صحيح الأذكار (PDF)...3 راــــــكذلأا حيحص ةمدقم لط ع ، عب...

صحيحاألذكـــــــار

wشبكة w w . a l u k a h . n e t

يح األذكــــــارصح 2


3 اريح األذكــــــصح

مقدمة

هلل وحده، والصالة والسالم عؾى ما كبي بعده، وعؾى آله الحؿد

صحبه أجؿعقن، وبعد،و

الـبوية عـد كل مـاسبة يجعؾفم ار عؾى األذكار غتعويد الصفإن

مستؿر بـبقفم عؾى صؾة دائؿة برهبم جل جالله، واقتداء

.

التؾؿقذ الحديث كامال يجعؾه يربط الذكر الؿشروع بلجره وتحػقظ

الؿرتتب عؾقه، فقـشط إلى الؿحافظة عؾقه.

جؿعت هذه األذكار الـبوية ألبـائـا، وبـاتـا يف دور تحػقظ ولذلك

الؼرآن الؽريم، وكذلك إلخواكـا الؿبتدئقن يف تعؾم العؾم الشرعي

صريق التزام واستؼامة عؾى شرع اهلل.كبداية عؾى

يف كل مـاسبة عؾى ذكر واحد فؼط، وذكرت من أخرج واقتصرت

عؾى حػظ الحديث بتخريجه، فقؼول مثالالحديث: لقتعود الؼارئ

، وهؽذا.«روى البخاري عن أبي هريرة»

لحػظ تخريجات األحاديث جعؾت األذكار التي يف وتقسقرا

م البخاري، ثم مسؾم، ثم أبي داود، ثم الرتمذي، ثالصحقحقن متتابعة،

وهؽذا.



كل من حػظ حديثا من هذه األحاديث أن يطبؼه يف حقاته وأوصي

ة العؾم يف العؿل به.العؿؾقة: ألن برك

ي الجؿقع أن كثرة ذكر اهلل ولقعؾم تحقي الؼؾب، وتؼو

.اإليؿان، وتجعل العبد قريبا من الرحؿن

اهلل أن يرزقـا الصدق واإلخالص يف الؼول والعؿل، وأن وأسلل

يـػعـا هبذا الؽتاب، وأن يؽتب لـا جؿقعا به األجر والثواب كاتبا،

ؾؿا.ا، ومتعومعؾؿ

اهلل وسؾم وبارك عؾى محؿد، وعؾى آله، وأصحابه، ومن وصؾى

سار عؾى هديه إلى يوم الدين.

الػؼقر إلى عػو ربهوكتبه

بن عبد السالم باليوحيد

هـ1341رمضان لعام 8



ء -1 ؿ اخللى ء ديػي ديعىي عيعى و يف الص ةل ى ف ث

ى نى أ / خى فى اجلب ، ىىةؿى كى

ءى ىىةؿى ى اخللى » /إذىا دىػى ى ثذي ـي ى

إني أ ي ال .(1)«اخلجير كىاخلجىةار

أذكر اجلـ -2ي يف عيعى ب الص

ى أ يؿى خى ؿى اجلب ىىةؿى /ىىةؿى ، ةى ي

/ «كىل إذىاى أ زي ؽي ظى

ى إلى أ ام ض نؿى هي يى ي نى امى نؿى

اػىح ي ،إزىارق ثؽى ة يىؽرم لى نىإ ي ى ىهى ػى ىي ،ـى ؿي ثي يي ى /حى ثةقفخي رىبي ب كىطى ى صى ب ر كى

ىي أ في خى إف ،ذى مكى

ىة ػ جىهك أ ى ،نىةرحى

إف ة كى ى ذى رقىىة أ ى ؾ ة نىةظهى ى ؼي ث هى تى جىةدىؾى ث ةليى ـ .(2)«الص

ي عيعى اء كيف الص ى ابى ـى زبو ث ىىةؿى /ىىةؿى عىتىيخى إذىا»/ اجلب

ىى أ فى ظضى مى

أ ىط ذى ءىؾى ذى كيطي

ة لى ،لص ضؿ ثي ى اطػى ى عى ميي ى حى ،ال ثي /ىي ي خي ال قى

ى أ

ى كىصه طخي ،إحلى نى مؿم كىىى أ تي ،إحلى

ؿم كىاجلأ ى ؽى دجىحن إحلى رى

جىحن رى ى كى لى ،إحلىىأ ضى لى مى ة كى ضى ى ى ى إل ،إحلى ي خي ال ى آ

ى م ثسذىةث خى ال ـى ىى ،أ بجىجيي م كى خى ال رقى

ىخ نىإف ،أ ي

ى ىذ خى حلىىة نىأ ى اهػؿى ،عى ي ة آػؿى كىاصفى ي ى تىذىكى /ىىةؿى ،«ث

ة ى دتي ى نىؿىد ة، اجلبي عى ى ىلخي نى » /ثى ي خي ال ى آ

(.473(، ومسؾم )131متػق عؾقه: رواه البخاري ) (1)

(.3889(، ومسؾم )3833اري )متػق عؾقه: رواه البخ( 1)



ى م ثسذىةث خى ال ـى ىخي ،«أ ى /ىي ل رىقي ى لى » /ىىةؿى ،كى ىبيي م كى ال

خى رقىى .(1)«أ

ؿب -3 ى ء ال ديعىي عيعى ا يف الص ـى جةسو ث ف ، خى

ىؿى أ الل رىقي

فى ؿي كى يي ؽى حى ؿب ـ ى ى لى » /ا ي ا اللي إل إلى ؾي فىي ي ى لى ،ال ؿش رىب اللي إل إلى افى ؾي ى لى ،افى رىب اللي إل إلى

ات ى ى رىب الك رض كىىرىب ال ؿش كى افى ؿي ى .«ا

يح -4 ـ ء اتلف ديعىي عيعى حى يف الص ى ة قى

ي أ خى يؽو ث ف ، زى

ىبي ابىحن أ ل

ىخ رقىى أ كتي /إحلى ف نى

ىضىت ىىؽ اثجىت أ ظي

ؽىة ى ى ،نىةم رقىىة نىأ ى ـى إحلى لى ؿي ،الك يىيي ة لل إف » /كى ؾى ى ػى

ىة أ ى كى

خػىى ،أ كي ءو كى قي شى ؽى م ـ كى ذىعتىكت ،مي تلىصب نى رقى ،«كى

ى ىخ نىأ

ي تييك ىي ـى ؛ـى ة يى ىة اجلب ذى ري نؿى كى ب نىؿي يف الصضؿ ي اجلبي ظى جىهكي ؿي كى فيى خ تىذىيى ةطى هى يىة ذى اجلبي خى

ةؿى يى ي ذى فؽه لى ة /قى ا ى ؾى ؿى يىة ى ؾق »/ ىىةؿى ؟!الل رىقي ىة رىحىحه ى فى ب يف اللي كىطى ي ىي ةءى ى مى جىةدق لى ،ـ ي كى اللي يىؿظى

جىةدق ىةءى إل ـ .«الؿحى

(.3883(، ومسؾم )149متػق عؾقه: رواه البخاري )( 1)





ي أظؽه -5 ي إذا قةث ة ييؿي الصةاي عيعى ب يف الص

ى أ ةى خى يؿى ؿى ف ، ي


ـي » /ىىةؿى يىة حه الصي لى ،يىؿنير نىلى ،صي كى ى إف ،يى كىؤه ي امؿي ى ك ىىةدى

ىي أ ى ةتى مى يىيي ه إني /نى ةا تىي صى ؿ م ،مى جىهس كىال

ؼي بيىؽق ي ي خلى نى ةا غيىتي الصىؽى أ ةلى الل ـ تىفى ريط ،املك

تيؾي ي حى ى ة فى ي ،غى اثى ى ي ،كىشى دى ى كىمى صل ىـي ؛أ يىة ،ل الصي

ىأ ـم ىةكى ص

ى أ

ىحي ،ث ش كىالكى ة ثفى ى سىةل ى .«أ

ى إديةف الـكصح -6 ء ىج عى ادلي عيعى يف الص اث جةسو ـى جيقي خى اجلب حى

ىىةؿى /« ى ف لى أ زي ؽى ظى

ىتى إذىا أ

ىي أ ى ى

/ىىةؿى ،أ ثةق ،الل ي يب ال ةفى ىةصى يػى ةفى ،الن يػى يت الن ة كىصى ىة ى رذى زى ضى ،رى يي ذى

ة ى ي ه ثىحى دلى كى ى ل .«قي يىضيءي الىظت -7 ديعى

ي عيعى ةفى يف الص ى ىي قي خى ىدو ث خي /ىىةؿى صي ية ةلكن ؿى صى ف اجلبي ى لى رىصي ىكتىجةف كى ة ،ي ى ي ؽي ظى

ى ؿ احى نىأ

ي ي خ كىص ؼى اجذىهى ي كى كدىاصيىةؿى ،أ يى ي إني »/ اجلب ذى ى ـ ى لى

حن ى كى ى ة ل ى ى تى ىىةل ى ي ذى ة خى ؽي ى ،يى ى ذي /ىىةؿى ل ـي ى

ةف ثةلل أ يػى الن





تى ى ي ذى ة خى ؽي ى ا «يى ي ةل يى ي ذى / ىىةؿى اجلب إف /لى

ذ » ةف ثةلل تىفى يػى الن ةؿى ،« يى /ذى ى فه ب كى ي .؟!صيهؿ -8 ؿ الؿصع الك ذ

ي عيعى يف الص جؽ خى الل خى ؿى ث ى ف ، خيىؿى أ رىقي

فى الل ى إذىا كى هى رى كو ـ ك كىىش أ ك ظى

ىةو أ ؿى ي خي بي ييسى

ى ي عى ىؼو كي رض شىى ال ثى دىسجريىاتو زىلى ؿي ثي يي ى لى »/ حى إل إلى

قي اللي ى لى كىظؽى ي ي شى ي ،لى ي لى ي امل لى ؽي كى ى ،ال ي ى كى ي عى ءو كي شىفى ،ىىؽيؿه فى آيجي كفى دىةاجي ثؽي بيىة عى كفى لؿى ؽي ة ؽى ،ظى ؽى قي اللي صى ؽى ـ ،كى

ى ىصى قي كى جؽى ـى ،خى ـى ى ابى كى ـى ظىقي ال .«كىظؽى

؟-9 ى ـي ع الاكنؿ إذا قى ل يمى ييؿىد الكي عيعى يف الص ىف خى ن

ى أ و ث ةل اجلب ىىةؿى /ىىةؿى ، ى

/«ى إذىا قى ىيسي ي ـى ىذىةب أ ا ،ا ي ل يي /ذى

ىيسي ـى .«كى كيو الةر ادل -11 ي ء ـؽى قةع صيةح ادلي عى

ي عيعى يف الص ب خىىةى أ يؿى ؿى ف ، ي

ى اجلب أ

إذىا»/ ىىةؿى فذي ح صيىةحى قى يىسى ا ادلي ي لى اللى نىةقأ


(.1433(، ومسؾم )1571( متػق عؾقه: رواه البخاري )1)




ة نىظ ى ت نىإجىأ ىاكن رى إذىا ،مى كى فذي يوى قى ةر ى ى ذىفى ال ثةلل ذيكاذى

ةف يػى الن ي ، ل نىإىأ ةنة رى يػى .«مى

ى -11 ي إذا ؽحى املك ة ييؿي املكي عيعى ب يف الص

ى أ ةى خى ثنى / ىىةؿى ثىسؿى

ىه أ ى رىصي عى

و ؽى رىصي ةؿى ، اجلبي ـ يى ى »/ ذى يى فخى كى يوى رىػى خيى ةظج فخى ،صى يوى رىػى ى خي ةظج ارنا «صى مؿى »/ ىىةؿى ثي فى ى كى

سي ة ةدظن ةقي ى ػىىىةىحى لى أ مى يىيي ظكتي /نى

ىنة أ ي كىاللي نيلى كحجي ظى

لى زىكي كىيى أ ا الل عى ؽن ظى

ىي ،أ ظكجي

ىا أ ؾى ا ى ؾى كى فى إف كى ي كى فى ى حى ذىل

ي ». ؽى اهـع ة يييةؿي ـ -12

ي عيعى يىتى يف الص زى علو ثخ خى ف صىى اجلب أ

ى ة دىػى ى ىي عن ـى ؿي ،نـى يي ى لى »/ حى ه اللي إل إلى ي كىؿىب لفى ىبى شى ـى نيذطى ،ىىؽ ارتى احلى ـ جى رىد صي

جى يىأ صي

أ ى كى

ي س ؾق وى «ى ، كىظى ـ ثإصجىف ة ى ب ات ال ة كى ى ي يىتي /ىىةىخ ،دى زىعلو ثخي خي ،صى يي ؿى يىة /ذى ي ،الل رىقي جى

ىذيىة أ فى كى ةلي ؟!،الص

»/ ىىةؿى ى إذىا جىفى ثي .«اخلجىري ىي -13 كاتلعيؽ اتكبيط نظ كاتلي


(.3419سؾم )(، وم1551( متػق عؾقه: رواه البخاري )1)




عيعى ةى ي يف الص يؿى ؿى ي ب ى أ ؿى الل ،خى ف رىقي

ىأ

/ ةاىحى » ىىةؿى ـو ؽق يف يى بى ةفى الل كى جعى / قي ىىةؿى ىبىؽ الىعؿ ى زى س ىخ إف كى ةيىةقي، كى ػى خ ػى ػ ةو، ظي ؿ .«مى

ؽي نى ات -14ي عيعى كفي يف الص مى جؽ الل ث خى ة دو خى ي / ىىةؿى

ة لى ؿي اتلعيحي يف الص مي ،جىيي يكى ن ، ،كى ى بىفضو ىة عى ي بىفظي ي يكى ي كىؿي الل ي رىقي فى / نىكى ةؿى يى ا/ اتلعيةتي لل » ذى ي ل ىي

رىحىحي الل ة اجلب كى ى حىى أ ىي ـى ـي لى ، الك ييجىةتي اػ ىاتي كى ى الص كى

ى ف لى إلىىؽي أ ى م

ى، أ ةليى جىةد الل الص ـ ى ىيىة كىعى ـى ـي لى ، الك ي دي كى بىؿى كى

ى ل ذى ذي فى إذىا ذى ي، نىإسيلي رىقي قي كى جؽي ا خى ؽن ى ف مي

ىؽي أ ى م

ىأ ، كى إل اللي

جؽو ي خى ى كي عى ذي ؽ قى يى طو يف لل ذى ة رض صىىال ةء كى ى .«الك

قح -15 ىق ثيلى ثةلي عيعى ب يف الص

ى أ ةى خى يؿى ؿى ؿي ىىةؿى ، ي الل رىقي

/« تةفي يىأ يػى الن زي ؽى ظى

ىؿي أ يىيي /ذى ىوى ى ا ػى ؾى ؟ى

ىوى ى ا ػى ؾى ؟ى ىوى ى ا ػى ؾى ت ؟ى ؿى ظى يي /حى ىوى ى ى ػى ب نىإذىا ؟رىي ىلى حىكذىفؾ ثى ثةلل نى حلىجذى .«كى

ؿ -16 ي الي نظ



(. 143(، ومسؾم )4175( متػق عؾقه: رواه البخاري )4)



ةرم كىل اليؼى رى ب خىىسى أ اجلب ىىةؿى /ىىةؿى ، مي

/« ي سى م ى ؿي ال ي ي يىؾ ب م رى ؿي لى كىال ي ي يىؾ ب ي رى سى ىاملييخ احي .«كى

ـ أذكري الق -17 تييةظ اجلةرم كىل اليؼى رى حى خى حهى ؾى فى /ىىةؿى ، ظي اجلب كى

رىادى إذىاىف أ

ىـى أ ىة ى »/ ىىةؿى حى ثةق ي تي ال مي

ى أ

ظيىةىأ إذىا، «كى ؼى كى اقتىييى ىة ؽي »/ ىىةؿى ى م لل ال ظيىةىة ال

ى أ

ة بىفؽى ةتىىة ى ىى أ إحلى ري كى .(2)«اجني

ةب إل املكضؽ -18 ى ءي ال ديعىةرم كىل اليؼى جؽ رى خى الل خى جةسو ث ي ، خى

ىىىؽى أ رى

ؽى ؿ ـ ؼى ؛ الل رىقي ؾى نىةقتىييى نىتىكىىأ ىط دى ى كى ي كى

ؿي يي ڈ ژ ژ ڑ ڑ ک ک ک ) /حى

( ک گ گ گىأ ؿى يى ء ذى لى ؤي اليىةت ى

ت ى ظى ذى ةى ػى رى ،الك ـى ثي ل ىىة ذىي نىصى كفى ةؿى ،رى غىىة نىأ ى ـى ذي اييىة

عى ي الؿ دى كى ضي ،كىالك ىؼى ثي ـى اصى ىة ت ذى غى ظى ،جىهى ى ثي فى ى ذى ذىلثى اتو زىلى ؿ ةتو قخ مى فى كى ،رى ى ذى كي ىكذىةؾي ل ي

يأ ىط يىذى كى

يأ يىيؿى ء كى لى ؤي ى

،اليىةت كدىؿى ثيىثو أ ذفى ،ثسىلى

ىجى املؤىذيفي نىأ ؿى ة إلى نىؼى لى ى الص ي كى

ؿي يي »/ حى ي ال ب يف اصفى رنا ىى يف ي ةن كى رنا لكى ،ي اصفى يف كى

(.5317صحقح: رواه البخاري ) (1)

(.5413البخاري ) صحقح: رواه (1)



ع رنا قى ،ي اصفى م يف كى رنا ثىصى ،ي اصفى كى ف رنا ػى ،ي ةم كى ى

ىا أ رن ،ي كىاصفى ق رنا نى ،ي ت كى رنا تى ،ي ي الػن ـ ى

رنا أ .«يءي القذهذةح -19 ديعى

ةرم كىل اليؼى رى ب خىىةى أ يؿى ؿى فى ىىةؿى ، ي ؿي كى الل رىقي

خي ي ىك جري بىيى ي بىيى اتل ة كى اءى دىحن ايؿى ،إقاكىخي يي ب /ذى

ىمي ثأ

يأ ؿى يىة كى ى الل رىقي دي جري بىيى إقاكى ة اتل اءى ايؿى ة كى ى

ؿي ؿي »/ ىىةؿى ؟تىيي ىيى /أ ي ؽ ال ـ بىيى ثىحن ثىة ةيىةمى كى ػى ة ػى ى ؽتى ى ـى ثىة

ؽ بىيى ،كىامللؿب املش ي ن ال ةيىة جىيي اخلػى ة ى ىق ى بي حي اثلبيىضي

ىىف ال ن ادل ، ي ال ةيىةمى اكك ػى ش ثةملةء ػى اثل كى

ىد ابى .«كىع -21 ى الؿ نؿ ءي الؿ ديعى

ةرم كىل اليؼى رى ىف خى نى أ و ث ةل ف ى


كتى ة رى ي ؿعى ػنىصي نىؿىقن على خى ي نىضي ي مي ى حى ،ال

ل ةن نىصى لى ى صى ات ى ى ى الص ي ؽه كى ـ يىة ىىة قي نىصى رىاءى ا كى دن في ة ،ري ى نىىؼى ة»/ ىىةؿى ،اصى ى ى إج ف ـي صي ة ى ال حليؤتى ل نىإذىا ،ث ة صى ن ىىةاا ة نىصى ن ؿى نىإذىا ،ريىة كى ا رى في ى إذىا ،نىةر ؿى كى ذى ا رى في إذىا ،نىةرذى /ىىةؿى كى

(.5415صحقح: رواه البخاري )( 1)




ؿى اللي قى ى قي ل ؽى ا ،حى ي ل يي بىة /ذى ى رى ى ل ؽي كى إذىا ،ال ل كى ة صى ن ىىةاا ة نىصى ن إذىا ريىة ل كى ة صى ةلكن ا صى ة نىصى قن ي مى صي

ىفى أ .«في

ةرم كىل اليؼى حى كرى ـى رنىة خى قي رىانؿو ث رى ـ /ىىةؿى الة ة ي ن لي يى رىاءى يصى ة، اجلبي كى ى ؿى نى ذى ي رى قى

أ رى

ح فى ؿى » /ىىةؿى ،الؿ اللي قى ى قي ل ؽى ه ىىةؿى ،«حى قي رىصي رىاءى بىة /كى ى رى ى ل كى ا ؽي ال ؽن سرينا حى ييجنة ى كن غى جىةرى ي ة ،ذي ى ىؼى نى »/ ىىةؿى ،اصى ى

ي ي ىة /ىىةؿى «؟املذىكىىيخي »/ ىىةؿى ،أ

ىأ حن رى ثيى ثظفى زىلى ىاكن كى ة مى ى كجى يىبذىؽري

ي حىة أ ى ؿي يىسذيجي ك

ى .«أ

د -21 ضي ء الك ديعىةرم كىل اليؼى رى حى عى خى فى /ىىةىخ ئنى اجلب كى

ؿي يي يف حى ـ ي دق ري ضي ى »/ كىقي ةى جعى قي ي بىة ال رىؽؾى بى كى ي .«ل اكهؿ ال

ؽ -22 الصلةي ع اجلبي ثفؽى اتنىةرم كىل اليؼى فت رى ى خى ةى ث ضؿى ى ـي ؿى يىة /ري رىقي

ة ،الل ىـي أ لى ى الك ىي ؽ ـى يى ذىةقي ذى ؿى يمى ،ـى ى ةي نى لى ى الص ىي ؟ـى

ا /"ىىةؿى ي ل /ىي ي ي ال ى صى ؽو عى ى ى مي ؽو آؿ كىعى ى ة ،مي ى يخى ى صى






ى ى آؿ عى ي ا ى ،إثؿى يؽه إ يؽه حى ،مى ي ى ؾ ثىةر ال ؽو عى ى ى ،مي آؿ كىعىؽو ى ة ،مي ى كخى ى ى ثىةرى ى آؿ عى ي ا ى ،إثؿى يؽه إ يؽ حى .«مى

ء القذؼةرة -23 ديعىةرم كىل اليؼى رى ةثؿ خى صى جؽ ث فى /ىىةؿى ، الل خى كى

ىة اجلب ي ي فى ةى القذؼى حي ر يف ةرى ميية ال ى ي ة ،كي رى لك كى

ؿآف ايي إذىا»/ مؿ ىىؿ ثةل ى ريى ذىي نى كفى ،رى ؿي ثي يي /حى ي إني ال

قذىؼرييؾى ىى أ قذىيؽريؾى ،ثف

ىأ ى كى د ؽرى ى ،ثيي ي ل

ىقأ

ىأ كى ى نىظ

ؾي ى ، افى لى ري تىيؽ نىإ ىؽري كىىي ،أ تىفى لى كى ي كى ى ـ ى

خى ،أىأ ـي كى ل ـى

ب يي ،الي ي خى إف ال ي ي ف تىفىىا أ ؾى مؿى ى

ىريه ال دين يف ل ػى

ةش فى ى ىجىح كى مؿم كىعىىك ،«أ

ى يف » /ىىةؿى أ ص مؿم عى

ى ،أ آص ،كى

رقي إف ،ل نىةىؽي ي خى ي كى ف تىفىىا أ ؾى مؿى ى

ىر ال دين يف ل شى

ةش فى ى ىجىح كى مؿم كىعىىك ،«أ

ى يف » /ىىةؿى أ ص مؿم عى

ى ،أ آص ،كى

ي ن ني نىةص نن خى اص كى ر ،خى اىؽي يري اخلريى ل كى فى ظى ،كى ثين رىطي مي ،ث يكى ي ي كى ذى ةصى .«ظى

أذكري الصجةح كاملكةء -24ةرم كىل اليؼى رى اد خى ؽ مى كسو ث

ى ا أ ـى جلبي ،

ييؽي » /ىىةؿى ةر قى ف القذلهىىؿى أ /تىيي ي خى ال

ى لى رىبي أ

ى خى إل إلىىىيذىن أ ىة ،ػى

ىأ ؾى كى جؽي ىة خى

ىأ ى كى ؽؾى عى ؽؾى خى ـ كى ة كى ى





فخي ذي ،اقذىػى ـي ىى أ ث ي ة شى ىفخي ى ءي ،صى ثي

ىى أ ى ى ل ذ ى ف ث لى ،ـى

ءي ثيىأ ى كى ى ب ل ي ،ل نىةكهؿ ،ثؾى لهؿي لى نىإ بى حى ي خى إل ال

ى /ىىةؿى ، «أ

« ى ة كى ى ى ةر ىىةل ى اجل ىنة ة مي ى ةتى ث ى ذى ى رى يى ف جىسى أ حي

ى ي ذى ىح أ ،اجل ى ة كى ى ى ىىةل الي ى ي ه كى ى ة مي ى ةتى ث ى ذى

ى ج ف رىىى ييصجطى أ ي ذى ى

ح أ .«اجلةرم كىل اليؼى كرى ب خى

ىةى أ يؿى ؿى ف ، ي


ىىةؿى/ « ى لى /ىىةؿى ى قي اللي إل إلى ى لى كىظؽى ي ي شى ،لىي ي لى ي امل لى ؽي كى ى ال ي ى كى ي عى ءو كي ـو يف ىىؽيؿه شى ةاىحى يى ةو ؿ مى

ىخ ي كى ؽؿى لى ش ـى ذجىخ رىىةبو ـى كي ي كى ةاىحي لى ىحو كى يىخ ،ظى مي ي كى خىةاىحي حيبىحو ىخ ،قى كى ي كى ةف اظؿزن لى يػى الن ي ى ى يى ل ت ذى سى ظى ،حي ى ل ت كى

ؽه يىأ ظى

ىى أ نظى

ىة ثأ ةءى م صى ؽه إل ث ظى

ىى أ ى ـى كثى

ى أ

ى ل .«ذىةف -25 ػى ءي يةء افؽكي كذم الك ديعىةرم كىل اليؼى ا رى ـى جةسو ث ى » / خى كبي ى اللي ةظى ف كى

ي كي ى ة «ال ى ى ي ىىةل ي ا قى ظيى إثؿىية ،اجلةر يف أ ى ى ىىةل ؽه كى ى مي

ا ظيى ي ا ىىؽ اجلةسى إف / »ىىةل ىفي مى ىسي ي نىةػنى ي ادى ـى ةنة نى ى ا إي ي ىىةل ىة كى كبي ى اللي ظى ف ي كى كي ى .«ال

(.3841صحقح: رواه البخاري )(1)





ءي -26 ديعى ي ىظةء ادل

ةرم كىل اليؼى رى ىف خى نى أ و ث ةل فى ىىةؿى ، ى ؿي كى رىقي

ؿي الل يي / »حى ي ذي إني ال ـي ىى أ ي ث ى ال ف ـى ،كىال

ـ ض افى كى كى ى ا ،كى اليؼ ىؿ ،كىاجلب كى كىطى ي ىجىح ،ادل كىكىةؿ .«الؿيصى

ة -27 فى كلدي ذي حيى ث ال

ةرم كىل اليؼى رى ا ـى جةسو ث فى /ىىةؿى ، خى اجلب كى يذي فى ى حي يى الكى ؿي ،كىالكى يىيي ة إف / »كى ى ي ثىة

ىفى أ كى

يذي فى ة حي ى ى ث ةخي ى ةؽى إق إقعى ذي ،كى ـي ىةت أ ى ح الل ثسى اتلة ي كي

ةفو يػى حو مى ة ى ،كى ي كى يو كي حو خى .«لىء إذا ـؿى املػؿي – 28 عى ادل

ةرم كىل اليؼى رى حى خى ئنى ف ، عىىؿى أ الل رىقي

فى ل إذىا كىىأ ؿى رى / »ىىةؿى املػى ي ييجنة ال ة صى .«ىةنفن

ء ـؽ -29 عى اهؿاغ اػفةـادلةرم كىل اليؼى رى ب خى

ىحى أ ى ة ى

يف ، أ

ى اجلب أ

فى ؿى إذىا كى ذى ي رى دى ةاؽى ؽي / »ىىةؿى ى ا لل ال سرين ييجنة ى غىكن جىةرى ي ريى ذي ف دى لى ى ىدعو كى لى مي كذىلنن كى ي مي بىة خى .«رى






ءي افيػى -31 ةس ديعىةرم كىل اليؼى رى ب خى

ىةى أ يؿى ؿى ا ي ـى جلبي ،

فى إذىا/ »ىىةؿى ػى خى زي ؽي ظىى أ

يىيي ؽي /نى ،لل ال حلىيي ي كى قي لى ػي

ىك أ

ىي أ ةظجي ى /صى ي ي ىىةؿى نىإذىا ،اللي يىؿحى ى /لى ي ؛اللي يىؿحى

يىيي ي /نى ؽيسي اللي حى ييص طي كى .«ثىةىسيجط -31 ي د كال في ء ـؽى الص عى ادلةرم كىل اليؼى رى ةثؿ خى صى جؽ ث ة»/ ىىةؿى ، الل خى ي

فؽىة إذىا ىة صى ب إذىا ،ى جلىة كى ـى جعىة ى .«قىـي يف الشي كافؿة -32 ىبي املعؿ يمى يي

ةرم كىل اليؼى رى جؽ خى الل خى ؿى ث ى ف ، خيىجيىحى أ دى

ؿ ى »/ الل رىقي ي لى ي ى ال ي ى ،لى ي ى لى لى ي شىى ى ى ل ي ؽى إف ،لى حى ال ى اجليف ى كى ى ي ل ال ى كى ى لى ، ي ى شى ى .«ل

ءي -33 ةري ديعى ت كالمؿ الكى اتلفضةرم كىل اليؼى رى ىفو خى ن

ىف أ

ى اجلب أ

جى ؿى ى إلى ػى يبى ة ػى ى ةءى لن نىضى فى ،حلى كى ةءى إذىا كى ة صى ن و ىى ي ييلريي لى ثى

يى ت ـى ة ،ييصجطى ظى ى صجىطى نى

ىخ أ ؿىصى دي ػى ي حى ةظي كى ى ث




(.1338حقح: رواه البخاري )ص (3)



اكى ى كى ة د ى كقي نىىأ ا ،رى ي ؽه /ىىةل ى ؽه ،كىالل مي ى حفي مي ةؿى ،كىاخل يى ذى

ي اللي / » اجلب كبىىؿبىخ أ يبى ػى جلىة إذىا إة ؛ػى ـى ى

ح ةظى ـو بكى ةءى ىى جىةحي نىكى ى صى ري .«املؾىءي دـكيح اجلهف -34 ديعى

ركل مك ي خى ؽ زى ى ث ررىىؿي لى »/ ىىةؿى ، أ ىي

ى أ

ة إل ىسي ى فى ى ؿي كى ؿي الل رىقي يي /حى ي إني الذي ـي ى

ى أ ـ ث ض افى كى ى ا كىاجلب ،كى اليؼ ـ ،كى ؿى ى ال اب كى ؾى ـى كىب ،ايى ي ة جىهس آت ال ى ا ى ي ة ،تى ى كي زى خى كى

ىريي أ ػى ة ى ى ك خى ،زى

ى أ

ة ى حل ة كى ى لى مى ،كى ي ذي إني ال ـي ىى أ ث و ؿي لى ـ هى ،حى تو كى ىى

ؿي لى نى ،يى ىنجىؿي لى جىهفو كى ،ت ةو كى ى ـ ةبي لى دى يكذىضى ة ي ى ى .«لء -35 يط ؿي ثفؽى ال الي

ه ك كىل مي رى يجىحى خى خي مؿو ث ؿي ىىةؿى /ىىةؿى ،عى رىقية/ » الل ى سي ؽو ظى

ى أ

يأ ىط ذى ءى نىحيكجقي حى ىطي ال

ؿي ثي يي ؽي /حى ى مىف أ

ىى لى أ قي إل إلى ى لى اللي كىظؽى ي ي شى ؽي ، كلى ى م

ىف أ

ى ىأ

ا ؽن ى جؽي مي ي الل خى لي رىقي خ إل كى ي نيذعى ىابي لى ثىح أ ةجيىحي اجل ى اثل

ي يىؽػي ة ى حيىةءى أ .«مى

ؿ ـؽى ديػؿ املزنؿ -36 الي


(.1711صحقح: رواه مسؾم ) (1)

(.143صحقح: رواه مسؾم )( 4)



ه ك كىل مي رى جؽ الل خى خى ةثؿ ث ؿى ، صى ي قى ىأ

/ اجلب ؿي يي ى » حى ي نىؾى ي ثىحذى ى الؿصي ؿى اللى إذىا دىػى، ة فى ؽى غى ـ ل كى ؽى ديػي / ـ ةفي يػى لى ىىةؿى الن كى جيخى ىسي ى لى

ةءى نى ؿ ،ـى ي يىؾ ى ى نى إذىا دىػى ةفي كى يػى ل ىىةؿى الن ؽى ديػي ـ /اللى جيخى ى كذي ال درى

ى ىىةؿى ،أ ة فى ؽى غى ـ ؿ اللى ي يىؾ ى إذىا ل ك /كى درى

ىي أ ذي

ةءى افىنى جيخى كى ى .«الء ديػؿ املكضؽ -37 ديعى

ه ك كىل مي رى ىيؽو خى ب حيىيؽو ،أ قى

يب أ

ى أ ك خى

ى /ىىةؿى أ

ؿي الل كضؽى » /ىىةؿى رىقي ى ال زي ؽي ظىىى أ إذىا دىػى

جى ؿى إذىا ػى ى كى ىابى رىحىذ ثى اذذىط ل أ ي ال يىيي إني نى ي ال يىيي نى

ى نىظ ى ي لىقأ

ى .«أ

أذكري الذاف -38ه ك كىل مي رى ةص خى افى ؿك ث خى جؽ الل ث ، خى

ؿى اجلب ي قى ىؿي أ يي ؤىذيفى » /حى ي فذي ال ا ،إذىا قى ي ل يي ذى

ؿي ثي يي ة حى ى ى س لى ـى ا ل اللي ،صى ةن صى لى صى لى ـى ل صى ى ي نىإا شن ـى ة ى ث ي

ى ىقيىحى ،ـى ا اللى ل ال ي قى ح ،ثي ىحه يف اجلى زن ى ة ى نىإج

.(1118صحقح: مسؾم )( 1)

(.714صحقح: رواه مسؾم ) ( 1)



ى ي ىة ىفى أ كي

ىف أ

ى أ رصي

ىأ جىةد الل كى ـ جؽو فى ى ، لى دىججىغ إل ذى

حي ـى ة هى ي الن خ لى ىقيىحى ظى ؿى ل الىأ .«قى

ه ك ك كىل مي ةب رى اخلىػ ؿى ث ى خي /، خى ؿي الل ىىةؿى ىىةؿى رىقي /« ؤىذيفي إذىا ىىةؿى ي ي /ال كبى

ىي اللي أ كبى

ىةؿى ، اللي أ يى ذى

ي زي ؽي ظىىي /أ كبى


ى ىىةؿى ، اللي أ ى إل اللي /ثي

ف لى إلىىؽي أ ى م

ى ،أ

ى إل اللي /ىىةؿى ف لى إلى

ىؽي أ ى م

ى ىىةؿى ،أ ؿي الل /ثي ا رىقي ؽن ى ف مي

ىؽي أ ى م

ى ،أ

ؿي الل /ىىةؿى ا رىقي ؽن ى ف ميىؽي أ ى م

ى ىىةؿى ،أ /ثي ة حى لى ى الص /ىىةؿى ،عى

ةى لى ىي ؿى كى ىىةؿى ،إل ثةلل لى ظى /ثي ح حى لى ى اهى ؿى /ىىةؿى ،عى لى ظىةى إل ثةلل لى ىي ىىةؿى ،كى ي /ثي كبى


ىي اللي /ىىةؿى ، اللي أ كبى

ىاللي أ

ي كبىى ىىةؿى ،أ ى إل اللي /ثي

/ىىةؿى ،لى إلى ى إل اللي ى لى إلى دىػى ج ىىح .«اجلى

ـ -39 ل ى الك ؽ الػري ىج ء ثفؽى اتن عى ادله ك كىل مي ةى رى يؿى ؿى ي ب

ى أ ؿي الل /ىىةؿى ، خى ىىةؿى رىقي

/ « ربىؿوى أ حىكذىفؾ ثةلل نى زي ؽي ظى

ىؽى أ ىنى إذىا ت

ؿي يي ث /حىذي ـي ى

إني أ ي ى ال ى اب صى ؾى ـى ب ،ى اب ايى ؾى ـى ،كىةت ى ى ال عيىة كى ى نذىح ال ةؿ ،كى ص كيط ادل ى ي نذىح ال شى .«كى

الذكر ثفؽ الكلـ الصلة -41

.( 483صحقح: رواه مسؾم ) (1)





ه ك كىل مي رى بىةفى خى ؿي الل زى فى رىقي / كى ، ىىةؿى ىؼى / إذىا اصى ىىةؿى زنة، كى ؿى زىلى ، اقذىلهى د لى صى

ؿ » كخى ذىا اجلىلى ، تىجىةرى ـي لى ى الك ـي كى لى خى الكى أ ي الـ ا ؿى ال .«كى

ه ك ك كىل مي ةى رى يؿى ؿى ي ب ى أ ؿ الل خى رىقي ، خى

/ « ةو زىلى لى ي صى ثيؿ كي جطى اللى يف دي قى ، ى ثيى زىلى زنة كىحه ى تكفى ذ ، ذى ثيى زىلى زنة كى ى اللى زىلى ب كى ، كى ثيى زىلى زنة كى ؽى اللى زىلى كىحى

قي لى ، كىظؽى ى إل اللي إلىةاىح/ لى ـى ال ة ى ىىةؿى تى ، كى تكفيفى ي كى ي، لى ى لى ي شى

ي ى كي ى عى ي ، كى ؽي ي الى لى ، كى ي ي إف ال ةيىةقي كى ػى هؿىت ػى ، كي ءو ىىؽيؿه شىبىؽ الىعؿ ى زى س ىخ .«كى

ى -41 رأل الؿؤيىة أك الي ي ة يىهفه ك كىل مي رى خى

ىذىةدىةى بأ فخي اجلب /ةؿى ىى ، رى قى

ؿي يي الل » /حى ؤيىة ةف ،الؿ يػى الن ي ذىا نىإ ،كىاليثى ىكتىييؼي زىلى هر ظيى ي يى ي نى ي حبنة يىسؿى مى زي ؽي ظى

ىل أ

ىأ رى

اتو ؿ ة ،مى ى ي شى ذ يىذىفى قي ،كى ة لى دىضي ى حى ،«نىإج ى ى ثي قىىىىةؿى أ إف » /كى كى

ى لى ـى ى ثيىىؤيىة أ رىل الؿ

ى خي لى يىى إل أ ي ة ى ذى فخي اجلىجى ف قى

ة ى ثىةحلية أ ى ا الىؽيرى ذى ؾى .«ى

(.941رواه مسؾم )صحقح: (1)





ى اليخ -42 ء ػؿد النيػةف عى ادله ك كىل مي رى ةثؿو خى فخي اجلب /ىىةؿى ، صى قى

ؿي يي ة » /حى لى اءى ثةلص ؿى اجليؽى ةفى إذىا قى يػى إف النكظى فى الؿ اكى ى فى ت يىسي تى ظى ى ةء منكب الؿاك ،«ةء ذى كظى الؿ ،ـى

ةؿى يى يلن هى /ذى فى زي زىلى ؽيىح قذحه كى ى ى ال . ه ك كىل مي ةى كرى يؿى ؿى ي ب

ى أ ؿى الل ، خى ف رىقي

ىأ

ةفى » /ىىةؿى يػى ةثؿى إف الن يى ى دىسي ا بييي ي فى لى تى الىيخ ال هؿي ة حى ؿى ةي الىيى رى قي ذي

يأ .«م تييؿى

ة ل يىؿطةقي أك كىتى ع أمؿق -43 ى ءي ـؽة يىيؿي عى ادله ك كىل مي رى ةى خى يؿى ؿى ي ب

ىؿي الل /ىىةؿى ، أ ىىةؿى رىقي

/« ؤ ي ال ت إلى الل ظىىأ ريه كى م ػى

ي ايى ؤ ي الفيم لى كى ،الظ ثةلل كى اقذىف ى كى في هى ة حى ى ى ريه اظؿص عى يف كي ػى

ـ ،تىفضى ءه نىلى تىيي ى شى ةثى صىىإف أ ا /كى ؾى كى ا كى ؾى ى فى خي كى فى ني ذى

ى أ ى ،ل

/ ىي ىس ى كى فى ةءى ذى ة مى ى ري الل كى ى ،ىىؽى ى تىهذىطي خى ى نىإف لةف يػى .«الن

44- دييي املعذىضى






ه ك كىل مي رى ةى خى يؿى ؿى ي ب ى/ أ ؿي الل ىىةؿى ىىةؿى رىقي

/« ى إل الل إلى لى دىةزي ا مى ي .« ىيي

صيتى ثصيجحو -45ي أ ى ءي ديعى

ه ك كىل مي رى حى خى ى ى كج أـ قى ىةخ/ اجلبي زىؿى ا فخي رىقي ؿي لل قى يي ي » /حى جؽو ديصيجي خى ة ى

صيجىحه ؿي ،مي يىيي رىاصفيفى /ذى إة إحلى ؿن يف ،إة لل كى صي أ ي ال

صيبىذ قي اللي يف مي ؿى صىىة إل أ ى ا رين م ل ػى ػ

ىأ صيبىت كى ،مي

ة ى ا رين ي ػى ػىمى لىىأ حى /ىىةىخ ،«كى ى ى ثي قى

ىى أ يفي ي ة دي ى ة ،نى ى ى خي ىي

ؿي الل ن رىقي ؿى مىىي ، أ ا رين ػىمى اللي ل ػى

ىنىأ

ؿى الل .رىقيء ـؽى إكةض املييخ -46 عى ادل

ه ك كىل مي رى حى خى ى ى ـي قىيؿي الل أ ى رىقي ، ىىةىخ/ دىػى

ىى أ ىىؽ عى ، كى حى ى ى و ب قى / مى ىىةؿى ، ثي ي ظى ى د

ىقي نىأ ي ثىصى

ي الىصى » كحى إذىا ىيجضى دىجفى / «ؿي ػإف الؿ ةؿى يى ، ذى ى أ ش ىةسه ، نىظى

ى » فى عى ي ي حى ييؤى اسى لى ى ، نىإف ال ريو إل بى كسي جهي

ىى أ ا عى ـي يلى دىؽ ل ة تىيي / «فى ى ىىةؿى ،»، ثي حى ى ى ب قى

ى اكهؿ ل ي ي يف ال ذى ؿ دىرىصى ارذى كى

(.917صحقح: ر واه مسؾم )( 1)




ي يىة رىب لى ىة كى اكهؿ جلى ، كى ى ةثؿي يف الى يج ـى ي يف اػيه ، كى ؽيييى ى ال ي ذي ر لى ي ى بق كى ي يف رى ط لى انكى ، كى يى ى ةل .«افى

عى -47 ادل ء ليخ يف الصلة ـىيه ك كىل مي رى و خى ةل ى ؼ ث ؿي / ىىةؿى ـى ل رىقي صى

ى الل ةو عى ىةزى ى صى ي كى ا ديعى هؾخي /نىعى ؿي يي حىي » ارحى ي كى اكهؿ لى ي ،ال ن ي كىعى ي ،كىاخمي خى لى ـي ـ ي كؿ

ىأ ؿ ،كى كىقي كى

ي ي ى شو كى ،ؽػى زى ةءو كى ى ي ثاكك ،كى ىق بىؿىدو ة حي ى ى ةيىة اخلىػى جىيي كى

لن ىأ ارق كى دى ا رين ارنا ػى ثؽلي دى

ىأ ىف كى ن ادل بيىضي

ىبي ال اثل

ب نذىحى ايى ى كى كص زى ا رين ة ػى كصن زى كى ى

أ ا رين ابى ػى ؾى ـى كىف ، «اجلةر

ىيخي أ ى / تى ىة أكفىىةؿى

ىييخى ذل أ ى . ال

جر -48 ءي زيةرة ايي ديعىه ك كىل مي رى خى ث

ةى يؽى فى ، يت ص الى ثيؿى / كى ىىةؿىؿي الل فى رىقي ةثؿ، نىاكى يى ى ا إلى ال ؿىصي إذىا ػى ي ي ي فى حي

ؿي يي حى ي يى »/ ىىةاي ؤ ي ى ال يىةر ى ادلي ى أ ىيسي ـى ـي لى الك

ي ىسي ىة كى ؿي اللى جلىىقأ

ىفى أ ظيي ىلى ةءى اللي ل إة إف مى ، كى يى ك ي ال كى

ةذيىحى .«افىيط -49 ءي الؿي ديعى


(.954) صحقح: رواه مسؾم( 1)




ه ك كىل مي رى كج اجلبي خى حى زى ئنى ة عى ى جىأ

فى اجلب ىىةىخ/ خ إذىا كى هى / ـىصى ، ىىةؿى يطي »الؿي ي الى ث

ذي ـي ىأ ، كى خ ث

رقىية أ ى ريى ة كىػى ى ة ذي ى ريى ة كىػى ى ريى ى ػى ي ل

ىقأ

ىإني أ

خ ثرقى

ية أ ى ي ة كىشى ى ة ذي ى ي ة كىشى ى ي شى إذىا « ىيىخ ، ىىةىخ/ كى تى

ى ى ةءي الك جى كىدىػى ؿى ي كىػى ي ى ى ل ري مى ،تىلى ي ؿىت سي ػى ى ، نىإذىا دثىؿىىأ ى كى رجى

ىأ كى

ى يف كىص نخي ذىل ؿى فى ، ذى ي / ،خى ةؿى يى ، ذى ي تليىأ / نىكى حي ئنى ي »ىىةىخ عى ىفى

/ دو ـي عى ة ىىةؿى ىى ى ى حي ئنى ڎ ڈ ڈ ژ ژ ڑ )يىة عى

.«( ڑ ک کـ -51 ءي الظيم لصةظت اػفة ديعى

ه ك كىل مي رى يسو خى ب جؽ الل ث ؿي خى ؿى رىقي ـى / ى ، ىىةؿىكىغجىحن الل ة كى ن ة فى غى بىة إحلى ؿ يى / ذى ب، ىىةؿى

ىى أ ،عى

ييق اجل ي كى ي كيفى يىأ ، نىاكى ؿو تى ثذى

ي أ ة ثي ى ى كى

ى نىأ ي ىل بىيى إصجىفى

تى بنى ي أ ، ثي يقػى ال جةثىحى كى ؿي الك ى يى م ػكى ي ال لى ىةكى ي ثي بى ، نىشى ابو ؿى

اثذ ـ دى ة ضى ثؾى ػى

ىأ ب/ كى

ىةؿى أ يى ، ذى ، ىىةؿى ي يى ىة، /خى ادعي اللى جلى

/ ةؿى يى ر »ذى زى ة رى ى يف ي ى امهلل ثىةرؾ ل ي كىارحى ي ى اكهؿ ل كى ي .«ذىـي كل ييهػؿ -51 ضى اػفة إذا ظى ءي الصةا ديعى

(.1395) صحقح: رواه مسؾم (1)




ه ك كىل مي رى ةى خى يؿى ؿى ي ب ىؿي الل أ / ىىةؿى رىقي ، ىىةؿى

« / ،ة ن ةا فى صى ييضت نىإف كى نى زي ؽي ظىىإذىا ديعى أ

ا هػؿن ي فى إف كى ، كى ي ييصى نى يىػفى . «، نىءي ـؽى رؤيح ثةرة اثلؿ -52 عى ادل

ه ك كىل مي رى ةى خى يؿى ؿى ي ب ىفى اجلةسي أ / كى ي ىىةؿى

ى، أ

إلى اجلبي كا ث ةءي ؿ صى ى ؿى اثل كىكا أ

ىأ قي إذىا رى ؾى ػى

ىنىإذىا أ

ؿي الل / رىقي ثىةرؾ »ىىةؿى ي بىةرؾ ال ؿىة، كى ى ىة يف ثى جلى ي ىة، ال ؽي ي ىة يف بىةرؾ جلى ة، كى ةخى ىة يف صى بىةرؾ جلى ؽيجىذىة، كى ى ىة يف جلىي إ ، كى ى ىبي ، كى ؾى جؽي إني خى ، كى ى ىبي ، كى ى يي ، كىػى ؾى جؽي ى خى ي ا إف إثؿى

ـي دىإني أ ، كى حى ى ؾى ل دىعى س ، كى حى ى ؾى ل ة دىعى ى

س ؽيىح، ث ى ؾى لي فى ؿى «ى ى ى اثل ل ذى ييفػي ي، ذى حلؽو لى ؿى كى صلى

ى أ ـي يىؽ / ثي .«، ىىةؿى

ءي الكهؿ -53 ديعىه ك كىل مي ارى ؿى ـى ى ف ، ث خي

ىؿى الل أ رىقي

ى فى إذىا اقذى ى كى ب ى ؿو هى ة إلى قى ةرصن ى ثىفريق ػى ل عى

/ ىىةؿى زنة، ثي ، »زىلى يؿجيى ي ي ة لى ي ة ى ا كى ؾى ى ىة ؿى جلى ؼ م قى ةفى ال جعى قيبيىة إة إلى رى ا اب كى ؾى ى ؿىة هى ى يف قى ي ل

ىىكأ إة ن ي ف، ال جي يى ي ى ل

ىل، كى اتلي ىةكى ؿى هى ىيىة قى ـى ف ي ى ي ، ال ة دىؿضى ى ى ا، ى افى ؾى ىحي يف يهى اخلى ؿ كى هى ةظتي يف الك خى الص

ى أ ي قي، ال ة بيفؽى خى اغ كى





ؿ، ؾى ى آثىح ال كى ؿ، كى هى خسىةء الك كى ى ثذي ـي ى

إني أ ي ، ال ىال

ء كىقي ىال ةؿ كى ى ىت يف ال يى ي «ال زىادى ذي كى ي ى ، ىىةل ؿى إذىا رىصى ، كى

كفى » ؽي ة بيىة ظى كفى لؿى ثؽي ، عى فى ، دىةاجي فى .«آيجيؿو أك كىريق -54

ىزنلن يف قهى ؿ ـى ء إذىا ى عى ادله ك كىل مي رى يح خى ى و الك ي ىحى ثخ ظى فىخ ،ػى ة قى ى ج

ىأ

ؿى الل / رىقي ؿي يي ، »حى لن زن ى زي ؽي ظىىؿى أ ـى إذىا ى

يىيي ي لى /نى ، نىإ ىوى ة ػى ى ي شى ةت ةت الل اتلة ى ذي ثسى ـي ىأ

ي ى ت يىؿتى ءه ظى قي شى .«يىضيي الصلة ع اجلبي -55 نىظ

كىل ه رى ك مي ةص/ خى افى ؿك ث خى جؽ الل ث ؿى »خى ي قى ىأ

ة اجلب ى ى س ا ي ل يي ، ذى ؤىذيفى ي ي ال فذي / إذىا قىؿي يي حى

ل ةن صى لى صى لى ـى ل صى ى ي ، نىإ لى ـى ا صى ، ثي ؿي يي حى ىي ـى اللي

ا، ثي شن ـى ة ى ح، لى ث ىحه يف اجلى زن ى ة ى ، نىإج ىقيىحى ا اللى ل ال ي قىؿى

ىأ قى ى ، ذى ى ي ىة

ىفى أ كي

ىف أ

ى أ رصي

ىأ جىةد الل، كى ـ جؽو فى دىججىغ إل

حي ـى ة هى ي الن خ لى ، ظى ىقيىحى .«ل الـ -56 إننةءي الكل



(.377(صحقح: رواه مسؾم )4)



ه ك كىل مي رى ةى خى يؿى ؿى ي ب ىؿي الل أ / ىىةؿى رىقي ، ىىةؿى

« / ت ا ظى ي لى ديؤ ا، كى ي ت ديؤ حى ظى فى اجلى ي لى دىؽػيـى لى ا الك نني

ى، أ ىةثىبذي قي تى ي ذي فى ءو إذىا ذى ى شى عى ديسي

ىلى أ كى

ىا أ ىةث تى .«ثىحىسي

57- ى ة يف صكؽق ة ييؿ أظف كصفنه ك كىل مي رى في خى ةص اثليى ب افى

ى أ ث

ةفى ى س ي خي ى، أ

ؿ الل اكى إلى رىقي ؾي مى ي ؽق كى قي يف صى ؽي ة يى فن كىصى

ؿي الل ي رىقي ةؿى لى يى ، ذى ى قىىم / »أ ى ال ؾى عى ؿ يىؽى طى

ىي ، كى ؽؾى كى صى ى ىاتو / دىأ ؿ جؿى مى قى ىي زنة، كى الل زىلى ذي /ثةق ـي ى

أةذري ظى

يأ صؽي كى

ىة أ ى ي شى د ىيؽرى .«ثةلل، كى

ع -58 ي ءي الؿ ديعىه ك كىل مي حى رى ئنى عى ؿى الل خى ف رىقي

ىأ

دق ضي كىقي ـ ي ؿي يف ري يي فى حى كسه » /كى جحه ىيؽ قيح كى اسى لى ى كح رىب ال .«الؿ

ه ك ك كىل مي تو رى ة ب غىى أ لي ث ـى ؿ الل خى رىقي ، خى

/ ة، ىىةؿى لى ـى إلى الص فى إذىا ىىة ي كى ىم»أ خي كىصهى لل كىص

ؿى ػى رضى ذىىةكىات كىال ى ة،الك يهن ة ظى ى ت، كى لى ، إف صى كيى ش ي ى ال ىة

ىأ


(.3181( صحقح: رواه مسؾم )1)




ك كى يكي يىةمى ، كى ن ةت ، كى مى ى مؿتي مىيى أ ل بؾى ي، كى ى لى ي ، لى شى يى ى ةل لل رىبي افى

ىة ىأ بي كى خى رى

ى، أ خى

ىى إل أ إلى

، لى ي ى خى الى أ ي ، ال يى ك ي ى ال ىة

ىأ كى

ؾى جؽي ي لى خى ة، إ يفن ب مى ب، نىةكهؿ ل ذيي نخي ثؾى ى اختى خي جىهس، كى ى ، ؽىة ى ظكى

ىؽم ل ؽ، لى حى ػلى

ى ال ظكى

ىؽن ل ا ، كى خى

ىبى إل أ ي لهؿي ال حى

ني ، كىاصؼ خى خىىحيبى إل أ ني قى ة، لى يىصؼي خى ى حيبى ، قى خى

ىة إل أ ى ى ي لى

ى ي فؽى ى كىقى إحلى ، كى ى ىة ثى، أ ى ىحفى إحلى ، كىالش ى ي ي يف يىؽى ، كىاخلىريي كي

ى بي إحلى ديىأ قذىلهؿيؾى كى

ى، أ خى ةحلى تىفى كخى كى / «تىجىةرى ، ىىةؿى ؿى كى إذىا رى ى »، كى ى ل ي ال، خي ى ى آ

ب ، كى فخي كى ، رى يخي م، كى بىصى ع، كى ى قى ى ؿى ل نى ، ػى خي قىىى أ ى ل كى

ب ـىصى ؾم، كى خى / «كى ، ىىةؿى ؿى ذى إذىا رى ءى »، كى ، م ؽي ى الى ى بىة ل رى ي الءو شى ة مبخى ى ءى م ة، كى ى ي ة ثىحى ى ءى م رض، كى

ىءى ال م ةكىات، كى ى الك

إ «بىفؽي / ، كى ، ىىةؿى ؽى ضى ، »ذىا قى خي قىىى أ ى ل ، كى خي ى ى آ

ب ، كى ؽتي ضى ى قى ى ل ي الرىقي ي كىصى ىيى م ػى ؽى كىصه لل ضى ي قى ظكى

ىقي، تىجىةرىؾى اللي أ ى بىصى ي كى فى و قى كىمى

ييى ا«اخلىة ؽ كى ؿي بىيى اتنى يي ة حى ى آػؿ في يىسي / ، ثي ي »تك ي النخي سى

ىة أ ى ، كى خي ى ـ ى

ة أ ى رتي كى سىىة أ ى ، كى ؿتي ػ

ىة أ ى خي كى ة ىىؽ ى اكهؿ ل

خى ىى إل أ

إلى، لى ؿي ؤىػي ي خى ال

ىأ ، كى ـي ؽي يى ي خى ال

ى، أ ني ي ث

ى ـ ىخى أ

ىة أ ى .«كى

ؿي ـؽى اخلؿكج -59 املزنؿ اليثي دىاكيدى

ىكىل أ و رى كى ىؽو ظى و بكى ةل ى ف ث

ى نى أ ف ، خى

ىأ

» /ىىةؿى اجلب ثىحذ ي جى الؿصي ؿى ةؿى ،إذىا ػى يى مسب /ذىةى إل ثةلل لى ىي ؿى كى ى الل لى ظى خي عى ك ى ةؿي » /ىىةؿى «الل دى يى حي




ؽ /ظيجىبؾو ريخى ي كي هيخى كى كي يىةغيي ،يخى كى ي الن ىح لى ذىتى ي ،ذى ؿي لى يىيي ذىؿي ةفه آػى يػى قى /مى كي فى كى كي ؽمى كى ي و ىىؽ ى ثؿىصي ى يمى ل .«؟ى

ي أذتى ذجنة -61 ة ييؿي أك يهفثي دىاكيدى

ىكىل أ و رى كى ىؽو ظى ب ثىسؿو بكى

ى أ ي ىىةؿى ،خى

ى /أ

ؿى الل قى فخي رىقي ؿي يي جؽو ييؾتي » /حى خى ة ىججنة رى ،ذى ي ي اػ ييعك ذىي ،ذى كفى لي رى ييصى ـي ذى يي حى ىكذىلهؿي اللى ،ثي ي ثي

ي ؿى اللي لى هى ؾق اليىحى ،«إل دى ى ىأ ىىؿى ڤ ڦ ڦ ڦ )ثي

.اليىح إلى آػؿ ( ڦ ڄ ڄ ڄ ڄءي ـؽى إدػةؿ امليخ ايبى -61 عى ادلثي دىاكيدى

ىكىل أ رى ـى عيطو ىؽو صى ف اجلب بكى

ى/ أ ؿى ى خي اث

/ ، ىىةؿى بييخى يف ايى ى ؿى ال فى إذىا كىطى مسب الل،»كى

ؿ الل ح رىقي ى قي .«كىعىء ثفؽ دن امل -62 عى يخادل

ثي دىاكيدى ىكىل أ ي الةز رى عى ع ككاني البكىصى ةفى خى ى س خيةفى ه خى فى اجلب /ىىةؿى ، ث كى غى إذىا نىؿى

(.4315(، والرتمذي )3193صحقح: رواه أبو داود ) (1)

(.1311(، وصححه األلباين )1414( صحقح: رواه أبو داود )1)

(، وحسـه.1135(، والرتمذي )1798(صحقح: رواه أبو داود )4)



ةؿى يى ذى ىي ـى رىمى ييخ كى ى الن » /دى ػيسي

ىكا ل ي ،اقذىلهؿي ا لى ي كىقى

،ثةتلثجيخ ىيكأ ي الفى ي .«ؿي نىإ

63- ءي ـؽى إنػةر الصةا عى ادلثي دىاكيدى

ىكىل أ لىةن -رى

ىي ال ى ك -كىظى اث فى /ىةؿ ـؿى ـى كى

ؿي الل / رىقي ، ىىةؿى ؿى ذػىى »إذىا أ

يأ ى تى اؾ ى خ ،ذى ابذى كى

كؽي ؿي ةءى اللي ،افي صؿي إف مىىثىجىخى ال .«كى

ءي ـ -64 عى ؽى الـكاج أك شاء اليشء اجلؽيؽ ادلثي دىاكيدى

ىكىل أ و -رى كى ىؽو ظى -بكى ، خى يتو فى مي ؿك ث خى خى

اجلبي ـى ق، ؽي صى ، خى بيى/ أ جى »ىىةؿى ك ـى إذىا دى

ى ي لىقأ

ى إني أ ي / ال يىيي ة، نى ن ةد ىل ػى ك امتى

ىةن أ

ىأ ي امؿى زي ؽي ظى

ىأ

ػى ى ثذي ـي ى

أ ، كى ىي ـى ة ى ذى جى ة صى ى ريى ة كىػى ى ة ريى ى ي شى ة كى ى ي شى حلىيي كى ىة ة قى ؾ ثؾركى ػي

يىأ ا نى ىل ثىفرين إذىا امتى ، كى ىي ـى ة ى ذى جى صى

ى ل ى ذى س ». ى يف الل -65 / إن أظج ىةؿى ءي مل عى ادل

وعبد اهلل (،3/35(، والبقفؼي )1/471(، والحاكم )1813أبو داود ) صحقح: رواه (1)

، ووافؼه «صحقح اإلسـاد»(، وقال الحاكم: 119، صـ )«زوائد الزهد»بن أحؿد يف

، وصححه األلباين «إسـاده جقد(: »3/191الذهبي، وهو كؿا قا، وقال الـووي )

(3751.)

(.1437اين )(، وحسـه األلب1111حسن: رواه أبو داود )( 1)

(.1151(، وحسـه األلباين )1833حسن: رواه أبو داود ) (4)



كىل ثي دىاكيدى رىىو -أ كى ىؽو ظى و -بكى ةل ى ف ث

ى نى أ ، خى

ؽى اجلبي ـ فى لن كى ف رىصيى/ يىة أ ةؿى يى ، ذى ه رىصي ؿ ث ى ذى

ي اجلب ةؿى لى يى ا، ذى ؾى ى ظت ي ؿى الل، إني لى / رىقي

؟» ي ذى ى ـ ى/ «أ ، ىىةؿى / لى ي »ىىةؿى ـ ى

ى «أ / إني ، ىةؿ/ نى ةؿى يى ، ذى ي عيىي ظجىبذىن لى

ىم أ ى ال ج ظى

ى/ أ ةؿى يى ى يف الل، ذى ظج

ي .أ

اثحي -66 ت ادل ءي إذا دفث عى ادلثي دىاكيدى

ىكىل أ عيطو -رى ىؽو صى ، -بكى و رىصي يط، خى ى ب ال

ى أ خى

خي رىديمى اجلبي ي / ىت ىىةؿى ثى فى / ذى خي يي ، ذى اثحه دى / ةؿى يى ، ذى ةفي يػى خى »دىففى الن ى إذىا ىي ، نىإ ةفي يػى دىففى الن لى تىيي

ىس ت، كى / ثيي ؿي يىيي ى الىيخ، كى س فى ت يىسي ى ظى ةؽى ى تىفى ل ذى/ ت يى مسب ىي ؿى ظى ةكى ى دىصى ل خى ذى ى إذىا ىي ى الل، نىإ س فى سي

ثةب .«ال67- ب ثةلي ؿى جيجىةحى اللكى ء مل ق عى ادل

ثي دىاكيدى ىكىل أ ظك ثػؿى -رى جؽ الل، -ك خى ةثؿ ث صى خى

ؿي الل / ىىةؿى رىقي ب / »ىىةؿى جيجىةحى الكى فذي إذىا قىذيك ذىفى ، ذى ي

ؿ ثةل ي يوى الي ى كفى كى ة لى دىؿى ى ى ي يىؿى ي .«ا ثةلل، نىإج أدـيح القتكيةء -68

(.3113(، وحسـه األلباين )3381( حسن: أبو داود )1)

(.3981(، وصححه األلباين )3431صحقح: رواه أبو داود ) (1)

(.3114(، وصححه األلباين )3351( صحقح: رواه أبوداود )4)



ثي دىاكيدى ىكىل أ عيطو -رى ىؽو صى جؽ الل -بكى خى ةثؿ ث صى خى دىخ اجلب

ى/ أ / ، ىىةؿى ةؿى يى اك، ذى ى »ثى ي ال

ؿ ليسنة، مى ي يسنة ريى اقيىة دى صلن دى ، عى ةر ريى طى ة دى ة، ىةنفن ؿيفن يبنة مىو ةءي «آص ى ي الك ي

ى ـى خ غجىيىى/ نىأ .«، ىىةؿى

؟ يمى كفى اجلب -69 يكجيطيثي دىاكيدى

ىكىل أ لىةن رى

ىي ال عى ع ك كىصى ؿو خى جؽ الل ث خى خى

/ يخي »، ىىةؿىىأ ؿى الل رى فيؽي اتكبيطى رىقي حى

ي .«بيى كى رى كى

ىلىةن - داكي دى ثي ل أ

ىي ال ى ك -كىظى ةى خى ريى يكى ، ي

ؿي ككخ املةصؿات ىىةخ/ ىىةؿى جلىة / الل رىقي« يسي اتليؽيف،تكبيط ثةـى كى ي

يؽفى كىاتل ـ كا ىةمىثةل

ةته يى ػى كتى ته مي لى كبي مى ي ذىجكيى الؿححى نىإج ى ذى ل تىلهي .«، كىء؟ -71 عى ـؽى ادل

ي ث ييجؽأ

ؾم كىل اتي عيطه -رى ه صى كى / ظى ىىةؿى جىيؽو -كى ى خي ةىحى ب نىظى خى ، ؿ اجلب لى ىةؿ قى يف صى ـي لن يىؽ رىصي د

ى اجلبي ي عى ييصى ى ةؿى اجلب نى يى /ذىا» ؾى ى ى ض قي ،«ـى دىعى ريق ،ثي لى ك

ىي أ ةؿى لى يى » /ذى زي ؽي ظى

ىل أ إذىا صى

(.1159(، وصححه األلباين )988( صحقح: رواه أبو داود )1)

(.3989(، وصححه األلباين يف صحقح الجامع )1311صحقح: رواه أبوداود )( 1)

(، وحسـه األلباين.1311صحقح: رواه أبوداود ) (4)



ىي ـى ىةء اثل يؽ الل كى ثذىعأ يىجؽى ى اجلبي ،نى ي عى حليصى ثي

حلىؽعي بىف ةءى ثي ة مى ى .«ؽي ثءي لؿيض يف خيةدد -71 عى ادل

ؾم كىل اتي ي -رى ى ك جةسو -كىظى خى اث ـى ـى ،/ ،اجلبي ي ىىةؿى

ىة »أ ؿيظن دي مى في و حى ك جؽو مي خى ة ى

ي ي صىى أ ضي يى ى ق ،ل

ى/ أ اتو ؿ جؿى مى ؿي قى يىيي ى رىب ذى ؾي ؿي اللى افى

ىأ

يفى ـي ، إل ى ىنهيى ف يى أ ؾي ؿش افى .«افى

ى اخلىلء -72 ءي اخلؿكج ديعىؾم كىل اتي ي -رى ى ك حى -كىظى ئنى عى فى /ىىةىخ ،خى كى

ء ىىةؿى اجلب اخلىلى جى ؿى ه » /إذىا ػى ى دي اى .«ؿىء -73 يط ى ال ؿي ىج الي

ؾم كىل اتي اؽق -رى ه بنى كى ى ظى قفيؽ -كى خى زيؽو ث، ؿى الل /ىىةؿى فخي رىقي ؿي قى يي لى » /حى

ىي ـى ى الل ؿ اق ي يىؾ ى ل ى ءى ل .«كيطيدىي -74 ضؽى ء اجلكح ثي الك ديعى

(، وقال: حسن صحقح.4377حسن صحقح: رواه الرتمذي ) (1)

(.3755(، وصححه األلباين )1184( حسن: رواه الرتمذي )1)

(.41غريب، وأبو داود ) (، وقال حسن7رواه الرتمذي ) حسن: (4)

(، وهو حسن بشواهده.497(، وابن ماجه )13حسن بشواهده: رواه الرتمذي ) (3)



كى ؾم رى لىةن -ل اتيىي ال عى ع جةسو -كىصى خى اث ـى

ف اجلبى/ ، أ تىي ضؽى ؿي بىيى الك يي فى حى كى

اكهؿ ل » ي ن ،ال ارحى ن ،كى ؽن ،كىاصبي ا ىن ،كى ارزي .«كىد اتليلكة -75 ض ء قي ديعى

كىل ا ؾم رى ي -تي ى ك جةسو -كىظى خى اث / ، ـى ىىةؿىه إلى اجلبي ةءى رىصي ةؿى صى يى ؿى الل إني /ذى يىة رىقي

ؽتي ضى ةو نىكى ؿى ضى مى مى لي ػى صىيني أ

ىأ ى ه ىة ىةا

ىأ يتين اليىحى كى

ىأ رى

ت ؽى ضى دم نىكى ضي ةي لكي ؿى ضى ؿي نى ،الن هى تىيي ة كى ى فذي ذيت /كى ا ي الا صؿن

ىؾى أ ؽى ـ ة ى ة كزرنا ،ل ث ى ني ث ؿ خى ؾى ،كىطى ؽى ـ ة ل ى اصفى كى

ا . ،ذيػؿن اكيدى جؽؾى دى خى ة ى جذى ة تىيى ى ى ني ة ى ج تىيى كىجةسو ي خى اجلب /ىىةؿى اب

ىأ ؿى يى ضؽى ذى ؽى قى ضى قى ،ةن ثي

/ جةسو ىىةؿى ي خى ةؿى اب يى ي /ذى ىقي الؿصي ػبىىة أ ى ى س ؿي يي ى حى ي ي كى فذي نىكى

ة ؿى ضى ؿ الن ىى .خىـ -76 و يف اجل ءي اهـع أك ايى ديعىؾم كىل اتي و -رى كى ىؽو ظى -بكى ، خى يتو فى مي ؿك ث خى خى

بيىق أ ؽي صى ؿى الل ، خى ف رىقي

ى/ ، أ إذىا »ىىةؿى

يىيي ـ نى يف اجل زي ؽي ظىىـعى أ

ذي /نى ـي ىةت أ ةت الل اتلة ى ثسى

(، وأحؿد 514/ 1(، وحسـه الـووي يف الخالصة )151صحقح: رواه الرتمذي ) (1)

(.183(، وصححه األلباين )374/ 1شاكر يف تحؼقق سـن الرتمذي )

(.4319وحسـه األلباين ) (،318: رواه الرتمذي )حسن( 1)



جىةدق كى ـ ي كىشى ةث يى ـ كى ج يىةغي كىظى ات الن ـى ى ف ىىأ كى

كف ي ضي ة ى يى ى قي ، نىإج .« دىضيلؿ -77 ءي رؤيح ال ديعى

ؾم كىل اتي ي رى ى ك جىيؽ الل كىظى خي ثحى عى غى ف خى

ى، أ

/ اجلب ؿى ىىةؿى لى ل ى ال

ىأ فى إذىا رى ي »/ كى ى

أ ي الالق ح كى ى لى الك ةف كى ى ي ال كى ىيىة ثةحلي ى اللي ـى ب رى ـ رىبي كى .«لى

ـ -78 فة ى اػ ءي ىج عى ادلؾم كىل اتي عيطه -رى ه صى كى / ظى ىىةؿى حى -كى ئنى عى خى

ؿي الل ى »/ ، ىىةىخ/ ىىةؿى رىقي كىىإذىا أ

ة ن ة فى غى زي ؽي ظىى ،أ يىيي ك ،مسب الل /نى

ىىسى يف أ نىإف ن يىيي مسب /ل نى

آػؿق ل كى كى .«الل يف أ

ؽى اللى -79 ـىػفى نىعى ة يييةؿي لاكنؿ إذا ىؾم كىل اتي عيطه -رى ه صى كى / ظى ىىةؿى سى -كى ب مي

ى أ خى

/ ؽى اجلبي »، ىىةؿى ـ فى كي ةغى ذىفى دي حى ي فى احلى كى ؿى يي ف حى

ىفى أ / يىؿصي ي ى / »ل ؿي يىيي ، ذى ي اللي يسي يىؿحى

طي ثىةىسي ييص ي اللي كى ؽيسي .«حى

(.711(، وحسـه األلباين )4331حسن: رواه الرتمذي )( 1)

(.3715(، وحسـه األلباين )4474حسن: رواه الرتمذي )( 1)

(.1838(، وصححه األلباين )1718صحقح: رواه الرتمذي )( 4)

(، وقال: حسن صحقح.1554صحقح: رواه الرتمذي ) (3)



ج -81 ءي لزتكي عى ادلؾم كىل اتي عيطه -رى ه صى كى / ظى ىىةؿى ةى -كى يؿى ؿى ي ب

ى أ خى

ف اجلبىةفى إذىا ، أ نكى ال

ىنأ فى إذىا رى كى

/ ، ىىةؿى جى ك ـى ى » دى ى ى ،ثىةرىؾى اللي ل ىي ـى بىةرىؾى ة يف ،كى ى ي ىؿى ثىحى كىمى .«اخلىري

ن -81 جذىلى ي ء رأل ديعىؾم كىل اتي ي -رى ى ك ةى -كىظى يؿى ؿى ي ب

ى أ /ىىةؿى ، خى

ؿي الل ةؿى / » ىىةؿى رىقي يى جذىلن ذى ي ل ىأ رى ؽي لل /ى الى

م نى ال ىوى ةن عى ػى سريو م ى ى ىن عى نىظ كى ؾى ث ة ابذىلى مءي ى الىلى ي ذىل ييصج ى .«تىهظيلن ل

ةرةي املضف -82 هؾم كىل اتي عيطه -رى ه صى كى / ظى ىىةؿى ب -كى

ى أ خى

ةى يؿى ؿى ؿي الل ي / ىىةؿى رىقي ىفى / »، ىىةؿى صى ى/ يف ى ل ذى ك مى ـى يي ف حى

ىى أ ج ةؿى رى يى ، ذى ي ػي ىلى ى ذي ثي ى فو نى مى

قذىلهؿيؾى ىخى أ

ىى إل أ ف لى إلى

ىؽي أ ى م

ىؽؾى أ بى كى ي ى ال ةى جعى قي

ى ل ذى ك فى يف مى ة كى ى ي هؿى لى ، إل كي ى بي إحلى ديىأ .«كى

(، وقال: حسن صحقح .1111) صحقح: رواه الرتمذي (1)

(، وقال: حسن غريب، قال األلباين: وهو كؿا قال، فإن له 4341حسن: رواه الرتمذي ) (1)

(.1747صرقا وشواهد، وقد خرجتفا يف الصحقحة )

(.4344(، وقال: حسن صحقح، وصححه األلباين )4433صحقح: رواه الرتمذي ) (4)



فؿكننة -83 ى ى ؿى إحل ء مل صى عى ادلؾم كىل اتي ي -رى ى ك يؽو -كىظى زى ث

حى ى ة قىي أ ، خى

ؿي الل / ىىةؿى رىقي كؼه / »ىىةؿى فؿي ى ؿى إحلى صي ،ىا رين اؾى اللي ػى ـى / صى ـ ة هى ةؿى يى ىةء ،ذى ثىقى يف اثل

ىؽ أ يى .«ذى

ءي -84 ب ديعى الؿؾم كىل اتي عيطه -رى ه صى كى / ظى ىىةؿى ، -كى حى بيفى رى لي ث ـى خىية ـى ؽتي / مى ي ، ىىةؿى ؿى رصى ة كىطى ى ة، نى ى جى ى ريى اثحو تى ثؽى

يأ

/ ب، ىىةؿى كى زنة»يف الؿي ة«مسب الل زىلى ى ؿ ى ؽى ىل عى ة اقذى ى / ،، نى ىىةؿىؽي لل » ىىةؿى «الى ڃ ڃ ڃ ڃ چ چ چ چ ڇ ) /، ثي

/ ( ڇ ڇ ڍ ڍ ڌ ڇ ىىةؿى ؽي لل »ثي الىخي جىهس ى ى إني ىىؽ ؽى ةى جعى زنة، قي ي زىلى كبى

ىزنة، كىاللي أ نىةكهؿ ،زىلى

،ل ىبى إل أ ي لهؿي ال ي لى حى «خى نىإ مي ، ثي

ى أ / خي ، ىي ى ع طى

يى ؤ ي ريى ال ىخى يىة أ ع ءو طى ؿى الل ؟شى يخي رىقي

ىأ / رى ، ىىةؿى

بن 1938رتمذي )صحقح: رواه ال (1)

(، وقال: حسن جقد غريب، ثم روى عن الؿؽي

إبراهقم، قال: كـا عـد ابن جريج الؿؽي، فجاء سائل فسلله.

فؼال ابن جريج لخازكه: أعطه ديـارا.

فؼال: ما عـدي إ ديـار إن أعطقته لجعت وعقالك.

قال: فغضب، وقال: أعطه.

ة، وقد بعث إلقه بعض إخواكه، قال الؿؽي: فـحن عـد ابن جريج إذ جاءه رج ل بؽتاب وصر

ويف الؽتاب: إين قد بعثت خؿسقن ديـارا.

ة، فعدها، فإذا هي أحد وخؿسون ديـارا. ر قال: فحل ابن جريج الص

قال: فؼال ابن جريج لخازكه: قد أعطقت واحدا، فرده اهلل عؾقك وزادك خؿسقن ديـارا.



ميى أ / خي يي ، ذى ى ع طى ، ثي ىفخي ة صى ى ى ىؿى صى

ؿى الل خى يىة رىقي ع ءو طى / ؟شى جؽق »، ىىةؿى خى تي ىفضى ى حلى ب إف رىرييؾى بى دى ي لهؿي ال ي لى حى ب إ / رىبي اكهؿ ل ذيي .«إذىا ىىةؿى

ةنؿ -85 لكى ء امليي ديعىؾم كىل اتي عيطه -رى ه صى كى / ظى ىىةؿى ؿى -كى ى اث خي ـى

يني أ ا/ ادفي ؿن هى رىادى قى

ى إذىا أ ؿي لؿصي يي فى حى ى ، كى ـ كىدي

ؿي الل فى رىقي ة كى ى ى / ؿي يىيي ىة، ذى ىديخي دعي اللى »يي قذى

ىأ

ى ى ،ديى ةجىذى ىىأ ى ،كى ى ى خى اتي ى . «كىػى

ق -86 ىس ي أدةقي أمؿ ي ة يىهفؾم كىل اتي ي -رى ى ك ةى -كىظى ب ثىسؿى

ى أ ف خى

ى، أ

فى / »اجلب مؿه كىىدىةقي أ

ىقي إذىا أ ىسي ك ي

ىى أ يشي ؿ ب ، ػى ث

ا لل ؿن ا مي ةصؽن .«قىثط أك اجلعؿ -87 ة ييؿي ـؽى الؾم كىل اتي لىةن -رى

ىي ال عى ع جؽ الل -كىصى خى ةثؿ ث صى خى

/ ؽتي »، ىىةؿى ؿى اجلبي مى طحى ىىال

ة ىىظ ى ، نى ل صى ي بلو ػى ثةل تى ثسىيق، نىأ بى ؿى خى ـى ي ى ػجىذى ػي

(.4335ال: حسن صحقح، وصححه األلباين )(، وق4331صحقح: رواه الرتمذي )( 1)

(.1511(، وصححه األلباين )4453صحقح: رواه أبو داود )( 1)

(.1313(، وقال: حسن غريب، وحسـه األلباين )1378حسن: رواه الرتمذي ) (4)



ؿي الل ي رىقي ى بى ىىةؿى نىؾى مسب الل كىاللي » /بيىؽق، كىت أي طي ييظى ى ل خى ني كى ا خى ؾى ى ، ي كبى

ى .«أ

ء مل ىةؿى ثةرؾى اللي نيادل -88 عىةئ كىل اجكى لىةن –يف البل رى

ىي ال ى ك حى -كىظى ئنى عى خى

ؿ الل ؽيىخ لؿىقي ي/ ، ىىةىخ/ أ ةؿى يى ةةه، ذى مى

ة» ى ي ة ىى «اىك ى ، ىىةىخ/ ـى خ اخلىةد فى حي إذىا رىصى ئنى ىخ عى كى / كى ا ، ىىةؿى ي ةل ى ؿي ل / ؟ تىيي حي ئنى ؿي عى ذىيي ، ذى / ثىةرىؾى اللي ذيسي ؿي يي ، حى فى ي ل يي ة حى ى

ىة ىة جلى صؿيىيىجقى أ ا كى ي ة ىىةل ى ى س ي

ى ـى ، دىؿيد ثىةرىؾى اللي ذي .كىدؿ -89 ـ ال ل ؿ ـيت الك الي

ةئ كىل اجكى و رى كى ىؽو ظى -بكىى ـجؽ الؿح ث أ ـى خى لث خى

ؿى الل ف رىقيىدؿي ث أثي أ فى يي ں ڻ ڻ ڻ )ػ كى

كى ( ٱ ٻ ٻ ٻ) كى ،( ڻى ( ٱ ٻ ٻ ٻ ٻ) إذىا قى

ؿي يي فى حى كى /كىكس » ؽ ايي ى ةفى ال جعى زنة «قي ي ثةثل ،زىلى دى ؿي صى يىؿذى .ةثلىح كى

ء مل أىؿضى ـؽى ايظةء -91 عى ادلةئ كىل اجكى و –رى كى ىؽو ظى ـى -بكى الل جؽ خى حى بيفى رى أب ث

ى ني اجلب ، مي ك ـي ؼ ال / اقذىيؿىضى ىىةؿى

(، وصححه األلباين.1381صحقح: رواه الرتمذي )( 1)

(.148األلباين ) (، وحسـه1735حسن: رواه الـسائي يف الؽربى ) (1)

(.1749(، وصححه األلباين )1711صحقح: رواه الـسائي ) (4)



/ ىىةؿى ، كى ي إلى فى ذى ، نىؽى ةؿه ى قي ةءى ة نىضى هنىربىفيى أ

ىى يف ثىةرىؾى ا»أ ى للي ل

دىاءي ىال ؽي كى ىم الى اءي الك ـى ة صى ى ، إج ى ةل ى ى كى ى

.«أ املكضؽ -91 ءي اخلؿكج ديعى

ةص ى لىةن –ركل اث ىي ال عى ع ب -كىصى

ى أ خى

ةى يؿى ؿى ؿى الل ، ي ف رىقيىى » /ىىةؿى أ إذىا دىػى

كضؽى نى ى ال زي ؽي ظىىى اجلبي أ عى ي ،حيكى

حلىيي /كىى ىابى رىحىذ ث

ى اذذىط ل أ ي ى اجلبي ،ال عى ي حيكى جى نى ؿى إذىا ػى كى

، حلىيي /كى ةف الؿصي يػى الن ن ص ـ ا ي .«ال

ي -92 ي ق أك يىسؿ ىس ة ييؿي أدةقي أمؿه يكى رى ةصى ى ي ظك بناؽق ل اث حى ك ئنى عى ، خىؿي الل /ىىةىخ فى رىقي ت ىىةؿى كى ة يي ى ل

ىأ /إذىا رى

ةلىةتي » الص دىذ ذ ى ف م ث ؽي لل ال ة يىسؿىقي ،«الى ى ل ىأ إذىا رى كى

ةؿو » /ىىةؿى ي ظى ى كي ؽي لل عى .«الىف -93 ي كالـي ء اهل ديعى

حؽي ىكىل أ و –رى كى ىؽو ظى -بكى جؽ الل ث خى دو مى خى كف

، ؿي الل /ىىةؿى ا » /ىىةؿى رىقي ؽن ظىىةبى أ صى

ىة أ ى

فه ـى لى ظى ر كى ى ةؿى ،رىع يى ي /ذى اب جؽؾى كى ي خى اب ؾى كى جؽي إني خى ي ال

(.3597(، وصححه األلباين )3519حسن: رواه الـسائي )( 1)

(.313(، وصححه األلباين )771صحقح: رواه ابن ماجه ) (1)

(.3531(، وصححه األلباين )477(، وابن السـي )4814صحقح: رواه ابن ماجه ) (4)



ى ىةصيىت بيىؽ ذ ى ى ،ؾى أى ي ةضو يف ظي ةؤيؾى ،ى ؽؿه يف ىىظى ،ـىى جىهكى يخى ث ى قى ى ى ل ي و ي اق ى ثسي ي ل

ىقأ

ىا ،أ ؽن ظى

ىي أ ذى ـى ك

ىأ

ى ي ػى ى ، ذىةث ي يف تلى ـى ىك أ

ىيت ،أ الى ـ يف زىؿتى ث

ك اقذىأ

ىأ

ى ايي فى ف تىىؾى أ ؽى ن ـ ـ ءى ظي ؽرم كىصلى رى صى ي ب كى بيؿى ىى ؿآفى رى

ة ي نىؿىصن ى اكى ى ي لى ثؽىىأ ي كى ى ـ ي كىظي ى تى اللي ى ذ

ىمي إل أ ى ةبى ى «كىذى

ى /ىىةؿى ة /نىيي ى ي لى جىذىفىىؿى الل أ ةؿى ؟يىة رىقي يى » /ذى ى ثىلى يىججىغ ل

ذىفى ف حىىة أ ى فى ةقى ى ى ».

ؾ -94 ءي اخلؼ الشي ديعىحؽي

ىكىل أ عيطو – رى ىؽو صى أب -بكى ؿمي خى مفى

ىسى ال مي

ؿي الل /ىةؿ ىة رىقي جى ػى ـو ػى ةؿى ،ذىاتى يى يى /ذىا الني » ؾى ى ا ة اجلةسي اتيي ى حىػىف ،ؿؾى ػأ

ىي أ نىإ دىبيت اجل »،

يى ؿى ذى يي ف حىىةءى اللي أ مى ى ي /ةؿى لى ػف

ىى أ ي كى يمى جىذيي كى كى

ؿى الل يىة رىقي ا» /ىىةؿى ؟ دىبيت اجل ي ل /ىي ى ثذي إة جىفي ي ال

ي ة لى جىفى ى ىكذىلهؿيؾى ل ن ي كى ي حبنة جىفى ى مى شؾى ثي ف ن

ى .«أ

ديعى -95 ي ػىيشى أف ييصيتى محبنة ثفى ء و – ركل أحؽ كى ىؽو ظى ىيمو -بكى ظي ث

قى ، خىؿى الل ف رىقي

ىت أ حى ظى ى ى ي نى فى ى كا ةري جى كىقى ؿى ػى

(، 134/ 5(، وأحؿد شاكر يف تحؼقق مسـد أحؿد )4515صحقح: رواه أحؿد )( 1)

(.199وصححه األلباين )

(.45(، وحسـه األلباين )18781حسن: رواه أحؿد )( 1)



ىيمو ي ظي ي ب ى قى ح اكتىكى اجليعهى ار ـ ا بنفت اخلى ي ،إذىا كىفى رىصي كى ل كى اجل كى ك ى اجل كى بيىضى ظى

ىي ،لن أ مؿي ب عى ؿى إحلى ىؾى ذى

حى بيفى ي رى لتىك ى حى ي فتو كى ى ؽمي ث ـى ثىن ػيىةؿى ،أ يى يخي /ذى

ىأ ة رى ى

ةو ىىجأ لى صلى مي ـ كى حلى ه ،كى يجعى قى ؿي الل ،نى تى رىقي

ينىأ

، ي ى لى و يىة /نىيي ى يف قى ى ل ى ؿى الل ة ؟رىقي ى الل كى

ة ييهيوي ى ي كى قىأ ؿي رى ؽو » /ىىةؿى ،يىؿذى ظى

ى أ فى ذي ي تىذ

ا «؟ى ي /ىىةلحى بيفى ي رى مؿي ب عى ؿى إحلى ؿي الل ،جىؾى عى رىقي ا نىؽى مؿن ،عى

ىي ـى يؼى ذىلى ىىةؿى ،ذى يذي » /كى ـى حى لى ةقي ـى ػىى أ زي ؽي ظى

ىل إذىا ؟!ي أ ى

خى ى ثىؿ فضجي ة حي ى يخى ىأ ي ،«رى ىىةؿى لى ي » /ثي لى ي ،«اكتىك ى ى كىص كى لى ذى

اػىحى إزىارق يف كىدى اؼى رصىي غؿىىأ كى جىتىي ري كى ي يى مؿذى كى ي يىؽى كى

حو ـى ،ىىؽى ةءي ى ى ال ل ت ذى صي ثي ؿق ىي كىؽى قأ ى رى ه عى ي رىصي ج يىصي

قي رىاءى حى كى ؽى ييسهئي ايى ه ػى ؿى ، ى ه احى قى ى نىؿى ل ذى ثى فى هى ذى

سه ثىأ .اجلةس ىحفى ثة النيةغي -96 ؿدى ة ييؿي لؿدي يؽ مى

لىةن – ركل أحؽىي ال عى ع -كىصى

ى أ خي /ىىةؿى ، اتليةح ب خى ىي

يمي بىلو اتل ػى ث جؽ الؿحى ا، فى جرين ى فى كى كخى /كى درىىأ

ىىةؿى /ىىةؿى ؟اجلب خي /جىفى ؿي /ىي ىؿى رىقي يمى صى ىيىةغيي الل ي الن د دى ىحى كى ةؿى ؟حلى يى يىةغيى /ذى إف الن

رىت د ىؽ ؿ الل تى ى رىقي ى اليىحى عى كديىحى ال

(.13331حسن: رواه أحؿد )( 1)



ةب فى الني ى ،كى ة كىص ى ؿؽى ث ف ييىفىحي ىةرو ييؿيؽي أ ةفه بيىؽق مي يػى مى ذي كى

ؿ الل ي ، رىقي ي صب جىعى إحلى ى ةؿى ، ذى يى /ذى ؽي ىي ى ؿي /ىىةؿى ،يىة مي ىي

ىة أ ح / ىي /ىىةؿى ؟ى ةت الل اتلة ى ذي ثسى ـي ى

أ ىأ بىؿى كى

ىأ ىوى كىذىرى ة ػى ى ي شى ةء ، ى الك ؿي زن

ة حى ى ي شى ،كى كىة ى جي ذي فؿي ة حى ى ي ةر ،شى ى اجل كى ي

ال ي نتى شى ي ،كى ي كي شى كىؽي ػؿي ةرىنة حى ةرؽو إل غى ي غى ريو يىة رىحى

/ىىةؿى ،بى ي هبىخ ىةري ػى ،ذى اللي ي مى ـى ى .كى

ي أظؽه -97 ظى ي إذا ؽى ة ييؿي املكةرم كىل اليؼى لىةن –يف الدب املهؿد رى

ىي ال عى ع -كىصى خى

ؽمي ـى ثى بي اجل ةب عى أص ي صي كف الؿ /ةؿىى ،أةى غى ر أ ى ىى إ كي ي يي ة حى ى ث ن ؾ اػ ؤى دي امهلل لى »ةؿ/ ذا زي ،فى ل

ى هؿ كاك .«فى ي فى يى ة لى ل أمؿه -98 اقذىصفتى ـي ء ديعىي ظجةفى كىل اث ي الةنؼي –رى عى ع ىفو -كىصى ن

ى أ ف خى

ى، أ

ؿى الل / رىقي لى »ىىةؿى ي ى إ ال ي قى ذى فى ة صى ى ل لن لن قى فى قى ـ ي الى فى خى تى

ىأ .« إذىا مبخى ، كى

ؿ ايؿيح أك اللة -99 ء ديػي ديعى

(.73(، وصححه األلباين يف صحقح الجامع )13189صحقح: رواه أحؿد)( 1)

(.751 األدب الؿػرد )صحقح: رواه البخاري يف( 1)

(، 13/ 3) (، وصححه الحافظ يف الػتوحات الرباكقة978صحقح: رواه ابن حبان )( 4)

(.1885وصححه األلباين )



ي كىل الىةز ي الىةنؼي – رى ى ك ، ككاني الب، كىظى ي عى ع كىصى صي ف اجلب يتو ى خى

ى يىؿى ىىؿيىحن ييؿيؽي ، أ ى ل

ى ى ل ة/ ديػي ى ا ة »ة إل ىىةؿى ظيى يىؿى ى جؿ كى ات الك ةكى ى رىب الك ي الة ى يىةغي كى رىب الن ، كى ى ىى

ىة أ ى جؿ كى رىطيى الك

ىرىب ال ، كى ى ؽى

ىأ

ى ي لىىكأ ، نىإة ن ى ي ة ذىرى ى يىةح كى رىب الؿي ، كى ى طى

ىؿيى أ ؾق ايى ى ريى ح ػى

ة ى ة ذي ى ي ة، كىشى ى ىي أ ة كىشى ى ي شى ى ث

ذي جىفي ة، كى ى ىريى أ .«كىػى

(، وحسـه الحافظ 1113/ 3(، وصححه ووافؼه الذهبي )1313حسن: رواه الحاكم ) (1)

(3 /133.)



فهرست املوضوعات

مؼدمة

دعاء دخول الخالء-1

أذكار الـوم -1

دعاء الؽرب-4

دعاء التعزية-3

أحدما يؼول الصائم إذا سابه -3

عاء قبل إتقان الزوجة-5 الد

دعاء الغضب -7

ذكر الرجوع من السػر -8

السالم عؾى الؽافر إذا سؾم؟ د ر كقف ي -9

عاء عـد سؿاع صقاح الديك وهنقق الحؿار-11 الد

ما يؼول الؿسؾم إذا مدح الؿسؾم -11

ما يؼال عـد الػزع -11

فضل التسبقح والتحؿقد والتفؾقل-14

فدالتش -13

من بؾي بالوسوسة -13

كر -15 فضل الذ



أذكار استقؼاظ من الـوم -17

دعاء الذهاب إلى الؿسجد-18

دعاء استػتاح -19

دعاء الرفع من الركوع-11

دعاء السجود -11

بعد التشفد -11

الصالة عؾى الـبي

دعاء استخارة -14

أذكار الصباح والؿساء-13

ؼاء العدو وذي السؾطاندعاء ل -13

ين -15 دعاء قضاء الد

عاء إذا كزل الؿطر – 18 الد

عاء عـد الػراغ من الطعام -19 الد

دعاء العطاس -41

عاء عـد الصعود والفبوط -41 الد

كقف يؾبي الؿحرم يف الحج والعؿرة -41

دعاء التعجب واألمر السار -44

دعاء تزكقة الـػس -43

كر بعد الوضوء -43 الذ

كر عـد دخول الؿـزل -45 الذ



دعاء دخول الؿسجد -47

أذكار األذان -48

عاء بعد التشفد األخقر قبل السالم -49 الد

األذكار بعد السالم من الصالة -31

ما يػعل من رأى الرؤيا أو الحؾم -31

عاء لطرد الشقطان من البقت -31 الد

عاء عـدم -34 ا يؼع ما يرضاه أو غؾب عؾى أمرهالد

تؾؼقن الؿحتضر -33

دعاء من أصقب بؿصقبة -33

عاء عـد إغؿاض الؿقت -35 الد

عاء لؾؿقت يف الصالة عؾقه -37 الد

دعاء زيارة الؼبور -38

دعاء الريح -39

دعاء الضقف لصاحب الطعام -31

دعاء الصائم إذا حضر الطعام ولم يػطر -31

عاء عـد رؤية باكورة الثؿر -31 الد

دعاء السػر -34

عاء إذا كزل مـز يف سػر أو غقره -33 الد

33-

فضل الصالة عؾى الـبي



إفشاء السالم -35

ما يؼول من أحس وجعا يف جسده -37

دعاء الركوع -38

كر عـد الخروج من الؿـزل -39 الذ

ذكبا ما يؼول أو يػعل من أذكب -51

عاء عـد إدخال الؿقت الؼرب -51 الد

عاء بعد دفن الؿقت -51 الد

عاء عـد إفطار الصائم -54 الد

عاء عـد الزواج أو شراء الشيء الجديد -53 الد

عاء لؿن قال: إين أحبك يف اهلل -53 الد

عاء إذا تعثرت الدابة -55 الد

عاء لؿن سؿع كباح الؽالب بالؾ -57 قلالد

من أدعقة استسؼاء -58

59-

يسبح؟ كقف كان الـبي

عاء؟ -71 بم يبدأ عـد الد

عاء لؾؿريض يف عقادته -71 الد

دعاء الخروج من الخالء -71

كر قبل الوضوء -74 الذ

دعاء الجؾسة بقن السجدتقن -73



دعاء سجود التالوة -73

دعاء الػزع أو الؼؾق يف الـوم -75

دعاء رؤية الفالل -77

عاء قبل الطعام -78 الد

ما يؼال لؾؽافر إذا عطس فحؿد اهلل -79

عاء لؾؿتزوج -81 الد

دعاء من رأى مبتؾى -81

كػارة الؿجؾس -81

عاء لؿن صـع إلقك معروفا -84 الد

دعاء الركوب -83

دعاء الؿؼقم لؾؿسافر -83

ما يػعل من أتاه أمر يسره -85

ما يؼول عـد الذبح أو الـحر -87

عاء لؿن قال بارك اهلل فقك -88 الد

كر عؼب السالم من الوتر -89 الذ

عاء لؿن أقرض عـد الؼضاء -91 الد

دعاء الخروج من الؿسجد -91

ما يؼول من أتاه أمر يسره أو يؽرهه -91

دعاء الفم والحزن -94



دعاء الخوف من الشرك -93

اء من خشي أن يصقب شقئا بعقـهدع -93

ما يؼول لرد كقد مردة الشقاصقن -95

ما يؼول الؿسؾم إذا مدحه أحد -97

دعاء من استصعب عؾقه أمر -98

دعاء دخول الؼرية أو البؾدة -99

فهرست املوضوعات


صحيح الأذكار (PDF)...3 راــــــكذلأا حيحص ةمدقم لط ع ، عب...

Documents

Transcript of صحيح الأذكار (PDF)...3 راــــــكذلأا حيحص ةمدقم لط ع ، عب...