύπτει το thema.

Audience = ΚοινόΗ κοινότητα για την οποία το “Όνομα” είναι η προτιμητέα μορφή

Status of nomen = Κατάσταση “Ονόματος”Η κατάσταση του ονόματος εντός του συστήματος καθιερωμένων αποδόσεων. Π.χ. υπό κατάργηση, Έγκυρο

43

χ ργη η, γ ρ

User tasks σε FRBR FRAD και FRSADUser tasks σε FRBR, FRAD και FRSAD

FRBR FRAD FRSADFRBR FRAD FRSADΕύρεση (Find) Εύρεση (Find) Εύρεση (Find)

Ταυτοποίηση (Identify) Ταυτοποίηση (Identify) Ταυτοποίηση (Identify)

Επιλογή (Select) Επιλογή (Select)γή ( ) γή ( )

Απόκτηση (Obtain)

Εξ ύ (E l )Εξερεύνηση (Explore)

Contextualize

Justify

44

Resource Description and Access (RDA)

45

RDA: βασικές αρχέςΚανόνες καταλογογράφησης

“RDA provides a set of guidelines and instructions on formulating data to support resource discovery”discovery“RDA provides a comprehensive set of guidelines and instructions covering all types of content and media”

Εναρμόνιση με τις τέσσερις βασικές λειτουργίες των FRBR εύρεση ταυτοποίηση επιλογή απόκτησηαπόκτηση 

Σε σχέση με τις καθιερωμένες αποδόσεις (Ονόματα, Συλλογικά Όργανα, Έννοιες κτλ) είναι σχεδιασμένοι ώστε να βοηθούν το χρήστη να:

Βρουν, π.χ. να βρουν πληροφορίες για την οντότητα και τους πόρους που συνδέονται με αυτήνΤαυτοποιήσουν, π.χ. να επιβεβαιώσουν ότι η οντότητα που περιγράφεται είναι αυτή για την οποία έψαξανΔιευκρινίσουν, πχ. να ξεκαθαρίσουν τις σχέσεις μεταξύ δύο ή περισσότερων οντοτήτων Καταλάβουν π χ να καταλάβουν γιατί το συγκεκριμένο όνομα έχει επιλεγεί για τηΚαταλάβουν, π.χ. να καταλάβουν γιατί το συγκεκριμένο όνομα έχει επιλεγεί για τη συγκεκριμένη οντότητα

46

RDA και σχέσεις με άλλα πρότυπαRDA και σχέσεις με άλλα πρότυπα

Βά δ ώΒάσει των δημιουργών τους

Οι RDA βασίζονται στους Αγγλοαμερικάνικους κανόνες καταλογογράφησηςΟι RDA βασίζονται στους Αγγλοαμερικάνικους κανόνες καταλογογράφησης “is built on foundations established by the Anglo‐American Cataloguing Rules (AACR) and the cataloguing traditions on which it was based”

Λαμβάνουν υπόψη τους τόσο τα ISBD όσο και το MARC 21 (bibliographic & authority) Είναι συμβατοί τόσο με ISBD καιMARC 21, όσο και με το Dublin Core 

Δίνονται αντιστοιχίσεις στα παραπάνω σχήματα στα παραρτήματα D και E Έχουν ληφθεί υπόψη πρότυπα μεταδεδομένων και από άλλους φορείς (μουσεία, αρχεία, σημασιολογικός ιστός κτλ) ώστε να υπάρχει ένα αποτελεσματικό επίπεδο ευθυγράμμισης μεταξύ αυτών και των RDA

47

Ευθυγράμμιση με FRBRΕυθυγράμμιση με FRBR 

Βά δ ώΒάσει των δημιουργών τους

Τα στοιχεία δεδομένων των RDA γενικά αντικατοπτρίζουν τις ιδιότητεςΤα στοιχεία δεδομένων των RDA γενικά αντικατοπτρίζουν τις ιδιότητες και τις σχέσεις των οντοτήτων Έργο, Έκφραση, Manifestation και Αντίτυπο όπως αυτές ορίζονται από τους FRBR

Οι RDA μπορεί στο μέλλον να εμπλουτιστούν και με άλλα στοιχεία που δεν ορίζονται στους FRBR

Ιδιότητες και σχέσεις των οντοτήτων Έργο, Έκφραση, Manifestation και Αντίτυπο των οποίων ο κύριος στόχος είναι η διαχείριση του πόρου (για παράδειγμα: πρόσκτηση, διατήρηση) είναι για την ώρα εκτός στόχου των RDARDA

48

Ευθυγράμμιση με FRADΕυθυγράμμιση με FRAD Βάσει των δημιουργών τουςΒάσει των δημιουργών τους

Τα στοιχεία δεδομένων των RDA γενικά αντικατοπτρίζουν τις ιδιότητες και τις σχέσεις των οντοτήτων με τις οντότητες Πρόσωπο Οικογένεια Συλλογικόσχέσεις των οντοτήτων με τις οντότητες Πρόσωπο, Οικογένεια, Συλλογικό Όργανο και Τόπος όπως αυτά ορίζονται από τους FRADΟι ιδιότητες που σχετίζονται με τις οντότητες Όνομα, Identifier, Σημείο Πρόσβασης και Κανόνες καλύπτονται επιλεκτικάΟι RDA μπορεί στο μέλλον να εμπλουτιστούν και με άλλα στοιχεία που δεν ορίζονται στους FRADΟι ιδιότητες και σχέσεις για τις οντότητες Έννοια, Αντικείμενο και Γεγονός, όπως ορίζονται στους FRAD είναι εκτός των στόχων των RDA στην παρούσα φάσηορίζονται στους FRAD, είναι εκτός των στόχων των RDA στην παρούσα φάσηΟι σχέσεις μεταξύ των Σημείων Πρόσβασης, όπως ορίζονται στους FRAD, είναι εκτός των στόχων των RDA στην παρούσα φάσηΙδιότητες και σχέσεις των οντοτήτων Πρόσωπο, Οικογένεια, Συλλογικό Όργανο, Έ Έ ί ύ ό ί ώ ίΈργο και Έκφραση των οποίων ο κύριος στόχος είναι η τα δικαιώματα είναι για την ώρα εκτός στόχου των RDA

49

Περιεχόμενα RDA: Κύριο μέρος0: ΕισαγωγήΕνότητα 1: Καταγράφοντας Ιδιότητες του Manifestation και του ΑντιτύπουΕνότητα 2: Καταγράφοντας Ιδιότητες του Έργου και της ΈκφρασηςΕνότητα 3: Καταγράφοντας Ιδιότητες του Προσώπου, της Οικογένειας και του Συλλογικού Οργάνου Ενότητα 4: Καταγράφοντας Ιδιότητες των Έννοια, Αντικείμενο, Γεγονός και Τόπος Ενότητα 5: Καταγράφοντας Κύριες Σχέσεις μεταξύ Έργου, Έκφρασης, Manifestation, Αντιτύπουό ά έ ό έ άΕνότητα 6: Καταγράφοντας Σχέσεις με τα Πρόσωπα, Οικογένειες και Συλλογικά 

Όργανα Ενότητα 7: Καταγράφοντας Σχέσεις με τις Έννοιες, Αντικείμενα, Γεγονότα και Τόπους [Κενό στην πρώτη έκδοση]Τόπους [Κενό στην πρώτη έκδοση]Ενότητα 8: Καταγράφοντας Σχέσεις μεταξύ Έργου, Έκφρασης, Manifestation, ΑντιτύπουΕνότητα 9: Καταγράφοντας Σχέσεις ανάμεσα σε Πρόσωπα Οικογένειες καιΕνότητα 9: Καταγράφοντας Σχέσεις ανάμεσα σε Πρόσωπα, Οικογένειες και Συλλογικά Όργανα Ενότητα 10: Καταγράφοντας Σχέσεις ανάμεσα σε Έννοιες, Αντικείμενα, Γεγονότα και Τόπους [Κενό στην πρώτη έκδοση]

50

και Τόπους [Κενό στην πρώτη έκδοση]

Περιεχόμενα RDA: Παραρτήματα ΙΠεριεχόμενα RDA: Παραρτήματα Ι

A C it li ti Κ φ λ ίA : Capitalization = ΚεφαλαίαB : Abbreviations = ΣυντομογραφίεςC : Initial Articles = Εισαγωγικά άρθραγ γ ρ ρD : Record Syntaxes for Descriptive Data = Σύνταξη εγγραφής για τις περιγραφικές πληροφορίεςE : Record Syntaxes for Access Point Control = Σύνταξη εγγραφήςE : Record Syntaxes for Access Point Control = Σύνταξη εγγραφής για τα σημεία πρόσβασηςF : Additional Instructions on Names of Persons = Επιπρόσθετες πληροφορίες για τα ονόματα Προσώπων [για ονόματα σε συγκεκριμένεςπληροφορίες για τα ονόματα Προσώπων [για ονόματα σε συγκεκριμένες γλώσσες πλην αγγλικών, δεν περιλαμβάνει ελληνικά]G : Titles of Nobility, Terms of Rank, Etc. = Τίτλοι τιμής κτλH : Dates in the Christian Calendar = Ημερομηνίες στο χριστιανικόH : Dates in the Christian Calendar = Ημερομηνίες στο χριστιανικό ημερολόγιο

51

Περιεχόμενα RDA: Παραρτήματα ΙΙΠεριεχόμενα RDA: Παραρτήματα ΙΙ

I : Relationship Designators: Relationships between a Resource andI : Relationship Designators: Relationships between a Resource and Persons, Families, and Corporate Bodies Associated with the Resource = Προσδιοριστές σχέσεων: Σχέσεις μεταξύ ενός πόρου και Προσώπων, Οικογενειών και Συλλογικών Οργάνων που σχετίζονται με τον πόροΟικογενειών και Συλλογικών Οργάνων που σχετίζονται με τον πόροJ : Relationship Designators: Relationships between Works, Expressions, Manifestations, and Items = Προσδιοριστές σχέσεων: Σχέσεις μεταξύ Έργου Έκφρασης Manifestation ΑντιτύπουΈργου, Έκφρασης, Manifestation, ΑντιτύπουK : Relationship Designators: Relationships between Persons, Families, and Corporate Bodies = Προσδιοριστές σχέσεων: Σχέσεις μεταξύ Προσώπων Οικογενειών και Συλλογικών ΟργάνωνΠροσώπων, Οικογενειών και Συλλογικών Οργάνων L : Relationship Designators: Relationships Between Concepts, Objects, Events, and Places = Προσδιοριστές σχέσεων: Σχέσεις μεταξύ Εννοιών, Αντικειμένων Γεγονότων και Τόπων [Κενό στην πρώτη έκδοση]Αντικειμένων, Γεγονότων και Τόπων [Κενό στην πρώτη έκδοση]Γλωσσάρι

52

Καταγράφοντας δεδομένα με τους RDAΚαταγράφοντας δεδομένα με τους RDA

ί ό άΟι RDA είναι κανόνες καταλογογράφησης και δεν δεσμεύονται από σχήματα κωδικοποίησηςΚάποιες φορές είναι απαραίτητη η προσφυγή σε «εξωτερικάΚάποιες φορές είναι απαραίτητη η προσφυγή σε «εξωτερικά λεξιλόγια» (external vocabularies) για την άντληση της προβλεπόμενης τιμής

π.χ. για τη γραφή η τιμή θα πρέπει να αντληθεί από το ISO 15924Σε κάποιες περιπτώσεις οι RDA περιέχουν δικά τους «λεξιλόγια» τα οποία έχουν αναπτυχθεί ειδικά για αυτό το«λεξιλόγια» τα οποία έχουν αναπτυχθεί ειδικά για αυτό το σκοπόΚάποια από τα στοιχεία ονομάζονται Core elements (βασικά χ μ ζ (βστοιχεία) και είναι «υποχρεωτικά»

53

Σχέσεις ανά επίπεδοΠαράρτημα IΠαράρτημα I

ί έ ώ ώ ύΧωρίζονται οι σχέσεις δημιουργών‐συντελεστών μεταξύ Προσώπων, Οικογενειών και Συλλογικών Οργάνων ανάλογα με το αν αναφέρονται στο επίπεδο του Έργου, τηςμε το αν αναφέρονται στο επίπεδο του Έργου, της Εκδήλωσης, του Manifestation ή του Αντιτύπου. 

ΠαραδείγματαΑρχιτέκτονας, Συγγραφέας, Χορογράφος συνδέονται με το επίπεδο του Έργουτου ΈργουΕπιμελητής, εικονογράφος, μεταφραστής συνδέονται με το επίπεδο της ΈκφρασηςΧ ά λ θ άφ δέ ί δ M if t tiΧαράκτης, λιθογράφος συνδέονται με το επίπεδο του ManifestationΤωρινός ιδιοκτήτης, προηγούμενος ιδιοκτήτης, συντηρητής,συνδέονται με το επίπεδο του Αντιτύπου

54

Οντότητες, Ιδιότητες και ΣχέσειςΠαράδειγμα σε γραφική αναπαράσταση

Τίτλος Ημερ. ... Τίτλος Γλώσ. ... Εκδότ. Ημερ. ... ID Ταξ. ...

Έργο Έκφραση Manifestation Αντίτυποπραγματώνεται ενσωματώνεται «μήτρα»

Πρόσωπο Α Πρόσωπο ΒΣυλλογικό ΌργανοΠρόσωπο Α

Όνομα Ημερ ...

ρ

Ό Η

Όργανο

Ό Τό

55

Όνομα Ημερ. Όνομα Ημερ. ... Όνομα Τόπος ...

FRBRizationFRBRization

Μανόλης Πεπονάκης (peponakis@ionio.gr)

56

Βασικός στόχος και ΣτάδιαΒασικός στόχος και ΣτάδιαΣτόχοςτόχος

Να εντοπιστούν εντός των βιβλιογραφικών εγγραφών (κωδικοποιημένων σε διάφορα σχήματα) οι οντότητες των FRBR και νααντιστοιχισθούν σε αυτές οι σχετικές ιδιότητες

ΣτάδιαΕντοπισμός των εγγραφών που αποτελούν ένα Έργο Εντοπισμός των εγγραφών που αποτελούν Εκφράσεις εντός τουΕντοπισμός των εγγραφών που αποτελούν Εκφράσεις εντός του συγκεκριμένου ΈργουΕντοπισμός των εγγραφών που αποτελούν τα πολλαπλά Manifestationsa estat o s

Μόνο στην περίπτωση πολλών πηγών ή λανθασμένης καταλογογράφησηςΑντιστοίχιση των πληροφοριών (πεδίων‐υποπεδίων) των βιβλιογραφικών εγγραφών στις αντίστοιχες οντότητες και ιδιότητες β β γρ φ γγρ φ ς χ ς η ς η ςτων FRBRΕμφάνιση της νέας δομής

57

ΕντοπισμόςΈργων (με χρήση κλειδιών)Εντοπισμός Έργων (με χρήση κλειδιών)

∆ημιουργία κλειδιώνΤίτλος – Συγγραφέας – Μορφή

Σε κάποιες περιπτώσεις δεν λαμβάνεται υπόψη η μορφή (π.χ. αλγόριθμος OCLC) οπότε η συσταδοποίηση (clustering)γίνεται σε ένα επίπεδο υψηλότερο αυτού του Έργουγίνεται σε ένα επίπεδο υψηλότερο αυτού του Έργου

Σύγκριση κλειδιώνΣύγκριση κλειδιώνΊδιο κλειδί σημαίνει ίδιο Έργο

Η σύγκριση μπορεί να μην προκύπτει με απόλυτη ταύτιση γ ρ η μ ρ μη ρ μ η η(matching) αλλά με βαθμό ομοιότητας

Ορίζεται ένα όριο (threshold) ανάλογα με τα δεδομένα και τον αλγόριθμο συσταδοποίησης (clustering)

58

αλγόριθμο συσταδοποίησης (clustering)

Εντοπισμός ΕκφράσεωνΕντοπισμός Εκφράσεων

Στην περίπτωση των Έργων η συσταδοποίηση λαμβάνει χώρα στο σύνολο των εγγραφών, ενώ στην περίπτωση των Εκφράσεων εντός των βιβλιογραφικών εγγραφών για έναΕκφράσεων εντός των βιβλιογραφικών εγγραφών για ένα ΈργοΟ ακριβής εντοπισμός τους είναι εξαιρετικά δύσκολοςΟ ακριβής εντοπισμός τους είναι εξαιρετικά δύσκολος 

Ασάφεια στον ορισμό της Έκφρασης από τους FRBRΔιάσπαρτη πληροφορία σε πολλά πεδία η πληροφορίαρ η ηρ φ ρ η ηρ φ ρΠληροφορία κωδικοποιημένη με τρόπο που στερείται σταθερότητας 

Απλουστευτική προσέγγισηΓλώσσα και μορφή

59

ΕντοπισμόςManifestationsΕντοπισμός Manifestations

Για δεδομένα από μια πηγή κατά κανόνα δεν υφίσταται διότι πρέπει να υπάρχει μία βιβλιογραφική εγγραφή ανά ManifestationManifestation

Εκτός από περιπτώσεις λάθους καταλογογράφησης

Για δεδομένα από πολλές πηγές ακολουθούνται διαδικασίες de‐duplication

Κατά κανόνα η διαδικασία του de‐duplication προηγείται αυτής του FRBRization στις υλοποιήσεις σε συλλογικούς καταλόγουςΣ ύ li λλ ύ ί ί λ δ ά ύΣε εικονικούς on line συλλογικούς μπορεί να γίνει με κλειδιά ταύτισης εγγραφών

60

Εμφάνιση νέας δομήςΕμφάνιση νέας δομής

Αντιστοίχηση πεδίων MARC (Dublin Core ή όποιου σχήματος μεταδεδομένων) με FRBR

Δ δ έ ό ά Α FRBR (! !)Δεδομένη, από το παράρτημα Α των FRBR (!;!)

Ποιος θα είναι “αντιπρόσωπος” ενός πεδίου;επιλογή της μορφής εκείνης που έχει τις περισσότερες επαναλήψειςεπιλογή της μορφής εκείνης που έχει τις περισσότερες επαναλήψεις στις επιμέρους βιβλιογραφικές εγγραφές; επιλογή της μορφής του authority file;το πεδίο που είναι στη Χ γλώσσα, το μεγαλύτερο πεδίο, κτλ…

Ασυμβατότητα με τους κανόνες καταλογογράφησης που ύ ή Sχρησιμοποιούνται σήμερα και τα ISBDs

Μονόδρομος (;) οι RDA

61

Παράδειγμα FRBRization από LCρ γμFRBR Display Tool Version 2.0 (http://www.loc.gov/marc/marc‐functional‐analysis/tool.html)

A h W l E d 1909Author: Welty, Eudora, 1909Work: A curtain of green

Έργο + Πρόσωπο

Form: text ‐ EnglishEdition: 

Title: A curtain of green: a book of stories

Έκφραση !

Title: A curtain of green: a book of storiesStatement of responsibility: by Eudora Welty. Imprint: Southern Living Gallery, [1983, c1941] Physical Description: xix 285 p : ill (some col ) ; 23 cmPhysical Description: xix, 285 p. : ill. (some col.) ; 23 cm. 

Edition: Title: A curtain of green

Manifestations

Statement of responsibility: with an introduction by Katherine Anne Porter. Imprint: Doubleday, Doran and Company, inc, 1941 

62

Physical Description: xix, 285 p. 22 cm.

Αποτελεσματικό FRBRizationΑποτελεσματικό FRBRization 

Χρήση αρχείων καθιερωμένων αποδόσεωνΧρήση αρχείων καθιερωμένων αποδόσεωνΣτην καταχώρηση δεδομένωνΣτην παραγωγή κλειδιών

Ύπαρξη ομοιόμορφων τίτλων

Ομοιογενή βιβλιογραφικά δεδομένα περιγραφικού τμήματος

Κ ί ό Ε φ άΚυρίως για τον εντοπισμό των Εκφράσεων

Ποιότητα αλγορίθμου clusteringη γ ρ μ gΠροσέγγιση με διαφορετικό αλγόριθμο στο κάθε τμήμα του κλειδιού

63

Προβλήματα FRBRizationόπως αυτό υλοποιείται σήμερα

Περιορίζεται στην ανίχνευση σχέσεων μεταξύ των οντοτήτων της πρώτης ομάδας

Ένα είδος “Work set clustering” το οποίο συχνά αγνοεί:Ένα είδος  Work set clustering  το οποίο συχνά αγνοεί:τη διάκριση μεταξύ σχετικών Έργων

π.χ. εντάσσει στην ίδια ομάδα ένα βιβλίο και μια ταινία (OCLC)τη διάκριση μεταξύ Εκφράσεων

Αναπαράγει μια επισφαλή κληρονομικότηταπ.χ. μια θεματική επικεφαλίδα που σχετίζεται με τη γλώσσα είναι λάθος να συνδεθεί με το Έργος μ ργ

Αγνοεί αρκετά από τα στοιχεία των αρχείων καθιερωμένων αποδόσεων για την παραγωγή ιδιοτήτων των οντοτήτων

π χ η καταγραφή της εποχής δημιουργίας του Έργου έστω καιπ.χ. η καταγραφή της εποχής δημιουργίας του Έργου έστω και προσεγγιστικά, βάσει του συγγραφέα

64

Αποτελεσματικό FRBRization(σε ελληνικούς καταλόγους;!)

Απουσία αρχείων καθιερωμένων αποδόσεωνΤόσο στην καταχώρηση δεδομένωνΌ ί φ ά ή λ δ ώΌσο και ως σημείο αναφοράς για την παραγωγή κλειδιών

Προβληματικοί ομοιόμορφοι τίτλοιΠροβληματικοί ομοιόμορφοι τίτλοιΜικρή παρουσία ομοιόμορφων τίτλων οι οποίοι δεν δικαιολογούν το χαρακτηριστικό “ομοιόμορφος”

Μεγάλη ανομοιογένεια στα βιβλιογραφικά δεδομένα του φ ύ ήπεριγραφικού τμήματος

65

Σ δ δ έ Α ά Δ δ έΣυνδεδεμένα Ανοικτά Δεδομένα(Linked Open Data): Το νέο ψηφιακό ( p ) ψηφπεριβάλλον και οι δυνατότητες που προσφέρειπροσφέρει

Μιχάλης Σφακάκης (sfakakis@ionio gr)(sfakakis@ionio.gr)

66

Συνδεδεμένα Δεδομένα – ως όρος

Αναφέρεται ως ένα σύνολο από βέλτιστες πρακτικές για τη δημοσίευση και σύνδεσηπρακτικές για τη δημοσίευση και σύνδεση δομημένων δεδομένων στον Ιστό 

67

Συνδεδεμένα Δεδομένα

Τα μέσα για την επίτευξη του Ιστού των Δεδομένων ή Σημασιολογικού Ιστούημ γ

Πως επηρεάζουν τα δεδομένα και ευρύτερα το περιβάλλον των βιβλιοθηκών;

68

Ενότητες παρουσίασηςΕνότητες παρουσίασης 

… ΕισαγωγήΈννοιες τεχνολογίες αναγκαιότηταΈννοιες, τεχνολογίες, αναγκαιότηταRDF, λεξιλόγιαΑνοιχτά Συνδεδεμένα δεδομέναΣυνδεδεμένα Δεδομένα Βιβλιοθηκών

Virtual International Authority FileVirtual International Authority File69

Παραδοσιακός Ιστός ήό ίΙστός των Τεκμηρίων

Η δημοσίευση και η πρόσβαση της πληροφορίας πραγματοποιείται συνδέοντας τεκμήρια με υπερσυνδέσμους (hyperlinks) και χρησιμοποιώντας τα προγράμματα περιηγητές του Ιστού (Webτα προγράμματα περιηγητές του Ιστού (Web Browsers) 

Οι μηχανές αναζήτησης ευρετηριάζουν τα τεκμήρια,Οι μηχανές αναζήτησης ευρετηριάζουν τα τεκμήρια, ακολουθούν και αναλύουν τους υπερσυνδέσμους παρέχοντας δυνατότητες επερωτήσεων 

70

Ιστός των ΤεκμηρίωνΙστός των Τεκμηρίων

71

Ιστός των ΤεκμηρίωνΙστός των Τεκμηρίων

72

Ιστός των Τεκμηρίων  – τα δεδομέναπού βρίσκονται, πώς ανακτούνται;

Μέχρι πρόσφατα, η κοινή χρήση των δεδομένων δεν είναι τόσο εύκολη όσο είναι η κοινή χρήση των τεκμηρίωνΣυνήθως τα δεδομένα είναι:

Κριμένα μέσα στα τεκμήρια, HTML σελίδες, ήΔημοσιεύονται σαν “ακατέργαστα” δεδομένα (row data) σε μορφέςΔημοσιεύονται σαν  ακατέργαστα  δεδομένα (row data) σε μορφές όπως HTML πίνακες, XML, κλπ.

Συμπεριλαμβάνουν ελάχιστες πληροφορίες αναφορικά με τη δομή και τη σημασιολογία τουςδομή και τη σημασιολογία τουςΟι σύνδεσμοι υπερκειμένου απλά συνδέουν τεκμήρια χωρίς να δίνουν περεταίρω πληροφορία για τον τύπο της σύνδεσης

Τα δομημένα δεδομένα είναι προσβάσιμα στον Ιστό μέσω Web 2 0 APISWeb 2.0 APIS 

73

Παγκόσμιος Ιστός – βασικά ερωτήματα για την πρόσβαση και χρήση των δεδομένων

Οι Heath, T., Bizer, C. (2011) τα συνοψίζουν στα παρακάτω:Ποιος είναι ο βέλτιστος τρόπος να παρέχουμε πρόσβαση στα δ δ έ έ ώ ί δ ή λύ ύ λδεδομένα έτσι ώστε να είναι δυνατή και πολύ εύκολη η επαναχρησιμοποίηση τους;Πώς είναι δυνατόν να ανακαλύψουμε άλλα σχετικά δεδομένα μέσα στο πλήθος των διαθέσιμων δεδομένων;στο πλήθος των διαθέσιμων δεδομένων;Πώς είναι δυνατόν οι εφαρμογές να μπορούν να συσχετίσουν και να ενοποιούν μεγάλους όγκους δεδομένων από πηγές που δεν γνωρίζουν;γνωρίζουν;

“ J t th WWW h l ti i d th t“…Just as the WWW has revolutionized the way we connect and consume documents, so can it revolutionize the way we discover, access, integrate and use data.”

74

Τι θέλουμε με τα Συνδεδεμένα ΔεδομέναΤι θέλουμε με τα Συνδεδεμένα Δεδομένα 

Εν ολίγοις, χρησιμοποιώντας τον Ιστό να δημιουργήσουμε δέ δ λ έ ύ ( d li k ) ξύσυνδέσεις δηλωμένου τύπου (typed links) μεταξύ των 

δεδομένων από διαφορετικές πηγές

Τεχνικά, τα Συνδεδεμένα Δεδομένα αναφέρονται σεΤεχνικά, τα Συνδεδεμένα Δεδομένα αναφέρονται σε δημοσιευμένα δεδομένα στον Ιστό με τέτοιο τρόπο ώστε: 

Να είναι μηχ‐αναγνώσιμα ί ί ά θ έΗ σημασία τους να είναι ρητά καθορισμένη

Να είναι συνδεδεμένα με άλλα σύνολα δεδομένων άλλων πηγών Να μπορούν να συνδεθούν από άλλα δεδομένα άλλων πηγών μ ρ μ ηγ

75

Σ δ δ έ Δ δ έ λ ίΣυνδεδεμένα Δεδομένα ‐ τεχνολογία

HTTP URIs για αναγνώριση – ταυτοποίηση πόρωνπ.χ. http://dlib.ionio.gr/people/sfakakis‐michalisπ.χ. http://dlib.ionio.gr/people/sfakakis michalishttp://www.w3.org/2002/07/owl#sameAs

HTTP πρωτόκολλο  

RDF μοντέλο αναπαράστασης δεδομένων

76

R D i ti F k (RDF) έλResource Description Framework (RDF) μοντέλο

Το RDF μοντέλο είναι ένα γενικό μοντέλο, βασισμένο στη δομή του γράφου που αναπαριστά και συνδέει δεδομένα τα οποία περιγράφουν αντικείμενα (πόρους)οποία περιγράφουν αντικείμενα (πόρους)

Κωδικοποιεί τα δεδομένα σε μορφή τριάδων με τη μορφή 

Υποκείμενο (Subject), Κατηγόρημα (Predicate), Αντικείμενο (Object)

π χ ο Σφακάκης έχει email διεύθυνση sfakakis@ionio grπ.χ. ο Σφακάκης έχει email διεύθυνση sfakakis@ionio.grΥποκείμενο           Κατηγόρημα          Αντικείμενο 

Σφακάκης sfakakis@ionio.gremail διεύθυνση

77

RDF – παραδείγματαRDF – παραδείγματα

Το πεδίο του UNIMARC 200  Αναπαριστά  τον Τίτλο

UNIMARC 200αναπαριστά

Τίτλο

Υποκείμενο                    Κατηγόρημα        Αντικείμενο 

ό λ άλλ λ ί λ ί έ ί λΟ Υπότιτλος και ο Παράλληλος τίτλος είναι μέρη του Τίτλου

Τίτλοςς

Υ ό λΠαράλληλος

Υπότιτλοςρ η ςτίτλος

78

URI

Λόγω της παγκόσμιας εμβέλειας του Ιστού, απαιτείται ένας ό ξ φ λίζ ό άθ ό ή δ όμηχανισμός που να εξασφαλίζει ότι κάθε πόρος ή ιδιότητα 

είναι καθολικά μοναδικό

Τι δυνατότητα αυτή την παρέχουν οι Uniform Resource Identifiers (URI)

Υπάρχουν πολλοί τρόποι (σχήματα) για να δημιουργήσουμε ένα URI

π.χ. το HTTP URI, SMS URI, DOI URI, κλπ

Τα Συνδεδεμένα Δεδομένα χρησιμοποιούν το HTTP URIΤα Συνδεδεμένα Δεδομένα χρησιμοποιούν το HTTP URIΚάθε URI αρχίζει πάντα με το http://Με το σχήμα αυτό παρέχεται επίσης και η πληροφορία για τον τρόπο 

ί ( htt ό λλ )επικοινωνίας (το http πρωτόκολλο)79

URI – ενδεικτικά παραδείγματαρ γμ

Το πεδίο του UNIMARC 200http://iflastandards.info.ns/unimarc/unimarcb/elements/P200

Η ιδιότητα αναπαριστάΗ ιδιότητα αναπαριστά http://ionio.gr.ns/demo_vocabulary/2012/V1#represents

Το υποπεδίο a του πεδίου 200 του UNIMARChttp://iflastandards.info.ns/unimarc/unimarcb/elements/P200bba

Ο τίτλος και η δήλωση υπευθυνότητας όπως ορίζεται από το πρότυπο ISBD

h // fl d d f / / bd/ l /http://iflastandards.info/ns/isbd/elements/C2004Για τα URI των ISBD βλέπε τη σελίδα Open Metadata Registry(http://metadataregistry.org/schema/show/id/25.html) 

80

RDF ‐ πληρέστερο παράδειγμαRDF ‐ … πληρέστερο παράδειγμα

http://dl.ionio.gr/pepole/michalis-sfakakis

http://xmlns.com/foaf/0.1/Person Michalis Sfakakis

81

RDF σύνδεσμοιRDF ‐ σύνδεσμοι

Ορίζουν τη σχέση που συνδέει δύο πόρουςΑ ύ δέ δ λ έ ύ ( d Li k)Αναπαριστούν συνδέσεις δηλωμένου τύπου (typed Link) μεταξύ δύο πόρων

Υποκείμενο: http://data.linkedmdb.org/resource/film/77http://data.linkedmdb.org/resource/film/77

Κατηγόρημα: http://www.w3.org/2002/07/owl#sameAs

Αντικείμενο:http://dbpedia.org/resource/Pulp_Fiction_%28film%29

82

RDF κωδικοποιήσειςRDF ‐ κωδικοποιήσεις 

Το RDF  δεν είναι data format 

Είναι ένα μοντέλο για την περιγραφή πόρων με τη μορφή Υποκειμένου, Κατηγορήματος, Αντικειμένου

Για να δημοσιευθεί ένας RDF γράφος στον Ιστό απαιτείται να κωδικοποιηθεί σε μορφή τεκμηρίου σύμφωνα με ένα 

θ έ ό ύ ξπροκαθορισμένο τρόπο σύνταξης

ΚωδικοποιήσειςΚωδικοποιήσειςRDF/XMLTurtle N triplesN‐triples

83

RDF RDF/XML κωδικοποίησηRDF – RDF/XML κωδικοποίηση

<?xml version="1.0" encoding="UTF‐8"?>?xml version 1.0  encoding UTF 8 ?<rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22‐rdf‐syntax‐ns#"xmlns:foaf="http://xmlns com/foaf/0 1">xmlns:foaf= http://xmlns.com/foaf/0.1 >

<rdf:Description rdf:about="http://dl.ionio.gr/pepole/michalis‐sfakakis"> <rdg t pe rdf reso rce "http // mlns com/foaf/0 1/Person"/><rdg:type rdf:resource="http://xmlns.com/foaf/0.1/Person"/><foaf:name>Michalis Sfakakis</foaf:name>

</rdf:Description> 

</rdf:RDF>

84

RDF Turtle κωδικο οίη ηRDF – Turtle κωδικοποίηση

@prefix rdf: <http://www.w3.org/1999/02/22‐rdf‐syntax‐ns#> .@prefix foaf: <http://xmlns.com/foaf/0.1> .@p p // / /

<http://dl.ionio.gr/pepole/michalis‐sfakakis>ttp //d o o g /pepo e/ c a s s a a srdf:type foaf:Person ;foaf:name "Michalis Sfakakis" .foaf:name  Michalis Sfakakis  .

85

RDF N triples κωδικο οίη ηRDF – N‐triples κωδικοποίηση

<http://dl.ionio.gr/pepole/michalis‐sfakakis><http://www.w3.org/1999/02/22‐rdf‐syntax‐ns#type>p // g/ / / y yp<http://xmlns.com/foaf/0.1/Person> .

<http://dl.ionio.gr/pepole/michalis‐sfakakis><http://xmlns.com/foaf/0.1/name> "Michalis Sfakakis" .<http://xmlns.com/foaf/0.1/name>  Michalis Sfakakis  . 

86

Λεξιλόγια (vocabularies)Λεξιλόγια (vocabularies) 

Στο Σημασιολογικό Ιστό, ένα Λεξιλόγιο ορίζει τις έννοιες και τις σχέσεις (αναφέρονται και σαν όροι) που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να περιγράψουν και να αναπαραστήσουν μία περιοχή που μας ενδιαφέρειπεριγράψουν και να αναπαραστήσουν μία περιοχή που μας ενδιαφέρει 

Πώς δημιουργείται ένα Λεξιλόγιο:Ε λέ έ ί θέλ ήΕπιλέγω τις έννοιες και τις συσχετίσεις που θέλω να αναπαραστήσω και τις περιγράφω με μία γλώσσα περιγραφής, όπως είναι η RDFS (RDF Vocabulary Description Language, γνωστή και σαν RDF Schema ) ή η OWL (Web Ontology Language)Language)

Όμως! … πριν αποφασίσουμε να αναπτύξουμε ένα νέο Λεξιλόγιο, επιβάλλεται να: 

Ελέγξουμε αν ήδη υπάρχει ένα άλλο που χρησιμοποιείταιΕλέγξουμε αν ήδη υπάρχει ένα άλλο που χρησιμοποιείται Επίσης, να ορίσουμε μόνο τους όρους που δεν καλύπτουν τις απαιτήσεις μας, επεκτείνοντας τα ήδη υπάρχοντα Λεξιλόγια 

87

Λεξιλόγια –ξ γενδεικτικός κατάλογος  

Friend‐of‐a‐Friend (FOAF), για περιγραφή ατόμων

Simple Knowledge Organization System (SKOS), για αναπαράσταση ταξινομιών και χαλαρά δομημένης γνώσης

Creative Commons (CC), για περιγραφή όρων αδειών χρήσης

Dublin Core (DC), για γενικά γνωρίσματα μεταδεδομένων

… 

88

Ιδιότητες του Ιστού των Δ δ έΙδιότητες του Ιστού των Δεδομένων

Ουσιαστικά, ο ιστός των Δεδομένων είναι ένα παραπάνω επίπεδο του κλασικού Ιστού των Τεκμηρίων, κάνοντας κοινή ή ώ δ ή όχρήση αρκετών ιδιοτήτων, όπως:Ο Ιστός των Δεδομένων είναι γενικός και είναι δυνατόν να περιλαμβάνει οποιοδήποτε τύπο δεδομένων Οποιοσδήποτε μπορεί να δημοσιεύσει δεδομένα στον Ιστό των ΔεδομένωνΟι εκδότες δεδομένων δεν έχουν κανένα περιορισμό για τα λεξιλόγιαΟι εκδότες δεδομένων δεν έχουν κανένα περιορισμό για τα λεξιλόγια που θα χρησιμοποιήσουν στην αναπαράσταση των δεδομένων τουςΟι οντότητες συνδέονται με RDF συνδέσμους, δημιουργώντας ένα  καθολικό γράφο δεδομένων ο οποίος εκτείνεται σε πηγές δεδομένωνκαθολικό γράφο δεδομένων ο οποίος εκτείνεται σε πηγές δεδομένων και ενεργοποιεί την ανακάλυψη νέων πηγών δεδομένων

89

Συνδεδεμένα Δεδομένα – προγράμματα περιήγησης (Browsers)

Όπως στον Ιστό υπάρχουν τα προγράμματα περιήγησης, αντίστοιχες εφαρμογές υπάρχουν και για τα Συνδεδεμένααντίστοιχες εφαρμογές υπάρχουν και για τα Συνδεδεμένα Δεδομένα

Είναι ακόμα σε πειραματική εφαρμογήί έ έΔεν είναι ευρέως διαδεδομένα

Μελλοντικά η δυνατότητα περιήγησης Συνδεδεμένων Δεδομένων θα είναι ενσωματωμένη στα σημερινά γνωστά προγράμματα περιήγησης

Ενδεικτικά παραδείγματα:Disco Hyperdata Browser (http://www4 wiwiss fu‐Disco Hyperdata Browser (http://www4.wiwiss.fuberlin.de/bizer/ng4j/disco/ )Tabulator (http://www.w3.org/2005/ajar/tab )

90

Συνδεδεμένα Δεδομένα – περιηγητής Discoμ μ ρ ηγη ής

91

Τα Ανοικτά Συνδεδεμένα Δεδομένα (Linked Open Data ‐ LOD)

Το πιο ενδεικτικό παράδειγμα αποδοχής και εφαρμογής των αρχών των Συνδεδεμένων Δεδομένωναρχών των Συνδεδεμένων ΔεδομένωνΣυλλογική προσπάθεια που θεμελιώθηκε τον Ιανουάριο του 2007 και υποστηρίχθηκε από την ομάδα W3C Semantic Web and Outreach Group

Σκοπός του έργου είναι να εξερευνήσει την ανάπτυξη τουΣκοπός του έργου είναι να εξερευνήσει την ανάπτυξη του Ιστού των δεδομένων, εστιάζοντας στο να:

Αναγνωρίσει υπάρχοντα Ανοικτά δεδομέναΤ έψ RDF ύ φ έ Σ δ δ έΤα μετατρέψει σε RDF σύμφωνα με τις αρχές των Συνδεδεμένων ΔεδομένωνΤα δημοσιεύσει στον Ιστό 

92

Το Νέφος  των Ανοικτών Συνδεδεμένων Δεδομένων –τρέχουσα αναπαράστασητρέχουσα αναπαράσταση

93

Ανοικτά Συνδεδεμένα Δεδομένα μητρώοΑνοικτά Συνδεδεμένα Δεδομένα – μητρώο

Απόφαση το 2007 για την ανάπτυξη ενός δημόσιου μητρώου Ανοικτών Συνδεδεμένων ΔεδομένωνΑνοικτών Συνδεδεμένων Δεδομένων

Αναπτύχθηκε το ανοικτό λογισμικό Comprehensive Knowledge Archive Network (CKAN)

the Data Hub ή ckan.net (παλαιότερα) είναι το δημόσιο μητρώο

h // h d h b /http://thedatahub.org/

Ενδιαφέροντα στατιστικά από τα δεδομένα του μητρώου φ ρ μ μη ρσχετικά με τη δομή και το περιεχόμενο των  στο:

State of the LOD Cloud (http://www4.wiwiss.fu‐berlin.de/lodcloud/state/)

94

Τα Ανοικτά Συνδεδεμένα Δεδομένα –ενδεικτικά μεγέθη

Domain # of datasets Triples %

Ενδεικτικά στοιχεία από το State of the LOD CloudDomain # of datasets Triples %

Media 25 1.841.852.061 5,82 %Geographic 31 6.145.532.484 19,43 %g p ,Government 49 13.315.009.400 42,09 %Publications 67 2.950.720.693 9,33 %Cross‐domain 41 4.184.635.715 13,23 %Life sciences 41 3.036.336.004 9,60 %User‐generated content 20 134.127.413 0,42 %

295 31.634.213.77095

Τα Ανοικτά Συνδεδεμένα Δεδομένα –Βιβλιοθήκες, Δημοσιεύσεις 

96

Συνδεδεμένα Δεδομένα Βιβλιοθηκών (Library μ μ β η ( yLinked Data)

Lib Li k d D t I b t G (LLD XG)Library Linked Data Incubator Group (LLD XG)Περίοδος δράσης Μάης 2010 – Αύγουστος 2011

Κίνητρα:Κίνητρα: Το μεταβαλλόμενο τοπίο των βιβλιοθηκών αναφορικά με δραστηριότητες, πρότυπα και πρακτικέςΗ ανάπτυξη και η δεδομένη χρήση του Ιστού, ειδικότερα του Σημασιολογικού ΙστούΗ ό ύ ξ άλλ ό έ ό θ λ όΗ αναγκαιότητα για συνύπαρξη με άλλες κοινότητες σε ένα ανοικτό, καθολικό και ολοκληρωμένο περιβάλλον διαχείρισης πληροφορίας και γνώσης

Κύρια αποτελέσματαΤελική έκθεση 

http://www.w3.org/2005/Incubator/lld/XGR‐lld‐20111025/Έκθεση με εφαρμογή τεχνολογιών Σημασιολογικού Ιστού στις Βιβλιοθήκες και σε συναφής τομείςσυναφής τομείς

http://www.w3.org/2005/Incubator/lld/XGR‐lld‐usecase‐20111025/Έκθεση για Σύνολα δεδομένων (Datasets), Τιμές λεξιλογίων (Value vocabularies), Σύνολα Στοιχείων Μεταδεδομένων (Metadata element sets or element sets) 

http://www.w3.org/2005/Incubator/lld/XGR‐lld‐vocabdataset‐20111025/http://www.w3.org/2005/Incubator/lld/XGR lld vocabdataset 20111025/

97

Συνδεδεμένα Δεδομένα ‐ ενδεικτική μ μ ήβιβλιογραφία

Bizer, C., Heath, T., Berners‐Lee, T. (2009) Linked Data – The Story so Far. In: Heath, T., Hepp, M., and Bizer, C. (eds.). Special Issue on Linked Data, International J l S i W b d I f i S (IJSWIS) ( θέ όJournal on Semantic Web and Information Systems (IJSWIS). (Διαθέσιμο από:http://linkeddata.org/docs/ijswis‐special‐issue) 

Heath T Bizer C (2011) Linked Data: Evolving the Web into a Global Data SpaceHeath, T., Bizer, C. (2011), Linked Data: Evolving the Web into a Global Data Space(1st edition). Synthesis Lectures on the Semantic Web: Theory and Technology, 1:1, 1‐136. Morgan & Claypool (html εκδοχή διαθέσιμη από : http://linkeddatabook.com/book)

Hausenblas, M., Cyganiak, R. (eds.) (2009) Linked Data Tutorial ‐ NG: Publishing and consuming linked data with RDFa, W3C Editor's Draft April 2009 (Διαθέσιμο από : http://ld2sd.deri.org/lod‐ng‐tutorial/)

W3C Incubator Group Report (2011) Library Linked Data Incubator Group Final Report (Διαθέσιμο από: http://www.w3.org/2005/Incubator/lld/XGR‐lld‐20111025/ )20111025/ )

98

Virtual International Authority File y(VIAF)

Μιχάλης Σφακάκης (sfakakis@ionio gr)(sfakakis@ionio.gr)

99

VIAFVIAF

Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου της IFLA στο Βερολίνο το 2003 οι φορείς:Die Deutsche Bibliothek (DDB)Library of Congress (LC)Library of Congress (LC)Online Computer Library Center (OCLC)

Συμφώνησαν να αναπτύξουν ένα Διεθνές Εικονικό Αρχείο ΚαθιερωμένωνΣυμφώνησαν να αναπτύξουν ένα Διεθνές Εικονικό Αρχείο Καθιερωμένων Τύπων για ονόματα προσώπων, με αρχικό στόχο να:

Αποδείξουν τη δυνατότητα ανάπτυξης και τη βιωσιμότητα της αυτόματης σύνδεσης εγγραφών καθιερωμένων τύπων από διαφορετικά Εθνικά αρχεία 

θ έ ύκαθιερωμένων τύπων Παρουσιάσουν τα πλεονεκτήματα του VIAF

Μέ ώ 2011 ύ ά όΜέχρι το χειμώνα του 2011, στο σύστημα υπάρχουν τα ονόματα προσώπων, συλλογικών οργάνων και συνεδρίων από 21 Αρχεία Καθιερωμένων Τύπων, 18 οργανισμών που συμμετέχουν 

100

VIAF χαρακτηριστικάVIAF – χαρακτηριστικά 

Σ δέ ξύ Α ί (Κ θ έ Τύ )Συνδέσεις μεταξύ Αρχείων (Καθιερωμένων Τύπων)Τα δεδομένα παραμένουν και τα συντηρούν οι φορείς που τα παράγουνΣύνθεση με διαδικασίες συγκομιδής

Πρόσβαση μέσα από τεχνολογίες του Ιστούρ β η μ χ γ ς

Πολύγλωσσα Δεδομένα 

Πλήρης συμβατότητα με τα υπάρχοντα πρότυπα (MARC21, UNIMARC)UNIMARC)

Επεκτάσιμο για οποιοδήποτε αριθμό εθνικών αρχείων θ έ όκαθιερωμένων όρων

101

VIAF υλοποίησηVIAF – υλοποίηση

Πρόβλημα ταύτισης Διαφορετικά Πρόσωπα – Ένα ΌνομαΔιαφορετικά Πρόσωπα Ένα ΌνομαΈνα Πρόσωπο – Πολλά Ονόματα

Απόφαση για δημιουργία Αναβαθμισμένων Καθιερωμένων Τύπων 

102

VIAF ταύτισηVIAF – ταύτιση

Η ταύτιση γίνεται με τους Αναβαθμισμένους Καθιερωμένους Τύπους

Βιβλιογραφική ΠαραγόμενοιΒιβλιογραφικήΕγγραφή

Παραγόμενοι Καθιερωμένοι Τύποι

ΑναβαθμισμένηΚαθιερωμένηΕγγραφή

ΑναβαθμισμένηΚαθιερωμένη εγγραφή

103

VIAF πρόσβασηVIAF – πρόσβαση 

http://viaf.org/

104

VIAF πρόσβασηVIAF – πρόσβαση 

The search box at the top of this page searches a merged view of VIAF derived from the name authority and related bibliographic data of the participating libraries.y g p p p g

105

VIAF ένα παράδειγμαVIAF – ένα παράδειγμα 

106

VIAF ένα παράδειγμα εμφάνισης σε RDF/XMLVIAF – ένα παράδειγμα εμφάνισης σε RDF/XML

107

VIAF λ φ ί β βλ φίVIAF – πληροφορίες, βιβλιογραφία

http://www.oclc.org/research/activities/viaf/

108

Προβληματισμοί IΠροβληματισμοί ‐ I

Το περιβάλλον των βιβλιοθηκών αλλάζει και οδηγεί τόσο τις βιβλιοθήκες όσο και ολόκληρη τη βιβλιοθηκονομία να β β ή ς ηρη η β β η μεπαναπροσδιορίσουν και να αναπροσαρμόσουν το αντικείμενο, τον τρόπο δράσης και παροχής υπηρεσιών

Η ανάπτυξη του Ιστού των δεδομένων ή Σημασιολογικού Ιστού καθορίζει το πλαίσιοΙστού καθορίζει το πλαίσιο

Οι βιβλιοθήκες από το “απομονωμένο” περιβάλλον β β ή ς μ μ ρ βλειτουργίας τους, τόσο ως μονάδες όσο και ως κοινότητα, εντάσσονται σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον δημοσίευσης πληροφορίας και γνώσηςδημοσίευσης πληροφορίας και γνώσης

109

Προβληματισμοί IIΠροβληματισμοί ‐ II

Μεταφέρονται από τα ολοκληρωμένα συστήματα αυτοματισμού σε σύνθεση συστημάτων και υπηρεσιών μέσωαυτοματισμού σε σύνθεση συστημάτων και υπηρεσιών μέσω του ιστού

Τα ερωτήματα που τίθενται σήμερα αφορούν Τον επαναπροσδιορισμό των δεδομένων που διαχειρίζονται καιΤον επαναπροσδιορισμό των δεδομένων που διαχειρίζονται και επιμελούνταιΤο σύνολο και τον τρόπο των υπηρεσιών που παρέχουν 

Οι απαντήσεις θα πρέπει να είναι τέτοιες που να εξασφαλίζουν την ομαλή μετάβαση στη νέα τάξη πραγμάτων που επιβάλει η σύγχρονη ψηφιακή εποχήπου επιβάλει η σύγχρονη ψηφιακή εποχή

110