Τρόποι δόνησης και διαγράμματα Chladni γράφει ο Νίκος Φρονιμόπουλος & ο Γιώργος Παντελιάς   

Σελίδα 1 από 4

 

Μια άλλη «οπτική» στον ήχο του μπουζουκιού

Ο οργανοποιός, στην προσπάθειά του να κατανοήσει

και να εξελίξει τα όργανα που κατασκευάζει, εκτός

απ’ το μεράκι, το ένστικτο και το αυτί του είχε πάντοτε έναν

πολύτιμο σύμβουλο: την πολύχρονη εμπειρία και τα

συμπεράσματα που αντλούσε μέσα από την παρατήρηση.

Επίσης και μια βασική μεθοδολογία, μέσα από την οποία όλες

οι παλιότερες γενιές των μαστόρων εξέλιξαν την τέχνη τους,

φτιάχνοντας μια μεγάλη παράδοση: τη μέθοδο της δοκιμής

και του λάθους.

Νίκος Φρονιμόπουλος και Γιώργος Παντελιάς, παίρνοντας FFT γράφημα

Μετάβα

ση

Σελίδα

1

Σελίδα

2

Σελίδα

3

Σελίδα

4

με κρούση από ένα καπάκι μπουζουκιού

Ο ήχος των μουσικών οργάνων σαν φυσικό φαινόμενο είναι

εξαιρετικά σύνθετος, αφού βασίζεται σε μια σειρά

παραμέτρων που όλες έχουν τη δική τους συνεισφορά στο

τελικό αποτέλεσμα. Ακόμα χειρότερα, το ξύλο από το οποίο

είναι κατασκευασμένα τα περισσότερα έγχορδα είναι

εξαιρετικά μη ομοιογενές σαν υλικό, έτσι που σχεδόν ποτέ δύο

κομμάτια δεν έχουν τις ίδιες ακριβώς μηχανικές και

ακουστικές ιδιότητες. Γι’ αυτό και πολλές εμπειρικές

παρατηρήσεις και συμπεράσματα που μοιάζουν αντικειμενικά,

αποδεικνύονται στην πράξη αρκετά επισφαλή. Παράλληλα με

την καθαρά επιστημονική έρευνα, τα τελευταία χρόνια

αρκετοί οργανοποιοί -εκτός Ελλάδας δυστυχώς- όλο και

περισσότερο χρησιμοποιούν καθαρά επιστημονική

μεθοδολογία και εργαλεία για να καταγράφουν δεδομένα πάνω

στη διαδικασία της κατασκευής, που συσχετίζοντάς τα

κατευθύνονται σε πιο τεκμηριωμένα συμπεράσματα. Σ’ αυτό

το άρθρο θα αναφερθούμε πρώτα, σε γενικές γραμμές, στις

βασικές μεθόδους που ακολουθούνται στη μελέτη του ήχου

των εγχόρδων. Κατόπιν θα δώσουμε τη λεπτομερή

μεθοδολογία ενός σημαντικού τρόπου έρευνας, των

διαγραμμάτων σκόνης και των επτά χαμηλότερων τρόπων

δόνησης του μπουζουκιού, που με αυτή τη μέθοδο

αποτυπώθηκαν.

Ανάλυση των τρόπων δόνησης (Modal Αnalysis)

Είναι κοινά παραδεκτό ότι το ηχόχρωμα των εγχόρδων

μουσικών οργάνων καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τις

διάφορες ιδιοσυχνότητες συντονισμού των τμημάτων τους.

Πρωτεύοντα ρόλο στον καθορισμό του τελικού ηχοχρώματος

έχουν αφενός οι ιδιοσυχνότητες του καπακιού, αφετέρου ο

συνδυασμός της ποσότητας του αέρα που περικλείεται στο

σκάφος του οργάνου με το μέγεθος και το σχήμα της τρύπας

του καπακιού που καθορίζουν τη συχνότητα Helmholtz.

Δευτερεύοντα ρόλο, χωρίς να παραγνωρίζουμε την συμμετοχή

τους στο τελικό ηχητικό αποτέλεσμα, έχουν οι ιδιοσυχνότητες

του σκάφους και του μπράτσου του οργάνου. Η ανάλυση των

τρόπων δόνησης (Modal Analysis) μπορεί να οριστεί σαν τη

διαδικασία τού να περιγράψουμε μία ελαστική κατασκευή, σε

σχέση με το ποιες είναι οι ιδιοσυχνότητες συντονισμού της

(eigenfrequencies), τι σχήμα έχουν οι ταλαντώσεις στις

συχνότητες αυτές (eigenfunctions) και ποιο είναι το μέγεθος

της κάθε ταλάντωσης, πόσο εύκολα δηλαδή μπορεί να

διεγερθεί αυτός ο συντονισμός. Οι διεθνείς πρακτικές της

επιστημονικής κοινότητας (Πανεπιστήμια Ήχου και

Ακουστικής) και τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο οι

ασχολούμενοι με την οργανοποιία, ακολουθούν τις παρακάτω

μεθόδους προκειμένου να βρουν και να αναλύσουν τους

τρόπους δόνησης ενός μουσικού οργάνου και μέσω αυτού να

εξερευνήσουν την επιρροή που έχουν αυτοί οι τρόποι δόνησης

στον τελικά παραγόμενο ήχο.

1.     Μαθηματική - Θεωρητική ανάλυση με τη Μέθοδο των

Πεπερασμένων Στοιχείων (Finite Element Analysis).

2.     Ακουστική ανάλυση με παλμογράφο που αναλύει τον ήχο

σύμφωνα με την συνάρτηση του Φουριέ (Fast Fourier

Analysis - FFT).

3.     Πειραματική ανάλυση με διαγράμματα σκόνης (Chladni

paterns).

Μαθηματική - Θεωρητική ανάλυση (Finite Element

Analysis)

Η ʽπρόβλεψηʼ από το Finite Element Analysis πρόγραμμα, για το σχήμα και

τις ιδιοσυχνότητες συντονισμού των τριών πρώτων τρόπων δόνησης

ενός ελεύθερου καπακιού μπουζουκιού και η τελική εικόνα που

εμφανίζεται σε ένα πραγματικό καπάκι

Εφαρμόζεται περισσότερο στο χώρο της επιστημονικής

κοινότητας παρά στο χώρο της οργανοποιίας, μιας και

απαιτούνται αφενός γνώσεις στη χρήση προγραμμάτων 3D

σχεδίασης και αφετέρου εξειδικευμένων προγραμμάτων Finite

Element Analysis που συνήθως χρειάζονται υπολογιστές

θηριώδους ισχύος για να «τρέξουν».

Η διαδικασία που ακολουθείται είναι η εξής:

1.     Αρχικά σχεδιάζουμε ένα ακριβές μοντέλο του οργάνου

σε κάποιο 3D σχεδιαστικό πρόγραμμα.

2.     Εισάγουμε το μοντέλο στο πρόγραμμα που κάνει την

ανάλυση.

3.     Ορίζουμε τι ιδιότητες έχει το υλικό που θέλουμε να

αναλύσουμε (βάρος, ελαστικότητα στους τρεις άξονες,

σκληρότητα στους τρεις άξονες κλπ.).

4.     Δίνουμε εντολή στο πρόγραμμα να εκτελέσει την

ανάλυση.

Με την προϋπόθεση ότι το 3D μοντέλο και οι ιδιότητες που

έχουμε ορίσει είναι σωστές, τα αποτελέσματα που παίρνουμε

είναι μία προσομοίωση των τρόπων δόνησης. Μπορούμε

δηλαδή να έχουμε μία προσεγγιστική ανάλυση του πώς

θεωρητικά θα δονείται ένα τέτοιο μοντέλο. Και λέμε

προσεγγιστικά, γιατί οι ιδιότητες του ξύλου είναι κάθε άλλο

εκτός από προκαθορισμένες. Για να έχουμε τη μικρότερη

δυνατή απόκλιση θα πρέπει να μετρήσουμε τις ιδιότητες του

συγκεκριμένου ξύλου που θέλουμε να μελετήσουμε (βάρος,

ελαστικότητα στους τρεις άξονες, σκληρότητα στους τρεις

άξονες κλπ.), πράγμα όχι και τόσο εύκολο πρακτικά.

Επιπρόσθετα θα πρέπει να θεωρήσουμε την ομοιογένεια του

ξύλου, σε όλη την επιφάνεια, δεδομένη.

Τρόποι δόνησης και διαγράμματα Chladni γράφει ο Νίκος Φρονιμόπουλος & ο Γιώργος Παντελιάς   

Σελίδα 2 από 4

Ακουστική ανάλυση (Fast Fourier Analysis - FFT)

Το FFT γράφημα που εύγλωττα παρουσιάζει στις κορυφές τις ιδιοσυχνότητες

που εμφανίζει ένα ολοκληρωμένο μπουζούκι. Στα 150 Hz περίπου, βλέπουμε την

Μετάβα

ση

Σελίδα

1

Σελίδα

2

Σελίδα

3

Σελίδα

4

συχνότητα Helmholtz του αντηχείου, γύρω στα 300 Hz τον πρώτο συντονισμό

του καπακιού και στα 450 Hz, 600 Hz, 750 Hz και 900 Hz τις τέσσερις πρώτες

αρμονικές

Μπορεί να εφαρμοστεί και από οργανοποιούς, αφού υπάρχουν πολλά

προγράμματα που προσoμοιώνουν γεννήτριες ήχου και

παλμογράφους, τα οποία αφενός είναι απλά στη χρήση τους και

αφετέρου «τρέχουν» σε οποιοδήποτε απλό PC. Η διαδικασία που

ακολουθείται είναι η εξής:

Διεγείρουμε το όργανο, είτε με χτύπημα στο καπάκι (Τap-Tone) είτε

με μια γεννήτρια ήχου που σαρώνει (Sweeping) όλο το εύρος της

περιοχής συχνοτήτων που μπορούν να παράγουν οι χορδές του

οργάνου μας (αφού αυτές θα είναι ούτως ή άλλως και οι

συχνότητες που θα ταλαντώσουν το όργανό μας) και οδηγούμε με

αυτό το σήμα, μέσω ενός ενισχυτή, ένα ηχείο τοποθετημένο πολύ

κοντά στο σκάφος του οργάνου.

Με ένα μικρόφωνο -πυκνωτικό κατά προτίμηση και όσο το δυνατό

πιο επίπεδης απόκρισης συχνοτήτων- τροφοδοτούμε τον

παλμογράφο - αναλυτή φάσματος. Τα διαγράμματα που παίρνουμε

μας προσδιορίζουν με ακρίβεια, στα σημεία που σχηματίζονται

κορυφές, την ύπαρξη ενισχυμένων σε ένταση ταλαντώσεων

(ιδιοσυχνότητες συντονισμού).

Πειραματική ανάλυση (διαγράμματα Chladni)

Μια μέθοδος που από νωρίς χρησιμοποιήθηκε αρκετά για να

περιγράψει τους τρόπους δόνησης σε κάποιες οικογένειες οργάνων

(βιολιού, κιθάρας κλπ.) είναι και οι συντονισμοί Chladni. Τα

διαγράμματα σκόνης ή διαγράμματα Chladni χρωστούν το όνομά

τους στο Γερμανό Φυσικό (και ερασιτέχνη μουσικό ) Ernst Florens

Friedrich Chladni (1756 - 1827), ο οποίος θεωρείται και πατέρας

της Ακουστικής. Ξεκίνησε να ερευνά τα ακουστικά κύματα από το

1786. Καλύπτοντας με άμμο λεπτές μεταλλικές πλάκες και

δονώντας τις με ένα δοξάρι βιολιού, πέτυχε να κάνει ορατά τα

στάσιμα κύματα που δημιουργούνται καθώς η άμμος αναπηδά από

τα μέρη της επιφάνειας που πάλλονται και συγκεντρώνεται στα

σημεία που παραμένουν ακίνητα. Το 1809, παρουσιάζοντας σε

επιστημονική συνάθροιση στο Παρίσι τα διάφορα σχήματα που μ’

αυτό τον τρόπο προέκυπταν, προκάλεσε το ζωηρό ενδιαφέρον. Ο

ίδιος ο Ναπολέοντας αργότερα ζήτησε την επανάληψη της

επίδειξης για τον εαυτό του! Εκτός των άλλων διατύπωσε το νόμο

του Chladni και ανακάλυψε ένα μουσικό όργανο που ονόμασε

Ευφώνιο, φτιαγμένο από διαφορετικής τονικότητας κρυστάλλινα

ποτήρια που ηχούσαν τρίβοντας τα χείλη τους με υγρό δάκτυλο.

Εξέφρασε επίσης σε σύγγραμμα την επαναστατική για την εποχή

του άποψη ότι οι μετεωρίτες προέρχονται από το διάστημα και

περιόδευσε την Ευρώπη δίνοντας επιστημονικές διαλέξεις και

συναυλίες με το όργανο που ανακάλυψε. Τα διαγράμματα Chladni

βρήκαν γρήγορα την εφαρμογή τους στην έρευνα πάνω στην

κατασκευή των μουσικών οργάνων, αρχίζοντας από τα όργανα της

οικογένειας του βιολιού και στη συνέχεια της κιθάρας.

Αντικαταστάθηκε η δόνηση με το δοξάρι με τη χρήση γεννήτριας

συχνοτήτων και αργότερα με τη χρήση των λέιζερ.

Πώς κάνουμε αυτά τα διαγράμματα

Ο οργανοποιός ή ο ερευνητής μπορούν εύκολα να κάνουν αυτά τα

διαγράμματα στο εργαστήριο, χρησιμοποιώντας πολύ απλά μέσα:

μια γεννήτρια συχνοτήτων, έναν ενισχυτή, ένα ηχείο, μερικά μικρά

σφουγγαράκια και λίγο τριμμένο τσάι. Στηρίζουμε το ελεύθερο

καπάκι του οργάνου με τέσσερα μικρά σφουγγαράκια επάνω από το

ηχείο, καταρχήν σε τυχαίες θέσεις. Απλώνουμε στη συνέχεια το

τριμμένο τσάι σε όλη την επιφάνεια του καπακιού και αρχίζουμε να

δίνουμε συχνότητες με τη γεννήτρια. Ξεκινάμε από μια χαμηλή

συχνότητα, γύρω στα 100 Hertz και ανεβαίνουμε σιγά-σιγά μέχρι

να δούμε τη σκόνη να αναπηδά. Μόλις αρχίσουν να σχηματίζονται

οι κομβικές γραμμές, κλείνουμε εντελώς την ένταση του ήχου και

διορθώνουμε τη στήριξη, μετακινώντας τα σφουγγαράκια κάτω

ακριβώς από αυτές τις γραμμές, στα ακίνητα δηλαδή σημεία.

Ανεβάζουμε κατόπιν λίγο την ένταση και ανεβοκατεβάζοντας σιγά

τις συχνότητες βρίσκουμε την κορυφή του τρόπου δόνησης, εκεί

δηλαδή που η σκόνη αναπηδά ζωηρότερα. Δίνουμε στη συνέχεια

όση ένταση μας χρειάζεται για να διαγραφεί καθαρά ο

συντονισμός. Φωτογραφίζουμε το συντονισμό, τοποθετώντας

καρτελάκι που αναγράφει τη συχνότητά του και προχωρούμε

ψάχνοντας με τον ίδιο τρόπο τον επόμενο. Αν τα πράγματα είναι

σχετικά απλά για το ελεύθερο καπάκι, δεν είναι το ίδιο εύκολα για

το ολοκληρωμένο όργανο. Φανταστείτε για παράδειγμα ένα βιολί.

Εάν προσπαθήσουμε να απλώσουμε οποιαδήποτε σκόνη και να το

δονήσουμε, η σκόνη θα κυλήσει πάνω στις καμπύλες του καπακιού

και θα φύγει. Η έρευνα λοιπόν έπρεπε να αλλάξει μέθοδο. Και αυτή

ήταν τα λέιζερ, κάτι που βέβαια δεν είναι ούτε πρακτικά ούτε

οικονομικά εφικτό για ένα εργαστήρι οργανοποιού! Ευτυχώς, τα

καπάκια των λαουτοειδών είναι σχεδόν επίπεδα. Αντιστρέφοντας

λοιπόν τη διάταξη που περιγράψαμε και τοποθετώντας από επάνω

από το καπάκι και σε μικρή απόσταση το ηχείο, μπορούμε να

σχηματίσουμε και τους τρόπους δόνησης του καπακιού του

ολοκληρωμένου οργάνου. Δύο τελευταίες συστάσεις προς

ναυτιλλομένους:

Πρώτα-πρώτα μη δοκιμάσετε οτιδήποτε πριν προμηθευτείτε

ένα καλό ζευγάρι ωτοασπίδες για να μην κάνετε ζημιά στα

αυτιά σας!

Έπειτα, ότι τσάι περισσέψει βράστε το και κάντε ένα δυνατό

αφέψημα, που θα πίνετε σιγά-σιγά για να σας τονώνει τα

νεύρα καθώς θα προσπαθείτε να βγάλετε συμπεράσματα από

τους συντονισμούς που θα έχετε φωτογραφήσει!

Διαγράμματα σκόνης σε μπουζούκι κατασκευής Νίκου Φρονιμόπουλου (1999 ),

που παρουσιάζουν τους επτά χαμηλότερους τρόπους δόνησης στα 300, 440,

495, 650, 720, 785, 1040 και 1295 Hertz

Τρόποι δόνησης και διαγράμματα Chladni γράφει ο Νίκος Φρονιμόπουλος & ο Γιώργος Παντελιάς   

Σελίδα 3 από 4

Οι τρόποι δόνησης του καπακιού, στο μπουζούκι

Ο οργανοποιός Νίκος Φρονιμόπουλος από το 1994

πρωτοξεκίνησε την έρευνα των τρόπων δόνησης του

μπουζουκιού και των λαουτοειδών γενικότερα,

χρησιμοποιώντας τους συντονισμούς Chladni και αποτυπώνοντάς

τους. Το 2000 κάνει την πρώτη παρουσίαση των χαμηλότερων

τρόπων δόνησης του ταμπουρά και του μπουζουκιού, της μεθόδου,

καθώς και κάποιων πρώτων συμπερασμάτων στο Σύλλογο Φίλων

Καλλιτεχνικής Οργανοποιίας (Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών

Οργάνων). Τον Ιούνιο του 2001 κάνει τη σχετική ανακοίνωση στο

Διεθνές Συνέδριο για τα Λαϊκά Μουσικά Όργανα που έγινε στην

Καστοριά. Οι τρόποι αυτοί, με τη σειρά που εμφανίζονται σε ένα

τελειωμένο όργανο, ξεκινώντας από τον χαμηλότερο σε

συχνότητα, είναι οι εξής:

Μετάβα

ση

Σελίδα

1

Σελίδα

2

Σελίδα

3

Σελίδα

4

1.     Πρώτος τρόπος δόνησης.

Παρουσιάζεται σαν ένας μεγάλος κύκλος στη μεγαλύτερη

επιφάνεια του καπακιού, με τον καβαλάρη στο κέντρο του. Η

συχνότητα που αυτός ο τρόπος παρουσιάζεται βρίσκεται

γύρω στα 300 Hertz, ενώ περίπου μία οκτάβα χαμηλότερα

επαναλαμβάνεται, δίχως όμως να σχηματίζεται με την ίδια

ένταση.

2.     Δεύτερος τρόπος δόνησης

Εδώ έχουμε δύο κυκλικές επιφάνειες, μία πάνω και μία κάτω

στο καπάκι του οργάνου, που δονούνται με διαφορά φάσης,

δηλαδή όταν η μία φουσκώνει προς τα έξω, η δεύτερη

βυθίζεται προς τα μέσα. Ο τρόπος αυτός σχηματίζεται γύρω

στα 450 Hertz.

3.     Τρίτος τρόπος δόνησης

Αποτελείται από δύο κύκλους, ένα δεξιά κι ένα αριστερά, στο

κάτω μέρος του οργάνου. Σχηματίζεται δύσκολα, σε κοντινή

με τον προηγούμενο τρόπο συχνότητα, γύρω στα 500 Hertz.

4.     Τέταρτος τρόπος δόνησης

Ο τρόπος αυτός έχει χαρακτηριστικά μεγάλο πλάτος. Ξεκινά

γύρω στα 650 Hertz σχηματίζοντας έναν κύκλο στο επάνω

μέρος, όπως στον προηγούμενο τρόπο, ενώ το κάτω μέρος

χωρίζεται σε τρεις μακρόστενες επιφάνειες, μία κεντρική και

δυο πλευρικές. Ο τρόπος αυτός μετασχηματίζεται σταδιακά

μέχρι περίπου τα 800 Hertz ως εξής: Οι δυο πλευρικές

επιφάνειες μεγαλώνουν και μαζεύονται προς το κάτω μέρος

του καπακιού σχηματίζοντας δυο κύκλους, ενώ η κεντρική

συμπιέζεται κάτω και επεκτείνεται στη μέση του καπακιού σε

σχήμα Τ.

5.     Πέμπτος τρόπος δόνησης

Εδώ το κάτω μέρος χωρίζεται σε τέσσερις κάθετες

μακρόστενες επιφάνειες και σχηματίζεται γύρω στα 900

Hertz.

6.     Έκτος τρόπος δόνησης

Στα 1.100 Hertz περίπου, το κάτω μέρος χωρίζεται σε πέντε

κάθετες μακρόστενες επιφάνειες, ενώ στο κέντρο του

οργάνου έχει εμφανιστεί και μια οριζόντια μακρόστενη

επιφάνεια, κάτω από αυτή που βρίσκεται γύρω από την τρύπα.

7.     Έβδομος τρόπος δόνησης

Γύρω στα 1.300 Hertz. Είναι παρόμοιος με τον προηγούμενο,

μόνο που αυτή τη φορά το κάτω μέρος χωρίζεται σε έξι

κάθετες μακρόστενες επιφάνειες.

Οι επτά πρώτοι τρόποι δόνησης του μπουζουκιού σχηματοποιημένοι και οι

συχνοτικές περιοχές γύρω από τις οποίες αυτοί εμφανίζονται, όπως

παρουσιάστηκαν στο Συνέδριο της Καστοριάς

Ανεβαίνοντας ακόμη περισσότερο σε συχνότητα, με λίγο

περισσότερη δυσκολία και πολύ περισσότερη ένταση στο ηχείο

(προσοχή στα αυτιά), θα συναντήσουμε κι άλλους τρόπους

δόνησης. Οι τρόποι αυτοί είναι πολυπολικοί, η επιφάνεια δηλαδή

του καπακιού χωρίζεται σε πολλές και ακανόνιστες συνήθως -λόγω

της ανομοιογένειας του ξύλου- μικρές επιφάνειες, που είναι

δύσκολο να μελετηθούν. Όλοι αυτοί οι τρόποι, εκτός από τους δυο-

τρεις βασικούς, δεν εμφανίζονται απαραίτητα σε όλα τα όργανα.

Επίσης, λόγω διαφορετικών τεχνικών στην κατασκευή αλλά και

ανομοιογένειας των υλικών, μπορεί να δούμε να εμφανίζονται και

κάποιοι άλλοι «παράξενοι», άτυποι ή ανολοκλήρωτοι τρόποι

δόνησης, διαφορετικοί από αυτούς που περιγράψαμε. Πρέπει να

έχουμε πάντα στο νου μας πως τελικά μέτρο της ποιότητας ενός

μουσικού οργάνου είναι το αυτί του ακροατή γενικότερα και του

μουσικού που το χρησιμοποιεί ειδικότερα και όχι οι όποιες

επιστημονικές μετρήσεις. Είναι δυνατό να υπάρξουν και κάποια

«παράξενα» όργανα, που οι ιδιότητές τους να μη συμφωνούν με

κάποιες περιγραφές κι όμως ο ήχος τους να είναι ευχάριστος!

Τρόποι δόνησης και διαγράμματα Chladni γράφει ο Νίκος Φρονιμόπουλος & ο Γιώργος Παντελιάς   

Σελίδα 4 από 4

Η εξέλιξη της έρευνας

Τα διαγράμματα Chladni παρέχουν σημαντικές

πληροφορίες για τον ήχο ενός μουσικού οργάνου, δεν

δίνουν ωστόσο και την ολοκληρωμένη εικόνα του. Οι

πληροφορίες αυτές αφορούν τα εξής :

Ποιοι από αυτούς τους συντονισμούς γίνονται δυνατά

και καθαρά.

Ποια είναι η κορυφή του κάθε συντονισμού (σε

συχνότητα).

Ποιο είναι το εμβαδόν και το σχήμα της παλλόμενης

επιφάνειας.

Ποια είναι η μετεξέλιξη κάποιων συντονισμών σε άλλους.

Μετάβα

ση

Σελίδα

1

Σελίδα

2

Σελίδα

3

Σελίδα

4

Δεν μπορούν όμως από μόνα τους να δώσουν πληροφορίες

για :

Την ένταση κάθε συντονισμού.

Το πλάτος του κάθε συντονισμού.

Τους υπόλοιπους αρμονικούς, στους οποίους δεν

διαγράφεται, φανερά τουλάχιστον, κάποιος συντονισμός.

Με τη συνεργασία του Νίκου Φρονιμόπουλου με το Γιώργο

Παντελιά, που προέκυψε μέσα από τη γνωριμία τους στο

Ρεμπέτικο Φόρουμ, γίνεται προσπάθεια να συνδυαστούν τα

διαγράμματα Chladni και με τις υπόλοιπες μεθόδους, ώστε να

γίνει όσο το δυνατό πιο ολοκληρωμένη η περιγραφή του ήχου

της οικογένειας των λαουτοειδών. Σκοπός της έρευνας σε

πρώτη φάση είναι η επιστημονική κατανόηση του ακουστικού

φαινομένου, σε αντιδιαστολή με τη μέχρι τώρα εμπειρική του

παραδοσιακού οργανοποιού. Δεν έχει σκοπό να τον

υποκαταστήσει, αφού ούτως ή άλλως αποτελεί σημείο

αναφοράς, αλλά να τον συμπληρώσει. Προσπαθεί δηλαδή, σε

δεύτερη φάση, να οργανώσει τις διάφορες παραμέτρους, ώστε

να αποκλείσει την πιθανότητα κατασκευής οργάνων με

ηχητικά ελαττώματα. Η συνέχεια της έρευνας, μετά την

περιγραφή, κατευθύνεται σε:

1.     Έρευνα της συνεισφοράς της συχνότητας Helmholtz

στην κατασκευή.

2.     Μελέτη μουσικών οργάνων που έχουν έντονα ηχητικά

μειονεκτήματα.

3.     Ψυχοακουστικά πειράματα, ώστε να προσδιοριστεί όσο

καλύτερα γίνεται αυτό που γενικά θα περιγράφαμε σαν

«καλό ήχο».

4.     Αξιολόγηση των παραμέτρων που συνιστούν το «καλό

όργανο».

5.     Αξιολόγηση του ξύλου με αντικειμενικά δεδομένα.

6.     Μελέτη του πώς επεμβαίνουμε γενικά και ειδικά πάνω

στην κατασκευή, ξεκινώντας από τις αξιολογικά

σημαντικότερες παραμέτρους.

Είναι φανερό πως η ολοκλήρωση μιας τέτοιου είδους έρευνας

απαιτεί και πολύ χρόνο, και συνεργασία περισσότερων

επιμέρους ερευνητών με ανταλλαγή δεδομένων και

πληροφοριών. Ελπίζουμε το άρθρο αυτό να αποτελέσει την

αφετηρία μιας τέτοιας δημιουργικής ανταλλαγής και στη

χώρα μας. Δώσαμε τη λεπτομερή μεθοδολογία ενός

σημαντικού τρόπου έρευνας, που μπορεί πολύ εύκολα να

χρησιμοποιήσει στο εργαστήρι του κάθε οργανοποιός,

δημιουργώντας έτσι μια δική του τράπεζα δεδομένων.

Δημοσιοποιώντας τα συμπεράσματά του, θα συμβάλει και

αυτός με τη σειρά του στην εξέλιξη της τέχνης του. Το μόνο

που χρειάζεται είναι να έχει στο αίμα του το μικρόβιο της

έρευνας, αλλά και κάτι σημαντικότερο: να απαγκιστρωθεί από

παρωχημένες συντεχνιακές αντιλήψεις και εγωκεντρισμούς

που ανήκουν σε άλλες, παλιότερες εποχές! Ο οργανοποιός

ούτως ή άλλως είναι μοναδικός αν καταφέρει να αναγάγει την

εργασία του σε Τέχνη. Όποια άλλα καλά κρυμμένα προσωπικά

«μυστικά», κάθε άλλο παρά μυστικά μπορεί να είναι στην

εποχή μας για τους γνωρίζοντες...