сонины цахим хуудас Xopom.com News.mn …...мөр нийгмийн...

ОНЦЛОХ

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©0 0 7 6 0

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

УЛААНБААТАР2017.11.08

ҮҮЛШИНЭ

0° -12°

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2455.20 370.28 41.96

ЗЭС 5-ЧИНГИС БОНД

100.360.00%

99.3600.00%

АЛТMSE ALL 10-ЧИНГИС БОНД

1276.300.41%

УЛС ТӨРМонгол, Оросын Засгийн газар хоорондын комисс энэ онд хуралдана. УИХ-ын Хууль зүйн байн гын хорооны гишүүд Ерөн хий лөгчийн хоригийг дэмжсэнгүй. Шадар сайд Ө.Энхтүв шин-гийн Ажлын албаны даргаар Л.Саянааг томилжээ. Ирэх оны төсвийн төслийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийлээ. АН: 2018 оны төсөвт цалинг 10 хувь нэмэгдүүлэх шаардлага тавина.

ЭДИЙН ЗАСАГУул уурхайн салбарын экспорт 4.3 тэрбум ам.долларт хүрэх боломжтой гэв.Ирэх оны төсвийн төсөлд тусгаснаар татварын ор ло го 10.7 хувиар өсөхөөр байна."Анд Энерги" компанийн хувьцааны захиалга 60 хувиа хэдийнэ давжээ. Евро бүсийн үйлдвэрлэл, үйлчилгээний нэгдсэн индекс эерэг үзүүлэлттэй гарлаа. "Цагаан нуур"-ын чөлөөт бүсэд худалдаа, тээвэр логистикийн төв байгуулна.

НИЙГЭМТатвар төлөөгүй жолоочийг энэ сарын 20ноос замын хөдөлгөөнд оролцуулахгүй.Гадаадад эмчлэгддэг 39 төр лийн өвчнөөс долоог нь эх орон доо эмчилдэг боллоо.Мялзан өвчний вакцины 5.4 сая тунг баруун аймгуудад тараана. Монголын үйлдвэрчний эвлэлийн холбооны XXII Их хурал өнөөдөр эхэлж байна. Өнөөдөр ихэнх нутгаар цасан шуурга шуурахыг ЦУОШГаас анхаарууллаа.

ДЭЛХИЙАНУ-ын Ерөнхийлөгч ӨмнөдСолонгост хоёр өдрийн айлчлал хийж байна. ОХУ-д эсэргүүцлийн ажиллагаа нэ мэгд сэнийг судалгаа харуулав. Брюссель Пучдемоныг Испанид хүлээлгэж өгөх асуудлыг хэлэлцэхээр товлов. Volvo компани цахилгаан хөдөлгүүрт 79090 Electiric автобус танилцууллаа. Энэ долоо хоногийн баасан гараг хүртэл нарны соронзон шуурганы оргил үе тохионо.

69701.09%

1152.970.03%

2017.11.08, ЛХАГВА ~ №214 (760) YНЭ: 1000₮~ СОЁЛТ ХҮНИЙ ӨГЛӨӨ СОНИН УНШИХААС ЭХЭЛДЭГ ~

ЗГМ

Цагаа олоогүй үйлдвэр Парисын хэлэлцээрийг зөрчих үүГазрын тос боловс руулах үйлдвэр тогтвортой хөгж лийн бодлоготой зөрчилдөж байна. > 12

Хоёр яам нэг санг “булаацалдав”

Эрүүл мэнд, боловсролын салбарын төсөв өндөр байдаг ч үр ашигтай зарцуулдаггүй гэв. > 2

Дональд Трамп Токиог шударга бус худалдаанд буруутгав

Disney “21st Century Fox”-ыг мэдэлдээ авах бодолтой

Ubinfo.mn сайт шилдэгт багтлааGogo.mnXopom.comIkon.mnCaak.mnUbinfo.mn

“Засгийн газрын мэдээ” сонины цахим хуудас Ubinfo.mn нь Монголын мэдээллийн шилдэг сайтуудын тавдугаарт бичигдлээ.

Zaluu.comNews.mnMedee.mnZindaa.mnView.mn

Эх сурвалж: Alexa.com©

ubinfo.mnБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

THE OFFICIAL GAZETTE

Залуудаа махаа идвэл өтөлсөн хойноо шөл уунаБ.Ринчен

Бизнес нь ашгийн төлөөх үйл ажиллагаа ч гэлээ нийгмийн нэг эд эс тул бизнес, нийгэм хоёр бие биеэ нөхөн, шүтэн барилдаж хөгждөг. Үүнийг ойлгосон бизнес эрхлэгчид нийгмийн хариуцлагаар дамжуулан илүү сайхан хөгжлийг цогцлоохоор зорьдог болжээ. 7

Орчин цагийн бизнесийн шүтэлцээн

С.Батсайхан / ЗГМ©

НИЙТЛЭЛЧИЙН БУЛАН ЗГМ: СЭДЭВ

Цахим тоглоомын газрууд "манцуй" үгүйлж байнаМонгол хүний амь нас автомашинаас ч хямд

Европын комиссар технологийн компаниудыг шүүмжлэв

З.Цэлмэг@tselmegZGM

Б.Даваатогтох@datoZGM

Урд зүгээс арав, хориор нь зөөсөн овор ихтэй “Пентиум 4” компьютерээ угсарч, орцны хонгилд хүүхэд, залуучуудыг

Иргэн О-г 2005 оны гурав-дугаар сарын 18-наас 2013 оны гуравдугаар сарын 27 хүртэлх найман жил, нэг сар, 12 хоногийн хугацаанд онц хүнд, хүндэвтэр гэмт хэргүүдэд холбогдуулан шалгажээ. Энэ хугацаанд нийт 276 хоног эрх чөлөөг нь хязгаарлан түүнийг цагдан хорьсон байдаг. Гэвч хожим хууль бусаар эрүүгийн хэрэгт шалгагдсан болох нь тогтоогдсон. Улмаар Хүний эрхийн үндэсний комисс иргэн О-г төлөөлөн, хууль бусаар эрүүгийн хэрэгт

Алия Рэм Технологийн компаниуд

“ховдог шунахай, айдас төрөм” үйл ажиллагаагаараа шударга өрсөлдөөн, ардчилалд занал учруулж байгааг Маргарет Вестагер мэдэгдлээ. Уг мэдэгдэл нь хатагтай Вестагер Европын холбооны өрсөлдөөний хэрэг эрхэлсэн комиссараар ажиллаж эхэлснээсээ хойш тавьж буй хамгийн ширүүн шүүмжийн нэг болов.

Тэрбээр зах зээлд давамгайл-даг байр сууриа ашиглан шударга өрсөлдөөнд саад учруулж буй “гэмтнүүд”-ээр Google, Facebook, Apple гэсэн

5

9

3

шалгагдсаны улмаас учирсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх тухай нэхэмжлэлийг Хэнтий аймгийн сум дундын шүүхэд гаргасан юм. Шүүх Засгийн газрын нөөц сангаас 24 сая төгрөг гаргуулж, иргэн О-д олгохоор шийдвэрлэсэн. Товчхондоо, найман жил гаруйн хугацаанд эрүүгийн хэрэгт хууль бусаар шалгагдсан иргэн О-д учирсан бүхий л төрлийн хохирлыг төр 24 сая төгрөгөөр үнэлсэн нь энэ. Иргэн О-д тохиолдсон явдлаар хязгаарлагдахгүй ийм төрлийн хэрэг Монгол Улсад гарсаар байдаг.

гурван компанийг нэрлэсэн юм. Чөлөөт зах зээлд байж болох

хязгаарлалтын тухай Европ тодорхойлолт АНУ-ынхаас “ял гаатай”-г Лиссабонд ху-ралд сан чуулганд үг хэлэх үеэрээ хатагтай анхаарууллаа. “Би дэнд чөлөөт зах зээл хэ-рэгтэй. Гэхдээ чөлөөт зах зээлд хүртэл хөндлөнгөөс оролцох хэрэг хааяа гардгийг та бид ухам сарлавал зохино. Ийм оролцоо нь ширэнгийн хууль бус, ардчиллын хууль гэдгийг ойлгох ёстой” хэмээн хатагтай Вестагер мэдэгдэв.

тоглуулдаг болсноос хойш бараг хорин он улирах нь. Цахим тоглоомын төвөөр үйлчлүүлэх дадал, үйлчил-гээний соёлын эхлэл тавигдаад ийм хугацаа өнгөрчээ. Гэсэн ч бид өнөөг хүртэл цахим тоглоомын төвүүдийг ад үзэж,

үйл ажиллагааг нь зогсоохыг дуу нэгтэй зөвшөөрөх болсон нь угтаа цахим ирээдүй хаяанд ирсэн гэдэгтэй эвлэрч чадахгүй байгаагийн илрэл.

ЗГМ: ИНФОГРАФИК

ЦАГ АГААР

ПЁНЧАН

УЛСЫН ТАМИРЧИН ОРОЛЦОНО95 2500

ПЁНЧАН-2018ТООНЫ ХЭЛЭЭР

ХҮН АМЬДАРЧ БАЙНАТУС

ХОТОД

НЭГ МИЛЬ ТАЛБАЙД НОГДОХ ХҮН43666 80

8

7 15

5

Наадамд зориулж 13 цогцолбор байгуулжээ

ПЁНЧАНД

СПОРТЫН

ТӨРӨЛ, ЗАЙД ТАМИРЧИДӨРСӨЛДӨНӨ

КАН-НЮНД

хүн хүрэлцэн ирнэ

ЖУУЛЧИН ИРНЭ ГЭЖ ТООЦОЖ БАЙНА80000НААДМЫН ҮЕЭР

ГАДААДЫНОРЧИМ

6500 45000

ОУОХ-ны гишүүд, тамирчид, албаны хүн

ҮОХ-дын төлөөлөл, хамтрагчид болон хэвлэл мэдээллийн

cartanglobal.com©

2 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2017.11.08, ЛХАГВА ~ №214 (760)

Улс төр

Таван сан дотроо хамгийн ашигтай нь ЭМ-ийн даатгалын сан

УЛСТӨРЧ ЯРЬЖ БАЙНА

Б.Энхжаргал@enkhjrglZGM

Эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг иргэн бүрт хүргэх МАНын зорилтыг хэрэгжүүлэх хүрээнд энэ өөрчлөлтийг хийж байна хэмээн тайлбарлав.

Төсвөөс эдийн засгийн реформ,

бүтээн байгуулалт харагдахгүй

байна

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

УИХ дахь Ардчилсан на мын бүлэг ээлжит бусаар ху рал дан, 2017 оны төсвийн тодот голд Ерөн хийлөгчийн тавь сан хоригийг дэмжих шийд вэр гаргажээ. Мөн ирэх жилийн улсын төсвийн төслийг хэлэлц-сэн байна. Энэ талаар бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат, Төсвийн хуу лийн Ажлын хэсгийн гишүүн З.Нарантуяа нар мэдээлэл хийсэн юм.

Д.Эрдэнэбат “2018 оны төсөвт 7.2 их наяд төгрөгийн орлого олохоос нэг их наяд орчмыг нь халамж руу зарцуулсан. Гэтэл ажлын байр нэмэгдүүлэх, жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих чиглэлээр бага төсөв зарцуулж байгаа нь үндсэн чиглэлээ алдагдуулж, улам илүү шүүмжлэл дагуулж бай на. Хөрөнгө оруулалтын бод логыг томоор нь авч үзэх, ажлын байр

нэмэгдүүлэх тал дээр байр сууриа хэлээд явна. Хэрэв бид хөрөнгө оруулалт хийж байгаа бол бодлогын зарч мыг өөрчилж, төр, хувийн хэвшлийн хэлбэрээр хийх нь зүй тэй гэдэг саналыг АН-ын бүлэг тавьж байна. ОУВС-гийн нэр барьж Монгол Улсын хууль тогтоомжийг олон удаа зөрч лөө. Гаднын санхүүгийн байгуул-лагын шахалтаар хууль зөрчиж болохгүй гэдгийг эрх баригчдад

сануулъя” гэсэн юм. Мөн эрх баригчид төсвийн

орлого нэмэгдсэн гэж ярьж байгаа ч ард иргэдийн амьдралд өөрчлөлт орохгүй байгааг дурдав. Тиймээс хөөсөрсөн улс төрөөс салах цаг болсон гэлээ.

Түүний хэлснээр төрийн албан хаагчдын цалин улсын дунджаас 24,8 хувиар бага байгаа аж. Статистикийн ерөнхий газрын мэдээллээр улсын дундаж

цалингийн хэмжээ 966 мянган төгрөг гэж зарласан боловч төрийн албан хаагчдын цалин улсын дундаж цалингаас 239 мянган төгрөгөөр бага байгаа. Тиймээс АН-ын бүлгийн зүгээс үр дүнгийн урамшуулал, нэг удаагийн тэтгэмж хэлбэрээр оруулснаас төрийн албан хаагч-дын цалинг хуулийн дагуу 10 хувь нэмэгдүүлэх нь зөв гэж үзэж байгаа аж.

2018 оны төсвийн төслийг парламентаар хэлэлцэж байгаатай холбогдуулан УИХын гишүүн С.Эрдэнэтэй ярилцлаа.

-Ирэх оны төсвийн төслийг өнөөдөр Байнгын хороод хэлэлцлээ. НББСШУ-ны байн-гын хорооны хурал даанаар Эрүүл мэндийн даатгалын санг ЭМЯ-ны харьяанд авах талаар санал хураасан. Харин та эсрэг санал дарлаа. Энэ талаараа тайлбарлахгүй юу?

-Эрүүл мэндийн даатгалын тухай хуулийг дэлхийн стандартын дагуу боловсруулах гэж нэлээд олон жил ажилласан. Тухайн үед АН, МАН-аас оролцсон арваад гишүүнтэй Ажлын хэсэг гаргаж, хуулийн төслийг боловсруулж байсан. Нэлээд хэдэн орноор явж туршлага судалж байлаа. Хамгийн гол нь өнөөгийн гишүүд Эрүүл мэндийн даатгалын тухай хуулийн гол концевцийг ойлгоогүй байна. Өнөөдөр Эрүүл мэндийн даатгалын санг ЭМЯ-нд шилжүүлчихвэл бүх зүйл сайхан болох юм шиг өнгөц бодож, асуудалд хандаж байгаад харамсаж байна.

Олон улсын жишигт Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн гол чиг үүрэг нь даатгуулагчдынхаа эрсдэлийг хамгаалах, тэдэнд үзүүлж байгаа эмчилгээ, үйлчилгээний чанарт хяналт тавих байдаг. Мөн зардлыг нь хөнгөвчлөх зорилготой. Гэтэл

Эрүүл мэндийн даатгалын санг наймааны хэрэгсэл болгох нь

тэр эмчилгээ үйлчилгээг нь үзүүлдэг яам нь өөрөө тус сангаа харьяандаа авчихаар хэн үйлчилгээнд нь хяналт тавьж, үйлчилгээ үзүүлэх болж байна. Тухайлбал, үйлдвэрлэгчийн гаргаж буй бүтээгдэхүүнд хэрэглэгч хяналт тавьдаг биз дээ. Гэтэл Эрүүл мэндийн яам, түүний харьяа эмнэлэгт эмчлүүлэгч л хяналт тавина. Эмчлүүлэгч

гэдэг нэг ёсондоо даатгуулагч. Тэгэхээр даатгуулагчийн эрсдэлийг хамгаалдаг, эмчилгээ, үйлчилгээний зардлын тодорхой хэсгийг санхүүжүүлэгч нь эрүүл мэндийн даатгалын байгуул лага. Тэр тусмаа энэ даатгалын байгууллага аль нэг яамны харьяа бус, бие даасан байгууллага байх ёстой юм.

-Тэгэхээр ЭМЯ-ны дэргэд тус сан очсоноор эрсдэл үүснэ гэж

та үзээд байна уу? -Одоо бүр яам хоорондын

наймааны хэрэгсэл шиг болгож байна. НХХЯ-наас салгаад Эрүүл мэндийн яамны харьяанд өгчихөж байна л даа. Ингэснээр хэрэглэгчийн эрх ашгийг хамгаалдаг байгууллага үгүй болчихож байна. Тэр утгаар нь би эсэргүүцээд байгаа юм.

-Гэхдээ их олон жил Хөдөл-мөр нийгмийн хамгааллын яамны харьяанд явж ирсэн шүү дээ?

-Нийгмийн хамгаалал гэдэг утгаараа иргэдийн эрсдэл, аюул-гүй байдлыг хангах үүрэг хүлээж байгаа. Даатгал, халамжийн үйлчилгээ үзүүлж, хяналт тавьж байгаа яам нь одоохондоо ХНХЯ байна. Гэтэл тэндээс нь шууд салгаад ЭМЯ-нд өгнө гэдэг хуулийн зорилгынхоо эсрэг яваад байгаа юм.

-Байнгын хороон дээр ЭМЯ-ны харьяанд энэ сан байх ёстой гэж гишүүд дэмжчихлээ. Тэгэхээр Эрүүл мэндийн даат-галын тухай хуульд өөрчлөлт орох шаардлага үүсэх үү?

-Үүснэ. Эрүүл мэндийн даат-галын тухай хуулийн гол үзэл санаа нь алдагдчихаж байгаа юм. Нэг үгээр хэлбэл, хуульд тодорхой зохицуулалт хийж, өөрчилж л таарна. Яг одоо бол хуулийн хэрэгжилтийг хангах боломжгүй болчихоод байна.

-Энэ санг яагаад ЭМЯ-ны дэргэд байх ёстой гэж Засгийн газар үзсэн юм бол?

-ЭМЯ өөрөө асуудлыг дутуу ойлгоод байна. Улсын хэмжээнд эрүүл мэндийн эмчилгээ, үйлчилгээний бодлогыг зохи-цуулж байдаг салбар. Тэр яамны харьяанд байгаа эмнэлгүүдийн чанарт хяналт тавих, санхүүжилт олгодог санг мэдэлдээ авчихаар гол хуулийн маань үзэл санаа байхгүй болчихож байна.

-Энэ санг дэргэдээ авах сонир хол нь тус байгууллагад

төвлөрдөг мөнгөн хуримт лал-тай холбоотой байж болох уу?

-Магадгүй юм. Даатгуулагч зуун хувь хамрагддаг сан бол Эрүүл мэндийн даатгалын сан. Монгол Улсын гурван сая иргэн бүгд хамрагдаж байна. Тэр дундаа төр дааж хариуцдаг хүүхэд, ахмад настан, тусгай албаны алба хаагчид бий л дээ. Гэхдээ даатгалыг хаанаас хариуцаж байгаа нь чухал биш. Харин тэр бүх мөнгө Эрүүл мэндийн даатгалын санд төвлөрдөг. Нэлээд их хэмжээний мөнгө тэнд төвлөрдөг. Гэтэл энэ санг ЭМЯ-ны мэдэлд аваачвал ямар ч хяналтгүй болж байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл, иргэдийн төлсөн даатгалын мөнгөнөөс ЭМЯ эмч нарын цалинг тавих, тоног төхөөрөмж авчихыг үгүйсгэх аргагүй шүү дээ.

-Ер нь Эрүүл мэндийн даат галын санд жилдээ хэдэн төгрөг төвлөрдөг юм бэ?

-Би сүүлийн үеийнх нь мэдээллийг мэдэхгүй байна. Гэхдээ нийгмийн хамгааллын таван сан дотроо хамгийн ашигтай, үйл ажиллагаа нь тогтмол явдаг, чөлөөт мөнгөн үлдэгдэлтэй байдаг нь Эрүүл мэндийн даатгалын сан. Энд нэг л зүйлийг ойлгохгүй байна. Зах зээлийн ерөнхий зарчмыг ойлгодог, эдийн засаг санхүүгийн наад захын мэдлэгтэй бүх хүн Эрүүл мэндийн даатгалын сан ЭМЯ-

наас ангид байх ёстойг мэднэ. Гэтэл ЭМЯ-ны харьяа болчихоор энэ сан даатгуулагчийн эрх ашгийг хамгаалж чадахгүй болж байна.

-Засгийн газраас өргөн барьсан ирэх оны төсөвтэй та танилцсан байх. Чамбай төсөл болж чадсан уу?

-2018 оны төсвийн төслийг би гал унтраах гэсэн ээлжит зүйл гэж харж байгаа. Энэ төслөөс шинэ, өөдөө зүйл харагдахгүй байна. Харин ирэх жилийг яаж гал алдахгүй давах вэ гэж л зорьсон бололтой. Ямар ч эдийн засгийн реформ, бүтээн байгуулалт харагдахгүй байна. Харин ч салбарын яамны дунд шатан дээр байдаг түшмэдийн шахааны баахан зүйл орж ирсэн байх.

-ОУВС-гийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж байгаа тул төсвийг тэлэх, хөрөнгө оруулалт нэмэг дүүлэх боломж манай Засгийн газарт байхгүй байгаа бололтой…

-Бүх зүйл дээр ОУВС гэж тайлбар тавиад байж болохгүй л дээ. Мэдээж төсвийн сахилга батыг сайжруулах чиглэлээр ОУВС-гийн тавьж буй шаардлага зөв үү гэвэл тийм. Гэхдээ тухайн улс орны нийгэм, эдийн засгийн зорилгыг үгүйсгэхгүй байх. Бид өөрсдөө бие даасан улс мөн юм бол төсвөө яаж хуваарилах вэ гэдэг дээр бие даасан бодлоготой байх ёстой юм. Мэдээж үрэлгэн зардлыг битгий гарга, эрсдэлийг бүү бий болго гэж шаардлага тавьж байгаа.

Цалин тэтгэвэр нэмэх боло-хоор ОУВС болохгүй гэж хэлсэн гээд байдаг. Тэгсэн атлаа 55 тэрбум төгрөгийг нэг удаагийн урамшуулал хэлбэрээр тараах гэж байдаг. Төрийн нэг албан хаагч 300 мянган төгрөг аваад юу хийх юм. Өрөө даръя гэхэд хүрэхгүй. Ихэнх нь юань болоод урагшаа гарах байх.

ЗГМ ТОВЧХОН» СОНГУУЛЬ Энэ онд нийт 17 аймгийн 47 суманд нөхөн сонгууль, долоон аймгийн 10 суманд дахин сонгууль зохион байгуулах юм байна. Аймаг, сумдын ИТХын төлөөлөгчдийн нөхөн болон дахин сонгууль зохион байгуулах шалтгаан нь нийт сонгууль болох тойргийн 63 хувь нь төрийн албанд, 30.4 хувь нь нас барсан, 6.3 хувь нь засаг захиргааны нэгжээс нөгөөд шилжсэнтэй холбоотой аж.

» ТОМИЛГОО Монгол Улсын Шадар сайдын Онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн зөвлөх Л.Саянааг Шадар сайдын ахлах зөвлөхөөр томилжээ.

» ХОРИГ Хууль зүйн байнгын хорооны өчигдрийн хуралдаанаар 2017 оны төсвийн тодотголд тавьсан Ерөнхийлөгчийн хоригийг хэлэлцэв. Ингээд гишүүдийн 75 хувийн саналаар хүлээн авах боломжгүй гэж үзсэн байна.

ТОДРУУЛГА & ЗАЛРУУЛГА

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжилгатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай

санал, хүсэлт байвал

› [email protected]

Утас: 99903584 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

БАЙНГЫН ХОРОО

Хоёр яам нэг санг “булаацалдав”

Ирэх оны төсвийн хэлэл-цүүлгийг байнгын хороод холбогдох салбаруудаараа хэлэлцэж буй. Тухайлбал,

НББСШУ-ны байнгын хороо эрүүл мэнд, боловсрол, нийгмийн хамгааллын салбарын төсвийн хэлэлцүүлгийн үеэр Эрүүл мэндийн даатгалын сантай холбоотой маргаан дэгдсэн юм. Засгийн газраас өргөн барьсан төслөөс тус санг

Эрүүл мэндийн яамны харьяанд авахаар тусгасан байжээ. Одоо бол НХХЯ-нд харьяалагдаж буй бөгөөд энэ тогтолцоо олон жил үйлчилж буй. Харин дээрх өөрчлөлттэй холбогдуулан тус Байнгын хорооны гишүүд санал зөрөлдөөд байлаа. Тухайлбал,

Б.Сэлэнгэ ЗГМ

БҮЛЭГ

Албан хаагчдын цалин улсын дунджаас 24.8 хувиар бага

УИХ-ын дэд дарга Л.Энх-Амгалан санг ЭМЯ-ны харьяанд байхыг хүчтэй эсэргүүцсэн юм. Тэрбээр “Энэ бол маш том ухралт. Эрүүл мэндийн даатгалд хамрагдаж байгаа гурван сая хүн бий. Эрүүл мэндийн даатгалын үндэсний зөвлөлийг Эрүүл мэндийн сайд нь ахалж болно. Харин тэр бүтэц, санг нь Эрүүл мэндийн яамнаас тусдаа байлгах ёстой. Эрүүл мэнд, боловсролын салбарын төсөв өндөр байдаг ч үр ашигтай зарцуулах тал дээр шинэ бодлого баримтлах цаг болсон” гэсэн юм.

Харин Эрүүл мэндийн сайд Д.Сарангэрэл “Дутагдал байгаа бол бид засч, залруулаад явах ёстой. Бид дэлхийн жишиг маш их ярьдаг. Өнөөдөр гарсан үр дүн юу байна вэ? Байнгын хороо зөв шийдвэр гаргаасай гэж хүсч байна” гэв. Тэрбээр эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг иргэн бүрт хүргэх МАН-ын зорилтыг хэрэгжүүлэх хүрээнд энэ өөрчлөлтийг хийж байна хэмээн тайлбарлав.

Монгол Улсын Шадар сайд Ө.Энхтүвшин ОХУ-аас Монгол Улсад суугаа Элчин сайд И.К.Азизовыг хүлээн авч уулзав. Уулзалтын үеэр хоёр орны Засгийн газар хоо-рондын комиссын 21 дүгээр хуралдааныг энэ онд багтаан хийх талаар ярилцсан. Мөн бүс нутаг, хил орчмын хамтын ажиллагааны болон Боловсрол, шинжлэх ухааны хамтын ажиллагааны Дэд комиссыг ч ойрын үед хуралдуулах шаардлагатай байгаа аж. ОХУ-д мах, махан бүтээгдэхүүн, ноос, ноолуур, арьс шир, нэхий эдлэл зэрэг бүтээгдэхүүнийг их хэмжээгээр нийлүүлэх боломжтой ч Оросын талын гааль, татварын асуудлаас болж ахиц гардаггүй. Иймээс цаашид тарифын болон тарифын бус хориг саадыг арилгах чиглэлээр хамтарч ажиллая гэж Шадар сайд хэллээ.

ЗАСГИЙН ГАЗАР

Тарифын бус саадыг арилгана

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

нас, эрүүл мэнд зэрэг нотолж болох хохирлын сүүдэр дор сэтгэл санааны хохирлыг тооцдог байна.

Өөрөөр хэлбэл, учирсан хохирлыг нөхөн төлүүлэхээр

Нийтлэлчийн булан

2017.11.08, ЛХАГВА ~ №214 (760) 3ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

• Эрүүгийн хэргийн хувьд бодит хохирлыг шүүх шийдвэрлэж байгаа ч эдийн бус хохирлын хэмжээг хэрхэн тооцох нь тодорхойгүй.

• Эрх зүй өндөр хөгжсөн зарим улс оронд гэм буруутай этгээдээс сэтгэл санааны хохирлыг нэхэмжилж барагдуулдаг тогтолцоо байдаг.

• БНСУ-д хохирогчид сэтгэл санааны хохирлын нөхөн төлбөр олгоод зогсохгүй хохирогчийн гэр бүлийн гишүүн бүрт нь тооцож өгдөг.

1Хүний эрхийн үндэсний

комис соос жил бүр гаргадаг Монгол Улс дахь хүний эрх, эрх чөлөөний байдлын илтгэлд та, бидний амьдралд тохиолдож буй ийм бодит “кейсүүдийг” дурдсан байдаг. Нэг талаар төр өөрийн буруугаа хүлээн зөвшөөрч, гэмээ цайруулж буй үзэгдэл боловч нөгөө талдаа хүний амь нас, эрүүл мэнд, сэтгэл санааны хохирлыг үнэгүйдүүлж буйн тод жишээ юм.

Хэдийгээр ийнхүү хохирлыг нь мөнгөн хэлбэрээр үнэлж, барагдуулж буй мэт боловч анзаарч үзвэл учир дутагдалтай асуудлууд энд бий. Учир нь Монгол Улс сэтгэл санааны хохирлыг амь нас, эрүүл мэнд болон эд хөрөнгөд учирсан хохиролтой хамтад нь тооцож олгодог. Өөрөөр хэлбэл, сэтгэл санааны хохирлыг “дагалдах хэрэгсэл” болгожээ. Гэтэл дэл-хийн ихэнх орон сэтгэл санааны хохирлыг тусад нь тооцож, үнэлдэг тогтолцоонд шилжжээ. Тухайлбал, БНСУ-д сэтгэл санааны хохирлыг тооцох тусгай аргачлалтай. БНСУ-д хохирогчид сэтгэл санааны хохирлын нөхөн төлбөр олгоод зогсохгүй хохирогчийн гэр бүлийн гишүүн бүрт нь тооцож өгдөг байна. Өөрөөр хэлбэл, хохирогчид үүссэн сэтгэл санаа ны тавгүй байдал гэр бүлийн гишүүдэд нөлөөлдөг хэмээн үзжээ.

Гэтэл өнөөдрийн байдлаар манай улсад нийгмээс ирэх сэтгэл зүйн дайралт, дарамтыг хэрхэн тэсвэрлэж, нэр алдар, бие эрхтэнд учирсан хохирлоо яаж барагдуулах нь тодорхойгүй байна. Гэмт хэрэг хийсэн этгээд хуулиараа ял авах нь ойлгомжтой ч хохирогчийн амссан сэтгэл санааны хохирлыг барагдуулах нь бүү хэл, үнэлэх эрх зүйн зохицуулалт манай улсад байхгүй гэхэд болно. Товчхондоо, энэ хохирлын хэм жээг хэрхэн, яаж тооцож, барагдуулах талаар эрх зүйн зохицуулалт дутмагаас иргэд хохирлоо бодитой, бүрэн дүүрэн төлүүлэх эрхээ эдэлж чадахгүй үлдэж байна.

Хэдийгээр Эрүүгийн болон Иргэний хуульд сэтгэл санаа-ны хохирлыг барагдуу лахаар холбогдох зүйл, заалтыг тусгасан байдаг ч хэрэгжсэн тохиолдол хараахан бүртгэгдээгүй гэдгийг албаны хүн хэлэв. Ихэвчлэн амь

Монгол хүний амь нас автомашинаас ч хямд

Ихэнх орон сэт гэл санааны хохир лыг тусад нь тоо цож, үнэлдэг тогтол-цоонд шилжжээ

С.ЦОГТБАЯР ЗУРЖ БАЙНА

шийдвэрлэхдээ зөвхөн нотлох баримтад тулгуурлаж байгаа тул эмчилгээ, оршуулга, тээв-рийн зардлын баримт зэр гийг харгалзан хохирлыг тогтоож байна. Эрүүгийн хэргийн хохи-рогчийн хувьд бодит хохир лыг шүүх хангаж шийдвэрлэж байгаа ч эдийн бус хохирлын хэмжээг хэрхэн тооцох нь тодорхойгүй.

Уг нь өнгөрсөн долдугаар сарын 1-нээс хэрэгжиж эхэлсэн Эрүүгийн хуульд сэтгэл санааны хохирлыг барагдуулах заалт шигтгэсэн. Зөвхөн хуульд холбогдох заалтыг тусгаснаар сэтгэл санааны хохирлыг тооцох, барагдуулах эрх зүйн орчин бүрдсэн гэвэл өрөөсгөл ойлголт. Хуулийн хэрэгжилтийг хангаж ажиллах үүрэгтэй Хууль зүй, дотоод хэргийн яам холбогдох дүрэм, журам боловсруулах шаардлагатай байгаа аж. Өөрөөр хэлбэл, Хууль зүй, дотоод хэрэг болон Эрүүл мэндийн сайдын хамтарсан тушаалаар сэтгэл санааны хохирлыг тооцох аргачлалыг журамлах ёстойг УИХ-ын гишүүн Х.Нямбаатар онцлов. Тэрбээр “Өмнөх Эрүүгийн хуульд зөвхөн

гэмтлийн зэргээр нь хохирлын хэмжээг тогтоодог байсан. Харин сэтгэл санааны болон бусад хохирлыг иргэний нэхэмжлэлээр хангуулдаг тогтолцоотой байсан. Өнгөрсөн долдугаар сарын 1-нээс хэрэг жиж эхэлсэн Эрүүгийн хуульд сэтгэл санааны хохирлыг тооцож олгохоор тусгасан. Гэхдээ сэтгэл санааны хохирлыг тооцдог практик туршлага Монгол Улсад байхгүй” гэсэн юм. Хууль хэрэгжээд даруй тав дахь сартайгаа золгож буй ч журмын төсөл боловсруулах талаар холбогдох яамныхан ямар ч мэдээлэлгүй байна.

Угтаа бол эрх зүй өндөр хөгжсөн зарим улс оронд гэм буруутай этгээдээс сэтгэл санааны хохирлыг нэхэмжилж барагдуулах, гэм буруутай этгээд тогтоогдоогүй бол эд хөрөнгө бие эрхтэнд учирсан хохирлоос гадна сэтгэл санаанд учирсан хохирлыг төрөөс нөхөн төлж барагдуулдаг тогтолцоо байдаг. Тухайлбал, Их Британи улс бага зэргийн сэтгэл санааны хохирлыг 1290-4900 фунт стерлингээр үнэлдэг байна. Харин дунд зэргийнх бол 4.9-45 мянга, хүнд зэргийн сэтгэл

санааны хохирол учирсан хэмээн үзвэл 45-96 мянга хүртэлх фунт стерлингээр үнэлж, тооцдог аж. Эдгээрийг төгрөгт хөрвүүлэн тооцож үзвэл сэтгэл санааны хохирлыг 4-300 сая хүртэлх төгрөгөөр үнэлдэг байна.

Хойд хөршийн Иргэний хуульд “Сэтгэл санааны хохирол гэдэг нь иргэний хувийн эдийн бус эрх, эсхүл түүнд хамааралтай эдийн бус баялгийг зөрчсөн үйлдлийн улмаас учирсан болон бусад хуульд заасан тохиолдолд биеийн болон сэтгэл санааны зовлон шаналал байна” хэмээн томъёолжээ. Ингэхдээ сэтгэл санааны хохирлыг мөнгөн хэлбэрээр төлөх ба хохирогчид учирсан биеийн болон сэтгэл санааны зовлон шаналлын шинж чанар, хохирол учруулсан нөхцөл байдал зэргийг харгалзан нөхөн төлбөрийн хэмжээг шүүх тогтоож байхаар хуульчилсан байна.

Харин урд хөршийн хувьд эдийн бус гэм хорыг тооцох аргачлалгүй ч тухайн хэргийн нөхцөл байдлыг харгалзан шүүхээс тогтоодог аж. Гер-маны хувьд сэтгэл санааны

гэм хорыг арилгахад тусгай аргач лал боловсруулсан бөгөөд үүнийг шүүх шийдвэр гаргах даа мөрдлөг болгодог байна. Хохирлын хэмжээг тодорхойлохдоо хариуцагчийн гэм буруу, хохирогчид бий болсон сөрөг үр дагавар, хариу-цагчийн эд хөрөнгийн байдал зэргийг харгалзан үздэг. Өмнөд Солонгосын хувьд сэтгэл санаа-ны хохирлын суурь төлбөрийг 80 сая вонноор үнэлдэг аж.

Хүний эрхийн хуульч М.Ичин норов нэгэн илтгэлдээ “Хүний алтан амийг мөнгөөр үнэлэх боломжгүй ч мөнгөн дүнгээр илэрхийлдэг систем байдаг. Хүний амь насны эдийн засгийн үнийг тооцохдоо дундаж наслалтаас насыг нь хасаж, дотоодын нийт бүтээгдэхүүний нэг хүнд ногдох тоогоор үржүүлж гаргадаг жишиг бий. Үүгээр бодоход монгол хүний эдийн засгийн үнэ цэнэ 150-300 сая орчим төгрөг болохоор байна. Гадаадын зарим оронд 50, 125 мянган ам.доллараас эхлээд долоон сая ам.доллараар тооцож байна” хэмээн дурджээ.

Гэхдээ Монголын хохирол үнэлэгчдийн холбооноос сэтгэл санааны хохирлын хэмжээг тооцох аргачлалыг 2016 онд боловсруулжээ. Төсөл хэлбэрээр байгаа тул хэрэг-жүүлэх боломжгүй гэдгийг тус холбооны гүйцэтгэх захирал М.Бизаагундаа онцлов. Тэрбээр “Монгол хүн тээврийн хэрэгслээсээ хямд үнэтэй. Хүний амь нас, эрүүл мэнд болон сэтгэл санаанд учирсан хохирлыг барагдуулахаар хуулийн байгуул лагад ханддаг боловч практик туршлага байхгүй гэсэн үндэслэлээр буцаадаг” гэлээ.

Дэлхийн хөгжингүй болоод хөгжиж буй бусад орны жишгээр хэрэв Монгол Улсад сэтгэл санааны хохирлыг мөнгөн хэлбэрээр илэрхийлж, хуульчилбал гэмт хэргээс урьд-чилан сэргийлэхийн зэрэгцээ үйлдэгдсэн нөхцөлд хохирогчийн эдийн засгийн баталгааг хангах давхар ач холбогдолтой юм. Сэтгэл санаа ны хохирол гэдэг нь амь нас, эрүүл мэнд болон эд хөрөнгийн хохирлоос үүдэлтэй алдагдсан боломж юм. Тиймээс алдагдсан боломжийг алдахгүйн тулд холбогдох төрийн байгууллагууд анхааралдаа авах нь зүйн хэрэг биз ээ.

Сэтгэл санаа ны хохирол нь амь нас болон эд хөрөнгийн хохирлоос үүдэлтэй алдагдсан боломж

“Сэтгэл санааны хохирол гэдэг нь иргэний хувийн эдийн бус эрх, эсхүл түүнд хамааралтай эдийн бус баялгийг зөрчсөн үйлдлийн улмаас учирсан болон бусад хуульд заасан тохиолдолд биеийн болон сэтгэл санааны зовлон шаналал байна” хэмээн томъёолжээ.

С.Батсайхан/ЗГМ©

Өмнөд Каролина мужид тэрбумтан эрхмүүдийн шинээр нийлж байгуулсан, хандивын сантай гольфын клуб “Congaree”д зочилсон онцгой тэмдэглэл.

Жаспер-Каунти дүүрэг Өмнөд Каролинагийн урд эрэгт байрлах Хилтон-Хед арлын хотоос машинаар ердөө 45 минут явж хүрэх боловч үеэ элээсэн сүмийн барилга, эвдэрч хэмхэрсэн зөөврийн сууц, машины сэг, элдэв хогонд баригдаж, зэрлэг ургамалд дарагдсан хашаа хороо энд тэндгүй тааралдах нь орхигдсон ертөнц гэлтэй харагддаг. Ийм газарт Америкийн хамгийн үлгэр жишээ болсон дээд зэрэглэлийн гольфын шинэ клуб байрлаж буй гэхэд итгэмээргүй.

Өнгөрсөн хавар нээлтийн ёслолоо даруухан хийсэн “Conga-ree” клубийг Америкийн хамгийн чинээлэг 200 эрхмийн тоонд багтдаг Техасын тэрбумтан Дэн Фридкин, Роберт Макнейр нар XVIII зууны үед цагаан будааны тариалангийн талбай байсан газар дээр хамтран байгуулж, нутаглаж байсан Индиан омгийнх нь нэрээр нэрлэсэн түүхтэй. Тус клуб эх орон, эх дэлхийдээ гэгээлэг өөрчлөлт авчрах хүсэлтэй орон орны нөлөө бүхий эрхмүүдийг нэгтгэсэн сүлжээ байгуулах зорилготой аж.

“Ногоон талбай дээр тоглохоос гадна залуусын амьдралд эерэг өөрчлөлт бэлэглэж, хандивын үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцох хүсэлтэй гольфчдыг нэгтгэх зорилгоор клуб байгуулсан юм” хэмээн дээд зэрэглэлийн зочид буудал, автомашин, гольф, энтертайнмент чиглэлээр үйлчилгээ үзүүлдэг, хувийн хөрөнгө оруулалттай “Friedkin Group” консорциумын тэргүүн, 52 настай Фридкин ярьсан юм.

Congaree хэдий цаг үеэсээ түрүүлж алхахыг эрхэм зорилгоо болгодог ч гишүүнчлэлийн тал дээр хуучинсаг бодлого барим талдаг. Клубт гишүүнээр элсэхийн тулд зөвхөн урилгаар, эсвэл итгэмжлэгдсэн хүнээр зуучлуулах шаардлагатай болдог. Журмын дагуу тус клуб одоогоор хоёрхон гишүүн-тэй байгаа нь Фридкин болон Америкийн үндэсний хөлбөм-бөгийн лигийн “Houston Tex-ans” багийн эзэн Макнейр нар юм. Энэ хоёр эрхмээс бусад нь буюу Америкийн үндэсний хөлбөмбөгийн лигийн “Алдрын

“Шидэт” цохиуртанхим”-ын гишүүдээс Грэми-гийн шагналт каунтри дуучид хүртэл “Congaree” клубтэй холбогдсон хүн бүр нэг жилийн хугацаатай “элч” болох урилга эзэмшдэг. Тэд гольф тоглохын сацуу бусдад туслах хүслээ нэг дор биелүүлдэг юм.

Элч гишүүд “Congaree” клу-бийн хандивын санг бүр дүү-лэхээс гадна залуу үеийнхэнтэй уулзалт хийж, амьдралын эрээн, бараан туршлагаасаа хуваалцах замаар клубийн үйл ажиллагаанд идэвх тэй оролцдог. “Congaree” нь коллежид элсэж, гольфоор хичээллэх хүсэлтэй боловч санхүүгийн болон янз бүрийн асуудалтай ахлах ангийн хүүх-дүүдийг дэлхийн өнцөг булан бүрээс хамруулдаг “Global Golf Initiative” хөтөлбөрөөрөө дамжуулах болон орон нутгийн сургуулиудтай хамтрах замаар эмзэг бүлгийн хүүхдүүдэд мэргэжил, боловсрол олгох, гольфын сургалтад хамруулахыг зорьдог.

Харин хэдэн сая ам.долларын чек үзэглэж өгөөд үйл ажил-лагаанд оролцох хүсэлгүй хүмүү сийн хувьд клубийн үүд хаалга хаалттай. “Congaree” энэ зарчмаар ажилладаггүй. Клубт элсэхээс өөр зүйл хүсэхгүй байгаа хүнд тохирох газар биш бололтой.

“Гольф тоглох энгийн турш-

лагыг ийм сайхан үйл хэргийн нэг хэсэг болсондоо маш их баярладаг гэж ярих элч төлөө-лөгчдөө сонсоод сэтгэл маань хөдөлдөг. Тэд зөвхөн “Congaree” санд хэдэн ам.доллар хийгээд гольф тоглодог юм биш. Харин “Congaree” сангийн хүүхдүүдэд чадлынхаа хэрээр туслахыг хичээдэг” хэмээн Техасын Ан амьтан, хүрээлэн буй орчныг хамгаалах комиссын тэргүүн, Ан амьтдыг хамгаалах нийгэмлэ-гийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Фридкин ярилаа.

“Congaree Global Golf Ini-tiative” хөтөлбөр өнгөрсөн зургадугаар сараас өсвөр насны гадаад, дотоод хүүхдүүдийг хамруулж эхэлсэн. Тус клуб нөлөө бүхий гишүүд элсүүлэх зорилгоор Дэлхийн гольфын "Алдрын танхим"-ын гишүүн, хоёр удаагийн мэргэжлийн аварга Марк О’Мира болон бусад мэргэжилтнээр дам жуу-лан “Мэргэжлийн гольфын холбоо”-ны дэлхийн өнцөг булан бүрийн гишүүдэд элчийн урилга илгээжээ.

“Congaree”-ийн зам талбайг “Golfweek” сэтгүүлээс жагсаасан Америкийн орчин үеийн, шилдэг 100 гольфын талбайн 24-ийг зохион бүтээсэн нэрт архитектор Том Фацио барьсан юм. Их Британийн “Heathland”, Австралийн элсэрхэг гольфын


Амьдралын хэв маяг

талбайгаас санаа авч бүтээсэн “Congaree” нь газрын спортод ихэд нийцсэн, байгалийн унаган төрхөө хадгалсан байдлаараа өдгөө орон даяар таашаагдаад буй, хэт чамин газруудаас

ялгардаг. Фридкин “Congaree” клубийн

хамтарсан захирал Брюс Дэвидсон, Жон Макнили нарт зүүн эргээс нэвтрэх боломжтой ер бусын газар олох ажлыг даалгажээ. Тэд хэд хэдэн газар судалж үзсэний эцэст гольфын талбай босгоход төгс тохирох, элсэрхэг хөрс, тогтуун байгальтай түүхэн сурвалжит Жаспер Каунти нутгийг сонгожээ. Тус газрын зохион байгуулалт, өнгө төрх Хойд Каролинагийн “Pine-hurst”, Нью-Жерсигийн “Pine Valley” зэрэг АНУ-ын гольфын шилдэг клубүүдийг санагдуулна. Байгалийн намаг, нарс мод цогцолсон, нам дор газартаа өтгөн шилмүүст ойтой 1,300 га газрыг Фацио анх хараад л “Та нар ч эрдэнэсийн авдар оллоо доо” хэмээн уулга алдсан гэдэг.

“Том Фациогийн зохион бүтээсэн гольфын талбайг ха-раад сэтгэл хөдлөхгүй байхын аргагүй. Харин байнга арчилж тордох шаардлагатай учир хэзээ ч дуусашгүй ажил болохыг бид мэднэ” хэмээн Фридкин хэллээ. Хойд Каролинагийн уулархаг бүсэд орших “Diamond Creek” гольфын клубийг мөн эзэмшдэг тэрбээр “Нээлтээ хийсэн маань бидний хувьд маш том амжилт. Амжилт үүгээр зогсохгүй. Энэ бол клубийн сонирхолтой аяллын нэг хэсэг л байсан” хэмээн нэмж

хэлэв.“Congaree”-ийн талбайг явган

явахаар зохион байгуулсан тул машин зам байхгүй. Элч гишүүд, зочид гийчид зөвхөн гольфын талбайгаар алхах бус түүхийн дурсгалт газартай танилцах, тэр ч байтугай нутгийн уугуул сүнснүүдтэй байгалийн сайханд мөр зэрэгцэн алхахыг ч үгүйсгэхгүй юм. Салаалж мушгирсан мөчрөөсөө испани хөвд унжуулан сэвэлзүүлэх хөгшин царс моддын дундуурх хайрган замаар километр гаруй яваад клубийн төв байранд хүрнэ.

Иргэний дайны үед Холбооны генерал асан Уильям Шерманыг Өмнөд нутгаар хөндлөн туулахад нь шатааж орхисон хуучин барилгын ором дээр тус төвийн барилгыг босгожээ. Түүнчлэн зочид буудал, ресторан, бар цогцолсон цагаан өнгөтэй шинэхэн байгууламжийн хойд саравчнаас гольфын цэлгэр талбай дур булаам харагдана. Бусад түүхэн барилгын заримыг хэвээр нь үлдээж, заримыг нь зочид хүлээн авах тохилог сууц, хонх өлгөөтэй хоёр өрөө сургуулийн байр зэргээр шинэ-чилжээ.

“Congaree” сангийн сурагчид хичээлдээ орох цагийг элч гишүүд андахгүй мэднэ. Учир нь тэр үед хонхны дуу цангинан цуурайтдаг.

0 0 7 6 0

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДУЛАМХОРЛОО

ЗөвлөхШатарбалын ДАВААДОРЖ

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Даваатогтох

Утас: 99901637

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн албаЭдитор Б.Баяртогтох

Утас: 99901532

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Э.ЭнхбаатарУтас: 99903578

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

ubinfo.mn

Дугаарын удирдагчГ.Баярсайхан

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

РЕДАКЦИ

ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА

ХАЯГ

ЦАХИМ ХУВИЛБАР

• “Congaree”-ийн гольфын талбайг XVIII зууны үед цагаан будааны тариалангийн талбай байсан газарт байгуулж, нутаглаж байсан Индиан омгийнх нь нэрээр нэрлэсэн түүхтэй.

• Congaree хэдий цаг үеэсээ түрүүлж алхахыг эрхэм зорилгоо болгодог ч гишүүнчлэлийн тал дээр хуучинсаг бодлого баримталдаг.

• “Congaree”-ийн зам талбайг “Golfweek” сэтгүүлээс жагсаасан Америкийн орчин үеийн, шилдэг 100 гольфын талбайн 24-ийг зохион бүтээсэн нэрт архитектор Том Фацио барьсан юм.

Байгалийн намаг, нарс мод цогцолсон, нам дор газартаа өтгөн шилмүүст ойтой 1,300 га газрыг Фацио анх хараад л “Та нар ч эрдэнэсийн авдар оллоо доо” хэмээн уулга алдсан гэдэг.

Forbes.com©

Харин Интернет, цахим тог лоомын холбооны тэргүүн Б.Алтанбагана “Хүний эрхэнд халдсан заалт. Цахим тоглоомын газар ажиллуулж буй хүн үйлчлүүлэгчээ “Тоглож байхдаа фейсбүүк орж болохгүй гэж хэлэх хэрэг үү” хэмээв.

Ерөөсөө цахим тоглоомын үйлчилгээнд хууль эрх зүйн зо-хицуулалт, мэргэжлийн орол цоо дутагдсанаас өнөөдөр түмний хараалыг барсан салбар болж хувираад байна. Үйлчилгээ эрх лэх зөвшөөрлийг нь онцгой байдал, мэргэжлийн хяналт, цагдаагийн газраас олгосон тодорхойлолтын дагуу Харилцаа холбооны зохицуулах хорооноос хоёр жилийн хугацаатай олгодог. Харин 410 дугаар тогтоолд заасан цагийн хуваарь, насны ангилалтай холбоотой заалтыг хэр зэрэг баримталж ажилладаг нь яг үнэндээ цагдаа, мэргэжлийн хяналтынхны хүчрэхгүй асуудал болоод байгаа аж.

ЭР ӨСӨЖ, ЭСГИЙ СУНАДАГ

Цахим спортын шагналын сан NBA болон гольфын томоохон тэмцээнүүдийнхээс хол тасарсан хэмээн Монголын цахим спортын холбооны нарийн бичгийн дарга С.Бадрал хэлж байна. Тухайлбал, өнгөрсөн жилийн “Дота 2” тэмцээний дэлхийн аваргад ялсан баг 11 сая ам.доллараар шагнуулжээ.

Харин манай цахим спор-тынхны амжилтын талаар сон соогүй монгол хүн байхгүй байх. Тэр тусмаа сүүлийн 2-3 жилд. Mongolz нэртэй цахим спортын баг Азийн шилдэг гурван багийн нэг болсон бол саяхан Туркменистанд болсон Азийн танхимын болон тулааны спортын аварга шалгаруу лах тэмцээнд манай тамирчид оролцож, мөнгө, хүрэл медаль авчээ. Цахим тоглоомыг ман-сууруулах бодис, архи гээд муу муухай бүхэнтэй адилтган

ЗГМ: Сэдэв


Цахим тоглоомын үйлчилгээ "манцуй" үгүйлж байна

Хорьж цагдах биш хөгжүүлэх эрх зүйн орчин шаардлагатай

1Хагас сарын өмнө БГД-

ийн Засаг дарга С.Одонтуяа дүүргийнхээ цахим тоглоомын төвүүдэд хяналт шалгалт хийж, эрүүл ахуйн шаардлага хангаагүй 17 газрыг хаасан тухайгаа олон нийтийн сүлжээгээр ца цав. Үйл ажиллагаа нь сонгогч дод таалагдсан нь доорх сэт гэгд-лүүдээс илт. Гэтэл үүний цаана 17 хүний бизнес, олон зуун хүүхдийн чөлөөт цагаа өнгө-рүүлдэг орчныг үгүй хийж бай гааг олж харах хүн тун цөөн биз.

Нийслэлийн хэмжээнд цахим тоглоомын 450-аад газар үйл ажиллагаа явуулдаг тухай Интернет, цахим тоглоомын холбооноос мэдээлэв. Эдгээр газраар өдөрт 150 орчим мянган хүүхэд, залуус үйлчлүүлдэг гэсэн баримт байна. Нэг хүн өдөрт нэг цагийн үйлчилгээг 800 төгрөгөөр авдаг гэж тооцвол даруй 120 сая төгрөг эргэлддэг гэсэн үг. Хамгийн багаар тооцоход шүү дээ. Том зургаар харвал, ирээдүйд чөлөөт цагаа өнгөрүүлэх орчин, стрессээ тайлах үйлчилгээ ава хад ийм хэмжээний хөрөнгө оруулалтыг хүүхэл, залуус хийж байна. Хавтгай дэлхийгээс даллаж буй цахим эринд тэд хэний ч дэмжлэггүй бэлтгэж байгаа нь энэ. Харин томчууд бид ирээдүйг нь манцуйлаад өгөхийн оронд сэтгэцийн өвчтэй болгодог харанхуй нүхнээс холхон бай хэмээн үр хүүхдээ хорьж цагдаж сууна.

ХУУЛИЙН ХҮЛЭЭСУг нь Засгийн газар 2013 онд

цахим тоглоомын газруудын үйл ажиллагааг зохицуулах жу рам гаргаж өгсөн юм билээ. Гэтэл 410 дугаартай уг тогтоолд амьдралд нийцэхгүй олон зүйл заалт тусгасан нь өнөөг хүртэл энэ салбар хөл дээрээ босохгүйн гол шалтгаан болжээ.

Энэ талаар 15 жилийн өмнө байгуулагдсан “Game Arena” төвийн ерөнхий инженер С.Бадрал “Байрны хонгил, орон сууцны нэгдүгээр давхарт үйл ажиллагаа явуулахгүй хэмээсэн нь тогтоолын ганц ололт. Түүнээс биш амьдралд нийцэхгүй олон заалт байгаа. Тухайлбал, интер-нет кафе цахим тоглоомын үйл ажиллагаа явуулахгүй, цахим тоглоомын газар нь интернетийн үйлчилгээ эрхэлж болохгүй гэж заасан. Нэг зоосны хоёр талыг салгаж болохгүй шүү дээ” хэмээв.


Хавтгай дэлхийгээс даллаж буй цахим эринд хүүхэд залуус хэний ч дэмжлэггүй бэлтгэж байна. Харин томчууд бид ирээдүйг нь манцуйлаад өгөхийн оронд сэтгэцийн өвчтэй болгодог харанхуй нүхнээс холхон бай хэмээн хорьж цагдаж сууна.

үздэг улсаас төрж гарсан тэд эх орныхоо нэрийг дэлхийд амжилттай гаргаж явна. Мон-голчууд дийлдэшгүй, цахим спорт маш өндөр хөгжсөн орон гэх ойлголттой яваа өрсөлдөгчид нь бодит үнэнийг мэдвэл хэрхэн хүлээж авахыг таахад бэрх. Гэхдээ эр өсөж, эсгий сунаж байна. Ялангуяа, сүүлийн хоёр жилд цахим тоглоомын VIP үйлчилгээтэй төвүүд нээгдэж, цахим спортын “заал” бий болж

буй нь сайшаалтай.Даанч Сингапур, Малайз,

Япон гээд цахим спорт, тог-лоомын газрын үйлчилгээ өн дөр хөгжсөн орнуудтай харь цуулахад бидний хөгжил хумсны толион чинээ. С.Бадрал “Одоохондоо Монголд VIP үйл-чилгээ нь хүчин чадал сайтай 5-10 компьютер байрлуулсан, сандал нь илүү тухтай тусдаа өрөө төдийгөөр л хүрч байна. Уг нь цахим тоглоомын газар

өндөр хөгжсөн Азийн орнуудад хоол цайг нь дөхүүлээд өгдөг, унтаж амрахад зориулсан ортой, ажлаасаа тараад ирсэн хүн гялс шүршүүрт орох боломжтой, тэр ч бүү хэл номын сантай, яг л гэртээ байгаа мэт орчин бүрдүүлсэн байдаг. Үйлчилгээний хөлс нь зочид буудлынхаас хямд. Манайхан ч гэсэн цаашдаа PC тоглоомын газруудын үйл-чилгээг стандартын ижил түвшинд хүргэж, Азийн загварыг

Contacts:Swiss Cooperation Office of the Embassy Switzerland-Consular Section Sky Plaza Business Centre, Embassy street, Khoroo 1, 14220 Sukhbaatar district, P.O. Box 37, 14253 UlaanbaatarE-mail: [email protected]: 00976 11 331422Web: www.eda.admin.ch/mongolia

Vacancy notice National Project Officer for Marketing Green Gold and animal Health Project (2017-2020)

What we offer:

• A position as Project Officer for Marketing within the project coordination unit, based in Ulaanbaatar

• An opportunity to work in a highly relevant project (sustainable rangeland management, improved marketing of livestock products and better animal health services)

• Good working conditions, attractive

compensation package and opportunities for further professional development

What you bring:

• Master or PhD in economy, marketing or agriculture• 3-5 years working experience in development

projects or in private sector• Knowledge and practical experiences in market

system approaches• Experiences in supporting cooperatives by providing

technical business advices• Proven facilitation and marketing skills• Good understanding of the agricultural sector

(processing and trading)• Interpersonal and team working skills and capacities

to deliver results on time• Availability for frequent travels in rural areas • Excellent written and spoken communication skills in

both English and Mongolian

The Swiss Agency for Development and Cooperation (SDC) in Mongolia seeks to hire a highly motivated professional as Project Officer for Marketing for its Green Gold/Animal Health Project implemented during the period January 1, 2017 - December 31, 2020. The Swiss Agency for Development and Cooperation invites highly motivated and competent professionals to apply for the vacant post.

application: Candidates are invited to submit a Curriculum Vitae, including at least 3 recent references and copies of certificates plus a Motivation Letter explaining the interest for the position electronically to the following address: [email protected] by mentioning the project and the position no later than 17th of november 2017. Only short-listed candidates will be contacted. For information regarding SDC and the project, please refer to the website: https://www.eda.admin.ch/mongolia and www.greengold.mn.No additional information will be provided.

Интернет, цахим тоглоомын холбооны тэргүүн Б.Алтанбаганаас цахим тоглоомын газруудын үйлчилгээг сайжруулахад юу хийх шаардлагатай талаар дараах зүйлсийг тодрууллаа.

-Өнөөдөр цахим тоглоомын газрын үйлчилгээнд ямар зохицуулалт дутагдаж байна вэ?

-Зохицуулах шаардлагатай маш их зүйл байна. Уг нь зохи-цуулалт аль хэдийнэ хэ рэгжээд явж байх учиртай. Гэтэл төрийн зохицуулалтын байж байгаа царайг хар л даа.

-Ямар зохицуулалт байх ёстой юм бэ?

-Цахим тоглоомын газрын үйл

ажиллагааг цагдаа, мэргэжлийн хяналтынхан хянадаг. Гэхдээ тэд зөвхөн цахим тоглоомын газруудтай ажиллаагүй шүү дээ. Энэ салбарт мэргэжлийн бүтэц бий болгож, өдөр тутмын үйл ажиллагааг нь зохицуулахгүй бол төр хорьж, цагдахаас өөрөөр яаж ч чадахгүй байна. Гол мэргэжлийн холбооны оролцоог эрх зүйн орчинд хангах нь чухал. Мөн шинээр гаргах дүрэм, журамдаа цахим тоглоомын үйлчилгээ эрхлэгчдийн санал бодлыг тусгах шаардлагатай байна.

-Гол нь бага насны хүүхдүүд хараа хяналтгүй, олон цагаар тоглож байна гэсэн гомдол их байдаг шүү дээ?

-ЕБС-ийн 500 метр дотор

бол ийм тоглоомын газруудыг хориглох нь зөв. Гэтэл үүнийг зохицуулах журам алга, үйл-чилгээний стандартаа тусгах ёстой. Мэргэжлийн холбооны оролцоо баталгаажвал бага насны хүүхдэд үйлчилдэг, стан дарт зөрчсөн газруудын үйл ажиллагааг нэгдсэн байд-лаар цахимаар хянах бүрэн боломжтой. Мэдээллийн тех-нологи бидэнд нэг талаараа асар том давуу тал өгч байна. Нууц гэж байхгүй болж байгаа тул давуу талыг нь ашиглах ёстой. Эцэг, эхчүүд хүүхдэдээ байршил тогтоогч зүүлгээд, тоглодог газартай нь байнгын харилцаатай байж болно шүү дээ. Энэ бол хорьж цагдахаас өөр гарцгүй биш, шийдэж болох асуудал.

-Сэтгэцийн эмгэгтэй болж байгаа хүүхдүүдийг ч хянах боломжтой гэж үү?

-Үнэхээр тийм хүүхдүүдийн мэдээллийг бидэнд өгчихвөл хориотой хүмүүсийн бүртгэлд оруулж хяналт тавиад явж болно.

-Хүүхдэд үйлчлэхдээ биеийн байцаалтыг нь шалгадаг уу?

-Сурагчийн үнэмлэхийг нь л шалгахад хангалттай. Үүнийг дотоод журамдаа тусгахыг бид гишүүдээсээ шаардаад явна. Үнэмлэхээ үзүүлэх журамтай гэхэд хүүхдэд хүлээгээд л авна шүү дээ. Мөн тоглоомын төвүүдэд насны онцлогоос нь хамаарч зэрэглэл тогтоож, орчин бүрдүүлэх маягаар зөв үйлчилгээ, хэрэглээг л төлөвшүүлэх нь чухал.

Б.Алтанбагана: Мэргэжлийн холбооны оролцоог хангах шаардлагатай

ЗГМ: ТОДРУУЛГА

• Нийслэлд цахим тоглоомын 450 газраар өдөрт 150 мянган хүүхэд, залуус үйлчлүүлж байна.

• Сүүлийн хоёр жилд цахим тоглоомын VIP үйлчилгээтэй төвүүд нээгдэж, цахим спортын “заал” бий болж буй нь сайшаалтай.

• Засгийн газрын 410 дугаар тогтоолыг шинэчлэх шаардлагатай гэв.

барьж хөгжих нь зүйтэй” гэсэн юм. Харин энэ салбарт үйлчил-гээ эрхэлдэг зарим төлөөлөл “Өнөө дөр цахим тоглоом тоглож байгаа хүүхэд, залуус таван жилийн дараа илүү тухтай, сайн үйлчилгээний гол хэрэглэгч болно. Тиймээс цахим үйлчилгээг соёлтой, орчныг нь тухтай, дэлхийн жишигт хүргэхийн тулд төр дэмждэггүй юм гэхэд саад болохгүй байх хэрэгтэй” гэв.

Бид уг нь эдгээр төвүүдийн стандартыг нь баталж, үйл ажиллагааг нь шинэ түвшинд гаргавал төлөвшиж амжаагүй хүүхдүүд халаасны хэдэн төгрөг төлж, хонгилын газруудаар хоног төөрүүлж, өөрсдөө түүндээ донтож, эцэг эхийнхээ санааг зовоодог сөрөг үзэгдэл алга болох боломжтой.

Цахим тоглоом гэдэг өнөө-дөр улс орноо сурталчлах нэг хэрэгсэл болоод байна. Азийн орнуудад зорчигчдод заавал очих арван газрын нэгээр цахим тоглоомын газрыг санал болгодог бол Guardian сонин Токиогийн хамгийн шилдэг тоглоомын төвүүдээр аяллын контентоо бэлтгэх жишээтэй. Компьютер тоглоомын болон кино зах зээл уулзах болсон нь цахим эриний бидэнд олгож буй нэг том бо-ломж. Бид энэ боломжийг хүүхэд багачууддаа түүх, соёлоо танин мэдэх, чөлөөт цагаа зөв боловсон өнгөрүүлэх орчин болгож ашиг-лах ёстой. Түүнээс биш кино болон хүүхэлдэйн театрыг нь булааж, соёл амралтын хүрээлэнг нь хумсалсан шиг хар түүхээр ирээдүйг нь угтаж хэрхэвч болохгүй.


Нийгэм

Модны үнэ буурч, нүүрсний ханш тогтворжив

Цас орж, хүйтний улирал эхэлж буй энэ үед иргэд өвлийн бэлтгэлээ базааж, түлээ нүүрсээ бэлтгэдэг. Тиймээс түлээ, нүүрс-ний эрэлт хэрэгцээ, үнэ ханш ямар байгааг судлахаар Цайз захыг зорилоо. Нийслэлийн хүн амын 70 гаруй хувийг эзлэх гэр хорооллын айл өрхүүдийн өвөлжилтийн бэлтгэл хэдийнэ эхэлжээ. Энэ жилийн хувьд уламж лал ёсоор Налайх, Бага-нуур, Алаг толгойн нүүрс зах зээлд зарагдаж байгаа бөгөөд үнэ нь 500-1000 төгрөгийн зөрүүтэй байна.

Намар буюу хүйтрэхээс өмнө нүүрсний үнэ хамгийн хямд байдаг тул зарим нь энэ үед худалдан авч, өвлийн бэлтгэлээ

Налайхын нүүрс эрэлт ихтэй, шуудай нь 3500 төгрөгийн ханштай байна

Б.Бямбасүрэн@byambaab_ZGM

Уламжлал ёсоор Налайх, Багануур, Алаг толгойн нүүрс борлуулагдаж байгаа бөгөөд үнэ нь 5001000 төгрөгийн зөрүүтэй байна.

ОРОН НУТАГ» ГОВЬ-АЛТАЙ“Алтайн сүрлэг нуруу” компанийн “Түмэн уул” мах боловсруулах үйлдвэр саяхнаас үйл ажиллагаагаа эхлүүлжээ. Тус үйлдвэрт 70 гаруй хүн 24 цагаар ээлжилж ажиллаж байгаа аж. Одоогийн байдлаар 500 бог малыг нядлан боловсруулж, гүн хөлдөөх, сэврээх, хадгалах, хөлдөөх гэсэн стандартын дагуу дөрвөн тусгай тасалгаанд бэлтгэж байна. Махны гарц 15 кгаас дээш байх шаардлагатай тул хонь 50, ямааг 30 мянган төгрөгөөр тооцон авч байгаа аж. Бэлтгэсэн махаа Улаанбаатар хотод нийлүүлэхээр гэрээлсэн бөгөөд эхний тээвэрлэлтээ хийгээд эхэлжээ.

» ДОРНОГОВЬӨргөн сумын нутагт байрлах Аргалийн уул орчимд “ЭгшиглэнтУул” гэх компани хайгуулын үйл ажиллагаа явуулж эхэлжээ. Ингэснээр Аргалийн уул орчимд нутагшдаг аргаль хонины үржил болон малын бэлчээрт сөрөг нөлөө үзүүлж болзошгүй эрсдэл үүсээд байна. Иймд аймгийн Засаг дарга Ашигт малтмал, газрын тосны газарт албан бичиг илгээж, тус компанийн үйл ажиллагааг зогсоож, тусгай зөвшөөрлийг нь цуцлуулах санал тавьжээ. Мөн Аргалийн уул орчимд олгосон тусгай зөвшөөрөлтэй талбайг орон нутгийн тусгай хамгаалалтад авах асуудлыг сумын ИТХд яаралтай оруулж, шийдвэрлэхийг үүрэг болгосон байна.

» ОРХОНЗалуучуудын хөдөлмөр эрхлэлт, гарааны бизнесийг дэмжих хөтөлбөрийн хүрээнд бизнес эрхэлж буй 1534 насны залууст хоёр жилийн хугацаанд эргэн төлөгдөх нөхцөлтэй 10 сая төгрөгийн зээл олгохоор боллоо. Үүнд хамрагдах иргэд хувиараа болон багаар оролцох боломжтой. Баг тус бүр таваас ихгүй гишүүнтэй байх шаардлагатай аж. Дээрх хөтөлбөр дөрвөн үе шаттай хэрэгжих бөгөөд нэгдүгээр шатанд оролцогчдын бизнес санааны танилцуулгыг хүлээн авна. Хоёрдугаар шатанд шалгарсан бизнес эрхлэгчдийг 54 цагийн сургалтад хамруулж, шилдэг нэг төсөлд 10 сая төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийнэ. Гуравдугаарт, шалгарсан төслийн багт таван долоо хоногийн турш мэргэжлийн хүмүүс зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэх бол эцсийн шатанд нэмэлт хөрөнгө оруулах ажлыг төслийн багтай хамтран зохион байгуулах юм байна.

» СЭЛЭНГЭАлтанбулаг авто замын шалган нэвтрүүлэх боомт болон Сүхбаатар шалган нэвтрүүлэх боомтоор улсын хил нэвтрэх зорчигчдын тоо буурсан байна. Энэ оны эхний есөн сарын байдлаар хойд хилээр давхардсан тоогоор 533,974 зорчигч нэвтэрчээ. Энэ нь өмнөх онтой харьцуулахад 21.3 хувиар буурсан үзүүлэлт аж. Улсын хилээр зорчсон нийт зорчигчдын 82.5 хувь нь монгол иргэд, харин 17.5 хувь нь гадаадын иргэд байв. Үүнээс харахад хилээр нэвтэрсэн монгол иргэдийн тоо 27.1 хувиар буурч, гадаад иргэдийн тоо 25.9 хувиар өсчээ. ОХУын рублийн Монгол Улсын мөнгөн тэмдэгтэй харьцуулах ханш өссөнтэй холбоотойгоор хил дамнан бизнес эрхэлдэг монгол иргэдийн урсгал буурсан гэж албаныхан үзэж байна.

» ХОВДХог хаягдал зөвхөн аймаг, сумын төвөөр хязгаарлагдахгүй хөдөө орон нутгийн зам дагуу зорчигчид ундааны сав, хоолны хаягдал, гялгар уутыг ихээр хаяж байна. Хээр талд хаясан хогийг хот сууринтай адил нэгдсэн журмаар цэвэрлэдэггүй учраас олон жил байгальд үлдэж, улмаар цөлжилт үүсэх эрсдэл үүсгэж байна. Тиймээс нутгийн удирдлагууд орон нутгийн авто зам дагуу болон “Зэрэгийн хөвөө”, Зэрэг сумын төв замын ШТСын автобусны зогсоол, Дарви сумын Хөшөөт рүү чиглэсэн уулзвар гэсэн гурван газарт төмөр торхоор хийсэн хогийн сав байрлууллаа.

» БАЯН-ӨЛГИЙАймгийн ИТХын тэргүүлэгчид ээлжит бус V хуралдааныг энэ сарын 9нд 14.00 цагт хуралдуулах тогтоол гаргалаа. Тус ээлжит бус хуралдаанаар аймгийн Засаг даргыг огцруулах эсэх асуудлыг хэлэлцэн шийдвэрлэх юм байна. Аймгийн ИТХ дахь Ардчилсан намын бүлгийн нэр бүхий 16 төлөөлөгч аймгийн Засаг дарга А.Гылымханыг хугацаанаас нь өмнө огцруулах саналыг ИТХын дарга Д.Бауыржанд хүргүүлсэн юм. Үүнтэй холбоотой аймгийн ИТХ дахь АНын 16, МАНын зургаан төлөөлөгч санал нэгдэж, аймгийн Засаг дарга А.Гылымханыг огцруулах шийдвэр гаргажээ.

» ДУНДГОВЬУлсын бүртгэлийн хэлтэс иргэдийн үл хөдлөх хөрөнгийн эрхийн бүртгэлийг цахим хэлбэрт шилжүүллээ. Үл хөдлөх хөрөнгийг цахимд бүртгэдэг болсноор иргэд оршин байгаа газраас үл хамааран бүртгэлийн лавлагаа мэдээллийн үйлчилгээг авдаг болж байна. Өнөөдрийг хүртэл тус хэлтэст 10 мянга гаруй үл хөдлөх хөрөнгө бүртгэгдсэн байна. 2009 онд Улсын бүртгэлийн хэлтэс эмхлэн байгуулагдахад иргэдийн 4500 гаруй үл хөдлөх хөрөнгийн хувийн хэрэг хүлээн авч байсан бол өнөөдрийн байдлаар ийнхүү 10 мянга давжээ. Газар өмчлөл, найман хувийн зээлээр орон сууц худалдан авалт, малчид хороо бууцныхаа газар дээр байшин барьдаг болсон гэх зэргээр хэд хэдэн хүчин зүйл иргэдийн эзэмших үл хөдлөх хөрөнгийг өсгөх болжээ.

ҮНЭ ХАНШ

базаадаг. Харин хүйтрэх тусам үнэ нь чангарах төлөв ажиглагддаг ч энэ жилийн хувьд түлээ, нүүрсний үнэ харьцангуй тогтвортой байх болов уу гэсэн таамгийг худалдаачид хэлж байна. Учир нь Налайхын уурхайгаас хувиараа нүүрс олборлогчид энэ жил нөхөрлөлд хамрагдсанаар нүүрсний нийлүүлэлт болон үнэ харьцангуй тогтвортой байх хандлагатай байгаа аж.

Нүүрсний борлуулалт есдүгээр сараас эхэлж, тавдугаар сар хүртэл үргэлжилдэг бөгөөд хүйтрэх тусам борлуулалт сайжирна. Үнийн хувьд Налайх, Багануур, Алаг толгойн нүүрс өнгөрсөн жилийнхтэй ижил байгаа юм. Тодруулбал, Налай-хын нэг портер нүүрс тонноосоо хамаарч, 200-320 мянган төгрөгийн үнэтэй байгаа бол Багануурынх 150-210, Алаг толгойнх 260-280 мянган төг-рөгийн ханштай байна. Харин жижиглэнгийн үнийн тухайд нэг шуудай Налайхын нүүрс 3000-3500, Багануур 2500-3000, Алаг толгой 3500-3800 төгрөг. Сүүлийн жилүүдэд иргэдийн амьжиргаа улам бүр муудаж байгаа учраас түлээ, нүүрсээ голдуу өдөрт нь жижиглэнгээр

буюу шуудайгаар нь худалдан авч байгааг наймаачид хэллээ. Нүүрсний наймаа эрхлэгч Г.Төмөрхуяг “Энэ жил нүүрсний үнэ харьцангуй тогтвортой байна. Харин модны үнэ буур-сан. Шалтгаан нь нийлүүлэлт их байгаатай холбоотой. Нэг их хүйтрээгүй учир одоогоор худалдан авалт идэвхжиж эх-лээгүй байна. Гэхдээ өдөрт нэг портер нүүрс борлуулж байгаа” гэв.

Нүүрс нь шаталт сайтай, асалт удаантай, тортогтой, тортоггүй гэх мэт олон янз байдаг. Зарим увайгүй наймаачид сайн нүүр-сийг муутай нь хольж зардаг болсноос үүдэн иргэдийн дунд “Эко нүүрс, Цэвэр нүүрс” гэсэн ойлголт үүссэн гэнэ. Хэдийгээр Алаг толгойн нүүрс илч

сайтай байдаг ч амархан асаад дуусчихдаг учир иргэд Налайхын нүүрсийг ихэвчлэн сонгодог юм байна. Харин Багануурын нүүрс дээрх хоёр газрынхтай харьцуулахад үнэ хямд байдгийн дээр тортог ихтэй, илч муу, хог, чулуутай байдаг аж.

Гурван жил түлээ, нүүрс борлуулж буй нэгэн эмэгтэйгээс дараах зүйлийг тодрууллаа.

-Түлээ, нүүрс хэр зарагдаж байна вэ. Энэ жилийн хувьд иргэдийн худалдан авалт ямар байна вэ?

-Одоогоор худалдан авалт тийм ч их биш байгаа. Гэхдээ хүйтний эрч чангарахаар хүмүүс хүссэн хүсээгүй худалдаж авна. Мэдээж боломжтой хүмүүс машинаар нь, мөнгөгүй нь шуудайгаар нь авч байгаа. 2-3 айл дундаа нэг шуудай нүүрс хувааж авах тохиолдол ч байна. Нэг шуудай нүүрс өдөртөө л шатаж дуусдаг. Харин төслийн зууханд 24 цаг шатдаг юм билээ.

-Нүүрсний үнэ өнгөрсөн жилийнхтэй харьцуулахад ямар байна вэ?

-Налайх болон Багануурын нүүрс өнгөрсөн жилийнхтэй ижил үнэтэй байна. Харин Алаг тол гойн нүүрс бага зэрэг буюу 10 мянган төгрөгөөр нэмэгдэж ирсэн. Өнгөрсөн жил нэг тонн нь 80 мянган төгрөгийн үнэтэй байсан бол энэ жил 90 мянга болсон. Шарын голын нүүрс Багануур шиг хямдхан учир эрэлт ихтэй байдаг. Гэхдээ хараахан орж ирээгүй байна. Мэр сэр хүмүүс зарж байсан. Үнэ нь мөн л өнгөр-сөн жилтэй ижил шуудай нь 2500 төгрөг байна лээ. Харин модны үнэ буурчихсан байгаа. Өнгөрсөн жил нэг шуудай мод 3500 төгрөг байсан бол энэ жил 2500-3000 төгрөгт зарж байгаа.

Хамгаалах бүс, хамгаалах малгайн хэрэглээг хэвшүүлснээр зам, тээврийн аюулгүй байдлыг сайжруулах төслийн талаар ДЭМБ-аас танилцуулав. 1990 онд зам тээврийн осол нас баралтын тэргүүлэх шалтгааны тавдугаарт орж байсан бол 2000 оноос хойш тогтмол гуравдугаарт бичигдэх болжээ. Сүүлийн 10 жилд зам тээврийн осол 6.6 дахин өссөн бөгөөд нийт хүлээн авсан дуудлагын 94.4 хувь нь нийслэлд, 5.6 хувь нь орон нутагт бүртгэгджээ. Дээрх өсөлтийг арифметик аргаар тооцоход 2020 он хүртэл зам тээврийн ослын дуудлага гурав дахин өсөх

Сүүлийн хоёр жилийн судал -гаанаас харахад эрхтэн шилжүүлэн суулгах, зүрх судас ны мэс засал, мэдрэлийн мэс заслын шалтгааны улмаас 198 иргэн гадаадад эмчилгээнд хамрагдан, 11 тэрбум 398 сая 400 мянган төгрөг зарцуулжээ. Иймд гадаад улсад эмчлүүлж байгаа 39 төрлийн өвчнөөс доорх долоон өвчнийг эх орондоо эмчилдэг боллоо. Үүнд :

●Гүрээний ба нурууны артерийн нарийсал, бөглөр лийн үеийн мэс засал,●Дунд тархи багана бүтцийн байрлалтай мальформац,●Зүрхний хэм алдалтын үеийн эмчилгээ болох абляци,

ТӨСӨЛ ЭРҮҮЛ МЭНД

Зам тээврийн осол 2020 онд гурав дахин өснө

Гадаадад эмчилдэг долоон өвчнийг Монголд анагаана

магадлалтайг судлаачид тогтоосон байна. Тиймээс уг төслийн хүрээнд зам тээврийн аюулгүй байдлыг сайжруулах арга хэмжээ авах юм байна. Нийслэлийн Эрүүл мэндийн газрын Нийгмийн эрүүл мэндийн албаны дарга С.Дулмаа “Төслийн хүрээнд хамгаалах бүс, малгайн хэрэглээнд голлон анхаарч ажиллана. Хамгаалалтын бүсний хэрэглээ харьцангуй өндөр хувьтай байгаа ч жолоочтой хамт яваа зорчигчид үүнийг хэрэглэдэггүй. Энэ нь цаашлаад осолд орох, хүндээр гэмтэх шалтгаан болж байна. Төсөл 15-18 сарын хугацаанд хэрэгжинэ" гэв.

●Улаан хоолой, цагаан мөгөөрсөн хоолойн фистул,●Ходоод гэдэсний хавдрын үеийн хими эмчилгээ●Түлэгдлийн улмаас үүссэн талбай ихтэй сорвины эм-чилгээ,●Өндгөвчний төрөлхийн дутуу хөгжил болон эрэг тэйчүүдийн үрийн сувгийн эмгэгээс үүдсэн үргүйдлийн эмчилгээ багтаж байна.

Тодруулбал, мэдрэлийн мэс заслын хоёр, зүрхний мэс заслын нэг, хавдрын хоёр, гэмтлийн нэг, үргүйдлийн хоёр өвчнийг эх орондоо эмчилдэг болсныг ЭМЯ-наас мэдээлэв.

▼ ▼ ▼ ▼ ▼ ▼ ▼

470.000 210.000140.000-160.000

3000-3500

1500-2000

2500-3000 1500

машин буюу 5 тонн нүүрс

(Төгрөгөөр)

буюу нэг том портер нүүрс

буюу жижиг портер нүүрс

Том шуудай нүүрс

Жижиг шуудай нүүрс

Том шуудай түлээ

Жижиг шуудай түлээ

x3 x2ЗИЛ130 тэвш тэвш

Нүүрсний үнэ ханш


Нүүрсний борлуулалт

есдүгээр сараас тавдугаар сар

хүртэл үргэлжилдэг

Нийгмийн хариуцлага


“ДЦС-4” ТӨХК нь эрх бүхий тендерт оролцогчдоос ХАЯГДАЛ ТӨМӨР ХУДАЛДАЖ АВАХ /БМА-03/2017 дугаартай/ үнийн битүүмжилсэн санал ирүүлэхийг урьж байна.

Худалдах хаягдал төмөр нь компаний агуулахад хадгалагдаж байгаа бөгөөд худалдан авагч нь сорчлон ялгалгүй үлдэгдэл үлдээхгүйгүйгээр өөрийн унаа техникээр ачиж авна.

Хаягдал төмөр худалдан авах аж ахуйн нэгж, хуулийн этгээд нь сонгон шалгаруулалтанд орохдоо дараах материалуудыг бүрдүүлэн ирүүлсэн байна. Үүнд:• Компаний гэрчилгээний хуулбар• 1 тонн хаягдал төмөр худалдан авах үнийн санал• Ачиж тээвэрлэх санал хугацаагаа ирүүлнэ.

Үнийн саналыг 2017 оны 11-р сарын 14-ны өдрийн 10.00 цагаас өмнө “ДЦС-4” ТӨХК 2-р байр Борлуулалт Маркетингийн Алба 313 тоот өрөөнд ирүүлнэ үү?

Үнийн саналыг нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан 2017 оны 11-р сарын 14-ны өдрийн 10.30-т нээнэ.

Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

“ДЦС-4” ТӨХК Борлуулалт Маркетингийн Алба Улаанбаатар хот Баянгол дүүрэг 20-р хороо Эрчим хүчний гудамжЗахиргааны 2-р байр 3-р давхар 313 тоот өрөөУтас: 70170783, 99049126, 99101957

ҮНИЙН САНАЛ АВАХ УРИЛГА

Татвараа цагт нь төлөхөөс,

цалингаа цагт нь тавихаас нийгмийн хариуцлага эхэлнэ

Орчин цагийн бизнесийн шүтэлцээн

Хорвоог зөвхөн зоосны нү-хээр хэмждэг богино бизнес хол явж, урт насалдаггүйг бизнес эрхлэгчид ойлгочихож. Тиймээс ашгийн хойноос улай-рахаас илүү, нийгэм болоод эх дэлхийд халгүй бизнесийн үйл ажиллагааг чухалчилж эхэлжээ. Өнгөц харваас буяны ч гэж ойлгогдохоор энэ арга барилыг олон улсад нийгмийн хариуцлага хэмээн нэрийдээд цөөнгүй жилийг үдэж байгаа. Гэхдээ “Нийгмийн хариуцлага” гэх энэ ажил хэрэгч нэр томьёоны мөн чанар, гүн утгыг монголчууд ухаж ойлгож чадсан уу. Зөвхөн бизнес эрхлэгчид төдийгүй олон нийт, төр засгийн хэмжээнд ч бүрэн ойлгож авсан болов уу.

Баярын өдрүүдэд балчир үрс, өндөр настанд бэлэг тараана. Үүнийгээ “Бид нийгмийн хариуц лагаа хэрэгжүүлж байна” хэмээн хэвлэлээр сайрхана. Өглөг, барьцын шинж агуулсан энэ үйлдлийг нийгмийн хариуцлага гэж ойлгож болох уу. Тэмдэглэлт ой, түүхэн баярын үеэр олонтаа харагддаг нийтлэг энэ төрх үнэндээ нийгмийн хариуцлагыг бүрэн илэрхийлдэггүйг суд лаачид онцолж байна. Гэхдээ нийгмийн хариуцлагаа сайн биелүүлж байна гээд тэрбум, тэрбумаар нь хөрөнгө цацаж, өглөг, барьц өргөн барь гэсэн үг ч биш.

Нийгмийн өмнө хариуцлага хүлээдэг бизнес энгийнээс эхэл-дэг. Татвараа цагт нь тө лөхөөс, цалингаа цагт нь тавихаас нийгмийн хариуцлага эхэлнэ. Цаашлаад цасанд дарагдсан гадна талбайгаа цаг тухайд нь цэвэрлэхээс, цахилгаанд хэм нэлттэй гэрлийн чийдэн ашиглах нь хүртэл нийгмийн хариуцлагын нэг хэсэг. Тиймээс ийм өргөн хүрээ, нарийн хэлхээг хамардаг нийгмийн хариуцлагыг ухаарч ойлгох, хэрэгжүүлж, хэвшүүлэх нь чухал байна.

Г.Байгал@baigalZGM

Харамсалтай нь, дэлхий дахинд хөгжөөд бараг хагас зуун жил болж буй энэ ойлголт манайд тун өнгөц. Өглөг, хандиваас хэтэрдэггүй боловч үүнийгээ нэг их гавьяа байгуулсан шиг сайрхах нь олон. Манайд хам гийн нийтлэг энэ үзэгдэл дэлхийд маркетингийн хамгийн амтгүй арга болж, сонирхол татахаа больсон.

Хэдийгээр бизнес нь ашгийн үйл ажиллагаа ч гэлээ нийгмээс тасарсан үйлдэл биш. Энэ нийг-мийн нэг эд, эс болохынхоо хувьд эргээд нийгмээ ивээн тэтгэж байж, тэр бизнес оршин тогтноно гэсэн энгийн зарчим түгээмэл болж. Нийгэм хийгээд бизнесийн энэ нарийн шүтэн барилдлагыг ойлгосон ухаантай бизнес эрхлэгчид илүү таатай нийгмийн тогтолцоог бий

болгох замаар өргөжин тэлээд, эргээд эх дэлхий, олон нийтийн зүгээс ашиг хүртэх боллоо. Нийгмийн хариуцлага нь тухайн компанийн хэтийн хөгжлийн баталгаа бо лоод зогсохгүй, улс орны эдийн засаг, санхүүгийн системд нэн тустай амин дэм болдог юм.

Өмнө нь нийгмийн хариуц-лагыг үр ашиггүй зардал хэмээн үздэг байсан бол харин ч энэ нь тухайн компанийн орлогыг мэдэгдэхүйц дэмждэг хүчин зүйл болохыг бизнес эрхлэгчид ойлгож эхэлж. Үүнийг баталсан олон төрлийн судалгаа бий. Тухайлбал, McKinsey-ийн олон улсын судалгаагаар нийгмийн хариуцлага нь чадварлаг хүний нөөцийг татах, үр өгөөжийг сайжруулан өртөг бууруулах, өсөлтийн шинэ боломж бий болгох давуу талтайг харууллаа. Цаашлаад өрсөлдөх чадварыг улам дээшлүүлдэг. Ингэснээр компанийн өрийн өртөг 40 ба түүнээс дээш хувиар буурч, орлого 20 хүртэлх хувиар өсөх боломжтой гэсэн дүн гарчээ. Улмаар хөрөнгө оруулалт татахад илүү хялбар болдог байна. Нийгмийн хариуцлага энэ мэтээр компанид хосгүй давуу

тал авчирдаг. Ингэснээр дам байдлаар ашигт ажиллагаанд нөлөөлж, капиталын өртөг буу рах, ажилтнуудын ажлын байрны тогтвортой байдал өсөх зэрэгт нөлөөлдөг.

Гэтэл үр ашиггүй зардал биш харин ч үнэлж баршгүй давуу тал авчирдаг нийгмийн хариуцлагын тухай ойлголт манайд сул байгаа нь юутай харамсалтай. Энэхүү бүүдгэр зураг зөвхөн бизнес эрхлэгч төдийгүй олон нийт, төр засагт ч хамаатай болохыг Монголын компанийн засаглалын төв мэдээлж байна. Үнэндээ дотоодын компаниуд дундаас яг энэ нь нийгмийн хариуцлагыг жинхэнэ утгаар нь хэрэгжүүлж байна гээд хэлчих аж ахуйн нэгж ховор болохыг судлаач онцолсон.

Гэхдээ Германы “Конрад-Аденауэр” сангаас бэлчээрийн мал аж ахуйтай Монгол Улсын сүүний зах зээл дэх дараах жишээг нийгмийн хариуцлага гэж үзэх боломжтой хэмээн дүгнэжээ.

Дотоодын сүү үйлдвэрлэгч компаниуд хилийн чанадаас хуурай сүү авчраад дотоодод шингэрүүлж, борлуулах нь санхүүгийн хувьд харьцангуй ашигтай. Тэгвэл нэгэн компани Монгол орны таван аймаг, хөдөө орон нутгийн 2500 гаруй бэлтгэн нийлүүлэгч сүлжээнээс сүү авч, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг. Ингэснээр зөвхөн хэрэглэгчдийг чанартай сүүгээр хангаад зог-сохгүй малчид, орон нутгийн иргэдийг тогтмол орлоготой болгож, амьдралын түвшинг нь дээшлүүлж буй. Ер нь нийгмийн хариуцлагыг хэрэгжүүлснээр

оролцогч талууд бүгд хождог. Энэ бол нийгэмд хөнөөлтэй бизнес эрхлээд олсон ашигтай харьцуулахааргүй үнэ цэнэтэй хожил.

Дээрээс нь нийгмийн хариуц-лагыг хэрэгжүүлэх нь зөвхөн компанийн шийдэл, санаачилга биш. Үүнийг өдөөх хөшүүрэг нь олон нийт, төр засаг. Олон нийт- төр засаг-бизнес гэсэн гурван тал нэг цэгт төвлөрч, нийгмийн хариуцлага батжина.

Нэг үеэ бодоход хувийн хэвш-лийнхэн орлогынхоо тодорхой хэсгийг нийгмийн хариуц ла-гаа хэрэгжүүлэхэд зарцуулдаг болж. МҮХАҮТ-аас хувийн хэвшлийнхний нийгмийн ха-риуц лагад зарцуулдаг хөрөнгийн судалгааг хийжээ. Нийт 256

аж ахуйн нэгжийг хамруулсан судалгаанд оролцогчдын 8.3 хувь нь 0-10, 33.4 хувь нь 10-50 сая төгрөг. Харин 10.5 хувь нь 50-100, 16.9 хувь нь 100-500 сая төгрөг, 11.0 хувь нь 500 саяас нэг тэрбум төгрөг, 20 хувь нь нэг тэрбумаас дээш төгрөг зарцуулдаг нь тогтоогджээ. Эндээс харахад бас ч багагүй мөнгө зарцуулдаг болох нь харагдана. Компанийн үйл ажил-лагаа тэлэхийн хэрээр нийгмийн хариуцлага нь улам чамбайрч, хөрөнгө оруулалт нь нэмэгддэг гэх нийтлэг зүй тогтол бий. Гэхдээ зөвхөн том гэлтгүй ямар чиглэлд үйл ажиллагаа явуулж буйгаас хамаарахгүйгээр аж ахуйн нэгжүүд нийгэмд хүлээсэн хариуцлагаа хэрэгжүүлэх ёс-тойг мэргэжилтнүүд ярьж байна. Нөгөө талд нийгмийн хариуцлагаа хэрэгжүүллээ гээд тусгайлан мөнгө зарцуулах-гүй ч өөрийн үйл ажиллагааг шу даргаар, хэрэглэгч, бай галь ор чинд хохирол учруу лах-гүйгээр эрхэлж байвал ха риуц лагаа тодорхой хэм жээ-гээр хэрэг жүүлж байна гэсэн үг аж.

Монголын компанийн за-саг лалын хөгжлийн төвийн судалгаагаар манай орны биз-несийн орчин, хууль эрх зүй, улс төрийн орчин, олон нийтийн зүгээс хариуцлагатай бизнесийн алхмуудыг сайн дэмждэггүй гэсэн дүгнэлт хийжээ. Тэгэхээр нийгмийн хариуцлагаа хэрэг-жүүлэхгүй байна хэмээн бизнес эрхлэгчид рүү чичлэх бус бид өөрсдөө ч энэ төрлийн үйл ажил лагааг өдөөх хүч нь болох хэрэгтэй байна.

• McKinsey-ийн судалгаагаар нийгмийн хариуцлага нь бизнест өсөлтийн шинэ боломж бий болгодог.

• Харамсалтай нь, дэлхий дахинд хөгжөөд бараг хагас зуун жил болж буй энэ ойлголт Монголд тун өнгөц.

• Нийгмийн хариуцлагаа хэрэгжүүлэхгүй байна хэмээн бизнес эрхлэгчид рүү чичлэх бус үүнд төр, олон нийт оролцох нь чухал.

Нийгмийн хариуцлага нь бизнес урт наслах амин дэм

Дэлхийн хамгийн үнэ цэнэтэй компани болох Apple корпораци нийгмийн хариуцлагыг хэрхэн хэрэгжүүлдгийг хүргэж байна. Хөрөнгө оруулагчдын ха гийн хүсэмжит хөрөнгө оруулалтын нэг болох тус компанийн зах зээлийн үнэлгээ энэ онд нэг их наяд ам.долларт хүрэх төлөвтэй байгаа юм.

280 мянган ажилтныг боловсрол болон хүний хөгжлийн сургалтад хамруулсан.

Нийт ажилчдынх нь 32% эмэгтэй

9% нь өнгөт арьстай

12% латин америк


APPLE-ИЙН НИЙГМИЙН ХАРИУЦЛАГА 2016 ОН

Эрчим хүчний хэрэглээ

Усны хэрэглээ

Хог хаягдал

Хүний нөөц

Өгөгдлийн бүх төв нь 100% сэргээгдэх эрчим хүчээр ажилладаг

93%

100%

100%

35

Салбар, нэгжийнхээ 93% ногоон эрчим хүчээр хангахаар зорьж буй

23 улс дахь салбар төвөө 100% сэргээгдэх хүчээр хангасан

Өгөгдлийн төвүүдийн хөргөх системд усыг 35 удаа ашигладаг.

Нийт салбар байгууллагын 99% нь хаягдал дахин боловсруулдаг.

508 сая тонн цахим хаягдлыг дахин боловсруулсан. Эд ангиудыг ангилж, дахин боловсруулдаг Liam робот ашигласан.

Сав баглаа боодлынхоо 99%ийг байгальд хөнөөл багатай эх үүсвэрээс бэлтгэдэг.

Дугуйн аялалд 110 мянга

гаруй ажилтан хамруулсан

2020 он гэхэд таван мужид нэг

сая акр газрыг ой руу шилжүүлнэ.

Research Methodology ©

Б.Гэйтс боловсролыг дэмжинэ

БОЛОВСРОЛ

Дэлхийн хамгийн чинээлэг эрхмүүдийн нэг, программ хан гамжийн Microsoft ком па-нийг үүсгэн байгуулагч Билл Гэйтс АНУ-ын олон нийтийн боловс ролын салбарт 1.7 тэр бум ам.дол ларын хөрөн гө оруулалт хийхээ мэ дэгд лээ. Тэрбээр санхүү-гийн хө шүүр гээр дамжуулан тус ул сын боловсролын системд шинэч лэл хийх хүсэлтэй буйгаа илэрхийлжээ. Билл Гэйтс болон түүний эхнэрийн хамтарсан Bill & Melinda Gates сан үүнээс өмнө АНУ-ын боловсролын системийг дэмжихэд 3.4 тэрбум ам.долларын санхүүжилт хийж байсан юм. Олон нийтийг чиг-лэсэн үйл ажиллагаанаас гадна Билл Гэйтс сайн үйлсээрээ алдартай. 1994 оноос хойш “Bill & Melinda Gates” санд нийт 35 тэрбум ам.долларыг хандив-лажээ.



Лавлах

Билгийн тооллын 20Намрын адаг цагаан нохой сарын таван шар мэнгэтэй шарагчин гахай өдөр.Үс засуулбал: Өлсөж ундааснаНаран ургах, шингэх: 07.55-17.27Барилдлага: РашаанШүтэн барилдлага: СэрэхүйСуудал: Огторгуй

(Өмнөх дугаарын хариу)

7

6

9

7

5

4

9

74

8

51

6392

4

5

9

6

1829

8

31

7

4249758613

382176945

658321794

475293186

713964258

196845327

934682571

867519432

521437869

ЗГМ: СҮДОКҮ

08.00

12.00

14.00

18.00

20.00

22.00

09.00 “Ажлын эрэлд” УСК

11.00 “Монголын мэдээ” мэдээллийн хөтөлбөр (шууд)

16.00 “Сонгодог концерт” төгөлдөр хуурын концерт

18.10 “Америкийг бүтээсэн эрхэмүүд” баримтат кино 8 дугаар анги

20.00 “Цагийн хүрд” мэдээллийн хөтөлбөр

22.10 “Лабрадор” УСК

08.05 “Монголчууд ХХ зууны эхэнд” нэвтрүүлэг

12.10 “Нууц материалууд” ОАК 1.12 дугаар анги

15.00 Япон хэлний алсын зайн сургалт (анхан шатны)

18.05 “Бяцхан оцон шувуу Пороро” хүүхэлдэйн кино

20.45 “80 саяын уналт” асуулт хариултын шоу нэвтрүүлэг

23.00 “Флаш” ОАК 1.14 дүгээр анги

09.30 “Бяцхан эрдэмтэн Сид” 5 дугаар анги

12.00 Хөтөч мэдээллийн хөтөлбөр

13.30 “Ан амьтдын ертөнцөөр” 25, 26 дугаар хэсэг

18.30 Наашаа цаашаа

19.30 “Орчин үеийн гэр бүл” ОАК /season 6/ 22 дугаар анги

22.30 “Орголт” ОАК /season 5/ 6 дугаар анги

12.00 “Бизнесийн хэмнэл” давталт

15.00 “Бизнесийн төв цэг” давталт

17:00 “Bloomberg markets: European open”

20.00 “Блум бер-гийн ярилцах цаг” нэвтрүүлэг

22.00 “Ногоон хот” нэвтрүүлэг

MNB Bloomberg Боловсрол Монгол ТВ07.30 “Цахиурын хөндийгөөс цааш” нэвтрүүлэг

ТВ ХӨТӨЛБӨР

ЗУРХАЙ

ҮЗВЭР

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР

УВС 2o

-10o

ХОВД 2o

-8o

ЗАВХАН 1o

-13o

БАЯНХОНГОР 2o

-10o

ГОВЬ-АЛТАЙ 2o

-10o

ӨВӨРХАНГАЙ 3o

-9o

АРХАНГАЙ 2o -9o

ХӨВСГӨЛ -2o

-12o

БУЛГАН 2o

-12o

ТӨВ 0o

-10o

ДУНДГОВЬ 5o -11o

ӨМНӨГОВЬ10o

-6o

ГОВЬ-СҮМБЭР 3o

-10o

ДОРНОГОВЬ 8o

-9o

СҮХБААТАР 3o

-10o

ХЭНТИЙ 2o

-12o

СЭЛЭНГЭ 3o

-8o

ОРХОН 0o

-7o

ДАРХАН-УУЛ 3o

-7o

ДОРНОД 3o

-9o

БАЯН-ӨЛГИЙ 1o

-6o

ОНЦЛОХ ҮЗВЭР

XI.10 -4o

-16o 11 м/с

9 м/с

Багавтар үүлтэй

XI.09 -6o

-8o 9 м/с

7 м/с

Бага зэргийн цастай

XI.08 -0o

-12o 7 м/с

6 м/с

Үүлшинэ

XI.12 -5o

-10o 7 м/с

6 м/с

Бага зэргийн цастай

XI.11 -2o

-13o 7 м/с

5 м/с

Үүлшинэ

ЗГМ: ҮГИЙН СҮЛЖЭЭ

ЗГМ: КОМИКС

УЛААНБААТАР

ХӨДӨӨ АЖ АХУЙ

ЗАМ, ТЭЭВЭР

Татвараа төлөөгүй бол хөдөлгөөнд оруулахгүй

Мялзан өвчний вакцин тарааж эхэллээ

Замын түгжрэлийг гар утсаар харна

Улаанбаатар хотын ерөнхий менежерийн гаргасан “Албан татвар, төлбөр хураалтын хя налтын үзлэг шалгалтын удир дамж”-ийн дагуу энэ сарын 20-ны өдрөөс эхлэн тээврийн хэрэгслийн албан татвар, төлбөрөө төлөөгүй тохиолдолд замын хөдөлгөөнд оролцуулахгүй байхаар болжээ. Автотээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийн албан татварын тухай хуулийн 7.1-д зааснаар тогтоосон хугацаанд албан тат-вараа төлөөгүй бол Зөрчлийн тухай хуулийн 7.5.1, 11.19.14-т заасны дагуу торгоно гэж заасан байдаг аж. Татвараа хуулийн хугацаанд төлөөгүй, замын хөдөлгөөнд оролцуулахгүй зөрчилтэй тээврийн хэрэгслийн жагсаалтыг www.smartcar.mn цахим хаягаас шалгах боломжтой юм байна.

Бог малын мялзан өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх хоёр дахь удаагийн вакциныг орон нутагт хүргүүлж эхэллээ. ОХУ-аас 15 сая тун вакциныг 337,5 мянган ам.доллараар худалдан авч, Увс, Баян-Өлгий, Ховд, Говь-Алтай, Завхан гэсэн баруун таван аймаг руу хүргүүлжээ. Харин 9,6 сая тунг улсын нөөцөд үлдээх юм. 2016 онд анх дэгдсэн мялзан өвчнөөр 12996 бог мал хорогдсон бол 2017 онд 5500 орчим толгой монгол бөхөн хорогджээ. Олон улсын стандартад нийцсэн уг вакциныг малд хийснээр мялзан өвчний дархлаа тогтоож, өвчнийг таван жил хяналтдаа авах боломж бүрдэх юм байна.

Нийслэлийн замын хөдөлгөө-ний мэдээллийг гар утаснаасаа харах боломжтой боллоо. Замын хөдөлгөөний удирдлагын төвөөс замын ачааллыг бууруулах зорилгоор жолооч нарт замын хөдөлгөөний мэдээллийг цаг тухайд нь хүргэх программ нэвт рүүллээ. Жолооч нар уг программыг ашигласнаар түгж-рэлгүй замыг сонгож, цаг хэмнэх юм. Ubtraffic.mn цахим хуудас болон аппликэйшнээс замын хөдөлгөөний ерөнхий байдал, уулзвар, гарц орчмын түгжрэл, осол, зам засвар, төлбөртэй зог-соолын талаар мэдээлэл аваарай.

Уг программд ачаалалтай замыг улаан, удаашралтайг шар, хэвийнийг ногоон өнгөөр ялган харуулдаг. Түүнчлэн явах замаа камераар харах боломжтой. Удахгүй жолооч нарт зориулан илүү хялбар болгохоор ажиллаж байгаа юм байна.

Б.ЭнхжинЗГМ

Шилдэг дарсны экспод саатаарай

THE CORPORATE HOTEL & CONVENTION CENTRE

“Чингис хаан" одонт дуучин Г.Ариунбаатарын “Монгол сонгодог III” тоглолт энэ сарын 10, 11-нд 19.00 цагт болно. Тоглолт хоёр хэсгээс бүрдэх бөгөөд эхний хэсэгт гадаадын сонгодог бүтээлүүдийг хүргэх бол удаах хэсэгт Монголын хөгжмийн зохиолчдын сонгодог бүтээлээс дан хөгжим болон оркестртэй хамтран дуулна.

УДБЭТМонгол-Японы дипломат харилцааны 45 жилийн ойд зориулсан олон талт үйл ажиллагааны төгсгөлийн арга хэмжээ болно. УДБЭТ-ын гоцлол дуучид, симфони найрал хөгжим, Японы нэртэй төгөлдөр хуурч Кайсэ Кёокотой хамтран “Сонгодог урлаг Азид: Монгол ба Япон” концерт зохион байгуулах юм. Тоглолт энэ сарын 9-нд 19.00 цагаас болно.

ULAANBAATAR PALACE1990-ээд онд залуусыг байлдан дагуулж байсан “Одод болохын хүслэн” шоу тоглолт тайзнаа дахин амиллаа. Тоглолтод уг шоунаас төрөн гарсан 20-40 хамтлаг оролцоно. Тасалбарын үнэ суудлаасаа хамаараад 20-40 мянган төгрөг.

УЛСЫН ФИЛАРМОНИ"Баянмонгол" хамтлагийн "City Swing" жазз концерт нь дөрөв дэх жилдээ энэ сарын 9-нд 19.00 цагт болно. Энэ жилийн тоглолтодтус хамтлаг бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ, удирдаач, соёлын тэргүүний ажилтан С.Саруул-Од, гоцлол дуучин Н.Наранбаатар болон Ц.Хулан нар оролцох аж.

Аргын тооллын арваннэгдү-гээр сарын 8, Буд гараг. Билгийн тооллын 20, Хэрцгий охин одтой, шарагчин гахай өдөр.

Өдрийн наран 07.55 цагт мандаж, 17.27 цагт жаргана. Тухайн өдөр хонь, туулай жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба могой, морь жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрий лүүш тэй. Эл өдөр эм, эмнэлгийн элдэв үйл, хагалгаа хийлгэх, биеийн та ми рыг сэргээх, сүм дугана сэргээх, огторгуйн үүдийг боох, их хүмүүнтэй уулзахад сайн. Газар ухах, худаг гаргах, гөлөг тэжээх, балгадын суурь тавих, нохой худалдан авахад муу. Өдрийн сайн цаг нь үхэр, луу, морь, хонь, нохой, гахай болой. Хол газар яваар одогсод зүүн хойш мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй.

Энэ сарын 10-11-нд Center Vineyard Restaurant-д “World wine expo 2017” арга хэмжээ болох гэж байна. Тус экспог зорьсноор дэлхийн өнцөг булан бүрээс ирсэн шилдэг дарс үйлдвэрлэгчдийн 400 гаруй нэр төрлийн дарсыг 10 мянган төгрөгөөр амтлах боломж бүрдэх юм. Арга хэмжээний үеэр дарсны мастерууд танилцуулга, сургалт явуулна. Мөн уран зургийн үзэсгэлэн үзэж, сонирхолтой тэмцээнд оролцох боломжтой юм байна. Дэлхийн шилдэг дарсыг танилцуулах иймэрхүү арга хэмжээ олон улсад өргөн зохиогддог. Хамгийн сүүлд аравдугаар сарын 28-наас арваннэгдүгээр сарын 4-ний хооронд Канадын Монктон хотноо 27 дахь удаагийн экспо зохиогджээ.

Эхнэртээ төрсөн өдрөөр нь ямар бэлэг

өгвөл зүгээр вэ?

Өөрөөс нь асууж байгаад авчих,

баярлана.

Тийм их мөнгө байхгүй болоод л

чамаас асууж байна за!

Айн?

Mr. Баагийгийн ПАЯН....

УБ-Бээжин 08.15 10.30Бээжин-УБ 11.30 14.00УБ-Токио 08.55 14.30Токио-УБ 15.30 20.25УБ-Сөүл 07.40 12.00Сөүл-УБ 13.20 16.05УБ-Бангкок 16.20 21.40УБ-Эрхүү 20.30 20.00УБ-Хөх хот 13.30 16.00Хөх хот-УБ 17.00 19.40

НИСЛЭГИЙН ЦАГИЙН ХУВААРЬ

ГАЛТ ТЭРЭГНИЙ ЦАГИЙН ХУВААРЬ

Москва-УБ 21.35 07.30УБ-Эрхүү 21.10 02.40Эрхүү-УБ 15.35 06.20УБ-Сүхбаатар 21.15 05.12Сүхбаатар-УБ 20.55 05.03УБ-Эрдэнэт 20.30 07.45Эрдэнэт-УБ 19.10 05.48Замын-Үүд-УБ 17.35 08.55УБ-Замын-Үүд 17.20 07.05УБ-Зүүнхараа 17.30 21.45Зүүнхараа-УБ 04.25 08.40УБ-Сайншанд 09.15 19.15Сайншанд-УБ 20.25 07.01

Өмнөх дугаарын хариу / 11.07

БОСООГООР:2. Нууц түлхүүр4. АХ-ын анхны баяр наадмын түрүү бөх6. Болгарын мөнгөний нэгж7. Малын чихэнд

тавих тэмдэгт8. Зээл10. Уртын хэмжээ11. Шилдэг сайн гэсэн үг12. Эрүүл мэндэд гойд сайн цагаан

идээ13. Гэр бүл16. Уртын хэмжээ17. Хошин урлагийн жүжигчин агсны тайзны нэр

ХӨНДЛӨНГӨӨР:1. Мэргэжлийн сүмогийн есдүгээр сарын башё3. Чингис хааны дүү5. Ороонги өвслөг ургамлын нэг төрөл9. Монголын анхны олимпийн медальтан14. Сүйрэл15. Хэвийн бус, алдаа18. Намгийн том шувуу

Ч ТО А

ЭЗ С ИА МС И

Р ТИ А И

НИ Э

Н НУРЕ Г З

УЧ УЛА Р

АТА МА А

Х БОР И А

УА А

НА Э ЧОПИ

АЙ

ДИ

ГН

И

ЯЛ Н АУД АБ А М Х

ЛШ ЭИ Л

О

1 2 3

7 8

9 10

14

15

16 17

18

11 12 13

4 5 6

Мэтью ГарраханWalt Disney компани Руперт

Мердокийн “21st Сentury Fox” -ын хувьцааны ихэнхийг худалдан авахаар яриа хэлэлцээ өрнүүлж байна. Уг наймаанд Их Британид байрладаг Sky компани дахь “21st Сentury Fox”-ын хувь багтаж байгааг мэдээлэлд ойр эх сурвалж баталсан юм.

CNBC анх мэдээлсэн, нэ-лээд маргаантай уг наймаа мэдээллийн салбарын өнөөгийн төрхийг өөрчилж таарна. Урьд-чилсан шатны яриа хэлэлцээ түр намжсан ч энэ нь Fox-оос мэдээллийн бусад компанид хандахад нь саад болохгүй гэд-гийг уг эх сурвалж тайлбарлаж байв.

АНУ-ын харилцаа холбооны Verizon групп, кабелийн теле-визийн Charter Communications компани, интернет худалдааны Amazon зэрэг аваргууд Fox-ыг бүхэлд нь юм уу хувьцааных нь тодорхой хэсгийг худалдаж авах сонирхолтойг өөр нэгэн эрхэм мэдээллээ.

Хэрэглэгчид уламжлалт те ле визийн нэвтрүүлгээс хөн дийрч on-demand буюу хүс-сэнээ дуртай цагтаа дагалдах сурталчилгаагүй үзэж болдог стриминг үйлчилгээнд шилжиж буй хүнд нөхцөлд энэхүү яриа хэлэлцээ өрнөж байна. Мэдээлэл тарсны дараа Fox-ын хувьцаа долоо гаруй хувиар өсөж, зах зээлийн үнэлгээ нь 49 тэрбум ам.доллар давлаа. Бараг 155 тэрбум ам.долларын хөрөнгөтэй Disney-гийн хувьцааны ханш 1.65 хувиар өсөөд байна.

Яриа хэлэлцээний одоогийн нөхцөлөөр ноён Мердок Fox-ын мэдээ, спортын салбарыг эзэмшигч хэвээр үлдэх юм. Европын төлбөрт өргөн нэвт-рүүлгийн Sky компанийн хувь цааны 39 хувь нь Fox-ынх. Энэхүү хувьцаа болоод Энэтхэг дэх Star зэрэг Fox-ын олон улсын

Баривчилгааны дараа газрын тосны ханш өслөө

Хатан хааны оффшор сан илчлэгдэв

Саудын Арабын тогтвортой байдалд түгшүүр үүссэнийг дагаад газрын тосны үнэ баррель нь 64 ам.доллараас дээш гарлаа. > 10

Саяхан ил болсон оффшор баримтад Кайманы арлууд дахь Хатан хааны хувийн сан илчлэгдлээ. > 10

Европын комиссар технологийн компаниудыг шүүмжлэв

Disney “21st Сentury Fox”-ыг мэдэлдээ авах бодолтой

Дональд Трамп Токиог шударга бус худалдаанд буруутгав

Европ нэгдсэн батлан хамгаалах гэрээ байгуулнаЕвропт нэгдсэн батлан хамгаалах гэрээ байгуулахаар бэлтгэж байгаа нь түүхэн үйл явдал болох төлөвтэй. > 10

BBM©

BBM©

Европын холбооны

өрсөлдөөний хэрэг эрхэлсэн

комиссар Маргрет Вестагер

Дональд Трамп, Шинзо Абэ нар даваа гарагт Акасака өргөөнд зочлох ёслолын үеэр.

татвар хураах ёстойг тус ко-мисс тогтоогоод буй. Комиссын шийд вэрийг эсэргүүцэж зарга мэдүүлэхээ Apple мэдэгдсэн. Харин Ирланд улс комиссын шийдвэрт “харамсаж буй”-гаа илэрхийлэв.

Төлөх татвараа багасгах зо рил гоор нарийн түвэгтэй данс тооцоо үүсгэж, засгийн газруудтай тусгай тохиролцоо байгуулдаг бизнесийн практикт олон нийт дургүйцэх болсонтой уялдан технологийн компаниуд

сүүлийн үед татварын хэрэгт орооцолдох нь эрс ихэссэн.

Саяхан нийтлэгдсэн баримтаас үзвэл Их Британид сая сая үйлчлүүлэгчтэй Ebay, Netflix гэсэн АНУ-ын технологийн хоёр групп өнгөрсөн онд нэгдсэн вант

улсад нийлээд 1.9 сая ч хүрэхгүй паунд стерлингийн татвар төл-жээ. Татварын хөнгөлөлттэй бүсүүдтэй холбоо бүхий 13.4 сая баримт бичиг энэ долоо хоногт нийтэд задарсан нь Paradise Papers хэмээх нэртэй болоод

1Компанийн татвараас зайлс-

хийгчдэд Брюссель хатуу шийт гэл оноож буй үед комис-сарын мэдэгдэл гарч байна. “Өрсөлдөөний хууль зөрчих нь Адам, Ева хоёр шиг эртний зүйл. Аймхай, ховдог шунахай байдлын илрэл. Эрх мэдэлтэй хослоод ирэхээрээ хортой сар-хад гэсэн үг” хэмээн тэрбээр дүрсэлж байлаа.

Хатагтай Вестагер мөн “Та бид ардчиллаа эргүүлж авах ёстой. Ардчиллыг Facebook, эсвэл Snapchat шиг ком па-ниудад үлдээж болохгүй. Учир нь нийгэм гэдэг нь хүмүүс болохоос технологи биш” хэмээн тайлбарлав.

Amazon компани хууль бу-саар хөнгөлөлт эдэлснийхээ төлөө Люксембургэд 250 сая еврогийн татвар нэмж төлөхийг Европын комисс өнгөрсөн сард үүрэг болголоо. Болсон яв-далд буруугүй хэмээн хариу өгсөн Amazon давж заалдахаа мэдэгдээд байна.

Европын шүүхэд тавьсан зар-гатай холбогдуулан Ирланд улс Apple-аас 13 тэрбум ев рогийн

байна. Технологийн бусад том компани татвараас бултахын тулд ямар арга хэрэглэдэгийг эдгээр баримт бичгээс төсөөлж болно.

Өнгөрсөн жил Apple-тай хол богдуулан гаргасан шийд-вэрээс нь шалтгаалан хатагтай Вестагерийг Америкийн эсрэг байр суурь баримтлагч хэмээн зарим нь буруутгаж байна. Уг шийдвэрээс гадна хайл тын хэрэг-лүүрийн зах зээлд давамгайлдаг байр сууриа буруугаар ашиг-лаж буй Google-ийн эсрэг гаргасан шийдвэрээс нь болоод АНУ-ын улстөрчид төдийгүй тех нологийн компаниуд ха-таг тай Вестагерийг ширүүн шүүм жилдэг. Зургадугаар сард 2.42 тэрбум еврогоор торгуулсан Google мөн л заргалдахаа мэ-дэгдлээ.

Харин даваа гарагт хатагтай Вестагер АНУ-ыг технологийн компаниудаа зохицуулахгүй байна гэж шүүмжлээд зогс-сонгүй. “АНУ-д байхдаа л би өөрийгөө чухам Европ гэдгийг мэдэрдэг. Яагаад гэвэл бид өөр” хэмээн комис-сар тайлбарласан юм.

Деметри СевастопулоАНУ-ын худалдааны балансыг

сайжруулах, Умард Солонгосыг цөмийн хөтөлбөрөөс нь тат-галзуулахаар чармайж буй Ерөнхийлөгч Дональд Трамп Ази тивийн таван улсаар зочлох айлчлалынхаа явцад Японыг шударга бус худалдаа хийдэг хэмээн буруутгаад авав.

Хоёр улсын худалдааны ха-рилцаа “харилцан ашигтай байх зарчимд тулгуурлаагүй, чөлөөт бус” байгааг ноён Трамп Японд хийсэн айлчлалынхаа хоёр дахь өдөр бизнесийн удирдлагуудад тайлбарласан юм.

“Бид шударга, нээлттэй ху-далдаа хиймээр байна. Гэтэл Японтой хийдэг манай худалдаа ийм байж чаддаггүй. Японтой хийдэг худалдаанд АНУ маш олон жил алдагдал хүлээж ирлээ. Япон улс АНУ-д сая сая автомашин зардаг. Гэтэл хэрэг дээрээ АНУ-аас Японд автомашин бараг орохгүй байгаа” хэмээн ноён Трамп өгүүлэв.

Хоёр удирдагч Умард Солон-госын асуудалд анхаарч буй тохиолдолд АНУ-ын эдийн засаг Японыхоос хүчирхэг гэдгийг

Ерөнхий сайд Шинзо Абэтэй хамтран хийсэн хэвлэлийн хурлын үеэр ноён Трамп наргиа байдлаар дурдлаа.

“Японы ард түмэн цэцэглэн хөгжиж байна. Хотууд нь үзэс гэлэн төгөлдөр, хүн ард нь дэлхийн хамгийн хүчирхэг эдийн засгийн нэгийг бүтээн босгожээ. Гэхдээ манайх шиг сайн уу гэдгийг би хувьдаа хэлж мэдэхгүй. Үгүй л болов уу. Юутай ч та бүхэн удаах байранд ордог нөхцөлийг хэ-вээр үргэлжлүүлэхийн тулд бид чадах бүхнээ хийнэ” хэмээн ноён Трамп тайлбарлав.

АНУ-ын Ерөнхийлөгч Азийн ор нуу даар 11 хоно гийн айлч -лал хийж байгаа. Тэр бээр Өм нөд Солон гос, БНХАУ-д зочилсныхоо дараа Вьетнамд Ази, Номхон далайн эдийн зас гийн хамтын ажиллагааны чуулганд оролцож, Филиппинд хуралдах бүс нутгийн хоёр ч уулзалтад үг хэлнэ.

Ноён Трамп, Абэ нар Умард Солонгосын заналхийллийг сөрөн зогсох байр суурь нэгдмэл ч худалдааны харилцааг шинээр шийдвэрлэх нь хүнд асуудал юм. АНУ-ын удирдагч Японд хоёр

талдаа ашигтай худалдааны яриа хэлэлцээ өрнүүлэх шахалт үзүүлдэг. Ноён Трамп “Транс Номхон далайн түншлэл” хэмээх 12 гишүүн улсаас бүрддэг чө-лөөт худалдааны тогтолцооноос АНУ-ыг нэгдүгээр сард гаргасан нь Японы хувьд гутрам арга хэмжээ боллоо. Уг түншлэл нь өмнөх Ерөнхийлөгч Барак Обамагийн Азид чиглэсэн эдийн засгийн бодлогын суурь байсан юм.

Ноён Трамп худалдааны та лаар хатуу үг чулуудсан ч айлч лалын ерөнхий өнгө төрх эерэг, ноён Абэтэй хувийн харилцаагаа бэхжүүлсэн уур амьсгалд болж өнгөрлөө. Ерөн хий сайдтай найрсаг үг солилцсон ноён Трамп Япон орныг “сүр жавхлант улс” хэмээн тодор хойлов. Мөн “эртний соёл, зан заншилтай агуу улс” хэмээн дурдаж байлаа.

Японы эзэн хаан Акихи-тотой хийсэн уулзалт хэл ам гүй хэн өнгөрлөө. Ноён Трамп эзэн хаантай гар барил-цаж мэнд чилсэн ч бөхийж хүн дэтгэсэнгүй. АНУ-ын Ерөн хийлөгч энэ оны эхээр гадаа дын удирдагч нартай

сувгууд шинэ эзний мэдэлд очих юм.

Sky-ийн хувьцаатай холбоотой зохицуулалт нэг мөр болоогүй хэвээр учраас Fox нь хэрэг дээрээ албан ёсны хувьцаа эзэмшигч болж хараахан амжаагүй. Кон-серватив байр суурь бүхий үзэгчийн өргөн хүрээ хамардаг Fox News Channel-ийг уг най-маанд оруулаагүй.

Наймаа амжилттай эцэслэвэл Disney компани “21st Сentury Fox”-ын FX зэрэг кабелийн сүлжээг эзэмшигч болж, стри-минг үйлчилгээнийх нь цар хүрээ өргөжнө. Fox нь гурван жилийн өмнө Time Warner-ыг эзэмшихээр оролдсон ч наймаа амжилтгүй төгссөн түүхтэй. Мөн хугацаанд Disney хэд хэдэн цуврал жижиг наймаа амжилттай хийж Lucas-film, Marvel Studios, Pixar зэрэг компанийг мэдэлдээ авчээ.

Эзэгнэж ирсэн салбарт нь интернет болон утасгүй хол-болтын технологи бүхий шинэ үеийн өрсөлдөгч нар хүч түрж байгаа нь хэвлэл мэдээлэл, энтертайнмент компаниудад дарамт болж байна.

AT&T компани өнгөрсөн онд Time Warner-ыг 84.5 тэрбум ам.доллараар худалдаж авсан нь контент, түгээх үйлчилгээ хоёрыг нэгтгэсэн хэрэг боллоо. Одоогоор зохицуулагч байгууллагуудын зөвшөөрөл бүрэн авч амжаагүй уг наймаа оны эцэс гэхэд эцэслэн шийдэгдэнэ. Discovery Commu-nications компани энэ оны эхээр Scripps Networks Interactive-ыг өртэй нь хамт 14.6 тэрбум ам.доллараар худалдаж авсан юм.

Fox, Disney хоёрын хэлэлцээ зохицуулах байгууллагуудын анхаарлыг татаж таарна. Учир нь уг наймаа киноны хамгийн том студи, кабелийн сүлжээний үйлчилгээ эрхлэгч хам-гийн том компанийг хоёр нэгтгэж байгаа юм.

уул зах даа мэндчилсэн арга барил дуулиантай хэрэг болж шув тарсан. Тэрбээр Францын Ерөн хийлөгч Эммануэль Мак-роны гарыг олс таталцаж буй тамирчин аятай сэгсчсэн мөр-төө Зууван танхимд Германы Канцлер Ангела Меркелийг хүлээн авахдаа гар барихаа “мартсан” юм.

АНУ, Японы удирдагчид Умард Солонгост илүү ша-халт үзүү лэхээр тохиролцов. Пхеньян хулгайлан авч одсон япончуудын ар гэрийнхэнтэй ноён Трам п у улз ла а . Хулгайлагдсан иргэдийг Умард Солонгосын удирдагч Ким Жон Ун эргүүлэн өгөх нь байдал хувирахын “ноцтой дохио” болж чадна хэмээн АНУ-ын Ерөнхийлөгч тайлбарлав.

Умард Солонгос 1970-аад оны үед Японы 17 иргэнийг хулгайлсныг Токио тогтоогоод байгаа. Хулгайлагдсан хүмүү-сийн нэгнийх нь эцэг Сакиэ Ёкота АНУ-ын Ерөнхийлөгчтэй уулзсан юм. Түүний охин Мэгүми 13-тайдаа буюу 1977 онд сургуулиасаа гэртээ харих замдаа сураггүй болжээ. Мэгүмиг хулгайлснаа хүлээн зөвшөөрдөг Умард Солонгос түүнийг 1994 онд нас барсан хэмээн мэдэгджээ.

Ноён Трамп энэ удаад “Пуужинч эр Ким”-ийн “амиа хорлох ажиллагаа” гэх мэт хорон үг хэрэглэхээс зай барилаа. Иймэрхүү үг хэллэг нь энэ оны эхнээс хойш хурцдаад буй Солонгосын хойгийн нөхцөлийг бүр ч хүндрүүлж болзошгүй.

Хэвлэлийн хурал дээр ноён Трамп өөрийн аяллыг “Энэтхэг, Номхон далайн бүсэд анх удаа хийж буй айлчлал” хэмээн тодорхойлсон нь АНУ-ын Ерөн хийлөгч Азид анхаарлаа хандуулах гэж буйн дохио боллоо. АНУ-ын төрийн нарийн бичгийн дарга Рекс Тиллерсон энэ са рын эхээр Вашингтонд үг хэлэхдээ БНХАУ-ыг “хууль зүйд тулгуурласан олон улсын дэг журам”-д занал учруулагч хэмээн шүүмжлээд, дэлхийн тавцанд Энэтхэг улс чухал үүрэг гүйцэтгэх ёстойг цохон дурдаж байв.

Дэвид Шеппард, Анжли РавалСаудын Арабт арав гаруй

хунтайж, бизнесийн удирдагчдыг баривчилсны дараа дэлхийд тэргүүлэх нефть экспортлогчийн бодлого, тогтвортой байдалд түгшүүр үүссэнийг дагаад газрын тосны үнэ даваа гарагт баррель нь 64 ам.доллараас дээш гарлаа. Саудын албаныхан өргөн хэмжээний авлигын сүлжээ илрүүлснээ зарлаж, олон хүнийг баривчилсны дээр хөрөнгийг нь царцаах тухай мэдэгдсэний дараа Брент маркийн түүхийн нефтийн үнэ огцом өссөн байна. Брентийн үнэ даваа гарагт 2.2 ам.доллараар дээшилж, 64.27 дээр тогтжээ.

Энэ нь зургадугаар сараас хойш 40 хувь өссөн үзүүлэлт бөгөөд төв банкууд инфляци болон нефтийн өсөлтийг нарийн ажиглаж байна. Түүнчлэн АНУ-ын West Texas маркийн нефть 1.71 ам.доллараар дээшилж, 57.35 дээр тогтсон нь хоёр жилийн дээд үзүүлэлт боллоо. Шинжээчдийн таамгаар газрын тосны зах зээл дээшилж байгаа тул оны өмнө нефтийн үнэ 70 ам.долларт хүрч магадгүй. Хэдэн жил үргэлжилсэн уналт одоо эргэх хандлагатай болсныг нийтээр хүлээн зөвшөөрч буй. Саудын Арабын үе залгамжлах хунтайж Махаммед бин Салман цэвэрлэгээ хийж эхлэхээс өмнө ч түүхий нефтийн эрэлт нэмэгдээд байсан. Салманы тушаалаар баривчилсан хүмүүсийн дотор Citigroup, Apple, 21st Century Fox зэрэг компаниудын хувьцаа эзэмшдэг тэрбумтан хунтайж Алвалид бин Талал байсан нь гайхал төрүүлсэн.

Энэхүү баривчилгааг хунтайж Салман хаан ширээг

Баривчилгааны дараа газрын тосны ханш өслөө

хэвлэлийн төлөөлөгч Guardian сонинд ярихдаа гүнлигийн захир гаа Кайманы санд хөрөнгө оруулсан авч BrightHouse-ын хувьцааны талаар мэдээгүй хэ-мээн тайлбарлав. Тэрбээр хатан хаан гүнлэг болон хөрөнгө оруу-лалтаасаа сайн дураар татвар төлдгийг онцолсон.

Британийн сүүдрийн Сангийн сайд Жон МакДоннелл уг баримт асар их татвараас зуг таж буйг илрүүлснийг хүлээн зөвшөөр-сөн боловч хатан хааныг онцлон шүүмжлэхийг эсэргүүцэж буй-гаа илэрхийлсэн. Тэрбээр ВВС радиод өгсөн ярилцлагадаа “Ийм олон баян хүн татвараас зугтаж байгаагаас үзэхэд долоон жилийн хэмнэлтийн горим шаардлагагүй байжээ” гэсэн юм. Оффшор санг голдуу давхар татвараас зайлс хийх зорилгоор ашигладаг агаад хэрэв хөрөнгө оруулагчид хуулийн өөр харьяалалтай бол татварын төвийг сахих зарчим баримталдаг.

Guardian сонинд мэдээлснээр Дональд Трампын захиргааны гишүүд, зөвлөхүүд, хандивлагчид оффшорт үлэмж хөрөнгөтэй аж. Үүнд Владимир Путиний хүргэний компаниас АНУ-ын

Хатан хааны оффшор сан илчлэгдэв

BBM©

BBM©BBM©

Ванесса ХоулдерСаяхан ил болсон санхүүгийн

баримтад хэдэн зуун бизнес, хувь хүний оффшор эрх ашгийг хөндсөний дотор Кайманы арлууд дахь Хатан хааны хувийн сан илчлэгдлээ. Олон улсын сэт гүүл чид мэргэжлийн үйл чил-гээний фирмүүд, оффшор бүсэд бүрт гэлтэй корпорациудын 1.3 сая файл баримтыг судлан няг-талс ны үр дүнд дээрх тайланг гарга жээ. ВВС телевизийн мэдээлс нээр Британийн хатан хаан Ланкастерийн гүнлигээр дам жуулан 2005 онд Dover Street VI Cayman санд 7.5 сая паунд оруулсан байна.

Guardian сонинд уг сан хувийн хувьцааны менежментийн Vi-sion Capital Partners фирмийн эрх ашгийг төлөөлдөг агаад Британийн жижиглэн худалдааны Threshers, BrightHouse компа-ниудад хувь эзэмшдэг хэмээн бичсэн байна. Гэвч ВВС эдгээр хөрөнгө оруулалтад хууль бус зүйл байхгүй бөгөөд хатан хаан татвар төлөөгүй гэх үндэслэл алга гэж мэдээлэв. Харин гол нь хатан хаан оффшорт хөрөнгө оруулж болох уу, үгүй юу гэдэг асуулт тавигдана гэжээ. Хатан хааны

Худалдааны сайд Вилбур Россын эзэмшилтэй ачаа тээврийн компанид хийсэн төлбөр багтаж байна. Ноён Россын хэвлэлийн төлөөлөгч хэлэхдээ сайдын эзэм-шил худалдаа, аж үйлдвэрийн асуудлаар Засгийн газрын үүрэг, хариуцлагатай ямар ч холбоогүйг онцлоод “Сайд далайн тээвэртэй холбоотой ямар ч асуудалд оролцдоггүй” гэсэн байна.

Олон улсын эрэн сурвалжлах сэтгүүлчдийн консорциумын мэдэг дэлд “Диаваажингийн барим тууд гэж нэрлэгдсэн уг жагсаалт улс төрийн тоглогчид, хувийн хөрөнгийн сан, Ap-ple, Nike, Uber гэх мэт аварга корпо рациуд оффшорын сан -хүү гийн системтэй сүлжил дэж, хуурамч данс тооцоо ашиг-лан татвараас зугтаадгийг харууллаа” хэмээн тэмдэглэжээ. Оффшор үйлчилгээний хоёр компани, татвараас чөлөөтэй 19 бүсийн мэдээллийг багтаасан материалыг Германы Sьddeut-sche Zeitung сонин олж аваад консорциумын гишүүн Guardian, BBC, New York Times мэдээл-лийн байгууллагуудтай хуваалцаж олон нийтэд хүргэсэн билээ.

зорилго агуулж байна. Энэхүү гэрээнд гарын үсэг зурах хүсэлтэй ЕХ-ны улсууд энэ сарын 13-нд болох Гадаад хэрэг, Батлан хамгаалахын сайд на рын уулзалтын үеэр албан мэдэгдл-ээ ирүүлнэ гэж дипломатууд мэ дээл жээ. Парис, Берлин хоёр Ром, Мадрид зэрэг бусад нийслэлүүдийн хамтаар ирэх сард болох ЕХ-ны дээд хэмжээний уулзалтаар уг төслийг албан ёсоор нээх бодолтой байна.

Албаныхны ярьснаар гишүүн орнуудын гуравны хоёр орчим нь гэрээнд гарын үсэг зурна гэсэн боловч тодорхой тоо гараагүйг дурдсангүй. Нэг дипломат хэлэхдээ “Бид маш эмзэг шийдвэр гаргах шатанд явж байна. Дотоод, гадаадын олон хүчин зүйлээс хамаарч, өөрчлөлт гарч болзошгүй” гэв. Carnegie Eu-rope-ийн захирал Томас Валасек “Жижиг атлаа чадамжтай ор нууд Францын зэвсэгт хүчнийг тойрон нягтарч, ЕХ-ны өмнөөс ажиллагаа явуулахыг Парис хүсэж байгаа. Германы шахалтаар оролцогч-дын тоог өсгөхийг зорьсон. Гэхдээ зэвсэглэл худалдан авах буюу боловс руулахад хамтрах жиши хүйц орнуудын хувьд ашиг тай байж болох юм” хэмээн тайлбарлав.

Европын орнууд батлан хам-гаалах зардлаа үр ашиггүй үрдэг

Европ нэгдсэн батлан хамгаалах гэрээ байгуулна

Саудын Арабын дотоодын хямрал зах зээлийг түр дээшлүүллээ.Нефтийн үнийн өсөлт богино настай байж болзошгүй.

ВВС телевизийн мэдээлс нээр Британийн хатан хаан Ланкастерийн гүнлигээр дам жуулан 2005 онд Dover Street VI Cayman санд 7.5 сая паунд оруулсан байна.

залгамжлахын өмнө эрх мэдлээ зузаатгаж буйгаар тайлбарлаж байгаа. Саудын Араб нефть экспортлогч улсуудын байгууллага ОПЕК-ийг тэргүүлэхээс гадна дэлхийн олборлолтын есний нэгийг гаргадаг тул зах зээл тус улсын байдлаас ихээхэн хамаардаг. Голландын Verocy зөвлөх фирмийн шинжээч Сирил Виддершовен “Хаант улсын дотоод эмзэг байдал нэмэгдсэн нь газрын тосонд нөлөө үзүүлэх боломжтой” хэмээн дүгнэв.

Хунтайж Алвалидын мэдлийн Kingdom Holdings компаниас гаргасан мэдэгдэлд "Саудын Засгийн газар 12.5 тэрбум ам.долларын хөрөнгийн менеж-мент хийдэг тус компанид бүрэн итгэж буйгаа илэрхийлсэн" гэжээ.

хэмээх нь улиг болсон шүүмжлэл. Гэвч Нэгдсэн цэргийн эмнэлэг болон хямралд хариулах хүч байгуулах нь учир утгатай байж магадгүй. PESCO-г дэмжигчид уг санаачилга тивийн газар нутгийг хамгаалах үндсэн үүрэгтэй НАТО-гийн ажиллагааг нөхөх ёстой гэж үздэг. Түүнчлэн олон улсын байдал энэ санаачилгын шаардлагыг нэмэгдүүлсэн. Үүнд Европын аюулгүй байдлын тодорхойгүй байдал, Орос улс Крымийг авсан, ноён Трампын НАТО-д хандах хандлага зэргийг дурдаж болно.

НАТО-гийн гэрээний дагуу батлан хамгаалах зардлаа ДНБ-ний хоёр хувьд барих шаардлагыг хэрэгжүүлэхгүй байгаа улсуудад АНУ-ын зүгээс үзүүлэх шахалт нэмэгдлээ. ЕХ-нд тэргүүлэх цэргийн хүчтэй Их Британи хол боо ноос гарсны дараа үлдсэн орнууд зорилго, уялдаагаа хад-галж буйг харуулах нэг илрэл нь энэ санаачилга хэмээн PESCO-г дэмжигчид тайлбарлаж байна. Гэхдээ Лондон 2019 онд ЕХ-ноос албан ёсоор гарсныхаа дараа ч цэргийн салбарт хамт ран ажил-лах хүсэлтэйгээ илэр хийлсэн. Түүнчлэн ЕХ-ны гишүүн бус Норвеги мэтийн орнууд PES-CO-д нэгдэх болом жийг судалж байгаа гэж дипло-матууд ярьсан байна.

Харин компанийн ажилтнууд Kingdom Holdings дотор мэдээлэл хомс байгааг ярьж байв. “Бүх зүйл зогсонги байдалд орсон” гэж нэг нь хэллээ. Харин Алвалидын хувьцааг нь эзэмшдэг газрын тосны компаниудад ямар нэг нөлөө илрээгүй байна. Санхүүгийн хямралаас хойш дэлхийн эдийн засаг хамгийн хүчтэй өсөлтийн цаг үед орсноор хөгжингүй болон хөгжиж буй зах зээлийн аль алинд нефтийн хэрэглээ нэмэгдсэн учир үнийг 60 ам.доллараас дээш түлхэхэд гол хүчин зүйл болсон юм.

ОПЕК Орос болон бусад томоохон үйлдвэрлэгчидтэй тохиролцон гарцаа танаж, нэг-дүгээр сараас эхлэн өдөрт 1.8 сая баррель буюу нийлүүлэлтийн хоёр

хувийг зах зээлээс хассан. Энэ нь 2014 оноос хойш хуримтлагдсан нөөцийн илүүдлийг багасгахад тусалжээ. Үйлдвэрлэгчид энэ сарын 30-нд уулзахдаа тохиролцоогоо 2018 оны эцэс хүртэл сунгах хүлээлт бий. Нефтийн үнэ 100 ам.доллараас дээш байх үеийг төгсгөхөд гол нөлөө үзүүлсэн АНУ-ын занарын нефть үйлдвэрлэгчид мөн өрөмдлөгөө тэлэхээс илүүтэй ашигт анхаарах шинж тэмдэг ажиглагдаж эхлэв. Ирак дахь нефтийн ордын төлөөх Засгийн газар ба Курдын салан тусгаарлагчдын сөргөлдөөний улмаас экспорт буурсан гэх мэтээр Ойрх Дорнодын хэд хэдэн бүсэд хямралт байдал үүсээд буй.

Ийнхүү газрын тосны үнэ гэнэт дээшилсэн нь хэдхэн долоо хоногийн өмнө таамаглах аргагүй байсан түүхийн нефть оноос өмнө 70 ам.доллар хүрэх тухай ярианы шалтгаан болжээ. Гэвч шинжээчид ийм өсөлт бусад үйлдвэрлэгчид, ялангуяа АНУ-ын занарын нийлүүлэлтийг нэмэгдүүлэх байх хэмээн анхаарууллаа. Commerzbank-ны шинжээч Карстен Фритч хэлэхдээ Саудын Арабын дотоодын хямрал зах зээлийг түр дээшлүүлснийг онцлоод нефтийн өсөлт богино настай байж болзошгүй хэмээв. Тэрбээр “Саудын Арабт байдлыг тогтворгүйжүүлэх нь үнийн таамагт хамгийн том эрсдэл үүсгэнэ гэж бид удаа дараа сануулж байсан. Геополитикийн мэдээ зонхилж байгаа цаг үед үндсэн үзүүлэлтэд суурилсан үнийн ямар ч таамаг ихэнхдээ утгагүй болдог” хэмээн дүгнэсэн байна.

Майкл ПилЕвропын холбооны гишүүн

орнуудын талаас илүү нь ойрын өдрүүдэд нэгдсэн батлан хам-гаалах гэрээ байгуулахаар бэлтгэж байгаа нь түүхэн үйл явдал болох төлөвтэй байна. Франц, Герман хоёр цэргийн байгууламжаа нэгтгэх, хямралд хариу өгөх нэгдсэн хүч бий болгох хүчин чар майлтыг тэргүүлж, бусад орныг уриалахын сацуу шинэ үеийн танк гэх мэт зэвсэглэл боловсруулахад хамтран ажиллаж буй. Байнгын бүтэцтэй батлан хамгаалах хамтын ажиллагаа (PESCO) хэмээх санаачилгыг дэмжигчид үүнийг цэргийн зард лын хязгаарлалтыг шийдэх болон тивийн аюулгүй байдлыг хангахад илүү үүрэг хүлээх АНУ-ын саналыг хэрэгжүүлэх арга зам гэж үзэж байна.

Францын тал уг санаачилга төслийн хувьд өргөн цар хүрээг хамрах ёстой гэж үзэж байгаа бол Герман улс аль болох олон орон хамруулахыг хичээж буй. Ром дахь Олон улсын бодлогын хүрээлэнгийн захирал Натали Токки PESCO нь ЕХ-нд олон жил батлан хамгаалах хамтын ажиллагаа саатсаны дараа тог-лоомыг өөрчлөгч болно хэмээн дүгнэв. ЕХ-ны гадаад бодлогын тэргүүний зөвлөхөөр ажилладаг хатагтай Токки “Хэрэв европчууд батлан хамгаалах асуудлаар эрх зүй, улс төр, санхүүгийн үүрэг хариуцлагын хувьд сэрэхгүй бол энэ санаачилга хэрэгжихгүй” гэж анхааруулсан байна.

PESCO-гийн үндсэн зорилго нь Европт ашигладаг янз бү-рийн зэвсэглэлийн харилцан уялдааны бэрхшээлийг арилгах явдал юм. Түүнчлэн Франц, Гер-маны долдугаар сард зарласан байлдааны онгоц бүтээх төсөл шиг томоохон үйл ажиллагаанд хамтарснаар хөрөнгө хэмнэх

Brent маркийн түүхий нефтийн үнэСүүлийн гурван сард

48.00IX/17 X XI

50.00

52.00

54.00

56.00

58.00

60.00

62.00

66.00

64.21

(ам.доллараар)

Эдийн засаг


ЗГМ ТОВЧХОН

Ам.доллар 2,455.20

Евро 2,845.09

Япон иен 21.51

ОХУ рубль 41.96

БНХАУ юань 370.28

БНСУ вон 2.21

ВАЛЮТЫН ХАНШ

» ЭКСПОРТ

4.3 Тэрбум ам.доллар. Уул уурхайн салбарын экспорт энэ онд 4.3 тэрбум ам.долларт хүрэх боломжтой хэмээн Ашигт малтмал, газрын тосны газраас таамаглалаа.

» ТАТВАР

10.7 Хувь. Ирэх оны төсвийн төсөлд тусгаснаар татварын орлого энэ оны хүлээгдэж буй гүйцэтгэлээс 607 тэрбум төгрөг буюу 10.7 хувиар өсөхөөр байна.

» УУЛ УУРХАЙ

14.6 Сая тонн. Цагаан суваргын үйлдвэр дээд хүчин чадлаараа ажиллахад жилд 14.6 сая тонн хүдэр боловсруулж, 310 мянган тонн зэсийн баяжмал, 4000 тонн молибдений баяжмал үйлдвэрлэнэ.

» ХӨРӨНГИЙН ЗАХ ЗЭЭЛ

73 Хувь. "Анд Энерги" хувьцаат компанийн хувьцааны захиалга 60 хувиар даваад байна. Харин “Ай Түүлс” компанийн хувьцааны захиалга эхэлснээс хойш дөрвөн өдрийн дотор татахаар зорьсон санхүүжилтийн 73 хувьтай тэнцэх захиалга авчээ. » ДЭЛХИЙ

56 Нэгж. “IHS Markit” судалгааны байгууллагаас танилцуулдаг Евро бүсийн үйлдвэрлэл, үйлчилгээний нэгдсэн индекс аравдугаар сард эерэг үзүүлэлттэй байлаа. Худалдан авагч менежерийн индекс 56 нэгжтэй гарсан нь өнгөрсөн сараас доогуур үзүүлэлт боловч шинжээчдийн таамгаас өндөр гарсан байна.

Б.Баяртогтох @bayartogtokhZGM

УИХ-аар хэлэлцэж буй 2018 оны Төсвийн төсөлд долоон төрлийн татварын хэмжээг нэмэхээр тусгажээ. Ирэх онд татварын орлого энэ оны хүлээгдэж буй гүйцэтгэлээс 607 тэрбум төгрөг буюу 10.7 хувиар өсөхөөр байна. Ингэснээр ирэх оноос эхлэн архи, тамхины онцгой албан татвар, хувь хүний орлогын албан татвар, нийгмийн даатгалын

шимтгэлийг нэмэхээр аж. Хуулийн өөрчлөлтийн хүрээнд хувь хүний орлогын албан татварын цалин, хөдөлмөрийн хөлс болон түүнтэй адилтгах хөдөлмөр эрхлэлтийн орлогод 2018 оны нэгдүгээр сарын 1-ний өдрөөс эхлэн 10-25 хувиар татвар ногдуулна. Ялангуяа өндөр орлоготой иргэдийн татварын ачаалал нэмэгдэхээр байгаа аж. Тухайлбал, сарын 2.5 сая төгрөгийн орлогод 11.2 хувиар, дөрвөн сая төгрөгийн орлогод 15.1 хувийн татвар ногдох юм.

Түүнчлэн, хувь хүний орлогын

албан татварын хөнгөлөлтийн хэмжээг үе шаттай нэмэгдүүлэх шийдвэрийг гаргаад байна. Хувь хүний орлогын албан татварын хөнгөлөлт одоогийн хуулиар 84.0 мянган төгрөг байгааг 2018 онд 120.0 мянган төгрөг, 2019 онд 160.0 мянган төгрөг болгон нэмэгдүүлэх юм. Одоогоор 900 мянга орчим татвар төлөгч бүртгэлтэй байгаа ажээ. Ирэх онд нийт татвар төлөгчдийн 95 орчим хувь нь 10 хувиас бага татвар төлөхөөр, үлдэх тав орчим хувь нь 10 хувиас дээш татвар төлөхөөр байна.

Канадын хайгуулын компаниу-дын үнэлгээ хоёр дахь жилдээ да раалан өссөнийг PWC байгуул-лагын шинэ судалгаа харууллаа. Торонтогийн Венчур биржид бүртгэлтэй “Топ 100” компанийн үнэлгээ 12.2 тэрбум канад доллар болсон нь жилийн өмнөхтэй харь-цуулахад долоон хувиар өссөн үзүүлэлт. Мөн нийт компаниудын

үнэлгээ 2010 оноос хойш байгаа-гүй өндөр түвшинд хүрсэн байна. Түүхий эдийн ханш уналттай байсны нөлөөгөөр Канадын уул уурхайн компаниудын үйл ажиллагаа өнгөрсөн жилүүдэд сайнгүй байсан ч салбар бүхэлдээ сэргэж эхэлснийг шинжээчид онцлов. Тухайлбал, тайлант хугацаанд эдгээр 100 компанийн

нэгдэн нийлэх хэлцэл болон хайгуулд зарцуулсан хөрөнгө 1.15 тэрбум канад доллар болж, 268 саяар өсчээ. PWC-ийн тайланд дурдсанаар металлуудын ханш цаашид тасралтгүй өсөх төлөвтэй байгаа аж. Хэдий тийм боловч геополитикийн тодорхойгүй байдал эрсдэл дагуулж байгааг дээрх судалгаанд онцолжээ.

ТӨСӨВ

УУЛ УУРХАЙ

Татварын орлого 10.7 хувиар нэмэгдэнэ

Канадын хайгуулын компаниудын үнэлгээ өсөв

Э.АнхбаярШинжээч

Инфляцад чиглэсэн бодлогоо тууштай хэрэгжүүлнэ

МӨНГӨНИЙ БОДЛОГО

Эдийн засагт амьсгаа авах боломж олгоод байна

Монголбанк 2018 оны мөнгөний бодлогын үндсэн чиглэлээ тодорхойллоо. Төслийн шатанд яваа уг баримт бичгийг ирэх өдрүүдэд УИХын чуулганаар хэлэлцэж эхэлнэ. Үүнтэй холбог дуулан төрийн мөнгөний бодлогыг хэрэгжүүлэгч Монголбанкны Мөнгөний бодлогын газрын захирал Б.Баярдаваатай ярилцлаа.

-Мөнгөний бодлогын төс-лийг эдийн засгийн ямар суурь тооцоонд үндэслэж боловс руулсан бэ?

-Эдийн засаг сэргэж байгааг эдийн засгийн өсөлтийн тооноос харж болно. Мөн эдийн засгийн санхүүгийн чадавхид нааштай өөрчлөлтүүд дөнгөж гарч эхэлж байна. Тухайлбал, төсвийн алдаг дал буурч, гадаад валютын албан нөөц нэмэгдэж, инфляц зорилтот түвшинд байна. Эдийн засгийн сэргэлтийг үйлдвэрлэл талаас нь авч үзвэл, экспортын үнийн таатай төлөвийг даган уул уурхайн үйлдвэрлэл, экспорт нэмэгдэж байна. Мөн энэ салбарт хөрөнгө оруулалт ихээр хийгдэх боллоо. Энэ нь тээвэр, худалдаа, боловсруулах зэрэг салбарууддаа эерэг нөлөө үзүүлж эхэллээ. Түүнчлэн ажил эрхлэлт нэмэгдэж байгаа нь өрхийн хэрэглээ аажмаар нэмэгдэхэд нөлөөлж байна. Инфляц зорилтот түвшинд байгаа нь эдийн засгийн өсөлт бодит орлогын өсөлт болоход эерэг нөлөө үзүүлж байна.

-Төлбөрийн тэнцэл сайжирч байгаад ОУВС-гийн хөтөлбөрт хам рагд сантай холбоотой орж ирэх санхүүгийн дэмжлэг нөлөөлсөн үү?

-Гурван зүйлийг онцолмоор байна. Нэгд, экспортын бүтээг-дэхүүний үнийн өсөлт эдийн засгийн сэргэлтэд эерэгээр нөлөөлж байна. Хоёрт, гадаад өрийн эргэн төлөлттэй холбоотой тодорхой бус байдал арилж, үүнтэй холбоотой богино хугацааны дарамт ариллаа. Гуравт, дээрх хоёртой холбоотой зах зээлд оролцогчдын итгэл сэргэж байна. Энэ нь дотоодод менежерийн худалдан авалтын индекс болон хэрэглэгчийн итгэлийн индекс сэргэж байгаагаас харагдаж байгаа. Мөн гадаад зах зээл дээр бондуудын хүү буурч байгаа нь гаднын хөрөнгө оруулагчдын итгэл сэргэж байгааг харууллаа.

-Ирэх онд хэрэгжүүлэх мөн гө ний бодлого эдийн зас-гийг тогтворжуулахад хэрхэн анхаарсан бэ?

-Монголбанкнаас боловс-руулсан төрийн мөнгөний бодлогын үндсэн чиглэл нь инфляцын дарамтгүй эдийн засгийн өсөлтийг дэмжих, үүний тулд мөнгөний бодлогын үр нөлөөг дээшлүүлэх, санхүүгийн захын дэд бүтцийг сайжруулах, төв банкны нээлттэй ил тод байдлыг нэмэгдүүлэх агуулгын хүрээнд орсон. Энэ хүрээнд, инфляцыг найм орчим хувьд тогтворжуулах, эдийн засгийн тогтвортой байдлыг дэмжихэд чиглэсэн макро зохистой бодло гыг хэрэгжүүлнэ. Мөн банкны бүтцийн өөрчлөлтийн дэд бүтцийг бий болгох, төлбөр тооцооны журмуудыг боловсруулах, төв банкны олон нийттэй харилцах харилцааг шинэ шатанд гаргах, засаглал, хараат бус байдлыг сайжруулах, банкны хяналт шал галтыг эрсдэлд суурилсан тогтолцоонд шилжүүлэх гэх мэт зорилтууд

тусгагдсан.-Олон нийт төв банкны

үүргийг инфляц онилох гэхээс илүүтэй гадаад валютын хан-шийг тогтвортой барих ёстой газар гэж ойлгодог. Тий мээс ирэх оны мөнгөний бодло-гын үндсэн чиглэлд ханшийг тогтворжуулахын тулд, ялан-гуяа, валютын захын хөгжилд хэрхэн анхаарлаа хандуулсан бэ?

-Эдийн засгийн шинжлэх ухаанд боломжгүйн гурвал гэж ойл голт байдаг. Энэ агуулгын хү рээнд Монголбанк нь хараат бус мөнгөний бодлого хэрэгжүүлэ хийг зорьж ирсэн. Гэхдээ гадаад зах зээлтэй холбогдсон хөрөнгийн урсгалд хяналт тавьдаггүй ор чинд ханшийг онилох боломжгүй.

Нөгөө талаас ханшийг онилохын тулд хангалттай гадаад валю тын нөөцтэй байх ёстой. Харин нөгөө талаас валютын ханш өөрөө эдийн засгийн гүн хямралаас сэргийл-дэг зах зээ лийн үзүүлэлт бол дог. Харин зах зээлд оролцог чид ханшийн зөрүүнээс алдагдал хүлээхгүйн тулд нэгдүгээрт, гадаад валютын орлогогүй л бол багахан хэм жээний хямд хүүнд татагдаж гадаад валютын зээл авахгүй байх хэрэгтэй. Энэ бол 1997 оны Азийн хямралаас дэлхий нийтээрээ авсан маш том сургамж. Монголбанк ч зээлийн долларжилтоос

сэр гийлэх арга хэмжээ авна. Хоёрдугаарт , ханшийн эрсдэлээс хамгаалах форвард, своп зэрэг хэрэгслүүдийг аж ахуйн нэгжийн түвшинд эрсдэлийн удирдлагадаа нэвтрүүлэх хэрэгтэй.

Монголбанкны зүгээс валю-тын зах зээл дээрх гажуудлыг бууруулах зорилгоор дотоо дын захын дэд бүтцийг хөгжүү-лэхээр ажиллаж байна. Өөрөөр хэл бэл, банк хоорондын валют арил жааны цахим талбар (Bmatch)-т оролцогчдын тоог нэмэг дүүлэх, мэдээллийг ил тод, нээлттэй байлгах замаар банк хоорондын валютын за хыг идэвхжүүлж, ханш зах зээ лийн зарчимд нийцтэй, боди той тогтох нөхцөлийг бүрдүүлнэ.

-Та бүхэн инфляцыг найм орчим хувьд барина гэж төсөөлсөн байсан. Үүнээс нам дор түвшинд байж болох гүй. Энэ нь Монгол банк эдийн засгийг тэлэх бодлого барьж байна гэж ойл гогдож байна. Үүнийг тайлбарлаж өгнө үү?

-Монголбанк 2018-2020 онд жилийн инфляцыг найман хувь орчимд тогтворжуула-хыг чухалчилж байна. Манай улсын хувьд инфляцын хэл-бэлзэл харьцангуй өндөр. Уг хэлбэлзэл нь макро эдийн зас гийн төлөвийг дордуулдаг боло хыг судлаачид онцолсон байдаг. Инфляц нам түвшинд байсан ч тогтворгүй, хэлбэлзэл өндөр байх нь тодорхой бус байд лыг улам нэмэгдүүлж, хөрөнгө оруулалт, бизнесийн шийдвэр гаргалт, эдийн зас-гийн өсөлтөд сөрөг нөлөөтэй г эд г и й г суда л г а а н у уд харуулдаг.

Мөн савалгаа өндөртэй үед инфляцын талаарх хүлээлт тогтворжиж, уягддаггүй тул мөнгөний бодлогын үр нөлөөг

бууруулдаг. Иймд энэ жилийн мөнгөний бодлогын үндсэн чиглэлдээ инфляцыг найман хувьд тогтворжуулна гэж тусгасан. Харин инфляцын зорилт найм хувь нь Монгол Улсын олон жилийн дундажтай ойролцоо төдийгүй эдийн засгийн шокгүй үеийн буюу дунд хугацааны ерөнхий тэнцвэр хангагдах түвшин юм. Инфляцын гүйцэт гэлийн хувьд энэ оны эхнээс нийлүүлэлтийн болон эрэлтийн аль аль шалт-гаанаар нэмэгдэж, есдүгээр са рын байдлаар жилийн инфляц улсын хэмжээнд 5.8 хувьд хүрээд байна.

Монгол банк инфляцид чиг лэсэн бодлогоо тууштай хэ рэг жүүлнэ. Нийлүүлэлтийн шинжтэй инфляцыг бууруулах зо рилгоор бодлогыг хатуу руу-лахгүй гэдгээ үндсэн чиглэлдээ тусгасан.

-Төв банк төгрөгийн тогт-вортой байдлыг хангах үндсэн үүрэгтэй. Хэрэг лээний зээл хам гийн эрэлттэй санхүүгийн бүтээг дэхүүн болчихоод байгаа. Энэ хэрээр гадаад валют болж хөрвөж байгаа шүү дээ. Үүнд анхаарсан бодлого бий юү?

-Сүүлийн үеийн хандлагыг харвал өрхийн буюу хэрэг-лээний зээл маш ихээр

ДНБ-ий 18 хувь байсан бол энэ оны нэгдүгээр улирлын байдлаар 8.1 их наяд төгрөг буюу жилийн нэрлэсэн ДНБ-ий 31 хувь болж нэмэгдсэн. Энэ цаашаа үргэлжилбэл эдийн засаг, санхүүгийн тогтвортой байдалд сөрөг нөлөөтэй тул Монгол банк үүнийг тогтворжуулахад чиглэсэн макро зохистой бодлогын арга хэмжээ авна. Энэ нь Монголбанкны зээлийн өсөлтийг тогтвортой түвшинд хадгалах бодлогын нэг хэсэг байх юм. Ер нь манай эдийн засагт зээл жилд 20 хувиас илүү өсөх нь зохистой биш. Энэ нь богино хугацаандаа эдийн засгийн өсөлтийг дэм-жих ч дунд, урт хугацаан даа тогтвортой биш. Үүнийг өнгөр сөн цаг хугацаа бидэнд харуулж байгаа.

-Энэ оны хувьд Монголбанк зорь сон зорилгодоо хэр ам-жилт тай хүрсэн гэж үзэж бай на вэ?

-2017 оны үндсэн чиглэлийн гол зорилго нь макро эдийн засгийг тогтворжуулах, эрх зүйн шинэчлэлийг хийж, сахилга хариуцлага, засаг-лалыг сайжруулах суурийг тавих байсан. Макро эдийн засгийг тогтворжуулахын тулд нэгдүгээрт, инфляцыг най ман хувиас хэтрүүлэхгүй, хоёр дугаарт, валютын нөөцийг нэмэгдүүлэх, төлбөрийн тэнц-лийн дарамтыг бууруулах бай сан. Хоёрдугаарт, валютын нийт албан нөөц одоогийн байдлаар өнгөрсөн оны эхнээс 400 гаруй сая ам.доллараар нэмэгдсэн. Монголбанкны ва лютын нээлттэй позиц ес-дүгээр сарын байдлаар 809 сая ам.доллараар сайжирсан. Мөн Засгийн газартай хамтран гуравдугаар сард төлөх байсан Хөгжлийн банкны 580 сая ам.доллар, ирэх оны нэгдүгээр сард төлөх 500 сая ам.долларын Чингис бонд, зургадугаар сард төлөгдөх Димсам бондын эргэн төлөлтийг олон улсын зах зээл дээрээс бонд босгож дахин санхүүжүүлснээр төлбөрийн тэнцлийн дарамтыг бууруул-сан. Мөн энэ оны наймдугаар сард төлөх байсан Хятадын Ардын банкнаас 2013 оноос хойш своп хэлцлийн хүрээнд авсан юанийн зээлийн эргэн төлөлтийн хугацааг гурван жилээр хойшлуулсан. Эдгээр нь эдийн засагт амьсгаа авах боломж олгоод байна.

Б.Ганбаяр/ЗГМ©

Инфляцын түвшин2017 оны эхний 9 сарын байдлаар

2017.022017.01 2017.03 2017.04 2017.05 2017.06 2017.082017.07 2017.09

1.0

2.03.0

4.05.06.07.0

8.0

ҮСХ©

Улаанбаатар хотУлсын хэмжээнд

нэмэгдэж байна. Банкууд энэ зээлийг маш ихээр гаргаж байна. Энэ нь тийм ч сайн үзүүлэлт биш. Өрхийн өр ихээхэн нэмэгдэх нь ирээдүйд эдийн засагт сөрөг нөлөөтэй. Мөн санхүүгийн салбарт эрсдэл хуримтлагдаж байгаагийн илрэл юм. Тухайлбал, эдийн засаг дахь өрхийн нийт өр 2012 онд гурван их наяд төгрөг буюу жилийн нэрлэсэн

Инфляц энэ оны эцэст

7-8 хувьтай гарах төлөвтэй

байна


Эдийн засаг

Монголын хөрөнгийн биржийн “MSE ALL” индекс мягмар гарагт 1152.97 нэгж болж, 0.03 хувиар өсөв. Энэ өдөр 32 компани арилжаанд оролцлоо. Үүнээс 19 компанийн хувьцааны ханш өсөж, 11 компанийнх буурчээ. Хоёр компанийн хувьцааны ханш тогтвортой байсан бол “Авто импекс”-ийн хувьцааны ханш хамгийн өндөр буюу 15 хувиар өссөн байна. Харин “Улсын их

дэлгүүр”-ийн хувьцааны ханш хамгийн өндөр буюу 8.26 хувиар уналаа. Хөрөнгийн зах зээлийн үнэлгээ 2.2 их наяд төгрөгтэй тэнцжээ. Монголын хөрөнгийн бирж өдөрт дунджаар 400 гаруй сая төгрөгийн гүйлгээ хийж байна. Хөрөнгийн биржийн хувь нийлүүлсэн хөрөнгийн хэмжээг 20 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдүүлж, үнэт цаасны бүтцэд СЗХ өөрчлөлт оруулсан.

Хөрөнгийн биржийн “MSE ALL” индекс 0.3 хувиар өсөв

МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖ

Тухайн өдөр арилжаалагдсан хувьцаа

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНООАПУ ХК APU 739.26 0.39% 11/7/2017ГОВЬ ХК GOV 23600 0.34% 11/7/2017МИК ХК MIK 11000 -3.08% 11/7/2017МАХИМПЕКС ХК MMX 2501 -2.91% 11/7/2017МОНГОЛ ШУУДАН ХК MNP 560.77 0.14% 11/7/2017СҮҮ ХК SUU 215.24 -0.21% 11/7/2017ТАВАНТОЛГОЙ ХК TTL 9590 1.43% 11/7/2017АДУУН ЧУЛУУ ХК ADL 2750 -1.79% 11/7/2017БАГАНУУР ХК BAN 2534 -2.73% 11/7/2017БЭРХ УУЛ ХК BEU 750 -6.25% 11/7/2017БАЯНГОЛ ЗОЧИД БУУДАЛ ХК BNG 36500 2.82% 11/7/2017АРИГ ГАЛ ХК EER 3700 -2.63% 11/7/2017ХАЙ БИ ОЙЛ ХК HBO 62 0% 11/7/2017ХӨХ ГАН ХК HGN 75 0% 11/7/2017ЖЕНКО ТУР БЮРО ХК JTB 63.83 1.43% 11/7/2017МОНГОЛЫН ЦАХИЛГААН ХОЛБОО ХК MCH 547.5 1.39% 11/7/2017

▲▲▲▼▲▼▲▼ ▼▼▲▼

◄►◄►▲▲

МОНГОЛД ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛДАГ ГАДААД КОМПАНИУД

ТҮҮХИЙ ЭД

НЭР СИМБОЛ НЭГЖ ХАНШ ($) ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

АЛТНЫ СПОТ XAU унци 1276.22 -0.45% 11/7/2017

ЦАГААН АЛТ PLA унци 930.1 -0.52% 11/7/2017

МӨНГӨ SIA унци 17.08 -0.9% 11/7/2017

ЗЭС (COMEX) HGA фунт 313.7 -0.65% 11/7/2017

ТӨМРИЙН ХҮДЭР TIOA тонн 62.74 +5.34% 11/7/2017

WTI ТОС CLA баррель 57.64 +0.51% 11/7/2017

БРЕНТ COA баррель 64.6 +0.51% 11/7/2017

БЕНЗИН XBA 183.34 +0.19% 11/7/2017

БАЙГАЛИЙН ХИЙ NGA Mmbtu 3.141 +0.22% 11/7/2017

НҮҮРС (NYMEX) QZA тонн 336.55 +0.21% 11/7/2017

НҮҮРС (NEW CASTLE) XWA тонн 87.65 +0.98% 11/7/2017

ЭЛСЭН ЧИХЭР SBA фунт 0.145 -0.34% 11/7/2017

БУДАА RRA центнер 11.52 -0.26% 11/7/2017

БУУДАЙ WA бушель 428.25 -0.58% 11/7/2017

КАКАО CCA тонн 2109 +2.58% 11/7/2017

КОФЕ KCA фунт 1.255 +1.29% 11/7/2017

Энэхүү ханшийн мэдээлэл нь хүснэгтэд заасан өдрийн 15 цагийн байдлаарх дүн тул үүнээс хойш өөрчлөгдсөн байх боломжтой.

▼

▼

▼

▼

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▼

▼

▼

▼

▲

▲

RIO TINTO RIO ASX AUD

WOLF PETROLEUM WOF ASX AUD

PETRO MATAD MATD LON GBX

ASPIRE MINING AKM ASX AUD

GUILDFORD COAL GUF ASX AUD

PROPHECY DEVELOPMENT PCY TSX CAD

TURQUOISE HILL RESOURCES TRQ TSX CAD

SOUTHGOBI RESOURCES SGQ TSX CAD

XANADU MINES XAM ASX AUD

ENTREE GOLD ETG TSX CAD

НЭР СИМБОЛ ХАНШ (нэгж) ӨӨРЧЛӨЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

NASDAQ COMPOSITE CCMP 6786.438 +22 +0.33% 11/7/2017DAX INDEX DAX 13498.85 +30.06 +0.22% 11/7/2017TORONTO STOCK EXCHANGE SPTSX 16092.21 +72.05 +0.45% 11/7/2017S&P/ASX 200 AS51 6014.341 +60.56 +1.02% 11/7/2017S&P 500 INX 2591.13 +3.29 +0.13% 11/7/2017SHANGHAI COMPOSITE SHCOMP 3413.575 +25.4 +0.75% 11/7/2017DOW JONES INDUSTRIAL AVERAGE INDU 23548.42 +9.23 +0.04% 11/7/2017TOP 20 MSETOP 20973.45 +80.52 +0.39% 11/7/2017FTSE 100 UKX 7568.05 +5.77 +0.08% 11/7/2017HANG SENG HSI 28994.34 +397.54 +1.39% 11/7/2017NIKKEI 225 NKY 22937.6 +389.25 +1.73% 11/7/2017

▲▲▲ ▲▲▲▲▲ ▲▲▲

ДЭЛХИЙН ГОЛЛОХ ИНДЕКСҮҮД

НЭР СИМБОЛ БИРЖ ВАЛЮТ ХАНШ ӨӨРЧЛӨЛТ % ОГНОО

74.74 +2.06% 11/7/2017

0.019 -5% 11/7/2017

6.625 +1.89% 11/7/2017

0.015 -6.25% 11/7/2017

0.013 -7.69% 11/7/2017

4.95 +5.32% 11/7/2017

4.09 +2.25% 11/7/2017

0.195 +11.43% 11/7/2017

0.67 +6.35% 11/7/2017

0.3 -3.33% 11/7/2017

▲

▼

▲

▼

▼

▲

▲

▲

▲

▼

MSE АLL индекс(нэгжээр)

2017 9/20177/2017800

900

1,000

1,100

1,200 1152.97

АЖ ҮЙЛДВЭР

Дорноговийн тэгш талаас оргилж буй монгол газрын тосыг эцсийн бүтээгдэхүүн болгох үйлдвэрийн бэлтгэл ажил ид өрнөж байна. Хуваарийн дагуу энэ сард үйлдвэрийн нарийв чил сан ТЭЗҮ-ийг боловсруулж дуусах юм. 1991 онд анх газрын тосны тухай хууль баталснаас хойш уг үйлдвэр яриа төдий бай сан ч өдгөө ийнхүү шаваа тави хаар зэхэж байна. Нэг тэрбум ам.дол ларын өртөгтэй тус үйлд-вэрийн барилгын ажил 2019 онд эхэлж, 2021 оны сүүлээр ашиг-лалтад орно.

Энэтхэгийн зээл, тусламжаар Дорноговь аймгийн Сайншан-дад босох уг үйлдвэрийн гол зо-рилго нь дотоодын газрын тосны бүтээгдэхүүний хэрэгцээг бүрэн хангах явдал. Өдгөө манай улс хэрэгцээнийхээ 93 хувийг ОХУ-аас, 4.6 хувийг БНСУ-аас, 1.6 хувийг БНХАУ-аас импортолж буй. Өнгөрсөн онд 1.2 сая тонн газрын тосны бүтээгдэхүүн импортолсон. Харин экспортод төдий хэмжээний түүхий газрын тос гаргажээ.

Хэрэв Сайншандын үйлдвэр ашиглалтад орвол жилд 1.5 сая тонн газрын тосны бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, гадагш чиглэсэн валютын урсгал 25-30 хувиар буюу нэг тэрбум орчим ам.доллараар татарна гэсэн тооцоо бий. Үүнийг дагаад ам.долларын ханш 18-25

Цагаа олоогүй үйлдвэр Парисын хэлэлцээрийг зөрчих үүГазрын тос боловс-руулах үйлдвэр тогтвортой хөгж-лийн бодлоготой зөрчилдөж байна

Б.Баярмаа@bayarmaaZGM

хүртэл хувиар буурах аж. Түүнчлэн, дотоодын нийт бүтээгдэхүүн 10 гаруй хувиар өснө, иргэдийн худалдан авч буй шатахуун литр тутамдаа 100 төгрөгөөр хямдарна. Үйлдвэрийн барилга угсралтын ажлын үед шууд ба шууд бус 1000-1500 ажлын байр, ашиглалтад орсны дараа 600 орчим тогтмол ажлын байр шинээр бий болно гэж үзжээ.

Энэ мэтээр бид газрын тосоо өөрсдөө эцсийн бүтээгдэхүүн болговол олон давуу тал бий. Гэвч дэлхий нийт хүрэн эдийн засаг, цаашлаад хүлэмжийн хийн эх үүсвэр болдог газрын тосноос татгалзаж эхэлж буй энэ үед цагаа олсон уу гэсэн эргэлзээ төрүүлж байна.

Жил гаруйн өмнө НҮБ-ын гишүүн орнууд уур амьсгалын өөрч лөлтийг сааруулж, хүлэм-жийн хийн ялгарлыг багасгах Парисын хэлэлцээр баталсан. Манай улс уг хэлэлцээрт нэгдэж, 2030 он гэхэд хүлэмжийн хийг 14 хувиар бууруулна гэдгээ амласан. Үүний тулд дэлхийн хүлэмжийн хийн гуравны нэгийг дангаараа “үйлдвэрлэдэг” газрын тосны

хэрэглээг багасгах зайлшгүй шаардлага тулгарч буй. Гэвч 2021 онд ашиглалтад орох газрын тосны үйлдвэр барих гэж буй нь энэ бодлоготой тэрсэлдэж байна.

Сайншандын газрын тос боловсруулах үйлдвэр 11-12 жилийн дараанаас зээлээ төлж, хөрөнгө оруулалтаа нөхөх тооцоо бий. Тодруулбал, ойролцоогоор

2033 онд үйлдвэр ашгаа өгч эхэлнэ. Гэтэл дэлхийн 160 гаруй орон манайх шиг газрын тосны хэрэглээг эрс бууруулна гэсэн зорилго тавиад байгаа тул “хар алт”-ны зах зээлийн дүр төрх манай үйлдвэрийг хүлээлгүй хувьсаж эхэллээ.

Парисын хэлэлцээр үр дүнгээ өгнө гэж үзэж буй шинжээчид 2020 оноос газрын тосны хэрэглээ буурна гэж таамаглажээ. Тиймд энэ салбарын компаниуд богино хугацаанд бага хөрөнгө зарцуулах төслүүдэд анхаарлаа хандуулж эхэлсэн. Ирээдүйд газрын тосноос аль болох татгалзаж, байгалийн хий, электрон зайд түлхүү хөрөнгө оруулна гэсэн компаниудын тоо нэмэгдэж буй талаар ОУВС-гийн таваарын асуудал эрхэлсэн ахлах төлөөлөгч Раба Арезки онцолжээ. Үүнээс гадна нийлүүлэгч орнууд Парисын хэлэлцээрийг дүгнэх 2030 оноос урьтан ихээхэн ашиг олохыг хичээж байгаа.

Мэдээж, ойрын жилүүдэд газрын тосны бүтээгдэхүүний хэрэг лээ ор тас алга болохгүй. Энэ түүхий эдийг нийтийн тээвэр, үйлд вэр лэлээс халахад урт хуга-цаа шаардана. Гэхдээ АНУ болон БНХАУ-д автомашины түлшний стандарт улам чангарч, бага шата-хуун хэрэглэхийг шаардах болсон. Хятад, Энэтхэг зэрэг агаарын бохирдол ихтэй орнууд ний-тийн тээврээ автобензин, дизель түлшнээс өөр эх үүсвэ рээр тэжээх арга идэвхтэй хайж байна. Үүнийг дагаад Tesla, Chevrolet, Nissan зэрэг авто машин үйлдвэрлэгчид цахилгаан машиныг хямд үнэтэй нийтийн хэрэглээ болгохоор ширүүн өрсөлдөөн өрнүүлж буй.

Дэлхийн зах зээл, газрын тосны салбарын өнөөгийн дүр төрх ийм байна. Харин Сайншандын газрын тосны үйлдвэр ашгаа өгч, хөл дээрээ босохын цагт Парисын хэлэлцээрийн шахаанд орж, үйл

ГАЗРЫН ТОСБОЛОВСРУУЛАХ ҮЙЛДВЭР

Хөрөнгө оруулалт (ам.доллараар)

БОРЛУУЛАЛТ ЦЭВЭР АШИГ

Боловсруулах үйлдвэр

сая

тэрбум ам.доллар (жилд)

700

1.1

Газрын тос дамжуулах

хоолой

сая

сая ам.доллар (жилд)

264

43

НИЙТ 1 ТЭРБУМБүтээгдэхүүн (мянган тонноор)

560

670

107

Автобензин

Дизель түлш

Шингэрүүлсэн шатдаг хий болон бусад

Нийт

сая тонн газрын тосны бүтээгдэхүүн1.5

УУХҮЯ©


Монгол Улсын газрын тосны бүтээгдэхүүний импортын хэмжээ, хэтийн төлөв(мянган тонн)

2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2016** 2018** 2020**

1,400.0

1,200.0

1,000.0

800.0

600.0 441.4

884.1

1,407.9

1,191.6

965.3

1,227.01,201.0

1,255.0 1,369.6

400.0

200.0

0

ТӨСӨЛ ХЭРЭГЖИХ ҮЕ ШАТ

Төслийн нарийвчилсан ТЭЗҮ боловсруулах гэрээ

Нарийвчилсан ТЭЗҮ боловсруулж дуусах

Ерөнхий зураг төслийн ажил

Нарийвчилсан зураг төсөл, инженерийн ажил

Технологийн иж бүрдлийн захиалга, хангамж ба барилгын ажил эхлэх

Барилга угсралтын ажлын дунд шат

Үйлдвэр болон түүхий тос тээвэрлэх дэд бүтцийг улсын комисс хүлээн авах

Боловсруулах үйлдвэрийн туршилтын үе шат

Боловсруулах үйлдвэр бүрэн ашиглалтад орох

2017.06

2017.11

2018.02

2018.10

2019.01

2020.01

2021.05

2021.07

2021.10

ажиллагаа нь саарах юм биш биз гэсэн эргэлзээ байна. Бид гадагш экспортлохгүй, дотооддоо хэрэглэж болно. Гэвч хэдэн жилийн дараа их хэмжээний хөрөнгө, олон жил зарцуулсан үйлдвэрээ хаах уу, олон улсын өмнө хүлээсэн үүргээ зөрчих үү гэсэн сонголт манай Засгийн газрын өмнө тулгарах нь дамжиггүй. Хэрэв бид 20 гаруй жил ярьсан үйлдвэрээ улстөржүүлэлгүй эртхэн ажил хэрэг болгосон бол үр шимийг нь хангалттай хүртэх байсан. Гэтэл ийнхүү дэлхий нийтийн хэрэглээ, газрын тосны салбар өөр зүгт хандсан үед өндөр өртөгтэй үйлдвэр байгуулж буй нь цагаа олоогүй ажил болж байна. Тооцоо судалгаагаа маш нарийн, чамбай хийхгүй бол төрөөс татаас авдаг “үхмэл” үйлдвэрүүдийн тоог нэ гээр нэмж магадгүй нь.

сонины цахим хуудас Xopom.com News.mn …...мөр нийгмийн...

Documents

Transcript of сонины цахим хуудас Xopom.com News.mn …...мөр нийгмийн...