ΑΛΗΘΩΣ 9 θεματικές διαλέξεις 2014-15

8/9/2019 ΑΛΗΘΩΣ 9 θεματικές διαλέξεις 2014-15

1/129

9 θεματικές διαλέξειςακαδημαϊκού έτους 2014-15


2/129

Copyright: ΜΟΡ!"#$Ο $%&"ΡΟ 'Ο(Ο) *+',-!./0

Μ1ιος 2345


3/129

6%Ρ#%7ΟΜ%&+ αληθ8ς 234945

4; ?>2349 = Μ,"ΡΟ6Ο'#",.

στην "$αμόρφωση των #ο$νων$%ν& άοτε #α$ τ%ρα

3) 43>2349 = $+"%Ρ#&+ αρά"οση

5) 42>2349 = Μ,"ΡΟ6Ο'#",. B+$)&-Ο)


4/129


5/129


6/129

?>2349

Μ,"ΡΟ6Ο'#",.

α(ετέρου δε 'ια να τελέσουμε τον *'ιασμό 'ια τον τέταρτο κύκλο «Αληθώς», του

#ορ(ωτικού έντρου -ό'ου αυτή$ εδώ τη$ .νορία$& #ε ελπίδε$ προ τριών ετών, ω$

#ητροπολίτη$ τότε του νησιού, επευλο'ήσαμε την πρωτοποριακή προσπάθεια του

«Αληθώς», ώστε να αληθεύει σε καιρού$ και τόπου$ ψεύδου$ και δια(θορά$& Σήμερα

από άλλη θέση, διερμηνεύοντα$ μάλιστα και τα αισθήματα του διαδό"ου μου Σεβ&

#ητροπολίτου +ακύνθου κ& /ιονυσίου, διαπιστώνουμε ότι οι ελπίδε$ μα$, ό"ι μόνο

ρί!ωσαν, αλλά και έ(εραν εν τω μεταξύ καρπού$ δροσερού$&

0ια την επί θύραι$ τέταρτη περίοδο δράσεων του «Αληθώς» ευ"ηθήκαμε προ

ολί'ου, πρεσβείαι$ τη$ )εοτόκου και με την παρουσία τη$ πανσέβαστη$ και

θαυματουρ'ού 1ειρό$ του *'ίου /ιονυσίου, προστάτη όλων ημών&

.ύστο"η σκέψη, εξάλλου, αποτελεί η α(ιέρωση τη$ αποψινή$ βραδιά$ στο

2υσικό 3εριβάλλον, επειδή ακριβώ$ η 4 η Σεπτεμβρίου, *ρ"ή τη$ 5νδίκτου και

.κκλησιαστική 3ρωτο"ρονιά, έ"ει από του 4676 καθιερωθεί ω$ 8μέρα 3ροσευ"ή$

υπέρ του 3εριβάλλοντο$, με πρωτοβουλία του μακαριστού 9ικουμενικού 3ατριάρ"ου

/ημητρίου& :$ 'νωστόν και ο νυν 3ατριάρ"η$, ο πολυσέβαστό$ μα$ κ& κ&

%αρθολομαίο$ ;ο επονομασθεί$ προσ(υώ$, το 466


7/129

υπεράσπιση$ του 3εριβάλλοντο$, στηρί!οντα$ τον οικολο'ικό λό'ο του στα στέρεα

θεμέλια τη$ *'ία$ 0ρα(ή$ και τη$ 9ρθόδοξη$ )εολο'ία$&

αθώ$ επιθυμούμε απόψε να ευαισθητοποιηθούμε υπέρ τη$ τραυματισμένη$

2ύση$, ρί"νουμε βλέμμα δεήσεω$ και παρακλήσεων προ$ το 1έρι του *'ίου μα$, το

9ποίο, αυτό απόψε στο κέντρο τη$ συνάξεω$ ετούτη$ μά$ ευλο'εί και μα$ α'ιά!ει&

9 >'ιο$ /ιονύσιο$ ήταν κι αυτό$ ένα$ από εμά$, ένα στοι"είο του !ακυνθινού

3εριβάλλοντο$ του 4'ιό μα$ απ’ όλα τα λοιπά στοι"εία τη$

περιβάλλουσα$ όλου$ μα$ τίση$, τόσο τη$ επο"ή$ του όσο και τη$ δική$ μα$,

αποτελεί η σωματική διάρκεια που Aου δωρήθηκε απ’ τον 9υρανό& 8 ανεξικακία και η

συ'"ωρητικότητα, που επέδειξε με τρόπο ανεπανάληπτο και καταλυτικό, κρύβοντα$

από τι$ συνέπειε$ του ανθρώπινου νόμου και στηρί!οντα$ με κάθε τρόπο τον ίδιο τον

(ονέα του αδελ(ού Aου, η ε(αρμοσμένη δηλαδή α'ιοσύνη Aου, συνετέλεσε ώστε η

)εία 1άρη να Aον αξιώσει να διαρκεί στου$ αιώνε$, ό"ι μόνο πνευματικά ή έστω

αναμνηστικά, αλλά και σωματικά? Bτσι το (θαρτό (υσικό υλικό στοι"είο του

πρώτου μισού του 4


8/129

3ατριάρ"η$G %αρθολομαίο$ τα επισημαίνει όλα τούτα σε κάθε ευκαιρία με όση (ωνή

διαθέτει, όμω$ η διεθνή$ κοινότητα των λε'όμενων με'άλων και τρανών,

μεριμνώντα$ και τυρβα!όμενη περί πολλά, «ουκ ηβουλήθη συνιεναι»&&&

)α μου επιτρέψετε να "ρησιμοποιήσω επ’ ολί'ον λό'ου$ του F3ράσινου

3ατριάρ"ηG μα$, οι οποίοι έ"ουν εκ(ρασθεί πριν λί'ο καιρό ;στι$ 46 5ουνίου CD4E=,

ομιλώντα$ 'ια το 3εριβάλλον στο :δείο 8ρώδου του *ττικού& Aάδε έ(η

%αρθολομαίο$H

«Οικία μας και στενό εριβάλλον μας έ!ινε λέον ολόκληρος ο λανήτης μας"

#εν $υνάμεθα να εν$ια%ερώμεθα μόνον $ια το εριβάλλον μιας χώρας ή μιας εριοχής

ή της αυλής μας"

Αυλή μας και κήος μας είναι λέον όλη η !η και ακόμα ερισσότερον και η

εριβάλλουσα την !ην ατμόσ%αιρα και στρατόσ%αιρα και η έριξ της !ης &ώνη, μέχρι

της οοίας ημορο'ν να εεκταθο'ν οι εεμβάσεις του ανθρώου, με τους τεχνητο'ς

$ορυ%όρους και τα $ιαστημόλοια"

Πρέει να α!αήσ(μεν την (ραιότητα και την ισορροίαν του λανητικο' μας

συστήματος, όλ(ν τ(ν χ(ρών και τ(ν θαλασσών της !ης, τ(ν βουνών και τ(ν οταμών"

)χι βεβαί(ς μόνον την %'σιν, αλλά ρ(τίστ(ς εαυτο'ς, τον άνθρ(ον *άσης %υλής

και !λώσσης+ και να είμεθα αλληλέ!!υοι ρος αυτόν" ότε μόνον θα υηρετήσ(μεν εν

αρμονία αυτήν τα'την την &(ήν, τον *ολιτισμόν του α!ρο'+ του -εο'" .ατά την

ημετέραν ταεινήν !νώμην και εμειρικήν αοτίμησιν, το'το είναι το αληθές νόημα και

εριεχόμενο της οικολο!ίας"

Πρέει ο εσ(τερικός μας κόσμος να α!αήσει το (ραίον και το υ!ιές, τον

*κάλλει (ραίον αρά άντας βροτο'ς+ .'ριον, και να ενθυμήται συνεχώς την εντολήν

ου ρος τους ρ(τολάστους, να ερ!ά&(νται και να %υλάσσουν τον εί !ης

αρά$εισον" Πρέει, εί τέλους, να αοκτήσ(μεν το ααραίτητον συλλο!ικόν νε'μα

ευθ'νης και συνερ!ασίας"

/ μέριμνα $ια την $ιάσ(σιν του εριβάλλοντος ρέει να μας ενώνει, μακράν

ροσ(ικών υλο%ρόν(ν σκοιμοτήτ(ν και %ιλο$οξιών, $ιότι $ια%ορετικά, εντός μιας

μολυσμένης ατμόσ%αιρας, μιας νεκρ(μένης θαλάσσης, μιας $ιαβρ(μένης ξηράς, μιας

υερθερμαινομένης !ης, ενός $ικτ'ου ρυαρών υ$άτ(ν, θα θρηνήσ(μεν όλοι τον


9/129

θάνατόν μας"»

.μεί$ πάντω$, εδώ στη +άκυνθο, διαθέτουμε την ορατή και ψηλα(ητή απόδειξη

τού πώ$ μπορεί να α(θαρτισθεί η τίση& 9 >'ιο$ /ιονύσιο$ έ"ει ανοίξει, ό"ι μόνο

δρόμο, αλλά λεω(όρο προ$ την *ιωνιότητα? 5δού, πώ$ ο )εό$ δοξά!ει του$

α(οσιωμένου$ σε *υτόν? Aου$ "αριτώνει με την ολοκληρία ψυ"ή$ και σώματο$, τη$

όλη$ δηλαδή ανθρώπινη$ (ύση$, στη )εία /όξα?

-οιπόν, α'απητοί μου, «στώμεν καλώς» ενώπιον τη$ )εία$ 1άριτο$, η οποία

αναβλύ!ει από το 1έρι του *'ίου μα$, δεόμενοι υπέρ του σύμπαντο$ όσμου? *$

(ροντίσουμε α'απητικά το περιβάλλον μα$, (ροντί!οντα$ έτσι την τίση του )εού

και τον ίδιο τον εαυτό μα$? .υλο'ημένη .κκλησιαστική 1ρονιά να έ"ουμε?


10/129


11/129

?>2349

Μ+Ρ#+ ΡΟ)$+&++Μ6%'+

Ο GOλος του δαMκ1λου MτηJ διαμOGNKMη τKJ κοιJKJι8J0

1λλοτε και τ8Gα

Σύμ(ωνα με τον με'άλο (ιλόσο(ο Σωκράτη «η αι$εία καθάερ ευ$αίμ(ν χώρα,

άντα τ0 α!αθά %έρει» , δηλαδή η μόρ(ωση, όπω$ ακριβώ$ μια εύ(ορη 'η, (έρνει όλα

τα καλά& 8 παιδεία είναι ένα σύστημα α'ω'ή$ που αποσκοπεί να διαμορ(ώσει

προσωπικότητε$ αυθύπαρκτε$, αυτοδύναμε$, ελεύθερε$ και ολοκληρωμένε$, ικανέ$ ν’

αντεπεξέλθουν στι$ απαιτήσει$ τη$ κοινωνική$ !ωή$& B"ει αποστολή τη$ να

εξανθρωπίσει τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου, να "αλινα'ω'ήσει τα !ωώδη

ένστικτα και τι$ ορμέ$ και να ε'καθιδρύσει ένα σύστημα αξιών, που να προικί!ουν με

νόημα την παρουσία του στον κόσμο& 8 παιδεία σμιλεύει τον εσωτερικό κόσμο του,

προωθεί την ανακάλυψη στοι"είων ειδοποιών του ατόμου, και συντελεί στη

δημιουρ'ική έκ(ραση αυτών των στοι"είων& *ποτελεί τον ακρο'ωνιαίο λίθο μια$

κοινωνία$, η μόνη ελπίδα 'ια μια πιο δίκαιη κοινωνία και μάλιστα στην επο"ή μα$,

που απο'ειώθηκε τε"νολο'ικά, αλλά τείνει να λησμονήσει τα ανθρωπιστικά ιδεώδη&

*ν (ιλοδοξούμε να δημιουρ'ήσουμε έναν καλύτερο κόσμο, αν θέλουμε να

καλύψουμε τα κενά τη$ "αμένη$ πολιτιστική$ μα$ αξία$, αν θέλουμε να εξωραIσουμε

την ψυ"ή και το πνεύμα μα$, τότε ο μόνο$ δρόμο$ είναι η μόρ(ωση& /ιότι η δίψα 'ια

'νώση και η λα"τάρα 'ια κατανόηση, αποτελούν μια μοναδική μά"η και ένα

εξαιρετικό ιδεώδε$ στη !ωή του ανθρώπου& άτω από το πρίσμα αυτό ο ρόλο$ του

δασκάλου παραμένει κυρίαρ"ο$ στη διαμόρ(ωση τη$ εθνική$ κουλτούρα$&

#ορ(ωμένο$ είναι ο στο"αστή$, ο συνετό$, ο ενάρετο$, ο ηθικό$&

9 με'άλο$ παιδα'ω'ό$ ομένιο$ υποστηρί!ει ότι «$υστυχής είναι η αί$ευση,

ου $εν ο$η!εί σε ευσέβεια και χρηστά ήθη» & .ίναι αλήθεια ότι το ήθο$ στι$ μέρε$ μα$


12/129

σ"εδόν "λευά!εται, όμω$ αποτελεί τη πεμπτουσία στι$ ανθρώπινε$ σ"έσει$& Aο ήθο$

είναι το αλάτι που δεν επιτρέπει τη σήψη τη$ κοινωνία$& άθε δάσκαλο$ που

πρα'ματικά α'απάει την αποστολή του, πρέπει να θωρακί!εται από παιδα'ω'ική

α'άπη, πη'αία, ειλικρινή, α(ειδώλευτη& *υτή ενισ"ύει τι$ αντο"έ$ του, 'εμί!ει τη !ωή

ήλιο, αισιοδοξία και εκπληρώνει του$ στό"ου$ του 'ια τη διαμόρ(ωση ήθου$ και

πίστη$ σε αξίε$ αιώνιε$ αναλλοίωτε$, που θεμελιώνουν κάθε κοινωνία& 9 άξιο$

δάσκαλο$ πρέπει να είναι Fμυστα'ω'ό$G και 'εωρ'ό$ του πνεύματο$& -αξεύει το

"αρακτήρα και σμιλεύει τη ψυ"ή του ε(ήβου, μεταβάλει το επά''ελμά του σε

λειτούρ'ημα και επιβραβεύει τα λό'ια του *'& 5ωάννη του 1ρυσόστομου, ο οποίο$

α(ιέρωσε τη "ριστομίμητη !ωή του στην παιδα'ω'ία τη$ νεότητα$& B'ραψε «το'το

$ι$ασκάλου, αρίστου, το $ι0 εαυτο' αι$ε'ειν, ά λέ!ει», αυτό δηλαδή είναι το

"αρακτηριστικό του αρίστου δασκάλου, το να διαπαιδα'ω'εί, επιβεβαιώνοντα$, τα

όσα διδάσκει με προσωπικό του παράδει'μα& @πω$ ανα(έρει ο με'άλο$ παιδα'ω'ό$

.υά''ελο$ 3απανούτσο$ «ο $άσκαλος ρέει να $ιαθέτει μετάλλιο 1υχής !νήσιο και

υ1ηλής οιότητας», 'ια να μην προκαλεί ρω'μέ$ ανεπανόρθωτε$ στι$ παιδικέ$ ψυ"έ$&

9 ρόλο$, του καταξιώνεται, έ"οντα$ υπόψη και τηρώντα$ τα σο(ά λό'ια του JKLLKMN

JMOPH

2 Ο μέτριος $άσκαλος λέει3

2 Ο καλός $άσκαλος εξη!εί3

2 Ο ανώτερος $άσκαλος αο$εικν'ει3

2 Ο με!άλος $άσκαλος εμνέει3

*'απητοί (ίλοι και (ίλε$,

άποτε πρέπει να ξε(ύ'ουμε από την άκριτη 'ενίκευση και συλλήβδην

απαξίωση των πάντων 'ιατί υπάρ"ουν (άροι (ωτεινοί και αυτή την επο"ή είναι πιο

απαραίτητοι από ποτέ& 2άρο$ (ωτεινό$ στη με'άλη παιδα'ω'ική τη$ πορεία υπήρξε

και η /ασκάλα με / κε(αλαίο, που έ"ουμε την τιμή απόψε να την έ"ουμε κοντά μα$

και να τη$ α(ιερώσουμε τη βραδιά μα$& #ια σπουδαία 'υναίκα, μια εξαίρετη

εκπαιδευτικό, την κ& *ικατερίνη *βούρηQουρτέση& #ια 'υναίκα ανιδιοτελού$

προσ(ορά$, η οποία πάλεψε να διαμορ(ώσει ακέραιου$ "αρακτήρε$, να


13/129

μεταλαμπαδεύσει στου$ μικρού$ μαθητέ$ τη$, 'νώσει$ απαραίτητε$ ώστε να

διαμορ(ώσουν ψυ"έ$ 'εμάτε$ ιδανικά και να εξελι"θούν στο μέλλον άξιοι πολίτε$

και άνθρωποι& #ια 'υναίκα που είδε το παιδα'ω'ικό τη$ έρ'ο ω$ "ρέο$ και ό"ι

βιοποριστικό επά''ελμα, που α(ου'κράστηκε τι$ ανησυ"ίε$ και τα θέλω του$, που

κατανόησε τι$ λεπτέ$ "ορδέ$ τη$ 'νώση$ και τι$ μετέδωσε με τρόπο εύπεπτο στου$

μαθητέ$ τη$& .ίναι 'ε'ονό$ ότι τη δόξα και την αί'λη δε τη δίνουν οι κοινωνικοί

τίτλοι, αλλά η ανα'νώριση τη$ προσ(ορά$ του μαθητή προ$ το δάσκαλο&

8 κ& ουρτέση στη ED"ρονη παιδα'ω'ική δράση τη$ στι$ επάλξει$ τη$

εκπαίδευση$ υπήρξε ευσυνείδητη, ερ'ατική, μεθοδική, επαρκή$ στα παιδα'ω'ικά

καθήκοντά τη$, ά(ησε ανεξίτηλη τη σ(ρα'ίδα τη$ στη !ακυνθινή κοινωνία&

Στο"εύοντα$ πάντα στη 'νώση των μικρών μαθητών τη$ υπήρξε ακέραιη,

ακριβοδίκαιη, "ωρί$ να αποβλέπει κοντό(θαλμα σε ο(έλη και ανταλλά'ματα υλικά

ή άλλου "αρακτήρα& .'κατέστησε μια 'νήσια σ"έση με του$ μαθητέ$ τη$,

στηρι!όμενη στην επικοινωνία, που είναι στάση !ωή$& ράτησε τι$ ισορροπίε$

ανάμεσα στη α'άπη και την πειθαρ"ία, κερδί!οντα$ έτσι το κύρο$ και την πειθώ των

μαθητών τη$& 9 καλό$ δάσκαλο$ έ"ει ευερ'ετική επίδραση στο μαθητή, ό"ι μόνο στα

θρανία αλλά και στην ενήλικη !ωή του& 3ολύ σωστά ο #έ'α$ *λέξανδρο$

επιβεβαίωνε ότι στο δάσκαλό του "ρωστούσε το «ευ &ην»" 9 αληθινό$, ο σωστό$

δάσκαλο$ δεν είναι αυτό$ που διαβά!ει ιστορία, αλλά αυτό$ που 'ρά(ει ιστορία στο

μέλλον των μαθητών του& -ειτούρ'ημα επιτελεί, ό"ι επά''ελμα& .ίναι στο "έρι του

να ωθήσει του$ μαθητέ$ του, να α'καλιάσουν το σ"ολείο και να δεθούν μα!ί του&

.ίναι μια τεράστια α'καλιά που "ωράει 'ενιέ$ 'ενιών μαθητέ$& Rοιά!εται 'ια τι$

επιλο'έ$ του$ και θεωρεί υπο"ρέωσή του να τα καθοδη'ήσει& Sριμο$ ο ίδιο$, 'εμάτο$

από την πείρα τη$ !ωή$, πρέπει να σταθεί κοντά στο νέο, τον άπλερο, τον

ασ"ημάτιστο και να τον βοηθήσει να ωριμάσει, να ενηλικιωθεί πνευματικά να 'ίνει

σταδιακά αυθύπαρκτο$ άνθρωπο$& Στο μικρόκοσμο του σ"ολείου που δεν είναι τίποτα

άλλο από την αντανάκλαση μια$ κοινωνία$, ο δάσκαλο$ έ"ει "ρέο$ να δημιουρ'εί

ασ(αλεί$ συνθήκε$ μάθηση$, να είναι πρώτα άνθρωπο$ και μετά παιδα'ω'ό$& .ίναι

απαραίτητο να ελκύσει, να μα'νητίσει, να βοηθήσει να ξε"υθεί όλο$ ο πλούτο$ του

εσωτερικού κόσμου του μαθητή, να ενερ'οποιηθούν τα "αρίσματα, οι ιδιαίτερε$


14/129

κλίσει$ και να μπουν στην αυξητική πορεία τη$ ανάπτυξη$ και τη$ καλλιέρ'ειά του$&

@ντα$ ο ίδιο$ ψυ"ικά ισορροπημένο$, έ"οντα$ αυτοσυνειδησία και αυτοκριτική των

αδυναμιών του, αλλά και των δυνατοτήτων του, τοποθετεί το πρώτο θεμέλιο λίθο 'ια

να οικοδομηθεί μια βαθιά εσωτερική και ταυτό"ρονα ανοι"τή σ"έση διαλό'ου,

εκτίμηση$, "ωρί$ προσωπεία και εξωτερικού$ κατανα'κασμού$, μια σ"έση σιωπηλή

σεβασμού, που θα προά'ει την εκπαιδευτική διαδικασία σε όλα τα επίπεδα& *πόλυτη

συναίσθηση εκ μέρου$ του δασκάλου ότι ερ'ά!εται με άνθρωπο εύπλαστο υλικό&

.πομένω$ πρέπει να απο(εύ'εται ο ερασιτε"νισμό$, η προ"ειρότητα, αλλά και η

πεποίθηση τη$ παντο'νωσία$ του δασκάλου& 9 εκπαιδευτικό$ που σέβεται τον εαυτό

του και του$ άλλου$ και ταυτό"ρονα έ"ει 'νώση του λειτουρ'ήματο$ που επιτελεί,

'νωρί!ει να μεταμορ(ώνει ακόμα και τον πιο ταπεινό "ώρο σε !ωντανή παιδα'ω'ική

πράξη, όπου όλοι έ"ουν κάτι να πουν, όλοι βρίσκουν τη θέση που του$ αρμό!ει, όλοι

δουλεύουν και δεν πλήττουν, όλοι "αίρονται και προσπαθούν, όλοι παίρνουν και

δίνουν, όλοι εμπιστεύονται και προ"ωρούν& *υτή είναι η !ωντανή σ"έση #ασκάλου 4

5αθητή& 9 εμπνευσμένο$ δάσκαλο$ είναι πνευματικό$ η'έτη$, 'ιατί έ"ει στό"ου$ και

δίνει νόημα στο έρ'ο του&

*'απητοί (ίλοι,

*πό τη στι'μή που 'εννιόμαστε και κατά τη διάρκεια τη$ !ωή$ μα$ συναντάμε

πολλού$ δασκάλου$ στο πνευματικό μονοπάτι μα$H του$ 'ονεί$, του$ συ''ενεί$, τον

δάσκαλο, τον συ''ρα(έα, του$ ανθρώπου$ που μιλούν μέσα από άρθρα, τα βιβλίαT

0ιατί όμω$ "ρεια!όμαστε έναν δάσκαλοU #ε τα μάτια μα$ μόνο δεν μπορούμε να

δούμε τον εαυτό μα$, να (τάσουμε στο «!νώθι σαυτόν»" #έσα από ένα καθρέ(τη,

βλέπουμε πιο εύκολα του$ (όβου$, τι$ περιο"έ$, που "ρειά!ονται θεραπεία& #έσα

από τον δάσκαλο (ωτί!εται ο εαυτό$ μα$& Συνειδητοποιούμε την κατάστασή μα$ και

οδη'ούμαστε στη συναισθηματική θεραπεία και την πνευματική εξέλιξη, να

'ειώσουμε τε"νικέ$ και 'νώσει$ στη σωστή του$ θέση, στον καθημερινό α'ώνα μα$&

Bνα$ πνευματικό$ δάσκαλο$ μά$ υποδεικνύει τον δρόμο 'ια την προσωπική

μα$ εξέλιξη& .ίναι ένα$ έμπιστο$ οδη'ό$& Σκοπό$ του κάθε δασκάλου είναι να

προά'ει την ανθρώπινη εξέλιξη, και ό"ι να κατο"υρώσει και να περάσει τα


15/129

προσωπικά του FθέλωG στου$ ανθρώπου$ μαθητέ$ που διδάσκει& Rα έ"ει ω$

υπόδει'μα του$ αρ"αίου$ σο(ού$ διδασκάλου$ Σωκράτη, 3λάτωνα, /ιο'ένη& Aου$

διδασκάλου$ του 0ένου$ του$ (ωτισμένου$ και του$ τρει$ 5εράρ"ε$, του$ προστάτε$

τη$ 3αιδεία$ και των 0ραμμάτων& 9 καλό$ δάσκαλο$ του "θε$, του σήμερα, και του

αύριο έ"ει (λό'α στα μάτια, α'άπη στην καρδιά, πάθο$ και όρεξη 'ια μάθηση και

'νώση& @πω$ διατείνεται ο ιστορικό$ και συ''ρα(έα$ αρ'άκο$, «στο αι$ί $εν

αλώνουμε το χέρι, αλλά του $ίνουμε το χέρι !ια να ταξι$ε'σουμε μα&ί στον κόσμο της

!νώσης»"

ομβικό$ επομένω$ ο ρόλο$ του δασκάλου στο να καθοδη'εί τον μαθητή πώ$

να μαθαίνει, να βοηθάει στη σύνθεση και ανάλυση τη$ 'νώση$ να διευρύνει την

κριτική σκέψη και την παρα'ω'ική ικανότητά του& 3ροσπαθεί να "τίσει το αύριο

καλύτερο από το "θε$, 'νωρί!οντα$ καλά την παλαμική ρήση «σχολείο, ίσον

$άσκαλος»"

υρίε$ και κύριοι,

Σήμερα, έπειτα από τι$ τεράστιε$ αλλα'έ$, που έ"ουν συντελεστεί σ’ όλου$

του$ τομεί$ τη$ !ωή$ μα$ κι επηρέασαν σε πολύ με'άλο βαθμό και την διδασκαλία σ’

όλε$ τη$ τι$ διαστάσει$, ο ρόλο$ του δασκάλου άλλαξε σημαντικά και θα πρέπει να

αναπροσαρμό!εται κάθε (ορά, όταν οι συνθήκε$ το απαιτούν, ώστε πάντοτε να είναι

λειτουρ'ικό$, υπεύθυνο$, ευέλικτο$& 9 δάσκαλο$ προη'ουμένων επο"ών εί"ε να

αντιμετωπίσει πολλέ$ συμπλη'άδε$, εξαήμερη διδασκαλία, απο'ευματινέ$ βάρδιε$,

υπο"ρεωτικό κοστούμι, την αυταρ"ικότητα των προVσταμένων τον αυστηρό έλε'"ο

των επιθεωρητών, τη δυσκαμψία τη$ καθαρεύουσα$ 'λώσσα$, δεν ήξερε ξένε$

'λώσσε$, υπολο'ιστέ$, μετέδιδε όμω$ τη (λό'α τη$ ψυ"ή$ του πάντοτε με

εντιμότητα, (ιλότιμο και ευθύνη&

#έσα στο κλίμα τη$ διαρκού$ ροή$ και ανακατάταξη$ τη$ 'νώση$, τη$

αλλα'ή$ στα οικονομικά με'έθη, στου$ κοινωνικού$ συσ"ετισμού$ και στι$ αξίε$, ο

ρόλο$ του σύ'"ρονου εκπαιδευτικού, είναι M WOKXOK πολυεδρικό$& *ναλαμβάνει ρόλο

καθοδη'ητή, διαμεσολαβητή και συνερ'άτη& 9ι μαθητέ$ "ρειά!εται να αναπτύσσουν

ταυτό"ρονα δράση, συλλο'ικό κοινωνικό πνεύμα και περιβαλλοντική συνείδηση& 9


16/129

δάσκαλο$ ο(είλει με αίσθημα ευθύνη$ να (ροντί!ει 'ια την επα''ελματική του

ανάπτυξη& 3ρέπει να εμπλέκεται διαρκώ$ σε διαδικασίε$ επιμόρ(ωση$,

αυτομόρ(ωση$ και δια βίου μάθηση$& 9(είλει να είναι καταρτισμένο$ στο 'νωστικό

αντικείμενο του, να παρακολουθεί τι$ τρέ"ουσε$ διεθνεί$ εξελίξει$, την εξάπλωση τη$

πληρο(ορική$ και να ανακαλύπτει νέε$ πη'έ$ μάθηση$, επιστημονικά μέσα& 8

ένταξη τη$ τε"νολο'ία$ στη διδασκαλία και τη μάθηση αποτελεί μια σημαντική

αλλα'ή στο συντακτικό τη$ μαθησιακή$ διαδικασία$&

Bνα$ αποτελεσματικό$ δάσκαλο$ είναι καινοτόμο$, ευρηματικό$ και

ενθουσιώδη$, θετικό$ παρατηρητή$ και ερμηνευτή$ των 'ε'ονότων και ουσιαστικό$

απροκατάληπτο$ μορ(ωτή$& /υστυ"ώ$ όμω$, πρέπει να 'ίνει ανα(ορά στο ότι στι$

μέρε$ μα$ το έρ'ο του εκπαιδευτικού, που τε"νουρ'εί ανθρώπου$, του$ υψώνει στην

οντολο'ική μοναδικότητα του νοήμονο$ πλάσματο$, και του$ προετοιμά!ει να !ήσουν

στην κοινωνία και τον πολιτισμό, να "άνει το "αρακτήρα τη$ λειτουρ'ία$ και να

μεταβάλλεται σε επά''ελμα ρουτίνα$& 8 οικονομική αλλά και κοινωνική υποβάθμιση

του έρ'ου του, είναι το με'άλο λάθο$ στην παιδεία& 9 δάσκαλο$ πρέπει να αποτελεί

$'ναμη , ο μαθητή$ ράξη και το σ"ολείο !ιορτή& 2υσικά, παρά τι$ αντιξοότητε$,

προσπαθούν να επιτελέσουν το πολυδιάστατο έρ'ο του$, ω$ μέντορε$ και

οικο'ενειακοί σύμβουλοι, υποκαθιστούν μητρικά και πατρικά καθήκοντα, ερ'ά!ονται

αρκετέ$ (ορέ$ σε υποβαθμισμένε$ περιο"έ$, δια"ειρί!ονται εξαιρετικά δύσκολε$

μαθησιακέ$ καταστάσει$ και οικο'ενειακού$ 'όρδιου$ δεσμού$, αλλά και την ορ'ή

τη$ νεολαία$, που δε βλέπει μέλλον και μπροστά στα προβλήματα τη$ !ωή$ αντιδρά

βίαια& 9ι νέοι μα$ σήμερα στην περίοδο τη$ κρίση$ ο(είλουν να (τιάξουν 'ένο$

πνευματικών ανθρώπων, ό"ι λαό τη$ διασπορά$ και τη$ μίμηση$ με δάνεια σύμβολα

και ιδανικά& Σε κάθε όμω$ περίπτωση του τότε και του τώρα, ο δάσκαλο$ πρέπει να

έ"ει (ωτεινό σηματοδότη την α'άπη, να είναι το κεντρικό "αρακτηριστικό τη$

ταυτότητά$ του, ώστε να μετατρέπεται σε ιερή δύναμη, σα μέσο απελευθέρωση$ κάθε

θεVκού και αιώνιου στοι"είου που υπάρ"ει στο μαθητή& 8 α!άη είναι ο καταλύτη$

τη$ εμπιστοσύνη$, τη$ μάθηση$ και τη$ αποδο"ή$ των υψηλών ιδανικών τη$ παιδεία$&

8 α'άπη τρέ(ει τη "αρά τη$ συνερ'ασία$ και διαλύει την εξοντωτική ατμόσ(αιρα

του δεινού αντα'ωνισμού& 9 αρ"αίο$ Bλληνα$ ιστορικό$ 3λούταρ"ο$ ανα(έρειH


17/129

«)(ς το έ$α%ος, όσο και αν είναι !όνιμο, α$υνατεί να αρά!ει κάτι $ίχ(ς καλλιέρ!εια,

έτσι και ο νους του ανθρώου $ίχ(ς την εκαί$ευση, α$υνατεί να $ώσει τους

αναμενόμενους καρο'ς»&


18/129


19/129

43>2349

$+"%Ρ#&+


20/129

Σεβασμιότατε,

Σεβαστοί 3ατέρε$,

3ρωτοπρεσβύτερε π& 3ανα'ιώτη,

*'απητοί 2ίλοι,

Aο NιλOξεJο κέλυNος τη$ 3ανα'ούλα$ #πανάτου αποτελεί

τον πρώτο λό'ο, αλλά ό"ι και τον μοναδικό, 'ια την αποδο"ή στην

πρόσκληση, που η οικο'ένεια του *-8):Σ, τιμητικά μου έκανε&

3άνε τέσσερα κιόλα$ "ρόνια από τη συμμετο"ή μα$ στην πρώτη

δράση του και η οικο'ένεια του *-8):Σ συσ(ί''ει "ρόνο με το

"ρόνο του$ δεσμού$ τη$, έ"ει δημιουρ'ήσει το δικό τη$ κοινό και

παλεύει μέσα από αντίξοε$ συνθήκε$ να "αράξει το δικό τη$

μονοπάτι στην (τω"ή κατά τα άλλα πολιτιστική και εκπαιδευτική

παρουσία τη$ εκάστοτε κυβερνητική$ 3ολιτεία$, που α(ήνει ναού$,

μνημεία, σ"ολεία, μουσεία στο μεσαιωνικό σκοταδισμό που (έρνει η

οικονομική ένδεια&


21/129

9 δεύτερο$ και σημαντικότερο$ λό'ο$ είναι το θέμα τη$ αποψινή$ δράση$ του

*-8):Σ, το οποίο στη διάσταση που το εξετάσαμε αναδεικνύει ακόμη με'αλύτερη

τη συμβολή του&

αι 'ια να 'ίνω πιο συ'κεκριμένη θα σα$ μιλήσω με αριθμού$, του$ οποίου$

δεν μπορεί να αμ(ισβητήσει κανένα$&

@λοι 'νωρί!ουμε ότι ο /ομήνικο$ )εοτοκόπουλο$ είναι με'άλο$ !ω'ρά(ο$&

*υτό είναι αλήθεια&

6OMο μεL1λος OμKςT

3οια είναι εκείνη η διάσταση, η οποία μπορεί να μα$ δώσει την με'αλοσύνη

του και να θεωρήσουμε απαραίτητη τη συμμετο"ή μα$ στην αποψινή δράσηU αι το

σπουδαιότερο 'ιατί το προσδιοριστικό επίθετο F0κρέκοG στο ελληνικό του όνομα

/ομήνικο$ )εοτοκόπουλο$, στο θέμα τη$ ομιλία$ μα$, προYποθέτει ιδιαίτερο

(ωτισμόU


22/129

*$ σκύψουμε, λοιπόν, ενδεικτικά πάνω από τι$ σημαντικότερε$ μη"ανέ$

ανα!ήτηση$ ZXX[L\, ]K^[, _M`XX και abc και α$ α(ήσουμε του$ αριθμού$ να μιλήσουν

μόνοι του$& .ίναι άλλωστε 'νωστό ότι το διαδίκτυο έ"ει επηρεάσει τον τρόπο με τον

οποίο διενερ'είται η έρευνα σε διά(ορου$ τομεί$, παρέ"οντα$ μια ποικιλία από

υπηρεσίε$ και προVόντα X^LK^\& .πιπρόσθετα δίνει πρόσβαση σε όλου$, σε διά(ορε$

πη'έ$ 'νώσει$&K


23/129

*ν, λοιπόν, !ητήσουμε από το ZXX[L\ να μα$ δώσει τα (ώτα του 'ρά(οντα$ FdL

ZO\eXG, θα δούμε ότι θα μα$ δώσει 6&ffD&DDD αποτελέσματα σε D,g6 δευτερόλεπτα?

.άν όμω$ του δώσουμε τι$ λέξει$ F/ομήνικο$ )εοτοκόπουλο$G, τότε μα$ δίνει

f6&EDD αποτελέσματα σε D,fD δευτερόλεπτα&


24/129

.νώ 'ια το FBτο$ .λ 0ρέκοG μα$ δίνει περίπου fD&4DD αποτελέσματα σε D,gE

δευτερόλεπτα&

αι 'ια το FBτο$ /ομήνικου )εοτοκόπουλουG περίπου 4f&6DD αποτελέσματα σε

D,Ef δευτερόλεπτα&


25/129

Aο ]K^[ τώρα, 'ρά(οντα$ FdL ZO\eXG μα$ δίνει g&hED&DDD αποτελέσματα, ενώ

'ρά(οντα$ F/ομήνικο$ )εοτοκόπουλο$G μα$ δίνει g4&


26/129

FBτο$ /ομήνικου )εοτοκόπουλουG, περίπου f&h4D αποτελέσματα&

Aο _M`XX πάλι, 'ρά(οντα$ FdL ZO\eXG, μα$ δίνει C&DgD&DDD αποτελέσματα, ενώ

'ρά(οντα$ F/ομήνικο$ )εοτοκόπουλο$G μα$ δίνει gD&hDD?

.νώ 'ια το FBτο$ .λ 0κρέκοG το _M`XX μα$ δίνει Cf&hDD αποτελέσματα και 'ια


27/129

το FBτο$ /ομήνικου )εοτοκόπουλουG περίπου f&hCD αποτελέσματα&

Aο abc τέλο$, δίνει μια αντίστοι"η αναλο'ία, όπου 'ια την ανα!ήτηση FdL

ZO\eXG μα$ β'ά!ει C&DhD&DDD αποτελέσματα και πολύ λι'ότερα 'ρά(οντα$ F/ομήνικο$

)εοτοκόπουλο$G&

Στη δια(άνεια βλέπετε και μία ανα!ήτηση που κάναμε 'ρά(οντα$ FdL ZO\eX

giG, 'ιατί η λύση σ’ αυτό το "άο$ των αποτελεσμάτων, που εκτό$ από το δικό μα$

!ω'ρά(ο μπορεί να περιλαμβάνει επίση$ και ZO\\c O\bjMkOM^jb, ξενοδο"εία,

ενοικια!όμενα δωμάτια, lMO κλπ&, είναι η εξατομικευμέJη αλληλεRHδGαMη& αι με

αυτό θέλω να πω ότι οι νέε$ τε"νολο'ίε$ και το διαδίκτυο αύξησαν τι$ επιλο'έ$ τόσο

πολύ, που είναι εξαιρετικά δύσκολο 'ια κάποιον να βρει αυτό που πρα'ματικά

ψά"νει& Bτσι είναι πλέον απαραίτητο να δημιουρ'ηθεί ένα σύστημα που να μπορεί

να παρέ"ει εξατομικευμένε$ προτάσει$ και 'ι’ αυτό πρέπει να έ"ει τη δυνατότητα να

κάνει υποθέσει$ σ"ετικά με τι$ προτιμήσει$ των "ρηστών& Σύμ(ωνα μάλιστα με

παλιότερε$ έρευνε$, αν η εξατομίκευση μπορούσε να μειώσει το "ρόνο που ξοδεύεται

στο ZXX[L\ κατά 4m, θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν περισσότερε$ από 47


28/129

ώρε$, που αντιστοι"ούν σε C4 "ρόνια&KK

Aο συμπέρασμα από τα παραπάνω είναι (υσικά ότι το όνομα F.λ 0κρέκοG είναι

περισσότερο διαδεδομένο από το F)εοτοκόπουλο$G κι εδώ έ'κειται η δική μα$

συμβολή στην αποψινή βραδιά&

ΟGμ8μεJοι αRO το λεξικοLGαNικO RGοMδιοGιMμO του Mτα UιUλHα τέSJης Kς

Vο Κρητ$#+ς #αταγωγ+ς $σανός ωγράφοςWiii0 θέλουμε Jα MυμU1λουμε MτηJ

διεθJQ αJαLJ8GιMη της δG1Mης του +',-!.0 με τηJ αJαMκευQ του RαGαR1JK

OGου0 εJτ1MMοJτ1ς τηJ RλέοJ MτοJ κυUεGJοS8Gο0 Mτη δι1MταMη Rου εμεHς

RιMτεύουμε Oτι RGέRει η τέSJη του Jα R1Gει0 MυμU1λλοJτας έτMι MτοJ εοGταMμO

τKJ 933 SGOJKJ αRO το θ1JατO τουiX&

nσω$ κάποιοι να θεωρήσουν υπέρμετρα (ιλόδοξο και ε'ωιστικό κάτι τέτοιο&

:στόσο δεν θα προ"ωρούσαμε σε μια τέτοια προσπάθεια εάν δεν είμαστε απόλυτα

πεισμένοι ότι αυτό ανταποκρίνεται περισσότερο στην πρα'ματικότητα&

αι 'ι’ αυτό θα αναπτύξουμε δύο επι"ειρήματα& Aο ένα από την αρ"ή τη$ !ωή$

του ;πρώτο$ σταθμό$H ρήτη= και το δεύτερο από το τέλο$ τη$ ;τελευταίο$ σταθμό$

5σπανία=H

Στο βιβλίο του Rικόλαου #& 3ανα'ιωτάκη F8 κρητική περίοδο$ τη$ !ωή$ του


29/129

/ομήνικου )εοτοκόπουλουG διαβά!ουμε ότι η ιστορικό$ τη$ τέ"νη$ #αρία 0&

ωνσταντουδάκη, υπότρο(ο$ του πολύπαθου .λληνικού 5νστιτούτου τη$ %ενετία$,

παρουσίασε το 46


30/129

υιοθετήσει ο ίδιο$ επίσημα, τα ελληνικά βιβλία τη$ βιβλιοθήκη$ του και οι σ"έσει$ του

με του$ Bλληνε$ του Aολέδου, ω$ τα τελευταία "ρόνια τη$ !ωή$ τουpK&

9 3ανα'ιωτάκη$ στο προλο'ικό σημείωμα του προανα(ερόμενου βιβλίου

'ρά(ειH «738 Ο ί$ιος είχε %ροντίσει να $ηλώσει 9την κατα!(!ή του αό την .ρήτη: όχι

$ίχ(ς κάοια υερη%άνεια, αλλά με την άρο$ο του χρόνου και τον εθισμό της

$ε'τερης ατρί$ας, όλο και ιο συχνά, σε ;< τουλάχιστον ενυό!ρα%ους ίνακές του=

#ομήνικος -εοτοκόουλος .ρής εοίει 738»"

*λλά τα πρά'ματα δεν ήταν όλα τόσο ρόδινα από την αρ"ή&

3ώ$ οι Bλληνε$ ανακάλυψαν αυτόν τον FBλληναG που τόσο δοξάστηκε στη

δεύτερη πατρίδα του και που όπω$ έ'ραψε σ’ ένα σονέτο του ο ισπανό$ μονα"ό$ o\LKq

rMOMpKeK̂ XH V, $GQτη έδKMε YMτοJ ->; τη ZKQ και τα RιJέλα Mτα 45940 εJ8

αGLOτεGα το "ολέδο Yτου έδKMε; καλύτεGη RατGHδα> [Rου αGSHZει με το θ1JατO

του Jα Nτ1Jει MτηJ αιKJιOτηταW , όπω$ 'ρά(ει ο καθη'ητή$ Rίκο$ +ία$ στο άρθρο

του F9 0κρέκο και οι Bλληνε$G, στην ε(ημερίδα >? @ABC , C Σεπτεμβρίου 466DpKK&

F*ρχικάG, όπω$ 'ρά(ει ο καθη'ητή$ Rίκο$ +ία$, «%αίνεται να συ!κίνησε

λί!ους λο!ίους και ιστοριο$ί%ες 9Α" 5ουστοξ'$ης, #" Dικέλας κ"ά:, αλλά και

λο!οτέχνες, $ημοσιο!ρά%ους ου ασχολήθηκαν κυρί(ς με βιο!ρα%ικά ροβλήματα ή

και με βιο!ρα%ίες «ελε'θερες και κά(ς οιητικές», ό(ς ο Αχιλλε'ς .'ρου 9«Οι

Eλληνες της Ανα!εννήσε(ς», Αθήνα ;FG


31/129

.όντο!λου ή$η αό το ;F


32/129

υοτα!μένοι στην αρά$οση και %τιάξανε έρ!α $ημιουρ!ικά, αό την άλλη μεριά

στέκουνται οι ξενομανείς και !ενικό%ρονες Uα!καβής, ο .αμ'σης, ο 6ατ&όουλος, ο

-εοτόκης και η χορεία τ(ν μο$έρν(ν" 738

738 Ο -εοτοκόουλος είναι ο μόνος θρήσκος 9αληθινά: θρήσκος ανάμεσα στους

συντεχνίτες του ου ήσαν όλοι του «αρόντος αιώνος»" Nι0 αυτό και η τέχνη του είναι

βαθιά και ευώ$ης «(ς θυμίαμα ενώιον του -εο'»"

738 Hτην τα%ή του κόμητα Ορκάθ είανε κατά λάθος (ς ο !υμνός ου!ονατί&ει μροστά στο 6ριστό είναι η 1υχή του κόμη, ενώ είναι ο Πρό$ρομος ου

μεσιτε'ει μα&ί με την Πανα!ιά στο 6ριστό !ια τη σ(τηρία του νεκρο'" #εν !ν(ρί&ουνε

την τυολο!ία της βυ&αντινής έχνης, όου είναι ολ' συνηθισμένη αυτή η σ'νθεση και

λέ!εται #έησις ή ρίμορ%ο" Tίσης $εν εί$ανε (ς η 1υχή του Ορ!κάθ την κρατεί εν

ή$ει νηίου σαρ!αν(μένου ο ά!!ελος ου ετά αάν( αό το νεκρό" .ι αυτό είναι

αρμένο αό τη βυ&αντινή τέχνη, ό(ς "χ" στην .οίμηση της -. ου κρατεί της 1υχή

της σαν βρέ%ος ο 6ριστός" )(ς βλέουμε ο -εοτοκόουλος ολ' εκτιμο'σε αυτά τα


33/129

σ'μβολα της βυ&αντινής τέχνης και τα έβαλε στα έρ!α του, ενώ εμείς τα αίρνουμε σαν

μεμον(μένα ή αλοVκά"

ο ότι ο -εοτοκόουλος είναι ο &(!ρά%ος του 6ριστιανισμο' 'στερα αό την

θρησκεία και την κοσμική αντίλη1η της Rταλίας και το ώς ο ιο με!άλος τεχνίτης της

6ριστιανοσ'νης $οξάστηκε (ς ο ιο σου$αίος τεχνίτης της Tυρώης, μαρτυρεί ότι ο

ολιτισμός μας είναι 6ριστιανικός και ότι την ιο υ1ηλή καλλιέρ!εια μας την έ$(σε

αυτός"

*Περί ουρανίου ιεραρχίας+ , έρ!ον του α!ίου #ιονυσίου του Αεροα!ίτου" Αυτό το

βιβλίο, ου βρέθηκε ανάμεσα σε άλλα, στη Dιβλιοθήκη του -εοτοκόουλου, $είχνει

καθαρά το νε'μα του και την ροσήλ(σή του στον ουρανό»"

*ξί!ει όμω$, πριν περάσουμε στη θέαση μερικών από τα πιο 'νωστά έρ'α του

'ια να ξαναθυμηθούμε την εικαστική πρα'ματικότητα των μορ(ών του, να κάνουμε

μνεία και στον με'άλο ρητικό συ''ρα(έα Rίκο α!αντ!άκη, του οποίου η

μυθιστορηματική αυτοβιο'ρα(ία με τίτλοH F Ανα%ορά στον NκρέκοG, υπαινικτικά

προσδιορί!ει και το δικό μα$ τίτλο στην αποψινή διάλεξη&

8 F Ανα%ορά στον NκρέκοG, το τελευταίο έρ'ο του με'άλου Bλληνα ρητικού

συ''ρα(έα, που άρ"ισε να 'ρά(εται το 46fh, πρόκειται 'ια τον απολο'ισμό του

α'ώνα ενό$ στρατιώτη προ$ τον στρατη'ό τουH «738 στέκουμαι σαν στρατιώτης

μροστά στο στρατη!ό και κάν( την Ανα%ορά μου στον Nκρέκο»" 0ιατί όμω$ επιλέ'ει

τον 0κρέκο 'ια να κάνει την *να(ορά αυτήU F738 !ιατί αυτός είναι &υμ(μένος αό το

ί$ιο κρητικό χώμα με μένα, και καλ'τερα α0 όλους τους α!(νιστές ου &ουν ή ο'

έχουν &ήσει μορεί να με νιώσει" #εν α%ήκε κι αυτός την ί$ια κόκκινη !ραμμή αάν(

στις έτρεςSGKq&

*υτή την κόκκινη ελληνική κρητική 'ραμμή α$ ανι"νεύσουμε κι εμεί$ μέσα

από τα έρ'α που θα δούμε στι$ δια(άνειε$ που ακολουθούν, από τι$ τρει$

αντιπροσωπευτικέ$ περιόδου$ τη$ !ωή$ του&


34/129

+ RεGHοδος 45E3F3: Κρ+τη

Ο ΜυMτικOς


35/129

είτε προ$ το "ρυσοκίτρινο 'ύρω από το εκθαμβωτικό λευκό του τραπε!ομάντιλου&

"ο "GHRτυSο της ΜOδεJας \i0 \ii0 τέμπερα σε ξύλο0 g< 1 Cg,7 εκ ;κλειστό= g< 1 hD εκ

;ανοι"τό=, περ& 4fh6&

*ποτελείται από τρία (ύλλα ;το κεντρικό σταθερό, τα άλλα δύο αρθρωτά=

!ω'ρα(ισμένα και από τι$ δύο πλευρέ$& 2έρει την υπο'ρα(ή 1.5s /9#8R5t9u,

με μαύρα κε(αλαία 'ράμματα 9 !ω'ρά(ο$ αντλώντα$ στοι"εία από βενετσιάνικου$

πίνακε$ και από μανιεριστικά "αρακτικά, τα μετα(ρά!ει με προσωπικού$ όρου$& #ια

από τι$ πιο 'νωστέ$ και πολυσήμαντε$ δημιουρ'ίε$ τη$ πρώιμη$ παρα'ω'ή$ του

)εοτοκόπουλου και έρ'ο που έ"ει προκαλέσει προβληματισμού$ στου$ μελετητέ$& Aο

έρ'ο έκλεινε 'ια να μπορεί να μετα(ερθεί εύκολα και εξυπηρετούσε τι$ ανά'κε$

ιδιωτική$ λατρεία$ στην κατοικία του ιδιοκτήτη του ή στο ταξίδι& *ποδίδεται

ελευθερία και έμ(αση στι$ "ρωματικέ$ αξίε$ και διακρίνεται ο καθαρά F!ω'ρα(ικό$G

"ειρισμό$ του (ωτό$ και του "ρώματο$& Aα θέματα που διαπρα'ματεύεται είναιH 9

)εό$ 3ατήρ και οι 3ρωτόπλαστοι, 9 .υα''ελισμό$, 8 %άπτιση του 1ριστού, 8


36/129

προσκύνηση των ποιμένων, 8 στέψη ενό$ στρατιώτη από τον 1ριστό και τελευταίο,

>ποψη του @ρου$ και τη$ #ονή$ Σινά&

Ο %υαLLελιMτQς 'ουκ1ς ZKLGαNHZει τηJ ]GεNοκGατούMα 6αJαLHα\iii0 *θήνα,

#ουσείο #πενάκη, 4fhDQ4fh


37/129

απεικονί!εται στον τύπο τη$ 9δη'ήτρια$, ενώ την παράσταση συμπληρώνει η μορ(ή

ιπτάμενου 'υμνού α''έλου μέσα σε "ρυσό (όντο που κατευθύνεται προ$ τον ά'ιο,

κρατώντα$ δά(νινο στε(άνι&

, κοHμηMη της -εοτOκου\iX0 το έρ'ο βρίσκεται στην .ρμούπολη, στον ναό τη$

οίμηση$ τη$ )εοτόκου& *υ'οτέμπερα σε ξύλο 7f 1 fE,f εκ&

*πό τα έρ'α που ο 0κρέκο !ω'ρά(ισε πριν (ύ'ει 'ια την 5ταλία είναι το μόνο

που (έρει ολόκληρη την υπο'ρα(ή του ;όνομα και επώνυμο=& Aο μί'μα δυτικών και

ανατολικών στοι"είων που παρατηρεί κανεί$ στην εικόνα, αποτελεί τον καλύτερο

μάρτυρα τόσο 'ια τον εκλεκτικισμό που επικρατούσε στην ρητική τέ"νη του 4hου

αιώνα, όσο και 'ια την εξοικείωση των ντόπιων !ω'ρά(ων και με τι$ δύο παραδόσει$&

υριαρ"εί το ιερό σκήνωμα και εκατέρωθεν απόστολοι και ιεράρ"ε$ που

ψάλλουν την εξόδιο ακολουθία, ενώ 'υναίκε$ θρηνούν& 3άνω από το λείψανο είναι ο

1ριστό$ που παραλαμβάνει την ψυ"ή τη$ μητέρα$ του σε μορ(ή βρέ(ου$&

3εριτρι'υρί!εται από α''έλου$& 3η'ή του θείου (ωτό$, κεντρικά, είναι το ά'ιο


38/129

πνεύμα& #προστά από την νεκρική κλίνη είναι g κηροπή'ια στη βάση των οποίων ο

!ω'ρά(ο$ έβαλε την υπο'ρα(ή του με βυ!αντινά 'ράμματα, 'ε'ονό$ που δεί"νει το

επίπεδο παιδεία$ του !ω'ρά(ου και την τάση να ξε"ωρί!ει από του$ ομότε"νου$ του&

3ριν περάσουμε στη βv περίοδο του )εοτοκόπουλου στην 5ταλία, αξί!ει να

ανα(έρουμε ότι πληρο(ορούμαστε από τα αρ"εία του .λληνικού 5νστιτούτου τη$

%ενετία$ ότι, στη διάρκεια του 4hου αι& έ!ησαν και ερ'άστηκαν στον 1άνδακα διακόσιοι

περίπου !ω'ρά(οι, αριθμό$ εκπληκτικό$ 'ια μια πόλη 4E&DDDQ4h&DDD κατοίκων& @πω$

'ρά(ει ο Rικόλαο$ #& 3απα'ιωτάκη$, στη μελέτη που προανα(έραμε, αν

υπολο'ίσουμε "ονδρικά τον πληθυσμό τη$ πόλη$ σε 4f&DDD κατοίκου$ και τον αριθμό

των !ω'ρά(ων σε gDD και "ωρίσουμε τον αιώνα σε τρει$ 'ενιέ$ ;ένα τρίτο του αι& είναι

μια λο'ική μέση διάρκεια ενερ'ού !ωή$ ενό$ καλλιτέ"νη=, οδη'ούμαστε στο

συμπέρασμα ότι, στη διάρκεια του 4hου αι&, αναλο'ούσε ένα$ !ω'ρά(ο$ σε κάθε 4hh

κατοίκου$ τη$ πόλη$ ;άντρε$, 'υναίκε$ και παιδιά=& αι πάλι η παρα'ω'ή

υπερκάλυπτε την τοπική !ήτηση και στό"ευε και στην εξυπηρέτηση ανα'κών έξω

από την ρήτη& .ξυπηρετούσε δηλαδή ανά'κε$ εξωεκκλησιαστικέ$ και

εξωθρησκευτικέ$, α(ού παράλληλα με τη θρησκευτική !ω'ρα(ική καλλιερ'ούνταν

στην ρήτη και η κοσμική ;προσωπο'ρα(ίε$, ιστορικέ$, μυθολο'ικέ$, συμβολικέ$

παραστάσει$ και άλλα θέματα=& αι (υσικά η κοσμική !ω'ρα(ική ήταν δυτική$

τε"νοτροπία$& 9ι περισσότεροι πάντω$ από του$ ρητικού$ !ω'ρά(ου$ !ω'ρά(ι!αν

FMLLM [O\eMG, ακολουθούσαν δηλ& τη βυ!αντινή παράδοση, εμπλουτί!οντά$ την, άλλοτε

με λι'ότερα και άλλοτε με περισσότερα στοι"εία δυτική$ επιρροή$ και

δημιουρ'ώντα$ έτσι τη θαυμάσια τέ"νη τη$ λε'όμενη$ $GητικQς .SολQς , που

διαμορ(ώθηκε στη διάρκεια του 4hου αι& *ν τα τεκμήρια που έ"ουμε στη διάθεσή μα$

δεν είναι πολλά, αυτό "ωρί$ άλλο ο(είλεται στην κατάκτηση του νησιού από του$

Aούρκου$ που εί"ε ω$ αποτέλεσμα να εξα(ανιστεί ολοκληρωτικά και τελεσίδικα ο

αστικό$ πολιτισμό$, Fσαν μια δεύτερη *τλαντίδα στην άβυσσοGqp&

9 )εοτοκόπουλο$ λοιπόν, ήταν τυπικό$ !ω'ρά(ο$ τη$ επο"ή$ και του τόπου

του, ικανό$, όπω$ αρκετοί ομότε"νοι συμπατριώτε$ του, να !ω'ρα(ί!ει και με τι$ δύο

τε"νοτροπίε$&


39/129

] RεGHοδος 45F34D39: 7ταία

Στη δεύτερη (άση τη$ εξέλιξή$ του ;4f7DQ4hDE=, ορισμένα στοι"εία τη$

βυ!αντινή$ τέ"νη$ ;κυρίω$ η πλαστικότητα των μορ(ών= συνδυά!ονται με μια

αυξημένη αίσθηση του ρυθμού και τη$ κίνηση$qpK& 0ρά(ει ο με'άλο$ ιστορικό$ τη$

τέ"νη$ d& w ZXNlOKe`, στο Wρονικό της έχνηςXYZZ 'ια τον AιντορέττοH «738 Οι με!άλοι

εκείνοι καινοτόμοι έ$(σαν άντοτε ροσοχή στα ουσιαστικά ρά!ματα, χ(ρίς ν0

ανησυχο'ν !ια την τεχνική τελειότητα με τη συνηθισμένη έννοια" 738 -ε(ρο'σε το έρ!ο

του τελει(μένο αν είχε αο$ώσει το όραμα μιας μυθικής σκηνής" ο ροσεχτικό τέλειο%ινίρισμα τον ά%ηνε α$ιά%ορο, μια και $εν εξυηρετο'σε το σκοό του" ο αντίθετο=

ίσ(ς να αοσο'σε την ροσοχή μας αό τα $ραματικά !ε!ονότα της εικόνας" Eτσι,

σταματο'σε στο σημείο όου ίστευε (ς τέλει(σε, κι ά%ηνε τον κόσμο ν0 αορεί"

Καν)νας& τον 1Iο α$:& "εν ρο.%ρησε τ$ς μεθό"ο!ς α!τ)ς όσο )νας ωγράφος

αό την Κρ+τη& ο *ομ+ν$#ος ,εοτο#όο!ος , 738 Tίχε έρθει στη Dενετία αό ένα

αομον(μένο μέρος της !ης, ου $εν είχε ανατ'ξει κανένα νέο εί$ος τέχνης μετά το

5εσαί(να" Hτην ατρί$α του ρέει να είχε εξοικει(θεί με τις α!ιο!ρα%ίες τις

&(!ρα%ισμένες κατά την αρα$οσιακή βυ&αντινή τεχνοτροία= μορ%ές σοβαρές,

άκαμτες και χ(ρίς καμιά ομοιότητα με τη %'ση: 6$α #α$ "εν εί.ε μάθε$ να ε#τ$μά τ$ς

ε$#όνες γ$α το σωστό το!ς σ.ε"ίασμα& "εν ρ+#ε τίοτα το ααρά"ε#το στην τ).νη

το! Τ$ντορ)ττο: Αντίθετα οά της στο$.εία τον γο+τε!σαν& γ$ατί +ταν φαίνετα$

#α$ ο ί"$ος& άνθρωος γεμάτος άθος #α$ ε!σ)ε$α& #α$ σ#όε!ε νJ αφηγηθεί το!ς

θρησ#ε!τ$#ο/ς μ/θο!ς με ν)ο #α$ σ!γ#ον$στ$#ό τρόο: 5ετά τη $ιαμονή του στη

Dενετία ε!καταστάθηκε σ0 ένα μακρινό μέρος της Tυρώης, στο ολέ$ο της Rσανίας,

όου και άλι $εν θα τον εηρέα&αν ο'τε θα τον ενοχλο'σαν οι κριτικοί ου &ητο'σαν

σ(στό και %υσικό σχέ$ιο4 !ιατί και στην Rσανία εξακολουθο'σαν ακόμη να εικρατο'ν

οι ι$έες του 5εσαί(να" [σ(ς έτσι εξη!είται το !ε!ονός ώς η τέχνη του Nκρέκο,

ξεέρασε ακόμη και την τέχνη του ιντορέττο στην τολμηρή της ερι%ρόνηση !ια τα

%υσικά σχήματα και στα συ!κλονιστικά $ραματικά της οράματα»"


40/129

6αιδH Rου αJ1Uει έJα κεGH\Xiii0 \i\0 περ& 4f


41/129

, %κδHKξη "KJ %μROGKJ αRO το &αO\\0 4f6fQ4hDD&

9 )εοτοκόπουλο$ έ"ει δημιουρ'ήσει την εικονο'ρά(ηση ενό$ ευα''ελικού

"ωρίου και συ'"ρόνω$ μία συμβολική απεικόνιση, με "αρακτήρα σύνθετο, στην οποία

'ίνεται υπαινι'μό$ στην αμαρτία και τη λύτρωση, με του$ αμαρτωλού$ στα αριστερά

και του$ λυτρωμένου$ στα δεξιά, του$ οποίου$ "ωρί!ει ο 1ριστό$, με μια

απο(ασιστική "ειρονομία& 9 δια"ωρισμό$ τονί!εται από την παλαδιανή

αρ"ιτεκτονική του βάθου$& #προστά από το τόξο τοποθετείται ο 1ριστό$, ενώ τα δυο

ανά'λυ(α ανάμεσα στου$ κίονε$, αντιστοι"ούν στι$ δύο πλευρέ$ τη$ σύνθεση$& Στο

αριστερό, η εκδίωξη του *δάμ και τη$ .ύα$ από τον 3αράδεισο, απη"εί τη βίαιη

"ειρονομία του 1ριστού, που κρατάει το μαστί'ιο& Aην περίοδο τη$

*ντιμεταρρύθμιση$, ο πίνακα$ απαντάται συ"νά ω$ σύμβολο α'ώνα 'ια τον

εξα'νισμό τη$ καθολική$ εκκλησία$ εναντίον του προτεσταντισμού& 9 0κρέκο

υπο'ρά(ει έξι δια(ορετικέ$ εκδο"έ$ του, δύο κατά την παραμονή του στην 5ταλία και

άλλε$ τέσσερι$ μεταξύ 4hDD και 4h4EqqK& 3ρόκειται 'ια έναν πίνακα με μοναδική

λεπτότητα και ποιότητα, με εκτέλεση συ'κεντρωμένη στο σ"ήμα τη$ και πλούσιο από

δο'ματική άποψη&


42/129

, -εGαRεHα "ου "υNλού\\ii , περ& 4f


43/129

ανδρών, ίσω$ παριστάνουν του$ σκανδαλισμένου$ 2αρισαίου$, που κατά την

ευα''ελική διή'ηση του -ουκά, αρνήθηκαν να πιστέψουν το θαύμα& .ίναι μάλιστα

"αρακτηριστικό ότι όλοι εικονί!ονται με τα μάτια κλειστά, μη θέλοντα$ να δουν το

προ(ανέ$? 8 μορ(ή του νέου στην αριστερή άκρη, που παραδοσιακά θεωρούνταν

αυτοπροσωπο'ρα(ία, απεικονί!ει έναν ευ'ενή τη$ οικο'ένεια$ 2αρνέ!ε, πιθανόν τον

*λεσσάντρο, μετέπειτα τρίτο δούκα τη$ 3άρμα$&

( RεGHοδος: 7σανία

Aο 4f


44/129

Ο


45/129

'νωστέ$ σήμερα, μα!ί με το πρωτότυπο& *υτό$ ο εξαιρετικά με'άλο$ αριθμό$ έρ'ων,

εάν λάβει κανεί$ υπόψη τη σπανιότητα του θέματο$, μπορεί να εξη'ηθεί μόνο από τη

(ήμη που απόκτησε ο πρωτότυπο$ πίνακα$ του αθεδρικού και από την

καταλληλότητα του θέματο$ 'ια τον "ώρο των σκευο(υλακίων&

^RοIη του "ολέδου\\X0 περ& 4f6fQ4hDD, λάδι σε μουσαμά, 4C4,g"4D7,h εκ&, Rέα uόρκη,

~`\ x\jOXWXLKjM^ xkb\kN X{ aOj, Συλλο'ή 8&9& wMp\N\|\O&

8 α(οσίωση του 0κρέκο στην τοπιο'ρα(ία, που αποτελεί μια ακόμη απόδειξη

τη$ μοναδικότητά$ του στο πανόραμα τη$ ισπανική$ !ω'ρα(ική$ τη$ επο"ή$, μπορεί

να εξη'ηθεί με τον συνδυασμό τριών παρα'όντωνH την προσωπική του ροπή προ$ την

απεικόνιση τοπίων, τη 'νώση του 'ια την βενετσιάνικη "αρτο'ρα(ική και την

τοπιο'ρα(ική παράδοση, καθώ$ και την προτίμηση στι$ απόψει$ πόλεων που

"αρακτήρι!ε ορισμένου$ (ίλου$ ή πάτρωνέ$ του& @ταν πέθανε ο καλλιτέ"νη$, στο

ερ'αστήρι του υπήρ"αν τρει$ απόψει$ του Aολέδου& Aο 4hC4, τα τρία έρ'α

εξακολουθούν να βρίσκονται στην κατο"ή του 'ιου του, ο οποίο$ τα κατέ'ραψε


46/129

ανάμεσα στα προσωπικά του α'αθά& .δώ ο 0κρέκο δεν απεικόνισε ολόκληρη την

πόλη, παρά μόνο ένα από τα σημαντικότερα τμήματά τη$& Aόσο η καμπύλη που

σ"ηματί!ει το τοπίο όσο και τα τρία κτίσματα και η τοποθέτησή του$ παρουσιά!ουν

με'άλη πιστότητα, καθώ$ αυτή είναι σε 'ενικέ$ 'ραμμέ$ η θέα τη$ πόλη$ από το

βορρά& :στόσο ο καλλιτέ"νη$ παραποίησε και δια(οροποίησε ορισμένα στοι"εία

προκειμένου να ενισ"ύσει την εκ(ραστικότητα του έρ'ου& Bτσι μεταμόρ(ωσε το

τοπίο του Aολέδου και του έδωσε το σκοτεινό και ακτινοβόλο τη$ επικείμενη$

καται'ίδα$, με συνέπεια η πόλη να αποκτήσει μια 'κρι!όμαυρη και βαθιά θλιμμένη

εικόνα& Στι$ αρ"έ$ του CDου αι& αυτό$ ο πίνακα$ έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στον

"αρακτηρισμό του 0κρέκο ω$ πρωτοQεξπρεσσιονιστή !ω'ρά(ου και εκ(ραστή τη$

ισπανική$ ψυ"ή$&

6GοMKRοLGαNHα του καGδιJ1λιου _`rabaco &iao d` ef`Xbrb\\Xi , περ& 4hDD, Rέα

uόρκη, ~`\ x\jOXWXLKjM^ xkb\kN X{ aOj&

9 ιεροεξεταστή$ παρουσιά!εται να βλέπει το πορτραίτο με τα $ικά μας μάτια


47/129

και, (υσικά, να μην του αρέσει? )α μπορούσε να είναι κι αλλιώ$& 9ι /ομινικανοί,

εκτό$ των άλλων, ήταν άτομα με υψηλή παιδεία και καλλιέρ'εια& nσω$, λοιπόν, εί"ε

το κριτήριο, αλλά έτσι ακριβώ$ ήθελε να τον απεικονίσουν, σαν ένα αρπακτικό που

κυνη'άει αιρετικού$ και προξενεί το (όβο&

Σε σύ'κριση με άλλα έρ'α του /ομήνικου )εοτοκόπουλου το έρ'ο αυτό μπορεί να

περι'ρα(εί ω$ αρκετά ρεαλιστικό όσον α(ορά την απουσία τη$ παραμόρ(ωση$& 8

ανθρωπιά αποκαλύπτεται σε μία παραμόρ(ωση και έρ"εται σε αντίθεση με την

άποψη 'ια τον ανακριτή, ο οποίο$ είναι εντελώ$ άκαρδο$& Bνα$ ορισμένο$ βαθμό$

συμπάθεια$ και ανθρωπιά$, κρύβεται πίσω από τα 'υαλιά του, που είναι

!ω'ρα(ισμένα κάπω$ αδέξια&

, κυGHα με τηJ εGμHJα\\Xii0 D2\53εκ>0 45EE45E?0 λάδι σε μουσαμά, 0λασκώβη, ZLMb[X•

xkb\kNb, Συλλο'ή €jKOLK^[QxMq•\LL&

#οντέλο θεωρείται η \OX^KNM P\ LMb ‚k\pMb, σύντρο(ο$ του 0κρέκο και μητέρα

του 1ορ"έ #ανουέλ& :$ επιβεβαίωση αυτή$ τη$ υπόθεση$, διαβά!εται στο δα"τυλίδι

τη$ 'υναίκα$ το αρ"ικό ελληνικό 'ράμμα του ονόματό$ τη$& .πειδή, όμω$, τέτοιο$


48/129

τρόπο$ ανα'νώριση$ δεν συναντάται σε άλλο έρ'ο του 0κρέκο, οι περισσότεροι

μελετητέ$ ερμηνεύουν αυτό το σημάδι ω$ ανταύ'εια& ατά άλλη άποψη, λι'ότερο

πιθανή, η προσωπο'ρα(ία θα μπορούσε να απεικονί!ει την πρι'κίπισσα ‚MjMLK^M

xKe`M\LM, θυ'ατέρα του 2ιλίππου %’ ή άλλη κυρία τη$ βασιλική$ οικο'ένεια$qqpKKK&

, ταNQ του κOμη ΟGLκ1θ\\i\0 EhDqghD εκ& 4f7hQ4f77, Aολέδο, Rαό$ του €M^jX ~XNƒ&

9 πιο διάσημο$ πίνακα$ του 0κρέκο, που (ιλοτε"νήθηκε ανάμεσα στο 4f7h και

το 4f77, αναπαριστά μια παλαιά παράδοση του Aολέδου, ένα θαύμα που έλαβε "ώρα

κατά τη μεσαιωνική επο"ή, το 4g4C και η (ήμη του δεν εί"ε κατα(έρει να ξεπεράσει

τα όρια τη$ περιο"ή$& ατά την κηδεία του ZX^„MLX …kK„ P\ ~XL\PX, κόμη του 9ρ'κάθ,

κατήλθαν από τον ουρανό ο >'ιο$ Στέ(ανο$ και ο >'ιο$ *υ'ουστίνο$, 'ια να τον

θάψουν με τα ίδια του$ τα "έρια, ω$ δεί'μα ανα'νώριση$ τη$ ταπεινότητα$ του, τη$

α(οσίωση$ του στου$ α'ίου$ και των (ιλανθρωπικών του έρ'ων& Aο σημαντικότερο

από αυτά ήταν ότι το 4g4C εί"ε ε'καταστήσει στο υψηλότερο μέρο$ τη$ πόλη$ την

κοινότητα του τά'ματο$ του *'ίου *υ'ουστίνου, που διέμενε σε ένα ανθυ'ιεινό


49/129

μέρο$ στι$ ό"θε$ του Aά'ου& 8 α(ή'ηση ορ'ανώνεται σε δύο τμήματα& Στο κάτω

τμήμα, ο >'ιο$ *υ'ουστίνο$ και ο >'ιο$ Στέ(ανο$ κρατούν τον iX^ ZX^„MLX μπροστά

σε μια σειρά πρόσωπα του Aολέδου, που είναι μάρτυρε$ του θαύματο$& Στο ημικύκλιο

του άνω μέρου$ αναπαρίσταται η ατομική κρίση τη$ ψυ"ή$ του κόμη 9ρ'κάθ, που

εικονί!εται με τη μορ(ή μικρή$ νε(έλη$ την οποία κρατά ένα$ ά''ελο$& Στο έρ'ο

συνυπάρ"ουν δύο περιβάλλοντα, από τα οποία εξά'ουμε πληρο(ορίε$ 'ια τι$ δύο

σημαντικέ$ πτυ"έ$ του 0κρέκοH ω$ !ω'ρά(ου σκηνών λατρεία$, σε έναν υπερ(υσικό

κόσμο και ω$ !ω'ρά(ου τη$ καθημερινή$ πρα'ματικότητα$, που διακρίνεται στα

υπέρο"α πορτραίτα του κάτω τμήματο$& Bνα παιδί με έναν αναμμένο δαυλό είναι

"ωρί$ αμ(ιβολία ο 'ιο$ του 1όρ"ε #ανουέλ, με ένα "αρτί που ανα'ρά(εται η

"ρονολο'ία τη$ 'έννησή$ του, 4f7


50/129

3αρ’ όλο που αρκετοί ερευνητέ$ έ"ουν ταυτίσει αυτόν τον άνδρα με τον ίδιο το

)εοτοκόπουλο, ωστόσο δεν έ"ουν σωθεί τεκμηριωμένε$ εικόνε$ του καλλιτέ"νη&

9μοιότητε$ μεταξύ αυτού του άνδρα και τη$ προσωπο'ρα(ία$ του 1όρ"ε #ανουέλ,

'ιου του !ω'ρά(ου, δεί"νουν πω$ θα μπορούσε να είναι επίση$ ένα$ Bλληνα$

συ''ενή$ που έμενε σπίτι του& 9 με'άλο$ άσπρο$ 'ιακά$ που πλαισιώνει το

ρυτιδωμένο μέτωπο είναι "αρακτηριστικό τη$ ισπανική$ ενδυμασία$ κατά τα τέλη του

4hου αι&, όταν ψη(ίστηκαν νόμοι 'ια τον περιορισμό τη$ υπερβολική$ πολυτέλεια$ στο

ντύσιμο& Aο σκοτεινό (όντο και ο σκούρο$ επενδύτη$, συντελούν στην λιτή,

εσωστρε(ή διάθεση του πίνακα&

8 τελευταία δια(άνεια, υρίε$ και ύριοι, αποτελεί τη δική μα$ συμβολή στο

Bτο$ 0κρέκο, α(ού αποτελεί τη σημερινή πρώτη σελίδα τη$ ανα!ήτηση$ των εικόνων

στο Z††Z‡d, που τι$ δύο πρώτε$ θέσει$ κατέ"ει η πρόσκληση στην αποψινή δική μα$

εκδήλωση?

Aη σημαντικότητα αυτή$ τη$ πρωτιά$ με αριθμού$ την αντιλη(θήκατε στην


51/129

αρ"ή τη$ αποψινή$ μα$ ομιλία$&

8 σπουδαιότητά τη$ όμω$ έ'κειται σε κάτι ακόμα πιο καίριοH στη δυναμική που

έ"ουν οι μικρέ$ εστίε$ πολιτισμού στην επο"ή τη$ πα'κοσμιοποίηση$ που όλα τα

ισοπεδώνει και όλα τα εκμηδενί!ει& αι αυτή η δυναμική είναι που κάνει το /ομήνικο

)εοτοκόπουλο, τον ρητικό, τον Bλληνα, EDD "ρόνια μετά το θάνατό του να μα$

(έρνει κοντά, εδώ στο μικρό ναό τη$ 3ανα'ούλα$ του #πανάτου&

Σα$ ευ"αριστώ?


52/129


53/129

‡XW\OM&

xxv ta u^`qi" αυτότητα και 5εταμόρ%(ση" ό"" , σελ& g4g και σελ&Egg QEgE, στο λήμμα του Xb\ aLpMO\„

‡XW\OM&

xxvi ta u^`qi" αυτότητα και 5εταμόρ%(ση, ό"" , σελ& 4h7 και σελ& 4


54/129

43>2349

$Ο. (Ρ+A+.

"ο μουMικO RεGιU1λλοJ του -εοτοκORουλου0 μεταξύ

$GQτης και ]εJετHας0 εMτι1ZοJτας MτοJ $GητικO ΜουMικO

και #εGKμέJο GαLκHMκο 'εοJταGHτη

YRεG> 454FRεG> 45E2;

Œ 9 ομιλητή$ δεν παρέδωσε το κείμενό του 'ια δημοσίευση& 9ι ενδια(ερόμενοι

ανα'νώστε$ μπορούν να το βρουν κάνοντα$ κλικ στην ακόλουθη διεύθυνση από το

κανάλι μα$ στο _Xk~kl\H `jjWbHtt•••&|Xkjkl\&eXNt•Mje`pŽJ†


55/129


56/129

44>2349

6GKτοRGεMUύτεGος 'ιο$ Σπυρίδων, όπω$ όλοι 'νωρί!ουμε, ήταν ο .πίσκοπο$

Aριμυθούντο$ τη$ ύπρου που έλαβε μέρο$ στην εν Rικαία *v 9ικουμενική Σύνοδο

και εί"ε ενερ'ό ρόλο, που αν και α'ράμματο$ απέδειξε περίτρανα το μυστήριο τη$

*'ία$ Aριάδο$ με ένα κεραμίδι αναλύοντα$ τα στοι"εία του, τη (ωτιά, το νερό και

τον πηλό, δεί"νοντα$ ότι τα τρία στοι"εία είναι ταυτό"ρονα ένα& .ν !ωή ακόμη

έκανε πολλά θαύματα και η (ήμη του δεν άρ'ησε να 'ίνει 'νωστή παντού& Aο έτο$

gE7 στι$ 4C /εκεμβρίου παρέδωσε την α'ία ψυ"ή του στο δικαιοκρίτη )εό σε ηλικία


57/129

και το παρέδωσε στην ερκυραVκή κοινότητα& 9 -ουκά$ και ο 2ίλιππο$ πήραν τον

>'ιο Σπυρίδωνα, τον οποίο έδωσαν ω$ προίκα στην κόρη του 2ιλίππου *σημίνα, η

οποία παντρεύτηκε τον Σταματέλλο %ούλ'αρη το έτο$ 4fCD& *πό τότε έω$ και το

46Cf το λείψανο του *'ίου Σπυρίδωνο$ ανήκε στην οικο'ένεια %ούλ'αρη&

3ριν την κατασκευή του σημερινού ναού, το ιερό σκήνωμα τοποθετήθηκε

'ια λί'ο στον ναό των Aαξιαρ"ών στο αμπιέλο& Στον ναό επ’ ονόματι του *'ίου,

που έκτισε ο Σταματέλλο$ %ούλ'αρη$ στην περιο"ή του Σαν sόκκου, ο οποίο$ με

το κτίσιμο των τει"ών τη$ πόλη$ κατεδα(ίσθηκε, στη συνέ"εια τοποθετήθηκε

προσωρινά στον ναό του *'ίου Rικολάου στη 0αρίτσα έω$ το 4f7E, που

ε'καινιάστηκε ο νέο$ με'αλοπρεπή$ ναό$&

Ο &+Ο. "Ο) +(#Ο) .6)Ρ#

Aο έτο$ 4f


58/129

έ(εραν από την 3άρο και είναι έρ'ο του *ρ"ιτέκτονα #& #άουερ& 9ι εικόνε$ που

το κοσμούν είναι έρ'ο του άριστου ερκυραίου καλλιτέ"νη Σπυρίδωνα

3ροσαλέντη ;47gDQ47


59/129

ύπρου και να εξαπλώνεται στα πέρατα τη$ οικουμένη$& *λλά και μετά τον

θάνατό του "ιλιάδε$ θαύματα επιτελούνται μέ"ρι και σήμερα, όμω$ κάποια είναι

πολύ με'άλα και έ"ουν μείνει στην τοπική εκκλησιαστική ιστορία ανεξάντλητα

μέσα στον "ρόνο, διότι δεν α(ορούσαν σ’ ένα ή δύο ανθρώπου$, αλλά πρόκειται

περί ολόκληρη$ διάσωση$ τη$ νήσου των 2αιάκων από βέβαιο κίνδυνο, είτε

θανατη(όρε$ ασθένειε$ ήταν αυτέ$, είτε επιδρομέ$ αλλο(ύλων, είτε πείνα$ κ&ά&

Aέσσερα, λοιπόν, από τα αναρίθμητα θαύματα που με την

θαυματουρ'ική επέμβαση του προστάτη και πολιού"ου μα$ 'ιορτά!ουμε και τα

ενθυμούμαστε, 'ια να ευ"αριστήσουμε τον ά'ιο και να τον ικετεύσουμε να μα$

προστατεύει και να μα$ προ(υλάσσει από κάθε επιβουλή του ε"θρού& Aο θείο

σκήνωμα λιτανεύεται τέσσερι$ (ορέ$ τον "ρόνο& )α σα$ παρουσιάσω την κάθε μία

λιτανεία ξε"ωριστά ό"ι με την "ρονολο'ική σειρά που καθιερώθηκαν αλλά με την

ημερολο'ιακή σειρά όπω$ τελούνται&

3ρώτη λιτανεία στη σειρά του έτου$ είναι η -ιτανεία των %αIων και

είναι η με'αλύτερη σε διάρκεια από όλε$ τι$ άλλε$&

Aο 4hgD με θαυματουρ'ική επέμβαση του *'ίου Σπυρίδωνο$ σώθηκε η

έρκυρα από τη θανατη(όρα νόσο πανώλη& 8 (οβερή αυτή ασθένεια ξεκίνησε τον

9κτώβριο του 4hC6 στην έρκυρα, που μετα(έρθηκε με ένα πλοίο από την 5ταλία&

Aην επο"ή εκείνη έπληττε την 5ταλία και όλα τα 5όνια Rησιά& Aα 1ριστού'εννα του

4hC6 εντοπίστηκαν λί'α κρούσματα και όσο ο καιρό$ περνούσε τόσο αυτά

πολλαπλασιά!ονταν&

3αρά τα μέτρα που εί"αν λάβει οι υ'ειονομικέ$ αρ"έ$, η νόσο$

εξαπλωνόταν και όλο περισσότεροι άνθρωποι πέθαιναν& 9ι ερκυραίοι στην

από'νωσή του$ από αυτή την συμ(ορά κατέ(υ'αν πού αλλούU Στι$ πρεσβείε$ του

*'ίου Σπυρίδωνο$ και πρά'ματι ο ά'ιο$ του )εού δεν έμεινε ασυ'κίνητο$ από τι$

ικεσίε$ των ανθρώπων και, λί'ε$ μέρε$ πριν το 3άσ"α, πολλοί ασθενεί$ τον

έβλεπαν στον ύπνο του$ να του$ ευλο'εί και να του$ "αρί!ει την υ'εία&

.πίση$ οι νυ"τερινοί σκοποί του 3αλαιού 2ρουρίου έβλεπαν την νύ"τα

ένα υπερκόσμιο (ω$ να αιωρείται πάνω από τον ναό του α'ίου& Σι'άQσι'ά τα

κρούσματα ελαττώθηκαν μέ"ρι που έπαυσαν οριστικά την ημέρα των %αIων του


60/129

4hgD& 9ι ερκυραίοι απέδωσαν τη διάσωση του$ σε θαύμα του α'ίου και

καθιέρωσαν από τότε την ημέρα αυτή να λιτανεύεται το ιερό λείψανο&

1αρακτηριστικό αυτή$ τη$ λιτανεία$ είναι η στι'μή που η πομπή (τάνει εκεί που

ήταν κάποτε ο ναό$ του α'ίου *θανασίου και ο #ητροπολίτη$ αναπέμπει

ευ"αριστία& 8 λάρνακα με τον ά'ιο είναι στραμμένη προ$ την νότια έρκυρα, διότι

εκεί εί"αν πλη'εί πολύ περισσότερο από την υπόλοιπη έρκυρα ιδιαίτερα το "ωριό

#αραθιά$&

Σε αυτή την περι(ορά λαμβάνουν μέρο$ όλε$ οι 2ιλαρμονικέ$ του νησιού

είκοσι δύο ;CC= τον αριθμό& Aο ιερό σκήνωμα, μετά την περι(ορά, τοποθετείται

αμέσω$ στην λάρνακα&

3ριν από κάθε λιτάνευση, εκτό$

ΑΛΗΘΩΣ 9 θεματικές διαλέξεις 2014-15

Documents

Transcript of ΑΛΗΘΩΣ 9 θεματικές διαλέξεις 2014-15