1

ΕΡΓΑΣΙΑ Α’ ΕΞΑΜΗΝΟΥ

ΘΕΜΑ : «ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΚΕΣ ΒΟΜΒΙΣΤΚΕΣ ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ

ΣΕ Μ.Μ.Μ. ΣΤΗΝ ΜΑΔΡΙΤΗ ΤΟ 2004 ΚΑΙ ΣΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ ΤΟ 2005.

Η ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ »

ΜΑΘΗΜΑ: F04: Ο ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

ΚΙΝΔΥΝΩΝ, ΚΡΙΣΕΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ

ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Δρ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ

Φωτογραφία από την τρομοκρατική επίθεση στην Μαδρίτη

https://en.wikipedia.org/wiki/File: Atentado_11M.jpg

Φωτογραφία από την τρομοκρατική επίθεση στο Λονδίνο

https://commons.wikimedia.org/wiki/ File: Russell_square_ambulances.jpg

ΜΑΔΕΜΤΣΟΓΛΟΥ ΙΣΑΑΚ (ΑΜ:143)/ΤΜΗΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2019

2

Περιεχόμενα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ .......................................................................................................................... 3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ........................................................................................................................... 4

ΟΡΙΣΜΟΙ / ΕΝΝΟΙΕΣ .......................................................................................................... 4

1. Καταστροφή...................................................................................................................... 4

2. Ανθρωπογενείς/Τεχνολογικές Καταστροφές ..................................................................... 5

3. Κρίση ................................................................................................................................ 5

4. Χαρακτηριστικά κρίσης .................................................................................................... 5

5. Η έννοια της διαχείρισης κρίσεων ..................................................................................... 5

ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ................................................................... 6

1. Μαδρίτη 2004 ................................................................................................................... 6

2. Λονδίνο 2005 .................................................................................................................... 6

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ – ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΙΑΠΙΣΤΩΘΗΚΑΝ ............................................. 7

1. Μαδρίτη 2004 ................................................................................................................... 7

2. Λονδίνο 2005 .................................................................................................................... 8

3. Διδάγματα (Lessons Learned) στην Ισπανία και την Αγγλία. ............................................. 8

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ................................................................................... 10

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΗΓΕΣ ................................................................................................. 12

3

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το αντικείμενο της παρούσας εργασίας είναι η διερεύνηση των διδαγμάτων που

προέκυψαν από τις τρομοκρατικές βομβιστικές επιθέσεις σε Μέσα Μαζικής

Μεταφοράς στην Μαδρίτη το 2004 και στο Λονδίνο το 2005, καθώς επίσης η εξέταση

της δυνατότητας αξιοποίησης τους από την Ελλάδα. Επιχειρήθηκε να δοθούν οι

βασικοί ορισμοί και έννοιες των κρίσεων και των καταστροφών. Ακολούθως έγινε μια

σύντομη περιγραφή των γεγονότων, των προβλημάτων και των διδαγμάτων που

προέκυψαν από την μελέτη των συμβάντων για τις χώρες τους. Τα αποτελέσματα

δείχνουν την επιβεβλημένη αναγκαιότητα της Ελλάδας στο να αποκομίζει διδάγματα

και οφέλη από την διαχείριση κρίσεων – καταστροφών όπου συμβαίνουν ώστε να είναι

όσο το δυνατόν πιο έτοιμη για να αντιμετωπίσει κάποιο παρόμοιο γεγονός και τέλος

συμπεριλαμβάνονται προτάσεις για την υλοποίηση τους.

Λέξεις κλειδιά: Κρίση, Καταστροφή, Τρομοκρατική επίθεση, Διδάγματα.

ABSTRACT

The purpose of this paper is to investigate the lessons learned from terrorist

bombing attacks on Metro, Trains and Buses in Madrid in 2004 and in London in 2005,

as well as the examination of the possibility of their exploitation by Greece. It attempted

to give the basic definitions and meanings of crises and disasters. Then a brief

description of the events and problems and lessons learned, after the study of the

occurrences, for their countries was made. The results show Greece's imperative need

to earn lessons learned and benefits from crisis management – disasters, wherever they

happen to be as ready as possible to deal with a similar event and finally include

proposals for their implementation.

Key words: Crisis, Disaster, Terrorist attack, Lessons learned.

4

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Είναι ολοφάνερο ότι ήδη 30 χρόνια τώρα και μετά το τρομοκρατικό χτύπημα

στους Δίδυμους Πύργους στις ΗΠΑ στις 11 Σεπτεμβρίου του 2001 (9/11) όλο και πιο

συχνά τα κράτη με τις κυβερνήσεις τους καλούνται να αντιμετωπίσουν και να

διαχειριστούν κρίσεις – καταστροφές που προέρχονται από τρομοκρατικές επιθέσεις.

Αυτές οι επιθέσεις υποβάλλουν σε δοκιμασία ολόκληρη την δομή του Κρατικού

μηχανισμού διαχείρισης κινδύνων – κρίσεων – καταστροφών. Ταυτοχρόνως

παρατηρείται μια στροφή των τρομοκρατικών επιθέσεων σε «στόχους» Μέσων

Μαζικής Μεταφοράς όπως Μετρό, Τραίνα, Λεωφορεία κλπ. Επιλέγουν δηλαδή μέρη

όπου συγκεντρώνονται μεγάλος αριθμός ανθρώπων, σε μικρούς σε έκταση χώρους,

όπου δεν είναι δυνατός ο έλεγχος και μπορούν να προκαλέσουν μεγάλες απώλειες,

σοβαρές ζημιές και παράλυση βασικών λειτουργιών με αρνητικές – καταστροφικές

επιπτώσεις στην λειτουργία ενός κράτους αλλά και στην ψυχολογία των πολιτών του.

Στην παρούσα εργασία επελέγησαν δύο τέτοιες περιπτώσεις: η επίθεση στην Μαδρίτη

στις 11 Μαρτίου 2004 και η επίθεση στο Λονδίνο στις 7 Ιουλίου 2005, και

επιχειρήθηκε να αποτυπωθεί πως τα διδάγματα (lessons learned) που προέκυψαν από

την μελέτη τους μπορούν να αξιοποιηθούν στην χώρα μας. Στο κυρίως θέμα δόθηκαν

κάποιοι απαραίτητοι ορισμοί, ακολούθως έγινε μία σύντομη περιγραφή των δύο

γεγονότων καθώς επίσης αναφέρθηκαν τα προβλήματα που διαπίστωσαν και τα

διδάγματα (lesson learned) τα οποία αποκόμισαν τα ίδια κράτη. Στα συμπεράσματα

επιχειρήθηκε να σκιαγραφηθεί τί μπορεί να αποκομίσει η Ελλάδα από τα διδάγματα

αυτά, τέλος αναφέρονται κάποιες προτάσεις σε σχέση με την αξιοποίηση των

διδαγμάτων.

ΟΡΙΣΜΟΙ / ΕΝΝΟΙΕΣ

1. Καταστροφή

«Καταστροφή νοείται κάθε ταχείας ή βραδείας εξέλιξης φυσικό φαινόμενο ή

τεχνολογικό συμβάν στο χερσαίο, θαλάσσιο και εναέριο χώρο, το οποίο προκαλεί

εκτεταμένες δυσμενείς επιπτώσεις στον άνθρωπο, καθώς και στο ανθρωπογενές ή

φυσικό περιβάλλον»1, σύμφωνα με την Ελληνική νομοθεσία.

«Καταστροφή είναι μια σοβαρή διατάραξη της λειτουργίας της κοινωνίας,

προκαλώντας ευρείες ανθρώπινες, υλικές ή περιβαλλοντικές απώλειες που

υπερβαίνουν την ικανότητα της κοινωνίας που πλήττεται να αντιμετωπίσει μόνο με

τους δικούς της πόρους»2, σύμφωνα με τον Ο.Η.Ε.

Οι καταστροφές ταξινομούνται συχνά ανάλογα με την αιτία τους (φυσικές ή

ανθρωπογενείς/τεχνολογικές):

1 1 Υ.Α 1299/2003 2 Internationally agreed glossary of basic terms related to Disaster Management.

UN/DHA-Geneva - December 1992 (DHA/93/36)

5

2. Ανθρωπογενείς/Τεχνολογικές Καταστροφές

Οι ανθρωπογενείς/τεχνολογικές καταστροφές οφείλονται στην τεχνολογική

ανάπτυξη ή/και την επιθετική συμπεριφορά του ανθρώπου, που προκαλεί αλυσιδωτές

αντιδράσεις και επιπτώσεις. Ενδεικτικά αναφέρονται:

i. Πολεμικές Συρράξεις (Α΄ ΠΠ, Β΄ ΠΠ, Πόλεμος του Κόλπου).

ii. Τρομοκρατικές Επιθέσεις (Δίδυμοι Πύργοι, εμπρησμός σε νυχτερινό κλαμπ).

iii. Βιομηχανικές Καταστροφές/Ατυχήματα (Τσερνομπιλ).

iv. Μεταφορικές Καταστροφές/Ατυχήματα (Πτώσεις αεροσκαφών, ναυάγια

πλοίων).

3. Κρίση

Κρίση είναι η οποιαδήποτε απρόβλεπτη κατάσταση που προέρχεται από φυσικό

ή τεχνητό γεγονός – ενέργεια, χαρακτηρίζεται από ένταση και ανασφάλεια, η οποία

οριοθετεί μια φάση δυσλειτουργίας στην κανονική ανάπτυξη ενός οργανισμού, μίας

κοινότητας/ πολιτείας/ κοινωνίας/ χώρας, ακόμη και του διεθνούς περιβάλλοντος.

Προκαλεί αστάθεια και επηρεάζει άμεσα τη δομή και τη λειτουργία του/της και

πιθανόν θα επιφέρει δυσμενή αποτελέσματα.

4. Χαρακτηριστικά κρίσης

Είναι κλιμακούμενη σε ένταση

Επικρατεί υψηλό αίσθημα ανασφάλειας και κινδύνου

Επηρεάζονται οι συνήθεις λειτουργίες και ρυθμοί

Διακινδυνεύει να πληγεί η δημόσια/διεθνής εικόνα της μονάδας/χώρας

Προκαλεί ποικίλες βλάβες και υλικές ζημιές

5. Η έννοια της διαχείρισης κρίσεων

Διαχείριση κρίσεων (crisis management) ορίζεται ως η μεθοδολογία εκείνη που

περιλαμβάνει συγκεκριμένο σχέδιο, οργάνωση, καθοδήγηση και έλεγχο κατά την

σημαντική περίοδο ακριβώς πριν, κατά την διάρκεια και μετά από μία καταστροφή,

ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι τυχόν απώλειες των πόρων ενός οργανισμού από αυτή

την καταστροφή και οι οποίοι (πόροι) θεωρούνται άκρως απαραίτητοι για την πλήρη

επανόρθωση του οργανισμού αυτού.

6

ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ

1. Μαδρίτη 2004

Στις 11 Μαρτίου 2004 η Μαδρίτη δέχτηκε μία μεγάλη και καταστροφική

επίθεση όταν δέκα βόμβες αυτοσχέδιας κατασκευής (οικιακού τύπου) εξερράγησαν σε

διάστημα μερικών λεπτών σε τέσσερα επιβατικά τρένα, μεταξύ δύο σταθμών, σε ώρα

αιχμής. Από τις εκρήξεις είχαμε πάνω από 2.000 απώλειες υγείας. Από αυτές

σκοτώθηκαν επιτόπου 177 άτομα και άλλα 14 που καταλήξανε στα νοσοκομεία λόγω

των τραυμάτων τους και υπήρξαν 1.800 τραυματίες. Δεν υπήρξαν αντικρουόμενες

πληροφορίες σχετικά με το τί συνέβη καθώς υπήρξε γρήγορη επιβεβαίωση ότι

πρόκειται για τρομοκρατικό χτύπημα σε τέσσερα διαφορετικά σημεία. Επιτόπου εντός

30 λεπών αναπτύχθηκαν μονάδες υγειονομικής περίθαλψης, η πρώτη διακομιδή

τραυματία με κρίσιμη κατάσταση υγείας έγινε σε 23 λεπτά. Στα σημεία επιχείρησαν

εκτός των άλλων 200 πυροσβέστες, 291 ασθενοφόρα και 500 εθελοντές. Μέσα σε 35

λεπτά το γεγονός καταχωρήθηκε στο «PLATERCAM» στην ανώτερη κατηγορία

δίνοντας εθνικό έλεγχο και διαχείριση. Τέλος στην Μαδρίτη δεν έγινε

κατηγοριοποίηση «TRIAGE» των τραυματιών.

2. Λονδίνο 2005

Στις 7 Ιουλίου 2005, ένα χρόνο μετά την Μαδρίτη, το Λονδίνο δέχτηκε

παρόμοια επίθεση όταν εξερράγησαν τρεις βόμβες αυτοσχέδιας κατασκευής (οικιακού

τύπου) σε τραίνα στον υπόγειο σιδηρόδρομο σε ώρα αιχμής και μία μετά από μία ώρα

σε διπλό λεωφορείο. Από τις εκρήξεις σκοτώθηκαν 56 άνθρωποι και 700

τραυματίστηκαν. Στην αρχή υπήρξαν αντικρουόμενες πληροφορίες σχετικά με το τί

συνέβη καθώς υπήρξαν αναφορές για εκτροχιασμό τρένου και διακοπή ρεύματος. Οι

ελαφρώς τραυματίες πήγαιναν στα νοσοκομεία με λεωφορεία μέχρι που έγινε η έκρηξη

μία ώρα αργότερα σε λεωφορείο. Πραγματοποιήθηκε η δεύτερη στην ιστορία

εκκένωση του υπόγειου σιδηρόδρομου μέσα σε 44 λεπτά και η πρώτη διακομιδή

τραυματία με κρίσιμη κατάσταση υγείας έγινε σε 75 λεπτά. Στα σημεία επιχείρησαν

εκτός των άλλων 250 πυροσβέστες, 291 ασθενοφόρα με 400 άτομα προσωπικό και

ικανοποιητικός αριθμός εθελοντών. Μέσα σε 23 λεπτά το γεγονός καταχωρήθηκε ως

«MAJOR INCIDENT LONDON WIDE». Τέλος στο Λονδίνο έγινε κατηγοριοποίηση

«TRIAGE» των τραυματιών.

7

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ – ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΙΑΠΙΣΤΩΘΗΚΑΝ

Μετά την σύντομη περιγραφή των συμβάντων, και αναφορά ορισμένων

στοιχείων των δύο περιπτώσεων, αναφέρονται τα προβλήματα που προέκυψαν και

διαπιστώθηκαν από τα ίδια τα κράτη τους, σύμφωνα με την βιβλιογραφία που

μελετήθηκε, όπως παρακάτω:

1. Μαδρίτη 2004

Δεν υπήρχε σχεδιασμός έκτακτης ανάγκης μεταξύ των υπηρεσιών για την

εφαρμογή ενιαίας αντιμετώπισης σε ένα τόσο σημαντικό περιστατικό.

➢ Υπήρξε αποδιοργανωμένη αντιμετώπιση και έλλειψη κατάλληλης ιεράρχησης

κατά τη μεταφορά των θυμάτων, οδηγώντας σε μεγάλο αριθμό ανεξέλεγκτων

μεταφορών τους.

➢ Αντίθετες εντολές από διαφορετικά στελέχη (δηλαδή, έλλειψη ενιαίας εντολής

και μη ύπαρξη καθορισμένου επικεφαλής).

➢ Κάθε υπηρεσία επείγουσας ανάγκης είχε τη δική της ραδιοσυχνότητα, ήταν

ασυμβίβαστες μεταξύ τους και δεν υπήρχαν τακτικά κανάλια για ανταποκριτές

στον τομέα.

➢ Δεν χρησιμοποιείται τυποποιημένο σύστημα ταξινόμησης (TRIAGE) ή

ετικέτες ταξινόμησης, γεγονός που οδήγησε σε σύγχυση .

➢ Πολυάριθμες ομάδες υποστήριξης ζωής (ALS) συγκέντρωναν τις προσπάθειές

τους σε έναν ασθενή ενώ άφηναν άλλους χωρίς επίβλεψη.

➢ Το στρατιωτικό κεντρικό νοσοκομείο έλαβε μόνο το 5% των απωλειών, παρόλο

που διατηρούσε μόνιμα το μεγαλύτερο ενεργειακό δυναμικό για καταστροφές

και αποτέλεσε το κύριο κέντρο στις ασκήσεις για την αντιμετώπιση των

καταστροφών από τις αρχές της δεκαετίας του 1990.

➢ Τα νοσοκομεία της Μαδρίτης δεν είχαν ποτέ εκτεθεί σε μία καταστροφή και

περιστατικό μαζικών απωλειών αυτού του μεγέθους.

➢ Κανένα από τα νοσοκομεία - με εξαίρεση το Στρατιωτικό Κεντρικό

Νοσοκομείο - δεν είχε διενεργήσει ασκήσεις με τις τοπικές υπηρεσίες έκτακτης

ανάγκης για τον καθορισμό των απαιτήσεων διάθεσης και ανταπόκρισης των

ασθενών.

➢ Στην Μαδρίτη δεν υπήρχε κατάλληλο τραυματολογικό κέντρο και κανένα από

τα νοσοκομεία δεν είχε ειδικά οριστεί και διαπιστευθεί ως τραυματολογικό

κέντρο.

➢ Υπήρξε αβεβαιότητα για την ικανότητα κάθε νοσοκομείου να αντιμετωπίσει

μια ξαφνική, σημαντική αύξηση των κρίσιμων απωλειών, το αποτέλεσμα ήταν

το αρχικό χάος και η άνιση κατανομή των θυμάτων αυτών στις διαθέσιμες

ιατρικές εγκαταστάσεις.

➢ Υπήρξε δυσκολία στην ικανότητα των νοσοκομείων να επικοινωνούν με τους

πρώτους ανταποκριτές στα σημεία των εκρήξεων.

➢ Υπήρξαν ελλείψεις στην ασφάλεια στα νοσοκομεία προσδιορισμός των

θυμάτων και επαρκής τήρηση αρχείων.

8

➢ Τα προσωπικό των νοσοκομείων δεν ήταν εξοικειωμένο με τραυματισμούς από

έκρηξη.

2. Λονδίνο 2005

➢ Υπήρξαν προβλήματα επικοινωνίας στα υπόγεια τούνελ τόσο με το Κέντρο

Ελέγχου όσο και με τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης που οδήγησε αρχικά στην

σύγχυση και στην συνέχεια σε καθυστέρηση της αντίδρασης.

➢ Υπήρξε υπερφόρτωση και προβλήματα στην λειτουργία της κινητής

τηλεφωνίας και αφενός επειδή αρκετοί υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι

διαφορετικών υπηρεσιών επικοινωνούσαν μεταξύ τους με κινητά τηλέφωνα

αυτό δημιούργησε πρόβλημα επικοινωνίας μεταξύ των υπηρεσιών.

➢ Υπήρξε πρόβλημα στην ασύρματη επικοινωνία της Υπηρεσίας ασθενοφόρων

του Λονδίνου.

➢ Παρατηρήθηκαν ελλείψεις σε υλικά, μέσα και αναλώσιμα που απαιτούνταν για

την περίθαλψη των τραυματιών

➢ Υπήρξε νοσοκομείο στην περιοχή που δεν ενημερώθηκε για το συμβάν παρά

μόνο από τους τραυματιοφορείς που πήγαν εκεί ζητώντας προμήθειες.

➢ Δεν υπήρξαν κέντρα υποδοχής επιζώντων στις περιοχές με αποτέλεσμα να

υπάρχουν επιζώντες που δεν καταγράφηκαν τα στοιχεία τους και επομένως δεν

έλαβαν υποστήριξη και συμβουλές τις πρώτες ώρες μετά το συμβάν.

➢ Δεν υπήρξε επίσημη ενημέρωση του κοινού δύο ώρες μετά το συμβάν.

➢ Υπήρξε σοβαρή καθυστέρηση στην αναγνώριση των νεκρών άρα και

καθυστερημένη ενημέρωση των συγγενών που τους αναζητούσαν.

➢ Θύματα και επιζώντες των επιθέσεων που διέμεναν εκτός Λονδίνου δεν έλαβαν

σωστή συμβουλευτική και ψυχολογική υποστήριξη.

3. Διδάγματα (Lessons Learned) στην Ισπανία και την Αγγλία.

Μετά από τους ελέγχους και τις αξιολογήσεις που πραγματοποιήθηκαν από τις

κυβερνήσεις των χωρών, από τις ίδιες τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης αλλά και από

τις διάφορες επιτροπές που συγκροτήθηκαν γι’ αυτό τον σκοπό, όπως προκύπτει από

την βιβλιογραφία που μελετήθηκε κατέληξαν στα παρακάτω διδάγματα:

❖ Παροχή καλύτερης υποστήριξης στους τραυματίες, στους επιζώντες αλλά και

στους συγγενείς των θυμάτων. Αυτό πιστεύουν ότι θα το επιτύχουν :

➢ Δίνοντας στους ανθρώπους τις πληροφορίες που χρειάζονται:

▪ Αυξάνοντας την δυνατότητα απάντησης κλήσεων στα τηλεφωνικά κέντρα

άμεσης βοήθειας. Ακόμη σε περίπτωση που δεν υπάρχει η δυνατότητα

απάντησης να ακούγονται ηχογραφημένα μηνύματα με πληροφορίες –

οδηγίες – συμβουλές.

▪ Διερεύνηση του τρόπου όπου θα μπορούν να δίνονται πληροφορίες χωρίς

να υπάρχει πρόβλημα με την προστασία προσωπικών δεδομένων.

▪ Ύπαρξη πρόβλεψης άμεσης δημιουργίας και λειτουργίας χώρων υποδοχής

όπου θα παρέχεται καταφύγιο, θα γίνεται η καταγραφή των στοιχείων των

πληγέντων αλλά και άμεση πληροφόρηση.

9

▪ Η δημιουργία συστήματος μέσω του Διαδικτύου για την άμεση

πληροφόρηση του τί συνέβη και που να απευθυνθούν για βοήθεια .

➢ Παρέχοντας πρακτικές συμβουλές και συναισθηματική υποστήριξη σε βάθος

χρόνου και σε τακτική προκαθορισμένη χρονική βάση.

➢ Παροχή αποζημίωσης και οικονομικής βοήθειας.

➢ Διαμοιρασμός των στοιχείων των θυμάτων μεταξύ αστυνομίας, υπηρεσιών

έκτακτης ανάγκης, νοσοκομείων και άλλων πάροχων υγείας χωρίς να

δημιουργείται πρόβλημα με την προστασία προσωπικών δεδομένων.

➢ Καλύτερη παροχή υπηρεσιών υγείας με επικέντρωση στην παροχή

συμβουλευτικών υπηρεσιών αλλά κυρίως ψυχολογικής υποστήριξης στους

πληγέντες και με την πρόβλεψη ύπαρξης ανθρώπων που θα παρέχουν

πληροφορίες στα νοσοκομεία.

➢ Μεταχείριση των νεκρών με αξιοπρέπεια και σεβασμό, με πρόβλεψη για

δυνατότητα αντιμετώπισης τόσο πολύνεκρων συμβάντων, με όσο το δυνατόν

ταχύτερη αναγνώριση των θυμάτων και μικρότερη χρονική διάρκεια για

ενημέρωση των συγγενών με αξιοπρεπή τρόπο.

➢ Πρόβλεψη για διεθνή ανταπόκριση και παροχή των ίδιων υπηρεσιών εφόσον

τα θύματα ήταν και από άλλα κράτη εκτός της Αγγλίας.

❖ Ανάγκη για πιο ανθεκτικά Δημόσια τηλεφωνικά δίκτυα ώστε να αντέχουν την

κατακόρυφη αύξηση τηλεφωνημάτων σε παρόμοιες περιπτώσεις και την ύπαρξη

πρωτοκόλλων ώστε να διασφαλίζεται η τηλεφωνική επικοινωνία σε αυτούς που

συμμετέχουν στην διαχείριση κρίσεων – καταστροφών.

❖ Ανάγκη για βελτίωση και χρήση των ίδιων ψηφιακών συστημάτων – μέσων –

συχνοτήτων στα δίκτυα επικοινωνιών των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης

(αστυνομίας, πυροσβεστικής, ΕΚΑΒ κλπ) με δυνατότητα λειτουργίας τόσο

υπέργεια όσο και σε υπόγειους σταθμούς και γραμμές τρένων – Μετρό κλπ.

❖ Παροχή έγκαιρης, ξεκάθαρης ακριβής και αξιόπιστης ενημέρωσης του κοινού προς

αποφυγή δημιουργίας άγχους, διασπορά ψευδών ειδήσεων για το τί συνέβη έτσι

ώστε το κοινό να ενεργήσει ανάλογα και να λάβει τυχόν απαραίτητες προφυλάξεις.

❖ Ανάγκη πρόβλεψης τήρησης αποθεμάτων σε μέσα εφόδια και υλικά για

αντιμετώπιση γεγονότων τόσο μεγάλης έντασης και κλίμακας.

❖ Συνεχή βελτίωση των απαραίτητων διαδικασιών για την άριστη συνεργασία μεταξύ

των εμπλεκομένων φορέων σε καταστάσεις διαχείρισης κρίσεων – καταστροφών.

❖ Ανάγκη για συνεχής ρεαλιστικής εκπαίδευσης – ασκήσεων, και συνεχή

επανεξέταση και επικαιροποίηση των σχεδίων αποκομίζοντας οφέλη από τα

διδάγματα άλλων περιστατικών.

10

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Οι καταστροφές και κατ’ επέκταση οι τρομοκρατικές ενέργειες δεν μπορούν να

προβλεφθούν και να αποφευχθούν, όταν συμβούν δε προσβάλουν ένα μεγάλο κομμάτι

ή ολόκληρη την κοινωνία/κράτος, επιφέροντας άμεσες, βραχυπρόθεσμες και

μακροπρόθεσμες επιπτώσεις και δυστυχώς ανθρώπινες απώλειες. Στις δύο

περιπτώσεις που αναφερθήκαμε είναι γεγονός ότι δοκιμάστηκαν οι δυνατότητες του

μηχανισμού διαχειρίσεων κρίσεων – καταστροφών όσο και των υποδομών υγείας και

περίθαλψης σε μέγιστο βαθμό. Καμία διαχείριση κρίσης - καταστροφής είναι τέλεια

και πάντα υπάρχουν διδάγματα από κάθε περίπτωση οπότε είναι θεμιτό και απαραίτητο

να χρησιμοποιούμε τα διδάγματα άλλων για να τα εφαρμόζουμε και να τα

προσαρμόζουμε στα εθνικά μας δεδομένα. Επίσης εάν και είναι γνωστή η οικονομική

δημοσιονομική - κατάσταση της χώρας μας την τελευταία δεκαετία επιλέχθηκε αφενός

να μην ληφθεί υπόψη στα συμπεράσματα και τις προτάσεις μας αφετέρου όμως

επηρεάζει άμεσα και ποικιλοτρόπως την δυνατότητα ανταπόκρισής μας σε παρόμοιο

γεγονός με ελλείψεις σε προσωπικό, μέσα, υλικά αλλά και ελλείψεις πόρων για την

συντήρηση των υπαρχόντων υποδομών. Από την μελέτη των παραπάνω είναι

ολοφάνερο ότι εκτός της ύπαρξης ολοκληρωμένης στρατηγικής σχεδίασης κρίσεων με

άξονες την διοίκηση, τον έλεγχο, τον συντονισμό, την συνεργασία και την επικοινωνία

θεωρείται ωφέλιμο να δωθεί ιδιαίτερη προσοχή στα παρακάτω:

1. Συνεχής επανεξέταση, ενημέρωση και επικαιροποίηση των σχεδίων

έκτακτων αναγκών αλλά και έλεγχος δυνατότητας εφαρμογής τους.

2. Συνεχής βελτίωση των διαδικασιών συντονισμού – ελέγχου – συνε-

ργασίας όλων των φορέων.

3. Βαθύτερη και ενημερωμένη γνώση των δυνατοτήτων νοσηλείας και

περίθαλψης πιθανών πολλών θυμάτων σε γεγονός μεγάλης κλίμακας, πρόβλεψη και

τήρηση αποθεμάτων σε εφόδια και υλικά που θα είναι απαραίτητα με κυκλική

κατανάλωση και αντικατάστασή τους.

4. Έλεγχος των επικοινωνιών όλων των φορέων και την διαπίστωση της

συμβατότητας επικοινωνίας τόσο μεταξύ των φορέων όσο και την δυνατότητα

επικοινωνίας σε υπόγειους σταθμούς και γραμμές.

5. Έλεγχος της δυνατότητας διαμοιρασμού και ανακοίνωσης πληρο-

φοριών που άπτονται της ισχύουσας νομοθεσίας περί προστασίας προσωπικών

δεδομένων.

6. Προσαρμογή των υπαρχόντων σχεδίων με βάση το σύνολο των

αναγκών των εμπλεκομένων ανθρώπων,(υλική, χρηματική, συμβουλευτική

ψυχολογική συνδρομή) όπως προκύπτουν από τα διδάγματα κυρίως της Αγγλίας τόσο

άμεσα όσο και σε διάρκεια χρόνου.

7. Καταγραφή – Χρησιμοποίηση του συνόλου των δυνατοτήτων των

Ενόπλων Δυνάμεων σε συνάρτηση με τις καταγεγραμμένες ανάγκες κι ελλείψεις που

θα έχουν διαπιστωθεί.

8. Διερεύνηση της δυνατότητας χρησιμοποίησης του διαδικτύου, της

κινητής τηλεφωνίας, και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για αποστολή μηνυμάτων

με σκοπό την πληροφόρηση και την παροχή οδηγιών – συμβουλών κατά την διάρκεια

αλλά και μετά την κρίση.

11

9. Διερεύνηση της δυνατότητας εφαρμογής στην κινητή τηλεφωνία

αντίστοιχου συστήματος με την Αγγλία (ACCOLC), όπου παρέχεται η δυνατότητα

μέσω ειδικών καρτών SIM σε άτομα που είναι σε υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης, να

συνεχίζουν να επικοινωνούν όταν το δίκτυο δεν μπορεί να ανταποκριθεί ή «κλείνει»

για λόγους ασφαλείας.

Τέλος προτείνεται ως τρόπος για την επίτευξη των παραπάνω η διενέργεια σε

συχνή και ρεαλιστική βάση ασκήσεων εκτάκτων αναγκών σε πραγματικά πεδία (πχ

σταθμούς τρένων, μετρό, νοσοκομεία κλπ) με πραγματικές συνθήκες (χωρίς

αποκλεισμό του χώρου από επιβάτες, ασθενείς κλπ) και με εναλλαγή των σεναρίων

κρίσεων και καταστροφών. Από τα αποτελέσματα αυτών θα προκύψουν και οι πιθανές

ανάγκες σε αγορές εξοπλισμού, υλικών, μέσων, αναλωσίμων κλπ.

12

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΗΓΕΣ

Υ.Α 1299/2003 Σχέδιο «ΞΕΝΟΚΡΑΤΗΣ», Γενική Γραμματεία Πολιτικής

Προστασίας

Pietro D. Marghella & Isaac Ashkenazi “The Lessons of Tragedy: The 2004 Madrid

Train Bombings”

https://www.researchgate.net/publication/281557372_The_Lessons_of_Tragedy_The

_2004_Madrid_Train_Bombings

Veronica Strandberg “ Preparing and Responding to Mass-Casualty Terrorist Attacks

- a Comparative Analysis of the Response to Five Terrorist Attacks Targeting Rail

Bound Traffic” presented at the 2012 Swedish National Conference on Peace and

Conflict Research

https://www.science.gu.se/digitalAssets/1373/1373012_preparing-and-

responding-to-mass-casualty-terrorist-attacks.pdf

Chairman's Report “Lessons learned from recent terrorist attacks: Building national

capabilities and institutions” NRC conference Ljubljana, Slovenia 27 june - 1 july

https://www.nato.int/docu/conf/2005/050727/index.html

“Report of the 7 July Review Committee”, Greater London Authority,June 2006

http://news.bbc.co.uk/2/shared/bsp/hi/pdfs/05_06_06_london_bombing.pdf

“ADDRESSING LESSONS FROM THE EMERGENCY RESPONSE TO THE 7

JULY 2005 LONDON BOMBINGS”, Crown 2006

https://www.jesip.org.uk/uploads/media/incident_reports_and_inquiries/Address

ing%20Lessons%20from%20London%207th%20July%202005%20Bombings.p

df

Internationally agreed glossary of basic terms related to Disaster Management.

UN/DHA-Geneva - December 1992 (DHA/93/36)