คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 1 -

คมอประกอบสอการสอนวทยาศาสตรและคณตศาสตร

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

วชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ

เรอง สมาชกระบบสรยะ : ดาวหาง

โดย

ดร. ไพศาล ตประกาย

พทธศกราช 2555

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 2 -

ค าชแจง สอการสอนรายวชาโลก ดาราศาสตรและอวกาศ จดท าโดยยดตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เปนหลก และเพมเตมเนอหา เพอความสมบรณดานวชาการ การจดท าสอการสอนแบงออกเปน 3 สาขาวชา ไดแก ธรณวทยา ดาราศาสตร และอตนยมวทยา สอทจดท าในเบองตนจ านวน 77 ตอน ประกอบดวย 1. ธรณวทยา 35 ตอน (ตอนท 1-35) 2. ดาราศาสตร 24 ตอน (ตอนท 36-59) 3. อตนยมวทยา 18 ตอน (ตอนท 60-77) หวงวาสอทจดท าเหลานจะเปนสงทชวยสนบสนนการเรยนการสอนและชวยสงเสรมใหนกเรยนมความรความเขาใจ วชา โลก ดาราศาสตร และอวกาศ ไดดยงขน

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 3 -

สารบญ หนา

1. ค าแนะน าทวไป………………………………………………………………………….. 4 2. จดประสงคการเรยนร…………………………………………………………………… 4 3. ผลการเรยนรทคาดหวง………………………………………………………………….. 4 4. แนวการจดการเรยนร.…………………………………………………………………… 5 5. เนอหาสาระ.……………………………………………………………………………… 6

กจกรรมท 1: ทฤษฎทเกยวของกบสมาชกระบบสรยะ : ดาวหาง…………… 6

กจกรรมท 2: เฉลยแบบทดสอบ……………………………….……………….. 19

6. รายชอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ จ านวน 77 ตอน……………….. 22

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 4 -

คมอสอการสอน รายวชา โลกดาราศาสตร และอวกาศ ตอนท 59 สมาชกระบบสรยะ : ดาวหาง

1. ค าแนะน าทวไป

- สอการสอนฯ ตอนท 59 เรอง สมาชกระบบสรยะ : ดาวหาง เปนไปตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 รายวชาพนฐาน โลก ดาราศาสตร และอวกาศ ชวงชนท 4

- ชนดของสอ: แอนนเมชน - ส าหรบเวลาทใชในการสอน 5-10 นาท

2. จดประสงคการเรยนร 1. เขาใจและรถงความหมายของค าวาดาวหาง 2. เขาใจ และรโครงสรางของดาวหาง และชนดของดาวหาง 3. รจกกบแหลงก าเนดดาวหาง

3. ผลการเรยนรทคาดหวง 1. มความรและเขาใจถงความหมายของดาวหาง 2. สามารถอธบายโครงสรางของดาวหาง และบอกถงชนดของดาวหาง 3. รจกและบอกแหลงทมาหรอแหลงก าเนดของดาวหาง

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 5 -

4. แนวการจดการเรยนร สอในตอนนประกอบดวยกจกรรมสองสวน คอ การแสดงภาพเคลอนไหวประกอบค าบรรยายเกยวกบเรอง สมาชกระบบสรยะ : ดาวหาง วามกประเภทและก าเนดจากแหลงใด และแบบฝกหดอยางงาย เพอความเขาใจทเปนล าดบขนตอนควรแนะน าใหนกเรยนท ากจกรรมตามล าดบ โดยเรมจากแนะน าเพอเขาสเนอหา จากนนจงคอยใหนกเรยนดภาพประกอบการเคลอนไหว พรอมทงอธบายเพมเตมในภาพประกอบการเคลอนไหว จากนนใหลองท าแบบฝกหดอยางงายเพอตรวจสอบความเขาใจ

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 6 -

5. เนอหาสาระ กจกรรมท 1: ทฤษฎทเกยวของกบสมาชกระบบสรยะ : ดาวหาง 1. การสรางความสนใจ

ก. ผสอนน าเสนอวาดาวหางคออะไร มกประเภท และมองคประกอบอะไรบาง

ข. ผสอนน าเสนอดาวหางควรมแหลงก าเนดอยทไหน

2. ทฤษฎทเกยวของ

รปท 1 สมาชกระบบสรยะ : ดาวหาง

รปท 2 แสดงถงเคาโครงของสมาชกระบบสรยะ : ดาวหาง

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 7 -

หนวยท 1 ความหมายของดาวหาง

รปท 3 หนวยท 1 ความหมายของดาวหาง

ดาวหาง ดงแสดงในรปท 3 หมายถงวตถน าแขงทประกอบดวยแกสหรอฝน ดาวหางบางครงอาจจะ

เปรยบไดกบเปนลกบอลหมะสกปรก แตงานวจยลาสดทน าโดยนกวทยาศาสตรบางกลมจะเรยกดาวหางวา

ลกบอลสกปรกทเตมไปดวยหมะ

ดาวหางประกอบดวยฝน น าแขง คารบอนไดออกไซด แอมโมเนยมเทน และอน ๆ นกวจยบางคน

คดวาดาวหางอาจจะน าของน าและโมเลกลอนทรยบางสวนไปยงโลกซงท าใหเกดสงมชวตขน

ดาวหางโคจรรอบดวงอาทตย แตสวนใหญเชอวาจะอาศยอยในบรเวณทเรยกวา เมฆของออรต

(Oort cloud) ซงอยไกลเกนวงโคจรของดาวพลโต บางครงแนวทางเดนดาวหางผานภายในระบบสรยะ

บางครงดาวหางจะโคจรผานมาและผานเขามาเพยงครงเดยวในทก ๆ สองถงสามศตวรรษ หลายคนอาจจะ

ไมเคยเหนดาวหาง แตผทเคยพบเหนกยากทจะลมความสวยงามของดาวหาง

ขณะทดาวหางอยหางดวงอาทตยมนจะมปฏกรยาเพยงเลกนอยและจางมาก แสงสวนใหญทสงเกต

ไดเกดจากการสะทอนแสงอาทตย เมอดาวหางเขาใกลดวงอาทตย รงสความรอนจะท าใหน าแขงระเหด

น าพาฝน แกส และโมเลกลตาง ๆ พงออกมา

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 8 -

หนวยท 2 องคประกอบของดาวหาง (ดงแสดงในรปท 4)

นกวทยาศาสตรสามารถแบงองคประกอบของดาวหางออกเปน

1. นวเคลยส (nucleus)

2. โคมา (coma)

3. หางฝน (dust tail)

4. หางแกส หรอหางไอออน (gas tail or ion tail)

รปท 4 องคประกอบของดาวหาง

1. นวเคลยส (nucleus)

รปท 5 นวเคลยส (nucleus)

จากรปท 5 นวเคลยสเปนสวนทเรยกวาแกน (core) และเปนเพยงสวนเดยวทเปนของแขงถาวรของ

ดาวหาง นวเคลยสมรปรางไมแนนอน โดยปกตมกจะมดมาก และมเสนผาศนยกลางประมาณ 3 – 10

กโลเมตร นวเคลยสเกดจากน าแขงผสมกบอนภาคฝนจ านวนมาก เนองจากการผสมผสานของฝนและ

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 9 -

น าแขง ดาวหางนบางครงจะเรยกวากอนหมะสกปรก น าแขงทอยในนวเคลยสของดาวหางสวนใหญเปนน า

แชแขง และปรมาณนอยทเปนแกสเยอกแขง

2. โคมา (coma)

รปท 6 โคมา (coma)

เมอดาวหางเขาใกลดวงอาทตย นวเคลยสจะผานการเปลยนแปลงโครงสรางบางอยาง พลงงานความรอนจากดวงอาทตยเปนเหตท าใหน าแขงบางสวนในนวเคลยสระเหด การระเหดคอกระบวนการทน าแขงเปลยนสถานะจากเฟสของแขงเปนเฟสแกสโดยตรง แกสจะกระจายออกไปรอบ ๆ นวเคลยสรวมกบอนภาคฝนอยางหลวม ๆ แกสนกอตวเปนบรรยากาศทเตมไปดวยฝนขนาดใหญรอบ ๆ นวเคลยสทเรยกวาโคมา (coma) นวเคลยสและโคมารวมกนเปนหว (head) ดาวหาง โคมาสามารถขยายจนเกนกวา 100,000 กโลเมตร 3. หางฝน (dust tail)

รปท 7 หางฝน (dust tail)

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 10 -

เมอดาวหางเขาใกลดวงอาทตย ดาวหางกจะหางยาวขน รงสจากดวงอาทตยจะพดอนภาคฝนจากโคมาใหเปนละอองฝนกวาง สเหลองและโคงเลกนอย และสามารถยาวมากกวา 6 ลานไมล หรอประมาณ 10 ลานกโลเมตร เรยกวา “หางฝน (dust tail)” 4. หางแกส หรอหางไอออน (gas tail or ion tail)

รปท 8 หางแกสหรอหางไอออน

หางแกส (gas tail) หรอหางไอออน (ion tail) หรอหางพลาสมา (plasma tail) ประกอบดวยอนภาคทมประจไฟฟา ไดรบอทธพลจากสนามแมเหลกในลมสรยะท าใหเกดกระแสของอนภาคมประจพงเหยยดตรงไปในทศทางตรงขามกบดวงอาทตย กระแสของอนภาคนกวาดแกสจากโคมาไปในทศทางทแตกตางกบหางฝนในรปแบบหางทตรง แคบ และมสฟา

หนวยท 3 ทางโคจรของดาวหาง

รปท 9 แสดงภาพเคลอนไหวของดาวหางในวงโคจร

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 11 -

รปท 10 โปรแกรมแสดงภาพเคลอนไหวของดาวหางในวงโคจร

รปท 10 เปนโปรแกรมทใชแสดงการเคลอนทของดาวหางในระบบสรยะ โดยในโปรแกรมจะประกอบไปดวย 1. ปมยอนกลบ ปมหยด ปมเดนหนา 2. แถบเลอนเพอเลอกใหดาวหางเคลอนทเรวหรอชา 3. แถบเลอนเพอเลอกขนาดของวงโคจรของดาวหาง ตงแต 1 – 20 AU 5. แถบเลอนเพอเลอกความเยองศนยกลางซงเลอกไดตงแตระดบความเยองศนยกลางเทากบ 0 (วงกลม) จนสงสดเทากบ 0.9 (วงร) 6. ปมเลอกเพอใหแสดงหรอไมแสดงฉลากชอของดาวเคราะหและดาวหาง 7. ปมเลอนเพอซมเขาหรอซมออก เพอใหเหนการโคจรของดาวหางชดเจนยงขน 8. แถบเมนเพอเลอก วงโคจร ภาพระยะใกล เลอกชอดาวหาง และ credit

รปท 11 โปรแกรมแสดงภาพเคลอนไหวของดาวหางในวงโคจรเมอเลอกเมนแสดงภาพระยะใกล ลกศรสเหลองในรปท 11 ชไปยงต าแหนงของดวงอาทตย

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 12 -

รปท 12 โปรแกรมแสดงภาพเคลอนไหวของดาวหางในวงโคจรเมอเลอกเมนเลอกชอดาวหาง

ในรปท 12 แถบเมนเลอกชอดาวหางสามารถเลอกดาวหางได 4 ดวงไดแก ดาวหาง Churyumov-Gerasimenko ดาวหาง Wirtanen ดาวหาง Wild 2 และดาวหาง Halley หนวยท 4 ประเภทของดาวหาง

รปท 13 ประเภทของดาวหาง

ดาวหางทไดรบการหกเหเขาไปในระบบสรยะชนในจากเมฆออรตจะมเสนทางยาวอยางไมนาเชอ อาจจะใกลดวงอาทตยทสด 1 หนวยดาราศาสตร (AU) และ ไกลดวงอาทตยทสด 10,000 หนวยดาราศาสตร ท าใหตองใชเวลาหลายศตวรรษทจะวนกลบมาอกครง หรออาจจะมเสนทางแบบไฮเพอรโบลกท าใหออกไปในหวงอวกาศ ดงนนการแยกประเภทจงดจากคาบการโคจรของดาวหาง ซงแบงไดเปน

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 13 -

1. ดาวหางคาบสน (short period comets)

รปท 14 ดาวหางคาบสน โดยทวไปมคาบการโคจรรอบดวงอาทตยของดาวหางจะนอยกวา 200 ป ปกตจะโคจรใกลเคยงกบระนาบสรยวถและเคลอนทในทศทางเดยวกบดาวเคราะห จดไกลสดอยในแถบของดาวเคราะหวงนอก (เลยดาวพฤหสบดออกไป) เชนดาวหางฮลเลย (Halley’s comet) มจดไกลสดเกนกวาวงโคจรของดาวเนปจนเลกนอย 2. ดาวหางคาบยาว (long period comets)

รปท 15 ดาวหางคาบยาว ดาวหางคาบยาว (long period comets) มวงโคจรทรมาก ๆ และมคาบมากกวา 200 ป ถงกวา 1,000 หรอ 1,000,000 ป คาความรจะมคามากกวา 1 เมอเขาใกลดวงอาทตยทสด เชนดาวหางมคโฮลซ หรอ Great comet of 2007 (C/2006 P1) ซงมคาความร 1.000019 และคาบการโคจรประมาณ 92,600 ป และจดไกลสดของวงรจะอยไกลเกนกวาดาวเคราะหวงนอกออกไปอก และระนาบการโคจรของดาวหางกลมนอาจจะไมอยในระนาบเดยวกบระนาบสรยวถกได

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 14 -

หนวยท 5 แหลงก าเนดดาวหาง นกดาราศาสตรสวนใหญเชอวาดาวหางมแหลงก าเนด 2 แหลงไดแก 1. แถบคอยเปอร (Kuiper belt) ส าหรบดาวหางคาบสน

รปท 16 วตถในแถบคอยเปอร 2. เมฆของออรต (Oort cloud) ส าหรบดาวหางคาบยาว

รปท 17 เมฆของออรต

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 15 -

หนวยท 6 จดจบของดาวหาง

รปท 18 จดจบของดาวหาง

1. ดาวหางถกขบออกจากระบบสรยะ

รปท 19 แสดงดาวหางเคลอนทใกลดวงอาทตยแบบไฮเพอรโบลา

ถาดาวหางเคลอนทเรวมากพอกอาจจะออกจากระบบสรยะตวอยางเชนกรณดาวหางทมวงโคจรแบบไฮเพอรโบลา 2. ระเหดหมด

รปท 20 ดาวหางคอย ๆ ถกระเหยจนหมด

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 16 -

โดยทวไปเมอดาวหางโคจรรอบดวงอาทตยเปนเวลานาน ๆ องคประกอบในนวเคลยสทระเหดงายจะคอย ๆ ระเหดหายไปจนหมด จนกลายเปนดาวหางขนาดเลก หรอเศษกอนหนหรออฐสด าทมลกษณะคลายกบดาวเคราะหนอย 3. การแตกกระจายเปนเสยง ๆ

รปท 21 ดาวหางชวาสมานน-วคมานน 3 ทแตกเปนเสยง

ดาวหางบางดวงคอย ๆ แตกกระจายเปนเสยง ๆ เชน ดาวหางชวาสมานน -วคมานน 3 (73P/Schwassmann-Wachmann 3) ทแตกเปนเสยงเมอป พ.ศ. 2549 การแตกกระจายของดาวหางเกดไดจากแรงโนมถวงมหาศาลจากดวงอาทตยหรอดาวเคราะหขนาดใหญ ท าใหเกด "การระเบด" ขององคประกอบทระเหดได หรออาจเกดจากสาเหตอนทยงไมสามารถอธบายได

4. การชน

รปท 22 ดาวหางชเมกเกอร-เลว 9

ดาวหางบางดวงมจดจบทงดงามมาก เชนการพงชนเขาไปในดวงอาทตย หรอพงเขาชนดาวเคราะหหรอวตถอวกาศอน ๆ เชอกนวาเหตการณทดาวหางพงชนดาวเคราะหหรอดวงจนทรเกดขนเปนปกตในชวง

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 17 -

เรมตนของระบบสรยะ หลมบอจ านวนมากมายบนดวงจนทรกสนนษฐานวาเกดจากการพงชนของดาวหาง การพงชนครงลาสดของดาวหางกบดาวเคราะหเกดขนในเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2537 เมอดาวหางชเมกเกอร-เลว 9 (Shoemaker-Levy 9) แตกเปนชน ๆ และชนกบดาวพฤหสบด ตวอยางดาวหางทเปนทรจก 1. ดาวหางเฮล-บอปป (Hale-Bopp comet)

รปท 23 ดาวหางเฮล-บอปป ในวนท 23 กรกฎาคม พ.ศ.2538 ดาวหางทมความสวางและใหญผดปกตไดถกพบนอกวงโคจรของดาวพฤหสบดโดยอลน เฮล (Alan Hale) จากนวแมกซโก และโทมส บอปป (Thomas Bopp) จากอรโซนา ไดวเคราะหภาพถายจากกลองโทรทรรศนอวกาศฮบเบลและพบวาดาวหางเฮล-บอปปมความสวางมากกวาปกตเนองจากมขนาดของนวเคลยสทใหญเปนพเศษ ในขณะทนวเคลยสของดาวหางสวนใหญจะประมาณ 1.6 - 3.2 กโลเมตร แตดาวหางเฮล-บอปปมขนาดนวเคลยสประมาณ 40 กโลเมตร และสามารถเหนไดนานถง 19 เดอน ดาวหางเฮล-บอปปมคาบการปรากฎอกครงในอก 2,400 ปขางหนา

2. ดาวหางสวฟต-ทตเทล (COMET SWIFT-TUTTLE)

รปท 24 ดาวหางสวฟต-ทตเทล

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 18 -

ดาวหางหางสวฟต-ทตเทลนถกพบครงแรกในเดอนกรกฎาคม ปพ.ศ.2405 โดยนกดาราศาสตรชาวอเมรกนเลวส สวฟต (Lewis Swift) และฮอเรซ พารเนลล ทตเทล (Horace Parnell Tuttle) ดาวหางสวฟต-ทตเทลจะเขาใกลดวงอาทตยทสดทก 130 ป ครงลาสดเมอป พ.ศ. 2535 ทงเศษฝนตามเสนทางทเคลอนทท าใหเหนแสงสะทอนจากฝนสวยงาม ในชวงเดอนกรกฎาคมและสงหาคม ขณะทโลกโคจรผานเศษของหางฝนนท าใหเราเหนฝนดาวตกพอรซอสในคนททองฟาโปรงได ส าหรบดาวหางสวฟต-ทตเทล นกวทยาศาสตรบางคนคาดการณไววาวนหนงอาจชนกบโลกไดเนองจากวงโคจรทงสองใกลชดกน จากการค านวณลาสดแสดงใหเหนวามนจะผานหางโลกเปนระยะประมาณ 24 ลานกโลเมตรจากโลกในทางเดนของระบบสรยะชนใน เอกสารอางอง

1. http://www.grandunification.com/hypertext/AnimationSolarImpacts.html

2. http://www2.jpl.nasa.gov/comet/

3. http://en.wikipedia.org/wiki/Comet

4. http://www.space.com/53-comets-formation-discovery-and-exploration.html

3. ขนประเมนผล

ครประเมนผลการเรยนรของนกเรยนจาก กจกรรมทท า, การตอบค าถามทายกจกรรม การสอบ

ระหวางภาค และปลายภาค

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 19 -

กจกรรมท 2: เฉลยแบบทดสอบ

1. เฉลยแบบทดสอบ

1. แหลงก าเนดของดาวหางคาบสนไดแก ก. แถบดาวเคราะหนอย ข. แถบคอยเปอร ค. วงโคจรของดาวพฤหสบด ง. เมฆของออรต ตอบ ขอ ข. แถบคอยเปอร 2. หางของดาวหางเกดขนไดอยางไร ก. เกดจากแรงเสยดทานของดาวหางขณะเคลอนทในอวกาศละลายน าแขง ข. เกดจากความรอนของดวงอาทตยละลายน าแขง ค. เกดจากลมสรยะละลายน าแขง ง. เกดจากอนภาคสะทอนแสงของดวงอาทตยท าใหเกดหาง ตอบ ขอ ค. เกดจากลมสรยะละลายน าแขง

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 20 -

3. สวนนอกสดของหวดาวหางคอ ก. นวเคลยส ข. โคมา ค. หางแกส ง. หางฝน ตอบ ขอ ข. โคมา

4. ดาวหางคออะไร

ก. ลกบอลทเคลอนทในอวกาศ

ข. ลกบอลหมะสกปรก หรอ ลกบอลดนปนน าแขง

ค. เศษซากจากยานอวกาศหรอดาวเทยม

ค. วตถทเปนหนแขง

ตอบ ขอ ข. ลกบอลหมะสกปรก หรอ ลกบอลดนปนน าแขง

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 21 -

5. หวของดาวหางทใหญขน เนองจากแกสแขงกลายเปนไอคอ

ก. หางฝน ข. หางแกส

ค. โคมา ง. นวเคลยส

ตอบ ค. โคมา

2. ขนประเมนผล

ประเมนผลความเขาใจจากแบบฝกหด และแบบทดสอบ

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 22 -

รายชอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ จ านวน 77 ตอน (ประจ าปงบประมาณ 2555)

ตอนท ชอตอน อาจารยผจดท าสอ

ธรณวทยา 1 หลกธรณวทยา ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน 2 โครงสรางภายในโลก ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 3 กระบวนการทางน าผวดน และน าใตดน อ.ดร. วชย จฑโกสทธกานนท 4 ทฤษฎการแปรสณฐาน อ.ดร. พษณพงศ กาญจนพยนต

5 ปรากฏการณทางธรณวทยาซงเกดจากการ

แปรสณฐาน อ.ดร. พษณพงศ กาญจนพยนต

6 ธรณแปรสณฐานของประเทศไทย อ.ดร. พษณพงศ กาญจนพยนต 7 ดนถลม ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 8 การกดเซาะชายฝ งทะเล คณ เลศสน รกษาสกลวงศ 9 กรณศกษาการปองกนน าทวม จ.ชมพร ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน

10 กรณศกษาการฟนฟดนเสอมสภาพ

เขาหนซอน จ.ฉะเชงเทรา ผศ. ปองศกด พงษประยร

11 มาตราธรณกาล ผศ. ปองศกด พงษประยร

12 ไดโนเสารในประเทศไทย ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน และ อ.ดร. โยชโอะ ซาโต

13 ธรณวทยาและแหลงแรประเทศไทย ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน 14 แหลงเรยนรทางธรณวทยาเชยงราย คณ เลศสน รกษาสกลวงศ 15 แหลงเรยนรทางธรณวทยาพะเยา ผศ.ดร. อภเชษฐ บญสง 16 แหลงเรยนรทางธรณวทยานาน คณ เลศสน รกษาสกลวงศ 17 แหลงเรยนรทางธรณวทยาแพร คณ เลศสน รกษาสกลวงศ 18 แหลงเรยนรทางธรณวทยาล าปาง คณ เลศสน รกษาสกลวงศ 19 แหลงเรยนรทางธรณวทยาล าพน ผศ.ดร. อภเชษฐ บญสง 20 แหลงเรยนรทางธรณวทยาพษณโลก ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 21 แหลงเรยนรทางธรณวทยาพจตร ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 22 แหลงเรยนรทางธรณวทยาอทยธาน ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 23 แหลงเรยนรทางธรณวทยาสพรรณบร ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 23 -

24 แหลงเรยนรทางธรณวทยากาญจนบร ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 25 แหลงเรยนรทางธรณวทยาเพชรบรณ 2 ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน 26 แหลงเรยนรทางธรณวทยาเลย ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน 27 แหลงเรยนรทางธรณวทยามกดาหาร ผศ.พชรส วรรณขาว 28 แหลงเรยนรทางธรณวทยากาฬสนธ ผศ.พชรส วรรณขาว 29 แหลงเรยนรทางธรณวทยาขอนแกน ผศ.พชรส วรรณขาว 30 แหลงเรยนรทางธรณวทยาระยอง ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 31 แหลงเรยนรทางธรณวทยาฉะเชงเทรา ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน 32 แหลงเรยนรทางธรณวทยาเพชรบร ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 33 แหลงเรยนรทางธรณวทยาประจวบครขนธ ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 34 แหลงเรยนรทางธรณวทยาชมพร ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน 35 ทรพยากรถานหนและการใชประโยชน ผศ. ปองศกด พงษประยร

ดาราศาสตร

36 การขนตกของวตถทองฟาทต าแหนงตาง ๆ

บนโลก อ.อ านาจ สาธานนท

37 ฤดกาล อ.อ านาจ สาธานนท

38 การก าหนดเวลา อ.อ านาจ สาธานนท

39 เวลาเฉลย เวลาทองถน และเวลาสากล อ.อ านาจ สาธานนท

40 ระบบปฏทน อ.อ านาจ สาธานนท

41 การโคจรของดวงจนทร อ.อ านาจ สาธานนท

42 ดถของดวงจนทร และการเกดขางขน

ขางแรม อ.อ านาจ สาธานนท

43 จนทรปราคา อ.อ านาจ สาธานนท

44 กฏของเคปเลอรขอ2 อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ 45 กฏของเคปเลอรขอ3:กฏ อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ

46 กฏแรงดงดดระหวางมวลของนวตน:แรง

โนมถวง อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ

47 กฏการแผรงส กฏของวน และสของดาว

ฤกษ อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ

48 ความสวาง และอนดบความสวาง อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ 49 อตราเรวหลดพน อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ

คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- 24 -

50 ดาวเคราะหวงใน:elongation อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ 51 ดาวเคราะหวงนอก: retrograde motion อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ 52 เนบวลา แหลงก าเนดดาวฤกษ อ.ดร.ไพศาล ตประกาย

53 ววฒนาการของดวงอาทตย อ.ดร.ไพศาล ตประกาย

54 ดวงอาทตย: พายสรยะ อ.ดร.ไพศาล ตประกาย

55 ดวงอาทตย: ลมสรยะและฮลโอสเฟยร อ.ดร.ไพศาล ตประกาย

56 รงสคอสมกและแหลงก าเนด อ.ดร.ไพศาล ตประกาย

57 ผลกระทบทางสภาพอวกาศ อ.ดร.ไพศาล ตประกาย

58 ผลกระทบของรงสคอสมกตอดาวเคราะห อ.ดร.ไพศาล ตประกาย

59 สมาชกของระบบสรยะ:ดาวหาง อ.ดร.ไพศาล ตประกาย

อตนยมวทยา 60 แนวปะทะอากาศ (1) อ.บศราศร ธนะ 61 แนวปะทะอากาศ (2) อ.บศราศร ธนะ 62 การเกดเมฆ cloud condensation อ.บศราศร ธนะ 63 การเกดหยดฝน อ.บศราศร ธนะ 64 เมฆชนดตาง ๆ อ.บศราศร ธนะ

65 เสถยรภาพของอากาศและมลภาวะใน

อากาศ อ.บศราศร ธนะ

66 มราจ อ.บศราศร ธนะ 67 ระบบลมของโลกแบบเซลเดยว อ.บศราศร ธนะ 68 มรสม (1) อ.บศราศร ธนะ 69 มรสม (2) อ.บศราศร ธนะ 70 พายหมนเขตรอน (2) อ.บศราศร ธนะ 71 ภาวะเรอนกระจก อ.บศราศร ธนะ 72 การตรวจวดสภาพอากาศ (2) อ.บศราศร ธนะ 73 การวดความชนในอากาศ อ.บศราศร ธนะ 74 การวดลม อ.บศราศร ธนะ 75 พายฤดรอนและลกเหบ อ.บศราศร ธนะ 76 ลมเฉอน อ.บศราศร ธนะ 77 ลมกรด อ.บศราศร ธนะ