ОНЦЛОХ

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©0 0 8 0 2

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

УЛААНБААТАР2018.01.05

ҮҮЛШИНЭ

-19° -29°

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2428.91 373.90 42.42

ЗЭС 5-ЧИНГИС БОНД

100.070.04%99.450

0.12%

АЛТMSE ALL 10-ЧИНГИС БОНД

1310.000.19%

УЛС ТӨРТөв банкны тухай хуулийн төслийг эцсийн хэлэлцүүлэгт шилжүүллээ. МАХН-ын дүрмийн өөрчлөл-тийг Дээд шүүх өнөөдөр хэлэлцэнэ. Хятадын Ерөн хий консулын барилга барих газрыг улсын тусгай хэрэгцээнд авна. Мөнгө угаах болон терро риз-мыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай хуульд өөрчлөлт оруулна. Сангийн сайдад Санхүүгийн хяналт, шалгалтын улсын ерөн­хий байцаагчийн эрх олголоо.

ЭДИЙН ЗАСАГХөрөнгийн биржийн "MSE ALL" индекс 0.001 хувиар буурч, 1189.25 нэгж болов. Монголбанк криптовалютыг мөнгөн тэмдэгт хэмээн үзэхгүй болохыг мэдэгдлээ. Golden Gobi брэндийн шоколадыг Япон руу экспортолж эхэллээ. Газрын тосны фьючерс ханш өнгөрсөн онд 12 хувиар өсчээ. БНХАУ-ын “Caixin” индекс сүүлийн гурван жилийн дээд түвшинд хүрэв.

НИЙГЭМЗалуучуудын хөгжлийн үндэсний зөвлөлийг ХНХ­ын сайд С.Чинзориг ахална. МҮЭХ ХХОАТ-ын нэмэгд лийг нэг жилээр хойшлуулахыг Засгийн газраас шаардлаа. Хилийн чанадад байгаа ДТГ­ууд гадаад паспортын хугацааг сунгахгүй. Эрүүл мэндийн хөгжлийн төвийн захирал Б.Нарантуяаг үүрэгт ажлаас нь чөлөөлжээ. 2020 он гэхэд нийслэлд 16 мянган айлын түрээсийн орон сууц барина.

ДЭЛХИЙАНУ-ын Ерөнхийлөгч Д.Трамп сонгуулийн луйврыг судлах комиссыг татан буулгав.Хойд Солонгосын баллистик пуужин хот дээр унасан тухай хэвлэлд мэдээлжээ.Брент маркийн нефтийн үнэ 2015 оноос хойш анх удаа 68 ам.доллараас давлаа.Хятадын Ерөнхийлөгч Ши Жиньпин ХАЧА­ийн 2018 оны сургуулилтыг батлав. Парисын нисэх буудлаас тэнэмэл эр хагас сая шахам евро авч гарсан байна.

71470.08%1189.03

1.02%

2017.12.05, БААСАН ~ №003 (802) YНЭ: 1000₮~ СОЁЛТ ХҮНИЙ ӨГЛӨӨ СОНИН УНШИХААС ЭХЭЛДЭГ ~

ЗГМ

"Чингис" бондын төлбөрийг шилжүүлнэИнгэснээр таван жилийн хугацаатай “Чингис” бондын арилжаа эцэслэж байна. > 11

Кавказ: Hэн болзошгүй тэсрэлт

Өвөр Кавказад мөргөлдөөн дэгд вэл нийтийг хамарсан тоталь дайн гарах магадлалтай. > 4

850 мянган ам.доллараар нүдтэй болох боломжтой

Ажлын байрны технологи шинэ хэлбэрийн дарамт үүсгэв

Ubinfo.mn сайт шилдэгт багтлааGogo.mnXopom.comIkon.mnCaak.mnUbinfo.mn

“Засгийн газрын мэдээ” сонины цахим хуудас Ubinfo.mn нь Монголын мэдээллийн шилдэг сайтуудын тавдугаарт бичигдлээ.

Zaluu.comNews.mnMedee.mnOlloo.mnPeak.mn

Эх сурвалж: Alexa.com©

ubinfo.mnБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

THE OFFICIAL GAZETTE

Зөвхөн хүчирхэг үндэстэн, хүчирхэг улстөрч өөртөө хатуу шүүмжлэлтэй хандаж чаднаД.Бямбасүрэн

ЦАГ АГААР

Нууц асуудал хэлэлцэх горимоор болсон Засгийн газрын хуралдаанаас "Эрдэнэт үйлдвэр"­ийн 49 хувийг төрийн мэдэлд авахаар дахин шийджээ. Яг энэ шийдвэрийг Ж.Эрдэнэбатын Засгийн газар гаргаж, хувийн өмчийг хууль бусаар булаасан гэж Дээд шүүхэд ялагдаад байсан юм. 2

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Дээд шүүхийн шийдвэрийг ЗГ хүчингүй болгов

ЗГМ: СЭДЭВ

Хэдхэн жилийн өмнө байр шил тогтоогч, онцгой дуу авиа гаргадаг төхөөрөмжийн тухай мэдээллийг та технологийн дэвшил мэтээр хүлээж авдаг байсан байх. Харин өнөөдөр энэ бүх хэрэгсэл хүн бүрийн заавал ашиглах ёстой, аюулгүй амьдралын нэг туслагч болжээ. Өөрөөр хэлбэл, эдгээр төхөөрөмжийг амьдрал ахуйдаа нэвтрүүлэх нь нийгмийн захиалга болон хувирав.

Саяхан интернетээс “Хүүх­дүүд хаашаа алга болоод бай­на” нийтлэлийн доор нэгэн ээж алга болсон хүүх дээ байр шил тогтоогчийн тус ламж тай олж авсан тухайгаа ху ваалцсан байв. Тэр ээж 10 настай хүүхдийг нь харанхуй хонгилд хорьсон байсан гэж бичжээ. Технологийн дэвшлийг ашиглаж, амьдын хагацлаас амь мултарсан ганц тохиолдол байсан тул тэр олон сэтгэгдэл дундаас онцгой санагдсан юм.

Нийслэлийн Цагдаагийн газ­рын өгч буй мэдээллээр 2017 оны эхний 11 сарын байдлаар хүүхдийн эсрэг гэмт хэргийн 468 тохиолдол бүртгэгджээ. Харин 1210 хүүхэд эрэн сур вал жилсан байна. Эрэн сурвалжилсан хүүхдийн дийлэнх нь эцэг, эх асран хамгаалагчийн хайхрамжгүй байдал, хүүхдийг хаана юу хийж явааг нь мэдэхгүйн улмаас цагдаагийн байгууллагад хандсан тохиолдол аж.

3

Хүүхдээ умартсан технологийн боолуудЗ.Цэлмэг@tselmegZGM

Алтны ханш оргил түвшин рүү өслөө

Хенри СандерсонХувьцааны зах зээл дээшилж,

бодлогын хүү өсөж буйг үл харгалзан алтны үнэ гурван сарын дээд түвшинд ирлээ. Үнэт металлын үнэ арванхоёрдугаар сарын эхэн үеэс зургаан хувь өсөж, унц нь 1316 ам.долларт хүрсэн нь есдүгээр сарын 15­наас хойших хамгийн дээд үзүү лэлт болов. Үүний зэрэгцээ паллади, цагаан алт зэрэг үнэт металлын үнэ дээшилжээ. Алт богино хугацаад ийнхүү дээ­шилсэн нь ам.долларын ханш суларснаас шалтгаалсан агаад шаргал металлын бусад валютаар тооцсон үнэ хямдарсан байна. Ам.дол лар 2017 онд том арван эдийн засаг дотор хамгийн их сулар сан валют болж, өнгөр­сөн оны туршид худалдаанд суурилсан үнэлгээгээ 10 ху виа 9

алдсан билээ. Өнгөрсөн сард Ерөнхийлөгч Трампын гарын үсэг зурсан Татварын шинэчлэлийн тухай хууль, нефтийн үнийн өсөлт болон инфляц нэмэгдэж буй зэрэг нь алтанд хөрөнгө оруулагчдын ажиглах ёстой хүчин зүйл юм.

Saxo банкны таваарын стра­тегийн захирал Оле Хансен “Ам.доллар 10 хувь унасан явдал нь алтны өсөлтийг тайл­барлах шалтгаан мөн. Гэхдээ крипто валютын эрэлт болон хөрөн гийн зах зээлийн тэлэлтийг үл харгалзан алт анхаарал татаж чадлаа” хэмээн дүгнэжээ. Шаргал металлын шулуун өсөлт 2011 оноос хойш хамгийн сайн байлаа. Тухайн үед унц нь 1900 ам.долларт хүрсэн алт 2015 онд 1000 болтлоо буусан билээ.

ЗАХ ЗЭЭЛ

Утааны улиралд жуулчлал идэвхждэг

Тэсгим хүйтэн цаг агаар, агаарын бохирдлоос түр ч гэсэн хол байхыг хүссэн монголчуудын гаднын орныг зорьдог ид үе тохиож байна. Монголчууд жилийн 11­3 дугаар сард хилийн чанадад хамгийн их аялдаг. Хэдийгээр зуны улиралд бага зэрэг идэвхждэг ч ихэнх нь дотоодын аяллыг сонирхдог байна. 2006 онд жилд 5

24.1 мянган хүн аялах зорилго өвөртлөн хилийн дээс алхсан бол 10 жилийн дараа энэ тоо дөрөв дахин өсчээ. 2016 онд 80 гаруй мянган монголчууд гаднын оронд аялсан байна. Манай улсад идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулдаг аялал жуулчлалын компаниудын тоо аажмаар өсөж, өдгөө 10 гаруй болсон. Ингэснээр аяллын үнэ хямдарч, үйлчилгээний чанар сайжирч, нэр төрөл нь ч олширч байгаа.

Б.Баярмаа@bayarmaaZGM

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

Монголбанк©

ИПОТЕКИЙН ЗЭЭЛИЙН САНХҮҮЖИЛТ

тэрбум төгрөгонд 3542017

зээлдэгч

гаруй иргэн

5600

20000

243 111тэрбум

Монголбанктэрбум

Засгийн газар

орон сууцны зээл шийдвэрлэсэн

орон сууцтай болсон

2018.01.05, БААСАН ~ №003 (802)2 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

Улс төр

Засгийн газар "Эрдэнэт үйлдвэр"-ийн талаар хаалттай хуралдлаа

Б.Энхжаргал @enkhjrglZGM

ЗАСГИЙН ГАЗАР

Нийгэм баялгийн шударга хуваарилалтыг л хүсэж байгаа. Төрийн өмчийн асар их аж ахуйн нэгж байна. Үүнийг хувьчлах цаг болсон. Их хувьчлалыг хийх хэрэгтэй. Хөрөнгийн зах зээлээрээ дамжуулж боломжийг нь нээж өг. Хүн амын 80 гаруй хувь нь 40­өөс доош насны залуучууд. Монголчууд залуу ард түмэн. Энэ залуучууд 1990 оны хувьчлал, баялгийн хуваарилалтад оролцож чадаагүй. Баялгийн хуваарилалтыг бид тэгш, нээлттэй хийх хэрэгтэй. Үүнийг хөрөнгийн зах зээлээр дамжуулж хийх хэрэгтэй юм. Томоохон үйлдвэрүүдийг хувьчлах ажлыг яаралтай хийх хэрэгтэй.

УИХ-ын гишүүн Ж.Энхбаяр

ЭШЛЭЛ

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

ТОВЧХОН » ТОО

381 Мянга. Өнгөрсөн оны байдлаар Нийгмийн даатгалын сангаас 381 гаруй мянган хүн 10 банкаар дамжуулан тэтгэврээ авчээ. Эдгээрээс 230 гаруй мянган хүн 680 тэрбум төгрөгийн зээлийг жилийн 18 хувийн хүүтэй, 36 сар хүртэл хугацаагаар тэтгэврээ барьцаалж авчээ.

» ТӨСӨЛ Банкин дахь мөнгөн хадгаламжийн даатгалын тухай хууль нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хуулийн төсөлтэй холбогдуулан боловсруулсан бусад хуулийг Засгийн газар зарчмын хувьд дэмжиж, УИХ­д өргөн мэдүүлэхээр болов.

Мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэн УИХ­д өргөн мэдүүлэхээр боллоо.

» ХАРИЛЦАА Нийгмийн хамгааллын тухай Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Чех Улс хоорондын хэлэлцээр”­ийн төслийг дэмжиж УИХ­ын холбогдох Байнгын хороотой зөвшилцөхөөр болов. Хэлэлцээрт гарын үсэг зурвал иргэд хоёр оронд давхар нийгмийн даатгалд хамрагдахгүй болно. Мөн тэтгэвэрт гарсан үедээ шимтгэл төлсөн хугацаагаа нэгтгэн тооцуулж, ногдох тэтгэврээ авах боломжтой болно. Одоогоор манай улсын 7400 орчим иргэн БНЧУ­д ажиллаж, амьдарч байна.

“Газрыг улсын тусгай хэрэг­цээнд авах тухай” УИХ­ын тог тоолын төслийг Барилга, хот байгуулалтын сайд Х.Баделхан өргөн мэдүүлэв.

БНХАУ­аас Монгол Улсын Дорноговь аймгийн Замын­Үүд суманд суух Ерөнхий консулын газрыг нээх асуудлыг дипломат шугамаар 2012 онд харилцан

тохиролцож нээсэн байна.Энэ дагуу талууд нөгөө

талынхаа дипломат төлөөлөгчийн газруудын албан хэрэгцээнд зориулж газар олгох, барилга байгууламжаа барьж байгуулахад нь бүх талын дэмжлэг харилцан үзүүлэх үүрэгтэй байдаг.

Тиймээс Хятадын талаас Ерөнхий консулын газрын барилга

байгууламжийг барихад зориулан 3­4 га газар авах хүсэлт тавиад байв. Үүнийг Дорноговь аймаг, Замын­Үүд сумын эрх бүхий байгууллагуудад уламжлан хоёр га газар олгуулах шийдвэрийг орон нутгийн түвшинд гаргуулжээ.

Газрын тухай хуульд зааснаар гадаад улсын дипломат болон консулын газарт олгох газар

нь улсын тусгай хэрэгцээнд хамаардаг. Мөн УИХ гадаад улсын дипломат болон консулын газарт олгох газрыг улсын тусгай хэрэгцээнд авах, түүний хэмжээ, зааг, ашиглах журмыг тогтоодог зохицуулалттай. Энэ дагуу “Газ­рыг улсын тусгай хэрэгцээнд авах тухай” УИХ­ын тогтоолын төслийг боловсруулсан байна.

Дээд шүүхийн шийдвэрийг ЗГ хүчингүй болгов

Засгийн газар ээлжит бусаар хуралдан хувийн хэвшлийн өмчлөл бүхий Эрдэнэт үйлд­вэрийн 49 хувийг төрийн мэдэлд авах шийдвэр гаргалаа.

Нууц асуудал хэлэлцэх гори­моор болсон уг хуралдаанаас Эрдэнэт үйлдвэрийг 100 хувь төрийн мэдэлд авч, 49 хувийн эзэмшигч болох “Монголын зэс” корпорацид өгөх төлбөрийг ха рилцан суутгал хэлбэрээр ба раг дуулахаар болсон гэв. Энэ талаар ЗГХЭГ­ын дарга Г.Зан даншатар, Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар, Хууль зүйн сайд Ц.Нямдорж нар мэдээлэл өгсөн юм.

Уг нь үндэсний хувийн хэвш лийн төлөөлөл “Мон­голын зэс” кор пораци Эрдэнэт үйлд вэрийн асуудлаар Дээд шүү хэд ялалт байгуулсан. Тус шүү хийн Иргэний хэргийн хянал тын шатны шүүхээс ар ван хоёрдугаар сарын 7­нд Эрдэнэт үйлдвэрийн 49

хувийн эзэмшлийн талаарх “Монголын зэс” корпорацийн нэ хэмж лэлийг хэлэлцээд, тус кор по ра цийн талд шийдвэрлэ­сэн юм. Төрийн эрх бүхий байгуул лагууд хувийн хэвш­лийн хууль ёсны эзэмшил, Эрдэ нэт үйлдвэрийн 49 хувийн энгийн хувьцааг хууль бусаар

шилжүүлэн авсан гэж Дээд шүүхээс үзсэн байна. Үүнээс өмнө Захиргааны хэргийн хоёр шатны шүүх мөн хувийн хэвшлийн талд шийдвэрлэж байсан билээ. Энэ дагуу Оюуны өмч, улсын бүртгэлийн газраас “Монголын зэс” корпораци нь Эрдэнэт үйлдвэрийн 49 хувийн

хууль ёсны эзэмшигч мөн гэсэн гэрчилгээг олгоод яг долоо хонож байна.

Тэгвэл Засгийн газар шинэ оны эхний долоо хоногт Эр­дэнэттэй холбоотой нууц хуралдаан хийн, Дээд шүүхийн шийдвэрийг тогтоолоор хүчин­гүй болгож байгаа нь энэ юм.

Сангийн сайдын хэлж буй­гаар уг асуудлаар Засгийн газраас байгуулсан Ажлын хэсэг “Монголын зэс” корпорацитай дөрвөн удаагийн уулзалт хий­сэн аж. Гэхдээ Засгийн газрын саналыг нөгөө тал зөвшөөрөөгүй байна. Хэлцэл гэдэг хоёр тал харилцан зөвшилцөхийг хэлдэг.

Тэгэхээр Сангийн сайдын хэлж байгаа талуудын хийсэн уулзалтыг хэлцэл гэж хэлэх үндэсгүй байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл төрөөс шууд тулгасан саналыг хувийн хэвшил хүлээж аваагүй тул Засгийн газар хү­чээр шийдвэр гаргасан үйлдэл боллоо.

ПАРЛАМЕНТ

Төв банкны тухай хуулийг эцсийн хэлэлцүүлэгт шилжүүллээ

Төв банкийг илүү хараат бус болгох чиглэлтэй боловсруулсан хуулийн төслийн үндсэн санаа УИХ дээр “бүдэрлээ”.

Тухайлбал, Монголбанкны үндсэн зорилт болон “төрийн мөнгөний бодлого” гэсэн нэр томьёог өөрчлөх шаардлагагүй тул одоогийн хуулийн зохицуу­лалтыг хэвээр үлдээхийг

гишүү дийн олонх нь дэмжив. Мөн Монголбанк нь Мөнгөний бодлогын болон Банкны хяналт шалгалтын хороотой байх, тэдгээрийн эрх зүйн байдлыг хуульчлах, хянан шалгагч нарын бүрэн эрхийг Төв банк (Мон гол банк)­ны хуульд хэ­вээр үлдээх, төрийн мөнгөний бод логын үндсэн чиглэлийг дунд хуга цаагаар батлах зэрэг саналыг төслөөс хасаж байгаа юм. Түүнээс гадна УИХ­аас Монголбанкинд зөвлөмж,

чиглэл өгөхийг хориглох, төрийн мөнгөний бодлогын хэрэгжилт, зээлийн байдлын талаар УИХ­д зургаан сар тутамд танил цуулах заалтууд, түүнчлэн Монголбанкны удирдлагын эрх зүйн баталгааг нэмэгдүүл­сэн заалтууд ч гишүүдийн саналаар унасан. Төв банкны тухай болон түүнийг дагалдах хуу лийн төслүүдийг өчигдөр УИХ­ын нэгдсэн чуулганаар хэлэл цэн, эцсийн хэлэлцүүлэгт шилжүүлсэн. Тэгэхдээ дээрх

байд лаар зохицуулалт хийж байгаа юм.

Хэлэлцүүлгийн үеэр Эдийн засгийн байнгын хороо ны дарга Д.Дамба­Очир “Мон­гол банкны ерөнхийлөгч, дэд ерөн хийлөгчийн хүлээх ха риуц­лагын талаар тусгаж, арил жааны банкинд зээл олгодог байс ныг хааж байгаа. Ингэснээр Мон­голбанк өөр хэлбэрээр зээл олгохыг хориглосон” хэмээв.

Харин УИХ дахь МАН­ын бүлгийн дарга Д.Хаянхярваагийн хувьд төслийн анхны хэлбэрийг дэмжиж байгаагаа илэрхийлж байлаа. Д. Хаянхярваа “Сүүлийн үед Төвбанкны хууль орж ирж байгаатай холбоотой улстөржсөн зүйл их яригдаж байна. Тэртээ тэргүй алдаа оноонд тодорхой шалтгаан байсан гэдгийг ард түмэн ойлгож байгаа.

Тиймээс асуудалд зөв талаас нь хандах хэрэгтэй. Төв банк Засгийн газраас болон санхүү­гийн хувьд хараат бус байх ёстой гэж ярьдаг. Хараат бус байлгая гэвэл өнөөдрийн оруулж ирж байгаа төслийг дэм жих хэрэгтэй” гэсэн юм.

Б.Сэлэнгэ ЗГМ

ТӨСӨЛ

БНХАУ-ын Консулын газарт газар олгох төслийг өргөн барив

Агаарын бохирдлыг бууруулах талаар УИХ­аас байгуулагдсан Ажлын хэсэг Засгийн газарт хоёр үүрэг л өг. Юун түрүүнд 2012 онд баталсан Агаарын тухай хуулийг өөрчил. Цоо шинэ Цэвэр агаарын тухай хуулийг, дагалдах журмуудтай нь хамт оруулж ир. Тэндээ агаар бохирдуулах хүчин зүйлүүд нь гэмт хэрэг юм аа гэдгийг концевцоор суулгачихвал асуудал шийдэгдэнэ. Дээрээс нь агаарын бохирдлоор бизнес хийж, түүнийг нь төр дэмждэгээ болих хэрэгтэй. Манай төрийн томчууд гэрийг нь дулаалж өгөх, технологи нэвтрүүлнэ гэж ярьдгаа болих цаг болсон.

АН-ын бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат

Уг нь “Монголын зэс” корпораци энэ асуудлаар УДШ-д ялалт байгуулсан

2018.01.05, БААСАН ~ №003 (802)

ЗГМ: Сэдэв

3ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

Хүүхдээ умартсан технологийн боолууд

1Гэхдээ энэ нийтлэлд гэмт

хэргийн тохиолдлыг тоочих гэсэнгүй. Харин ухаалаг утас, интернет сүлжээг амьдралдаа арай ухаантайхан ашиглах юмсан гэдгийг хүмүүст ухуулах үүднээс бага зэрэг эрэл хайгуул хийж үзлээ.

Монгол Улсад үүрэн холбооны 3.8 сая хэрэглэгч бүртгэлтэй байгаагаас 2.4 сая нь ухаалаг утас хэрэглэдэг гэдгийг Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны бүртгэлээс мэдэж болно. Харин дата үйлчилгээний хэрэглэгч тэднээс 10 гаруй хувиар илүү. Насанд хүрсэн хүн бүр ухаалаг утастай, интернет сүлжээнд холбогдох өргөн боломж нээгдсэн. Мэдээлэл технологийн ачаар хүн төрөлхтөн гараг хооронд ч холбогдож чадаж байна. Энэ дэвшлийн ачаар дэлхий дээр нууц гэж байх боломжгүй боллоо гэж ярьж байхад бид хамар дороосоо бээлийн чинээ үрээ алдаж, хаана, хэний гарт ямар аюулд орсныг нь мэдэхгүй байсаар амьдын хагацал үздэг тохиолдол буурахгүй байна. Хамгийн сүүлд л гэхэд Замын­Үүдэд алга болсон охинд байрлал тогтоогч зүүсэн бол гэж харамсах, халаглах хүн ч олон.

Дэлхий дахинд хүүхдийг янз бүрийн гэмт хэрэг, хулгай, дээрэмд өртөхөөс урьдчилан сэргийлэхийн тулд дуут дохио өгдөг түлхүүрийн оосор, бугуйвч, хүзүүний зүүлт, байршил тогтоогчтой цаг гээд олон төхөөрөмжийг иргэд нь гарын дор ашиглаад сурчихсан. Сар, жил өнгөрөх тусам ийм төхөөрөмжүүд ухаалаг, хэрэглэхэд хялбар болж байна.

Харин манай улс технологийн хэрэглээг нийгмийн сайн сайхны тусын тулд ашиглахдаа тун хойрго аж. Ганц нэг хувь хүн, байгууллага л дээрх шиг өдөр тутамдаа ашиглаж болох жижиг төхөөрөмжийг цөөн тоогоор оруулж ирж, интернетээр борлуулдаг. Харин нэгдсэн журмаар ЦЕГ­аас 2016 оноос эхлэн наадмаар бага насны хүүхдүүдэд эцэг, эхийнх нь утасны дугаарыг тэмдэглэсэн бугуйвч тарааж эхэлсэн. Бужигнасан олны дунд төөрсөн хүүхэд өнөөх бугуйвчаа бусад

Хүүхдээ байршил тогтоогчийн тусламжтай олсон тухайгаа хуваалцжээ

тогтоогчтой бугуйвч, цүнхний болон түлхүүрийн оосрын тус­ламжтай хангах боломжтой юм байна.

Саяхан нийслэлийн ерөнхий боловсролын нэгэн сургуульд ахлах ангийн сурагчид орцонд бөөнөөрөө мансууруулах бодис хэрэглэж байгаад баригдсан. Тиймээс сургуулийн захирал нь байршил тогтоогч апп­ыг эцэг, эх төдийгүй багш нар ч утсандаа суулгаж, сурагчдаа хаана бөөнөөрөө явдгийг нь мэдэх хэрэгтэй гэсэн санаачилга гаргажээ.

Туршилтын журмаар хэрэг­жүүлж буй “Цахлай” апп ам­жилттай болбол удахгүй орон даяар нэвтрүүлнэ гэдгээ tsakh­lai.mn­ийн редактор Б.Гантуяа ярилаа. Мөн “Хөөрхөн зүрх­

• Нийслэлд эрэн сурвалжилсан 1210 хүүхдийн дийлэнх нь эцэг, эхийн хайхрамжгүй байдлаасаа болж хүүхдээ алдсан тохиолдол.

• Утасны дугаартай бугуйвчны ачаар 2017 онд баяр наадмын талбайд хүүхэд алга болох тохиолдлыг өмнөх оноос 3.2 дахин бууруулж чаджээ.

• Сурагчдаа бөөнөөрөө хаана явдгийг мэдэхийн тулд багш нар ч байршил тогтоогч апп хэрэглэхийг зөвлөв.

С.Батсайхан / ЗГМ©

нүүдийн аян” ТББ­аас охид, эмэгтэйчүүдэд зориулж бэлгийн хүчирхийлэлд өртсөн болон өртөх эрсдэлтэй орчинд амьдарч байгаа эсэхээ мэдэх боломжтой “Хүчирхэг охид” апп гаргаад удаагүй байна.

Хүүхдэдээ анхаарал тавих нь эцэг, эхийн үүрэг. Харин үүргээ илүү хялбар биелүүлэх

боломжийг гар утас, ухаалаг төхөөрөмжийн тусламжтай ойртуулж, үндэсний хэмжээнд хэрэгжүүлэхэд санхүүжилт болон бүх талын оролцоог хангах нь чухал байгааг эх сурвалжууд хэлж буй юм.

Тухайлбал, цагдаагийн бай гуул лагынхан хүүхдийн төлөө үйл ажиллагаа явуулдаг олон байгууллага нэгдэхгүй байгаагаас хүч нь тарамдаж, олон нийтэд юу ч хийдэггүй мэт сэтгэгдэл төрүүлдэг гэдгийг онцлов. Гэмт хэргээс үр дүнтэй урьдчилан сэргийлэхэд техник технологийн ямар ч шийдлийг дэмжиж, хамтарч ажиллахаа тэд илэрхийлсэн. Харин мэдээлэл технологийн салбарынхан олон улсад хүүхдийн эсрэг гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх шалгарсан арга нь байршил тогтоогч, дуут дохио байдгийг сонирхууллаа. Иймэрхүү туршлагыг бусад улс орон Засгийн газрын хэмжээнд анхаарч, бүх талын оролцоог хангадаг. Тухайлбал, Японы Зас гийн газраас хүүхдийн байр­шил тогтоогч, дуут дохионы үйлчилгээ нэвтрүүлснээр хүүхэд алга болох, төөрөх тохиолдол гурван жилийн хугацаанд 23 хувь буурчээ. Дуут дохио хангинахад эргэн тойронд нь байгаа хү­мүүс тухайн хүүхдэд тусламж хэрэгтэйг ойлгож, арга хэмжээ авснаар хүүхдийг болзошгүй эрсдэлээс сэргийлэхэд нийг­мээрээ хөдөлж чаддаг.

Харин Гэмт хэргийн шалтгаан нөхцөлийг судлах хүрээлэн­гийн судлаач Г.Оюунболд ийм туршлагыг нэвтрүүлэхэд бүх боломж нээлттэй, гагцхүү санаа­чилга л дутагдаж байгааг хэллээ. Тэрбээр “Хүүхэд хамгааллын хуулиар орон нутаг, засаг захиргааны нэгжид хүүхэд хамгаалах бодлогоо өөрсдөө гаргах бүрэн эрхийг өгсөн. Энэ хүрээнд гэмт хэргийн сэдэлгүй л бол технологийн ямар ч дэвшлийг хүүхэд хамгаалахад ашиглах бүрэн боломжтой. Хамгийн гол нь ухаалаг төхөөрөмж, сэлбэгээ хэрхэн зөв ашиглах талаар бүгд нэг ойлголттой болохын тулд сургуулийн өмнөх болон суурь боловсролын орчинд энэ талын мэдлэг мэдээллийг өгөх хэрэгтэй” гэв.

Үр хүүхдээ золгүй тохиолдол, гэмт хэргийн золиос болгохоос сэргийлэх боломжийг мэдээл­лийн эрин үе, техник технологийн дэвшил биднээс булаах бус харин ч харамгүй олгож байна. Тиймээс үр хүүхдэдээ анхаарал хандуулж, технологийн боол биш эзэн байцгаая.

хүнд үзүүлж, эцэг, эхтэйгээ хэл үг авалцсан тохиолдол цөөн­гүй. Энэ аргыг 2016, 2017 онд хэрэглэснээр баяр наадмын талбайд хүүхэд алга болох тохиолдлыг 3.2 дахин буулгаж чадсан талаар нийслэлийн Цаг­даа гийн газрын Урьдчилан сэр­гий лэх хэлтсийн ахлах мэргэ­жилтэн Э.Баярбаясгалан ярилаа.

Мөн ЦЕГ “Izar zone” хэ­мээх мэдээлэл технологийн ком панитай хамтран Хан­Уул, Баянгол дүүргийн хоёр сургуульд хүүхдийн байршил тогтоох систем нэвтрүүлжээ. Эцэг, эх хүүхдээ хаана байгааг мэдэхийн тулд “Цахлай” нэртэй апп­ыг татан авч, сард мянган төгрөг төлөхөд л хангалттай аж. Харин бага ангийн сурагчдын аюулгүй байдлыг байршил

Технологийн дэвшлийн ачаар дэлхий дээр нууц гэж байх боломжгүй боллоо гэж ярьж байхад бид хамар дороосоо бээлийн чинээ үрээ алдаж, хаана, хэний гарт ямар аюулд орсныг нь мэдэхгүй байсаар амьдын хагацал үздэг тохиолдол олон байна.

Технологийн ямар ч дэвшлийг хүүхэд

хамгаалахад ашиглах бүрэн

боломжтой

Эцэг

эхи

йн з

өвш

өөрө

лтэй

ний

тлэв

©

Соёлт хүний өглөө сонин уншихаас эхэлдэг

Засгийн газрын мэдээ сонины 2018 оны I улирлыннэмэлт захиалга явагдаж байна

Улиралд: 30,000₮ (62 дугаар) Хагас жилд: 60,000₮ (124 дугаар)

Бүтэн жилд: 120,000₮ (248 дугаар)Нэмэлт захиалга: 21,000₮ (42 дугаар)

Утас: 7010 3131, 9990 3581

Та энэхүү QR кодыг уншуулан гүйлгээний утга хэсэгт өөрийн и-мэйл хаяг, утасны дугаараа бүртгүүлэн дижитал сонинг захиална уу?

Таны эрх ажлын 8 цагийн дотор идэвхжих болно.

tdbpay үйлчилгээгээр цахим сонин худалдан авах

4 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2018.01.05, БААСАН ~ №003 (802)

Судлаачийн үг

0 0 8 0 2

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДУЛАМХОРЛОО

ЗөвлөхШатарбалын ДАВААДОРЖ

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Даваатогтох

Утас: 99901637

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн албаЭдитор Б.Баяртогтох

Утас: 99901532

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Э.ЭнхбаатарУтас: 99903578

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

ubinfo.mn

Дугаарын удирдагчГ.Баярсайхан

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

РЕДАКЦИ

ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА

ХАЯГ

ЦАХИМ ХУВИЛБАР

“Террорист интернационал” гэдэг сэдвээр би бичиж байв. Эл сэдвийг хөндсөн, ярилцсан явдал манайханд дахин цухалзсангүй. Тухайн үед лалын гэх атлаа “Теринтерн” (Социнтерн гэдэг шиг) гэгч нь “Арабын хавар”­ын орнуудад амилан Африк руу салбарлаж буй тухай өгүүлсэн билээ. Тэгвэл энэ удаа Монголынхоо умард хил рүү ойртуулж, хуучин СССР­ийн газар нутагт тэдний савар хүрсэн талаар сэрэмжлүүлэн өгүүлэх гэж байна.

Өвөр Кавказад олон улсын энэхүү террорист бүлэг хүчний тэнцвэрийг эвдэх аюултай боллоо хэмээн Оросын эрдэмтэн профессор Александр Крылов дээхнэ дүгнэж байсан нь эдүгээ нотлогдох тал руугаа ойртож байх шиг. Зэвсэгт мөргөлдөөн үе үе, гэхдээ тасрахгүй мэт тохиодог, одоо байгаа нам жим байдал нь ердөө л “энх тайван пауз” (амсхийлт гэе), тэр нам жим нь жил тойрон (2016 оны дөрөвдүгээр дүгээр сард ширүүхэн байлдаад авсан) үргэлжилсэн. Бас хэзээ мөдгүй тэсрэх аюултай, бас тэгээд энэ бүхнийг албан ёсны Засгийн газар, БХЯ нь гардан хийдэг гэхчлэн бичсэн нь олонтаа.

Кавказ: Hэн болзошгүй тэсрэлт

Өвөр Кавказад мөргөлдөөн дэгд вэл нийтийг хамарсан дайн гарах магадлалтай

Хэзээ мөдгүй тэсрэх хэд хэдэн шалтгаан байна. Юуны өмнө мөргөлдөөн дэгдэх магадлал нэн өндөр. Улс хооронд ч, улс орны дотоодод ч. Хоёрдугаарт, бүс нутгийн нүүр царай, нөхцөл байдал огцом хувьсаж байна. Бүс нутаг гэдэгт халдварлаад хил дамжин ороод ирэх эвгүй уур амьсгал Турк, мөн Иранд бугшсан гэдгээр хэлж байна. Ираны цөмийн хөтөлбөрийг тойрсон хийрхэл, АНУ энэ талаар огцом цаашаа харсныг нэмж хэлмээр санж. Мөн холгүй дээ, Ирак, Сирид олон улсын террорист интернационалын биет үзүүлэн болох “Лалын улс”­ыг арай гэж ялж дуусаад удаагүй, тэд нар нь бүгд устгагдчихаагүй тарж алга болсон, тэдний боломжит ба болзошгүй маршрут нь Өвөр ба Өмнөд Кавказ, Төв Ази гээд зураастай байна.

Нэг газар, нэг улсад ялагдвал нөгөө улс, өөр бүс нутаг руу шилжин байрлаж лалын ариун дайнаа явуулж сураагүй биш. Бас тосоод авах нийгмийн хөрс нь байгаа учраас Кавказ, Төв Азийг зоригтойхон нэрлэчихье, Оросын мусульман нутгууд ч юундаа хоцрох билээ.

2018 он Өвөр ба Өмнөд Кав­казын хувьд зэвсэгт мөргөлдөөн, алан хядлагын шинэ үе шатны он болно гээд сэрэмжлүүлчихэд туйлшрал болохгүй. “Нагорный Карабах” гэж дарьтай торх байдаг учраас шинэ үе шат гэдгээ цайруулчихья. Чечень, Дагестан гэхчлэн уугиагүй дарьтай торх Орост олон бий. Ой ширэнгэ, уул хаданд зэвсэгт дээрэмчид (незаконное бандформирвание гэж нэрлэдэг) үргэлж байдаг. Оросын тусгай албад устгаж л байдаг, үхэж л байдаг. Энэ бүр улиг болсон үзэгдэл. Лав Азер байжанд, мөн Орост нууц мечетүүд (подпольные мечети) олноороо буй. Тэр бол лалын террористуудыг бэлтгэх бэлээхэн үүр, сав, байр танхим. Азербайжаны эрдэмтэн, конфликтолог (мөргөлдөөн судлаач) Ариф Юнусовын үздэгээр, тус улсад сөрөг хүчнийг бут цохихтой зэрэг нөгөөдүүл нь нууц ажиллагаанд шилждэг, ихэнх нь ардчиллын үзлээ гээгээд лалын мечетүүдийг барааддаг, зарим сүм нь бүртгэлгүй, хууль бус, тэнд нь төр улсын эсрэг, төрт ёсны альтернатив загвар боловсруулан сурталдаж байдаг аж. Ингээд мечеть тойрсон нягт хамт олон үүсч, Азербайжаны ирээдүйг “Бүх дэлхийн Исламын улс” гэгчтэй холбоод авах нь тэр. Тэр үзэлдээ хөтлөгдөөд Ирак, Сири рүү явж дайтсан азер залуус олон бий. Ийнхүү Азербайжанд террорист интернационалын салаа салбарууд олноороо гараад иржээ. Хэрэв гадаад хүчин зүйл идэвхжвэл тус орны дотоодод юу үүсэх, ямар тэсрэлт болох нь бараг тодорхой. Олон улсын терроризмын идэвхжлийн бүс болоход тун ойртсон болов уу.

Гадаад хүчин зүйлийн идэвхжил гэдэгт хөрш загалмайтны шашинт­Арментай явуулж ирсэн дайн мөргөлдөөнийг нэрлэж байна. Хэрэв лалын террорист хүчнүүд гаднаас өдөөвөл Армен­Азербайжаны мөргөлдөөн шууд интернационалчлагдана. Азербайжан дахь лалын хэнээтнүүд, фанатууд бүгд ариун дагшин шашныхаа төлөө босоод

ирнэ. Армен­Азербайаны хил шууд л иргэншил хоорондын хуваагдлын шугам болж хувирна. Нагорно­Карабах нь гал төвлөрөх халуун цэг болно. Лалын шашинт Азербайжаныг лалынх нь цөм­голч улсууд болох Турк, Арабын ертөнц, магадгүй Иран шууд дэмжих бол христийн шашинт Арменыг үнэн алдартны голч­цөм улс ОХУ шууд дэмжиж, Беларусь дагалдаж, Европ далдуур дэмжиж магад. Карабахт XXI зууны иргэншил хоорондын томхон дайн дэгдчихсэн байхад би гайхахгүй. Лалын террорист интернационал Өвөр Кавказ дахь хүчний балансыг орвонгоор нь өөрчлөх тухайд л энд яриад байна.

Нэгэнт иймдээ тулбал бүхнийг зохицуулагч, дэлхийд хүчээр энх тайван тогтооно гэсэн амлалттай АНУ яах вэ? Нөхцөл байдал хаос руу орлоо, яах вэ? Украиныг дэмжээд Оростой муудалцчихсан байдаг, Армен дахь Оросын цэрэг дайнд орчихсон байдаг. НАТО дахь түнш холбоотон Турк нь цусан төрөлт Азербайжанаа дэмжээд цэрэг зэвсгээр хангаад эхэлбэл Трамп ямар шийдвэр гаргах нь тун маапаантай. Ираны цөмийн хөтөлбөрийг дэвэргэсээр байгаад АНУ тийшээ явж ороход ойртож байгаа нөхцөлд шүү дээ. Хэрэв Оросын цэрэг лалын ахан дүүсийг нь хядаад эхэлбэл, Карабахт лалынхан үй олноороо үхэж үрэгдэн дүрвэвэл Оросын нутагт буй нөгөө “бандформирвание” гэдгүүд нь арзаганаад эхэлнэ. Байгаа, суугаа газартаа террорист халдлагаа тасралтгүй хийгээд эхэлбэл яах вэ? Эрхүү, Улаан­Үдэд дэлбэлж эхэлбэл яах вэ?

Өвөр Кавказад мөргөлдөөн дэгдээ л бол бүх нийтийг хамарсан тоталь дайн тун магадлалтай. Орост хоёр ч мужаа булаалгасан гэх гомдолтой явдаг гүржүүд Өмнөд Осет, Абхаз руугаа шууд халдана. Тэр дайндаа лалын орнуудаас дэмжлэг авч мэднэ. Орос бүх хүчээрээ Армены фронт, Гүржийн фронт дээр нэгэн зэрэг байлдаж таарна. Бас нөгөө “бандформирвание” гэдэгтэйгээ нутагтаа байлдаж таарна. НАТО­гийн хаалгыг эртнээс (2006 оноос хойш) тогшиж буй Гүржийг НАТО, АНУ дэмжих магадлал нэн бодитой. Ийм дээрээ тулахын наана Өмнөд Осет, Абхаз хоёр ОХУ­ын бүрэлдэхүүнд элсэж орох нь мөн бодитой. Хэрэв тэгвэл Оросын газар нутаг томорчихсон, хууль ёсны газар нутгаа хамгаалахаар армиа хөдөлгөх эрх зүйн баталгаа бүрдэнэ.

Гүржид Турк огт өөр, маш идэвхтэй бодлого явуулаад эхэлсэн, Гүржийн хүн ард хойшдоо Оросыг баримжаалахгүй болчихсон, Батуми хотод Турк цэргийн баазаа байгуулж эхэлсэн. Турк нь НАТО­гийн хамгийн өмнөд ба чухал жигүүр, бас лалын

хэнээтэй улстөрч засгийн эрхийг нь барьж буй, Орос яг одоогоор пауз авчихсан үед Орос­Гүрж­Турк гэх сонин гурвалжингаар шинэ геополитик төлөвшиж байх шиг. Орост ганц л давуу зүйл байна. Тэр бол Орос­Армены цэрэг­улс төрийн холбоо, Армен нь Евразийн холбооны гишүүн байгаа явдал. Армены Гюмрид Оросын цэргийн бааз байна. Мөн Өмнөд Осет, Абхазад цэргээ түр

байрлуулсан, тэр хоёр улстай тусгай хэлэлцээртэй. Тэр нь л Кавказын тогтвортой байдал, аюулгүй байдлын баталгаа хэмээн Москва өөрийгөө хуурч суух аж.

Гүрж 2008 оны дайны дараа Оросоос дипломат харилцаагаа тасалж, Тусгаар улсуудын хамтын нөхөрлөл (ТУХН) гэх эвслээс гарсан. Түншлэлийн харилцаагаа Турк, Азербайжан хоёртой хөгжүүлж ирсэн, цэргийн хамтын ажиллагаа нь өөрт нь халтайгаар өрнөлөө хэмээн оросууд Гүржийг шүүмжилдэг. Оросыг ялгаварлаж, тойруулж интеграц хөгжүүлбэл яг таарна гэсэн мэт Гүрж авирлаж байна хэмээн Москва үздэг.

Баку­Тбилиси­Жейханы байгалийн хийн хоолойн төсөл, Карс­Батуми­Баку гэх төмөр замын төсөл, Гүржид 3000 түрэг мэргэжилтэн урьж ирүүлсэн, оросуудын харддагаар Гүржийн нутаг дэвсгэрийг түрэгүүд нээж эзэмших нь өөрт нь нэн осолтой гэнэ. “Гүрж дэх Туркийн зөөлөн оккупац” хэмээн Оросын хэвлэлүүд байнга гонгинох. Гүржийг Турк, Азербайжаны хамтын ашиг сонирхлын бүс гэж нэрлэжээ. Цаана нь АНУ нуугдаж буй гэх шүүмж Москвагаас үл тасарна. Оросууд энэ аргументдаа хөглөгдөөд Гүржийн цөөхөн хүн амыг түрэгчилчихнэ гэдэг сэрэмжлүүлгээ араас нь урсгана. Гүржийн тариачид газартай ажиллаж чаддаггүй, тариаланч биш учраас үй олон мусульман ажилчин, бүр хэтрээд Өмнөд Африкаас буруудыг авчирч

ажиллуулах тухай Саакашвилийн зохиомжийг оросууд олзлоод авлаа. Шүүмжлэхэд нь хэрэгтэй. Гүржийн залуус нь эх орноо орхин гадаадад гарч амьдрах хүсэлтэй, хөгшчүүл үлдэнэ, нутаг орон нь эзгүйрнэ. Явж явж Умард Кипрт түрэгүүдийн

тавьсан хяналт, тоглоомын БНУ шиг бүтэц буй болоод яваандаа Туркийн нэг муж болно гэхчлэн Оросын эрдэмтдийн оролцсон телевизийн нэвтрүүлгээр ярьж байх юм. Ийм аюулаас гэтэлгэх ганцхан гарц байна. Тэр нь Оростой бүх харилцаагаа сэргээн хөгжүүлэх явдал хэмээн Оросын тэр нэвтрүүлэг уриалан дуудаж байв. Туркийн экспансын эсрэг Орос­Гүржийн шинэ харилцааг сөргүүлэн тавих ухааны юм. Ингэхэд Гүрж маань Өвөр Кавказын гол мөргөлдөөний нэгээхэн, багахан хэсэг тул үндсэн сэдэв­гол мөргөлдөөн рүүгээ оръё.

Хэн ч зуучлаад, яаж ч амлаад Армен, Азербайжан хоёроос компромисс гарна гэж байхгүй. Харин ч эсрэгээрээ Азербайжаны хувьд дайн байлдаан бол нэг ёсны тогтвортой байдлынх нь нэг хувилбар. Дайн хийхгүй ч хийхээр заналхийлж байхгүй бол хүн амын олонх нь армянчууд байгаа Нагорно­Карабахаа алдчихна. Бас дотоод дахь сөрөг хүчин, дотоод бэрхшээлийг нь дайн зөөллөж өгнө. Эзлүүлсэн нутаг дэвсгэрээ буцааж авна гэх эх оронч хийрхэл байнга дэврээстэй байвал Ильхам Алиевын өнөөгийн засаглал бат бэх оршиход нь хэрэгтэй.

Олхонуд БаярхүүСудлаач профессор

Армены хувьд Карабахын асуудал ямагт тэргүүлэх эгнээд тавигддаг. Карабахыг тавиад туучихвал “Армяны их бодлого”­д өөрийгөө хорлож байгаатай эгээ адил. Хэрэв энх тайван тогтооё гэвэл шал өөр загвараар шийдвэрлэх хэрэгтэй. Харилцан давшлах, дайрах хийрхлийн халууныг буулгах хэрэгтэй. Тэгж байж алс хэтдээ эв зүйгээр шийдвэрлэнэ гэх ойлгомжгүй тайлбар Ераванаас цуурайтна.

Нагорно­Карабахыг Армен хүлээн зөвшөөрөх үү гэх адармаатай асуулт хариултгүй үлдэж байна. Гал зогсоосон 25 жилд тэр тухай ам ангайгаагүй явсан бол 2016 оны хавар азертайгаа танк, их буу хэрэглэн ширүүхэн нүдэлдээд авсны дараа хүлээн зөвшөөрөх нь логикоор тавигдах асуулт болжээ. Хүлээн зөвшөөрөх нь бүү хэл Нагорно­Карабахаа чөлөөлөх дайн хийнэ гэдэгтээ тулж хийрхжээ. Турк нь Умард Киприйг дангаараа хүлээн зөвшөөрсөн юм чинь дайн руу түлхсэн эхний алхмаа Азерыг хийсэн тэр мөчид Нагорно­Карабахаа дангаараа зөвшөөрчихнө гэсэн байр суурь армены нийгэмд төлөвшиж байх бололтой.

Харин Алиевын дэглэм эхэлж дайн өдөөхгүй гэдэг дээрээ хатуу зогслоо. Карабахт хяналтаа тогтоохоор хөдлөх л юм бол нөхцөл байдал өөрт нь туйлын эвгүйгээр өрнөх бололтой. Дайн эхлэх л юм бол Оросын дэмжлэгтэй, сайтар зэвсэглэсэн Карабахын ба Армены арми хэд хэдэн фронтоор байлдчихна, ялагдана гэж байхгүй. Азер­байжаны сөрөг хүчин шүүмжлээд босоод ирнэ. Тэр үед дэглэм хаашаа эргэх вэ? Арменыг дарамтлаад, айлгаад, хааяа нэг өдөөн хатгачихаад Карабахыг зөвшөөрүүлэхгүй байж байвал барав.

Арменыг бүслэн хааж, ганцаардуулж чадаагүй, одоо чадахаасаа бүр өнгөрсөн. Нөгөө нь Гүрж, Ирантай харилцаагаа хэвийн болгоод бараа эргэлт тээвэрлэлтээ зохицуулаад ирсэн, Орос ч чамгүй тусалж байна. Ийм нөхцөлд Бакуд ярьдаг тэр блокад бүтэшгүй. Далайд гарцгүй гэх аюулыг Армен мэдрэхгүй явж ирсэн. Харин Ираныг өрнийнхөн дахин санкцад оруулбал Арменд хүндрэл учирна. Гүржид найдаад үлдэнэ гэхэд эрсдэлтэй. Цаадах нь Азербайжан, Туркийг илүү сонсоно. Үлдэх нэг гарц байна. АНУ, Европын холбооны орнууд дахь Армены их диаспора бол том гарц, боломж, баталгаа юм. Ойрх Дорнод дахь армяны диаспораг нэмж тооцох хэрэгтэй.

Явж явж Оростой тогтоосон стратегийн холбоотны харилцаа нь гол баталгаа болж таарна. Харин нөгөө талд хэн хэн ярайж байна вэ? Хүчний харьцаа алдагдах нь ч тодорхой болчихлоо...

Карабахт XXI зууны иргэншил хоорондын

томхон дайн дэгдчихсэн байхад

би гайхахгүй

Арменыг бүслэн хааж, ганцаардуулж

чадаагүй, одоо чадахаасаа бүр

өнгөрсөн

Тендер шалгаруулалтын нэр: Уурын даралтын регулятор нийлүүлэхТендершалгаруулалтындугаар: МС-75/2017 “ДЦС-4” ТӨХК эрх бүхий тендерт оролцогчдоос: Уурын даралтын регулятор нийлүүлэх тухай

битүүмжилсэн тендер ирүүлэхийг урьж байна.Тендерийн баримт бичгийг (хүсвэл нэмэлт хувийг) бичгээр хүсэлтээ гаргаж, эргэж төлөгдөхгүй

нөхцөлтэйгээр иж бүрдлээр нь 50000 төгрөг (Хаан банк 5038008126 тоот дансанд тушаасан баримт авч ирэх) эсхүл түүнтэй тэнцэх хэмжээний чөлөөтэй хөрвөх валютаар худалдан авч болно. Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 45 хоногийн дотор хүчинтэй байна.

Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: Борлуулалтынхэмжээ: 2016, 2015 оны борлуулалтын орлого нь тендерт санал болгосон үнийн

дүнгээс багагүй байх Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Түргэн хөрвөх чадвартай

хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ нь тендерт санал болгосон үнийн дүнгээс багагүй байхСанхүүгийн тайлан ирүүлэх жилийн тоо: 2017 оны хагас жилийн тайлан, 2016 оны аудитаар

баталгаажуулсан санхүүгийн тайлан ирүүлэхСүүлийн хоёр жилд хэрэгжүүлсэн ижил төстэй ажлын өртөг: 2016, 2015 онд санал болгож буй

үнийн дүнтэй ижил төстэй ажлыг гүйцэтгэсэн байхҮйлдвэрлэгчийн зөвшөөрөл: ШаардлагатайТусгай шаардлагатай бол тусгай зөвшөөрөл ирүүлэх: Шаардлагагүй зөвшөөрөлТендерийн хамт тендерт санал болгосон үнийн дүнгийн 2%-тай тэнцэх дүнтэй тендерийн баталгаа

ирүүлнэ.Тендерийг 2018 оны 1 дугаар сарын 29-ны 10 цаг 00 минутаас өмнө доорх хаягаар ирүүлэх ба

нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2018 оны 1 дугаар сарын 29–ны өдрийн 10 цаг 30 минутад нээнэ.

Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхтэй эсэх: Эрхтэй Дотоодын давуу эрх тооцох эсэх: ТооцохгүйСонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

Улаанбаатар хот. Баянгол дүүрэг 20 дугаар хороо “ДЦС-4 ТӨХК-ийн байр 3 дугаар давхар 312, 313 тоот өрөө, Утас 7018-1309, 7000-1357, 7017-1357, Факс 7018-13097000-1357

Имэйл хаяг:info@tpp4.mn Веб хаяг: tpp4.mn

ТЕНДЕРИЙН УРИЛГА

ЗГМ ТОВЧХОН» УЛААНБААТАРДулааны цахилгаан станцуудын хүчин чадлыг нэмснээр энэ онд гэр хорооллын 19 мянган айл өрх, цаашид 60 мянган дөрвөн кВт­ын хуримтлууртай халаагуур ашиглах боломж бүрдэнэ. Энэ халаагуур өөрийгөө цэнэглэдэг бөгөөд хуримтлуулсан дулааныг нь өдөртөө ашиглах боломжтой гэж Эрчим хүчний сайд Ц.Даваасүрэн хэлэв.

» ШИЙДВЭРХилийн чанадад суугаа Дипломат төлөөлөгчийн газрууд энгийн гадаад паспортын хүчинтэй хугацаанд сунгалт хийхгүй. Гадаад паспортад сунгалт хийхгүй болсон нь олон улсын хэмжээнд мөрдөгдөж буй стандартыг бүрэн хангах, монгол иргэдийн гадаадад зорчих эрхийг баталгаажуулж, гадаад улсын хилээр нэвтрэхэд тулгарч буй хүндрэлийг арилгах зорилготой гэж Гадаад харилцааны яамны Консулын газраас мэдэгдэв.

Төв аймагт малын гоц халд­варт шүлхий өвчин илэрч, хорио цээрийн дэглэм тогтоолоо. Ингэснээр шүлхийн хорио цээрийн дэглэм тогтоосон аймгийн тоо дөрөв болов. Харин Сэлэнгэ аймагт өнгөрсөн сарын 5­наас хойш шүлхий илрээгүй тул хорио цээрийн дэглэмийг цуцалсан байна.

Энэ жил хүүхдийн мөнгийг нийт хүүхдийн 60 хувьд олгохоор тооцож, 164 тэрбум төгрөгийг улсын төсөвт суулгасан. Ингэс нээр 648 мянган хүүхэд төрөөс тэтгэмж авахаар болж буй юм. Гэхдээ хүүхдийн мөнгө авах 60 хувийг хэрхэн, яаж тогтоосон нь тодорхойгүй байгаа аж.

Г.ОюунтөгсЗГМ

Ж.ЖаргалмааШинжээч

НИЙГЭМ

Төв аймагт хорио цээр тогтоов

Хүүхдийн мөнгийг 60 хувьд хэрхэн олгох нь тодорхойгүй хэвээр

Тэтгэврийн нас нэмэхийг эсэргүүцэв

Шүлхийн улмаас устгалд оруулсан үхрийн тоо жилийн дүнгээр 9957 хүрээд байгаа аж. Үүнээс зөвхөн өнгөрсөн сард 1568, он гарснаас хойш 50 орчим үхэр устгаад байна. Мөн өнгөрсөн оны арав болон арваннэгдүгээр сард шүлхий өвчин туссан малаас дээж авч нийцлийн шинжилгээ хийлгэхээр ОХУ руу явуулсан. Улмаар шинжилгээнд нь үндэслэн вакциныг үйлдвэрлэж өнгөрсөн сарын 28­нд ОХУ­аас

нийлүүлж эхэлжээ. Энэ онд зөвхөн ОХУ­аас

шүлхийн вакцин импортлон авахаар болсон юм. Энэхүү гэрээний дагуу ОХУ­ын Малын эмгэг судлалын лабораториос Монгол Улсын малд илэрсэн шүлхийн хэвшилд тусгайлан зориулсан вакцин үйлдвэрлэж байна. Цаашид вакцинжуулал­тад хамрагдсан мал өвчилсөн тохиолдолд авах арга хэмжээг давхар боловсруулснаа сал­барын яам мэдээллээ.

Энэ талаар Хөдөлмөр, халамж үйл чил гээний ерөнхий газрын Нийгмийн халамжийн бодлогын хэрэгжилтийн газрын дарга Б.Мандухайгаас тодрууллаа. Тэрбээр “Хүүхдийн мөнгийг хуучин журмын дагуу өрхийн мэдээл лийн санд бүртгэлтэй, арил жааны банкинд хүсэлт гарга сан бүх хүүхдэд олгож байгаа. Өнөөдрийн хувьд Монгол Улсын 1.4 сая хүүхдийн 60 хувьд олгоно гэсэн тушаал, шийдвээр ирээгүй байна.

Хүүхдийн мөн гийг өнгөрсөн онд хийгдсэн амьжиргааны түвшин тогтоох судалгаанд хамрагдсан өрхөд олгож байгаа. Уг судалгаанд ир гэд сайн дураараа хамрагддаг. Одоогийн байдлаар улсын хэмжээнд 574 мянган өрх буюу 2.2 сая иргэн судалгаанд хамрагдаад байна” гэсэн юм. Түүний хэлснээс үзвэл хүүхдийн мөнгө олгох 60 ху виа хэрхэн сонгох дүрэм журам одоог болтол гараагүй байгаа аж.

Монголын Үйлдвэрчний эвлэ л болон ард, иргэдийн зүгээс татвар, өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгох насыг нэмэгдүүлсэн шийдвэрийг эсэр гүүцэж, байр сууриа илэрхийллээ. Энэ үеэр МҮЭХ­ноос “Өнгөрсөн онд Мон гол Улсын эдийн засаг таван хувиар өссөн тул эдийн засгийн хүнд рэлээс гарах боломжтой. Иймээс ОУВС­тай хийсэн хэлэл цээрт өөрчлөлт оруулж, ойрын хуга цаанд Засгийн газар, УИХ хууль тогтоомжууддаа өөрч лөлт оруу лах зайлшгүй шаард лагатай” хэмээн онцлов.МҮЭХ­ны дэд ерөнхийлөгч С.Эрдэнэбатын хэлж буйгаар хөдөлмөр, нийгмийн зөвшлийн гурван талт нэмэлт хэлэлцээрээр албан татварын өөрчлөлттэй холбоо той асуудлаар цаашид нийг мийн түншлэгч талуудтай урьдчилан зөвшилцөж, хэлэл­

цээрийн заалтыг хатуу мөрдөж ажил лана гэж тохиролцсон байна. Мөн нэмэлт хэлэлцээрийг хэрэг­жүүлэх хүрээнд тэтгэврийн насыг нэмсэн асуудал, зарим төрлийн татвар нэмсэн талаарх байр сууриа Засгийн газарт илэрхийлжээ. Гэвч Засгийн газрын зүгээс ямар нэг арга хэмжээ огт аваагүй байна. Иймээс Хувь хүний орлогын ал бан татварын хэмжээ, өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгох насыг нэмэг дүүлснийг дахин хэлэлцэж, шийд вэр гаргах шаард лагтай гэдгийг мэдэгдсэн юм.

Хуулийн хэрэгжилтийг нэг жилээр хойшлуулах мэдэгдлийг иргэд болон МҮЭХ­ноос хүр гүүл­лээ. Хэрэв шаардлагын хариуг нэгдүгээр сарын 10­ны дотор ирүүлэхгүй бол тэмцлийн дараа­гийн хэлбэрт шилжинэ гэдгээ илэрхийлсэн юм.

Монголчууд ирэх сард БНСУ­д болох өвлийн олимп үзэх аяллыг ихээхэн сонирхож байна.

төлдөг. Өвлийн аялал жуулчлал өндөр хөгжсөн Финланд улсад зорчсоноор нохойтой чарга, цасны мотоцикл унаж, Санта­Клаусын үлгэрийн хотхоноор зочилж болно. Түүнчлэн жилийн 11­3 дугаар сард л харагддаг туйлын туяаг шилэн ханатай зочид буудлаас харах боломжтой.

Аялал гэдэг зөвхөн байгалийн сайхныг үзэж, бишрэхийг хэлдэггүй. Алдартай хүмүүстэй уулзах мөрөөдлөө биелүүлэх аялалд ч гарч болно. Ирэх гуравдугаар сард болох 90 дэх удаагийн “Оскар”­ын наадам үзэж, АНУ­ын Лас Вегас, Лос­Анжелес хотуудаар аялах тусгай хөтөлбөрийг Luxury travel компани санал болгож буй. Дэлхийн оддыг дэргэдээс нь харах боломжтой энэ аялал 4500 ам.долларын үнэтэй. “АНУ­ын мөрөөдлийн хотуудыг үзэх хөтөлбөр багтдаг учраас монголчууд энэ аяллыг маш их сонирхож байгаа. Энэхүү аялалд одоогоор 28 хүн бүртгүүлж, визний мэдүүлгээ өгөөд байна” гэж тус компанийн Санхүүгийн албаны дарга Л.Болорцэцэг өгүүлэв.

Харин “Тэнгэр трэвел” компани БНХАУ­ын Шанхай хотоос Японы Нагасаки, Окинава хотууд руу усан

Утааны улиралд жуулчлал идэвхждэг

◄1Бусдаас шинэлэг, тансаг аялал

зохион байгуулах нь тэдний өрсөлдөөний нэг талбар болсны “ачаар” монголчууд тун дээд зэрэглэлийн аяллуудаас сонголт хийх боломж бүрджээ.

Дэлхийн хамгийн тансаг хотуудын нэг Дубай, Абу­Дабид очиж, Сахарын элсэн цөлөөр аялах хөтөлбөрийг олон компанийн цэсээс харж болно. Тухайлбал, Luxury travel компанийн дөрвөн өдөр, таван шөнийн тансаг зэрэглэлийн хөтөлбөрт 5­7 одтой зочид буудалд буух, Арабын нэгдсэн Эмират улсын нүүр царай болсон “алтан” хотуудаар аялах, Сахарын цөл, усан парк үзэх гээд сонирхолтой хөтөлбөрөөр дүүрэн. Дээд зэрэглэлийн усан онгоц дээр оройн хоол идэх боломж олгодог уг аяллын онгоцны тасалбар гурван сая төгрөгөөс гадна 2850 ам.доллар буюу ойролцоогоор долоон сая орчим төгрөгийн үнэтэй.

Харин үүнтэй адил өртөгтэй ч адал явдлаар дүүрэн аялал бас бий. 20 гаруй оронд аялуулдаг “Нью жуулчин турс” компани хоёр жилийн өмнөөс хойд туйлын туяаг үзэх тун сонирхолтой хөтөлбөр гаргажээ. Москвагаар дамжин Скандинавын орнууд руу аялахад 7­8 сая төгрөг

Монголчууд жилийн 11-3 дугаар сард хилийн чанадад хамгийн их аялдаг

онгоцоор аялах дөрвөн өдрийн хөтөлбөр гаргажээ. 326 метр урт, 41.5 метр өргөн, 20 давхар Norwegian Joy онгоц нь 4930 зорчигчийн багтаамжтай. 2200 гаруй өрөөтэй бөгөөд гольфийн талбай, казино, усан гулгуур, хүүхдийн парк зэрэг

цагийг зугаатай өнгөрөөх олон сонирхолтой хэсэгтэй юм. Нэг хүний аяллын зардал хоёр сая төгрөг. Хэрэв өрөөндөө ганцаараа байрлах бол төлбөр нь хоёр дахин нэмэгддэг аж. Түүнчлэн, өрөөний үйлчилгээнд өдөрт 16.95 ам.доллар төлдөг аж.

болон Зүүн өмнөд Азийн визгүй орнуудад аялахыг илүүд үздэг байна. “АНУ болон Европын орнууд хол зайтай учраас аяллын үнэ нь өндөр байдаг. Зарим тохиолдолд тухайн орныг үзэх сонирхолтой ч виз нь гарахгүй байх тохиолдол цөөнгүй. Сүүлийн үед монголчууд БНСУ­д болох гэж буй өвлийн олимп үзэх аяллын багцыг багагүй сонирхож байна. Ер нь ойрын жилүүдэд Монголоос гадагш чиглэсэн аяллууд сайн хөгжиж байгаа. Эрэлт нэмэгдэж байгаа учраас компаниуд хөтөлбөрөө улам сайжруулж, боловсронгуй болгож байна. Гэр бүлээрээ амарч, аялах гэсэн иргэдийн тоо ч нэмэгдсэн” гэж “Нью жуулчин Турс” компанийн гадаад аялал хариуцсан менежер Б.Эрдэнэтуяа өгүүллээ.

20062007200820092010201120122013201420152016

Гадаадад жуулчилсан монгол иргэд

2416021428

3237329126

3953241901

489113612339402

10425380926

1212.mn©

БНХАУ­ын 135 сая хүн жил бүр гаднын орнуудад аялж, ойролцоогоор 261 тэрбум ам.доллар зарцуулдаг тооцоог Дэлхийн аялал жуулчлалын байгууллагаас гаргажээ. Тус улсын дундаж давхаргын иргэдийн тоо 2030 он гэхэд 1.1 тэрбумд хүрнэ гэж Азийн хөгжлийн банк үзэж буй. Тиймд жуулчдын урсгал цаашид ч нэмэгдэх төлөвтэй байгаа аж.

Дэлхийн аялал жуулчлалын байгууллагын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Талеб Рифай

“БНХАУ­аас гадагш чиглэх аяллын тоо жилд дунджаар 4.4 тэрбумд хүрснээр хамгийн олон жуулчинтай орноор тодроод байна. Хэдхэн жилийн дараа гэхэд гадагш аялдаг хятад иргэдийн тоо 200 саяыг давна гэж таамаглаж байгаа” гэв.

Өнгөрсөн онд хятад жуулчдын хамгийн их аялсан орон нь Тайланд байсан бол үүний араас Япон, Сингапур, Вьетнам, АНУ зэрэг орон бичигдэж байна. Тай­ланд улс өнгөрсөн онд БНХАУ­аас 8.7 сая жуулчин хүлээн авчээ.

С.Батсайхан / ЗГМ©

“Оскар”-ын наадам үзэх аялал

4500 ам.дол-ларын үнэтэй

ДЭЛХИЙД

Хятад жуулчид Тайландад аялах дуртай

Эдгээр тансаг зэрэглэлийн аяллууд өндөр өртөгтэй учраас Монголоос цөөн хүн явдаг. Харин ихэнх нь БНХАУ, ОХУ

2018.01.05, БААСАН ~ №003 (802)

Зах зээл

5ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

6 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2017.12.05, БААСАН ~ №003 (802)

Сурталчилгаа

The draft amendments to the Law on Central Bank/Bank of Mongolia/ and its accompanying proposals were discussed yesterday at the Parliament’s regular session and was forwarded for final review.

The majority of the Parliament members have agreed to keep the current regulation on the main ob­jective of the Bank of Mongolia (BoM) and the term "monetary policy."

Furthermore, establishment of Supervisory Committee on Mon­etary Policy and Banking, legis­lations of their legal status and mandate of inspectors were kept, while the proposals for mid­term monetary policy direction were excluded from the amendments.

Additionally, the provisions on prohibiting the Parliament to advice and give directions to the BoM, reporting the implementation of monetary policy and credit situ­ations to the Parliament every six months, as well as amendments to the legal guarantee of the BoM administration have been disap­proved.

During the discussion, Dam­ba­Ochir Dorjdamba, Head of

Standing Committee on Economy, addressed “The liabilities of the Governor and Deputy Governor of the BoM has been reflected on the draft, while the BoM’s loans to commercial banks have been sus­pended, allowing the BoM to only supply money to the Government and commercial banks. As a result, the BoM will be prohibited from lending in other forms.”

Khaynkhyarvaa Damdin, Head of the MPP’s group in the Parlia­ment, expressed his support on the initial draft and said “Several political rumors have spread in con­nection to the Law on the Central Bank. The public understands that there were some mistakes in the law. Therefore, it is important to make a right approach on the issue. The majority agrees that the Central Bank should be financially inde­pendent from the government. In order to provide the independency, we need to approve the draft.”

ZGM DAILY2018.01.05, FRIDAY ~ №003 (802) 7THE OFFICIAL GAZETTE

SOCIETY

Confederation of Trade Unions oppose minimum retirement age

The representatives of Con­federation of Mongolian Trade Unions (CMTU) and the public held a press conference and ex­pressed their position to protest against the Government’s decision to raise taxes and minimum age of retirement.

CMTU addressed “Mongolia's economy grew by 5 percent last year and is able to recover from economic difficulties. Therefore, it is necessary to amend the agree­ment with the International Mon­etary Fund and the Government

must amend the related laws and regulations soon.”

According to Erdenebat Sukh­baatar, Vice President of CMTU, the CMTU will discuss the income tax increase with social partners through a tripartite agreement on labor and social welfare and strict­ly adhere to the terms of the agree­ment. Furthermore, a request has been submitted to the Government on amending the retirement age and tax laws. However, the gov­ernment has not taken any actions.

Therefore, CMTU submitted a

request to delay the implementa­tion of the laws by one year, and declared to take the next form of strike if the Government fails to re­spond to the request by January 10.

Additionally, the Labour Union of the Erdenet Mining Corpora­tion (EMC) also organized a press conference against income tax in­crease on January 3, addressing that the personal income tax in­crease is affecting the livelihood of 46 thousand miners and criticized the Government for trying to elim­inate the budget deficit by taxing

the public. Currently, EMC pays 16­18 percent to royalty, while Oyu Tolgoi LLC pays 5 percent and other gold mines pay 2.5 per­cent.

Therefore, the Labour Union stressed “Equalling the royalties of Oyu Tolgoi JSC and other gold mines will accumulate twice the amount to the budget.” The av­erage salaries of EMC workers is between MNT 1 and 2 million; hence, 6 thousand workers have opposed the tax increase, says the Labour Union.

ZGM: HIGHLIGHTS

POLITICSThe Cabinet orders Minister of Labor and Social Protection Chinzorig Sodnom to cooperate with the Bank of Mongolia and commercial banks in lowering interest rates of pension loans.

The Supreme Court to discuss the amendments to the rules of MPRP today.

The Ministers of Energy and Finance have been ordered to increase the third power station’s capacity by 250 mWt and implement the project on upgrading the turbine generator of fourth power station with Russian Government’s soft loan.

ECONOMYMongolian Government is obliged to pay USD 500 million of 5­year Chinggis Bond today.

Bank of Mongolia releases a statement about the danger of cryptocurrencies.

American Chamber of Commerce in Mongolia appoints Stephen J. Potter as the new Chairman. Mr. Steve Potter is the CEO of Taskonir Trading LLC and was a Managing Director at Wagner Asia Equipment.

IPO fundraising of domestic companies reaches MNT 100.1 billion.

MSE ALL Index stands stable at 1,189.25 points. The market cap reaches MNT 2.48 trillion.

SOCIETYA wastewater treatment plant construction in Dalanzadgad city commences.

Diplomatic missions in other countries will not renew passports.

A documentary film ‘Nomadic Doctor’, directed by Mart Bira, wins Award of Recognition in the ‘Documentary Student Short’ category of Hollywood International Independent Documentary Award.

Tugsbilig.B@tugsbiligZGM

Cabinet holds a closed session over the ownership of EMC

The Cabinet has reached a de­cision concerning the 49 percent ownership of Erdenet Mining

Government revokes Supreme Court's decision

Corporation (EMC) during its irregular closed session.

Accordingly, the state will own 100 percent of EMC’s stake by mutually deducting the payment of 49 percent ownership from Mongolian Copper Corporation (MCC). Therefore, Zandansha­tar Gombojav, Head of the Cab­inet Secretariat, Khurelbaatar Chimed, Minister of Finance, and Nyamdorj Tsend, Minister of Justice and Home Affairs, held a press briefing regarding the decision.

The representative of Mongo­lian private sector MCC achieved a victory in the Supreme Court over the ownership of EMC. On December 7, the Civil Court set­tled the case in favor of MCC and reviewed that the State Author­ities have illegally nationalized EMC’s 49 percent ownership.

Furthermore, the case was previously ruled in favor of the private sector twice before. Thus, the General Authority for Intel­lectual Property and State Reg­istration has issued a certificate,

confirming MCC’s 49 percent ownership of EMC, precisely a week ago.

However, the government held a closed session and invalidated

the Supreme Court’s decision. According to the Ministry of Finance, the working group as­sembled by the Cabinet organized four meetings with the MCC delegation and the sources say that the delegation refused the government's proposal.

An agreement is a mutual ar­rangement of two parties. There­fore, claiming a meeting as an agreement is not reasonable.

In other words, the government forced a decision after the private sector refused to agree.

MSE ALL Index stands stable at 1,189.25 points

Law on Central Bank bill passed for final review

The MSE market cap reaches MNT 2.48 trillion. Parliament members agree on keeping the current objectives of BoM.

Capacity of the third power station to increase by 250 mWt

CMTU opposes tax raise and minimum retirement age

Fourth power station to be upgraded through a soft­loan of Russian Government.

The representatives announce to take the next form of strike if the Government does not respond.

Government officials were not able to

confirm any negotiation with MCC

Mid-term monetary policy

direction disapproved

(Three months to date)USD/MNT rate

(Three months to date)CNY/MNT rate

2440₮

2430₮

2450₮

2460₮

372₮

370₮

368₮

(Three months to date)RUB/MNT rate

XII/2017 I/2018

42₮

41.5₮

41₮

XI/2017 XII/2017 I/2018 XII/2017 I/2018

373.9₮42.42₮

2428.91₮

Law on Central Bank forwarded for final review

POLITICS

Tugsbilig.B@tugsbiligZGM

Ganbayar.B / ZGM©

Ganbayar.B / ZGM©

8 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2018.01.05, БААСАН ~ №003 (802)

Лавлах

08.00

12.00

14.00

18.00

20.00

22.00

07.00 “Өглөө” хөтөлбөр

11.00 “Монголын мэдээ” мэдээллийн хөтөлбөр

14.00 Сурагчдын амралтанд: “Пумукль” УСК 8, 9, 10 дугаар анги

18.30 Амрыг эрье

20.00 “Цагийн хүрд” мэдээллийн хөтөлбөр

22.55 MNB-энэ долоо хоногт

08.05 “Монголчууд XX зууны эхэнд” нэвтрүүлэг

13.05 “Nous tech” танин мэдэхүйн нэвтрүүлэг

15.00 “Япон хэлний” алсын зайн сургалт /Анхан шат №8/

19.00 “Долоон өдрийн хатан” ОАК 5 дугаар анги

20.40 “Аугаа уран зургууд” нэвтрүүлэг

00:00 Кино миний амьдрал

06.30 “Өнөө өглөө”

12.00 “Хөтөч” мэдээллийн хөтөлбөр

14.30 “Наашаа Цаашаа”

17:00 Галилео 14 дүгээр хэсэг

20.00 “Оргил цаг” мэдээллийн хөтөлбөр

00.00 “Чадвал намайг хуур ОАК 31 дүгээр анги

11:30 “Эврика” нэвтрүүлэг

14.00 “Дэвид Рубенштэйний шоу” нэвтрүүлэг

17.00 “Bloomberg Surveillance”

20.00 “Блумбергийн ярилцах цаг” нэвтрүүлэг

22.00 “Суутнуудын намтар” нэвтрүүлэг

MNB Bloomberg Боловсрол Монгол ТВ08:00 “Bloomberg Daybreak Asia”

ТВ ХӨТӨЛБӨР

Өвөл хүний биед амин дэм маш их дутагддаг. А амин дэм ихээр агуулдаг лууван нь ханиад томуу, бронхитоос сэргийлэх чадвартай. Мөн арьс, хумс, үсний эрүүл мэндийг сайжруулдаг. Бие организмын дархлааг дэмждэг бас нэгэн амин дэм бол B6. Энэхүү амин дэм нь мэдрэлийн системийн эрүүл байдлыг сайжруулна. Өвлийн улиралд өвчнөөс урьдчилан сэргийлэхийн тулд амин дэмээр баялаг хоол хүнс хэрэглэхийг эмч нар зөвлөж байна.

Зүүн вокзал буюу Баянзүрх автовокзал нь Чулуун­Овооны тойрогт байрших Тэнгэр пла­зa худалдааны төвийн хоёр давхарт шилжүүлэхээр болов. Иймд Дорнод, Хэнтий, Сүх­баатар, Говьсүмбэр, Өмнөговь, Дорноговь аймаг, Дорноговь аймгийн Замын­Үүд сум, БНХАУ­ын Эрээн хотын чиглэлд улс, хот хоорондын зорчигч тээв­рийн үйлчилгээг энэ сарын 8­ны өдрөөс эхлэн Тэнгэр плаза худал­дааны төвийн гадна талбайгаас явуулахаар болжээ.

Цалинтай ээж хөтөлбөрт хамрагдаж буй эхчүүдийн мөнгийг Капитал, Хаан, Төрийн банкаар дамжуулан олгохоор болжээ. Хөтөлбөрт хамрагдахаар бичиг баримтаа бүрдүүлж өгсөн тухайн сараас нь тэтгэмжийг тооцох бөгөөд хоцорсон сарын мөнгийг нөхөж олгохгүй. Түүнчлэн өрх толгойлсон эцэг, эхэд олгох тэтгэмжийг ирэх гуравдугаар сарын 20­ноос эхлэн улиралд нэг удаа олгоно. Харин бусад төрлийн тэтгэмжийг сар бүрийн 20­ноос олгохоор болж байгаа аж. 0­3 насны хүүхэдтэй 135 мянган эхэд нийт 81 тэрбум төгрөгийн тэтгэмж олгохоор улсын төсөвт суулгаад буй. Харин өрх толгойлсон 16500 эцэг, эхэд нийт 15.8 тэрбум, ихэр хүүхдийн мөнгийг жилд 1000 ихэр мэндэлдэг гэж тооцон 1.7 тэрбум, 2018 онд 98 мянган жирэмсэн эх байна гэж урьдчилан тооцсоны дүнд 43.7 тэрбум төгрөгийг тус тус улсын төсөвт суулгажээ.

ҮЗВЭР

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР

УВС -26o

-39o

ХОВД -20o

-30o

ЗАВХАН -21o

-32o

БАЯНХОНГОР -17o

-27o

ГОВЬ-АЛТАЙ -19o

-30o

ӨВӨРХАНГАЙ-16o

-24o

АРХАНГАЙ -16o -28o

ХӨВСГӨЛ -19o

-30o

БУЛГАН -18o

-28o

ТӨВ -20o

-27o

ДУНДГОВЬ -15o -25o

ӨМНӨГОВЬ-14o

-23o

ГОВЬ-СҮМБЭР -17o

-27o

ДОРНОГОВЬ-13o

-25o

СҮХБААТАР -18o

-30o

ХЭНТИЙ -19o

-33o

СЭЛЭНГЭ -19o

-26o

ОРХОН -15o

-26o

ДАРХАН-УУЛ -21o

-29o

ДОРНОД -13o

-23o

БАЯН-ӨЛГИЙ -20o

-33o

ОНЦЛОХ ҮЗВЭР

I.07 -15o

-22o 7 м/с

5 м/с

Ялимгүй цастай

I.06 -17o

-27o 6 м/с

5 м/с

Ялимгүй цастай

I.05 -19o

-29o 5 м/с

4 м/с

Үүлшинэ

I.09 -15o

-26o 6 м/с

5 м/с

Үүлшинэ

I.08 -16o

-24o 7 м/с

6 м/с

Бага зэргийн цастай

ЗӨВЛӨГӨӨ

ЗАМ ТЭЭВЭР

ХӨТӨЧ

Өвөл хэрэглэх хүнс

Баянзүрх авто вокзалыг нүүлгэнэ

Тэтгэмжийг гурван банкаар олгоно

М.МөнхЗГМ

А.Хачатуряны "Спартак" балетыг энэ сарын 27, 28-нд УДБЭТ-ын тайзнаа тоглоно. УДБЭТеатрт анх 1984 оны тавдугаар сарын 5-ны өдөр Монголын тайзнаа тогложээ. Тус балет нь 2000 жилийн тэртээх эртний Ромын соёл, мэсчин боолуудын хэрцгий тулаанаар баяр цэнгэл хийгч дарангуйлагчдын амьдралын хэв маяг, зоригт эрийн манлайлан удирдсан боолуудын бослого, түүнийг зэрлэгээр нухчин дарсан бодит бөгөөд эмгэнэлт үнэнийг бүжгэн жүжиг, сүрлэг хөгжмөөр илэрхийлсэн гайхалтай бүтээл юм. "Спартак" балет нь жүжигчдээс мэргэжлийн өндөр ур чадвар, нэн ялангуяа "драматизм"-ыг нарийнаар шаарддаг, драм, бүжиг, хөгжмийн цогц бүтээл гэдгээрээ бусдаас ялгардаг байна. Тасалбарын үнэ 10-20 мянган төгрөг.

Мах, ногооны үнэ буурчээ

ҮНЭ ХАНШ

(Өмнөх дугаарын хариу)

2

3

7

3

5

341

8

9

2

8

1

43

8

9612

1

957

735964821

961287453

219835746

358149672

684712395

472356918

846591237

123478569

597623184

ЗГМ: СҮДОКҮЗГМ: ҮГИЙН СҮЛЖЭЭӨм

нөх д

угаа

рын

хари

у / 1.

4

БОСООГООР:1.Эмх2. Арьсан дахь толбо, тэмдэг4. Зуны эхэн сарын нэр5. Говьд ургадаг ургамал6. Толгойн доод хэсэг

7. Аймгийн нэр8. Тун гэсэн тодотгол үг10. "Х Түц" хамтлагийн жүжигчин, МУГЖ11. Бугын төл12. Хүн хар гөрөөс13. Аварга махчин загас

Мах, ногооны үнэ өмнөх долоо хоногтой харьцуулахад буурсан байна. “Хүчит Шонхор” хүнсний захад үхрийн мах хамгийн хямд буюу 4900 төгрөг, хонины мах 3700 төгрөг байна.

Нийслэлийн хүнсний томоохон зах, дэлгүүрт “Алтан тариа”­н савласан нэг кг гурилын үнэ дээд зэрэг нь 1250­1500 төгрөг, нэгдүгээр зэргийнх 1000­1300 төгрөг, хоёрдугаар зэргийнх 819­900 төгрөг байна. Томоохон хүнсний захад задгайгаар буюу шуудайгаар худалдаж буй нэг кг дээд зэргийн “Алтан тариа” гурил 1300 төгрөгийн үнэтэй байгаа юм.

Өнгөрсөн долоо хоногтой харьцуулахад монгол төмс 2.1 хувь буюу 20 төгрөг, лууван 1.2 хувь буюу 15 төгрөг, байцаа 7.4 хувь буюу 115 төгрөг, хятад сонгино 3.3 хувиар буюу 45 төгрөгөөр буурчээ.

“Спартак” балет

ЗГМ: КОМИКС

Билгийн тооллын 19Өвлийн дунд хар хулгана сарын нэг цагаан мэнгэтэй улаагчин тахиа өдөр. Үс засуулбал: Сайн нөхөртэй нөхөрлөнө.Наран ургах, шингэх: 08.37-17.16 Барилдлага: ТүлэхШүтэн барилдлага: СансарСуудал: Уул

ЗУРХАЙ

Аргын тооллын нэгдүгээр сарын 5. Сугар гараг. Билгийн тооллын 19. Их морь одтой, улаагчин тахиа өдөр.

Өдрийн наран 08.37 цагт мандан, 17.16 цагт жаргана. Тухайн өдөр үхэр, могой жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба бар, туулай жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр гэмтнийг шийтгэх, угаал үйлдэх, хагалгаа хийлгэх, гэр бүрэхэд сайн. Мод суулгах, нарийн зөвлөгөөн хийхэд муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, бар, туулай, морь, хонь, тахиа болой. Хол газар яваар одогсод баруун хойш мөрөө гаргавал зохистой. Бага хүйтэн болох улирал 18.25 цагт эхэлнэ. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал “Сайн нөхөртэй учрах" хэмээх сайн.

УДЭТ“Ромео & Жульетта” сонгодог жүжгийн 120 дахь удаагийн тоглолт энэ сарын 16-18-нд 17.00 цагт болно. Хагас мянганы тэртээд бичигдэж, зуун зууны туршид хүн төрөлхтний аугаа хайр сэтгэлийн бэлгэ тэмдэг болон мөнхөрч, хэн бүхний зүрх сэтгэлийг эзэмдсэн энэ бүтээлийг УДЭТ гурав дахь удаагаа Төрийн соёрхолт Н.Наранбаатарын орчин цагийн шинэ тавилтаар дахин туурвилаа. Тасалбарын үнэ суудлын зэрэглэлээс хамаарч 10-30 мянган төгрөг.

МОНГОЛ УЛСЫН ФИЛАРМОНИ

Морин хуурын чуулгын жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулдаг “Торгоны хээ” ардын дууны цуврал тоглолт ирэх сарын 8, 9-нд болох гэж байна. Тоглолтод улсын Филармонийн Морин хуурын чуулга, удирдаач Д.Түвшинсайхан, дуучин Б.Мөнхбаатар, Б.Номин-Эрдэнэ нар оролцоно. Тоглолтыг 25 мянган төгрөгөөр таалан соёрхоорой.

УДБЭТДэлхийн хамгийн алдартай хошин дуурийн нэг болох Ж.Россиний “Севилийн үсчин” дуурийг Итали улсын нэрт найруулагч Стефано Монтигийн шинэ тавилтаар энэ сарын 7-нд толилуулна. Тасалбарын үнэ 10-30 мянган төгрөг.

“Олон хоолойн гайхамшиг” хэмээх концертод УДБЭТ-ын найрал дуучид, хормейстерүүдийн уран бүтээлийн дээжээ энэ сарын 6-ны үдэш үзэгч олондоо толилуулах юм. Тоглолт 120 минут үргэлжлэх бөгөөд тасалбарын үнэ 10-20 мянган төгрөг.

Францын хөгжмийн зохиолч Ф.Херольдын “Дэггүй Лиз” балет ирэх сарын 11-нд үзэгчдийн хүртээл болно. Энэхүү хоёр бүлэгт балетыг анх 1789 онд Францын Бордо хотын “Гранд Опера” театрт тоглож байжээ. Тасалбарын үнэ 10-20 мянган төгрөг.

УБ-Бээжин 08.15 10.30Бээжин-УБ 10.50 13.20УБ-Сөүл 17.10 21.20Сөүл-УБ 19.45 22.30УБ-Хонконг 07.50 12.25Хонконг-УБ 13.25 18.05УБ-Москва 08.00 09.50Москва-Берлин 11.00 11.50Берлин-Москва 14.00 18.45

НИСЛЭГИЙН ЦАГИЙН ХУВААРЬ

ГАЛТ ТЭРЭГНИЙ ЦАГИЙН ХУВААРЬ

Москва-УБ 21.35 07.30УБ-Москва 13.50 14.28УБ-Эрхүү 21.10 02.40Эрхүү-УБ 15.35 06.20УБ-Замын-Үүд 20.00 07.50Замын-Үүд-УБ 21.35 09.55УБ-Эрдэнэт 20.30 07.45Эрдэнэт-УБ 19.10 05.48УБ-Сүхбаатар 10.55 19.52Сүхбаатар-УБ 06.30 15.35Сайншанд-УБ 20.25 07.01УБ-Сайншанд 09.15 19.15

СО

П УХ

Т Н КУ О

И

ТА

А

СП Й

О

Й

Т

КЕ

Я Р

ХР

АМ

И

ОР

И

Д

А

М АЕ

РӨ

Р

АНАА

ГГ

О

ТӨ

О

Н СГ

О

АГ

ЭЛ

Ө А ЙЛ

О

14. Жимс

ХӨНДЛӨНГӨӨР:1. Хувцас3. Түшиг

7. Их хааны бага насны нэр9. Италийн нийслэл хот дахь хот улс15. Адуу илжигний эрлийз16. Майхан

1 26

3 4 5

7 8

9 10 11 1213 14

15 16

Mr. Баагийгийн ПАЯН.....Гол нь тархины тураал шүү дээ,

манайхаан!

Би энэ мууг унагаахгүй ч гэсэн өөдлүүлэхгүйгээ

харин ч сайн мэднэ.

26 жилийн дараа дахиад

би хүрээд ирлээ. Одоо ч чамайг

унагана даа.Хэн удаашруулж байна вэ, хэлдээ

та нар?

Ийм дүр зураг буугаад л байгаа

юм даа ....

Та нар тэгж л бай. Удахгүй

миний цаг ирнэ хахаха....

Намайг байхгүй бол та нар юу ч

биш.

Хаха, би хийдгээ хийж, хийсээр ч байх

болно.

Хавдрыг нуудаг Хятадын хямрал Саудын Араб, Арабын Эмирт улс таван хувийн татвартай боллоо

“Өрнөдийн соёл”­ын нөлөө ихсэж, анагаах ухааны ёс зүй чангар­сантай уялдан Хятадын уламжлал хувирч байна. > 10

Иргэд, компани нэмэгдсэн өртгийн татвар төлөлгүй амьдарч ирсэн олон арван жилийн түүх эцэс боллоо. > 10

Туркийн банкны эзэн буруутай нь нотлогдовШүүхийн шийдвэр нь Турк­АНУ­ын харилцаа хурцдаж буй хүнд үед Анкарагийн хилэнг бадраав. > 10

Алтны ханш оргил түвшин рүү өслөө

1Шинжээчид алтны үнэ дэл­

хийн хөрөнгийн зах зээлийн хөдөлгөөнөөс ихээхэн хамаарна гэж үзэж байна. Шаргал ме тал­лыг санхүүгийн хямрал болон тогтворгүй байдлын үед аюулгүй хөрөнгө оруулалт гэж тооцдог.

ICBC Standard банкны шинжээч Маркус Гарви “Богино хугацаанд алтны үнэ таамгаас давж өслөө. Харин тогтвортой өсөхийн тулд хөрөнгө оруулалтын бусад ангилал доошилж, алт хамгаалах хэрэгслийн хувьд илүү сонирхол татах ёстой” хэмээн тайлбарлав. Түүнчлэн алтны хөдөлгөөнд нөлөөлөх гол хүчин зүйл бол инфляцын өсөлт болон АНУ­ын төв банкны хариу арга хэмжээ юм. Өөрөөр хэлбэл, АНУ­ын

бодлогын хүү өсөхөд алтны үнэ буурах хандлагатай байдаг. Өнгөрсөн сард АНУ­д инфляцын түвшин нэмэгдэх хүлээлт үүссэн. Зарим шинжээч Холбооны нөөц бодлогын хүүгээ өсгөвөл алтанд нөлөөлнө гэж таамаглаж байна.

Бензин хөдөлгүүртэй авто­машины хорт утааг бууруулахад ашигладаг паллади энэ онд мөн дээшилж, мягмар гарагт 1096 ам.долларт хүрээд лхаг­вад 1085 руу буулаа. Энэхүү үнэт металл өнгөрсөн онд 60 хувь өссөн нь дэлхийн эдийн засаг сайжирсан болон машины зах зээл дээшилснээс үүдэлтэй. Түүнчлэн Европт дизель машиныг хязгаарлаж, бензин хөдөлгүүртэй маши­ны борлуулалт нэмэгдсэнээс

шалтгаалсан юм. Тус бүс нутгийн хэрэглэгчид зарим талаар Volkswagen­ы дуулианы улмаас дизель машинаас нүүр буруулж эхэлсэн. Үүнийг дагаад палладийн үнэ ижил ангиллын металл болох цагаан алтнаас 20 жилд анх удаа давж гарчээ. Цагаан алтыг дизель машины хорт утаа ялгаруулалтыг багасгахад ашигладаг. Паллади цагаан алтнаас 133 ам.доллараар илүү арилжаалагдаж байна.

Macquarie фирмийн шинжээч Мэтью Тернер “Автомашины үйлдвэрлэлийн хувьд паллади бол дэлхийн эдийн засгийн өөдрөг хүлээлттэй хамгийн их холбоотой металл” хэмээн дүгнэв. Олонх шинжээч болон хөрөнгө оруулагчид энэ онд

паллади байр сууриа хадгална гэж таамаглаж буй агаад эрэлт нь нийлүүлэлтээс давах төлөвтэй байгаа. Ноён Тернер 2018 онд палладийн нийлүүлэлтийн дутагдал 301 мянган унцид хүрнэ гэж тооцжээ. Гэхдээ пал­ладид хамгийн том цохилт өгч болзошгүй зүйл нь орлуулагч материал юм. Ойрын үед хэрэг­жихгүй боловч цагаан ал тыг дахин боловсруулж, бензи­нийг цэвэршүүлэхэд ашиглах шийдэлд хүрэх боломжтойг ноён Тернер хэллээ. Дизель машинаас татгалзах нь бүрэн тодорхой болсон цагт томоохон машин үйлдвэрлэгчид энэ технологийг хэрэг жүүлж магадгүй.

Ажлын байрны технологи шинэ хэлбэрийн дарамт үүсгэвЛора Нунан, Алия Рам

Нийгмийн сүлжээ ажиллагс­дын хувийн амьдралыг ил бол гож, зарим компани хүмүү­сийнхээ байрлалыг хянах сис тем нэвтрүүлсэн зэрэг ажлын бэл­гийн дарамтын шинэ төрлийг бий болголоо. Мэргэжлийн ха­рилцаанд зүй бус бэлгийн дарамт үүсэхэд технологийн гүйцэтгэж буй үүргийг Financial Times сонины уншигчдаас ирүүлсэн захидлаас харж болно. Олонх уншигч компаниуд хариуцлагаа дээшлүүлж, ажиллагсдын хувийн хандлага өөрчлөгдсөний үр дүнд ажлын байрны ерөнхий уур амьсгал сүүлийн жилүүдэд сайжирсан гэж үзэж байна.

Гэвч шинээр илэрч буй зарим дарамтыг онцолжээ. Workplace, Slack мэтийн мэргэжлийн нийгмийн сүлжээний мессеж үйлчилгээг дэлхийн томоохон компаниуд ашиглаж, үзэл бодлоо хуваалцах, цагийн зөрүүг үл харгалзан харилцах нөхцөл бүрдүүлсэн. Санхүүгийн нэг ажилтан манайд бичихдээ “Дэл­хий даяар хүмүүсийг холбон хил дамнасан баг байгуулж, туршлага солилцох агуу боломж. Гэхдээ хэн нэг нь тантай болзохыг хүсэх, сексийн харилцаанд орохыг шаардаж эхэлбэл түүнд таныг онлайнаар дарамтлах олон

хэрэгсэл бий. Таны тухай өчнөөн мэдээлэл, байгаа газар зэргийг мэдэж байгаа нь үнэхээр аймаар” гэсэн байна.

Тэрбээр цааш нь “Эдгээр сис­темийг заавал ашиглах ёстой тул та тэр этгээдийг блоклох, мессежийг хаах буюу өөрийн мэдээллийг түүнээс нууж ча­дахгүй. Жишээ нь, Twitter юм уу Facebook дээр доромжлуулсан

бол хүмүүсийг блоклох буюу өөрийн аккаунтаа хааж болно” хэмээн гомдолложээ. Workplace­ийн хэвлэлийн төлөөлөгч эмэг тэй өөрийн ажлын аккуантыг Facebook дэх хувийн мэдээллээс тусад нь байлгадаг гээд “Хувь хүмүүс хамтран ажиллагсдаа блоклож болохгүй авч компа­нийн порталын администратор аль нэг хэрэглэгчийг блоклох

буюу идэвхгүйжүүлж болно” хэмээн тайлбарлав. Бусад плат формуудаас ялгаатай нь Workplace хортой, хуурамч, гутаасан контент нийтлэхгүй байхыг шаардсан хэрэглэгчийн журамд гарын үсэг зуруулдаг байна.

Уг журамд бэлгийн дарамтыг тусгайлан заагаагүй аж. Хэв­лэлийн төлөөлөгч журмыг хэрхэн

хэрэгжүүлдэг талаар асуултад хариулахаас татгалзав. Gmail­ийн компанийн имэйлийг ашиглаг­чид бусдыг блоклох боломжтой авч бичсэн зүйлийг компанийн администратораас нуух арга­гүй. Google­ийн хэв лэлийн төлөөлөгч “Ажил лагсдыг ажлын байрны дарамтаас хамгаалах үүргийг компанийн менежмент болон хүний нөөцийн алба хариуцдаг. Энэ бол ажилтнуудаа хамгаалахад технологи ашиглаж байгаа жишээний нэг” хэмээн өгүүлэв. Microsoft компани Office програмдаа private гэдэг сонголт суулгаж өгснөөр хүмүүс бие биеийнхээ юу хийж байгааг харах боломжийг хязгаарладаг. Тус компанийн төлөөлөгч хэлэхдээ манай үйлчлүүлэгчид илүү хяналт, зөвшөөрөл хүсээгүй байгаа гэжээ.

Програмдаа блоклох үйлдэл суулгаагүй Slack компани тайлбар өгөхөөс татгалзав. FTSE 250 компанийн хүний нөө цийн захирал бидэнд ярихдаа “Манайх Outlook болон мэргэжлийн хэд хэдэн аппликейшн ашигладаг. Эдгээр платформтой холбоо­той ямар нэгэн асуудал гарч байгаагүй. Технологи ашиглах нь бүтээмж, шинэчлэлийг дэмжих болон хамтын ажиллагаанд үр ашгаа өгдөг” хэмээв. FT­ийн өөр

нэгэн уншигч “Нийгмийн сүлжээ дарамтыг гүнзгийрүүлдэг. Тэд над руу Instagram­аар шөнө орой болсон хойно мессеж явуулж, халуун харагддаг шүү гэх ч юм уу, унтаж чадахгүй байна гэсэн юм ирүүлдэг. Гэхдээ над руу хачин юм бичдэггүй хамт ажилладаг олон хүнтэй би Instagram­аар холбогддог. Тэд энгийн хүмүүстэй л адил байдаг” хэмээн бичсэн байна.

Ажлын байранд биеэ авч явах асуудлаар зөвлөгөө өгдөг Hatch Analytics фирмийг үндэслэгч Моника Паркер нэгдсэн сүлжээнд ажилладаг хүмүүс болгоомжтой байхад илүүдэхгүйг сануулжээ. Тэрбээр “Нийгмийн сүлжээгээр бид хамт ажиллагсдадаа мэдэгд­мээргүй зүйлээ хуваалцдаг. Гэтэл үүнийг бидний эсрэг ашиглаж болзошгүй” хэмээн анхааруулав. Цахиурын хөндийд ажилладаг нэгэн эмэгтэй “Бидний олонх Instagram зураг тавихаа зог­соосон. Манай нэг ажилтан, 30 настай эмэгтэй маш зэвүүн кибер дайралтад өртөж, Чикаго хотын Холбооны мөрдөх товчооны хэлтэст хандахаас өөр аргагүйд хүрсэн. Түүний гомдлыг ноц­тойгоор хүлээн авсан” хэмээн бичсэн байна.

BBМ©

850 мянган ам.доллараар нүдтэй болох боломжтойДэвид Кроу

Spark Therapeutics компани харааны доголдлыг арилгах генийн эмчилгээний үнээ 850 мянган ам.доллараар тогтоосон нь зах зээл дэх хамгийн үнэтэй эмчилгээ болж, анагаахын шинэ аргуудыг нийт өвчтөнд хүртээх боломжийн талаар маргаан дэгдээв. Spark­ийн захирал Жефф Марраззо АНУ­ын Хүнс, Эмийн захиргаагаар батлуулж буй генийн шинэ эмчилгээний нэг нүдэнд хийх Luxturna эмчилгээг 425 мянган ам.доллараар борлуулна хэмээн мэдэгджээ. Luxturna эм нэг сая ам.долларын үнэтэй байна гэж тус компани мэдээлж байсан авч жаахан хямдруулсан бололтой.

Ноён Марраззо өнгөрсөн сард өгсөн ярилцлагадаа “Spark компани ийм төрлийн эмийн үнэ цэнийг сая ам.доллараас давна” гэсэн үг цухуйлгаж байсан. Үүний өмнө Британийн Эмийн үнийн хяналтын хороо GlaxoSmithKline компанийн боловсруулсан халдварт дархлаагүй хүүхдийг эмчлэх генийн эмчилгээг түүхэн хамгийн үнэтэй буюу 594 мян ган паундаар худалдахыг зөвшөөр­сөн билээ. Хэдэн сар жилээр хэрэглэдэг уламжлалт эмээс ялгаатай нь генийн эмчилгээ эмгэгтэй ДНК­г засах замаар өвчнийг явц дунд нь нэг удаа эмчилж илааршуулдаг байна. Жишээ нь, Spark­ийн Luxturna эмчилгээ өвчтөний нүдэнд дутагдаж буй генийн хуулбарыг шууд оруулах замаар бие орга­низм өөрөө харааны протейн үүсгэх нөхцөлийг бүрдүүлнэ.

Эмнэл зүйн туршилтаас үзэ­хэд уг аргаар харааны нэлээд

доголдолтой өвчтөний харааг сэргээж чадсан үр дүн гарсан юм. Хэдийгээр Luxturna нь эм­чил гээний удамшлын ховор өвчлөлд зориулагдсан боловч өөр компаниуд нийтлэг өвчнийг эмчлэх генийн аргуудыг судалж байна. Spark болон бусад ком­паниуд цусны өвчнийг анагаах арга замыг эрэлхийлж байгаа юм. Британийн Эмийн хяналтын хороо GlaxoSmithKline­ийн эм­чил гээний талаар “Энэ бол маш ховор дархлааны өвчин бөгөөд өвчилсөн хүүхэд халдвараас тусгаарлагдсан орчинд амьдрах ёстой байдаг. Нэг удаагийн эмчилгээг туршиж баталсан” хэмээн тайлбарлажээ. Ийм өвчтэй хүүхэд Британид жилд гурав төрдөг аж.

Орчин үеийн нэг удаагийн генийн эмчилгээний нэг болох Novartis, Gilead компаниудын бүтээсэн өмөн үүг генийн аргаар эмчлэх арга мөн олон ний тийн шүүмжлэлтэй тулгарч байв. Эм үйлдвэрлэгчид шинжлэх ухааны нээлтийг хэрхэн үнэлж, борлуулах болон нийгэм түүнийг нь худалдан авах чадвартай юу гэдэг асуулт үүссэн юм. Spark эмчилгээний зэрэгцээ ажил олгогчид, засаг захиргаа болон өвчтөнүүд Luxturna­гийн үнийг хэрхэн төлөх талаар шинэ хөтөлбөр боловсруулсан гэнэ. Тус компани эмчилгээний эрс­дэлийг хуваалцах үүднээс эхний 30­90 хоногт үр дүн гарсан эсэх, 30 сарын дараа үйлчилгээ нь хэвээр байгаа эсэхийг тооцож буцаан олгох мөнгийг эрүүл мэндийн даатгалын санд байршуулахыг санал болгосон байна.

BBМ©

Хавдрыг нуудаг Хятадын хямрал

Нууц тогтолцоог анх илчилсэн Турк, Ираны харьяат бизнесмен Реза Зараб хожим нь шүүхэд гэрч болсон юм.

Ван Шюэчяо, Том ХэнкокАр гэрийнхэн нь хоёр жилийн

турш хэлэлгүй нуусан тул уушгины хавдраар өвчилсөн 71 настай Дү Инфэнь өвчнийхөө оношийг ч мэдэлгүй явсаар өнгөрсөн онд бурхан болжээ. “Хэрх өвчин гэж өөрт нь ойлгуулдаг байлаа” хэмээн түүний хань Шью Шэншунь тайлбарлаж байв.

Сэтгэлийг нь зовоохгүйн тулд хорт хавдрын оношийг өвчтөнөөс нуух нь Хятадад түгээмэл зүйл. Гэтэл тус улсад 2015 онд хорт хавдрын 4.3 сая тохиолдол бүртгэгдсэн нь 2000 оныхоос хоёр дахин өссөн, дэлхийн бусад аль ч улсынхаас илүү ноцтой үзүүлэлт болж байна. Өвчтөнийг эмчлэхэд саад учруулдаг тул онош нуудаг хуучин дадал зуршлаас салах нь зүйтэй гэсэн бодолтой эмч нар Хятадад олширсоор.

Хүн амын хөгшрөл, дээр нь тамхи зэрэг амьдралын хорт дадал зуршлаас үүдэн Хятадад уушги, ходоодны хорт хавдар хамгийн түгээмэл буй. Хятадын төв хэсгийн Хөнань мужид жилийн өмнө явуулсан судалгаанаас үзвэл хоол боловсруулах эрхтний хавдрын оноштой нийт өвчтөний 58 хувь нь ямар өвчтэйгөө мэдэх ч үгүй явж байна. Харин тусад нь авсан өөр судалгааны дүнгээр энэ үзүүлэлт 50 хувьтай гарчээ.

Хятад эмч нар хавдрын оношийг танилцуулахдаа өвч­төнийг байлцуулалгүйгээр ар гэрийнхэнд нь нууцаар мэдэгдэх хандлагатай нь дээрх судалгаагаар илэрсэн юм. “Хятадад эмч хүнийг ар гэрийнхээ

авсан байна. Үр дүнгүй ч ургацгийг нь

мэс заслаар тайрч авсны дараа химийн эмчилгээ хийлгэхийг ар гэрийнхэн нь зөвшөөрсөнгүй. “Хими эмчилгээ хийлгэвэл ээж нь хорт хавдар туссанаа мэдчихнэ” хэмээн охин нь тайлбарлаж байв.

Бүр эмч нар бухимдсан өвчтөн, ар гэрийнхний халдлагад өртсөн тохиолдол Хятадад удаа дараа гарлаа. Ийм дайралт нь оношноос үүдэлтэй сөрөг харьцаанд эмч хүн өөрөө хариуцлага хүлээх ёстойн дохио болж байна. Судалгаанаас үзвэл хятад өвчтөнүүдийн 70 хувь нь ямар ч хариу гарлаа гэсэн оношоо мэдэх хүсэлтэй байдаг.

“Анхан шатны оношийг

Туркийн банкны эзэн буруутай нь нотлогдов

Саудын Араб, Арабын Эмирт улс таван хувийн татвартай боллоо

ВВМ©

ВВМ©

Симеон Керр, Ахмед Аль ОмранБулангийн гол хоёр эдийн засаг

болох Саудын Араб болон Арабын Нэгдсэн Эмирт улс газрын тосны бус орлогоо ихэсгэх, төсвийн алдагдлаа багасгах үүднээс нэмэгд сэн өртгийн албан татвар хэрэг жүүлж эхэллээ.

Нэгдүгээр сарын 1­нээс тус хоёр улс ихэнх бараа, үйлчилгээнд таван хувийн татвар оноосон юм. Энэхүү эрс арга хэмжээ нь дотоодын иргэд, компаниуд татвар төлөлгүй амьдарч ирсэн олон арван жилийн түүхэнд цэг тавилаа.

Гэхдээ эрүүлийг хамгаалах, боловсрол, нийтийн тээвэр зэрэг зарим салбарт нэмэгдсэн өртгийн татвар үйлчлэхгүй. Дэлхийн хамгийн том агаарын шугамын хоёрынх нь эх орон болох Арабын Нэгдсэн Эмирт улс олон улсын агаарын тээврийн үйлчилгээг нэмэгдсэн өртгийн татвараас чөлөөлжээ.

Рияд татаасаа зогсоох замаар бензиний үнийг өсгөсөн нь төрийн санхүүгийн дарамтыг багасгах, шатахууны хэрэглээг бууруулах зорилготой арга хэм­жээ болов. Доод зэрэглэлийн бен зиний үнэ 83, октан ихтэй дээд зэрэглэлийнх бүр 127 хувиар өслөө.

Жилийн өмнө тамхи, чихэрлэг ундаанд онцгой албан татвар ногдуулсны дараа дахин шинэ

төр лийн татвар нэмэгдэж, бараа үйлчилгээний үнэ өссөнд хэрэглэгчдийн олонх дургүйцэж байна.

Нэмэгдсэн өртгийн татвараас болж аяга кофе уух үнэ өссөнийг гэрчилсэн төлбөрийн тасалбарыг Саудын Араб, Арабын Нэгдсэн Эмирт улсад энэ долоо хоногт ажил хэргээр зорчсон хүмүүс Twitter­т байрлуулжээ. Бизнес эрхлэгч зарим байгууллага үнээ хэт өсгөлөө гэсэн хардлага ч ихэслээ. Шинэ татварын хэрэгжилтэд чанд хяналт тавьж буйгаа мэдэгд сэн эрх баригчид сүүлийн хоёр хоногт бизнесийн 6000 гаруй байгууллагад хийсэн шалгалтаар хууль зөрчсөн 247 тохиолдол илрүүлжээ.

Нэмэгдсэн өртгийн татвар нь улс орныхоо газрын тосноос хэт хамааралтай сул талыг засахаар хичээж буй Саудын Арабын угсаа залгамжлах хунтайж Мохамед бин Салманы эдийн засгийн шинэчлэлийн нэг хэсэг.

Гэхдээ эдийн засаг суларсан үед авч буй уг арга хэмжээ Саудын Арабын иргэдийг бухимдууллаа. Төрийн ажилтнуудад олгодог тусгай тэтгэмжийг тус улс өнгөрсөн онд зогсоосон. Гэвч дараахан нь иргэдийн уур хилэнг намжаах үүднээс тусгай тэтгэмжээ эр гүүлэн сэргээжээ.

BBC­гийн мониторингийн албанаас хийсэн судалгаагаар

Туркийн банкны эзэн АНУ­ын хоригоос бултах олон тэрбум ам.долларын хуйвалдаанд оролцсон буруутайг лхагва гарагт тогтоолоо. АНУ­ын шүүхийн тогтоол Анкара, Вашингтоны хоорондох хүйтэн харилцааг улам хурцатгав.

Туркийн төрийн өмчийн Halkbank­ны хуучин удирдах ажилтан Мехмед Хакан Атилла нь АНУ­аас Иранд тавьсан хориг арга хэмжээнээс бултах зорилгоор банкны шилжүүлгийн таван хуйвалдаанд оролцсон хэмээн Нью Йорк муж улсын шүүх буруутгалаа. Харин мөнгө угаахад оролцсон хэрэгт буруугүй хэмээн шүүх үзсэн байна.

Туркийн нэг, магадгүй хэд хэдэн банкинд олон тэрбум ам.долларын торгууль оноож болзошгүй АНУ­ын зохицуулагчдын дүг нэлт нь Анкарагийн дээд алба ны зарим хүмүүс, гадаадын хөрөнгө оруу­лагч нарт залхаан цээрлүү лэх арга хэмжээ авахад хүргэх аюултай.

Шүүхийн шийдвэр зээл­дүүлэгчдэд хүнд тусаж, улмаар зээлээс хамааралтай Туркийн эдийн засагт ноцтой цохилт болж, тэртээ тэргүй хүнд нөхцөлд байгаа АНУ­Туркийн харилцааг улам дордуулж болзошгүй. Шийдвэр гарсны дараа Туркийн лирийн ханш 0.5 хувиар суларс­ныг Bloomberg мэдээлэв.

Нийт гурван долоо хоног үр гэл жилсэн шүүх ажиллагаа

Туркийн поп од эхнэртэй, Турк­Иранийн харьяат бизнесмен Реза Зарабаас авсан гэрчийн мэдүүлэгт тулгуурлажээ. Обамагийн засаг захиргаанаас тавьсан хоригоос бултахад нь Тегеранд туслаж, газ­рын тосыг алтаар арилжих нууц тогтолцоонд оролцсон хэ рэгт бизнесменийг буруутгасан юм.

Ноён Зарабыг 2016 онд гэр бүлийнхээ хамт Дис нейлэн дээр аялж явахад Холбоо ны мөрдөх товчоо эдийн засгийн хориг зөрчсөн хэргээр барив чилжээ. Гэвч 11дүгээр сарын эцсээр хуралдаж эхэлсэн шүүхийн ердөө эхний өдөр ноён Зарам хэрэгтэн бус гэрч болж буйг шүүхээс мэдэгдсэн.

Манхэттений шүүхэд долоо хоног гаруй мэдүүлэг өгөхдөө тэрбээр зөвхөн ноён Атиллаг бус, Режеп Тайип Эрдоан зэрэг Туркийн төрийн бусад дээд албаны хүмүүсийг нэр заан хэрэгт холбогдуулжээ. Туркийн Ерөнхийлөгч Эрдоан хууль бус шилжүүлэг хийх зөвшөөрлийг тус улсын хоёр ч банкинд өгснийг тэрбээр тайлбарлаж байгаа.

Туслалцаа авахын тулд тухайн үед Туркийн Сангийн сайд байсан Зафир Каглаянд олон сая еврогийн хахууль өгснөө ноён Зараб шүүхэд өчсөн юм. Хоригоос бултах тогтолцоонд оролцсон буруутай долоон хүний нэг ноён Каглаяныг АНУ хараахан баривчилж чадаагүй байна.

Хэрэгт буруутгасан шүүхийн шийдвэр нь Турк­АНУ­ын харилцаа олон салбарт хурцдаж буй хүнд үед Анкарагийн хилэнг бадраалаа. Сири дахь АНУ­ын бодлогоос үүдэн НАТО­гийн холбоотнуудын байр суурь зөрчилдөж, Туркт АНУ­ын иргэд, дипломат ажилтныг баривчиллаа. Мөн Анкарагаас төрийн эргэлт зохион байгуулах оролдлогод буруутай хэмээн үздэг исламын санваартан Фетхулла Гюленийг эргүүлэн өгөхийг Туркийн эрх баригчид шаардсаар.

Шүүхийн шийдвэр нь Туркийн эсрэг үйлдэж буй хуйвалдаан хэмээн харуулахаар Анкарагийн албаны хүмүүс оролдож байна. АНУ­ын эрх баригчдын өрнүүлж буй мөрдөн шалгах ажиллагаа нь “төрийн эргэлт хийх олон улсын оролдлого”­ын илрэл, агуу их хуйвалдаан хэмээн ноён Эрдоан дүрслэв.

Нью Йоркийн шүүх нь даян дэлхийн аливаа санхүүжүүлэгч нарт өгч буй анхааруулга хэмээн Манхэттен дэх АНУ­ын прокурор Жүн Ким тайлбарласан юм. “АНУ­ын хуулийг зөрчиж Иран болон хоригт хамрагдсан бусад улсад туслах, эс бөгөөс ам.доллараар гүйлгээ хийдэг банкны олон улсын хамтын нийгэмлэгийн нэг бүрдэл байх гэсэн хоёр сонголт гадаадын банк, банкны эздэд байгаа”­г прокурор сануулав.

нэг гишүүн аятай үзэх нь нийтлэг. Энэ нь эргээд эмчилгээнд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг” хэмээн тус улсын хавдар судлалын нэгэн эмч тайлбарлаж байв.

Биеийн байдлыг нь дордуу­лахаас эмээх, эс бөгөөс тохирох эмчилгээ хийлгэж чадахгүй гэсэн айдсаас үүдэн оношийг нь нуудгаа ар гэрийнхэн нь учирладаг.

Өвчтөнийг мэхлэх арга цогц шинжтэй. Жишээ нь, 84 настай Жан Юйфан хүзүүн дээрх ургацгаа 2009 онд үзүүлэхэд булчирхайн хорт хавдар гэсэн онош тавьжээ. Гэтэл түүний охин Жан Мэйчин эмчээс “хоргүй хавдар” гэсэн онош бичүүлж

нь илүү үр дүнтэй” хэмээн Бээжингийн гастроэнтерологийн (ходоод, гэдэсний) эмнэлгийн захирал Жян Бо өгүүлэв.

Ноён Жяны байр суурийг ууш­гины хорт хавдартай өвчтөнүүдэд жилийн өмнө явуулсан судалгаа баталдаг. Уг судалгаанаас үзвэл өвчтөний ихэнх нь оношоо мэдээд илүү хямрах, сэтгэлийн дарамттай болох шалтгаан болохгүй байгаа юм.

“Хавдрын эхэн шатанд оношоо мэдэх нь эмчилгээнд тустай. Харин хожуу шатанд оношоо мэдэх нь эмчилгээнд сөрөг нөлөөтэй сэтгэлийн хямрал, хардлага сэрдлэгийг ихэсгэхээс цаашгүй” хэмээн Хятадын Сычуань мужийн их сургуулийн хавдар судлаач Хуан Бо­Янь тайлбарлав.

“Өрнөдийн соёл”­ын нөлөө ихсэж, анагаах ухааны ёс зүй чангарч буйтай уялдан Хятадын уламжлал хувирч байгааг ноён Хуан анхааруулж байлаа.

Хятад эмч нар оношийг өвчтөний ар гэрийнхэнд нь мэдээлдэгээ багасах хандлагатай байна. Гэсэн ч Жан Юйфаны ар гэрийнхний байр суурь хуучнаараа. Жан Юйфаны биед шинэ олон ургацаг нэмэгдсэн нь хавдар уушги, ясанд тархсаны илрэл хэмээн эмч нар тайлбарлав.

Гэтэл охин нь шинээр гарсан ургацаг бүрийг хоргүй хэмээн ээждээ ухуулсаар. “Үнэхээр хорт хавдар байсан сан бол та өдий хүртэл удаан амьд явахгүй” хэмээн охин эхийгээ тайвшруулж байв.

500

400

300

200

100

0 2002 2007 2010 2020 2050

2.19

1.60

2.48

1.79

2.68

1.97

3.49

2.63

4.72

3.77

БНХАУ дахь хорт хавдар өвчний статистикШинээр өвдсөн Хавдрын улмаас нас барсан

өвчтөнд шууд мэдээлдэг өрнөдийн дадал зуршил манайд байхгүй. Бид байдлыг

өөрчлөхөөр хичээж л байна. Өрнөдийн туршлагаас үзэхэд өвчтөн эмчилгээгээ өөрөө сонгох

“Амьдралын хэрэгцээнд цалин хүрэлцэхгүй байна” гэсэн утгатай бичлэг 10­хан цагийн дотор Twitter­т 110 мянга давсан байна.

“Улс орон, төр баригчдаа хайр­лах иргэдийн хайрыг цэгнэхийг бид хэнд ч зөвшөөрөхгүй. Гэхдээ л сүүлийн үед гарсан зарим шийдвэрээс үндэслэн, эрх баригчид эрчим хүчний үнэ өсгөхөө эргэн хараасай гэж хүсье” хэмээн Ахмед аль Рашиди Twitter­т бичжээ.

Саудын Араб нэмэгдсэн өрт­гийн татвар нэвтрүүлсэн нь газрын тосны бус орлогоо өсгөх зөв арга хэмээн Олон улсын валю тын сан үнэлэв.

Эдийн засгийг зогсонги байд­лаас гаргах зорилгоор 2018 оны төсвийн зардлыг ихэсгэхээр болсноо Саудын Засгийн газар өнгөрсөн сард зарласан. Засгийн газраас тогтоодог төрөл бүрийн төлбөр өндөр мөртөө төрийн зардал бага байгаа нь Саудын Арабын хувийн салбарт хүнд ачаа болдог.

Угсаа залгамжлах Хунтайж Мохамед авлигатай тэмцэх кам­пани өрнүүлж, хээл хахуулийн хэрэгт холбогдсон Хунтайж, бизнесийн бүлгийнхэнд хандан идэж завшсан олон тэрбум ам.доллараа эргүүлэн төлөхийг шаардаж байгаа.

Газрын тосны үнэ 2014 онд унаснаас үүдэн төрийн зардал буур сан бэрхшээлийг бүс нут гийн гол хоёр эдийн засаг гэтлэн давахаар чармайж буй үед нэмэгдсэн өртгийн татвар хэрэг жиж эхэллээ.

Харин 2018 оноос нэмэгдсэн өртгийн татвар нэвтрүүлэхээр тохиролцсон булангийн бусад улс хугацааг нь 2019 он болгон хойшлуулжээ. Илүү баян чинээлэг Арабын Нэгдсэн Эмирт улсад хүртэл ир гэд нэмэгдсэн өртгийн татварт бухим даж байна. “Эдийн засаг сулар сан, дээр нь компаниудад төлөх төлбөрөө Засгийн газар оройтуул даг болсон хүнд үед ийм арга хэмжээ ав лаа” хэмээн нэгэн жи жиг бизнес эрхлэгч ундууцсан юм.

хэсэг нь Монгол руу аялж, БНСУ­аас ирэх болон зорчих тийзийн эрэлт өссөн.

-Энэ оны сү үлчээр Хөшигийн хөндий дэх шинэ нисэх буу дал нээлтээ хийнэ. Нисэх буудал руу нүүх бэлтгэл хэр байна вэ?

­Ирэх оноос шинэ нисэх буу дал нээгдэнэ. Ингэснээр агаарын тээвэрлэгчдийн өр сөл дөөн ширүүснэ. Өрсөл­дөөн нэмэгдсэнээр үнэ буух боломжтой. БНСУ­ын талаас агаарын тээврийн хоёрдогч тээвэрлэгчээ Монгол Улсад нисгэхээр Агаарын харил­цааны хэлэлцээрийн түвшинд хэлэлцэж байгаа. Бид ч өрсөл­дөөнд бэлдэж, өөрсдийгөө бэхжүүлэхээр зэхэж байна.

Мэдээж, шинэ нисэх буудалд төвхнөхөд хөрөнгө оруулалт шаардлагатай. Шинэ нисэх буудлын 51 хувийг Япон, 49 хувийг Монгол Улс эзэмшихээр болсон. Монголын талын хувийг хэн эзэмших нь тодорхойгүй байгаа. МИАТ компанийн зүгээс үүнд тодорхой хэмжээний хувь эзэмших саналтай байгаа. Олон улсын жишгийг харвал Үндэсний агаарын тээвэрлэгчдээ нисэх буудлынх нь тодорхой хувийг эзэмшүүлдэг. Энэ нь тухайн агаарын тээвэрлэгчийн байр суурийг өсгөж, гадаадын авиа компаниудтай хэлэлцээ хийж, цагийн хуваарь авах зэрэг хамтын ажиллагаанд нөлөө үзүүлэх чадвартай болдог.

2018.01.05, БААСАН ~ №003 (802)

Эдийн засаг

11ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

Бангкокийг чиглэсэн нислэг улирлын чанартай боловч ачаалал өндөр байна

Монголын үндэсний агаарын тээвэрлэгч МИАТ компанийн гүйцэтгэх захирал Т.Тамиртай ярилцсанаа хүргэж байна.

-МИАТ компанийн энэ оны гол зорилтууд юу вэ?

­Бид “Amadeus EASE” ком­панийн зорчигч, үйлчил гээний цоо шинэ систем болох Altea­д бүрэн шилжинэ. Энэ систем нь зорчигчдын аяллыг хөнгөвчилж, компанийн үйл ажиллагааны зардлыг бууруулах давуу

ЗГМ ТОВЧХОН

АНУ доллар 2,428.91

Евро 2,921.61

Япон иен 21.58

ОХУ рубль 42.42

БНХАУ юань 373.90

БНСУ вон 2.29

ВАЛЮТЫН ХАНШ

ТЭЭВЭР

» ТҮҮХИЙ ЭД

12Хувь. Газрын тосны фьючерс ханш 2017 онд 12 хувиар өсчээ.

0.8 Хувь. “West Texas” төрлийн газрын тосны ханш 0.8 хувиар өсөж, баррель нь 62.13 ам.долларыг давлаа.

» ҮЙЛДЭРЛЭЛ Golden Gobi брэндийн шоколадыг Япон руу экспортолж эхэлжээ.

» УУЛ УУРХАЙ

02Хувь. Алтны ханш олон улсын зах зээлд 0.2 хувиар дээшилж, 1310 ам.доллартай тэнцэв.

» ИНДЕКС

0.2Хувь. “Bloomberg”­ээс тооцдог түүхий эдийн жишиг индекс 0.2 хувиар өсөж, 2017 оны хоёрдугаар сараас хойших дээд цэгтээ хүрэв.

» ХӨРӨНГИЙН ЗАХ ЗЭЭЛ

0.4Хувь. БНХАУ­ын Shanghai Composite индекс 0.4 хувиар өссөн бол БНСУ­ын Kospi индекс 0.8 хувиар буурлаа.

» ЗАХ ЗЭЭЛ Анхдагч зах зээлд хөрөнгө босгох үйл явц 2017 онд жилийн дүнгээр 34 хувиар өсөж, 190 тэрбум ам.долларт хүрсэн байна.

Г.Байгал@baigalZGM

Мюнхен рүү шууд нислэг үйлдэнэ хүлээлээ. Энэ бол бараг шинэ онгоц худалдан авчих мөнгө. Дээрээс нь бидний буудаг Берлиний нисэх буудал хүчин чадлын хувьд бага, дамжин өнгөрүүлэх транзит заалгүй. Мөн энэ чиглэлийн бидний түнш агаарын тээврийн компани болох Air Berlin дампуурсан гээд олон хүчин зүйлээс шалтгаалан бид Берлинийг чиглэсэн нислэгээ зогсоож байгаа. Оронд нь Мюнхен рүү шууд нислэг үйлдэх гэж байна. Ингэснээр Москва болон Мюнхен рүү долоо хоногт тус бүр гурван удаа тогтмол нислэг үйлдэнэ гэсэн үг.

Манай компани цаашид Ази, Европыг холбосон зах зээлд илүү төвлөрөх нь зүйтэй гэж үзэж байгаа. Монголоос явж байгаа жуулчдын тоо хязгаарлагд­мал. Тогтмол зорчигчдын тоо 250­300 мянгад хэлбэлздэг. Тиймээс Хятад, Европ руу чиглэсэн зорчигчдын урсгалыг татахаар ажиллаж байна. Энэ онд Хятадын шинжлэх ухаан, технологийн томоохон төв болох Чинду хот руу нислэг үйлдэхээр төлөвлөсөн.

-МИАТ компани өнгөрсөн оныг хэрхэн үдсэн бэ?

­Үйл ажиллагаа өргөжин тэлсэн сайхан жил байлаа. БНСУ­ын Бусан, Тайландын Бангкокийн чиглэлд нислэг үйлдэж эхэллээ. Бангкокийн хувьд улирлын чанартай боловч ачаалал өндөр байна. Улаанбаатар хотын агаарын

бохирдлоос ша лтгаа лан хүйтний улиралд халуун орныг зорих зорчигчдын тоо нэмэгдэж байна.

Нийт нислэгийн цаг өнгөр­сөн онд өссөнөөс гадна зор чигч болон ачаа тээвэрлэлт ч нэмэгдсэн. 2017 онд манай компани 20 тэрбум төгрөгийн цэвэр ашигтай ажилласан. Энэ бол ямар нэгэн төрийн дэмжлэг татаасгүй, 2013 онд худалдаж авсан онгоцныхоо төлбөр болон бусад татвар хураамжийг төлөөд үлдсэн ашиг. 2015 оноос хойш бид зардлаа хэмнэхэд анхаарсан.

Дээрээс нь борлуулалтынхаа сувгийг өргөжүүлж, АНУ, Хятадын зах зээлийн томоохон веб сайтуудаар тийзээ борлуулж, сурталчилж байгаа.

-Өмнөх жилүүдэд валютын ханшийн савлагаа МИАТ-ийн санхүүгийн нөхцөл байдалд багагүй дарамт учруулж байсан. 2017 онд ийм дарамт ирсэн үү?

­2016 онд зөвхөн валютын ханшийн савлагаанаас гэхэд

40 тэрбум төгрөгийн алдагдал хүлээсэн. Өнгөрсөн онд валютын ханшаас үүдсэн алдагдал бага үүрсэн. Манай компанийн орлогын 50 хувь нь төгрөгөөр, төдий хувь нь валютаар орж ирдэг. Гэхдээ зарлагын 70 хувь нь валютаар, 30 хувь төгрөгөөр гардаг. Үүнээс үүдэн валютын ханшийн савлагаа багагүй нөлөөлнө.

-Онгоцны тийзийн үнэ шүүмжлэл дагуулдаг. Тийзийн үнийг буулгах боломж байхад МИАТ хямдруулахгүй байна уу?

­Манай компани 2013 оноос хойш тийзийн үнэд ямар нэг өөрчлөлт оруулалгүй өдий хүрч байна. Манай тийзийн дундаж тариф 240 ам.доллар байгаа. Тийзийн үнэ тарифыг Төлөөлөн удирдах зөвлөл болон Зам, тээврийн хөгжлийн яам, Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын шийдвэрийн дагуу баримталж байгаа. Манай улс руу нислэг үйлдэж буй компаниудтай харьцуулахад бид харьцангуй хямд тарифаар үйлчилж байгаа. Мөн аяллаа эртнээс төлөвлөвөл тийзээ хямдаар захиалах боломжтой.

2017 он онцгой жил байсан. Яагаад гэвэл БНХАУ, БНСУ­ын харилцаа муудаж, энэ нь эдийн засгийн хамтын ажиллагаанд нөлөөлсөн. Үүнээс үүдэн БНСУ­аас БНХАУ руу аялахаар захиалсан аялагчдаа зарим улсад шилжүүлсэн. Үүний нэлээд

Ашигт малтмалын тухай хуулийн өөрчлөлт энэ оны нэг дүгээр сараас хэрэгжиж эхэл­лээ. 2018 оны Төсвийн тухай хуулийг дагалдан батлагд сан Ашигт малтмалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуульд лиценз олголтыг шинээр журамласан юм. Тухайл бал, өргөдлийн болон сонгон шалгаруу­лалтын гэсэн хоёр зарч маар тусгай зөвшөөрөл олгож байсныг зөвхөн сонгон шалгаруулалтаар олгодог болж байна. Ингэснээр

БНХАУ­ын үйлчилгээний салбарын Caixin индекс өнгөрсөн сард сүүлийн гурван жилийн дээд түвшинд хүрч өслөө. Тус улсын үйлчилгээний салбарын худалдан авагч менежерүүдийн индекс өнгөрсөн сард 53.9 нэгж болсон байна. Энэ нь өмнөх сараас хоёр нэгжээр өссөн төдийгүй 2014 оны наймдугаар сараас хойших хамгийн дээд түвшинд хүрсэн

Т.ЭлисаШинжээч

Г.ИлчЗГМ

УУЛ УУРХАЙ

ДЭЛХИЙД

Ашигт малтмалын хуулийн өөрчлөлт хэрэгжиж эхэллээ

Үйлчилгээний өсөлт эрчимжлээ

Засгийн газар албан ёсоор шилжүүлнэ гэж албаныхан мэдээлэв. Ингэснээр таван жилийн хугацаатай “Чингис” бондын арилжаа эцэслэж, тус үнэт цаасыг санхүүжүүлэхээр босгосон 800 сая ам.долларын, 5.625 хувийн хүүтэй “Гэрэгэ”­ийн арилжаа үргэлжлэх юм.

Тэгвэл эргэн төлөлтөөс өмнө олон улсын зах зээлд манай бондуудын ханш өсөж байна. Пүрэв гарагийн байдлаар таван жилийн хугацаатай “Чингис” бондын ханш 0.04 хувиар өсөж, 100. 07 ам.доллартай тэнцсэн. Мөн “Хуралдай” бондын ханш гэхэд 0.05 хувиар өссөн бол 10 жилийн хугацаатай “Чингис” бондын ханш 0.12 хувиар дээшилжээ.

Таван жилийн хугацаатай “Чингис” бондоос гадна ирэх долдугаар сарын 30­нд “Дим сам” бондын хүүгийн төлбөр болох 160 сая ам.долларыг төлөх учиртай. Үүний 20­иод сая ам.долларыг оноос өмнө төлсөн. Одоо 140 сая ам.долларын төлбөр үлдсэн гэж Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар мэдээлж байв.

Ийнхүү энэ онд төлөх ёстой гадаад өр төлбөрүүдийг шийдсэнээр Монгол Улсын гадаад валютын нөөц 2.8 тэрбум ам.доллартай тэнцэнэ гэсэн тооцоог ч албаныхан хийсэн байна. Энэ нь импортын хэрэгцээний 5­6 сарыг хангах нөөц болохыг Монголбанкнаас мэдээлсэн. Тэгвэл үүнтэй

ХӨРӨНГИЙН ЗАХ ЗЭЭЛ

"Чингис" бондын 130 сая ам.долларын төлбөрийг шилжүүлнэ

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Төв банкнаас зарласан төгрөгтэй харьцах ам.долларын албан ханш(сүүлийн нэг сард)

2430

2435

2440

XII/5 XII/15 XII/31 1/2

Монгол 2018, 2022, 2024 бондуудын дундаж үнэ(сүүлийн гурван сар)

Монгол 2018 Монгол 2022 Монгол 2024 (Хуралдай бонд)

9189

93

99 117

114115.555

99.497

100.067

111

108

95

101

97

103 120

10/4/2017

10/11/2017

10/18/2017

10/25/2017

11/1/2017

11/8/2017

11/15/2017

11/22/2017

11/29/2017

12/6/2017

12/13

/2017

12/20/2017

12/27/2

017

1/3/2018

Манай зорчигчид Хонконгоор дамжин

нисэхийн тулд дахин бүртгүүлэх

шаардлагагүй болно

талтай. Цаашлаад гадаадын авиа компаниудтай хамтран ажиллах боломж бүрдэх юм. Бидний өмнө нь ашиглаж байсан систем нэлээд хоцрогдсон. Олон улсын дийлэнх компани ашигладаггүй байсан. Бид гадаадын авиа компаниудтай хамтран ажиллахаар яриа хэлэлцээ эхлүүлэх үед үйлчил­гээний системээ шинэчил гэсэн шаардлага тавьдаг байлаа. Харин одоо системээ шинэчилснээр зорчигчдод илүү таатай болно. Тухайлбал, манай зорчигчид Хонконгоор дамжин нисэхийн тулд заавал дахин бүртгүүлэх шаардлагагүй болно.

Үүнээс гадна 2013 онд худалдаж авсан “Boing 767­300 ER” онгоцны төлбөр болох 20 сая ам.долларыг төлөх ёстой. Энэ мөнгийг Deutsche Bank банкинд шууд төлөх үүрэг хүлээсэн. Одоогоор төлбөрийг шийдэхээр Boing компани болон олон улсын санхүүгийн байгууллага, түрээсийн компа­ниудтай хэлэлцэж байгаа. Дахин санхүүжүүлэх эсвэл уг онгоцоо зах зээлийн бодит үнээр борлуулж, дахин шинэ онгоц авахаар ярилцаж байна.

-Энэ онд нислэгийн чиглэ-лүүдээ өөрчлөх үү?

­МИАТ компани сүүлийн 20 жил Берлин рүү нисч байна. Гэхдээ энэ чиглэлд бид алдагдал хүлээсээр ирсэн. Сүүлийн 10 жилд гэхэд уг чиглэлээс 130 сая ам.долларын алдагдал

2017 онд МИАТ компани 20 тэрбум төгрөгийн цэвэр ашигтай ажилласан.

Монгол Улсын Засгийн газрын 2013 оны нэгдүгээр сард олон улсын зах зээлээс босгосон таван жилийн хугацаатай “Чингис” бондын эргэн төлөлтийн хугацаа өнөөдрөөр дуусаж байна. 4.125 хувийн хүүтэй 500 сая ам.долларын хэмжээ бүхий уг бондын 340 орчим сая ам.долларыг нь “Гэрэгэ” бондоор сольсон. Өдгөө “Чингис” бондын үлдэгдэл нь хүүтэйгээ нийлээд 130 орчим сая ам.доллар болохыг Сангийн яамнаас мэдээллээ. Тэгвэл үлдэгдэл төлбөрийг өнөөдөр буюу баасан гарагийн 10 цагт

"Зөвхөн эрдсийн хуримтлалтай нь тогтоогдсон талбайд хайгуул хийнэ гэсэн үг. Энэ нь хайгуулын ажлын эрсдэлийг бууруулах давуу талтай" хэмээн Уул, уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд Д.Сумъяабазар онцолсон юм. Ашигт малтмалын лиценз олголтыг илүү орон нутагт төвлөрүүлсэн болохыг албаны эх сурвалжууд тайлбарлаж буй. Лиценз олгох талбайн солбилцлыг тогтоогоод түүнийгээ тухайн орон нутгийн удирдлагад хүргүүлнэ. Аймаг, Нийслэлийн Засаг дарга мэдэгдлийг хүлээж аваад орон нутгийн ИТХ­ыг саналыг авч, зөвшөөрөх буюу татгалзаж болох юм.

үзүүлэлт болжээ. БНХАУ­ын эрх баригчид эдийн засгаа хөрөн гө оруулалт, экспортод хэт түшиглэсэн байдлыг бууруулж, үйлчилгээний салбарыг хөгжүүлэх чиглэлд анхаарч байгаа аж. Тус улсын үйлчилгээний салбар тэлж, эдийн засгийнхаа тэн хагасыг бүр дүүлж эхэлсэн байна. Үүний зэрэгцээ иргэдийн цалин өсөх таатай нөхцөл бий болов.

зэрэгцээд ам.доллартай харьцах төгрөгийн албан ханш сүүлийн өдрүүдэд ялимгүй суларч байна. Өнгөрсөн сарын дунд үед 2425 төгрөгтэй тэнцэж байсан ам.долларын ханш эргэн өсөж, 2428 төгрөгтэй тэнцлээ. Гэхдээ арваннэгдүгээр сараас хойш төгрөгийн ханш өсөх чиглэлд шилжээд байгаа юм.

Гадаад валютын улсын нөөц 2017 оны арванхоёрдугаар сарын 27­ны байдлаар гурван тэрбум ам.долларт хүрч, оны эхнээс 2.5 дахин, өмнөх оны мөн үеэс гурав дахин өслөө. Нөөц нэмэгдэхэд Монголбанкны худалдан авсан алтны хэмжээ 20 тоннд хүрч, өмнөх оны мөн үеэс есөн хувиар өссөн нь нөлөөлөв.

12 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2018.01.05, БААСАН ~ №003 (802)

Эдийн засаг

МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖ

Тухайн өдөр арилжаалагдсан хувьцаа

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНООАПУ ХК APU 698.41 -0.42% 1/4/2018ГОВЬ ХК GOV 26660 -3.55% 1/4/2018МИК ХОЛДИНГ ХК MIK 11500 2.04% 1/4/2018МАХ ИМПЕКС ХК MMX 2851 -0.83% 1/4/2018МОНГОЛ ШУУДАН ХК MNP 595.3 -3.14% 1/4/2018ДАРХАН НЭХИЙ ХК NEH 21920 0.09% 1/4/2018СҮҮ ХК SUU 255.12 1.81% 1/4/2018ТАВАНТОЛГОЙ ХК TTL 8990 -0.17% 1/4/2018АТАР ӨРГӨӨ ХК ATR 68300 -3.80% 1/4/2018БАГАНУУР ХК BAN 2300 3.37% 1/4/2018Э-ТРАНС ЛОЖИСТИКС ХК ETR 87.11 1.29% 1/4/2018ГЕРМЕС ЦЕНТР ХК HRM 141 0% 1/4/2018АЙТҮҮЛС ХК ITLS 178.91 -1.14% 1/4/2018ЖЕНКО ТУР БЮРО ХК JTB 64 6.67% 1/4/2018МОНГОЛЫН ЦАХИЛГААН ХОЛБОО ХК MCH 560 -0.86% 1/4/2018ФРОНТИЕР ЛЭНД ГРУПП ХК MDR 344.37 11.09% 1/4/2018

▼▼▲▼▼▲▲ ▼▼▲▲

◄►▼▲▼▲

МОНГОЛД ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ЭРХЭЛДЭГ ГАДААДЫН БИРЖҮҮДЭД БҮРТГЭЛТЭЙ КОМПАНИУД

ТҮҮХИЙ ЭД

НЭР СИМБОЛ НЭГЖ ХАНШ ($) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АЛТНЫ СПОТ XAU унци 1311 -0.17% 1/4/2018

ЦАГААН АЛТ PLA унци 952.8 -0.99% 1/4/2018

МӨНГӨ SIA унци 17.125 -0.82% 1/4/2018

ЗЭС (COMEX) HGA фунт 327.65 +0.58% 1/4/2018

ТӨМРИЙН ХҮДЭР TIOA тонн 73.43 +2.07% 1/4/2018

WTI ТОС CLA баррель 62.07 +0.71% 1/4/2018

БРЕНТ COA баррель 68.13 +0.43% 1/4/2018

БЕНЗИН XBA 180.7 +0.53% 1/4/2018

БАЙГАЛИЙН ХИЙ NGA Mmbtu 3.037 +0.96% 1/4/2018

НҮҮРС (NYMEX) QZA тонн 336.55 +0.21% 1/4/2018

НҮҮРС (NEW CASTLE) XWA тонн 101 -0.3% 1/4/2018

ЭЛСЭН ЧИХЭР SBA фунт 0.153 -0.13% 1/4/2018

БУДАА RRA центнер 11.625 -0.17% 1/4/2018

БУУДАЙ WA бушель 434.25 -0.4% 1/4/2018

КАКАО CCA тонн 1907 -1.5% 1/4/2018

КОФЕ KCA фунт 1.286 -1.23% 1/4/2018

Энэхүү ханшийн мэдээлэл нь хүснэгтэд заасан өдрийн 15 цагийн байдлаарх дүн тул үүнээс хойш өөрчлөгдсөн байх боломжтой.

▼

▼

▼

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▼

▼

▼

▼

▼

▼

RIO TINTO RIO ASX AUD

WOLF PETROLEUM WOF ASX AUD

PETRO MATAD MATD LON GBX

ASPIRE MINING AKM ASX AUD

GUILDFORD COAL GUF ASX AUD

PROPHECY DEVELOPMENT PCY TSX CAD

TURQUOISE HILL RESOURCES TRQ TSX CAD

SOUTHGOBI RESOURCES SGQ TSX CAD

XANADU MINES XAM ASX AUD

ENTREE GOLD ETG TSX CAD

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

NASDAQ COMPOSITE CCMP 7065.531 +58.63 +0.84% 1/4/2018DAX INDEX DAX 13110.04 +131.83 +1.02% 1/4/2018TORONTO STOCK EXCHANGE SPTSX 16371.55 +61.56 +0.38% 1/4/2018S&P/ASX 200 AS51 6077.078 +6.7 +0.11% 1/4/2018S&P 500 INX 2713.06 +17.25 +0.64% 1/4/2018SHANGHAI COMPOSITE SHCOMP 3385.71 +16.6 +0.49% 1/4/2018DOW JONES INDUSTRIAL AVERAGE INDU 24922.68 +98.67 +0.4% 1/4/2018

TOP 20 MSETOP 21423.01 -160.09 -0.74% 1/4/2018FTSE 100 UKX 7684.78 +13.67 +0.18% 1/4/2018HANG SENG HSI 30736.48 +175.53 +0.57% 1/4/2018NIKKEI 225 NKY 23506.33 +741.39 +3.26% 1/4/2018

▲▲▲ ▲▲▲▲▼ ▲▲▲

ДЭЛХИЙН ГОЛЛОХ ИНДЕКСҮҮД

НЭР СИМБОЛ БИРЖ ВАЛЮТ ХАНШ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

77.85 -0.43% 1/4/2018

0.019 -5% 1/4/2018

12.55 +0.8% 1/4/2018

0.011 +10% 1/4/2018

0.013 -7.69% 1/4/2018

4.2 -4.33% 1/4/2018

4.44 +0.23% 1/4/2018

0.185 +2.78% 1/4/2018

0.79 -2.47% 1/4/2018

0.27 -1.82% 1/4/2018

▼

▼

▲

▲

▼

▼

▲

▲

▼

▼

Монголын хөрөнгийн биржийн ТОП­20 индекс 0.74 хувиар буурч, 21423.01 нэгжид хүрлээ. Өмнө нь дөрвөн өдөр дараалан өсөөд байсан юм. Тус индексийн сагсанд нь багтдаг зургаан компанийн хувьцааны ханш буурсан.

Тухайлбал, “Говь” компанийн хувьцааны ханш 3.5 хувиар буурсан бол “Тавантолгой”

компанийнх 0.17 хувиар багас­чээ.

Мөн “Монгол шуудан” 3.1, АПУ 0.42 хувиар тус тус буурчээ. 2011 оны хоёрдугаар сард түүхэн дээд цэгтээ хүрч байсан энэ индекс үүнээс хойш тасралтгүй буурсан. 2017 оны хоёрдугаар сараас өсөх чиглэлд шилжиж, сүүлийн таван жилийн дээд цэгт хүрээд байсан юм.

ТОП-20 индекс 0.74 хувиар буурав

99903584, 99903581

(Нэгжээр)

Сүүлийн 10 гаруй жилийн хугацаанд өрхийн зээлийн түвшин дэлхийн улс орнуудад хурдацтай өсөж байна.

С.Батсайхан / ЗГМ©

25,000

20,000

15,000

10,000

5,000

Шинэ онтой уралдан бодлогын хүүгээ нэг хувиар бууруулж, 11 болгосон Монголбанк өрхийн зээл, түүний эдийн засагт үзүүлэх нөлөөг оношилжээ. Бод­логын хүү ийнхүү нэг хувиар буурсан нь зээл хүссэн өрхийн эдийн засагт олзуурхах сайн мэдээ. Учир нь, арилжааны банкны зээл олголт нэмэгдэхэд мөнгөний бодлогын шийдвэр чухал үүрэгтэй. Үүний нөлөө ирэх өдрүүдэд эдийн засагт илүү тод мэдрэгдэх юм. Өөрөөр хэлбэл, өрхөд олдох зээлийн хүр­тээмж сайжирна гэсэн үг. Тэгвэл өрхийн зээлээ тольдож үзье.

Өрхийн зээл нь хэрэглээг дэмжих замаар эдийн засгийн өсөлтөд богино хугацаанд эерэг нөлөө үзүүлдэг. Ялангуяа эдийн засаг сайн байгаа жилүүдэд зээлийн дүн огцом нэмэгдэж, худалдан авалт тэр хэрээр тэлдэг. Сүүлийн 10 гаруй жилийн хугацаанд өрхийн зээлийн түвшин дэлхийн улс орнуудад хурдацтай өсөж байна. Томоохон эдийн засагтай орнуудад энэ үзэгдэл улам гүнзгийрч эхэллээ. Өрхийн зээлийн бүтцийг нь авч үзвэл дийлэнх хэсгийг орон сууцны зээл бүрдүүлж байна.

Иргэдийн зээл нэмэгдэх нь үл хөдлөх хөрөнгө, санхүүгийн зах зээлд халалт үүсэхэд нөлөөлдөг гэж зарим эдийн засагч үздэг. Тэрчлэн дотоодын үйлдвэрлэл бага хөгжсөн орнуудын хувьд импортыг илүү шүтэх, үнэ өсөх зэрэг сөрөг нөлөөтэйг тайл бар­лах нь бий. Нөгөө тал даа үүнийг үгүйсгэх эдийн засагч цөөнгүй.

Өрхийн зээл ухаалаг хэрэглээг дэмждэгӨрхийн зээлийн түвшин олон улсын дундаж үзүүлэлтээс доогуур байна

Б.Баяртогтох @bayartogtokhZGM

Өрхийн зээл нь хэрэглэгчдийг цаг хугацааны туршид хэрэглээгээ жигд тархаахад нь тусалдаг давуу талтай. Мөн зээлээ үр ашигтай зарцуулбал амьдралын чанарыг дээшлүүлдэг гээд ач холбогдол нь өндөр. Уг хэрэглээг дагаад иргэдэд санал болгох банкны зээлийн бүтээгдэхүүний үйлчилгээ төрөлжиж байна. Зах зээл байгаа учраас сонголт тэлж байгаа нь энэ.

Манай улсын өрхийн зээлийн түвшин олон улсын дундаж үзүүлэлтээс харьцангуй доогуур. Одоогийн байдлаар нийт өрхийн зээлийн 50 хувь нь ипотекийн зээл бол 32 хувь нь хэрэглээнийх. Үлдсэн нь бусад зээл. Өнгөрсөн онд ипотекийн зээлийн эрч саарсан бол хэрэглээний зээл идэвхжиж, эрэлт нь нэмэгджээ. Гэхдээ зээлийн түвшин нэмэгдэж байгаа боловч дэлхийн дунджаас хоёр дахин бага байгаа юм. Монголбанкны судалгаагаар, өрхийн зээлийн ДНБ­д эзлэх хувь хэмжээ 2017 оны байдлаар 38 хувьтай байна. Зээлийн түвшин их байх тусам эдийн засгийн өсөлтөд сөрөг нөлөө үзүүлдэг гэж дүгнэдэг.

Тодруулбал, өрхийн өрийн ДНБ­д эзлэх хувь хэмжээ 15 хувиас их байхад эдийн зас­гийн өсөлтийг 0.58 хувиар буу руулахад хүргэдэг гэх. Гэхдээ хөг жиж буй эдийн засагтай орнуу дад энэ дүгнэлт зохих гүй гэж зарим судалгаанд үгүйсгэжээ.

Манай улсын өрхийн зээлийн түвшин цаг хугацааны

хувьд 10­38 хувийн хооронд хэлбэл зэж байна. Тухайлбал, цалин, тэтгэвэр, хэрэглээний зээл өнгөрсөн онд 28.1 хувиар өс чээ. Банкны нийт зээлийн үлдэгдлийн 56.7 хувийг иргэдийн зээл дангаараа бүрдүүлж байна. Эдийн засаг нь ямагт тэлж байгаа орнуудад зээлийн эрэлт, хэрэгцээ өндөр байдаг. Тиймээс дээр дурдсан өрхийн зээлийн түвшин хамаагүй өндөр жин татах нь

түгээмэл. Өрхийн зээл нэмэгдэх нь дунд

хугацаанд хэрэглээг бууруулахад гол нөлөө үзүүлдэг. Энэ нь улс болгонд харилцан адилгүй аж. Эдийн засаг хүндхэн байсан жилүүдэд өрхийн орлого хумиг­даж, худалдан авалт царцсан. Энэ үед хэрэглээний зээл иргэ­дийн дунд хамгийн эрэлттэй санхүүгийн бүтээгдэхүүн байлаа. Банкуудын олгосон иргэдийн зээл

өнгөрсөн онд 8.5 их наяд төгрөгт хүрсэн бол бичил санхүүгийн байгууллагуудын зээл хагас их наяд руу дөхжээ. Бичил сан­хүүгийн байгууллагуудын зээл нь банкуудын иргэдийн зээлийн 6.5 хувьтай тэнцэж байна.

Эдийн засгийн хямралтай, иргэдийн орлого буурсан үед эдийн засаг тогтворжиход өрхийн зээл сайнаар нөлөөлдөг гэх нь бий. Монгол Улсын

санхүүгийн тогтвортой байдлын тайланд дурдсанаар нэг өрхөд ногдох иргэдийн зээл болон өрхийн жилийн дундаж орлогын харьцаагаар өрхийн өрийн дарамт 2017 оны байдлаар 63.3 хувьтай байна. Улсын хэмжээнд өрхийн сарын дундаж нэрлэсэн орлого өссөн ч төгрөгийн хан­шийн уналт өрхийн худалдан авах чадварт бодит тээг болсон хэвээр.

Өрхийн зээлээ зөв зарцуулах

нь амьдралын чанарыг

дээшлүүлдэг

Дотоодын компаниуд IPO гаргаж, хөрөнгийн захаас нийт 100.1 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт татаад байна. Монголын хөрөнгийн биржид IPO гаргах үйл ажиллагаа 2005

оноос эхэлж байсан. Харин Монголын үнэт цаасны биржид 2017 оны арваннэгдүгээр сараас эхэлсэн. Энэ хугацаанд нийт 17 компани амжилттай IPO гаргажээ. Эдгээрээс 2008 онд IPO гаргаж таван тэрбум төгрөг татан төвлөрүүлж байсан “Ремикон” компани 2017 онд бетон зуурмагийн хөндлөнгийн

хяналт үйлчилгээ явуулах эрхтэй итгэмжлэгдсэн лабораторийн эрх авсан.

Ингэснээр тус компани энэ онд бетон зуурмагийн болон түүхий эд материалын сорилт шинжилгээ хийж ажиллахаар зорьж байгаа юм. 2011­2013 онд тасралтгүй ногдол ашиг тарааж байсан ч 2013 оноос хойш өнөөг хүртэл

олгоогүй байна. Мөн IPO гаргаж Монголын хөрөнгийн биржийн анхдагч зах зээлийн арилжааны түүхэнд хамгийн өндөр захиалга авсан “Ай Түүлс” компанийн барилгын ажил 40 хувийн явцтай байна. Тус компани энэ оны эхний улиралд багтан Модуляр дата төвөө ашиглалтад оруулахаар ажиллаж байна.

ХӨРӨНГИЙН ЗАХ ЗЭЭЛ

Нийт 100.1 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт татжээБ.Дөлгөөнзул Шинжээч