การบงคบตามสญญาประกนคดอาญา กรณศกษาศาลแขวงสพรรณบร

เกรยงไกร จรรยามน

ผลงานสวนบคคลนเปนสวนหนงของการอบรม หลกสตร “ผพพากษาผบรหารในศาลชนตน” รนท 10

สถาบนพฒนาขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม สานกงานศาลยตธรรม พ.ศ. 2555

1

บทท 1 บทนา

1. ความเปนมาและสภาพของปญหา ในแตละปมคดอาญาเขาสการพจารณาของศาลเปนจานวนมาก ขนตอนการดาเนนคดอาจตองใชเวลาพอสมควร และการพจารณาคดอาญาตองกระทาตอหนาจาเลย ในคดอาญาหากจาเลยหลบหนระหวางพจารณายอมทาใหการพจารณาคดยอมตองสะดดลง แตอยางไรกตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550 มาตรา 39 วรรคสองบญญตวา “ในคดอาญาตองสนนษฐานไวกอนวาผตองหาหรอจาเลยไมมความผด” และวรรคสามบญญตวา “กอนมคาพพากษาอนถงทสดแสดงวาบคคลใดไดกระทาความผด จะปฏบตตอบคคลนนเสมอนผกระทาผดมได” ดวยเหตดงกลาวเมอคดอาญาเขาสการพจารณาคดของศาล การใชดลยพนจของศาลอนญาตใหปลอยตวชวคราวผตองหาหรอจาเลยจงไมเครงครดนก เพอเปดโอกาสใหผตองหาหรอจาเลยใชสทธตอสคดอยางเตมท แตภายหลงไดรบการปลอยตวชวคราวแลวผตองหาหรอจาเลยหลายคนไมมาศาลตามกาหนดนดหรอหลบหน เปนเหตใหผประกนผดสญญาประกนตวตอศาลและศาลตองมคาสงปรบผประกน ผประกนมหนาทตองนาคาปรบมาชาระตอศาลเมอทราบคาสงศาลแลว หลงจากทราบคาสงศาลแลว ผประกนตองนาคาปรบมาชาระศาลเตมจานวนตามสญญาหรอขอผอนชาระ หากผประกนสามารถตดตามตวผตองหาหรอจาเลยมาสงศาลได กสามารถยนคารองขอลดคาปรบตอศาลได หากผประกนททราบคาสงศาลแลวคงเพกเฉยไมชาระคาปรบ ยอมตองมการบงคบคดตอผประกน ในทางปฏบตทผานมา เมอมการปรบผประกนและผประกนไมชาระคาปรบตามสญญา ศาลจะมหนงสอแจงไปยงพนกงานอยการเพอใหดาเนนการบงคบคดกบผประกน แตดวยพนกงานอยการมภาระกบงานหลกทตองรบผดชอบทาใหการบงคบคดไมสมฤทธผลเทาทควร จนกระทงป 2547 มการแกไขประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 119 กาหนดใหผอานวยการสานกงานประจาศาลเปนเจาหนตามคาพพากษา โดยมวตถประสงคเพอใหการบงคบคดแกผประกนมประสทธภาพเพมมากขน แตในความเปนจรงจากผลสารวจขอมลการบงคบผประกนจากศาลทวประเทศถงเดอนธนวาคม 2553 ของคณะทางานศกษาแนวทางการดาเนนการเพอบรหารเงนคาปรบกรณผประกนผดสญญาประกนตอศาลโดยมนายอดลย ขนทอง รองอธบดผพพากษาศาลอาญากรงเทพใตในขณะนนเปนประธานคณะทางาน ปรากฏวามผประกนทผดสญญาประกนจานวน 3,031 ราย คดคานวณเปนทนทรพย 5,961,572,844.53 บาท แตมผประกนยนยอมผอนชาระคาปรบเพยงจานวน 2,173 ราย คดคานวณเปนทนทรพยไดจานวน 510,417,818.72 บาท ซงถอวาเปนจานวนททาใหรฐตองสญเสยรายไดจานวนมาก เมอมการแกไขประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา119 กาหนดใหผอานวยการสานกงานประจาศาลมฐานะในเจาหนตามคาพพากษาแลว อานาจหนาทของพนกงานอยการตามพระราชบญญตพนกงานอยการ พ.ศ. 2498 คงมอานาจหนาทตอไปหรอไม ผเขยนจะไดศกษาและทาวจยตอไป

2

หากนบเวลาทมการแกไขประมวลกฎหมายวธพจารณาความคดอาญา มาตรา 119 ในป 2547 ถงป 2557 จะครบ10 ป ซงผอานวยการสานกงานประจาศาลในฐานะเจาหนตามคาพพากษาในสวนทเกยวกบหนตามสญญาประกน ตองทาการบงคบคดภายในระยะเวลา10 ป ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 271 หากบกพรองไมดาเนนการบงคบคดผอานวยการสานกงานประจาศาล อาจถอไดวาเปนกรณทเจาหนาทเปนผกระทาละเมดตอหนวยงานของรฐ ไมวาจะเปนหนวยงานของรฐทผนนอยในสงกดหรอไม เพราะเงนคาปรบถอเปนเงนไดของแผนดน กรณศกษาศาลแขวงสพรรณบรนน ศกษาในชวงเวลาตงแตวนท 1 มกราคมถงวนท 31 ธนวาคม 2554 และชวงเวลาตงแต 1 มกราคมถงวนท 25 ธนวาคม 2555 พบวาในป 2554 มคารองขอปลอยตวชวคราวทงหมด 84 เรอง ศาลอนญาตจานวน 81 เรอง ผดสญญาประกนจานวน 12 เรอง สวนป 2555 มคารองปลอยตวชวคราวจานวน 29 เรอง ศาลอนญาตจานวน 26 เรอง ผดสญญาประกนจานวน 7 เรอง ผพพากษาหวหนาศาลแขวงสพรรณบรมคาสงตงศนยบงคบคดผประกนในคดอาญาไว1 แตตอมาผพพากษาหวหนาศาลทานอนมคาสงยกเลก2 และผอานวยการสานกงานประจาศาลแขวงสพรรณบรมคาสงมอบหมายใหบคคลอนดาเนนการบงคบคดแทน3 จากกรณดงกลาวเปนมลเหตจงใจใหผเขยนสนใจทจะทาการศกษาถงมาตราตามกฎหมายและมาตรการเสรมทศาลแขวงสพรรณบรเคยดาเนนการผานมา วาไดผลตามความมงหมายหรอกระทาไดหรอไม อยางไร และสมควรมมาตรการเสรมหรอไม กรณจงเปนทมาของการวจยเรองน 2. วตถประสงคของการศกษา เพอศกษาวาวธการบงคบคดตามสญญาประกนในคดอาญาทศาลแขวงสพรรณบรดาเนนการอยเหมาะสมและไดผลดหรอไมอยางไร ผอานวยการสานกงานประจาศาลแขวงสพรรณบรมอานาจมอบหมายใหบคคลอนบงคบคดแทนไดหรอไม และหามาตรการปองกนการรบผดของผอานวยการสานกงานประจาศาลแขวงสพรรณบร ในกรณทหลงลมดาเนนการบงคบคดในฐานะเจาหนตามคาพพากษา ภายในระยะเวลาตามทกฎหมายกาหนดไว

3. ขอบเขตและวธวจย การศกษาวจยใชวธวจยจากเอกสาร เกบและรวบรวมขอมลจากกลมงานประชาสมพนธศาลแขวงสพรรณบร

1 คาสงศาลแขวงสพรรณบร ท 36/2550 ลงวนท 17 กรกฎาคม 2550 2 คาสงศาลแขวงสพรรณบร ท 68/2552 ลงวนท 29 กนยายน 2552 3 คาสงสานกงานประจาศาลแขวงสพรรณบร ท 35/2550 ลงวนท 12 กรกฎาคม 2550

3

4. ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการวจย (1) เพอใหการบงคบตามสญญาประกนคดอาญาทผดสญญาหรอทคางชาระเปนไปอยางมประสทธภาพ (2) เพอสรางบคลากรในหนวยงานชานาญการดานบงคบคด (3) เพอใหผประกนมความรบผดชอบตอหนาทตามสญญา และการตระหนกถงผลกระทบเมอผตองหาหรอจาเลยหลบหนหรอไมมาศาลตามกาหนด (4) เพอเรงรดนาเงนคาปรบคามสญญาประกนคดอาญาสงเปนรายไดของแผนดน (5) เพอปองกนมใหผอานวยการสานกงานประจาศาลแขวงสพรรณบร ตองมความรบผดใน,ฐานะเจาหนตามคาพพากษา ตามพระราชบญญตความรบผดการละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539

4

บทท 2 การปลอยชวคราว

1. ความหมายของการปลอยชวคราว การปลอยชวคราว คอ การอนญาตใหผตองหาหรอจาเลยพนจากการควบคมของเจาพนกงานหรอศาลตามระยะเวลาทกาหนด เพอไมใหผตองหาหรอจาเลยถกควบคมหรอขงเปนเวลานานเกนกวาจาเปนในระหวางการสอบสวนหรอการพจารณาคด เพราะหากไมจาเปนตองควบคมหรอขงผตองหาหรอจาเลยไว กควรจะใหปลอยชวคราวไปตามหลกการของรฐธรรมนญทตองสนนษฐานไวกอนวาผตองหาหรอจาเลยไมมความผดและกอนมคาพพากษาอนถงทสดแสดงวาบคคลใดเปนผกระทาความผดจะปฏบตตอบคคลนนเสมอนเปนผกระทาความผดมได4,5 2. ผมสทธยนคารองขอใหปลอยผตองหาหรอจาเลยชวคราว ผมสทธยนคารองไดแก (1) ผตองหา จาเลย หรอบคคลทถกกกขงหรอจาคกในกรณอน เชน ศาลออกหมายจบพยานทจงใจไมมาศาล กรณละเมดอานาจศาล กรณลกหนตามคาพพากษาทถกจบกมโดยเหตจงใจขดขนคาบงคบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 300 (2) ผมประโยชนเกยวของกบบคคลตามขอ (1) เชน บพการ ผสบสนดาน สาม ภรยา ญาตพนอง ผบงคบบญชา นายจาง คสมรส บคคลทศาลเหนวามความสมพนธใกลชดเสมอนญาตพนอง หรอมความสมพนธในทางอนทศาลเหนสมควรหรอนตบคคล เชน บรษท หางหนสวนจากด นตบคคลทมวตถประสงคในการขอประกนตวผตองหาหรอจาเลยในคดอาญา ผประกนอาชพซงขนทะเบยนรายชอไวตอศาล 3. เอกสารทตองใชประกอบคารองขอใหปลอยชวคราว ในการยนคารองขอใหปลอยผตองหาหรอจาเลยชวคราว ผรองขอประกนจะตองยนคารองขอใหปลอยชวคราว พรอมดวยเอกสารแสดงหลกประกนทจะวางประกอบคารองดงกลาว ตามปกตผรองขอประกนจะนาตนฉบบเอกสารพรอมสาเนามายนตอเจาหนาท เพอตรวจสอบความถกตองกอนแลวเสนอตอศาลเพอมคาสงตอไป เอกสารทตองใชประกอบคารองขอปลอยชวคราว มดงน (1) บตรประจาตวประชาชน บตรประจาตวเจาหนาทของรฐ หรอบตรประจาตวพนกงานรฐวสาหกจของผรองขอประกน อยางใดอยางหนง (2) ทะเบยนบาน (ฉบบเจาบาน) ของผรองขอประกน

4 คมอการบงคบคดผประกนในคดอาญา เลม 1 สานกกฎหมายและวชาการศาลยตธรรม พ.ศ. 2555 5 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 39

5

(3) กรณผรองขอประกนมคสมรส จะตองแสดงเอกสารเพมเตม ไดแก (ก) บตรประจาตวประชาชน บตรประจาตวเจาหนาทของรฐ หรอบตรประจาตวพนกงานรฐวสาหกจ อยางใดอยางหนง และทะเบยนบานของคสมรส (ข) ใบสาคญการสมรส (ค) หนงสอใหความยนยอมของคสมรส (4) กรณชอเจาของหลกทรพยไมตรงกบทปรากฏในเอกสารแสดงสทธในหลกทรพย ตองมหนงสอรบรองวาเปนบคคลเดยวกน หรอหลกฐานการเปลยนชอหรอสกล (5) กรณผตองหาหรอจาเลยเปนชาวตางประเทศ หากมหนงสอเดนทาง (Passport) ตองนามาแสดงดวย (6) บญชเครอญาตหรอหลกฐานแสดงความสมพนธกบผตองหาหรอจาเลย (7) การมอบอานาจใหผอนนาหลกทรพยมารองขอปลอยชวคราวจะตองมใบมอบอานาจตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 47 ประกอบประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 15 และผรบมอบอานาจจะตองแนบสาเนาบตรประจาตวประชาชน หรอบตรประจาตวเจาหนาทของรฐ หรอบตรประจาตวพนกงานรฐวสาหกจของตนเองและของเจาของหลกทรพยนนมาแสดงดวย 4. ประเภทของการปลอยตวผตองหาหรอจาเลยชวคราว การปลอยตวผตองหาหรอจาเลย ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 106 บญญตวา “คารองขอใหปลอยผตองหาหรอจาเลยชวคราวโดยไมตองมประกนหรอมประกน หรอมประกนและหลกประกน ...” จากหลกกฎหมายดงกลาว การทศาลจะอนญาตใหปลอยตวผตองหาหรอจาเลยชวคราวแบงไดเปน 3 ประเภท (1) การปลอยชวคราวโดยไมมประกน คอ การปลอยผตองหาหรอจาเลยชวคราวโดยไมตองทาสญญาประกนและไมตองมหลกประกน คงใหผตองหาหรอจาเลยสาบานหรอปฏญาณตนวาจะมาศาลตามกาหนดนดหรอหมายเรยก (2) การปลอยชวคราวโดยมประกน คอ การปลอยผตองหาหรอจาเลยชวคราวโดยใหผตองหาหรอจาเลยลงลายมอชอในสญญาประกนตอศาลวาจะมาศาลตามนดหรอหมายเรยกของศาลหากไมมาตามกาหนดนดจะถกปรบเงนตามจานวนทศาลกาหนดไวในสญญา (3) การปลอยชวคราวโดยมประกนและหลกประกน คอ การปลอยผตองหาหรอจาเลยชวคราวโดยผประกนหรอผเปนเจาของหลกประกนตองลงลายมอชอในสญญาประกนตอศาลวาจะปฏบตตามนดหรอหมายเรยกและมการวางหลกประกนไวเพอทจะบงคบเอากบหลกประกนตามจานวนทระบไวในสญญาเมอผดสญญา

6

5. หลกประกนทใชในการขอปลอยตวผตองหาหรอจาเลยชวคราว ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 114 บญญตวา “เมอจะปลอยชวคราวโดยใหมประกนและหลกประกนกอนปลอยตวไป ใหผรองขอประกนจดหาหลกประกนมาดงตองการ หลกประกนม 3 ชนด คอ (1) มเงนสดมาวาง (2) มหลกทรพยอนมาวาง (3) มบคคลมาเปนหลกประกน โดยแสดงหลกทรพย” หลกประกนในการขอปลอยชวคราวหากพจารณาตามหลกของมาตรา 114 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา คงแบงได 3 ประเภท (ก) เงนสด ในกรณทใชเงนสด ผขอประกนตองนาเงนสดหรอแคชเชยรเชคจานวนตามทศาลกาหนดมาวางศาลพรอมกบสญญาประกน (ข) หลกทรพยอน หลกทรพยอนทนามาใชเปนหลกประกนมหลายกรณดงน (๑) ทดน ทดนทนามาเปนหลกประกนตองเปนทดนมเอกสารแสดงสทธในทดน เชน โฉนดทดน โฉนดตราจองซงแสดงวาผมชอในโฉนดทดนเปนเจาของกรรมสทธ หนงสอรบรองการทาประโยชนในทดน(น.ส.3) หรอ (น.ส.3ก) หรอหนงสอแสดงสทธครอบครอง (ส.ค.1) หรอหองชด กรณใชหลกทรพยดงกลาวเปนหลกประกนตองมโฉนดทดน หนงสอรบรองการทาประโยชน หรอ หนงสอกรรมสทธหองชด และหนงสอรบรองราคาประเมนของสานกงานทดนมาแสดงหากนาสงปลกสรางบนทดนมาเปนหลกประกนดวยกตองแสดงสาเนาทะเบยนบานและหนงสอประเมนราคาสงปลกสรางทนาเชอถอประกอบดวย6 (๒) หนงสอแสดงสทธเรยกรอง หนงสอแสดงสทธเรยกรอง หรอเรยกอกอยางวาหลกทรพยทมคาอยางอนทกาหนดราคามลคาทแนนอนได เชน พนธบตรรฐบาล สลากออมสน บตรหรอสลากออมทรพยทวสนของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ใบรบฝากประจาธนาคาร ตวแลกเงนทธนาคารเปนผจายและธนาคารผจายไดรบรองตลอดไปแลว ตวสญญาใชเงนทธนาคารเปนผออกตว เชคทธนาคารเปนผสงจายหรอรบรองซงสามารถเรยกเกบเงนไดในวนททาสญญาประกน และหนงสอรบรองของธนาคารหรอบรษทประกนภยเพอชาระเบยประกนแทนในกรณผดสญญาประกน 6 ขอบงคบประธานศาลฎกา วาดวยหลกเกณฑวธการและเงอนไขเกยวกบการเรยกประกนหรอหลกประกนในการปลอยชวคราวผตองหาหรอจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2548

7

(๓) กรมธรรมประกนอสรภาพ กรมธรรมประกนอสรภาพ คอการทบรษทประกนภยออกกรมธรรมประกนอสรภาพ และออกหนงสอคาประกนตอพนกงานสอบสวน อยการ ศาล หรอพนกงานอนทมอานาจใหประกนตวในคดอาญาตามวงเงนทกาหนด การประกนภยอสรภาพเปนการประกนภยทเกดขนจากแนวความคดมาจากการทศาลยตธรรมจะจดระบบการประกนภยตวผตองหาหรอจาเลย โดยเพมทางเลอกใหประชาชนสามารถใชหนงสอรบรองความรบผดของบรษทประกนภยหลกประกนมาวางศาลยตธรรมได (ค) บคคล บคคลทผตองหาหรอจาเลยจะใชเปนหลกประกนแทนเงนสดหรอหลกทรพยอยางอน อาจเปนบคคลธรรมดาหรอนตบคคลกได 6. การพจารณาและตรวจสอบหลกทรพยหลกประกน การทาสญญาประกนกบศาล ใหเจาหนาทผรบผดชอบตรวจสอบเอกสารหลกฐานของผประกนใหครบถวน โดยเอกสารหลกฐานดงกลาว ประกอบดวย (1) เอกสารแสดงกรรมสทธ เชน โฉนดทดน หนงสอรบรองการทาประโยชน (น.ส.3,น.ส.3ก.) หนงสอแสดงกรรมสทธหองชด หรอเอกสารสาคญทดนอนๆ เปนตน (2) สาเนาบตรประจาตวประชาชน สาเนาทะเบยนบานหรอสาเนาหนงสอรบรองนตบคคลของผถอกรรมสทธหรอผถอกรรมสทธรวม ทเปนปจจบนซงเจาพนกงานรบรองไมเกน 1 เดอน (หากมการเปลยนชอ-สกล ตองนาหลกฐานการเปลยนชอ-สกล มาประกอบดวย) (3) แผนทการไปทตงทรพย โดยใหระบรายละเอยดเกยวกบการออกสทางสาธารณะดวย (แผนทตองเขยนอยางชดเจน ใหสามารถเดนทางไปไดอยางถกตอง) (4) ภาพถายปจจบนของหลกทรพย พรอมรายละเอยดของทรพย เชน เลขทโฉนดทดน บานเลขท หมท หมบาน ซอย ถนน ตาบล/แขวง อาเภอ/เขต สถานทสาคญซงอยใกลเตยง (ภาพถายตองชดเจนสามารถบรรยายสภาพทรพยได) (5) ราคาประเมนทดนหรอราคาประเมนอาคารชด ทเปนปจจบนซงเจาพนกงานทดนรบรองไมเกน 1 เดอน หากมขอสงสยในราคาประเมน เชน ราคาประเมนสงเกนไป ตองโทรศพทสอบถามจากสานกงานทดนทรบรองทนท หรอกรณใหประกนไปแลวเกดขอสงสยตองตรวจสอบเพมเตมหรออาจใหเปลยนหลกประกนใหม ในกรณทจะนาสงปลกสรางในทดนมารองขอปลอยชวคราวพรอมโฉนด หรอน.ส.3 หรอน.ส.3ก. จะตองแสดงหลกฐานสาเนาทะเบยนบานและหนงสอรบรองราคาประเมนสงปลกสรางจากอาเภอหรอเขตดวย (6) กรณประกนดวยตวบคคล ไดแก สาเนาบตรประจาตวขาราชการ สาเนาหนงสอรบรองเงนเดอนจากหนวยงานในสงกด บญชทรพยสน โดยตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 114 วรรคสอง (3) กรณมบคคลมาเปนหลกประกน ตองแสดงทรพย มใชแสดงบญชทรพยสนเทานน คอตองมสาเนา

8

กรณใชตาแหนงขอปลอยชวคราวควรตรวจสอบโดยเครงครด ใหเฉพาะผทเปนญาตพนองและผบงคบบญชาหรอนายจางของผตองหาหรอจาเลยเทานน และตองใหแสดงใบรบรองเงนเดอนลาสดทแสดงถงรายรบหลงจากหกภาระตางๆแลว ทงนผขอประกนบางคนมระดบหรอรายไดสง แตมภาระหนสนจานวนมากจนมรายไดสทธนอย จงควรใหผรองขอประกนวางเงนสดบางสวนตามสมควรรวมดวย หากไมใชบคคลดงกลาวขางตน กใหรายงานขอเทจจรงเกยวกบความสมพนธใหศาลทราบเพอประกอบการพจารณา ในกรณประกนดวยตวบคคลน ประธานศาลฎกาวางแนวทางปฏบตไวตามขอบงคบประธานศาลฎกาวาดวยหลกเกณฑวธและเงอนไขเกยวกบการเรยกประกน หรอหลกประกนในการปลอยชวคราวผตองหาหรอจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2548 ดงน ... ขอ 11 การใชบคคลเปนหลกประกนหรอหลกประกนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 114 วรรคสอง (3) ใหพจารณาตามหลกเกณฑดงตอไปน “ 11.1 บคคลผขอประกนภยจะตองเปนผมตาแหนงหนาทการงานหรอมรายไดแนนอน เชน เปนขาราชการ ขาราชการบานาญ สมาชกรฐสภา ผบรหารการสวนทองถน สมาชกสภาทองถน พนกงานองคการบรหารสวนทองถน พนกงานรฐวสาหกจ พนกงานของรฐประเภทอนๆ ลกจางของทางราชการหรอรฐวสาหกจ ผบรหารพรรคการเมอง หรอทนายความ และเปนผมความสมพนธกบผตองหาหรอจาเลย เชน เปนผบพการ ผสบสนดาน สาม ภรยา ญาตพนอง ผบงคบบญชา นายจาง บคคลทเกยวพนโดยทางสมรส หรอบคคลทศาลเหนวามความสมพนธใกลชดเสมอนเปนญาตพนอง หรอมความสมพนธในทางอนทศาลเหนสมควรใหประกนไดโดยมหลกเกณฑดงตอไปน (1) ใหยนคารองดวยตนเอง และเสนอหนงสอรบรองจากตนสงกด หรอนายจางตามแบบทายขอบงคบน หรอหลกฐานอนทเชอถอได และหากผขอประกนมคสมรส ใหแสดงหลกฐานการยนยอมของคสมรสดวย ในกรณฉกเฉนไมอาจเสนอหนงสอรบรองไดทน ใหผอนผนโดยแสดงหลกฐานอนทเชอถอได เชน บตรประจาตวทแสดงฐานะเชนนน และใหทาหนงสอรบรองหรอหนงสอยนยอมมาแสดงภายหลง (2) ใหทาสญญาประกนไดในวงเงนไมเกน 10 เทาของอตราเงนเดอน หรอรายไดเฉลยตอเดอน (3) การอนญาตใหพจารณาจากเงนเดอนหรอรายได แตหากวงเงนประกนมยอดสงกวาวงเงนทผนนมสทธประกนได ศาลอาจกาหนดใหผขอประกนวางเงนหรอหลกทรพยอนเพมเตมใหเพยงพอกบวงเงนประกนนนไดหรออาจใหมผขอประกนหลายคนรวมกนทาสญญาประกนโดยใชวงเงนของแตละคนรวมกนได (4) หากผขอประกนพนจากตาแหนงหนาทการงานกใหคงมสทธประกนตอไป โดยศาลอาจใชดลพนจสงใหหาหลกประกนเพมหรอดกวาเดมได 11.2 นตบคคลอาจเปนผขอประกนได ในกรณทกรรมการ ผแทน ตวแทน หนสวนพนกงานหรอลกจางของนตบคคลนนตกเปนผตองหาหรอจาเลยใหสญญาประกนไดในวงเงนตามทศาลเหนสมควรเปนกรณๆไป และศาลอาจกาหนดใหผขอประกนวางเงนหรอหลกทรพยอนตามจานวนท

9

11.3 ในกรณสวนราชการ ตามระเบยบกระทรวงการคลงวาดวยการชวยเหลอขาราชการหรอลกจางของทางราชการทตองหาคดอาญาเปนผรองขอใหปลอยชวคราวหากจานวนเงนทระบไวในหนงสอรบรองหรอคารองขอใหปลอยชวคาวเพยงพอแลว ควรถอวาหนงสอรบรองหรอคารองนนเปนหลกประกนทนาเชอถอไดตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 108 (4) …” (7) ตองมหนงสอยนยอมของผรองขอประกนใหตรวจสอบทรพยสนของผประกนจากสถาบนการเงน สานกงานทดน กรมทดน สหกรณหรอหนวยงานทเกยวของไดทกแหง เพอปองกนการปฏเสธจากหนวยงานดงกลาวในการสบหาทรพยสนของผประกนตอไป (8) หลกทรพยทเปนทดนในตางจงหวดควรมราคาสงกวาราคาประกนตามคาสงศาลไมนอยกวา รอยละ 40 สวนทดนในกรงเทพฯ ควรมราคาสงกวาราคาประกนตามคาสงศาลไมนอยกวารอยละ 30 (9) กรณผประกนขอเปลยนหลกทรพย หากหลกทรพยเดมมความนาเชอถอมากกวา เชน เปนเงนสด ไมควรใหเปลยนหลกทรพยอนมาแทน (10) กรณผประกนใชหลกทรพยทประกนในคดอนมาเปนหลกประกน (ก) หลกทรพยเดยวประกนประกนผตองหาหรอจาเลยหลายคด (ข) หลกทรพยเดยวประกนประกนผตองหาหรอจาเลยหลายคน เจาหนาทจะตองตรวจสอบและรายงานศาลดวยวาผประกนใชหลกทรพยดงกลาวประกนผตองหาหรอจาเลยในคดใดบาง ของศาลใดบาง ประกนในวงเงนเทาใด คงเหลอวงเงนประกนเทาใด และมการผดสญญาประกนหรอไม เพอประกอบการพจารณาของศาลในการอนญาตใหปลอยผตองหาหรอจาเลยชวคราว (11) กรณมผประกนหลายคนประกนตวผตองหาหรอจาเลยคนเดยว เจาหนาทจะตองแจงใหผประกนทกคนทราบวา ผประกนทกคนจะตองรบผดเตมตามสญญาประกนอยางลกหนรวม (12) การใชใบรบเงนฝากประจาหรอสมดเงนฝากประจาธนาคารมาเปนหลกประกนจะตองมหนงสอรบรองของธนาคารมาแสดงประกอบดวยวา เจาของใบรบหรอสมดเงนฝากดงกลาวมเงนอยตามจานวนทปรากฏในใบรบหรอสมดเงนฝากจรง และจะไมใหมการถอนเงนจานวนนนจนกวาศาลจะมคาสงเพกถอนไปเปนลายลกษณอกษร และเมอทาสญญาประกนแลว ศาลจะตองมหนงสอแจงอายดเงนไปยงธนาคารดวยทกครง (13) กรณหลกทรพยเปนพนธบตรกรณพเศษหรอพนธบตรออมทรพยชวยชาต พ.ศ. 2545 ขอใหคานงถงวนครบกาหนดชาระคนตนเงนดวย เพราะเมอมการบงคบคดกอนครบกาหนดชาระตนเงน ธนาคารแหงประเทศไทยจะไมสงเงนคาพนธบตรมาใหศาล จงทาใหไมอาจบงคบคดไดทนท (14) การใชหนงสอรบรองของบรษทประกนภยเปนหลกประกน ในทางปฏบต บรษทประกนภยจะออกหนงสอรบรองในรปกรมธรรมประกนภย และควรใหผรบมอบอานาจของบรษทประกนภยลงลายมอชอแทนบรษทในคารองขอใหปลอยชวคราว เผอวาเวลาทมการผดสญญาประกนภย และบรษทประกนภยสามารถตดตามผตองหาหรอจาเลยมาสงศาลได กจะไดยนคารองขอใหศาลมคาสงลดหรองดคาปรบไดในฐานะเปนผประกน

10

บทท 3 การบงคบตามสญญาประกนและบทวเคราะห

มาตรการในการพจารณาหลกประกนของศาลแขวงสพรรณบร 1. ความรบผดของผประกนและผเปนหลกประกน เมอศาลอนญาตใหปลอยตวผตองหาหรอจาเลยชวคราวแลว ตอมาหากผประกนไมสามารถพาตวผตองหาหรอจาเลยมาศาลตามกาหนดโดยไมมเหตอนควร ถอวาผประกนผดสญญาประกน ศาลจะมคาสงปรบผประกนตามวงเงนทกาหนดไวในสญญา โดยเนอแทแลวการทาสญญาประกนกเพอใหผตองหาหรอจาเลยมาศาลตามกาหนดนด และเหตทตองมการกาหนดความรบผดเปนจานวนเงนไวกเพอเปนมาตรการบงคบผประกนใหมหนาทพาผตองหาหรอจาเลยมาศาล 2. บคคลทมอานาจหนาทเกยวกบการบงคบคด เมอศาลมคาสงปรบผประกนแลว การบงคบคดผประกนทผดสญญาประกนเปนอานาจหนาทของหวหนาสานกงานประจาศาลยตธรรมและพนกงานอยการ (1) หวหนาสานกงานประจาศาลยตธรรม หวหนาสานกงานประจาศาลยตธรรมเปนผมหนาทในฐานะเจาหนตามคาพพากษาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาศาลอาญา มาตรา 119 ซงแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท 22) พ.ศ. 2547 มผลใชบงคบเมอวนท 24 ธนวาคม 2547 ซงกฎหมายกาหนดใหถอวาหวหนาสานกงานประจาศาลยตธรรมเปนเจาหนตามคาพพากษาในสวนทเกยวกบหนตามสญญาประกน ในชนบงคบคดเพอใหการบงคบผประกนเปนไปอยางรวดเรว หวหนาสานกงานประจาศาลยตธรรมสามารถขอใหศาลออกหมายบงคบคดและบงคบคดเอาแกหลกประกนทผประกนวางไวเปนประกนตอศาลโดยสงไปยงกรมบงคบคดทนท (2) พนกงานอยการ ตามพระราชบญญตพนกงานอยการ พ.ศ. 2498 มาตรา 11 บญญตวา “พนกงานอยการมอานาจและหนาทดงน ... (8) ในกรณทมการผดสญญาประกนจาเลยตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มอานาจและหนาทดาเนนคดในการบงคบใหเปนไปตามสญญานน และในการนมใหเรยกคาฤชาธรรมเนยมจากพนกงานอยการ” พนกงานอยการคงมหนาทตามกฎหมายในฐานะผแทนของรฐในการบงคบคดผประกนทผดสญญาประกนจาเลยตามประมวลกฎหมายวธพจาณาความอาญา และแมจะมการแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 119 วรรคสอง ทกาหนดใหหวหนาสานกงานประจาศาลยตธรรมเปนเจาหนตามคาพพากษาในสวนทเกยวกบหนตามสญญาประกนกตาม พนกงานอยการกยงคงมอานาจและหนาทในการบงคบคดผประกนทผดสญญาประกนจาเลยตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เพราะการแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา119 วรรคสอง มเจตนารมณเพยงตองการแกไขปญหาความลาชาในการบงคบคดแกผประกน การแกไขเพมตามกฎหมายดงกลาวมไดเปนผลยกเลกมาตรา 11 (8) ของพระราชบญญตพนกงานอยการ พ.ศ. 2498 แตอยางใด

11

ทงนพระราชบญญตองคกรอยการและพนกงานอยการ พ.ศ. 2553 มาตรา 14 บญญตวา “พนกงานอยการมอานาจและหนาทดงตอไปน ... (8) ในกรณทมการผดสญญาประกนจาเลยหรอประกนรบสงของไปดแลรกษาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามอานาจและหนาทดาเนนคดในการบงคบใหเปนไปตามสญญานน ในการนมใหเรยกวาคาฤชาธรรมเนยมจากพนกงานอยการ” จากหลกกฎหมายดงกลาว ยงคงกาหนดใหพนกงานอยการมอานาจและหนาทในการบงคบคดผประกนทผดสญญาประกนจาเลยตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา พนกงานอยการจงยงมหนาททาการบงคบคดตอไป7 3. การบงคบหลกประกนทศาลมคาสงปรบ เมอศาลมคาสงปรบผประกนแลว การบงคบคดผประกนเปนอานาจหนาทของหวหนาสานกงานประจาศาลยตธรรมตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 119 วรรคสอง และพนกงานอยการตามพระราชบญญตองคกรอยการและพนกงานอยการ พ.ศ. 2553 มาตรา 11 (8) ขนตอนทควรปฏบตในการบงคบคดผประกน เมอศาลมคาสงปรบผประกนซงผดสญญาประกนแลว ผประกนไมชาระคาปรบตามทศาลกาหนด ใหหวหนาสานกงานประจาศาลยตธรรมดาเนนการบงคบคดกบผประกนซงมสถานะสองสถานะ กลาวคอ สถานะแรกเปนหนาทในการปฏบตงานของผอานวยการสานกอานวยการประจาศาล หรอผอานวยการสานกงานประจาศาลซงเปนผบงคบบญชาในงานธรการ และอกสถานะหนงคอเจาหนตามคาพพากษา การดาเนนการบงคบคดแกผประกนทศาลมคาสงปรบในฐานะเจาหนตามคาพพากษา ควรมขนตอนการบงคบคดตามประเภทของหลกประกนทวางไวตอศาลดงน (1) เมอศาลมคาสงปรบ ผทไดรบมอบหมายจากเจาหนตามคาพพากษาในการบงคบคดแกผประกนทผดสญญาตองจดทาสารระบบควบคมกรณทผดสญญาประกน (2) ผทไดรบมอบหมายจากเจาหนตามคาพพากษาตองตรวจสอบวาผประกนทราบคาสงศาลแลวหรอไม หากทราบแลวและพนกาหนดเวลาทตองชาระคาปรบ แตไมชาระใหทารายงานเจาหนาทเสนอตอเจาหนตามคาพพากษา เพอขอใหศาลออกหมายบงคบคด และในหมายบงคบคดใหระบวา “พนกงานอยการ ผอานวยการสานกอานวยการประจาศาลหรอผอานวยการสานกประจาศาลหรอผแทน” เมอศาลออกหมายบงคบคดแลว ใหมหนงสอแจงใหพนกงานอยการทราบเพอดาเนนการตามมาตรา 14 (8) แหงพระราชบญญตองคกรอยการและพนกงานอยการ พ.ศ. 2553 (3) เมอศาลออกหมายบงคบคดแลว ใหผอานวยการหรอผรบมอบอานาจมหนงสอแจงการนายดหรออายดไปยงกรมบงคบคดหรอสานกงานบงคบคดจงหวดพรอมเอกสารทเกยวของ และแถลงตอเจาพนกงานบงคบคดขอใหยดหรออายดทรพยสนของผประกน หรอแถลงขอใหยดทรพยของผประกนออกขายทอดตลาด คาใชจายในการบงคบคดไดรบการยกเวนคาใชจายในการบงคบคดตามระเบยบเรองแนวทาง การบงคบคดผประกนใหแกกองยดทรพยสน

7 คมอการบงคบคดผประกนในคดอาญา เลม 1 สานกกฎหมายและวชาการศาลยตธรรม พ.ศ.2555

12

(4) ตงสานวนบงคบคด โดยใชสานวนเอกสารทเกยวของมการคดแยกสานวนจดเกบรกษาไวตางหาก และควรมหนงสอสอบถามความคบหนาในการบงคบคดไปยงสานกงานบงคบคดหรอกรมบงคบคดเปนระยะ (5) เมอบงคบคดเสรจสนแลวใหนาสานวนไปผกรวมกบสานวนคดหลก ในสวนของพนกงานอยการ ตามพระราชบญญตพนกงานอยการ พ.ศ. 2498 มาตรา 11 (8) และพระราชบญญตองคกรอยการและพนกงานอยการ พ.ศ. 2553 มาตรา 14 (8) เมอศาลมคาสงปรบผประกน และมการออกหมายบงคบคดแลว พนกงานอยการคงมอานาจและหนาทบงคบคดผประกนใหเปนไปตามสญญาประกน แตเมอปรากฏวาผประกนถกศาลมคาสงพทกษทรพยเดดขาดแลว พนกงานอยการมความเหนวาการยนคารองขอรบชาระหนตอเจาพนกงานพทกษทรพยในคดลมละลายไมใชหนาทของพนกงานอยการ โดยใหเหตผลวามใชการดาเนนคดแพงในศาลและมใชการดาเนนในการบงคบใหเปนไปตามสญญาประกนจาเลย ตามหนงสอท อส 0010 (ภท) / 8147 สานกงานอยการสงสด ลงวนท 29 พฤษภาคม 2550 ซงมความเหนตามหนงสอท อส (สฝนผ) 0018 / ว 125 สานกงานอยการสงสด ลงวนท 25 มนาคม 2546 ตามความเหนของอยการสงสดทปฏเสธหนาทในการไปยนคารองขอรบชาระหนของผประกนในคดลมละลาย โดยใหเหตผลวามใชการดาเนนคดแพง ผเขยนเหนวาความเหนดงกลาวของอยการสงสด มเหตผลทางวชาการนอยมาก เพราะการไปยนคารองขอรบชาระหนเปนขนตอนของการดาเนนคดลมละลาย และพนกงานอยการยงคงมหนาทตามกฎหมายในการบงคบคดแกผประกนอย ดงนนผเขยนจงไมเหนดวยกบความเหนดงกลาว 4. การดาเนนการบงคบคดผประกนตามประเภทของหลกทรพย 4.1 การประกนดวยเงนสด เมอศาลมคาสงปรบผประกน เจาหนตามคาพพากษาหรอผรบมอบหมายตรวจสอบวาผประกนทราบคาสงศาลแลวหรอไม หากทราบแลวและพนกาหนดเวลายงไมชาระคาปรบ ใหรายงานศาลเพอใหศาลมคาสงถอนเงนสดเปนคาปรบผประกน และใหเจาหนาทการเงนดาเนนการตอไป 4.2 การประกนดวยบญชเงนฝาก,สลากออมสน,สลาก ธ.ก.ส,พนธบตรรฐบาล เจาหนตามคาพพากษาหรอผรบมอบหมายตรวจสอบวาผประกนทราบคาสงศาลแลวหรอไม หากทราบแลวและพนกาหนดเวลายงไมชาระคาปรบ ใหรายงานใหศาลมคาสงแจงใหธนาคารสงเงนเปนคาปรบผประกน หากพนธบตรรฐบาลยงไมถงกาหนดชาระ ใหแจงอายดไวและใหสงดอกเบยเกาแตละงวดมายงศาลจนกวาจะถงกาหนดชาระ 4.3 การประกนดวยกรมธรรมประกนอสรภาพ เจาหนตามคาพพากษาหรอผรบมอบหมายตรวจสอบวาบรษทประกนทราบคาสงศาลแลวหรอไม หากทราบแลวไมปฏบตตาม ใหรายงานศาลเพอขอออกคาบงคบ หากทราบคาบงคบแลวไมชาระคาปรบ ใหรายงานศาลเพอออกหมายบงคบคดยดทรพยสนของบรษทประกนตอไป

13

4.4 การประกนดวยบคคล เมอผประกนทราบคาสงแลวไมชาระคาปรบ เจาหนตามคาพพากษาหรอผรบมอบหมายตองดาเนนการสบหาทรพยสนหรอทรพยสนของผประกน หากหาไมพบควรยนคาขอฝายเดยวโดยทาเปนคารองตอศาลเพอขอใหศาลออกหมายเรยกผประกนหรอบคคลในครอบครวมาไตสวนเกยวกบทรพยสนของผประกน ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 277 4.5 ประกนดวยสงหารมทรพย เมอผประกนทราบคาสงศาลแลวไมชาระคาปรบ ใหเจาหนตามคาพพากษาหรอผรบมอบหมายรายงานศาลเพอใหศาลออกหมายบงคบคด แลวนาเจาพนกงานบงคบคดยดทรพยตามบญชทรพย และขออนญาตศาลเพอขายทอดตลาด หากดาเนนการขายทอดตลาดแลวไดเงนไมพอชาระคาปรบ ใหดาเนนการสบหาทรพยสนของผประกนตอไป 4.6 การประกนดวยอสงหารมทรพย เมอผประกนทราบคาสงศาลแลวไมชาระคาปรบ ใหเจาหนตามคาพพากษาหรอผรบมอบอานาจรายงานศาลเพอออกหมายบงคบคด และนาเจาพนกงานบงคบคดยดทรพยและขออนญาตศาลขายทอดตลาด หากดาเนนการขายทอดตลาดแลวไดเงนไมพอชาระคาปรบ ใหดาเนนการสบหาทรพยสนของผประกนตอไป 5. มาตรการของศาลแขวงสพรรณบรในการพจารณาหลกประกน 5.1 กรณใชทดนมโฉนด หนงสอรบรองการทาประโยชน (น.ส.3 หรอ น.ส.3ก.) หรอกรรมสทธหองชดเปนหลกประกน (1) ตองมหนงสอรบรองราคาประเมนจากสานกงานทดนจงหวด หรอสานกงานทดนสาขา ซงออกใหภายในระยะเวลา 6 เดอน รบรองโดยเจาพนกงานทดนจงหวดหรอผปฏบตราชการแทนหรอผทาการแทน หากเปนสานกงานทดนสาขาผรบรองตองเปนนายอาเภอหรอปลดอาเภอผทาการแทนหรอเจาหนาทบรหารงานทดนอาเภอ (2) กรณหลกทรพยทชอเจาของหลายคน หากบคคลใดนาหลกทรพยมาใชเปนหลกประกนควรพจารณาเครงครดเพราะยากแกการบงคบคด (3) การมอบอานาจใหบคคลอนนาหลกทรพยมาใชประกน หนงสอมอบอานาจตองทา ณ ทวาการอาเภอหรอเขตซงเปนภมลาเนาของเจาของหลกทรพยหรอหลกทรพยตงอย โดยนายอาเภอหรอผอานวยการเขตหรอผรกษาราชการแทนลงลายมอชอและประทบตราประจาตาแหนง หรอทาหนงสอมอบอานาจในศาลตอหนาเจาหนาทศาล (4) หลกทรพยเปนทดนซงมสภาพทรกนดารหรอเสอมสภาพ เปนหลกประกนทมปญหาความนาเชอถอหรอยากแกการบงคบคด หากจะรบเปนหลกประกนควรพจารณาลดมลคาหลกประกน (5) พจารณาถงรปแผนทของทดนประกอบวามลกษณะรปเปนอยางไร เชนมลกษณะเปนรปสเหลยมผนผายาวๆ แสดงวามลกษณะเปนถนนใหเจาของหลกทรพยรายงานทตงทรพยประกอบ และเขยนแผนทแสดงทตงทรพย

14

5.2 กรณใชบคคลเปนหลกประกน (1) ตองมหนงสอรบรองจากตนสงกดแสดงสถานะตาแหนง และระดบอตราเงนเดอนมาแสดง หากนามาแสดงไมทนขอผอนผนได หนงสอรบรองตองมขอความระบวาจะนาไปประกนบคคลใดทศาลใด และมภาระประกนมาแลวหรอไม (2) กรณใชตาแหนงขอปลอยบคคลอน ทมใชญาตและมพฤตการณใชตาแหนงแสวงหาประโยชน ไมควรอนญาตใหเปนหลกประกน (3) กรณมคสมรส ตองมหลกฐานใหความยนยอมจากคสมรส (4) ผประกนหากพนจากตาแหนงหนาทการงานเพราะเหตอนมใชเพราะตาย สามารถเปนผประกนตอไปได แตศาลอาจใชดลพนจใหเพมหลกประกน 5.3 กรณใชหลกทรพยอน (1) ศาลแขวงสพรรณบรไมรบหลกทรพยประเภทสงหารมทรพยเปนหลกประกน (2) หลกทรพยอนทศาลแขวงสพรรณบรพจารณาเปนประกน เชน เงนสด สมดเงนฝากธนาคาร พนธบตรตางๆ 6. มาตรการในการบงคบคดผประกนของศาลแขวงสพรรณบร (1) ศาลแขวงสพรรณบร มคาสงท 36/2550 ตงศนยบงคบคดผประกนในคดอาญามเจาพนกงานศาลยตธรรม 7 เปนหวหนาศนย (2) ศาลแขวงสพรรณบร มคาสงท 57/2550 แตงตงคณะทางานในการบงคบคดกบผประกน และมผพพากษาเปนทปรกษาและมผอานวยการสานกงานประจาศาลแขวงสพรรณบรเปนประธานคณะทางาน (3) มคาสงสานกงานประจาศาลแขวงสพรรณบรท 35/2550 มอบหมายใหดาเนนการบงคบคดแทน โดยผอานายการสานกงานประจาศาลแขวงสพรรณบรมอบหมายใหนตกร 6ว. เปนผรบผดชอบเกยวกบการดาเนนการบงคบคดผประกน (4) ศาลแขวงสพรรณบร มคาสง ท 68/2552 ยกเลกคาสงตงศนยบงคบคดผประกนคดอาญาท 36/2550 แลวมคาสงฉบบดงกลาวแตงตง นตกร 6ว. กบนตกรเปนผรบผดชอบแทน 7. บทวเคราะหมาตรการของศาลแขวงสพรรณบร และขอขดของในการบงคบคด 7.1 บทวเคราะหมาตรการของศาลแขวงสพรรณบร จากมาตรการของศาลแขวงสพรรณบรในการพจารณาหลกประกนในหวขอท 5 มขอมลทนามาศกษาเพอประเมนดวามาตรการของศาลแขวงสพรรณบรมประสทธภาพดพอหรอไม ผเขยนเกบรวบรวมสถตคารองขอปลอยชวคราวทยนตอศาลแขวงสพรรณบร

15

7.1.1 นบตงแตวนท 1 มกราคม ถงวนท 31 ธนวาคม 2554 คารองขอปลอยชวคราวทยนตอศาล จานวน 84 เรอง ศาลมคาสงอนญาตใหปลอยชวคราว จานวน 81 เรอง ศาลมคาสงยกคารอง จานวน 3 เรอง หลกทรพยทนามาเปนหลกประกน แยกประเภทไดดงน หนงสอรบรองบรษทประกนภย จานวน 40 เรอง ทดน จานวน 10 เรอง เงนสด จานวน 26 เรอง สมดเงนฝากประจา จานวน 6 เรอง ตาแหนงบคคลเปนประกน จานวน 2 เรอง ศาลมคาสงปรบผประกนทผดสญญา จานวน 12 เรอง อยระหวางดาเนนการบงคบคด จานวน 9 เรอง 7.1.2 นบแตวนท 1 มกราคม ถงวนท 25 มถนายน 2555 มการยนคารองขอปลอยตวชวคราว จานวน 29 เรอง ศาลอนญาตใหปลอยตวชวคราว จานวน 26 เรอง ศาลมคาสงยกคารอง จานวน 3 เรอง หลกทรพยทนามาเปนหลกประกน แยกประเภทไดดงน หนงสอรบรองบรษทประกนภย จานวน 9 เรอง ทดน จานวน 4 เรอง เงนสด จานวน 14 เรอง สมดเงนฝากประจา จานวน 1 เรอง ตาแหนงบคคลเปนประกน จานวน 1 เรอง ศาลมคาสงปรบผประกนทผดสญญา จานวน 7 เรอง อยระหวางดาเนนการบงคบคด จานวน 3 เรอง ในป 2554 ศาลอนญาตใหปลอยชวคราวทงสนจานวน 81 เรอง มการผดสญญาประกนจานวน 12 เรอง คดเปนรอยละ 15 และในป 2555 นบแตเดอนมกราคมถงเดอนมถนายน ศาลอนญาตใหปลอยชวคราวจานวน 26 เรอง มการผดสญญาประกนจานวน 7 เรอง คดเปนรอยละ 27 จากสถตสะทอนใหเหนวาในป 2554 มการผดสญญาประกนทศาลแขวงสพรรณบรในระดบทตามาก แสดงใหเหนวามาตรการของศาลแขวงสพรรณบรในการพจารณาหลกประกนมประสทธภาพดแลว แตอยางไรกตามหากพจารณาดวยตวเลขของ

16

แตเมอพจารณาตวเลขผประกนทผดสญญาภายหลงศาลมคาสงปรบผประกนแลว ผประกนนาคาปรบมาชาระตอศาลเพยงจานวน 3 เรอง คดเปนรอยละ 25 แตผดนดไมชาระคาปรบจานวน 9 เรอง คดเปนรอยละ 75 จากการตรวจสอบในป 2554 มยอดหนทอยระหวางดาเนนการบงคบคด คงเหลอจานวน 254,381.24 บาท แตในป 2555 เพยงระยะเวลา 6 เดอนคงมยอดหนระหวางดาเนนการบงคบคงเหลอจานวน 250,000 บาท ซงเปนตวเลขทมแนวโนมสงขน แตศาลแขวงสพรรณบรกลบมอบหมายใหเจาหนาทเพยง 2 คนเปนผรบผดชอบในการบงคบคดแกผประกน แมคาสงแตงตงคณะทางานในการบงคบคดกบนายประกนท 57/2550 จะยงไมถกยกเลกกตาม แตคณะทางานหลายคนยายไปรบราชการทศาลอนแลว และปจจบนกยงไมมการประชมของคณะทางานหรอคาสงแตงตงบคคลอนเขาแทนทแตอยางใด เมอแนวโนมการผดสญญาจะมมากขน เจาหนาทเพยง 2 คนยอมประสบปญหาในการทางาน เพราะงานหลกในหนาทกตองรบผดชอบ ดงนนศาลแขวงสพรรณบรควรมมาตรการอนมาเสรมเพอชวยแบงเบาภาระของเจาหนาท 2 คนดงกลาว ในสวนของคาสงสานกงานประจาศาลแขวงสพรรณบรท 35/2550 ทผอานวยหารสานกงานประจาศาลแขวงสพรรณบรมอบหมายใหนตกร 6ว เปนผรบผดชอบเกยวกบการดาเนนการบงคบคดผประกนนน เหนวาแมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 119 วรรคสองทแกไขใหม จะกาหนดใหหวหนาสานกงานประจาศาลยตธรรมเปนเจาหนตามคาพพากษาและถอวาเปนเรองเฉพาะตวของหวหนาสานกงานประจาศาล แตจากการตรวจสอบแลวปรากฏวามการมอบอานาจใหบคคลอนดาเนนการบงคบแทนได (ดคมอการบงคบกรณผประกนในคดอาญาเลม 1 สานกกฎหมายและวชาการศาลยตธรรม) แมจะมการมอบหมายใหบคคลอนดาเนนการแทนไดกตาม แตความรบผดชอบของหวหนาสานกงานประจาศาลยตธรรมในฐานะเจาหนตามคาพพากษาเปนเรองเฉพาะตว หากมความเสยหายเกดขนเพราะไมดาเนนการบงคบคดแกผประกนทาใหเกดความเสยหายแกทางราชการแลว หวหนาสานกงานประจาศาลแขวงสพรรณบรยอมตองมความรบผดเพราะศาลยตธรรมถอวาเปนหนวยงานของรฐ และหวหนาสานกงานประจาศาลแขวงสพรรณบรถอเปนเจาหนาทตามความในมาตรา 4 แหงพระราชบญญตความรบผดชอบทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 คดอาญาของศาลแขวงสพรรณบรทศาลมคาสงปรบผประกนแลว ตงแตป 2547 ถงป 2555 และอยระหวางดาเนนการบงคบคดผประกนม จานวน 11 เรอง และคดหมายเลขแดงท 1757/2546 จะครบกาหนด 10 ป ในวนท 9 กนยายน 2557 หากหลงลมดาเนนการบงคบคดยอมกอใหเกดความเสยหายแกรฐ และเนองจากผประกนทศาลแขวงสพรรณบรมแนวโนมผดสญญาประกนสงขนเรอยๆ ถาหวหนาสานกงานประจาศาลแขวงสพรรณบรไมมมาตรการเฝาระวงทดในการบงคบคดแกผประกนคดอาญา หวหนาสานกงานประจาศาลแขวงสพรรณบรอาจตองเปนผรบผดในทางแพงตามกฎหมายดงกลาวได

17

7.2 ขอขดของในการบงคบคดของศาลแขวงสพรรณบร จากการตรวจสอบพบวามปญหาในการบงคบคดของศาลแขวงสพรรณบรมดงน (1) กรณหลกทรพยทนามาเปนหลกประกนเปนทดน ขณะเวลาทาสญญาประกนมการตราคาหลกทรพยไว แตเมอเวลาขายทอดตลาดกลบไดราคาตากวาราคาทองตลาด ทงนเพราะสถานทตงของทดนอยในทาเลทไมด เชนไมมทางออกหรอมสภาพเปนบอนา (2) กรณผประกนขอผอนชาระ แลวศาลแขวงสพรรณบรมอบหมายใหศาลอนดาเนนการบงคบคดแทนโดยอนญาตใหมการผอนชาระ แตในระหวางผอนชาระผประกนผดนดไมชาระตรงตามเวลา และศาลทดาเนนการแทนกไมตดตามทวงถามผประกนให ทาใหยากแกการตรวจสอบวามการชาระหนแลวหรอไม และเปนอปสรรคในการทางานของเจาหนาท (3) กรณศาลแขวงสพรรณบรดาเนนการบงคบคดแทนศาลอน เจาหนาทของศาลแขวงสพรรณบรยงไมสามารถดาเนนการบงคบคดใหไดทนท เพราะตองรอใหกรมบงคบคดหรอสานกงานบงคบคดของศาลตนเรองมหนงสอถงศาลแขวงสพรรณบร เพอขอใหออกหมายตงเจาพนกงานบงคบคด ซงทผานมามความลาชา บางครงตองรอหนงสอเปนเวลาเกอบปหรอนานกวานน (4) ผประกนนาหนงสอรบรองของบรษทประกนภยมาวางเปนหลกประกน แตในเวลาตอมาบรษทประกนภยดงกลาวถกศาลมคาสงพทกษทรพยเดดขาด แมจะมการยนคารองขอรบชาระหนกไมเพยงพอตามสญญาประกน 8. ภาพรวมของสภาพปญหาการบงคบคดผประกนของศาลทวประเทศ จากขอมลรายงานการบงคบคดศาลทวประเทศถงเดอนธนวาคม ป 25538 พบวาในปจจบนพบวามผประกนทผดสญญาประกนตอศาลจานวนมาก แตสามารถบงคบคดไดเพยงเลกนอย

ขอมลคด จานวนผประกน (ราย) จานวนเงน (บาท) จานวนผประกนทผดสญญาประกน 23,031 5,961,572,844.53 จานวนผประกนทดาเนนการออกหมายบงคบคดแลว 18,568 5,153,870,399.40 จานวนผประกนทดาเนนการออกหมายบงคบคดแลว แตยงไมดาเนนการบงคบคด

4,294 1,200,057,099.97

จานวนผประกนทดาเนนการออกหมายบงคบคดแลว และอยระหวางดาเนนการบงคบคด

14,274 3,953,813,299.07

จานวนผประกนทอยระหวางดาเนนการสบหาหลกทรพย 12,101 3,443,395,818.72 จานวนผประกนทอยระหวางดาเนนการผอนชาระคาปรบ

2,173 510,417,480.35

จานวนผประกนทยงไมไดดาเนนการออกหมายบงคบคด 4,463 807,702,445.49 8 คณะทางานศกษาแนวทางการดาเนนการเพอบรหารเงนคาปรบกรณผประกนผดสญญาประกนตอศาล

18

ประเภทหลกประกน จานวนผประกน (ราย) จานวนเงน (บาท) เงนสด 1,847 67,285,743.00 บคคล 7,345 83,304,490.48 บญชเงนฝาก สลากออมสน สลาก ธ.ก.ส พนธบตรรฐบาล

310 45,067,135.73

กรมธรรมประกนอสรภาพ 1,221 188,209,618.25 สงหารมทรพย 116 26,600,000.00 อสงหารมทรพย 12,103 4,759,728,235.07 อนๆ 89 43,337,622 จากขอมลดงกลาวเหนไดวาในภาพรวมของศาลทวประเทศมการผดสญญาประกนและมยอดหนคางชาระกรณทไมสามารถบงคบเอาแกผประกนได สรางความเสยหายใหแกรฐเปนจานวนมาก ฉะนนแตละศาลควรมมาตราการในการพจารณาหลกประกนและมาตราเสรมในการตดตามบงคบคดผประกน และควรมการแลกเปลยนขอมลแนวทางดาเนนการบงคบคดผประกน เพอใหมประสทธภาพและมาตราฐานในการบงคบคดผประกนตอไป

19

บทท 4 สรปและขอเสนอแนะ

1 สรปเนอหาทไดศกษามา จากการศกษาขอมลการขอปลอยตวชวคราวและมาตรการพจารณาหลกประกนของศาลแขวงสพรรณบร ปรากฏวามาตรการในการพจารณาหลกประกนทผประกนนามาใชเพอขอปลอยตวชวคราวคอนขางมประสทธภาพแลว แตอยางไรกตามพบวาผประกนทผดสญญาประกนและอยระหวางดาเนนการบงคบคดถกศาลมคาพพากษาใหลมละลายแลว หรอหลกทรพยทผประกนนามาวางเปนประกนไวเชน ทดน มมลคาลดลงกวาขณะทาสญญาประกน หรอหนงสอรบรองจากบรษทประกนภย ซงตอมาบรษทประกนภยดงกลาวถกศาลมคาสงพทกษทรพยเดดขาด แตมาตรการทศาลแขวงสพรรณบรและสานกงานประจาศาลแขวงสพรรณบรออกคาสงเพอดาเนนการบงคบคดแกผประกนภายหลงศาลมคาสงปรบผประกนแลว ยงมขอบกพรองอยเนองจากเดมมการตงศนยบงคบคดผประกนในคดอาญาไว ตอมามคาสงยกเลกศนยทาใหหนวยงานทตงขนและตองมความรบผดชอบโดยตรงตอเรองนและมคณะทางานทรบผดชอบหลายคน ซงในคาสงศาลฉบบดงกลาวมการกาหนดกรอบหนาทความรบผดชอบไวอยางชดเจนอนเปนมาตรการทเขมแขง แตศาลกลบมคาสงยกเลกยอมทาใหมความออนแอเกดขนในการดาเนนการบงคบคดแกผประกน ฉะนนการทศาลแขวงสพรรณบรมคาสงท 68/2552 ยกเลกศนยบงคบคดผประกนในคดอาญายอมทาใหความรอบคอบลดนอยลง แมคาสงแตงตงคณะทางานในการบงคบคดกบนายประกน ท 57/2550 ยงไมถกยกเลกไป ซงมบคคลทไดรบแตงตงจานวน 11 คน แตในทางปฏบตไมมการประชมเพอตดตามหรอใหคาแนะนาอยางเปนรปธรรมแกผรบผดชอบในการบงคบคดตามคาสงศาลแขวงสพรรณบรท 68/2552 อกทงบคคลทไดรบแตงตงในป 2550 ปจจบนยายไปรบราชการทอนคงเหลอเพยง 4 คนตอนนยงไมมการแตงตงบคคลอนเขาแทนทแตอยางใด คณะทางานดงกลาวหากมการประชมเปนวาระทชดเจนเชน ทก 3 เดอนหรอ 6 เดอน ยอมเปนการตรวจสอบความคบหนาในการดาเนนการบงคบคดผประกน หากผรบผดชอบพบอปสรรคในการทางานยอมนาเขาทประชมเพอหาทางออกของปญหา คณะทางานจงจะเปนมาตรการทศาลสรางขนเพอชวยปองกนมใหเกดความเสยหายแกทางราชการ ในสวนของคาสงสานกงานประจาศาลแขวงสพรรณบรท 35/2550 แมผอานวยการสานกงานประจาศาลแขวงสพรรณบรจะมคาสงมอบหมายใหนตกร 6ว เปนผรบผดชอบเกยวกบการดาเนนการบงคบคดผประกนกเปนเพยงการแบงเบาภาระงานของผอานวยการ แตความรบผดของผอานวยการในฐานะเจาหนตามคาพพากษาในมาตรา 119 วรรคสองแหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญายงคงมอยเพราะเปนความรบผดเฉพาะตว หากมความเสยหายเกดขนเนองจากการหลงลมไมดาเนนการบงคบคด เปนเหตใหพนระยะในการบงคบคด ผอานวยการสานกงานประจาศาลแขวงสพรรณบรยอมมความรบผดในทางแพงตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มาตรา 4,10

20

2 ขอเสนอแนะ (1) ศาลแขวงสพรรณบรควรมคาสงแตงตงคณะทางานในการบงคบคดกบผประกนใหม และควรกาหนดนดประชมเปนเวลาทแนนอนเพอตรวจสอบความคบหนาในการบงคบคดและใหคาปรกษาแกผรบมอบหมายใหดาเนนการบงคบคด (2) .ใหเจาหนาททไดรบมอบหมายใหรบผดชอบเกยวกบการบงคบคดผประกนดาเนนการตรวจสอบและจดทาสานวนคดทศาลมคาสงปรบผประกนแยกตางหากจากสานวนหลก (2) ศาลแขวงสพรรณบรควรตงศนยในการบงคบคดแกผประกน มเจาหนาทรบผดชอบประจาศนยและเรงตดตามทวงถามผประกนทผดสญญา (3) หากเจาหนาททไดรบแตงตงใหรบผดชอบเกยวกบการบงคบคดผประกน มการโยกยายไปรบราชการทศาลอน ควรมการประชมเพอใหมการแตงตงเจาหนาทมาทาหนาทดาเนนการบงคบคดผประกนแทนเจาหนาททโยกยาย (4) แมมการออกหมายบงคบคดแลวกตามควรนามาตรการไกลเกลยมาใชดวย โดยเชญชวนใหผประกนเขามาเจรจาผอนชาระคาปรบกบศาล เพราะอยางนอยเปนการบรรเทาความเสยหายใหรฐ และสรางแรงจงใจแกผประกนทศาลใหโอกาสผอนชาระหน (5) ใหเจาหนาททรบมอบหมายบงคบคดแกผประกน ทาการตรวจสอบและตงสานวนผประกนทผดสญญา หากสานวนใดใกลครบกาหนดเวลาบงคบคดควรขอขยายเวลาในการบงคบคด หากลกหน(ผประกน)ตองคาสงศาลใหพทกษทรพยเดดขาด ตองมการรายงานใหผอานวยการสานกงานประจาศาลแขวงสพรรณบรยนคารองขอรบชาระหนตอเจาพนกงานพทกษทรพยในคดลมละลาย (6) กรณนาทดนมาเปนหลกประกน ตองใหเขยนแผนทแสดงทตงทรพยและถายภาพสถานทดงกลาวประกอบ โดยใหผนาทองถนรบรองวาเปนภาพของทรพยทนามาเปนหลกประกนจรง หากผประกนไมใหความรวมมอควรรายงานเสนอศาลเพอประกอบการใชดลพนจ (7) กรณบงคบคดแทนศาลอน เนองจากแตละศาลมวธปฏบตทไมเหมอนกนควรใชวธใหความรวมมอในลกษณะถอยทถอยอาศย แตทงนหากเปนศาลทอยในภาคเดยวกนควรประชมเพอหามาตรการในการบงคบคดไปในแนวทางเดยวกน (8) เนองจากบางศาลมคดอาญาจานวนมากและเจาหนาทขาดแคลน ทงคดอาญามแนวโนมเพมจานวนมากขน และมความหลากหลายในทางปฏบตของแตละศาล ในแตละสานกงานอธบดผพพากษาภาคควรตงศนยในการบงคบคดผประกนทผดสญญา โดยใหมอานาจและหนาทบงคบคดแกผประกนทผดสญญาแทนศาลทสงกดอยในภาคทกศาล (9) เนองจากการตรวจสอบเพอสบหาหลกทรพยของผประกนภายหลงศาลมคาสงปรบแลว อาจมขอจากดขอมลสวนบคคลตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของทางราชการพ.ศ. 2540 ในทางปฏบตควรใหผประกนจดทาหนงสอใหความยนยอมไว เชน หากผประกนผดสญญาประกน ผประกนยนยอมใหศาลสบทรพยและตรวจสอบทรพยสนทกอยางของผประกนได รวมถงการขอขอมลจากธนาคารหรอสถาบนการเงนดวย

21

(10) เพอใหการบงคบคดมประสทธภาพและรวดเรว ควรมการแกไขกฎหมายเฉพาะในสวนคดอาญาใหเจาหนตามคาพพากษาตามมาตรา 119 วรรคสองแหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มอานาจขายทอดตลาดทรพยทยดจากผประกนได โดยไมตองรอพนกงานบงคบคดทาการขายทอดตลาด

22

บรรณานกรม สานกงานศาลยตธรรม. สานกกฎหมายและวชาการศาลยตธรรม. 2555. คมอการบงคบคดผประกนในคดอาญา เลม 1. กรงเทพมหานคร : ม.ป.พ. สานกงานศาลยตธรรม. สานกกฎหมายและวชาการศาลยตธรรม. 2555. คมอการบงคบคดผประกนในคดอาญา เลม 2. กรงเทพมหานคร : ม.ป.พ. ขอบงคบประธานศาลฎกาวาดวยหลกเกณฑวธการและเงอนไขเกยวกบการเรยกประกนหรอหลกประกนในการปลอยชวคราวผตองหาหรอจาเลยในคดอาญา. 2548. ม.ป.ท. : ม.ป.พ.

23

ภาคผนวก