فرياطوزارية - Tendrustikurd aid Repair.docx · Web view5-ضوار جار هةناسةى...

36
ة ي ار ور ط ا ري ف كان ة ي ي ا ي رة ة س دا ي ك ش ي! ز ث وارى& ب ة ل& ب ي ر غ مد. ح م ران2 ؤ س د.1

Transcript of فرياطوزارية - Tendrustikurd aid Repair.docx · Web view5-ضوار جار هةناسةى...

فرياطوزارية سةرةتاييةكانلةبوارى ثزيشكيدا

د. سؤران محمد غريب

بةشى فرياطوزاريةكانهةناسةدانى دةستكرد(دةم-دةم)

ئةوةى شايانى باسة هةنديَك جار مرؤظ كتوثرِ تووشى رِووداويَك دةبيَت يان جارى واهةية دةطاتة سةر رِووداويَك كة مرؤظيَك يان ضةند مرؤظيَك بريندارن يان ثيَويستيان بة يةكةم يارمةتى فرياطوزارى هةية. لةو هةلومةرجة تايبةتييةدا ثيَويستة ئازايانة و بيَشلةذاندنى سؤزى ئةم كارانةئةنجام بدريَت تاطةيشتنى كاديرانى فرياطوزارى:

Airway=A 1-بؤريةكانى هةوائايا بؤريةكانى هةواى نةخؤش ضؤلَة, ثيَويستة خويَن, ليكو تاقمى ددانى نةخؤش دةربهيَنريَت و ناوةندةكة ضؤلَبكريَتB=Breathing 2-هةناسةدانئايا نةخؤش ئاسايي هةناسة دةدات يان نا ؟ نةخؤش طيروطرفتى هةناسةدان يان سورِانى خويَندا هةية تا بةزووترين كات هةناسةى دروستكراوى بؤ ئةنجام بدريَت. C=Circulation 3-سورِانى خويَن ئايا سورِانى خويَنى لةشى نةخؤش ئاسايية يان نا ؟كؤنترِؤلَى ليَدانى دلَ بكة . ئةطةر توانرا ثةستانى خويَن بثيَوة.هةناسةدانى دةستكرد(دةم-دةم)

ئاسانترين وباشترين رِيَطا بؤ ئةنجامدانى هةناسةدانى دةستكرد هاوكات رِزطاركردنى مرؤظ لةمردن برييتيةلة فووكردن بة دةمى مرؤظةكة تا هةوا بطاتة نيَو سييةكانى نةخؤش .ئةم رِيَطاية بؤ مرؤظيَك بةكاردةهيَنريَت كة نةتوانيَت بةباشى هةناسة بدات. سةرزارةكى هةناسة بدات يان زؤر بة نارةحةت هة ناسة بدات.1-بةثةلة نةخؤش لةسةرثشت ثالَبخة,ملى بةرز بكةرةوة ,بؤخوارةوة ثالَ بنيَ بةتةثلَى سةرى يةوة,هاوكات بة ثةنجة شةويلطةى خوارةوة تا نةخؤش دةمى بة تةواوى بكاتةوة.

2-بة ثةنجة كؤنترِؤلَى بؤرى هة ناسةبكةو بزانة هيض تةنيَكى بيَطانةى تيايدانيية كةرِيَطةلة هةناسةدان بطريَت طةر نةخؤش تاقمى لةدةمدابووئةوا دةريان بهيَنة.3- بةدووثةنجةكونةلووتى نةخؤش بطرة,هاوكات هةناسةيةكى قولَ وةربطرة و ليَوت بنوسيَنة بة ليَوى نةخؤشةوة و بةهيَزى خؤت فوو بكةرة نيَودةم و سنطى نةخؤشةوة.

4-دةم بةرز بكةرةوة, برِوانة ئايا قةفةزةى سنط بةرزو نزم دةبيَتةوة و لةكاتى هةناسة دانةوةدا هةمان كردار دووبارة و سىَ بارة بكةرةوة.5-ضوار جار هةناسةى دروستكراو بدة بةنةخؤش و تةماشابكة ئايا دلَ ليَدةدات, سةرنجدة لة طةلَ هةناسةى دروستكراودا شيَلانى دلَ ثيَويستة يان نا؟6-بةردةوام فوو بكة بةدةمى نةخؤشةوة نزيكةى(هةرثيَنج ضركةيةكجار) تا هةناسةدان ئاساى دة بيَتةوةو ثاشترنةخؤش لةسةر سك بخةرة سةر لايةك(ضةث يان رِاست).

CPRشــــــيــــَلانى ســـــنط

لةكاتى خنكاندندا(خؤراك, زةنطيانة.....تاد دةضيَتة بؤرى هةناسةوة)

1-خنكاو لة سةر كورسييةكدابنيشيَنة و سةرى بخةرةنيَوان ئةذنؤكانييةوة, بةتوندى بةلةثى دةست بكيَشة بة ثشتيدا(نيَوان دةفةى شاندا) . 2-طةر ئةو كارةى سةرةوة ئةنجامى نةبوو ئةوا لة ثشتةوة خنكاو بطرةو بة هةردوو دةست لة ثرِو توند دوو جاران ثةستانى بخةرة سةر سك (ذيَر كوَلَةكةى سنط).لةكاتى خنكانى طةورةدا(خؤراك و زةنطيانة دةضيَتة بؤرى هةناسةوة)

3-ئةطةر 3 جار ئةو كردارة ئةنجامى نةدا بةدةستةوة بة زووترين كات نةخوَش بطةيةنريَتة بةشى فرياطوزارىطةر نةخوَش بيَهوَش بوو ئةوا هةناسةدانى دةستكردى بوَ ئةنجام بدة.طةر ئةو رِووداوة بةسةر مندالَدا هات ئةوا ثيَويستة:-مندالَ لة سةر سك بخةرة سةر ئةذنوَكانت تا دةستةكانى بوَ خوارةوة شوَرِدةبيَتةوة,ثاشتر بة لةثى دةست بكيَشة بة نيَوان دةفةى شانيدا(ثشت).-طةر مندالَةكة زوَر بضووك بوو ئةوا توند هةردوو قولةثيَى بطرةو سةرةو خوارى بكةرةوة بة لةثى دةست بكيَشة(زوَر بةهيَز ثيايدا مةكيَشة) بةنيَوان دةفةى شانيدا(ثشت).

لةكاتى خنكانى منالَدا(خؤراك و زةنطيانة دةضيَتة بؤرى هةناسةوة

خنكاندن لةنيَو ئاودا

1-سةرةتا كردارى هةناسةدانى دةستكردى دةم-دةم ئةنجام بدة. بةردةوام ببة تا خنكاو هةناسة دةدات يان تا كارمةندى فرياطوزارى و ئةمبولاَس دةطةنة لاى خنكاوةكة.2-كاتيَك خنكاو هةناسةى ثيادا ديَتةوة ثيَويستة لة سةر لاو لةسةر سك ثالَبكةويَت و ثةتوَ يان بةتانيةكى طةرمى ثيادا بدريَت بةمةرجيَك سةرى دانةثوَشريَت.خويَن بةربوون و شكا وى

طةر برينةكة بضووك بوو,لةوانةية خويَنةكة خوَى بطيرسيَتةوة(بمةيةت).-طةر برينةكة طةورةبوو, خويَن فيضقةى دةكرد(بة نارِةحةتى خويَنةكة دةمةييَت).لةم بارةدا ثيَويستة ئاطادارى ئةم خالاَنةى خوارةوة بين:1-بريندار لةسةر ثشت ثالَخة,لاية(دةست,ثىَ) بريندارةكة بةرزبكةرةوة بوَئةوةى تةوذمى خويَن بةربوونةكة كةم ببيَتةوة.

2-طةر لةبرينةكةدا تةنى بيَطانة(لم,زيخ , شووشة , خؤلَ)هةبوو ئةوا هةولَبدة دةريان بهيَنة, بةلاَم ئةو تةنانةى لةقولاَيدان دةريان مةهيَنة تا نةخوَش دةطةيةنيتة بةشى فرياطوزارى.3-لة ذيَر ثالَةثةستوَى لةثى دةستدا لة فافيَكى ثاك بخةرة سةر برينةكة,طةر دةمى برينةكة كرابوَوة ئةوا هةولَبدة لة يةكيان نزيك بكةرةوة تا بة يةكةوة بلكيَن.(زوَر جاران لةش تواناى ضاكبونةوةى شانةكانى هةية).

4-هةولَ بدة برينةكة ببةستة , طةر لةفافى خاويَن نةبوو ئةوا خاولى يان بوَينباخ بةكاربهيَنة.5-طةر خويَنةكة لة سةر بةستنةكةوة هاتة سةرةوة (دةرةوة) ئةوا لة فافى تر بخةرة سةر كوَنةكةو هةولَ بدة بيبةستة, بوَ نموونة طةر دةست شين هةلَطةرِانةوة ماناى ئةوةية خويَن ناطاتة ثةنجةكان و ثيَويستة بةستنةكة شلتربكريَتةوة .6-طةر خويَنةكة هةر نةمةيى (نةطيرسايةوة) ئةوسا هةولَبدة بة ثةنجة ثالَةثةستؤ بخةرة سةر خويَنبةرى ثيَش برينةكة.

شكا وى

مارطةســـــــتن

طازطرتنى مار

لةزؤربةى بارةكاندا مندالَ زياتر مارانطاز دةبيَت وةك لة طةورة.نيشانةكان:شويَنى ئازار, ثةنماوى, ثةيدابوونى بلؤق,ئاوسانى ليمفة طريَكان.طازطرتنةكة بةندة لة سةر جؤرو كةمو زؤرى ذةهرى مارةكة و شويَنى طةستنةكة, طيروطرفتى سورِانى خويَن, خورثة, تةنطة نةفةسى, هيَلَنجدان, رِشانةو, ذانةسك و سكضوون, خوراندنى لةش و تاليَهاتن, دةركةوتنى طوَرِانكاريةكانى ثيَست, نيشانةى كؤئةندامى ناوةندى دةمارو هاوكات نيشانةى ناتةواوى طورضيلةو طيروطرفتى مةينى خويَن دةردةكةويَت.

ضارةسةر كردن:-ثشودان وهيَمن كردنةوةى نةخؤش.-كردنةوةى برينةكة.-كوتانى دذى دةردةكؤثان(لة كاتى طومان كردندا كوتاندنى دذى رِابيا طرنطة)-لة كاتى خورثةدا كؤرتيزؤن وئةدرينالَين دةدريَت بة مارانطاز.

طازطرتنى ثشيلة

ئةوةى شايانى باسة لةكاتى طةستنى ثشيلةدا ماوةى 3كاتذميَر شويَنةكة زؤر ئازارى دةبيَت ,سووربونةوة يان ثةنمانى ئاستى طةستنةكةلة 2 سم زياترةو شويَنةكة شلةى ليَديَتة دةرةوة, تا لةسةروو38ثلةوةية,لة50% ى بارةكاندا هةوكردن دةردةكةويَت.هؤزانىpasteurella multocida كة بةكتريايةكى طرامنيَطةتيفة ناسراوترين بةكترياية كة دةبيَتة هؤى هةوكردنى ثاش ثشيلة طةستن, بةلاَم ستافيلؤكؤكةسى ئاوريوس و ستريَثتؤكؤكةسةكان بة دةطمةن لة نيَو طيانةوةراندا دةستنيشانكراوة.

دةستنيشانكردنبةسةرهاتى نةخؤش, شويَنى طةستنةكة و وةرطرتنى نمونةبؤ تاقيطا زؤر طرنطن.ضارةسةركردنثيَش نيشانةكان يان ثاش دةركةوتنى نيشانةكان رِؤذانة 3ذةمى1طم ثةنسيلين بؤماوةى 10-14رِؤذدةدريَت بة طةستراو, بؤ مندالَ ئةمؤكسيميلين بة ثيَى كيَش3ذةم دةدريَت بة نةخؤش .لةكاتى حةساسيةت بة ثةنسيليندا ثيَويستة دؤكسيسيلين بدريَت بةنةخؤش, ئةطةر ستافيلؤكؤكةس دةستنيشانكرا ئةوسا ثيَويستة flucloxacillin بدريَت بةنةخؤش, ثيَويستةثاش 2-3 رِؤذان نةخؤش بيَتةوة نةخؤشخانة بؤكؤنترِؤلَكردن.

طازطرتنى سةط زؤرجار سةط رِووخسارى مندالَ دةطةزيَت و بةلاَم طةستنى دةست و ثيَش بينراوة, زؤربةى طةستنةكان ئاساييةو لة15%يان شويَنى طةستنةكان هةودةكات.فرياطوزارى-ثيَويستة ثزيشك بثرسيَت ئايا طةستراو بة دذى دةردةكؤثان يان رِابيا خؤى كوتراوة يان نا؟-خيَرا برينةكة بشؤرة, نمونةيةك لة شويَنى قولَى ددان يان لة برينةكة وةربطرة و بينيَرة بؤ تاقيطا.-زؤرثيَويستة شويَنى طازى سةط بة كراوةيى بميَنيَتةوة تا هةواى لىَ بدات.

لةكاتى برينى ثاش طةستنى دةستدا ثيَويستة ثةنسيلين يان نيَريترؤمايسين بدريَت بة نةخؤش.تيَبينى: لةكاتى طةستنى ثشيلةدا شويَن طازةكة قولَترة و زؤرجاران هةودةكات.تيَبينى :ثاش طةستنى مرؤظيش دةستنيشانى هةر دووستريَتؤكؤكةس و ستافيلؤكؤكةس كراوة.

سوتاوى- سةرو مل 9%سنط و سك 18%ثشت 18%قاضةكان 18% + 18%دةستةكان 9% + 9% ئةندامةكانى زاوزيَ 1%

سوتاوى زؤرجار سووتاوى بة هؤى طةرمى,كارةبا, ماددةى كيمايى يةوة دةبيَت.ئةوةى رِاستى بيَت 3 جؤر ثلةى سووتاوى هةية, كة ئةمانةن:1-ثلةى يةك.(سوكة سوتاوى)2-ثلةى دوو.(مامناوةندى سووتاوى)3-ثلة سيَ(لةم ثلةيةدا ثيَست داثلَؤخاوة و بطرة شانةكانى ذيَرةوةشى طرتؤتةوة, ثاش سارِيَذبوون هةست لة شويَنة سووتاوةكةدا ناميَنيَت).

لةكاتى سووتاويدا ئةم خالاَنةت لةبير نةضيَت :-ئةطةر جلوبةرطى سووتاو طرِى تيَبةربووبوو ئةوا مرؤظةكة بدة بةزةويدا تا بيكوذيَنيتةوة, جلةكان بة دةس يان مقةست بدرِيَنة, بةثةرِؤيةك يان بةتانيةك هةولَبدة ئاطرةكة داثؤشة تا ئؤكسجينى دةوروبةر كلَثة بة ئاطرةكة نةدات.-شويَنةسووتاوةكة بدةرة بةر ئاوى بةلوعة(طةر رِووبةرى سووتاويةكة طةورة بوو ئةوا بة خاولييةكى تةرِكراو دايثؤشة).-بةلةفافيَكى ثاكو وشك شويَنة سووتاوةكة ببةستة.-شويَنة سووتاوةكة بةرز بكةرةوة تا نةئاوسيَت, ناوبةناو قوميَك ئاوى ساردى خواردنةوة بدة بة نةخؤش.

ثةركةم

شةكرة

رِةبوة

جةلَتةى دلَ

سك ضوون و رِشانةوة

22

27