ويژه دانشجويان و دانش پذيران مقطع كارشناسي كليه رشته هاآزمون هاي ادواري و تست هاي تأليفي

فارسي عموميجامع ترین راهنمای

آموزه ها و دانش هاي ادبي؛

معني و مفهوم و نكته هاي درسيهمراه با

همراه با پاسخ نامه كامال تشریحي

1361 - رضا،یعل ،یاشرف : سرشناسه ژهی...: ویادب يهاها و دانش: آموزهیعموم یفارس يراهنما نیترجامع : و نام پدیدآور عنوان

رضایها/ مولف علرشته هیکل یمقطع کارشناس رانیو دانشپذ انیدانشجو .یاشرف

، 1391.چتر دانشتهران: : نشر مشخصات ؛ 22×29 سم.342 ص. : يظاهر صاتمشخ

1-12-6381-600-978 : شابک پایف : یسیفهرست نو تیوضع

از زبان و ریها غرشته هی(کل یعموم یفارس"کتاب يکتاب حاضر راهنما : یادداشت نور است. امیگروه مولفان دانشگاه پ فیتال ")یفارس اتیادب

).یفارس اتیاز زبان و ادب ریها غرشته هی(کل یعموم یفارس : گرید عنوان ياآموزش برنامه -- یفارس اتیادب : موضوع )ی(عال یآموزش يراهنما -- یفارس اتیادب : موضوع )ی(عال هانیها و تمرآزمون -- یفارس اتیادب : موضوع ياآموزش برنامه -- یفارس : موضوع آزمونها و تمرینها (عالی) -- یفارس : موضوع نور امیدانشگاه پ : افزوده شناسه

1391 246217ف/PIR3331 : کنگره يبند رده 67/فا80 : ییوید يبند رده

2823845 : یمل یکتابشناس شماره

ترین راهنماي فارسی عمومیجامع نام کتاب:

چتر دانش ناشر:

علیرضا اشرفی مؤلف: 1396 -دوم چاپ:و سال نوبت

1000 :شمارگان 978- 600-6381- 12-1 شابک:

تومان 17500 قیمت:

محفوظ است. کلیه حقوق براي پدیدآور 88پالك )،یشمالبهشتی(ارددیجاويریمنانقالب، خ دانی: تهران، ميفروشگاه مرکز 66402353تلفن فروشگاه کتاب: - 66492327مرکز پخش: تلفن

nashr.chatr@gmail.com مؤلف و ناشر محفوظ است. يحقوق برا هیکل

ناشرناشرمقدمه مقدمه يهارشته نیدارتراز پرطرف یکیمنزله به ش،یهاشیها و گرارشته حقوق با تمام شاخه

خود جلب کرده است؛ را به یعلوم انسان انیاز دانشجو یکشور، تعداد فراوان یدانشگاه

گوناگون يهاگاهیوارد عرصه خدمت شده و در مناصب و جا ل،یکه پس از تحص یانیدانشجو

.شوندیممشغول فهیوظ يفایا به

ها بر مدار آن انیدانشجو لیکار قرار گرفته و تحص يحقوق، مبنا يهادر دانشکده کهیمنابع

دیکه باچنان يمتماد انیسال یهستند که ط یقرار دارد، در واقع، مجموعه کتب و جزوات

.اندزمانه هماهنگ نکرده يازهایو خود را با تحوالت و ن افتهین رییتغ

يپربار و سودمند، امر يهاپژوهان به مجموعهمبرم دانش ازیاست که ن یدرحال ن،یا

یعلم يازهایرفع ن يو ارزشمند برا یکتب غن نیضرورت تدو ب،یترتنیااست. به ریانکارناپذ

از گذشته مورد توجه قرار شیب دیمتأثر از آن، با يهارشته زیرشته حقوق و ن انیدانشجو

دانش پژوهان از ازیسو و تناسب آنها با ن کیآنها از يمحتوا يروزآمد که ییهاکتاب رد؛یگ

.قرار گرفته باشد سنده،یمورد توجه و لحاظ ناشر و نو گر،ید يسو

در امر نشر کتب شگامیپ يا، در مقام مؤسسهآزاد چتردانش یآموزش عال مؤسسهرشته حقوق انیبا دانشجو یدر همراه يمؤثر يهاتوانسته است گام ،یروزآمد و غن یآموزش

قیفراوان خود و با رصد دق اتیاز تجرب يمندمؤسسه افتخار دارد که با بهره نیبردارد. ا

لیها، تسهدستاورد آن نیترهمت گمارد که مهم يآثار دیتول به ان،یدانشجو یعلم يازهاین

ا ارائه خدمات است ب دواریپژوهندگان باشد. انتشارات چتر دانش ام يریادگی عیآموزش و تسر

به منصه ظهور برساند. شیاز پ شیب یحوزه علم نیخود را در ا يهایستگیدرخشان، شا

فرزاد دانشور

مسئول انتشارات چتر دانش ریمد

مقدمه مؤلفمقدمه مؤلف

پـس از چنـدین دوره تـدریس کتـاب توفیـق یـافتم ،گشاي طریق بندگان استبا عنایت حق سبحانه تعالی که راه داشته باشم. دانشگاه، هاي پایان ترمبا توجه به آزمون از این کتاب، شرح و توضیحی نسبتاً جامعی، فارسی عموم

کار را براي دانشجویان گرامی آسان نمـوده چـرا ،کتاب حاضر بارها به زیور طبع آراسته و در راستاي مطالعه جامعکه عبارات مهم و درخور توجه در مواد آزمونی سطر به سطر مورد نظر مؤلف قرار گرفته است و با دقـت الزم شـرح

تواننـد پاسـخ هاي هر درس مـی پرسش تمامیتوان گفت دانشجویان به می ،نگري خوانده شوداند و اگر با ژرفشده ان شااهللا. ،درست بدهند

هـر چنـد ایـن نوشـته وقت و سردرگمی خواننـدگان جلـوگیري شـود، اي است که از اتالف تنظیم مطالب به گونهاست و چیـزي اضـافه اختصاص دهد اما هدف قبولی در آزمون هاي پایان ترم توانست حجم بیشتري را به خود می

.گرددو خستگی خوانندگان می کالمبر آن موجب اطاله هـاي هـر درس توضیح معـانی و ترکیـب که ابتدا نکات مهم تاریخ ادبیات، نظیم مطالب به این صورت استشیوه ت

نیـز دسـت آخـر ،هاي ادبی متون اختصاص داده شـده اسـت ها و دانشبعد به شرح آموزه بخش واست آورده شده معانی و مفهوم اشعار و متون نثر قدیم آورده شده است.

خود تأمل کند و تـا حـدودي بـه وسـیله ست که ابتدا در مورد معانی اشعار، یان گرامی این اتوصیه بنده به دانشجو این شیوه به درك مفاهیم اشعار کمک شایانی خواهد کرد. ،حدس هوشمندانه معانی را در یابند

پیـام نـور فراگیـر دوره آزمـون 6و در انتهاي کتـاب 86تا 81هاي سالهاي پایان هر درس آزمونشایان ذکر است، دوره آزمـون هـاي داخلـی دانشـگاه پیـام نـور از نیمسـال اول 6و به همراه پاسخ نامه تشریحی 90تا 87سالهاي کـه گـردد توصیه میلذا، .قرار گرفته استتشریحی -به همراه پاسخنامه تستی 1395تا نیمسال تابستان 94-93

ها را پاسخ دهند و براي تصـحیح و یـادگیري ها تستبه پاسخدانشجویان پس از اتمام مطالعه هر درس بدون توجه مراجعه کنند. و یا تستی نامه تشریحیکامل به قسمت پاسخ

باشـد آمـده اسـت. هاي ادبی میهاي ادبی که شامل دستور زبان و آرایهدر انتهاي کتاب شرح و توضیح کامل دانشهـا ت کافی این بخش را مطالعه کنند و بعد بـه مطالعـه درس توصیه بنده به دانشجویان این است که در ابتدا با دق

بپردازند. که متحمـل چتردانش در پایان از دوستان گرانقدر که در شرح این اثر مرا یاري کردند و همکاران محترم انتشارات

نمایم. زحمتی فراوان شدند صمیمانه تشکر و قدردانی می

با آرزوي توفیق روز افزون علیرضا اشرفی

alirezaashrafi110@yahoo.com

فهرست مطالب

شرح درس اول:بخش

10 .......................................................................................................................................................................... »فردوسی« :اول درس 10 ....................................................................................................................................... خرد و خداوندجان نام به) الف 12 ............................................................................................................................................................طوسی سفردو) ب 14 ........................................................................................................................رستم دست به سهراب شدن کشته) ج 25 ........................................................................................................................................................آزمایی درس اولخود 27 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

29 .................................................................................................................................................................................... بهار م :دوم درس 29 .....................................................................................................................................................................»شاعر آرمان« 35 ..................................................................................................................................................... آزمایی درس دوم خود 36 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

38 ........................................................................................................................................... )امید. م( ثالث اخوان مهدي :سوم درس 38 ........................................................................................................................................................................... »زمستان« 42 ...................................................................................................................................................... آزمایی درس سومخود 43 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

44 ............................................................................................................................................................. »پسرم به یینامه« :چهارم درس 45 .................................................................................................................................................. آزمایی درس چهارمخود 45 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

46 ......................................................................................................................... »استعاره و هتشبی مثل، مجاز، کنایه،« :پنجم درس 47 .................................................................................................................................................... آزمایی درس پنجمخود 47 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

51 ...............................................................................................................................»تبریزي صائب از منتخباتی«) الف :ششم درس 55 ............................................................................................................................................................................. جامی) ب 55 ......................................................................................................................................................................»تو روي یاد« 56 .................................................................................................................................................... آزمایی درس ششمخود 58 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

59 ................................................................................................................. »لیث یعقوب صفات«: فلسفی نصراهللا) الف :هفتم درس 60 ................................................................................................................... »صوفی دو«: کیکاووس عنصرالمعالی) ب 60 .................................................................................................................................................... آزمایی درس هفتمخود 61 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

63 .......................................................................................... »تصوف و عرفان«: مطهري مرتضی اهللاآیت شهید) الف :هشتم درس 64 ...........................................................................................................................................»سماع«: تبریزي شمس) ب 65 ........................................................................................................ »خواجه هايرساله از«: خواجه هايرساله از) ج 66 ...................................................................................................................... »ایمان و عشق«: میبدي الدینرشید) د 67 ........................................................................................................................ »آفریدگان بهترین«: اسرارالتوحید) هـ 68 ........................................................ »بکند کاري آید برون غیب از دستی«: ییطباطبا حسین محمد عالمه) و 69 ...................................................................................................................................................................... »خوبان مهر« 71 ................................................................................................................................................. آزمایی درس هشتم خود

73 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

75 ........................................................................................................... »مثنوي درباره«: کوبزرین عبدالحسین) الف :نهم درس 76 ...................................................................................................................... »رازداري«: بلخی الدینجالل موالنا) ب 77 ................................................................................................................................................................................... »ایدن« 78 ................................................................................................................................................................................. »نطق« 79 ................................................................................................................................................................................ »هدف« 80 .......................................................................................................................................................... »ينَدرو ينکار اگر« 82 .................................................................................................................................................................................. »مثل« 82 ............................................................................................................................................. »گلستان و باغ آرزوي«) ج 87 ..................................................................................................................................................................... »عاشقان يا« 90 ....................................................................................................................................................... آزمایی درس نهمخود 92 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

94 ................................................................................................................................................................... احمد آل جالل :دهم درس 94 ................................................................................................ »معاصر ادبیات کلّی مشخصات يدرباره نکته چند« 96 ...................................................................................................................................................... آزمایی درس دهمدخو 97 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

99 ...............................................................................................................................................................بهار الشعرايملک :یازدهم درس 99 .....................................................................................................................................................................»شاعر آرمان« 101 ................................................................................................................................................ »دوم قسمت« خوب شعر 104 ................................................................................................................................................. آزمایی درس یازدهمخود 104 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

105 ...................................................................................................................................................... »انتظار«: اریشهر) الف :دوازدهم درس 108 ...............................................................................................................................................................چیست؟ شعر) ب 112 ...............................................................................................................................................یی درس دوازدهمآزماخود 113 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

115 ........................................................................................................................................................................... نیمایوشیج :سیزدهم درس 115 .......................................................................................................................................................... »است ابري امخانه« 117 ............................................................................................................................................................. »تازه نه داستانی« 118 ........................................................................................................................................................................ »!آدمها آي« 121 .............................................................................................................................................. آزمایی درس سیزدهمخود 121 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

122 .................................................................................................................................................................. سپهري سهراب :چهاردهم درس 122 ............................................................................................................................................................................... »غربت« 124 ............................................................................................................................................. مایی درس چهاردهمآزخود 124 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

125 ...................................................................................................................»آر یاد مرده شمع ز آر یاد«: دهخدا) الف :پانزدهم درس 129 .......................................................................................................................................................... بیرونی ابوریحان) ب 132 ................................................................................................................................................آزمایی درس پانزدهمخود 133 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

134 ......................................................................................................................... »حافظ«: مرتضوي منوچهر دکتر) الف :شانزدهم درس 137 ................................................................................................... »امانت بار«: حافظ محمد الدینمسش خواجه) ب 139 ....................................................................................................................................................................... »کیمیا نظر« 141 ........................................................................................................................................................ »نشینخلوت حافظ«

143 .............................................................................................................................................. آزمایی درس شانزدهمخود 145 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

147 ....................................................................................................................................................................گنجوي نظامی :هفدهم درس 147 ........................................................................................................................................... »خشتزن پیر داستان«) الف 150 ........................................................................................................................................................... افزون روز فریاد) ب 151 ................................................................................................................................................. آزمایی درس هفدهمخود 151 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

152 ................................................................................................................................ »رحمت در«: سعدي غزلیات) الف :هجدهم درس 154 .................................................................................................................................................................. »وفا و مهر بی« 156 ......................................................................................................................... »خاموشی فضیلت« »سعدي بوستان« 161 ....................................................................................................................................................... سعدي مجالس از) ب 164 ....................................................................................................................................... »حکایت«: سعدي گلستان) ج 166 ............................................................................................................................................... آزمایی درس هجدهمخود 169 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

170 .................................................................................................. »ممتاز سرنوشت یک«: ندوشن اسالمی دکتر) الف :نوزدهم درس 171 ...................................................................................»وزیر حسنک امیر کردن دار بر ذکر«: بیهقی ابوالفضل) ب 177 ................................................................................................................................................ نوزدهم آزمایی درسخود 179 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

180 ..................................................................................................................................... »سلطان به نامه«: غزالی محمد : بیستم درس 181 .................................................................................................................................................. »رعشم«: شریعتی دکتر :یکم و بیست درس 182 ................................................................................................................................................ »لحسا«: ناصرخسرو) الف :دوم و بیست درس

182 ...................................................................................................................................................................... »سروناصرخ« 183 ......................................................................................................................................... خدایند نهال یکسره خلق) ب 186 ..................................................................................................................................... آزمایی درس بیست و دوم خود 187 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

188 ............................................................................................................................................................. »اعتصامی پروین« :سوم و بیست درس 188 ............................................................................................................................................................... »زنجیر و دیوانه« 190 ......................................................................................................................................آزمایی درس بیست و سومخود 191 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

193 ....................................................................................................................... »ادبی هايمکتب بر مروري«: ب و الف:چهارم و بیست درس 201 .................................................................................................................................آزمایی درس بیست و چهارم خود 203 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

205 ............................................................................................................................................................... ویکتورهوگو) الف :پنجم و بیست درس 205 .......................................................................................................................... »رانبیک فضاي به نظري«: بورگل) ب 206 .................................................................................................... »)ع( آدم دنیآفر قصه«: طبري تفسیر ترجمه) ج 207 ............................................................................................................................................................ شب یک و هزار) د 207 .................................................................................................................................. آزمایی درس بیست و پنجم خود 208 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

209 ........................................................................................................................................................................ زاکانی عبید :ششم و بیست درس 209 .................................................................................................................................................................................... فهیلط

211 ..................................................................................................... »حقیقی معرفت و واقعی دانشمند«: اقبال عباس :هفتم و بیست درس 213 .................................................................................................................................... آزمایی درس بیست و هفتمخود 214 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

215 ............................................................................................................................»حکمت و جمال«: راشد حسینعلی :هشتم و بیست درس

216 .................................................................................................................................. مایی درس بیست و هشتمآزخود 216 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

217 ............................................................................................................................................................... »شهیدي دکتر« :نهم و بیست درس 218 ....................................................................................................................................... آزمایی درس بیست و نهمخود 218 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

219 ......................................................................................................................................... »آموز دگر«: »الهوري اقبال« :امسی درس 221 ................................................................................................................................................ آزمایی درس سی ام خود 221 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

222 ............................................................................................................................................»دونان از توقع«: نیمی ابن :یکم و سی درس 223 .......................................................................................................................................................................... »آسان بار« 223 ......................................................................................................................................... آزمایی درس سی و یکم خود 223 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

224 .......................................................................................................................... »مرد خرد کمال«: الملکنظام خواجه :دوم و سی درس 224 ........................................................................................................................................... آزمایی درس سی و دومخود 225 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

226 .........................................................................................................................»روانشناسی نظر از زبان«: معین دکتر : سوم و سی درس 231 .......................................................................................................................................... آزمایی درس سی و سومخود 231 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

232 ............................................................................................................................................................ مقام قائم از یینامه : چهارم و سی درس 233 ...................................................................................................................................... آزمایی درس سی و چهارمخود 233 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

234 ....................................................................................................................................... »اریاَخ صحبت«: کاشفی واعظ : پنجم و یس درس 236 .................................................................................................................................... دهدهی روش یا دیویی روش. 1 :ششم و سی درس

................................................................................................................................................................... کنگره روش. 2 248 ........................................................................................................................................ آزمایی درس سی و ششمخود 249 .......................................................................................................................................................... پاسخنامه تشریحی

هاي ادبیبخش دوم: دانش

251 ............................................................................................................................................................................................... دستور زبان 277 ............................................................................................................................................................................................... هاي ادبیرایهآ

ترم انیامتحانات پا و ریفراگ يهاآزمونبخش سوم: 292 ........................................................................................................................................»1387 اهم مرداد فراگیر دوره آزمون عمومیفارسی « 298 ........................................................................................................................................»1388 ماه مرداد فراگیر دوره آزمون عمومیفارسی « 303 ................................................................................................................................ »1389ماه فارسی عمومی آزمون دوره فراگیر اردیبهشت« 307 ........................................................................................................»ـ مرحله اول 1390ماه فارسی عمومی آزمون دوره فراگیر اردیبهشت« 311 .................................................................................................................... »ـ مرحله دوم 1390ماه فارسی عمومی آزمون دوره فراگیر دي« 315 ......................................................................................................................................................... »1393-94اول مسالیترم ن انیپا امتحان« 320 ......................................................................................................................................................... »1393-94 دوم مسالیترم ن انیامتحان پا« 326 ................................................................................................................................................................. »1393-94 تابستانترم انیپا امتحان« 331 ......................................................................................................................................................... »1394-95اول مسالیترم ن انیپا امتحان« 335 ......................................................................................................................................................... »1394-95 دوم مسالیترم ن انیپا امتحان« 339 ................................................................................................................................................................. »1394-95 تابستانرم ت انیپا حانامت«

9 ت پایان ترم)اامتحانو هاي فراگیر(آزمونبخش سوم نشر چتر دانش

اولبخش

شرح درس اول تا سی و ششم

هاها و ترکیبمعنی و توضیح واژه هاي ادبیها و دانشآموزه مفهوم و پیام ابیات، معنی آزماییخود پاسخنامه تشریحی خودآزمایی

چتر دانش نشر ترین راهنماي فارسی عمومیجامع 10

درس اول

فردوسی

قالب شعر: مثنوي لف) به نام خداوندجان و خردا

............................................................................................................................................................................. هاها و ترکیبعنی و توضیح واژهم

خورشید مهر: بینیمعناصر و اجسام که می گوهران: انتخاب کند. برگزیند:

اقرار کننده.، معترف خستو:

بر کنار. یک سو: سخن بیهوده. گفتار بیکار:

دستورات الهی (قرآن). فرمان: پرده آفرینش، عالم آفرینش پرده:

............................................................................................................................................................................. یــهاي ادبشـــها و دانوزهــمآ

ـ . 1 ــه نـ ــرد ب ــان و خ ــد ج ام خداون

ــذرد ــر نگ ــه ب ــر اندیش ــزین برت ک

باشداین بیت داراي آرایه مراعات نظیر (تناسب) بین کلمات جان و خرد می ـ:تـر از ایـن زیرا که فکر و اندیشه انسان فرا، کنمي این دو گوهر گران بها (جان و خرد) آغاز میسخن را با نام آفریننده معنی و مفهوم

ي جان و خرد است و این دو گـوهر گرانبهـا بـاالترین نعمتـی صفتی براي خداوند بیابد که خداوند آفرینندهتواند نمی باشد که او آفریده است.می

خداونـــد نـــام و خداونـــد جـــاي .2

ــاي ــد روزي ده رهنمـــ خداونـــ

آرایه تکرار وجود دارد. خداوندبین کلمات ـ باشند. (بن مضارع + نده) پسوند نده از آخر این دو کلمه افتاده است.یروزي ده و رهنماي هر دو صفت فاعلی مرکب م ـ:و به نام خداوندي که صاحب هر نام شایسته و صاحب جهان هستی است و خداوندي که روزي دهنده و راهنماي ما به معنی و مفهوم

کنم.سخن را آغاز می، راه راست بوده است

ــپهر .3 ــردان س ــان و گ ــد کیه خداون

ــ ــد دهفروزن ــاه و ناهی ــر ي م و مه

گردان سپهر: اضافه وصفی مقلوب (سپهرِ گردان). ـ بین کلمات ماه و ناهید و مهر آرایه مراعات نظیر وجود دارد. ـ (بن مضارع + نده) فروزنده: صفت فاعلی ـ:سـتارگان و خورشـید ، شنایی بخش ماهو سخن را با نام خداوند که زمین و آسمان را به وجود آورده و خداوندي که رو معنی و مفهوم

کنم.آغاز می، است

ــت .4 ــر اس ــان برت ــان و گم ــام و نش زن

ــده ــر شــده گــوهر نگارن ســت.اي ب

اضافه وصفی مقلوب (گوهر بر شده) »بر شده گوهر« ـ گوهر بر شده مقصود جوهر علوي است که آسمان و فلک باشد ـ:شناخته شدن به اسم و رسم و از گنجیدن در فهم و پنداشت و خیال انسان برتر است آفریدگاري ست که از ، و خداوند معنی و مفهوم

و اوست که این آسمان و فلک (بر شده گوهر) را به زیبایی آفریده است.

1

11 (فردوسی)درس اول چتر دانش نشر

ــده را .5 ــدگان آفریننــ ــه بیننــ بــ

ــی ــده را ، نبینـ ــان دو بیننـ مرنجـ

دیـدگان او را درنیابنـد و او » ار و هـو یـدرِك االبصـار و هواللّطیـف الخبیـر ال تدرِکُه االبص«سوره انعام 103این بیت تلمیح دارد به آیه ـ دیدگان را دریابد و او لطیف آگاه است.

معتزله و شیعه این مسأله را انکـار ، دارندهاي اسالمی از جمله اشاعره اعتقاد به رؤیت خداوند در آخرت برخی از فرقه کنند.می

:پس چشمان خود را بیش از این آزار نده.، توان دیدا با چشم نمیخداوند ر معنی و مفهوم * توضیح: (با توجه به این بیت فردوسی شیعه و معتزلی است چرا که منکر رؤیت خداوند شده است.)

ــه راه .6 ــز اندیشـ ــدو نیـ ــد بـ نیابـ

کــه او برتــر از نــام و از جایگــاه

سـخن هــر چــه زیـن گــوهران بگــذرد .7

ــان ــدو راه جـ ــد بـ ــرد نیابـ و خـ

هم مفهوم است 6این بیت با بیت توجه: * بین کلمات جان و خرد آرایه مراعات نظیر وجود دارد ـ:چـرا کـه ، تر از هر نام و مکانی است که در فکر محدود بشر بگنجـد زیرا او باال، بردستی او پی نمیفکر بشر به ذات و ه معنی و مفهوم

.توان در نظر گرفتجایگاهی براي او نمی:هرگز روح و ، و از مرزهاي شناخت آن بگذرد، ي این عناصر و اجسام مادي (گوهران) سخن گفته شودهر چقدر درباره معنی و مفهوم

فکر (جان و خرد) انسان به ذات و هستی او پی نخواهد برد.

خــرد گــر ســخن بــر گزینــد همــی .8

ــی ــد هم ــه بین ــد ک ــان را گزین هم

مفهوم است هم 7این بیت با بیت توجه: * مفهوم: سخن گفتن خرد تنها در مورد محسوسات است. ـ:پـس عقـل ، برد که آن چیز قابل رؤیت باشدو چون خداوند قابل رؤیت نیسـت عقل و خرد انسان تنها به چیزي پی می معنی و مفهوم

بدو راه ندارد.

ــد کــس او را چــو هســت .9 ســتودن ندان

ــد ــدگی را ببای ــان بن ــتمی ْت بس

تواند.: نمینداند ـ میان بندگی بستن: آماده شدن براي خدمت و فرمانبرداري کردن. ـ میان بستن: کنایه از آماده شدن ـ:ي او بداند.پس باید کمر بندگی بندد و خود را بنده، تواند ستایش کندهیچ کس خداوند را چنان که هست نمی معنی و مفهوم

ــنجد او .10 ــی س ــان را هم ــرد را و ج خ

د اوي ســخته کــی گنجــدیشـه در ان

گنجد. در این بیت استفهام انکاري وجود دارد جواب این نوع سؤال همیشه منفی است؛ یعنی خداوند در فکر بسته انسان نمی ـ هم مفهوم است 7و6این بیت با بیت توجه: *

رودبه کار می» می«عالمت فعل استمراري که اکنون به صورت » همی«همی سنجد:

ي پس چگونه ممکن است خود او در اندیشـه ، دهدخرد و جان را به میزان ظرفیت و استعداد هر کس بدو می، خداوند نی و مفهوم:مع ي انسان بگنجد؟محدود و بسته

ــان و روان .11 ــت و راي و ج ــدین آل ب

ــوان ــون ت ــده را چ ــتود آفرینن س

بین کلمات راي و جان و روان آرایه مراعات نظیر وجود دارد ـ

.ستود: در معناي ستودن مصدر مرخم است نون آن حذف شده اما هنوز معناي مصدري دارد

چتر دانش نشر ترین راهنماي فارسی عمومیجامع 12

.در این بیت استفهام انکاري وجود دارد ـ:تـوان خداونـد را آنطـور کـه چگونـه مـی ، با این ابزار مادي شناخت و با این فکر و اندیشه و روح ناچیز و محدود بشـر معنی و مفهوم

نمود. ستایش، شایسته است

به هستیش بایـد کـه خسـتو شـوي . 12

ــوي ــو ش ــک س ــار ی ــار بیگ ز گفت

باشد.این بیت نتیجه ابیات باال می توجه: * (هستیِ او) مضاف الیهنقش آن ، باشدخداوند می» ش«هستیش: مرجع ضمیر ـ:کنار باشی.باید که به وجود و هستی خداوند اعتراف نمایی و از گفتن سخنان بیهوده بر معنی و مفهوم

ــده راه .13 ــی و جوینـ پرســـتنده باشـ

ــان ــه فرم ــا ب ــردن نگ ــا ژرف ک هه

پرستنده و جوینده: صفت فاعلی. ـ ژرف نگاه کردن: کنایه از با دقت نگاه کردن. ـ در جمله دوم حذف به قرینه لفظی شده است. جوینده راه باشی. باشیدر مصراع اول فعل ـ:هاي خداوند را عمیق بنگري و دقیق به کار و جست و جوگر راه او باشی و باید که دستورات و فرمان ي اوباید که بنده معنی و مفهوم

بندي.

ــود . 14 ــا ب ــه دان ــر ک ــود ه ــا ب توان

ــود ــا بـ ــر برنـ ــش دل پیـ ز دانـ

جناس استقاقی وجود دارد. »دانا و دانش«بین کلمات ـ شود.ایه تمثیل گفته میرود. به آن آربیت اکنون به عنوان ضرب المثل به کار می ـ آرایه تضاد وجود دارد. »پیر و برنا«بین کلمات ـ:ي علم و دانش دلهاي پیر جـوان و شـاداب هر کسی که علم و دانش داشته باشد انسان توانایی خواهد بود و به واسطه معنی و مفهوم

شود.می

از این پـرده برتـر سـخن گـاه نیسـت . 15

ــت ــه را راه نیس ــتش اندیش ــه هس ب

هم مفهوم است 7و6و مصرع دوم با بیت 8مصرع اول با بیت وجه:ت *:یابد.ي بشر نیز بر ذات و چگونگی او راه نمیپس فکر و اندیشه، وقتی سخن انسان جایگاهی براي ورود به عالم غیب ندارد معنی و مفهوم

طوسی یب) فردوس

.................................................................................................................................................................................................. مروري بر تاریخ ادبیات

جتبی مینويم سامراي عراق و لندن ، در تهران به دنیا آمد و تحصیالت خود را در تهران 1284رگ در سال پژوهشگر بز

شمسی در تهران در گذشت. 1355به پایان رسانید و در سال .مشاغل مینوي: ریاست کتابخانه ملی. ریاست تعلیمات عالیه وزارت فرهنگ. رایـزن فرهنگـی در ترکیـه

ان ادب و هنر. مسئولیت علمی بنیاد شـاهنامه. مرحـوم مینـوي تـا استاد دانشگاه تهران. عضو فرهنگست کردي فردوسی خدمت میپایان عمر در بنیاد شاهنامه

ي فهرست نسخ خطی فارسی کتابخانه چستر بیتی (در دوبلن ـ ایرلند)از خدمات مهم: تهیه ثار مینوي: تصحیح دیوان ناصر خسرو با همکاري دکتر مهدي محققآ

ت بابا افضل کاشانی با همکاري دکتر یحیی مهدويصحیح مصنفات دیوان عیون الحکمه ابن سینا ، ي خیامنوروز نامه، صحیح کلیله و دمنهت

وقف نامه ربع رشیدي، یرت جالل الدین منکبرنیس الیف پانزده گفتار از ادباي اروپا و فردوسی و شعر اوت

13 (فردوسی)درس اول چتر دانش نشر

............................................................................................................................................................................. هاها و ترکیبمعنی و توضیح واژه

بردن.گمان حدس: »بنت«ا ی» اُم«، »ابن«، »ابی«، »ابو«نامی که در آغاز آن کُنیه:

باشد: ابوالقاسم. دادند.بخششی که بزرگان به شاعران می، جایزه، بخشش، عطیه صله:

بی شبهه. ، به یقین دانسته متَیقَن: سخن گفتن چنانکه به مطلوب نزدیک باشد. تقریب: دس گرفتن.به ح، به گمان سخن گفتن تخمین:

آنچه عقالً دور نماید. مستَبعد: کشاورز. فلّاح:

ي و آشنا به اوضاع ادار، فتي ملّاك و اهل معرنجیب زاده دهقان: آیین مملکت داري.

کسی که امالك زیاد داشته باشد. ملّاك:ان کسی که مردم در کارهاي خود به آن، محلّ مراجعه مرْجِع:

کنند.مراجعه می ، تظّلم، دادخواهی، دعويجمع دعاوي:

شکایت نزد حاکم یا قاضی بردن.، جمع مرافعه مرافعات: حلّ و فصل کننده. فیصله دهنده:

ستیزه.، نزاع کردن، جمع منازعه منازعات: در آمد امالك و اراضی. منال:

مالیات. خَراج: دولتمردان. اهل دیوان:

از سرمایه خوردن. از مایه خوردن: کم سرمایه.، مستمند ،فقیر بی بِضاعت:

از روي کتابی نوشتن. نسخه برداشتن: نسبتاً.، تا حدي بالنّسبه:

هـ 389هـ تا 261یی که از سلسله، سامانیان شاهان سامانی: د.شتندر خراسان و ماورالنّهر و بخشی از ایران مرکزي حکومت دا

وادار کردن. ملزم ساختن:ر برا آوردن و نام پادشاهیفلزي را به صورت سکّه در سکّه زدن:

آن نقش کردن.

وي آنعظ رکرسی داراي یک یا چند پلّه که وا، جمع منْبر منابِرْ: نشیند و وعظ کند.

از ذهن گذشتن. به خاطر خطور کردن: لقب محمود غزنوي. الدوله:سیف

اقدام کردن به کاري. مبادرت کردن: امید داشتن. ، انتظار داشتن متوقع بودن:

نومیدي. حرمان: وزیر محمود غزنوي. ابوالعباس فضل بن احمد: وزیر محمود غزنوي.احمد بن حسن میمندي:

گویند که خداوند را در آخرت دیدار. معتزله می، دیدن رؤیت: توان دید. نمی

وبکر یی از مسلمانان که قائل به خالفت ابفرقه، سنّیان اهل سنّت: و جانشینان اویند.

میه ایی که در اواخر بنی معتزله فرقه، نسوب به معتزلهم معتزلی:ظهور کردند. مؤسس این فرقه واصل بن عطا از شاگردان حسن

گفتند.هم می» عدلی مذهب«پیروان این فرقه را بصري است. دعوت ، از مردم خوزستان، منسوب به حمدانِ اشعث قرمطی:

وانش به کمال ي او در میان پیربه وسیله، ي اسماعیلیهفرقه وان رسید. در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجري در ایر

یی سخت علیه اسماعیلیه و قرمطیان آغاز شد.عراق مبارزه نتوانستن. ندانستن:

تغییر دادن.، تصرف کردن دست بردن: پیوستن. الحاق کردن:

حکایت کننده.، بیان کننده، بیانگر حاکی: بدخواه.، جمع حسود حسودان:

نکوهیدن به شعر.، معایب کسی را بر شمردن هجو: تانمورخ قرن ششم و هفتم و مؤلّف تاریخ طبرس ابن اسفندیار:

که از زندگانی او اطّالعی در دست نیست.ي دوم قرن نظامی در نیمه، مؤلّف چهار مقاله نظامی عروضی:

ششم در گذشته است. پایان رسید.عمرش به ي عمر او لبریز شد:پیمانه

صفحه اولشناسنامهمقدمهفهرستفارسي عمومي چ 2تبلیغات رحلی- فایل چاپی- 960730