Oικοτριβέςπαραγωγική ανασυγκρότηση Ιούνιος 2013 τ 6για τις ανάγκες

των πολλών

Η ανατροπή του laquoυπάρχοντοςraquo συνεπά-γεται αναπόδραστα τη σκιαγράφηση του μέλλοντος την πραγματική κίνηση στο παρόν που μορφοποιεί το αύριο Όσοι και όσες βρίσκονται σήμερα laquoστο δρόμοraquo για τη ανατροπή των αστικών μνημονιακών πολιτικών λιτότητας αντιμετωπίζουν ευ-θέως την πρόκληση και το καθήκον δια-μόρφωσης των χαρακτηριστικών και των κριτηρίων της laquoδιεξόδουraquo

Στην περίοδο της καπιταλιστικής κρίσης καθώς μεγάλα τμήματα της κοινωνίας βυθί-ζονται στην εξαθλίωση οι μηχανισμοί συ-ναίνεσης καταρρέουν και οι laquoβεβαιότητεςraquo και ισορροπίες του παρελθόντος αίρονται

συζητώντας για το αύριοτης με άξονες τις κοινωνικές ανάγκες την προστασία του περιβάλλοντος την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής τη διεύρυνση της δημοκρατίας στην ίδια την παραγωγή και στην οικονομία και σε όλες τις εκφάνσεις του κοινωνικού και του πολιτικού

Από τη σκοπιά μας δεν φιλοδοξούμε να παρουσιάσουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα των προσεγγίσεων που απαντώνται σήμερα στο σχετικό διάλογο στην Αριστερά και στο κίνημα ndash κάτι τέτοιο θα ήταν εξάλλου αδύ-νατο Επιδιώκουμε να αναδείξουμε πτυχές των ζητημάτων που τίθενται να παρουσιά-σουμε κατευθύνσεις ανοιχτά ζητήματα και προβληματισμούς

Ανοίγουμε το διάλογο για ζητήματα και όρους ιδεολογικά φορτισμένους που απα-σχολούν σήμερα το κίνημα και την αριστε-ρά όπως ανάπτυξη αειφορία επάρκεια αυτάρκεια σχεδιασμός αποκέντρωση συ-νεργατισμός σύνδεση τοπικού με παγκό-σμιο ολιστική προσέγγιση κοινωνικός-οι-κολογικός μετασχηματισμός κα Έννοιες που επανακαθορίζονται σε κάθε ιστορική συγκυρία από τα δρώντα υποκείμενα από τους στόχους και τις ανάγκες τους

Σε κάθε περίπτωση ένα πολιτικό σχέδιο της ριζοσπαστικής αριστεράς δεν μπορεί

Η δε laquoεπιστροφή στο παρελθόνraquo είναι ανέ-φικτη εξάλλου ο ίδιος ο δρόμος της laquoανά-πτυξηςraquo που ακολουθήθηκε εμπεριείχε τον προορισμό που δραματικά βιώνουμε

Σε αυτό το τεύχος επιχειρούμε να συμ-βάλλουμε από τη σκοπιά μας στο διάλογο για τις αρχές τους στόχους τα μέσα και τα κοινωνικά υποκείμενα μιας διαδικασίας πα-ραγωγικής-οικονομικής ανασυγκρότησης που θα θέτει ως προτεραιότητα την ικανο-ποίηση των συλλογικών αναγκών

Πέρα από επιθετικούς προσδιορισμούς που τείνουν συχνά να εξωραΐσουν το περιεχό-μενο της υπαρκτής laquoανάπτυξηςraquo απαιτείται η ριζική επανανοηματοδότηση του πυρήνα συνέχεια στη σελ 2

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

Συντακτική ομάδα Γιώργος Βελεγράκης Κώστας Ζαχαριάδης

Ιωάννα Θεοδοσίου Χάρης Κωνσταντάτος Γιάννης Μάργαρης Σίσ-

συ Πετράκου Ινώ Σιώζιου Δήμητρα Σπαθαρίδου Γιώργος Τσου-

ράκης Δημήτρης Τσούχλης Αλέξης Χαρίτσης Τάσος Χοβαρδάς

Πέτρος Ψαρρέας

Σχεδιασμός σελιδοποίηση Μυρτώ Μπολώτα

3 περιβαλλοντισμός και laquoΚομμούνα της Ταξίμraquo 4 χαζεύοντας το πύρινο μέτωπο 5 laquoκαλαφατίσματαraquo δασικής πολι-

τικής 6 ο Ασωπός να ξαναγίνει ποτάμι 7 Καϊάφας amp Κυπαρισσιακός κόλπος 8 συνελεύσεις Alter Summit Αθήνας

9-16 ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ για τις ανάγκες των πολλών - ποιος έφαγε την πίτα της ανάπτυξης - κυ-

βέρνηση της αριστεράς - για την ανασυγκρότηση της περιφέρειας - πρωτογενής τομέας - ΑΠΕ για την οικολογία

οικονομία - μεθολογικά της παραγωγικής αναδιάρθρωσης - κίνημα ανασυγκρότησης - πράσινος μετασχηματισμός

τώρα 17 διάσωση των Λουτρών Ελευθερών 18 διαχείριση απορριμμάτων με ΣΔΙΤ 19 διαδημοτική συνεργασία

τοπικές εταιρειες πολυμετοχικής βάσης 20 νησιωτικοί μεταναστατευτικοί σταθμοί για τα πουλιά 21 διάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο 22-23 λεξιλόγια της οικονομίας 24 είδαμε

περιεχόμεναμηνιαίο ένθετο στην laquoΑυγήraquo της Κυριακής

Αναμένουμε σχόλια προτάσεις και άρθρα

στο email oikotrivesgmailcom

Πηγές σχολιασμός και επιπλέον κείμενα στο blog

oikotriveswordpresscom

02

Υπάρχει ένα αγγλικό ρητό που λέει laquoπες στο κοινό κάτι που γνωρίζει ήδη και θα σε ευχαριστήσει για αυτόmiddot πες του όμως κάτι καινούργιο και θα σε μισήσειraquo Αυτό το ρη-τό σκεφτόμουν καθώς έφευγα από την ομι-λία της Ναόμι Κλάιν στο αντιεξουσιαστικό φεστιβάλ του B-fest στην Αθήνα πριν από περίπου ένα μήνα Ένα πλήθος από μουρ-μουρητά περπατούσε δίπλα μου φεύγοντας από το κατάμεστο προαύλιο αντιδρώντας όχι για τη δίωρη ίσως και τρίωρη ομιλία αλλά για το θέμα της Η Ναόμι Κλάιν δεν αναφέρθηκε όπως αναμενόταν από ένα μεγάλο μέρος των παρευρισκόμενων στο δόγμα του σοκ και το πώς εφαρμόζεται στην Ελλάδα αλλά στη σχέση της κλιματικής αλ-λαγής με τον καπιταλισμό και τη δημόσια συμμετοχική διαχείριση και τον εργατικό έλεγχο ως τη μόνη διέξοδο από την κλι-ματική κρίση Η ομιλία της όμως καταχω-ρήθηκε ως ανεπίκαιρη για τα προβλήμα-τα της Ελλάδας από τους συντρόφους που βρέθηκαν στο B-fest Η κλιματική αλλαγή λέγανε τα μουρμουρητά είναι ζήτημα που απασχολεί τους δυτικούς αστούς όσους έχουν λύσει το βιοποριστικό τους πρόβλη-μα και ασχολούνται με τα συναφή με ΜΚΟ θέματα δεν έχει αντίκρισμα σε μια χώρα που βάλλεται από ιδιωτικοποιήσεις την κατάργηση των εργασιακών δικαιωμάτων και την αυξανόμενη φτώχεια

Η αποτυχία αριστερής πρότασης ήκαι κινηματικών διεκδικήσεων για τον περιο-ρισμό της αύξησης της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας και η αδυναμία κατανόησης της δυναμικής που θα μπορούσε να πάρει η αδιαμφισβήτητη διασύνδεση του καπι-

ταλισμού και κλιματικής αλλαγής είναι δεδομένη Ακόμα και όταν συζητάμε για το μέλλον που διεκδικούμε η αναφορά στην κλιματική αλλαγή είναι ανύπαρκτη παρο-λο που οδηγούμε με σιγουριά τον πλανήτη προς συνθήκες αντίξοες για τη διατήρηση της ζωής για την πλειοψηφία των έμβιων όντων συμπεριλαμβανομένου και του εί-δους μας Αναγνωρίζω πως όταν ξεκινώ να μιλώ ή να γράφω για τις επιπτώσεις της (ανθρωπογενούς) κλιματικής αλλαγής και για την άμεση αναγκαιότητα περιορισμού της κατηγορούμαι ευθέως για κινδυνολο-γίαmiddot πώς αναφέρομαι σε κάτι μακρινό σε κάτι που αφορά μόνο το Μπαγκλαντές και το Τουβαλού ή σε θεωρίες συνομωσίας για μυστικά κέντρα εξουσίας που δημιούργησαν το μύθο της κλιματικής αλλαγής για να κερ-δοφορήσουν (λες και περίμεναν αυτό)

Σίγουρα η κινδυνολογία δεν μπορεί και δεν πρέπει να αποτελέσει το κύριο επιχεί-ρημα για τα κοινωνικά κινήματα που συν-δέουν τον καπιταλισμό με την κλιματική αλλαγή με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που τα

κινήματα νερού δεν χρειάζονται ως επι-χείρημα τη λειψυδρία και το φόβο της δι-ακοπής της παροχής νερού για τον αγώνα ενάντια στην ιδιωτικοποίησή του Η κλι-ματική αλλαγή είναι πρωτίστως ένα πολι-τικό πρόβλημα το οποίο σχετίζεται άμεσα με την ανισοκατανομή του πλούτου την κοινωνική δικαιοσύνη και με τις τρέχουσες δομές παραγωγής και κατανάλωσης σε μια καπιταλιστική οικονομία Ο καπιταλισμός όχι μόνο δε λαμβάνει υπόψη του το πεπε-ρασμένο των φυσικών πόρων και τις επι-πτώσεις από την υπερεκμετάλλευσή τους αλλά κερδοφορεί και απrsquo αυτό μέσα από τη δημιουργία νέων αγορών όπως συμβαίνει και με τον άνθρακα

Γιατί λοιπόν η κλιματική αλλαγή πρέπει να είναι στην ατζέντα των κοινωνικών κι-νημάτων και ειδικά τώρα Επειδή ουσιαστι-κά μόνο η αριστερά μπορεί να απαντήσει στην κλιματική κρίση και να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες ζωής σε αυτόν τον πλανήτη (ζωής και όχι επιβίωσης) μέσα από αγώνες της για την κοινωνική δικαιοσύνη

και ενάντια στην ανισοκατανομή του πλούτου και την οικονομία της αγοράς Μια αριστε-ρή πολιτική που δεν συνδέεται με δημόσιες (φευ) εξορύξεις υδρογονάνθρακων και δεν θυσιάζει τοπικές κοινωνίες για την παροχή ενέργειας αλλά προσβλέπει στη δημοκρατι-κοποίηση της ενέργειας και τη δημιουργία ενός εναλλακτικού μοντέλου οργάνωσης που θα είναι επικριτικό στο υπάρχον σύ-στημα παραγωγής και διανομής

Τα μουρμουρητά που αναφέρονται σε επί-καιρους και μη αγώνες χτίζουν μια ιεραρχία η οποία έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργεί διαχωριστικές γραμμές αντί να συνδέει τις παθογένειες του καπιταλιστικού συστήμα-τος και να δυναμώνει τα επιχειρήματά μας για την ανατροπή Άλλωστε ας μην ξεχνάμε πως πριν από δύο χρόνια δεν φανταζόμα-σταν πως σε κάθε γωνιά της Ελλάδας θα φωνάζαμε όλοι μαζί laquoθέλουμε τα δάση τη γη και το νερό και όχι ένα τάφο φτιαγμέ-νο από χρυσόraquo

ΔΣ

το σχόλιο του μήνα

παρά να επιχειρήσει τη ριζική επανανοη-ματοδότηση των εννοιών και των εκφρά-σεων που χρησιμοποιεί ώστε να μη φα-ντάζει απλά ένα αντεστραμμένο είδωλο του κυρίαρχου λόγου αλλά να ανταποκρίνεται στις πολιτικές και ταξικές προτεραιότητες της πολιτικής της παρέμβασης Παραδοχές του κυρίαρχου λόγου λχ laquoδεν παράγουμε τίποταraquo laquoνα βγούμε από την κρίση με την

εκμετάλλευση των εγχώριων πόρωνraquo laquoνα επιδιώξουμε την ανταγωνιστικότητα και τον εξαγωγικό χαρακτήραraquo κά δεν μπο-ρούν απλά να αναπαράγονται και να λαμ-βάνονται ως δεδομένες

Και βέβαια αναγκαίο κριτήριο και συν-θήκη για το οποιοδήποτε χειραφετητικό σχέδιο ανασυγκρότησης αποτελεί η συνάρ-θρωση των στόχων και του περιεχομένου

του με το ίδιο το ιστορικό κοινωνικό μπλοκ που θα πάρει την ευθύνη να το σχεδιάσει και να το υλοποιήσει Η κατεύθυνση και οι επιλογές για την ανασυγκρότηση της οικο-νομίας δεν είναι δυνατό να διαμορφώνο-νται laquoεπιτελικάraquo σε συνθήκες (κομματικού ή κυβερνητικού) εργαστηρίου αλλά από την ίδια την κοινωνία και με βάση τις εκ-φρασμένες ανάγκες της Το ερώτημα laquoαπό

ποιους και προς όφελος ποιώνraquo προσεγ-γίζεται μόνο μέσα από τη διεύρυνση της δημοκρατίας την άμεση συμμετοχή νέες μορφές κοινωνικού και εργατικού ελέγχου συνελεύσεις συλλογικούς (αντι)θεσμούς σε αποκεντρωμένο περιφερειακό αλλά και διεθνές επίπεδο

Η συντακτική ομάδα

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 03

Υποστηρίζεται από ερευνητές ότι η πε-ριβαλλοντική πολιτική αφορά περισσότερο την κοινωνία και λιγότερο το περιβάλλον διότι πάνω απrsquo όλα διαμορφώνει την κοι-νωνία Συνεκδοχικά η συλλογική δράση που εστιάζει στην περιβαλλοντική προ-στασία δεν είναι αμιγώς περιβαλλοντική Συμπεριλαμβάνει και ευρύτερα αιτήματα αναδιαμόρφωσης της κοινωνίας Γιrsquo αυτό και προκρίνουν τον όρο laquoδιαπεριβαλλοντι-κήraquo συλλογική δράση την οποία ορίζουν ως δράση η οποία υπερβαίνει το στενό καθο-ρισμό του όρου laquoπεριβάλλονraquo καθιστώντας την μrsquo αυτόν τον τρόπο μια δράση πολυ-διάστατη Η αναλυτική δύναμη αυτού του όρου γίνεται εμφανής σε περιπτώσεις κινη-μάτων όπως αυτό της Ταξίμ αφού η έννοια του laquoδιαπεριβαλλοντισμούraquo όπως έχει ανα-λυθεί παραπάνω απαντά με τον πιο σαφή τρόπο στην απορία που είχε πολύς κόσμος τις πρώτες μέρες της τουρκικής εξέγερσης ο οποίος αναρωτιότανε πώς είναι δυνατόν το ξερίζωμα δυο δέντρων να πυροδοτήσει μια τέτοια δυναμική

laquoΔεν πρόκειται πια για δυο δέντραraquo μου είπε ένας φίλος προχθές στην Ταξίμ Δεν επρόκειτο ποτέ μόνο για δυο δέντρα θα συ-μπλήρωνα εγώ Εδώ και δεκαετίες τα κι-νήματα που υπάρχουν σrsquo όλη τη χώρα με αφορμή περιβαλλοντικά ζητήματα δεν εξα-ντλούν τη δράση τους σε στενά περιβαλλο-ντικά επίδικα Αντιθέτως θέτουν ευρύτερα ζητήματα δημοκρατίας άσκησης πολιτικής ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κοινωνικής χειραφέτησης Αυτά τα κινήματα είναι πά-ρα πολλά και σε πάρα πολλές περιοχές της χώρας Η εξέγερση της Ταξίμ αποτελεί τη συνάντηση και την έκβαση της ύπαρξης όλων αυτών των κινημάτων τα οποία είναι ορατά παρόλη την καταστολή τους εδώ και τέσσερις περίπου δεκαετίες

Μερικά παραδείγματα τέτοιων κινητο-ποιήσεων είναι η υπόθεση του πυρηνικού εργοστασίου στο Akkuyu μία περιοχή στα παράλια της Τουρκίας η οποία ξεσήκωσε πλήθος αντιδράσεων στο εσωτερικό της χώρας το 1976 αλλά δυνάμωσε ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 Η σθεναρή αντίδραση των κατοίκων οδή-γησε την κυβέρνηση στη διεξαγωγή δη-μοψηφίσματος το 1999 το αποτέλεσμα του οποίου ήταν η απόρριψη της κατασκευής του εργοστασίου με 84 Ωστόσο παρά τη συντριπτική πλειοψηφία ενάντια στο εργο-στάσιο η σημερινή κυβέρνηση υπέγραψε το 2010 μνημόνιο συνεργασίας με τη ρωσική κυβέρνηση για την κατασκευή του Ο αγώ-

νας από την πλευρά των κατοίκων ενάντια σrsquo αυτή την απόφαση συνεχίζεται

Μια δεύτερη περίπτωση είναι η κινητοποί-ηση ενάντια στις laquoκατεδαφίσεις του Πέραraquo στη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 στην πρώτη δηλαδή απόπειρα αναμόρφωσης της περιοχής Beyoğlu στην οποία ανήκει και η πλατεία Ταξίμ Το κίνημα αυτό δεν ήταν τόσο ευρύ όσο αυτό του Akkuyu έμεινε όμως στην ιστορία ως ένα κίνημα το οποίο εστίαζε στην προστασία του περιβάλλοντος και ιδιαίτερα της πολιτισμικής κληρονομίας της περιοχής μιας και τα κτίρια που κατεδα-φίστηκαν προκειμένου να κατασκευαστούν οι μεγάλες οδικές αρτηρίες που οδηγούν στην πλατεία είχαν χαρακτηριστεί διατη-ρητέα Παρόμοια είναι και η κινητοποίηση ενάντια στην κατασκευή της laquoΤρίτης Γέφυ-ραςraquo του Βοσπόρου η οποία γεννήθηκε το 1998 από τους κατοίκους της περιοχής του Αρναβούτκιοϊ (Arnavutkoumly) Η κίνηση αυτή αφορά όχι μόνο την περιβαλλοντική κατα-στροφή των περιοχών όπου θα τοποθετη-θούν οι πυλώνες της γέφυρας αλλά θέτει και ζητήματα πολιτισμικής κληρονομιάς μιας και οι όχθες του Βοσπόρου έχουν χα-ρακτηριστεί ως προστατευόμενη περιοχή πολιτισμικής κληρονομιάς από διεθνείς ορ-γανισμούς όπως η UNESCO αλλά και ευ-ρύτερα ζητήματα δημοκρατίας και ανθρω-πίνων δικαιωμάτων στη βάση του ποιος έχει δικαίωμα να αποφασίσει για ένα έργο υποδομής το οποίο θα αλλάξει δραστικά τη ζωή των κατοίκων σε μια περιοχή

Τα ίδια ζητήματα θέτουν και οι κάτοικοι των περιοχών της Νοτιοανατολικής Τουρ-κίας στην οποία ένα τεράστιο έργο κατα-σκευής υδροηλεκτρικών φραγμάτων το Gap Projesi είναι η αιτία για την εκκένωση ολόκληρων χωριών την καταστροφή δα-σών και τη βύθιση σημαντικών αρχαιολο-γικών χώρων Παρόμοια περίπτωση που μας θυμίζει πολύ τις Σκουριές αποτελεί και η περιοχή της Περγάμου όπου οι κάτοικοι αντιδρούν στη λειτουργία ορυχείου χρυσού και την καταστροφή του περιβάλλοντος και ειδικά του υδροφόρου ορίζοντα εξαιτίας της χρήσης κυανίου που χρησιμοποιείται για την εξόρυξη του μετάλλου

Όλες οι παραπάνω συλλογικές δράσεις δεν μένουν στο στενό περιβαλλοντικό κα-θορισμό του ζητήματος Θέτουν ευρύτερα ζητήματα τα οποία αφορούν στην οικονομι-κή ανάπτυξη της χώρας στον εκδημοκρα-τισμό της στην καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτωνμ όπως αυτή γίνεται αντιλη-πτή μέσα από το βίαιο απεντοπισμό τους

στην laquoΚομμούνα της Ταξίμraquo

από τον τόπο τους καθώς και ζητήματα που αφορούν στο σεβασμό της ιστορίας και της πολιτισμικής κληρονομιάς των περιοχών που πλήττονται από τέτοιες αποφάσεις

Η Ταξίμ κομμάτι ευρύτερων εθνικών και διεθνών κινημάτων

Υπό αυτό το πρίσμα λοιπόν η ανάλυση τέτοιων κινητοποιήσεων ως διαπεριβαλ-λοντικές βοηθά να κατανοήσουμε γιατί η τουρκική εξέγερση των δύο τελευταίων εβδομάδων έχει πάρει τα χαρακτηριστικά ενός ριζοσπαστικού κινήματος Αφενός μεν διότι η Ταξίμ αυτή τη στιγμή αποτελεί ένα σημείο συνάντησης τέτοιων κινητοποιήσε-ων οι οποίες έχουν πολύ ευρύτερα και όχι αμιγώς περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά Αφετέρου δε διότι κατέστη δυνατό εξαιτίας αυτής της ευρύτητας των αιτημάτων ομάδες μη-περιβαλλοντικές καθώς και ριζοσπαστι-κά αριστερά κόμματα αλλά και ομάδες που ανήκουν στον ευρύτερο αντιεξουσιαστικό χώρο να βρουν κοινό σημείο αναφοράς και να συντονίσουν τη δράση τους

Το σημείο στο οποίο όλες αυτές οι ομά-δες συμφωνούν είναι η αντιμετώπιση και η αντίδραση ενάντια στον αυταρχισμό της κυβέρνησης είτε αυτός αφορά ndashφαινομενι-κάndash θρησκευτικό είτε νεοφιλελεύθερο συ-ντηρητισμό laquoΘέλουμε να μας σεβαστούν Να σεβαστούν τα ατομικά και συλλογικά δικαιώματά μας καθώς και το δικαίωμά μας στην πόληraquo δήλωσε στο καναδικό ράδιο-τηλεοπτικό δίκτυο CBC η κοινωνική αν-θρωπολόγος καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Sabancı Leyla Neyzi laquoΟ κόσμος δε φεύ-γει Στο παρελθόν η αστυνομία μπορούσε να διαλύσει μια διαδήλωση με δακρυγόνα και αύρες Αυτή τη φορά ο κόσμος είναι ανυποχώρητος Έχουν μαζευτεί πάρα πολλά και για πάρα πολλά χρόνιαraquo μου είπε ένας φίλος μέλος του συνδικάτου DİŞK

Σήμερα που γράφω αυτό το κείμενο εί-ναι Δευτέρα 17 Ιουνίου Η αστυνομία έχει διαλύσει τους διαδηλωτές του Πάρκου Γκε-ζί και η διέλευση στην πλατεία και στους

γύρω δρόμους είναι εξαιρετικά ελεγχόμε-νη Ωστόσο οι διαδηλωτές δεν το βάζουν κάτω Η laquoκομμούνα της Ταξίμraquo όπως ανα-φέρονται στις δράσεις τους οι διαδηλωτές είναι γεγονός laquoΓια δύο εβδομάδες κατα-φέραμε να υλοποιήσουμε το δικαίωμά μας στην πόληraquo γράφει μια διαδικτυακή φίλη Με αλληλεγγύη με ανθρωπιά με αυταπάρ-νηση laquoΕχτές κοιμήθηκα μόνο τρεις ώρες στο λόμπι ενός ξενοδοχείου Οι ξενοδόχοι γύρω από την Ταξίμ μας έχουν στηρίξει πολύ αυτές τις μέρεςraquo μου είπε ένας φίλος ενώ είχαμε καταφύγει σrsquo ένα καφέ για να αποφύγουμε τα δακρυγόνα

Κλείνοντας αυτό που γίνεται σαφές από μια εξέγερση σαν την εξέγερση της Πλατεί-ας Ταξίμ είναι πως οι διαπεριβαλλοντικές κινητοποιήσεις δεν είναι μόνο κινητοποιή-σεις που διατυπώνουν πολύ περισσότερα και ευρύτερα αιτήματα από την περιβαλλοντική προστασία Ακριβώς γιrsquo αυτό το λόγο είναι κομμάτι ευρύτερων κοινωνικών κινημάτων σε εθνικό και διεθνικό επίπεδο Γιrsquo αυτό η τουρκική εξέγερση θα πρέπει να αναλυθεί ως κομμάτι του αντικαπιταλιστικού κινή-ματος κατά της παγκοσμιοποίησης των κινημάτων των αγανακτισμένων εν μέρει της αραβικής άνοιξης και γενικότερα κινη-μάτων κοινωνικής χειραφέτησης Ακριβώς γιrsquo αυτό το λόγο υπάρχει πάντα συσχετισμός από την πλευρά των ακτιβιστών με άλλες κινητοποιήσεις Η αλληλεγγύη που εκφρά-στηκε λόγου χάρη αυτές τις μέρες ανάμεσα στους εξεγερμένους της Ταξίμ και τους Ελ-ληνες που διαδήλωσαν για την ΕΡΤ διόλου τυχαία δεν ήταν και λίγο έχει να κάνει με το ότι αυτές οι κινητοποιήσεις συνέπεσαν χρονικά Τα αντανακλαστικά και το περι-εχόμενο των συνθημάτων σχετικά με τον ταξικό χαρακτήρα για παράδειγμα και των δύο περιπτώσεων καταδεικνύει ακριβώς αυτή τη συνέχεια που υπάρχει ανάμεσα σrsquo όλα αυτά τα επιμέρους περιβαλλοντικά και μη κινήματα

ΑιμιλιΑ ΒουλΒουλΗΕπίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Φατίχ

Α Π ο Τ ο Ν Π Ε Ρ ι Β Α λ λ ο Ν Τ ι Σ μ ο

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 604

Η αντιπυρική περίοδος που ξε-κίνησε την 1η Μαΐου και ολοκλη-ρώνεται την 31η Οκτωβρίου βρί-σκει τον κρατικό μηχανισμό που ασχολείται με την προστασία του φυσικού πλούτου για άλλη μια φορά απροετοίμαστο Το φετινό καλοκαίρι θα είναι οικονομικά και περιβαλλοντικά δύσκολο Η κατάρρευση του κρατικού μηχα-νισμού εξαιτίας της υποχρηματο-δότησης της αρτηριοσκληρωτικής και γραφειοκρατικής διοίκησης δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας Σε συνθήκες κρίσης η προστασία των περιβαλλοντικών πόρων και αγα-θών είναι επιτακτική ανάγκη Η συσσωρευμένη βιομάζα στα δάση μας φέτος τα έχει μετατρέψει σε εν δυνάμει πυριτιδαποθήκες Τα δάση μας κατά πλειοψηφία χωρίς διαχειριστικά σχέδια χωρίς καθα-ρισμούς δασικών δρόμων - οδικών δικτύων - αντιπυρικών ζωνών λό-γω της ελλιπούς χρηματοδότησης από τις συναρμόδιες υπηρεσίες μαζί με τις τεράστιες ελλείψεις στο Πυροσβεστικό Σώμα είναι ουσια-στικά απροστάτευτα

Ποιος βάζει τις φωτιές σrsquo αυτή τη χώρα

Δύσκολη απάντηση και οι μο-νοσήμαντες απαντήσεις μπορεί να είναι και επικίνδυνεςhellip Οι πυρο-μανείς όσοι καίνε ξερόχορτα από άγνοια ο εξ ανατολών laquoεχθρόςraquo της χώρας μυστικοί πράκτορες καταπατητές φιγουράρουν πά-ντα ως σε τίτλους εφημερίδων και site μετά από μεγάλες κατα-στροφές Μπορεί να είναι εν μέ-ρει σωστές μπορεί να είναι και απολύτως λάθος

Υπάρχουν δύο αντικειμενικά δε-δομένα στο δασικό οικοσύστημα της χώρα μας που ευνοούν την εμφάνιση των δασικών πυρκα-γιών Η πυρόφιλη βλάστηση και οι άνεμοι σε συνδυασμό με τις υψηλές θερμοκρασίες όμως το μέγεθος των καταστροφών εξαρ-τάται σε σημαντικό βαθμό από τις εφαρμοζόμενες πολιτικές στη δασοπροστασία όπου η πρόληψη επιβάλλεται να έχει κυρίαρχη θέ-ση Πρόληψη δεν είναι μόνο τα

διαχειριστικού χαρακτήρα μέτρα αλλά κυρίως τα νομικού χαρακτή-ρα μέτρα που οφείλουν να ορίζουν το νομοθετικό πλαίσιο προστασίας των δασών και η εφαρμογή των νόμων να μην αφήνει περιθώ-ρια για παρερμηνείες και να μην κλείνει το μάτι στους καταπατη-τές Στην Ελλάδα έχουμε μια πι-κρή παράδοση πολλών δεκαετιών θεσμικής ομίχλης που ευνοεί την παραβατικότητα και εμμέσως τις δασικές πυρκαγιές Σύμφωνα με ενημέρωση στην Επιτροπή Περι-βάλλοντος της Βουλής ο αριθμός των δασικών πυρκαγιών με βάση στατιστικά στοιχεία είναι περί-που 10000 πυρκαγιές το χρόνο που σημαίνει κατά μέσο όρο γύ-ρω στα 540000 στρέμματα καμέ-νες εκτάσεις

Κατώτεροι των περιστάσεων

Για άλλη μια χρονιά ο κρατικός μηχανισμός είναι ανέτοιμος να ανταποκριθεί στις ανάγκες προ-στασίας πυρόσβεσης Ελλείψεις στα εναέρια μέσα πυρόσβεσης στη συντήρηση των πυροσβεστι-κών οχημάτων και του εξοπλισμού γενικότερα η διαχρονική υποστε-λέχωση του Πυροσβεστικού Σώμα-τος η μη αξιοποίηση του εθελο-ντικού δυναμικού η υποβάθμιση του ρόλου της τοπικής αυτοδιοί-κησης στην προστασία των αστι-

κών δασών και ο κατάλογός δεν έχει τέλοςhellip

Ενδεικτικά Άγνωστος παραμένει ο βαθμός ετοιμότητας του στόλου των εικοσιένα Canadair

Τα μισθωμένα ελικόπτερα εί-ναι μηδέν από τα δώδεκα κατrsquo έτος που υπήρχαν τα προηγού-μενα χρόνια

Τα υδροφόρα οχήματα είναι δια-θέσιμα στο 70 με ένα μέρος από αυτά γερασμένα και κοστοβόρα ενώ εκτός λειτουργίας βρίσκεται το 20 Παρουσιάζονται μειωμέ-νες τουλάχιστον κατά 40 οι δα-πάνες για συντήρηση οχημάτων σε σχέση με το 2012

Προβληματική είναι επίσης η προμήθεια ελαστικών των πυρο-σβεστικών οχημάτων

Οι πιστώσεις για τη δασοπρο-στασία έχουν μειωθεί κατά 15 σε σχέση με το 2012 και 40 σε σχέση με το 2009

Πρόληψη έγκαιρη επέμβαση καταστολή

Δεκάδες σύγχρονα παραδείγματα καταστροφών κραυγάζουν ότι όσο και αν αναπτυχθούν οι τεχνολογίες αντιμετώπισης των καταστροφών μετά την εκδήλωσή τους η πρόλη-ψή τους αποτελεί πάντοτε την κα-λύτερη στρατηγική Κανείς πλέον δεν δικαιολογείται να αμφιβάλλει ή να έχει αυταπάτες αυταπάτες Τα τελευταία χρόνια κρίθηκε μια κα-

ταστροφική δασική πολιτική που έβλεπε τα δάση ως οικόπεδα και όχι ως μια φυσική κληρονομιά που χρήζει προστασίας Κρίθηκε και απέτυχε ένα προβληματικό μο-ντέλο δασοπυρόσβεσης που στη-ρίζεται μόνο σε εναέρια μέσα δεν έχει επιστημονική βάση δεν έχει σχέδια αντιμετώπισης των κιν-δύνων δεν αξιοποιεί τη Δασική υπηρεσία δεν χρησιμοποιεί χάρτες Κρίθηκε και απέτυχε παταγωδώς ένας μηχανισμός αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών

Η λιτότητα που laquoκαίειraquo

Το WWF που παρακολουθεί για χρόνια την περιβαλλοντική ndash κοι-νωνική επίπτωση των μέτρων που επιβάλλονται από το ΔΝΤ σε κρά-τη που τίθενται υπό καθεστώς επιτήρησης έχει διαπιστώσει ότι οι αλλαγές που επιβάλλονται προ-καλούν laquohellipδιάχυτη και καταστρο-φική αποδυνάμωση και διάλυση κυβερνητικών θεσμών διακινδυ-νεύουν την κοινωνική σταθερότη-τα και αποδυναμώνουν την περι-βαλλοντική βιωσιμότηταraquo

Κανείς δεν μπορεί να αισιοδοξεί όταν ακόμα και σήμερα δεν έχει προχωρήσει ο έλεγχος ανεξέλε-γκτων χωματερών όταν απουσιάζει κάθε είδους μέριμνα για το δίκτυο της ΔΕΗ η συντήρηση του οποί-ου φαίνεται να είναι πλημμελής σε σχέση με το παρελθόν Τα δύο παραπάνω χαρακτηριστικά παρα-δείγματα δείχνουν την παντελή απουσία πολιτικής βούλησης για τα στοιχειώδη την ανοργανωσιά και τη γραφειοκρατική κατάρρευ-ση ενός ολόκληρου μοντέλου αντι-μετώπισης φαινόμενων που κάθε χρόνο αντιμετωπίζουμε στη χώρα μας εδώ και δεκαετίες

Γιατί η στρατηγική μιας Πολι-τείας δεν μπορεί να είναι δεήσεις και ευχολόγια με τον ευσεβή πόθο ότι δεν θα πάρουν φωτιά τα δάση αλλά η εκπόνηση σχεδίων και η κατάλληλη προετοιμασία για την πρόληψη την έγκαιρη και αποτε-λεσματική κατάσβεση των πυρκα-γιών που νομοτελειακά θα απει-λήσουν και φέτος το συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας το φυσικό περιβάλλον της

Όπως επισημαίνει το WWF Ελ-λάς laquoμε την οικονομική κρίση να δοκιμάζει τα όρια ενός ήδη προβλη-ματικού συστήματος ο μηχανισμός δασοπροστασίας παρουσιάζεται ξεγυμνωμένος παρότι βαδίζουμε προς το τέλος του δεύτερου μήνα της αντιπυρικής περιόδουraquo

Η δημιουργία Ενιαίου Φορέα Δασοπροστασίας η θεσμοθέτηση συγκεκριμένων ρυθμίσεων για τις καμένες περιοχές οι οποίες πρέπει όχι μόνο άμεσα να ανακηρύσσο-νται όλες αναδασωτέες αλλά και να προστατεύονται αυστηρά για να καταστεί εφικτή η αναγέννηση τους η ενίσχυση και προώθηση του εθελοντισμού με ταυτόχρονη περιβαλλοντική στροφή του εκπαι-δευτικού συστήματος και η σαφής οριοθέτηση ndash απόλυτη προστασία του δασικού χαρακτήρα εδαφών θα δείξει την βούληση της οργανω-μένης πολιτείας να αντιμετωπίσει το πρόβλημα και θα σταματήσει να φλερτάρει με τα οργανωμένα συμφέροντα μικρών και μεγάλων καταπατητών

Το καλοκαίρι του 2012 η Χί-ος έγινε παγκοσμίως γνωστή για την ολοκληρωτική καταστροφή που υπέστη εξαιτίας της πυρκα-γιάς Αμέσως μετά την καταστρο-φή οι ανευθυνοϋπεύθυνοι συνω-στίζονταν στα τηλεοπτικά πάνελ και αράδιαζαν σειρά μέτρων και προτάσεων για να μην επαναλη-φθεί το δράμα του 2012 σε άλλες περιοχές της χώρας Τι έχει γίνει ένα χρόνο μετά Τι διδαχτήκαμε ως πολιτεία και ως μηχανισμός πυρο-προστασίας από την Χίο του 2012 από την Πάρνηθα του 2009 από την Πεντέλη παλαιότερα

ΚΩΣΤΑΣ ΖΑΧΑΡιΑΔΗΣ

χαζεύοντας το πύρινο μέτωπονα προελαύνει

Ηρωες που δίνουν μάχη με τις φλόγες

Οι πυροσβέστες συνεχίζουν να πράττουν το καθήκον τους με αυτα-πάρνηση προσήλωση στο καθήκον και επαγγελματισμό Πληττόμενοι όμως και αυτοί από την οικονομι-κή κρίση ο βαθμός της αποτελε-σματικότητάς τους θα εξαρτάται από το αν η Πολιτεία κάνει το δι-κό της καθήκον δηλαδή να εξο-πλίσει θωρακίσει και εξασφαλίσει τα απαραίτητα στο Πυροσβεστικό Σώμα Δυστυχώς οι διαχειριστές της κρίσης σε τούτη τη χώρα πί-σω από τον πυροσβέστη βλέπουν τον άνθρωπο ndash εργαζόμενο σαν λογιστικό νούμερο άθροισμα στο δημόσιο χρέος και στο έλλειμμα του προϋπολογισμού Ο πυρο-σβέστης πλέον δίνει διπλή μάχη απέναντι στις αδηφάγες φλόγες που καλείται να σβήσει αλλά και στη πυρκαγιά της καθημερινότητας που ελέω μνημονίου καίει πολλές φορές τη ζωή του

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 05

Σε πρόσφατο κείμενο (laquoΟικοτρι-βέςraquo 3132013) για τη δασική πολιτική σημείωνα ότι η δασική πολιτική στην Ελλάδα περιορίζεται στην αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών και τη διευκόλυνση όλων των ειδών επενδυτών και καταπατητών που εποφθαλμιούν δάση και δασικές εκτάσεις για κερδοσκοπικούς λόγους

Δεν πέρασε πολύ καιρός και δυστυχώς η θέση αυτή επιβεβαι-ώνεται Ενόψει της έναρξης της αντιπυρικής περιόδου (λες και τον υπόλοιπο χρόνο είμαστε σε φιλοπυρική περίοδο) είχαμε ένα μπαράζ συνεδριάσεων και πομ-φολύγων εκ μέρους της κυβέρ-νησης για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών πάντα με εντολή Σαμαρά Την ίδια στιγμή όπως καταγγέλλεται από πολλές πλευρές η πρόληψη έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί η συντήρηση βασι-κών υποδομών καθυστερεί παρά το ότι ήδη βρισκόμαστε στον Ιού-νιο ενώ η διαχείριση των πυρκα-γιών που συγκροτεί μια ολοκλη-ρωμένη προσέγγιση του θέματος εντοπίζεται μόνο στις προτάσεις των ειδικών

Πριν λίγες μέρες επιβεβαιώθη-κε και το δεύτερο σκέλος της πε-ριγραφής της ελληνικής δασικής πολιτικής με την περιγραφή από τον κ Καλαφάτη Αναπληρωτή Υπουργό ΠΕΚΑ μιας σειράς νο-μοθετικών κυρίως πρωτοβουλιών που αφορούν στα δάση και δια-τυπώθηκαν στο αναπτυξιακό συ-νέδριο του Υπουργείου Περιβάλ-

λοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για την προγραμματική περίοδο 2014ndash2020 Δράσεις που όπως αναφέρθηκε από τον κ Κα-λαφάτη περιλαμβάνονται σε αυτές τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα έπρεπε να είχαν γί-νει δεκαετίες πριν

Η κυβέρνηση σύμφωνα με τον κ Καλαφάτη θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να αναπτύξουν δηλαδή να χτί-σουν οι ιδιώτες-επενδυτές και οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί στα δά-ση και τις δασικές εκτάσεις Στην ομιλία του κυριαρχούν η αξιοποί-ηση της δημόσιας περιουσίας για την προσέλκυση επενδυτών και η διευκόλυνση επενδυτών για την τουριστική ανάπτυξη των δασών Σε τέτοιες ρυθμίσεις αποβλέπουν εξάλλου και οι έχοντες συμφέρο-ντα σε κραυγαλέες περιπτώσεις όπως αυτή του Κισσού στο Χορ-τιάτη Θεσσαλονίκης Δηλαδή και άλλες κατασκευές ακόμη περισ-σότερο τσιμέντο ακόμη περισσό-τερες ανάγκες σε οδικά δίκτυα και δίκτυα ενέργειας και νερού εκτός πόλεων ακόμη μεγαλύτερο κατα-κερματισμό της συνέχειας των δα-σών και του παραδοσιακού αγρο-δασικού ελληνικού τοπίου Αυτά θα επιτευχθούν με μια σειρά μέ-τρων όπως η τροποποίηση των διατάξεων της δασικής νομοθε-σίας για τις επιτρεπόμενες επεμ-βάσεις με τη προώθηση μέτρων στήριξης επενδυτών σε διάφορες μορφές τουρισμού κλπ Και για να μην έχουμε καμία αμφιβολία όλα

αυτά θα γίνουν χτίζοντας (παντού χτίζουν οι άνθρωποι) το νέο () αναπτυξιακό πρότυπο

Αξίζει να σταθεί κανείς ιδιαί-τερα στην αναφορά του Αναπλη-ρωτή Υπουργού στην αξιοποίη-ση εκτάσεων δασικού χαρακτήρα μέσω του οικοτουρισμού και του αγροτουρισμού Ο οικοτουρισμός προϋποθέτει ελάχιστες και ιδιαί-τερα ήπιες επεμβάσεις στη φύ-ση (πχ διάνοιξη μονοπατιών) Τα δάση μας σήμερα διαθέτουν επαρκές δίκτυο δρόμων (σε πολ-λές περιπτώσεις υπερβολικό) και πληθώρα παλαιών μονοπατιών που χρειάζονται συντήρηση για την κίνηση επισκεπτών (χωρίς οχή-ματα εννοείται) Στα ορεινά απα-ντούν πληθώρα καταφυγίων και άλλων καταλυμάτων σε λειτουρ-γία ή εγκαταλειμμένων οικημάτων (συχνά ολόκληρων χωριών) που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν τους οδοιπορούντες Οπότε ανα-ρωτιέται κανείς τι εννοεί ο κ Κα-λαφάτης με τον όρο laquoαξιοποίησηraquo Ο δε αγροτουρισμός δεν ασκείται σε δασικές περιοχές με εξαίρεση κάποιες κτηνοτροφικές δραστη-ριότητες η στήριξη των οποίων αφορά κυρίως στα μέτρα σχετικά με την άσκηση της εκτατικής κτη-νοτροφίας και αγροδασοπονίας και όχι με τη δασική πολιτική ή με τον τουρισμό Καθώς το πλαίσιο των εξαγγελιών αρχίζει και τελειώνει με διευκολύνσεις νέων οικοδομή-σεων τουριστικών και κατοικίας είναι εύλογο να υποθέσει κανείς ότι laquoβαφτίζοντας το κρέας ψάριraquo

η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να βρει κι άλλες δικαιολογίες για οικοδόμηση σε δάση και δασικές εκτάσεις

Σε ότι αφορά τα θέματα της διαχείρισης δασών και λιβαδιών φαίνεται ότι προετοιμάζεται πλιά-τσικο Η αναγγελθείσα τροποποί-ηση του καθεστώτος των δασικών συνεταιρισμών στο πνεύμα της εξυπηρέτησης των ιδιωτικών κερ-δοσκοπικών συμφερόντων μάλ-λον προμηνύει δεινά για τα δάση μας Ήδη κυκλοφορεί ευρέως ότι πρόκειται να προωθηθούν ρυθμί-σεις για μισθώσεις σε ιδιώτες με πρόσχημα τα καυσόξυλα γεγονός που σηματοδοτεί επιστροφή στη δεκαετία του lsquo50 όταν οι έμπο-ροι έκαναν κουμάντο στα δάση Ταυτόχρονα διατυπώνονται και απόψεις για παραχώρηση στους δασικούς συνεταιρισμούς της πλή-ρους διαχείρισης των δασών με τη δικαιολογία ότι η δασική υπηρεσία δεν διαθέτει πια επαρκές προσω-πικό για να επιβλέπει τη διαχεί-ριση Φυσικά η δασική υπηρεσία δεν διαθέτει επαρκές προσωπικό διότι έχουν να γίνουν προσλή-ψεις επιστημονικού προσωπικού πάνω από δέκα χρόνια με ευθύ-νη των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ

Θα κάνει και έργο για την κτη-νοτροφία η κυβέρνηση όπως εξαγ-γέλλει Και όταν λέμε laquoέργοraquo εν-νοούμε βελτίωση laquoβοσκοτόπωνraquo σε δάση και δασικές εκτάσεις Τώρα τι εννοεί ακριβώς ο κ Αναπληρω-τής είναι άγνωστο διότι στα δάση δεν υλοποιούμε έργα βελτίωσης βοσκόμενων εκτάσεων λόγω του ότι τα δάση κανονικά δεν βόσκο-νται εκτός εξαιρέσεων για ειδι-κούς λόγους (πχ προστασία από πυρκαγιές) Εξάλλου η λογική των έργων βελτίωσης βοσκότοπων εί-ναι ένας παρωχημένος τρόπο να αντιμετωπίζει κανείς τη διαχείριση των βοσκόμενων λιβαδικών εκτά-σεων μέρος της οποίας είναι τα έργα βελτίωσης Έργα βελτίωσης γίνονται στα βοσκόμενα λιβάδια και η σύγχρονη λιβαδοπονία που εφαρμόζεται τουλάχιστον στην Ευ-ρωπαϊκή Ένωση συνιστά αυτά τα έργα να υλοποιούνται στο πλαί-σιο εφαρμογής ολοκληρωμένων σχεδίων διαχείρισης Θεωρούνται αναγκαία για την εκτατική κτηνο-τροφία ιδιαίτερα αν υπάρχει βού-ληση στήριξής της για παραγωγή ποιοτικών προϊόντων ταυτόχρονα με θεσμικές παρεμβάσεις για κα-λύτερη οργάνωση και οικονομι-κή στήριξή της Υπάρχει επίσης

laquoκαλαφατίσματαraquoδασικής πολιτικής

ανάγκη της δασικής υπηρεσίας σε προσωπικό και πόρους για να στηρίξει επιστημονικά και τεχνικά τους κτηνοτρόφους στη διαχείριση των λιβαδιών Αλλά προσλήψεις στον καιρό των μνημονίων ειδικά μάλιστα laquoενοχλητικώνraquo δασικών υπαλλήλων δεν φαίνεται να συ-γκαταλέγονται στα ενδιαφέροντα της κυβέρνησης

Όσο για τη Δασική Υπηρεσία ο κ Καλαφάτης δηλώνει ότι θα της αφαιρεθούν περιττά βάρη Μάλλον θα εννοεί αρμοδιότητες όπως το να ελέγχει αν καταρτίστηκαν σω-στά οι δασικοί χάρτες Αυτά δεν χρειάζονται διότι θα τους ελέγ-χουν απευθείας οι επενδυτές και θα τελειώνει η διαδικασία μια ώρα αρχύτερα Έτσι δεν θα κουράζονται και οι βουλευτές της ΝΔ να ρωτούν πότε θα ελεγχθούν τα οικονομικά των δασαρχών που υπερασπίζονται τη δημόσια περιουσία Αφού είναι γνωστό ότι η laquoμαφία των αγριο-γούρουνωνraquo ζητά την αυτοθυσία μερικών μελών της κάθε χρόνο για να λιγδώνει το αντεράκι των δασαρχών ενώ ακούγεται ότι οι αλεπούδες laquoχαρίζουνraquo κάθε χρόνο δεκάδες κότες στους δασάρχες για να προστατεύουν τις laquoβίλεςraquo που φτιάχνουν στις κουφάλες απrsquo τα πουρνάρια Δική τους παράνομη οργάνωση έχουν συστήσει και οι αρκούδες που στέλνουν κουβάδες το μέλι Αυτές οι laquoεστίες διαφθο-ράςraquo πρέπει να παταχθούν

Αυτά τα θέματα απασχολούν έντονα τον κ Καλαφάτη και την κυβέρνηση σε ότι αφορά τα δά-ση Και μάλιστα τη στιγμή που η Ελλάδα δεν διαθέτει Εθνικό Πρό-γραμμα για τα δάση ούτε απογρα-φή δασών ενώ παράλληλα πρέπει να προετοιμαστεί για την κλιματι-κή αλλαγή να αντιμετωπίσει επι-κίνδυνα φαινόμενα όπως η αύξη-ση των προσβολών σε σημαντικά δασικά είδη όπως το πλατάνι να μεταβεί από την πολιτική καταστο-λής των δασικών πυρκαγιών στην πολιτική διαχείρισης τους κά Οι εξαγγελίες Καλαφάτη για τα δάση φαντάζουν να βγήκαν από αραχνι-ασμένο ντουλάπι Τη ίδια στιγμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα δάση τίθενται στο επίκεντρο του ενδια-φέροντος λόγω της αναγνώρισης της συμβολής τους στην προσαρ-μογή και την ανάσχεση της κλιμα-τικής αλλαγής της συμβολής τους στην βελτίωση της ποιότητας των υδατικών πόρων και βέβαια στη διατήρηση της βιοποικιλότητας

ΠΕΤΡοΣ ΚΑΚουΡοΣΔρ δασολόγος

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

των υπόγειων υδάτων στην περιοχή των Οινοφύτων επιστημονική έρευνα των πι-θανών απειλών για την ανθρώπινη υγεία που συνδέονται με τα βαρέα μέταλλα (συ-μπεριλαμβανομέουν του εξασθενούς χρω-μίου) και ολοκληρωμένες επιδημιολογι-κές μελέτες

Σε αυτό το πλαίσιο δεδομένης της επι-

στημονικής αβεβαιότητας σχετικά με τα προβλήματα υγείας που προκαλούνται από την κατάποση του εξασθενούς χρωμίου οι ελληνικές αρχές θα πρέπει επίσης να λά-βουν επείγοντα μέτρα συμπεριλαμβανο-μένου ndashτουλάχιστον για τις περιοχές που επηρεάζονται άμεσα από τη ρύπανσηndash του καθορισμού μέγιστων ορίων προσμείξεων του εξασθενούς χρωμίου με το πόσιμο νερό και το νερό για γεωργική χρήση

Από εδώ και πέρα λοιπόν άνοιξε ο δικα-στικός δρόμος για την αναζήτηση ενώπι-ον των ελληνικών δικαστηρίων των ποι-νικών αστικών και διοικητικών ευθυνών όσων θέτουν σε κίνδυνο την υγεία των κατοίκων της περιοχής των Οινοφύτων Στόχος βεβαίως είναι η πίεση για την υι-οθέτηση όλων εκείνων των μέτρων υγείας που η ίδια η Απόφαση του Στρασβούργου υποδεικνύει

Ενώ η δεύτερη πτυχή της δράσης δηλα-δή η απορρύπανση είναι αρκετά τεχνικό ζήτημα η τρίτη πτυχή εκείνη της ανάπτυ-ξης όσο και αν φαίνεται παράξενο περι-λαμβάνεται στις προτεραιότητες των οργα-νώσεων και γιrsquo αυτό αξίζει κανείς να σταθεί και σε αυτήν

Επί της αρχής κανείς βεβαίως δεν θέλει (ιδιαίτερα σήμερα) να περιορίσει τη βιομη-χανική ανάπτυξη της χώρας και ειδικό-τερα των Οινοφύτων Εντούτοις η ουσία κρύβεται στις laquoλεπτομέρειεςraquo

Πρώτη laquoλεπτομέρειαraquo οι βιομηχανίες εγκαταστάθηκαν στα Οινόφυτα επί χού-ντας χωρίς προγραμματισμό στο πλαίσιο μιας δήθεν βιομηχανικής αποκέντρωσης

νων και προγραμμάτων που αφορούν τη ρύπανση του Ασωπού ποταμού και αρνη-τικές επιπτώσεις της στην υγεία (β) των δυσκολιών που ανέκυψαν κατά το συντονι-σμό των σχετικών δράσεων της Διοίκησης σε εθνικό περιφερειακό και τοπικό επίπεδο (γ) των ελλείψεων του χωροταξικού σχε-διασμού (δ) της κακής διαχείρισης των υδάτινων πόρων και των αποβλήτων και (ε) των προβληματικών ελέγχων για τις βιομηχανικές εκπομπές και την έλλειψη κατάλληλων πρωτοβουλιών για την αντι-μετώπιση της εμφάνισης του εξασθενούς χρωμίου στο νερό

Η καθυστερημένη αναγνώριση εκ μέρους των ελληνικών αρχών της σοβαρότητας της ανωτέρω ρύπανση και των αρνητικών επι-πτώσεων στην υγεία του πληθυσμού και η εξίσου καθυστερημένη ανάληψη κρατι-κών δράσεων για την αντιμετώπισή τους επιδείνωσαν την κακή υγεία των κατοίκων και παρεμπόδισαν την πρόληψη των ασθε-νειών στην περιοχή

Όταν μια προκαταρκτική επιστημονική αξιολόγηση δείχνει ότι υπάρχουν βάσιμοι λόγοι ανησυχίας όσον αφορά δυνητικά επι-κίνδυνες επιπτώσεις των χημικών ουσιών στην ανθρώπινη υγεία το κράτος πρέπει να λάβει προληπτικά μέτρα που συνάδουν με το υψηλό επίπεδο προστασίας που προβλέπεται από το άρθρο 11 του Χάρτη Όπου απαιτεί-ται τα μέτρα αυτά πρέπει να λαμβάνονται σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις που εκ-δίδονται από τα εθνικά δικαστήρια

Τα μέτρα αυτά πρέπει να περιλαμβάνουν τακτικές αναλύσεις των επιφανειακών και

06

Με το σύνθημα laquoο Ασωπός να ξαναγίνει ποτάμιraquo οι οικολογικές οργανώσεις της περιοχής ξεκίνησαν το 2009 μια συστη-ματική δράση για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ρύπανσης του Ασωπού Η δράση έχει τρεις επιμέρους πτυχές την προστασία της υγείας των κατοίκων και των εργαζομένων την αποκατάσταση του μολυσμένου περιβάλλοντος και την υπεύ-θυνη βιομηχανική ανάπτυξη

Η πρόσφατη Απόφαση της Ευρωπαϊ-κής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων (562013) οργάνου του Ευρωπαϊκού Κοι-νωνικού Χάρτη (Ελληνικός κυρωτικός νό-μος 14261984) στο πλαίσιο του Συμβουλί-ου της Ευρώπης προάγει καθοριστικά την πρώτη πτυχή της δράσης Και τούτο διότι για πρώτη φορά συνδέεται με νομικό συλλογι-σμό η βιομηχανική ρύπανση με την υγεία των κατοίκων Μέχρι σήμερα η ρύπανση laquoοδηγούσεraquo νομικά μόνο στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος Ειδικότερα η Απόφαση αποτέλεσμα της προσφυγής της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (μέλος της είναι η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου) δέχεται ότι το ελληνικό κράτος απέτυχε να λάβει τα κα-τάλληλα μέτρα για την εξάλειψη κατά το δυνατό των αιτιών που προκαλούν βλάβη στην υγεία των κατοίκων και την αποφυ-γή στο μέτρο του δυνατού ασθενειών στην περιοχή της λεκάνης απορροής του Ασω-πού ποταμού και κοντά στην βιομηχανική περιοχή των Οινοφύτων (laquoη περιοχή των Οινοφύτωνraquo) εξαιτίας (α) των ελλείψεων στην εφαρμογή των υφιστάμενων κανό-

της Αττικής Μέχρι σήμερα η περιοχή δεν έχει στοιχειωδώς οργανωθεί για να φιλο-ξενεί οιαδήποτε μορφής βιομηχανική δρα-στηριότητα (πχ δεν είναι ΒΙΠΕ) Με άλλα λόγια πρόκειται για μια laquoαυθαίρετηraquo βιο-μηχανική περιοχή

Δεύτερη laquoλεπτομέρειαraquo επειδή η βιομηχα-νική περιοχή είναι αυθαίρετη δεν υφίσταται μέχρι σήμερα καμία υποδομή για την ορθή συγκέντρωση μεταξύ άλλων των υγρών τοξικών βιομηχανικών αποβλήτων Πάλι η χούντα laquoέλυσεraquo το πρόβλημα εκδίδοντας υπουργική απόφαση με την οποία βάπτιζε τον Ασωπό ως αγωγό για τη διάθεση των βιομηχανικών αποβλήτων Η απόφαση αυ-τή καταργήθηκε επί υπουργίας Μπιρμπίλη αλλά η ζημιά είχε γίνει Παράλληλα όπως αποδεικνύουν επίσημες έρευνες του ΙΓΜΕ που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσι-ότητας ο υδροφόρος ορίζοντας είναι και αυτός αποδέκτης των αποβλήτων συγκε-κριμένων βιομηχανιών

Τρίτη laquoλεπτομέρειαraquo επειδή η βιομηχα-νική περιοχή είναι αυθαίρετη και τα υγρά και άλλα τοξικά (κυρίως εξασθενές χρώμιο) διοχετεύονται στα επιφανειακά ύδατα και στον υδροφόρο ορίζοντα η πέριξ των Οι-νοφύτων περιοχή είναι επιβαρυμένη Το Πρωτοδικείο Θήβας (απόφαση 9232008) έκρινε μάλιστα ότι οι τοπικές γεωτρήσεις είναι ακατάλληλες για πόσιμο νερό Επί-σης το Πρωτοδικείο Χαλκίδας έκρινε το ίδιο (απόφαση 11582010) Γιrsquo αυτό και τα τελευταία χρόνια οι κάτοικοι των περιοχών αυτών τροφοδοτούνται από το Μόρνο

Οι τρεις προηγούμενες laquoλεπτομέρειεςraquo κάνουν όλους εμάς να λέμε laquoναιraquo μόνο στην υπεύθυνη βιομηχανική ανάπτυξη Ας έλθουν όσες βιομηχανίες θέλουν στα Οινό-φυτα αλλά να οργανωθεί ο βιομηχανικός χώρος τους Ας έλθουν όσες βιομηχανίες θέλουν στα Οινόφυτα αλλά να λειτουργούν υπό σύγχρονο και ολοκληρωμένο νομοθε-τικό πλαίσιο (το αυστηρό χρονικό πλαίσιο της απόφασης Μπιρμπίληhellip απλώς σήμερα δεν τηρείται) Ας έλθουν τέλος όσες βιο-μηχανίες θέλουν στα Οινόφυτα αλλά να μην επιρρίπτουν ανεπεξέργαστα τα τοξικά απόβλητά τους στον υδροφόρο ορίζοντα ή στον Ασωπό και προπάντων να μη βλά-πτουν την υγεία των κατοίκων

Και κάτι τελευταίο μέχρι σήμερα οι βιο-μηχανίες των Οινοφύτων δεν επιβαρύνο-νται με το κόστος της ορθής περιβαλλο-ντικής λειτουργίας Για παράδειγμα διο-χετεύοντας απευθείας στον Ασωπό ή στο υπέδαφος τα τοξικά τους δεν ξόδευαν για να τα επεξεργάζονται ή να τα αποθηκεύουν Αυτό το πλεονέκτημα πέραν των άλλων νοθεύει τον υγιή (Κοινοτικό) ανταγωνισμό διότι η αντίστοιχη μονάδα στη Ξάνθη ή στο Ντίσελντοφ ξοδεύει σημαντικά ποσά Ε τέ-τοιες νοθεύσεις δεν μπορούν να χαρακτη-ριστούν ανάπτυξη

ΓιΑΝΝΗΣ ΚΤιΣΤΑΚιΣδικηγόρος λέκτορας Παν Θράκης και Βοσπόρου

ο ΑΣΩΠοΣνα ξαναγίνει ποτάμι

Ανοιξε ο δικαστικός δρόμος για την αναζήτηση

ευθυνών όσων θέτουν σε κίνδυνο

την υγεία των κατοίκων της περιοχής των Οινοφύτων

με στόχο την πίεση για την υιοθέτηση

των μέτρων που η Απόφαση

του Στρασβούργου υιοθετεί

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 07Η παραλιακή ζώνη της νότιας Ηλείας

Από το Κατάκολο του ν Ηλείας μέχρι την Κυπα-ρισσία του ν Μεσσηνίας δηλαδή στο σύνολο του Κυπαρισσιακού κόλπου έχει διαμορφωθεί εδώ και εκατοντάδες ή και χιλιά-δες χρόνια μια επιμήκης αμμώδης ακτή από δι-εργασίες των κυμάτων και των παραθαλάσσι-ων ρευμάτων με μεγά-λη εισροή ιζήματος από τους ποταμούς Αλφειό και Νέδα

Μεταξύ των αμμοθινών και των καλλιεργούμενων εκτάσεων υπήρ-χαν δύο λίμνες η Μουριά έκτασης 7000 περίπου στρεμμάτων μεταξύ Πύργου και Κατακόλου και η Αγουλινίτσα έκτασης 38000 στρεμμάτων μεταξύ Αλφειού και Καϊάφα οι οποίες αποξηράνθη-καν τη δεκαετία του 1970Οι αμμοθίνες από τις εκβολές του Αλφειού μέχρι το Κατάκολο έκτασης πάνω από 4000 στρέμματα έχουν καταπατηθεί και δο-μηθεί αυθαίρετα τις δεκαετίες του 1970 και 1980 Μικρότερης κλίμακας καταπατήσεις και δόμηση υπάρχουν και στις παραλίες Επιταλίου και ΖαχάρωςΟι εκτάσεις των αμμοθινών στην περιοχή είναι δημόσιες αρμοδιό-τητας του Υπουργείου Οικονομικών (Κτηματική Υπηρεσία Ηλείας) που έχει και την ευθύνη για την προστασία τουςΣε όλο σχεδόν το μήκος μεταξύ αμμοθινών και ιδιωτικών εκτά-σεων υπάρχει λωρίδα με χαλέπια πεύκη αρμοδιότητας του Δα-σαρχείου ΟλυμπίαςΙδιαίτερη είναι η περιοχή Καϊάφα με λίμνη νησάκι στη λίμνη ιαμα-τικά λουτρά και περιμετρικές εκτάσεις συνολικής έκτασης 7350 στρεμμάτων ιδιοκτησίας του ΕΟΤΌλη η περιοχή έχει εγκαταλειφθεί στις ορέξεις διαφόρων κατα-πατητών και αν δεν είχε γίνει μια σημαντική επέμβαση κατεδάφι-σης εκατοντάδων αυθαιρέτων το 1997 θα είχε σε μεγάλο μέ-ρος δομηθείΑπό τα παραπάνω πηγάζει η ανάγκη διαμόρφωσης και ψήφισης διατάξεων προστασίας της περιοχής και ανάδειξης των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τηςΤην ανάγκη αυτή έρχεται να καλύψει η ειδική περιβαλλοντική με-λέτη των παραπάνω προστατευόμενων περιοχών NATURA και το αναμενόμενο Προεδρικό Διάταγμα που προωθεί το ΥΠΕΚΑΑπό δύο σχέδια Προεδρικού Διατάγματος που έχουν κυκλοφο-ρήσει και την ανταλλαγή απόψεων με πολίτες της περιοχής πάνω σrsquo αυτά υπάρχει η εκτίμηση πως κατrsquo αρχήν κινούνται σε σωστή κατεύθυνση Αναλυτική και τεκμηριωμένη άποψη μπορεί να διατυ-πωθεί όταν δοθεί το επίσημο σχέδιο Προεδρικού ΔιατάγματοςΕίναι ωστόσο αναγκαίο να επισημανθούν δύο σημείαα) Μεγάλα τμήματα της περιοχής NATURA ως παλαιός αιγιαλός αλλά και η περιοχή του Καϊάφα έχουν εκχωρηθεί στο ΤΑΙΠΕΔ και επομένως υπάρχει ο κίνδυνος να laquoεκποιηθούνraquo και να ακυρωθούν οι διατάξεις προστασίας τουςβ) Οι καταπατήσεις είναι σημαντικές και πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα οριοθέτησης των εκτάσεων που είναι δημόσιες και η απε-λευθέρωσή τους από τους καταπατητές

Δημήτρης μπαξεβανάκης Νίκος Παπαβασιλείου Γραμματεία ΝΕ Ηλείας ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

Η προστατευόμενη περιο-χή του Καϊάφα καταλαμβά-νει έκταση περίπου 32750 στρέμματα και ονομάζεται laquoΘίνες και παραλιακό δά-σος Ζαχάρως Λίμνη Καϊάφα Στροφυλιά Κακόβατοςraquo με κωδικό GR 2330005 Τον Αύγουστο 2007 κάηκε το 21 της προστατευόμενης περιοχής όμως η πυρκα-γιά επηρέασε τα επιμέρους ενδιαιτήματα της περιοχής με διαφορετικό τρόπο και ένταση η μεγαλύτερη κα-ταστροφή ήταν στα ώριμα παραθαλάσσια πευκοδά-ση όπου οι επιπτώσεις της φωτιάς θα είναι εμφανείς για πολλά χρόνια Αντίθετα στις βραχώδεις πλαγιές ή στους καλαμιώνες η επίδραση της φωτιάς ήταν πρόσκαιρηΠριν από λίγα χρόνια τα laquoΕλληνικά Τουριστικά Ακί-νηταraquo (σήμερα ΕΤΑΔ ΑΕ) ξεκίνησαν διαδικασίες για την αξιοποίηση των ιαματι-κών πηγών και των τουρι-στικών εγκαταστάσεων στη λιμνοθάλασσα του Καϊά-φα με την ανάθεση Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΕΠΜ) η οποία παραδό-θηκε το 2011 Η ΕΠΜ εγκρίθηκε από τη Γενική Γραμματεία του ΥΠΕ-ΚΑ (56014239029-10-2012) και πλέον (θα έπρεπε να) προωθείται η σύνταξη σχετικού προεδρικού διατάγ-ματος για την ανακήρυξη της λίμνης Καϊάφα και της όμορης θαλάσσιας περιοχής κόλπου Κυπαρισσίας (Κωδ NATURA GR 2330008 - Ακρωτήριο Κατάκολο έως Κυπαρισσία) ως laquoΠεριφερειακό πάρκοraquo Το σχέδιο επιτρέπει κατrsquo αρχήν την αξιοποίηση των ιαματικών πηγών και των ξενοδοχεια-κών εγκαταστάσεων με μι-κρές προσθήκες Προβλέπει επίσης τη δημιουργία laquoeco-κάμπινγκraquo την ανακαίνιση των υφιστάμενων ξενοδο-χειακών εγκαταστάσεων την

κατασκευή ελαφριάς μορφής χώρων υποδοχής αναψυχής στάθμευσης και αγκυροβό-λησης Επίσης την εγκατά-σταση πλωτού καφέ-εστια-τορίου δυνατότητες άσκησης θαλάσσιων δραστηριοτήτων κλπ Το σχέδιο που περιγρά-φεται στην ΕΠΜ εστιάζει στη διατήρηση της οικολογικής ποιότητας και την προώθηση κυρίως της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής Και βεβαίως περιορίζει τη δρα-στηριότητα στην παραλιακή ζώνη ιδίως στις περιοχές ωοτοκίας της καρέτα-καρέτα αλλά και το κυνήγιΌμως όταν το σχέδιο Προ-εδρικού Διατάγματος έπεσε στα χέρια της τοπικής κοινω-νίας συνάντησε laquoανάμεικτεςraquo αντιδράσεις Καταρχήν θετικές από περιβαλλοντικούς φο-ρείς και ευαίσθητους πολίτες που έθεσαν για παράδειγμα ερωτήματα σχετικά με την εξασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα και της προσβα-σιμότητας στα λουτρά και την παράκτια ζώνη ενώ κατέθε-σαν προτάσεις για συγκεκρι-μένες παρεμβάσεις Αρνητικά στάθηκαν δημοτι-κά συμβούλια (Ανδρίτσαι-

νας-Κρεστένων Ζαχάρως) ορισμένοι τοπικοί βουλευτές αλλά και ηhellip Κυνηγετική Ομο-σπονδία ΠελοποννήσουΑξίζει επίσης να σημειω-θεί ότι στην ίδια περιοχή η laquoΕταιρεία Ακινήτων Δημο-σίουraquo ΑΕ (ΕΤΑΔ) (η οποία προήλθε από τη συγχώνευ-ση το 2011 των ανώνυμων εταιρειών laquoΕλληνικά Τουρι-στικά Ακίνηταraquo laquoΟλυμπιακά Ακίνηταraquo και laquoΚτηματική Εται-ρεία του Δημοσίουraquo) κατέχει και εκποιεί μέσω ΤΑΙΠΕΔ και το Κτήμα Ζαχάρως μια εδαφική έκταση 125 στρεμ-μάτων με laquoτουριστικό περί-πτερο μέτωπο 780 μέτρα στην παραλία και δυνατό-τητα ανέγερσης εγκαταστά-σεων 20000 τμ αλλά και μεγάλο μέρος της ευρύτερης παράκτιας ζώνηςΕίναι φανερό πως μεγάλα οικονομικά συμφέροντα δι-ακυβεύονται στην ευρύτερη περιοχή (βλ και άρθρο στο τ 5 των laquoΟικοτριβώνraquo για τις απόπειρες καταπάτησης και τουριστικής εκμετάλλευσης στην περιοχή Ελαίας-Αγιαν-νάκη νοτιότερα από τις εκβο-λές της Νέδας) Στο πλαίσιο της γενικότερης μνημονιακής

συνθήκης και με το πρόσχη-μα ίσως της ολοκληρωμέ-νης διαχείρισης της όντως οικολογικά ενιαίας χερσαί-ας και θαλάσσιας περιοχής του Κυπαρισσιακού κόλπου που εκτείνεται από την Ηλεία ως τη Μεσσηνία προωθού-νται ίσως στο ΥΠΕΚΑ νέες laquoλύσειςraquo που θα παρακά-μπτουν δίκαιες αντιδράσεις σε επιχειρηματικά συμφέ-ροντα ή που θα ικανοποι-ήσουν πελατειακά όσους τοπικά laquoξεσηκώνονταιraquo για το δήθεν laquoστραγγαλισμό της ανάπτυξηςraquohellipΗ πρόσφατη συγκρότηση μιας νεφελώδους laquoΕπιτρο-πής Συντονισμού και Πα-ρακολούθησηςraquo με γενικό αντικείμενο laquoτην προώθηση πλαισίου και δράσεων προ-στασίαςraquo περιοχής (περιοχών) NATURA 2000 στην Κυπα-ρισσία (και όχι μόνο) προκα-λεί επίσης ανησυχία για την κατεύθυνση που μπορεί να πάρουν στο άμεσο μέλλον οι κυβερνητικές αποφάσεις για αυτό το μοναδικό παρά-κτιο απόθεμα της χώρας που έχει χαρακτηριστεί laquoφιλέτοraquo από πολλούςhellip

οτ

για την προστασία του Καϊάφα amp του Κυπαρισσιακού κόλπου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ενάντια στις εξορύξεις και τα μεγάλα έργα

Στη συνέλευση για την εμπορευμα-τοποίηση της φύσης που έγινε στην Εναλλακτική Σύνοδο των κινημάτων στις 8 Ιούνη η συζήτηση επικεντρώ-θηκε στις εξορύξεις και τα μεγάλα έργα Έγινε παρουσίαση από ομιλητές και ομι-λήτριες από διάφορες χώρες μεγάλων αγώνων και κινημάτων ενάντια σε τέ-τοιου είδους laquoεπενδύσειςraquo Μίλησαν οι επιτροπές κατοίκων Χαλκιδικής για το κίνημα ενάντια στις εξορύξεις χρυσού η καμπάνια laquoσώστε τη Rossia Montanaraquo από τη Ρουμανία ενάντια στις εξορύξεις χρυσού η καμπάνια laquostop Talvivaararaquo από τη Φινλανδία όπου παρουσιάστηκε η ιστορία του ατυχήματος στα εκεί ορυ-χεία που είχε ως αποτέλεσμα τεράστια μόλυνση στις λίμνες και τα ποτάμια το κίνημα ενάντια στο υπερ-σπάταλο και υπερ-πανάκριβο υπερ-τραίνο της Ιταλίας ενώ από τη Γαλλία παρουσιά-στηκαν οι λαϊκές κινητοποιήσεις ενά-ντια στο ορυκτό αέριο και ενάντια στο αεροδρόμιο Notre-Dame-des-Landes Τέλος η ερευνήτρια και ευρωβουλευ-τίνα του Μπλόκο Μαρίσα Ματίας μί-λησε για εναλλακτικό σχέδιο απέναντι σε όλα αυτά τα τερατουργήματα του νεοφιλελευθερισμού

Μέσα από τη συζήτηση για τους συ-γκεκριμένους αγώνες θίχτηκε από όλους η ανάγκη οργάνωσης των αντι-στάσεων ενάντια σε αυτές τις ιδεολο-γίες της δήθεν ανάπτυξης και η ανά-γκη συντονισμού των κινημάτων για ένα άλλο δρόμο για τις κοινωνίες που η οικονομία και το περιβαλλοντικό ή κοινωνικό κόστος δεν θα είναι δρό-μοι παράλληλοι που δεν συναντιού-νται πουθενά όταν γίνονται σχεδια-σμοί laquoανάπτυξηςraquo Αντίθετα μέσα από κοινωνικό έλεγχο θα είναι προϋπόθε-ση οποιουδήποτε έργου το να μην εί-ναι περιβαλλοντικά καταστροφικό και κοινωνικά άχρηστο

Οι οργανώσεις που βρέθηκαν στη συνέλευση συνεχίζουν την επαφή τους μέσω ευρωπαϊκής δικτύωσης για τα ζητήματα αυτά

ΚυΡιΑΚΗ ΚλοΚιΤΗ

από τις συνελεύσεις του ALTER SUMMIT στην ΑΘΗΝΑ

08

Η θεματική συνέλευση του Alter Summit laquoΕνάντια στις ιδιωτικοποιήσεις των κοινών αγαθών και τη λεηλασία των φυσικών πό-ρωνraquo επικεντρώθηκε στην ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών ύδρευσης με έμφαση στην Ελλάδα και τις μνημονιακές χώρες του νό-του και στη διασύνδεση των κινημάτων του νερού με τα κινήματα κατά της ιδι-ωτικοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών των οποίων το νερό μπορεί να αποτελέσει ένα σύμβολο

Το μανιφέστο του Alter Summit για το οποίο εργάστηκαν περίπου έξι μήνες εκ-πρόσωποι από τις 189 οργανώσεις-μέλη της Εναλλακτικής Συνόδου αναφέρει ρητά στις διεκδικήσεις του την άμεση ανατροπή της ιδιωτικοποίησης του δημόσιου πλού-του στις χώρες της Ευρώπης και τον επα-ναπροσδιορισμό της έννοιας του δημοσίου με τέτοιο τρόπο ώστε να περιλαμβάνει τη συμμετοχική και δημοκρατική διαχείριση Η ενίσχυση και ο συντονισμός των αγώνων ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις ήταν ο στό-χος όσων συμμετείχαν στη συνέλευση των Κοινών Αγαθών καθώς και η γενικότερη συζήτηση για τη διασύνδεση των αγώνων για την υπεράσπιση των κοινών αγαθών και του περιβάλλοντος με εργατικές διεκ-δικήσεις και το μετασχηματισμό για μια εναλλακτική οικονομία

Πολύ πριν το Alter Summit όμως το ευ-ρωπαϊκό κίνημα για το νερό είχε δημιουρ-γήσει μια δομή και δυναμική συντονισμού των κινημάτων συνδικάτων και ακτιβιστών στην Ευρώπη που αγωνίζονται για την υπε-ράσπιση του νερού ως δημόσιο και κοινω-νικό αγαθό σε τοπικό εθνικό και ευρωπα-ϊκό επίπεδο Ως μια ήδη υπάρχουσα δομή λοιπόν το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό δεν προσέβλεπε στο Alter Summit για το συντονισμό ήκαι τη δημιουργία δυναμικής για το νερό αλλά αντίθετα είχε δηλώσει τη

στήριξή του στην Εναλλακτική Σύνοδο Μάλιστα τα κινήματα που συμμετέχουν στο ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό ζήτησαν στην προετοιμασία της συνέλευσης για τα κοινά αγαθά συγκεκριμένες προτάσεις επί της θεματικής και όχι τη δημιουργία νέων λιστών και δικτύων

Κατά τη διάρκεια της συνέλευσης έγινε συνολική αποτίμηση της συλλογής υπο-γραφών για το νερό ως δημόσιο αγαθό και ανθρώπινο δικαίωμα στα πλαίσια της Ευ-ρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών Παρό-λο που αναγνωρίστηκε πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αυτή που προωθεί τις ιδιω-τικοποιήσεις των υπηρεσιών ύδρευσης και η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών έχει θεσμικά όρια εντούτοις η υποστήριξη και η προώθηση του εργαλείου αυτού ανοίγει το ζήτημα των ιδιωτικοποιήσεων στην ευρύ-τερη κοινωνία και μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά με τα κινήματα νερού ενισχύ-οντας τη συμμετοχή σε αυτά Υπενθυμίζε-ται πως ήδη 16 εκατομμύρια υπογραφές έχουν συλλεχθεί σε όλη την Ευρώπη και η Ελλάδα είναι μόλις λίγες χιλιάδες υπογρα-φές μακριά από το να γίνει η δέκατη χώρα που θα προτείνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υιοθετήσει νομοθεσία για την προστασία του νερού ως δημόσιο αγαθό Η συλλογή υπογραφών ολοκληρώνεται το Σεπτέμβριο και το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό προ-τίθεται μαζί με την παράδοσή τους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να οργανώσει μαζι-κές πανευρωπαϊκές κινητοποιήσεις ενά-ντια στις επικείμενες ιδιωτικοποιήσεις σε Ελλάδα Ισπανία και Πορτογαλία

Η συνέλευση των Κοινών Αγαθών πρό-τεινε στο Alter Summit να χρησιμοποιήσει τα επικοινωνιακά του κανάλια και τις δια-συνδέσεις του με τα κινήματα της Ευρώπης προκειμένου να στηρίξει τις κινητοποιήσεις του Σεπτεμβρίου με οποιοδήποτε μέσο (ορ-

για τα κοινά αγαθά γανωτικό χρηματοδοτικό πολιτικό κλπ) Οι αγώνες ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού είναι εμβληματικοί και στην Ελλάδα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ένα κομ-βικό σημείο για τη στήριξη των ελληνικών εργαζομένων και κινημάτων στον αγώνα τους ενάντια στην τρόικα Η ιδιωτικοποίη-ση του νερού φανερώνει με τον καλύτερο τρόπο το δόγμα laquoκέρδος πριν από τον άν-θρωποraquo που εφαρμόζεται από την Τρόικα και τους υποστηρικτές της και αν το κίνη-μα καταφέρει την άμεση παύση όλων των ιδιωτικοποιήσεων νερού που προωθού-νται θα είναι ένα σημαντικό βήμα προς μια αλλαγή στην ισορροπία των δυνάμε-ων στην Ελλάδα και την Ευρώπη Και ο στόχος αυτός δεν είναι πολύ μακρινός Το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό επισημάνει πως σε Ιταλία Γερμανία και Ισπανία έχει καταφέρει σημαντικές νίκες μέσα από το συντονισμό και την αλληλεγγύη Επόμε-νος άμεσος στόχος είναι η αναστολή της ιδιωτικοποίησης της ΕΥΑΘ και πέρα από το ευρωπαϊκό κίνημα νερού και το Alter Summit μπορεί να αναλάβει να στηρίξει τον αγώνα των κατοίκων της Θεσσαλονί-κης άμεσα ζητώντας κείμενα αλληλεγγύης από τις 189 οργανώσεις μέλη του

Επιπλέον στη συνέλευση των Κοινών Αγα-θών τοποθετήθηκαν ακτιβιστές και κινήματα που προασπίζονται τα δημόσια κοινά όπως υγεία εκπαίδευση τις δημόσιες υπηρεσί-ες όπως την παροχή ενέργειας καθώς και κινήματα σπόρων συνδέοντας τα κοινά με τις δημόσιες υπηρεσίες και ανοίγοντας τη συζήτηση για τη δημοκρατικοποίηση του δημόσιου χώρου Η συνέλευση κατέληξε πως θα ήταν επιθυμητό να επεκταθεί η συ-ζήτηση μελλοντικά και να δημιουργηθούν δίκτυα σε όλους τους αγώνες που προασπί-ζονται τα κοινά αγαθά Ομως οι προτάσεις προς το Alter Summit περιορίστηκαν στη στήριξη των κινητοποιήσεων στα πλαίσια των αγώνων ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις νερού στον ευρωπαϊκό Νότο

ΔΗμΗΤΡΑ ΣΠΑΘΑΡιΔου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 09

Παρά τις δυσκολίες ο ΣΥΡΙΖΑ μάλλον όφελος θα έχει με την ειλικρινή διατύπωση

της εναλλακτικής πρότασης Διαχείριση των πόρων

με κριτήριο τις ανάγκες του ανθρώπου

Η Ανάπτυξη είναι από τους πιο πολυχρησιμοποιημένους και ταυ-τόχρονα αντιφατικούς όρους στην πολιτική Η πανάκεια στα ευχολό-για των πολιτικών Ειδικά σήμερα η απάντηση σε κάθε ερώτηση

Η επίκλησή της σπάνια συνοδεύε-ται από ερμηνεία Τι εννοούν αυτοί που μιλούν για ανάπτυξη πέραν των κοσμητικών επιθέτων και των συνοδευτικών φανφαρονισμών Ας το κάνομε σαφές εξαρχής τα επί-θετα που κολλάνε στην ανάπτυξη (βιώσιμη αειφόρος χαριτωμένηhellip) χρησιμοποιούνται ακριβώς για να μην πουν τι εννοούν Για να την παρουσιάσουν σαν κάτι το φιλικό στον άνθρωπο και τη φύση Μας λένε αόριστα Υποδομές παραγω-γικότητα επιχειρήσεις δουλειά για όλους κλπ Πώς μεταφρά-ζεται αυτό στην πράξη Δεν μας λένε Ετυμολογικά η laquoανάπτυξηraquo είναι η αύξηση ή με κοινωνικούς όρους να τρώμε όλοι περισσότε-ρο Αν αυτό εννοούν τότε έχομε σοβαρό πρόβλημα

Υπάρχει μια άβολη αλήθεια που δεν εξορκίζεται Αλήθεια που από διαφορετική σκοπιά απέδειξαν με μεγάλη οξυδέρκεια τόσο ο Μαρξ όσο και ο Δαρβίνος και που τεκ-μηριώθηκε επιστημονικά από πολ-λούς μελετητές της Οικολογίας στερώντας μας ήδη από τον προ-περασμένο αιώνα τη δικαιολο-γία της άγνοιας1 Παρά τη βαριά εισαγωγή η αλήθεια αυτή είναι πολύ απλή Σε έναν πεπερασμέ-νο χώρο όπως ο πλανήτης μας Η Πίτα είναι συγκεκριμένη δεν μεγαλώνει δεν μικραίνει Φυσι-κή συνεπαγωγή η λαϊκή ρήση Δεν γίνεται η πίτα ολάκερη και ο σκύλος χορτάτος

Πώς ερμηνεύεται κάτω από αυτό το πρίσμα η υπόσχεση για laquoανά-πτυξηraquo (=να τρώμε όλοι περισσό-τερο) Είτε μας λένε ψέματα ή μας λένε τη μισή αλήθεια την οποία (ας το ομολογήσομε επιτέλους) τη χάβουμε όχι γιατί είμαστε χαζοί αλλά γιατί μας συμφέρει Η μισή αλήθεια που αποκρύπτεται είναι

ότι για να laquoνα τρώμε όλοι περισ-σότεροraquo πρέπει να φάμε το κομ-μάτι της πίτας που αντιστοιχεί σε κάποιον άλλον Το κόλπο πιάνει γιατί μας κάνουν να πιστέψομε ότι θα είμαστε από τη μεριά αυ-τών που θα φάνε το κομμάτι της πίτας των άλλων και όχι στη με-ριά αυτών των οποίων το κομμάτι θα φαγωθείhellip

Μερικά παραδείγματα ίσως μας φωτίσουν περισσότερο Ο πλούσι-ος Βορράς είναι πιο laquoανεπτυγμέ-νοςraquo γιατί τρώει το κομμάτι του φτωχού Νότου Οι πλούσιοι είναι πλούσιοι γιατί τρώνε το μεγαλύ-τερο κομμάτι από την πίτα που πρέπει να μοιραστεί ολόκληρη η κοινωνία Η επίπλαστη laquoανάπτυ-ξηraquo στην οποία είχε βυθιστεί η Ελ-λάδα (και πολλές δυτικές χώρες) οφειλόταν στην κατανάλωση μέ-ρους της πίτας του Νότου μέρους των επόμενων γενεών αλλά και μέρους που οφείλαμε να έχομε αφήσει ανέπαφο για να μπορού-με στο μέλλον να φτιάχνομε πίτες (με τεχνικούς όρους εξάντληση φυσικών πόρων όπως το νερό τα ορυκτά τα δάση κλπ)

Όσοι μιλάνε για laquoανάπτυξηraquo οφεί-λουν αφενός να συμπληρώνουν τίνος το κομμάτι θα κλέψουν και αφετέρου σε ποιον θα μοιραστεί το κλεμμένο κομμάτι και σε ποι-ον τα ψίχουλα Υπάρχει ακόμη μια διάσταση στο θέμα που γίνεται αντιληπτή μόνο σε βάθος χρόνου Προσωρινά και τοπικά μπορούμε να έχομε ενδείξεις laquoανάπτυξηςraquo (χωρίς να ρωτάμε laquoτίνος το κομ-μάτι κλέβομεraquo) Αναμφίβολα όμως όσο και να laquoμαγειρέψομεraquo τους αριθμούς κάποια στιγμή δεν θα μεγαλώνουν άλλο αν δεν βρούμε

νέα πηγή άντλησης laquoκλοπιμαίωνraquo Με τεχνικούς όρους αυτό ονομά-ζεται κρίση

Το αστείο (ή τραγικό) είναι ότι δεν σταμάτησαν οι πλούσιοι να κερδίζουν Κρίση βαφτίζεται το γεγονός ότι οι δείκτες που χρη-σιμοποιούν για να μετρήσουν την (υποχρεωτική στην ιδεολογία της ανάπτυξης) αύξηση των κερδών δείχνουν μείωση στο ρυθμό που βγάζουν κέρδη

Με λίγα λόγια όποιος υπόσχεται ανάπτυξη είναι καταδικασμένος με βάση τα κριτήρια που ο ίδιος θέτει να φτάσει σε laquoκρίσηraquo όποιες προθέσεις και να έχει Πώς ξεπερ-νιέται αυτή η κρίση Η απάντηση του Μαρξ είναι laquoκαταστροφή προ-ϊόντων και μέσων παραγωγήςraquo για να ξαναρχίσει ο ίδιος φαύλος κύκλος Όντως ο καπιταλισμός ξεπερνούσε στα πρώιμα στάδιά του τις κρίσεις τις με πολέμους που οδηγούσαν σε νέους κύκλους ανάπτυξης

Σήμερα επιχειρείται η εύρεση νέων πηγών άντλησης laquoκλοπι-μαίωνraquo ως μηχανισμός παράτασης ζωής του καπιταλισμού Είναι αυ-τό που ζούμε με την προσπάθεια ιδιωτικοποίησης κάθε δημόσιου πόρου Αυτά που μέχρι πρότινος θεωρούντο αυταπόδεικτα και δι-καιώματα για όλους σήμερα πρέ-πει να πωλούνται παιδεία υγεία φυσικό περιβάλλον νερό δημόσια γη εργατικά δικαιώματα ανθρώ-πινα δικαιώματα2

Και ο ΣΥΡΙΖΑ

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δύο επιλογές και οι δύο με πολλά προβλήματα

Η πρώτη είναι να χρησιμοποιεί

τη λέξη laquoανάπτυξηraquo προσπαθώ-ντας να πείσει την κοινωνία ότι αυτό που γνώριζε μέχρι σήμερα (που στο συλλογικό φαντασιακό έχει περάσει ως αύξηση) είναι κάτι άλλο από αυτό που εννοεί Θα πρέπει να πείσει ότι υπάρχει laquoκαλή ανάπτυξηraquo που συνδέεται με τις ανάγκες και όχι με την οικο-νομική αύξηση εγχείρημα μάλλον ακατόρθωτο Πολιτικά δε αναπο-τελεσματικό διότι θα χρησιμοποι-εί τον όρο ο οποίος αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής του αντιπάλου Όσο καλή και να είναι η τεκμηρίωσή του ο κόσμος θα αντιλαμβάνεται την laquoανάπτυ-ξηraquo του αντιπάλου και θα ζητά τα ανάλογα αποτελέσματα (= όλοι όλο και περισσότερο) ασχέτως του ότι αυτό είναι άτοπο

Η δεύτερη επιλογή που έχει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η διατύπωση εναλ-λακτικού οράματος στην laquoανάπτυ-ξηraquo Η βασική δυσκολία εδώ είναι ότι μας εκπαιδεύουν συνεχώς και με όλα τα μέσα να πιστέψομε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση3 Οι κρατούντες δεν θέλουν καν να διανοηθούμε για το αν έχουν το δικαίωμα να κρατάνε το μαχαίρι που κόβει την πίτα ούτε για το πώς χρησιμοποιούν αυτό το laquoδικαίω-μαraquo καθώς και το αν ή όχι κλέβουν και τίνος την πίτα Όμως ακριβώς αυτά τα επικίνδυνα ερωτήματα πρέπει να απαντήσομε Όσο για το αν πρέπει να laquoαναπτύξομεraquo (=κλέ-

παραγωγική ανασυγκρότηση για τις ανάγκες των πολλών

ΑΝΑΠΤυΞΗ ή η Πίτα και ποιος την έφαγε

επιμέλεια αφιερώματος ΧΑΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΤοΣ ΑλΕΞΗΣ ΧΑΡιΤΣΗΣ

βοντας) την πίτα ας μην χάβουμε το δόλωμα με τα ψίχουλα Είναι αρκετή για ΟΛΟΥΣ

Παρά τις δυσκολίες ο ΣΥΡΙΖΑ μάλλον όφελος θα έχει με την ει-λικρινή διατύπωση της εναλλα-κτικής πρότασης Διαχείριση των πόρων με κριτήριο τις ανάγκες του ανθρώπου Το laquoπρώτα ο άνθρω-ποςraquo έχει ήδη διατυπωθεί από τα κινήματα με το αγγλικό laquoPeople over profitsraquo Έχει βέβαια διατυ-πωθεί πολύ νωρίτερα από το χώ-ρο που πάντα είναι μπροστά στην κοινωνία την τέχνη Ο Σεφέρης κατά τη βράβευσή του με το Νό-μπελ ήταν σαφής

Ὅταν στὸ δρόμο τῆς Θήβας ὁ Οἰδίπους συνάντησε τὴ Σφίγγα κι αὐτὴ τοῦ ἔθεσε τὸ αἴνιγμά της ἡ ἀπόκρισή του ἦταν ὁ ἄνθρωπος Τούτη ἡ ἁπλὴ λέξη χάλασε τὸ τέρας

ΠΕΤΡοΣ λυμΠΕΡΑΚΗΣΔρ Βιολόγος

1 Εννοείται επιστημονικώς τεκμηριω-μένα γιατί αλλιώς όλα τα πλάσμα-τα της φύσης γνωρίζουν αυτήν την αλήθεια εδώ και εκατομμύρια χρό-νια αφού η άγνοιά της συνεπάγεται καταστροφή

2 Για όλες τις κατηγορίες που αναφέ-ρονται αρκεί η ανάγνωση των συμ-φωνηθέντων στα μνημόνια και τους νόμος που τα ακολούθησαν Ειδικά για τα ανθρώπινα δικαιώματα δείτε εδώ httpslaveryfootprintorg

3 Η πρόταση αυτή έχει διατυπωθεί και ως θεωρία με τίτλο TINA εκ του laquothere is no alternativeraquo = δεν υπάρ-χει εναλλακτική

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 610

και ΚυΒΕΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡιΣΤΕΡΑΣανάπτυξη παραγωγική ανασυγκρότηση

laquoΑνάπτυξη 06 το 2014raquo προβλέπει σύμ-φωνα με τον ελληνικό τύπο το ΔΝΤ ενώ με 33 θα laquoτρέχειraquo η ελληνική οικονομία το 2018 Η εκτίμηση αφορά βέβαια σε αύ-ξηση του ΑΕΠ αναφέρεται δηλαδή στη με-γέθυνση της ελληνικής οικονομίας Ο στε-νός ορισμός της ανάπτυξης (development) με όρους αγοράς και η ταύτισή της με την οικονομική μεγέθυνση (economic growth) είναι συνήθης χαρακτηριστικό παράδειγμα η πρόσφατη υποβάθμιση της Ελλάδας από την MSCI από αναπτυγμένη σε αναπτυσ-σόμενη (ή ορθότερα αναδυόμενη) αγορά με βάση το μέγεθος τη ρευστότητα και τις διευκολύνσεις κεφαλαίου καθώς και το νο-μικό καθεστώς Ποια είναι όμως η διαφο-ρά των δύο εννοιών και ποια από τις δύο πρέπει πραγματικά να μας απασχολεί στο σχεδιασμό της οικονομικής αναπτυξιακής πολιτικής μιας αριστερής κυβέρνησης

Η οικονομική μεγέθυνση μετράται κυρί-ως με βάση τους οικονομικούς δείκτες του ΑΕΠ (του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος αλλά και του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊ-όντος) συνολικού και κατά κεφαλήν ενί-οτε λαμβάνοντας υπόψη και την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (Purchasing Power Parity) Τα μεγέθη αυτά παραβλέπουν μια σειρά από κριτήρια και δείκτες ποσοτικούς και ποιοτικούς που ορίζουν την ανάπτυξη σε μια χώρα Τέτοιοι δείκτες είναι για πα-ράδειγμα η κατανομή του πλούτου η φορο-λογία και οι δημόσιες δαπάνες για δημόσια αγαθά η ανεπίσημη οικονομία (συμπερι-λαμβανόμενης της αυτοκατανάλωσης και της ανεπίσημης ανταλλαγής) το ποσοστό συμμετοχής στην οικονομία του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα η εξάρτηση της οικονο-μίας από ένα ή περιορισμένα προϊόντα και κλάδους και τα οφέλη αλλά και οι αρνητι-κές εξωτερικότητες που σχετίζονται με την ορθή ή μη περιβαλλοντική διαχείριση Επι-πλέον μία σειρά ποιοτικών δεικτών όπως η βρεφική θνησιμότητα και το προσδόκιμο ζωής ο αλφαβητισμός και οι δείκτες εκπαί-δευσης εν γένει οι δείκτες διαφθοράς οι εγκληματολογικοί δείκτες οι δείκτες χειρα-φέτησης (Gender Empowerment Measure Gender-related Development Index) κοκ Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι η έννοια της ανάπτυξης είναι κατά πολύ περιεκτικότε-ρη και ενδεικτικότερη της κατάστασης όχι μόνο της οικονομίας αλλά και της κοινω-νίας μιας χώρας

Με βάση το δείκτη ανθρώπινης ανάπτυ-ξης (HDI) του Προγράμματος των Ηνωμέ-νων Εθνών για την Ανάπτυξη (UNDP) που περιλαμβάνει δεδομένα για το προσδόκιμο

ζωής την εκπαίδευση και το εισόδημα η Ελλάδα κατατάσσεται συστηματικά στις χώ-ρες με laquoπολύ υψηλή ανθρώπινη ανάπτυξηraquo στη θέση 29 για το 2013 σημειώνοντας όμως μείωση σε αντίθεση με τις περισσότε-ρες ευρωπαϊκές χώρες που κατατάσσονται υψηλότερα και με αυξητικές τάσεις Επιπλέ-ον στο διορθωμένο ως προς την ανισότητα δείκτη (IHDI) η Ελλάδα καταγράφει μόνο για το 2013 μείωση 115 σημειώνοντας συνεχή πτώση την τελευταία τριετία Είναι δε χαρακτηριστικό ότι με βάση το λόγο laquoει-σόδημα του πλουσιότερου 10 του πληθυ-σμού προς το εισόδημα του φτωχότερου 10 του πληθυσμούraquo των Ηνωμένων Εθνών η Ελλάδα παρουσιάζει μεγαλύτερη εισοδη-ματική ανισότητα όχι μόνο από τις χώρες της ΕΕ αλλά και από χώρες όπως η Ινδία το Πακιστάν η Αιθιοπία το Μπαγκλαντές η Αίγυπτος και το Μπενίν

Η ενδεχόμενη λοιπόν ανάκαμψη και μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας δεν συνεπάγεται αυτομάτως τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων κα-θώς δεν εξασφαλίζει την οικειοποίηση από τους εργαζόμενους της αύξησης του παρα-γόμενου προϊόντος Αντιθέτως οι εφαρμο-ζόμενες κυβερνητικές πολιτικές λιτότητας και εσωτερικής υποτίμησης της εργασίας επιδεινώνουν συστηματικά τη θέση των ερ-γαζομένων αυξάνοντας ταυτόχρονα τα κέρ-δη των επιχειρήσεων ακόμα και σε συνθή-κες παρατεταμένης ύφεσης (Ιωακείμογλου Success Story Αυγή 080613)

To σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης μιας κυβέρνησης της Αριστεράς επομένως θα πρέπει να έχει ως γνώμονα την ανάπτυ-ξη και όχι τη μεγέθυνση της οικονομίας να είναι δηλαδή ταυτόχρονα και σχέδιο κοινωνικής ανασυγκρότησης στοχεύοντας εκτός από την ανάκαμψη των οικονομικών δεικτών και στη βελτίωση της θέσης των εργαζομένων όχι μόνο σε ότι αφορά τους μισθούς τα επιδόματα και τη μείωση της ανεργίας αλλά και στη βελτίωση όλων των επιμέρους δεικτών ανάπτυξης Οι βασικοί άξονες ενός τέτοιου σχεδίου παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που δι-απερνούν οριζόντια όλους τους κλάδους της οικονομίας μπορούν να συνοψισθούν ως εξής

Έμφαση στην εκπαίδευση και την υγεία η αναβάθμιση της δημόσιας εκπαί-δευσης σε όλες τις βαθμίδες αλλά και του εθνικού συστήματος υγείας και ιδιαίτερα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης διασφαλί-ζει την ουσιαστική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου όλων των πολιτών Επιπλέον η

αναβαθμισμένη δημόσια εκπαίδευση μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην καλλιέργεια μιας διαφορετικής αντίληψης για την οικο-νομία και την παραγωγή (περιβαλλοντική συνείδηση συνεργατική αντίληψη) αλλά και να διασφαλίζει άρτια εκπαιδευμένο και υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό

Περιβαλλοντικά βιώσιμη ανάπτυξη πέρα από ένα πρόγραμμα συγκεκριμένων δράσεων που αφορούν τον τομέα του πε-ριβάλλοντος και της ενέργειας (περιβαλ-λοντική ανακαίνιση κτηρίων οικιακά φω-τοβολταϊκά διαχείριση και επεξεργασία απορριμμάτων) το σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης πρέπει να προωθεί τον οικολογικό μετασχηματισμό της παραγωγής και την εξοικονόμηση ενέργειας σε όλους τους κλάδους και όλα τα στάδια της παρα-γωγής με ιδιαίτερη έμφαση στις Ανανε-ώσιμες Πηγές Ενέργειας αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα τόσο των φυσικών πόρων (ηλιακή και αιολική ενέργεια) αλλά και το υψηλά εξειδικευμένο αργούν ανθρώπινο δυναμικό

Έμφαση στην έρευνα και τις νέες τε-χνολογίες Η ενθάρρυνση της χρήσης νέ-ων τεχνολογιών σε όλους τους τομείς της οικονομίας και η ταυτόχρονη στήριξη του κλάδου της τεχνολογίας συγκεκριμένα με αυξημένη χρηματοδότηση για έρευνα και δράσεις στήριξης των νέων επιστημόνων μπορεί να αποφέρει σημαντικά αποτελέ-σματα τόσο στην αύξηση και βελτίωση της παραγωγής και την αύξηση του εισοδήμα-τος όσο και στη μείωση της ανεργίας Επι-πλέον σε συνδυασμό με τους υπόλοιπους άξονες (πχ έρευνα προσανατολισμένη στις ΑΠΕ ή στην τεχνολογία της υγείας) και με την τεχνολογική αναβάθμιση της δημόσιας διοίκησης μπορεί να έχει καταλυτικό ρόλο στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του πληθυσμού συνολικότερα

Αλλαγή του τρόπου οργάνωσης της παραγωγής Κομβικό ρόλο στην παραγω-γική και κοινωνική ανασυγκρότηση έχει ο λεγόμενος τομέας της laquoκοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίαςraquo Τα εγχειρήμα-τα και οι δομές κοινωνικής και αλληλέγγυ-ας οικονομίας συνεταιρισμοί παραγωγών συνεταιρισμοί καταναλωτών συνεργατικά εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης παραγωγικών μονάδων δομές και κινήματα αλληλέγγυ-ας οικονομίας προωθούν μια διαφορετι-κή αντίληψη για την οργάνωση της οικο-νομίας και της κοινωνίας από τους ίδιους τους εργαζόμενους Προτάσσουν την ισό-τιμη συμμετοχή τη δημοκρατία στη λήψη αποφάσεων τη συλλογική διαχείριση την

ισότιμη διανομή του αποτελέσματος την οργάνωση και αλληλοϋποστήριξη των δο-μών Η προώθηση αυτού του τρόπου ορ-γάνωσης της παραγωγής από τους ίδιους τους εργαζόμενους και με στόχο το συλ-λογικό όφελος και όχι το ατομικό κέρδος δεν έχει μόνο θετικά αποτελέσματα στη μείωση της ανεργίας και στην αύξηση του εισοδήματος αλλά αμφισβητεί τον πυρή-να των καπιταλιστικών σχέσεων εξουσίας Εξάλλου ο κομμουνισμός δεν είναι παρά η κοινωνία των ελεύθερα συνεταιρισμένων παραγωγών

Η ατζέντα ανάπτυξης της κυβέρνησης Σαμαρά στοχεύει αποκλειστικά στη μεγέ-θυνση της οικονομίας με την εφαρμο-γή πολιτικών σκληρής λιτότητας που όχι απλώς παραβλέπουν όλους τους υπόλοι-πους δείκτες ανάπτυξης αλλά έχουν ως αποτέλεσμα την επιδείνωσή τους τόσο στο οικονομικό (μείωση μισθών αύξηση ανεργίας) όσο και στο κοινωνικό επίπε-δο (διάλυση κοινωνικού κράτους παιδεί-ας υγείας καταστροφή περιβάλλοντος) Ακόμα λοιπόν και αν επιτευχθεί ο στόχος της μεγέθυνσης για το 2014 αυτό θα γί-νει επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο τη θέση της εργασίας προς όφελος του κεφα-λαίου Αντίθετα η αναπτυξιακή πολιτική της Κυβέρνησης της Αριστεράς πρέπει να εστιαστεί σε ένα σχέδιο παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που θα στο-χεύει στο συνολικό μετασχηματισμό της οικονομίας και της κοινωνίας με έμφαση στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζόμενων και όχι στη μεγέθυνση των οικονομικών δεικτών και ταυτόχρονα στη μετατόπιση του συσχετισμού δύναμης με-ταξύ κεφαλαίου και εργασίας μετατόπιση που θα επιτρέπει την ανάπτυξη των αγώ-νων από καλύτερες θέσεις και με διαρκώς διευρυνόμενες προοπτικές

ΣΤΕφΑΝιΑ ΓΕΩΡΓΑΚΑΚουndashΚουΤΣοΝιΚουΟικονομολόγος Τμ Οικονομικής Πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

μιΧΑλΗΣ ΝιΚολΑΚΑΚΗΣΚοινωνιολόγος Επιστ Συνεργάτης ΚΟ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 11πρώτες σκέψεις για την

ΑΝΑΣυΓΚΡοΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡιφΕΡΕιΑΣ

Η εκπόνηση Περιφερειακών Προγραμμά-των για την παραγωγική ανασυγκρότηση των Περιφερειών επιχειρείται αυτήν την περίοδο από τον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ σε ένα πο-λιτικό τοπίο που πληθαίνουν οι αναφορές για την laquoανάγκη της ανάπτυξηςraquo λόγω του βαθέματος της κρίσης και ανοίγει ένα διά-λογο στα ζητήματα τόσο της γενικόλογης νεφελώδους και τις περισσότερες φορές ασαφούς ως προς την έννοια laquoανάπτυξηraquo Διάλογος που δεν περιορίζεται μόνο στο πε-ριεχόμενο της ανάπτυξης ή στη διαδικασία εκπόνησης των συγκεκριμένων προγραμ-μάτων Αγγίζει επίσης ζητήματα που άπτο-νται της αποκέντρωσης της δημοκρατίας της συμμετοχής και αναδεικνύει νέες θε-ωρητικές προσεγγίσεις τόσο ως προς στην έννοια όσο και ως τρόπο το σχεδιασμό και την υλοποίηση των σχεδίων αυτών αλλά και ως προς την εξερεύνηση νέων σχέσε-ων και κοινωνικών συμμαχιών απαραίτη-τα εργαλεία για την άσκηση πολιτικών σε τοπικό επίπεδο

Η μεγαλύτερη δυσκολία του εγχειρήματος αυτού είναι να ξεπεράσουμε τις παρωχη-μένες αντιλήψεις μας και να εκφράσουμε ένα διαφορετικό όραμα για την Περιφέρεια ως ένα σύνολο πρακτικών που μπορούν να ανακατασκευαστούν σε μια εντελώς διαφο-ρετική εικόνα από αυτή που είναι κυρίαρχη σήμερα Η απόπειρα να αναδημιουργήσου-με μια διαφορετική εικόνα προϋποθέτει μεγαλύτερο βαθμό εκδημοκρατισμού από αυτόν που υπάρχει σήμερα (αποκέντρωση και συμμετοχή (επαν)ίδρυση θεσμών που να επικοινωνούν με τις σύγχρονες ανάγκες αναθεώρηση σχέσεων δημιουργία κοινω-νικών συμμαχιών και προπάντων την κα-τοχύρωση των κοινωνικών κινημάτων (το δικαίωμα στην περιφέρεια)

Προϋποθέτει επίσης νέα αρχιτεκτονική νέα κριτήρια σχεδιασμού νέες προσεγγί-σεις και πάνω από όλα αναπτυξιακές πο-λιτικές και όχι αναπτυξιακά μέτρα που θα διαμορφώνουν και θα διαχέουν την ανα-πτυξιακή συνείδηση στα αναπτυξιακά υπο-κείμενα μέσα από ένα αναπτυξιακό μοντέ-λο που θα έχει ως laquoελκυστήraquo τις κοινωνι-κές ανάγκες

Με άλλα λόγια ένα Εναλλακτικό Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέρειας δεν μπορεί παρά να απαντά στα προβλήματα και στις ανάγκες έτσι όπως διαμορφώνο-νται σήμερα στην Περιφέρεια Για το λόγο αυτό απαιτείται μια αρκετά συγκροτημένη laquoπρογραμματική αφήγησηraquo η οποία θα λάβει υπόψη τις κοινωνικές ανάγκες τις

ανακατατάξεις στην ταξική και κοινωνική διαστρωμάτωση σε συνθήκες οικονομικής κρίσης τις στρατηγικές επιπτώσεις και τις προτεραιότητες άμεσων δράσεων αλλά και ταυτόχρονα θα επιχειρεί laquoαφήγησηraquo στο μέλλον διαμορφώνοντας το όραμα για την ανάπτυξη Περιφέρειας (ποιες είναι οι στρατηγικές μας επιλογές σε ποιους πα-ραγωγικούς κλάδους ή παραγωγικά συ-μπλέγματα θα δώσουμε έμφαση με ποια μέσα και τι είδους παρεμβάσεις πώς θα διαμορφώσουμε ή αναδιαμορφώσουμε τις κοινωνικές συμμαχίες και πώς θα προσδι-ορίσουμε τα νέα υποκείμενα)

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο για την οικονομική κοινωνική και περιβαλλοντική ανασυγκρό-τηση το οποίο καλείται να επανεξετάσει σε μια από την αρχή επεξεργασία τους στό-χους για την οικονομία το περιβάλλον (νέ-ες σχέσεις με τη φύση) και την κοινωνία όπως και τους θεσμούς μέσω των οποίων θα αποφασίζονται και θα υλοποιούνται οι πολιτικές αυτές (θεσμοί ενίσχυσης του Δη-μοκρατικού προγραμματισμού συμμετοχής (συμμετοχικούς προϋπολογισμούς) και κοι-νωνικού ελέγχου

Το Σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο που θα αξιοποιήσει τα νέα κινήματα της παραγωγικής ανα-συγκρότησης και της αλληλεγγύης που δημιουργήθηκαν λόγω της κρίσης και θα τα αναδείξει ως τα νέα υποκείμενα και τις δυνάμεις εκείνες που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα παραγωγικό σύστημα που θα παράγει αγαθά (προϊόντα και υπηρεσί-ες) με σαφές και κοινωνικό και περιβαλ-λοντικό πρόσημο

Σε αυτό το νέο μοντέλο οι παραγωγικές καταναλωτικές συνεταιριστικές και κοινω-νικές οργανώσεις θα αναλάβουν ένα μεγάλο μέρος της παραγωγικής ανασυγκρότησης της Περιφέρειας συνθέτοντας το πρόβλη-μα της παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και οικολογί-ας δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για έναν εναλλακτικό τρόπο παραγωγής μέσω της ανάπτυξης συνεργατικών μορφών της εναλλακτικής και αλληλέγγυας οικονομίας και συμβάλλοντας στη διαμόρφωση ενός μοντέλου οργάνωσης της κοινωνίας που θα στηρίζεται στις αρχές της αλληλεγγύης και της συνεργασίας

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο ανατροπής όπου

ndash Το παραγωγικό του μοντέλο πρέπει να βασίζεται στις κοινωνικές ανάγκες και

να ανατρέπει την υφιστάμενη αναπτυξια-κή πολιτική που κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια ταυτίστηκε με τη διαρθρωτική πολι-τική της ΕΕ με αποτέλεσμα τη διοχέτευση του μεγαλύτερου μέρους των διαθέσιμων εγχώριων πόρων στην εξυπηρέτηση των κανόνων της κοινοτικής συγχρηματοδό-τησης Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανάγκη να ξεφύγουμε από την παράθε-ση κλαδικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανάλυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επί-πεδο των συστημάτων αξίας δηλαδή στα παραγωγικά συμπλέγματα όπου περιλαμ-βάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην αλυσίδα αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλισμού και υποδο-μών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνο-λογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίηση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μετα-φορές κοκ)

ndash Αντιπαραθέτει στις κινητήριες δυνάμεις της ανταγωνιστικότητας την ποιότητα ζω-ής το φυσικό περιβάλλον και την κοινω-νική αλληλεγγύη

ndash Προτάσσει παρεμβάσεις χαμηλού κό-στους λόγω του περιορισμού των διαθέ-σιμων πόρων αλλά και της αλλαγής στη φιλοσοφία των παρεμβάσεων με την με-τατόπιση από τις laquoσκληρέςraquo υποδομές στη δημιουργία περιβάλλοντος καινοτομίας μέσω laquoάυλωνraquo υποδομών στους ανθρώπι-νους περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς πόρους μιας περιοχής γεγονός που θα την καταστήσει ικανή να υλοποιήσει τις δυνα-τότητες της Όμως εδώ απαιτείται προσο-χή ώστε νrsquo αποφευχθεί ο κίνδυνος μετά-

πτωσης στο καθεστώς των πολλών μικρών και κατακερματισμένων έργων του παρελ-θόντος που εγκλώβιζαν την αναπτυξιακή πολιτική σrsquo έναν ιδιότυπο τοπικισμό που όμως τελικά οδηγούσε σε μικροεπενδυτι-κό πληθωρισμό

ndash Ανατρέπει τις μέχρι σήμερα επιλογές που βασίζονταν στις λίστες έργων κατόπιν επιθυμιών των αιρετών αρχών στις ανά-γκες κάλυψης συγχρηματοδοτούμενων έρ-γων στις κοινωνικές συμμαχίες που υπηρε-τήθηκαν και οικοδομήθηκαν μέσα από τις πελατειακές σχέσεις και τη δυνατότητα του συστήματος να χρηματοδοτεί σε διάφορες κλίμακες διαπλοκής)

Η διαμόρφωση και η επεξεργασία ενός τέτοιου εναλλακτικού αναπτυξιακού Σχε-δίου δεν μπορεί παρά να μη γίνεται ανοι-χτά στην κοινωνία

Μέσα από συζητήσεις ανταλλαγή ιδεών απόψεων προτάσεων με τα παραπάνω κι-νήματα τους κοινωνικούς οικονομικούς συνδικαλιστικούς και άλλους φορείς Πανε-πιστήμια Ερευνητικά κέντρα επαγγελμα-τικές ομάδες ανθρώπους laquoκλειδιάraquo κλπ

Και τέλος όπως επανειλημμένως έχει ειπωθεί το σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέρειας είναι μια διαρκής διαδικασία προσπάθεια και ανοιχτή σε νέες ιδέες και καινοτόμες δράσεις αλλά είναι και ευέλι-κτο στην εφαρμογή ώστε να είναι ταχείες οι αναπροσαρμογές και οι ανακατανομές πόρων σε περίπτωση αστοχιών

μΑΡιΑ ΘΕλΕΡιΤΗσύμβουλος Τοπικής Ανάπτυξης

μέλος Τμ Αυτοδιοίκησης ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 612

Εδώ και τουλάχιστον τρία χρό-νια από την εκτόξευση της οικο-νομικής κρίσης και έπειτα η γε-ωργία και ο πρωτογενής τομέας εν γένει παρουσιάζονται ως ένα από τα κρυφά χαρτιά της χώρας για την έξοδο από την κρίση Πόσο αληθινό μπορεί να είναι αυτό και κάτω από ποιες προϋποθέσεις Στο κείμενο αυτό κατατίθενται κάποιες πρώτες σκέψεις και προβληματι-σμοί σχετικά καθώς και για την παραγωγική ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα

Στην προσπάθεια ανάγνωσης της υπάρχουσας κατάστασης πέ-ρα από τη μελέτη για το αγροτι-κό εισόδημα και απασχόληση το αγροτικό εμπορικό ισοζύγιο το ισοζύγιο φυτικής- ζωικής παρα-γωγής τα κόστη παραγωγής τη σύνδεση με τη γεωργική βιομηχα-νία το δευτερογενή και τριτογενή τομέα και πολλά ακόμα θα πρέπει κανείς να δει το μοντέλο ανάπτυ-ξης που ακολουθήθηκε στη χώρα συνολικότερα το ρόλο του πρωτο-γενούς τομέα σε αυτό καθώς και το μοντέλο ανάπτυξης πρωτογενούς τομέα που επιλέχθηκε

Η επιλογή που έγινε για την Ελ-λάδα ήταν η μετάβαση της οικο-νομίας της στον τριτογενή τομέα κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών ndash διαμετακομιστικό κέντρο παρο-χή υπηρεσιών τουρισμός κλπ Το μοντέλο αυτό οδήγησε στην απο-διάρθρωση του παραγωγικού πρω-τογενούς τομέα και στην εξάρτηση από τις ολοένα και αυξανόμενες εισαγωγές γεωργικών προϊόντων και εφοδίων Ακόμα στο πλαίσιο αυτό επιλέχθηκε η εντατική συμ-βατική γεωργία και κτηνοτροφία η μονοκαλλιέργεια με στόχο απο-κλειστικά τις εξαγωγές η εγκατά-λειψη της παραγωγής κυρίως σε μειονεκτικές περιοχές οι εναλ-λαγές των καλλιεργειών με βάση τις επιδοτούμενες καλλιέργειες και άλλα

Η γεωργία όμως αποτελεί τον τομέα που ιδίως σε περιόδους κρί-σης αποτελεί προϋπόθεση επιβί-ωσης και βασική πηγή διατροφι-κών αγαθών για τον πληθυσμό Η κρίση της γεωργίας οδηγεί και σε επισιτιστική κρίση Συνεπώς το ζή-

τημα της διατροφικής αυτάρκειας της χώρας ιεραρχείται και εύλογα κανείς αναρωτιέται πώς γίνεται να έχεις ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα πώς μπορείς να βγεις από την κρίση αν δεν είσαι παραγωγι-κός Και τι σημαίνει σήμερα παρα-γωγικός πρωτογενής τομέας

Η συμβολή της γεωργίας στην αποφυγή της επισιτιστικής κρίσης έγκειται στη στροφή της γεωρ-γικής παραγωγής στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού Συνεπώς μιλάμε για έναν πρωτογενή τομέα που θέτει ως βάση την τροφή ως αγαθό και ως θεμελιώδες κοινωνικό δικαίω-μα και όχι ως εμπόρευμα ή χρημα-τιστηριακό αγαθό Ο πρωτογενής τομέας θα πρέπει να αποσκοπεί πρωταρχικά στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του λαού με ντόπια παραγόμενα σε λογι-κές τιμές ποιοτικά προϊόντα στο πρότυπο της παραδοσιακής ελ-ληνικής μεσογειακής διατροφής και σε αντίθεση με το κυρίαρχο καταναλωτικό και διατροφικό μο-ντέλο Ένα σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης του πρωτογενούς τομέα οφείλει να συνυπολογίσει αυτή την αρχή

Ακόμα δεν μπορεί να μη μιλήσει για ένα άλλο παραγωγικό μοντέλο της ήπιας γεωργίας της βιολογι-κής γεωργίας με σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον με εξορθολογισμό στη χρήση των φυ-σικών πόρων με μετάβαση από τις εντατικές μονοκαλλιέργειες στην πολυκαλλιέργεια και στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και διεθνούς ζήτησης που παράλλη-λα καλύπτουν και τις εγχώριες ανάγκες

Έχει ακόμα να αναμετρηθεί με το ερώτημα πώς νοείται ο σημε-ρινός γεωργός Παραγωγός τρο-φής παραγωγός προϊόντων για μεταποίηση παραγωγός ενέργειας

πάροχος αγρο-τουριστικών υπηρε-σιών προστάτης του φυσικού πε-ριβάλλοντος και του κοινωνικού ιστού της υπαίθρου εξαγωγέας προϊόντων με υψηλή προστιθέ-μενη αξία Όλα αυτά και πολλά ακόμα ή ένας άνθρωπος εξαρτώ-μενος από το αγροδιατροφικό λό-μπι που θα παράγει απλώς προ-ϊόντα ως είλωτας στα laquoδικά τουraquo χωράφια Αυτός που θα έχει στα χέρια του την τροφή του κόσμου και θα τη διαχειρίζεται μόνο με βάση το μέγιστο δυνατό για αυ-τόν κέρδος ανεξαρτήτως του αν ο κόσμος πεινάει

Ποια θα μπορούσαν να είναι τα μέτρα για την ανασυγκρότηση του παραγωγικού δυναμικού Ο αναδα-σμός γης ίσως είναι ένας τρόπος για να ενοποιήσει τις πολυτεμα-χισμένες εκτάσεις και να μειώσει το κόστος παραγωγής Το συνε-ταιριστικό-συνεργατικό κίνημα θα πρέπει να τεθεί σε νέες υγιείς βάσεις ώστε να δώσει διέξοδο τό-σο στο επίπεδο της καλλιέργειας (συγκέντρωση γης και μηχανημά-των εξοικονόμηση στην προμή-θεια εφοδίων οργάνωση της αγο-ράς κλπ) Εφόσον ο πρωτογενής τομέας θεωρηθεί στρατηγικής ση-μασίας θα πρέπει να αναζητηθούν ευνοϊκοί όροι χρηματοδότησης που θα επιτρέπουν τις επενδύσεις σε αυτόν Ακόμα θα πρέπει να

προβληματισμοί σχετικά με την παραγωγική ανασυγκρότηση του ΠΡΩΤοΓΕΝουΣ ΤομΕΑ

Ο αγροτικός τομέας παρουσιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανάπτυξη του αγροτικού χώρου

στη λογική της αγροδιατροφικής βιομηχανίας

επανεκτιμηθούν θεσμικά μέτρα σχε-τικά με τη φορολογία των αγρο-τών της γης τα αγροτικά μητρώα τις ενισχύσεις που παρέχονται σε ένα πλαίσιο ανασυγκρότησης του συνόλου της οικονομίας

Δεν μπορούμε να μιλάμε για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση του πρωτογενούς τομέα δίχως την επέμβαση στη λειτουργία της εγχώριας αγοράς με το σκεπτικό των πολλαπλών επιλογών σε πα-ραγωγούς και καταναλωτές ενά-ντια στα μονοπώλια διακίνησης τροφής στην Ελλάδα Η επέμβα-ση αυτή μπορεί να γίνει σε θεσμι-κό επίπεδο κατοχυρώνοντας δο-μές που μέχρι στιγμής υστερούν Υστέρηση που οδηγεί σε καρτέλ και μονοπωλιακές καταστάσεις Ένα τέτοιο θεσμικό μέτρο μπορεί να είναι η νομοθέτηση αγορών αγροτών-παραγωγών ώστε να δοθεί απευθείας διέξοδος στον παραγωγό στην αγορά και στους καταναλωτές με την παράκαμψη μεσαζόντων και με στόχο την εξυ-γίανση της αγοράς τροφίμων και τον εξορθολογισμό των τιμών των γεωργικών προϊόντων

Στο επίπεδο της διάθρωσης της παραγωγής θα πρέπει να συ-νυπολογιστεί το εδαφικό ανά-γλυφο της Ελλάδας να μελετη-

θούν οι δυνατότητες της κάθε πε-ριφέρειας ο όποιος σχεδιασμός να γίνει με γνώμονα το τι είναι δυνατό να καλλιεργηθεί και πού να υπάρξει πρόβλεψη για βοσκο-τόπους και επαρκείς καλλιέργει-ες ζωοτροφών ποια μπορεί να εί-ναι τα προϊόντα αυτά που έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και υψηλή προστιθέμενη αξία ώστε μπορούν να είναι εξαγώγιμα Σε κάθε σχεδιασμό όμως το ζητούμε-νο είναι να προτάσσεται ως μορφή η βιώσιμη και ποιοτική γεωργική παραγωγή

Δεν θα πρέπει να αγνοηθούν ακόμα τομείς όπως η δασοπονία η αλιεία η μελισσοκομία Μπο-ρούν να αναπτυχθούν και να εί-ναι ιδιαίτερα laquoαποδοτικοίraquo για την οικονομία και παράλληλα να συντελέσουν στην προστασία της βιοποικιλότητας των δασών και θαλασσών στην ανανέωση δασι-κών εκτάσεων στην εκμετάλλευση των ορεινών περιοχών τηρώντας πάντοτε τους περιβαλλοντικούς κανόνες

Αναγκαία είναι και έργα υπο-δομής με γνώμονα τη μείωση του κόστους παραγωγής την ορθολο-γική χρήση πόρων όπως το νερό τη δημιουργία αποθεμάτων νερού κλπ Θα πρέπει ακόμα να προβλε-φθεί το πώς εντάσσονται οι ήπιες μορφές ενέργειας και οι ΑΠΕ στην αγροτική παραγωγή

Η όποια ανασυγκρότηση όμως δεν μπορεί να γίνει μόνο με θεσμικά μέτρα και διακηρύξεις Χρειάζεται τη δημιουργία ενός κινήματος πα-ραγωγών (αγροτών κτηνοτρόφων αλιέων κλπ) των ανθρώπων της υπαίθρου αλλά και των πόλεων (laquoκαταναλωτέςraquo ενεργοί πολίτες κινήματα πόλης) των εμπλεκομέ-νων στους άλλους οικονομικούς τομείς των κινημάτων της οικο-λογίας και πολλών ακόμα Μια κυ-βέρνηση της αριστεράς δεν μπορεί να λύσει τα παραπάνω ζητήματα με τρόπο laquoαυτονόητοraquo Έχει την ανάγκη ύπαρξης ενός κινήματος παραγωγικής ανασυγκρότησης και αγροτικής μεταρρύθμισης ώστε να μπορέσει να συγκρουστεί με τα εγχώρια συμφέροντα αλλά κι αυτά των πολυεθνικών του αγρο-

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 13

Ένα από τα θέματα που απασχόλησαν το φετινό Left Forum με θέμα ldquoMobilizing for EcologicalEconomic Transformationrdquo στη Νεα Υόρκη ήταν αυτό που ο καθηγητής Βαλερστάϊν χαρακτήρισε ως laquoκαρκίνοraquo του συστήματος Πρόκειται για το γεγονός ότι επί 500 χρόνια ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε κατατρώγοντας τους φυσικούς πόρους του πλανήτη χωρίς να τους αναπληρώνει Το πρόβλημα αυτό έχει πά-ρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και απειλεί άμε-σα τη ζωή στο πλανήτη Δεν μπορούμε πια να μιλάμε για μέλλον για ανάπτυξη για οικονο-μία αν αυτή δεν είναι οικολογική σημαντική πτυχή της οποίας είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ)

Ενώ λοιπόν παγκοσμίου φήμης διανοητές αντιλαμβάνονται την ουσιαστική σημασία των ΑΠΕ στη ανάπτυξη στην Ελλάδα με πρόσχη-μα το υπαρκτό πρόβλημα του ελλείμματος του λογαριασμού ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ ως λύση προ-τείνεται το πάγωμα της ανάπτυξης των ΑΠΕ Ακούγονται απόψεις όπως laquoοι ΑΠΕ είναι πο-λυτέλειαraquo laquoεδώ δεν έχουμε να φάμε τις ΑΠΕ θα κοιτάζουμεraquo laquoας καθυστερήσει η έστω και σταδιακή απεξάρτηση από το φθηνό λιγνίτη που μας χάρισε η φύσηraquo και άλλα πολλά ιδίου ύφους και περιεχομένου Στη δε πράξη έχουν σταματήσει να γίνονται πλέον έργα ΑΠΕ τα φωτοβολταϊκά τους τελευταίους μήνες τον τελευταίο χρόνο οι υπόλοιπες ΑΠΕ

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά για να διαπιστώσουμε το πώς δημιουργήθηκε το πρόβλημα Ο πρώτος ουσιαστικά νόμος που έβαλε τα θεμέλια για την ανάπτυξη των ΑΠΕ συντάχθηκε το 2006 Παρά το θετικό στοιχείο ότι επιτέλους άρχισε να γίνεται λόγος για ΑΠΕ ο νόμος είχε πολλές ελλείψεις είτε σκόπιμα εί-τε όχι Ενώ το κύριο χαρακτηριστικό των ΑΠΕ είναι οι πολλές μικρές αποκεντρωμένες μονά-δες διάσπαρτες στην επικράτεια και μόνο για λόγους οικονομίας κλίμακας και μόνο σε ει-δικές περιπτώσεις μεγάλες μονάδες (μέσα σε βιομηχανικές ζώνες κλπ) ο νόμος υιοθετούσε ακριβώς την αντίθετη κατεύθυνση Το μείγμα των ΑΠΕ αλλά και ο ρυθμός ανάπτυξης τους έπρεπε να είναι αυστηρά σχεδιασμένος ώστε να απορροφηθούν ομαλά από τεχνικής αλλά και οικονομικής άποψης όλοι οι κραδασμοί της αλλαγής παραγωγής ηλεκτρενέργειας Αντιθέ-τως ακολουθώντας το νεοφιλελεύθερο δόγμα ο νόμος αυτός άφηνε την αγορά ανεξέλεγκτη να αποφασίσει χωρίς παρεμβάσεις της πολιτείας Η αγορά αποφάσισε όπως πάντα άναρχα και με μοναδικό κριτήριο το κέρδος Ενώ το κόστος κατασκευής ειδικά των φωτοβολταϊκών απο-κλιμακώθηκε ραγδαία δεν είχαμε αντίστοιχη μείωση των εγγυημένων τιμών πώλησης του

ρεύματος οπότε δημιουργήθηκαν ευκαιρίες για υπερκέρδη Αποτέ-λεσμα ήταν το αδηφάγο κεφάλαιο να οδεύσει προς τα φωτοβολταϊκά με συνέπεια την έκδοση υπερπληθώρας αδειοδοτήσεων και κατασκευών Ενώ στην Ευρώπη οι κυβερνήσεις έγκαιρα διαπίστωσαν το πρόβλημα και βρήκαν λύσεις στη χώρα μας αφού άφησαν να χαθεί πολύτιμος χρόνος όταν πλέον αποφάσισαν να ασχοληθούν προχώρησαν σε μια παγκόσμια πρωτοτυ-πία ένα λάθος να προσπαθούν να το λύ-σουν με ένα νέο χειρότερο λάθος

Το πρόβλημα λοιπόν που έχει προκύψει δεν είναι δομικό των ΑΠΕ αλλά αφορά στον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ διαχρονικά αντιμετώπισαν τις ΑΠΕ Αν είχαμε στρωτή ροή διείσδυσης των ΑΠΕ και είχαμε για παράδειγμα αντί για 2300 MW φωτοβολταϊκών που έχουμε σήμε-ρα γύρω στα 1000 MW αυτό θα συνιστούσε ένα απόλυτα διαχειρίσιμο μέγεθος που δεν θα δημιουργούσε κανενός είδους πρόβλημα Το σημερινό δε κόστος κατασκευής είναι τέτοιο που επιτρέπει σε όποιον κατασκευάσει σήμε-ρα ΑΠΕ να αμείβεται με ταρίφα παραπλήσια των παραγωγών ενέργειας από φυσικό αέριο οπότε αν αυτά τα 1300 MW κατασκευάζονταν σήμερα δεν θα επιβάρυναν το λογαριασμό αφού λογικά θα αμείβονταν όπως οι συμβατι-κοί παραγωγοί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ έχει προτείνει λύσεις που η κυβέρνηση δεν έχει τη βούληση να αποδεχθεί γιατί θίγουν τα ξένα και ντόπια μεγάλα συμφέ-ροντα του χώρου Προτείνουμε μέτρα laquoκουρέ-ματοςraquo των παραγωγών με παραμετροποίηση των κριτηρίων ώστε να μηδενιστεί το έλλειμμα χωρίς να επιβαρυνθούν οι καταναλωτές και να πληρώσουν όλοι με δίκαιο τρόπο ανάλογα με το κόστος κατασκευής και το μέγεθος

Σε κάθε περίπτωση τις ΑΠΕ δεν πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε με οικονομίστικο τρόπο Η καταστροφή του περιβάλλοντος και η υγεία δεν είναι μετρήσιμα χρηματικά μεγέθη Δεν μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για φθηνό λιγνίτη και ακριβές ΑΠΕ αδιαφορώντας για τις άλλες επιπτώσεις που έχει η χρήση των ρυπογόνων ορυκτών καυσίμων

Η ταχύτητα ανάπτυξης της τεχνολογίας μάς επιτρέπει να υποστηρίξουμε ότι σύντομα αν υπάρξει πολιτική βούληση θα μπορέσουμε να έχουμε συστήματα ΑΠΕ για οικιακή χρήση τα οποία θα συμφέρουν και από οικονομικής σκο-πιάς Συστήματα χαμηλού κόστους από ΑΠΕ με ταυτόχρονη εξοικονόμηση ενέργειας και με μελλοντικά φθηνές μπαταρίες θα μπορούν να κάνουν τα σπίτια ενεργειακά ανεξάρτητα Στον

τομέα αυτό θα μπορούσε να απασχοληθεί και μεγάλο τμήμα του παραγωγικού δυναμικού της χώρας όπως μηχανικοί τεχνικοί κλάδοι που σήμερα μαστίζονται από μεγάλη ανεργία

Οι ειδικοί επιστήμονες λένε ότι όποιος σχε-διάζει το μέλλον της ηλεκτρενέργειας με τα μέχρι σήμερα δεδομένα θα κάνει λάθος Στην Αμερική κατασκευάστηκε πιλοτικά ένας συσ-σωρευτής 120 MW με σχετικά ικανοποιητικό κόστος κατασκευής και υψηλής ταχύτητας από-δοσης της ενέργειας Συστήματα αντλιοταμίευ-σης παρασκευή υδρογόνου και άλλα τέτοιου είδους τεχνικά εργαλεία θα βοηθήσουν ώστε να αρθεί η επιφυλακτικότητα έναντι των ΑΠΕ από τη στιγμή που θα μπορεί να αποθηκευθεί ενέργεια με χαμηλό κόστος

Για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται πολιτική βούληση ώστε να πιεστούν οι τεχνικοί επι-στήμονες να βρουν τις βέλτιστες λύσεις στα υπάρχοντα σημερινά προβλήματα Την πολι-τική αυτή βούληση δεν είναι δυνατόν να την έχουν οι δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού γιατί οι έννοιες καπιταλισμός και οικολογία κέρδος και προστασία του περιβάλλοντος νό-μοι της αγοράς και ανθρώπινες ανάγκες είναι έννοιες ασύμβατες μεταξύ τους

Μια κυβέρνηση της αριστεράς όπως ευρημα-τικά έθεσαν το θέμα οι διοργανωτές μέσα από τον κεντρικό τίτλο του φετινού Left Forum τις λέξεις οικονομία και οικολογία δεν τις αντιμε-τωπίζει ως λέξεις με κοινό πρώτο συνθετικό αλλά ως έννοιες άρρηκτα δεμένες

Μια κυβέρνηση της αριστεράς θα πρέπει να θέσει τα θεμέλια έτσι ώστε το μέλλον της ηλε-κτρενέργειας και όχι μόνο αυτό να είναι οι-κολογικό Μπορούμε να σχεδιάσουμε ένα μέλ-λον που οι ΑΠΕ θα παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο Και τούτο δεν είναι οραματική φαντασί-ωση ορισμένων Αντιθέτως όλα τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα συνηγορούν προς την κατεύθυνση αυτή

ΓιΑΝΝΗΣ μΠΕΝιΣΗΣμέλος γραμματείας τμ Ενέργειας ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

ΑΠΕ ΓιΑ ΤΗΝ οιΚο λογία

νομία

διατροφικού λόμπι Σε αυτό το σημείο θα πρέπει

να προβληματιστούμε για το αν η παραγωγική ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα με άξονα την ανάπτυξη και την ενίσχυ-ση της εγχώριας παραγωγής μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα από τις πολιτικές της ΕΕ για την περιφερειακή και αγροτική ανάπτυξη για την προστασία του περιβάλλοντος και την Κοινή Γεωργική Πο-λιτική Θα πρέπει παράλληλα να γίνει και ένας ειλικρινής απολογισμός της μέχρι τώρα πορείας του γεωργικού χώ-ρου στο πλαίσιο της ΚΓΠ και μια ανάγνωση δίχως αυταπά-τες των ήδη ανακοινωμένων μελλοντικών πολιτικών

Ο αγροτικός τομέας παρου-σιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανά-πτυξη του αγροτικού χώρου στη λογική της αγροδιατροφι-κής βιομηχανίας και όχι στη λογική της ανασυγκρότησης της παραγωγικής βάσης της χώρας για τη διέξοδο από την οικονομική κρίση με αξιοπρέ-πεια για τον αγροτικό κόσμο και προοπτική παραμονής του στην παραγωγή και ανάπτυ-ξης μέσα από αυτή

Κάθε φορά που τίθεται στο τραπέζι η πρόταση να ιεραρ-χηθεί η αλλαγή του γεωργικού μοντέλου και να προταχθούν βιώσιμες μορφές γεωργίας όπως η βιολογική το αμέσως επόμενο ερώτημα είναι αν αυτή μπορεί να καλύψει τις ανάγκες συνολικά Θα πρέ-πει αν θέλουμε να μιλήσουμε για την ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα με όρους οικολογίας να φύγουμε από αυτό το δίλημμα Η βιώσιμη και οικολογική επαναπροσέγ-γιση του αγροτικού μοντέλου δείχνει την πρόθεσή μας να αναμετρηθούμε με το ίδιο το σύστημα που μας έχει οδηγήσει σε αδιέξοδα δείχνει αν είμαστε σε θέση να προβάλουμε έναν άλλο τρόπο παραγωγής και έναν άλλο τρόπο κοινωνικής συνύπαρξης και οικονομικής βιωσιμότητας Είναι ανάγκη να υπάρξει αυτή η αλλαγή και μάλιστα με περιβαλλοντικά βιώσιμη προοπτική

ιΩΑΝΝΑ ΘΕοΔοΣιου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 614

ΑΝΑΔιΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Το ζήτημα της αναδιάρθρωσης της παρα-γωγικής δομής και υποδομής δεν μπορεί να ιδωθεί ξέχωρα από το ζήτημα του αναπτυ-ξιακού μοντέλου Συνεπώς το ερώτημα που πρέπει να απαντιέται από τη σχεδιαζόμενη πολιτική θα πρέπει να απαντά στην ανά-γκη για άλλο αναπτυξιακό μοντέλο Ποιες λοιπόν πρέπει να είναι η αφετηρίες μιας αποτελεσματικής πολιτικής Κατά τη γνώ-μη μου οι εξής

Από τη λογική μείωσης κόστους πρέπει

να πάμε στη λογική παραγωγής αξίας το οποίο είναι και συμβατό με τις ιδεολογικές αναφορές μας (κοινωνικά προσδιορισμέ-νη αξία χρήσης που παράγεται από την εργασία) Η νέα αξία παράγεται μέσω της συνεχούς καινοτομίας σε προϊόν και πα-ραγωγική διαδικασία Η εστίαση στην πα-ραγωγή με τη στενή έννοια τη μεταποίη-σης (μετασχηματισμός εισροών σε προϊόν) είναι ανεπαρκής Αυτό δεν σημαίνει ότι η καινοτομία παράγεται μόνο στα εργαστή-ρια Αντίθετα παράγεται και στη σύζευξη σχεδιασμού και παραγωγής αλλά και στην αλληλεπίδραση παραγωγή και χρήσης Η βασική διαφορά έγκειται από τη μία στις αυξανόμενες αποδόσεις που χαρακτηρίζουν την οικονομική της καινοτομίας και από την άλλη στο σαφή προσανατολισμό που απαιτείται τόσο σε ότι αφορά στην πολιτική απασχόλησης όσο και στο ποιος θα είναι ο φορέας της ανάπτυξης (ταλέντο και όχι κεφάλαιο όπως λέει ο Florida)

Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανά-γκη να ξεφύγουμε από την παράθεση κλα-δικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανά-λυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επίπεδο των συστημάτων αξίας (όχι απλά αλυσίδες) όπου περιλαμβάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην παραγωγή αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλι-σμού και υποδομών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίη-

ση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μεταφορές κοκ)

Η πολιτική θα πρέπει να προσδιορίζε-ται και χωρικά ώστε να αναγνωρίζεται η αντίστοιχη εμπέδωση της παραγωγικής και καινοτομικής δραστηριότητας

Βασικό ζήτημα αφορά και στο υποκεί-μενο του μετασχηματισμού Ποιοι θα ανα-λάβουν το έργο του μετασχηματισμού και της νέας μορφής παραγωγής αν το παρόν επιχειρείν είναι ανεπαρκές

Άξονες αναπτυξιακής πολιτικής

Με βάση τα παραπάνω οι άξονες σχεδιασμού πολιτικής θα πρέπει να είναι οι εξής

Συγκρότηση παραγωγικών συμπλεγ-μάτων με σχετική εξειδίκευση και χω-ρικό προσδιορισμό

Τα παραγωγικά συστήματα δεν συγκρο-τούνται σε κλαδική βάση αλλά με την αλ-ληλεπίδραση δραστηριοτήτων από διαφο-ρετικούς κλάδους και τομείς οικονομικής δραστηριότητας Η πολιτική πρέπει να εστι-άζει στην ενίσχυση στους αδύνατους κρί-κους οι οποίοι είναι ndash εν γένει

ndash Ανάπτυξη προϊόντος έλλειψη καινο-τομικής δραστηριότητας αδυναμία στην ανάλυση των αναγκών και των κατανα-λωτικών τάσεων απουσία τεχνολογικών υποδομών υποστήριξης (προτυποποίηση διαπίστευση παρέμβαση σε διεθνείς οργα-νισμούς προτυποποίησης πρόσβαση σε ερ-γαστηριακές λειτουργίες κοκ)

ndash Τεχνολογική εξάρτηση και έλλειψη απορροφητικής ικανότητας η παθητική μιμητική συμπεριφορά έχει οδηγήσει σε απουσία καινοτομικής δραστηριότητας οπότε δεν υπάρχει το δυναμικό που θα μπορέσει να αξιοποιήσει τις τεχνολογικές εξελίξεις και θα συνεργαστεί με παρόχους τεχνολογίας (προμηθευτές εξοπλισμού και πρώτων υλών) κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε σχετική εξειδίκευση κλαδικών δραστηριοτήτων

ndash Στον ύπαιθρο χώρο από την αγροτική παραγωγή πρέπει να πάμε στην πολυδρα-στηριότητα ώστε να καθετοποιηθεί τοπικά η παραγωγή αξίας αναπτυχθεί η επωνυμία του προϊόντος και η ταυτότητα του τόπου και συνδεθεί οργανικά με συμπληρωματικές δραστηριότητες βιομηχανικής μεταποίησης και τεχνολογικής υποστήριξης

Αμφίπλευρη παρέμβαση του κρά-τους στης πλευρές της laquoπαροχήςraquo και της laquoζήτησηςraquo

Ο ρόλος της κρατικής παρέμβασης δεν μπορεί πια να περιορίζεται στην πλευρά της παροχής πόρων και ενίσχυσης τεχνολογι-κής και ερευνητικής δραστηριότητας Από τη μία πρέπει να αναπτυχθούν υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας σε συνεργα-σία με τις παραγωγικές συστάδες εξειδικευ-μένες με βάση τις ανάγκες μιας επιθετικής πολιτικής καινοτομίας προϊόντος Αυτές οι υποδομές δεν είναι απαραίτητο να είναι κρατικές ούτε να αφορούν απαραίτητα σε νέους φορείς Μπορούν να είναι συλλογι-κές δομές στο πρότυπο της Τρίτης Ιταλίας ή να αφορούν σε μακροπρόθεσμα ανοικτά προγράμματα που θα αξιοποιούν υφιστά-μενες υποδομές μοχλεύοντας παράλληλα την αλλαγή προσανατολισμού τους από τον ακαδημαϊσμό σε πιο πολύπλευρη δρα-στηριότητα (αυτό προϋποθέτει και αλλαγή του τρόπου αξιολόγησης της ερευνητικής δραστηριότητας)

Από την άλλη η κρατική παρέμβαση μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο στρατηγικό ρόλο στην πλευρά της ζήτησης Αυτό μπορεί να γίνει με τρεις βασικούς τρόπους

ndash Πολιτική προμηθειών οι προδιαγρα-φές προμηθειών πρέπει να αποτελέσουν ένα αποτελεσματικό εργαλείο προσέλκυσης καινοτομικής δραστηριότητας ώστε μέσα από τη διαμόρφωσή τους να ωθούνται οι προμηθευτές να αναπτύσσουν προϊόντα λύσεις και εν τέλει ικανότητες που θα τους καθιστούν πρωτοπόρους διεθνώς Η διαδι-κασία καθορισμού μέσα από μηχανισμούς διαβούλευσης και ο χρονισμός εισαγωγής τους σε συνδυασμό με συμπληρωματικές ενέργειες και μέτρα στην πλευρά της πα-ροχής-προσφοράς μπορεί να έχει σημαντι-κά αποτελέσματα σε αγορές όπως οι κατα-σκευές ο εξοπλισμός οι ΑΠΕ κλπ

ndash Ρυθμιστικές παρεμβάσεις στην κατανά-λωση σε αντίθεση με την παθητική αντι-μετώπιση των προδιαγραφών στην λογική φθοροποιού διευκόλυνσης και προστασίας των εγχώριων παραγωγών ο ευρύτερος χώ-ρος της κατανάλωσης μπορεί να αποτελέ-

σει πεδίο ενεργούς παρέμβασης με σκοπό την προετοιμασία και ανάπτυξη προϊόντων που θα ανταγωνίζονται με βάση την αξία και όχι την τιμή

ndash Επενδύσεις σε υποδομές κλπ ένα νέο πρόγραμμα επενδύσεων σε δημόσιες υπο-δομές θα πρέπει να ξεφύγει από τη λογική του τι μπορούμε να κάνουμε και να εστιάσει στο τι πραγματικά χρειάζεται και πώς κατά την επένδυση θα αναπτυχθούν τεχνολογίες και ικανότητες που μπορούν να αξιοποιη-θούν και σε άλλες εφαρμογές και ndash κυρίως θα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο εξαγωγικής δραστηριότητας

Η λογική των παραπάνω είναι να σχε-διασθούν στρατηγικοί θύλακες αγοράς οι οποίοι θα μπορούν να αποτελέσουν προ-νομιακό πεδίο μάθησης για εγχώριους πα-ραγωγούς

Ανάδειξη νέων υποκειμένωνΤο βασικό θεμελιώδες πρόβλημα αφο-

ρά στο ποιες θα είναι οι δυνάμεις που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα νέο πα-ραγωγικό σύστημα στο πλαίσιο ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης με τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς όρους που απαιτού-με Είναι ιστορικά και εμπειρικά βιωμένο ότι οι κυρίαρχες σήμερα δυνάμεις έχουν περιορισμένες δυνατότητες Προφανώς υπάρχουν δυναμικές καινοτόμες εξωστρε-φώς ανταγωνιστικές μονάδες με ισχυρές και καλλιεργούμενες ικανότητες αλλά δεν αποτελούν τον κανόνα

Τα νέα υποκείμενα παραγωγικής δραστη-ριότητας θα πρέπει να τα αναζητήσουμε σε δύο laquoοικοσυστήματα-κοινότητες-κινήματαraquo που συγκροτούνται ήδη

Το πρώτο αφορά ένα οικοσύστημα νέας επιχειρηματικότητας διακριτής και σχετι-κά ξένης με το υφιστάμενο το οποίο όμως ιδεολογικά συγγενεύει με αυτό Βασικό χαρακτηριστικό του είναι ότι συγκεντρώ-νεται κυρίως σε τομείς τεχνολογικής αιχ-μής (κυρίως λογισμικό μικρο-ηλεκτρονι-κή και λίγο σε βιολογία φάρμακο) καθώς και σε ορισμένους τομείς όπως η γεωργία Σήμερα το οικοσύστημα είναι ποικίλο και διεθνοποιημένο αλλά όχι σε επαρκή βαθ-μό Χαρακτηρίζεται από αδύναμη θεσμι-κή πύκνωση περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση αγορές και τεχνολογικές υποδομές ενώ αντιμετωπίζεται ως εξωτι-κό προϊόν από κράτος και τράπεζες Είναι δυνατή η εξάπλωσή του και σε άλλους το-μείς παραγωγικής δραστηριότητας Απαιτεί-ται συγκροτημένη ενισχυτική παρέμβαση που θα εστιάζει στη μόχλευση δραστηριο-

μεθοδολογικές αφετηρίες και άξονες για την

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 15

για ένα ΚιΝΗμΑ ανασυγκρότησηςΠαρότι ήδη από το Πρόγραμμα του 2009 ο ΣΥΡΙΖΑ είχε

θέσει το ζήτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώ-ρας ελάχιστη συζήτηση είχε υπάρξει μέχρι πρόσφατα Ήταν περισσότερο οι πολιτικές εξελίξεις του τελευταίου χρόνου που έφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη να αναπτύξει ο ΣΥ-ΡΙΖΑ -ΕΚΜ μια πολιτική για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση Το ζήτημα αυτό σε συνδυασμό με μια σειρά άλλα πολιτι-κά και ιδεολογικά ζητήματα δίνουν μια νέα διάσταση στην παρέμβαση της Αριστεράς ndashκαι μιλάμε πιο συγκεκριμένα για την πραγματική Δημοκρατία για το πολιτικό σύστημα της διαφθοράς και της διαπλοκής και το laquoτρίγωνο της αμαρτί-αςraquo για το εθνικό ζήτημα και τη σύζευξή του με το κοινω-νικό και βέβαια για την κατάκτηση της κυβέρνησης Αυτή η νέα διάσταση αποτελεί βασική προϋπόθεση προκειμένου η Αριστερά να εκφράσεις τις laquoανάγκες των πολλώνraquo καθώς ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός έχει περάσει στη φάση των Μνημονίων και της Τρόικα Η Αριστερά έχοντας υποχρέωση απέναντι laquoστους πολλούςraquo να είναι πρωταγωνιστική πολιτι-κή δύναμη οφείλει να έχει συναίσθηση ότι δεν κινδυνεύει αν προωθήσει τον προγραμματικό της λόγο για τα ζητήματα που προαναφέρθηκαν αντίθετα κινδυνεύει αν αδιαφορήσει για τα ζητήματα αυτά

Μπορούμε να συζητήσουμε για την παραγωγική ανασυ-γκρότηση με έναν τρόπο ριζοσπαστικό αριστερό ρεαλιστικό και σύγχρονο Μπορούμε να διαμορφώσουμε laquoμαζί με τους πολλούςraquo ένα ισχυρό ρεύμα laquoθετικής πρότασης διεξόδουraquo που να αλλάξει εκ βάθρων την κατάσταση laquoαποικίας χρέουςraquo στην οποία έχει περιέλθει η χώρα έχοντας ως κινητήριες δυ-νάμεις τις βαθύτερες αξίες της Αριστεράς πρόοδος γνώση συλλογικότητα ηθική πραγματικές ανάγκες πραγματική δι-καιοσύνη πραγματική δημοκρατία χειραφέτηση

Νέο μεταβατικό πρότυπο

Η παραγωγική ανασυγκρότηση είναι μια μεταβατική έν-νοια που ξεκινά σήμερα laquoαπό τώραraquo αφορά όλη την περίο-δο μέχρι το μετατροϊκανό ξέφωτο και εκτείνεται σε μια επό-μενη περίοδο βαθύτερων κοινωνικών μετασχηματισμών με ορίζοντα το σύγχρονο σοσιαλισμό του 21ου αιώνα Φυσικά σε κάθε περίοδο έχει ιδιαίτερους επικαθορισμούς ανάλογα με τους πολιτικούς συσχετισμούς

Μια θεμελιώδης οριοθέτηση είναι ότι μιλάμε για ανασυγκρό-τηση και όχι γενικά για laquoανάπτυξηraquo επισημαίνοντας δηλαδή την ανάγκη ενός νέου πρότυπου Βασική σχέση αποτελεί η Δημοκρατία δηλαδή η επιδίωξη για πάνδημη λαϊκή συμμε-τοχή στο σχεδιασμό στον προγραμματισμό και τον έλεγχο αξιοποιώντας τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία Στον πυ-ρήνα του νέου προτύπου βρίσκεται η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου Πρώτrsquo απrsquo όλα του ανθρώπινου δυναμικού που έχει υψηλό μορφωτικό επίπεδο

αλλά και ευρύτερα γνωσιακό και μαστορικό Αλλά ακόμη μι-λάμε για τις γεωφυσικές δυνατότητες ειδικά την αξιοποίηση της ιδιαίτερης γεωφυσικής ποικοιλομορφίας της χώρας που κάνει εφικτό ένα laquoμοντέλο ήπιας κλίμακαςraquo Για τις ενεργει-ακές δυνατότητες για τον ορυκτό πλούτο Για τη δυνατότη-τα στη βάση όλων των προηγούμενων ανάδυσης μιας σειράς παραγωγικών τομέων στην αγροτική οικονομία στη βιομη-χανία στη μικροηλεκτρονική και πληροφορική στην έρευνα Χρειάζεται να επισημανθεί ότι το περιβάλλον συνιστά μια αυ-ταξία στο πλαίσιο της παραγωγικής ανασυγκρότησης δοθέ-ντος ότι το τεχνολογικό επίπεδο του 21ου αιώνα επιτρέπει μια νέα αντίληψη της σχέσης ανθρώπουndashφύσης Συνεπώς το να μιλάμε για laquoσεβασμό του περιβάλλοντοςraquo είναι μεν αναγκαίο αλλά μάλλον περιοριστικό Βασική διάσταση της παραγωγι-κής ανασυγκρότησης οφείλει να είναι η ριζική αναβάθμιση του περιβάλλοντος ξεκινώντας μεν από την απορρύπανση αλλά αναγορεύοντας την σε αυτοτελή στόχο ndashπου έχει έμμε-σες μεν αλλά ουσιώδεις οικονομικές επιπτώσεις (πχ υγεία ήπιος τουρισμός κλπ)

Όσοι αμετάκλητα παραδομένοι στο κυνηγητό του κέρδους συκοφαντούν την παραγωγική ανασυγκρότηση ότι τάχα οδηγεί στον απομονωτισμό και σε μια laquoκλειστή οικονομίαraquo κάνουν ένα θεμελιώδες λάθος Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου προφανώς και εναρμονίζεται με ένα πρότυπο laquoανοιχτό στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο γίγνεσθαιraquo ένα πρότυπο που στηρίζεται στην ποιότητα τη γνώση και τη δημιουργική εργασία ένα πρότυπο που αξιοποιεί την προ-οδευτική κοινωνική συνείδηση που άρρηκτα αναπτύσσεται μαζί του σαν ανασχετικό φραγμό στον ανταγωνισμό και την εκμετάλλευση Ναι θα πρέπει να υπάρχουν ανασχετικοί φραγ-μοί είναι μια νέα μεγάλη συζήτηση αυτή αλλά αυτό καθόλου δεν σημαίνει απομονωτισμός Για παράδειγμα είναι άραγε απομονωτισμός η απαγόρευση στα μεταλλαγμένα

Ποιοι και πώς

Τελικά ποιών δουλειά είναι η παραγωγική ανασυγκρότη-ση του τόπου Και πώς Κρίσιμα ερωτήματα Μια απάντηση σήμερα θα ξεκινούσε από τη διαπίστωση ότι αν η στάση απέ-ναντι στο καθεστώς των Μνημονίων διαχωρίζει κάθετα την ελληνική κοινωνία το ίδιο ισχύει για την παραγωγική ανα-συγκρότηση Υπάρχει μια ευρεία κοινωνική πλειοψηφία που μπορεί και πρέπει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αντιπα-ράθεση με το μεγαλοαστισμό με το σύστημα της διαπλοκής και με τη Μνημονιακή διάλυση Ας δανειστούμε μια πολύ χα-ρακτηριστική αναφορά του Αλέξη Τσίπρα από μια πρόσφα-τη ομιλία (Βόλος 14062013) laquoΕμείς υποστηρίζουμε ότι μια μεγάλη πανεθνική διαβούλευση για το Σχέδιο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης μπορεί και πρέπει να ξεκινήσει από τώρα Καλούμε λοιπόν Εκπαιδευτικά Ιδρύματα επιστημονικούς συλλόγους συνδικαλιστικούς φορείς επιμελητήρια σε αυ-τήν την κρίσιμη διαδικασία Καλούμε κάθε δημιουργικό πο-λίτη να ενεργοποιηθεί από σήμερα και να συμβάλλει με την εμπειρία του τη γνώση του τις ιδέες του την πράξη του Για ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης που να αποκα-θιστά την εργασία την πρωτοβουλία και την επινοητικότητα των συνεργαζομένων ανθρώπων Ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης σε οργανική σύνδεση με ένα κίνημα πολι-τιστικής αναγέννησης και ηθικής ανάταξηςraquo

ΧΡιΣΤοΣ ΚΑΡΑμΑΝοΣμέλος ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

τήτων και θεσμών και ndash πολύ σημαντικό ndash στην ανάπτυξη πόλων δραστηριότητας σε περιφερει-ακό επίπεδο

Το δεύτερο αφορά στο κίνημα νέων συνεταιρι-σμών (συνεργατικού χαρακτήρα σε αντιπαράθεση με την προβληματική παράδοση των αγροτικών συνεταιρισμών) που είτε με την ωρίμανση της συνείδησης είτε με το παράδειγμα άλλων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Λατινική Αμερική και κυρίως το Mondragon) συνθέτουν το πρόβλημα παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και της οικολογίας Σε αυτό προ-στίθενται και τα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης σε υφιστάμενες επιχειρήσεις και παλιού τύπου συ-νεταιρισμούς (ΔΩΔΩΝΗ ΒΙΟΜΕΤ ΣΕΚΑΠ) πολύ κρίσιμα κατά τη γνώμη μου για να αποτελέσουν αντικείμενο παρέμβασης και υποστήριξης

Τα βασικά ζητήματα που αντιμετωπίζει το νέο συνεταιριστικό κίνημα είναι έλλειψη θεσμικού πλαισίου ειδικά για ζητήματα μικτών συνεταιρι-σμών απουσία τεχνικής υποστήριξης και οργα-νωμένης παρέμβασης και ελλείψεις στη ικτύω-ση και συνεργασία μεταξύ των συνεταιριστικών εγχειρημάτων

Οι δυνατότητες αυτής της κατεύθυνσης είναι σημαντικές Το νέο και το έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό υπάρχει Οι εν δυνάμει δραστηριότη-τες αφορούν το σύνολο του φάσματος παραγω-γικής δραστηριότητας Η πολιτική κατεύθυνση και ενίσχυση πρέπει να αφορά στην ενίσχυση της παραγωγής νέων θέσεων εργασίας με όρους ευνοϊκούς για την εργασία και στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων που θα έχουν σημαντικό στοι-χείο καινοτομικής δραστηριότητας παραγωγής γνώσης κοκ

Ειδική κατηγορία αποτελούν οι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί οι οποίοι μπορούν να διαδραμα-τίσουν στρατηγικό ρόλο τόσο στη διάδοση και εμπέδωση των αξιών του συνεργατισμού όσο και στη συγκέντρωση ισχύος και ρευστότητας που μπορεί να κατευθυνθεί στην ενίσχυση παραγω-γικών εγχειρημάτων Το διεθνές συνεταιριστικό κίνημα έχει ισχυρές δομές και υποδομές και έχει επανειλημμένα εκφράσει τη βούληση να υποστη-ρίξει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και πολιτικές Θα αποτελέσει κρίσιμο σύμμαχο μιας κυβέρνη-σης της αριστεράς που θα δέχεται επιθέσεις και εκβιασμούς και σε ότι αφορά τη λειτουργία του παραγωγικού και οικονομικού συστήματος

Ένα τρίτο υποκείμενο που θα αποτελέσει ση-μαντικό σύμμαχο είναι εκείνο το τμήμα των ΜμΕ που αναπτύσσουν παραγωγική δραστηριότητα και έχουν την πρόθεση να επενδύσουν σε παραγωγικές επενδύσεις και ανθρώπινο δυναμικό Αποτελούν κρίσιμο παραγωγικό δυναμικό που δεν μπορεί να αφεθεί να καταρρεύσει ούτε να διαβρωθεί Εδώ απαιτούνται εργαλεία διαρθρωτικής παρέμβασης ώστε να ενισχυθεί η καινοτομική δραστηριότη-τα και οι κάθετες διακλαδικές συνεργασίες να αναπτυχθούν κρίσιμες υποδομές τεχνικής και επιχειρηματικής υποστήριξης (όχι απαραίτητα κρατικές) και να υπάρξουν πολιτικές στήριξης της διαδοχής (σε απογόνους εργαζομένους ή μέσω συγχωνεύσεων με άλλες ΜμΕ)

ΓιΩΡΓοΣ ΣΤΑμΠουλΗΣΛέκτορας Τμ Οικονομικών Επιστημών Παν Θεσσαλίας

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

Η μόνη διέξοδος είναι η επανεφεύρεση της ίδιας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

16

ΠΡΑΣιΝοΣ

από τη μια στιγμή στην άλλη Για να με-τασχηματίσουμε την οικονομία θα πρέπει να περιγράψουμε το όραμα και τα βήματα που θα μας οδηγήσουν εκεί Αλλά πριν το πράξουμε θα πρέπει να καταγράψουμε τους λόγους για τους οποίους δεν μπορούμε να βαδίσουμε προς αυτή την κατεύθυνση και να φροντίσουμε να τους εξαλείψουμε

Οι λόγοι δεν αφορούν μόνο την πράσι-νη αλλαγή της χώρας αλλά οποιαδήποτε

προσπάθεια διοικητικής και κοινωνικής με-ταρρύθμισης Είναι οι λόγοι τους οποίους όντας τόσο βαθιά βουτηγμένες σε αυτούς δεν μπόρεσαν να αγγίξουν οι κυβερνήσεις της εποχής του μνημονίου Αδιαφάνεια διαφθορά ανύπαρκτος ή ανεπαρκής σχε-διασμός νόμοι που δημιουργήθηκαν για να μην τηρούνται πολυνομία αλληλοσυ-γκρουόμενοι νόμοι πολλά παραθυράκια στη νομοθεσία και φωτογραφικές διατάξεις γκρίζες ζώνες κατά παραγγελία ευκαιρια-κές πρακτικές αρπακτικών γραφειοκρατία λογική ενός παρωχημένου παραγωγισμού

Βυθιζόμαστε σε έναν κυκεώνα αρνητικών εξελίξεων Τα success stories παραμένουν μακέτες καλά κρυμμένες στη φαντασία των κυβερνώντων Δημόσιες επιχειρήσεις και γη πωλούνται σε τιμές ευκαιρίας μα δεν συγκινούν τους επενδυτές Και πώς θα μπο-ρούσε άλλωστε Γνωρίζουν τη δεινή θέση της χώρας Απλά περιμένουν να πέσει κι άλλο το τίμημα

Όμως ταυτόχρονα με την οικονομική κρίση εξελίσσεται και η οικολογική κρίση σε όλο τον πλανήτη Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται Ο πλανήτης θα πρέπει να είναι σε θέση να θρέψει 9 δις ανθρώπους το 2050 Μια άτυπη μάχη λαμβάνει χώρα Από τη μια η ανάγκη των πολιτών στις αναπτυσσόμενες χώρες να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο από την άλλη ο αγώνας των πολιτών στις ανε-πτυγμένες χώρες να συγκρατήσουν το δικό τους βιοτικό επίπεδο στο ύψος που είχαν συνηθίσει τα τελευταία 30 χρόνια Μεγάλος χαμένος το περιβάλλον Το μακροπρόθεσμο συμφέρον θυσιάζεται στο βραχυπρόθεσμο όφελος Δασικές εκτάσεις αποψιλώνονται εδάφη καταστρέφονται θάλασσες λίμνες ποτάμια υποβαθμίζονται σε μια προσπά-θεια των ανθρώπων να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τους φυσικούς πόρους Όμως αυτοί δεν είναι ανεξάντλητοι Κάποιοι ισχυ-ρίζονται ότι το περιβάλλον σε καιρό κρίσης είναι πολυτέλεια Δεν θα μπορούσαν να κά-νουν μεγαλύτερο λάθος

Θα πρέπει να δεχθούμε πως δεν πρόκει-ται να γυρίσουμε στο προ κρίσης οικονο-μικό επίπεδο Θα πρέπει να δεχθούμε επί-σης πως η οικονομική κατάσταση δείχνει να επιδεινώνεται για όλες τις ανεπτυγμέ-νες χώρες τα επόμενα χρόνια Ο ανταγω-νισμός σε φθηνά προϊόντα και υπηρεσίες έχει κριθεί και ο πυρήνας της ευρωζώνης δεν ανήκει στους νικητές Κίνα Ινδία Ιν-δονησία Τουρκία Βραζιλία Νότια Αφρική κυριαρχούν

Σε αυτές τις συνθήκες η μόνη διέξοδος για τη χώρα είναι η επανεφεύρεση της ίδι-ας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

Όμως η επιτυχία δεν μπορεί να έρθει μέ-σα από πασαλείμματα σαν αυτά που έχου-με συνηθίσει να μας σερβίρει η εκάστοτε κυβερνητική μηχανή Δεν μπορεί να έρθει

που με τη σειρά του μετατρέπεται σε πα-ραγοντισμό μηδενική έμφαση στην έρευνα και την τεχνολογία (RampD) και ανυπέρβλητα εμπόδια στην καινοτομία συγκρουόμενα επενδυτικά συμφέροντα απροθυμία των laquoβαρόνωνraquo για καλύτερη αναδιανομή εισο-δημάτων και επιχειρηματικών ευκαιριών ελάχιστη τεχνογνωσία και χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης εργαζομένων σε όλους τους τομείς έλλειψη ενημέρωσης πολιτών και

αδυναμία κατανόησης του διακυβεύματος αλλαγής κατεύθυνσης Και σαν να μην έφταναν αυτά η κρίση καθιστά την επιβί-ωση πρωταρχικό μέλημα όμως παράλληλα αντί να οδηγεί σε αλληλεγγύη και διάθε-ση για περισσότερη δημοκρατία επιφέρει ατομικισμό και απολυταρχικές μεθόδους διακυβέρνησης Η κοινωνία τέλος συνή-θισε να τα περιμένει όλα από το κράτος αγνοώντας τα οφέλη της κινητοποίησης πέρα και έξω από κρατικούς-κομματικούς μηχανισμούς

Αν δεν αλλάξουν τα παραπάνω δεν μπο-

μετασχηματισμός τώραρούμε να ελπίζουμε Από την άλλη ακόμα κι αν αλλάξουν τα παραπάνω δεν θα πρέπει να περιμένουμε πολλά αν εξακολουθήσου-με να επιμένουμε βρώμικα και να τοποθε-τούμαστε λάθος στρατηγικά

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω δεν μπο-ρούμε μονομιάς να μετασχηματίσουμε πλή-ρως την οικονομία μας Ας ξεκινήσουμε με τη δημιουργία των εργαλείων που θα μας βοηθήσουν να το πράξουμε Κωδικοποίηση της νομοθεσίας ολοκλήρωση των απαραί-τητων βάσεων δεδομένων λήψης αποφάσε-ων πλήρης αυτοματοποίηση διαδικασιών κατάρτιση και ενδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών γενναία αναθεώρηση του χω-ροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού είναι τα πρώτα βήματα

Παράλληλα με αυτά ας ξεκινήσουμε την ταχύρυθμη μετεκπαίδευση παλιών και νέ-ων αγροτών και γενικότερα εργαζομένων σε όλους τους κλάδους για υιοθέτηση φι-λικών προς το περιβάλλον (και την υγεία) πρακτικών τη δημιουργία (ή υιοθέτηση) συ-στημάτων πιστοποίησης σε διατροφή καλ-λιέργειες προϊόντα και υπηρεσίες ώστε να προκρίνεται και κυρίως να αποδεικνύεται η ποιότητα Ας δώσουμε αρχικά προτεραιό-τητα στις πράσινες δράσεις που αποφέρουν τις περισσότερες θέσεις ανά καταναλισκό-μενο ευρώ (πχ στην εξοικονόμηση ενέρ-γειας και στην επαναστελέχωση της πρω-τογενούς παραγωγής) Ας δώσουμε έμφαση στην καινοτομία όχι δημιουργώντας ένα κακέκτυπο Σίλικον Βάλει αλλά απλά και μόνο με τη δημιουργία του κατάλληλου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την προσέλκυση φοιτητών και γενικότερα νέ-ων διψασμένων για διακρίσεις

Ας τα πράξουμε όλα αυτά έχοντας μια ξεκάθαρη κατεύθυνση μακριά από ευκαι-ριακές δράσεις και συμμαχίες Να θέσουμε στόχους σε επίπεδο δεκαετίας και ακόμα παραπέρα Απεξάρτηση από ορυκτά καύσι-μα Ποιοτικά αγροτικά προϊόντα Προστασία βιοποικιλότητας Σταδιακή απομάκρυνση από βρώμικες επενδύσεις

Έχουμε τη δυνατότητα να τα καταφέρου-με αρκεί να σταματήσουμε να κοιτάμε και να σχεδιάζουμε σε βάθος διετίας και τριε-τίας Ας πείσουμε τον κόσμο και κυρίως ας πείσουμε τους εαυτούς μας πως τα παιδιά μας χρειάζεται να δουν από εμάς όραμα τόλμη πίστη για το μέλλον

Έτσι και μόνο έτσι θα καταφέρουμε το re-branding της χώρας μέσα από τον πράσινο μετασχηματισμό της Δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε παρά μόνο να κερδίσουμε

ΑΧιλλΕΑΣ ΠλΗΘΑΡΑΣΠεριβαλλοντολόγος

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 17

τοπίου στο σύνολο του ως laquoιστορικού τό-πουraquo όπως έχει προτείνει και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν Καβάλας Θεωρούμε ότι πολλά από τα υπάρχοντα κτίρια μπορούν να αποκτήσουν νέα χρήση και να εξυπη-ρετήσουν την σύγχρονη λειτουργία των Λουτρών Ελευθερών

Απαιτούμε τα Λουτρά να λειτουργήσουν προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής οικονομίας μέσα από δημο-τικές επιχειρήσεις κοινωνικές επιχειρή-σεις συνεργατικά σχήματα κλπ και όχι να παραδοθούν άνευ όρων στην ιδιωτική εκμετάλλευση

Καλούμε την τοπική κοινωνία να δώσει με δύναμη και αποφασιστικότητα την μάχη για την σωτηρία των Λουτρών Ελευθερών γιατί εκτός των άλλων είναι κομμάτι ενός πολύ ευρύτερου αγώνα για την προάσπιση του νερού και των φυσικών πόρων για την αναχαίτιση των πολιτικών που ξεπουλούν κομμάτι ndash κομμάτι τον φυσικό πλούτο της χώρας μαςraquo

ΣιΣΣυ ΝιΚΗΣιΑΝΗμέλος Πρωτοβουλίας Πολιτών

επίσημη επίσκεψη στην Καβάλα δεν έκρυ-ψε τις προθέσεις του laquoΑν είναι αυτά μνη-μεία τότε θα πρέπει να ξαναδούμε τι ση-μαίνει αρχαιολογίαraquo δήλωσε σπεύδοντας να απαξιώσει την ιστορικότητα και την αρχιτεκτονική των κτιρίων και να ζητήσει την κατεδάφιση τους για λόγουςhellip υγιει-νής (laquoείναι γεμάτα σκουπίδιαraquo) Επιπλέον έδωσε και άλλα δείγματα γραφής για το laquoόραμαraquo που έχει για τα Λουτρά Ελευθε-ρών φράζοντας την είσοδο με αγκαθωτά συρματοπλέγματα (αυτά που χρησιμοποι-ούνται στα στρατόπεδα) κλείνοντας έτσι ακόμη και την πρόσβαση προς το βουνό Όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο άν-θρωποι που είχαν ανάγκη τις ευεργετικές ιδιότητες των ιαματικών λουτρών παραβί-ασαν τα συρματοπλέγματα και έτσι ο χώρος παραμένει σήμερα ανοιχτός για τους λουό-μενους παρότι η εσκεμμένη εγκατάλειψη και η απαξίωση από τις αρμόδιες υπηρε-σίες είναι παντού εμφανής

Αριστοτέλης Ζάχος Ο αρχιτέκτονας των Λουτρών Ελευθερών

Ποιά είναι όμως αυτά τα κτίρια που στέκονται εμπόδιο στην laquoανάπτυξηraquo Σή-μερα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών βρίσκονται διάσπαρτα 31 κτίρια που αντι-προσωπεύουν διαφορετικές περιόδους της λειτουργίας τους Με εκατονταετή ιστορία τα περισσότερα είναι αναπόσπαστο κομμά-τι του φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου των Λουτρών Ελευθερών κομμάτι της αρ-χιτεκτονικής μας παράδοσης και της συλ-λογικής μας μνήμης Τα τρία κτίρια που περιλαμβάνονται στην πρόταση της Υπη-ρεσίας Νεωτέρων Μνημείων ώστε να χα-ρακτηριστούν ως μνημεία της νεώτερης πολιτιστικής κληρονομιάς είναι το ξενο-δοχείο laquoΑμφίπολιςraquo το Εστιατόριο και το ξενοδοχείο laquoΠαγγαίοraquo Τα δύο πρώτα είναι έργα ενός από τους σημαντικότερους έλ-ληνες αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου του Αριστοτέλη Α Ζάχου στον οποίο ανατέ-θηκε η διαμόρφωση των πηγών Ελευθε-ρών στις αρχές του 20ου αιώνα Ανήκουν μάλιστα στα σπάνια πρώιμα έργα του και απηχούν βασικές αρχές του πρωτοπόρου καλλιτέχνη όπως το σεβασμό στο φυσικό τοπίο τη χρήση απλών υλικών και μέσων

καμπάνια για τη διάσωση των Λουτρών ΕλευθερώνΣτην ιδιοκτησία της ΕΤΑΔ ΑΕ (Εταιρία

Ακινήτων Δημοσίου) περνούν και επισή-μως τα Λουτρά Ελευθερών Καβάλας και βγαίνουν στο σφυρί μαζί με εκατοντάδες άλλα laquoφιλέταraquo σε ακτές δάση νησιά αρ-χαιολογικούς χώρους κλπ Για πολλούς τα Λουτρά Ελευθερών δεν θα είναι παρά μια παράπλευρη απώλεια μέσα στον ορυμαγδό του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσί-ας και των φυσικών πόρων της χώρας μας Μια μερίδα πολιτών όμως αντιστέκεται δυ-ναμικά γιατί laquoούτε μια σπιθαμή γης ούτε μια σταγόνα νερού δεν πρέπει να χαθεί χω-ρίς αγώναraquo Και σrsquo αυτήν την περίπτωση ο αγώνας τους τροφοδοτείται αφενός μεν από την ανάγκη προάσπισης των ιαματι-κών πηγών ως φυσικό αγαθό που ανήκει σε όλους αφετέρου από την ανάγκη δι-άσωσης ενός τοπίου μοναδικής φυσικής ομορφιάς και πολιτιστικής αξίας

Πίσω από την ένταξη των Λουτρών Ελευ-θερών στην προς laquoαξιοποίησηraquo περιουσία της ΕΤΑΔ υπάρχουν δύο σοβαρές εκκρεμό-τητες Πρώτον τα Λουτρά Ελευθερών έχουν ήδη παραχωρηθεί στην ιδιωτική εταιρία laquoΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕraquo με σύμβαση εκμίσθωσης για 40 χρόνια που υπεγράφη τον Μάρτιο του 2012 ανάμεσα στην εν λόγω εταιρία και στην έως τώρα διαχειρίστρια των Λου-τρών Αναπτυξιακή Εταιρία Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Καβάλας Δεύτερον και πιο σημαντικό εκκρεμεί στο Συμβούλιο Νεωτέ-ρων Μνημείων η πρόταση των αρμόδιων υπηρεσιών να κηρυχθούν διατηρητέα τρία από τα κτίρια που βρίσκονται στα Λουτρά Ελευθερών και έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονι-κή αξία Η πρόταση εισήχθη στο Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2012 και έκτοτε η συ-ζήτηση της αναβάλλεται διαρκώς αναίτια και αδικαιολόγητα

Η laquoανάπτυξηraquo ήρθε με συρματόπλεγμα

Η σύμβαση που υπεγράφη ανάμεσα στην ΑΕΝΑΚ και στην ΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕ παρέχει στην εκμισθώτρια εταιρία το δικαίωμα για κάθε είδους παρέμβαση στα κτίρια που βρί-σκονται διάσπαρτα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών παρέχοντας της ακόμη και την δυνατότητα κατεδάφισης Ο πρόεδρος της εταιρίας κ Νταβέλης κατά την πρώτη του

την αποφυγή εντυπωσιασμών αλλά και την επαναπροσέγγιση της αυτόχθονης αρχιτε-κτονικής παράδοσης

Δυστυχώς όμως αυτό που υπογράμμισε με τον ευφυή σχεδιασμό του ο Αριστοτέλης Ζάχος στις αρχές του 20ου αιώνα κινδυ-νεύει για άλλη μια φορά να ισοπεδωθεί από τις μπουλντόζες της άναρχης laquoανάπτυξηςraquo και του πρόσκαιρου ιδιωτικού κέρδους Σή-μερα στα Λουτρά Ελευθερών διακυβεύεται όχι μόνο η τύχη των ιστορικών αυτών κτι-ρίων αλλά και η συνέχιση ενός φυσικού τοπίου εξαιρετικής ομορφιάς με αιωνόβια πλατάνια ανάμεσα στα οποία ελίσσεται ο ποταμός Μαρμαράς Διακυβεύεται επίσης το δικαίωμα όλων μας να απολαμβάνουμε αυτόν τον τόπο και τα ευεργετήματα των ιαματικών πηγών κάτι που θα είναι αδύνα-το όταν τα Λουτρά λειτουργήσουν ως σπα πολυτελείας προς όφελος ενός συγκεκρι-μένου ιδιώτη ndash laquoεπενδυτήraquo

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Σύλλογος Αρχι-τεκτόνων Ν Καβάλας όχι μόνο υπερθεμα-τίζει την πρόταση για την προστασία των τριών κτιρίων αλλά προτείνει επιπλέον να κηρυχθούν τα Λουτρά Ελευθερών στο σύ-νολο τους ως laquoιστορικός τόποςraquo εντασσό-μενα στο Ν 153Α28-6-2002 laquoλόγω της κοινωνικής τεχνικής αρχιτεκτονικής εν γένει ιστορικής και επιστημονικής σημα-σίας τουςraquo

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών που συστάθηκε μόλις άρχισαν να γίνονται γνωστά τα laquoανα-πτυξιακάraquo σχέδια για την περιοχή έχει ήδη αναλάβει διάφορες μορφές δράσεις και συ-νοψίζει τις θέσεις της ως εξής

laquoΘα αγωνιστούμε με κάθε τρόπο για την προστασία του φυσικού και αρχιτεκτονικού

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 618

Είναι χιλιοειπωμένο και αποτελεί ανα-ντίρρητη πραγματικότητα Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι τομέας προτεραι-ότητας για την τρόικα και όχι μόνο Εργο-λάβοι και επίδοξοι επενδυτές δίνουν μάχη με στόχο τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και τα δη-μοτικά τέλη Δίπλα τους laquoτεχνικοί νομικοί και οικονομικοί σύμβουλοιraquo του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα διεκδικούν το δικό τους μερίδιο από τη τελευταία όπως ίσως νο-μίζουν μεγάλη δεξαμενή πόρων Και εδώ έχουν το δικό τους ρόλο οι εκλεγμένοι της τοπικής αυτοδιοίκησης Ενδεικτικές είναι πρόσφατες αποφάσεις ανάθεσης υπηρεσιών laquoσυμβούλωνraquo και ΣΔΙΤ για μονάδες επεξερ-γασίας απορριμμάτων στο νομό Ηλείας και στη Δυτική Μακεδονία

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αν τελικά απο-φύγει τον απόλυτο αφανισμό μετατρέπεται σε εισπρακτικό μηχανισμό στην υπηρεσία επιχειρηματικών συμφερόντων που ετοι-μάζονται να λεηλατήσουν το δημόσιο πλού-το και τα λαϊκά εισοδήματα και με τη δια-χείριση των απορριμμάτων εκτοξεύοντας στα ύψη τα δημοτικά τέλη Το σχέδιο αυτό εξυπηρετείται πολύ καλά από τη συστημα-τική απαξίωση των δημόσιων υπηρεσιών που έχει πλέον κορυφωθεί τα τελευταία χρόνια Εξάλλου έτσι laquoδικαιολογούνraquo την εκχώρηση των υφιστάμενων υποδομών και υπηρεσιών στους ιδιώτες με αναπόφευκτη συνέπεια την οικονομική επιβάρυνση των δημοτών και προετοιμάζουν για τις επερ-χόμενες ΣΔΙΤ με τα δυσβάσταχτα δημοτικά τέλη και την απομάκρυνση-απόλυση των εργαζομένων στους ΟΤΑ

Σημερινές εξελίξεις

Όπως είναι σχετικά γνωστό σε εξέλιξη βρίσκονται δώδεκα (12) Διαγωνισμοί για Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα στη διαχείριση απορριμμάτων Δυτική Μακεδονία Πελοπόννησος Αιτωλοακαρνανία Σέρρες Ηλεία Αχαΐα τέσσερις (4) διαγωνισμοί στην Αττική και οι πρόσφατα ενταχθέντες στις ΣΔΙΤ για την Ηπειρο και Κέρκυρα Όπως αναφέρουν δημοσιεύματα πρόκειται για μια τεράστια αγορά που μπορεί να αναπληρώ-σει τη βουτιά των δημόσιων έργων αφού ο συνολικός προϋπολογισμός των συμβά-σεων ανέρχεται σε 21 δις ευρώ σε τιμές 2012 με το κόστος κατασκευής στα 750

εκατ ευρώ και προβλεπόμενη συγχρημα-τοδότηση από κοινοτικούς πόρους και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

Με αυτές τις συμβάσεις ΣΔΙΤ διάρκειας καταρχήν 27 χρόνων ο επενδυτής ανα-λαμβάνει τη μελέτη κατασκευή συντήρη-ση και λειτουργία των υποδομών των μο-νάδων επεξεργασίας που προορίζονται να υποδέχονται σύμμεικτα απορρίμματα Στις προκηρύξεις που βγαίνουν το αντικείμενο δεν περιορίζεται στις μονάδες επεξεργασί-ας Ο επενδυτής προβλέπεται να αναλάβει και όλες τις υποδομές και δραστηριότητες υπάρχουσες ή απαιτούμενες νέες Αναλαμ-βάνει δηλαδή εξ ολοκλήρου το σύστημα δι-αχείρισης Είναι προφανές ότι και η απο-κομιδή δεν θα ξεφύγει

Την ίδια στιγμή ndash και μάλλον εντεινόμε-να το επόμενο διάστημα μέχρι να ολοκλη-ρωθούν οι διαδικασίες των ΣΔΙΤ ndash έχουμε σειρά αναθέσεων για υπηρεσίες laquoαπασχό-λησης προσωπικούraquo κυρίως στον τομέα της διαχείρισης και βέβαια έχουμε τις κλα-σικές αναθέσεις υπηρεσιών συντήρησης ή αποκομιδής κλπ όπου ο ανάδοχος χρησι-μοποιεί και δικό του εξοπλισμό ή εγκατα-στάσεις Αν και προβάλλεται το πρόσχημα της έλλειψης προσωπικού και εξοπλισμού τελικά για τους Δήμους που μπαίνουν σrsquo αυτή τη διαδικασία δεν προκύπτει κανένα οικονομικό όφελος Μόνο το εργολαβικό κέρδος και το ΦΠΑ που καλούνται να κα-λύψουν οι δήμοι αρκεί για να καταλάβει κανείς πόσο laquoμπαίνουν μέσαraquo

Αναπάντητα ερωτήματα

Από όσα έχουν δει το φως της δημοσι-ότητας μετά και από την πρόσφατη συζή-τηση στη Βουλή επερώτησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη διαχείριση των απορριμμάτων (httpgooglcYeyt) σημειώνω

Η κυβέρνηση δια του κ Καλαφάτη Αν Υπουργού ΠΕΚΑ μετά τη δημοσιότητα που πήρε η Ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ και σχετικό άρ-θρο στις laquoΟικοτριβέςraquo τ 2) προσπαθεί να διασκεδάσει τον κίνδυνο να απορριφθούν χρηματοδοτήσεις για μονάδες επεξεργασί-ας σύμμεικτων απορριμμάτων Παρουσιάζει στη Βουλή τις δράσεις για το Εθνικό Σχέ-διο Πρόληψης Απορριμμάτων και για την Αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Δι-αχείρισης που θα εγκριθούν όμως κατόπιν εορτής αφού δηλαδή πρώτα προχωρήσουν οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ

Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη ούτε για την επιλογή μεθόδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων και ρίχνει το μπαλάκι των ευθυνών στην αυτοδιοίκηση Στα ερωτή-ματα για το παρωχημένο των Περιφερεια-κών σχεδιασμών και τις ανεπίκαιρες μελέ-τες που συνοδεύουν τους διαγωνισμούς η απάντηση του Αν Υπουργού ήταν ότι δεν φταίει το ΥΠΕΚΑ καθώς τους σχεδιασμούς και τις μελέτες που είναι η βάση των δια-γωνισμών τις έκαναν οι φορείς διαχείρι-σης αποβλήτωνhellip

Οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ και ειδικό-

τερα η επίμαχη φάση του Ανταγωνιστικού Διαλόγου που οδηγεί στην επιλογή αναδό-χου-επενδυτή γίνονται σε καθεστώς από-λυτης και αδιαφανούς εποπτείας από την κυβέρνηση μέσω της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ Στην καταγγελία για αδιαφάνεια και έλλειψη διαλόγου με την κοινωνία η κυ-βέρνηση παραπέμπει σε μια κατόπιν εορτής περιορισμένη στα κόμματα διαβούλευση για την αναθεώρηση του εθνικού σχεδιασμού χωρίς τους πολίτες και τους θεσμικούς φο-ρείς της αυτοδιοίκησης

Χαρακτηριστική περίπτωση η Αττική Στην ερώτηση laquoτι κάνετε με την Αναθεώ-ρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικήςraquo το ΥΠΕΚΑ και η Περιφέρεια Αττικής απαντούν laquoη ανα-θεώρηση είναι αρμοδιότητα του ΕΔΣΝΑ δεν είναι δική μας υπόθεσηraquo Ο Περιφε-ρειάρχης και Πρόεδρος του Ειδικού Δια-βαθμιδικού Συνδέσμου Αττικής (ΕΔΣΝΑ) Γ Σγουρός σε κάθε δημόσια ομιλία του το τελευταίο χρόνο δεν παραλείπει να δηλώ-νει laquoΤο ΠΕΣΔΑ του 2003 ψηφίστηκε από τη Βουλή και είναι Νόμος του κράτους Μόνο η Βουλή μπορεί να τον αλλάξειraquo Τα συμπεράσματα δικά σαςhellip

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ κατήγγειλε τις ΣΔΙΤ ως αποκαλυπτικές των προθέσεων της κυβέρ-νησης να εξασφαλίσει την κερδοφορία των επιχειρηματιών απέναντι ακόμη και στις εγγενείς αβεβαιότητες όπως η μεταβολή της ποσότητας και σύνθεσης των απορριμ-μάτων αλλά ακόμη και στην περίπτωση μελλοντικής μεταβολής των απαιτήσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσία τα επόμενα 30 χρόνια Οι ιδιωτικοί φορείς που θα εμπλα-κούν στη διαχείριση των απορριμμάτων μπορούν να ζητήσουν αποζημίωση για οτι-δήποτε τους καθυστερήσει εμποδίσει στην επίτευξη των αποτελεσμάτων ή προκαλέσει στέρηση εσόδωνhellip

Και βέβαια η μνημονιακή συγκυβέρνηση και οι αρεστοί επιτελείς της επεξεργάζονται σειρά μέτρων και δράσεων στο ίδιο κλίμα άκρατης δημοκρατίας που τη χαρακτηρίζει Εξάλλου πρέπει να δείξουν στους δανειστές ότι παίρνουν τα προσήκοντα μέτρα για τη διαχείριση των αποβλήτων Οι πολίτες θα μάθουν όταν θα κληθούν να πληρώσουν το μάρμαρο

ΓΕΩΡΓιΑ ΑΣΗμΑΚοΠουλουμέλος της Ανεξάρτητης Ενωτικής Κίνησης ΕΣΔΝΑ

ένας σκοτεινός χορός

συμφερόντων

που πρέπει να σταματήσει

διαχείριση απορριμμάτων με ΣΔιΤ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 19

Διαδημοτικός σταθμός απορριμμάτων από τρεις Δήμους της Αττικής

Στο πλαίσιο των ασφυκτικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα στους ΟΤΑ εξαιτίας των δραστικών περικο-πών στη χρηματοδότηση και της δραματικής μείωσης στο προσωπι-κό οι Δήμοι Αλίμου Γλυφάδας και Ελληνικού-Αργυρούπολης έχουν τους τελευταίους μήνες αναλάβει μία σημαντική πρωτοβουλία για τη διαχείριση των απορριμμάτων που μπορεί να αποτελέσει παρά-δειγμα και για άλλους δήμους

Η διαχείριση των απορριμμάτων μία από τις βασικές λειτουργίες των Δήμων απορροφά σήμερα ένα τεράστιο μέρος του προϋπολογι-σμού τους Το κόστος για τους Δήμους αναμένεται μάλιστα να πολ-λαπλασιαστεί χάρη στους προγραμματισμούς της Περιφέρειας για τη δημιουργία τεσσάρων μεγάλων εργοστασίων για απορρίμματα στην Αττική Επίσης είναι γνωστό ότι ο όγκος των απορριμμάτων που επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται είναι πολύ μικρότερος από αυτό που θα μπορούσε καθώς και ότι οι τρεις Δήμοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τη χρήση χώρων για μεταφόρτωση απορριμ-μάτων που δεν πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές

Σε αντίθεση με τους σχεδιασμούς της Περιφέρειας Αττικής και σε σύγκρουση με την προωθούμενη λογική μεταβίβασης των υπη-ρεσιών καθαριότητας στον ιδιωτικό τομέα οι τρεις Δήμοι επεξερ-γάζονται μία κοινή πρόταση ήπιας διαχείρισης των απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή και με έμφαση στην ανακύκλωση την επα-νάχρηση και την κομποστοποίηση Με βάση σύγχρονες τεχνολογί-ες διαμορφώνεται δηλαδή μία πρόταση δημιουργίας διαδημοτικής μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων φιλική για το περιβάλλον και καθοριστική για την ποιότητα ζωής στην πόλη με άμεσα οικονομι-κά οφέλη για τους πολίτες και τους Δήμους

Η πρόταση αυτή αποτελεί προϊόν συνεργασίας των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Πε-ριβάλλοντος και με το Εργαστήριο Αριστοποίησης Παραγωγικών Συστημάτων του ΤΕΙ Πειραιά τα οποία έχουν συντάξει προσχέδιο μελέτης Στενή παραμένει και η συνεργασία των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε άμε-ση συνάρτηση με την πρόταση για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου που υποστηρίζεται και από τους τρεις δήμους

Το προσχέδιο μελέτης του ΤΕΙ Πειραιά παρουσιάστηκε στις 19 Ιουνίου σε δη-μόσια εκδήλωση και στην οποία παραβρέθηκαν αιρετοί εκπρό-σωποι των σω-ματείων εργα-ζομένων τοπι-κών συλλόγων και δημόσιων φορέων καθώς και πολλοί κάτοι-κοι της περιοχής οι οποίοι ενημε-

ρώθηκαν και αντάλλαξαν απόψεις στο πλαίσιο μίας ανοιχτής δια-δικασίας ουσιαστικής διαβούλευσης με την κοινωνία

Την ίδια στιγμή οι τρεις Δήμοι βρίσκονται σε επαφή με την Πε-ριφέρεια Αττικής για τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις και την εξεύ-ρεση χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ όπως και με την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομί-ου του Ελληνικού

ΤΑΚΗΣ ΚοΡοΒΕΣΗΣΑντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Ελληνικού-Αργυρούπολης

Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Ελπίδα η δημιουργία τοπικών εταιρειών πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης

Όπως σε όλη τη Ελλάδα έτσι και στην Πελοπόννησο Κυβέρνηση και Περιφέρεια προωθούν τα σχέδιά τους ώστε να αναθέσουν μέσω ΣΔΙΤ τη διαχείριση των σκουπιδιών σε ιδιώτες με την κα-τασκευή φαραωνικών έργων και πανάκριβο από κάθε πλευρά κόστος Όπως ανακοινώθηκε πρό-σφατα εντός του καλοκαιριού αναμένεται η ανάδειξη του αναδόχου και η ολοκλήρωση των σχε-τικών διαδικασιών Από το σημείο αυτό όμως και μέχρι την κατασκευή του έργου και την έναρ-ξη λειτουργίας του laquoολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτωνraquo θα παρέλθουν τρία τουλάχιστον χρόνια ήτοι ούτε το 2016 δεν θα είναι έτοιμο το εν λόγω έργο

Από την πλευρά τους οι Δή-μοι Πελοποννήσου διατυπώνουν από τις αρχές του 2012 όλο και εντονότερα προς το ΥΠΕΚΑ το αίτημα να αναλάβουν έως τότε αυτοί να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν υποδομές προσω-ρινής διαχείρισης των απορριμ-μάτων Και το αίτημά τους αυτό εμπεριέχει και την πλευρά της χρηματοδότησης των εν λόγω υποδομών από κρατικούς ή και κοινοτικούς πόρους Ποιες είναι αυτές οι υποδομές laquoπροσωρινής διαχείρισηςraquo ή laquoμεταβατικού στα-δίουraquo ή laquoενδιάμεσης λύσηςraquo Εί-τε μια μονάδα κομποστοποίησης για ένα μικρό μέρος προδιαλεγμένων οργανικών αστικών αποβλήτων είτε μια μονάδα Μηχανικής Διαλογής Σε αυτήν θα οδηγείται ο κύριος όγκος των σύμμεικτων στερών αποβλήτων ώστε μετά από τη διαλογή το -όχι καλής ποιότητας- οργανικό κλάσμα να οδηγείται στην μονάδα κομποστο-ποίησης Τα ανακυκλώσιμα που υπάρχουν στα σύμμεικτα θα διαχωρίζονται () ενώ το υπόλειμμα θα οδηγείται σε μια τρίτη υποδομή δεματοποιητή όπου θα μπαλάρεται και θα εναποτίθεται ανα-μένοντας την μέσω ΣΔΙΤ ολοκληρωμένη Μονάδα για την τελική διαχείρισή του Πρόκειται για μία λύση επίσης εξαιρετικά προβληματική

Μέχρι να γίνουν όλα αυτά τα σκουπίδια εξακολουθούν να μεταφέρονται laquoπροσωρινά και μέχρι νεωτέραςraquo από το ένα μέρος στο άλλο με νόμιμο ή παράνομο τρόπο και με πανάκριβο τίμημα

Σε αυτό το κλίμα όπου Κράτος και Δήμοι εξακολουθούν να πηγαίνουν από προσωρινή λύση σε προσωρινή λύση κοινωνικές δυνάμεις αφυπνίζονται και αναλαμβάνουν τοπικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κοινωνικής βάσης για το laquoκόψιμο του γόρδιου δεσμούraquo των σκουπιδιών με τη μό-νη από κάθε πλευρά (οικονομική κοινωνική οικολογική πολιτιστική) ενδεδειγμένη μέθοδο την laquoδιαλογή στην πηγήraquo

Στη Λακωνία ιδρύθηκε το 2011 η laquoΛακωνική Βιοενεργειακή ΑΕraquo και δραστηριοποιείται πα-ραλαμβάνοντας από δημότες και επιχειρηματίες διαχωρισμένα υλικά συσκευασιών (χαρτί γυαλί πλαστικό μέταλλο καθώς επίσης και τηγανέλαια) Προ τριμήνου δεκάδες Αρκάδες ίδρυσαν την laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo εταιρεία πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης με στόχο την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων με τα αντίστοιχα χαρα-κτηριστικά ως προς τις ακολουθούμενες μεθοδους

Μέσα από παρόμοιες πρωτοβουλίες πολλαπλά οφέλη (οικονομικά κοινωνικά οικολογικά) δι-αχέονται σε ολόκληρη την τοπική κοινωνία ενώ στα θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος ανήκει και η διαρκής και συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των δημοτώνπολιτών

Παρόμοιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες τοπικής κοινωνικής βάσης έχουν ξεκινήσει επίσης στη Μύκονο και στην Τήνο για την επίλυση του ίδιου προβλήματος Αισιοδοξούμε ότι σύντομα θα γεννηθούν και άλλες σε διάφορα μέρη της χώρας Με φόντο την ολόπλευρη ndashκαι όχι μόνον την σχετιζόμενη με τα σκουπίδιαndash κρίση ο τόπος μας το έχει τόσο πολύ ανάγκη

ΒΑΣιλΗΣ ΓιοΚΑΡΗΣΔιευθύνων Σύμβουλος laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 620

Αν και το επικό ταξίδι της μετανάστευ-σης των πουλιών είναι μία αρχέγονη συ-νήθεια που πάντα κέντριζε την φαντασία των ανθρώπων δυστυχώς οι γνώσεις μας αναφορικά με αυτό παραμένουν περιορι-σμένες Για παράδειγμα οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει εάν τα πουλιά προκειμένου να προσανατολιστούν παρα-τηρούν τη θέση των άστρων και του ήλιου ή βασίζονται στο μαγνητικό πεδίο της γης διατηρώντας έτσι την πορεία τους στο μα-κρινό ταξίδι της μετανάστευσης

Δισεκατομμύρια πουλιά διασχίζουν κάθε χρόνο την έρημο της Σαχάρας κα τη Με-σόγειο θάλασσα προς και από τις περιοχές αναπαραγωγής στην Παλαιαρκτική και τις περιοχές διαχείμασης στην τροπική Αφρι-κή Τα μικρά και μεγάλα νησιά της χώρας μας αποτελούν κατά την ανοιξιάτικη πε-ρίοδο τον πρώτο ενδιάμεσο μεταναστευ-τικό σταθμό στα οποία τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να τραφούν και να ξεκου-ραστούν μετά από διάστημα τεσσάρων με πέντε ημερών κουραστικού ταξιδιού όσο δηλαδή διαρκεί η διάσχιση της ερήμου και της Μεσογείου

Με βάση θεωρητικά μοντέλα αλλά και εμπειρικά δεδομένα είναι ξεκάθαρο ότι κατά την ανοιξιάτικη μεταναστευτική πε-ρίοδο τα πουλιά βρίσκονται υπό πίεση για να αφιχθούν γρήγορα στις περιοχές αναπαραγωγής τους στη Βόρεια Ευρώπη Επομένως η δυνατότητα ανεύρεσης τρο-

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ πολύτιμοι μεταναστευτικοί σταθμοί για τα πουλιά

φής στους ενδιάμεσους μεταναστευτικούς σταθμούς επηρεάζει το φιλόδοξο εγχείρη-μα της μετανάστευσης γιατί καθορίζει τον λιγοστό χρόνο που τα πουλιά παραμένουν σε αυτά Για παράδειγμα σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα για τον Κηποτσι-ροβάκο (Sylvia borin) φαίνεται ότι τα με-ταναστευτικά που φτάνουν σε κάποιο νη-σί της δυτικής ή της κεντρικής Μεσογείου παραμένουν σε αυτά κατά κανόνα μόνο για μια ή δύο μέρες Αντίθετα στην ανατολική Μεσόγειο από δεδομένα που έχουν συστημα-τικά συλλεχθεί στα Αντικύθηρα γνωρίζουμε ότι τα πουλιά παραμένουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με βάση προκαταρτικά αποτελέσματα τηλεμετρίας

Αυτό συμβαίνει πιθανότατα γιατί τα που-λιά που φτάνουν στα ελληνικά νησιά (ει-κόνα που προκύπτει από δεδομένα από τα Αντικύθηρα τη Γαύδο και τα Στροφάδια) είναι πολύ πιο εξασθενισμένα από τα πουλιά που προσγειώνονται σε νησιά της κεντρι-κής και δυτικής Μεσόγειου Πολλά πουλιά μάλιστα εξαντλούνται τόσο πολύ από τη δι-άσχιση της ερήμου και της θάλασσας που αδυνατούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την ηπειρωτική Ελλάδα (πχ Πελοπόν-νησος) Κατά τη διάρκεια ήμερων ή ετών με δυσχερείς καιρικές συνθήκες (αντίθε-τους ανέμους βροχόπτωση κλπ) μπορεί κάνεις να βρει δεκάδες νεκρά πουλιά από την εξαθλίωση και την ασιτία στη Γαύδο και στα Αντικύθηρα Στα Στροφάδια όπου

η απόσταση από τις Αφρικάνικες ακτές εί-ναι μεγαλύτερη το φαινόμενο παρατηρεί-ται ακόμη πιο έντονο

Τα πουλιά που φτάνουν με περίσσεια ενεργειακών αποθεμάτων σε ένα νησί αμέ-σως μετά τη διάσχιση της Μεσογείου δίνουν κατά κανόνα προτεραιότητα στην ξεκού-ραση και την αποφυγή αρπακτικών αφού θα συνεχίσουν το ταξίδι τους με τη δύση του ηλίου Η πλειοψηφία όμως των πουλι-ών που φτάνουν σε νησιά όπως η Γαύδος τα Αντικύθηρα και τα Στροφάδια έχουν εξαντλήσει τα ενεργειακά τους αποθέματα και το πρώτο τους μέλημα είναι η γρήγορη ανεύρεση τροφής ώστε να αναπληρώσουν την απολεσθείσα σωματική τους μάζα και συνεπώς να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις περιοχές αναπαρα-γωγής Επειδή η αφομοίωση της τροφής είναι μειωμένη μετά από μεταναστευτικές πτήσεις μεγάλων αποστάσεων αφού μέρος του πεπτικού συστήματος έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης πολλά είδη καταφεύγουν στην κατανάλωση νέκταρ για τις πρώτες ώρες μετά την άφιξη τους κα-θώς είναι ενεργειακά πλούσιο και εύκολα αφομοιώσιμο από το ταλαιπωρημένο πε-πτικό τους σύστημα Πρόσφατη εργασία σε επιβεβαίωση των παραπάνω φανέρωσε ότι η κατανάλωση σε νέκταρ είναι αυξημένη από τα πουλιά στα Αντικύθηρα σε σύγκρι-ση με πουλιά σε αλλά νησιά της κεντρικής και δυτικής Μεσογείου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ wwwleavingisliningorg facebook Ασφαλή Καταφύγια για τα Άγρια Πουλιά

Τα νησιωτικά οικοσυστήματα λοιπόν παί-ζουν έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη μετανάστευση των πουλιών και κατ΄ επέκταση στην ίδια την επιβίωσή τους Το επιστημονικό έργο που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται στα Αντικύθη-ρα (από την Ορνιθολογική μέσω του Ορ-νιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων) στη Γαύδο (από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης) και στα Στροφάδια (από το ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων σε συνεργασία με την Ορ-νιθολογική και το Σουηδικό Μουσείο Φυσι-κής Ιστορίας) μας έχουν βοηθήσει να κατα-νοήσουμε καλύτερα το υπέροχο φαινόμενο της μετανάστευσης

Δυστυχώς παρέα με την κατανόηση του υπέροχου αυτού φαινομένου έρχεται και η συνείδηση των ανθρωπογενών απειλών που αντιμετωπίζουν τα ήδη εξαντλημένα πουλιά που σταθμεύουν στη χώρα μας Δυ-στυχώς στα Ιόνια νησιά είναι ακόμη πο-λύ διαδεδομένη η ανοιξιάτικη λαθροθηρία του Τρυγονιού αλλά και άλλων ειδών Το κυνήγι την άνοιξη έχει απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1985 γιατί τα πουλιά είναι σε πρώιμη αναπαραγωγι-κή περίοδο και έτσι με κάθε πυροβολισμό κινδυνεύει να χαθεί η επόμενη γενιά των ειδών που μεταναστεύουν

Παρότι η laquoπαράδοσηraquo αυτή αποτελεί ευ-θεία παραβίαση των ευρωπαϊκών Οδηγιών για τη βιοποικιλότητα οι αρχές εξακολου-θούν μέχρι και σήμερα να μην ελέγχουν τη λαθροθηρία στη Ζάκυνθο τους Παξούς τους Αντίπαξους την Κέρκυρα και τους Οθωνούς Η Ορνιθολογική προκειμένου να αντιμετω-πίσει τη λαθροθηρία έχει αρχίσει μια διεθνή τριετή εκστρατεία χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της το-πικής κοινωνίας και ιδίως της νέας γενιάς για τις επιπτώσεις της λαθροθηρίας

ΓιΩΡΓοΣ ΚΑΡΡΗΣΚαθηγητής Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλ-

λοντος και Οικολογίας TEI Ioνίων Νήσων

μΑλΑμΩ ΚοΡμΠΕΤΗΥπεύθυνη Πολιτικής Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

ΧΡΗΣΤοΣ μΠΑΡμΠουΤΗΣΔρ Βιολογίας Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανμιο Κρή-της Συντονιστής Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων

ΣΤΑυΡοΣ ΞΗΡουΧΑΚΗΣΔρ Βιολογίας ndash Ερευνητής Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Thord FranssonΔρ Υπεύθυνος Τμήματος Ασπόνδυλων Κέντρο Δακτυ-

λιώσεων Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σουηδίας

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 21

laquoΤο Ιόνιο φλέγεταιraquo Θα μπορούσε να είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας Κι όμως είναι σενάριο αναπτυξιακής φαντα-σίας που χρησιμοποιείται έντονα εδώ και δύο χρόνια για να πείσει τους μνημονια-κούς ιθαγενείς με καθρεφτάκια και φθη-νά κόλπα ότι στα βάθη της γης και των θαλασσών ενεργειακά πλούτη θα φέρουν την πολυπόθητη ευμάρεια Οι εξορύξεις στο Ιόνιο μια βαθειά πολιτική επιλογή του σημερινού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζεται από τους εμπνευστές της μάλλον με μια αβάσταχτη και ευκαιριακή ελαφρότητα

Κι η αριστερά Η θέση της σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο Ευτυχώς προς το πα-ρόν δεν μπήκε στην κουβέντα για τα αντι-σταθμιστικά οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες των νησιών του Ιονίου αντίθετα με τα όσα υπόσχονται σπάταλα οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι αναλώθηκαν εδώ και μήνες σε διεκδικητικές κορώνες ενός ποσοστού επί τοις εκατό άγνωστο προς το παρόν και απροσδιόριστο ικανό πάντως να προκαλέσει έναν νέο Πελοπον-νησιακό πόλεμο με τον άλλο διεκδικητή του τοπικού ποσοστιαίου αντισταθμιστικού οφέλους Αρκεί όμως αυτό όταν παράλ-ληλα σιωπά ή έστω δεν καταλήγει σε μια σαφή θέση γιrsquo αυτήν την απαρχαιωμένη και καθεστωτική μορφή μονοπωλιακής ανάπτυξης

Η ριζοσπαστική αριστερά στις μέρες μας που διεκδικεί για πρώτη φορά την κυβερνητική ευθύνη οφείλει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες τα κινήμα-τα και τους πολίτες να συμμεριστεί τις αγωνίες τους και να μην περιορίσει την δυναμική της σε έναν άγονο κυβερνητισμό σε μια προσπάθεια απλά και μόνο να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους όποιοι κι αν είναι αυτοί για την κατάργηση των μνημονίων Οφείλει να είναι ειλικρινής και πιστή σε αρχές και αξίες που η τάξη του χρόνου ήρθε να δικαιώσει Να είναι ουσια-στική και πειστική και όχι απλά και αδιάκριτα αρεστή με επιχειρήματα του ταξικού και πολιτικού της αντιπάλου

Η τοπική κοινωνία στην Κεφαλονιά αλλά και σε όλο το Ιόνιο αγνοεί και γι αυτό αγωνιά για το μέγεθος του ζητήματος και όχι το βάθος των εξορύξε-ων Η κινηματική ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στις δράσεις της Ριζοσπαστικής μας Πρωτοβουλίας δεν είχε ως αφετηρία μια σύντομη συ-ζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων από τη συνήθη δραστηριότητα ή τον κίνδυνο ατυχήματος και τις επιπτώσεις των σεισμών του ρήγματος του Ιονίου σε αυτές αλλά την παράλληλη αγωνία τους για την αλλοίωση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής της τοπικής οικονομίας και παραγωγής για την ιστορική επερχόμενη λεηλασία του πλούτου του Ιο-νίου των κοινωνιών και των ανθρώπων του

Την αγωνία της αυτή για το μέλλον των παιδιών μας οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να συμμεριστεί και όχι να περιθωριοποιήσει με ΑΝΑΣΕΣ μιας αισιό-δοξης αλλά κενής προοπτικής Και πρέπει να δώσει τώρα μια απάντηση επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας για το ποιά ανάπτυξη θέλει και ποι-ούς πόρους Αν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός τότε σίγουρα θα υπάρχει κι άλλος δρόμος Κι ο δρόμος αυτός είναι πάνω στη γη και στη θάλασσα και όχι στα βάθη της

ΣΤΑυΡοΣ ΑΝΤυΠΑΣμέλος Ριζοσπαστικής Πρωτοβουλίας Κεφαλονιάς

δ ιάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο ιόνιο

Η συζήτηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο άνοιξε με ένταση γύρω στο 1998-1999 όταν από τον τότε αρμόδιο φορέα της ελληνικής πολιτείας δόθηκαν τέσσερις περιοχές (δυο στην στεριά Ιωάννινα Αιτωλοακαρνανία και δυο στην θάλασσα Κεφαλονιά-δυτικός Πατραϊκός και Ζάκυνθος-Κατάκολο) σε δύο εταιρείες του εξωτερικού προκειμένου να προχωρήσουν σε διερευνητικές εργασίες

Οι εταιρείες αυτές αποχώρησαν το 2000 χωρίς να αναφερθούν τα όποια αποτελέσματα εν τω μεταξύ όμως δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σοβαροί προβληματισμοί στην πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας

bull Τι επίδραση θα έχει στο περιβάλλον αυτή η δραστηριότητα όταν και αν υπάρξειbull Είναι αναστρέψιμη μια καταστροφή από λάθος η άλλη αιτίαbull Πως επηρεάζει η υψηλή σεισμικότητα της περιοχήςbull Πως θα μεταβληθεί και σε ποια κατεύθυνση το παραγωγικό μοντέλο της περιοχήςΤα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν απαντήθηκαν παρά μόνο εν μέρει και αποσπασματι-

κάΓι αυτό όταν στα τρία τελευταία χρόνια αναζωπυρώθηκαν οι συζητήσεις για νέες έρευνες

και μεγάλες προοπτικές που παρουσιάστηκαν και σαν laquoνέο Ελντοράντοraquo οι συμπολίτες και συμπολίτισσες του Ιονίου είναι υποψιασμένοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΠΣ Ιονίων που συζήτησε τις στρατηγικές μελέτες περιβαλλο-ντικών επιπτώσεων το καλοκαίρι του 2012 διατύπωσε σωρεία σοβαρών και ανεπίτρεπτων ελλείψεων σ αυτές και ζήτησε να μην εγκριθούν αν δεν συμπληρωθούν

Μέχρι και σήμερα και ενώ οι ερευνητικές εργασίες έλαβαν τέλος για δεύτερη φορά μέσα σε 15 χρόνια οι μελέτες αυτές δεν έχουν ακόμη εγκριθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αυτοδιοικητικές δυνάμεις στην Περιφέρεια όπως η ΑΝΑΣΑ αλλά και κινήσεις πολιτών είναι σε ετοιμότητα ώστε αφ ενός μεν να αξιολογηθεί σωστά και ρεαλιστι-κά η όποια προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και αφ ετέρου να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η αειφορία στο περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτη η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των κατοίκων των νησιών του Ιονίου

ΘΕοΔΩΡοΣ ΓΑλιΑΤΣΑΤοΣ Περιφερειακός σύμβουλος Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κεφαλονιάς και Ιθάκης

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

Συντακτική ομάδα Γιώργος Βελεγράκης Κώστας Ζαχαριάδης

Ιωάννα Θεοδοσίου Χάρης Κωνσταντάτος Γιάννης Μάργαρης Σίσ-

συ Πετράκου Ινώ Σιώζιου Δήμητρα Σπαθαρίδου Γιώργος Τσου-

ράκης Δημήτρης Τσούχλης Αλέξης Χαρίτσης Τάσος Χοβαρδάς

Πέτρος Ψαρρέας

Σχεδιασμός σελιδοποίηση Μυρτώ Μπολώτα

3 περιβαλλοντισμός και laquoΚομμούνα της Ταξίμraquo 4 χαζεύοντας το πύρινο μέτωπο 5 laquoκαλαφατίσματαraquo δασικής πολι-

τικής 6 ο Ασωπός να ξαναγίνει ποτάμι 7 Καϊάφας amp Κυπαρισσιακός κόλπος 8 συνελεύσεις Alter Summit Αθήνας

9-16 ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ για τις ανάγκες των πολλών - ποιος έφαγε την πίτα της ανάπτυξης - κυ-

βέρνηση της αριστεράς - για την ανασυγκρότηση της περιφέρειας - πρωτογενής τομέας - ΑΠΕ για την οικολογία

οικονομία - μεθολογικά της παραγωγικής αναδιάρθρωσης - κίνημα ανασυγκρότησης - πράσινος μετασχηματισμός

τώρα 17 διάσωση των Λουτρών Ελευθερών 18 διαχείριση απορριμμάτων με ΣΔΙΤ 19 διαδημοτική συνεργασία

τοπικές εταιρειες πολυμετοχικής βάσης 20 νησιωτικοί μεταναστατευτικοί σταθμοί για τα πουλιά 21 διάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο 22-23 λεξιλόγια της οικονομίας 24 είδαμε

περιεχόμεναμηνιαίο ένθετο στην laquoΑυγήraquo της Κυριακής

Αναμένουμε σχόλια προτάσεις και άρθρα

στο email oikotrivesgmailcom

Πηγές σχολιασμός και επιπλέον κείμενα στο blog

oikotriveswordpresscom

02

Υπάρχει ένα αγγλικό ρητό που λέει laquoπες στο κοινό κάτι που γνωρίζει ήδη και θα σε ευχαριστήσει για αυτόmiddot πες του όμως κάτι καινούργιο και θα σε μισήσειraquo Αυτό το ρη-τό σκεφτόμουν καθώς έφευγα από την ομι-λία της Ναόμι Κλάιν στο αντιεξουσιαστικό φεστιβάλ του B-fest στην Αθήνα πριν από περίπου ένα μήνα Ένα πλήθος από μουρ-μουρητά περπατούσε δίπλα μου φεύγοντας από το κατάμεστο προαύλιο αντιδρώντας όχι για τη δίωρη ίσως και τρίωρη ομιλία αλλά για το θέμα της Η Ναόμι Κλάιν δεν αναφέρθηκε όπως αναμενόταν από ένα μεγάλο μέρος των παρευρισκόμενων στο δόγμα του σοκ και το πώς εφαρμόζεται στην Ελλάδα αλλά στη σχέση της κλιματικής αλ-λαγής με τον καπιταλισμό και τη δημόσια συμμετοχική διαχείριση και τον εργατικό έλεγχο ως τη μόνη διέξοδο από την κλι-ματική κρίση Η ομιλία της όμως καταχω-ρήθηκε ως ανεπίκαιρη για τα προβλήμα-τα της Ελλάδας από τους συντρόφους που βρέθηκαν στο B-fest Η κλιματική αλλαγή λέγανε τα μουρμουρητά είναι ζήτημα που απασχολεί τους δυτικούς αστούς όσους έχουν λύσει το βιοποριστικό τους πρόβλη-μα και ασχολούνται με τα συναφή με ΜΚΟ θέματα δεν έχει αντίκρισμα σε μια χώρα που βάλλεται από ιδιωτικοποιήσεις την κατάργηση των εργασιακών δικαιωμάτων και την αυξανόμενη φτώχεια

Η αποτυχία αριστερής πρότασης ήκαι κινηματικών διεκδικήσεων για τον περιο-ρισμό της αύξησης της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας και η αδυναμία κατανόησης της δυναμικής που θα μπορούσε να πάρει η αδιαμφισβήτητη διασύνδεση του καπι-

ταλισμού και κλιματικής αλλαγής είναι δεδομένη Ακόμα και όταν συζητάμε για το μέλλον που διεκδικούμε η αναφορά στην κλιματική αλλαγή είναι ανύπαρκτη παρο-λο που οδηγούμε με σιγουριά τον πλανήτη προς συνθήκες αντίξοες για τη διατήρηση της ζωής για την πλειοψηφία των έμβιων όντων συμπεριλαμβανομένου και του εί-δους μας Αναγνωρίζω πως όταν ξεκινώ να μιλώ ή να γράφω για τις επιπτώσεις της (ανθρωπογενούς) κλιματικής αλλαγής και για την άμεση αναγκαιότητα περιορισμού της κατηγορούμαι ευθέως για κινδυνολο-γίαmiddot πώς αναφέρομαι σε κάτι μακρινό σε κάτι που αφορά μόνο το Μπαγκλαντές και το Τουβαλού ή σε θεωρίες συνομωσίας για μυστικά κέντρα εξουσίας που δημιούργησαν το μύθο της κλιματικής αλλαγής για να κερ-δοφορήσουν (λες και περίμεναν αυτό)

Σίγουρα η κινδυνολογία δεν μπορεί και δεν πρέπει να αποτελέσει το κύριο επιχεί-ρημα για τα κοινωνικά κινήματα που συν-δέουν τον καπιταλισμό με την κλιματική αλλαγή με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που τα

κινήματα νερού δεν χρειάζονται ως επι-χείρημα τη λειψυδρία και το φόβο της δι-ακοπής της παροχής νερού για τον αγώνα ενάντια στην ιδιωτικοποίησή του Η κλι-ματική αλλαγή είναι πρωτίστως ένα πολι-τικό πρόβλημα το οποίο σχετίζεται άμεσα με την ανισοκατανομή του πλούτου την κοινωνική δικαιοσύνη και με τις τρέχουσες δομές παραγωγής και κατανάλωσης σε μια καπιταλιστική οικονομία Ο καπιταλισμός όχι μόνο δε λαμβάνει υπόψη του το πεπε-ρασμένο των φυσικών πόρων και τις επι-πτώσεις από την υπερεκμετάλλευσή τους αλλά κερδοφορεί και απrsquo αυτό μέσα από τη δημιουργία νέων αγορών όπως συμβαίνει και με τον άνθρακα

Γιατί λοιπόν η κλιματική αλλαγή πρέπει να είναι στην ατζέντα των κοινωνικών κι-νημάτων και ειδικά τώρα Επειδή ουσιαστι-κά μόνο η αριστερά μπορεί να απαντήσει στην κλιματική κρίση και να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες ζωής σε αυτόν τον πλανήτη (ζωής και όχι επιβίωσης) μέσα από αγώνες της για την κοινωνική δικαιοσύνη

και ενάντια στην ανισοκατανομή του πλούτου και την οικονομία της αγοράς Μια αριστε-ρή πολιτική που δεν συνδέεται με δημόσιες (φευ) εξορύξεις υδρογονάνθρακων και δεν θυσιάζει τοπικές κοινωνίες για την παροχή ενέργειας αλλά προσβλέπει στη δημοκρατι-κοποίηση της ενέργειας και τη δημιουργία ενός εναλλακτικού μοντέλου οργάνωσης που θα είναι επικριτικό στο υπάρχον σύ-στημα παραγωγής και διανομής

Τα μουρμουρητά που αναφέρονται σε επί-καιρους και μη αγώνες χτίζουν μια ιεραρχία η οποία έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργεί διαχωριστικές γραμμές αντί να συνδέει τις παθογένειες του καπιταλιστικού συστήμα-τος και να δυναμώνει τα επιχειρήματά μας για την ανατροπή Άλλωστε ας μην ξεχνάμε πως πριν από δύο χρόνια δεν φανταζόμα-σταν πως σε κάθε γωνιά της Ελλάδας θα φωνάζαμε όλοι μαζί laquoθέλουμε τα δάση τη γη και το νερό και όχι ένα τάφο φτιαγμέ-νο από χρυσόraquo

ΔΣ

το σχόλιο του μήνα

παρά να επιχειρήσει τη ριζική επανανοη-ματοδότηση των εννοιών και των εκφρά-σεων που χρησιμοποιεί ώστε να μη φα-ντάζει απλά ένα αντεστραμμένο είδωλο του κυρίαρχου λόγου αλλά να ανταποκρίνεται στις πολιτικές και ταξικές προτεραιότητες της πολιτικής της παρέμβασης Παραδοχές του κυρίαρχου λόγου λχ laquoδεν παράγουμε τίποταraquo laquoνα βγούμε από την κρίση με την

εκμετάλλευση των εγχώριων πόρωνraquo laquoνα επιδιώξουμε την ανταγωνιστικότητα και τον εξαγωγικό χαρακτήραraquo κά δεν μπο-ρούν απλά να αναπαράγονται και να λαμ-βάνονται ως δεδομένες

Και βέβαια αναγκαίο κριτήριο και συν-θήκη για το οποιοδήποτε χειραφετητικό σχέδιο ανασυγκρότησης αποτελεί η συνάρ-θρωση των στόχων και του περιεχομένου

του με το ίδιο το ιστορικό κοινωνικό μπλοκ που θα πάρει την ευθύνη να το σχεδιάσει και να το υλοποιήσει Η κατεύθυνση και οι επιλογές για την ανασυγκρότηση της οικο-νομίας δεν είναι δυνατό να διαμορφώνο-νται laquoεπιτελικάraquo σε συνθήκες (κομματικού ή κυβερνητικού) εργαστηρίου αλλά από την ίδια την κοινωνία και με βάση τις εκ-φρασμένες ανάγκες της Το ερώτημα laquoαπό

ποιους και προς όφελος ποιώνraquo προσεγ-γίζεται μόνο μέσα από τη διεύρυνση της δημοκρατίας την άμεση συμμετοχή νέες μορφές κοινωνικού και εργατικού ελέγχου συνελεύσεις συλλογικούς (αντι)θεσμούς σε αποκεντρωμένο περιφερειακό αλλά και διεθνές επίπεδο

Η συντακτική ομάδα

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 03

Υποστηρίζεται από ερευνητές ότι η πε-ριβαλλοντική πολιτική αφορά περισσότερο την κοινωνία και λιγότερο το περιβάλλον διότι πάνω απrsquo όλα διαμορφώνει την κοι-νωνία Συνεκδοχικά η συλλογική δράση που εστιάζει στην περιβαλλοντική προ-στασία δεν είναι αμιγώς περιβαλλοντική Συμπεριλαμβάνει και ευρύτερα αιτήματα αναδιαμόρφωσης της κοινωνίας Γιrsquo αυτό και προκρίνουν τον όρο laquoδιαπεριβαλλοντι-κήraquo συλλογική δράση την οποία ορίζουν ως δράση η οποία υπερβαίνει το στενό καθο-ρισμό του όρου laquoπεριβάλλονraquo καθιστώντας την μrsquo αυτόν τον τρόπο μια δράση πολυ-διάστατη Η αναλυτική δύναμη αυτού του όρου γίνεται εμφανής σε περιπτώσεις κινη-μάτων όπως αυτό της Ταξίμ αφού η έννοια του laquoδιαπεριβαλλοντισμούraquo όπως έχει ανα-λυθεί παραπάνω απαντά με τον πιο σαφή τρόπο στην απορία που είχε πολύς κόσμος τις πρώτες μέρες της τουρκικής εξέγερσης ο οποίος αναρωτιότανε πώς είναι δυνατόν το ξερίζωμα δυο δέντρων να πυροδοτήσει μια τέτοια δυναμική

laquoΔεν πρόκειται πια για δυο δέντραraquo μου είπε ένας φίλος προχθές στην Ταξίμ Δεν επρόκειτο ποτέ μόνο για δυο δέντρα θα συ-μπλήρωνα εγώ Εδώ και δεκαετίες τα κι-νήματα που υπάρχουν σrsquo όλη τη χώρα με αφορμή περιβαλλοντικά ζητήματα δεν εξα-ντλούν τη δράση τους σε στενά περιβαλλο-ντικά επίδικα Αντιθέτως θέτουν ευρύτερα ζητήματα δημοκρατίας άσκησης πολιτικής ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κοινωνικής χειραφέτησης Αυτά τα κινήματα είναι πά-ρα πολλά και σε πάρα πολλές περιοχές της χώρας Η εξέγερση της Ταξίμ αποτελεί τη συνάντηση και την έκβαση της ύπαρξης όλων αυτών των κινημάτων τα οποία είναι ορατά παρόλη την καταστολή τους εδώ και τέσσερις περίπου δεκαετίες

Μερικά παραδείγματα τέτοιων κινητο-ποιήσεων είναι η υπόθεση του πυρηνικού εργοστασίου στο Akkuyu μία περιοχή στα παράλια της Τουρκίας η οποία ξεσήκωσε πλήθος αντιδράσεων στο εσωτερικό της χώρας το 1976 αλλά δυνάμωσε ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 Η σθεναρή αντίδραση των κατοίκων οδή-γησε την κυβέρνηση στη διεξαγωγή δη-μοψηφίσματος το 1999 το αποτέλεσμα του οποίου ήταν η απόρριψη της κατασκευής του εργοστασίου με 84 Ωστόσο παρά τη συντριπτική πλειοψηφία ενάντια στο εργο-στάσιο η σημερινή κυβέρνηση υπέγραψε το 2010 μνημόνιο συνεργασίας με τη ρωσική κυβέρνηση για την κατασκευή του Ο αγώ-

νας από την πλευρά των κατοίκων ενάντια σrsquo αυτή την απόφαση συνεχίζεται

Μια δεύτερη περίπτωση είναι η κινητοποί-ηση ενάντια στις laquoκατεδαφίσεις του Πέραraquo στη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 στην πρώτη δηλαδή απόπειρα αναμόρφωσης της περιοχής Beyoğlu στην οποία ανήκει και η πλατεία Ταξίμ Το κίνημα αυτό δεν ήταν τόσο ευρύ όσο αυτό του Akkuyu έμεινε όμως στην ιστορία ως ένα κίνημα το οποίο εστίαζε στην προστασία του περιβάλλοντος και ιδιαίτερα της πολιτισμικής κληρονομίας της περιοχής μιας και τα κτίρια που κατεδα-φίστηκαν προκειμένου να κατασκευαστούν οι μεγάλες οδικές αρτηρίες που οδηγούν στην πλατεία είχαν χαρακτηριστεί διατη-ρητέα Παρόμοια είναι και η κινητοποίηση ενάντια στην κατασκευή της laquoΤρίτης Γέφυ-ραςraquo του Βοσπόρου η οποία γεννήθηκε το 1998 από τους κατοίκους της περιοχής του Αρναβούτκιοϊ (Arnavutkoumly) Η κίνηση αυτή αφορά όχι μόνο την περιβαλλοντική κατα-στροφή των περιοχών όπου θα τοποθετη-θούν οι πυλώνες της γέφυρας αλλά θέτει και ζητήματα πολιτισμικής κληρονομιάς μιας και οι όχθες του Βοσπόρου έχουν χα-ρακτηριστεί ως προστατευόμενη περιοχή πολιτισμικής κληρονομιάς από διεθνείς ορ-γανισμούς όπως η UNESCO αλλά και ευ-ρύτερα ζητήματα δημοκρατίας και ανθρω-πίνων δικαιωμάτων στη βάση του ποιος έχει δικαίωμα να αποφασίσει για ένα έργο υποδομής το οποίο θα αλλάξει δραστικά τη ζωή των κατοίκων σε μια περιοχή

Τα ίδια ζητήματα θέτουν και οι κάτοικοι των περιοχών της Νοτιοανατολικής Τουρ-κίας στην οποία ένα τεράστιο έργο κατα-σκευής υδροηλεκτρικών φραγμάτων το Gap Projesi είναι η αιτία για την εκκένωση ολόκληρων χωριών την καταστροφή δα-σών και τη βύθιση σημαντικών αρχαιολο-γικών χώρων Παρόμοια περίπτωση που μας θυμίζει πολύ τις Σκουριές αποτελεί και η περιοχή της Περγάμου όπου οι κάτοικοι αντιδρούν στη λειτουργία ορυχείου χρυσού και την καταστροφή του περιβάλλοντος και ειδικά του υδροφόρου ορίζοντα εξαιτίας της χρήσης κυανίου που χρησιμοποιείται για την εξόρυξη του μετάλλου

Όλες οι παραπάνω συλλογικές δράσεις δεν μένουν στο στενό περιβαλλοντικό κα-θορισμό του ζητήματος Θέτουν ευρύτερα ζητήματα τα οποία αφορούν στην οικονομι-κή ανάπτυξη της χώρας στον εκδημοκρα-τισμό της στην καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτωνμ όπως αυτή γίνεται αντιλη-πτή μέσα από το βίαιο απεντοπισμό τους

στην laquoΚομμούνα της Ταξίμraquo

από τον τόπο τους καθώς και ζητήματα που αφορούν στο σεβασμό της ιστορίας και της πολιτισμικής κληρονομιάς των περιοχών που πλήττονται από τέτοιες αποφάσεις

Η Ταξίμ κομμάτι ευρύτερων εθνικών και διεθνών κινημάτων

Υπό αυτό το πρίσμα λοιπόν η ανάλυση τέτοιων κινητοποιήσεων ως διαπεριβαλ-λοντικές βοηθά να κατανοήσουμε γιατί η τουρκική εξέγερση των δύο τελευταίων εβδομάδων έχει πάρει τα χαρακτηριστικά ενός ριζοσπαστικού κινήματος Αφενός μεν διότι η Ταξίμ αυτή τη στιγμή αποτελεί ένα σημείο συνάντησης τέτοιων κινητοποιήσε-ων οι οποίες έχουν πολύ ευρύτερα και όχι αμιγώς περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά Αφετέρου δε διότι κατέστη δυνατό εξαιτίας αυτής της ευρύτητας των αιτημάτων ομάδες μη-περιβαλλοντικές καθώς και ριζοσπαστι-κά αριστερά κόμματα αλλά και ομάδες που ανήκουν στον ευρύτερο αντιεξουσιαστικό χώρο να βρουν κοινό σημείο αναφοράς και να συντονίσουν τη δράση τους

Το σημείο στο οποίο όλες αυτές οι ομά-δες συμφωνούν είναι η αντιμετώπιση και η αντίδραση ενάντια στον αυταρχισμό της κυβέρνησης είτε αυτός αφορά ndashφαινομενι-κάndash θρησκευτικό είτε νεοφιλελεύθερο συ-ντηρητισμό laquoΘέλουμε να μας σεβαστούν Να σεβαστούν τα ατομικά και συλλογικά δικαιώματά μας καθώς και το δικαίωμά μας στην πόληraquo δήλωσε στο καναδικό ράδιο-τηλεοπτικό δίκτυο CBC η κοινωνική αν-θρωπολόγος καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Sabancı Leyla Neyzi laquoΟ κόσμος δε φεύ-γει Στο παρελθόν η αστυνομία μπορούσε να διαλύσει μια διαδήλωση με δακρυγόνα και αύρες Αυτή τη φορά ο κόσμος είναι ανυποχώρητος Έχουν μαζευτεί πάρα πολλά και για πάρα πολλά χρόνιαraquo μου είπε ένας φίλος μέλος του συνδικάτου DİŞK

Σήμερα που γράφω αυτό το κείμενο εί-ναι Δευτέρα 17 Ιουνίου Η αστυνομία έχει διαλύσει τους διαδηλωτές του Πάρκου Γκε-ζί και η διέλευση στην πλατεία και στους

γύρω δρόμους είναι εξαιρετικά ελεγχόμε-νη Ωστόσο οι διαδηλωτές δεν το βάζουν κάτω Η laquoκομμούνα της Ταξίμraquo όπως ανα-φέρονται στις δράσεις τους οι διαδηλωτές είναι γεγονός laquoΓια δύο εβδομάδες κατα-φέραμε να υλοποιήσουμε το δικαίωμά μας στην πόληraquo γράφει μια διαδικτυακή φίλη Με αλληλεγγύη με ανθρωπιά με αυταπάρ-νηση laquoΕχτές κοιμήθηκα μόνο τρεις ώρες στο λόμπι ενός ξενοδοχείου Οι ξενοδόχοι γύρω από την Ταξίμ μας έχουν στηρίξει πολύ αυτές τις μέρεςraquo μου είπε ένας φίλος ενώ είχαμε καταφύγει σrsquo ένα καφέ για να αποφύγουμε τα δακρυγόνα

Κλείνοντας αυτό που γίνεται σαφές από μια εξέγερση σαν την εξέγερση της Πλατεί-ας Ταξίμ είναι πως οι διαπεριβαλλοντικές κινητοποιήσεις δεν είναι μόνο κινητοποιή-σεις που διατυπώνουν πολύ περισσότερα και ευρύτερα αιτήματα από την περιβαλλοντική προστασία Ακριβώς γιrsquo αυτό το λόγο είναι κομμάτι ευρύτερων κοινωνικών κινημάτων σε εθνικό και διεθνικό επίπεδο Γιrsquo αυτό η τουρκική εξέγερση θα πρέπει να αναλυθεί ως κομμάτι του αντικαπιταλιστικού κινή-ματος κατά της παγκοσμιοποίησης των κινημάτων των αγανακτισμένων εν μέρει της αραβικής άνοιξης και γενικότερα κινη-μάτων κοινωνικής χειραφέτησης Ακριβώς γιrsquo αυτό το λόγο υπάρχει πάντα συσχετισμός από την πλευρά των ακτιβιστών με άλλες κινητοποιήσεις Η αλληλεγγύη που εκφρά-στηκε λόγου χάρη αυτές τις μέρες ανάμεσα στους εξεγερμένους της Ταξίμ και τους Ελ-ληνες που διαδήλωσαν για την ΕΡΤ διόλου τυχαία δεν ήταν και λίγο έχει να κάνει με το ότι αυτές οι κινητοποιήσεις συνέπεσαν χρονικά Τα αντανακλαστικά και το περι-εχόμενο των συνθημάτων σχετικά με τον ταξικό χαρακτήρα για παράδειγμα και των δύο περιπτώσεων καταδεικνύει ακριβώς αυτή τη συνέχεια που υπάρχει ανάμεσα σrsquo όλα αυτά τα επιμέρους περιβαλλοντικά και μη κινήματα

ΑιμιλιΑ ΒουλΒουλΗΕπίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Φατίχ

Α Π ο Τ ο Ν Π Ε Ρ ι Β Α λ λ ο Ν Τ ι Σ μ ο

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 604

Η αντιπυρική περίοδος που ξε-κίνησε την 1η Μαΐου και ολοκλη-ρώνεται την 31η Οκτωβρίου βρί-σκει τον κρατικό μηχανισμό που ασχολείται με την προστασία του φυσικού πλούτου για άλλη μια φορά απροετοίμαστο Το φετινό καλοκαίρι θα είναι οικονομικά και περιβαλλοντικά δύσκολο Η κατάρρευση του κρατικού μηχα-νισμού εξαιτίας της υποχρηματο-δότησης της αρτηριοσκληρωτικής και γραφειοκρατικής διοίκησης δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας Σε συνθήκες κρίσης η προστασία των περιβαλλοντικών πόρων και αγα-θών είναι επιτακτική ανάγκη Η συσσωρευμένη βιομάζα στα δάση μας φέτος τα έχει μετατρέψει σε εν δυνάμει πυριτιδαποθήκες Τα δάση μας κατά πλειοψηφία χωρίς διαχειριστικά σχέδια χωρίς καθα-ρισμούς δασικών δρόμων - οδικών δικτύων - αντιπυρικών ζωνών λό-γω της ελλιπούς χρηματοδότησης από τις συναρμόδιες υπηρεσίες μαζί με τις τεράστιες ελλείψεις στο Πυροσβεστικό Σώμα είναι ουσια-στικά απροστάτευτα

Ποιος βάζει τις φωτιές σrsquo αυτή τη χώρα

Δύσκολη απάντηση και οι μο-νοσήμαντες απαντήσεις μπορεί να είναι και επικίνδυνεςhellip Οι πυρο-μανείς όσοι καίνε ξερόχορτα από άγνοια ο εξ ανατολών laquoεχθρόςraquo της χώρας μυστικοί πράκτορες καταπατητές φιγουράρουν πά-ντα ως σε τίτλους εφημερίδων και site μετά από μεγάλες κατα-στροφές Μπορεί να είναι εν μέ-ρει σωστές μπορεί να είναι και απολύτως λάθος

Υπάρχουν δύο αντικειμενικά δε-δομένα στο δασικό οικοσύστημα της χώρα μας που ευνοούν την εμφάνιση των δασικών πυρκα-γιών Η πυρόφιλη βλάστηση και οι άνεμοι σε συνδυασμό με τις υψηλές θερμοκρασίες όμως το μέγεθος των καταστροφών εξαρ-τάται σε σημαντικό βαθμό από τις εφαρμοζόμενες πολιτικές στη δασοπροστασία όπου η πρόληψη επιβάλλεται να έχει κυρίαρχη θέ-ση Πρόληψη δεν είναι μόνο τα

διαχειριστικού χαρακτήρα μέτρα αλλά κυρίως τα νομικού χαρακτή-ρα μέτρα που οφείλουν να ορίζουν το νομοθετικό πλαίσιο προστασίας των δασών και η εφαρμογή των νόμων να μην αφήνει περιθώ-ρια για παρερμηνείες και να μην κλείνει το μάτι στους καταπατη-τές Στην Ελλάδα έχουμε μια πι-κρή παράδοση πολλών δεκαετιών θεσμικής ομίχλης που ευνοεί την παραβατικότητα και εμμέσως τις δασικές πυρκαγιές Σύμφωνα με ενημέρωση στην Επιτροπή Περι-βάλλοντος της Βουλής ο αριθμός των δασικών πυρκαγιών με βάση στατιστικά στοιχεία είναι περί-που 10000 πυρκαγιές το χρόνο που σημαίνει κατά μέσο όρο γύ-ρω στα 540000 στρέμματα καμέ-νες εκτάσεις

Κατώτεροι των περιστάσεων

Για άλλη μια χρονιά ο κρατικός μηχανισμός είναι ανέτοιμος να ανταποκριθεί στις ανάγκες προ-στασίας πυρόσβεσης Ελλείψεις στα εναέρια μέσα πυρόσβεσης στη συντήρηση των πυροσβεστι-κών οχημάτων και του εξοπλισμού γενικότερα η διαχρονική υποστε-λέχωση του Πυροσβεστικού Σώμα-τος η μη αξιοποίηση του εθελο-ντικού δυναμικού η υποβάθμιση του ρόλου της τοπικής αυτοδιοί-κησης στην προστασία των αστι-

κών δασών και ο κατάλογός δεν έχει τέλοςhellip

Ενδεικτικά Άγνωστος παραμένει ο βαθμός ετοιμότητας του στόλου των εικοσιένα Canadair

Τα μισθωμένα ελικόπτερα εί-ναι μηδέν από τα δώδεκα κατrsquo έτος που υπήρχαν τα προηγού-μενα χρόνια

Τα υδροφόρα οχήματα είναι δια-θέσιμα στο 70 με ένα μέρος από αυτά γερασμένα και κοστοβόρα ενώ εκτός λειτουργίας βρίσκεται το 20 Παρουσιάζονται μειωμέ-νες τουλάχιστον κατά 40 οι δα-πάνες για συντήρηση οχημάτων σε σχέση με το 2012

Προβληματική είναι επίσης η προμήθεια ελαστικών των πυρο-σβεστικών οχημάτων

Οι πιστώσεις για τη δασοπρο-στασία έχουν μειωθεί κατά 15 σε σχέση με το 2012 και 40 σε σχέση με το 2009

Πρόληψη έγκαιρη επέμβαση καταστολή

Δεκάδες σύγχρονα παραδείγματα καταστροφών κραυγάζουν ότι όσο και αν αναπτυχθούν οι τεχνολογίες αντιμετώπισης των καταστροφών μετά την εκδήλωσή τους η πρόλη-ψή τους αποτελεί πάντοτε την κα-λύτερη στρατηγική Κανείς πλέον δεν δικαιολογείται να αμφιβάλλει ή να έχει αυταπάτες αυταπάτες Τα τελευταία χρόνια κρίθηκε μια κα-

ταστροφική δασική πολιτική που έβλεπε τα δάση ως οικόπεδα και όχι ως μια φυσική κληρονομιά που χρήζει προστασίας Κρίθηκε και απέτυχε ένα προβληματικό μο-ντέλο δασοπυρόσβεσης που στη-ρίζεται μόνο σε εναέρια μέσα δεν έχει επιστημονική βάση δεν έχει σχέδια αντιμετώπισης των κιν-δύνων δεν αξιοποιεί τη Δασική υπηρεσία δεν χρησιμοποιεί χάρτες Κρίθηκε και απέτυχε παταγωδώς ένας μηχανισμός αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών

Η λιτότητα που laquoκαίειraquo

Το WWF που παρακολουθεί για χρόνια την περιβαλλοντική ndash κοι-νωνική επίπτωση των μέτρων που επιβάλλονται από το ΔΝΤ σε κρά-τη που τίθενται υπό καθεστώς επιτήρησης έχει διαπιστώσει ότι οι αλλαγές που επιβάλλονται προ-καλούν laquohellipδιάχυτη και καταστρο-φική αποδυνάμωση και διάλυση κυβερνητικών θεσμών διακινδυ-νεύουν την κοινωνική σταθερότη-τα και αποδυναμώνουν την περι-βαλλοντική βιωσιμότηταraquo

Κανείς δεν μπορεί να αισιοδοξεί όταν ακόμα και σήμερα δεν έχει προχωρήσει ο έλεγχος ανεξέλε-γκτων χωματερών όταν απουσιάζει κάθε είδους μέριμνα για το δίκτυο της ΔΕΗ η συντήρηση του οποί-ου φαίνεται να είναι πλημμελής σε σχέση με το παρελθόν Τα δύο παραπάνω χαρακτηριστικά παρα-δείγματα δείχνουν την παντελή απουσία πολιτικής βούλησης για τα στοιχειώδη την ανοργανωσιά και τη γραφειοκρατική κατάρρευ-ση ενός ολόκληρου μοντέλου αντι-μετώπισης φαινόμενων που κάθε χρόνο αντιμετωπίζουμε στη χώρα μας εδώ και δεκαετίες

Γιατί η στρατηγική μιας Πολι-τείας δεν μπορεί να είναι δεήσεις και ευχολόγια με τον ευσεβή πόθο ότι δεν θα πάρουν φωτιά τα δάση αλλά η εκπόνηση σχεδίων και η κατάλληλη προετοιμασία για την πρόληψη την έγκαιρη και αποτε-λεσματική κατάσβεση των πυρκα-γιών που νομοτελειακά θα απει-λήσουν και φέτος το συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας το φυσικό περιβάλλον της

Όπως επισημαίνει το WWF Ελ-λάς laquoμε την οικονομική κρίση να δοκιμάζει τα όρια ενός ήδη προβλη-ματικού συστήματος ο μηχανισμός δασοπροστασίας παρουσιάζεται ξεγυμνωμένος παρότι βαδίζουμε προς το τέλος του δεύτερου μήνα της αντιπυρικής περιόδουraquo

Η δημιουργία Ενιαίου Φορέα Δασοπροστασίας η θεσμοθέτηση συγκεκριμένων ρυθμίσεων για τις καμένες περιοχές οι οποίες πρέπει όχι μόνο άμεσα να ανακηρύσσο-νται όλες αναδασωτέες αλλά και να προστατεύονται αυστηρά για να καταστεί εφικτή η αναγέννηση τους η ενίσχυση και προώθηση του εθελοντισμού με ταυτόχρονη περιβαλλοντική στροφή του εκπαι-δευτικού συστήματος και η σαφής οριοθέτηση ndash απόλυτη προστασία του δασικού χαρακτήρα εδαφών θα δείξει την βούληση της οργανω-μένης πολιτείας να αντιμετωπίσει το πρόβλημα και θα σταματήσει να φλερτάρει με τα οργανωμένα συμφέροντα μικρών και μεγάλων καταπατητών

Το καλοκαίρι του 2012 η Χί-ος έγινε παγκοσμίως γνωστή για την ολοκληρωτική καταστροφή που υπέστη εξαιτίας της πυρκα-γιάς Αμέσως μετά την καταστρο-φή οι ανευθυνοϋπεύθυνοι συνω-στίζονταν στα τηλεοπτικά πάνελ και αράδιαζαν σειρά μέτρων και προτάσεων για να μην επαναλη-φθεί το δράμα του 2012 σε άλλες περιοχές της χώρας Τι έχει γίνει ένα χρόνο μετά Τι διδαχτήκαμε ως πολιτεία και ως μηχανισμός πυρο-προστασίας από την Χίο του 2012 από την Πάρνηθα του 2009 από την Πεντέλη παλαιότερα

ΚΩΣΤΑΣ ΖΑΧΑΡιΑΔΗΣ

χαζεύοντας το πύρινο μέτωπονα προελαύνει

Ηρωες που δίνουν μάχη με τις φλόγες

Οι πυροσβέστες συνεχίζουν να πράττουν το καθήκον τους με αυτα-πάρνηση προσήλωση στο καθήκον και επαγγελματισμό Πληττόμενοι όμως και αυτοί από την οικονομι-κή κρίση ο βαθμός της αποτελε-σματικότητάς τους θα εξαρτάται από το αν η Πολιτεία κάνει το δι-κό της καθήκον δηλαδή να εξο-πλίσει θωρακίσει και εξασφαλίσει τα απαραίτητα στο Πυροσβεστικό Σώμα Δυστυχώς οι διαχειριστές της κρίσης σε τούτη τη χώρα πί-σω από τον πυροσβέστη βλέπουν τον άνθρωπο ndash εργαζόμενο σαν λογιστικό νούμερο άθροισμα στο δημόσιο χρέος και στο έλλειμμα του προϋπολογισμού Ο πυρο-σβέστης πλέον δίνει διπλή μάχη απέναντι στις αδηφάγες φλόγες που καλείται να σβήσει αλλά και στη πυρκαγιά της καθημερινότητας που ελέω μνημονίου καίει πολλές φορές τη ζωή του

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 05

Σε πρόσφατο κείμενο (laquoΟικοτρι-βέςraquo 3132013) για τη δασική πολιτική σημείωνα ότι η δασική πολιτική στην Ελλάδα περιορίζεται στην αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών και τη διευκόλυνση όλων των ειδών επενδυτών και καταπατητών που εποφθαλμιούν δάση και δασικές εκτάσεις για κερδοσκοπικούς λόγους

Δεν πέρασε πολύ καιρός και δυστυχώς η θέση αυτή επιβεβαι-ώνεται Ενόψει της έναρξης της αντιπυρικής περιόδου (λες και τον υπόλοιπο χρόνο είμαστε σε φιλοπυρική περίοδο) είχαμε ένα μπαράζ συνεδριάσεων και πομ-φολύγων εκ μέρους της κυβέρ-νησης για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών πάντα με εντολή Σαμαρά Την ίδια στιγμή όπως καταγγέλλεται από πολλές πλευρές η πρόληψη έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί η συντήρηση βασι-κών υποδομών καθυστερεί παρά το ότι ήδη βρισκόμαστε στον Ιού-νιο ενώ η διαχείριση των πυρκα-γιών που συγκροτεί μια ολοκλη-ρωμένη προσέγγιση του θέματος εντοπίζεται μόνο στις προτάσεις των ειδικών

Πριν λίγες μέρες επιβεβαιώθη-κε και το δεύτερο σκέλος της πε-ριγραφής της ελληνικής δασικής πολιτικής με την περιγραφή από τον κ Καλαφάτη Αναπληρωτή Υπουργό ΠΕΚΑ μιας σειράς νο-μοθετικών κυρίως πρωτοβουλιών που αφορούν στα δάση και δια-τυπώθηκαν στο αναπτυξιακό συ-νέδριο του Υπουργείου Περιβάλ-

λοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για την προγραμματική περίοδο 2014ndash2020 Δράσεις που όπως αναφέρθηκε από τον κ Κα-λαφάτη περιλαμβάνονται σε αυτές τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα έπρεπε να είχαν γί-νει δεκαετίες πριν

Η κυβέρνηση σύμφωνα με τον κ Καλαφάτη θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να αναπτύξουν δηλαδή να χτί-σουν οι ιδιώτες-επενδυτές και οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί στα δά-ση και τις δασικές εκτάσεις Στην ομιλία του κυριαρχούν η αξιοποί-ηση της δημόσιας περιουσίας για την προσέλκυση επενδυτών και η διευκόλυνση επενδυτών για την τουριστική ανάπτυξη των δασών Σε τέτοιες ρυθμίσεις αποβλέπουν εξάλλου και οι έχοντες συμφέρο-ντα σε κραυγαλέες περιπτώσεις όπως αυτή του Κισσού στο Χορ-τιάτη Θεσσαλονίκης Δηλαδή και άλλες κατασκευές ακόμη περισ-σότερο τσιμέντο ακόμη περισσό-τερες ανάγκες σε οδικά δίκτυα και δίκτυα ενέργειας και νερού εκτός πόλεων ακόμη μεγαλύτερο κατα-κερματισμό της συνέχειας των δα-σών και του παραδοσιακού αγρο-δασικού ελληνικού τοπίου Αυτά θα επιτευχθούν με μια σειρά μέ-τρων όπως η τροποποίηση των διατάξεων της δασικής νομοθε-σίας για τις επιτρεπόμενες επεμ-βάσεις με τη προώθηση μέτρων στήριξης επενδυτών σε διάφορες μορφές τουρισμού κλπ Και για να μην έχουμε καμία αμφιβολία όλα

αυτά θα γίνουν χτίζοντας (παντού χτίζουν οι άνθρωποι) το νέο () αναπτυξιακό πρότυπο

Αξίζει να σταθεί κανείς ιδιαί-τερα στην αναφορά του Αναπλη-ρωτή Υπουργού στην αξιοποίη-ση εκτάσεων δασικού χαρακτήρα μέσω του οικοτουρισμού και του αγροτουρισμού Ο οικοτουρισμός προϋποθέτει ελάχιστες και ιδιαί-τερα ήπιες επεμβάσεις στη φύ-ση (πχ διάνοιξη μονοπατιών) Τα δάση μας σήμερα διαθέτουν επαρκές δίκτυο δρόμων (σε πολ-λές περιπτώσεις υπερβολικό) και πληθώρα παλαιών μονοπατιών που χρειάζονται συντήρηση για την κίνηση επισκεπτών (χωρίς οχή-ματα εννοείται) Στα ορεινά απα-ντούν πληθώρα καταφυγίων και άλλων καταλυμάτων σε λειτουρ-γία ή εγκαταλειμμένων οικημάτων (συχνά ολόκληρων χωριών) που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν τους οδοιπορούντες Οπότε ανα-ρωτιέται κανείς τι εννοεί ο κ Κα-λαφάτης με τον όρο laquoαξιοποίησηraquo Ο δε αγροτουρισμός δεν ασκείται σε δασικές περιοχές με εξαίρεση κάποιες κτηνοτροφικές δραστη-ριότητες η στήριξη των οποίων αφορά κυρίως στα μέτρα σχετικά με την άσκηση της εκτατικής κτη-νοτροφίας και αγροδασοπονίας και όχι με τη δασική πολιτική ή με τον τουρισμό Καθώς το πλαίσιο των εξαγγελιών αρχίζει και τελειώνει με διευκολύνσεις νέων οικοδομή-σεων τουριστικών και κατοικίας είναι εύλογο να υποθέσει κανείς ότι laquoβαφτίζοντας το κρέας ψάριraquo

η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να βρει κι άλλες δικαιολογίες για οικοδόμηση σε δάση και δασικές εκτάσεις

Σε ότι αφορά τα θέματα της διαχείρισης δασών και λιβαδιών φαίνεται ότι προετοιμάζεται πλιά-τσικο Η αναγγελθείσα τροποποί-ηση του καθεστώτος των δασικών συνεταιρισμών στο πνεύμα της εξυπηρέτησης των ιδιωτικών κερ-δοσκοπικών συμφερόντων μάλ-λον προμηνύει δεινά για τα δάση μας Ήδη κυκλοφορεί ευρέως ότι πρόκειται να προωθηθούν ρυθμί-σεις για μισθώσεις σε ιδιώτες με πρόσχημα τα καυσόξυλα γεγονός που σηματοδοτεί επιστροφή στη δεκαετία του lsquo50 όταν οι έμπο-ροι έκαναν κουμάντο στα δάση Ταυτόχρονα διατυπώνονται και απόψεις για παραχώρηση στους δασικούς συνεταιρισμούς της πλή-ρους διαχείρισης των δασών με τη δικαιολογία ότι η δασική υπηρεσία δεν διαθέτει πια επαρκές προσω-πικό για να επιβλέπει τη διαχεί-ριση Φυσικά η δασική υπηρεσία δεν διαθέτει επαρκές προσωπικό διότι έχουν να γίνουν προσλή-ψεις επιστημονικού προσωπικού πάνω από δέκα χρόνια με ευθύ-νη των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ

Θα κάνει και έργο για την κτη-νοτροφία η κυβέρνηση όπως εξαγ-γέλλει Και όταν λέμε laquoέργοraquo εν-νοούμε βελτίωση laquoβοσκοτόπωνraquo σε δάση και δασικές εκτάσεις Τώρα τι εννοεί ακριβώς ο κ Αναπληρω-τής είναι άγνωστο διότι στα δάση δεν υλοποιούμε έργα βελτίωσης βοσκόμενων εκτάσεων λόγω του ότι τα δάση κανονικά δεν βόσκο-νται εκτός εξαιρέσεων για ειδι-κούς λόγους (πχ προστασία από πυρκαγιές) Εξάλλου η λογική των έργων βελτίωσης βοσκότοπων εί-ναι ένας παρωχημένος τρόπο να αντιμετωπίζει κανείς τη διαχείριση των βοσκόμενων λιβαδικών εκτά-σεων μέρος της οποίας είναι τα έργα βελτίωσης Έργα βελτίωσης γίνονται στα βοσκόμενα λιβάδια και η σύγχρονη λιβαδοπονία που εφαρμόζεται τουλάχιστον στην Ευ-ρωπαϊκή Ένωση συνιστά αυτά τα έργα να υλοποιούνται στο πλαί-σιο εφαρμογής ολοκληρωμένων σχεδίων διαχείρισης Θεωρούνται αναγκαία για την εκτατική κτηνο-τροφία ιδιαίτερα αν υπάρχει βού-ληση στήριξής της για παραγωγή ποιοτικών προϊόντων ταυτόχρονα με θεσμικές παρεμβάσεις για κα-λύτερη οργάνωση και οικονομι-κή στήριξή της Υπάρχει επίσης

laquoκαλαφατίσματαraquoδασικής πολιτικής

ανάγκη της δασικής υπηρεσίας σε προσωπικό και πόρους για να στηρίξει επιστημονικά και τεχνικά τους κτηνοτρόφους στη διαχείριση των λιβαδιών Αλλά προσλήψεις στον καιρό των μνημονίων ειδικά μάλιστα laquoενοχλητικώνraquo δασικών υπαλλήλων δεν φαίνεται να συ-γκαταλέγονται στα ενδιαφέροντα της κυβέρνησης

Όσο για τη Δασική Υπηρεσία ο κ Καλαφάτης δηλώνει ότι θα της αφαιρεθούν περιττά βάρη Μάλλον θα εννοεί αρμοδιότητες όπως το να ελέγχει αν καταρτίστηκαν σω-στά οι δασικοί χάρτες Αυτά δεν χρειάζονται διότι θα τους ελέγ-χουν απευθείας οι επενδυτές και θα τελειώνει η διαδικασία μια ώρα αρχύτερα Έτσι δεν θα κουράζονται και οι βουλευτές της ΝΔ να ρωτούν πότε θα ελεγχθούν τα οικονομικά των δασαρχών που υπερασπίζονται τη δημόσια περιουσία Αφού είναι γνωστό ότι η laquoμαφία των αγριο-γούρουνωνraquo ζητά την αυτοθυσία μερικών μελών της κάθε χρόνο για να λιγδώνει το αντεράκι των δασαρχών ενώ ακούγεται ότι οι αλεπούδες laquoχαρίζουνraquo κάθε χρόνο δεκάδες κότες στους δασάρχες για να προστατεύουν τις laquoβίλεςraquo που φτιάχνουν στις κουφάλες απrsquo τα πουρνάρια Δική τους παράνομη οργάνωση έχουν συστήσει και οι αρκούδες που στέλνουν κουβάδες το μέλι Αυτές οι laquoεστίες διαφθο-ράςraquo πρέπει να παταχθούν

Αυτά τα θέματα απασχολούν έντονα τον κ Καλαφάτη και την κυβέρνηση σε ότι αφορά τα δά-ση Και μάλιστα τη στιγμή που η Ελλάδα δεν διαθέτει Εθνικό Πρό-γραμμα για τα δάση ούτε απογρα-φή δασών ενώ παράλληλα πρέπει να προετοιμαστεί για την κλιματι-κή αλλαγή να αντιμετωπίσει επι-κίνδυνα φαινόμενα όπως η αύξη-ση των προσβολών σε σημαντικά δασικά είδη όπως το πλατάνι να μεταβεί από την πολιτική καταστο-λής των δασικών πυρκαγιών στην πολιτική διαχείρισης τους κά Οι εξαγγελίες Καλαφάτη για τα δάση φαντάζουν να βγήκαν από αραχνι-ασμένο ντουλάπι Τη ίδια στιγμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα δάση τίθενται στο επίκεντρο του ενδια-φέροντος λόγω της αναγνώρισης της συμβολής τους στην προσαρ-μογή και την ανάσχεση της κλιμα-τικής αλλαγής της συμβολής τους στην βελτίωση της ποιότητας των υδατικών πόρων και βέβαια στη διατήρηση της βιοποικιλότητας

ΠΕΤΡοΣ ΚΑΚουΡοΣΔρ δασολόγος

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

των υπόγειων υδάτων στην περιοχή των Οινοφύτων επιστημονική έρευνα των πι-θανών απειλών για την ανθρώπινη υγεία που συνδέονται με τα βαρέα μέταλλα (συ-μπεριλαμβανομέουν του εξασθενούς χρω-μίου) και ολοκληρωμένες επιδημιολογι-κές μελέτες

Σε αυτό το πλαίσιο δεδομένης της επι-

στημονικής αβεβαιότητας σχετικά με τα προβλήματα υγείας που προκαλούνται από την κατάποση του εξασθενούς χρωμίου οι ελληνικές αρχές θα πρέπει επίσης να λά-βουν επείγοντα μέτρα συμπεριλαμβανο-μένου ndashτουλάχιστον για τις περιοχές που επηρεάζονται άμεσα από τη ρύπανσηndash του καθορισμού μέγιστων ορίων προσμείξεων του εξασθενούς χρωμίου με το πόσιμο νερό και το νερό για γεωργική χρήση

Από εδώ και πέρα λοιπόν άνοιξε ο δικα-στικός δρόμος για την αναζήτηση ενώπι-ον των ελληνικών δικαστηρίων των ποι-νικών αστικών και διοικητικών ευθυνών όσων θέτουν σε κίνδυνο την υγεία των κατοίκων της περιοχής των Οινοφύτων Στόχος βεβαίως είναι η πίεση για την υι-οθέτηση όλων εκείνων των μέτρων υγείας που η ίδια η Απόφαση του Στρασβούργου υποδεικνύει

Ενώ η δεύτερη πτυχή της δράσης δηλα-δή η απορρύπανση είναι αρκετά τεχνικό ζήτημα η τρίτη πτυχή εκείνη της ανάπτυ-ξης όσο και αν φαίνεται παράξενο περι-λαμβάνεται στις προτεραιότητες των οργα-νώσεων και γιrsquo αυτό αξίζει κανείς να σταθεί και σε αυτήν

Επί της αρχής κανείς βεβαίως δεν θέλει (ιδιαίτερα σήμερα) να περιορίσει τη βιομη-χανική ανάπτυξη της χώρας και ειδικό-τερα των Οινοφύτων Εντούτοις η ουσία κρύβεται στις laquoλεπτομέρειεςraquo

Πρώτη laquoλεπτομέρειαraquo οι βιομηχανίες εγκαταστάθηκαν στα Οινόφυτα επί χού-ντας χωρίς προγραμματισμό στο πλαίσιο μιας δήθεν βιομηχανικής αποκέντρωσης

νων και προγραμμάτων που αφορούν τη ρύπανση του Ασωπού ποταμού και αρνη-τικές επιπτώσεις της στην υγεία (β) των δυσκολιών που ανέκυψαν κατά το συντονι-σμό των σχετικών δράσεων της Διοίκησης σε εθνικό περιφερειακό και τοπικό επίπεδο (γ) των ελλείψεων του χωροταξικού σχε-διασμού (δ) της κακής διαχείρισης των υδάτινων πόρων και των αποβλήτων και (ε) των προβληματικών ελέγχων για τις βιομηχανικές εκπομπές και την έλλειψη κατάλληλων πρωτοβουλιών για την αντι-μετώπιση της εμφάνισης του εξασθενούς χρωμίου στο νερό

Η καθυστερημένη αναγνώριση εκ μέρους των ελληνικών αρχών της σοβαρότητας της ανωτέρω ρύπανση και των αρνητικών επι-πτώσεων στην υγεία του πληθυσμού και η εξίσου καθυστερημένη ανάληψη κρατι-κών δράσεων για την αντιμετώπισή τους επιδείνωσαν την κακή υγεία των κατοίκων και παρεμπόδισαν την πρόληψη των ασθε-νειών στην περιοχή

Όταν μια προκαταρκτική επιστημονική αξιολόγηση δείχνει ότι υπάρχουν βάσιμοι λόγοι ανησυχίας όσον αφορά δυνητικά επι-κίνδυνες επιπτώσεις των χημικών ουσιών στην ανθρώπινη υγεία το κράτος πρέπει να λάβει προληπτικά μέτρα που συνάδουν με το υψηλό επίπεδο προστασίας που προβλέπεται από το άρθρο 11 του Χάρτη Όπου απαιτεί-ται τα μέτρα αυτά πρέπει να λαμβάνονται σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις που εκ-δίδονται από τα εθνικά δικαστήρια

Τα μέτρα αυτά πρέπει να περιλαμβάνουν τακτικές αναλύσεις των επιφανειακών και

06

Με το σύνθημα laquoο Ασωπός να ξαναγίνει ποτάμιraquo οι οικολογικές οργανώσεις της περιοχής ξεκίνησαν το 2009 μια συστη-ματική δράση για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ρύπανσης του Ασωπού Η δράση έχει τρεις επιμέρους πτυχές την προστασία της υγείας των κατοίκων και των εργαζομένων την αποκατάσταση του μολυσμένου περιβάλλοντος και την υπεύ-θυνη βιομηχανική ανάπτυξη

Η πρόσφατη Απόφαση της Ευρωπαϊ-κής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων (562013) οργάνου του Ευρωπαϊκού Κοι-νωνικού Χάρτη (Ελληνικός κυρωτικός νό-μος 14261984) στο πλαίσιο του Συμβουλί-ου της Ευρώπης προάγει καθοριστικά την πρώτη πτυχή της δράσης Και τούτο διότι για πρώτη φορά συνδέεται με νομικό συλλογι-σμό η βιομηχανική ρύπανση με την υγεία των κατοίκων Μέχρι σήμερα η ρύπανση laquoοδηγούσεraquo νομικά μόνο στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος Ειδικότερα η Απόφαση αποτέλεσμα της προσφυγής της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (μέλος της είναι η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου) δέχεται ότι το ελληνικό κράτος απέτυχε να λάβει τα κα-τάλληλα μέτρα για την εξάλειψη κατά το δυνατό των αιτιών που προκαλούν βλάβη στην υγεία των κατοίκων και την αποφυ-γή στο μέτρο του δυνατού ασθενειών στην περιοχή της λεκάνης απορροής του Ασω-πού ποταμού και κοντά στην βιομηχανική περιοχή των Οινοφύτων (laquoη περιοχή των Οινοφύτωνraquo) εξαιτίας (α) των ελλείψεων στην εφαρμογή των υφιστάμενων κανό-

της Αττικής Μέχρι σήμερα η περιοχή δεν έχει στοιχειωδώς οργανωθεί για να φιλο-ξενεί οιαδήποτε μορφής βιομηχανική δρα-στηριότητα (πχ δεν είναι ΒΙΠΕ) Με άλλα λόγια πρόκειται για μια laquoαυθαίρετηraquo βιο-μηχανική περιοχή

Δεύτερη laquoλεπτομέρειαraquo επειδή η βιομηχα-νική περιοχή είναι αυθαίρετη δεν υφίσταται μέχρι σήμερα καμία υποδομή για την ορθή συγκέντρωση μεταξύ άλλων των υγρών τοξικών βιομηχανικών αποβλήτων Πάλι η χούντα laquoέλυσεraquo το πρόβλημα εκδίδοντας υπουργική απόφαση με την οποία βάπτιζε τον Ασωπό ως αγωγό για τη διάθεση των βιομηχανικών αποβλήτων Η απόφαση αυ-τή καταργήθηκε επί υπουργίας Μπιρμπίλη αλλά η ζημιά είχε γίνει Παράλληλα όπως αποδεικνύουν επίσημες έρευνες του ΙΓΜΕ που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσι-ότητας ο υδροφόρος ορίζοντας είναι και αυτός αποδέκτης των αποβλήτων συγκε-κριμένων βιομηχανιών

Τρίτη laquoλεπτομέρειαraquo επειδή η βιομηχα-νική περιοχή είναι αυθαίρετη και τα υγρά και άλλα τοξικά (κυρίως εξασθενές χρώμιο) διοχετεύονται στα επιφανειακά ύδατα και στον υδροφόρο ορίζοντα η πέριξ των Οι-νοφύτων περιοχή είναι επιβαρυμένη Το Πρωτοδικείο Θήβας (απόφαση 9232008) έκρινε μάλιστα ότι οι τοπικές γεωτρήσεις είναι ακατάλληλες για πόσιμο νερό Επί-σης το Πρωτοδικείο Χαλκίδας έκρινε το ίδιο (απόφαση 11582010) Γιrsquo αυτό και τα τελευταία χρόνια οι κάτοικοι των περιοχών αυτών τροφοδοτούνται από το Μόρνο

Οι τρεις προηγούμενες laquoλεπτομέρειεςraquo κάνουν όλους εμάς να λέμε laquoναιraquo μόνο στην υπεύθυνη βιομηχανική ανάπτυξη Ας έλθουν όσες βιομηχανίες θέλουν στα Οινό-φυτα αλλά να οργανωθεί ο βιομηχανικός χώρος τους Ας έλθουν όσες βιομηχανίες θέλουν στα Οινόφυτα αλλά να λειτουργούν υπό σύγχρονο και ολοκληρωμένο νομοθε-τικό πλαίσιο (το αυστηρό χρονικό πλαίσιο της απόφασης Μπιρμπίληhellip απλώς σήμερα δεν τηρείται) Ας έλθουν τέλος όσες βιο-μηχανίες θέλουν στα Οινόφυτα αλλά να μην επιρρίπτουν ανεπεξέργαστα τα τοξικά απόβλητά τους στον υδροφόρο ορίζοντα ή στον Ασωπό και προπάντων να μη βλά-πτουν την υγεία των κατοίκων

Και κάτι τελευταίο μέχρι σήμερα οι βιο-μηχανίες των Οινοφύτων δεν επιβαρύνο-νται με το κόστος της ορθής περιβαλλο-ντικής λειτουργίας Για παράδειγμα διο-χετεύοντας απευθείας στον Ασωπό ή στο υπέδαφος τα τοξικά τους δεν ξόδευαν για να τα επεξεργάζονται ή να τα αποθηκεύουν Αυτό το πλεονέκτημα πέραν των άλλων νοθεύει τον υγιή (Κοινοτικό) ανταγωνισμό διότι η αντίστοιχη μονάδα στη Ξάνθη ή στο Ντίσελντοφ ξοδεύει σημαντικά ποσά Ε τέ-τοιες νοθεύσεις δεν μπορούν να χαρακτη-ριστούν ανάπτυξη

ΓιΑΝΝΗΣ ΚΤιΣΤΑΚιΣδικηγόρος λέκτορας Παν Θράκης και Βοσπόρου

ο ΑΣΩΠοΣνα ξαναγίνει ποτάμι

Ανοιξε ο δικαστικός δρόμος για την αναζήτηση

ευθυνών όσων θέτουν σε κίνδυνο

την υγεία των κατοίκων της περιοχής των Οινοφύτων

με στόχο την πίεση για την υιοθέτηση

των μέτρων που η Απόφαση

του Στρασβούργου υιοθετεί

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 07Η παραλιακή ζώνη της νότιας Ηλείας

Από το Κατάκολο του ν Ηλείας μέχρι την Κυπα-ρισσία του ν Μεσσηνίας δηλαδή στο σύνολο του Κυπαρισσιακού κόλπου έχει διαμορφωθεί εδώ και εκατοντάδες ή και χιλιά-δες χρόνια μια επιμήκης αμμώδης ακτή από δι-εργασίες των κυμάτων και των παραθαλάσσι-ων ρευμάτων με μεγά-λη εισροή ιζήματος από τους ποταμούς Αλφειό και Νέδα

Μεταξύ των αμμοθινών και των καλλιεργούμενων εκτάσεων υπήρ-χαν δύο λίμνες η Μουριά έκτασης 7000 περίπου στρεμμάτων μεταξύ Πύργου και Κατακόλου και η Αγουλινίτσα έκτασης 38000 στρεμμάτων μεταξύ Αλφειού και Καϊάφα οι οποίες αποξηράνθη-καν τη δεκαετία του 1970Οι αμμοθίνες από τις εκβολές του Αλφειού μέχρι το Κατάκολο έκτασης πάνω από 4000 στρέμματα έχουν καταπατηθεί και δο-μηθεί αυθαίρετα τις δεκαετίες του 1970 και 1980 Μικρότερης κλίμακας καταπατήσεις και δόμηση υπάρχουν και στις παραλίες Επιταλίου και ΖαχάρωςΟι εκτάσεις των αμμοθινών στην περιοχή είναι δημόσιες αρμοδιό-τητας του Υπουργείου Οικονομικών (Κτηματική Υπηρεσία Ηλείας) που έχει και την ευθύνη για την προστασία τουςΣε όλο σχεδόν το μήκος μεταξύ αμμοθινών και ιδιωτικών εκτά-σεων υπάρχει λωρίδα με χαλέπια πεύκη αρμοδιότητας του Δα-σαρχείου ΟλυμπίαςΙδιαίτερη είναι η περιοχή Καϊάφα με λίμνη νησάκι στη λίμνη ιαμα-τικά λουτρά και περιμετρικές εκτάσεις συνολικής έκτασης 7350 στρεμμάτων ιδιοκτησίας του ΕΟΤΌλη η περιοχή έχει εγκαταλειφθεί στις ορέξεις διαφόρων κατα-πατητών και αν δεν είχε γίνει μια σημαντική επέμβαση κατεδάφι-σης εκατοντάδων αυθαιρέτων το 1997 θα είχε σε μεγάλο μέ-ρος δομηθείΑπό τα παραπάνω πηγάζει η ανάγκη διαμόρφωσης και ψήφισης διατάξεων προστασίας της περιοχής και ανάδειξης των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τηςΤην ανάγκη αυτή έρχεται να καλύψει η ειδική περιβαλλοντική με-λέτη των παραπάνω προστατευόμενων περιοχών NATURA και το αναμενόμενο Προεδρικό Διάταγμα που προωθεί το ΥΠΕΚΑΑπό δύο σχέδια Προεδρικού Διατάγματος που έχουν κυκλοφο-ρήσει και την ανταλλαγή απόψεων με πολίτες της περιοχής πάνω σrsquo αυτά υπάρχει η εκτίμηση πως κατrsquo αρχήν κινούνται σε σωστή κατεύθυνση Αναλυτική και τεκμηριωμένη άποψη μπορεί να διατυ-πωθεί όταν δοθεί το επίσημο σχέδιο Προεδρικού ΔιατάγματοςΕίναι ωστόσο αναγκαίο να επισημανθούν δύο σημείαα) Μεγάλα τμήματα της περιοχής NATURA ως παλαιός αιγιαλός αλλά και η περιοχή του Καϊάφα έχουν εκχωρηθεί στο ΤΑΙΠΕΔ και επομένως υπάρχει ο κίνδυνος να laquoεκποιηθούνraquo και να ακυρωθούν οι διατάξεις προστασίας τουςβ) Οι καταπατήσεις είναι σημαντικές και πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα οριοθέτησης των εκτάσεων που είναι δημόσιες και η απε-λευθέρωσή τους από τους καταπατητές

Δημήτρης μπαξεβανάκης Νίκος Παπαβασιλείου Γραμματεία ΝΕ Ηλείας ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

Η προστατευόμενη περιο-χή του Καϊάφα καταλαμβά-νει έκταση περίπου 32750 στρέμματα και ονομάζεται laquoΘίνες και παραλιακό δά-σος Ζαχάρως Λίμνη Καϊάφα Στροφυλιά Κακόβατοςraquo με κωδικό GR 2330005 Τον Αύγουστο 2007 κάηκε το 21 της προστατευόμενης περιοχής όμως η πυρκα-γιά επηρέασε τα επιμέρους ενδιαιτήματα της περιοχής με διαφορετικό τρόπο και ένταση η μεγαλύτερη κα-ταστροφή ήταν στα ώριμα παραθαλάσσια πευκοδά-ση όπου οι επιπτώσεις της φωτιάς θα είναι εμφανείς για πολλά χρόνια Αντίθετα στις βραχώδεις πλαγιές ή στους καλαμιώνες η επίδραση της φωτιάς ήταν πρόσκαιρηΠριν από λίγα χρόνια τα laquoΕλληνικά Τουριστικά Ακί-νηταraquo (σήμερα ΕΤΑΔ ΑΕ) ξεκίνησαν διαδικασίες για την αξιοποίηση των ιαματι-κών πηγών και των τουρι-στικών εγκαταστάσεων στη λιμνοθάλασσα του Καϊά-φα με την ανάθεση Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΕΠΜ) η οποία παραδό-θηκε το 2011 Η ΕΠΜ εγκρίθηκε από τη Γενική Γραμματεία του ΥΠΕ-ΚΑ (56014239029-10-2012) και πλέον (θα έπρεπε να) προωθείται η σύνταξη σχετικού προεδρικού διατάγ-ματος για την ανακήρυξη της λίμνης Καϊάφα και της όμορης θαλάσσιας περιοχής κόλπου Κυπαρισσίας (Κωδ NATURA GR 2330008 - Ακρωτήριο Κατάκολο έως Κυπαρισσία) ως laquoΠεριφερειακό πάρκοraquo Το σχέδιο επιτρέπει κατrsquo αρχήν την αξιοποίηση των ιαματικών πηγών και των ξενοδοχεια-κών εγκαταστάσεων με μι-κρές προσθήκες Προβλέπει επίσης τη δημιουργία laquoeco-κάμπινγκraquo την ανακαίνιση των υφιστάμενων ξενοδο-χειακών εγκαταστάσεων την

κατασκευή ελαφριάς μορφής χώρων υποδοχής αναψυχής στάθμευσης και αγκυροβό-λησης Επίσης την εγκατά-σταση πλωτού καφέ-εστια-τορίου δυνατότητες άσκησης θαλάσσιων δραστηριοτήτων κλπ Το σχέδιο που περιγρά-φεται στην ΕΠΜ εστιάζει στη διατήρηση της οικολογικής ποιότητας και την προώθηση κυρίως της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής Και βεβαίως περιορίζει τη δρα-στηριότητα στην παραλιακή ζώνη ιδίως στις περιοχές ωοτοκίας της καρέτα-καρέτα αλλά και το κυνήγιΌμως όταν το σχέδιο Προ-εδρικού Διατάγματος έπεσε στα χέρια της τοπικής κοινω-νίας συνάντησε laquoανάμεικτεςraquo αντιδράσεις Καταρχήν θετικές από περιβαλλοντικούς φο-ρείς και ευαίσθητους πολίτες που έθεσαν για παράδειγμα ερωτήματα σχετικά με την εξασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα και της προσβα-σιμότητας στα λουτρά και την παράκτια ζώνη ενώ κατέθε-σαν προτάσεις για συγκεκρι-μένες παρεμβάσεις Αρνητικά στάθηκαν δημοτι-κά συμβούλια (Ανδρίτσαι-

νας-Κρεστένων Ζαχάρως) ορισμένοι τοπικοί βουλευτές αλλά και ηhellip Κυνηγετική Ομο-σπονδία ΠελοποννήσουΑξίζει επίσης να σημειω-θεί ότι στην ίδια περιοχή η laquoΕταιρεία Ακινήτων Δημο-σίουraquo ΑΕ (ΕΤΑΔ) (η οποία προήλθε από τη συγχώνευ-ση το 2011 των ανώνυμων εταιρειών laquoΕλληνικά Τουρι-στικά Ακίνηταraquo laquoΟλυμπιακά Ακίνηταraquo και laquoΚτηματική Εται-ρεία του Δημοσίουraquo) κατέχει και εκποιεί μέσω ΤΑΙΠΕΔ και το Κτήμα Ζαχάρως μια εδαφική έκταση 125 στρεμ-μάτων με laquoτουριστικό περί-πτερο μέτωπο 780 μέτρα στην παραλία και δυνατό-τητα ανέγερσης εγκαταστά-σεων 20000 τμ αλλά και μεγάλο μέρος της ευρύτερης παράκτιας ζώνηςΕίναι φανερό πως μεγάλα οικονομικά συμφέροντα δι-ακυβεύονται στην ευρύτερη περιοχή (βλ και άρθρο στο τ 5 των laquoΟικοτριβώνraquo για τις απόπειρες καταπάτησης και τουριστικής εκμετάλλευσης στην περιοχή Ελαίας-Αγιαν-νάκη νοτιότερα από τις εκβο-λές της Νέδας) Στο πλαίσιο της γενικότερης μνημονιακής

συνθήκης και με το πρόσχη-μα ίσως της ολοκληρωμέ-νης διαχείρισης της όντως οικολογικά ενιαίας χερσαί-ας και θαλάσσιας περιοχής του Κυπαρισσιακού κόλπου που εκτείνεται από την Ηλεία ως τη Μεσσηνία προωθού-νται ίσως στο ΥΠΕΚΑ νέες laquoλύσειςraquo που θα παρακά-μπτουν δίκαιες αντιδράσεις σε επιχειρηματικά συμφέ-ροντα ή που θα ικανοποι-ήσουν πελατειακά όσους τοπικά laquoξεσηκώνονταιraquo για το δήθεν laquoστραγγαλισμό της ανάπτυξηςraquohellipΗ πρόσφατη συγκρότηση μιας νεφελώδους laquoΕπιτρο-πής Συντονισμού και Πα-ρακολούθησηςraquo με γενικό αντικείμενο laquoτην προώθηση πλαισίου και δράσεων προ-στασίαςraquo περιοχής (περιοχών) NATURA 2000 στην Κυπα-ρισσία (και όχι μόνο) προκα-λεί επίσης ανησυχία για την κατεύθυνση που μπορεί να πάρουν στο άμεσο μέλλον οι κυβερνητικές αποφάσεις για αυτό το μοναδικό παρά-κτιο απόθεμα της χώρας που έχει χαρακτηριστεί laquoφιλέτοraquo από πολλούςhellip

οτ

για την προστασία του Καϊάφα amp του Κυπαρισσιακού κόλπου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ενάντια στις εξορύξεις και τα μεγάλα έργα

Στη συνέλευση για την εμπορευμα-τοποίηση της φύσης που έγινε στην Εναλλακτική Σύνοδο των κινημάτων στις 8 Ιούνη η συζήτηση επικεντρώ-θηκε στις εξορύξεις και τα μεγάλα έργα Έγινε παρουσίαση από ομιλητές και ομι-λήτριες από διάφορες χώρες μεγάλων αγώνων και κινημάτων ενάντια σε τέ-τοιου είδους laquoεπενδύσειςraquo Μίλησαν οι επιτροπές κατοίκων Χαλκιδικής για το κίνημα ενάντια στις εξορύξεις χρυσού η καμπάνια laquoσώστε τη Rossia Montanaraquo από τη Ρουμανία ενάντια στις εξορύξεις χρυσού η καμπάνια laquostop Talvivaararaquo από τη Φινλανδία όπου παρουσιάστηκε η ιστορία του ατυχήματος στα εκεί ορυ-χεία που είχε ως αποτέλεσμα τεράστια μόλυνση στις λίμνες και τα ποτάμια το κίνημα ενάντια στο υπερ-σπάταλο και υπερ-πανάκριβο υπερ-τραίνο της Ιταλίας ενώ από τη Γαλλία παρουσιά-στηκαν οι λαϊκές κινητοποιήσεις ενά-ντια στο ορυκτό αέριο και ενάντια στο αεροδρόμιο Notre-Dame-des-Landes Τέλος η ερευνήτρια και ευρωβουλευ-τίνα του Μπλόκο Μαρίσα Ματίας μί-λησε για εναλλακτικό σχέδιο απέναντι σε όλα αυτά τα τερατουργήματα του νεοφιλελευθερισμού

Μέσα από τη συζήτηση για τους συ-γκεκριμένους αγώνες θίχτηκε από όλους η ανάγκη οργάνωσης των αντι-στάσεων ενάντια σε αυτές τις ιδεολο-γίες της δήθεν ανάπτυξης και η ανά-γκη συντονισμού των κινημάτων για ένα άλλο δρόμο για τις κοινωνίες που η οικονομία και το περιβαλλοντικό ή κοινωνικό κόστος δεν θα είναι δρό-μοι παράλληλοι που δεν συναντιού-νται πουθενά όταν γίνονται σχεδια-σμοί laquoανάπτυξηςraquo Αντίθετα μέσα από κοινωνικό έλεγχο θα είναι προϋπόθε-ση οποιουδήποτε έργου το να μην εί-ναι περιβαλλοντικά καταστροφικό και κοινωνικά άχρηστο

Οι οργανώσεις που βρέθηκαν στη συνέλευση συνεχίζουν την επαφή τους μέσω ευρωπαϊκής δικτύωσης για τα ζητήματα αυτά

ΚυΡιΑΚΗ ΚλοΚιΤΗ

από τις συνελεύσεις του ALTER SUMMIT στην ΑΘΗΝΑ

08

Η θεματική συνέλευση του Alter Summit laquoΕνάντια στις ιδιωτικοποιήσεις των κοινών αγαθών και τη λεηλασία των φυσικών πό-ρωνraquo επικεντρώθηκε στην ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών ύδρευσης με έμφαση στην Ελλάδα και τις μνημονιακές χώρες του νό-του και στη διασύνδεση των κινημάτων του νερού με τα κινήματα κατά της ιδι-ωτικοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών των οποίων το νερό μπορεί να αποτελέσει ένα σύμβολο

Το μανιφέστο του Alter Summit για το οποίο εργάστηκαν περίπου έξι μήνες εκ-πρόσωποι από τις 189 οργανώσεις-μέλη της Εναλλακτικής Συνόδου αναφέρει ρητά στις διεκδικήσεις του την άμεση ανατροπή της ιδιωτικοποίησης του δημόσιου πλού-του στις χώρες της Ευρώπης και τον επα-ναπροσδιορισμό της έννοιας του δημοσίου με τέτοιο τρόπο ώστε να περιλαμβάνει τη συμμετοχική και δημοκρατική διαχείριση Η ενίσχυση και ο συντονισμός των αγώνων ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις ήταν ο στό-χος όσων συμμετείχαν στη συνέλευση των Κοινών Αγαθών καθώς και η γενικότερη συζήτηση για τη διασύνδεση των αγώνων για την υπεράσπιση των κοινών αγαθών και του περιβάλλοντος με εργατικές διεκ-δικήσεις και το μετασχηματισμό για μια εναλλακτική οικονομία

Πολύ πριν το Alter Summit όμως το ευ-ρωπαϊκό κίνημα για το νερό είχε δημιουρ-γήσει μια δομή και δυναμική συντονισμού των κινημάτων συνδικάτων και ακτιβιστών στην Ευρώπη που αγωνίζονται για την υπε-ράσπιση του νερού ως δημόσιο και κοινω-νικό αγαθό σε τοπικό εθνικό και ευρωπα-ϊκό επίπεδο Ως μια ήδη υπάρχουσα δομή λοιπόν το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό δεν προσέβλεπε στο Alter Summit για το συντονισμό ήκαι τη δημιουργία δυναμικής για το νερό αλλά αντίθετα είχε δηλώσει τη

στήριξή του στην Εναλλακτική Σύνοδο Μάλιστα τα κινήματα που συμμετέχουν στο ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό ζήτησαν στην προετοιμασία της συνέλευσης για τα κοινά αγαθά συγκεκριμένες προτάσεις επί της θεματικής και όχι τη δημιουργία νέων λιστών και δικτύων

Κατά τη διάρκεια της συνέλευσης έγινε συνολική αποτίμηση της συλλογής υπο-γραφών για το νερό ως δημόσιο αγαθό και ανθρώπινο δικαίωμα στα πλαίσια της Ευ-ρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών Παρό-λο που αναγνωρίστηκε πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αυτή που προωθεί τις ιδιω-τικοποιήσεις των υπηρεσιών ύδρευσης και η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών έχει θεσμικά όρια εντούτοις η υποστήριξη και η προώθηση του εργαλείου αυτού ανοίγει το ζήτημα των ιδιωτικοποιήσεων στην ευρύ-τερη κοινωνία και μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά με τα κινήματα νερού ενισχύ-οντας τη συμμετοχή σε αυτά Υπενθυμίζε-ται πως ήδη 16 εκατομμύρια υπογραφές έχουν συλλεχθεί σε όλη την Ευρώπη και η Ελλάδα είναι μόλις λίγες χιλιάδες υπογρα-φές μακριά από το να γίνει η δέκατη χώρα που θα προτείνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υιοθετήσει νομοθεσία για την προστασία του νερού ως δημόσιο αγαθό Η συλλογή υπογραφών ολοκληρώνεται το Σεπτέμβριο και το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό προ-τίθεται μαζί με την παράδοσή τους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να οργανώσει μαζι-κές πανευρωπαϊκές κινητοποιήσεις ενά-ντια στις επικείμενες ιδιωτικοποιήσεις σε Ελλάδα Ισπανία και Πορτογαλία

Η συνέλευση των Κοινών Αγαθών πρό-τεινε στο Alter Summit να χρησιμοποιήσει τα επικοινωνιακά του κανάλια και τις δια-συνδέσεις του με τα κινήματα της Ευρώπης προκειμένου να στηρίξει τις κινητοποιήσεις του Σεπτεμβρίου με οποιοδήποτε μέσο (ορ-

για τα κοινά αγαθά γανωτικό χρηματοδοτικό πολιτικό κλπ) Οι αγώνες ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού είναι εμβληματικοί και στην Ελλάδα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ένα κομ-βικό σημείο για τη στήριξη των ελληνικών εργαζομένων και κινημάτων στον αγώνα τους ενάντια στην τρόικα Η ιδιωτικοποίη-ση του νερού φανερώνει με τον καλύτερο τρόπο το δόγμα laquoκέρδος πριν από τον άν-θρωποraquo που εφαρμόζεται από την Τρόικα και τους υποστηρικτές της και αν το κίνη-μα καταφέρει την άμεση παύση όλων των ιδιωτικοποιήσεων νερού που προωθού-νται θα είναι ένα σημαντικό βήμα προς μια αλλαγή στην ισορροπία των δυνάμε-ων στην Ελλάδα και την Ευρώπη Και ο στόχος αυτός δεν είναι πολύ μακρινός Το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό επισημάνει πως σε Ιταλία Γερμανία και Ισπανία έχει καταφέρει σημαντικές νίκες μέσα από το συντονισμό και την αλληλεγγύη Επόμε-νος άμεσος στόχος είναι η αναστολή της ιδιωτικοποίησης της ΕΥΑΘ και πέρα από το ευρωπαϊκό κίνημα νερού και το Alter Summit μπορεί να αναλάβει να στηρίξει τον αγώνα των κατοίκων της Θεσσαλονί-κης άμεσα ζητώντας κείμενα αλληλεγγύης από τις 189 οργανώσεις μέλη του

Επιπλέον στη συνέλευση των Κοινών Αγα-θών τοποθετήθηκαν ακτιβιστές και κινήματα που προασπίζονται τα δημόσια κοινά όπως υγεία εκπαίδευση τις δημόσιες υπηρεσί-ες όπως την παροχή ενέργειας καθώς και κινήματα σπόρων συνδέοντας τα κοινά με τις δημόσιες υπηρεσίες και ανοίγοντας τη συζήτηση για τη δημοκρατικοποίηση του δημόσιου χώρου Η συνέλευση κατέληξε πως θα ήταν επιθυμητό να επεκταθεί η συ-ζήτηση μελλοντικά και να δημιουργηθούν δίκτυα σε όλους τους αγώνες που προασπί-ζονται τα κοινά αγαθά Ομως οι προτάσεις προς το Alter Summit περιορίστηκαν στη στήριξη των κινητοποιήσεων στα πλαίσια των αγώνων ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις νερού στον ευρωπαϊκό Νότο

ΔΗμΗΤΡΑ ΣΠΑΘΑΡιΔου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 09

Παρά τις δυσκολίες ο ΣΥΡΙΖΑ μάλλον όφελος θα έχει με την ειλικρινή διατύπωση

της εναλλακτικής πρότασης Διαχείριση των πόρων

με κριτήριο τις ανάγκες του ανθρώπου

Η Ανάπτυξη είναι από τους πιο πολυχρησιμοποιημένους και ταυ-τόχρονα αντιφατικούς όρους στην πολιτική Η πανάκεια στα ευχολό-για των πολιτικών Ειδικά σήμερα η απάντηση σε κάθε ερώτηση

Η επίκλησή της σπάνια συνοδεύε-ται από ερμηνεία Τι εννοούν αυτοί που μιλούν για ανάπτυξη πέραν των κοσμητικών επιθέτων και των συνοδευτικών φανφαρονισμών Ας το κάνομε σαφές εξαρχής τα επί-θετα που κολλάνε στην ανάπτυξη (βιώσιμη αειφόρος χαριτωμένηhellip) χρησιμοποιούνται ακριβώς για να μην πουν τι εννοούν Για να την παρουσιάσουν σαν κάτι το φιλικό στον άνθρωπο και τη φύση Μας λένε αόριστα Υποδομές παραγω-γικότητα επιχειρήσεις δουλειά για όλους κλπ Πώς μεταφρά-ζεται αυτό στην πράξη Δεν μας λένε Ετυμολογικά η laquoανάπτυξηraquo είναι η αύξηση ή με κοινωνικούς όρους να τρώμε όλοι περισσότε-ρο Αν αυτό εννοούν τότε έχομε σοβαρό πρόβλημα

Υπάρχει μια άβολη αλήθεια που δεν εξορκίζεται Αλήθεια που από διαφορετική σκοπιά απέδειξαν με μεγάλη οξυδέρκεια τόσο ο Μαρξ όσο και ο Δαρβίνος και που τεκ-μηριώθηκε επιστημονικά από πολ-λούς μελετητές της Οικολογίας στερώντας μας ήδη από τον προ-περασμένο αιώνα τη δικαιολο-γία της άγνοιας1 Παρά τη βαριά εισαγωγή η αλήθεια αυτή είναι πολύ απλή Σε έναν πεπερασμέ-νο χώρο όπως ο πλανήτης μας Η Πίτα είναι συγκεκριμένη δεν μεγαλώνει δεν μικραίνει Φυσι-κή συνεπαγωγή η λαϊκή ρήση Δεν γίνεται η πίτα ολάκερη και ο σκύλος χορτάτος

Πώς ερμηνεύεται κάτω από αυτό το πρίσμα η υπόσχεση για laquoανά-πτυξηraquo (=να τρώμε όλοι περισσό-τερο) Είτε μας λένε ψέματα ή μας λένε τη μισή αλήθεια την οποία (ας το ομολογήσομε επιτέλους) τη χάβουμε όχι γιατί είμαστε χαζοί αλλά γιατί μας συμφέρει Η μισή αλήθεια που αποκρύπτεται είναι

ότι για να laquoνα τρώμε όλοι περισ-σότεροraquo πρέπει να φάμε το κομ-μάτι της πίτας που αντιστοιχεί σε κάποιον άλλον Το κόλπο πιάνει γιατί μας κάνουν να πιστέψομε ότι θα είμαστε από τη μεριά αυ-τών που θα φάνε το κομμάτι της πίτας των άλλων και όχι στη με-ριά αυτών των οποίων το κομμάτι θα φαγωθείhellip

Μερικά παραδείγματα ίσως μας φωτίσουν περισσότερο Ο πλούσι-ος Βορράς είναι πιο laquoανεπτυγμέ-νοςraquo γιατί τρώει το κομμάτι του φτωχού Νότου Οι πλούσιοι είναι πλούσιοι γιατί τρώνε το μεγαλύ-τερο κομμάτι από την πίτα που πρέπει να μοιραστεί ολόκληρη η κοινωνία Η επίπλαστη laquoανάπτυ-ξηraquo στην οποία είχε βυθιστεί η Ελ-λάδα (και πολλές δυτικές χώρες) οφειλόταν στην κατανάλωση μέ-ρους της πίτας του Νότου μέρους των επόμενων γενεών αλλά και μέρους που οφείλαμε να έχομε αφήσει ανέπαφο για να μπορού-με στο μέλλον να φτιάχνομε πίτες (με τεχνικούς όρους εξάντληση φυσικών πόρων όπως το νερό τα ορυκτά τα δάση κλπ)

Όσοι μιλάνε για laquoανάπτυξηraquo οφεί-λουν αφενός να συμπληρώνουν τίνος το κομμάτι θα κλέψουν και αφετέρου σε ποιον θα μοιραστεί το κλεμμένο κομμάτι και σε ποι-ον τα ψίχουλα Υπάρχει ακόμη μια διάσταση στο θέμα που γίνεται αντιληπτή μόνο σε βάθος χρόνου Προσωρινά και τοπικά μπορούμε να έχομε ενδείξεις laquoανάπτυξηςraquo (χωρίς να ρωτάμε laquoτίνος το κομ-μάτι κλέβομεraquo) Αναμφίβολα όμως όσο και να laquoμαγειρέψομεraquo τους αριθμούς κάποια στιγμή δεν θα μεγαλώνουν άλλο αν δεν βρούμε

νέα πηγή άντλησης laquoκλοπιμαίωνraquo Με τεχνικούς όρους αυτό ονομά-ζεται κρίση

Το αστείο (ή τραγικό) είναι ότι δεν σταμάτησαν οι πλούσιοι να κερδίζουν Κρίση βαφτίζεται το γεγονός ότι οι δείκτες που χρη-σιμοποιούν για να μετρήσουν την (υποχρεωτική στην ιδεολογία της ανάπτυξης) αύξηση των κερδών δείχνουν μείωση στο ρυθμό που βγάζουν κέρδη

Με λίγα λόγια όποιος υπόσχεται ανάπτυξη είναι καταδικασμένος με βάση τα κριτήρια που ο ίδιος θέτει να φτάσει σε laquoκρίσηraquo όποιες προθέσεις και να έχει Πώς ξεπερ-νιέται αυτή η κρίση Η απάντηση του Μαρξ είναι laquoκαταστροφή προ-ϊόντων και μέσων παραγωγήςraquo για να ξαναρχίσει ο ίδιος φαύλος κύκλος Όντως ο καπιταλισμός ξεπερνούσε στα πρώιμα στάδιά του τις κρίσεις τις με πολέμους που οδηγούσαν σε νέους κύκλους ανάπτυξης

Σήμερα επιχειρείται η εύρεση νέων πηγών άντλησης laquoκλοπι-μαίωνraquo ως μηχανισμός παράτασης ζωής του καπιταλισμού Είναι αυ-τό που ζούμε με την προσπάθεια ιδιωτικοποίησης κάθε δημόσιου πόρου Αυτά που μέχρι πρότινος θεωρούντο αυταπόδεικτα και δι-καιώματα για όλους σήμερα πρέ-πει να πωλούνται παιδεία υγεία φυσικό περιβάλλον νερό δημόσια γη εργατικά δικαιώματα ανθρώ-πινα δικαιώματα2

Και ο ΣΥΡΙΖΑ

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δύο επιλογές και οι δύο με πολλά προβλήματα

Η πρώτη είναι να χρησιμοποιεί

τη λέξη laquoανάπτυξηraquo προσπαθώ-ντας να πείσει την κοινωνία ότι αυτό που γνώριζε μέχρι σήμερα (που στο συλλογικό φαντασιακό έχει περάσει ως αύξηση) είναι κάτι άλλο από αυτό που εννοεί Θα πρέπει να πείσει ότι υπάρχει laquoκαλή ανάπτυξηraquo που συνδέεται με τις ανάγκες και όχι με την οικο-νομική αύξηση εγχείρημα μάλλον ακατόρθωτο Πολιτικά δε αναπο-τελεσματικό διότι θα χρησιμοποι-εί τον όρο ο οποίος αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής του αντιπάλου Όσο καλή και να είναι η τεκμηρίωσή του ο κόσμος θα αντιλαμβάνεται την laquoανάπτυ-ξηraquo του αντιπάλου και θα ζητά τα ανάλογα αποτελέσματα (= όλοι όλο και περισσότερο) ασχέτως του ότι αυτό είναι άτοπο

Η δεύτερη επιλογή που έχει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η διατύπωση εναλ-λακτικού οράματος στην laquoανάπτυ-ξηraquo Η βασική δυσκολία εδώ είναι ότι μας εκπαιδεύουν συνεχώς και με όλα τα μέσα να πιστέψομε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση3 Οι κρατούντες δεν θέλουν καν να διανοηθούμε για το αν έχουν το δικαίωμα να κρατάνε το μαχαίρι που κόβει την πίτα ούτε για το πώς χρησιμοποιούν αυτό το laquoδικαίω-μαraquo καθώς και το αν ή όχι κλέβουν και τίνος την πίτα Όμως ακριβώς αυτά τα επικίνδυνα ερωτήματα πρέπει να απαντήσομε Όσο για το αν πρέπει να laquoαναπτύξομεraquo (=κλέ-

παραγωγική ανασυγκρότηση για τις ανάγκες των πολλών

ΑΝΑΠΤυΞΗ ή η Πίτα και ποιος την έφαγε

επιμέλεια αφιερώματος ΧΑΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΤοΣ ΑλΕΞΗΣ ΧΑΡιΤΣΗΣ

βοντας) την πίτα ας μην χάβουμε το δόλωμα με τα ψίχουλα Είναι αρκετή για ΟΛΟΥΣ

Παρά τις δυσκολίες ο ΣΥΡΙΖΑ μάλλον όφελος θα έχει με την ει-λικρινή διατύπωση της εναλλα-κτικής πρότασης Διαχείριση των πόρων με κριτήριο τις ανάγκες του ανθρώπου Το laquoπρώτα ο άνθρω-ποςraquo έχει ήδη διατυπωθεί από τα κινήματα με το αγγλικό laquoPeople over profitsraquo Έχει βέβαια διατυ-πωθεί πολύ νωρίτερα από το χώ-ρο που πάντα είναι μπροστά στην κοινωνία την τέχνη Ο Σεφέρης κατά τη βράβευσή του με το Νό-μπελ ήταν σαφής

Ὅταν στὸ δρόμο τῆς Θήβας ὁ Οἰδίπους συνάντησε τὴ Σφίγγα κι αὐτὴ τοῦ ἔθεσε τὸ αἴνιγμά της ἡ ἀπόκρισή του ἦταν ὁ ἄνθρωπος Τούτη ἡ ἁπλὴ λέξη χάλασε τὸ τέρας

ΠΕΤΡοΣ λυμΠΕΡΑΚΗΣΔρ Βιολόγος

1 Εννοείται επιστημονικώς τεκμηριω-μένα γιατί αλλιώς όλα τα πλάσμα-τα της φύσης γνωρίζουν αυτήν την αλήθεια εδώ και εκατομμύρια χρό-νια αφού η άγνοιά της συνεπάγεται καταστροφή

2 Για όλες τις κατηγορίες που αναφέ-ρονται αρκεί η ανάγνωση των συμ-φωνηθέντων στα μνημόνια και τους νόμος που τα ακολούθησαν Ειδικά για τα ανθρώπινα δικαιώματα δείτε εδώ httpslaveryfootprintorg

3 Η πρόταση αυτή έχει διατυπωθεί και ως θεωρία με τίτλο TINA εκ του laquothere is no alternativeraquo = δεν υπάρ-χει εναλλακτική

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 610

και ΚυΒΕΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡιΣΤΕΡΑΣανάπτυξη παραγωγική ανασυγκρότηση

laquoΑνάπτυξη 06 το 2014raquo προβλέπει σύμ-φωνα με τον ελληνικό τύπο το ΔΝΤ ενώ με 33 θα laquoτρέχειraquo η ελληνική οικονομία το 2018 Η εκτίμηση αφορά βέβαια σε αύ-ξηση του ΑΕΠ αναφέρεται δηλαδή στη με-γέθυνση της ελληνικής οικονομίας Ο στε-νός ορισμός της ανάπτυξης (development) με όρους αγοράς και η ταύτισή της με την οικονομική μεγέθυνση (economic growth) είναι συνήθης χαρακτηριστικό παράδειγμα η πρόσφατη υποβάθμιση της Ελλάδας από την MSCI από αναπτυγμένη σε αναπτυσ-σόμενη (ή ορθότερα αναδυόμενη) αγορά με βάση το μέγεθος τη ρευστότητα και τις διευκολύνσεις κεφαλαίου καθώς και το νο-μικό καθεστώς Ποια είναι όμως η διαφο-ρά των δύο εννοιών και ποια από τις δύο πρέπει πραγματικά να μας απασχολεί στο σχεδιασμό της οικονομικής αναπτυξιακής πολιτικής μιας αριστερής κυβέρνησης

Η οικονομική μεγέθυνση μετράται κυρί-ως με βάση τους οικονομικούς δείκτες του ΑΕΠ (του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος αλλά και του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊ-όντος) συνολικού και κατά κεφαλήν ενί-οτε λαμβάνοντας υπόψη και την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (Purchasing Power Parity) Τα μεγέθη αυτά παραβλέπουν μια σειρά από κριτήρια και δείκτες ποσοτικούς και ποιοτικούς που ορίζουν την ανάπτυξη σε μια χώρα Τέτοιοι δείκτες είναι για πα-ράδειγμα η κατανομή του πλούτου η φορο-λογία και οι δημόσιες δαπάνες για δημόσια αγαθά η ανεπίσημη οικονομία (συμπερι-λαμβανόμενης της αυτοκατανάλωσης και της ανεπίσημης ανταλλαγής) το ποσοστό συμμετοχής στην οικονομία του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα η εξάρτηση της οικονο-μίας από ένα ή περιορισμένα προϊόντα και κλάδους και τα οφέλη αλλά και οι αρνητι-κές εξωτερικότητες που σχετίζονται με την ορθή ή μη περιβαλλοντική διαχείριση Επι-πλέον μία σειρά ποιοτικών δεικτών όπως η βρεφική θνησιμότητα και το προσδόκιμο ζωής ο αλφαβητισμός και οι δείκτες εκπαί-δευσης εν γένει οι δείκτες διαφθοράς οι εγκληματολογικοί δείκτες οι δείκτες χειρα-φέτησης (Gender Empowerment Measure Gender-related Development Index) κοκ Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι η έννοια της ανάπτυξης είναι κατά πολύ περιεκτικότε-ρη και ενδεικτικότερη της κατάστασης όχι μόνο της οικονομίας αλλά και της κοινω-νίας μιας χώρας

Με βάση το δείκτη ανθρώπινης ανάπτυ-ξης (HDI) του Προγράμματος των Ηνωμέ-νων Εθνών για την Ανάπτυξη (UNDP) που περιλαμβάνει δεδομένα για το προσδόκιμο

ζωής την εκπαίδευση και το εισόδημα η Ελλάδα κατατάσσεται συστηματικά στις χώ-ρες με laquoπολύ υψηλή ανθρώπινη ανάπτυξηraquo στη θέση 29 για το 2013 σημειώνοντας όμως μείωση σε αντίθεση με τις περισσότε-ρες ευρωπαϊκές χώρες που κατατάσσονται υψηλότερα και με αυξητικές τάσεις Επιπλέ-ον στο διορθωμένο ως προς την ανισότητα δείκτη (IHDI) η Ελλάδα καταγράφει μόνο για το 2013 μείωση 115 σημειώνοντας συνεχή πτώση την τελευταία τριετία Είναι δε χαρακτηριστικό ότι με βάση το λόγο laquoει-σόδημα του πλουσιότερου 10 του πληθυ-σμού προς το εισόδημα του φτωχότερου 10 του πληθυσμούraquo των Ηνωμένων Εθνών η Ελλάδα παρουσιάζει μεγαλύτερη εισοδη-ματική ανισότητα όχι μόνο από τις χώρες της ΕΕ αλλά και από χώρες όπως η Ινδία το Πακιστάν η Αιθιοπία το Μπαγκλαντές η Αίγυπτος και το Μπενίν

Η ενδεχόμενη λοιπόν ανάκαμψη και μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας δεν συνεπάγεται αυτομάτως τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων κα-θώς δεν εξασφαλίζει την οικειοποίηση από τους εργαζόμενους της αύξησης του παρα-γόμενου προϊόντος Αντιθέτως οι εφαρμο-ζόμενες κυβερνητικές πολιτικές λιτότητας και εσωτερικής υποτίμησης της εργασίας επιδεινώνουν συστηματικά τη θέση των ερ-γαζομένων αυξάνοντας ταυτόχρονα τα κέρ-δη των επιχειρήσεων ακόμα και σε συνθή-κες παρατεταμένης ύφεσης (Ιωακείμογλου Success Story Αυγή 080613)

To σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης μιας κυβέρνησης της Αριστεράς επομένως θα πρέπει να έχει ως γνώμονα την ανάπτυ-ξη και όχι τη μεγέθυνση της οικονομίας να είναι δηλαδή ταυτόχρονα και σχέδιο κοινωνικής ανασυγκρότησης στοχεύοντας εκτός από την ανάκαμψη των οικονομικών δεικτών και στη βελτίωση της θέσης των εργαζομένων όχι μόνο σε ότι αφορά τους μισθούς τα επιδόματα και τη μείωση της ανεργίας αλλά και στη βελτίωση όλων των επιμέρους δεικτών ανάπτυξης Οι βασικοί άξονες ενός τέτοιου σχεδίου παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που δι-απερνούν οριζόντια όλους τους κλάδους της οικονομίας μπορούν να συνοψισθούν ως εξής

Έμφαση στην εκπαίδευση και την υγεία η αναβάθμιση της δημόσιας εκπαί-δευσης σε όλες τις βαθμίδες αλλά και του εθνικού συστήματος υγείας και ιδιαίτερα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης διασφαλί-ζει την ουσιαστική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου όλων των πολιτών Επιπλέον η

αναβαθμισμένη δημόσια εκπαίδευση μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην καλλιέργεια μιας διαφορετικής αντίληψης για την οικο-νομία και την παραγωγή (περιβαλλοντική συνείδηση συνεργατική αντίληψη) αλλά και να διασφαλίζει άρτια εκπαιδευμένο και υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό

Περιβαλλοντικά βιώσιμη ανάπτυξη πέρα από ένα πρόγραμμα συγκεκριμένων δράσεων που αφορούν τον τομέα του πε-ριβάλλοντος και της ενέργειας (περιβαλ-λοντική ανακαίνιση κτηρίων οικιακά φω-τοβολταϊκά διαχείριση και επεξεργασία απορριμμάτων) το σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης πρέπει να προωθεί τον οικολογικό μετασχηματισμό της παραγωγής και την εξοικονόμηση ενέργειας σε όλους τους κλάδους και όλα τα στάδια της παρα-γωγής με ιδιαίτερη έμφαση στις Ανανε-ώσιμες Πηγές Ενέργειας αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα τόσο των φυσικών πόρων (ηλιακή και αιολική ενέργεια) αλλά και το υψηλά εξειδικευμένο αργούν ανθρώπινο δυναμικό

Έμφαση στην έρευνα και τις νέες τε-χνολογίες Η ενθάρρυνση της χρήσης νέ-ων τεχνολογιών σε όλους τους τομείς της οικονομίας και η ταυτόχρονη στήριξη του κλάδου της τεχνολογίας συγκεκριμένα με αυξημένη χρηματοδότηση για έρευνα και δράσεις στήριξης των νέων επιστημόνων μπορεί να αποφέρει σημαντικά αποτελέ-σματα τόσο στην αύξηση και βελτίωση της παραγωγής και την αύξηση του εισοδήμα-τος όσο και στη μείωση της ανεργίας Επι-πλέον σε συνδυασμό με τους υπόλοιπους άξονες (πχ έρευνα προσανατολισμένη στις ΑΠΕ ή στην τεχνολογία της υγείας) και με την τεχνολογική αναβάθμιση της δημόσιας διοίκησης μπορεί να έχει καταλυτικό ρόλο στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του πληθυσμού συνολικότερα

Αλλαγή του τρόπου οργάνωσης της παραγωγής Κομβικό ρόλο στην παραγω-γική και κοινωνική ανασυγκρότηση έχει ο λεγόμενος τομέας της laquoκοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίαςraquo Τα εγχειρήμα-τα και οι δομές κοινωνικής και αλληλέγγυ-ας οικονομίας συνεταιρισμοί παραγωγών συνεταιρισμοί καταναλωτών συνεργατικά εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης παραγωγικών μονάδων δομές και κινήματα αλληλέγγυ-ας οικονομίας προωθούν μια διαφορετι-κή αντίληψη για την οργάνωση της οικο-νομίας και της κοινωνίας από τους ίδιους τους εργαζόμενους Προτάσσουν την ισό-τιμη συμμετοχή τη δημοκρατία στη λήψη αποφάσεων τη συλλογική διαχείριση την

ισότιμη διανομή του αποτελέσματος την οργάνωση και αλληλοϋποστήριξη των δο-μών Η προώθηση αυτού του τρόπου ορ-γάνωσης της παραγωγής από τους ίδιους τους εργαζόμενους και με στόχο το συλ-λογικό όφελος και όχι το ατομικό κέρδος δεν έχει μόνο θετικά αποτελέσματα στη μείωση της ανεργίας και στην αύξηση του εισοδήματος αλλά αμφισβητεί τον πυρή-να των καπιταλιστικών σχέσεων εξουσίας Εξάλλου ο κομμουνισμός δεν είναι παρά η κοινωνία των ελεύθερα συνεταιρισμένων παραγωγών

Η ατζέντα ανάπτυξης της κυβέρνησης Σαμαρά στοχεύει αποκλειστικά στη μεγέ-θυνση της οικονομίας με την εφαρμο-γή πολιτικών σκληρής λιτότητας που όχι απλώς παραβλέπουν όλους τους υπόλοι-πους δείκτες ανάπτυξης αλλά έχουν ως αποτέλεσμα την επιδείνωσή τους τόσο στο οικονομικό (μείωση μισθών αύξηση ανεργίας) όσο και στο κοινωνικό επίπε-δο (διάλυση κοινωνικού κράτους παιδεί-ας υγείας καταστροφή περιβάλλοντος) Ακόμα λοιπόν και αν επιτευχθεί ο στόχος της μεγέθυνσης για το 2014 αυτό θα γί-νει επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο τη θέση της εργασίας προς όφελος του κεφα-λαίου Αντίθετα η αναπτυξιακή πολιτική της Κυβέρνησης της Αριστεράς πρέπει να εστιαστεί σε ένα σχέδιο παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που θα στο-χεύει στο συνολικό μετασχηματισμό της οικονομίας και της κοινωνίας με έμφαση στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζόμενων και όχι στη μεγέθυνση των οικονομικών δεικτών και ταυτόχρονα στη μετατόπιση του συσχετισμού δύναμης με-ταξύ κεφαλαίου και εργασίας μετατόπιση που θα επιτρέπει την ανάπτυξη των αγώ-νων από καλύτερες θέσεις και με διαρκώς διευρυνόμενες προοπτικές

ΣΤΕφΑΝιΑ ΓΕΩΡΓΑΚΑΚουndashΚουΤΣοΝιΚουΟικονομολόγος Τμ Οικονομικής Πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

μιΧΑλΗΣ ΝιΚολΑΚΑΚΗΣΚοινωνιολόγος Επιστ Συνεργάτης ΚΟ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 11πρώτες σκέψεις για την

ΑΝΑΣυΓΚΡοΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡιφΕΡΕιΑΣ

Η εκπόνηση Περιφερειακών Προγραμμά-των για την παραγωγική ανασυγκρότηση των Περιφερειών επιχειρείται αυτήν την περίοδο από τον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ σε ένα πο-λιτικό τοπίο που πληθαίνουν οι αναφορές για την laquoανάγκη της ανάπτυξηςraquo λόγω του βαθέματος της κρίσης και ανοίγει ένα διά-λογο στα ζητήματα τόσο της γενικόλογης νεφελώδους και τις περισσότερες φορές ασαφούς ως προς την έννοια laquoανάπτυξηraquo Διάλογος που δεν περιορίζεται μόνο στο πε-ριεχόμενο της ανάπτυξης ή στη διαδικασία εκπόνησης των συγκεκριμένων προγραμ-μάτων Αγγίζει επίσης ζητήματα που άπτο-νται της αποκέντρωσης της δημοκρατίας της συμμετοχής και αναδεικνύει νέες θε-ωρητικές προσεγγίσεις τόσο ως προς στην έννοια όσο και ως τρόπο το σχεδιασμό και την υλοποίηση των σχεδίων αυτών αλλά και ως προς την εξερεύνηση νέων σχέσε-ων και κοινωνικών συμμαχιών απαραίτη-τα εργαλεία για την άσκηση πολιτικών σε τοπικό επίπεδο

Η μεγαλύτερη δυσκολία του εγχειρήματος αυτού είναι να ξεπεράσουμε τις παρωχη-μένες αντιλήψεις μας και να εκφράσουμε ένα διαφορετικό όραμα για την Περιφέρεια ως ένα σύνολο πρακτικών που μπορούν να ανακατασκευαστούν σε μια εντελώς διαφο-ρετική εικόνα από αυτή που είναι κυρίαρχη σήμερα Η απόπειρα να αναδημιουργήσου-με μια διαφορετική εικόνα προϋποθέτει μεγαλύτερο βαθμό εκδημοκρατισμού από αυτόν που υπάρχει σήμερα (αποκέντρωση και συμμετοχή (επαν)ίδρυση θεσμών που να επικοινωνούν με τις σύγχρονες ανάγκες αναθεώρηση σχέσεων δημιουργία κοινω-νικών συμμαχιών και προπάντων την κα-τοχύρωση των κοινωνικών κινημάτων (το δικαίωμα στην περιφέρεια)

Προϋποθέτει επίσης νέα αρχιτεκτονική νέα κριτήρια σχεδιασμού νέες προσεγγί-σεις και πάνω από όλα αναπτυξιακές πο-λιτικές και όχι αναπτυξιακά μέτρα που θα διαμορφώνουν και θα διαχέουν την ανα-πτυξιακή συνείδηση στα αναπτυξιακά υπο-κείμενα μέσα από ένα αναπτυξιακό μοντέ-λο που θα έχει ως laquoελκυστήraquo τις κοινωνι-κές ανάγκες

Με άλλα λόγια ένα Εναλλακτικό Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέρειας δεν μπορεί παρά να απαντά στα προβλήματα και στις ανάγκες έτσι όπως διαμορφώνο-νται σήμερα στην Περιφέρεια Για το λόγο αυτό απαιτείται μια αρκετά συγκροτημένη laquoπρογραμματική αφήγησηraquo η οποία θα λάβει υπόψη τις κοινωνικές ανάγκες τις

ανακατατάξεις στην ταξική και κοινωνική διαστρωμάτωση σε συνθήκες οικονομικής κρίσης τις στρατηγικές επιπτώσεις και τις προτεραιότητες άμεσων δράσεων αλλά και ταυτόχρονα θα επιχειρεί laquoαφήγησηraquo στο μέλλον διαμορφώνοντας το όραμα για την ανάπτυξη Περιφέρειας (ποιες είναι οι στρατηγικές μας επιλογές σε ποιους πα-ραγωγικούς κλάδους ή παραγωγικά συ-μπλέγματα θα δώσουμε έμφαση με ποια μέσα και τι είδους παρεμβάσεις πώς θα διαμορφώσουμε ή αναδιαμορφώσουμε τις κοινωνικές συμμαχίες και πώς θα προσδι-ορίσουμε τα νέα υποκείμενα)

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο για την οικονομική κοινωνική και περιβαλλοντική ανασυγκρό-τηση το οποίο καλείται να επανεξετάσει σε μια από την αρχή επεξεργασία τους στό-χους για την οικονομία το περιβάλλον (νέ-ες σχέσεις με τη φύση) και την κοινωνία όπως και τους θεσμούς μέσω των οποίων θα αποφασίζονται και θα υλοποιούνται οι πολιτικές αυτές (θεσμοί ενίσχυσης του Δη-μοκρατικού προγραμματισμού συμμετοχής (συμμετοχικούς προϋπολογισμούς) και κοι-νωνικού ελέγχου

Το Σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο που θα αξιοποιήσει τα νέα κινήματα της παραγωγικής ανα-συγκρότησης και της αλληλεγγύης που δημιουργήθηκαν λόγω της κρίσης και θα τα αναδείξει ως τα νέα υποκείμενα και τις δυνάμεις εκείνες που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα παραγωγικό σύστημα που θα παράγει αγαθά (προϊόντα και υπηρεσί-ες) με σαφές και κοινωνικό και περιβαλ-λοντικό πρόσημο

Σε αυτό το νέο μοντέλο οι παραγωγικές καταναλωτικές συνεταιριστικές και κοινω-νικές οργανώσεις θα αναλάβουν ένα μεγάλο μέρος της παραγωγικής ανασυγκρότησης της Περιφέρειας συνθέτοντας το πρόβλη-μα της παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και οικολογί-ας δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για έναν εναλλακτικό τρόπο παραγωγής μέσω της ανάπτυξης συνεργατικών μορφών της εναλλακτικής και αλληλέγγυας οικονομίας και συμβάλλοντας στη διαμόρφωση ενός μοντέλου οργάνωσης της κοινωνίας που θα στηρίζεται στις αρχές της αλληλεγγύης και της συνεργασίας

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο ανατροπής όπου

ndash Το παραγωγικό του μοντέλο πρέπει να βασίζεται στις κοινωνικές ανάγκες και

να ανατρέπει την υφιστάμενη αναπτυξια-κή πολιτική που κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια ταυτίστηκε με τη διαρθρωτική πολι-τική της ΕΕ με αποτέλεσμα τη διοχέτευση του μεγαλύτερου μέρους των διαθέσιμων εγχώριων πόρων στην εξυπηρέτηση των κανόνων της κοινοτικής συγχρηματοδό-τησης Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανάγκη να ξεφύγουμε από την παράθε-ση κλαδικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανάλυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επί-πεδο των συστημάτων αξίας δηλαδή στα παραγωγικά συμπλέγματα όπου περιλαμ-βάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην αλυσίδα αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλισμού και υποδο-μών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνο-λογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίηση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μετα-φορές κοκ)

ndash Αντιπαραθέτει στις κινητήριες δυνάμεις της ανταγωνιστικότητας την ποιότητα ζω-ής το φυσικό περιβάλλον και την κοινω-νική αλληλεγγύη

ndash Προτάσσει παρεμβάσεις χαμηλού κό-στους λόγω του περιορισμού των διαθέ-σιμων πόρων αλλά και της αλλαγής στη φιλοσοφία των παρεμβάσεων με την με-τατόπιση από τις laquoσκληρέςraquo υποδομές στη δημιουργία περιβάλλοντος καινοτομίας μέσω laquoάυλωνraquo υποδομών στους ανθρώπι-νους περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς πόρους μιας περιοχής γεγονός που θα την καταστήσει ικανή να υλοποιήσει τις δυνα-τότητες της Όμως εδώ απαιτείται προσο-χή ώστε νrsquo αποφευχθεί ο κίνδυνος μετά-

πτωσης στο καθεστώς των πολλών μικρών και κατακερματισμένων έργων του παρελ-θόντος που εγκλώβιζαν την αναπτυξιακή πολιτική σrsquo έναν ιδιότυπο τοπικισμό που όμως τελικά οδηγούσε σε μικροεπενδυτι-κό πληθωρισμό

ndash Ανατρέπει τις μέχρι σήμερα επιλογές που βασίζονταν στις λίστες έργων κατόπιν επιθυμιών των αιρετών αρχών στις ανά-γκες κάλυψης συγχρηματοδοτούμενων έρ-γων στις κοινωνικές συμμαχίες που υπηρε-τήθηκαν και οικοδομήθηκαν μέσα από τις πελατειακές σχέσεις και τη δυνατότητα του συστήματος να χρηματοδοτεί σε διάφορες κλίμακες διαπλοκής)

Η διαμόρφωση και η επεξεργασία ενός τέτοιου εναλλακτικού αναπτυξιακού Σχε-δίου δεν μπορεί παρά να μη γίνεται ανοι-χτά στην κοινωνία

Μέσα από συζητήσεις ανταλλαγή ιδεών απόψεων προτάσεων με τα παραπάνω κι-νήματα τους κοινωνικούς οικονομικούς συνδικαλιστικούς και άλλους φορείς Πανε-πιστήμια Ερευνητικά κέντρα επαγγελμα-τικές ομάδες ανθρώπους laquoκλειδιάraquo κλπ

Και τέλος όπως επανειλημμένως έχει ειπωθεί το σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέρειας είναι μια διαρκής διαδικασία προσπάθεια και ανοιχτή σε νέες ιδέες και καινοτόμες δράσεις αλλά είναι και ευέλι-κτο στην εφαρμογή ώστε να είναι ταχείες οι αναπροσαρμογές και οι ανακατανομές πόρων σε περίπτωση αστοχιών

μΑΡιΑ ΘΕλΕΡιΤΗσύμβουλος Τοπικής Ανάπτυξης

μέλος Τμ Αυτοδιοίκησης ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 612

Εδώ και τουλάχιστον τρία χρό-νια από την εκτόξευση της οικο-νομικής κρίσης και έπειτα η γε-ωργία και ο πρωτογενής τομέας εν γένει παρουσιάζονται ως ένα από τα κρυφά χαρτιά της χώρας για την έξοδο από την κρίση Πόσο αληθινό μπορεί να είναι αυτό και κάτω από ποιες προϋποθέσεις Στο κείμενο αυτό κατατίθενται κάποιες πρώτες σκέψεις και προβληματι-σμοί σχετικά καθώς και για την παραγωγική ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα

Στην προσπάθεια ανάγνωσης της υπάρχουσας κατάστασης πέ-ρα από τη μελέτη για το αγροτι-κό εισόδημα και απασχόληση το αγροτικό εμπορικό ισοζύγιο το ισοζύγιο φυτικής- ζωικής παρα-γωγής τα κόστη παραγωγής τη σύνδεση με τη γεωργική βιομηχα-νία το δευτερογενή και τριτογενή τομέα και πολλά ακόμα θα πρέπει κανείς να δει το μοντέλο ανάπτυ-ξης που ακολουθήθηκε στη χώρα συνολικότερα το ρόλο του πρωτο-γενούς τομέα σε αυτό καθώς και το μοντέλο ανάπτυξης πρωτογενούς τομέα που επιλέχθηκε

Η επιλογή που έγινε για την Ελ-λάδα ήταν η μετάβαση της οικο-νομίας της στον τριτογενή τομέα κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών ndash διαμετακομιστικό κέντρο παρο-χή υπηρεσιών τουρισμός κλπ Το μοντέλο αυτό οδήγησε στην απο-διάρθρωση του παραγωγικού πρω-τογενούς τομέα και στην εξάρτηση από τις ολοένα και αυξανόμενες εισαγωγές γεωργικών προϊόντων και εφοδίων Ακόμα στο πλαίσιο αυτό επιλέχθηκε η εντατική συμ-βατική γεωργία και κτηνοτροφία η μονοκαλλιέργεια με στόχο απο-κλειστικά τις εξαγωγές η εγκατά-λειψη της παραγωγής κυρίως σε μειονεκτικές περιοχές οι εναλ-λαγές των καλλιεργειών με βάση τις επιδοτούμενες καλλιέργειες και άλλα

Η γεωργία όμως αποτελεί τον τομέα που ιδίως σε περιόδους κρί-σης αποτελεί προϋπόθεση επιβί-ωσης και βασική πηγή διατροφι-κών αγαθών για τον πληθυσμό Η κρίση της γεωργίας οδηγεί και σε επισιτιστική κρίση Συνεπώς το ζή-

τημα της διατροφικής αυτάρκειας της χώρας ιεραρχείται και εύλογα κανείς αναρωτιέται πώς γίνεται να έχεις ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα πώς μπορείς να βγεις από την κρίση αν δεν είσαι παραγωγι-κός Και τι σημαίνει σήμερα παρα-γωγικός πρωτογενής τομέας

Η συμβολή της γεωργίας στην αποφυγή της επισιτιστικής κρίσης έγκειται στη στροφή της γεωρ-γικής παραγωγής στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού Συνεπώς μιλάμε για έναν πρωτογενή τομέα που θέτει ως βάση την τροφή ως αγαθό και ως θεμελιώδες κοινωνικό δικαίω-μα και όχι ως εμπόρευμα ή χρημα-τιστηριακό αγαθό Ο πρωτογενής τομέας θα πρέπει να αποσκοπεί πρωταρχικά στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του λαού με ντόπια παραγόμενα σε λογι-κές τιμές ποιοτικά προϊόντα στο πρότυπο της παραδοσιακής ελ-ληνικής μεσογειακής διατροφής και σε αντίθεση με το κυρίαρχο καταναλωτικό και διατροφικό μο-ντέλο Ένα σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης του πρωτογενούς τομέα οφείλει να συνυπολογίσει αυτή την αρχή

Ακόμα δεν μπορεί να μη μιλήσει για ένα άλλο παραγωγικό μοντέλο της ήπιας γεωργίας της βιολογι-κής γεωργίας με σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον με εξορθολογισμό στη χρήση των φυ-σικών πόρων με μετάβαση από τις εντατικές μονοκαλλιέργειες στην πολυκαλλιέργεια και στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και διεθνούς ζήτησης που παράλλη-λα καλύπτουν και τις εγχώριες ανάγκες

Έχει ακόμα να αναμετρηθεί με το ερώτημα πώς νοείται ο σημε-ρινός γεωργός Παραγωγός τρο-φής παραγωγός προϊόντων για μεταποίηση παραγωγός ενέργειας

πάροχος αγρο-τουριστικών υπηρε-σιών προστάτης του φυσικού πε-ριβάλλοντος και του κοινωνικού ιστού της υπαίθρου εξαγωγέας προϊόντων με υψηλή προστιθέ-μενη αξία Όλα αυτά και πολλά ακόμα ή ένας άνθρωπος εξαρτώ-μενος από το αγροδιατροφικό λό-μπι που θα παράγει απλώς προ-ϊόντα ως είλωτας στα laquoδικά τουraquo χωράφια Αυτός που θα έχει στα χέρια του την τροφή του κόσμου και θα τη διαχειρίζεται μόνο με βάση το μέγιστο δυνατό για αυ-τόν κέρδος ανεξαρτήτως του αν ο κόσμος πεινάει

Ποια θα μπορούσαν να είναι τα μέτρα για την ανασυγκρότηση του παραγωγικού δυναμικού Ο αναδα-σμός γης ίσως είναι ένας τρόπος για να ενοποιήσει τις πολυτεμα-χισμένες εκτάσεις και να μειώσει το κόστος παραγωγής Το συνε-ταιριστικό-συνεργατικό κίνημα θα πρέπει να τεθεί σε νέες υγιείς βάσεις ώστε να δώσει διέξοδο τό-σο στο επίπεδο της καλλιέργειας (συγκέντρωση γης και μηχανημά-των εξοικονόμηση στην προμή-θεια εφοδίων οργάνωση της αγο-ράς κλπ) Εφόσον ο πρωτογενής τομέας θεωρηθεί στρατηγικής ση-μασίας θα πρέπει να αναζητηθούν ευνοϊκοί όροι χρηματοδότησης που θα επιτρέπουν τις επενδύσεις σε αυτόν Ακόμα θα πρέπει να

προβληματισμοί σχετικά με την παραγωγική ανασυγκρότηση του ΠΡΩΤοΓΕΝουΣ ΤομΕΑ

Ο αγροτικός τομέας παρουσιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανάπτυξη του αγροτικού χώρου

στη λογική της αγροδιατροφικής βιομηχανίας

επανεκτιμηθούν θεσμικά μέτρα σχε-τικά με τη φορολογία των αγρο-τών της γης τα αγροτικά μητρώα τις ενισχύσεις που παρέχονται σε ένα πλαίσιο ανασυγκρότησης του συνόλου της οικονομίας

Δεν μπορούμε να μιλάμε για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση του πρωτογενούς τομέα δίχως την επέμβαση στη λειτουργία της εγχώριας αγοράς με το σκεπτικό των πολλαπλών επιλογών σε πα-ραγωγούς και καταναλωτές ενά-ντια στα μονοπώλια διακίνησης τροφής στην Ελλάδα Η επέμβα-ση αυτή μπορεί να γίνει σε θεσμι-κό επίπεδο κατοχυρώνοντας δο-μές που μέχρι στιγμής υστερούν Υστέρηση που οδηγεί σε καρτέλ και μονοπωλιακές καταστάσεις Ένα τέτοιο θεσμικό μέτρο μπορεί να είναι η νομοθέτηση αγορών αγροτών-παραγωγών ώστε να δοθεί απευθείας διέξοδος στον παραγωγό στην αγορά και στους καταναλωτές με την παράκαμψη μεσαζόντων και με στόχο την εξυ-γίανση της αγοράς τροφίμων και τον εξορθολογισμό των τιμών των γεωργικών προϊόντων

Στο επίπεδο της διάθρωσης της παραγωγής θα πρέπει να συ-νυπολογιστεί το εδαφικό ανά-γλυφο της Ελλάδας να μελετη-

θούν οι δυνατότητες της κάθε πε-ριφέρειας ο όποιος σχεδιασμός να γίνει με γνώμονα το τι είναι δυνατό να καλλιεργηθεί και πού να υπάρξει πρόβλεψη για βοσκο-τόπους και επαρκείς καλλιέργει-ες ζωοτροφών ποια μπορεί να εί-ναι τα προϊόντα αυτά που έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και υψηλή προστιθέμενη αξία ώστε μπορούν να είναι εξαγώγιμα Σε κάθε σχεδιασμό όμως το ζητούμε-νο είναι να προτάσσεται ως μορφή η βιώσιμη και ποιοτική γεωργική παραγωγή

Δεν θα πρέπει να αγνοηθούν ακόμα τομείς όπως η δασοπονία η αλιεία η μελισσοκομία Μπο-ρούν να αναπτυχθούν και να εί-ναι ιδιαίτερα laquoαποδοτικοίraquo για την οικονομία και παράλληλα να συντελέσουν στην προστασία της βιοποικιλότητας των δασών και θαλασσών στην ανανέωση δασι-κών εκτάσεων στην εκμετάλλευση των ορεινών περιοχών τηρώντας πάντοτε τους περιβαλλοντικούς κανόνες

Αναγκαία είναι και έργα υπο-δομής με γνώμονα τη μείωση του κόστους παραγωγής την ορθολο-γική χρήση πόρων όπως το νερό τη δημιουργία αποθεμάτων νερού κλπ Θα πρέπει ακόμα να προβλε-φθεί το πώς εντάσσονται οι ήπιες μορφές ενέργειας και οι ΑΠΕ στην αγροτική παραγωγή

Η όποια ανασυγκρότηση όμως δεν μπορεί να γίνει μόνο με θεσμικά μέτρα και διακηρύξεις Χρειάζεται τη δημιουργία ενός κινήματος πα-ραγωγών (αγροτών κτηνοτρόφων αλιέων κλπ) των ανθρώπων της υπαίθρου αλλά και των πόλεων (laquoκαταναλωτέςraquo ενεργοί πολίτες κινήματα πόλης) των εμπλεκομέ-νων στους άλλους οικονομικούς τομείς των κινημάτων της οικο-λογίας και πολλών ακόμα Μια κυ-βέρνηση της αριστεράς δεν μπορεί να λύσει τα παραπάνω ζητήματα με τρόπο laquoαυτονόητοraquo Έχει την ανάγκη ύπαρξης ενός κινήματος παραγωγικής ανασυγκρότησης και αγροτικής μεταρρύθμισης ώστε να μπορέσει να συγκρουστεί με τα εγχώρια συμφέροντα αλλά κι αυτά των πολυεθνικών του αγρο-

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 13

Ένα από τα θέματα που απασχόλησαν το φετινό Left Forum με θέμα ldquoMobilizing for EcologicalEconomic Transformationrdquo στη Νεα Υόρκη ήταν αυτό που ο καθηγητής Βαλερστάϊν χαρακτήρισε ως laquoκαρκίνοraquo του συστήματος Πρόκειται για το γεγονός ότι επί 500 χρόνια ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε κατατρώγοντας τους φυσικούς πόρους του πλανήτη χωρίς να τους αναπληρώνει Το πρόβλημα αυτό έχει πά-ρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και απειλεί άμε-σα τη ζωή στο πλανήτη Δεν μπορούμε πια να μιλάμε για μέλλον για ανάπτυξη για οικονο-μία αν αυτή δεν είναι οικολογική σημαντική πτυχή της οποίας είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ)

Ενώ λοιπόν παγκοσμίου φήμης διανοητές αντιλαμβάνονται την ουσιαστική σημασία των ΑΠΕ στη ανάπτυξη στην Ελλάδα με πρόσχη-μα το υπαρκτό πρόβλημα του ελλείμματος του λογαριασμού ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ ως λύση προ-τείνεται το πάγωμα της ανάπτυξης των ΑΠΕ Ακούγονται απόψεις όπως laquoοι ΑΠΕ είναι πο-λυτέλειαraquo laquoεδώ δεν έχουμε να φάμε τις ΑΠΕ θα κοιτάζουμεraquo laquoας καθυστερήσει η έστω και σταδιακή απεξάρτηση από το φθηνό λιγνίτη που μας χάρισε η φύσηraquo και άλλα πολλά ιδίου ύφους και περιεχομένου Στη δε πράξη έχουν σταματήσει να γίνονται πλέον έργα ΑΠΕ τα φωτοβολταϊκά τους τελευταίους μήνες τον τελευταίο χρόνο οι υπόλοιπες ΑΠΕ

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά για να διαπιστώσουμε το πώς δημιουργήθηκε το πρόβλημα Ο πρώτος ουσιαστικά νόμος που έβαλε τα θεμέλια για την ανάπτυξη των ΑΠΕ συντάχθηκε το 2006 Παρά το θετικό στοιχείο ότι επιτέλους άρχισε να γίνεται λόγος για ΑΠΕ ο νόμος είχε πολλές ελλείψεις είτε σκόπιμα εί-τε όχι Ενώ το κύριο χαρακτηριστικό των ΑΠΕ είναι οι πολλές μικρές αποκεντρωμένες μονά-δες διάσπαρτες στην επικράτεια και μόνο για λόγους οικονομίας κλίμακας και μόνο σε ει-δικές περιπτώσεις μεγάλες μονάδες (μέσα σε βιομηχανικές ζώνες κλπ) ο νόμος υιοθετούσε ακριβώς την αντίθετη κατεύθυνση Το μείγμα των ΑΠΕ αλλά και ο ρυθμός ανάπτυξης τους έπρεπε να είναι αυστηρά σχεδιασμένος ώστε να απορροφηθούν ομαλά από τεχνικής αλλά και οικονομικής άποψης όλοι οι κραδασμοί της αλλαγής παραγωγής ηλεκτρενέργειας Αντιθέ-τως ακολουθώντας το νεοφιλελεύθερο δόγμα ο νόμος αυτός άφηνε την αγορά ανεξέλεγκτη να αποφασίσει χωρίς παρεμβάσεις της πολιτείας Η αγορά αποφάσισε όπως πάντα άναρχα και με μοναδικό κριτήριο το κέρδος Ενώ το κόστος κατασκευής ειδικά των φωτοβολταϊκών απο-κλιμακώθηκε ραγδαία δεν είχαμε αντίστοιχη μείωση των εγγυημένων τιμών πώλησης του

ρεύματος οπότε δημιουργήθηκαν ευκαιρίες για υπερκέρδη Αποτέ-λεσμα ήταν το αδηφάγο κεφάλαιο να οδεύσει προς τα φωτοβολταϊκά με συνέπεια την έκδοση υπερπληθώρας αδειοδοτήσεων και κατασκευών Ενώ στην Ευρώπη οι κυβερνήσεις έγκαιρα διαπίστωσαν το πρόβλημα και βρήκαν λύσεις στη χώρα μας αφού άφησαν να χαθεί πολύτιμος χρόνος όταν πλέον αποφάσισαν να ασχοληθούν προχώρησαν σε μια παγκόσμια πρωτοτυ-πία ένα λάθος να προσπαθούν να το λύ-σουν με ένα νέο χειρότερο λάθος

Το πρόβλημα λοιπόν που έχει προκύψει δεν είναι δομικό των ΑΠΕ αλλά αφορά στον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ διαχρονικά αντιμετώπισαν τις ΑΠΕ Αν είχαμε στρωτή ροή διείσδυσης των ΑΠΕ και είχαμε για παράδειγμα αντί για 2300 MW φωτοβολταϊκών που έχουμε σήμε-ρα γύρω στα 1000 MW αυτό θα συνιστούσε ένα απόλυτα διαχειρίσιμο μέγεθος που δεν θα δημιουργούσε κανενός είδους πρόβλημα Το σημερινό δε κόστος κατασκευής είναι τέτοιο που επιτρέπει σε όποιον κατασκευάσει σήμε-ρα ΑΠΕ να αμείβεται με ταρίφα παραπλήσια των παραγωγών ενέργειας από φυσικό αέριο οπότε αν αυτά τα 1300 MW κατασκευάζονταν σήμερα δεν θα επιβάρυναν το λογαριασμό αφού λογικά θα αμείβονταν όπως οι συμβατι-κοί παραγωγοί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ έχει προτείνει λύσεις που η κυβέρνηση δεν έχει τη βούληση να αποδεχθεί γιατί θίγουν τα ξένα και ντόπια μεγάλα συμφέ-ροντα του χώρου Προτείνουμε μέτρα laquoκουρέ-ματοςraquo των παραγωγών με παραμετροποίηση των κριτηρίων ώστε να μηδενιστεί το έλλειμμα χωρίς να επιβαρυνθούν οι καταναλωτές και να πληρώσουν όλοι με δίκαιο τρόπο ανάλογα με το κόστος κατασκευής και το μέγεθος

Σε κάθε περίπτωση τις ΑΠΕ δεν πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε με οικονομίστικο τρόπο Η καταστροφή του περιβάλλοντος και η υγεία δεν είναι μετρήσιμα χρηματικά μεγέθη Δεν μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για φθηνό λιγνίτη και ακριβές ΑΠΕ αδιαφορώντας για τις άλλες επιπτώσεις που έχει η χρήση των ρυπογόνων ορυκτών καυσίμων

Η ταχύτητα ανάπτυξης της τεχνολογίας μάς επιτρέπει να υποστηρίξουμε ότι σύντομα αν υπάρξει πολιτική βούληση θα μπορέσουμε να έχουμε συστήματα ΑΠΕ για οικιακή χρήση τα οποία θα συμφέρουν και από οικονομικής σκο-πιάς Συστήματα χαμηλού κόστους από ΑΠΕ με ταυτόχρονη εξοικονόμηση ενέργειας και με μελλοντικά φθηνές μπαταρίες θα μπορούν να κάνουν τα σπίτια ενεργειακά ανεξάρτητα Στον

τομέα αυτό θα μπορούσε να απασχοληθεί και μεγάλο τμήμα του παραγωγικού δυναμικού της χώρας όπως μηχανικοί τεχνικοί κλάδοι που σήμερα μαστίζονται από μεγάλη ανεργία

Οι ειδικοί επιστήμονες λένε ότι όποιος σχε-διάζει το μέλλον της ηλεκτρενέργειας με τα μέχρι σήμερα δεδομένα θα κάνει λάθος Στην Αμερική κατασκευάστηκε πιλοτικά ένας συσ-σωρευτής 120 MW με σχετικά ικανοποιητικό κόστος κατασκευής και υψηλής ταχύτητας από-δοσης της ενέργειας Συστήματα αντλιοταμίευ-σης παρασκευή υδρογόνου και άλλα τέτοιου είδους τεχνικά εργαλεία θα βοηθήσουν ώστε να αρθεί η επιφυλακτικότητα έναντι των ΑΠΕ από τη στιγμή που θα μπορεί να αποθηκευθεί ενέργεια με χαμηλό κόστος

Για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται πολιτική βούληση ώστε να πιεστούν οι τεχνικοί επι-στήμονες να βρουν τις βέλτιστες λύσεις στα υπάρχοντα σημερινά προβλήματα Την πολι-τική αυτή βούληση δεν είναι δυνατόν να την έχουν οι δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού γιατί οι έννοιες καπιταλισμός και οικολογία κέρδος και προστασία του περιβάλλοντος νό-μοι της αγοράς και ανθρώπινες ανάγκες είναι έννοιες ασύμβατες μεταξύ τους

Μια κυβέρνηση της αριστεράς όπως ευρημα-τικά έθεσαν το θέμα οι διοργανωτές μέσα από τον κεντρικό τίτλο του φετινού Left Forum τις λέξεις οικονομία και οικολογία δεν τις αντιμε-τωπίζει ως λέξεις με κοινό πρώτο συνθετικό αλλά ως έννοιες άρρηκτα δεμένες

Μια κυβέρνηση της αριστεράς θα πρέπει να θέσει τα θεμέλια έτσι ώστε το μέλλον της ηλε-κτρενέργειας και όχι μόνο αυτό να είναι οι-κολογικό Μπορούμε να σχεδιάσουμε ένα μέλ-λον που οι ΑΠΕ θα παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο Και τούτο δεν είναι οραματική φαντασί-ωση ορισμένων Αντιθέτως όλα τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα συνηγορούν προς την κατεύθυνση αυτή

ΓιΑΝΝΗΣ μΠΕΝιΣΗΣμέλος γραμματείας τμ Ενέργειας ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

ΑΠΕ ΓιΑ ΤΗΝ οιΚο λογία

νομία

διατροφικού λόμπι Σε αυτό το σημείο θα πρέπει

να προβληματιστούμε για το αν η παραγωγική ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα με άξονα την ανάπτυξη και την ενίσχυ-ση της εγχώριας παραγωγής μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα από τις πολιτικές της ΕΕ για την περιφερειακή και αγροτική ανάπτυξη για την προστασία του περιβάλλοντος και την Κοινή Γεωργική Πο-λιτική Θα πρέπει παράλληλα να γίνει και ένας ειλικρινής απολογισμός της μέχρι τώρα πορείας του γεωργικού χώ-ρου στο πλαίσιο της ΚΓΠ και μια ανάγνωση δίχως αυταπά-τες των ήδη ανακοινωμένων μελλοντικών πολιτικών

Ο αγροτικός τομέας παρου-σιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανά-πτυξη του αγροτικού χώρου στη λογική της αγροδιατροφι-κής βιομηχανίας και όχι στη λογική της ανασυγκρότησης της παραγωγικής βάσης της χώρας για τη διέξοδο από την οικονομική κρίση με αξιοπρέ-πεια για τον αγροτικό κόσμο και προοπτική παραμονής του στην παραγωγή και ανάπτυ-ξης μέσα από αυτή

Κάθε φορά που τίθεται στο τραπέζι η πρόταση να ιεραρ-χηθεί η αλλαγή του γεωργικού μοντέλου και να προταχθούν βιώσιμες μορφές γεωργίας όπως η βιολογική το αμέσως επόμενο ερώτημα είναι αν αυτή μπορεί να καλύψει τις ανάγκες συνολικά Θα πρέ-πει αν θέλουμε να μιλήσουμε για την ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα με όρους οικολογίας να φύγουμε από αυτό το δίλημμα Η βιώσιμη και οικολογική επαναπροσέγ-γιση του αγροτικού μοντέλου δείχνει την πρόθεσή μας να αναμετρηθούμε με το ίδιο το σύστημα που μας έχει οδηγήσει σε αδιέξοδα δείχνει αν είμαστε σε θέση να προβάλουμε έναν άλλο τρόπο παραγωγής και έναν άλλο τρόπο κοινωνικής συνύπαρξης και οικονομικής βιωσιμότητας Είναι ανάγκη να υπάρξει αυτή η αλλαγή και μάλιστα με περιβαλλοντικά βιώσιμη προοπτική

ιΩΑΝΝΑ ΘΕοΔοΣιου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 614

ΑΝΑΔιΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Το ζήτημα της αναδιάρθρωσης της παρα-γωγικής δομής και υποδομής δεν μπορεί να ιδωθεί ξέχωρα από το ζήτημα του αναπτυ-ξιακού μοντέλου Συνεπώς το ερώτημα που πρέπει να απαντιέται από τη σχεδιαζόμενη πολιτική θα πρέπει να απαντά στην ανά-γκη για άλλο αναπτυξιακό μοντέλο Ποιες λοιπόν πρέπει να είναι η αφετηρίες μιας αποτελεσματικής πολιτικής Κατά τη γνώ-μη μου οι εξής

Από τη λογική μείωσης κόστους πρέπει

να πάμε στη λογική παραγωγής αξίας το οποίο είναι και συμβατό με τις ιδεολογικές αναφορές μας (κοινωνικά προσδιορισμέ-νη αξία χρήσης που παράγεται από την εργασία) Η νέα αξία παράγεται μέσω της συνεχούς καινοτομίας σε προϊόν και πα-ραγωγική διαδικασία Η εστίαση στην πα-ραγωγή με τη στενή έννοια τη μεταποίη-σης (μετασχηματισμός εισροών σε προϊόν) είναι ανεπαρκής Αυτό δεν σημαίνει ότι η καινοτομία παράγεται μόνο στα εργαστή-ρια Αντίθετα παράγεται και στη σύζευξη σχεδιασμού και παραγωγής αλλά και στην αλληλεπίδραση παραγωγή και χρήσης Η βασική διαφορά έγκειται από τη μία στις αυξανόμενες αποδόσεις που χαρακτηρίζουν την οικονομική της καινοτομίας και από την άλλη στο σαφή προσανατολισμό που απαιτείται τόσο σε ότι αφορά στην πολιτική απασχόλησης όσο και στο ποιος θα είναι ο φορέας της ανάπτυξης (ταλέντο και όχι κεφάλαιο όπως λέει ο Florida)

Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανά-γκη να ξεφύγουμε από την παράθεση κλα-δικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανά-λυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επίπεδο των συστημάτων αξίας (όχι απλά αλυσίδες) όπου περιλαμβάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην παραγωγή αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλι-σμού και υποδομών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίη-

ση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μεταφορές κοκ)

Η πολιτική θα πρέπει να προσδιορίζε-ται και χωρικά ώστε να αναγνωρίζεται η αντίστοιχη εμπέδωση της παραγωγικής και καινοτομικής δραστηριότητας

Βασικό ζήτημα αφορά και στο υποκεί-μενο του μετασχηματισμού Ποιοι θα ανα-λάβουν το έργο του μετασχηματισμού και της νέας μορφής παραγωγής αν το παρόν επιχειρείν είναι ανεπαρκές

Άξονες αναπτυξιακής πολιτικής

Με βάση τα παραπάνω οι άξονες σχεδιασμού πολιτικής θα πρέπει να είναι οι εξής

Συγκρότηση παραγωγικών συμπλεγ-μάτων με σχετική εξειδίκευση και χω-ρικό προσδιορισμό

Τα παραγωγικά συστήματα δεν συγκρο-τούνται σε κλαδική βάση αλλά με την αλ-ληλεπίδραση δραστηριοτήτων από διαφο-ρετικούς κλάδους και τομείς οικονομικής δραστηριότητας Η πολιτική πρέπει να εστι-άζει στην ενίσχυση στους αδύνατους κρί-κους οι οποίοι είναι ndash εν γένει

ndash Ανάπτυξη προϊόντος έλλειψη καινο-τομικής δραστηριότητας αδυναμία στην ανάλυση των αναγκών και των κατανα-λωτικών τάσεων απουσία τεχνολογικών υποδομών υποστήριξης (προτυποποίηση διαπίστευση παρέμβαση σε διεθνείς οργα-νισμούς προτυποποίησης πρόσβαση σε ερ-γαστηριακές λειτουργίες κοκ)

ndash Τεχνολογική εξάρτηση και έλλειψη απορροφητικής ικανότητας η παθητική μιμητική συμπεριφορά έχει οδηγήσει σε απουσία καινοτομικής δραστηριότητας οπότε δεν υπάρχει το δυναμικό που θα μπορέσει να αξιοποιήσει τις τεχνολογικές εξελίξεις και θα συνεργαστεί με παρόχους τεχνολογίας (προμηθευτές εξοπλισμού και πρώτων υλών) κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε σχετική εξειδίκευση κλαδικών δραστηριοτήτων

ndash Στον ύπαιθρο χώρο από την αγροτική παραγωγή πρέπει να πάμε στην πολυδρα-στηριότητα ώστε να καθετοποιηθεί τοπικά η παραγωγή αξίας αναπτυχθεί η επωνυμία του προϊόντος και η ταυτότητα του τόπου και συνδεθεί οργανικά με συμπληρωματικές δραστηριότητες βιομηχανικής μεταποίησης και τεχνολογικής υποστήριξης

Αμφίπλευρη παρέμβαση του κρά-τους στης πλευρές της laquoπαροχήςraquo και της laquoζήτησηςraquo

Ο ρόλος της κρατικής παρέμβασης δεν μπορεί πια να περιορίζεται στην πλευρά της παροχής πόρων και ενίσχυσης τεχνολογι-κής και ερευνητικής δραστηριότητας Από τη μία πρέπει να αναπτυχθούν υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας σε συνεργα-σία με τις παραγωγικές συστάδες εξειδικευ-μένες με βάση τις ανάγκες μιας επιθετικής πολιτικής καινοτομίας προϊόντος Αυτές οι υποδομές δεν είναι απαραίτητο να είναι κρατικές ούτε να αφορούν απαραίτητα σε νέους φορείς Μπορούν να είναι συλλογι-κές δομές στο πρότυπο της Τρίτης Ιταλίας ή να αφορούν σε μακροπρόθεσμα ανοικτά προγράμματα που θα αξιοποιούν υφιστά-μενες υποδομές μοχλεύοντας παράλληλα την αλλαγή προσανατολισμού τους από τον ακαδημαϊσμό σε πιο πολύπλευρη δρα-στηριότητα (αυτό προϋποθέτει και αλλαγή του τρόπου αξιολόγησης της ερευνητικής δραστηριότητας)

Από την άλλη η κρατική παρέμβαση μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο στρατηγικό ρόλο στην πλευρά της ζήτησης Αυτό μπορεί να γίνει με τρεις βασικούς τρόπους

ndash Πολιτική προμηθειών οι προδιαγρα-φές προμηθειών πρέπει να αποτελέσουν ένα αποτελεσματικό εργαλείο προσέλκυσης καινοτομικής δραστηριότητας ώστε μέσα από τη διαμόρφωσή τους να ωθούνται οι προμηθευτές να αναπτύσσουν προϊόντα λύσεις και εν τέλει ικανότητες που θα τους καθιστούν πρωτοπόρους διεθνώς Η διαδι-κασία καθορισμού μέσα από μηχανισμούς διαβούλευσης και ο χρονισμός εισαγωγής τους σε συνδυασμό με συμπληρωματικές ενέργειες και μέτρα στην πλευρά της πα-ροχής-προσφοράς μπορεί να έχει σημαντι-κά αποτελέσματα σε αγορές όπως οι κατα-σκευές ο εξοπλισμός οι ΑΠΕ κλπ

ndash Ρυθμιστικές παρεμβάσεις στην κατανά-λωση σε αντίθεση με την παθητική αντι-μετώπιση των προδιαγραφών στην λογική φθοροποιού διευκόλυνσης και προστασίας των εγχώριων παραγωγών ο ευρύτερος χώ-ρος της κατανάλωσης μπορεί να αποτελέ-

σει πεδίο ενεργούς παρέμβασης με σκοπό την προετοιμασία και ανάπτυξη προϊόντων που θα ανταγωνίζονται με βάση την αξία και όχι την τιμή

ndash Επενδύσεις σε υποδομές κλπ ένα νέο πρόγραμμα επενδύσεων σε δημόσιες υπο-δομές θα πρέπει να ξεφύγει από τη λογική του τι μπορούμε να κάνουμε και να εστιάσει στο τι πραγματικά χρειάζεται και πώς κατά την επένδυση θα αναπτυχθούν τεχνολογίες και ικανότητες που μπορούν να αξιοποιη-θούν και σε άλλες εφαρμογές και ndash κυρίως θα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο εξαγωγικής δραστηριότητας

Η λογική των παραπάνω είναι να σχε-διασθούν στρατηγικοί θύλακες αγοράς οι οποίοι θα μπορούν να αποτελέσουν προ-νομιακό πεδίο μάθησης για εγχώριους πα-ραγωγούς

Ανάδειξη νέων υποκειμένωνΤο βασικό θεμελιώδες πρόβλημα αφο-

ρά στο ποιες θα είναι οι δυνάμεις που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα νέο πα-ραγωγικό σύστημα στο πλαίσιο ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης με τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς όρους που απαιτού-με Είναι ιστορικά και εμπειρικά βιωμένο ότι οι κυρίαρχες σήμερα δυνάμεις έχουν περιορισμένες δυνατότητες Προφανώς υπάρχουν δυναμικές καινοτόμες εξωστρε-φώς ανταγωνιστικές μονάδες με ισχυρές και καλλιεργούμενες ικανότητες αλλά δεν αποτελούν τον κανόνα

Τα νέα υποκείμενα παραγωγικής δραστη-ριότητας θα πρέπει να τα αναζητήσουμε σε δύο laquoοικοσυστήματα-κοινότητες-κινήματαraquo που συγκροτούνται ήδη

Το πρώτο αφορά ένα οικοσύστημα νέας επιχειρηματικότητας διακριτής και σχετι-κά ξένης με το υφιστάμενο το οποίο όμως ιδεολογικά συγγενεύει με αυτό Βασικό χαρακτηριστικό του είναι ότι συγκεντρώ-νεται κυρίως σε τομείς τεχνολογικής αιχ-μής (κυρίως λογισμικό μικρο-ηλεκτρονι-κή και λίγο σε βιολογία φάρμακο) καθώς και σε ορισμένους τομείς όπως η γεωργία Σήμερα το οικοσύστημα είναι ποικίλο και διεθνοποιημένο αλλά όχι σε επαρκή βαθ-μό Χαρακτηρίζεται από αδύναμη θεσμι-κή πύκνωση περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση αγορές και τεχνολογικές υποδομές ενώ αντιμετωπίζεται ως εξωτι-κό προϊόν από κράτος και τράπεζες Είναι δυνατή η εξάπλωσή του και σε άλλους το-μείς παραγωγικής δραστηριότητας Απαιτεί-ται συγκροτημένη ενισχυτική παρέμβαση που θα εστιάζει στη μόχλευση δραστηριο-

μεθοδολογικές αφετηρίες και άξονες για την

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 15

για ένα ΚιΝΗμΑ ανασυγκρότησηςΠαρότι ήδη από το Πρόγραμμα του 2009 ο ΣΥΡΙΖΑ είχε

θέσει το ζήτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώ-ρας ελάχιστη συζήτηση είχε υπάρξει μέχρι πρόσφατα Ήταν περισσότερο οι πολιτικές εξελίξεις του τελευταίου χρόνου που έφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη να αναπτύξει ο ΣΥ-ΡΙΖΑ -ΕΚΜ μια πολιτική για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση Το ζήτημα αυτό σε συνδυασμό με μια σειρά άλλα πολιτι-κά και ιδεολογικά ζητήματα δίνουν μια νέα διάσταση στην παρέμβαση της Αριστεράς ndashκαι μιλάμε πιο συγκεκριμένα για την πραγματική Δημοκρατία για το πολιτικό σύστημα της διαφθοράς και της διαπλοκής και το laquoτρίγωνο της αμαρτί-αςraquo για το εθνικό ζήτημα και τη σύζευξή του με το κοινω-νικό και βέβαια για την κατάκτηση της κυβέρνησης Αυτή η νέα διάσταση αποτελεί βασική προϋπόθεση προκειμένου η Αριστερά να εκφράσεις τις laquoανάγκες των πολλώνraquo καθώς ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός έχει περάσει στη φάση των Μνημονίων και της Τρόικα Η Αριστερά έχοντας υποχρέωση απέναντι laquoστους πολλούςraquo να είναι πρωταγωνιστική πολιτι-κή δύναμη οφείλει να έχει συναίσθηση ότι δεν κινδυνεύει αν προωθήσει τον προγραμματικό της λόγο για τα ζητήματα που προαναφέρθηκαν αντίθετα κινδυνεύει αν αδιαφορήσει για τα ζητήματα αυτά

Μπορούμε να συζητήσουμε για την παραγωγική ανασυ-γκρότηση με έναν τρόπο ριζοσπαστικό αριστερό ρεαλιστικό και σύγχρονο Μπορούμε να διαμορφώσουμε laquoμαζί με τους πολλούςraquo ένα ισχυρό ρεύμα laquoθετικής πρότασης διεξόδουraquo που να αλλάξει εκ βάθρων την κατάσταση laquoαποικίας χρέουςraquo στην οποία έχει περιέλθει η χώρα έχοντας ως κινητήριες δυ-νάμεις τις βαθύτερες αξίες της Αριστεράς πρόοδος γνώση συλλογικότητα ηθική πραγματικές ανάγκες πραγματική δι-καιοσύνη πραγματική δημοκρατία χειραφέτηση

Νέο μεταβατικό πρότυπο

Η παραγωγική ανασυγκρότηση είναι μια μεταβατική έν-νοια που ξεκινά σήμερα laquoαπό τώραraquo αφορά όλη την περίο-δο μέχρι το μετατροϊκανό ξέφωτο και εκτείνεται σε μια επό-μενη περίοδο βαθύτερων κοινωνικών μετασχηματισμών με ορίζοντα το σύγχρονο σοσιαλισμό του 21ου αιώνα Φυσικά σε κάθε περίοδο έχει ιδιαίτερους επικαθορισμούς ανάλογα με τους πολιτικούς συσχετισμούς

Μια θεμελιώδης οριοθέτηση είναι ότι μιλάμε για ανασυγκρό-τηση και όχι γενικά για laquoανάπτυξηraquo επισημαίνοντας δηλαδή την ανάγκη ενός νέου πρότυπου Βασική σχέση αποτελεί η Δημοκρατία δηλαδή η επιδίωξη για πάνδημη λαϊκή συμμε-τοχή στο σχεδιασμό στον προγραμματισμό και τον έλεγχο αξιοποιώντας τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία Στον πυ-ρήνα του νέου προτύπου βρίσκεται η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου Πρώτrsquo απrsquo όλα του ανθρώπινου δυναμικού που έχει υψηλό μορφωτικό επίπεδο

αλλά και ευρύτερα γνωσιακό και μαστορικό Αλλά ακόμη μι-λάμε για τις γεωφυσικές δυνατότητες ειδικά την αξιοποίηση της ιδιαίτερης γεωφυσικής ποικοιλομορφίας της χώρας που κάνει εφικτό ένα laquoμοντέλο ήπιας κλίμακαςraquo Για τις ενεργει-ακές δυνατότητες για τον ορυκτό πλούτο Για τη δυνατότη-τα στη βάση όλων των προηγούμενων ανάδυσης μιας σειράς παραγωγικών τομέων στην αγροτική οικονομία στη βιομη-χανία στη μικροηλεκτρονική και πληροφορική στην έρευνα Χρειάζεται να επισημανθεί ότι το περιβάλλον συνιστά μια αυ-ταξία στο πλαίσιο της παραγωγικής ανασυγκρότησης δοθέ-ντος ότι το τεχνολογικό επίπεδο του 21ου αιώνα επιτρέπει μια νέα αντίληψη της σχέσης ανθρώπουndashφύσης Συνεπώς το να μιλάμε για laquoσεβασμό του περιβάλλοντοςraquo είναι μεν αναγκαίο αλλά μάλλον περιοριστικό Βασική διάσταση της παραγωγι-κής ανασυγκρότησης οφείλει να είναι η ριζική αναβάθμιση του περιβάλλοντος ξεκινώντας μεν από την απορρύπανση αλλά αναγορεύοντας την σε αυτοτελή στόχο ndashπου έχει έμμε-σες μεν αλλά ουσιώδεις οικονομικές επιπτώσεις (πχ υγεία ήπιος τουρισμός κλπ)

Όσοι αμετάκλητα παραδομένοι στο κυνηγητό του κέρδους συκοφαντούν την παραγωγική ανασυγκρότηση ότι τάχα οδηγεί στον απομονωτισμό και σε μια laquoκλειστή οικονομίαraquo κάνουν ένα θεμελιώδες λάθος Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου προφανώς και εναρμονίζεται με ένα πρότυπο laquoανοιχτό στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο γίγνεσθαιraquo ένα πρότυπο που στηρίζεται στην ποιότητα τη γνώση και τη δημιουργική εργασία ένα πρότυπο που αξιοποιεί την προ-οδευτική κοινωνική συνείδηση που άρρηκτα αναπτύσσεται μαζί του σαν ανασχετικό φραγμό στον ανταγωνισμό και την εκμετάλλευση Ναι θα πρέπει να υπάρχουν ανασχετικοί φραγ-μοί είναι μια νέα μεγάλη συζήτηση αυτή αλλά αυτό καθόλου δεν σημαίνει απομονωτισμός Για παράδειγμα είναι άραγε απομονωτισμός η απαγόρευση στα μεταλλαγμένα

Ποιοι και πώς

Τελικά ποιών δουλειά είναι η παραγωγική ανασυγκρότη-ση του τόπου Και πώς Κρίσιμα ερωτήματα Μια απάντηση σήμερα θα ξεκινούσε από τη διαπίστωση ότι αν η στάση απέ-ναντι στο καθεστώς των Μνημονίων διαχωρίζει κάθετα την ελληνική κοινωνία το ίδιο ισχύει για την παραγωγική ανα-συγκρότηση Υπάρχει μια ευρεία κοινωνική πλειοψηφία που μπορεί και πρέπει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αντιπα-ράθεση με το μεγαλοαστισμό με το σύστημα της διαπλοκής και με τη Μνημονιακή διάλυση Ας δανειστούμε μια πολύ χα-ρακτηριστική αναφορά του Αλέξη Τσίπρα από μια πρόσφα-τη ομιλία (Βόλος 14062013) laquoΕμείς υποστηρίζουμε ότι μια μεγάλη πανεθνική διαβούλευση για το Σχέδιο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης μπορεί και πρέπει να ξεκινήσει από τώρα Καλούμε λοιπόν Εκπαιδευτικά Ιδρύματα επιστημονικούς συλλόγους συνδικαλιστικούς φορείς επιμελητήρια σε αυ-τήν την κρίσιμη διαδικασία Καλούμε κάθε δημιουργικό πο-λίτη να ενεργοποιηθεί από σήμερα και να συμβάλλει με την εμπειρία του τη γνώση του τις ιδέες του την πράξη του Για ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης που να αποκα-θιστά την εργασία την πρωτοβουλία και την επινοητικότητα των συνεργαζομένων ανθρώπων Ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης σε οργανική σύνδεση με ένα κίνημα πολι-τιστικής αναγέννησης και ηθικής ανάταξηςraquo

ΧΡιΣΤοΣ ΚΑΡΑμΑΝοΣμέλος ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

τήτων και θεσμών και ndash πολύ σημαντικό ndash στην ανάπτυξη πόλων δραστηριότητας σε περιφερει-ακό επίπεδο

Το δεύτερο αφορά στο κίνημα νέων συνεταιρι-σμών (συνεργατικού χαρακτήρα σε αντιπαράθεση με την προβληματική παράδοση των αγροτικών συνεταιρισμών) που είτε με την ωρίμανση της συνείδησης είτε με το παράδειγμα άλλων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Λατινική Αμερική και κυρίως το Mondragon) συνθέτουν το πρόβλημα παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και της οικολογίας Σε αυτό προ-στίθενται και τα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης σε υφιστάμενες επιχειρήσεις και παλιού τύπου συ-νεταιρισμούς (ΔΩΔΩΝΗ ΒΙΟΜΕΤ ΣΕΚΑΠ) πολύ κρίσιμα κατά τη γνώμη μου για να αποτελέσουν αντικείμενο παρέμβασης και υποστήριξης

Τα βασικά ζητήματα που αντιμετωπίζει το νέο συνεταιριστικό κίνημα είναι έλλειψη θεσμικού πλαισίου ειδικά για ζητήματα μικτών συνεταιρι-σμών απουσία τεχνικής υποστήριξης και οργα-νωμένης παρέμβασης και ελλείψεις στη ικτύω-ση και συνεργασία μεταξύ των συνεταιριστικών εγχειρημάτων

Οι δυνατότητες αυτής της κατεύθυνσης είναι σημαντικές Το νέο και το έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό υπάρχει Οι εν δυνάμει δραστηριότη-τες αφορούν το σύνολο του φάσματος παραγω-γικής δραστηριότητας Η πολιτική κατεύθυνση και ενίσχυση πρέπει να αφορά στην ενίσχυση της παραγωγής νέων θέσεων εργασίας με όρους ευνοϊκούς για την εργασία και στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων που θα έχουν σημαντικό στοι-χείο καινοτομικής δραστηριότητας παραγωγής γνώσης κοκ

Ειδική κατηγορία αποτελούν οι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί οι οποίοι μπορούν να διαδραμα-τίσουν στρατηγικό ρόλο τόσο στη διάδοση και εμπέδωση των αξιών του συνεργατισμού όσο και στη συγκέντρωση ισχύος και ρευστότητας που μπορεί να κατευθυνθεί στην ενίσχυση παραγω-γικών εγχειρημάτων Το διεθνές συνεταιριστικό κίνημα έχει ισχυρές δομές και υποδομές και έχει επανειλημμένα εκφράσει τη βούληση να υποστη-ρίξει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και πολιτικές Θα αποτελέσει κρίσιμο σύμμαχο μιας κυβέρνη-σης της αριστεράς που θα δέχεται επιθέσεις και εκβιασμούς και σε ότι αφορά τη λειτουργία του παραγωγικού και οικονομικού συστήματος

Ένα τρίτο υποκείμενο που θα αποτελέσει ση-μαντικό σύμμαχο είναι εκείνο το τμήμα των ΜμΕ που αναπτύσσουν παραγωγική δραστηριότητα και έχουν την πρόθεση να επενδύσουν σε παραγωγικές επενδύσεις και ανθρώπινο δυναμικό Αποτελούν κρίσιμο παραγωγικό δυναμικό που δεν μπορεί να αφεθεί να καταρρεύσει ούτε να διαβρωθεί Εδώ απαιτούνται εργαλεία διαρθρωτικής παρέμβασης ώστε να ενισχυθεί η καινοτομική δραστηριότη-τα και οι κάθετες διακλαδικές συνεργασίες να αναπτυχθούν κρίσιμες υποδομές τεχνικής και επιχειρηματικής υποστήριξης (όχι απαραίτητα κρατικές) και να υπάρξουν πολιτικές στήριξης της διαδοχής (σε απογόνους εργαζομένους ή μέσω συγχωνεύσεων με άλλες ΜμΕ)

ΓιΩΡΓοΣ ΣΤΑμΠουλΗΣΛέκτορας Τμ Οικονομικών Επιστημών Παν Θεσσαλίας

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

Η μόνη διέξοδος είναι η επανεφεύρεση της ίδιας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

16

ΠΡΑΣιΝοΣ

από τη μια στιγμή στην άλλη Για να με-τασχηματίσουμε την οικονομία θα πρέπει να περιγράψουμε το όραμα και τα βήματα που θα μας οδηγήσουν εκεί Αλλά πριν το πράξουμε θα πρέπει να καταγράψουμε τους λόγους για τους οποίους δεν μπορούμε να βαδίσουμε προς αυτή την κατεύθυνση και να φροντίσουμε να τους εξαλείψουμε

Οι λόγοι δεν αφορούν μόνο την πράσι-νη αλλαγή της χώρας αλλά οποιαδήποτε

προσπάθεια διοικητικής και κοινωνικής με-ταρρύθμισης Είναι οι λόγοι τους οποίους όντας τόσο βαθιά βουτηγμένες σε αυτούς δεν μπόρεσαν να αγγίξουν οι κυβερνήσεις της εποχής του μνημονίου Αδιαφάνεια διαφθορά ανύπαρκτος ή ανεπαρκής σχε-διασμός νόμοι που δημιουργήθηκαν για να μην τηρούνται πολυνομία αλληλοσυ-γκρουόμενοι νόμοι πολλά παραθυράκια στη νομοθεσία και φωτογραφικές διατάξεις γκρίζες ζώνες κατά παραγγελία ευκαιρια-κές πρακτικές αρπακτικών γραφειοκρατία λογική ενός παρωχημένου παραγωγισμού

Βυθιζόμαστε σε έναν κυκεώνα αρνητικών εξελίξεων Τα success stories παραμένουν μακέτες καλά κρυμμένες στη φαντασία των κυβερνώντων Δημόσιες επιχειρήσεις και γη πωλούνται σε τιμές ευκαιρίας μα δεν συγκινούν τους επενδυτές Και πώς θα μπο-ρούσε άλλωστε Γνωρίζουν τη δεινή θέση της χώρας Απλά περιμένουν να πέσει κι άλλο το τίμημα

Όμως ταυτόχρονα με την οικονομική κρίση εξελίσσεται και η οικολογική κρίση σε όλο τον πλανήτη Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται Ο πλανήτης θα πρέπει να είναι σε θέση να θρέψει 9 δις ανθρώπους το 2050 Μια άτυπη μάχη λαμβάνει χώρα Από τη μια η ανάγκη των πολιτών στις αναπτυσσόμενες χώρες να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο από την άλλη ο αγώνας των πολιτών στις ανε-πτυγμένες χώρες να συγκρατήσουν το δικό τους βιοτικό επίπεδο στο ύψος που είχαν συνηθίσει τα τελευταία 30 χρόνια Μεγάλος χαμένος το περιβάλλον Το μακροπρόθεσμο συμφέρον θυσιάζεται στο βραχυπρόθεσμο όφελος Δασικές εκτάσεις αποψιλώνονται εδάφη καταστρέφονται θάλασσες λίμνες ποτάμια υποβαθμίζονται σε μια προσπά-θεια των ανθρώπων να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τους φυσικούς πόρους Όμως αυτοί δεν είναι ανεξάντλητοι Κάποιοι ισχυ-ρίζονται ότι το περιβάλλον σε καιρό κρίσης είναι πολυτέλεια Δεν θα μπορούσαν να κά-νουν μεγαλύτερο λάθος

Θα πρέπει να δεχθούμε πως δεν πρόκει-ται να γυρίσουμε στο προ κρίσης οικονο-μικό επίπεδο Θα πρέπει να δεχθούμε επί-σης πως η οικονομική κατάσταση δείχνει να επιδεινώνεται για όλες τις ανεπτυγμέ-νες χώρες τα επόμενα χρόνια Ο ανταγω-νισμός σε φθηνά προϊόντα και υπηρεσίες έχει κριθεί και ο πυρήνας της ευρωζώνης δεν ανήκει στους νικητές Κίνα Ινδία Ιν-δονησία Τουρκία Βραζιλία Νότια Αφρική κυριαρχούν

Σε αυτές τις συνθήκες η μόνη διέξοδος για τη χώρα είναι η επανεφεύρεση της ίδι-ας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

Όμως η επιτυχία δεν μπορεί να έρθει μέ-σα από πασαλείμματα σαν αυτά που έχου-με συνηθίσει να μας σερβίρει η εκάστοτε κυβερνητική μηχανή Δεν μπορεί να έρθει

που με τη σειρά του μετατρέπεται σε πα-ραγοντισμό μηδενική έμφαση στην έρευνα και την τεχνολογία (RampD) και ανυπέρβλητα εμπόδια στην καινοτομία συγκρουόμενα επενδυτικά συμφέροντα απροθυμία των laquoβαρόνωνraquo για καλύτερη αναδιανομή εισο-δημάτων και επιχειρηματικών ευκαιριών ελάχιστη τεχνογνωσία και χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης εργαζομένων σε όλους τους τομείς έλλειψη ενημέρωσης πολιτών και

αδυναμία κατανόησης του διακυβεύματος αλλαγής κατεύθυνσης Και σαν να μην έφταναν αυτά η κρίση καθιστά την επιβί-ωση πρωταρχικό μέλημα όμως παράλληλα αντί να οδηγεί σε αλληλεγγύη και διάθε-ση για περισσότερη δημοκρατία επιφέρει ατομικισμό και απολυταρχικές μεθόδους διακυβέρνησης Η κοινωνία τέλος συνή-θισε να τα περιμένει όλα από το κράτος αγνοώντας τα οφέλη της κινητοποίησης πέρα και έξω από κρατικούς-κομματικούς μηχανισμούς

Αν δεν αλλάξουν τα παραπάνω δεν μπο-

μετασχηματισμός τώραρούμε να ελπίζουμε Από την άλλη ακόμα κι αν αλλάξουν τα παραπάνω δεν θα πρέπει να περιμένουμε πολλά αν εξακολουθήσου-με να επιμένουμε βρώμικα και να τοποθε-τούμαστε λάθος στρατηγικά

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω δεν μπο-ρούμε μονομιάς να μετασχηματίσουμε πλή-ρως την οικονομία μας Ας ξεκινήσουμε με τη δημιουργία των εργαλείων που θα μας βοηθήσουν να το πράξουμε Κωδικοποίηση της νομοθεσίας ολοκλήρωση των απαραί-τητων βάσεων δεδομένων λήψης αποφάσε-ων πλήρης αυτοματοποίηση διαδικασιών κατάρτιση και ενδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών γενναία αναθεώρηση του χω-ροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού είναι τα πρώτα βήματα

Παράλληλα με αυτά ας ξεκινήσουμε την ταχύρυθμη μετεκπαίδευση παλιών και νέ-ων αγροτών και γενικότερα εργαζομένων σε όλους τους κλάδους για υιοθέτηση φι-λικών προς το περιβάλλον (και την υγεία) πρακτικών τη δημιουργία (ή υιοθέτηση) συ-στημάτων πιστοποίησης σε διατροφή καλ-λιέργειες προϊόντα και υπηρεσίες ώστε να προκρίνεται και κυρίως να αποδεικνύεται η ποιότητα Ας δώσουμε αρχικά προτεραιό-τητα στις πράσινες δράσεις που αποφέρουν τις περισσότερες θέσεις ανά καταναλισκό-μενο ευρώ (πχ στην εξοικονόμηση ενέρ-γειας και στην επαναστελέχωση της πρω-τογενούς παραγωγής) Ας δώσουμε έμφαση στην καινοτομία όχι δημιουργώντας ένα κακέκτυπο Σίλικον Βάλει αλλά απλά και μόνο με τη δημιουργία του κατάλληλου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την προσέλκυση φοιτητών και γενικότερα νέ-ων διψασμένων για διακρίσεις

Ας τα πράξουμε όλα αυτά έχοντας μια ξεκάθαρη κατεύθυνση μακριά από ευκαι-ριακές δράσεις και συμμαχίες Να θέσουμε στόχους σε επίπεδο δεκαετίας και ακόμα παραπέρα Απεξάρτηση από ορυκτά καύσι-μα Ποιοτικά αγροτικά προϊόντα Προστασία βιοποικιλότητας Σταδιακή απομάκρυνση από βρώμικες επενδύσεις

Έχουμε τη δυνατότητα να τα καταφέρου-με αρκεί να σταματήσουμε να κοιτάμε και να σχεδιάζουμε σε βάθος διετίας και τριε-τίας Ας πείσουμε τον κόσμο και κυρίως ας πείσουμε τους εαυτούς μας πως τα παιδιά μας χρειάζεται να δουν από εμάς όραμα τόλμη πίστη για το μέλλον

Έτσι και μόνο έτσι θα καταφέρουμε το re-branding της χώρας μέσα από τον πράσινο μετασχηματισμό της Δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε παρά μόνο να κερδίσουμε

ΑΧιλλΕΑΣ ΠλΗΘΑΡΑΣΠεριβαλλοντολόγος

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 17

τοπίου στο σύνολο του ως laquoιστορικού τό-πουraquo όπως έχει προτείνει και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν Καβάλας Θεωρούμε ότι πολλά από τα υπάρχοντα κτίρια μπορούν να αποκτήσουν νέα χρήση και να εξυπη-ρετήσουν την σύγχρονη λειτουργία των Λουτρών Ελευθερών

Απαιτούμε τα Λουτρά να λειτουργήσουν προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής οικονομίας μέσα από δημο-τικές επιχειρήσεις κοινωνικές επιχειρή-σεις συνεργατικά σχήματα κλπ και όχι να παραδοθούν άνευ όρων στην ιδιωτική εκμετάλλευση

Καλούμε την τοπική κοινωνία να δώσει με δύναμη και αποφασιστικότητα την μάχη για την σωτηρία των Λουτρών Ελευθερών γιατί εκτός των άλλων είναι κομμάτι ενός πολύ ευρύτερου αγώνα για την προάσπιση του νερού και των φυσικών πόρων για την αναχαίτιση των πολιτικών που ξεπουλούν κομμάτι ndash κομμάτι τον φυσικό πλούτο της χώρας μαςraquo

ΣιΣΣυ ΝιΚΗΣιΑΝΗμέλος Πρωτοβουλίας Πολιτών

επίσημη επίσκεψη στην Καβάλα δεν έκρυ-ψε τις προθέσεις του laquoΑν είναι αυτά μνη-μεία τότε θα πρέπει να ξαναδούμε τι ση-μαίνει αρχαιολογίαraquo δήλωσε σπεύδοντας να απαξιώσει την ιστορικότητα και την αρχιτεκτονική των κτιρίων και να ζητήσει την κατεδάφιση τους για λόγουςhellip υγιει-νής (laquoείναι γεμάτα σκουπίδιαraquo) Επιπλέον έδωσε και άλλα δείγματα γραφής για το laquoόραμαraquo που έχει για τα Λουτρά Ελευθε-ρών φράζοντας την είσοδο με αγκαθωτά συρματοπλέγματα (αυτά που χρησιμοποι-ούνται στα στρατόπεδα) κλείνοντας έτσι ακόμη και την πρόσβαση προς το βουνό Όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο άν-θρωποι που είχαν ανάγκη τις ευεργετικές ιδιότητες των ιαματικών λουτρών παραβί-ασαν τα συρματοπλέγματα και έτσι ο χώρος παραμένει σήμερα ανοιχτός για τους λουό-μενους παρότι η εσκεμμένη εγκατάλειψη και η απαξίωση από τις αρμόδιες υπηρε-σίες είναι παντού εμφανής

Αριστοτέλης Ζάχος Ο αρχιτέκτονας των Λουτρών Ελευθερών

Ποιά είναι όμως αυτά τα κτίρια που στέκονται εμπόδιο στην laquoανάπτυξηraquo Σή-μερα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών βρίσκονται διάσπαρτα 31 κτίρια που αντι-προσωπεύουν διαφορετικές περιόδους της λειτουργίας τους Με εκατονταετή ιστορία τα περισσότερα είναι αναπόσπαστο κομμά-τι του φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου των Λουτρών Ελευθερών κομμάτι της αρ-χιτεκτονικής μας παράδοσης και της συλ-λογικής μας μνήμης Τα τρία κτίρια που περιλαμβάνονται στην πρόταση της Υπη-ρεσίας Νεωτέρων Μνημείων ώστε να χα-ρακτηριστούν ως μνημεία της νεώτερης πολιτιστικής κληρονομιάς είναι το ξενο-δοχείο laquoΑμφίπολιςraquo το Εστιατόριο και το ξενοδοχείο laquoΠαγγαίοraquo Τα δύο πρώτα είναι έργα ενός από τους σημαντικότερους έλ-ληνες αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου του Αριστοτέλη Α Ζάχου στον οποίο ανατέ-θηκε η διαμόρφωση των πηγών Ελευθε-ρών στις αρχές του 20ου αιώνα Ανήκουν μάλιστα στα σπάνια πρώιμα έργα του και απηχούν βασικές αρχές του πρωτοπόρου καλλιτέχνη όπως το σεβασμό στο φυσικό τοπίο τη χρήση απλών υλικών και μέσων

καμπάνια για τη διάσωση των Λουτρών ΕλευθερώνΣτην ιδιοκτησία της ΕΤΑΔ ΑΕ (Εταιρία

Ακινήτων Δημοσίου) περνούν και επισή-μως τα Λουτρά Ελευθερών Καβάλας και βγαίνουν στο σφυρί μαζί με εκατοντάδες άλλα laquoφιλέταraquo σε ακτές δάση νησιά αρ-χαιολογικούς χώρους κλπ Για πολλούς τα Λουτρά Ελευθερών δεν θα είναι παρά μια παράπλευρη απώλεια μέσα στον ορυμαγδό του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσί-ας και των φυσικών πόρων της χώρας μας Μια μερίδα πολιτών όμως αντιστέκεται δυ-ναμικά γιατί laquoούτε μια σπιθαμή γης ούτε μια σταγόνα νερού δεν πρέπει να χαθεί χω-ρίς αγώναraquo Και σrsquo αυτήν την περίπτωση ο αγώνας τους τροφοδοτείται αφενός μεν από την ανάγκη προάσπισης των ιαματι-κών πηγών ως φυσικό αγαθό που ανήκει σε όλους αφετέρου από την ανάγκη δι-άσωσης ενός τοπίου μοναδικής φυσικής ομορφιάς και πολιτιστικής αξίας

Πίσω από την ένταξη των Λουτρών Ελευ-θερών στην προς laquoαξιοποίησηraquo περιουσία της ΕΤΑΔ υπάρχουν δύο σοβαρές εκκρεμό-τητες Πρώτον τα Λουτρά Ελευθερών έχουν ήδη παραχωρηθεί στην ιδιωτική εταιρία laquoΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕraquo με σύμβαση εκμίσθωσης για 40 χρόνια που υπεγράφη τον Μάρτιο του 2012 ανάμεσα στην εν λόγω εταιρία και στην έως τώρα διαχειρίστρια των Λου-τρών Αναπτυξιακή Εταιρία Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Καβάλας Δεύτερον και πιο σημαντικό εκκρεμεί στο Συμβούλιο Νεωτέ-ρων Μνημείων η πρόταση των αρμόδιων υπηρεσιών να κηρυχθούν διατηρητέα τρία από τα κτίρια που βρίσκονται στα Λουτρά Ελευθερών και έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονι-κή αξία Η πρόταση εισήχθη στο Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2012 και έκτοτε η συ-ζήτηση της αναβάλλεται διαρκώς αναίτια και αδικαιολόγητα

Η laquoανάπτυξηraquo ήρθε με συρματόπλεγμα

Η σύμβαση που υπεγράφη ανάμεσα στην ΑΕΝΑΚ και στην ΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕ παρέχει στην εκμισθώτρια εταιρία το δικαίωμα για κάθε είδους παρέμβαση στα κτίρια που βρί-σκονται διάσπαρτα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών παρέχοντας της ακόμη και την δυνατότητα κατεδάφισης Ο πρόεδρος της εταιρίας κ Νταβέλης κατά την πρώτη του

την αποφυγή εντυπωσιασμών αλλά και την επαναπροσέγγιση της αυτόχθονης αρχιτε-κτονικής παράδοσης

Δυστυχώς όμως αυτό που υπογράμμισε με τον ευφυή σχεδιασμό του ο Αριστοτέλης Ζάχος στις αρχές του 20ου αιώνα κινδυ-νεύει για άλλη μια φορά να ισοπεδωθεί από τις μπουλντόζες της άναρχης laquoανάπτυξηςraquo και του πρόσκαιρου ιδιωτικού κέρδους Σή-μερα στα Λουτρά Ελευθερών διακυβεύεται όχι μόνο η τύχη των ιστορικών αυτών κτι-ρίων αλλά και η συνέχιση ενός φυσικού τοπίου εξαιρετικής ομορφιάς με αιωνόβια πλατάνια ανάμεσα στα οποία ελίσσεται ο ποταμός Μαρμαράς Διακυβεύεται επίσης το δικαίωμα όλων μας να απολαμβάνουμε αυτόν τον τόπο και τα ευεργετήματα των ιαματικών πηγών κάτι που θα είναι αδύνα-το όταν τα Λουτρά λειτουργήσουν ως σπα πολυτελείας προς όφελος ενός συγκεκρι-μένου ιδιώτη ndash laquoεπενδυτήraquo

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Σύλλογος Αρχι-τεκτόνων Ν Καβάλας όχι μόνο υπερθεμα-τίζει την πρόταση για την προστασία των τριών κτιρίων αλλά προτείνει επιπλέον να κηρυχθούν τα Λουτρά Ελευθερών στο σύ-νολο τους ως laquoιστορικός τόποςraquo εντασσό-μενα στο Ν 153Α28-6-2002 laquoλόγω της κοινωνικής τεχνικής αρχιτεκτονικής εν γένει ιστορικής και επιστημονικής σημα-σίας τουςraquo

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών που συστάθηκε μόλις άρχισαν να γίνονται γνωστά τα laquoανα-πτυξιακάraquo σχέδια για την περιοχή έχει ήδη αναλάβει διάφορες μορφές δράσεις και συ-νοψίζει τις θέσεις της ως εξής

laquoΘα αγωνιστούμε με κάθε τρόπο για την προστασία του φυσικού και αρχιτεκτονικού

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 618

Είναι χιλιοειπωμένο και αποτελεί ανα-ντίρρητη πραγματικότητα Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι τομέας προτεραι-ότητας για την τρόικα και όχι μόνο Εργο-λάβοι και επίδοξοι επενδυτές δίνουν μάχη με στόχο τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και τα δη-μοτικά τέλη Δίπλα τους laquoτεχνικοί νομικοί και οικονομικοί σύμβουλοιraquo του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα διεκδικούν το δικό τους μερίδιο από τη τελευταία όπως ίσως νο-μίζουν μεγάλη δεξαμενή πόρων Και εδώ έχουν το δικό τους ρόλο οι εκλεγμένοι της τοπικής αυτοδιοίκησης Ενδεικτικές είναι πρόσφατες αποφάσεις ανάθεσης υπηρεσιών laquoσυμβούλωνraquo και ΣΔΙΤ για μονάδες επεξερ-γασίας απορριμμάτων στο νομό Ηλείας και στη Δυτική Μακεδονία

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αν τελικά απο-φύγει τον απόλυτο αφανισμό μετατρέπεται σε εισπρακτικό μηχανισμό στην υπηρεσία επιχειρηματικών συμφερόντων που ετοι-μάζονται να λεηλατήσουν το δημόσιο πλού-το και τα λαϊκά εισοδήματα και με τη δια-χείριση των απορριμμάτων εκτοξεύοντας στα ύψη τα δημοτικά τέλη Το σχέδιο αυτό εξυπηρετείται πολύ καλά από τη συστημα-τική απαξίωση των δημόσιων υπηρεσιών που έχει πλέον κορυφωθεί τα τελευταία χρόνια Εξάλλου έτσι laquoδικαιολογούνraquo την εκχώρηση των υφιστάμενων υποδομών και υπηρεσιών στους ιδιώτες με αναπόφευκτη συνέπεια την οικονομική επιβάρυνση των δημοτών και προετοιμάζουν για τις επερ-χόμενες ΣΔΙΤ με τα δυσβάσταχτα δημοτικά τέλη και την απομάκρυνση-απόλυση των εργαζομένων στους ΟΤΑ

Σημερινές εξελίξεις

Όπως είναι σχετικά γνωστό σε εξέλιξη βρίσκονται δώδεκα (12) Διαγωνισμοί για Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα στη διαχείριση απορριμμάτων Δυτική Μακεδονία Πελοπόννησος Αιτωλοακαρνανία Σέρρες Ηλεία Αχαΐα τέσσερις (4) διαγωνισμοί στην Αττική και οι πρόσφατα ενταχθέντες στις ΣΔΙΤ για την Ηπειρο και Κέρκυρα Όπως αναφέρουν δημοσιεύματα πρόκειται για μια τεράστια αγορά που μπορεί να αναπληρώ-σει τη βουτιά των δημόσιων έργων αφού ο συνολικός προϋπολογισμός των συμβά-σεων ανέρχεται σε 21 δις ευρώ σε τιμές 2012 με το κόστος κατασκευής στα 750

εκατ ευρώ και προβλεπόμενη συγχρημα-τοδότηση από κοινοτικούς πόρους και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

Με αυτές τις συμβάσεις ΣΔΙΤ διάρκειας καταρχήν 27 χρόνων ο επενδυτής ανα-λαμβάνει τη μελέτη κατασκευή συντήρη-ση και λειτουργία των υποδομών των μο-νάδων επεξεργασίας που προορίζονται να υποδέχονται σύμμεικτα απορρίμματα Στις προκηρύξεις που βγαίνουν το αντικείμενο δεν περιορίζεται στις μονάδες επεξεργασί-ας Ο επενδυτής προβλέπεται να αναλάβει και όλες τις υποδομές και δραστηριότητες υπάρχουσες ή απαιτούμενες νέες Αναλαμ-βάνει δηλαδή εξ ολοκλήρου το σύστημα δι-αχείρισης Είναι προφανές ότι και η απο-κομιδή δεν θα ξεφύγει

Την ίδια στιγμή ndash και μάλλον εντεινόμε-να το επόμενο διάστημα μέχρι να ολοκλη-ρωθούν οι διαδικασίες των ΣΔΙΤ ndash έχουμε σειρά αναθέσεων για υπηρεσίες laquoαπασχό-λησης προσωπικούraquo κυρίως στον τομέα της διαχείρισης και βέβαια έχουμε τις κλα-σικές αναθέσεις υπηρεσιών συντήρησης ή αποκομιδής κλπ όπου ο ανάδοχος χρησι-μοποιεί και δικό του εξοπλισμό ή εγκατα-στάσεις Αν και προβάλλεται το πρόσχημα της έλλειψης προσωπικού και εξοπλισμού τελικά για τους Δήμους που μπαίνουν σrsquo αυτή τη διαδικασία δεν προκύπτει κανένα οικονομικό όφελος Μόνο το εργολαβικό κέρδος και το ΦΠΑ που καλούνται να κα-λύψουν οι δήμοι αρκεί για να καταλάβει κανείς πόσο laquoμπαίνουν μέσαraquo

Αναπάντητα ερωτήματα

Από όσα έχουν δει το φως της δημοσι-ότητας μετά και από την πρόσφατη συζή-τηση στη Βουλή επερώτησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη διαχείριση των απορριμμάτων (httpgooglcYeyt) σημειώνω

Η κυβέρνηση δια του κ Καλαφάτη Αν Υπουργού ΠΕΚΑ μετά τη δημοσιότητα που πήρε η Ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ και σχετικό άρ-θρο στις laquoΟικοτριβέςraquo τ 2) προσπαθεί να διασκεδάσει τον κίνδυνο να απορριφθούν χρηματοδοτήσεις για μονάδες επεξεργασί-ας σύμμεικτων απορριμμάτων Παρουσιάζει στη Βουλή τις δράσεις για το Εθνικό Σχέ-διο Πρόληψης Απορριμμάτων και για την Αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Δι-αχείρισης που θα εγκριθούν όμως κατόπιν εορτής αφού δηλαδή πρώτα προχωρήσουν οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ

Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη ούτε για την επιλογή μεθόδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων και ρίχνει το μπαλάκι των ευθυνών στην αυτοδιοίκηση Στα ερωτή-ματα για το παρωχημένο των Περιφερεια-κών σχεδιασμών και τις ανεπίκαιρες μελέ-τες που συνοδεύουν τους διαγωνισμούς η απάντηση του Αν Υπουργού ήταν ότι δεν φταίει το ΥΠΕΚΑ καθώς τους σχεδιασμούς και τις μελέτες που είναι η βάση των δια-γωνισμών τις έκαναν οι φορείς διαχείρι-σης αποβλήτωνhellip

Οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ και ειδικό-

τερα η επίμαχη φάση του Ανταγωνιστικού Διαλόγου που οδηγεί στην επιλογή αναδό-χου-επενδυτή γίνονται σε καθεστώς από-λυτης και αδιαφανούς εποπτείας από την κυβέρνηση μέσω της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ Στην καταγγελία για αδιαφάνεια και έλλειψη διαλόγου με την κοινωνία η κυ-βέρνηση παραπέμπει σε μια κατόπιν εορτής περιορισμένη στα κόμματα διαβούλευση για την αναθεώρηση του εθνικού σχεδιασμού χωρίς τους πολίτες και τους θεσμικούς φο-ρείς της αυτοδιοίκησης

Χαρακτηριστική περίπτωση η Αττική Στην ερώτηση laquoτι κάνετε με την Αναθεώ-ρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικήςraquo το ΥΠΕΚΑ και η Περιφέρεια Αττικής απαντούν laquoη ανα-θεώρηση είναι αρμοδιότητα του ΕΔΣΝΑ δεν είναι δική μας υπόθεσηraquo Ο Περιφε-ρειάρχης και Πρόεδρος του Ειδικού Δια-βαθμιδικού Συνδέσμου Αττικής (ΕΔΣΝΑ) Γ Σγουρός σε κάθε δημόσια ομιλία του το τελευταίο χρόνο δεν παραλείπει να δηλώ-νει laquoΤο ΠΕΣΔΑ του 2003 ψηφίστηκε από τη Βουλή και είναι Νόμος του κράτους Μόνο η Βουλή μπορεί να τον αλλάξειraquo Τα συμπεράσματα δικά σαςhellip

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ κατήγγειλε τις ΣΔΙΤ ως αποκαλυπτικές των προθέσεων της κυβέρ-νησης να εξασφαλίσει την κερδοφορία των επιχειρηματιών απέναντι ακόμη και στις εγγενείς αβεβαιότητες όπως η μεταβολή της ποσότητας και σύνθεσης των απορριμ-μάτων αλλά ακόμη και στην περίπτωση μελλοντικής μεταβολής των απαιτήσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσία τα επόμενα 30 χρόνια Οι ιδιωτικοί φορείς που θα εμπλα-κούν στη διαχείριση των απορριμμάτων μπορούν να ζητήσουν αποζημίωση για οτι-δήποτε τους καθυστερήσει εμποδίσει στην επίτευξη των αποτελεσμάτων ή προκαλέσει στέρηση εσόδωνhellip

Και βέβαια η μνημονιακή συγκυβέρνηση και οι αρεστοί επιτελείς της επεξεργάζονται σειρά μέτρων και δράσεων στο ίδιο κλίμα άκρατης δημοκρατίας που τη χαρακτηρίζει Εξάλλου πρέπει να δείξουν στους δανειστές ότι παίρνουν τα προσήκοντα μέτρα για τη διαχείριση των αποβλήτων Οι πολίτες θα μάθουν όταν θα κληθούν να πληρώσουν το μάρμαρο

ΓΕΩΡΓιΑ ΑΣΗμΑΚοΠουλουμέλος της Ανεξάρτητης Ενωτικής Κίνησης ΕΣΔΝΑ

ένας σκοτεινός χορός

συμφερόντων

που πρέπει να σταματήσει

διαχείριση απορριμμάτων με ΣΔιΤ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 19

Διαδημοτικός σταθμός απορριμμάτων από τρεις Δήμους της Αττικής

Στο πλαίσιο των ασφυκτικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα στους ΟΤΑ εξαιτίας των δραστικών περικο-πών στη χρηματοδότηση και της δραματικής μείωσης στο προσωπι-κό οι Δήμοι Αλίμου Γλυφάδας και Ελληνικού-Αργυρούπολης έχουν τους τελευταίους μήνες αναλάβει μία σημαντική πρωτοβουλία για τη διαχείριση των απορριμμάτων που μπορεί να αποτελέσει παρά-δειγμα και για άλλους δήμους

Η διαχείριση των απορριμμάτων μία από τις βασικές λειτουργίες των Δήμων απορροφά σήμερα ένα τεράστιο μέρος του προϋπολογι-σμού τους Το κόστος για τους Δήμους αναμένεται μάλιστα να πολ-λαπλασιαστεί χάρη στους προγραμματισμούς της Περιφέρειας για τη δημιουργία τεσσάρων μεγάλων εργοστασίων για απορρίμματα στην Αττική Επίσης είναι γνωστό ότι ο όγκος των απορριμμάτων που επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται είναι πολύ μικρότερος από αυτό που θα μπορούσε καθώς και ότι οι τρεις Δήμοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τη χρήση χώρων για μεταφόρτωση απορριμ-μάτων που δεν πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές

Σε αντίθεση με τους σχεδιασμούς της Περιφέρειας Αττικής και σε σύγκρουση με την προωθούμενη λογική μεταβίβασης των υπη-ρεσιών καθαριότητας στον ιδιωτικό τομέα οι τρεις Δήμοι επεξερ-γάζονται μία κοινή πρόταση ήπιας διαχείρισης των απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή και με έμφαση στην ανακύκλωση την επα-νάχρηση και την κομποστοποίηση Με βάση σύγχρονες τεχνολογί-ες διαμορφώνεται δηλαδή μία πρόταση δημιουργίας διαδημοτικής μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων φιλική για το περιβάλλον και καθοριστική για την ποιότητα ζωής στην πόλη με άμεσα οικονομι-κά οφέλη για τους πολίτες και τους Δήμους

Η πρόταση αυτή αποτελεί προϊόν συνεργασίας των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Πε-ριβάλλοντος και με το Εργαστήριο Αριστοποίησης Παραγωγικών Συστημάτων του ΤΕΙ Πειραιά τα οποία έχουν συντάξει προσχέδιο μελέτης Στενή παραμένει και η συνεργασία των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε άμε-ση συνάρτηση με την πρόταση για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου που υποστηρίζεται και από τους τρεις δήμους

Το προσχέδιο μελέτης του ΤΕΙ Πειραιά παρουσιάστηκε στις 19 Ιουνίου σε δη-μόσια εκδήλωση και στην οποία παραβρέθηκαν αιρετοί εκπρό-σωποι των σω-ματείων εργα-ζομένων τοπι-κών συλλόγων και δημόσιων φορέων καθώς και πολλοί κάτοι-κοι της περιοχής οι οποίοι ενημε-

ρώθηκαν και αντάλλαξαν απόψεις στο πλαίσιο μίας ανοιχτής δια-δικασίας ουσιαστικής διαβούλευσης με την κοινωνία

Την ίδια στιγμή οι τρεις Δήμοι βρίσκονται σε επαφή με την Πε-ριφέρεια Αττικής για τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις και την εξεύ-ρεση χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ όπως και με την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομί-ου του Ελληνικού

ΤΑΚΗΣ ΚοΡοΒΕΣΗΣΑντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Ελληνικού-Αργυρούπολης

Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Ελπίδα η δημιουργία τοπικών εταιρειών πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης

Όπως σε όλη τη Ελλάδα έτσι και στην Πελοπόννησο Κυβέρνηση και Περιφέρεια προωθούν τα σχέδιά τους ώστε να αναθέσουν μέσω ΣΔΙΤ τη διαχείριση των σκουπιδιών σε ιδιώτες με την κα-τασκευή φαραωνικών έργων και πανάκριβο από κάθε πλευρά κόστος Όπως ανακοινώθηκε πρό-σφατα εντός του καλοκαιριού αναμένεται η ανάδειξη του αναδόχου και η ολοκλήρωση των σχε-τικών διαδικασιών Από το σημείο αυτό όμως και μέχρι την κατασκευή του έργου και την έναρ-ξη λειτουργίας του laquoολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτωνraquo θα παρέλθουν τρία τουλάχιστον χρόνια ήτοι ούτε το 2016 δεν θα είναι έτοιμο το εν λόγω έργο

Από την πλευρά τους οι Δή-μοι Πελοποννήσου διατυπώνουν από τις αρχές του 2012 όλο και εντονότερα προς το ΥΠΕΚΑ το αίτημα να αναλάβουν έως τότε αυτοί να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν υποδομές προσω-ρινής διαχείρισης των απορριμ-μάτων Και το αίτημά τους αυτό εμπεριέχει και την πλευρά της χρηματοδότησης των εν λόγω υποδομών από κρατικούς ή και κοινοτικούς πόρους Ποιες είναι αυτές οι υποδομές laquoπροσωρινής διαχείρισηςraquo ή laquoμεταβατικού στα-δίουraquo ή laquoενδιάμεσης λύσηςraquo Εί-τε μια μονάδα κομποστοποίησης για ένα μικρό μέρος προδιαλεγμένων οργανικών αστικών αποβλήτων είτε μια μονάδα Μηχανικής Διαλογής Σε αυτήν θα οδηγείται ο κύριος όγκος των σύμμεικτων στερών αποβλήτων ώστε μετά από τη διαλογή το -όχι καλής ποιότητας- οργανικό κλάσμα να οδηγείται στην μονάδα κομποστο-ποίησης Τα ανακυκλώσιμα που υπάρχουν στα σύμμεικτα θα διαχωρίζονται () ενώ το υπόλειμμα θα οδηγείται σε μια τρίτη υποδομή δεματοποιητή όπου θα μπαλάρεται και θα εναποτίθεται ανα-μένοντας την μέσω ΣΔΙΤ ολοκληρωμένη Μονάδα για την τελική διαχείρισή του Πρόκειται για μία λύση επίσης εξαιρετικά προβληματική

Μέχρι να γίνουν όλα αυτά τα σκουπίδια εξακολουθούν να μεταφέρονται laquoπροσωρινά και μέχρι νεωτέραςraquo από το ένα μέρος στο άλλο με νόμιμο ή παράνομο τρόπο και με πανάκριβο τίμημα

Σε αυτό το κλίμα όπου Κράτος και Δήμοι εξακολουθούν να πηγαίνουν από προσωρινή λύση σε προσωρινή λύση κοινωνικές δυνάμεις αφυπνίζονται και αναλαμβάνουν τοπικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κοινωνικής βάσης για το laquoκόψιμο του γόρδιου δεσμούraquo των σκουπιδιών με τη μό-νη από κάθε πλευρά (οικονομική κοινωνική οικολογική πολιτιστική) ενδεδειγμένη μέθοδο την laquoδιαλογή στην πηγήraquo

Στη Λακωνία ιδρύθηκε το 2011 η laquoΛακωνική Βιοενεργειακή ΑΕraquo και δραστηριοποιείται πα-ραλαμβάνοντας από δημότες και επιχειρηματίες διαχωρισμένα υλικά συσκευασιών (χαρτί γυαλί πλαστικό μέταλλο καθώς επίσης και τηγανέλαια) Προ τριμήνου δεκάδες Αρκάδες ίδρυσαν την laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo εταιρεία πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης με στόχο την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων με τα αντίστοιχα χαρα-κτηριστικά ως προς τις ακολουθούμενες μεθοδους

Μέσα από παρόμοιες πρωτοβουλίες πολλαπλά οφέλη (οικονομικά κοινωνικά οικολογικά) δι-αχέονται σε ολόκληρη την τοπική κοινωνία ενώ στα θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος ανήκει και η διαρκής και συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των δημοτώνπολιτών

Παρόμοιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες τοπικής κοινωνικής βάσης έχουν ξεκινήσει επίσης στη Μύκονο και στην Τήνο για την επίλυση του ίδιου προβλήματος Αισιοδοξούμε ότι σύντομα θα γεννηθούν και άλλες σε διάφορα μέρη της χώρας Με φόντο την ολόπλευρη ndashκαι όχι μόνον την σχετιζόμενη με τα σκουπίδιαndash κρίση ο τόπος μας το έχει τόσο πολύ ανάγκη

ΒΑΣιλΗΣ ΓιοΚΑΡΗΣΔιευθύνων Σύμβουλος laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 620

Αν και το επικό ταξίδι της μετανάστευ-σης των πουλιών είναι μία αρχέγονη συ-νήθεια που πάντα κέντριζε την φαντασία των ανθρώπων δυστυχώς οι γνώσεις μας αναφορικά με αυτό παραμένουν περιορι-σμένες Για παράδειγμα οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει εάν τα πουλιά προκειμένου να προσανατολιστούν παρα-τηρούν τη θέση των άστρων και του ήλιου ή βασίζονται στο μαγνητικό πεδίο της γης διατηρώντας έτσι την πορεία τους στο μα-κρινό ταξίδι της μετανάστευσης

Δισεκατομμύρια πουλιά διασχίζουν κάθε χρόνο την έρημο της Σαχάρας κα τη Με-σόγειο θάλασσα προς και από τις περιοχές αναπαραγωγής στην Παλαιαρκτική και τις περιοχές διαχείμασης στην τροπική Αφρι-κή Τα μικρά και μεγάλα νησιά της χώρας μας αποτελούν κατά την ανοιξιάτικη πε-ρίοδο τον πρώτο ενδιάμεσο μεταναστευ-τικό σταθμό στα οποία τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να τραφούν και να ξεκου-ραστούν μετά από διάστημα τεσσάρων με πέντε ημερών κουραστικού ταξιδιού όσο δηλαδή διαρκεί η διάσχιση της ερήμου και της Μεσογείου

Με βάση θεωρητικά μοντέλα αλλά και εμπειρικά δεδομένα είναι ξεκάθαρο ότι κατά την ανοιξιάτικη μεταναστευτική πε-ρίοδο τα πουλιά βρίσκονται υπό πίεση για να αφιχθούν γρήγορα στις περιοχές αναπαραγωγής τους στη Βόρεια Ευρώπη Επομένως η δυνατότητα ανεύρεσης τρο-

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ πολύτιμοι μεταναστευτικοί σταθμοί για τα πουλιά

φής στους ενδιάμεσους μεταναστευτικούς σταθμούς επηρεάζει το φιλόδοξο εγχείρη-μα της μετανάστευσης γιατί καθορίζει τον λιγοστό χρόνο που τα πουλιά παραμένουν σε αυτά Για παράδειγμα σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα για τον Κηποτσι-ροβάκο (Sylvia borin) φαίνεται ότι τα με-ταναστευτικά που φτάνουν σε κάποιο νη-σί της δυτικής ή της κεντρικής Μεσογείου παραμένουν σε αυτά κατά κανόνα μόνο για μια ή δύο μέρες Αντίθετα στην ανατολική Μεσόγειο από δεδομένα που έχουν συστημα-τικά συλλεχθεί στα Αντικύθηρα γνωρίζουμε ότι τα πουλιά παραμένουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με βάση προκαταρτικά αποτελέσματα τηλεμετρίας

Αυτό συμβαίνει πιθανότατα γιατί τα που-λιά που φτάνουν στα ελληνικά νησιά (ει-κόνα που προκύπτει από δεδομένα από τα Αντικύθηρα τη Γαύδο και τα Στροφάδια) είναι πολύ πιο εξασθενισμένα από τα πουλιά που προσγειώνονται σε νησιά της κεντρι-κής και δυτικής Μεσόγειου Πολλά πουλιά μάλιστα εξαντλούνται τόσο πολύ από τη δι-άσχιση της ερήμου και της θάλασσας που αδυνατούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την ηπειρωτική Ελλάδα (πχ Πελοπόν-νησος) Κατά τη διάρκεια ήμερων ή ετών με δυσχερείς καιρικές συνθήκες (αντίθε-τους ανέμους βροχόπτωση κλπ) μπορεί κάνεις να βρει δεκάδες νεκρά πουλιά από την εξαθλίωση και την ασιτία στη Γαύδο και στα Αντικύθηρα Στα Στροφάδια όπου

η απόσταση από τις Αφρικάνικες ακτές εί-ναι μεγαλύτερη το φαινόμενο παρατηρεί-ται ακόμη πιο έντονο

Τα πουλιά που φτάνουν με περίσσεια ενεργειακών αποθεμάτων σε ένα νησί αμέ-σως μετά τη διάσχιση της Μεσογείου δίνουν κατά κανόνα προτεραιότητα στην ξεκού-ραση και την αποφυγή αρπακτικών αφού θα συνεχίσουν το ταξίδι τους με τη δύση του ηλίου Η πλειοψηφία όμως των πουλι-ών που φτάνουν σε νησιά όπως η Γαύδος τα Αντικύθηρα και τα Στροφάδια έχουν εξαντλήσει τα ενεργειακά τους αποθέματα και το πρώτο τους μέλημα είναι η γρήγορη ανεύρεση τροφής ώστε να αναπληρώσουν την απολεσθείσα σωματική τους μάζα και συνεπώς να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις περιοχές αναπαρα-γωγής Επειδή η αφομοίωση της τροφής είναι μειωμένη μετά από μεταναστευτικές πτήσεις μεγάλων αποστάσεων αφού μέρος του πεπτικού συστήματος έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης πολλά είδη καταφεύγουν στην κατανάλωση νέκταρ για τις πρώτες ώρες μετά την άφιξη τους κα-θώς είναι ενεργειακά πλούσιο και εύκολα αφομοιώσιμο από το ταλαιπωρημένο πε-πτικό τους σύστημα Πρόσφατη εργασία σε επιβεβαίωση των παραπάνω φανέρωσε ότι η κατανάλωση σε νέκταρ είναι αυξημένη από τα πουλιά στα Αντικύθηρα σε σύγκρι-ση με πουλιά σε αλλά νησιά της κεντρικής και δυτικής Μεσογείου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ wwwleavingisliningorg facebook Ασφαλή Καταφύγια για τα Άγρια Πουλιά

Τα νησιωτικά οικοσυστήματα λοιπόν παί-ζουν έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη μετανάστευση των πουλιών και κατ΄ επέκταση στην ίδια την επιβίωσή τους Το επιστημονικό έργο που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται στα Αντικύθη-ρα (από την Ορνιθολογική μέσω του Ορ-νιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων) στη Γαύδο (από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης) και στα Στροφάδια (από το ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων σε συνεργασία με την Ορ-νιθολογική και το Σουηδικό Μουσείο Φυσι-κής Ιστορίας) μας έχουν βοηθήσει να κατα-νοήσουμε καλύτερα το υπέροχο φαινόμενο της μετανάστευσης

Δυστυχώς παρέα με την κατανόηση του υπέροχου αυτού φαινομένου έρχεται και η συνείδηση των ανθρωπογενών απειλών που αντιμετωπίζουν τα ήδη εξαντλημένα πουλιά που σταθμεύουν στη χώρα μας Δυ-στυχώς στα Ιόνια νησιά είναι ακόμη πο-λύ διαδεδομένη η ανοιξιάτικη λαθροθηρία του Τρυγονιού αλλά και άλλων ειδών Το κυνήγι την άνοιξη έχει απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1985 γιατί τα πουλιά είναι σε πρώιμη αναπαραγωγι-κή περίοδο και έτσι με κάθε πυροβολισμό κινδυνεύει να χαθεί η επόμενη γενιά των ειδών που μεταναστεύουν

Παρότι η laquoπαράδοσηraquo αυτή αποτελεί ευ-θεία παραβίαση των ευρωπαϊκών Οδηγιών για τη βιοποικιλότητα οι αρχές εξακολου-θούν μέχρι και σήμερα να μην ελέγχουν τη λαθροθηρία στη Ζάκυνθο τους Παξούς τους Αντίπαξους την Κέρκυρα και τους Οθωνούς Η Ορνιθολογική προκειμένου να αντιμετω-πίσει τη λαθροθηρία έχει αρχίσει μια διεθνή τριετή εκστρατεία χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της το-πικής κοινωνίας και ιδίως της νέας γενιάς για τις επιπτώσεις της λαθροθηρίας

ΓιΩΡΓοΣ ΚΑΡΡΗΣΚαθηγητής Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλ-

λοντος και Οικολογίας TEI Ioνίων Νήσων

μΑλΑμΩ ΚοΡμΠΕΤΗΥπεύθυνη Πολιτικής Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

ΧΡΗΣΤοΣ μΠΑΡμΠουΤΗΣΔρ Βιολογίας Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανμιο Κρή-της Συντονιστής Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων

ΣΤΑυΡοΣ ΞΗΡουΧΑΚΗΣΔρ Βιολογίας ndash Ερευνητής Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Thord FranssonΔρ Υπεύθυνος Τμήματος Ασπόνδυλων Κέντρο Δακτυ-

λιώσεων Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σουηδίας

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 21

laquoΤο Ιόνιο φλέγεταιraquo Θα μπορούσε να είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας Κι όμως είναι σενάριο αναπτυξιακής φαντα-σίας που χρησιμοποιείται έντονα εδώ και δύο χρόνια για να πείσει τους μνημονια-κούς ιθαγενείς με καθρεφτάκια και φθη-νά κόλπα ότι στα βάθη της γης και των θαλασσών ενεργειακά πλούτη θα φέρουν την πολυπόθητη ευμάρεια Οι εξορύξεις στο Ιόνιο μια βαθειά πολιτική επιλογή του σημερινού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζεται από τους εμπνευστές της μάλλον με μια αβάσταχτη και ευκαιριακή ελαφρότητα

Κι η αριστερά Η θέση της σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο Ευτυχώς προς το πα-ρόν δεν μπήκε στην κουβέντα για τα αντι-σταθμιστικά οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες των νησιών του Ιονίου αντίθετα με τα όσα υπόσχονται σπάταλα οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι αναλώθηκαν εδώ και μήνες σε διεκδικητικές κορώνες ενός ποσοστού επί τοις εκατό άγνωστο προς το παρόν και απροσδιόριστο ικανό πάντως να προκαλέσει έναν νέο Πελοπον-νησιακό πόλεμο με τον άλλο διεκδικητή του τοπικού ποσοστιαίου αντισταθμιστικού οφέλους Αρκεί όμως αυτό όταν παράλ-ληλα σιωπά ή έστω δεν καταλήγει σε μια σαφή θέση γιrsquo αυτήν την απαρχαιωμένη και καθεστωτική μορφή μονοπωλιακής ανάπτυξης

Η ριζοσπαστική αριστερά στις μέρες μας που διεκδικεί για πρώτη φορά την κυβερνητική ευθύνη οφείλει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες τα κινήμα-τα και τους πολίτες να συμμεριστεί τις αγωνίες τους και να μην περιορίσει την δυναμική της σε έναν άγονο κυβερνητισμό σε μια προσπάθεια απλά και μόνο να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους όποιοι κι αν είναι αυτοί για την κατάργηση των μνημονίων Οφείλει να είναι ειλικρινής και πιστή σε αρχές και αξίες που η τάξη του χρόνου ήρθε να δικαιώσει Να είναι ουσια-στική και πειστική και όχι απλά και αδιάκριτα αρεστή με επιχειρήματα του ταξικού και πολιτικού της αντιπάλου

Η τοπική κοινωνία στην Κεφαλονιά αλλά και σε όλο το Ιόνιο αγνοεί και γι αυτό αγωνιά για το μέγεθος του ζητήματος και όχι το βάθος των εξορύξε-ων Η κινηματική ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στις δράσεις της Ριζοσπαστικής μας Πρωτοβουλίας δεν είχε ως αφετηρία μια σύντομη συ-ζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων από τη συνήθη δραστηριότητα ή τον κίνδυνο ατυχήματος και τις επιπτώσεις των σεισμών του ρήγματος του Ιονίου σε αυτές αλλά την παράλληλη αγωνία τους για την αλλοίωση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής της τοπικής οικονομίας και παραγωγής για την ιστορική επερχόμενη λεηλασία του πλούτου του Ιο-νίου των κοινωνιών και των ανθρώπων του

Την αγωνία της αυτή για το μέλλον των παιδιών μας οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να συμμεριστεί και όχι να περιθωριοποιήσει με ΑΝΑΣΕΣ μιας αισιό-δοξης αλλά κενής προοπτικής Και πρέπει να δώσει τώρα μια απάντηση επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας για το ποιά ανάπτυξη θέλει και ποι-ούς πόρους Αν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός τότε σίγουρα θα υπάρχει κι άλλος δρόμος Κι ο δρόμος αυτός είναι πάνω στη γη και στη θάλασσα και όχι στα βάθη της

ΣΤΑυΡοΣ ΑΝΤυΠΑΣμέλος Ριζοσπαστικής Πρωτοβουλίας Κεφαλονιάς

δ ιάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο ιόνιο

Η συζήτηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο άνοιξε με ένταση γύρω στο 1998-1999 όταν από τον τότε αρμόδιο φορέα της ελληνικής πολιτείας δόθηκαν τέσσερις περιοχές (δυο στην στεριά Ιωάννινα Αιτωλοακαρνανία και δυο στην θάλασσα Κεφαλονιά-δυτικός Πατραϊκός και Ζάκυνθος-Κατάκολο) σε δύο εταιρείες του εξωτερικού προκειμένου να προχωρήσουν σε διερευνητικές εργασίες

Οι εταιρείες αυτές αποχώρησαν το 2000 χωρίς να αναφερθούν τα όποια αποτελέσματα εν τω μεταξύ όμως δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σοβαροί προβληματισμοί στην πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας

bull Τι επίδραση θα έχει στο περιβάλλον αυτή η δραστηριότητα όταν και αν υπάρξειbull Είναι αναστρέψιμη μια καταστροφή από λάθος η άλλη αιτίαbull Πως επηρεάζει η υψηλή σεισμικότητα της περιοχήςbull Πως θα μεταβληθεί και σε ποια κατεύθυνση το παραγωγικό μοντέλο της περιοχήςΤα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν απαντήθηκαν παρά μόνο εν μέρει και αποσπασματι-

κάΓι αυτό όταν στα τρία τελευταία χρόνια αναζωπυρώθηκαν οι συζητήσεις για νέες έρευνες

και μεγάλες προοπτικές που παρουσιάστηκαν και σαν laquoνέο Ελντοράντοraquo οι συμπολίτες και συμπολίτισσες του Ιονίου είναι υποψιασμένοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΠΣ Ιονίων που συζήτησε τις στρατηγικές μελέτες περιβαλλο-ντικών επιπτώσεων το καλοκαίρι του 2012 διατύπωσε σωρεία σοβαρών και ανεπίτρεπτων ελλείψεων σ αυτές και ζήτησε να μην εγκριθούν αν δεν συμπληρωθούν

Μέχρι και σήμερα και ενώ οι ερευνητικές εργασίες έλαβαν τέλος για δεύτερη φορά μέσα σε 15 χρόνια οι μελέτες αυτές δεν έχουν ακόμη εγκριθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αυτοδιοικητικές δυνάμεις στην Περιφέρεια όπως η ΑΝΑΣΑ αλλά και κινήσεις πολιτών είναι σε ετοιμότητα ώστε αφ ενός μεν να αξιολογηθεί σωστά και ρεαλιστι-κά η όποια προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και αφ ετέρου να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η αειφορία στο περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτη η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των κατοίκων των νησιών του Ιονίου

ΘΕοΔΩΡοΣ ΓΑλιΑΤΣΑΤοΣ Περιφερειακός σύμβουλος Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κεφαλονιάς και Ιθάκης

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 03

Υποστηρίζεται από ερευνητές ότι η πε-ριβαλλοντική πολιτική αφορά περισσότερο την κοινωνία και λιγότερο το περιβάλλον διότι πάνω απrsquo όλα διαμορφώνει την κοι-νωνία Συνεκδοχικά η συλλογική δράση που εστιάζει στην περιβαλλοντική προ-στασία δεν είναι αμιγώς περιβαλλοντική Συμπεριλαμβάνει και ευρύτερα αιτήματα αναδιαμόρφωσης της κοινωνίας Γιrsquo αυτό και προκρίνουν τον όρο laquoδιαπεριβαλλοντι-κήraquo συλλογική δράση την οποία ορίζουν ως δράση η οποία υπερβαίνει το στενό καθο-ρισμό του όρου laquoπεριβάλλονraquo καθιστώντας την μrsquo αυτόν τον τρόπο μια δράση πολυ-διάστατη Η αναλυτική δύναμη αυτού του όρου γίνεται εμφανής σε περιπτώσεις κινη-μάτων όπως αυτό της Ταξίμ αφού η έννοια του laquoδιαπεριβαλλοντισμούraquo όπως έχει ανα-λυθεί παραπάνω απαντά με τον πιο σαφή τρόπο στην απορία που είχε πολύς κόσμος τις πρώτες μέρες της τουρκικής εξέγερσης ο οποίος αναρωτιότανε πώς είναι δυνατόν το ξερίζωμα δυο δέντρων να πυροδοτήσει μια τέτοια δυναμική

laquoΔεν πρόκειται πια για δυο δέντραraquo μου είπε ένας φίλος προχθές στην Ταξίμ Δεν επρόκειτο ποτέ μόνο για δυο δέντρα θα συ-μπλήρωνα εγώ Εδώ και δεκαετίες τα κι-νήματα που υπάρχουν σrsquo όλη τη χώρα με αφορμή περιβαλλοντικά ζητήματα δεν εξα-ντλούν τη δράση τους σε στενά περιβαλλο-ντικά επίδικα Αντιθέτως θέτουν ευρύτερα ζητήματα δημοκρατίας άσκησης πολιτικής ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κοινωνικής χειραφέτησης Αυτά τα κινήματα είναι πά-ρα πολλά και σε πάρα πολλές περιοχές της χώρας Η εξέγερση της Ταξίμ αποτελεί τη συνάντηση και την έκβαση της ύπαρξης όλων αυτών των κινημάτων τα οποία είναι ορατά παρόλη την καταστολή τους εδώ και τέσσερις περίπου δεκαετίες

Μερικά παραδείγματα τέτοιων κινητο-ποιήσεων είναι η υπόθεση του πυρηνικού εργοστασίου στο Akkuyu μία περιοχή στα παράλια της Τουρκίας η οποία ξεσήκωσε πλήθος αντιδράσεων στο εσωτερικό της χώρας το 1976 αλλά δυνάμωσε ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 Η σθεναρή αντίδραση των κατοίκων οδή-γησε την κυβέρνηση στη διεξαγωγή δη-μοψηφίσματος το 1999 το αποτέλεσμα του οποίου ήταν η απόρριψη της κατασκευής του εργοστασίου με 84 Ωστόσο παρά τη συντριπτική πλειοψηφία ενάντια στο εργο-στάσιο η σημερινή κυβέρνηση υπέγραψε το 2010 μνημόνιο συνεργασίας με τη ρωσική κυβέρνηση για την κατασκευή του Ο αγώ-

νας από την πλευρά των κατοίκων ενάντια σrsquo αυτή την απόφαση συνεχίζεται

Μια δεύτερη περίπτωση είναι η κινητοποί-ηση ενάντια στις laquoκατεδαφίσεις του Πέραraquo στη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 στην πρώτη δηλαδή απόπειρα αναμόρφωσης της περιοχής Beyoğlu στην οποία ανήκει και η πλατεία Ταξίμ Το κίνημα αυτό δεν ήταν τόσο ευρύ όσο αυτό του Akkuyu έμεινε όμως στην ιστορία ως ένα κίνημα το οποίο εστίαζε στην προστασία του περιβάλλοντος και ιδιαίτερα της πολιτισμικής κληρονομίας της περιοχής μιας και τα κτίρια που κατεδα-φίστηκαν προκειμένου να κατασκευαστούν οι μεγάλες οδικές αρτηρίες που οδηγούν στην πλατεία είχαν χαρακτηριστεί διατη-ρητέα Παρόμοια είναι και η κινητοποίηση ενάντια στην κατασκευή της laquoΤρίτης Γέφυ-ραςraquo του Βοσπόρου η οποία γεννήθηκε το 1998 από τους κατοίκους της περιοχής του Αρναβούτκιοϊ (Arnavutkoumly) Η κίνηση αυτή αφορά όχι μόνο την περιβαλλοντική κατα-στροφή των περιοχών όπου θα τοποθετη-θούν οι πυλώνες της γέφυρας αλλά θέτει και ζητήματα πολιτισμικής κληρονομιάς μιας και οι όχθες του Βοσπόρου έχουν χα-ρακτηριστεί ως προστατευόμενη περιοχή πολιτισμικής κληρονομιάς από διεθνείς ορ-γανισμούς όπως η UNESCO αλλά και ευ-ρύτερα ζητήματα δημοκρατίας και ανθρω-πίνων δικαιωμάτων στη βάση του ποιος έχει δικαίωμα να αποφασίσει για ένα έργο υποδομής το οποίο θα αλλάξει δραστικά τη ζωή των κατοίκων σε μια περιοχή

Τα ίδια ζητήματα θέτουν και οι κάτοικοι των περιοχών της Νοτιοανατολικής Τουρ-κίας στην οποία ένα τεράστιο έργο κατα-σκευής υδροηλεκτρικών φραγμάτων το Gap Projesi είναι η αιτία για την εκκένωση ολόκληρων χωριών την καταστροφή δα-σών και τη βύθιση σημαντικών αρχαιολο-γικών χώρων Παρόμοια περίπτωση που μας θυμίζει πολύ τις Σκουριές αποτελεί και η περιοχή της Περγάμου όπου οι κάτοικοι αντιδρούν στη λειτουργία ορυχείου χρυσού και την καταστροφή του περιβάλλοντος και ειδικά του υδροφόρου ορίζοντα εξαιτίας της χρήσης κυανίου που χρησιμοποιείται για την εξόρυξη του μετάλλου

Όλες οι παραπάνω συλλογικές δράσεις δεν μένουν στο στενό περιβαλλοντικό κα-θορισμό του ζητήματος Θέτουν ευρύτερα ζητήματα τα οποία αφορούν στην οικονομι-κή ανάπτυξη της χώρας στον εκδημοκρα-τισμό της στην καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτωνμ όπως αυτή γίνεται αντιλη-πτή μέσα από το βίαιο απεντοπισμό τους

στην laquoΚομμούνα της Ταξίμraquo

από τον τόπο τους καθώς και ζητήματα που αφορούν στο σεβασμό της ιστορίας και της πολιτισμικής κληρονομιάς των περιοχών που πλήττονται από τέτοιες αποφάσεις

Η Ταξίμ κομμάτι ευρύτερων εθνικών και διεθνών κινημάτων

Υπό αυτό το πρίσμα λοιπόν η ανάλυση τέτοιων κινητοποιήσεων ως διαπεριβαλ-λοντικές βοηθά να κατανοήσουμε γιατί η τουρκική εξέγερση των δύο τελευταίων εβδομάδων έχει πάρει τα χαρακτηριστικά ενός ριζοσπαστικού κινήματος Αφενός μεν διότι η Ταξίμ αυτή τη στιγμή αποτελεί ένα σημείο συνάντησης τέτοιων κινητοποιήσε-ων οι οποίες έχουν πολύ ευρύτερα και όχι αμιγώς περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά Αφετέρου δε διότι κατέστη δυνατό εξαιτίας αυτής της ευρύτητας των αιτημάτων ομάδες μη-περιβαλλοντικές καθώς και ριζοσπαστι-κά αριστερά κόμματα αλλά και ομάδες που ανήκουν στον ευρύτερο αντιεξουσιαστικό χώρο να βρουν κοινό σημείο αναφοράς και να συντονίσουν τη δράση τους

Το σημείο στο οποίο όλες αυτές οι ομά-δες συμφωνούν είναι η αντιμετώπιση και η αντίδραση ενάντια στον αυταρχισμό της κυβέρνησης είτε αυτός αφορά ndashφαινομενι-κάndash θρησκευτικό είτε νεοφιλελεύθερο συ-ντηρητισμό laquoΘέλουμε να μας σεβαστούν Να σεβαστούν τα ατομικά και συλλογικά δικαιώματά μας καθώς και το δικαίωμά μας στην πόληraquo δήλωσε στο καναδικό ράδιο-τηλεοπτικό δίκτυο CBC η κοινωνική αν-θρωπολόγος καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Sabancı Leyla Neyzi laquoΟ κόσμος δε φεύ-γει Στο παρελθόν η αστυνομία μπορούσε να διαλύσει μια διαδήλωση με δακρυγόνα και αύρες Αυτή τη φορά ο κόσμος είναι ανυποχώρητος Έχουν μαζευτεί πάρα πολλά και για πάρα πολλά χρόνιαraquo μου είπε ένας φίλος μέλος του συνδικάτου DİŞK

Σήμερα που γράφω αυτό το κείμενο εί-ναι Δευτέρα 17 Ιουνίου Η αστυνομία έχει διαλύσει τους διαδηλωτές του Πάρκου Γκε-ζί και η διέλευση στην πλατεία και στους

γύρω δρόμους είναι εξαιρετικά ελεγχόμε-νη Ωστόσο οι διαδηλωτές δεν το βάζουν κάτω Η laquoκομμούνα της Ταξίμraquo όπως ανα-φέρονται στις δράσεις τους οι διαδηλωτές είναι γεγονός laquoΓια δύο εβδομάδες κατα-φέραμε να υλοποιήσουμε το δικαίωμά μας στην πόληraquo γράφει μια διαδικτυακή φίλη Με αλληλεγγύη με ανθρωπιά με αυταπάρ-νηση laquoΕχτές κοιμήθηκα μόνο τρεις ώρες στο λόμπι ενός ξενοδοχείου Οι ξενοδόχοι γύρω από την Ταξίμ μας έχουν στηρίξει πολύ αυτές τις μέρεςraquo μου είπε ένας φίλος ενώ είχαμε καταφύγει σrsquo ένα καφέ για να αποφύγουμε τα δακρυγόνα

Κλείνοντας αυτό που γίνεται σαφές από μια εξέγερση σαν την εξέγερση της Πλατεί-ας Ταξίμ είναι πως οι διαπεριβαλλοντικές κινητοποιήσεις δεν είναι μόνο κινητοποιή-σεις που διατυπώνουν πολύ περισσότερα και ευρύτερα αιτήματα από την περιβαλλοντική προστασία Ακριβώς γιrsquo αυτό το λόγο είναι κομμάτι ευρύτερων κοινωνικών κινημάτων σε εθνικό και διεθνικό επίπεδο Γιrsquo αυτό η τουρκική εξέγερση θα πρέπει να αναλυθεί ως κομμάτι του αντικαπιταλιστικού κινή-ματος κατά της παγκοσμιοποίησης των κινημάτων των αγανακτισμένων εν μέρει της αραβικής άνοιξης και γενικότερα κινη-μάτων κοινωνικής χειραφέτησης Ακριβώς γιrsquo αυτό το λόγο υπάρχει πάντα συσχετισμός από την πλευρά των ακτιβιστών με άλλες κινητοποιήσεις Η αλληλεγγύη που εκφρά-στηκε λόγου χάρη αυτές τις μέρες ανάμεσα στους εξεγερμένους της Ταξίμ και τους Ελ-ληνες που διαδήλωσαν για την ΕΡΤ διόλου τυχαία δεν ήταν και λίγο έχει να κάνει με το ότι αυτές οι κινητοποιήσεις συνέπεσαν χρονικά Τα αντανακλαστικά και το περι-εχόμενο των συνθημάτων σχετικά με τον ταξικό χαρακτήρα για παράδειγμα και των δύο περιπτώσεων καταδεικνύει ακριβώς αυτή τη συνέχεια που υπάρχει ανάμεσα σrsquo όλα αυτά τα επιμέρους περιβαλλοντικά και μη κινήματα

ΑιμιλιΑ ΒουλΒουλΗΕπίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Φατίχ

Α Π ο Τ ο Ν Π Ε Ρ ι Β Α λ λ ο Ν Τ ι Σ μ ο

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 604

Η αντιπυρική περίοδος που ξε-κίνησε την 1η Μαΐου και ολοκλη-ρώνεται την 31η Οκτωβρίου βρί-σκει τον κρατικό μηχανισμό που ασχολείται με την προστασία του φυσικού πλούτου για άλλη μια φορά απροετοίμαστο Το φετινό καλοκαίρι θα είναι οικονομικά και περιβαλλοντικά δύσκολο Η κατάρρευση του κρατικού μηχα-νισμού εξαιτίας της υποχρηματο-δότησης της αρτηριοσκληρωτικής και γραφειοκρατικής διοίκησης δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας Σε συνθήκες κρίσης η προστασία των περιβαλλοντικών πόρων και αγα-θών είναι επιτακτική ανάγκη Η συσσωρευμένη βιομάζα στα δάση μας φέτος τα έχει μετατρέψει σε εν δυνάμει πυριτιδαποθήκες Τα δάση μας κατά πλειοψηφία χωρίς διαχειριστικά σχέδια χωρίς καθα-ρισμούς δασικών δρόμων - οδικών δικτύων - αντιπυρικών ζωνών λό-γω της ελλιπούς χρηματοδότησης από τις συναρμόδιες υπηρεσίες μαζί με τις τεράστιες ελλείψεις στο Πυροσβεστικό Σώμα είναι ουσια-στικά απροστάτευτα

Ποιος βάζει τις φωτιές σrsquo αυτή τη χώρα

Δύσκολη απάντηση και οι μο-νοσήμαντες απαντήσεις μπορεί να είναι και επικίνδυνεςhellip Οι πυρο-μανείς όσοι καίνε ξερόχορτα από άγνοια ο εξ ανατολών laquoεχθρόςraquo της χώρας μυστικοί πράκτορες καταπατητές φιγουράρουν πά-ντα ως σε τίτλους εφημερίδων και site μετά από μεγάλες κατα-στροφές Μπορεί να είναι εν μέ-ρει σωστές μπορεί να είναι και απολύτως λάθος

Υπάρχουν δύο αντικειμενικά δε-δομένα στο δασικό οικοσύστημα της χώρα μας που ευνοούν την εμφάνιση των δασικών πυρκα-γιών Η πυρόφιλη βλάστηση και οι άνεμοι σε συνδυασμό με τις υψηλές θερμοκρασίες όμως το μέγεθος των καταστροφών εξαρ-τάται σε σημαντικό βαθμό από τις εφαρμοζόμενες πολιτικές στη δασοπροστασία όπου η πρόληψη επιβάλλεται να έχει κυρίαρχη θέ-ση Πρόληψη δεν είναι μόνο τα

διαχειριστικού χαρακτήρα μέτρα αλλά κυρίως τα νομικού χαρακτή-ρα μέτρα που οφείλουν να ορίζουν το νομοθετικό πλαίσιο προστασίας των δασών και η εφαρμογή των νόμων να μην αφήνει περιθώ-ρια για παρερμηνείες και να μην κλείνει το μάτι στους καταπατη-τές Στην Ελλάδα έχουμε μια πι-κρή παράδοση πολλών δεκαετιών θεσμικής ομίχλης που ευνοεί την παραβατικότητα και εμμέσως τις δασικές πυρκαγιές Σύμφωνα με ενημέρωση στην Επιτροπή Περι-βάλλοντος της Βουλής ο αριθμός των δασικών πυρκαγιών με βάση στατιστικά στοιχεία είναι περί-που 10000 πυρκαγιές το χρόνο που σημαίνει κατά μέσο όρο γύ-ρω στα 540000 στρέμματα καμέ-νες εκτάσεις

Κατώτεροι των περιστάσεων

Για άλλη μια χρονιά ο κρατικός μηχανισμός είναι ανέτοιμος να ανταποκριθεί στις ανάγκες προ-στασίας πυρόσβεσης Ελλείψεις στα εναέρια μέσα πυρόσβεσης στη συντήρηση των πυροσβεστι-κών οχημάτων και του εξοπλισμού γενικότερα η διαχρονική υποστε-λέχωση του Πυροσβεστικού Σώμα-τος η μη αξιοποίηση του εθελο-ντικού δυναμικού η υποβάθμιση του ρόλου της τοπικής αυτοδιοί-κησης στην προστασία των αστι-

κών δασών και ο κατάλογός δεν έχει τέλοςhellip

Ενδεικτικά Άγνωστος παραμένει ο βαθμός ετοιμότητας του στόλου των εικοσιένα Canadair

Τα μισθωμένα ελικόπτερα εί-ναι μηδέν από τα δώδεκα κατrsquo έτος που υπήρχαν τα προηγού-μενα χρόνια

Τα υδροφόρα οχήματα είναι δια-θέσιμα στο 70 με ένα μέρος από αυτά γερασμένα και κοστοβόρα ενώ εκτός λειτουργίας βρίσκεται το 20 Παρουσιάζονται μειωμέ-νες τουλάχιστον κατά 40 οι δα-πάνες για συντήρηση οχημάτων σε σχέση με το 2012

Προβληματική είναι επίσης η προμήθεια ελαστικών των πυρο-σβεστικών οχημάτων

Οι πιστώσεις για τη δασοπρο-στασία έχουν μειωθεί κατά 15 σε σχέση με το 2012 και 40 σε σχέση με το 2009

Πρόληψη έγκαιρη επέμβαση καταστολή

Δεκάδες σύγχρονα παραδείγματα καταστροφών κραυγάζουν ότι όσο και αν αναπτυχθούν οι τεχνολογίες αντιμετώπισης των καταστροφών μετά την εκδήλωσή τους η πρόλη-ψή τους αποτελεί πάντοτε την κα-λύτερη στρατηγική Κανείς πλέον δεν δικαιολογείται να αμφιβάλλει ή να έχει αυταπάτες αυταπάτες Τα τελευταία χρόνια κρίθηκε μια κα-

ταστροφική δασική πολιτική που έβλεπε τα δάση ως οικόπεδα και όχι ως μια φυσική κληρονομιά που χρήζει προστασίας Κρίθηκε και απέτυχε ένα προβληματικό μο-ντέλο δασοπυρόσβεσης που στη-ρίζεται μόνο σε εναέρια μέσα δεν έχει επιστημονική βάση δεν έχει σχέδια αντιμετώπισης των κιν-δύνων δεν αξιοποιεί τη Δασική υπηρεσία δεν χρησιμοποιεί χάρτες Κρίθηκε και απέτυχε παταγωδώς ένας μηχανισμός αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών

Η λιτότητα που laquoκαίειraquo

Το WWF που παρακολουθεί για χρόνια την περιβαλλοντική ndash κοι-νωνική επίπτωση των μέτρων που επιβάλλονται από το ΔΝΤ σε κρά-τη που τίθενται υπό καθεστώς επιτήρησης έχει διαπιστώσει ότι οι αλλαγές που επιβάλλονται προ-καλούν laquohellipδιάχυτη και καταστρο-φική αποδυνάμωση και διάλυση κυβερνητικών θεσμών διακινδυ-νεύουν την κοινωνική σταθερότη-τα και αποδυναμώνουν την περι-βαλλοντική βιωσιμότηταraquo

Κανείς δεν μπορεί να αισιοδοξεί όταν ακόμα και σήμερα δεν έχει προχωρήσει ο έλεγχος ανεξέλε-γκτων χωματερών όταν απουσιάζει κάθε είδους μέριμνα για το δίκτυο της ΔΕΗ η συντήρηση του οποί-ου φαίνεται να είναι πλημμελής σε σχέση με το παρελθόν Τα δύο παραπάνω χαρακτηριστικά παρα-δείγματα δείχνουν την παντελή απουσία πολιτικής βούλησης για τα στοιχειώδη την ανοργανωσιά και τη γραφειοκρατική κατάρρευ-ση ενός ολόκληρου μοντέλου αντι-μετώπισης φαινόμενων που κάθε χρόνο αντιμετωπίζουμε στη χώρα μας εδώ και δεκαετίες

Γιατί η στρατηγική μιας Πολι-τείας δεν μπορεί να είναι δεήσεις και ευχολόγια με τον ευσεβή πόθο ότι δεν θα πάρουν φωτιά τα δάση αλλά η εκπόνηση σχεδίων και η κατάλληλη προετοιμασία για την πρόληψη την έγκαιρη και αποτε-λεσματική κατάσβεση των πυρκα-γιών που νομοτελειακά θα απει-λήσουν και φέτος το συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας το φυσικό περιβάλλον της

Όπως επισημαίνει το WWF Ελ-λάς laquoμε την οικονομική κρίση να δοκιμάζει τα όρια ενός ήδη προβλη-ματικού συστήματος ο μηχανισμός δασοπροστασίας παρουσιάζεται ξεγυμνωμένος παρότι βαδίζουμε προς το τέλος του δεύτερου μήνα της αντιπυρικής περιόδουraquo

Η δημιουργία Ενιαίου Φορέα Δασοπροστασίας η θεσμοθέτηση συγκεκριμένων ρυθμίσεων για τις καμένες περιοχές οι οποίες πρέπει όχι μόνο άμεσα να ανακηρύσσο-νται όλες αναδασωτέες αλλά και να προστατεύονται αυστηρά για να καταστεί εφικτή η αναγέννηση τους η ενίσχυση και προώθηση του εθελοντισμού με ταυτόχρονη περιβαλλοντική στροφή του εκπαι-δευτικού συστήματος και η σαφής οριοθέτηση ndash απόλυτη προστασία του δασικού χαρακτήρα εδαφών θα δείξει την βούληση της οργανω-μένης πολιτείας να αντιμετωπίσει το πρόβλημα και θα σταματήσει να φλερτάρει με τα οργανωμένα συμφέροντα μικρών και μεγάλων καταπατητών

Το καλοκαίρι του 2012 η Χί-ος έγινε παγκοσμίως γνωστή για την ολοκληρωτική καταστροφή που υπέστη εξαιτίας της πυρκα-γιάς Αμέσως μετά την καταστρο-φή οι ανευθυνοϋπεύθυνοι συνω-στίζονταν στα τηλεοπτικά πάνελ και αράδιαζαν σειρά μέτρων και προτάσεων για να μην επαναλη-φθεί το δράμα του 2012 σε άλλες περιοχές της χώρας Τι έχει γίνει ένα χρόνο μετά Τι διδαχτήκαμε ως πολιτεία και ως μηχανισμός πυρο-προστασίας από την Χίο του 2012 από την Πάρνηθα του 2009 από την Πεντέλη παλαιότερα

ΚΩΣΤΑΣ ΖΑΧΑΡιΑΔΗΣ

χαζεύοντας το πύρινο μέτωπονα προελαύνει

Ηρωες που δίνουν μάχη με τις φλόγες

Οι πυροσβέστες συνεχίζουν να πράττουν το καθήκον τους με αυτα-πάρνηση προσήλωση στο καθήκον και επαγγελματισμό Πληττόμενοι όμως και αυτοί από την οικονομι-κή κρίση ο βαθμός της αποτελε-σματικότητάς τους θα εξαρτάται από το αν η Πολιτεία κάνει το δι-κό της καθήκον δηλαδή να εξο-πλίσει θωρακίσει και εξασφαλίσει τα απαραίτητα στο Πυροσβεστικό Σώμα Δυστυχώς οι διαχειριστές της κρίσης σε τούτη τη χώρα πί-σω από τον πυροσβέστη βλέπουν τον άνθρωπο ndash εργαζόμενο σαν λογιστικό νούμερο άθροισμα στο δημόσιο χρέος και στο έλλειμμα του προϋπολογισμού Ο πυρο-σβέστης πλέον δίνει διπλή μάχη απέναντι στις αδηφάγες φλόγες που καλείται να σβήσει αλλά και στη πυρκαγιά της καθημερινότητας που ελέω μνημονίου καίει πολλές φορές τη ζωή του

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 05

Σε πρόσφατο κείμενο (laquoΟικοτρι-βέςraquo 3132013) για τη δασική πολιτική σημείωνα ότι η δασική πολιτική στην Ελλάδα περιορίζεται στην αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών και τη διευκόλυνση όλων των ειδών επενδυτών και καταπατητών που εποφθαλμιούν δάση και δασικές εκτάσεις για κερδοσκοπικούς λόγους

Δεν πέρασε πολύ καιρός και δυστυχώς η θέση αυτή επιβεβαι-ώνεται Ενόψει της έναρξης της αντιπυρικής περιόδου (λες και τον υπόλοιπο χρόνο είμαστε σε φιλοπυρική περίοδο) είχαμε ένα μπαράζ συνεδριάσεων και πομ-φολύγων εκ μέρους της κυβέρ-νησης για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών πάντα με εντολή Σαμαρά Την ίδια στιγμή όπως καταγγέλλεται από πολλές πλευρές η πρόληψη έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί η συντήρηση βασι-κών υποδομών καθυστερεί παρά το ότι ήδη βρισκόμαστε στον Ιού-νιο ενώ η διαχείριση των πυρκα-γιών που συγκροτεί μια ολοκλη-ρωμένη προσέγγιση του θέματος εντοπίζεται μόνο στις προτάσεις των ειδικών

Πριν λίγες μέρες επιβεβαιώθη-κε και το δεύτερο σκέλος της πε-ριγραφής της ελληνικής δασικής πολιτικής με την περιγραφή από τον κ Καλαφάτη Αναπληρωτή Υπουργό ΠΕΚΑ μιας σειράς νο-μοθετικών κυρίως πρωτοβουλιών που αφορούν στα δάση και δια-τυπώθηκαν στο αναπτυξιακό συ-νέδριο του Υπουργείου Περιβάλ-

λοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για την προγραμματική περίοδο 2014ndash2020 Δράσεις που όπως αναφέρθηκε από τον κ Κα-λαφάτη περιλαμβάνονται σε αυτές τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα έπρεπε να είχαν γί-νει δεκαετίες πριν

Η κυβέρνηση σύμφωνα με τον κ Καλαφάτη θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να αναπτύξουν δηλαδή να χτί-σουν οι ιδιώτες-επενδυτές και οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί στα δά-ση και τις δασικές εκτάσεις Στην ομιλία του κυριαρχούν η αξιοποί-ηση της δημόσιας περιουσίας για την προσέλκυση επενδυτών και η διευκόλυνση επενδυτών για την τουριστική ανάπτυξη των δασών Σε τέτοιες ρυθμίσεις αποβλέπουν εξάλλου και οι έχοντες συμφέρο-ντα σε κραυγαλέες περιπτώσεις όπως αυτή του Κισσού στο Χορ-τιάτη Θεσσαλονίκης Δηλαδή και άλλες κατασκευές ακόμη περισ-σότερο τσιμέντο ακόμη περισσό-τερες ανάγκες σε οδικά δίκτυα και δίκτυα ενέργειας και νερού εκτός πόλεων ακόμη μεγαλύτερο κατα-κερματισμό της συνέχειας των δα-σών και του παραδοσιακού αγρο-δασικού ελληνικού τοπίου Αυτά θα επιτευχθούν με μια σειρά μέ-τρων όπως η τροποποίηση των διατάξεων της δασικής νομοθε-σίας για τις επιτρεπόμενες επεμ-βάσεις με τη προώθηση μέτρων στήριξης επενδυτών σε διάφορες μορφές τουρισμού κλπ Και για να μην έχουμε καμία αμφιβολία όλα

αυτά θα γίνουν χτίζοντας (παντού χτίζουν οι άνθρωποι) το νέο () αναπτυξιακό πρότυπο

Αξίζει να σταθεί κανείς ιδιαί-τερα στην αναφορά του Αναπλη-ρωτή Υπουργού στην αξιοποίη-ση εκτάσεων δασικού χαρακτήρα μέσω του οικοτουρισμού και του αγροτουρισμού Ο οικοτουρισμός προϋποθέτει ελάχιστες και ιδιαί-τερα ήπιες επεμβάσεις στη φύ-ση (πχ διάνοιξη μονοπατιών) Τα δάση μας σήμερα διαθέτουν επαρκές δίκτυο δρόμων (σε πολ-λές περιπτώσεις υπερβολικό) και πληθώρα παλαιών μονοπατιών που χρειάζονται συντήρηση για την κίνηση επισκεπτών (χωρίς οχή-ματα εννοείται) Στα ορεινά απα-ντούν πληθώρα καταφυγίων και άλλων καταλυμάτων σε λειτουρ-γία ή εγκαταλειμμένων οικημάτων (συχνά ολόκληρων χωριών) που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν τους οδοιπορούντες Οπότε ανα-ρωτιέται κανείς τι εννοεί ο κ Κα-λαφάτης με τον όρο laquoαξιοποίησηraquo Ο δε αγροτουρισμός δεν ασκείται σε δασικές περιοχές με εξαίρεση κάποιες κτηνοτροφικές δραστη-ριότητες η στήριξη των οποίων αφορά κυρίως στα μέτρα σχετικά με την άσκηση της εκτατικής κτη-νοτροφίας και αγροδασοπονίας και όχι με τη δασική πολιτική ή με τον τουρισμό Καθώς το πλαίσιο των εξαγγελιών αρχίζει και τελειώνει με διευκολύνσεις νέων οικοδομή-σεων τουριστικών και κατοικίας είναι εύλογο να υποθέσει κανείς ότι laquoβαφτίζοντας το κρέας ψάριraquo

η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να βρει κι άλλες δικαιολογίες για οικοδόμηση σε δάση και δασικές εκτάσεις

Σε ότι αφορά τα θέματα της διαχείρισης δασών και λιβαδιών φαίνεται ότι προετοιμάζεται πλιά-τσικο Η αναγγελθείσα τροποποί-ηση του καθεστώτος των δασικών συνεταιρισμών στο πνεύμα της εξυπηρέτησης των ιδιωτικών κερ-δοσκοπικών συμφερόντων μάλ-λον προμηνύει δεινά για τα δάση μας Ήδη κυκλοφορεί ευρέως ότι πρόκειται να προωθηθούν ρυθμί-σεις για μισθώσεις σε ιδιώτες με πρόσχημα τα καυσόξυλα γεγονός που σηματοδοτεί επιστροφή στη δεκαετία του lsquo50 όταν οι έμπο-ροι έκαναν κουμάντο στα δάση Ταυτόχρονα διατυπώνονται και απόψεις για παραχώρηση στους δασικούς συνεταιρισμούς της πλή-ρους διαχείρισης των δασών με τη δικαιολογία ότι η δασική υπηρεσία δεν διαθέτει πια επαρκές προσω-πικό για να επιβλέπει τη διαχεί-ριση Φυσικά η δασική υπηρεσία δεν διαθέτει επαρκές προσωπικό διότι έχουν να γίνουν προσλή-ψεις επιστημονικού προσωπικού πάνω από δέκα χρόνια με ευθύ-νη των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ

Θα κάνει και έργο για την κτη-νοτροφία η κυβέρνηση όπως εξαγ-γέλλει Και όταν λέμε laquoέργοraquo εν-νοούμε βελτίωση laquoβοσκοτόπωνraquo σε δάση και δασικές εκτάσεις Τώρα τι εννοεί ακριβώς ο κ Αναπληρω-τής είναι άγνωστο διότι στα δάση δεν υλοποιούμε έργα βελτίωσης βοσκόμενων εκτάσεων λόγω του ότι τα δάση κανονικά δεν βόσκο-νται εκτός εξαιρέσεων για ειδι-κούς λόγους (πχ προστασία από πυρκαγιές) Εξάλλου η λογική των έργων βελτίωσης βοσκότοπων εί-ναι ένας παρωχημένος τρόπο να αντιμετωπίζει κανείς τη διαχείριση των βοσκόμενων λιβαδικών εκτά-σεων μέρος της οποίας είναι τα έργα βελτίωσης Έργα βελτίωσης γίνονται στα βοσκόμενα λιβάδια και η σύγχρονη λιβαδοπονία που εφαρμόζεται τουλάχιστον στην Ευ-ρωπαϊκή Ένωση συνιστά αυτά τα έργα να υλοποιούνται στο πλαί-σιο εφαρμογής ολοκληρωμένων σχεδίων διαχείρισης Θεωρούνται αναγκαία για την εκτατική κτηνο-τροφία ιδιαίτερα αν υπάρχει βού-ληση στήριξής της για παραγωγή ποιοτικών προϊόντων ταυτόχρονα με θεσμικές παρεμβάσεις για κα-λύτερη οργάνωση και οικονομι-κή στήριξή της Υπάρχει επίσης

laquoκαλαφατίσματαraquoδασικής πολιτικής

ανάγκη της δασικής υπηρεσίας σε προσωπικό και πόρους για να στηρίξει επιστημονικά και τεχνικά τους κτηνοτρόφους στη διαχείριση των λιβαδιών Αλλά προσλήψεις στον καιρό των μνημονίων ειδικά μάλιστα laquoενοχλητικώνraquo δασικών υπαλλήλων δεν φαίνεται να συ-γκαταλέγονται στα ενδιαφέροντα της κυβέρνησης

Όσο για τη Δασική Υπηρεσία ο κ Καλαφάτης δηλώνει ότι θα της αφαιρεθούν περιττά βάρη Μάλλον θα εννοεί αρμοδιότητες όπως το να ελέγχει αν καταρτίστηκαν σω-στά οι δασικοί χάρτες Αυτά δεν χρειάζονται διότι θα τους ελέγ-χουν απευθείας οι επενδυτές και θα τελειώνει η διαδικασία μια ώρα αρχύτερα Έτσι δεν θα κουράζονται και οι βουλευτές της ΝΔ να ρωτούν πότε θα ελεγχθούν τα οικονομικά των δασαρχών που υπερασπίζονται τη δημόσια περιουσία Αφού είναι γνωστό ότι η laquoμαφία των αγριο-γούρουνωνraquo ζητά την αυτοθυσία μερικών μελών της κάθε χρόνο για να λιγδώνει το αντεράκι των δασαρχών ενώ ακούγεται ότι οι αλεπούδες laquoχαρίζουνraquo κάθε χρόνο δεκάδες κότες στους δασάρχες για να προστατεύουν τις laquoβίλεςraquo που φτιάχνουν στις κουφάλες απrsquo τα πουρνάρια Δική τους παράνομη οργάνωση έχουν συστήσει και οι αρκούδες που στέλνουν κουβάδες το μέλι Αυτές οι laquoεστίες διαφθο-ράςraquo πρέπει να παταχθούν

Αυτά τα θέματα απασχολούν έντονα τον κ Καλαφάτη και την κυβέρνηση σε ότι αφορά τα δά-ση Και μάλιστα τη στιγμή που η Ελλάδα δεν διαθέτει Εθνικό Πρό-γραμμα για τα δάση ούτε απογρα-φή δασών ενώ παράλληλα πρέπει να προετοιμαστεί για την κλιματι-κή αλλαγή να αντιμετωπίσει επι-κίνδυνα φαινόμενα όπως η αύξη-ση των προσβολών σε σημαντικά δασικά είδη όπως το πλατάνι να μεταβεί από την πολιτική καταστο-λής των δασικών πυρκαγιών στην πολιτική διαχείρισης τους κά Οι εξαγγελίες Καλαφάτη για τα δάση φαντάζουν να βγήκαν από αραχνι-ασμένο ντουλάπι Τη ίδια στιγμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα δάση τίθενται στο επίκεντρο του ενδια-φέροντος λόγω της αναγνώρισης της συμβολής τους στην προσαρ-μογή και την ανάσχεση της κλιμα-τικής αλλαγής της συμβολής τους στην βελτίωση της ποιότητας των υδατικών πόρων και βέβαια στη διατήρηση της βιοποικιλότητας

ΠΕΤΡοΣ ΚΑΚουΡοΣΔρ δασολόγος

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

των υπόγειων υδάτων στην περιοχή των Οινοφύτων επιστημονική έρευνα των πι-θανών απειλών για την ανθρώπινη υγεία που συνδέονται με τα βαρέα μέταλλα (συ-μπεριλαμβανομέουν του εξασθενούς χρω-μίου) και ολοκληρωμένες επιδημιολογι-κές μελέτες

Σε αυτό το πλαίσιο δεδομένης της επι-

στημονικής αβεβαιότητας σχετικά με τα προβλήματα υγείας που προκαλούνται από την κατάποση του εξασθενούς χρωμίου οι ελληνικές αρχές θα πρέπει επίσης να λά-βουν επείγοντα μέτρα συμπεριλαμβανο-μένου ndashτουλάχιστον για τις περιοχές που επηρεάζονται άμεσα από τη ρύπανσηndash του καθορισμού μέγιστων ορίων προσμείξεων του εξασθενούς χρωμίου με το πόσιμο νερό και το νερό για γεωργική χρήση

Από εδώ και πέρα λοιπόν άνοιξε ο δικα-στικός δρόμος για την αναζήτηση ενώπι-ον των ελληνικών δικαστηρίων των ποι-νικών αστικών και διοικητικών ευθυνών όσων θέτουν σε κίνδυνο την υγεία των κατοίκων της περιοχής των Οινοφύτων Στόχος βεβαίως είναι η πίεση για την υι-οθέτηση όλων εκείνων των μέτρων υγείας που η ίδια η Απόφαση του Στρασβούργου υποδεικνύει

Ενώ η δεύτερη πτυχή της δράσης δηλα-δή η απορρύπανση είναι αρκετά τεχνικό ζήτημα η τρίτη πτυχή εκείνη της ανάπτυ-ξης όσο και αν φαίνεται παράξενο περι-λαμβάνεται στις προτεραιότητες των οργα-νώσεων και γιrsquo αυτό αξίζει κανείς να σταθεί και σε αυτήν

Επί της αρχής κανείς βεβαίως δεν θέλει (ιδιαίτερα σήμερα) να περιορίσει τη βιομη-χανική ανάπτυξη της χώρας και ειδικό-τερα των Οινοφύτων Εντούτοις η ουσία κρύβεται στις laquoλεπτομέρειεςraquo

Πρώτη laquoλεπτομέρειαraquo οι βιομηχανίες εγκαταστάθηκαν στα Οινόφυτα επί χού-ντας χωρίς προγραμματισμό στο πλαίσιο μιας δήθεν βιομηχανικής αποκέντρωσης

νων και προγραμμάτων που αφορούν τη ρύπανση του Ασωπού ποταμού και αρνη-τικές επιπτώσεις της στην υγεία (β) των δυσκολιών που ανέκυψαν κατά το συντονι-σμό των σχετικών δράσεων της Διοίκησης σε εθνικό περιφερειακό και τοπικό επίπεδο (γ) των ελλείψεων του χωροταξικού σχε-διασμού (δ) της κακής διαχείρισης των υδάτινων πόρων και των αποβλήτων και (ε) των προβληματικών ελέγχων για τις βιομηχανικές εκπομπές και την έλλειψη κατάλληλων πρωτοβουλιών για την αντι-μετώπιση της εμφάνισης του εξασθενούς χρωμίου στο νερό

Η καθυστερημένη αναγνώριση εκ μέρους των ελληνικών αρχών της σοβαρότητας της ανωτέρω ρύπανση και των αρνητικών επι-πτώσεων στην υγεία του πληθυσμού και η εξίσου καθυστερημένη ανάληψη κρατι-κών δράσεων για την αντιμετώπισή τους επιδείνωσαν την κακή υγεία των κατοίκων και παρεμπόδισαν την πρόληψη των ασθε-νειών στην περιοχή

Όταν μια προκαταρκτική επιστημονική αξιολόγηση δείχνει ότι υπάρχουν βάσιμοι λόγοι ανησυχίας όσον αφορά δυνητικά επι-κίνδυνες επιπτώσεις των χημικών ουσιών στην ανθρώπινη υγεία το κράτος πρέπει να λάβει προληπτικά μέτρα που συνάδουν με το υψηλό επίπεδο προστασίας που προβλέπεται από το άρθρο 11 του Χάρτη Όπου απαιτεί-ται τα μέτρα αυτά πρέπει να λαμβάνονται σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις που εκ-δίδονται από τα εθνικά δικαστήρια

Τα μέτρα αυτά πρέπει να περιλαμβάνουν τακτικές αναλύσεις των επιφανειακών και

06

Με το σύνθημα laquoο Ασωπός να ξαναγίνει ποτάμιraquo οι οικολογικές οργανώσεις της περιοχής ξεκίνησαν το 2009 μια συστη-ματική δράση για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ρύπανσης του Ασωπού Η δράση έχει τρεις επιμέρους πτυχές την προστασία της υγείας των κατοίκων και των εργαζομένων την αποκατάσταση του μολυσμένου περιβάλλοντος και την υπεύ-θυνη βιομηχανική ανάπτυξη

Η πρόσφατη Απόφαση της Ευρωπαϊ-κής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων (562013) οργάνου του Ευρωπαϊκού Κοι-νωνικού Χάρτη (Ελληνικός κυρωτικός νό-μος 14261984) στο πλαίσιο του Συμβουλί-ου της Ευρώπης προάγει καθοριστικά την πρώτη πτυχή της δράσης Και τούτο διότι για πρώτη φορά συνδέεται με νομικό συλλογι-σμό η βιομηχανική ρύπανση με την υγεία των κατοίκων Μέχρι σήμερα η ρύπανση laquoοδηγούσεraquo νομικά μόνο στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος Ειδικότερα η Απόφαση αποτέλεσμα της προσφυγής της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (μέλος της είναι η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου) δέχεται ότι το ελληνικό κράτος απέτυχε να λάβει τα κα-τάλληλα μέτρα για την εξάλειψη κατά το δυνατό των αιτιών που προκαλούν βλάβη στην υγεία των κατοίκων και την αποφυ-γή στο μέτρο του δυνατού ασθενειών στην περιοχή της λεκάνης απορροής του Ασω-πού ποταμού και κοντά στην βιομηχανική περιοχή των Οινοφύτων (laquoη περιοχή των Οινοφύτωνraquo) εξαιτίας (α) των ελλείψεων στην εφαρμογή των υφιστάμενων κανό-

της Αττικής Μέχρι σήμερα η περιοχή δεν έχει στοιχειωδώς οργανωθεί για να φιλο-ξενεί οιαδήποτε μορφής βιομηχανική δρα-στηριότητα (πχ δεν είναι ΒΙΠΕ) Με άλλα λόγια πρόκειται για μια laquoαυθαίρετηraquo βιο-μηχανική περιοχή

Δεύτερη laquoλεπτομέρειαraquo επειδή η βιομηχα-νική περιοχή είναι αυθαίρετη δεν υφίσταται μέχρι σήμερα καμία υποδομή για την ορθή συγκέντρωση μεταξύ άλλων των υγρών τοξικών βιομηχανικών αποβλήτων Πάλι η χούντα laquoέλυσεraquo το πρόβλημα εκδίδοντας υπουργική απόφαση με την οποία βάπτιζε τον Ασωπό ως αγωγό για τη διάθεση των βιομηχανικών αποβλήτων Η απόφαση αυ-τή καταργήθηκε επί υπουργίας Μπιρμπίλη αλλά η ζημιά είχε γίνει Παράλληλα όπως αποδεικνύουν επίσημες έρευνες του ΙΓΜΕ που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσι-ότητας ο υδροφόρος ορίζοντας είναι και αυτός αποδέκτης των αποβλήτων συγκε-κριμένων βιομηχανιών

Τρίτη laquoλεπτομέρειαraquo επειδή η βιομηχα-νική περιοχή είναι αυθαίρετη και τα υγρά και άλλα τοξικά (κυρίως εξασθενές χρώμιο) διοχετεύονται στα επιφανειακά ύδατα και στον υδροφόρο ορίζοντα η πέριξ των Οι-νοφύτων περιοχή είναι επιβαρυμένη Το Πρωτοδικείο Θήβας (απόφαση 9232008) έκρινε μάλιστα ότι οι τοπικές γεωτρήσεις είναι ακατάλληλες για πόσιμο νερό Επί-σης το Πρωτοδικείο Χαλκίδας έκρινε το ίδιο (απόφαση 11582010) Γιrsquo αυτό και τα τελευταία χρόνια οι κάτοικοι των περιοχών αυτών τροφοδοτούνται από το Μόρνο

Οι τρεις προηγούμενες laquoλεπτομέρειεςraquo κάνουν όλους εμάς να λέμε laquoναιraquo μόνο στην υπεύθυνη βιομηχανική ανάπτυξη Ας έλθουν όσες βιομηχανίες θέλουν στα Οινό-φυτα αλλά να οργανωθεί ο βιομηχανικός χώρος τους Ας έλθουν όσες βιομηχανίες θέλουν στα Οινόφυτα αλλά να λειτουργούν υπό σύγχρονο και ολοκληρωμένο νομοθε-τικό πλαίσιο (το αυστηρό χρονικό πλαίσιο της απόφασης Μπιρμπίληhellip απλώς σήμερα δεν τηρείται) Ας έλθουν τέλος όσες βιο-μηχανίες θέλουν στα Οινόφυτα αλλά να μην επιρρίπτουν ανεπεξέργαστα τα τοξικά απόβλητά τους στον υδροφόρο ορίζοντα ή στον Ασωπό και προπάντων να μη βλά-πτουν την υγεία των κατοίκων

Και κάτι τελευταίο μέχρι σήμερα οι βιο-μηχανίες των Οινοφύτων δεν επιβαρύνο-νται με το κόστος της ορθής περιβαλλο-ντικής λειτουργίας Για παράδειγμα διο-χετεύοντας απευθείας στον Ασωπό ή στο υπέδαφος τα τοξικά τους δεν ξόδευαν για να τα επεξεργάζονται ή να τα αποθηκεύουν Αυτό το πλεονέκτημα πέραν των άλλων νοθεύει τον υγιή (Κοινοτικό) ανταγωνισμό διότι η αντίστοιχη μονάδα στη Ξάνθη ή στο Ντίσελντοφ ξοδεύει σημαντικά ποσά Ε τέ-τοιες νοθεύσεις δεν μπορούν να χαρακτη-ριστούν ανάπτυξη

ΓιΑΝΝΗΣ ΚΤιΣΤΑΚιΣδικηγόρος λέκτορας Παν Θράκης και Βοσπόρου

ο ΑΣΩΠοΣνα ξαναγίνει ποτάμι

Ανοιξε ο δικαστικός δρόμος για την αναζήτηση

ευθυνών όσων θέτουν σε κίνδυνο

την υγεία των κατοίκων της περιοχής των Οινοφύτων

με στόχο την πίεση για την υιοθέτηση

των μέτρων που η Απόφαση

του Στρασβούργου υιοθετεί

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 07Η παραλιακή ζώνη της νότιας Ηλείας

Από το Κατάκολο του ν Ηλείας μέχρι την Κυπα-ρισσία του ν Μεσσηνίας δηλαδή στο σύνολο του Κυπαρισσιακού κόλπου έχει διαμορφωθεί εδώ και εκατοντάδες ή και χιλιά-δες χρόνια μια επιμήκης αμμώδης ακτή από δι-εργασίες των κυμάτων και των παραθαλάσσι-ων ρευμάτων με μεγά-λη εισροή ιζήματος από τους ποταμούς Αλφειό και Νέδα

Μεταξύ των αμμοθινών και των καλλιεργούμενων εκτάσεων υπήρ-χαν δύο λίμνες η Μουριά έκτασης 7000 περίπου στρεμμάτων μεταξύ Πύργου και Κατακόλου και η Αγουλινίτσα έκτασης 38000 στρεμμάτων μεταξύ Αλφειού και Καϊάφα οι οποίες αποξηράνθη-καν τη δεκαετία του 1970Οι αμμοθίνες από τις εκβολές του Αλφειού μέχρι το Κατάκολο έκτασης πάνω από 4000 στρέμματα έχουν καταπατηθεί και δο-μηθεί αυθαίρετα τις δεκαετίες του 1970 και 1980 Μικρότερης κλίμακας καταπατήσεις και δόμηση υπάρχουν και στις παραλίες Επιταλίου και ΖαχάρωςΟι εκτάσεις των αμμοθινών στην περιοχή είναι δημόσιες αρμοδιό-τητας του Υπουργείου Οικονομικών (Κτηματική Υπηρεσία Ηλείας) που έχει και την ευθύνη για την προστασία τουςΣε όλο σχεδόν το μήκος μεταξύ αμμοθινών και ιδιωτικών εκτά-σεων υπάρχει λωρίδα με χαλέπια πεύκη αρμοδιότητας του Δα-σαρχείου ΟλυμπίαςΙδιαίτερη είναι η περιοχή Καϊάφα με λίμνη νησάκι στη λίμνη ιαμα-τικά λουτρά και περιμετρικές εκτάσεις συνολικής έκτασης 7350 στρεμμάτων ιδιοκτησίας του ΕΟΤΌλη η περιοχή έχει εγκαταλειφθεί στις ορέξεις διαφόρων κατα-πατητών και αν δεν είχε γίνει μια σημαντική επέμβαση κατεδάφι-σης εκατοντάδων αυθαιρέτων το 1997 θα είχε σε μεγάλο μέ-ρος δομηθείΑπό τα παραπάνω πηγάζει η ανάγκη διαμόρφωσης και ψήφισης διατάξεων προστασίας της περιοχής και ανάδειξης των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τηςΤην ανάγκη αυτή έρχεται να καλύψει η ειδική περιβαλλοντική με-λέτη των παραπάνω προστατευόμενων περιοχών NATURA και το αναμενόμενο Προεδρικό Διάταγμα που προωθεί το ΥΠΕΚΑΑπό δύο σχέδια Προεδρικού Διατάγματος που έχουν κυκλοφο-ρήσει και την ανταλλαγή απόψεων με πολίτες της περιοχής πάνω σrsquo αυτά υπάρχει η εκτίμηση πως κατrsquo αρχήν κινούνται σε σωστή κατεύθυνση Αναλυτική και τεκμηριωμένη άποψη μπορεί να διατυ-πωθεί όταν δοθεί το επίσημο σχέδιο Προεδρικού ΔιατάγματοςΕίναι ωστόσο αναγκαίο να επισημανθούν δύο σημείαα) Μεγάλα τμήματα της περιοχής NATURA ως παλαιός αιγιαλός αλλά και η περιοχή του Καϊάφα έχουν εκχωρηθεί στο ΤΑΙΠΕΔ και επομένως υπάρχει ο κίνδυνος να laquoεκποιηθούνraquo και να ακυρωθούν οι διατάξεις προστασίας τουςβ) Οι καταπατήσεις είναι σημαντικές και πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα οριοθέτησης των εκτάσεων που είναι δημόσιες και η απε-λευθέρωσή τους από τους καταπατητές

Δημήτρης μπαξεβανάκης Νίκος Παπαβασιλείου Γραμματεία ΝΕ Ηλείας ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

Η προστατευόμενη περιο-χή του Καϊάφα καταλαμβά-νει έκταση περίπου 32750 στρέμματα και ονομάζεται laquoΘίνες και παραλιακό δά-σος Ζαχάρως Λίμνη Καϊάφα Στροφυλιά Κακόβατοςraquo με κωδικό GR 2330005 Τον Αύγουστο 2007 κάηκε το 21 της προστατευόμενης περιοχής όμως η πυρκα-γιά επηρέασε τα επιμέρους ενδιαιτήματα της περιοχής με διαφορετικό τρόπο και ένταση η μεγαλύτερη κα-ταστροφή ήταν στα ώριμα παραθαλάσσια πευκοδά-ση όπου οι επιπτώσεις της φωτιάς θα είναι εμφανείς για πολλά χρόνια Αντίθετα στις βραχώδεις πλαγιές ή στους καλαμιώνες η επίδραση της φωτιάς ήταν πρόσκαιρηΠριν από λίγα χρόνια τα laquoΕλληνικά Τουριστικά Ακί-νηταraquo (σήμερα ΕΤΑΔ ΑΕ) ξεκίνησαν διαδικασίες για την αξιοποίηση των ιαματι-κών πηγών και των τουρι-στικών εγκαταστάσεων στη λιμνοθάλασσα του Καϊά-φα με την ανάθεση Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΕΠΜ) η οποία παραδό-θηκε το 2011 Η ΕΠΜ εγκρίθηκε από τη Γενική Γραμματεία του ΥΠΕ-ΚΑ (56014239029-10-2012) και πλέον (θα έπρεπε να) προωθείται η σύνταξη σχετικού προεδρικού διατάγ-ματος για την ανακήρυξη της λίμνης Καϊάφα και της όμορης θαλάσσιας περιοχής κόλπου Κυπαρισσίας (Κωδ NATURA GR 2330008 - Ακρωτήριο Κατάκολο έως Κυπαρισσία) ως laquoΠεριφερειακό πάρκοraquo Το σχέδιο επιτρέπει κατrsquo αρχήν την αξιοποίηση των ιαματικών πηγών και των ξενοδοχεια-κών εγκαταστάσεων με μι-κρές προσθήκες Προβλέπει επίσης τη δημιουργία laquoeco-κάμπινγκraquo την ανακαίνιση των υφιστάμενων ξενοδο-χειακών εγκαταστάσεων την

κατασκευή ελαφριάς μορφής χώρων υποδοχής αναψυχής στάθμευσης και αγκυροβό-λησης Επίσης την εγκατά-σταση πλωτού καφέ-εστια-τορίου δυνατότητες άσκησης θαλάσσιων δραστηριοτήτων κλπ Το σχέδιο που περιγρά-φεται στην ΕΠΜ εστιάζει στη διατήρηση της οικολογικής ποιότητας και την προώθηση κυρίως της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής Και βεβαίως περιορίζει τη δρα-στηριότητα στην παραλιακή ζώνη ιδίως στις περιοχές ωοτοκίας της καρέτα-καρέτα αλλά και το κυνήγιΌμως όταν το σχέδιο Προ-εδρικού Διατάγματος έπεσε στα χέρια της τοπικής κοινω-νίας συνάντησε laquoανάμεικτεςraquo αντιδράσεις Καταρχήν θετικές από περιβαλλοντικούς φο-ρείς και ευαίσθητους πολίτες που έθεσαν για παράδειγμα ερωτήματα σχετικά με την εξασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα και της προσβα-σιμότητας στα λουτρά και την παράκτια ζώνη ενώ κατέθε-σαν προτάσεις για συγκεκρι-μένες παρεμβάσεις Αρνητικά στάθηκαν δημοτι-κά συμβούλια (Ανδρίτσαι-

νας-Κρεστένων Ζαχάρως) ορισμένοι τοπικοί βουλευτές αλλά και ηhellip Κυνηγετική Ομο-σπονδία ΠελοποννήσουΑξίζει επίσης να σημειω-θεί ότι στην ίδια περιοχή η laquoΕταιρεία Ακινήτων Δημο-σίουraquo ΑΕ (ΕΤΑΔ) (η οποία προήλθε από τη συγχώνευ-ση το 2011 των ανώνυμων εταιρειών laquoΕλληνικά Τουρι-στικά Ακίνηταraquo laquoΟλυμπιακά Ακίνηταraquo και laquoΚτηματική Εται-ρεία του Δημοσίουraquo) κατέχει και εκποιεί μέσω ΤΑΙΠΕΔ και το Κτήμα Ζαχάρως μια εδαφική έκταση 125 στρεμ-μάτων με laquoτουριστικό περί-πτερο μέτωπο 780 μέτρα στην παραλία και δυνατό-τητα ανέγερσης εγκαταστά-σεων 20000 τμ αλλά και μεγάλο μέρος της ευρύτερης παράκτιας ζώνηςΕίναι φανερό πως μεγάλα οικονομικά συμφέροντα δι-ακυβεύονται στην ευρύτερη περιοχή (βλ και άρθρο στο τ 5 των laquoΟικοτριβώνraquo για τις απόπειρες καταπάτησης και τουριστικής εκμετάλλευσης στην περιοχή Ελαίας-Αγιαν-νάκη νοτιότερα από τις εκβο-λές της Νέδας) Στο πλαίσιο της γενικότερης μνημονιακής

συνθήκης και με το πρόσχη-μα ίσως της ολοκληρωμέ-νης διαχείρισης της όντως οικολογικά ενιαίας χερσαί-ας και θαλάσσιας περιοχής του Κυπαρισσιακού κόλπου που εκτείνεται από την Ηλεία ως τη Μεσσηνία προωθού-νται ίσως στο ΥΠΕΚΑ νέες laquoλύσειςraquo που θα παρακά-μπτουν δίκαιες αντιδράσεις σε επιχειρηματικά συμφέ-ροντα ή που θα ικανοποι-ήσουν πελατειακά όσους τοπικά laquoξεσηκώνονταιraquo για το δήθεν laquoστραγγαλισμό της ανάπτυξηςraquohellipΗ πρόσφατη συγκρότηση μιας νεφελώδους laquoΕπιτρο-πής Συντονισμού και Πα-ρακολούθησηςraquo με γενικό αντικείμενο laquoτην προώθηση πλαισίου και δράσεων προ-στασίαςraquo περιοχής (περιοχών) NATURA 2000 στην Κυπα-ρισσία (και όχι μόνο) προκα-λεί επίσης ανησυχία για την κατεύθυνση που μπορεί να πάρουν στο άμεσο μέλλον οι κυβερνητικές αποφάσεις για αυτό το μοναδικό παρά-κτιο απόθεμα της χώρας που έχει χαρακτηριστεί laquoφιλέτοraquo από πολλούςhellip

οτ

για την προστασία του Καϊάφα amp του Κυπαρισσιακού κόλπου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ενάντια στις εξορύξεις και τα μεγάλα έργα

Στη συνέλευση για την εμπορευμα-τοποίηση της φύσης που έγινε στην Εναλλακτική Σύνοδο των κινημάτων στις 8 Ιούνη η συζήτηση επικεντρώ-θηκε στις εξορύξεις και τα μεγάλα έργα Έγινε παρουσίαση από ομιλητές και ομι-λήτριες από διάφορες χώρες μεγάλων αγώνων και κινημάτων ενάντια σε τέ-τοιου είδους laquoεπενδύσειςraquo Μίλησαν οι επιτροπές κατοίκων Χαλκιδικής για το κίνημα ενάντια στις εξορύξεις χρυσού η καμπάνια laquoσώστε τη Rossia Montanaraquo από τη Ρουμανία ενάντια στις εξορύξεις χρυσού η καμπάνια laquostop Talvivaararaquo από τη Φινλανδία όπου παρουσιάστηκε η ιστορία του ατυχήματος στα εκεί ορυ-χεία που είχε ως αποτέλεσμα τεράστια μόλυνση στις λίμνες και τα ποτάμια το κίνημα ενάντια στο υπερ-σπάταλο και υπερ-πανάκριβο υπερ-τραίνο της Ιταλίας ενώ από τη Γαλλία παρουσιά-στηκαν οι λαϊκές κινητοποιήσεις ενά-ντια στο ορυκτό αέριο και ενάντια στο αεροδρόμιο Notre-Dame-des-Landes Τέλος η ερευνήτρια και ευρωβουλευ-τίνα του Μπλόκο Μαρίσα Ματίας μί-λησε για εναλλακτικό σχέδιο απέναντι σε όλα αυτά τα τερατουργήματα του νεοφιλελευθερισμού

Μέσα από τη συζήτηση για τους συ-γκεκριμένους αγώνες θίχτηκε από όλους η ανάγκη οργάνωσης των αντι-στάσεων ενάντια σε αυτές τις ιδεολο-γίες της δήθεν ανάπτυξης και η ανά-γκη συντονισμού των κινημάτων για ένα άλλο δρόμο για τις κοινωνίες που η οικονομία και το περιβαλλοντικό ή κοινωνικό κόστος δεν θα είναι δρό-μοι παράλληλοι που δεν συναντιού-νται πουθενά όταν γίνονται σχεδια-σμοί laquoανάπτυξηςraquo Αντίθετα μέσα από κοινωνικό έλεγχο θα είναι προϋπόθε-ση οποιουδήποτε έργου το να μην εί-ναι περιβαλλοντικά καταστροφικό και κοινωνικά άχρηστο

Οι οργανώσεις που βρέθηκαν στη συνέλευση συνεχίζουν την επαφή τους μέσω ευρωπαϊκής δικτύωσης για τα ζητήματα αυτά

ΚυΡιΑΚΗ ΚλοΚιΤΗ

από τις συνελεύσεις του ALTER SUMMIT στην ΑΘΗΝΑ

08

Η θεματική συνέλευση του Alter Summit laquoΕνάντια στις ιδιωτικοποιήσεις των κοινών αγαθών και τη λεηλασία των φυσικών πό-ρωνraquo επικεντρώθηκε στην ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών ύδρευσης με έμφαση στην Ελλάδα και τις μνημονιακές χώρες του νό-του και στη διασύνδεση των κινημάτων του νερού με τα κινήματα κατά της ιδι-ωτικοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών των οποίων το νερό μπορεί να αποτελέσει ένα σύμβολο

Το μανιφέστο του Alter Summit για το οποίο εργάστηκαν περίπου έξι μήνες εκ-πρόσωποι από τις 189 οργανώσεις-μέλη της Εναλλακτικής Συνόδου αναφέρει ρητά στις διεκδικήσεις του την άμεση ανατροπή της ιδιωτικοποίησης του δημόσιου πλού-του στις χώρες της Ευρώπης και τον επα-ναπροσδιορισμό της έννοιας του δημοσίου με τέτοιο τρόπο ώστε να περιλαμβάνει τη συμμετοχική και δημοκρατική διαχείριση Η ενίσχυση και ο συντονισμός των αγώνων ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις ήταν ο στό-χος όσων συμμετείχαν στη συνέλευση των Κοινών Αγαθών καθώς και η γενικότερη συζήτηση για τη διασύνδεση των αγώνων για την υπεράσπιση των κοινών αγαθών και του περιβάλλοντος με εργατικές διεκ-δικήσεις και το μετασχηματισμό για μια εναλλακτική οικονομία

Πολύ πριν το Alter Summit όμως το ευ-ρωπαϊκό κίνημα για το νερό είχε δημιουρ-γήσει μια δομή και δυναμική συντονισμού των κινημάτων συνδικάτων και ακτιβιστών στην Ευρώπη που αγωνίζονται για την υπε-ράσπιση του νερού ως δημόσιο και κοινω-νικό αγαθό σε τοπικό εθνικό και ευρωπα-ϊκό επίπεδο Ως μια ήδη υπάρχουσα δομή λοιπόν το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό δεν προσέβλεπε στο Alter Summit για το συντονισμό ήκαι τη δημιουργία δυναμικής για το νερό αλλά αντίθετα είχε δηλώσει τη

στήριξή του στην Εναλλακτική Σύνοδο Μάλιστα τα κινήματα που συμμετέχουν στο ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό ζήτησαν στην προετοιμασία της συνέλευσης για τα κοινά αγαθά συγκεκριμένες προτάσεις επί της θεματικής και όχι τη δημιουργία νέων λιστών και δικτύων

Κατά τη διάρκεια της συνέλευσης έγινε συνολική αποτίμηση της συλλογής υπο-γραφών για το νερό ως δημόσιο αγαθό και ανθρώπινο δικαίωμα στα πλαίσια της Ευ-ρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών Παρό-λο που αναγνωρίστηκε πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αυτή που προωθεί τις ιδιω-τικοποιήσεις των υπηρεσιών ύδρευσης και η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών έχει θεσμικά όρια εντούτοις η υποστήριξη και η προώθηση του εργαλείου αυτού ανοίγει το ζήτημα των ιδιωτικοποιήσεων στην ευρύ-τερη κοινωνία και μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά με τα κινήματα νερού ενισχύ-οντας τη συμμετοχή σε αυτά Υπενθυμίζε-ται πως ήδη 16 εκατομμύρια υπογραφές έχουν συλλεχθεί σε όλη την Ευρώπη και η Ελλάδα είναι μόλις λίγες χιλιάδες υπογρα-φές μακριά από το να γίνει η δέκατη χώρα που θα προτείνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υιοθετήσει νομοθεσία για την προστασία του νερού ως δημόσιο αγαθό Η συλλογή υπογραφών ολοκληρώνεται το Σεπτέμβριο και το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό προ-τίθεται μαζί με την παράδοσή τους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να οργανώσει μαζι-κές πανευρωπαϊκές κινητοποιήσεις ενά-ντια στις επικείμενες ιδιωτικοποιήσεις σε Ελλάδα Ισπανία και Πορτογαλία

Η συνέλευση των Κοινών Αγαθών πρό-τεινε στο Alter Summit να χρησιμοποιήσει τα επικοινωνιακά του κανάλια και τις δια-συνδέσεις του με τα κινήματα της Ευρώπης προκειμένου να στηρίξει τις κινητοποιήσεις του Σεπτεμβρίου με οποιοδήποτε μέσο (ορ-

για τα κοινά αγαθά γανωτικό χρηματοδοτικό πολιτικό κλπ) Οι αγώνες ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού είναι εμβληματικοί και στην Ελλάδα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ένα κομ-βικό σημείο για τη στήριξη των ελληνικών εργαζομένων και κινημάτων στον αγώνα τους ενάντια στην τρόικα Η ιδιωτικοποίη-ση του νερού φανερώνει με τον καλύτερο τρόπο το δόγμα laquoκέρδος πριν από τον άν-θρωποraquo που εφαρμόζεται από την Τρόικα και τους υποστηρικτές της και αν το κίνη-μα καταφέρει την άμεση παύση όλων των ιδιωτικοποιήσεων νερού που προωθού-νται θα είναι ένα σημαντικό βήμα προς μια αλλαγή στην ισορροπία των δυνάμε-ων στην Ελλάδα και την Ευρώπη Και ο στόχος αυτός δεν είναι πολύ μακρινός Το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό επισημάνει πως σε Ιταλία Γερμανία και Ισπανία έχει καταφέρει σημαντικές νίκες μέσα από το συντονισμό και την αλληλεγγύη Επόμε-νος άμεσος στόχος είναι η αναστολή της ιδιωτικοποίησης της ΕΥΑΘ και πέρα από το ευρωπαϊκό κίνημα νερού και το Alter Summit μπορεί να αναλάβει να στηρίξει τον αγώνα των κατοίκων της Θεσσαλονί-κης άμεσα ζητώντας κείμενα αλληλεγγύης από τις 189 οργανώσεις μέλη του

Επιπλέον στη συνέλευση των Κοινών Αγα-θών τοποθετήθηκαν ακτιβιστές και κινήματα που προασπίζονται τα δημόσια κοινά όπως υγεία εκπαίδευση τις δημόσιες υπηρεσί-ες όπως την παροχή ενέργειας καθώς και κινήματα σπόρων συνδέοντας τα κοινά με τις δημόσιες υπηρεσίες και ανοίγοντας τη συζήτηση για τη δημοκρατικοποίηση του δημόσιου χώρου Η συνέλευση κατέληξε πως θα ήταν επιθυμητό να επεκταθεί η συ-ζήτηση μελλοντικά και να δημιουργηθούν δίκτυα σε όλους τους αγώνες που προασπί-ζονται τα κοινά αγαθά Ομως οι προτάσεις προς το Alter Summit περιορίστηκαν στη στήριξη των κινητοποιήσεων στα πλαίσια των αγώνων ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις νερού στον ευρωπαϊκό Νότο

ΔΗμΗΤΡΑ ΣΠΑΘΑΡιΔου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 09

Παρά τις δυσκολίες ο ΣΥΡΙΖΑ μάλλον όφελος θα έχει με την ειλικρινή διατύπωση

της εναλλακτικής πρότασης Διαχείριση των πόρων

με κριτήριο τις ανάγκες του ανθρώπου

Η Ανάπτυξη είναι από τους πιο πολυχρησιμοποιημένους και ταυ-τόχρονα αντιφατικούς όρους στην πολιτική Η πανάκεια στα ευχολό-για των πολιτικών Ειδικά σήμερα η απάντηση σε κάθε ερώτηση

Η επίκλησή της σπάνια συνοδεύε-ται από ερμηνεία Τι εννοούν αυτοί που μιλούν για ανάπτυξη πέραν των κοσμητικών επιθέτων και των συνοδευτικών φανφαρονισμών Ας το κάνομε σαφές εξαρχής τα επί-θετα που κολλάνε στην ανάπτυξη (βιώσιμη αειφόρος χαριτωμένηhellip) χρησιμοποιούνται ακριβώς για να μην πουν τι εννοούν Για να την παρουσιάσουν σαν κάτι το φιλικό στον άνθρωπο και τη φύση Μας λένε αόριστα Υποδομές παραγω-γικότητα επιχειρήσεις δουλειά για όλους κλπ Πώς μεταφρά-ζεται αυτό στην πράξη Δεν μας λένε Ετυμολογικά η laquoανάπτυξηraquo είναι η αύξηση ή με κοινωνικούς όρους να τρώμε όλοι περισσότε-ρο Αν αυτό εννοούν τότε έχομε σοβαρό πρόβλημα

Υπάρχει μια άβολη αλήθεια που δεν εξορκίζεται Αλήθεια που από διαφορετική σκοπιά απέδειξαν με μεγάλη οξυδέρκεια τόσο ο Μαρξ όσο και ο Δαρβίνος και που τεκ-μηριώθηκε επιστημονικά από πολ-λούς μελετητές της Οικολογίας στερώντας μας ήδη από τον προ-περασμένο αιώνα τη δικαιολο-γία της άγνοιας1 Παρά τη βαριά εισαγωγή η αλήθεια αυτή είναι πολύ απλή Σε έναν πεπερασμέ-νο χώρο όπως ο πλανήτης μας Η Πίτα είναι συγκεκριμένη δεν μεγαλώνει δεν μικραίνει Φυσι-κή συνεπαγωγή η λαϊκή ρήση Δεν γίνεται η πίτα ολάκερη και ο σκύλος χορτάτος

Πώς ερμηνεύεται κάτω από αυτό το πρίσμα η υπόσχεση για laquoανά-πτυξηraquo (=να τρώμε όλοι περισσό-τερο) Είτε μας λένε ψέματα ή μας λένε τη μισή αλήθεια την οποία (ας το ομολογήσομε επιτέλους) τη χάβουμε όχι γιατί είμαστε χαζοί αλλά γιατί μας συμφέρει Η μισή αλήθεια που αποκρύπτεται είναι

ότι για να laquoνα τρώμε όλοι περισ-σότεροraquo πρέπει να φάμε το κομ-μάτι της πίτας που αντιστοιχεί σε κάποιον άλλον Το κόλπο πιάνει γιατί μας κάνουν να πιστέψομε ότι θα είμαστε από τη μεριά αυ-τών που θα φάνε το κομμάτι της πίτας των άλλων και όχι στη με-ριά αυτών των οποίων το κομμάτι θα φαγωθείhellip

Μερικά παραδείγματα ίσως μας φωτίσουν περισσότερο Ο πλούσι-ος Βορράς είναι πιο laquoανεπτυγμέ-νοςraquo γιατί τρώει το κομμάτι του φτωχού Νότου Οι πλούσιοι είναι πλούσιοι γιατί τρώνε το μεγαλύ-τερο κομμάτι από την πίτα που πρέπει να μοιραστεί ολόκληρη η κοινωνία Η επίπλαστη laquoανάπτυ-ξηraquo στην οποία είχε βυθιστεί η Ελ-λάδα (και πολλές δυτικές χώρες) οφειλόταν στην κατανάλωση μέ-ρους της πίτας του Νότου μέρους των επόμενων γενεών αλλά και μέρους που οφείλαμε να έχομε αφήσει ανέπαφο για να μπορού-με στο μέλλον να φτιάχνομε πίτες (με τεχνικούς όρους εξάντληση φυσικών πόρων όπως το νερό τα ορυκτά τα δάση κλπ)

Όσοι μιλάνε για laquoανάπτυξηraquo οφεί-λουν αφενός να συμπληρώνουν τίνος το κομμάτι θα κλέψουν και αφετέρου σε ποιον θα μοιραστεί το κλεμμένο κομμάτι και σε ποι-ον τα ψίχουλα Υπάρχει ακόμη μια διάσταση στο θέμα που γίνεται αντιληπτή μόνο σε βάθος χρόνου Προσωρινά και τοπικά μπορούμε να έχομε ενδείξεις laquoανάπτυξηςraquo (χωρίς να ρωτάμε laquoτίνος το κομ-μάτι κλέβομεraquo) Αναμφίβολα όμως όσο και να laquoμαγειρέψομεraquo τους αριθμούς κάποια στιγμή δεν θα μεγαλώνουν άλλο αν δεν βρούμε

νέα πηγή άντλησης laquoκλοπιμαίωνraquo Με τεχνικούς όρους αυτό ονομά-ζεται κρίση

Το αστείο (ή τραγικό) είναι ότι δεν σταμάτησαν οι πλούσιοι να κερδίζουν Κρίση βαφτίζεται το γεγονός ότι οι δείκτες που χρη-σιμοποιούν για να μετρήσουν την (υποχρεωτική στην ιδεολογία της ανάπτυξης) αύξηση των κερδών δείχνουν μείωση στο ρυθμό που βγάζουν κέρδη

Με λίγα λόγια όποιος υπόσχεται ανάπτυξη είναι καταδικασμένος με βάση τα κριτήρια που ο ίδιος θέτει να φτάσει σε laquoκρίσηraquo όποιες προθέσεις και να έχει Πώς ξεπερ-νιέται αυτή η κρίση Η απάντηση του Μαρξ είναι laquoκαταστροφή προ-ϊόντων και μέσων παραγωγήςraquo για να ξαναρχίσει ο ίδιος φαύλος κύκλος Όντως ο καπιταλισμός ξεπερνούσε στα πρώιμα στάδιά του τις κρίσεις τις με πολέμους που οδηγούσαν σε νέους κύκλους ανάπτυξης

Σήμερα επιχειρείται η εύρεση νέων πηγών άντλησης laquoκλοπι-μαίωνraquo ως μηχανισμός παράτασης ζωής του καπιταλισμού Είναι αυ-τό που ζούμε με την προσπάθεια ιδιωτικοποίησης κάθε δημόσιου πόρου Αυτά που μέχρι πρότινος θεωρούντο αυταπόδεικτα και δι-καιώματα για όλους σήμερα πρέ-πει να πωλούνται παιδεία υγεία φυσικό περιβάλλον νερό δημόσια γη εργατικά δικαιώματα ανθρώ-πινα δικαιώματα2

Και ο ΣΥΡΙΖΑ

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δύο επιλογές και οι δύο με πολλά προβλήματα

Η πρώτη είναι να χρησιμοποιεί

τη λέξη laquoανάπτυξηraquo προσπαθώ-ντας να πείσει την κοινωνία ότι αυτό που γνώριζε μέχρι σήμερα (που στο συλλογικό φαντασιακό έχει περάσει ως αύξηση) είναι κάτι άλλο από αυτό που εννοεί Θα πρέπει να πείσει ότι υπάρχει laquoκαλή ανάπτυξηraquo που συνδέεται με τις ανάγκες και όχι με την οικο-νομική αύξηση εγχείρημα μάλλον ακατόρθωτο Πολιτικά δε αναπο-τελεσματικό διότι θα χρησιμοποι-εί τον όρο ο οποίος αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής του αντιπάλου Όσο καλή και να είναι η τεκμηρίωσή του ο κόσμος θα αντιλαμβάνεται την laquoανάπτυ-ξηraquo του αντιπάλου και θα ζητά τα ανάλογα αποτελέσματα (= όλοι όλο και περισσότερο) ασχέτως του ότι αυτό είναι άτοπο

Η δεύτερη επιλογή που έχει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η διατύπωση εναλ-λακτικού οράματος στην laquoανάπτυ-ξηraquo Η βασική δυσκολία εδώ είναι ότι μας εκπαιδεύουν συνεχώς και με όλα τα μέσα να πιστέψομε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση3 Οι κρατούντες δεν θέλουν καν να διανοηθούμε για το αν έχουν το δικαίωμα να κρατάνε το μαχαίρι που κόβει την πίτα ούτε για το πώς χρησιμοποιούν αυτό το laquoδικαίω-μαraquo καθώς και το αν ή όχι κλέβουν και τίνος την πίτα Όμως ακριβώς αυτά τα επικίνδυνα ερωτήματα πρέπει να απαντήσομε Όσο για το αν πρέπει να laquoαναπτύξομεraquo (=κλέ-

παραγωγική ανασυγκρότηση για τις ανάγκες των πολλών

ΑΝΑΠΤυΞΗ ή η Πίτα και ποιος την έφαγε

επιμέλεια αφιερώματος ΧΑΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΤοΣ ΑλΕΞΗΣ ΧΑΡιΤΣΗΣ

βοντας) την πίτα ας μην χάβουμε το δόλωμα με τα ψίχουλα Είναι αρκετή για ΟΛΟΥΣ

Παρά τις δυσκολίες ο ΣΥΡΙΖΑ μάλλον όφελος θα έχει με την ει-λικρινή διατύπωση της εναλλα-κτικής πρότασης Διαχείριση των πόρων με κριτήριο τις ανάγκες του ανθρώπου Το laquoπρώτα ο άνθρω-ποςraquo έχει ήδη διατυπωθεί από τα κινήματα με το αγγλικό laquoPeople over profitsraquo Έχει βέβαια διατυ-πωθεί πολύ νωρίτερα από το χώ-ρο που πάντα είναι μπροστά στην κοινωνία την τέχνη Ο Σεφέρης κατά τη βράβευσή του με το Νό-μπελ ήταν σαφής

Ὅταν στὸ δρόμο τῆς Θήβας ὁ Οἰδίπους συνάντησε τὴ Σφίγγα κι αὐτὴ τοῦ ἔθεσε τὸ αἴνιγμά της ἡ ἀπόκρισή του ἦταν ὁ ἄνθρωπος Τούτη ἡ ἁπλὴ λέξη χάλασε τὸ τέρας

ΠΕΤΡοΣ λυμΠΕΡΑΚΗΣΔρ Βιολόγος

1 Εννοείται επιστημονικώς τεκμηριω-μένα γιατί αλλιώς όλα τα πλάσμα-τα της φύσης γνωρίζουν αυτήν την αλήθεια εδώ και εκατομμύρια χρό-νια αφού η άγνοιά της συνεπάγεται καταστροφή

2 Για όλες τις κατηγορίες που αναφέ-ρονται αρκεί η ανάγνωση των συμ-φωνηθέντων στα μνημόνια και τους νόμος που τα ακολούθησαν Ειδικά για τα ανθρώπινα δικαιώματα δείτε εδώ httpslaveryfootprintorg

3 Η πρόταση αυτή έχει διατυπωθεί και ως θεωρία με τίτλο TINA εκ του laquothere is no alternativeraquo = δεν υπάρ-χει εναλλακτική

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 610

και ΚυΒΕΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡιΣΤΕΡΑΣανάπτυξη παραγωγική ανασυγκρότηση

laquoΑνάπτυξη 06 το 2014raquo προβλέπει σύμ-φωνα με τον ελληνικό τύπο το ΔΝΤ ενώ με 33 θα laquoτρέχειraquo η ελληνική οικονομία το 2018 Η εκτίμηση αφορά βέβαια σε αύ-ξηση του ΑΕΠ αναφέρεται δηλαδή στη με-γέθυνση της ελληνικής οικονομίας Ο στε-νός ορισμός της ανάπτυξης (development) με όρους αγοράς και η ταύτισή της με την οικονομική μεγέθυνση (economic growth) είναι συνήθης χαρακτηριστικό παράδειγμα η πρόσφατη υποβάθμιση της Ελλάδας από την MSCI από αναπτυγμένη σε αναπτυσ-σόμενη (ή ορθότερα αναδυόμενη) αγορά με βάση το μέγεθος τη ρευστότητα και τις διευκολύνσεις κεφαλαίου καθώς και το νο-μικό καθεστώς Ποια είναι όμως η διαφο-ρά των δύο εννοιών και ποια από τις δύο πρέπει πραγματικά να μας απασχολεί στο σχεδιασμό της οικονομικής αναπτυξιακής πολιτικής μιας αριστερής κυβέρνησης

Η οικονομική μεγέθυνση μετράται κυρί-ως με βάση τους οικονομικούς δείκτες του ΑΕΠ (του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος αλλά και του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊ-όντος) συνολικού και κατά κεφαλήν ενί-οτε λαμβάνοντας υπόψη και την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (Purchasing Power Parity) Τα μεγέθη αυτά παραβλέπουν μια σειρά από κριτήρια και δείκτες ποσοτικούς και ποιοτικούς που ορίζουν την ανάπτυξη σε μια χώρα Τέτοιοι δείκτες είναι για πα-ράδειγμα η κατανομή του πλούτου η φορο-λογία και οι δημόσιες δαπάνες για δημόσια αγαθά η ανεπίσημη οικονομία (συμπερι-λαμβανόμενης της αυτοκατανάλωσης και της ανεπίσημης ανταλλαγής) το ποσοστό συμμετοχής στην οικονομία του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα η εξάρτηση της οικονο-μίας από ένα ή περιορισμένα προϊόντα και κλάδους και τα οφέλη αλλά και οι αρνητι-κές εξωτερικότητες που σχετίζονται με την ορθή ή μη περιβαλλοντική διαχείριση Επι-πλέον μία σειρά ποιοτικών δεικτών όπως η βρεφική θνησιμότητα και το προσδόκιμο ζωής ο αλφαβητισμός και οι δείκτες εκπαί-δευσης εν γένει οι δείκτες διαφθοράς οι εγκληματολογικοί δείκτες οι δείκτες χειρα-φέτησης (Gender Empowerment Measure Gender-related Development Index) κοκ Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι η έννοια της ανάπτυξης είναι κατά πολύ περιεκτικότε-ρη και ενδεικτικότερη της κατάστασης όχι μόνο της οικονομίας αλλά και της κοινω-νίας μιας χώρας

Με βάση το δείκτη ανθρώπινης ανάπτυ-ξης (HDI) του Προγράμματος των Ηνωμέ-νων Εθνών για την Ανάπτυξη (UNDP) που περιλαμβάνει δεδομένα για το προσδόκιμο

ζωής την εκπαίδευση και το εισόδημα η Ελλάδα κατατάσσεται συστηματικά στις χώ-ρες με laquoπολύ υψηλή ανθρώπινη ανάπτυξηraquo στη θέση 29 για το 2013 σημειώνοντας όμως μείωση σε αντίθεση με τις περισσότε-ρες ευρωπαϊκές χώρες που κατατάσσονται υψηλότερα και με αυξητικές τάσεις Επιπλέ-ον στο διορθωμένο ως προς την ανισότητα δείκτη (IHDI) η Ελλάδα καταγράφει μόνο για το 2013 μείωση 115 σημειώνοντας συνεχή πτώση την τελευταία τριετία Είναι δε χαρακτηριστικό ότι με βάση το λόγο laquoει-σόδημα του πλουσιότερου 10 του πληθυ-σμού προς το εισόδημα του φτωχότερου 10 του πληθυσμούraquo των Ηνωμένων Εθνών η Ελλάδα παρουσιάζει μεγαλύτερη εισοδη-ματική ανισότητα όχι μόνο από τις χώρες της ΕΕ αλλά και από χώρες όπως η Ινδία το Πακιστάν η Αιθιοπία το Μπαγκλαντές η Αίγυπτος και το Μπενίν

Η ενδεχόμενη λοιπόν ανάκαμψη και μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας δεν συνεπάγεται αυτομάτως τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων κα-θώς δεν εξασφαλίζει την οικειοποίηση από τους εργαζόμενους της αύξησης του παρα-γόμενου προϊόντος Αντιθέτως οι εφαρμο-ζόμενες κυβερνητικές πολιτικές λιτότητας και εσωτερικής υποτίμησης της εργασίας επιδεινώνουν συστηματικά τη θέση των ερ-γαζομένων αυξάνοντας ταυτόχρονα τα κέρ-δη των επιχειρήσεων ακόμα και σε συνθή-κες παρατεταμένης ύφεσης (Ιωακείμογλου Success Story Αυγή 080613)

To σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης μιας κυβέρνησης της Αριστεράς επομένως θα πρέπει να έχει ως γνώμονα την ανάπτυ-ξη και όχι τη μεγέθυνση της οικονομίας να είναι δηλαδή ταυτόχρονα και σχέδιο κοινωνικής ανασυγκρότησης στοχεύοντας εκτός από την ανάκαμψη των οικονομικών δεικτών και στη βελτίωση της θέσης των εργαζομένων όχι μόνο σε ότι αφορά τους μισθούς τα επιδόματα και τη μείωση της ανεργίας αλλά και στη βελτίωση όλων των επιμέρους δεικτών ανάπτυξης Οι βασικοί άξονες ενός τέτοιου σχεδίου παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που δι-απερνούν οριζόντια όλους τους κλάδους της οικονομίας μπορούν να συνοψισθούν ως εξής

Έμφαση στην εκπαίδευση και την υγεία η αναβάθμιση της δημόσιας εκπαί-δευσης σε όλες τις βαθμίδες αλλά και του εθνικού συστήματος υγείας και ιδιαίτερα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης διασφαλί-ζει την ουσιαστική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου όλων των πολιτών Επιπλέον η

αναβαθμισμένη δημόσια εκπαίδευση μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην καλλιέργεια μιας διαφορετικής αντίληψης για την οικο-νομία και την παραγωγή (περιβαλλοντική συνείδηση συνεργατική αντίληψη) αλλά και να διασφαλίζει άρτια εκπαιδευμένο και υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό

Περιβαλλοντικά βιώσιμη ανάπτυξη πέρα από ένα πρόγραμμα συγκεκριμένων δράσεων που αφορούν τον τομέα του πε-ριβάλλοντος και της ενέργειας (περιβαλ-λοντική ανακαίνιση κτηρίων οικιακά φω-τοβολταϊκά διαχείριση και επεξεργασία απορριμμάτων) το σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης πρέπει να προωθεί τον οικολογικό μετασχηματισμό της παραγωγής και την εξοικονόμηση ενέργειας σε όλους τους κλάδους και όλα τα στάδια της παρα-γωγής με ιδιαίτερη έμφαση στις Ανανε-ώσιμες Πηγές Ενέργειας αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα τόσο των φυσικών πόρων (ηλιακή και αιολική ενέργεια) αλλά και το υψηλά εξειδικευμένο αργούν ανθρώπινο δυναμικό

Έμφαση στην έρευνα και τις νέες τε-χνολογίες Η ενθάρρυνση της χρήσης νέ-ων τεχνολογιών σε όλους τους τομείς της οικονομίας και η ταυτόχρονη στήριξη του κλάδου της τεχνολογίας συγκεκριμένα με αυξημένη χρηματοδότηση για έρευνα και δράσεις στήριξης των νέων επιστημόνων μπορεί να αποφέρει σημαντικά αποτελέ-σματα τόσο στην αύξηση και βελτίωση της παραγωγής και την αύξηση του εισοδήμα-τος όσο και στη μείωση της ανεργίας Επι-πλέον σε συνδυασμό με τους υπόλοιπους άξονες (πχ έρευνα προσανατολισμένη στις ΑΠΕ ή στην τεχνολογία της υγείας) και με την τεχνολογική αναβάθμιση της δημόσιας διοίκησης μπορεί να έχει καταλυτικό ρόλο στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του πληθυσμού συνολικότερα

Αλλαγή του τρόπου οργάνωσης της παραγωγής Κομβικό ρόλο στην παραγω-γική και κοινωνική ανασυγκρότηση έχει ο λεγόμενος τομέας της laquoκοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίαςraquo Τα εγχειρήμα-τα και οι δομές κοινωνικής και αλληλέγγυ-ας οικονομίας συνεταιρισμοί παραγωγών συνεταιρισμοί καταναλωτών συνεργατικά εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης παραγωγικών μονάδων δομές και κινήματα αλληλέγγυ-ας οικονομίας προωθούν μια διαφορετι-κή αντίληψη για την οργάνωση της οικο-νομίας και της κοινωνίας από τους ίδιους τους εργαζόμενους Προτάσσουν την ισό-τιμη συμμετοχή τη δημοκρατία στη λήψη αποφάσεων τη συλλογική διαχείριση την

ισότιμη διανομή του αποτελέσματος την οργάνωση και αλληλοϋποστήριξη των δο-μών Η προώθηση αυτού του τρόπου ορ-γάνωσης της παραγωγής από τους ίδιους τους εργαζόμενους και με στόχο το συλ-λογικό όφελος και όχι το ατομικό κέρδος δεν έχει μόνο θετικά αποτελέσματα στη μείωση της ανεργίας και στην αύξηση του εισοδήματος αλλά αμφισβητεί τον πυρή-να των καπιταλιστικών σχέσεων εξουσίας Εξάλλου ο κομμουνισμός δεν είναι παρά η κοινωνία των ελεύθερα συνεταιρισμένων παραγωγών

Η ατζέντα ανάπτυξης της κυβέρνησης Σαμαρά στοχεύει αποκλειστικά στη μεγέ-θυνση της οικονομίας με την εφαρμο-γή πολιτικών σκληρής λιτότητας που όχι απλώς παραβλέπουν όλους τους υπόλοι-πους δείκτες ανάπτυξης αλλά έχουν ως αποτέλεσμα την επιδείνωσή τους τόσο στο οικονομικό (μείωση μισθών αύξηση ανεργίας) όσο και στο κοινωνικό επίπε-δο (διάλυση κοινωνικού κράτους παιδεί-ας υγείας καταστροφή περιβάλλοντος) Ακόμα λοιπόν και αν επιτευχθεί ο στόχος της μεγέθυνσης για το 2014 αυτό θα γί-νει επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο τη θέση της εργασίας προς όφελος του κεφα-λαίου Αντίθετα η αναπτυξιακή πολιτική της Κυβέρνησης της Αριστεράς πρέπει να εστιαστεί σε ένα σχέδιο παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που θα στο-χεύει στο συνολικό μετασχηματισμό της οικονομίας και της κοινωνίας με έμφαση στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζόμενων και όχι στη μεγέθυνση των οικονομικών δεικτών και ταυτόχρονα στη μετατόπιση του συσχετισμού δύναμης με-ταξύ κεφαλαίου και εργασίας μετατόπιση που θα επιτρέπει την ανάπτυξη των αγώ-νων από καλύτερες θέσεις και με διαρκώς διευρυνόμενες προοπτικές

ΣΤΕφΑΝιΑ ΓΕΩΡΓΑΚΑΚουndashΚουΤΣοΝιΚουΟικονομολόγος Τμ Οικονομικής Πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

μιΧΑλΗΣ ΝιΚολΑΚΑΚΗΣΚοινωνιολόγος Επιστ Συνεργάτης ΚΟ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 11πρώτες σκέψεις για την

ΑΝΑΣυΓΚΡοΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡιφΕΡΕιΑΣ

Η εκπόνηση Περιφερειακών Προγραμμά-των για την παραγωγική ανασυγκρότηση των Περιφερειών επιχειρείται αυτήν την περίοδο από τον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ σε ένα πο-λιτικό τοπίο που πληθαίνουν οι αναφορές για την laquoανάγκη της ανάπτυξηςraquo λόγω του βαθέματος της κρίσης και ανοίγει ένα διά-λογο στα ζητήματα τόσο της γενικόλογης νεφελώδους και τις περισσότερες φορές ασαφούς ως προς την έννοια laquoανάπτυξηraquo Διάλογος που δεν περιορίζεται μόνο στο πε-ριεχόμενο της ανάπτυξης ή στη διαδικασία εκπόνησης των συγκεκριμένων προγραμ-μάτων Αγγίζει επίσης ζητήματα που άπτο-νται της αποκέντρωσης της δημοκρατίας της συμμετοχής και αναδεικνύει νέες θε-ωρητικές προσεγγίσεις τόσο ως προς στην έννοια όσο και ως τρόπο το σχεδιασμό και την υλοποίηση των σχεδίων αυτών αλλά και ως προς την εξερεύνηση νέων σχέσε-ων και κοινωνικών συμμαχιών απαραίτη-τα εργαλεία για την άσκηση πολιτικών σε τοπικό επίπεδο

Η μεγαλύτερη δυσκολία του εγχειρήματος αυτού είναι να ξεπεράσουμε τις παρωχη-μένες αντιλήψεις μας και να εκφράσουμε ένα διαφορετικό όραμα για την Περιφέρεια ως ένα σύνολο πρακτικών που μπορούν να ανακατασκευαστούν σε μια εντελώς διαφο-ρετική εικόνα από αυτή που είναι κυρίαρχη σήμερα Η απόπειρα να αναδημιουργήσου-με μια διαφορετική εικόνα προϋποθέτει μεγαλύτερο βαθμό εκδημοκρατισμού από αυτόν που υπάρχει σήμερα (αποκέντρωση και συμμετοχή (επαν)ίδρυση θεσμών που να επικοινωνούν με τις σύγχρονες ανάγκες αναθεώρηση σχέσεων δημιουργία κοινω-νικών συμμαχιών και προπάντων την κα-τοχύρωση των κοινωνικών κινημάτων (το δικαίωμα στην περιφέρεια)

Προϋποθέτει επίσης νέα αρχιτεκτονική νέα κριτήρια σχεδιασμού νέες προσεγγί-σεις και πάνω από όλα αναπτυξιακές πο-λιτικές και όχι αναπτυξιακά μέτρα που θα διαμορφώνουν και θα διαχέουν την ανα-πτυξιακή συνείδηση στα αναπτυξιακά υπο-κείμενα μέσα από ένα αναπτυξιακό μοντέ-λο που θα έχει ως laquoελκυστήraquo τις κοινωνι-κές ανάγκες

Με άλλα λόγια ένα Εναλλακτικό Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέρειας δεν μπορεί παρά να απαντά στα προβλήματα και στις ανάγκες έτσι όπως διαμορφώνο-νται σήμερα στην Περιφέρεια Για το λόγο αυτό απαιτείται μια αρκετά συγκροτημένη laquoπρογραμματική αφήγησηraquo η οποία θα λάβει υπόψη τις κοινωνικές ανάγκες τις

ανακατατάξεις στην ταξική και κοινωνική διαστρωμάτωση σε συνθήκες οικονομικής κρίσης τις στρατηγικές επιπτώσεις και τις προτεραιότητες άμεσων δράσεων αλλά και ταυτόχρονα θα επιχειρεί laquoαφήγησηraquo στο μέλλον διαμορφώνοντας το όραμα για την ανάπτυξη Περιφέρειας (ποιες είναι οι στρατηγικές μας επιλογές σε ποιους πα-ραγωγικούς κλάδους ή παραγωγικά συ-μπλέγματα θα δώσουμε έμφαση με ποια μέσα και τι είδους παρεμβάσεις πώς θα διαμορφώσουμε ή αναδιαμορφώσουμε τις κοινωνικές συμμαχίες και πώς θα προσδι-ορίσουμε τα νέα υποκείμενα)

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο για την οικονομική κοινωνική και περιβαλλοντική ανασυγκρό-τηση το οποίο καλείται να επανεξετάσει σε μια από την αρχή επεξεργασία τους στό-χους για την οικονομία το περιβάλλον (νέ-ες σχέσεις με τη φύση) και την κοινωνία όπως και τους θεσμούς μέσω των οποίων θα αποφασίζονται και θα υλοποιούνται οι πολιτικές αυτές (θεσμοί ενίσχυσης του Δη-μοκρατικού προγραμματισμού συμμετοχής (συμμετοχικούς προϋπολογισμούς) και κοι-νωνικού ελέγχου

Το Σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο που θα αξιοποιήσει τα νέα κινήματα της παραγωγικής ανα-συγκρότησης και της αλληλεγγύης που δημιουργήθηκαν λόγω της κρίσης και θα τα αναδείξει ως τα νέα υποκείμενα και τις δυνάμεις εκείνες που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα παραγωγικό σύστημα που θα παράγει αγαθά (προϊόντα και υπηρεσί-ες) με σαφές και κοινωνικό και περιβαλ-λοντικό πρόσημο

Σε αυτό το νέο μοντέλο οι παραγωγικές καταναλωτικές συνεταιριστικές και κοινω-νικές οργανώσεις θα αναλάβουν ένα μεγάλο μέρος της παραγωγικής ανασυγκρότησης της Περιφέρειας συνθέτοντας το πρόβλη-μα της παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και οικολογί-ας δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για έναν εναλλακτικό τρόπο παραγωγής μέσω της ανάπτυξης συνεργατικών μορφών της εναλλακτικής και αλληλέγγυας οικονομίας και συμβάλλοντας στη διαμόρφωση ενός μοντέλου οργάνωσης της κοινωνίας που θα στηρίζεται στις αρχές της αλληλεγγύης και της συνεργασίας

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο ανατροπής όπου

ndash Το παραγωγικό του μοντέλο πρέπει να βασίζεται στις κοινωνικές ανάγκες και

να ανατρέπει την υφιστάμενη αναπτυξια-κή πολιτική που κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια ταυτίστηκε με τη διαρθρωτική πολι-τική της ΕΕ με αποτέλεσμα τη διοχέτευση του μεγαλύτερου μέρους των διαθέσιμων εγχώριων πόρων στην εξυπηρέτηση των κανόνων της κοινοτικής συγχρηματοδό-τησης Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανάγκη να ξεφύγουμε από την παράθε-ση κλαδικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανάλυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επί-πεδο των συστημάτων αξίας δηλαδή στα παραγωγικά συμπλέγματα όπου περιλαμ-βάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην αλυσίδα αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλισμού και υποδο-μών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνο-λογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίηση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μετα-φορές κοκ)

ndash Αντιπαραθέτει στις κινητήριες δυνάμεις της ανταγωνιστικότητας την ποιότητα ζω-ής το φυσικό περιβάλλον και την κοινω-νική αλληλεγγύη

ndash Προτάσσει παρεμβάσεις χαμηλού κό-στους λόγω του περιορισμού των διαθέ-σιμων πόρων αλλά και της αλλαγής στη φιλοσοφία των παρεμβάσεων με την με-τατόπιση από τις laquoσκληρέςraquo υποδομές στη δημιουργία περιβάλλοντος καινοτομίας μέσω laquoάυλωνraquo υποδομών στους ανθρώπι-νους περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς πόρους μιας περιοχής γεγονός που θα την καταστήσει ικανή να υλοποιήσει τις δυνα-τότητες της Όμως εδώ απαιτείται προσο-χή ώστε νrsquo αποφευχθεί ο κίνδυνος μετά-

πτωσης στο καθεστώς των πολλών μικρών και κατακερματισμένων έργων του παρελ-θόντος που εγκλώβιζαν την αναπτυξιακή πολιτική σrsquo έναν ιδιότυπο τοπικισμό που όμως τελικά οδηγούσε σε μικροεπενδυτι-κό πληθωρισμό

ndash Ανατρέπει τις μέχρι σήμερα επιλογές που βασίζονταν στις λίστες έργων κατόπιν επιθυμιών των αιρετών αρχών στις ανά-γκες κάλυψης συγχρηματοδοτούμενων έρ-γων στις κοινωνικές συμμαχίες που υπηρε-τήθηκαν και οικοδομήθηκαν μέσα από τις πελατειακές σχέσεις και τη δυνατότητα του συστήματος να χρηματοδοτεί σε διάφορες κλίμακες διαπλοκής)

Η διαμόρφωση και η επεξεργασία ενός τέτοιου εναλλακτικού αναπτυξιακού Σχε-δίου δεν μπορεί παρά να μη γίνεται ανοι-χτά στην κοινωνία

Μέσα από συζητήσεις ανταλλαγή ιδεών απόψεων προτάσεων με τα παραπάνω κι-νήματα τους κοινωνικούς οικονομικούς συνδικαλιστικούς και άλλους φορείς Πανε-πιστήμια Ερευνητικά κέντρα επαγγελμα-τικές ομάδες ανθρώπους laquoκλειδιάraquo κλπ

Και τέλος όπως επανειλημμένως έχει ειπωθεί το σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέρειας είναι μια διαρκής διαδικασία προσπάθεια και ανοιχτή σε νέες ιδέες και καινοτόμες δράσεις αλλά είναι και ευέλι-κτο στην εφαρμογή ώστε να είναι ταχείες οι αναπροσαρμογές και οι ανακατανομές πόρων σε περίπτωση αστοχιών

μΑΡιΑ ΘΕλΕΡιΤΗσύμβουλος Τοπικής Ανάπτυξης

μέλος Τμ Αυτοδιοίκησης ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 612

Εδώ και τουλάχιστον τρία χρό-νια από την εκτόξευση της οικο-νομικής κρίσης και έπειτα η γε-ωργία και ο πρωτογενής τομέας εν γένει παρουσιάζονται ως ένα από τα κρυφά χαρτιά της χώρας για την έξοδο από την κρίση Πόσο αληθινό μπορεί να είναι αυτό και κάτω από ποιες προϋποθέσεις Στο κείμενο αυτό κατατίθενται κάποιες πρώτες σκέψεις και προβληματι-σμοί σχετικά καθώς και για την παραγωγική ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα

Στην προσπάθεια ανάγνωσης της υπάρχουσας κατάστασης πέ-ρα από τη μελέτη για το αγροτι-κό εισόδημα και απασχόληση το αγροτικό εμπορικό ισοζύγιο το ισοζύγιο φυτικής- ζωικής παρα-γωγής τα κόστη παραγωγής τη σύνδεση με τη γεωργική βιομηχα-νία το δευτερογενή και τριτογενή τομέα και πολλά ακόμα θα πρέπει κανείς να δει το μοντέλο ανάπτυ-ξης που ακολουθήθηκε στη χώρα συνολικότερα το ρόλο του πρωτο-γενούς τομέα σε αυτό καθώς και το μοντέλο ανάπτυξης πρωτογενούς τομέα που επιλέχθηκε

Η επιλογή που έγινε για την Ελ-λάδα ήταν η μετάβαση της οικο-νομίας της στον τριτογενή τομέα κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών ndash διαμετακομιστικό κέντρο παρο-χή υπηρεσιών τουρισμός κλπ Το μοντέλο αυτό οδήγησε στην απο-διάρθρωση του παραγωγικού πρω-τογενούς τομέα και στην εξάρτηση από τις ολοένα και αυξανόμενες εισαγωγές γεωργικών προϊόντων και εφοδίων Ακόμα στο πλαίσιο αυτό επιλέχθηκε η εντατική συμ-βατική γεωργία και κτηνοτροφία η μονοκαλλιέργεια με στόχο απο-κλειστικά τις εξαγωγές η εγκατά-λειψη της παραγωγής κυρίως σε μειονεκτικές περιοχές οι εναλ-λαγές των καλλιεργειών με βάση τις επιδοτούμενες καλλιέργειες και άλλα

Η γεωργία όμως αποτελεί τον τομέα που ιδίως σε περιόδους κρί-σης αποτελεί προϋπόθεση επιβί-ωσης και βασική πηγή διατροφι-κών αγαθών για τον πληθυσμό Η κρίση της γεωργίας οδηγεί και σε επισιτιστική κρίση Συνεπώς το ζή-

τημα της διατροφικής αυτάρκειας της χώρας ιεραρχείται και εύλογα κανείς αναρωτιέται πώς γίνεται να έχεις ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα πώς μπορείς να βγεις από την κρίση αν δεν είσαι παραγωγι-κός Και τι σημαίνει σήμερα παρα-γωγικός πρωτογενής τομέας

Η συμβολή της γεωργίας στην αποφυγή της επισιτιστικής κρίσης έγκειται στη στροφή της γεωρ-γικής παραγωγής στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού Συνεπώς μιλάμε για έναν πρωτογενή τομέα που θέτει ως βάση την τροφή ως αγαθό και ως θεμελιώδες κοινωνικό δικαίω-μα και όχι ως εμπόρευμα ή χρημα-τιστηριακό αγαθό Ο πρωτογενής τομέας θα πρέπει να αποσκοπεί πρωταρχικά στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του λαού με ντόπια παραγόμενα σε λογι-κές τιμές ποιοτικά προϊόντα στο πρότυπο της παραδοσιακής ελ-ληνικής μεσογειακής διατροφής και σε αντίθεση με το κυρίαρχο καταναλωτικό και διατροφικό μο-ντέλο Ένα σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης του πρωτογενούς τομέα οφείλει να συνυπολογίσει αυτή την αρχή

Ακόμα δεν μπορεί να μη μιλήσει για ένα άλλο παραγωγικό μοντέλο της ήπιας γεωργίας της βιολογι-κής γεωργίας με σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον με εξορθολογισμό στη χρήση των φυ-σικών πόρων με μετάβαση από τις εντατικές μονοκαλλιέργειες στην πολυκαλλιέργεια και στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και διεθνούς ζήτησης που παράλλη-λα καλύπτουν και τις εγχώριες ανάγκες

Έχει ακόμα να αναμετρηθεί με το ερώτημα πώς νοείται ο σημε-ρινός γεωργός Παραγωγός τρο-φής παραγωγός προϊόντων για μεταποίηση παραγωγός ενέργειας

πάροχος αγρο-τουριστικών υπηρε-σιών προστάτης του φυσικού πε-ριβάλλοντος και του κοινωνικού ιστού της υπαίθρου εξαγωγέας προϊόντων με υψηλή προστιθέ-μενη αξία Όλα αυτά και πολλά ακόμα ή ένας άνθρωπος εξαρτώ-μενος από το αγροδιατροφικό λό-μπι που θα παράγει απλώς προ-ϊόντα ως είλωτας στα laquoδικά τουraquo χωράφια Αυτός που θα έχει στα χέρια του την τροφή του κόσμου και θα τη διαχειρίζεται μόνο με βάση το μέγιστο δυνατό για αυ-τόν κέρδος ανεξαρτήτως του αν ο κόσμος πεινάει

Ποια θα μπορούσαν να είναι τα μέτρα για την ανασυγκρότηση του παραγωγικού δυναμικού Ο αναδα-σμός γης ίσως είναι ένας τρόπος για να ενοποιήσει τις πολυτεμα-χισμένες εκτάσεις και να μειώσει το κόστος παραγωγής Το συνε-ταιριστικό-συνεργατικό κίνημα θα πρέπει να τεθεί σε νέες υγιείς βάσεις ώστε να δώσει διέξοδο τό-σο στο επίπεδο της καλλιέργειας (συγκέντρωση γης και μηχανημά-των εξοικονόμηση στην προμή-θεια εφοδίων οργάνωση της αγο-ράς κλπ) Εφόσον ο πρωτογενής τομέας θεωρηθεί στρατηγικής ση-μασίας θα πρέπει να αναζητηθούν ευνοϊκοί όροι χρηματοδότησης που θα επιτρέπουν τις επενδύσεις σε αυτόν Ακόμα θα πρέπει να

προβληματισμοί σχετικά με την παραγωγική ανασυγκρότηση του ΠΡΩΤοΓΕΝουΣ ΤομΕΑ

Ο αγροτικός τομέας παρουσιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανάπτυξη του αγροτικού χώρου

στη λογική της αγροδιατροφικής βιομηχανίας

επανεκτιμηθούν θεσμικά μέτρα σχε-τικά με τη φορολογία των αγρο-τών της γης τα αγροτικά μητρώα τις ενισχύσεις που παρέχονται σε ένα πλαίσιο ανασυγκρότησης του συνόλου της οικονομίας

Δεν μπορούμε να μιλάμε για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση του πρωτογενούς τομέα δίχως την επέμβαση στη λειτουργία της εγχώριας αγοράς με το σκεπτικό των πολλαπλών επιλογών σε πα-ραγωγούς και καταναλωτές ενά-ντια στα μονοπώλια διακίνησης τροφής στην Ελλάδα Η επέμβα-ση αυτή μπορεί να γίνει σε θεσμι-κό επίπεδο κατοχυρώνοντας δο-μές που μέχρι στιγμής υστερούν Υστέρηση που οδηγεί σε καρτέλ και μονοπωλιακές καταστάσεις Ένα τέτοιο θεσμικό μέτρο μπορεί να είναι η νομοθέτηση αγορών αγροτών-παραγωγών ώστε να δοθεί απευθείας διέξοδος στον παραγωγό στην αγορά και στους καταναλωτές με την παράκαμψη μεσαζόντων και με στόχο την εξυ-γίανση της αγοράς τροφίμων και τον εξορθολογισμό των τιμών των γεωργικών προϊόντων

Στο επίπεδο της διάθρωσης της παραγωγής θα πρέπει να συ-νυπολογιστεί το εδαφικό ανά-γλυφο της Ελλάδας να μελετη-

θούν οι δυνατότητες της κάθε πε-ριφέρειας ο όποιος σχεδιασμός να γίνει με γνώμονα το τι είναι δυνατό να καλλιεργηθεί και πού να υπάρξει πρόβλεψη για βοσκο-τόπους και επαρκείς καλλιέργει-ες ζωοτροφών ποια μπορεί να εί-ναι τα προϊόντα αυτά που έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και υψηλή προστιθέμενη αξία ώστε μπορούν να είναι εξαγώγιμα Σε κάθε σχεδιασμό όμως το ζητούμε-νο είναι να προτάσσεται ως μορφή η βιώσιμη και ποιοτική γεωργική παραγωγή

Δεν θα πρέπει να αγνοηθούν ακόμα τομείς όπως η δασοπονία η αλιεία η μελισσοκομία Μπο-ρούν να αναπτυχθούν και να εί-ναι ιδιαίτερα laquoαποδοτικοίraquo για την οικονομία και παράλληλα να συντελέσουν στην προστασία της βιοποικιλότητας των δασών και θαλασσών στην ανανέωση δασι-κών εκτάσεων στην εκμετάλλευση των ορεινών περιοχών τηρώντας πάντοτε τους περιβαλλοντικούς κανόνες

Αναγκαία είναι και έργα υπο-δομής με γνώμονα τη μείωση του κόστους παραγωγής την ορθολο-γική χρήση πόρων όπως το νερό τη δημιουργία αποθεμάτων νερού κλπ Θα πρέπει ακόμα να προβλε-φθεί το πώς εντάσσονται οι ήπιες μορφές ενέργειας και οι ΑΠΕ στην αγροτική παραγωγή

Η όποια ανασυγκρότηση όμως δεν μπορεί να γίνει μόνο με θεσμικά μέτρα και διακηρύξεις Χρειάζεται τη δημιουργία ενός κινήματος πα-ραγωγών (αγροτών κτηνοτρόφων αλιέων κλπ) των ανθρώπων της υπαίθρου αλλά και των πόλεων (laquoκαταναλωτέςraquo ενεργοί πολίτες κινήματα πόλης) των εμπλεκομέ-νων στους άλλους οικονομικούς τομείς των κινημάτων της οικο-λογίας και πολλών ακόμα Μια κυ-βέρνηση της αριστεράς δεν μπορεί να λύσει τα παραπάνω ζητήματα με τρόπο laquoαυτονόητοraquo Έχει την ανάγκη ύπαρξης ενός κινήματος παραγωγικής ανασυγκρότησης και αγροτικής μεταρρύθμισης ώστε να μπορέσει να συγκρουστεί με τα εγχώρια συμφέροντα αλλά κι αυτά των πολυεθνικών του αγρο-

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 13

Ένα από τα θέματα που απασχόλησαν το φετινό Left Forum με θέμα ldquoMobilizing for EcologicalEconomic Transformationrdquo στη Νεα Υόρκη ήταν αυτό που ο καθηγητής Βαλερστάϊν χαρακτήρισε ως laquoκαρκίνοraquo του συστήματος Πρόκειται για το γεγονός ότι επί 500 χρόνια ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε κατατρώγοντας τους φυσικούς πόρους του πλανήτη χωρίς να τους αναπληρώνει Το πρόβλημα αυτό έχει πά-ρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και απειλεί άμε-σα τη ζωή στο πλανήτη Δεν μπορούμε πια να μιλάμε για μέλλον για ανάπτυξη για οικονο-μία αν αυτή δεν είναι οικολογική σημαντική πτυχή της οποίας είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ)

Ενώ λοιπόν παγκοσμίου φήμης διανοητές αντιλαμβάνονται την ουσιαστική σημασία των ΑΠΕ στη ανάπτυξη στην Ελλάδα με πρόσχη-μα το υπαρκτό πρόβλημα του ελλείμματος του λογαριασμού ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ ως λύση προ-τείνεται το πάγωμα της ανάπτυξης των ΑΠΕ Ακούγονται απόψεις όπως laquoοι ΑΠΕ είναι πο-λυτέλειαraquo laquoεδώ δεν έχουμε να φάμε τις ΑΠΕ θα κοιτάζουμεraquo laquoας καθυστερήσει η έστω και σταδιακή απεξάρτηση από το φθηνό λιγνίτη που μας χάρισε η φύσηraquo και άλλα πολλά ιδίου ύφους και περιεχομένου Στη δε πράξη έχουν σταματήσει να γίνονται πλέον έργα ΑΠΕ τα φωτοβολταϊκά τους τελευταίους μήνες τον τελευταίο χρόνο οι υπόλοιπες ΑΠΕ

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά για να διαπιστώσουμε το πώς δημιουργήθηκε το πρόβλημα Ο πρώτος ουσιαστικά νόμος που έβαλε τα θεμέλια για την ανάπτυξη των ΑΠΕ συντάχθηκε το 2006 Παρά το θετικό στοιχείο ότι επιτέλους άρχισε να γίνεται λόγος για ΑΠΕ ο νόμος είχε πολλές ελλείψεις είτε σκόπιμα εί-τε όχι Ενώ το κύριο χαρακτηριστικό των ΑΠΕ είναι οι πολλές μικρές αποκεντρωμένες μονά-δες διάσπαρτες στην επικράτεια και μόνο για λόγους οικονομίας κλίμακας και μόνο σε ει-δικές περιπτώσεις μεγάλες μονάδες (μέσα σε βιομηχανικές ζώνες κλπ) ο νόμος υιοθετούσε ακριβώς την αντίθετη κατεύθυνση Το μείγμα των ΑΠΕ αλλά και ο ρυθμός ανάπτυξης τους έπρεπε να είναι αυστηρά σχεδιασμένος ώστε να απορροφηθούν ομαλά από τεχνικής αλλά και οικονομικής άποψης όλοι οι κραδασμοί της αλλαγής παραγωγής ηλεκτρενέργειας Αντιθέ-τως ακολουθώντας το νεοφιλελεύθερο δόγμα ο νόμος αυτός άφηνε την αγορά ανεξέλεγκτη να αποφασίσει χωρίς παρεμβάσεις της πολιτείας Η αγορά αποφάσισε όπως πάντα άναρχα και με μοναδικό κριτήριο το κέρδος Ενώ το κόστος κατασκευής ειδικά των φωτοβολταϊκών απο-κλιμακώθηκε ραγδαία δεν είχαμε αντίστοιχη μείωση των εγγυημένων τιμών πώλησης του

ρεύματος οπότε δημιουργήθηκαν ευκαιρίες για υπερκέρδη Αποτέ-λεσμα ήταν το αδηφάγο κεφάλαιο να οδεύσει προς τα φωτοβολταϊκά με συνέπεια την έκδοση υπερπληθώρας αδειοδοτήσεων και κατασκευών Ενώ στην Ευρώπη οι κυβερνήσεις έγκαιρα διαπίστωσαν το πρόβλημα και βρήκαν λύσεις στη χώρα μας αφού άφησαν να χαθεί πολύτιμος χρόνος όταν πλέον αποφάσισαν να ασχοληθούν προχώρησαν σε μια παγκόσμια πρωτοτυ-πία ένα λάθος να προσπαθούν να το λύ-σουν με ένα νέο χειρότερο λάθος

Το πρόβλημα λοιπόν που έχει προκύψει δεν είναι δομικό των ΑΠΕ αλλά αφορά στον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ διαχρονικά αντιμετώπισαν τις ΑΠΕ Αν είχαμε στρωτή ροή διείσδυσης των ΑΠΕ και είχαμε για παράδειγμα αντί για 2300 MW φωτοβολταϊκών που έχουμε σήμε-ρα γύρω στα 1000 MW αυτό θα συνιστούσε ένα απόλυτα διαχειρίσιμο μέγεθος που δεν θα δημιουργούσε κανενός είδους πρόβλημα Το σημερινό δε κόστος κατασκευής είναι τέτοιο που επιτρέπει σε όποιον κατασκευάσει σήμε-ρα ΑΠΕ να αμείβεται με ταρίφα παραπλήσια των παραγωγών ενέργειας από φυσικό αέριο οπότε αν αυτά τα 1300 MW κατασκευάζονταν σήμερα δεν θα επιβάρυναν το λογαριασμό αφού λογικά θα αμείβονταν όπως οι συμβατι-κοί παραγωγοί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ έχει προτείνει λύσεις που η κυβέρνηση δεν έχει τη βούληση να αποδεχθεί γιατί θίγουν τα ξένα και ντόπια μεγάλα συμφέ-ροντα του χώρου Προτείνουμε μέτρα laquoκουρέ-ματοςraquo των παραγωγών με παραμετροποίηση των κριτηρίων ώστε να μηδενιστεί το έλλειμμα χωρίς να επιβαρυνθούν οι καταναλωτές και να πληρώσουν όλοι με δίκαιο τρόπο ανάλογα με το κόστος κατασκευής και το μέγεθος

Σε κάθε περίπτωση τις ΑΠΕ δεν πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε με οικονομίστικο τρόπο Η καταστροφή του περιβάλλοντος και η υγεία δεν είναι μετρήσιμα χρηματικά μεγέθη Δεν μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για φθηνό λιγνίτη και ακριβές ΑΠΕ αδιαφορώντας για τις άλλες επιπτώσεις που έχει η χρήση των ρυπογόνων ορυκτών καυσίμων

Η ταχύτητα ανάπτυξης της τεχνολογίας μάς επιτρέπει να υποστηρίξουμε ότι σύντομα αν υπάρξει πολιτική βούληση θα μπορέσουμε να έχουμε συστήματα ΑΠΕ για οικιακή χρήση τα οποία θα συμφέρουν και από οικονομικής σκο-πιάς Συστήματα χαμηλού κόστους από ΑΠΕ με ταυτόχρονη εξοικονόμηση ενέργειας και με μελλοντικά φθηνές μπαταρίες θα μπορούν να κάνουν τα σπίτια ενεργειακά ανεξάρτητα Στον

τομέα αυτό θα μπορούσε να απασχοληθεί και μεγάλο τμήμα του παραγωγικού δυναμικού της χώρας όπως μηχανικοί τεχνικοί κλάδοι που σήμερα μαστίζονται από μεγάλη ανεργία

Οι ειδικοί επιστήμονες λένε ότι όποιος σχε-διάζει το μέλλον της ηλεκτρενέργειας με τα μέχρι σήμερα δεδομένα θα κάνει λάθος Στην Αμερική κατασκευάστηκε πιλοτικά ένας συσ-σωρευτής 120 MW με σχετικά ικανοποιητικό κόστος κατασκευής και υψηλής ταχύτητας από-δοσης της ενέργειας Συστήματα αντλιοταμίευ-σης παρασκευή υδρογόνου και άλλα τέτοιου είδους τεχνικά εργαλεία θα βοηθήσουν ώστε να αρθεί η επιφυλακτικότητα έναντι των ΑΠΕ από τη στιγμή που θα μπορεί να αποθηκευθεί ενέργεια με χαμηλό κόστος

Για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται πολιτική βούληση ώστε να πιεστούν οι τεχνικοί επι-στήμονες να βρουν τις βέλτιστες λύσεις στα υπάρχοντα σημερινά προβλήματα Την πολι-τική αυτή βούληση δεν είναι δυνατόν να την έχουν οι δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού γιατί οι έννοιες καπιταλισμός και οικολογία κέρδος και προστασία του περιβάλλοντος νό-μοι της αγοράς και ανθρώπινες ανάγκες είναι έννοιες ασύμβατες μεταξύ τους

Μια κυβέρνηση της αριστεράς όπως ευρημα-τικά έθεσαν το θέμα οι διοργανωτές μέσα από τον κεντρικό τίτλο του φετινού Left Forum τις λέξεις οικονομία και οικολογία δεν τις αντιμε-τωπίζει ως λέξεις με κοινό πρώτο συνθετικό αλλά ως έννοιες άρρηκτα δεμένες

Μια κυβέρνηση της αριστεράς θα πρέπει να θέσει τα θεμέλια έτσι ώστε το μέλλον της ηλε-κτρενέργειας και όχι μόνο αυτό να είναι οι-κολογικό Μπορούμε να σχεδιάσουμε ένα μέλ-λον που οι ΑΠΕ θα παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο Και τούτο δεν είναι οραματική φαντασί-ωση ορισμένων Αντιθέτως όλα τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα συνηγορούν προς την κατεύθυνση αυτή

ΓιΑΝΝΗΣ μΠΕΝιΣΗΣμέλος γραμματείας τμ Ενέργειας ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

ΑΠΕ ΓιΑ ΤΗΝ οιΚο λογία

νομία

διατροφικού λόμπι Σε αυτό το σημείο θα πρέπει

να προβληματιστούμε για το αν η παραγωγική ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα με άξονα την ανάπτυξη και την ενίσχυ-ση της εγχώριας παραγωγής μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα από τις πολιτικές της ΕΕ για την περιφερειακή και αγροτική ανάπτυξη για την προστασία του περιβάλλοντος και την Κοινή Γεωργική Πο-λιτική Θα πρέπει παράλληλα να γίνει και ένας ειλικρινής απολογισμός της μέχρι τώρα πορείας του γεωργικού χώ-ρου στο πλαίσιο της ΚΓΠ και μια ανάγνωση δίχως αυταπά-τες των ήδη ανακοινωμένων μελλοντικών πολιτικών

Ο αγροτικός τομέας παρου-σιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανά-πτυξη του αγροτικού χώρου στη λογική της αγροδιατροφι-κής βιομηχανίας και όχι στη λογική της ανασυγκρότησης της παραγωγικής βάσης της χώρας για τη διέξοδο από την οικονομική κρίση με αξιοπρέ-πεια για τον αγροτικό κόσμο και προοπτική παραμονής του στην παραγωγή και ανάπτυ-ξης μέσα από αυτή

Κάθε φορά που τίθεται στο τραπέζι η πρόταση να ιεραρ-χηθεί η αλλαγή του γεωργικού μοντέλου και να προταχθούν βιώσιμες μορφές γεωργίας όπως η βιολογική το αμέσως επόμενο ερώτημα είναι αν αυτή μπορεί να καλύψει τις ανάγκες συνολικά Θα πρέ-πει αν θέλουμε να μιλήσουμε για την ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα με όρους οικολογίας να φύγουμε από αυτό το δίλημμα Η βιώσιμη και οικολογική επαναπροσέγ-γιση του αγροτικού μοντέλου δείχνει την πρόθεσή μας να αναμετρηθούμε με το ίδιο το σύστημα που μας έχει οδηγήσει σε αδιέξοδα δείχνει αν είμαστε σε θέση να προβάλουμε έναν άλλο τρόπο παραγωγής και έναν άλλο τρόπο κοινωνικής συνύπαρξης και οικονομικής βιωσιμότητας Είναι ανάγκη να υπάρξει αυτή η αλλαγή και μάλιστα με περιβαλλοντικά βιώσιμη προοπτική

ιΩΑΝΝΑ ΘΕοΔοΣιου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 614

ΑΝΑΔιΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Το ζήτημα της αναδιάρθρωσης της παρα-γωγικής δομής και υποδομής δεν μπορεί να ιδωθεί ξέχωρα από το ζήτημα του αναπτυ-ξιακού μοντέλου Συνεπώς το ερώτημα που πρέπει να απαντιέται από τη σχεδιαζόμενη πολιτική θα πρέπει να απαντά στην ανά-γκη για άλλο αναπτυξιακό μοντέλο Ποιες λοιπόν πρέπει να είναι η αφετηρίες μιας αποτελεσματικής πολιτικής Κατά τη γνώ-μη μου οι εξής

Από τη λογική μείωσης κόστους πρέπει

να πάμε στη λογική παραγωγής αξίας το οποίο είναι και συμβατό με τις ιδεολογικές αναφορές μας (κοινωνικά προσδιορισμέ-νη αξία χρήσης που παράγεται από την εργασία) Η νέα αξία παράγεται μέσω της συνεχούς καινοτομίας σε προϊόν και πα-ραγωγική διαδικασία Η εστίαση στην πα-ραγωγή με τη στενή έννοια τη μεταποίη-σης (μετασχηματισμός εισροών σε προϊόν) είναι ανεπαρκής Αυτό δεν σημαίνει ότι η καινοτομία παράγεται μόνο στα εργαστή-ρια Αντίθετα παράγεται και στη σύζευξη σχεδιασμού και παραγωγής αλλά και στην αλληλεπίδραση παραγωγή και χρήσης Η βασική διαφορά έγκειται από τη μία στις αυξανόμενες αποδόσεις που χαρακτηρίζουν την οικονομική της καινοτομίας και από την άλλη στο σαφή προσανατολισμό που απαιτείται τόσο σε ότι αφορά στην πολιτική απασχόλησης όσο και στο ποιος θα είναι ο φορέας της ανάπτυξης (ταλέντο και όχι κεφάλαιο όπως λέει ο Florida)

Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανά-γκη να ξεφύγουμε από την παράθεση κλα-δικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανά-λυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επίπεδο των συστημάτων αξίας (όχι απλά αλυσίδες) όπου περιλαμβάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην παραγωγή αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλι-σμού και υποδομών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίη-

ση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μεταφορές κοκ)

Η πολιτική θα πρέπει να προσδιορίζε-ται και χωρικά ώστε να αναγνωρίζεται η αντίστοιχη εμπέδωση της παραγωγικής και καινοτομικής δραστηριότητας

Βασικό ζήτημα αφορά και στο υποκεί-μενο του μετασχηματισμού Ποιοι θα ανα-λάβουν το έργο του μετασχηματισμού και της νέας μορφής παραγωγής αν το παρόν επιχειρείν είναι ανεπαρκές

Άξονες αναπτυξιακής πολιτικής

Με βάση τα παραπάνω οι άξονες σχεδιασμού πολιτικής θα πρέπει να είναι οι εξής

Συγκρότηση παραγωγικών συμπλεγ-μάτων με σχετική εξειδίκευση και χω-ρικό προσδιορισμό

Τα παραγωγικά συστήματα δεν συγκρο-τούνται σε κλαδική βάση αλλά με την αλ-ληλεπίδραση δραστηριοτήτων από διαφο-ρετικούς κλάδους και τομείς οικονομικής δραστηριότητας Η πολιτική πρέπει να εστι-άζει στην ενίσχυση στους αδύνατους κρί-κους οι οποίοι είναι ndash εν γένει

ndash Ανάπτυξη προϊόντος έλλειψη καινο-τομικής δραστηριότητας αδυναμία στην ανάλυση των αναγκών και των κατανα-λωτικών τάσεων απουσία τεχνολογικών υποδομών υποστήριξης (προτυποποίηση διαπίστευση παρέμβαση σε διεθνείς οργα-νισμούς προτυποποίησης πρόσβαση σε ερ-γαστηριακές λειτουργίες κοκ)

ndash Τεχνολογική εξάρτηση και έλλειψη απορροφητικής ικανότητας η παθητική μιμητική συμπεριφορά έχει οδηγήσει σε απουσία καινοτομικής δραστηριότητας οπότε δεν υπάρχει το δυναμικό που θα μπορέσει να αξιοποιήσει τις τεχνολογικές εξελίξεις και θα συνεργαστεί με παρόχους τεχνολογίας (προμηθευτές εξοπλισμού και πρώτων υλών) κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε σχετική εξειδίκευση κλαδικών δραστηριοτήτων

ndash Στον ύπαιθρο χώρο από την αγροτική παραγωγή πρέπει να πάμε στην πολυδρα-στηριότητα ώστε να καθετοποιηθεί τοπικά η παραγωγή αξίας αναπτυχθεί η επωνυμία του προϊόντος και η ταυτότητα του τόπου και συνδεθεί οργανικά με συμπληρωματικές δραστηριότητες βιομηχανικής μεταποίησης και τεχνολογικής υποστήριξης

Αμφίπλευρη παρέμβαση του κρά-τους στης πλευρές της laquoπαροχήςraquo και της laquoζήτησηςraquo

Ο ρόλος της κρατικής παρέμβασης δεν μπορεί πια να περιορίζεται στην πλευρά της παροχής πόρων και ενίσχυσης τεχνολογι-κής και ερευνητικής δραστηριότητας Από τη μία πρέπει να αναπτυχθούν υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας σε συνεργα-σία με τις παραγωγικές συστάδες εξειδικευ-μένες με βάση τις ανάγκες μιας επιθετικής πολιτικής καινοτομίας προϊόντος Αυτές οι υποδομές δεν είναι απαραίτητο να είναι κρατικές ούτε να αφορούν απαραίτητα σε νέους φορείς Μπορούν να είναι συλλογι-κές δομές στο πρότυπο της Τρίτης Ιταλίας ή να αφορούν σε μακροπρόθεσμα ανοικτά προγράμματα που θα αξιοποιούν υφιστά-μενες υποδομές μοχλεύοντας παράλληλα την αλλαγή προσανατολισμού τους από τον ακαδημαϊσμό σε πιο πολύπλευρη δρα-στηριότητα (αυτό προϋποθέτει και αλλαγή του τρόπου αξιολόγησης της ερευνητικής δραστηριότητας)

Από την άλλη η κρατική παρέμβαση μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο στρατηγικό ρόλο στην πλευρά της ζήτησης Αυτό μπορεί να γίνει με τρεις βασικούς τρόπους

ndash Πολιτική προμηθειών οι προδιαγρα-φές προμηθειών πρέπει να αποτελέσουν ένα αποτελεσματικό εργαλείο προσέλκυσης καινοτομικής δραστηριότητας ώστε μέσα από τη διαμόρφωσή τους να ωθούνται οι προμηθευτές να αναπτύσσουν προϊόντα λύσεις και εν τέλει ικανότητες που θα τους καθιστούν πρωτοπόρους διεθνώς Η διαδι-κασία καθορισμού μέσα από μηχανισμούς διαβούλευσης και ο χρονισμός εισαγωγής τους σε συνδυασμό με συμπληρωματικές ενέργειες και μέτρα στην πλευρά της πα-ροχής-προσφοράς μπορεί να έχει σημαντι-κά αποτελέσματα σε αγορές όπως οι κατα-σκευές ο εξοπλισμός οι ΑΠΕ κλπ

ndash Ρυθμιστικές παρεμβάσεις στην κατανά-λωση σε αντίθεση με την παθητική αντι-μετώπιση των προδιαγραφών στην λογική φθοροποιού διευκόλυνσης και προστασίας των εγχώριων παραγωγών ο ευρύτερος χώ-ρος της κατανάλωσης μπορεί να αποτελέ-

σει πεδίο ενεργούς παρέμβασης με σκοπό την προετοιμασία και ανάπτυξη προϊόντων που θα ανταγωνίζονται με βάση την αξία και όχι την τιμή

ndash Επενδύσεις σε υποδομές κλπ ένα νέο πρόγραμμα επενδύσεων σε δημόσιες υπο-δομές θα πρέπει να ξεφύγει από τη λογική του τι μπορούμε να κάνουμε και να εστιάσει στο τι πραγματικά χρειάζεται και πώς κατά την επένδυση θα αναπτυχθούν τεχνολογίες και ικανότητες που μπορούν να αξιοποιη-θούν και σε άλλες εφαρμογές και ndash κυρίως θα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο εξαγωγικής δραστηριότητας

Η λογική των παραπάνω είναι να σχε-διασθούν στρατηγικοί θύλακες αγοράς οι οποίοι θα μπορούν να αποτελέσουν προ-νομιακό πεδίο μάθησης για εγχώριους πα-ραγωγούς

Ανάδειξη νέων υποκειμένωνΤο βασικό θεμελιώδες πρόβλημα αφο-

ρά στο ποιες θα είναι οι δυνάμεις που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα νέο πα-ραγωγικό σύστημα στο πλαίσιο ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης με τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς όρους που απαιτού-με Είναι ιστορικά και εμπειρικά βιωμένο ότι οι κυρίαρχες σήμερα δυνάμεις έχουν περιορισμένες δυνατότητες Προφανώς υπάρχουν δυναμικές καινοτόμες εξωστρε-φώς ανταγωνιστικές μονάδες με ισχυρές και καλλιεργούμενες ικανότητες αλλά δεν αποτελούν τον κανόνα

Τα νέα υποκείμενα παραγωγικής δραστη-ριότητας θα πρέπει να τα αναζητήσουμε σε δύο laquoοικοσυστήματα-κοινότητες-κινήματαraquo που συγκροτούνται ήδη

Το πρώτο αφορά ένα οικοσύστημα νέας επιχειρηματικότητας διακριτής και σχετι-κά ξένης με το υφιστάμενο το οποίο όμως ιδεολογικά συγγενεύει με αυτό Βασικό χαρακτηριστικό του είναι ότι συγκεντρώ-νεται κυρίως σε τομείς τεχνολογικής αιχ-μής (κυρίως λογισμικό μικρο-ηλεκτρονι-κή και λίγο σε βιολογία φάρμακο) καθώς και σε ορισμένους τομείς όπως η γεωργία Σήμερα το οικοσύστημα είναι ποικίλο και διεθνοποιημένο αλλά όχι σε επαρκή βαθ-μό Χαρακτηρίζεται από αδύναμη θεσμι-κή πύκνωση περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση αγορές και τεχνολογικές υποδομές ενώ αντιμετωπίζεται ως εξωτι-κό προϊόν από κράτος και τράπεζες Είναι δυνατή η εξάπλωσή του και σε άλλους το-μείς παραγωγικής δραστηριότητας Απαιτεί-ται συγκροτημένη ενισχυτική παρέμβαση που θα εστιάζει στη μόχλευση δραστηριο-

μεθοδολογικές αφετηρίες και άξονες για την

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 15

για ένα ΚιΝΗμΑ ανασυγκρότησηςΠαρότι ήδη από το Πρόγραμμα του 2009 ο ΣΥΡΙΖΑ είχε

θέσει το ζήτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώ-ρας ελάχιστη συζήτηση είχε υπάρξει μέχρι πρόσφατα Ήταν περισσότερο οι πολιτικές εξελίξεις του τελευταίου χρόνου που έφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη να αναπτύξει ο ΣΥ-ΡΙΖΑ -ΕΚΜ μια πολιτική για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση Το ζήτημα αυτό σε συνδυασμό με μια σειρά άλλα πολιτι-κά και ιδεολογικά ζητήματα δίνουν μια νέα διάσταση στην παρέμβαση της Αριστεράς ndashκαι μιλάμε πιο συγκεκριμένα για την πραγματική Δημοκρατία για το πολιτικό σύστημα της διαφθοράς και της διαπλοκής και το laquoτρίγωνο της αμαρτί-αςraquo για το εθνικό ζήτημα και τη σύζευξή του με το κοινω-νικό και βέβαια για την κατάκτηση της κυβέρνησης Αυτή η νέα διάσταση αποτελεί βασική προϋπόθεση προκειμένου η Αριστερά να εκφράσεις τις laquoανάγκες των πολλώνraquo καθώς ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός έχει περάσει στη φάση των Μνημονίων και της Τρόικα Η Αριστερά έχοντας υποχρέωση απέναντι laquoστους πολλούςraquo να είναι πρωταγωνιστική πολιτι-κή δύναμη οφείλει να έχει συναίσθηση ότι δεν κινδυνεύει αν προωθήσει τον προγραμματικό της λόγο για τα ζητήματα που προαναφέρθηκαν αντίθετα κινδυνεύει αν αδιαφορήσει για τα ζητήματα αυτά

Μπορούμε να συζητήσουμε για την παραγωγική ανασυ-γκρότηση με έναν τρόπο ριζοσπαστικό αριστερό ρεαλιστικό και σύγχρονο Μπορούμε να διαμορφώσουμε laquoμαζί με τους πολλούςraquo ένα ισχυρό ρεύμα laquoθετικής πρότασης διεξόδουraquo που να αλλάξει εκ βάθρων την κατάσταση laquoαποικίας χρέουςraquo στην οποία έχει περιέλθει η χώρα έχοντας ως κινητήριες δυ-νάμεις τις βαθύτερες αξίες της Αριστεράς πρόοδος γνώση συλλογικότητα ηθική πραγματικές ανάγκες πραγματική δι-καιοσύνη πραγματική δημοκρατία χειραφέτηση

Νέο μεταβατικό πρότυπο

Η παραγωγική ανασυγκρότηση είναι μια μεταβατική έν-νοια που ξεκινά σήμερα laquoαπό τώραraquo αφορά όλη την περίο-δο μέχρι το μετατροϊκανό ξέφωτο και εκτείνεται σε μια επό-μενη περίοδο βαθύτερων κοινωνικών μετασχηματισμών με ορίζοντα το σύγχρονο σοσιαλισμό του 21ου αιώνα Φυσικά σε κάθε περίοδο έχει ιδιαίτερους επικαθορισμούς ανάλογα με τους πολιτικούς συσχετισμούς

Μια θεμελιώδης οριοθέτηση είναι ότι μιλάμε για ανασυγκρό-τηση και όχι γενικά για laquoανάπτυξηraquo επισημαίνοντας δηλαδή την ανάγκη ενός νέου πρότυπου Βασική σχέση αποτελεί η Δημοκρατία δηλαδή η επιδίωξη για πάνδημη λαϊκή συμμε-τοχή στο σχεδιασμό στον προγραμματισμό και τον έλεγχο αξιοποιώντας τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία Στον πυ-ρήνα του νέου προτύπου βρίσκεται η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου Πρώτrsquo απrsquo όλα του ανθρώπινου δυναμικού που έχει υψηλό μορφωτικό επίπεδο

αλλά και ευρύτερα γνωσιακό και μαστορικό Αλλά ακόμη μι-λάμε για τις γεωφυσικές δυνατότητες ειδικά την αξιοποίηση της ιδιαίτερης γεωφυσικής ποικοιλομορφίας της χώρας που κάνει εφικτό ένα laquoμοντέλο ήπιας κλίμακαςraquo Για τις ενεργει-ακές δυνατότητες για τον ορυκτό πλούτο Για τη δυνατότη-τα στη βάση όλων των προηγούμενων ανάδυσης μιας σειράς παραγωγικών τομέων στην αγροτική οικονομία στη βιομη-χανία στη μικροηλεκτρονική και πληροφορική στην έρευνα Χρειάζεται να επισημανθεί ότι το περιβάλλον συνιστά μια αυ-ταξία στο πλαίσιο της παραγωγικής ανασυγκρότησης δοθέ-ντος ότι το τεχνολογικό επίπεδο του 21ου αιώνα επιτρέπει μια νέα αντίληψη της σχέσης ανθρώπουndashφύσης Συνεπώς το να μιλάμε για laquoσεβασμό του περιβάλλοντοςraquo είναι μεν αναγκαίο αλλά μάλλον περιοριστικό Βασική διάσταση της παραγωγι-κής ανασυγκρότησης οφείλει να είναι η ριζική αναβάθμιση του περιβάλλοντος ξεκινώντας μεν από την απορρύπανση αλλά αναγορεύοντας την σε αυτοτελή στόχο ndashπου έχει έμμε-σες μεν αλλά ουσιώδεις οικονομικές επιπτώσεις (πχ υγεία ήπιος τουρισμός κλπ)

Όσοι αμετάκλητα παραδομένοι στο κυνηγητό του κέρδους συκοφαντούν την παραγωγική ανασυγκρότηση ότι τάχα οδηγεί στον απομονωτισμό και σε μια laquoκλειστή οικονομίαraquo κάνουν ένα θεμελιώδες λάθος Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου προφανώς και εναρμονίζεται με ένα πρότυπο laquoανοιχτό στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο γίγνεσθαιraquo ένα πρότυπο που στηρίζεται στην ποιότητα τη γνώση και τη δημιουργική εργασία ένα πρότυπο που αξιοποιεί την προ-οδευτική κοινωνική συνείδηση που άρρηκτα αναπτύσσεται μαζί του σαν ανασχετικό φραγμό στον ανταγωνισμό και την εκμετάλλευση Ναι θα πρέπει να υπάρχουν ανασχετικοί φραγ-μοί είναι μια νέα μεγάλη συζήτηση αυτή αλλά αυτό καθόλου δεν σημαίνει απομονωτισμός Για παράδειγμα είναι άραγε απομονωτισμός η απαγόρευση στα μεταλλαγμένα

Ποιοι και πώς

Τελικά ποιών δουλειά είναι η παραγωγική ανασυγκρότη-ση του τόπου Και πώς Κρίσιμα ερωτήματα Μια απάντηση σήμερα θα ξεκινούσε από τη διαπίστωση ότι αν η στάση απέ-ναντι στο καθεστώς των Μνημονίων διαχωρίζει κάθετα την ελληνική κοινωνία το ίδιο ισχύει για την παραγωγική ανα-συγκρότηση Υπάρχει μια ευρεία κοινωνική πλειοψηφία που μπορεί και πρέπει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αντιπα-ράθεση με το μεγαλοαστισμό με το σύστημα της διαπλοκής και με τη Μνημονιακή διάλυση Ας δανειστούμε μια πολύ χα-ρακτηριστική αναφορά του Αλέξη Τσίπρα από μια πρόσφα-τη ομιλία (Βόλος 14062013) laquoΕμείς υποστηρίζουμε ότι μια μεγάλη πανεθνική διαβούλευση για το Σχέδιο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης μπορεί και πρέπει να ξεκινήσει από τώρα Καλούμε λοιπόν Εκπαιδευτικά Ιδρύματα επιστημονικούς συλλόγους συνδικαλιστικούς φορείς επιμελητήρια σε αυ-τήν την κρίσιμη διαδικασία Καλούμε κάθε δημιουργικό πο-λίτη να ενεργοποιηθεί από σήμερα και να συμβάλλει με την εμπειρία του τη γνώση του τις ιδέες του την πράξη του Για ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης που να αποκα-θιστά την εργασία την πρωτοβουλία και την επινοητικότητα των συνεργαζομένων ανθρώπων Ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης σε οργανική σύνδεση με ένα κίνημα πολι-τιστικής αναγέννησης και ηθικής ανάταξηςraquo

ΧΡιΣΤοΣ ΚΑΡΑμΑΝοΣμέλος ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

τήτων και θεσμών και ndash πολύ σημαντικό ndash στην ανάπτυξη πόλων δραστηριότητας σε περιφερει-ακό επίπεδο

Το δεύτερο αφορά στο κίνημα νέων συνεταιρι-σμών (συνεργατικού χαρακτήρα σε αντιπαράθεση με την προβληματική παράδοση των αγροτικών συνεταιρισμών) που είτε με την ωρίμανση της συνείδησης είτε με το παράδειγμα άλλων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Λατινική Αμερική και κυρίως το Mondragon) συνθέτουν το πρόβλημα παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και της οικολογίας Σε αυτό προ-στίθενται και τα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης σε υφιστάμενες επιχειρήσεις και παλιού τύπου συ-νεταιρισμούς (ΔΩΔΩΝΗ ΒΙΟΜΕΤ ΣΕΚΑΠ) πολύ κρίσιμα κατά τη γνώμη μου για να αποτελέσουν αντικείμενο παρέμβασης και υποστήριξης

Τα βασικά ζητήματα που αντιμετωπίζει το νέο συνεταιριστικό κίνημα είναι έλλειψη θεσμικού πλαισίου ειδικά για ζητήματα μικτών συνεταιρι-σμών απουσία τεχνικής υποστήριξης και οργα-νωμένης παρέμβασης και ελλείψεις στη ικτύω-ση και συνεργασία μεταξύ των συνεταιριστικών εγχειρημάτων

Οι δυνατότητες αυτής της κατεύθυνσης είναι σημαντικές Το νέο και το έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό υπάρχει Οι εν δυνάμει δραστηριότη-τες αφορούν το σύνολο του φάσματος παραγω-γικής δραστηριότητας Η πολιτική κατεύθυνση και ενίσχυση πρέπει να αφορά στην ενίσχυση της παραγωγής νέων θέσεων εργασίας με όρους ευνοϊκούς για την εργασία και στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων που θα έχουν σημαντικό στοι-χείο καινοτομικής δραστηριότητας παραγωγής γνώσης κοκ

Ειδική κατηγορία αποτελούν οι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί οι οποίοι μπορούν να διαδραμα-τίσουν στρατηγικό ρόλο τόσο στη διάδοση και εμπέδωση των αξιών του συνεργατισμού όσο και στη συγκέντρωση ισχύος και ρευστότητας που μπορεί να κατευθυνθεί στην ενίσχυση παραγω-γικών εγχειρημάτων Το διεθνές συνεταιριστικό κίνημα έχει ισχυρές δομές και υποδομές και έχει επανειλημμένα εκφράσει τη βούληση να υποστη-ρίξει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και πολιτικές Θα αποτελέσει κρίσιμο σύμμαχο μιας κυβέρνη-σης της αριστεράς που θα δέχεται επιθέσεις και εκβιασμούς και σε ότι αφορά τη λειτουργία του παραγωγικού και οικονομικού συστήματος

Ένα τρίτο υποκείμενο που θα αποτελέσει ση-μαντικό σύμμαχο είναι εκείνο το τμήμα των ΜμΕ που αναπτύσσουν παραγωγική δραστηριότητα και έχουν την πρόθεση να επενδύσουν σε παραγωγικές επενδύσεις και ανθρώπινο δυναμικό Αποτελούν κρίσιμο παραγωγικό δυναμικό που δεν μπορεί να αφεθεί να καταρρεύσει ούτε να διαβρωθεί Εδώ απαιτούνται εργαλεία διαρθρωτικής παρέμβασης ώστε να ενισχυθεί η καινοτομική δραστηριότη-τα και οι κάθετες διακλαδικές συνεργασίες να αναπτυχθούν κρίσιμες υποδομές τεχνικής και επιχειρηματικής υποστήριξης (όχι απαραίτητα κρατικές) και να υπάρξουν πολιτικές στήριξης της διαδοχής (σε απογόνους εργαζομένους ή μέσω συγχωνεύσεων με άλλες ΜμΕ)

ΓιΩΡΓοΣ ΣΤΑμΠουλΗΣΛέκτορας Τμ Οικονομικών Επιστημών Παν Θεσσαλίας

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

Η μόνη διέξοδος είναι η επανεφεύρεση της ίδιας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

16

ΠΡΑΣιΝοΣ

από τη μια στιγμή στην άλλη Για να με-τασχηματίσουμε την οικονομία θα πρέπει να περιγράψουμε το όραμα και τα βήματα που θα μας οδηγήσουν εκεί Αλλά πριν το πράξουμε θα πρέπει να καταγράψουμε τους λόγους για τους οποίους δεν μπορούμε να βαδίσουμε προς αυτή την κατεύθυνση και να φροντίσουμε να τους εξαλείψουμε

Οι λόγοι δεν αφορούν μόνο την πράσι-νη αλλαγή της χώρας αλλά οποιαδήποτε

προσπάθεια διοικητικής και κοινωνικής με-ταρρύθμισης Είναι οι λόγοι τους οποίους όντας τόσο βαθιά βουτηγμένες σε αυτούς δεν μπόρεσαν να αγγίξουν οι κυβερνήσεις της εποχής του μνημονίου Αδιαφάνεια διαφθορά ανύπαρκτος ή ανεπαρκής σχε-διασμός νόμοι που δημιουργήθηκαν για να μην τηρούνται πολυνομία αλληλοσυ-γκρουόμενοι νόμοι πολλά παραθυράκια στη νομοθεσία και φωτογραφικές διατάξεις γκρίζες ζώνες κατά παραγγελία ευκαιρια-κές πρακτικές αρπακτικών γραφειοκρατία λογική ενός παρωχημένου παραγωγισμού

Βυθιζόμαστε σε έναν κυκεώνα αρνητικών εξελίξεων Τα success stories παραμένουν μακέτες καλά κρυμμένες στη φαντασία των κυβερνώντων Δημόσιες επιχειρήσεις και γη πωλούνται σε τιμές ευκαιρίας μα δεν συγκινούν τους επενδυτές Και πώς θα μπο-ρούσε άλλωστε Γνωρίζουν τη δεινή θέση της χώρας Απλά περιμένουν να πέσει κι άλλο το τίμημα

Όμως ταυτόχρονα με την οικονομική κρίση εξελίσσεται και η οικολογική κρίση σε όλο τον πλανήτη Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται Ο πλανήτης θα πρέπει να είναι σε θέση να θρέψει 9 δις ανθρώπους το 2050 Μια άτυπη μάχη λαμβάνει χώρα Από τη μια η ανάγκη των πολιτών στις αναπτυσσόμενες χώρες να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο από την άλλη ο αγώνας των πολιτών στις ανε-πτυγμένες χώρες να συγκρατήσουν το δικό τους βιοτικό επίπεδο στο ύψος που είχαν συνηθίσει τα τελευταία 30 χρόνια Μεγάλος χαμένος το περιβάλλον Το μακροπρόθεσμο συμφέρον θυσιάζεται στο βραχυπρόθεσμο όφελος Δασικές εκτάσεις αποψιλώνονται εδάφη καταστρέφονται θάλασσες λίμνες ποτάμια υποβαθμίζονται σε μια προσπά-θεια των ανθρώπων να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τους φυσικούς πόρους Όμως αυτοί δεν είναι ανεξάντλητοι Κάποιοι ισχυ-ρίζονται ότι το περιβάλλον σε καιρό κρίσης είναι πολυτέλεια Δεν θα μπορούσαν να κά-νουν μεγαλύτερο λάθος

Θα πρέπει να δεχθούμε πως δεν πρόκει-ται να γυρίσουμε στο προ κρίσης οικονο-μικό επίπεδο Θα πρέπει να δεχθούμε επί-σης πως η οικονομική κατάσταση δείχνει να επιδεινώνεται για όλες τις ανεπτυγμέ-νες χώρες τα επόμενα χρόνια Ο ανταγω-νισμός σε φθηνά προϊόντα και υπηρεσίες έχει κριθεί και ο πυρήνας της ευρωζώνης δεν ανήκει στους νικητές Κίνα Ινδία Ιν-δονησία Τουρκία Βραζιλία Νότια Αφρική κυριαρχούν

Σε αυτές τις συνθήκες η μόνη διέξοδος για τη χώρα είναι η επανεφεύρεση της ίδι-ας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

Όμως η επιτυχία δεν μπορεί να έρθει μέ-σα από πασαλείμματα σαν αυτά που έχου-με συνηθίσει να μας σερβίρει η εκάστοτε κυβερνητική μηχανή Δεν μπορεί να έρθει

που με τη σειρά του μετατρέπεται σε πα-ραγοντισμό μηδενική έμφαση στην έρευνα και την τεχνολογία (RampD) και ανυπέρβλητα εμπόδια στην καινοτομία συγκρουόμενα επενδυτικά συμφέροντα απροθυμία των laquoβαρόνωνraquo για καλύτερη αναδιανομή εισο-δημάτων και επιχειρηματικών ευκαιριών ελάχιστη τεχνογνωσία και χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης εργαζομένων σε όλους τους τομείς έλλειψη ενημέρωσης πολιτών και

αδυναμία κατανόησης του διακυβεύματος αλλαγής κατεύθυνσης Και σαν να μην έφταναν αυτά η κρίση καθιστά την επιβί-ωση πρωταρχικό μέλημα όμως παράλληλα αντί να οδηγεί σε αλληλεγγύη και διάθε-ση για περισσότερη δημοκρατία επιφέρει ατομικισμό και απολυταρχικές μεθόδους διακυβέρνησης Η κοινωνία τέλος συνή-θισε να τα περιμένει όλα από το κράτος αγνοώντας τα οφέλη της κινητοποίησης πέρα και έξω από κρατικούς-κομματικούς μηχανισμούς

Αν δεν αλλάξουν τα παραπάνω δεν μπο-

μετασχηματισμός τώραρούμε να ελπίζουμε Από την άλλη ακόμα κι αν αλλάξουν τα παραπάνω δεν θα πρέπει να περιμένουμε πολλά αν εξακολουθήσου-με να επιμένουμε βρώμικα και να τοποθε-τούμαστε λάθος στρατηγικά

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω δεν μπο-ρούμε μονομιάς να μετασχηματίσουμε πλή-ρως την οικονομία μας Ας ξεκινήσουμε με τη δημιουργία των εργαλείων που θα μας βοηθήσουν να το πράξουμε Κωδικοποίηση της νομοθεσίας ολοκλήρωση των απαραί-τητων βάσεων δεδομένων λήψης αποφάσε-ων πλήρης αυτοματοποίηση διαδικασιών κατάρτιση και ενδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών γενναία αναθεώρηση του χω-ροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού είναι τα πρώτα βήματα

Παράλληλα με αυτά ας ξεκινήσουμε την ταχύρυθμη μετεκπαίδευση παλιών και νέ-ων αγροτών και γενικότερα εργαζομένων σε όλους τους κλάδους για υιοθέτηση φι-λικών προς το περιβάλλον (και την υγεία) πρακτικών τη δημιουργία (ή υιοθέτηση) συ-στημάτων πιστοποίησης σε διατροφή καλ-λιέργειες προϊόντα και υπηρεσίες ώστε να προκρίνεται και κυρίως να αποδεικνύεται η ποιότητα Ας δώσουμε αρχικά προτεραιό-τητα στις πράσινες δράσεις που αποφέρουν τις περισσότερες θέσεις ανά καταναλισκό-μενο ευρώ (πχ στην εξοικονόμηση ενέρ-γειας και στην επαναστελέχωση της πρω-τογενούς παραγωγής) Ας δώσουμε έμφαση στην καινοτομία όχι δημιουργώντας ένα κακέκτυπο Σίλικον Βάλει αλλά απλά και μόνο με τη δημιουργία του κατάλληλου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την προσέλκυση φοιτητών και γενικότερα νέ-ων διψασμένων για διακρίσεις

Ας τα πράξουμε όλα αυτά έχοντας μια ξεκάθαρη κατεύθυνση μακριά από ευκαι-ριακές δράσεις και συμμαχίες Να θέσουμε στόχους σε επίπεδο δεκαετίας και ακόμα παραπέρα Απεξάρτηση από ορυκτά καύσι-μα Ποιοτικά αγροτικά προϊόντα Προστασία βιοποικιλότητας Σταδιακή απομάκρυνση από βρώμικες επενδύσεις

Έχουμε τη δυνατότητα να τα καταφέρου-με αρκεί να σταματήσουμε να κοιτάμε και να σχεδιάζουμε σε βάθος διετίας και τριε-τίας Ας πείσουμε τον κόσμο και κυρίως ας πείσουμε τους εαυτούς μας πως τα παιδιά μας χρειάζεται να δουν από εμάς όραμα τόλμη πίστη για το μέλλον

Έτσι και μόνο έτσι θα καταφέρουμε το re-branding της χώρας μέσα από τον πράσινο μετασχηματισμό της Δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε παρά μόνο να κερδίσουμε

ΑΧιλλΕΑΣ ΠλΗΘΑΡΑΣΠεριβαλλοντολόγος

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 17

τοπίου στο σύνολο του ως laquoιστορικού τό-πουraquo όπως έχει προτείνει και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν Καβάλας Θεωρούμε ότι πολλά από τα υπάρχοντα κτίρια μπορούν να αποκτήσουν νέα χρήση και να εξυπη-ρετήσουν την σύγχρονη λειτουργία των Λουτρών Ελευθερών

Απαιτούμε τα Λουτρά να λειτουργήσουν προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής οικονομίας μέσα από δημο-τικές επιχειρήσεις κοινωνικές επιχειρή-σεις συνεργατικά σχήματα κλπ και όχι να παραδοθούν άνευ όρων στην ιδιωτική εκμετάλλευση

Καλούμε την τοπική κοινωνία να δώσει με δύναμη και αποφασιστικότητα την μάχη για την σωτηρία των Λουτρών Ελευθερών γιατί εκτός των άλλων είναι κομμάτι ενός πολύ ευρύτερου αγώνα για την προάσπιση του νερού και των φυσικών πόρων για την αναχαίτιση των πολιτικών που ξεπουλούν κομμάτι ndash κομμάτι τον φυσικό πλούτο της χώρας μαςraquo

ΣιΣΣυ ΝιΚΗΣιΑΝΗμέλος Πρωτοβουλίας Πολιτών

επίσημη επίσκεψη στην Καβάλα δεν έκρυ-ψε τις προθέσεις του laquoΑν είναι αυτά μνη-μεία τότε θα πρέπει να ξαναδούμε τι ση-μαίνει αρχαιολογίαraquo δήλωσε σπεύδοντας να απαξιώσει την ιστορικότητα και την αρχιτεκτονική των κτιρίων και να ζητήσει την κατεδάφιση τους για λόγουςhellip υγιει-νής (laquoείναι γεμάτα σκουπίδιαraquo) Επιπλέον έδωσε και άλλα δείγματα γραφής για το laquoόραμαraquo που έχει για τα Λουτρά Ελευθε-ρών φράζοντας την είσοδο με αγκαθωτά συρματοπλέγματα (αυτά που χρησιμοποι-ούνται στα στρατόπεδα) κλείνοντας έτσι ακόμη και την πρόσβαση προς το βουνό Όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο άν-θρωποι που είχαν ανάγκη τις ευεργετικές ιδιότητες των ιαματικών λουτρών παραβί-ασαν τα συρματοπλέγματα και έτσι ο χώρος παραμένει σήμερα ανοιχτός για τους λουό-μενους παρότι η εσκεμμένη εγκατάλειψη και η απαξίωση από τις αρμόδιες υπηρε-σίες είναι παντού εμφανής

Αριστοτέλης Ζάχος Ο αρχιτέκτονας των Λουτρών Ελευθερών

Ποιά είναι όμως αυτά τα κτίρια που στέκονται εμπόδιο στην laquoανάπτυξηraquo Σή-μερα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών βρίσκονται διάσπαρτα 31 κτίρια που αντι-προσωπεύουν διαφορετικές περιόδους της λειτουργίας τους Με εκατονταετή ιστορία τα περισσότερα είναι αναπόσπαστο κομμά-τι του φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου των Λουτρών Ελευθερών κομμάτι της αρ-χιτεκτονικής μας παράδοσης και της συλ-λογικής μας μνήμης Τα τρία κτίρια που περιλαμβάνονται στην πρόταση της Υπη-ρεσίας Νεωτέρων Μνημείων ώστε να χα-ρακτηριστούν ως μνημεία της νεώτερης πολιτιστικής κληρονομιάς είναι το ξενο-δοχείο laquoΑμφίπολιςraquo το Εστιατόριο και το ξενοδοχείο laquoΠαγγαίοraquo Τα δύο πρώτα είναι έργα ενός από τους σημαντικότερους έλ-ληνες αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου του Αριστοτέλη Α Ζάχου στον οποίο ανατέ-θηκε η διαμόρφωση των πηγών Ελευθε-ρών στις αρχές του 20ου αιώνα Ανήκουν μάλιστα στα σπάνια πρώιμα έργα του και απηχούν βασικές αρχές του πρωτοπόρου καλλιτέχνη όπως το σεβασμό στο φυσικό τοπίο τη χρήση απλών υλικών και μέσων

καμπάνια για τη διάσωση των Λουτρών ΕλευθερώνΣτην ιδιοκτησία της ΕΤΑΔ ΑΕ (Εταιρία

Ακινήτων Δημοσίου) περνούν και επισή-μως τα Λουτρά Ελευθερών Καβάλας και βγαίνουν στο σφυρί μαζί με εκατοντάδες άλλα laquoφιλέταraquo σε ακτές δάση νησιά αρ-χαιολογικούς χώρους κλπ Για πολλούς τα Λουτρά Ελευθερών δεν θα είναι παρά μια παράπλευρη απώλεια μέσα στον ορυμαγδό του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσί-ας και των φυσικών πόρων της χώρας μας Μια μερίδα πολιτών όμως αντιστέκεται δυ-ναμικά γιατί laquoούτε μια σπιθαμή γης ούτε μια σταγόνα νερού δεν πρέπει να χαθεί χω-ρίς αγώναraquo Και σrsquo αυτήν την περίπτωση ο αγώνας τους τροφοδοτείται αφενός μεν από την ανάγκη προάσπισης των ιαματι-κών πηγών ως φυσικό αγαθό που ανήκει σε όλους αφετέρου από την ανάγκη δι-άσωσης ενός τοπίου μοναδικής φυσικής ομορφιάς και πολιτιστικής αξίας

Πίσω από την ένταξη των Λουτρών Ελευ-θερών στην προς laquoαξιοποίησηraquo περιουσία της ΕΤΑΔ υπάρχουν δύο σοβαρές εκκρεμό-τητες Πρώτον τα Λουτρά Ελευθερών έχουν ήδη παραχωρηθεί στην ιδιωτική εταιρία laquoΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕraquo με σύμβαση εκμίσθωσης για 40 χρόνια που υπεγράφη τον Μάρτιο του 2012 ανάμεσα στην εν λόγω εταιρία και στην έως τώρα διαχειρίστρια των Λου-τρών Αναπτυξιακή Εταιρία Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Καβάλας Δεύτερον και πιο σημαντικό εκκρεμεί στο Συμβούλιο Νεωτέ-ρων Μνημείων η πρόταση των αρμόδιων υπηρεσιών να κηρυχθούν διατηρητέα τρία από τα κτίρια που βρίσκονται στα Λουτρά Ελευθερών και έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονι-κή αξία Η πρόταση εισήχθη στο Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2012 και έκτοτε η συ-ζήτηση της αναβάλλεται διαρκώς αναίτια και αδικαιολόγητα

Η laquoανάπτυξηraquo ήρθε με συρματόπλεγμα

Η σύμβαση που υπεγράφη ανάμεσα στην ΑΕΝΑΚ και στην ΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕ παρέχει στην εκμισθώτρια εταιρία το δικαίωμα για κάθε είδους παρέμβαση στα κτίρια που βρί-σκονται διάσπαρτα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών παρέχοντας της ακόμη και την δυνατότητα κατεδάφισης Ο πρόεδρος της εταιρίας κ Νταβέλης κατά την πρώτη του

την αποφυγή εντυπωσιασμών αλλά και την επαναπροσέγγιση της αυτόχθονης αρχιτε-κτονικής παράδοσης

Δυστυχώς όμως αυτό που υπογράμμισε με τον ευφυή σχεδιασμό του ο Αριστοτέλης Ζάχος στις αρχές του 20ου αιώνα κινδυ-νεύει για άλλη μια φορά να ισοπεδωθεί από τις μπουλντόζες της άναρχης laquoανάπτυξηςraquo και του πρόσκαιρου ιδιωτικού κέρδους Σή-μερα στα Λουτρά Ελευθερών διακυβεύεται όχι μόνο η τύχη των ιστορικών αυτών κτι-ρίων αλλά και η συνέχιση ενός φυσικού τοπίου εξαιρετικής ομορφιάς με αιωνόβια πλατάνια ανάμεσα στα οποία ελίσσεται ο ποταμός Μαρμαράς Διακυβεύεται επίσης το δικαίωμα όλων μας να απολαμβάνουμε αυτόν τον τόπο και τα ευεργετήματα των ιαματικών πηγών κάτι που θα είναι αδύνα-το όταν τα Λουτρά λειτουργήσουν ως σπα πολυτελείας προς όφελος ενός συγκεκρι-μένου ιδιώτη ndash laquoεπενδυτήraquo

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Σύλλογος Αρχι-τεκτόνων Ν Καβάλας όχι μόνο υπερθεμα-τίζει την πρόταση για την προστασία των τριών κτιρίων αλλά προτείνει επιπλέον να κηρυχθούν τα Λουτρά Ελευθερών στο σύ-νολο τους ως laquoιστορικός τόποςraquo εντασσό-μενα στο Ν 153Α28-6-2002 laquoλόγω της κοινωνικής τεχνικής αρχιτεκτονικής εν γένει ιστορικής και επιστημονικής σημα-σίας τουςraquo

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών που συστάθηκε μόλις άρχισαν να γίνονται γνωστά τα laquoανα-πτυξιακάraquo σχέδια για την περιοχή έχει ήδη αναλάβει διάφορες μορφές δράσεις και συ-νοψίζει τις θέσεις της ως εξής

laquoΘα αγωνιστούμε με κάθε τρόπο για την προστασία του φυσικού και αρχιτεκτονικού

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 618

Είναι χιλιοειπωμένο και αποτελεί ανα-ντίρρητη πραγματικότητα Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι τομέας προτεραι-ότητας για την τρόικα και όχι μόνο Εργο-λάβοι και επίδοξοι επενδυτές δίνουν μάχη με στόχο τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και τα δη-μοτικά τέλη Δίπλα τους laquoτεχνικοί νομικοί και οικονομικοί σύμβουλοιraquo του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα διεκδικούν το δικό τους μερίδιο από τη τελευταία όπως ίσως νο-μίζουν μεγάλη δεξαμενή πόρων Και εδώ έχουν το δικό τους ρόλο οι εκλεγμένοι της τοπικής αυτοδιοίκησης Ενδεικτικές είναι πρόσφατες αποφάσεις ανάθεσης υπηρεσιών laquoσυμβούλωνraquo και ΣΔΙΤ για μονάδες επεξερ-γασίας απορριμμάτων στο νομό Ηλείας και στη Δυτική Μακεδονία

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αν τελικά απο-φύγει τον απόλυτο αφανισμό μετατρέπεται σε εισπρακτικό μηχανισμό στην υπηρεσία επιχειρηματικών συμφερόντων που ετοι-μάζονται να λεηλατήσουν το δημόσιο πλού-το και τα λαϊκά εισοδήματα και με τη δια-χείριση των απορριμμάτων εκτοξεύοντας στα ύψη τα δημοτικά τέλη Το σχέδιο αυτό εξυπηρετείται πολύ καλά από τη συστημα-τική απαξίωση των δημόσιων υπηρεσιών που έχει πλέον κορυφωθεί τα τελευταία χρόνια Εξάλλου έτσι laquoδικαιολογούνraquo την εκχώρηση των υφιστάμενων υποδομών και υπηρεσιών στους ιδιώτες με αναπόφευκτη συνέπεια την οικονομική επιβάρυνση των δημοτών και προετοιμάζουν για τις επερ-χόμενες ΣΔΙΤ με τα δυσβάσταχτα δημοτικά τέλη και την απομάκρυνση-απόλυση των εργαζομένων στους ΟΤΑ

Σημερινές εξελίξεις

Όπως είναι σχετικά γνωστό σε εξέλιξη βρίσκονται δώδεκα (12) Διαγωνισμοί για Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα στη διαχείριση απορριμμάτων Δυτική Μακεδονία Πελοπόννησος Αιτωλοακαρνανία Σέρρες Ηλεία Αχαΐα τέσσερις (4) διαγωνισμοί στην Αττική και οι πρόσφατα ενταχθέντες στις ΣΔΙΤ για την Ηπειρο και Κέρκυρα Όπως αναφέρουν δημοσιεύματα πρόκειται για μια τεράστια αγορά που μπορεί να αναπληρώ-σει τη βουτιά των δημόσιων έργων αφού ο συνολικός προϋπολογισμός των συμβά-σεων ανέρχεται σε 21 δις ευρώ σε τιμές 2012 με το κόστος κατασκευής στα 750

εκατ ευρώ και προβλεπόμενη συγχρημα-τοδότηση από κοινοτικούς πόρους και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

Με αυτές τις συμβάσεις ΣΔΙΤ διάρκειας καταρχήν 27 χρόνων ο επενδυτής ανα-λαμβάνει τη μελέτη κατασκευή συντήρη-ση και λειτουργία των υποδομών των μο-νάδων επεξεργασίας που προορίζονται να υποδέχονται σύμμεικτα απορρίμματα Στις προκηρύξεις που βγαίνουν το αντικείμενο δεν περιορίζεται στις μονάδες επεξεργασί-ας Ο επενδυτής προβλέπεται να αναλάβει και όλες τις υποδομές και δραστηριότητες υπάρχουσες ή απαιτούμενες νέες Αναλαμ-βάνει δηλαδή εξ ολοκλήρου το σύστημα δι-αχείρισης Είναι προφανές ότι και η απο-κομιδή δεν θα ξεφύγει

Την ίδια στιγμή ndash και μάλλον εντεινόμε-να το επόμενο διάστημα μέχρι να ολοκλη-ρωθούν οι διαδικασίες των ΣΔΙΤ ndash έχουμε σειρά αναθέσεων για υπηρεσίες laquoαπασχό-λησης προσωπικούraquo κυρίως στον τομέα της διαχείρισης και βέβαια έχουμε τις κλα-σικές αναθέσεις υπηρεσιών συντήρησης ή αποκομιδής κλπ όπου ο ανάδοχος χρησι-μοποιεί και δικό του εξοπλισμό ή εγκατα-στάσεις Αν και προβάλλεται το πρόσχημα της έλλειψης προσωπικού και εξοπλισμού τελικά για τους Δήμους που μπαίνουν σrsquo αυτή τη διαδικασία δεν προκύπτει κανένα οικονομικό όφελος Μόνο το εργολαβικό κέρδος και το ΦΠΑ που καλούνται να κα-λύψουν οι δήμοι αρκεί για να καταλάβει κανείς πόσο laquoμπαίνουν μέσαraquo

Αναπάντητα ερωτήματα

Από όσα έχουν δει το φως της δημοσι-ότητας μετά και από την πρόσφατη συζή-τηση στη Βουλή επερώτησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη διαχείριση των απορριμμάτων (httpgooglcYeyt) σημειώνω

Η κυβέρνηση δια του κ Καλαφάτη Αν Υπουργού ΠΕΚΑ μετά τη δημοσιότητα που πήρε η Ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ και σχετικό άρ-θρο στις laquoΟικοτριβέςraquo τ 2) προσπαθεί να διασκεδάσει τον κίνδυνο να απορριφθούν χρηματοδοτήσεις για μονάδες επεξεργασί-ας σύμμεικτων απορριμμάτων Παρουσιάζει στη Βουλή τις δράσεις για το Εθνικό Σχέ-διο Πρόληψης Απορριμμάτων και για την Αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Δι-αχείρισης που θα εγκριθούν όμως κατόπιν εορτής αφού δηλαδή πρώτα προχωρήσουν οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ

Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη ούτε για την επιλογή μεθόδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων και ρίχνει το μπαλάκι των ευθυνών στην αυτοδιοίκηση Στα ερωτή-ματα για το παρωχημένο των Περιφερεια-κών σχεδιασμών και τις ανεπίκαιρες μελέ-τες που συνοδεύουν τους διαγωνισμούς η απάντηση του Αν Υπουργού ήταν ότι δεν φταίει το ΥΠΕΚΑ καθώς τους σχεδιασμούς και τις μελέτες που είναι η βάση των δια-γωνισμών τις έκαναν οι φορείς διαχείρι-σης αποβλήτωνhellip

Οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ και ειδικό-

τερα η επίμαχη φάση του Ανταγωνιστικού Διαλόγου που οδηγεί στην επιλογή αναδό-χου-επενδυτή γίνονται σε καθεστώς από-λυτης και αδιαφανούς εποπτείας από την κυβέρνηση μέσω της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ Στην καταγγελία για αδιαφάνεια και έλλειψη διαλόγου με την κοινωνία η κυ-βέρνηση παραπέμπει σε μια κατόπιν εορτής περιορισμένη στα κόμματα διαβούλευση για την αναθεώρηση του εθνικού σχεδιασμού χωρίς τους πολίτες και τους θεσμικούς φο-ρείς της αυτοδιοίκησης

Χαρακτηριστική περίπτωση η Αττική Στην ερώτηση laquoτι κάνετε με την Αναθεώ-ρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικήςraquo το ΥΠΕΚΑ και η Περιφέρεια Αττικής απαντούν laquoη ανα-θεώρηση είναι αρμοδιότητα του ΕΔΣΝΑ δεν είναι δική μας υπόθεσηraquo Ο Περιφε-ρειάρχης και Πρόεδρος του Ειδικού Δια-βαθμιδικού Συνδέσμου Αττικής (ΕΔΣΝΑ) Γ Σγουρός σε κάθε δημόσια ομιλία του το τελευταίο χρόνο δεν παραλείπει να δηλώ-νει laquoΤο ΠΕΣΔΑ του 2003 ψηφίστηκε από τη Βουλή και είναι Νόμος του κράτους Μόνο η Βουλή μπορεί να τον αλλάξειraquo Τα συμπεράσματα δικά σαςhellip

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ κατήγγειλε τις ΣΔΙΤ ως αποκαλυπτικές των προθέσεων της κυβέρ-νησης να εξασφαλίσει την κερδοφορία των επιχειρηματιών απέναντι ακόμη και στις εγγενείς αβεβαιότητες όπως η μεταβολή της ποσότητας και σύνθεσης των απορριμ-μάτων αλλά ακόμη και στην περίπτωση μελλοντικής μεταβολής των απαιτήσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσία τα επόμενα 30 χρόνια Οι ιδιωτικοί φορείς που θα εμπλα-κούν στη διαχείριση των απορριμμάτων μπορούν να ζητήσουν αποζημίωση για οτι-δήποτε τους καθυστερήσει εμποδίσει στην επίτευξη των αποτελεσμάτων ή προκαλέσει στέρηση εσόδωνhellip

Και βέβαια η μνημονιακή συγκυβέρνηση και οι αρεστοί επιτελείς της επεξεργάζονται σειρά μέτρων και δράσεων στο ίδιο κλίμα άκρατης δημοκρατίας που τη χαρακτηρίζει Εξάλλου πρέπει να δείξουν στους δανειστές ότι παίρνουν τα προσήκοντα μέτρα για τη διαχείριση των αποβλήτων Οι πολίτες θα μάθουν όταν θα κληθούν να πληρώσουν το μάρμαρο

ΓΕΩΡΓιΑ ΑΣΗμΑΚοΠουλουμέλος της Ανεξάρτητης Ενωτικής Κίνησης ΕΣΔΝΑ

ένας σκοτεινός χορός

συμφερόντων

που πρέπει να σταματήσει

διαχείριση απορριμμάτων με ΣΔιΤ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 19

Διαδημοτικός σταθμός απορριμμάτων από τρεις Δήμους της Αττικής

Στο πλαίσιο των ασφυκτικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα στους ΟΤΑ εξαιτίας των δραστικών περικο-πών στη χρηματοδότηση και της δραματικής μείωσης στο προσωπι-κό οι Δήμοι Αλίμου Γλυφάδας και Ελληνικού-Αργυρούπολης έχουν τους τελευταίους μήνες αναλάβει μία σημαντική πρωτοβουλία για τη διαχείριση των απορριμμάτων που μπορεί να αποτελέσει παρά-δειγμα και για άλλους δήμους

Η διαχείριση των απορριμμάτων μία από τις βασικές λειτουργίες των Δήμων απορροφά σήμερα ένα τεράστιο μέρος του προϋπολογι-σμού τους Το κόστος για τους Δήμους αναμένεται μάλιστα να πολ-λαπλασιαστεί χάρη στους προγραμματισμούς της Περιφέρειας για τη δημιουργία τεσσάρων μεγάλων εργοστασίων για απορρίμματα στην Αττική Επίσης είναι γνωστό ότι ο όγκος των απορριμμάτων που επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται είναι πολύ μικρότερος από αυτό που θα μπορούσε καθώς και ότι οι τρεις Δήμοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τη χρήση χώρων για μεταφόρτωση απορριμ-μάτων που δεν πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές

Σε αντίθεση με τους σχεδιασμούς της Περιφέρειας Αττικής και σε σύγκρουση με την προωθούμενη λογική μεταβίβασης των υπη-ρεσιών καθαριότητας στον ιδιωτικό τομέα οι τρεις Δήμοι επεξερ-γάζονται μία κοινή πρόταση ήπιας διαχείρισης των απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή και με έμφαση στην ανακύκλωση την επα-νάχρηση και την κομποστοποίηση Με βάση σύγχρονες τεχνολογί-ες διαμορφώνεται δηλαδή μία πρόταση δημιουργίας διαδημοτικής μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων φιλική για το περιβάλλον και καθοριστική για την ποιότητα ζωής στην πόλη με άμεσα οικονομι-κά οφέλη για τους πολίτες και τους Δήμους

Η πρόταση αυτή αποτελεί προϊόν συνεργασίας των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Πε-ριβάλλοντος και με το Εργαστήριο Αριστοποίησης Παραγωγικών Συστημάτων του ΤΕΙ Πειραιά τα οποία έχουν συντάξει προσχέδιο μελέτης Στενή παραμένει και η συνεργασία των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε άμε-ση συνάρτηση με την πρόταση για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου που υποστηρίζεται και από τους τρεις δήμους

Το προσχέδιο μελέτης του ΤΕΙ Πειραιά παρουσιάστηκε στις 19 Ιουνίου σε δη-μόσια εκδήλωση και στην οποία παραβρέθηκαν αιρετοί εκπρό-σωποι των σω-ματείων εργα-ζομένων τοπι-κών συλλόγων και δημόσιων φορέων καθώς και πολλοί κάτοι-κοι της περιοχής οι οποίοι ενημε-

ρώθηκαν και αντάλλαξαν απόψεις στο πλαίσιο μίας ανοιχτής δια-δικασίας ουσιαστικής διαβούλευσης με την κοινωνία

Την ίδια στιγμή οι τρεις Δήμοι βρίσκονται σε επαφή με την Πε-ριφέρεια Αττικής για τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις και την εξεύ-ρεση χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ όπως και με την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομί-ου του Ελληνικού

ΤΑΚΗΣ ΚοΡοΒΕΣΗΣΑντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Ελληνικού-Αργυρούπολης

Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Ελπίδα η δημιουργία τοπικών εταιρειών πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης

Όπως σε όλη τη Ελλάδα έτσι και στην Πελοπόννησο Κυβέρνηση και Περιφέρεια προωθούν τα σχέδιά τους ώστε να αναθέσουν μέσω ΣΔΙΤ τη διαχείριση των σκουπιδιών σε ιδιώτες με την κα-τασκευή φαραωνικών έργων και πανάκριβο από κάθε πλευρά κόστος Όπως ανακοινώθηκε πρό-σφατα εντός του καλοκαιριού αναμένεται η ανάδειξη του αναδόχου και η ολοκλήρωση των σχε-τικών διαδικασιών Από το σημείο αυτό όμως και μέχρι την κατασκευή του έργου και την έναρ-ξη λειτουργίας του laquoολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτωνraquo θα παρέλθουν τρία τουλάχιστον χρόνια ήτοι ούτε το 2016 δεν θα είναι έτοιμο το εν λόγω έργο

Από την πλευρά τους οι Δή-μοι Πελοποννήσου διατυπώνουν από τις αρχές του 2012 όλο και εντονότερα προς το ΥΠΕΚΑ το αίτημα να αναλάβουν έως τότε αυτοί να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν υποδομές προσω-ρινής διαχείρισης των απορριμ-μάτων Και το αίτημά τους αυτό εμπεριέχει και την πλευρά της χρηματοδότησης των εν λόγω υποδομών από κρατικούς ή και κοινοτικούς πόρους Ποιες είναι αυτές οι υποδομές laquoπροσωρινής διαχείρισηςraquo ή laquoμεταβατικού στα-δίουraquo ή laquoενδιάμεσης λύσηςraquo Εί-τε μια μονάδα κομποστοποίησης για ένα μικρό μέρος προδιαλεγμένων οργανικών αστικών αποβλήτων είτε μια μονάδα Μηχανικής Διαλογής Σε αυτήν θα οδηγείται ο κύριος όγκος των σύμμεικτων στερών αποβλήτων ώστε μετά από τη διαλογή το -όχι καλής ποιότητας- οργανικό κλάσμα να οδηγείται στην μονάδα κομποστο-ποίησης Τα ανακυκλώσιμα που υπάρχουν στα σύμμεικτα θα διαχωρίζονται () ενώ το υπόλειμμα θα οδηγείται σε μια τρίτη υποδομή δεματοποιητή όπου θα μπαλάρεται και θα εναποτίθεται ανα-μένοντας την μέσω ΣΔΙΤ ολοκληρωμένη Μονάδα για την τελική διαχείρισή του Πρόκειται για μία λύση επίσης εξαιρετικά προβληματική

Μέχρι να γίνουν όλα αυτά τα σκουπίδια εξακολουθούν να μεταφέρονται laquoπροσωρινά και μέχρι νεωτέραςraquo από το ένα μέρος στο άλλο με νόμιμο ή παράνομο τρόπο και με πανάκριβο τίμημα

Σε αυτό το κλίμα όπου Κράτος και Δήμοι εξακολουθούν να πηγαίνουν από προσωρινή λύση σε προσωρινή λύση κοινωνικές δυνάμεις αφυπνίζονται και αναλαμβάνουν τοπικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κοινωνικής βάσης για το laquoκόψιμο του γόρδιου δεσμούraquo των σκουπιδιών με τη μό-νη από κάθε πλευρά (οικονομική κοινωνική οικολογική πολιτιστική) ενδεδειγμένη μέθοδο την laquoδιαλογή στην πηγήraquo

Στη Λακωνία ιδρύθηκε το 2011 η laquoΛακωνική Βιοενεργειακή ΑΕraquo και δραστηριοποιείται πα-ραλαμβάνοντας από δημότες και επιχειρηματίες διαχωρισμένα υλικά συσκευασιών (χαρτί γυαλί πλαστικό μέταλλο καθώς επίσης και τηγανέλαια) Προ τριμήνου δεκάδες Αρκάδες ίδρυσαν την laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo εταιρεία πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης με στόχο την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων με τα αντίστοιχα χαρα-κτηριστικά ως προς τις ακολουθούμενες μεθοδους

Μέσα από παρόμοιες πρωτοβουλίες πολλαπλά οφέλη (οικονομικά κοινωνικά οικολογικά) δι-αχέονται σε ολόκληρη την τοπική κοινωνία ενώ στα θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος ανήκει και η διαρκής και συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των δημοτώνπολιτών

Παρόμοιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες τοπικής κοινωνικής βάσης έχουν ξεκινήσει επίσης στη Μύκονο και στην Τήνο για την επίλυση του ίδιου προβλήματος Αισιοδοξούμε ότι σύντομα θα γεννηθούν και άλλες σε διάφορα μέρη της χώρας Με φόντο την ολόπλευρη ndashκαι όχι μόνον την σχετιζόμενη με τα σκουπίδιαndash κρίση ο τόπος μας το έχει τόσο πολύ ανάγκη

ΒΑΣιλΗΣ ΓιοΚΑΡΗΣΔιευθύνων Σύμβουλος laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 620

Αν και το επικό ταξίδι της μετανάστευ-σης των πουλιών είναι μία αρχέγονη συ-νήθεια που πάντα κέντριζε την φαντασία των ανθρώπων δυστυχώς οι γνώσεις μας αναφορικά με αυτό παραμένουν περιορι-σμένες Για παράδειγμα οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει εάν τα πουλιά προκειμένου να προσανατολιστούν παρα-τηρούν τη θέση των άστρων και του ήλιου ή βασίζονται στο μαγνητικό πεδίο της γης διατηρώντας έτσι την πορεία τους στο μα-κρινό ταξίδι της μετανάστευσης

Δισεκατομμύρια πουλιά διασχίζουν κάθε χρόνο την έρημο της Σαχάρας κα τη Με-σόγειο θάλασσα προς και από τις περιοχές αναπαραγωγής στην Παλαιαρκτική και τις περιοχές διαχείμασης στην τροπική Αφρι-κή Τα μικρά και μεγάλα νησιά της χώρας μας αποτελούν κατά την ανοιξιάτικη πε-ρίοδο τον πρώτο ενδιάμεσο μεταναστευ-τικό σταθμό στα οποία τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να τραφούν και να ξεκου-ραστούν μετά από διάστημα τεσσάρων με πέντε ημερών κουραστικού ταξιδιού όσο δηλαδή διαρκεί η διάσχιση της ερήμου και της Μεσογείου

Με βάση θεωρητικά μοντέλα αλλά και εμπειρικά δεδομένα είναι ξεκάθαρο ότι κατά την ανοιξιάτικη μεταναστευτική πε-ρίοδο τα πουλιά βρίσκονται υπό πίεση για να αφιχθούν γρήγορα στις περιοχές αναπαραγωγής τους στη Βόρεια Ευρώπη Επομένως η δυνατότητα ανεύρεσης τρο-

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ πολύτιμοι μεταναστευτικοί σταθμοί για τα πουλιά

φής στους ενδιάμεσους μεταναστευτικούς σταθμούς επηρεάζει το φιλόδοξο εγχείρη-μα της μετανάστευσης γιατί καθορίζει τον λιγοστό χρόνο που τα πουλιά παραμένουν σε αυτά Για παράδειγμα σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα για τον Κηποτσι-ροβάκο (Sylvia borin) φαίνεται ότι τα με-ταναστευτικά που φτάνουν σε κάποιο νη-σί της δυτικής ή της κεντρικής Μεσογείου παραμένουν σε αυτά κατά κανόνα μόνο για μια ή δύο μέρες Αντίθετα στην ανατολική Μεσόγειο από δεδομένα που έχουν συστημα-τικά συλλεχθεί στα Αντικύθηρα γνωρίζουμε ότι τα πουλιά παραμένουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με βάση προκαταρτικά αποτελέσματα τηλεμετρίας

Αυτό συμβαίνει πιθανότατα γιατί τα που-λιά που φτάνουν στα ελληνικά νησιά (ει-κόνα που προκύπτει από δεδομένα από τα Αντικύθηρα τη Γαύδο και τα Στροφάδια) είναι πολύ πιο εξασθενισμένα από τα πουλιά που προσγειώνονται σε νησιά της κεντρι-κής και δυτικής Μεσόγειου Πολλά πουλιά μάλιστα εξαντλούνται τόσο πολύ από τη δι-άσχιση της ερήμου και της θάλασσας που αδυνατούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την ηπειρωτική Ελλάδα (πχ Πελοπόν-νησος) Κατά τη διάρκεια ήμερων ή ετών με δυσχερείς καιρικές συνθήκες (αντίθε-τους ανέμους βροχόπτωση κλπ) μπορεί κάνεις να βρει δεκάδες νεκρά πουλιά από την εξαθλίωση και την ασιτία στη Γαύδο και στα Αντικύθηρα Στα Στροφάδια όπου

η απόσταση από τις Αφρικάνικες ακτές εί-ναι μεγαλύτερη το φαινόμενο παρατηρεί-ται ακόμη πιο έντονο

Τα πουλιά που φτάνουν με περίσσεια ενεργειακών αποθεμάτων σε ένα νησί αμέ-σως μετά τη διάσχιση της Μεσογείου δίνουν κατά κανόνα προτεραιότητα στην ξεκού-ραση και την αποφυγή αρπακτικών αφού θα συνεχίσουν το ταξίδι τους με τη δύση του ηλίου Η πλειοψηφία όμως των πουλι-ών που φτάνουν σε νησιά όπως η Γαύδος τα Αντικύθηρα και τα Στροφάδια έχουν εξαντλήσει τα ενεργειακά τους αποθέματα και το πρώτο τους μέλημα είναι η γρήγορη ανεύρεση τροφής ώστε να αναπληρώσουν την απολεσθείσα σωματική τους μάζα και συνεπώς να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις περιοχές αναπαρα-γωγής Επειδή η αφομοίωση της τροφής είναι μειωμένη μετά από μεταναστευτικές πτήσεις μεγάλων αποστάσεων αφού μέρος του πεπτικού συστήματος έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης πολλά είδη καταφεύγουν στην κατανάλωση νέκταρ για τις πρώτες ώρες μετά την άφιξη τους κα-θώς είναι ενεργειακά πλούσιο και εύκολα αφομοιώσιμο από το ταλαιπωρημένο πε-πτικό τους σύστημα Πρόσφατη εργασία σε επιβεβαίωση των παραπάνω φανέρωσε ότι η κατανάλωση σε νέκταρ είναι αυξημένη από τα πουλιά στα Αντικύθηρα σε σύγκρι-ση με πουλιά σε αλλά νησιά της κεντρικής και δυτικής Μεσογείου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ wwwleavingisliningorg facebook Ασφαλή Καταφύγια για τα Άγρια Πουλιά

Τα νησιωτικά οικοσυστήματα λοιπόν παί-ζουν έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη μετανάστευση των πουλιών και κατ΄ επέκταση στην ίδια την επιβίωσή τους Το επιστημονικό έργο που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται στα Αντικύθη-ρα (από την Ορνιθολογική μέσω του Ορ-νιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων) στη Γαύδο (από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης) και στα Στροφάδια (από το ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων σε συνεργασία με την Ορ-νιθολογική και το Σουηδικό Μουσείο Φυσι-κής Ιστορίας) μας έχουν βοηθήσει να κατα-νοήσουμε καλύτερα το υπέροχο φαινόμενο της μετανάστευσης

Δυστυχώς παρέα με την κατανόηση του υπέροχου αυτού φαινομένου έρχεται και η συνείδηση των ανθρωπογενών απειλών που αντιμετωπίζουν τα ήδη εξαντλημένα πουλιά που σταθμεύουν στη χώρα μας Δυ-στυχώς στα Ιόνια νησιά είναι ακόμη πο-λύ διαδεδομένη η ανοιξιάτικη λαθροθηρία του Τρυγονιού αλλά και άλλων ειδών Το κυνήγι την άνοιξη έχει απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1985 γιατί τα πουλιά είναι σε πρώιμη αναπαραγωγι-κή περίοδο και έτσι με κάθε πυροβολισμό κινδυνεύει να χαθεί η επόμενη γενιά των ειδών που μεταναστεύουν

Παρότι η laquoπαράδοσηraquo αυτή αποτελεί ευ-θεία παραβίαση των ευρωπαϊκών Οδηγιών για τη βιοποικιλότητα οι αρχές εξακολου-θούν μέχρι και σήμερα να μην ελέγχουν τη λαθροθηρία στη Ζάκυνθο τους Παξούς τους Αντίπαξους την Κέρκυρα και τους Οθωνούς Η Ορνιθολογική προκειμένου να αντιμετω-πίσει τη λαθροθηρία έχει αρχίσει μια διεθνή τριετή εκστρατεία χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της το-πικής κοινωνίας και ιδίως της νέας γενιάς για τις επιπτώσεις της λαθροθηρίας

ΓιΩΡΓοΣ ΚΑΡΡΗΣΚαθηγητής Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλ-

λοντος και Οικολογίας TEI Ioνίων Νήσων

μΑλΑμΩ ΚοΡμΠΕΤΗΥπεύθυνη Πολιτικής Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

ΧΡΗΣΤοΣ μΠΑΡμΠουΤΗΣΔρ Βιολογίας Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανμιο Κρή-της Συντονιστής Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων

ΣΤΑυΡοΣ ΞΗΡουΧΑΚΗΣΔρ Βιολογίας ndash Ερευνητής Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Thord FranssonΔρ Υπεύθυνος Τμήματος Ασπόνδυλων Κέντρο Δακτυ-

λιώσεων Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σουηδίας

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 21

laquoΤο Ιόνιο φλέγεταιraquo Θα μπορούσε να είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας Κι όμως είναι σενάριο αναπτυξιακής φαντα-σίας που χρησιμοποιείται έντονα εδώ και δύο χρόνια για να πείσει τους μνημονια-κούς ιθαγενείς με καθρεφτάκια και φθη-νά κόλπα ότι στα βάθη της γης και των θαλασσών ενεργειακά πλούτη θα φέρουν την πολυπόθητη ευμάρεια Οι εξορύξεις στο Ιόνιο μια βαθειά πολιτική επιλογή του σημερινού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζεται από τους εμπνευστές της μάλλον με μια αβάσταχτη και ευκαιριακή ελαφρότητα

Κι η αριστερά Η θέση της σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο Ευτυχώς προς το πα-ρόν δεν μπήκε στην κουβέντα για τα αντι-σταθμιστικά οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες των νησιών του Ιονίου αντίθετα με τα όσα υπόσχονται σπάταλα οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι αναλώθηκαν εδώ και μήνες σε διεκδικητικές κορώνες ενός ποσοστού επί τοις εκατό άγνωστο προς το παρόν και απροσδιόριστο ικανό πάντως να προκαλέσει έναν νέο Πελοπον-νησιακό πόλεμο με τον άλλο διεκδικητή του τοπικού ποσοστιαίου αντισταθμιστικού οφέλους Αρκεί όμως αυτό όταν παράλ-ληλα σιωπά ή έστω δεν καταλήγει σε μια σαφή θέση γιrsquo αυτήν την απαρχαιωμένη και καθεστωτική μορφή μονοπωλιακής ανάπτυξης

Η ριζοσπαστική αριστερά στις μέρες μας που διεκδικεί για πρώτη φορά την κυβερνητική ευθύνη οφείλει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες τα κινήμα-τα και τους πολίτες να συμμεριστεί τις αγωνίες τους και να μην περιορίσει την δυναμική της σε έναν άγονο κυβερνητισμό σε μια προσπάθεια απλά και μόνο να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους όποιοι κι αν είναι αυτοί για την κατάργηση των μνημονίων Οφείλει να είναι ειλικρινής και πιστή σε αρχές και αξίες που η τάξη του χρόνου ήρθε να δικαιώσει Να είναι ουσια-στική και πειστική και όχι απλά και αδιάκριτα αρεστή με επιχειρήματα του ταξικού και πολιτικού της αντιπάλου

Η τοπική κοινωνία στην Κεφαλονιά αλλά και σε όλο το Ιόνιο αγνοεί και γι αυτό αγωνιά για το μέγεθος του ζητήματος και όχι το βάθος των εξορύξε-ων Η κινηματική ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στις δράσεις της Ριζοσπαστικής μας Πρωτοβουλίας δεν είχε ως αφετηρία μια σύντομη συ-ζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων από τη συνήθη δραστηριότητα ή τον κίνδυνο ατυχήματος και τις επιπτώσεις των σεισμών του ρήγματος του Ιονίου σε αυτές αλλά την παράλληλη αγωνία τους για την αλλοίωση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής της τοπικής οικονομίας και παραγωγής για την ιστορική επερχόμενη λεηλασία του πλούτου του Ιο-νίου των κοινωνιών και των ανθρώπων του

Την αγωνία της αυτή για το μέλλον των παιδιών μας οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να συμμεριστεί και όχι να περιθωριοποιήσει με ΑΝΑΣΕΣ μιας αισιό-δοξης αλλά κενής προοπτικής Και πρέπει να δώσει τώρα μια απάντηση επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας για το ποιά ανάπτυξη θέλει και ποι-ούς πόρους Αν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός τότε σίγουρα θα υπάρχει κι άλλος δρόμος Κι ο δρόμος αυτός είναι πάνω στη γη και στη θάλασσα και όχι στα βάθη της

ΣΤΑυΡοΣ ΑΝΤυΠΑΣμέλος Ριζοσπαστικής Πρωτοβουλίας Κεφαλονιάς

δ ιάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο ιόνιο

Η συζήτηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο άνοιξε με ένταση γύρω στο 1998-1999 όταν από τον τότε αρμόδιο φορέα της ελληνικής πολιτείας δόθηκαν τέσσερις περιοχές (δυο στην στεριά Ιωάννινα Αιτωλοακαρνανία και δυο στην θάλασσα Κεφαλονιά-δυτικός Πατραϊκός και Ζάκυνθος-Κατάκολο) σε δύο εταιρείες του εξωτερικού προκειμένου να προχωρήσουν σε διερευνητικές εργασίες

Οι εταιρείες αυτές αποχώρησαν το 2000 χωρίς να αναφερθούν τα όποια αποτελέσματα εν τω μεταξύ όμως δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σοβαροί προβληματισμοί στην πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας

bull Τι επίδραση θα έχει στο περιβάλλον αυτή η δραστηριότητα όταν και αν υπάρξειbull Είναι αναστρέψιμη μια καταστροφή από λάθος η άλλη αιτίαbull Πως επηρεάζει η υψηλή σεισμικότητα της περιοχήςbull Πως θα μεταβληθεί και σε ποια κατεύθυνση το παραγωγικό μοντέλο της περιοχήςΤα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν απαντήθηκαν παρά μόνο εν μέρει και αποσπασματι-

κάΓι αυτό όταν στα τρία τελευταία χρόνια αναζωπυρώθηκαν οι συζητήσεις για νέες έρευνες

και μεγάλες προοπτικές που παρουσιάστηκαν και σαν laquoνέο Ελντοράντοraquo οι συμπολίτες και συμπολίτισσες του Ιονίου είναι υποψιασμένοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΠΣ Ιονίων που συζήτησε τις στρατηγικές μελέτες περιβαλλο-ντικών επιπτώσεων το καλοκαίρι του 2012 διατύπωσε σωρεία σοβαρών και ανεπίτρεπτων ελλείψεων σ αυτές και ζήτησε να μην εγκριθούν αν δεν συμπληρωθούν

Μέχρι και σήμερα και ενώ οι ερευνητικές εργασίες έλαβαν τέλος για δεύτερη φορά μέσα σε 15 χρόνια οι μελέτες αυτές δεν έχουν ακόμη εγκριθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αυτοδιοικητικές δυνάμεις στην Περιφέρεια όπως η ΑΝΑΣΑ αλλά και κινήσεις πολιτών είναι σε ετοιμότητα ώστε αφ ενός μεν να αξιολογηθεί σωστά και ρεαλιστι-κά η όποια προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και αφ ετέρου να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η αειφορία στο περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτη η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των κατοίκων των νησιών του Ιονίου

ΘΕοΔΩΡοΣ ΓΑλιΑΤΣΑΤοΣ Περιφερειακός σύμβουλος Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κεφαλονιάς και Ιθάκης

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 604

Η αντιπυρική περίοδος που ξε-κίνησε την 1η Μαΐου και ολοκλη-ρώνεται την 31η Οκτωβρίου βρί-σκει τον κρατικό μηχανισμό που ασχολείται με την προστασία του φυσικού πλούτου για άλλη μια φορά απροετοίμαστο Το φετινό καλοκαίρι θα είναι οικονομικά και περιβαλλοντικά δύσκολο Η κατάρρευση του κρατικού μηχα-νισμού εξαιτίας της υποχρηματο-δότησης της αρτηριοσκληρωτικής και γραφειοκρατικής διοίκησης δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας Σε συνθήκες κρίσης η προστασία των περιβαλλοντικών πόρων και αγα-θών είναι επιτακτική ανάγκη Η συσσωρευμένη βιομάζα στα δάση μας φέτος τα έχει μετατρέψει σε εν δυνάμει πυριτιδαποθήκες Τα δάση μας κατά πλειοψηφία χωρίς διαχειριστικά σχέδια χωρίς καθα-ρισμούς δασικών δρόμων - οδικών δικτύων - αντιπυρικών ζωνών λό-γω της ελλιπούς χρηματοδότησης από τις συναρμόδιες υπηρεσίες μαζί με τις τεράστιες ελλείψεις στο Πυροσβεστικό Σώμα είναι ουσια-στικά απροστάτευτα

Ποιος βάζει τις φωτιές σrsquo αυτή τη χώρα

Δύσκολη απάντηση και οι μο-νοσήμαντες απαντήσεις μπορεί να είναι και επικίνδυνεςhellip Οι πυρο-μανείς όσοι καίνε ξερόχορτα από άγνοια ο εξ ανατολών laquoεχθρόςraquo της χώρας μυστικοί πράκτορες καταπατητές φιγουράρουν πά-ντα ως σε τίτλους εφημερίδων και site μετά από μεγάλες κατα-στροφές Μπορεί να είναι εν μέ-ρει σωστές μπορεί να είναι και απολύτως λάθος

Υπάρχουν δύο αντικειμενικά δε-δομένα στο δασικό οικοσύστημα της χώρα μας που ευνοούν την εμφάνιση των δασικών πυρκα-γιών Η πυρόφιλη βλάστηση και οι άνεμοι σε συνδυασμό με τις υψηλές θερμοκρασίες όμως το μέγεθος των καταστροφών εξαρ-τάται σε σημαντικό βαθμό από τις εφαρμοζόμενες πολιτικές στη δασοπροστασία όπου η πρόληψη επιβάλλεται να έχει κυρίαρχη θέ-ση Πρόληψη δεν είναι μόνο τα

διαχειριστικού χαρακτήρα μέτρα αλλά κυρίως τα νομικού χαρακτή-ρα μέτρα που οφείλουν να ορίζουν το νομοθετικό πλαίσιο προστασίας των δασών και η εφαρμογή των νόμων να μην αφήνει περιθώ-ρια για παρερμηνείες και να μην κλείνει το μάτι στους καταπατη-τές Στην Ελλάδα έχουμε μια πι-κρή παράδοση πολλών δεκαετιών θεσμικής ομίχλης που ευνοεί την παραβατικότητα και εμμέσως τις δασικές πυρκαγιές Σύμφωνα με ενημέρωση στην Επιτροπή Περι-βάλλοντος της Βουλής ο αριθμός των δασικών πυρκαγιών με βάση στατιστικά στοιχεία είναι περί-που 10000 πυρκαγιές το χρόνο που σημαίνει κατά μέσο όρο γύ-ρω στα 540000 στρέμματα καμέ-νες εκτάσεις

Κατώτεροι των περιστάσεων

Για άλλη μια χρονιά ο κρατικός μηχανισμός είναι ανέτοιμος να ανταποκριθεί στις ανάγκες προ-στασίας πυρόσβεσης Ελλείψεις στα εναέρια μέσα πυρόσβεσης στη συντήρηση των πυροσβεστι-κών οχημάτων και του εξοπλισμού γενικότερα η διαχρονική υποστε-λέχωση του Πυροσβεστικού Σώμα-τος η μη αξιοποίηση του εθελο-ντικού δυναμικού η υποβάθμιση του ρόλου της τοπικής αυτοδιοί-κησης στην προστασία των αστι-

κών δασών και ο κατάλογός δεν έχει τέλοςhellip

Ενδεικτικά Άγνωστος παραμένει ο βαθμός ετοιμότητας του στόλου των εικοσιένα Canadair

Τα μισθωμένα ελικόπτερα εί-ναι μηδέν από τα δώδεκα κατrsquo έτος που υπήρχαν τα προηγού-μενα χρόνια

Τα υδροφόρα οχήματα είναι δια-θέσιμα στο 70 με ένα μέρος από αυτά γερασμένα και κοστοβόρα ενώ εκτός λειτουργίας βρίσκεται το 20 Παρουσιάζονται μειωμέ-νες τουλάχιστον κατά 40 οι δα-πάνες για συντήρηση οχημάτων σε σχέση με το 2012

Προβληματική είναι επίσης η προμήθεια ελαστικών των πυρο-σβεστικών οχημάτων

Οι πιστώσεις για τη δασοπρο-στασία έχουν μειωθεί κατά 15 σε σχέση με το 2012 και 40 σε σχέση με το 2009

Πρόληψη έγκαιρη επέμβαση καταστολή

Δεκάδες σύγχρονα παραδείγματα καταστροφών κραυγάζουν ότι όσο και αν αναπτυχθούν οι τεχνολογίες αντιμετώπισης των καταστροφών μετά την εκδήλωσή τους η πρόλη-ψή τους αποτελεί πάντοτε την κα-λύτερη στρατηγική Κανείς πλέον δεν δικαιολογείται να αμφιβάλλει ή να έχει αυταπάτες αυταπάτες Τα τελευταία χρόνια κρίθηκε μια κα-

ταστροφική δασική πολιτική που έβλεπε τα δάση ως οικόπεδα και όχι ως μια φυσική κληρονομιά που χρήζει προστασίας Κρίθηκε και απέτυχε ένα προβληματικό μο-ντέλο δασοπυρόσβεσης που στη-ρίζεται μόνο σε εναέρια μέσα δεν έχει επιστημονική βάση δεν έχει σχέδια αντιμετώπισης των κιν-δύνων δεν αξιοποιεί τη Δασική υπηρεσία δεν χρησιμοποιεί χάρτες Κρίθηκε και απέτυχε παταγωδώς ένας μηχανισμός αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών

Η λιτότητα που laquoκαίειraquo

Το WWF που παρακολουθεί για χρόνια την περιβαλλοντική ndash κοι-νωνική επίπτωση των μέτρων που επιβάλλονται από το ΔΝΤ σε κρά-τη που τίθενται υπό καθεστώς επιτήρησης έχει διαπιστώσει ότι οι αλλαγές που επιβάλλονται προ-καλούν laquohellipδιάχυτη και καταστρο-φική αποδυνάμωση και διάλυση κυβερνητικών θεσμών διακινδυ-νεύουν την κοινωνική σταθερότη-τα και αποδυναμώνουν την περι-βαλλοντική βιωσιμότηταraquo

Κανείς δεν μπορεί να αισιοδοξεί όταν ακόμα και σήμερα δεν έχει προχωρήσει ο έλεγχος ανεξέλε-γκτων χωματερών όταν απουσιάζει κάθε είδους μέριμνα για το δίκτυο της ΔΕΗ η συντήρηση του οποί-ου φαίνεται να είναι πλημμελής σε σχέση με το παρελθόν Τα δύο παραπάνω χαρακτηριστικά παρα-δείγματα δείχνουν την παντελή απουσία πολιτικής βούλησης για τα στοιχειώδη την ανοργανωσιά και τη γραφειοκρατική κατάρρευ-ση ενός ολόκληρου μοντέλου αντι-μετώπισης φαινόμενων που κάθε χρόνο αντιμετωπίζουμε στη χώρα μας εδώ και δεκαετίες

Γιατί η στρατηγική μιας Πολι-τείας δεν μπορεί να είναι δεήσεις και ευχολόγια με τον ευσεβή πόθο ότι δεν θα πάρουν φωτιά τα δάση αλλά η εκπόνηση σχεδίων και η κατάλληλη προετοιμασία για την πρόληψη την έγκαιρη και αποτε-λεσματική κατάσβεση των πυρκα-γιών που νομοτελειακά θα απει-λήσουν και φέτος το συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας το φυσικό περιβάλλον της

Όπως επισημαίνει το WWF Ελ-λάς laquoμε την οικονομική κρίση να δοκιμάζει τα όρια ενός ήδη προβλη-ματικού συστήματος ο μηχανισμός δασοπροστασίας παρουσιάζεται ξεγυμνωμένος παρότι βαδίζουμε προς το τέλος του δεύτερου μήνα της αντιπυρικής περιόδουraquo

Η δημιουργία Ενιαίου Φορέα Δασοπροστασίας η θεσμοθέτηση συγκεκριμένων ρυθμίσεων για τις καμένες περιοχές οι οποίες πρέπει όχι μόνο άμεσα να ανακηρύσσο-νται όλες αναδασωτέες αλλά και να προστατεύονται αυστηρά για να καταστεί εφικτή η αναγέννηση τους η ενίσχυση και προώθηση του εθελοντισμού με ταυτόχρονη περιβαλλοντική στροφή του εκπαι-δευτικού συστήματος και η σαφής οριοθέτηση ndash απόλυτη προστασία του δασικού χαρακτήρα εδαφών θα δείξει την βούληση της οργανω-μένης πολιτείας να αντιμετωπίσει το πρόβλημα και θα σταματήσει να φλερτάρει με τα οργανωμένα συμφέροντα μικρών και μεγάλων καταπατητών

Το καλοκαίρι του 2012 η Χί-ος έγινε παγκοσμίως γνωστή για την ολοκληρωτική καταστροφή που υπέστη εξαιτίας της πυρκα-γιάς Αμέσως μετά την καταστρο-φή οι ανευθυνοϋπεύθυνοι συνω-στίζονταν στα τηλεοπτικά πάνελ και αράδιαζαν σειρά μέτρων και προτάσεων για να μην επαναλη-φθεί το δράμα του 2012 σε άλλες περιοχές της χώρας Τι έχει γίνει ένα χρόνο μετά Τι διδαχτήκαμε ως πολιτεία και ως μηχανισμός πυρο-προστασίας από την Χίο του 2012 από την Πάρνηθα του 2009 από την Πεντέλη παλαιότερα

ΚΩΣΤΑΣ ΖΑΧΑΡιΑΔΗΣ

χαζεύοντας το πύρινο μέτωπονα προελαύνει

Ηρωες που δίνουν μάχη με τις φλόγες

Οι πυροσβέστες συνεχίζουν να πράττουν το καθήκον τους με αυτα-πάρνηση προσήλωση στο καθήκον και επαγγελματισμό Πληττόμενοι όμως και αυτοί από την οικονομι-κή κρίση ο βαθμός της αποτελε-σματικότητάς τους θα εξαρτάται από το αν η Πολιτεία κάνει το δι-κό της καθήκον δηλαδή να εξο-πλίσει θωρακίσει και εξασφαλίσει τα απαραίτητα στο Πυροσβεστικό Σώμα Δυστυχώς οι διαχειριστές της κρίσης σε τούτη τη χώρα πί-σω από τον πυροσβέστη βλέπουν τον άνθρωπο ndash εργαζόμενο σαν λογιστικό νούμερο άθροισμα στο δημόσιο χρέος και στο έλλειμμα του προϋπολογισμού Ο πυρο-σβέστης πλέον δίνει διπλή μάχη απέναντι στις αδηφάγες φλόγες που καλείται να σβήσει αλλά και στη πυρκαγιά της καθημερινότητας που ελέω μνημονίου καίει πολλές φορές τη ζωή του

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 05

Σε πρόσφατο κείμενο (laquoΟικοτρι-βέςraquo 3132013) για τη δασική πολιτική σημείωνα ότι η δασική πολιτική στην Ελλάδα περιορίζεται στην αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών και τη διευκόλυνση όλων των ειδών επενδυτών και καταπατητών που εποφθαλμιούν δάση και δασικές εκτάσεις για κερδοσκοπικούς λόγους

Δεν πέρασε πολύ καιρός και δυστυχώς η θέση αυτή επιβεβαι-ώνεται Ενόψει της έναρξης της αντιπυρικής περιόδου (λες και τον υπόλοιπο χρόνο είμαστε σε φιλοπυρική περίοδο) είχαμε ένα μπαράζ συνεδριάσεων και πομ-φολύγων εκ μέρους της κυβέρ-νησης για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών πάντα με εντολή Σαμαρά Την ίδια στιγμή όπως καταγγέλλεται από πολλές πλευρές η πρόληψη έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί η συντήρηση βασι-κών υποδομών καθυστερεί παρά το ότι ήδη βρισκόμαστε στον Ιού-νιο ενώ η διαχείριση των πυρκα-γιών που συγκροτεί μια ολοκλη-ρωμένη προσέγγιση του θέματος εντοπίζεται μόνο στις προτάσεις των ειδικών

Πριν λίγες μέρες επιβεβαιώθη-κε και το δεύτερο σκέλος της πε-ριγραφής της ελληνικής δασικής πολιτικής με την περιγραφή από τον κ Καλαφάτη Αναπληρωτή Υπουργό ΠΕΚΑ μιας σειράς νο-μοθετικών κυρίως πρωτοβουλιών που αφορούν στα δάση και δια-τυπώθηκαν στο αναπτυξιακό συ-νέδριο του Υπουργείου Περιβάλ-

λοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για την προγραμματική περίοδο 2014ndash2020 Δράσεις που όπως αναφέρθηκε από τον κ Κα-λαφάτη περιλαμβάνονται σε αυτές τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα έπρεπε να είχαν γί-νει δεκαετίες πριν

Η κυβέρνηση σύμφωνα με τον κ Καλαφάτη θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να αναπτύξουν δηλαδή να χτί-σουν οι ιδιώτες-επενδυτές και οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί στα δά-ση και τις δασικές εκτάσεις Στην ομιλία του κυριαρχούν η αξιοποί-ηση της δημόσιας περιουσίας για την προσέλκυση επενδυτών και η διευκόλυνση επενδυτών για την τουριστική ανάπτυξη των δασών Σε τέτοιες ρυθμίσεις αποβλέπουν εξάλλου και οι έχοντες συμφέρο-ντα σε κραυγαλέες περιπτώσεις όπως αυτή του Κισσού στο Χορ-τιάτη Θεσσαλονίκης Δηλαδή και άλλες κατασκευές ακόμη περισ-σότερο τσιμέντο ακόμη περισσό-τερες ανάγκες σε οδικά δίκτυα και δίκτυα ενέργειας και νερού εκτός πόλεων ακόμη μεγαλύτερο κατα-κερματισμό της συνέχειας των δα-σών και του παραδοσιακού αγρο-δασικού ελληνικού τοπίου Αυτά θα επιτευχθούν με μια σειρά μέ-τρων όπως η τροποποίηση των διατάξεων της δασικής νομοθε-σίας για τις επιτρεπόμενες επεμ-βάσεις με τη προώθηση μέτρων στήριξης επενδυτών σε διάφορες μορφές τουρισμού κλπ Και για να μην έχουμε καμία αμφιβολία όλα

αυτά θα γίνουν χτίζοντας (παντού χτίζουν οι άνθρωποι) το νέο () αναπτυξιακό πρότυπο

Αξίζει να σταθεί κανείς ιδιαί-τερα στην αναφορά του Αναπλη-ρωτή Υπουργού στην αξιοποίη-ση εκτάσεων δασικού χαρακτήρα μέσω του οικοτουρισμού και του αγροτουρισμού Ο οικοτουρισμός προϋποθέτει ελάχιστες και ιδιαί-τερα ήπιες επεμβάσεις στη φύ-ση (πχ διάνοιξη μονοπατιών) Τα δάση μας σήμερα διαθέτουν επαρκές δίκτυο δρόμων (σε πολ-λές περιπτώσεις υπερβολικό) και πληθώρα παλαιών μονοπατιών που χρειάζονται συντήρηση για την κίνηση επισκεπτών (χωρίς οχή-ματα εννοείται) Στα ορεινά απα-ντούν πληθώρα καταφυγίων και άλλων καταλυμάτων σε λειτουρ-γία ή εγκαταλειμμένων οικημάτων (συχνά ολόκληρων χωριών) που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν τους οδοιπορούντες Οπότε ανα-ρωτιέται κανείς τι εννοεί ο κ Κα-λαφάτης με τον όρο laquoαξιοποίησηraquo Ο δε αγροτουρισμός δεν ασκείται σε δασικές περιοχές με εξαίρεση κάποιες κτηνοτροφικές δραστη-ριότητες η στήριξη των οποίων αφορά κυρίως στα μέτρα σχετικά με την άσκηση της εκτατικής κτη-νοτροφίας και αγροδασοπονίας και όχι με τη δασική πολιτική ή με τον τουρισμό Καθώς το πλαίσιο των εξαγγελιών αρχίζει και τελειώνει με διευκολύνσεις νέων οικοδομή-σεων τουριστικών και κατοικίας είναι εύλογο να υποθέσει κανείς ότι laquoβαφτίζοντας το κρέας ψάριraquo

η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να βρει κι άλλες δικαιολογίες για οικοδόμηση σε δάση και δασικές εκτάσεις

Σε ότι αφορά τα θέματα της διαχείρισης δασών και λιβαδιών φαίνεται ότι προετοιμάζεται πλιά-τσικο Η αναγγελθείσα τροποποί-ηση του καθεστώτος των δασικών συνεταιρισμών στο πνεύμα της εξυπηρέτησης των ιδιωτικών κερ-δοσκοπικών συμφερόντων μάλ-λον προμηνύει δεινά για τα δάση μας Ήδη κυκλοφορεί ευρέως ότι πρόκειται να προωθηθούν ρυθμί-σεις για μισθώσεις σε ιδιώτες με πρόσχημα τα καυσόξυλα γεγονός που σηματοδοτεί επιστροφή στη δεκαετία του lsquo50 όταν οι έμπο-ροι έκαναν κουμάντο στα δάση Ταυτόχρονα διατυπώνονται και απόψεις για παραχώρηση στους δασικούς συνεταιρισμούς της πλή-ρους διαχείρισης των δασών με τη δικαιολογία ότι η δασική υπηρεσία δεν διαθέτει πια επαρκές προσω-πικό για να επιβλέπει τη διαχεί-ριση Φυσικά η δασική υπηρεσία δεν διαθέτει επαρκές προσωπικό διότι έχουν να γίνουν προσλή-ψεις επιστημονικού προσωπικού πάνω από δέκα χρόνια με ευθύ-νη των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ

Θα κάνει και έργο για την κτη-νοτροφία η κυβέρνηση όπως εξαγ-γέλλει Και όταν λέμε laquoέργοraquo εν-νοούμε βελτίωση laquoβοσκοτόπωνraquo σε δάση και δασικές εκτάσεις Τώρα τι εννοεί ακριβώς ο κ Αναπληρω-τής είναι άγνωστο διότι στα δάση δεν υλοποιούμε έργα βελτίωσης βοσκόμενων εκτάσεων λόγω του ότι τα δάση κανονικά δεν βόσκο-νται εκτός εξαιρέσεων για ειδι-κούς λόγους (πχ προστασία από πυρκαγιές) Εξάλλου η λογική των έργων βελτίωσης βοσκότοπων εί-ναι ένας παρωχημένος τρόπο να αντιμετωπίζει κανείς τη διαχείριση των βοσκόμενων λιβαδικών εκτά-σεων μέρος της οποίας είναι τα έργα βελτίωσης Έργα βελτίωσης γίνονται στα βοσκόμενα λιβάδια και η σύγχρονη λιβαδοπονία που εφαρμόζεται τουλάχιστον στην Ευ-ρωπαϊκή Ένωση συνιστά αυτά τα έργα να υλοποιούνται στο πλαί-σιο εφαρμογής ολοκληρωμένων σχεδίων διαχείρισης Θεωρούνται αναγκαία για την εκτατική κτηνο-τροφία ιδιαίτερα αν υπάρχει βού-ληση στήριξής της για παραγωγή ποιοτικών προϊόντων ταυτόχρονα με θεσμικές παρεμβάσεις για κα-λύτερη οργάνωση και οικονομι-κή στήριξή της Υπάρχει επίσης

laquoκαλαφατίσματαraquoδασικής πολιτικής

ανάγκη της δασικής υπηρεσίας σε προσωπικό και πόρους για να στηρίξει επιστημονικά και τεχνικά τους κτηνοτρόφους στη διαχείριση των λιβαδιών Αλλά προσλήψεις στον καιρό των μνημονίων ειδικά μάλιστα laquoενοχλητικώνraquo δασικών υπαλλήλων δεν φαίνεται να συ-γκαταλέγονται στα ενδιαφέροντα της κυβέρνησης

Όσο για τη Δασική Υπηρεσία ο κ Καλαφάτης δηλώνει ότι θα της αφαιρεθούν περιττά βάρη Μάλλον θα εννοεί αρμοδιότητες όπως το να ελέγχει αν καταρτίστηκαν σω-στά οι δασικοί χάρτες Αυτά δεν χρειάζονται διότι θα τους ελέγ-χουν απευθείας οι επενδυτές και θα τελειώνει η διαδικασία μια ώρα αρχύτερα Έτσι δεν θα κουράζονται και οι βουλευτές της ΝΔ να ρωτούν πότε θα ελεγχθούν τα οικονομικά των δασαρχών που υπερασπίζονται τη δημόσια περιουσία Αφού είναι γνωστό ότι η laquoμαφία των αγριο-γούρουνωνraquo ζητά την αυτοθυσία μερικών μελών της κάθε χρόνο για να λιγδώνει το αντεράκι των δασαρχών ενώ ακούγεται ότι οι αλεπούδες laquoχαρίζουνraquo κάθε χρόνο δεκάδες κότες στους δασάρχες για να προστατεύουν τις laquoβίλεςraquo που φτιάχνουν στις κουφάλες απrsquo τα πουρνάρια Δική τους παράνομη οργάνωση έχουν συστήσει και οι αρκούδες που στέλνουν κουβάδες το μέλι Αυτές οι laquoεστίες διαφθο-ράςraquo πρέπει να παταχθούν

Αυτά τα θέματα απασχολούν έντονα τον κ Καλαφάτη και την κυβέρνηση σε ότι αφορά τα δά-ση Και μάλιστα τη στιγμή που η Ελλάδα δεν διαθέτει Εθνικό Πρό-γραμμα για τα δάση ούτε απογρα-φή δασών ενώ παράλληλα πρέπει να προετοιμαστεί για την κλιματι-κή αλλαγή να αντιμετωπίσει επι-κίνδυνα φαινόμενα όπως η αύξη-ση των προσβολών σε σημαντικά δασικά είδη όπως το πλατάνι να μεταβεί από την πολιτική καταστο-λής των δασικών πυρκαγιών στην πολιτική διαχείρισης τους κά Οι εξαγγελίες Καλαφάτη για τα δάση φαντάζουν να βγήκαν από αραχνι-ασμένο ντουλάπι Τη ίδια στιγμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα δάση τίθενται στο επίκεντρο του ενδια-φέροντος λόγω της αναγνώρισης της συμβολής τους στην προσαρ-μογή και την ανάσχεση της κλιμα-τικής αλλαγής της συμβολής τους στην βελτίωση της ποιότητας των υδατικών πόρων και βέβαια στη διατήρηση της βιοποικιλότητας

ΠΕΤΡοΣ ΚΑΚουΡοΣΔρ δασολόγος

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

των υπόγειων υδάτων στην περιοχή των Οινοφύτων επιστημονική έρευνα των πι-θανών απειλών για την ανθρώπινη υγεία που συνδέονται με τα βαρέα μέταλλα (συ-μπεριλαμβανομέουν του εξασθενούς χρω-μίου) και ολοκληρωμένες επιδημιολογι-κές μελέτες

Σε αυτό το πλαίσιο δεδομένης της επι-

στημονικής αβεβαιότητας σχετικά με τα προβλήματα υγείας που προκαλούνται από την κατάποση του εξασθενούς χρωμίου οι ελληνικές αρχές θα πρέπει επίσης να λά-βουν επείγοντα μέτρα συμπεριλαμβανο-μένου ndashτουλάχιστον για τις περιοχές που επηρεάζονται άμεσα από τη ρύπανσηndash του καθορισμού μέγιστων ορίων προσμείξεων του εξασθενούς χρωμίου με το πόσιμο νερό και το νερό για γεωργική χρήση

Από εδώ και πέρα λοιπόν άνοιξε ο δικα-στικός δρόμος για την αναζήτηση ενώπι-ον των ελληνικών δικαστηρίων των ποι-νικών αστικών και διοικητικών ευθυνών όσων θέτουν σε κίνδυνο την υγεία των κατοίκων της περιοχής των Οινοφύτων Στόχος βεβαίως είναι η πίεση για την υι-οθέτηση όλων εκείνων των μέτρων υγείας που η ίδια η Απόφαση του Στρασβούργου υποδεικνύει

Ενώ η δεύτερη πτυχή της δράσης δηλα-δή η απορρύπανση είναι αρκετά τεχνικό ζήτημα η τρίτη πτυχή εκείνη της ανάπτυ-ξης όσο και αν φαίνεται παράξενο περι-λαμβάνεται στις προτεραιότητες των οργα-νώσεων και γιrsquo αυτό αξίζει κανείς να σταθεί και σε αυτήν

Επί της αρχής κανείς βεβαίως δεν θέλει (ιδιαίτερα σήμερα) να περιορίσει τη βιομη-χανική ανάπτυξη της χώρας και ειδικό-τερα των Οινοφύτων Εντούτοις η ουσία κρύβεται στις laquoλεπτομέρειεςraquo

Πρώτη laquoλεπτομέρειαraquo οι βιομηχανίες εγκαταστάθηκαν στα Οινόφυτα επί χού-ντας χωρίς προγραμματισμό στο πλαίσιο μιας δήθεν βιομηχανικής αποκέντρωσης

νων και προγραμμάτων που αφορούν τη ρύπανση του Ασωπού ποταμού και αρνη-τικές επιπτώσεις της στην υγεία (β) των δυσκολιών που ανέκυψαν κατά το συντονι-σμό των σχετικών δράσεων της Διοίκησης σε εθνικό περιφερειακό και τοπικό επίπεδο (γ) των ελλείψεων του χωροταξικού σχε-διασμού (δ) της κακής διαχείρισης των υδάτινων πόρων και των αποβλήτων και (ε) των προβληματικών ελέγχων για τις βιομηχανικές εκπομπές και την έλλειψη κατάλληλων πρωτοβουλιών για την αντι-μετώπιση της εμφάνισης του εξασθενούς χρωμίου στο νερό

Η καθυστερημένη αναγνώριση εκ μέρους των ελληνικών αρχών της σοβαρότητας της ανωτέρω ρύπανση και των αρνητικών επι-πτώσεων στην υγεία του πληθυσμού και η εξίσου καθυστερημένη ανάληψη κρατι-κών δράσεων για την αντιμετώπισή τους επιδείνωσαν την κακή υγεία των κατοίκων και παρεμπόδισαν την πρόληψη των ασθε-νειών στην περιοχή

Όταν μια προκαταρκτική επιστημονική αξιολόγηση δείχνει ότι υπάρχουν βάσιμοι λόγοι ανησυχίας όσον αφορά δυνητικά επι-κίνδυνες επιπτώσεις των χημικών ουσιών στην ανθρώπινη υγεία το κράτος πρέπει να λάβει προληπτικά μέτρα που συνάδουν με το υψηλό επίπεδο προστασίας που προβλέπεται από το άρθρο 11 του Χάρτη Όπου απαιτεί-ται τα μέτρα αυτά πρέπει να λαμβάνονται σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις που εκ-δίδονται από τα εθνικά δικαστήρια

Τα μέτρα αυτά πρέπει να περιλαμβάνουν τακτικές αναλύσεις των επιφανειακών και

06

Με το σύνθημα laquoο Ασωπός να ξαναγίνει ποτάμιraquo οι οικολογικές οργανώσεις της περιοχής ξεκίνησαν το 2009 μια συστη-ματική δράση για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ρύπανσης του Ασωπού Η δράση έχει τρεις επιμέρους πτυχές την προστασία της υγείας των κατοίκων και των εργαζομένων την αποκατάσταση του μολυσμένου περιβάλλοντος και την υπεύ-θυνη βιομηχανική ανάπτυξη

Η πρόσφατη Απόφαση της Ευρωπαϊ-κής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων (562013) οργάνου του Ευρωπαϊκού Κοι-νωνικού Χάρτη (Ελληνικός κυρωτικός νό-μος 14261984) στο πλαίσιο του Συμβουλί-ου της Ευρώπης προάγει καθοριστικά την πρώτη πτυχή της δράσης Και τούτο διότι για πρώτη φορά συνδέεται με νομικό συλλογι-σμό η βιομηχανική ρύπανση με την υγεία των κατοίκων Μέχρι σήμερα η ρύπανση laquoοδηγούσεraquo νομικά μόνο στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος Ειδικότερα η Απόφαση αποτέλεσμα της προσφυγής της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (μέλος της είναι η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου) δέχεται ότι το ελληνικό κράτος απέτυχε να λάβει τα κα-τάλληλα μέτρα για την εξάλειψη κατά το δυνατό των αιτιών που προκαλούν βλάβη στην υγεία των κατοίκων και την αποφυ-γή στο μέτρο του δυνατού ασθενειών στην περιοχή της λεκάνης απορροής του Ασω-πού ποταμού και κοντά στην βιομηχανική περιοχή των Οινοφύτων (laquoη περιοχή των Οινοφύτωνraquo) εξαιτίας (α) των ελλείψεων στην εφαρμογή των υφιστάμενων κανό-

της Αττικής Μέχρι σήμερα η περιοχή δεν έχει στοιχειωδώς οργανωθεί για να φιλο-ξενεί οιαδήποτε μορφής βιομηχανική δρα-στηριότητα (πχ δεν είναι ΒΙΠΕ) Με άλλα λόγια πρόκειται για μια laquoαυθαίρετηraquo βιο-μηχανική περιοχή

Δεύτερη laquoλεπτομέρειαraquo επειδή η βιομηχα-νική περιοχή είναι αυθαίρετη δεν υφίσταται μέχρι σήμερα καμία υποδομή για την ορθή συγκέντρωση μεταξύ άλλων των υγρών τοξικών βιομηχανικών αποβλήτων Πάλι η χούντα laquoέλυσεraquo το πρόβλημα εκδίδοντας υπουργική απόφαση με την οποία βάπτιζε τον Ασωπό ως αγωγό για τη διάθεση των βιομηχανικών αποβλήτων Η απόφαση αυ-τή καταργήθηκε επί υπουργίας Μπιρμπίλη αλλά η ζημιά είχε γίνει Παράλληλα όπως αποδεικνύουν επίσημες έρευνες του ΙΓΜΕ που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσι-ότητας ο υδροφόρος ορίζοντας είναι και αυτός αποδέκτης των αποβλήτων συγκε-κριμένων βιομηχανιών

Τρίτη laquoλεπτομέρειαraquo επειδή η βιομηχα-νική περιοχή είναι αυθαίρετη και τα υγρά και άλλα τοξικά (κυρίως εξασθενές χρώμιο) διοχετεύονται στα επιφανειακά ύδατα και στον υδροφόρο ορίζοντα η πέριξ των Οι-νοφύτων περιοχή είναι επιβαρυμένη Το Πρωτοδικείο Θήβας (απόφαση 9232008) έκρινε μάλιστα ότι οι τοπικές γεωτρήσεις είναι ακατάλληλες για πόσιμο νερό Επί-σης το Πρωτοδικείο Χαλκίδας έκρινε το ίδιο (απόφαση 11582010) Γιrsquo αυτό και τα τελευταία χρόνια οι κάτοικοι των περιοχών αυτών τροφοδοτούνται από το Μόρνο

Οι τρεις προηγούμενες laquoλεπτομέρειεςraquo κάνουν όλους εμάς να λέμε laquoναιraquo μόνο στην υπεύθυνη βιομηχανική ανάπτυξη Ας έλθουν όσες βιομηχανίες θέλουν στα Οινό-φυτα αλλά να οργανωθεί ο βιομηχανικός χώρος τους Ας έλθουν όσες βιομηχανίες θέλουν στα Οινόφυτα αλλά να λειτουργούν υπό σύγχρονο και ολοκληρωμένο νομοθε-τικό πλαίσιο (το αυστηρό χρονικό πλαίσιο της απόφασης Μπιρμπίληhellip απλώς σήμερα δεν τηρείται) Ας έλθουν τέλος όσες βιο-μηχανίες θέλουν στα Οινόφυτα αλλά να μην επιρρίπτουν ανεπεξέργαστα τα τοξικά απόβλητά τους στον υδροφόρο ορίζοντα ή στον Ασωπό και προπάντων να μη βλά-πτουν την υγεία των κατοίκων

Και κάτι τελευταίο μέχρι σήμερα οι βιο-μηχανίες των Οινοφύτων δεν επιβαρύνο-νται με το κόστος της ορθής περιβαλλο-ντικής λειτουργίας Για παράδειγμα διο-χετεύοντας απευθείας στον Ασωπό ή στο υπέδαφος τα τοξικά τους δεν ξόδευαν για να τα επεξεργάζονται ή να τα αποθηκεύουν Αυτό το πλεονέκτημα πέραν των άλλων νοθεύει τον υγιή (Κοινοτικό) ανταγωνισμό διότι η αντίστοιχη μονάδα στη Ξάνθη ή στο Ντίσελντοφ ξοδεύει σημαντικά ποσά Ε τέ-τοιες νοθεύσεις δεν μπορούν να χαρακτη-ριστούν ανάπτυξη

ΓιΑΝΝΗΣ ΚΤιΣΤΑΚιΣδικηγόρος λέκτορας Παν Θράκης και Βοσπόρου

ο ΑΣΩΠοΣνα ξαναγίνει ποτάμι

Ανοιξε ο δικαστικός δρόμος για την αναζήτηση

ευθυνών όσων θέτουν σε κίνδυνο

την υγεία των κατοίκων της περιοχής των Οινοφύτων

με στόχο την πίεση για την υιοθέτηση

των μέτρων που η Απόφαση

του Στρασβούργου υιοθετεί

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 07Η παραλιακή ζώνη της νότιας Ηλείας

Από το Κατάκολο του ν Ηλείας μέχρι την Κυπα-ρισσία του ν Μεσσηνίας δηλαδή στο σύνολο του Κυπαρισσιακού κόλπου έχει διαμορφωθεί εδώ και εκατοντάδες ή και χιλιά-δες χρόνια μια επιμήκης αμμώδης ακτή από δι-εργασίες των κυμάτων και των παραθαλάσσι-ων ρευμάτων με μεγά-λη εισροή ιζήματος από τους ποταμούς Αλφειό και Νέδα

Μεταξύ των αμμοθινών και των καλλιεργούμενων εκτάσεων υπήρ-χαν δύο λίμνες η Μουριά έκτασης 7000 περίπου στρεμμάτων μεταξύ Πύργου και Κατακόλου και η Αγουλινίτσα έκτασης 38000 στρεμμάτων μεταξύ Αλφειού και Καϊάφα οι οποίες αποξηράνθη-καν τη δεκαετία του 1970Οι αμμοθίνες από τις εκβολές του Αλφειού μέχρι το Κατάκολο έκτασης πάνω από 4000 στρέμματα έχουν καταπατηθεί και δο-μηθεί αυθαίρετα τις δεκαετίες του 1970 και 1980 Μικρότερης κλίμακας καταπατήσεις και δόμηση υπάρχουν και στις παραλίες Επιταλίου και ΖαχάρωςΟι εκτάσεις των αμμοθινών στην περιοχή είναι δημόσιες αρμοδιό-τητας του Υπουργείου Οικονομικών (Κτηματική Υπηρεσία Ηλείας) που έχει και την ευθύνη για την προστασία τουςΣε όλο σχεδόν το μήκος μεταξύ αμμοθινών και ιδιωτικών εκτά-σεων υπάρχει λωρίδα με χαλέπια πεύκη αρμοδιότητας του Δα-σαρχείου ΟλυμπίαςΙδιαίτερη είναι η περιοχή Καϊάφα με λίμνη νησάκι στη λίμνη ιαμα-τικά λουτρά και περιμετρικές εκτάσεις συνολικής έκτασης 7350 στρεμμάτων ιδιοκτησίας του ΕΟΤΌλη η περιοχή έχει εγκαταλειφθεί στις ορέξεις διαφόρων κατα-πατητών και αν δεν είχε γίνει μια σημαντική επέμβαση κατεδάφι-σης εκατοντάδων αυθαιρέτων το 1997 θα είχε σε μεγάλο μέ-ρος δομηθείΑπό τα παραπάνω πηγάζει η ανάγκη διαμόρφωσης και ψήφισης διατάξεων προστασίας της περιοχής και ανάδειξης των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τηςΤην ανάγκη αυτή έρχεται να καλύψει η ειδική περιβαλλοντική με-λέτη των παραπάνω προστατευόμενων περιοχών NATURA και το αναμενόμενο Προεδρικό Διάταγμα που προωθεί το ΥΠΕΚΑΑπό δύο σχέδια Προεδρικού Διατάγματος που έχουν κυκλοφο-ρήσει και την ανταλλαγή απόψεων με πολίτες της περιοχής πάνω σrsquo αυτά υπάρχει η εκτίμηση πως κατrsquo αρχήν κινούνται σε σωστή κατεύθυνση Αναλυτική και τεκμηριωμένη άποψη μπορεί να διατυ-πωθεί όταν δοθεί το επίσημο σχέδιο Προεδρικού ΔιατάγματοςΕίναι ωστόσο αναγκαίο να επισημανθούν δύο σημείαα) Μεγάλα τμήματα της περιοχής NATURA ως παλαιός αιγιαλός αλλά και η περιοχή του Καϊάφα έχουν εκχωρηθεί στο ΤΑΙΠΕΔ και επομένως υπάρχει ο κίνδυνος να laquoεκποιηθούνraquo και να ακυρωθούν οι διατάξεις προστασίας τουςβ) Οι καταπατήσεις είναι σημαντικές και πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα οριοθέτησης των εκτάσεων που είναι δημόσιες και η απε-λευθέρωσή τους από τους καταπατητές

Δημήτρης μπαξεβανάκης Νίκος Παπαβασιλείου Γραμματεία ΝΕ Ηλείας ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

Η προστατευόμενη περιο-χή του Καϊάφα καταλαμβά-νει έκταση περίπου 32750 στρέμματα και ονομάζεται laquoΘίνες και παραλιακό δά-σος Ζαχάρως Λίμνη Καϊάφα Στροφυλιά Κακόβατοςraquo με κωδικό GR 2330005 Τον Αύγουστο 2007 κάηκε το 21 της προστατευόμενης περιοχής όμως η πυρκα-γιά επηρέασε τα επιμέρους ενδιαιτήματα της περιοχής με διαφορετικό τρόπο και ένταση η μεγαλύτερη κα-ταστροφή ήταν στα ώριμα παραθαλάσσια πευκοδά-ση όπου οι επιπτώσεις της φωτιάς θα είναι εμφανείς για πολλά χρόνια Αντίθετα στις βραχώδεις πλαγιές ή στους καλαμιώνες η επίδραση της φωτιάς ήταν πρόσκαιρηΠριν από λίγα χρόνια τα laquoΕλληνικά Τουριστικά Ακί-νηταraquo (σήμερα ΕΤΑΔ ΑΕ) ξεκίνησαν διαδικασίες για την αξιοποίηση των ιαματι-κών πηγών και των τουρι-στικών εγκαταστάσεων στη λιμνοθάλασσα του Καϊά-φα με την ανάθεση Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΕΠΜ) η οποία παραδό-θηκε το 2011 Η ΕΠΜ εγκρίθηκε από τη Γενική Γραμματεία του ΥΠΕ-ΚΑ (56014239029-10-2012) και πλέον (θα έπρεπε να) προωθείται η σύνταξη σχετικού προεδρικού διατάγ-ματος για την ανακήρυξη της λίμνης Καϊάφα και της όμορης θαλάσσιας περιοχής κόλπου Κυπαρισσίας (Κωδ NATURA GR 2330008 - Ακρωτήριο Κατάκολο έως Κυπαρισσία) ως laquoΠεριφερειακό πάρκοraquo Το σχέδιο επιτρέπει κατrsquo αρχήν την αξιοποίηση των ιαματικών πηγών και των ξενοδοχεια-κών εγκαταστάσεων με μι-κρές προσθήκες Προβλέπει επίσης τη δημιουργία laquoeco-κάμπινγκraquo την ανακαίνιση των υφιστάμενων ξενοδο-χειακών εγκαταστάσεων την

κατασκευή ελαφριάς μορφής χώρων υποδοχής αναψυχής στάθμευσης και αγκυροβό-λησης Επίσης την εγκατά-σταση πλωτού καφέ-εστια-τορίου δυνατότητες άσκησης θαλάσσιων δραστηριοτήτων κλπ Το σχέδιο που περιγρά-φεται στην ΕΠΜ εστιάζει στη διατήρηση της οικολογικής ποιότητας και την προώθηση κυρίως της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής Και βεβαίως περιορίζει τη δρα-στηριότητα στην παραλιακή ζώνη ιδίως στις περιοχές ωοτοκίας της καρέτα-καρέτα αλλά και το κυνήγιΌμως όταν το σχέδιο Προ-εδρικού Διατάγματος έπεσε στα χέρια της τοπικής κοινω-νίας συνάντησε laquoανάμεικτεςraquo αντιδράσεις Καταρχήν θετικές από περιβαλλοντικούς φο-ρείς και ευαίσθητους πολίτες που έθεσαν για παράδειγμα ερωτήματα σχετικά με την εξασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα και της προσβα-σιμότητας στα λουτρά και την παράκτια ζώνη ενώ κατέθε-σαν προτάσεις για συγκεκρι-μένες παρεμβάσεις Αρνητικά στάθηκαν δημοτι-κά συμβούλια (Ανδρίτσαι-

νας-Κρεστένων Ζαχάρως) ορισμένοι τοπικοί βουλευτές αλλά και ηhellip Κυνηγετική Ομο-σπονδία ΠελοποννήσουΑξίζει επίσης να σημειω-θεί ότι στην ίδια περιοχή η laquoΕταιρεία Ακινήτων Δημο-σίουraquo ΑΕ (ΕΤΑΔ) (η οποία προήλθε από τη συγχώνευ-ση το 2011 των ανώνυμων εταιρειών laquoΕλληνικά Τουρι-στικά Ακίνηταraquo laquoΟλυμπιακά Ακίνηταraquo και laquoΚτηματική Εται-ρεία του Δημοσίουraquo) κατέχει και εκποιεί μέσω ΤΑΙΠΕΔ και το Κτήμα Ζαχάρως μια εδαφική έκταση 125 στρεμ-μάτων με laquoτουριστικό περί-πτερο μέτωπο 780 μέτρα στην παραλία και δυνατό-τητα ανέγερσης εγκαταστά-σεων 20000 τμ αλλά και μεγάλο μέρος της ευρύτερης παράκτιας ζώνηςΕίναι φανερό πως μεγάλα οικονομικά συμφέροντα δι-ακυβεύονται στην ευρύτερη περιοχή (βλ και άρθρο στο τ 5 των laquoΟικοτριβώνraquo για τις απόπειρες καταπάτησης και τουριστικής εκμετάλλευσης στην περιοχή Ελαίας-Αγιαν-νάκη νοτιότερα από τις εκβο-λές της Νέδας) Στο πλαίσιο της γενικότερης μνημονιακής

συνθήκης και με το πρόσχη-μα ίσως της ολοκληρωμέ-νης διαχείρισης της όντως οικολογικά ενιαίας χερσαί-ας και θαλάσσιας περιοχής του Κυπαρισσιακού κόλπου που εκτείνεται από την Ηλεία ως τη Μεσσηνία προωθού-νται ίσως στο ΥΠΕΚΑ νέες laquoλύσειςraquo που θα παρακά-μπτουν δίκαιες αντιδράσεις σε επιχειρηματικά συμφέ-ροντα ή που θα ικανοποι-ήσουν πελατειακά όσους τοπικά laquoξεσηκώνονταιraquo για το δήθεν laquoστραγγαλισμό της ανάπτυξηςraquohellipΗ πρόσφατη συγκρότηση μιας νεφελώδους laquoΕπιτρο-πής Συντονισμού και Πα-ρακολούθησηςraquo με γενικό αντικείμενο laquoτην προώθηση πλαισίου και δράσεων προ-στασίαςraquo περιοχής (περιοχών) NATURA 2000 στην Κυπα-ρισσία (και όχι μόνο) προκα-λεί επίσης ανησυχία για την κατεύθυνση που μπορεί να πάρουν στο άμεσο μέλλον οι κυβερνητικές αποφάσεις για αυτό το μοναδικό παρά-κτιο απόθεμα της χώρας που έχει χαρακτηριστεί laquoφιλέτοraquo από πολλούςhellip

οτ

για την προστασία του Καϊάφα amp του Κυπαρισσιακού κόλπου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ενάντια στις εξορύξεις και τα μεγάλα έργα

Στη συνέλευση για την εμπορευμα-τοποίηση της φύσης που έγινε στην Εναλλακτική Σύνοδο των κινημάτων στις 8 Ιούνη η συζήτηση επικεντρώ-θηκε στις εξορύξεις και τα μεγάλα έργα Έγινε παρουσίαση από ομιλητές και ομι-λήτριες από διάφορες χώρες μεγάλων αγώνων και κινημάτων ενάντια σε τέ-τοιου είδους laquoεπενδύσειςraquo Μίλησαν οι επιτροπές κατοίκων Χαλκιδικής για το κίνημα ενάντια στις εξορύξεις χρυσού η καμπάνια laquoσώστε τη Rossia Montanaraquo από τη Ρουμανία ενάντια στις εξορύξεις χρυσού η καμπάνια laquostop Talvivaararaquo από τη Φινλανδία όπου παρουσιάστηκε η ιστορία του ατυχήματος στα εκεί ορυ-χεία που είχε ως αποτέλεσμα τεράστια μόλυνση στις λίμνες και τα ποτάμια το κίνημα ενάντια στο υπερ-σπάταλο και υπερ-πανάκριβο υπερ-τραίνο της Ιταλίας ενώ από τη Γαλλία παρουσιά-στηκαν οι λαϊκές κινητοποιήσεις ενά-ντια στο ορυκτό αέριο και ενάντια στο αεροδρόμιο Notre-Dame-des-Landes Τέλος η ερευνήτρια και ευρωβουλευ-τίνα του Μπλόκο Μαρίσα Ματίας μί-λησε για εναλλακτικό σχέδιο απέναντι σε όλα αυτά τα τερατουργήματα του νεοφιλελευθερισμού

Μέσα από τη συζήτηση για τους συ-γκεκριμένους αγώνες θίχτηκε από όλους η ανάγκη οργάνωσης των αντι-στάσεων ενάντια σε αυτές τις ιδεολο-γίες της δήθεν ανάπτυξης και η ανά-γκη συντονισμού των κινημάτων για ένα άλλο δρόμο για τις κοινωνίες που η οικονομία και το περιβαλλοντικό ή κοινωνικό κόστος δεν θα είναι δρό-μοι παράλληλοι που δεν συναντιού-νται πουθενά όταν γίνονται σχεδια-σμοί laquoανάπτυξηςraquo Αντίθετα μέσα από κοινωνικό έλεγχο θα είναι προϋπόθε-ση οποιουδήποτε έργου το να μην εί-ναι περιβαλλοντικά καταστροφικό και κοινωνικά άχρηστο

Οι οργανώσεις που βρέθηκαν στη συνέλευση συνεχίζουν την επαφή τους μέσω ευρωπαϊκής δικτύωσης για τα ζητήματα αυτά

ΚυΡιΑΚΗ ΚλοΚιΤΗ

από τις συνελεύσεις του ALTER SUMMIT στην ΑΘΗΝΑ

08

Η θεματική συνέλευση του Alter Summit laquoΕνάντια στις ιδιωτικοποιήσεις των κοινών αγαθών και τη λεηλασία των φυσικών πό-ρωνraquo επικεντρώθηκε στην ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών ύδρευσης με έμφαση στην Ελλάδα και τις μνημονιακές χώρες του νό-του και στη διασύνδεση των κινημάτων του νερού με τα κινήματα κατά της ιδι-ωτικοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών των οποίων το νερό μπορεί να αποτελέσει ένα σύμβολο

Το μανιφέστο του Alter Summit για το οποίο εργάστηκαν περίπου έξι μήνες εκ-πρόσωποι από τις 189 οργανώσεις-μέλη της Εναλλακτικής Συνόδου αναφέρει ρητά στις διεκδικήσεις του την άμεση ανατροπή της ιδιωτικοποίησης του δημόσιου πλού-του στις χώρες της Ευρώπης και τον επα-ναπροσδιορισμό της έννοιας του δημοσίου με τέτοιο τρόπο ώστε να περιλαμβάνει τη συμμετοχική και δημοκρατική διαχείριση Η ενίσχυση και ο συντονισμός των αγώνων ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις ήταν ο στό-χος όσων συμμετείχαν στη συνέλευση των Κοινών Αγαθών καθώς και η γενικότερη συζήτηση για τη διασύνδεση των αγώνων για την υπεράσπιση των κοινών αγαθών και του περιβάλλοντος με εργατικές διεκ-δικήσεις και το μετασχηματισμό για μια εναλλακτική οικονομία

Πολύ πριν το Alter Summit όμως το ευ-ρωπαϊκό κίνημα για το νερό είχε δημιουρ-γήσει μια δομή και δυναμική συντονισμού των κινημάτων συνδικάτων και ακτιβιστών στην Ευρώπη που αγωνίζονται για την υπε-ράσπιση του νερού ως δημόσιο και κοινω-νικό αγαθό σε τοπικό εθνικό και ευρωπα-ϊκό επίπεδο Ως μια ήδη υπάρχουσα δομή λοιπόν το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό δεν προσέβλεπε στο Alter Summit για το συντονισμό ήκαι τη δημιουργία δυναμικής για το νερό αλλά αντίθετα είχε δηλώσει τη

στήριξή του στην Εναλλακτική Σύνοδο Μάλιστα τα κινήματα που συμμετέχουν στο ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό ζήτησαν στην προετοιμασία της συνέλευσης για τα κοινά αγαθά συγκεκριμένες προτάσεις επί της θεματικής και όχι τη δημιουργία νέων λιστών και δικτύων

Κατά τη διάρκεια της συνέλευσης έγινε συνολική αποτίμηση της συλλογής υπο-γραφών για το νερό ως δημόσιο αγαθό και ανθρώπινο δικαίωμα στα πλαίσια της Ευ-ρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών Παρό-λο που αναγνωρίστηκε πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αυτή που προωθεί τις ιδιω-τικοποιήσεις των υπηρεσιών ύδρευσης και η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών έχει θεσμικά όρια εντούτοις η υποστήριξη και η προώθηση του εργαλείου αυτού ανοίγει το ζήτημα των ιδιωτικοποιήσεων στην ευρύ-τερη κοινωνία και μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά με τα κινήματα νερού ενισχύ-οντας τη συμμετοχή σε αυτά Υπενθυμίζε-ται πως ήδη 16 εκατομμύρια υπογραφές έχουν συλλεχθεί σε όλη την Ευρώπη και η Ελλάδα είναι μόλις λίγες χιλιάδες υπογρα-φές μακριά από το να γίνει η δέκατη χώρα που θα προτείνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υιοθετήσει νομοθεσία για την προστασία του νερού ως δημόσιο αγαθό Η συλλογή υπογραφών ολοκληρώνεται το Σεπτέμβριο και το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό προ-τίθεται μαζί με την παράδοσή τους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να οργανώσει μαζι-κές πανευρωπαϊκές κινητοποιήσεις ενά-ντια στις επικείμενες ιδιωτικοποιήσεις σε Ελλάδα Ισπανία και Πορτογαλία

Η συνέλευση των Κοινών Αγαθών πρό-τεινε στο Alter Summit να χρησιμοποιήσει τα επικοινωνιακά του κανάλια και τις δια-συνδέσεις του με τα κινήματα της Ευρώπης προκειμένου να στηρίξει τις κινητοποιήσεις του Σεπτεμβρίου με οποιοδήποτε μέσο (ορ-

για τα κοινά αγαθά γανωτικό χρηματοδοτικό πολιτικό κλπ) Οι αγώνες ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού είναι εμβληματικοί και στην Ελλάδα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ένα κομ-βικό σημείο για τη στήριξη των ελληνικών εργαζομένων και κινημάτων στον αγώνα τους ενάντια στην τρόικα Η ιδιωτικοποίη-ση του νερού φανερώνει με τον καλύτερο τρόπο το δόγμα laquoκέρδος πριν από τον άν-θρωποraquo που εφαρμόζεται από την Τρόικα και τους υποστηρικτές της και αν το κίνη-μα καταφέρει την άμεση παύση όλων των ιδιωτικοποιήσεων νερού που προωθού-νται θα είναι ένα σημαντικό βήμα προς μια αλλαγή στην ισορροπία των δυνάμε-ων στην Ελλάδα και την Ευρώπη Και ο στόχος αυτός δεν είναι πολύ μακρινός Το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό επισημάνει πως σε Ιταλία Γερμανία και Ισπανία έχει καταφέρει σημαντικές νίκες μέσα από το συντονισμό και την αλληλεγγύη Επόμε-νος άμεσος στόχος είναι η αναστολή της ιδιωτικοποίησης της ΕΥΑΘ και πέρα από το ευρωπαϊκό κίνημα νερού και το Alter Summit μπορεί να αναλάβει να στηρίξει τον αγώνα των κατοίκων της Θεσσαλονί-κης άμεσα ζητώντας κείμενα αλληλεγγύης από τις 189 οργανώσεις μέλη του

Επιπλέον στη συνέλευση των Κοινών Αγα-θών τοποθετήθηκαν ακτιβιστές και κινήματα που προασπίζονται τα δημόσια κοινά όπως υγεία εκπαίδευση τις δημόσιες υπηρεσί-ες όπως την παροχή ενέργειας καθώς και κινήματα σπόρων συνδέοντας τα κοινά με τις δημόσιες υπηρεσίες και ανοίγοντας τη συζήτηση για τη δημοκρατικοποίηση του δημόσιου χώρου Η συνέλευση κατέληξε πως θα ήταν επιθυμητό να επεκταθεί η συ-ζήτηση μελλοντικά και να δημιουργηθούν δίκτυα σε όλους τους αγώνες που προασπί-ζονται τα κοινά αγαθά Ομως οι προτάσεις προς το Alter Summit περιορίστηκαν στη στήριξη των κινητοποιήσεων στα πλαίσια των αγώνων ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις νερού στον ευρωπαϊκό Νότο

ΔΗμΗΤΡΑ ΣΠΑΘΑΡιΔου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 09

Παρά τις δυσκολίες ο ΣΥΡΙΖΑ μάλλον όφελος θα έχει με την ειλικρινή διατύπωση

της εναλλακτικής πρότασης Διαχείριση των πόρων

με κριτήριο τις ανάγκες του ανθρώπου

Η Ανάπτυξη είναι από τους πιο πολυχρησιμοποιημένους και ταυ-τόχρονα αντιφατικούς όρους στην πολιτική Η πανάκεια στα ευχολό-για των πολιτικών Ειδικά σήμερα η απάντηση σε κάθε ερώτηση

Η επίκλησή της σπάνια συνοδεύε-ται από ερμηνεία Τι εννοούν αυτοί που μιλούν για ανάπτυξη πέραν των κοσμητικών επιθέτων και των συνοδευτικών φανφαρονισμών Ας το κάνομε σαφές εξαρχής τα επί-θετα που κολλάνε στην ανάπτυξη (βιώσιμη αειφόρος χαριτωμένηhellip) χρησιμοποιούνται ακριβώς για να μην πουν τι εννοούν Για να την παρουσιάσουν σαν κάτι το φιλικό στον άνθρωπο και τη φύση Μας λένε αόριστα Υποδομές παραγω-γικότητα επιχειρήσεις δουλειά για όλους κλπ Πώς μεταφρά-ζεται αυτό στην πράξη Δεν μας λένε Ετυμολογικά η laquoανάπτυξηraquo είναι η αύξηση ή με κοινωνικούς όρους να τρώμε όλοι περισσότε-ρο Αν αυτό εννοούν τότε έχομε σοβαρό πρόβλημα

Υπάρχει μια άβολη αλήθεια που δεν εξορκίζεται Αλήθεια που από διαφορετική σκοπιά απέδειξαν με μεγάλη οξυδέρκεια τόσο ο Μαρξ όσο και ο Δαρβίνος και που τεκ-μηριώθηκε επιστημονικά από πολ-λούς μελετητές της Οικολογίας στερώντας μας ήδη από τον προ-περασμένο αιώνα τη δικαιολο-γία της άγνοιας1 Παρά τη βαριά εισαγωγή η αλήθεια αυτή είναι πολύ απλή Σε έναν πεπερασμέ-νο χώρο όπως ο πλανήτης μας Η Πίτα είναι συγκεκριμένη δεν μεγαλώνει δεν μικραίνει Φυσι-κή συνεπαγωγή η λαϊκή ρήση Δεν γίνεται η πίτα ολάκερη και ο σκύλος χορτάτος

Πώς ερμηνεύεται κάτω από αυτό το πρίσμα η υπόσχεση για laquoανά-πτυξηraquo (=να τρώμε όλοι περισσό-τερο) Είτε μας λένε ψέματα ή μας λένε τη μισή αλήθεια την οποία (ας το ομολογήσομε επιτέλους) τη χάβουμε όχι γιατί είμαστε χαζοί αλλά γιατί μας συμφέρει Η μισή αλήθεια που αποκρύπτεται είναι

ότι για να laquoνα τρώμε όλοι περισ-σότεροraquo πρέπει να φάμε το κομ-μάτι της πίτας που αντιστοιχεί σε κάποιον άλλον Το κόλπο πιάνει γιατί μας κάνουν να πιστέψομε ότι θα είμαστε από τη μεριά αυ-τών που θα φάνε το κομμάτι της πίτας των άλλων και όχι στη με-ριά αυτών των οποίων το κομμάτι θα φαγωθείhellip

Μερικά παραδείγματα ίσως μας φωτίσουν περισσότερο Ο πλούσι-ος Βορράς είναι πιο laquoανεπτυγμέ-νοςraquo γιατί τρώει το κομμάτι του φτωχού Νότου Οι πλούσιοι είναι πλούσιοι γιατί τρώνε το μεγαλύ-τερο κομμάτι από την πίτα που πρέπει να μοιραστεί ολόκληρη η κοινωνία Η επίπλαστη laquoανάπτυ-ξηraquo στην οποία είχε βυθιστεί η Ελ-λάδα (και πολλές δυτικές χώρες) οφειλόταν στην κατανάλωση μέ-ρους της πίτας του Νότου μέρους των επόμενων γενεών αλλά και μέρους που οφείλαμε να έχομε αφήσει ανέπαφο για να μπορού-με στο μέλλον να φτιάχνομε πίτες (με τεχνικούς όρους εξάντληση φυσικών πόρων όπως το νερό τα ορυκτά τα δάση κλπ)

Όσοι μιλάνε για laquoανάπτυξηraquo οφεί-λουν αφενός να συμπληρώνουν τίνος το κομμάτι θα κλέψουν και αφετέρου σε ποιον θα μοιραστεί το κλεμμένο κομμάτι και σε ποι-ον τα ψίχουλα Υπάρχει ακόμη μια διάσταση στο θέμα που γίνεται αντιληπτή μόνο σε βάθος χρόνου Προσωρινά και τοπικά μπορούμε να έχομε ενδείξεις laquoανάπτυξηςraquo (χωρίς να ρωτάμε laquoτίνος το κομ-μάτι κλέβομεraquo) Αναμφίβολα όμως όσο και να laquoμαγειρέψομεraquo τους αριθμούς κάποια στιγμή δεν θα μεγαλώνουν άλλο αν δεν βρούμε

νέα πηγή άντλησης laquoκλοπιμαίωνraquo Με τεχνικούς όρους αυτό ονομά-ζεται κρίση

Το αστείο (ή τραγικό) είναι ότι δεν σταμάτησαν οι πλούσιοι να κερδίζουν Κρίση βαφτίζεται το γεγονός ότι οι δείκτες που χρη-σιμοποιούν για να μετρήσουν την (υποχρεωτική στην ιδεολογία της ανάπτυξης) αύξηση των κερδών δείχνουν μείωση στο ρυθμό που βγάζουν κέρδη

Με λίγα λόγια όποιος υπόσχεται ανάπτυξη είναι καταδικασμένος με βάση τα κριτήρια που ο ίδιος θέτει να φτάσει σε laquoκρίσηraquo όποιες προθέσεις και να έχει Πώς ξεπερ-νιέται αυτή η κρίση Η απάντηση του Μαρξ είναι laquoκαταστροφή προ-ϊόντων και μέσων παραγωγήςraquo για να ξαναρχίσει ο ίδιος φαύλος κύκλος Όντως ο καπιταλισμός ξεπερνούσε στα πρώιμα στάδιά του τις κρίσεις τις με πολέμους που οδηγούσαν σε νέους κύκλους ανάπτυξης

Σήμερα επιχειρείται η εύρεση νέων πηγών άντλησης laquoκλοπι-μαίωνraquo ως μηχανισμός παράτασης ζωής του καπιταλισμού Είναι αυ-τό που ζούμε με την προσπάθεια ιδιωτικοποίησης κάθε δημόσιου πόρου Αυτά που μέχρι πρότινος θεωρούντο αυταπόδεικτα και δι-καιώματα για όλους σήμερα πρέ-πει να πωλούνται παιδεία υγεία φυσικό περιβάλλον νερό δημόσια γη εργατικά δικαιώματα ανθρώ-πινα δικαιώματα2

Και ο ΣΥΡΙΖΑ

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δύο επιλογές και οι δύο με πολλά προβλήματα

Η πρώτη είναι να χρησιμοποιεί

τη λέξη laquoανάπτυξηraquo προσπαθώ-ντας να πείσει την κοινωνία ότι αυτό που γνώριζε μέχρι σήμερα (που στο συλλογικό φαντασιακό έχει περάσει ως αύξηση) είναι κάτι άλλο από αυτό που εννοεί Θα πρέπει να πείσει ότι υπάρχει laquoκαλή ανάπτυξηraquo που συνδέεται με τις ανάγκες και όχι με την οικο-νομική αύξηση εγχείρημα μάλλον ακατόρθωτο Πολιτικά δε αναπο-τελεσματικό διότι θα χρησιμοποι-εί τον όρο ο οποίος αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής του αντιπάλου Όσο καλή και να είναι η τεκμηρίωσή του ο κόσμος θα αντιλαμβάνεται την laquoανάπτυ-ξηraquo του αντιπάλου και θα ζητά τα ανάλογα αποτελέσματα (= όλοι όλο και περισσότερο) ασχέτως του ότι αυτό είναι άτοπο

Η δεύτερη επιλογή που έχει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η διατύπωση εναλ-λακτικού οράματος στην laquoανάπτυ-ξηraquo Η βασική δυσκολία εδώ είναι ότι μας εκπαιδεύουν συνεχώς και με όλα τα μέσα να πιστέψομε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση3 Οι κρατούντες δεν θέλουν καν να διανοηθούμε για το αν έχουν το δικαίωμα να κρατάνε το μαχαίρι που κόβει την πίτα ούτε για το πώς χρησιμοποιούν αυτό το laquoδικαίω-μαraquo καθώς και το αν ή όχι κλέβουν και τίνος την πίτα Όμως ακριβώς αυτά τα επικίνδυνα ερωτήματα πρέπει να απαντήσομε Όσο για το αν πρέπει να laquoαναπτύξομεraquo (=κλέ-

παραγωγική ανασυγκρότηση για τις ανάγκες των πολλών

ΑΝΑΠΤυΞΗ ή η Πίτα και ποιος την έφαγε

επιμέλεια αφιερώματος ΧΑΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΤοΣ ΑλΕΞΗΣ ΧΑΡιΤΣΗΣ

βοντας) την πίτα ας μην χάβουμε το δόλωμα με τα ψίχουλα Είναι αρκετή για ΟΛΟΥΣ

Παρά τις δυσκολίες ο ΣΥΡΙΖΑ μάλλον όφελος θα έχει με την ει-λικρινή διατύπωση της εναλλα-κτικής πρότασης Διαχείριση των πόρων με κριτήριο τις ανάγκες του ανθρώπου Το laquoπρώτα ο άνθρω-ποςraquo έχει ήδη διατυπωθεί από τα κινήματα με το αγγλικό laquoPeople over profitsraquo Έχει βέβαια διατυ-πωθεί πολύ νωρίτερα από το χώ-ρο που πάντα είναι μπροστά στην κοινωνία την τέχνη Ο Σεφέρης κατά τη βράβευσή του με το Νό-μπελ ήταν σαφής

Ὅταν στὸ δρόμο τῆς Θήβας ὁ Οἰδίπους συνάντησε τὴ Σφίγγα κι αὐτὴ τοῦ ἔθεσε τὸ αἴνιγμά της ἡ ἀπόκρισή του ἦταν ὁ ἄνθρωπος Τούτη ἡ ἁπλὴ λέξη χάλασε τὸ τέρας

ΠΕΤΡοΣ λυμΠΕΡΑΚΗΣΔρ Βιολόγος

1 Εννοείται επιστημονικώς τεκμηριω-μένα γιατί αλλιώς όλα τα πλάσμα-τα της φύσης γνωρίζουν αυτήν την αλήθεια εδώ και εκατομμύρια χρό-νια αφού η άγνοιά της συνεπάγεται καταστροφή

2 Για όλες τις κατηγορίες που αναφέ-ρονται αρκεί η ανάγνωση των συμ-φωνηθέντων στα μνημόνια και τους νόμος που τα ακολούθησαν Ειδικά για τα ανθρώπινα δικαιώματα δείτε εδώ httpslaveryfootprintorg

3 Η πρόταση αυτή έχει διατυπωθεί και ως θεωρία με τίτλο TINA εκ του laquothere is no alternativeraquo = δεν υπάρ-χει εναλλακτική

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 610

και ΚυΒΕΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡιΣΤΕΡΑΣανάπτυξη παραγωγική ανασυγκρότηση

laquoΑνάπτυξη 06 το 2014raquo προβλέπει σύμ-φωνα με τον ελληνικό τύπο το ΔΝΤ ενώ με 33 θα laquoτρέχειraquo η ελληνική οικονομία το 2018 Η εκτίμηση αφορά βέβαια σε αύ-ξηση του ΑΕΠ αναφέρεται δηλαδή στη με-γέθυνση της ελληνικής οικονομίας Ο στε-νός ορισμός της ανάπτυξης (development) με όρους αγοράς και η ταύτισή της με την οικονομική μεγέθυνση (economic growth) είναι συνήθης χαρακτηριστικό παράδειγμα η πρόσφατη υποβάθμιση της Ελλάδας από την MSCI από αναπτυγμένη σε αναπτυσ-σόμενη (ή ορθότερα αναδυόμενη) αγορά με βάση το μέγεθος τη ρευστότητα και τις διευκολύνσεις κεφαλαίου καθώς και το νο-μικό καθεστώς Ποια είναι όμως η διαφο-ρά των δύο εννοιών και ποια από τις δύο πρέπει πραγματικά να μας απασχολεί στο σχεδιασμό της οικονομικής αναπτυξιακής πολιτικής μιας αριστερής κυβέρνησης

Η οικονομική μεγέθυνση μετράται κυρί-ως με βάση τους οικονομικούς δείκτες του ΑΕΠ (του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος αλλά και του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊ-όντος) συνολικού και κατά κεφαλήν ενί-οτε λαμβάνοντας υπόψη και την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (Purchasing Power Parity) Τα μεγέθη αυτά παραβλέπουν μια σειρά από κριτήρια και δείκτες ποσοτικούς και ποιοτικούς που ορίζουν την ανάπτυξη σε μια χώρα Τέτοιοι δείκτες είναι για πα-ράδειγμα η κατανομή του πλούτου η φορο-λογία και οι δημόσιες δαπάνες για δημόσια αγαθά η ανεπίσημη οικονομία (συμπερι-λαμβανόμενης της αυτοκατανάλωσης και της ανεπίσημης ανταλλαγής) το ποσοστό συμμετοχής στην οικονομία του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα η εξάρτηση της οικονο-μίας από ένα ή περιορισμένα προϊόντα και κλάδους και τα οφέλη αλλά και οι αρνητι-κές εξωτερικότητες που σχετίζονται με την ορθή ή μη περιβαλλοντική διαχείριση Επι-πλέον μία σειρά ποιοτικών δεικτών όπως η βρεφική θνησιμότητα και το προσδόκιμο ζωής ο αλφαβητισμός και οι δείκτες εκπαί-δευσης εν γένει οι δείκτες διαφθοράς οι εγκληματολογικοί δείκτες οι δείκτες χειρα-φέτησης (Gender Empowerment Measure Gender-related Development Index) κοκ Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι η έννοια της ανάπτυξης είναι κατά πολύ περιεκτικότε-ρη και ενδεικτικότερη της κατάστασης όχι μόνο της οικονομίας αλλά και της κοινω-νίας μιας χώρας

Με βάση το δείκτη ανθρώπινης ανάπτυ-ξης (HDI) του Προγράμματος των Ηνωμέ-νων Εθνών για την Ανάπτυξη (UNDP) που περιλαμβάνει δεδομένα για το προσδόκιμο

ζωής την εκπαίδευση και το εισόδημα η Ελλάδα κατατάσσεται συστηματικά στις χώ-ρες με laquoπολύ υψηλή ανθρώπινη ανάπτυξηraquo στη θέση 29 για το 2013 σημειώνοντας όμως μείωση σε αντίθεση με τις περισσότε-ρες ευρωπαϊκές χώρες που κατατάσσονται υψηλότερα και με αυξητικές τάσεις Επιπλέ-ον στο διορθωμένο ως προς την ανισότητα δείκτη (IHDI) η Ελλάδα καταγράφει μόνο για το 2013 μείωση 115 σημειώνοντας συνεχή πτώση την τελευταία τριετία Είναι δε χαρακτηριστικό ότι με βάση το λόγο laquoει-σόδημα του πλουσιότερου 10 του πληθυ-σμού προς το εισόδημα του φτωχότερου 10 του πληθυσμούraquo των Ηνωμένων Εθνών η Ελλάδα παρουσιάζει μεγαλύτερη εισοδη-ματική ανισότητα όχι μόνο από τις χώρες της ΕΕ αλλά και από χώρες όπως η Ινδία το Πακιστάν η Αιθιοπία το Μπαγκλαντές η Αίγυπτος και το Μπενίν

Η ενδεχόμενη λοιπόν ανάκαμψη και μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας δεν συνεπάγεται αυτομάτως τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων κα-θώς δεν εξασφαλίζει την οικειοποίηση από τους εργαζόμενους της αύξησης του παρα-γόμενου προϊόντος Αντιθέτως οι εφαρμο-ζόμενες κυβερνητικές πολιτικές λιτότητας και εσωτερικής υποτίμησης της εργασίας επιδεινώνουν συστηματικά τη θέση των ερ-γαζομένων αυξάνοντας ταυτόχρονα τα κέρ-δη των επιχειρήσεων ακόμα και σε συνθή-κες παρατεταμένης ύφεσης (Ιωακείμογλου Success Story Αυγή 080613)

To σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης μιας κυβέρνησης της Αριστεράς επομένως θα πρέπει να έχει ως γνώμονα την ανάπτυ-ξη και όχι τη μεγέθυνση της οικονομίας να είναι δηλαδή ταυτόχρονα και σχέδιο κοινωνικής ανασυγκρότησης στοχεύοντας εκτός από την ανάκαμψη των οικονομικών δεικτών και στη βελτίωση της θέσης των εργαζομένων όχι μόνο σε ότι αφορά τους μισθούς τα επιδόματα και τη μείωση της ανεργίας αλλά και στη βελτίωση όλων των επιμέρους δεικτών ανάπτυξης Οι βασικοί άξονες ενός τέτοιου σχεδίου παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που δι-απερνούν οριζόντια όλους τους κλάδους της οικονομίας μπορούν να συνοψισθούν ως εξής

Έμφαση στην εκπαίδευση και την υγεία η αναβάθμιση της δημόσιας εκπαί-δευσης σε όλες τις βαθμίδες αλλά και του εθνικού συστήματος υγείας και ιδιαίτερα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης διασφαλί-ζει την ουσιαστική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου όλων των πολιτών Επιπλέον η

αναβαθμισμένη δημόσια εκπαίδευση μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην καλλιέργεια μιας διαφορετικής αντίληψης για την οικο-νομία και την παραγωγή (περιβαλλοντική συνείδηση συνεργατική αντίληψη) αλλά και να διασφαλίζει άρτια εκπαιδευμένο και υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό

Περιβαλλοντικά βιώσιμη ανάπτυξη πέρα από ένα πρόγραμμα συγκεκριμένων δράσεων που αφορούν τον τομέα του πε-ριβάλλοντος και της ενέργειας (περιβαλ-λοντική ανακαίνιση κτηρίων οικιακά φω-τοβολταϊκά διαχείριση και επεξεργασία απορριμμάτων) το σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης πρέπει να προωθεί τον οικολογικό μετασχηματισμό της παραγωγής και την εξοικονόμηση ενέργειας σε όλους τους κλάδους και όλα τα στάδια της παρα-γωγής με ιδιαίτερη έμφαση στις Ανανε-ώσιμες Πηγές Ενέργειας αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα τόσο των φυσικών πόρων (ηλιακή και αιολική ενέργεια) αλλά και το υψηλά εξειδικευμένο αργούν ανθρώπινο δυναμικό

Έμφαση στην έρευνα και τις νέες τε-χνολογίες Η ενθάρρυνση της χρήσης νέ-ων τεχνολογιών σε όλους τους τομείς της οικονομίας και η ταυτόχρονη στήριξη του κλάδου της τεχνολογίας συγκεκριμένα με αυξημένη χρηματοδότηση για έρευνα και δράσεις στήριξης των νέων επιστημόνων μπορεί να αποφέρει σημαντικά αποτελέ-σματα τόσο στην αύξηση και βελτίωση της παραγωγής και την αύξηση του εισοδήμα-τος όσο και στη μείωση της ανεργίας Επι-πλέον σε συνδυασμό με τους υπόλοιπους άξονες (πχ έρευνα προσανατολισμένη στις ΑΠΕ ή στην τεχνολογία της υγείας) και με την τεχνολογική αναβάθμιση της δημόσιας διοίκησης μπορεί να έχει καταλυτικό ρόλο στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του πληθυσμού συνολικότερα

Αλλαγή του τρόπου οργάνωσης της παραγωγής Κομβικό ρόλο στην παραγω-γική και κοινωνική ανασυγκρότηση έχει ο λεγόμενος τομέας της laquoκοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίαςraquo Τα εγχειρήμα-τα και οι δομές κοινωνικής και αλληλέγγυ-ας οικονομίας συνεταιρισμοί παραγωγών συνεταιρισμοί καταναλωτών συνεργατικά εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης παραγωγικών μονάδων δομές και κινήματα αλληλέγγυ-ας οικονομίας προωθούν μια διαφορετι-κή αντίληψη για την οργάνωση της οικο-νομίας και της κοινωνίας από τους ίδιους τους εργαζόμενους Προτάσσουν την ισό-τιμη συμμετοχή τη δημοκρατία στη λήψη αποφάσεων τη συλλογική διαχείριση την

ισότιμη διανομή του αποτελέσματος την οργάνωση και αλληλοϋποστήριξη των δο-μών Η προώθηση αυτού του τρόπου ορ-γάνωσης της παραγωγής από τους ίδιους τους εργαζόμενους και με στόχο το συλ-λογικό όφελος και όχι το ατομικό κέρδος δεν έχει μόνο θετικά αποτελέσματα στη μείωση της ανεργίας και στην αύξηση του εισοδήματος αλλά αμφισβητεί τον πυρή-να των καπιταλιστικών σχέσεων εξουσίας Εξάλλου ο κομμουνισμός δεν είναι παρά η κοινωνία των ελεύθερα συνεταιρισμένων παραγωγών

Η ατζέντα ανάπτυξης της κυβέρνησης Σαμαρά στοχεύει αποκλειστικά στη μεγέ-θυνση της οικονομίας με την εφαρμο-γή πολιτικών σκληρής λιτότητας που όχι απλώς παραβλέπουν όλους τους υπόλοι-πους δείκτες ανάπτυξης αλλά έχουν ως αποτέλεσμα την επιδείνωσή τους τόσο στο οικονομικό (μείωση μισθών αύξηση ανεργίας) όσο και στο κοινωνικό επίπε-δο (διάλυση κοινωνικού κράτους παιδεί-ας υγείας καταστροφή περιβάλλοντος) Ακόμα λοιπόν και αν επιτευχθεί ο στόχος της μεγέθυνσης για το 2014 αυτό θα γί-νει επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο τη θέση της εργασίας προς όφελος του κεφα-λαίου Αντίθετα η αναπτυξιακή πολιτική της Κυβέρνησης της Αριστεράς πρέπει να εστιαστεί σε ένα σχέδιο παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που θα στο-χεύει στο συνολικό μετασχηματισμό της οικονομίας και της κοινωνίας με έμφαση στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζόμενων και όχι στη μεγέθυνση των οικονομικών δεικτών και ταυτόχρονα στη μετατόπιση του συσχετισμού δύναμης με-ταξύ κεφαλαίου και εργασίας μετατόπιση που θα επιτρέπει την ανάπτυξη των αγώ-νων από καλύτερες θέσεις και με διαρκώς διευρυνόμενες προοπτικές

ΣΤΕφΑΝιΑ ΓΕΩΡΓΑΚΑΚουndashΚουΤΣοΝιΚουΟικονομολόγος Τμ Οικονομικής Πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

μιΧΑλΗΣ ΝιΚολΑΚΑΚΗΣΚοινωνιολόγος Επιστ Συνεργάτης ΚΟ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 11πρώτες σκέψεις για την

ΑΝΑΣυΓΚΡοΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡιφΕΡΕιΑΣ

Η εκπόνηση Περιφερειακών Προγραμμά-των για την παραγωγική ανασυγκρότηση των Περιφερειών επιχειρείται αυτήν την περίοδο από τον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ σε ένα πο-λιτικό τοπίο που πληθαίνουν οι αναφορές για την laquoανάγκη της ανάπτυξηςraquo λόγω του βαθέματος της κρίσης και ανοίγει ένα διά-λογο στα ζητήματα τόσο της γενικόλογης νεφελώδους και τις περισσότερες φορές ασαφούς ως προς την έννοια laquoανάπτυξηraquo Διάλογος που δεν περιορίζεται μόνο στο πε-ριεχόμενο της ανάπτυξης ή στη διαδικασία εκπόνησης των συγκεκριμένων προγραμ-μάτων Αγγίζει επίσης ζητήματα που άπτο-νται της αποκέντρωσης της δημοκρατίας της συμμετοχής και αναδεικνύει νέες θε-ωρητικές προσεγγίσεις τόσο ως προς στην έννοια όσο και ως τρόπο το σχεδιασμό και την υλοποίηση των σχεδίων αυτών αλλά και ως προς την εξερεύνηση νέων σχέσε-ων και κοινωνικών συμμαχιών απαραίτη-τα εργαλεία για την άσκηση πολιτικών σε τοπικό επίπεδο

Η μεγαλύτερη δυσκολία του εγχειρήματος αυτού είναι να ξεπεράσουμε τις παρωχη-μένες αντιλήψεις μας και να εκφράσουμε ένα διαφορετικό όραμα για την Περιφέρεια ως ένα σύνολο πρακτικών που μπορούν να ανακατασκευαστούν σε μια εντελώς διαφο-ρετική εικόνα από αυτή που είναι κυρίαρχη σήμερα Η απόπειρα να αναδημιουργήσου-με μια διαφορετική εικόνα προϋποθέτει μεγαλύτερο βαθμό εκδημοκρατισμού από αυτόν που υπάρχει σήμερα (αποκέντρωση και συμμετοχή (επαν)ίδρυση θεσμών που να επικοινωνούν με τις σύγχρονες ανάγκες αναθεώρηση σχέσεων δημιουργία κοινω-νικών συμμαχιών και προπάντων την κα-τοχύρωση των κοινωνικών κινημάτων (το δικαίωμα στην περιφέρεια)

Προϋποθέτει επίσης νέα αρχιτεκτονική νέα κριτήρια σχεδιασμού νέες προσεγγί-σεις και πάνω από όλα αναπτυξιακές πο-λιτικές και όχι αναπτυξιακά μέτρα που θα διαμορφώνουν και θα διαχέουν την ανα-πτυξιακή συνείδηση στα αναπτυξιακά υπο-κείμενα μέσα από ένα αναπτυξιακό μοντέ-λο που θα έχει ως laquoελκυστήraquo τις κοινωνι-κές ανάγκες

Με άλλα λόγια ένα Εναλλακτικό Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέρειας δεν μπορεί παρά να απαντά στα προβλήματα και στις ανάγκες έτσι όπως διαμορφώνο-νται σήμερα στην Περιφέρεια Για το λόγο αυτό απαιτείται μια αρκετά συγκροτημένη laquoπρογραμματική αφήγησηraquo η οποία θα λάβει υπόψη τις κοινωνικές ανάγκες τις

ανακατατάξεις στην ταξική και κοινωνική διαστρωμάτωση σε συνθήκες οικονομικής κρίσης τις στρατηγικές επιπτώσεις και τις προτεραιότητες άμεσων δράσεων αλλά και ταυτόχρονα θα επιχειρεί laquoαφήγησηraquo στο μέλλον διαμορφώνοντας το όραμα για την ανάπτυξη Περιφέρειας (ποιες είναι οι στρατηγικές μας επιλογές σε ποιους πα-ραγωγικούς κλάδους ή παραγωγικά συ-μπλέγματα θα δώσουμε έμφαση με ποια μέσα και τι είδους παρεμβάσεις πώς θα διαμορφώσουμε ή αναδιαμορφώσουμε τις κοινωνικές συμμαχίες και πώς θα προσδι-ορίσουμε τα νέα υποκείμενα)

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο για την οικονομική κοινωνική και περιβαλλοντική ανασυγκρό-τηση το οποίο καλείται να επανεξετάσει σε μια από την αρχή επεξεργασία τους στό-χους για την οικονομία το περιβάλλον (νέ-ες σχέσεις με τη φύση) και την κοινωνία όπως και τους θεσμούς μέσω των οποίων θα αποφασίζονται και θα υλοποιούνται οι πολιτικές αυτές (θεσμοί ενίσχυσης του Δη-μοκρατικού προγραμματισμού συμμετοχής (συμμετοχικούς προϋπολογισμούς) και κοι-νωνικού ελέγχου

Το Σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο που θα αξιοποιήσει τα νέα κινήματα της παραγωγικής ανα-συγκρότησης και της αλληλεγγύης που δημιουργήθηκαν λόγω της κρίσης και θα τα αναδείξει ως τα νέα υποκείμενα και τις δυνάμεις εκείνες που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα παραγωγικό σύστημα που θα παράγει αγαθά (προϊόντα και υπηρεσί-ες) με σαφές και κοινωνικό και περιβαλ-λοντικό πρόσημο

Σε αυτό το νέο μοντέλο οι παραγωγικές καταναλωτικές συνεταιριστικές και κοινω-νικές οργανώσεις θα αναλάβουν ένα μεγάλο μέρος της παραγωγικής ανασυγκρότησης της Περιφέρειας συνθέτοντας το πρόβλη-μα της παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και οικολογί-ας δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για έναν εναλλακτικό τρόπο παραγωγής μέσω της ανάπτυξης συνεργατικών μορφών της εναλλακτικής και αλληλέγγυας οικονομίας και συμβάλλοντας στη διαμόρφωση ενός μοντέλου οργάνωσης της κοινωνίας που θα στηρίζεται στις αρχές της αλληλεγγύης και της συνεργασίας

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο ανατροπής όπου

ndash Το παραγωγικό του μοντέλο πρέπει να βασίζεται στις κοινωνικές ανάγκες και

να ανατρέπει την υφιστάμενη αναπτυξια-κή πολιτική που κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια ταυτίστηκε με τη διαρθρωτική πολι-τική της ΕΕ με αποτέλεσμα τη διοχέτευση του μεγαλύτερου μέρους των διαθέσιμων εγχώριων πόρων στην εξυπηρέτηση των κανόνων της κοινοτικής συγχρηματοδό-τησης Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανάγκη να ξεφύγουμε από την παράθε-ση κλαδικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανάλυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επί-πεδο των συστημάτων αξίας δηλαδή στα παραγωγικά συμπλέγματα όπου περιλαμ-βάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην αλυσίδα αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλισμού και υποδο-μών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνο-λογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίηση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μετα-φορές κοκ)

ndash Αντιπαραθέτει στις κινητήριες δυνάμεις της ανταγωνιστικότητας την ποιότητα ζω-ής το φυσικό περιβάλλον και την κοινω-νική αλληλεγγύη

ndash Προτάσσει παρεμβάσεις χαμηλού κό-στους λόγω του περιορισμού των διαθέ-σιμων πόρων αλλά και της αλλαγής στη φιλοσοφία των παρεμβάσεων με την με-τατόπιση από τις laquoσκληρέςraquo υποδομές στη δημιουργία περιβάλλοντος καινοτομίας μέσω laquoάυλωνraquo υποδομών στους ανθρώπι-νους περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς πόρους μιας περιοχής γεγονός που θα την καταστήσει ικανή να υλοποιήσει τις δυνα-τότητες της Όμως εδώ απαιτείται προσο-χή ώστε νrsquo αποφευχθεί ο κίνδυνος μετά-

πτωσης στο καθεστώς των πολλών μικρών και κατακερματισμένων έργων του παρελ-θόντος που εγκλώβιζαν την αναπτυξιακή πολιτική σrsquo έναν ιδιότυπο τοπικισμό που όμως τελικά οδηγούσε σε μικροεπενδυτι-κό πληθωρισμό

ndash Ανατρέπει τις μέχρι σήμερα επιλογές που βασίζονταν στις λίστες έργων κατόπιν επιθυμιών των αιρετών αρχών στις ανά-γκες κάλυψης συγχρηματοδοτούμενων έρ-γων στις κοινωνικές συμμαχίες που υπηρε-τήθηκαν και οικοδομήθηκαν μέσα από τις πελατειακές σχέσεις και τη δυνατότητα του συστήματος να χρηματοδοτεί σε διάφορες κλίμακες διαπλοκής)

Η διαμόρφωση και η επεξεργασία ενός τέτοιου εναλλακτικού αναπτυξιακού Σχε-δίου δεν μπορεί παρά να μη γίνεται ανοι-χτά στην κοινωνία

Μέσα από συζητήσεις ανταλλαγή ιδεών απόψεων προτάσεων με τα παραπάνω κι-νήματα τους κοινωνικούς οικονομικούς συνδικαλιστικούς και άλλους φορείς Πανε-πιστήμια Ερευνητικά κέντρα επαγγελμα-τικές ομάδες ανθρώπους laquoκλειδιάraquo κλπ

Και τέλος όπως επανειλημμένως έχει ειπωθεί το σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέρειας είναι μια διαρκής διαδικασία προσπάθεια και ανοιχτή σε νέες ιδέες και καινοτόμες δράσεις αλλά είναι και ευέλι-κτο στην εφαρμογή ώστε να είναι ταχείες οι αναπροσαρμογές και οι ανακατανομές πόρων σε περίπτωση αστοχιών

μΑΡιΑ ΘΕλΕΡιΤΗσύμβουλος Τοπικής Ανάπτυξης

μέλος Τμ Αυτοδιοίκησης ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 612

Εδώ και τουλάχιστον τρία χρό-νια από την εκτόξευση της οικο-νομικής κρίσης και έπειτα η γε-ωργία και ο πρωτογενής τομέας εν γένει παρουσιάζονται ως ένα από τα κρυφά χαρτιά της χώρας για την έξοδο από την κρίση Πόσο αληθινό μπορεί να είναι αυτό και κάτω από ποιες προϋποθέσεις Στο κείμενο αυτό κατατίθενται κάποιες πρώτες σκέψεις και προβληματι-σμοί σχετικά καθώς και για την παραγωγική ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα

Στην προσπάθεια ανάγνωσης της υπάρχουσας κατάστασης πέ-ρα από τη μελέτη για το αγροτι-κό εισόδημα και απασχόληση το αγροτικό εμπορικό ισοζύγιο το ισοζύγιο φυτικής- ζωικής παρα-γωγής τα κόστη παραγωγής τη σύνδεση με τη γεωργική βιομηχα-νία το δευτερογενή και τριτογενή τομέα και πολλά ακόμα θα πρέπει κανείς να δει το μοντέλο ανάπτυ-ξης που ακολουθήθηκε στη χώρα συνολικότερα το ρόλο του πρωτο-γενούς τομέα σε αυτό καθώς και το μοντέλο ανάπτυξης πρωτογενούς τομέα που επιλέχθηκε

Η επιλογή που έγινε για την Ελ-λάδα ήταν η μετάβαση της οικο-νομίας της στον τριτογενή τομέα κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών ndash διαμετακομιστικό κέντρο παρο-χή υπηρεσιών τουρισμός κλπ Το μοντέλο αυτό οδήγησε στην απο-διάρθρωση του παραγωγικού πρω-τογενούς τομέα και στην εξάρτηση από τις ολοένα και αυξανόμενες εισαγωγές γεωργικών προϊόντων και εφοδίων Ακόμα στο πλαίσιο αυτό επιλέχθηκε η εντατική συμ-βατική γεωργία και κτηνοτροφία η μονοκαλλιέργεια με στόχο απο-κλειστικά τις εξαγωγές η εγκατά-λειψη της παραγωγής κυρίως σε μειονεκτικές περιοχές οι εναλ-λαγές των καλλιεργειών με βάση τις επιδοτούμενες καλλιέργειες και άλλα

Η γεωργία όμως αποτελεί τον τομέα που ιδίως σε περιόδους κρί-σης αποτελεί προϋπόθεση επιβί-ωσης και βασική πηγή διατροφι-κών αγαθών για τον πληθυσμό Η κρίση της γεωργίας οδηγεί και σε επισιτιστική κρίση Συνεπώς το ζή-

τημα της διατροφικής αυτάρκειας της χώρας ιεραρχείται και εύλογα κανείς αναρωτιέται πώς γίνεται να έχεις ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα πώς μπορείς να βγεις από την κρίση αν δεν είσαι παραγωγι-κός Και τι σημαίνει σήμερα παρα-γωγικός πρωτογενής τομέας

Η συμβολή της γεωργίας στην αποφυγή της επισιτιστικής κρίσης έγκειται στη στροφή της γεωρ-γικής παραγωγής στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού Συνεπώς μιλάμε για έναν πρωτογενή τομέα που θέτει ως βάση την τροφή ως αγαθό και ως θεμελιώδες κοινωνικό δικαίω-μα και όχι ως εμπόρευμα ή χρημα-τιστηριακό αγαθό Ο πρωτογενής τομέας θα πρέπει να αποσκοπεί πρωταρχικά στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του λαού με ντόπια παραγόμενα σε λογι-κές τιμές ποιοτικά προϊόντα στο πρότυπο της παραδοσιακής ελ-ληνικής μεσογειακής διατροφής και σε αντίθεση με το κυρίαρχο καταναλωτικό και διατροφικό μο-ντέλο Ένα σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης του πρωτογενούς τομέα οφείλει να συνυπολογίσει αυτή την αρχή

Ακόμα δεν μπορεί να μη μιλήσει για ένα άλλο παραγωγικό μοντέλο της ήπιας γεωργίας της βιολογι-κής γεωργίας με σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον με εξορθολογισμό στη χρήση των φυ-σικών πόρων με μετάβαση από τις εντατικές μονοκαλλιέργειες στην πολυκαλλιέργεια και στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και διεθνούς ζήτησης που παράλλη-λα καλύπτουν και τις εγχώριες ανάγκες

Έχει ακόμα να αναμετρηθεί με το ερώτημα πώς νοείται ο σημε-ρινός γεωργός Παραγωγός τρο-φής παραγωγός προϊόντων για μεταποίηση παραγωγός ενέργειας

πάροχος αγρο-τουριστικών υπηρε-σιών προστάτης του φυσικού πε-ριβάλλοντος και του κοινωνικού ιστού της υπαίθρου εξαγωγέας προϊόντων με υψηλή προστιθέ-μενη αξία Όλα αυτά και πολλά ακόμα ή ένας άνθρωπος εξαρτώ-μενος από το αγροδιατροφικό λό-μπι που θα παράγει απλώς προ-ϊόντα ως είλωτας στα laquoδικά τουraquo χωράφια Αυτός που θα έχει στα χέρια του την τροφή του κόσμου και θα τη διαχειρίζεται μόνο με βάση το μέγιστο δυνατό για αυ-τόν κέρδος ανεξαρτήτως του αν ο κόσμος πεινάει

Ποια θα μπορούσαν να είναι τα μέτρα για την ανασυγκρότηση του παραγωγικού δυναμικού Ο αναδα-σμός γης ίσως είναι ένας τρόπος για να ενοποιήσει τις πολυτεμα-χισμένες εκτάσεις και να μειώσει το κόστος παραγωγής Το συνε-ταιριστικό-συνεργατικό κίνημα θα πρέπει να τεθεί σε νέες υγιείς βάσεις ώστε να δώσει διέξοδο τό-σο στο επίπεδο της καλλιέργειας (συγκέντρωση γης και μηχανημά-των εξοικονόμηση στην προμή-θεια εφοδίων οργάνωση της αγο-ράς κλπ) Εφόσον ο πρωτογενής τομέας θεωρηθεί στρατηγικής ση-μασίας θα πρέπει να αναζητηθούν ευνοϊκοί όροι χρηματοδότησης που θα επιτρέπουν τις επενδύσεις σε αυτόν Ακόμα θα πρέπει να

προβληματισμοί σχετικά με την παραγωγική ανασυγκρότηση του ΠΡΩΤοΓΕΝουΣ ΤομΕΑ

Ο αγροτικός τομέας παρουσιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανάπτυξη του αγροτικού χώρου

στη λογική της αγροδιατροφικής βιομηχανίας

επανεκτιμηθούν θεσμικά μέτρα σχε-τικά με τη φορολογία των αγρο-τών της γης τα αγροτικά μητρώα τις ενισχύσεις που παρέχονται σε ένα πλαίσιο ανασυγκρότησης του συνόλου της οικονομίας

Δεν μπορούμε να μιλάμε για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση του πρωτογενούς τομέα δίχως την επέμβαση στη λειτουργία της εγχώριας αγοράς με το σκεπτικό των πολλαπλών επιλογών σε πα-ραγωγούς και καταναλωτές ενά-ντια στα μονοπώλια διακίνησης τροφής στην Ελλάδα Η επέμβα-ση αυτή μπορεί να γίνει σε θεσμι-κό επίπεδο κατοχυρώνοντας δο-μές που μέχρι στιγμής υστερούν Υστέρηση που οδηγεί σε καρτέλ και μονοπωλιακές καταστάσεις Ένα τέτοιο θεσμικό μέτρο μπορεί να είναι η νομοθέτηση αγορών αγροτών-παραγωγών ώστε να δοθεί απευθείας διέξοδος στον παραγωγό στην αγορά και στους καταναλωτές με την παράκαμψη μεσαζόντων και με στόχο την εξυ-γίανση της αγοράς τροφίμων και τον εξορθολογισμό των τιμών των γεωργικών προϊόντων

Στο επίπεδο της διάθρωσης της παραγωγής θα πρέπει να συ-νυπολογιστεί το εδαφικό ανά-γλυφο της Ελλάδας να μελετη-

θούν οι δυνατότητες της κάθε πε-ριφέρειας ο όποιος σχεδιασμός να γίνει με γνώμονα το τι είναι δυνατό να καλλιεργηθεί και πού να υπάρξει πρόβλεψη για βοσκο-τόπους και επαρκείς καλλιέργει-ες ζωοτροφών ποια μπορεί να εί-ναι τα προϊόντα αυτά που έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και υψηλή προστιθέμενη αξία ώστε μπορούν να είναι εξαγώγιμα Σε κάθε σχεδιασμό όμως το ζητούμε-νο είναι να προτάσσεται ως μορφή η βιώσιμη και ποιοτική γεωργική παραγωγή

Δεν θα πρέπει να αγνοηθούν ακόμα τομείς όπως η δασοπονία η αλιεία η μελισσοκομία Μπο-ρούν να αναπτυχθούν και να εί-ναι ιδιαίτερα laquoαποδοτικοίraquo για την οικονομία και παράλληλα να συντελέσουν στην προστασία της βιοποικιλότητας των δασών και θαλασσών στην ανανέωση δασι-κών εκτάσεων στην εκμετάλλευση των ορεινών περιοχών τηρώντας πάντοτε τους περιβαλλοντικούς κανόνες

Αναγκαία είναι και έργα υπο-δομής με γνώμονα τη μείωση του κόστους παραγωγής την ορθολο-γική χρήση πόρων όπως το νερό τη δημιουργία αποθεμάτων νερού κλπ Θα πρέπει ακόμα να προβλε-φθεί το πώς εντάσσονται οι ήπιες μορφές ενέργειας και οι ΑΠΕ στην αγροτική παραγωγή

Η όποια ανασυγκρότηση όμως δεν μπορεί να γίνει μόνο με θεσμικά μέτρα και διακηρύξεις Χρειάζεται τη δημιουργία ενός κινήματος πα-ραγωγών (αγροτών κτηνοτρόφων αλιέων κλπ) των ανθρώπων της υπαίθρου αλλά και των πόλεων (laquoκαταναλωτέςraquo ενεργοί πολίτες κινήματα πόλης) των εμπλεκομέ-νων στους άλλους οικονομικούς τομείς των κινημάτων της οικο-λογίας και πολλών ακόμα Μια κυ-βέρνηση της αριστεράς δεν μπορεί να λύσει τα παραπάνω ζητήματα με τρόπο laquoαυτονόητοraquo Έχει την ανάγκη ύπαρξης ενός κινήματος παραγωγικής ανασυγκρότησης και αγροτικής μεταρρύθμισης ώστε να μπορέσει να συγκρουστεί με τα εγχώρια συμφέροντα αλλά κι αυτά των πολυεθνικών του αγρο-

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 13

Ένα από τα θέματα που απασχόλησαν το φετινό Left Forum με θέμα ldquoMobilizing for EcologicalEconomic Transformationrdquo στη Νεα Υόρκη ήταν αυτό που ο καθηγητής Βαλερστάϊν χαρακτήρισε ως laquoκαρκίνοraquo του συστήματος Πρόκειται για το γεγονός ότι επί 500 χρόνια ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε κατατρώγοντας τους φυσικούς πόρους του πλανήτη χωρίς να τους αναπληρώνει Το πρόβλημα αυτό έχει πά-ρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και απειλεί άμε-σα τη ζωή στο πλανήτη Δεν μπορούμε πια να μιλάμε για μέλλον για ανάπτυξη για οικονο-μία αν αυτή δεν είναι οικολογική σημαντική πτυχή της οποίας είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ)

Ενώ λοιπόν παγκοσμίου φήμης διανοητές αντιλαμβάνονται την ουσιαστική σημασία των ΑΠΕ στη ανάπτυξη στην Ελλάδα με πρόσχη-μα το υπαρκτό πρόβλημα του ελλείμματος του λογαριασμού ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ ως λύση προ-τείνεται το πάγωμα της ανάπτυξης των ΑΠΕ Ακούγονται απόψεις όπως laquoοι ΑΠΕ είναι πο-λυτέλειαraquo laquoεδώ δεν έχουμε να φάμε τις ΑΠΕ θα κοιτάζουμεraquo laquoας καθυστερήσει η έστω και σταδιακή απεξάρτηση από το φθηνό λιγνίτη που μας χάρισε η φύσηraquo και άλλα πολλά ιδίου ύφους και περιεχομένου Στη δε πράξη έχουν σταματήσει να γίνονται πλέον έργα ΑΠΕ τα φωτοβολταϊκά τους τελευταίους μήνες τον τελευταίο χρόνο οι υπόλοιπες ΑΠΕ

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά για να διαπιστώσουμε το πώς δημιουργήθηκε το πρόβλημα Ο πρώτος ουσιαστικά νόμος που έβαλε τα θεμέλια για την ανάπτυξη των ΑΠΕ συντάχθηκε το 2006 Παρά το θετικό στοιχείο ότι επιτέλους άρχισε να γίνεται λόγος για ΑΠΕ ο νόμος είχε πολλές ελλείψεις είτε σκόπιμα εί-τε όχι Ενώ το κύριο χαρακτηριστικό των ΑΠΕ είναι οι πολλές μικρές αποκεντρωμένες μονά-δες διάσπαρτες στην επικράτεια και μόνο για λόγους οικονομίας κλίμακας και μόνο σε ει-δικές περιπτώσεις μεγάλες μονάδες (μέσα σε βιομηχανικές ζώνες κλπ) ο νόμος υιοθετούσε ακριβώς την αντίθετη κατεύθυνση Το μείγμα των ΑΠΕ αλλά και ο ρυθμός ανάπτυξης τους έπρεπε να είναι αυστηρά σχεδιασμένος ώστε να απορροφηθούν ομαλά από τεχνικής αλλά και οικονομικής άποψης όλοι οι κραδασμοί της αλλαγής παραγωγής ηλεκτρενέργειας Αντιθέ-τως ακολουθώντας το νεοφιλελεύθερο δόγμα ο νόμος αυτός άφηνε την αγορά ανεξέλεγκτη να αποφασίσει χωρίς παρεμβάσεις της πολιτείας Η αγορά αποφάσισε όπως πάντα άναρχα και με μοναδικό κριτήριο το κέρδος Ενώ το κόστος κατασκευής ειδικά των φωτοβολταϊκών απο-κλιμακώθηκε ραγδαία δεν είχαμε αντίστοιχη μείωση των εγγυημένων τιμών πώλησης του

ρεύματος οπότε δημιουργήθηκαν ευκαιρίες για υπερκέρδη Αποτέ-λεσμα ήταν το αδηφάγο κεφάλαιο να οδεύσει προς τα φωτοβολταϊκά με συνέπεια την έκδοση υπερπληθώρας αδειοδοτήσεων και κατασκευών Ενώ στην Ευρώπη οι κυβερνήσεις έγκαιρα διαπίστωσαν το πρόβλημα και βρήκαν λύσεις στη χώρα μας αφού άφησαν να χαθεί πολύτιμος χρόνος όταν πλέον αποφάσισαν να ασχοληθούν προχώρησαν σε μια παγκόσμια πρωτοτυ-πία ένα λάθος να προσπαθούν να το λύ-σουν με ένα νέο χειρότερο λάθος

Το πρόβλημα λοιπόν που έχει προκύψει δεν είναι δομικό των ΑΠΕ αλλά αφορά στον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ διαχρονικά αντιμετώπισαν τις ΑΠΕ Αν είχαμε στρωτή ροή διείσδυσης των ΑΠΕ και είχαμε για παράδειγμα αντί για 2300 MW φωτοβολταϊκών που έχουμε σήμε-ρα γύρω στα 1000 MW αυτό θα συνιστούσε ένα απόλυτα διαχειρίσιμο μέγεθος που δεν θα δημιουργούσε κανενός είδους πρόβλημα Το σημερινό δε κόστος κατασκευής είναι τέτοιο που επιτρέπει σε όποιον κατασκευάσει σήμε-ρα ΑΠΕ να αμείβεται με ταρίφα παραπλήσια των παραγωγών ενέργειας από φυσικό αέριο οπότε αν αυτά τα 1300 MW κατασκευάζονταν σήμερα δεν θα επιβάρυναν το λογαριασμό αφού λογικά θα αμείβονταν όπως οι συμβατι-κοί παραγωγοί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ έχει προτείνει λύσεις που η κυβέρνηση δεν έχει τη βούληση να αποδεχθεί γιατί θίγουν τα ξένα και ντόπια μεγάλα συμφέ-ροντα του χώρου Προτείνουμε μέτρα laquoκουρέ-ματοςraquo των παραγωγών με παραμετροποίηση των κριτηρίων ώστε να μηδενιστεί το έλλειμμα χωρίς να επιβαρυνθούν οι καταναλωτές και να πληρώσουν όλοι με δίκαιο τρόπο ανάλογα με το κόστος κατασκευής και το μέγεθος

Σε κάθε περίπτωση τις ΑΠΕ δεν πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε με οικονομίστικο τρόπο Η καταστροφή του περιβάλλοντος και η υγεία δεν είναι μετρήσιμα χρηματικά μεγέθη Δεν μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για φθηνό λιγνίτη και ακριβές ΑΠΕ αδιαφορώντας για τις άλλες επιπτώσεις που έχει η χρήση των ρυπογόνων ορυκτών καυσίμων

Η ταχύτητα ανάπτυξης της τεχνολογίας μάς επιτρέπει να υποστηρίξουμε ότι σύντομα αν υπάρξει πολιτική βούληση θα μπορέσουμε να έχουμε συστήματα ΑΠΕ για οικιακή χρήση τα οποία θα συμφέρουν και από οικονομικής σκο-πιάς Συστήματα χαμηλού κόστους από ΑΠΕ με ταυτόχρονη εξοικονόμηση ενέργειας και με μελλοντικά φθηνές μπαταρίες θα μπορούν να κάνουν τα σπίτια ενεργειακά ανεξάρτητα Στον

τομέα αυτό θα μπορούσε να απασχοληθεί και μεγάλο τμήμα του παραγωγικού δυναμικού της χώρας όπως μηχανικοί τεχνικοί κλάδοι που σήμερα μαστίζονται από μεγάλη ανεργία

Οι ειδικοί επιστήμονες λένε ότι όποιος σχε-διάζει το μέλλον της ηλεκτρενέργειας με τα μέχρι σήμερα δεδομένα θα κάνει λάθος Στην Αμερική κατασκευάστηκε πιλοτικά ένας συσ-σωρευτής 120 MW με σχετικά ικανοποιητικό κόστος κατασκευής και υψηλής ταχύτητας από-δοσης της ενέργειας Συστήματα αντλιοταμίευ-σης παρασκευή υδρογόνου και άλλα τέτοιου είδους τεχνικά εργαλεία θα βοηθήσουν ώστε να αρθεί η επιφυλακτικότητα έναντι των ΑΠΕ από τη στιγμή που θα μπορεί να αποθηκευθεί ενέργεια με χαμηλό κόστος

Για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται πολιτική βούληση ώστε να πιεστούν οι τεχνικοί επι-στήμονες να βρουν τις βέλτιστες λύσεις στα υπάρχοντα σημερινά προβλήματα Την πολι-τική αυτή βούληση δεν είναι δυνατόν να την έχουν οι δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού γιατί οι έννοιες καπιταλισμός και οικολογία κέρδος και προστασία του περιβάλλοντος νό-μοι της αγοράς και ανθρώπινες ανάγκες είναι έννοιες ασύμβατες μεταξύ τους

Μια κυβέρνηση της αριστεράς όπως ευρημα-τικά έθεσαν το θέμα οι διοργανωτές μέσα από τον κεντρικό τίτλο του φετινού Left Forum τις λέξεις οικονομία και οικολογία δεν τις αντιμε-τωπίζει ως λέξεις με κοινό πρώτο συνθετικό αλλά ως έννοιες άρρηκτα δεμένες

Μια κυβέρνηση της αριστεράς θα πρέπει να θέσει τα θεμέλια έτσι ώστε το μέλλον της ηλε-κτρενέργειας και όχι μόνο αυτό να είναι οι-κολογικό Μπορούμε να σχεδιάσουμε ένα μέλ-λον που οι ΑΠΕ θα παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο Και τούτο δεν είναι οραματική φαντασί-ωση ορισμένων Αντιθέτως όλα τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα συνηγορούν προς την κατεύθυνση αυτή

ΓιΑΝΝΗΣ μΠΕΝιΣΗΣμέλος γραμματείας τμ Ενέργειας ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

ΑΠΕ ΓιΑ ΤΗΝ οιΚο λογία

νομία

διατροφικού λόμπι Σε αυτό το σημείο θα πρέπει

να προβληματιστούμε για το αν η παραγωγική ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα με άξονα την ανάπτυξη και την ενίσχυ-ση της εγχώριας παραγωγής μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα από τις πολιτικές της ΕΕ για την περιφερειακή και αγροτική ανάπτυξη για την προστασία του περιβάλλοντος και την Κοινή Γεωργική Πο-λιτική Θα πρέπει παράλληλα να γίνει και ένας ειλικρινής απολογισμός της μέχρι τώρα πορείας του γεωργικού χώ-ρου στο πλαίσιο της ΚΓΠ και μια ανάγνωση δίχως αυταπά-τες των ήδη ανακοινωμένων μελλοντικών πολιτικών

Ο αγροτικός τομέας παρου-σιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανά-πτυξη του αγροτικού χώρου στη λογική της αγροδιατροφι-κής βιομηχανίας και όχι στη λογική της ανασυγκρότησης της παραγωγικής βάσης της χώρας για τη διέξοδο από την οικονομική κρίση με αξιοπρέ-πεια για τον αγροτικό κόσμο και προοπτική παραμονής του στην παραγωγή και ανάπτυ-ξης μέσα από αυτή

Κάθε φορά που τίθεται στο τραπέζι η πρόταση να ιεραρ-χηθεί η αλλαγή του γεωργικού μοντέλου και να προταχθούν βιώσιμες μορφές γεωργίας όπως η βιολογική το αμέσως επόμενο ερώτημα είναι αν αυτή μπορεί να καλύψει τις ανάγκες συνολικά Θα πρέ-πει αν θέλουμε να μιλήσουμε για την ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα με όρους οικολογίας να φύγουμε από αυτό το δίλημμα Η βιώσιμη και οικολογική επαναπροσέγ-γιση του αγροτικού μοντέλου δείχνει την πρόθεσή μας να αναμετρηθούμε με το ίδιο το σύστημα που μας έχει οδηγήσει σε αδιέξοδα δείχνει αν είμαστε σε θέση να προβάλουμε έναν άλλο τρόπο παραγωγής και έναν άλλο τρόπο κοινωνικής συνύπαρξης και οικονομικής βιωσιμότητας Είναι ανάγκη να υπάρξει αυτή η αλλαγή και μάλιστα με περιβαλλοντικά βιώσιμη προοπτική

ιΩΑΝΝΑ ΘΕοΔοΣιου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 614

ΑΝΑΔιΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Το ζήτημα της αναδιάρθρωσης της παρα-γωγικής δομής και υποδομής δεν μπορεί να ιδωθεί ξέχωρα από το ζήτημα του αναπτυ-ξιακού μοντέλου Συνεπώς το ερώτημα που πρέπει να απαντιέται από τη σχεδιαζόμενη πολιτική θα πρέπει να απαντά στην ανά-γκη για άλλο αναπτυξιακό μοντέλο Ποιες λοιπόν πρέπει να είναι η αφετηρίες μιας αποτελεσματικής πολιτικής Κατά τη γνώ-μη μου οι εξής

Από τη λογική μείωσης κόστους πρέπει

να πάμε στη λογική παραγωγής αξίας το οποίο είναι και συμβατό με τις ιδεολογικές αναφορές μας (κοινωνικά προσδιορισμέ-νη αξία χρήσης που παράγεται από την εργασία) Η νέα αξία παράγεται μέσω της συνεχούς καινοτομίας σε προϊόν και πα-ραγωγική διαδικασία Η εστίαση στην πα-ραγωγή με τη στενή έννοια τη μεταποίη-σης (μετασχηματισμός εισροών σε προϊόν) είναι ανεπαρκής Αυτό δεν σημαίνει ότι η καινοτομία παράγεται μόνο στα εργαστή-ρια Αντίθετα παράγεται και στη σύζευξη σχεδιασμού και παραγωγής αλλά και στην αλληλεπίδραση παραγωγή και χρήσης Η βασική διαφορά έγκειται από τη μία στις αυξανόμενες αποδόσεις που χαρακτηρίζουν την οικονομική της καινοτομίας και από την άλλη στο σαφή προσανατολισμό που απαιτείται τόσο σε ότι αφορά στην πολιτική απασχόλησης όσο και στο ποιος θα είναι ο φορέας της ανάπτυξης (ταλέντο και όχι κεφάλαιο όπως λέει ο Florida)

Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανά-γκη να ξεφύγουμε από την παράθεση κλα-δικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανά-λυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επίπεδο των συστημάτων αξίας (όχι απλά αλυσίδες) όπου περιλαμβάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην παραγωγή αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλι-σμού και υποδομών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίη-

ση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μεταφορές κοκ)

Η πολιτική θα πρέπει να προσδιορίζε-ται και χωρικά ώστε να αναγνωρίζεται η αντίστοιχη εμπέδωση της παραγωγικής και καινοτομικής δραστηριότητας

Βασικό ζήτημα αφορά και στο υποκεί-μενο του μετασχηματισμού Ποιοι θα ανα-λάβουν το έργο του μετασχηματισμού και της νέας μορφής παραγωγής αν το παρόν επιχειρείν είναι ανεπαρκές

Άξονες αναπτυξιακής πολιτικής

Με βάση τα παραπάνω οι άξονες σχεδιασμού πολιτικής θα πρέπει να είναι οι εξής

Συγκρότηση παραγωγικών συμπλεγ-μάτων με σχετική εξειδίκευση και χω-ρικό προσδιορισμό

Τα παραγωγικά συστήματα δεν συγκρο-τούνται σε κλαδική βάση αλλά με την αλ-ληλεπίδραση δραστηριοτήτων από διαφο-ρετικούς κλάδους και τομείς οικονομικής δραστηριότητας Η πολιτική πρέπει να εστι-άζει στην ενίσχυση στους αδύνατους κρί-κους οι οποίοι είναι ndash εν γένει

ndash Ανάπτυξη προϊόντος έλλειψη καινο-τομικής δραστηριότητας αδυναμία στην ανάλυση των αναγκών και των κατανα-λωτικών τάσεων απουσία τεχνολογικών υποδομών υποστήριξης (προτυποποίηση διαπίστευση παρέμβαση σε διεθνείς οργα-νισμούς προτυποποίησης πρόσβαση σε ερ-γαστηριακές λειτουργίες κοκ)

ndash Τεχνολογική εξάρτηση και έλλειψη απορροφητικής ικανότητας η παθητική μιμητική συμπεριφορά έχει οδηγήσει σε απουσία καινοτομικής δραστηριότητας οπότε δεν υπάρχει το δυναμικό που θα μπορέσει να αξιοποιήσει τις τεχνολογικές εξελίξεις και θα συνεργαστεί με παρόχους τεχνολογίας (προμηθευτές εξοπλισμού και πρώτων υλών) κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε σχετική εξειδίκευση κλαδικών δραστηριοτήτων

ndash Στον ύπαιθρο χώρο από την αγροτική παραγωγή πρέπει να πάμε στην πολυδρα-στηριότητα ώστε να καθετοποιηθεί τοπικά η παραγωγή αξίας αναπτυχθεί η επωνυμία του προϊόντος και η ταυτότητα του τόπου και συνδεθεί οργανικά με συμπληρωματικές δραστηριότητες βιομηχανικής μεταποίησης και τεχνολογικής υποστήριξης

Αμφίπλευρη παρέμβαση του κρά-τους στης πλευρές της laquoπαροχήςraquo και της laquoζήτησηςraquo

Ο ρόλος της κρατικής παρέμβασης δεν μπορεί πια να περιορίζεται στην πλευρά της παροχής πόρων και ενίσχυσης τεχνολογι-κής και ερευνητικής δραστηριότητας Από τη μία πρέπει να αναπτυχθούν υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας σε συνεργα-σία με τις παραγωγικές συστάδες εξειδικευ-μένες με βάση τις ανάγκες μιας επιθετικής πολιτικής καινοτομίας προϊόντος Αυτές οι υποδομές δεν είναι απαραίτητο να είναι κρατικές ούτε να αφορούν απαραίτητα σε νέους φορείς Μπορούν να είναι συλλογι-κές δομές στο πρότυπο της Τρίτης Ιταλίας ή να αφορούν σε μακροπρόθεσμα ανοικτά προγράμματα που θα αξιοποιούν υφιστά-μενες υποδομές μοχλεύοντας παράλληλα την αλλαγή προσανατολισμού τους από τον ακαδημαϊσμό σε πιο πολύπλευρη δρα-στηριότητα (αυτό προϋποθέτει και αλλαγή του τρόπου αξιολόγησης της ερευνητικής δραστηριότητας)

Από την άλλη η κρατική παρέμβαση μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο στρατηγικό ρόλο στην πλευρά της ζήτησης Αυτό μπορεί να γίνει με τρεις βασικούς τρόπους

ndash Πολιτική προμηθειών οι προδιαγρα-φές προμηθειών πρέπει να αποτελέσουν ένα αποτελεσματικό εργαλείο προσέλκυσης καινοτομικής δραστηριότητας ώστε μέσα από τη διαμόρφωσή τους να ωθούνται οι προμηθευτές να αναπτύσσουν προϊόντα λύσεις και εν τέλει ικανότητες που θα τους καθιστούν πρωτοπόρους διεθνώς Η διαδι-κασία καθορισμού μέσα από μηχανισμούς διαβούλευσης και ο χρονισμός εισαγωγής τους σε συνδυασμό με συμπληρωματικές ενέργειες και μέτρα στην πλευρά της πα-ροχής-προσφοράς μπορεί να έχει σημαντι-κά αποτελέσματα σε αγορές όπως οι κατα-σκευές ο εξοπλισμός οι ΑΠΕ κλπ

ndash Ρυθμιστικές παρεμβάσεις στην κατανά-λωση σε αντίθεση με την παθητική αντι-μετώπιση των προδιαγραφών στην λογική φθοροποιού διευκόλυνσης και προστασίας των εγχώριων παραγωγών ο ευρύτερος χώ-ρος της κατανάλωσης μπορεί να αποτελέ-

σει πεδίο ενεργούς παρέμβασης με σκοπό την προετοιμασία και ανάπτυξη προϊόντων που θα ανταγωνίζονται με βάση την αξία και όχι την τιμή

ndash Επενδύσεις σε υποδομές κλπ ένα νέο πρόγραμμα επενδύσεων σε δημόσιες υπο-δομές θα πρέπει να ξεφύγει από τη λογική του τι μπορούμε να κάνουμε και να εστιάσει στο τι πραγματικά χρειάζεται και πώς κατά την επένδυση θα αναπτυχθούν τεχνολογίες και ικανότητες που μπορούν να αξιοποιη-θούν και σε άλλες εφαρμογές και ndash κυρίως θα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο εξαγωγικής δραστηριότητας

Η λογική των παραπάνω είναι να σχε-διασθούν στρατηγικοί θύλακες αγοράς οι οποίοι θα μπορούν να αποτελέσουν προ-νομιακό πεδίο μάθησης για εγχώριους πα-ραγωγούς

Ανάδειξη νέων υποκειμένωνΤο βασικό θεμελιώδες πρόβλημα αφο-

ρά στο ποιες θα είναι οι δυνάμεις που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα νέο πα-ραγωγικό σύστημα στο πλαίσιο ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης με τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς όρους που απαιτού-με Είναι ιστορικά και εμπειρικά βιωμένο ότι οι κυρίαρχες σήμερα δυνάμεις έχουν περιορισμένες δυνατότητες Προφανώς υπάρχουν δυναμικές καινοτόμες εξωστρε-φώς ανταγωνιστικές μονάδες με ισχυρές και καλλιεργούμενες ικανότητες αλλά δεν αποτελούν τον κανόνα

Τα νέα υποκείμενα παραγωγικής δραστη-ριότητας θα πρέπει να τα αναζητήσουμε σε δύο laquoοικοσυστήματα-κοινότητες-κινήματαraquo που συγκροτούνται ήδη

Το πρώτο αφορά ένα οικοσύστημα νέας επιχειρηματικότητας διακριτής και σχετι-κά ξένης με το υφιστάμενο το οποίο όμως ιδεολογικά συγγενεύει με αυτό Βασικό χαρακτηριστικό του είναι ότι συγκεντρώ-νεται κυρίως σε τομείς τεχνολογικής αιχ-μής (κυρίως λογισμικό μικρο-ηλεκτρονι-κή και λίγο σε βιολογία φάρμακο) καθώς και σε ορισμένους τομείς όπως η γεωργία Σήμερα το οικοσύστημα είναι ποικίλο και διεθνοποιημένο αλλά όχι σε επαρκή βαθ-μό Χαρακτηρίζεται από αδύναμη θεσμι-κή πύκνωση περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση αγορές και τεχνολογικές υποδομές ενώ αντιμετωπίζεται ως εξωτι-κό προϊόν από κράτος και τράπεζες Είναι δυνατή η εξάπλωσή του και σε άλλους το-μείς παραγωγικής δραστηριότητας Απαιτεί-ται συγκροτημένη ενισχυτική παρέμβαση που θα εστιάζει στη μόχλευση δραστηριο-

μεθοδολογικές αφετηρίες και άξονες για την

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 15

για ένα ΚιΝΗμΑ ανασυγκρότησηςΠαρότι ήδη από το Πρόγραμμα του 2009 ο ΣΥΡΙΖΑ είχε

θέσει το ζήτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώ-ρας ελάχιστη συζήτηση είχε υπάρξει μέχρι πρόσφατα Ήταν περισσότερο οι πολιτικές εξελίξεις του τελευταίου χρόνου που έφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη να αναπτύξει ο ΣΥ-ΡΙΖΑ -ΕΚΜ μια πολιτική για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση Το ζήτημα αυτό σε συνδυασμό με μια σειρά άλλα πολιτι-κά και ιδεολογικά ζητήματα δίνουν μια νέα διάσταση στην παρέμβαση της Αριστεράς ndashκαι μιλάμε πιο συγκεκριμένα για την πραγματική Δημοκρατία για το πολιτικό σύστημα της διαφθοράς και της διαπλοκής και το laquoτρίγωνο της αμαρτί-αςraquo για το εθνικό ζήτημα και τη σύζευξή του με το κοινω-νικό και βέβαια για την κατάκτηση της κυβέρνησης Αυτή η νέα διάσταση αποτελεί βασική προϋπόθεση προκειμένου η Αριστερά να εκφράσεις τις laquoανάγκες των πολλώνraquo καθώς ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός έχει περάσει στη φάση των Μνημονίων και της Τρόικα Η Αριστερά έχοντας υποχρέωση απέναντι laquoστους πολλούςraquo να είναι πρωταγωνιστική πολιτι-κή δύναμη οφείλει να έχει συναίσθηση ότι δεν κινδυνεύει αν προωθήσει τον προγραμματικό της λόγο για τα ζητήματα που προαναφέρθηκαν αντίθετα κινδυνεύει αν αδιαφορήσει για τα ζητήματα αυτά

Μπορούμε να συζητήσουμε για την παραγωγική ανασυ-γκρότηση με έναν τρόπο ριζοσπαστικό αριστερό ρεαλιστικό και σύγχρονο Μπορούμε να διαμορφώσουμε laquoμαζί με τους πολλούςraquo ένα ισχυρό ρεύμα laquoθετικής πρότασης διεξόδουraquo που να αλλάξει εκ βάθρων την κατάσταση laquoαποικίας χρέουςraquo στην οποία έχει περιέλθει η χώρα έχοντας ως κινητήριες δυ-νάμεις τις βαθύτερες αξίες της Αριστεράς πρόοδος γνώση συλλογικότητα ηθική πραγματικές ανάγκες πραγματική δι-καιοσύνη πραγματική δημοκρατία χειραφέτηση

Νέο μεταβατικό πρότυπο

Η παραγωγική ανασυγκρότηση είναι μια μεταβατική έν-νοια που ξεκινά σήμερα laquoαπό τώραraquo αφορά όλη την περίο-δο μέχρι το μετατροϊκανό ξέφωτο και εκτείνεται σε μια επό-μενη περίοδο βαθύτερων κοινωνικών μετασχηματισμών με ορίζοντα το σύγχρονο σοσιαλισμό του 21ου αιώνα Φυσικά σε κάθε περίοδο έχει ιδιαίτερους επικαθορισμούς ανάλογα με τους πολιτικούς συσχετισμούς

Μια θεμελιώδης οριοθέτηση είναι ότι μιλάμε για ανασυγκρό-τηση και όχι γενικά για laquoανάπτυξηraquo επισημαίνοντας δηλαδή την ανάγκη ενός νέου πρότυπου Βασική σχέση αποτελεί η Δημοκρατία δηλαδή η επιδίωξη για πάνδημη λαϊκή συμμε-τοχή στο σχεδιασμό στον προγραμματισμό και τον έλεγχο αξιοποιώντας τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία Στον πυ-ρήνα του νέου προτύπου βρίσκεται η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου Πρώτrsquo απrsquo όλα του ανθρώπινου δυναμικού που έχει υψηλό μορφωτικό επίπεδο

αλλά και ευρύτερα γνωσιακό και μαστορικό Αλλά ακόμη μι-λάμε για τις γεωφυσικές δυνατότητες ειδικά την αξιοποίηση της ιδιαίτερης γεωφυσικής ποικοιλομορφίας της χώρας που κάνει εφικτό ένα laquoμοντέλο ήπιας κλίμακαςraquo Για τις ενεργει-ακές δυνατότητες για τον ορυκτό πλούτο Για τη δυνατότη-τα στη βάση όλων των προηγούμενων ανάδυσης μιας σειράς παραγωγικών τομέων στην αγροτική οικονομία στη βιομη-χανία στη μικροηλεκτρονική και πληροφορική στην έρευνα Χρειάζεται να επισημανθεί ότι το περιβάλλον συνιστά μια αυ-ταξία στο πλαίσιο της παραγωγικής ανασυγκρότησης δοθέ-ντος ότι το τεχνολογικό επίπεδο του 21ου αιώνα επιτρέπει μια νέα αντίληψη της σχέσης ανθρώπουndashφύσης Συνεπώς το να μιλάμε για laquoσεβασμό του περιβάλλοντοςraquo είναι μεν αναγκαίο αλλά μάλλον περιοριστικό Βασική διάσταση της παραγωγι-κής ανασυγκρότησης οφείλει να είναι η ριζική αναβάθμιση του περιβάλλοντος ξεκινώντας μεν από την απορρύπανση αλλά αναγορεύοντας την σε αυτοτελή στόχο ndashπου έχει έμμε-σες μεν αλλά ουσιώδεις οικονομικές επιπτώσεις (πχ υγεία ήπιος τουρισμός κλπ)

Όσοι αμετάκλητα παραδομένοι στο κυνηγητό του κέρδους συκοφαντούν την παραγωγική ανασυγκρότηση ότι τάχα οδηγεί στον απομονωτισμό και σε μια laquoκλειστή οικονομίαraquo κάνουν ένα θεμελιώδες λάθος Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου προφανώς και εναρμονίζεται με ένα πρότυπο laquoανοιχτό στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο γίγνεσθαιraquo ένα πρότυπο που στηρίζεται στην ποιότητα τη γνώση και τη δημιουργική εργασία ένα πρότυπο που αξιοποιεί την προ-οδευτική κοινωνική συνείδηση που άρρηκτα αναπτύσσεται μαζί του σαν ανασχετικό φραγμό στον ανταγωνισμό και την εκμετάλλευση Ναι θα πρέπει να υπάρχουν ανασχετικοί φραγ-μοί είναι μια νέα μεγάλη συζήτηση αυτή αλλά αυτό καθόλου δεν σημαίνει απομονωτισμός Για παράδειγμα είναι άραγε απομονωτισμός η απαγόρευση στα μεταλλαγμένα

Ποιοι και πώς

Τελικά ποιών δουλειά είναι η παραγωγική ανασυγκρότη-ση του τόπου Και πώς Κρίσιμα ερωτήματα Μια απάντηση σήμερα θα ξεκινούσε από τη διαπίστωση ότι αν η στάση απέ-ναντι στο καθεστώς των Μνημονίων διαχωρίζει κάθετα την ελληνική κοινωνία το ίδιο ισχύει για την παραγωγική ανα-συγκρότηση Υπάρχει μια ευρεία κοινωνική πλειοψηφία που μπορεί και πρέπει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αντιπα-ράθεση με το μεγαλοαστισμό με το σύστημα της διαπλοκής και με τη Μνημονιακή διάλυση Ας δανειστούμε μια πολύ χα-ρακτηριστική αναφορά του Αλέξη Τσίπρα από μια πρόσφα-τη ομιλία (Βόλος 14062013) laquoΕμείς υποστηρίζουμε ότι μια μεγάλη πανεθνική διαβούλευση για το Σχέδιο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης μπορεί και πρέπει να ξεκινήσει από τώρα Καλούμε λοιπόν Εκπαιδευτικά Ιδρύματα επιστημονικούς συλλόγους συνδικαλιστικούς φορείς επιμελητήρια σε αυ-τήν την κρίσιμη διαδικασία Καλούμε κάθε δημιουργικό πο-λίτη να ενεργοποιηθεί από σήμερα και να συμβάλλει με την εμπειρία του τη γνώση του τις ιδέες του την πράξη του Για ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης που να αποκα-θιστά την εργασία την πρωτοβουλία και την επινοητικότητα των συνεργαζομένων ανθρώπων Ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης σε οργανική σύνδεση με ένα κίνημα πολι-τιστικής αναγέννησης και ηθικής ανάταξηςraquo

ΧΡιΣΤοΣ ΚΑΡΑμΑΝοΣμέλος ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

τήτων και θεσμών και ndash πολύ σημαντικό ndash στην ανάπτυξη πόλων δραστηριότητας σε περιφερει-ακό επίπεδο

Το δεύτερο αφορά στο κίνημα νέων συνεταιρι-σμών (συνεργατικού χαρακτήρα σε αντιπαράθεση με την προβληματική παράδοση των αγροτικών συνεταιρισμών) που είτε με την ωρίμανση της συνείδησης είτε με το παράδειγμα άλλων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Λατινική Αμερική και κυρίως το Mondragon) συνθέτουν το πρόβλημα παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και της οικολογίας Σε αυτό προ-στίθενται και τα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης σε υφιστάμενες επιχειρήσεις και παλιού τύπου συ-νεταιρισμούς (ΔΩΔΩΝΗ ΒΙΟΜΕΤ ΣΕΚΑΠ) πολύ κρίσιμα κατά τη γνώμη μου για να αποτελέσουν αντικείμενο παρέμβασης και υποστήριξης

Τα βασικά ζητήματα που αντιμετωπίζει το νέο συνεταιριστικό κίνημα είναι έλλειψη θεσμικού πλαισίου ειδικά για ζητήματα μικτών συνεταιρι-σμών απουσία τεχνικής υποστήριξης και οργα-νωμένης παρέμβασης και ελλείψεις στη ικτύω-ση και συνεργασία μεταξύ των συνεταιριστικών εγχειρημάτων

Οι δυνατότητες αυτής της κατεύθυνσης είναι σημαντικές Το νέο και το έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό υπάρχει Οι εν δυνάμει δραστηριότη-τες αφορούν το σύνολο του φάσματος παραγω-γικής δραστηριότητας Η πολιτική κατεύθυνση και ενίσχυση πρέπει να αφορά στην ενίσχυση της παραγωγής νέων θέσεων εργασίας με όρους ευνοϊκούς για την εργασία και στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων που θα έχουν σημαντικό στοι-χείο καινοτομικής δραστηριότητας παραγωγής γνώσης κοκ

Ειδική κατηγορία αποτελούν οι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί οι οποίοι μπορούν να διαδραμα-τίσουν στρατηγικό ρόλο τόσο στη διάδοση και εμπέδωση των αξιών του συνεργατισμού όσο και στη συγκέντρωση ισχύος και ρευστότητας που μπορεί να κατευθυνθεί στην ενίσχυση παραγω-γικών εγχειρημάτων Το διεθνές συνεταιριστικό κίνημα έχει ισχυρές δομές και υποδομές και έχει επανειλημμένα εκφράσει τη βούληση να υποστη-ρίξει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και πολιτικές Θα αποτελέσει κρίσιμο σύμμαχο μιας κυβέρνη-σης της αριστεράς που θα δέχεται επιθέσεις και εκβιασμούς και σε ότι αφορά τη λειτουργία του παραγωγικού και οικονομικού συστήματος

Ένα τρίτο υποκείμενο που θα αποτελέσει ση-μαντικό σύμμαχο είναι εκείνο το τμήμα των ΜμΕ που αναπτύσσουν παραγωγική δραστηριότητα και έχουν την πρόθεση να επενδύσουν σε παραγωγικές επενδύσεις και ανθρώπινο δυναμικό Αποτελούν κρίσιμο παραγωγικό δυναμικό που δεν μπορεί να αφεθεί να καταρρεύσει ούτε να διαβρωθεί Εδώ απαιτούνται εργαλεία διαρθρωτικής παρέμβασης ώστε να ενισχυθεί η καινοτομική δραστηριότη-τα και οι κάθετες διακλαδικές συνεργασίες να αναπτυχθούν κρίσιμες υποδομές τεχνικής και επιχειρηματικής υποστήριξης (όχι απαραίτητα κρατικές) και να υπάρξουν πολιτικές στήριξης της διαδοχής (σε απογόνους εργαζομένους ή μέσω συγχωνεύσεων με άλλες ΜμΕ)

ΓιΩΡΓοΣ ΣΤΑμΠουλΗΣΛέκτορας Τμ Οικονομικών Επιστημών Παν Θεσσαλίας

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

Η μόνη διέξοδος είναι η επανεφεύρεση της ίδιας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

16

ΠΡΑΣιΝοΣ

από τη μια στιγμή στην άλλη Για να με-τασχηματίσουμε την οικονομία θα πρέπει να περιγράψουμε το όραμα και τα βήματα που θα μας οδηγήσουν εκεί Αλλά πριν το πράξουμε θα πρέπει να καταγράψουμε τους λόγους για τους οποίους δεν μπορούμε να βαδίσουμε προς αυτή την κατεύθυνση και να φροντίσουμε να τους εξαλείψουμε

Οι λόγοι δεν αφορούν μόνο την πράσι-νη αλλαγή της χώρας αλλά οποιαδήποτε

προσπάθεια διοικητικής και κοινωνικής με-ταρρύθμισης Είναι οι λόγοι τους οποίους όντας τόσο βαθιά βουτηγμένες σε αυτούς δεν μπόρεσαν να αγγίξουν οι κυβερνήσεις της εποχής του μνημονίου Αδιαφάνεια διαφθορά ανύπαρκτος ή ανεπαρκής σχε-διασμός νόμοι που δημιουργήθηκαν για να μην τηρούνται πολυνομία αλληλοσυ-γκρουόμενοι νόμοι πολλά παραθυράκια στη νομοθεσία και φωτογραφικές διατάξεις γκρίζες ζώνες κατά παραγγελία ευκαιρια-κές πρακτικές αρπακτικών γραφειοκρατία λογική ενός παρωχημένου παραγωγισμού

Βυθιζόμαστε σε έναν κυκεώνα αρνητικών εξελίξεων Τα success stories παραμένουν μακέτες καλά κρυμμένες στη φαντασία των κυβερνώντων Δημόσιες επιχειρήσεις και γη πωλούνται σε τιμές ευκαιρίας μα δεν συγκινούν τους επενδυτές Και πώς θα μπο-ρούσε άλλωστε Γνωρίζουν τη δεινή θέση της χώρας Απλά περιμένουν να πέσει κι άλλο το τίμημα

Όμως ταυτόχρονα με την οικονομική κρίση εξελίσσεται και η οικολογική κρίση σε όλο τον πλανήτη Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται Ο πλανήτης θα πρέπει να είναι σε θέση να θρέψει 9 δις ανθρώπους το 2050 Μια άτυπη μάχη λαμβάνει χώρα Από τη μια η ανάγκη των πολιτών στις αναπτυσσόμενες χώρες να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο από την άλλη ο αγώνας των πολιτών στις ανε-πτυγμένες χώρες να συγκρατήσουν το δικό τους βιοτικό επίπεδο στο ύψος που είχαν συνηθίσει τα τελευταία 30 χρόνια Μεγάλος χαμένος το περιβάλλον Το μακροπρόθεσμο συμφέρον θυσιάζεται στο βραχυπρόθεσμο όφελος Δασικές εκτάσεις αποψιλώνονται εδάφη καταστρέφονται θάλασσες λίμνες ποτάμια υποβαθμίζονται σε μια προσπά-θεια των ανθρώπων να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τους φυσικούς πόρους Όμως αυτοί δεν είναι ανεξάντλητοι Κάποιοι ισχυ-ρίζονται ότι το περιβάλλον σε καιρό κρίσης είναι πολυτέλεια Δεν θα μπορούσαν να κά-νουν μεγαλύτερο λάθος

Θα πρέπει να δεχθούμε πως δεν πρόκει-ται να γυρίσουμε στο προ κρίσης οικονο-μικό επίπεδο Θα πρέπει να δεχθούμε επί-σης πως η οικονομική κατάσταση δείχνει να επιδεινώνεται για όλες τις ανεπτυγμέ-νες χώρες τα επόμενα χρόνια Ο ανταγω-νισμός σε φθηνά προϊόντα και υπηρεσίες έχει κριθεί και ο πυρήνας της ευρωζώνης δεν ανήκει στους νικητές Κίνα Ινδία Ιν-δονησία Τουρκία Βραζιλία Νότια Αφρική κυριαρχούν

Σε αυτές τις συνθήκες η μόνη διέξοδος για τη χώρα είναι η επανεφεύρεση της ίδι-ας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

Όμως η επιτυχία δεν μπορεί να έρθει μέ-σα από πασαλείμματα σαν αυτά που έχου-με συνηθίσει να μας σερβίρει η εκάστοτε κυβερνητική μηχανή Δεν μπορεί να έρθει

που με τη σειρά του μετατρέπεται σε πα-ραγοντισμό μηδενική έμφαση στην έρευνα και την τεχνολογία (RampD) και ανυπέρβλητα εμπόδια στην καινοτομία συγκρουόμενα επενδυτικά συμφέροντα απροθυμία των laquoβαρόνωνraquo για καλύτερη αναδιανομή εισο-δημάτων και επιχειρηματικών ευκαιριών ελάχιστη τεχνογνωσία και χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης εργαζομένων σε όλους τους τομείς έλλειψη ενημέρωσης πολιτών και

αδυναμία κατανόησης του διακυβεύματος αλλαγής κατεύθυνσης Και σαν να μην έφταναν αυτά η κρίση καθιστά την επιβί-ωση πρωταρχικό μέλημα όμως παράλληλα αντί να οδηγεί σε αλληλεγγύη και διάθε-ση για περισσότερη δημοκρατία επιφέρει ατομικισμό και απολυταρχικές μεθόδους διακυβέρνησης Η κοινωνία τέλος συνή-θισε να τα περιμένει όλα από το κράτος αγνοώντας τα οφέλη της κινητοποίησης πέρα και έξω από κρατικούς-κομματικούς μηχανισμούς

Αν δεν αλλάξουν τα παραπάνω δεν μπο-

μετασχηματισμός τώραρούμε να ελπίζουμε Από την άλλη ακόμα κι αν αλλάξουν τα παραπάνω δεν θα πρέπει να περιμένουμε πολλά αν εξακολουθήσου-με να επιμένουμε βρώμικα και να τοποθε-τούμαστε λάθος στρατηγικά

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω δεν μπο-ρούμε μονομιάς να μετασχηματίσουμε πλή-ρως την οικονομία μας Ας ξεκινήσουμε με τη δημιουργία των εργαλείων που θα μας βοηθήσουν να το πράξουμε Κωδικοποίηση της νομοθεσίας ολοκλήρωση των απαραί-τητων βάσεων δεδομένων λήψης αποφάσε-ων πλήρης αυτοματοποίηση διαδικασιών κατάρτιση και ενδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών γενναία αναθεώρηση του χω-ροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού είναι τα πρώτα βήματα

Παράλληλα με αυτά ας ξεκινήσουμε την ταχύρυθμη μετεκπαίδευση παλιών και νέ-ων αγροτών και γενικότερα εργαζομένων σε όλους τους κλάδους για υιοθέτηση φι-λικών προς το περιβάλλον (και την υγεία) πρακτικών τη δημιουργία (ή υιοθέτηση) συ-στημάτων πιστοποίησης σε διατροφή καλ-λιέργειες προϊόντα και υπηρεσίες ώστε να προκρίνεται και κυρίως να αποδεικνύεται η ποιότητα Ας δώσουμε αρχικά προτεραιό-τητα στις πράσινες δράσεις που αποφέρουν τις περισσότερες θέσεις ανά καταναλισκό-μενο ευρώ (πχ στην εξοικονόμηση ενέρ-γειας και στην επαναστελέχωση της πρω-τογενούς παραγωγής) Ας δώσουμε έμφαση στην καινοτομία όχι δημιουργώντας ένα κακέκτυπο Σίλικον Βάλει αλλά απλά και μόνο με τη δημιουργία του κατάλληλου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την προσέλκυση φοιτητών και γενικότερα νέ-ων διψασμένων για διακρίσεις

Ας τα πράξουμε όλα αυτά έχοντας μια ξεκάθαρη κατεύθυνση μακριά από ευκαι-ριακές δράσεις και συμμαχίες Να θέσουμε στόχους σε επίπεδο δεκαετίας και ακόμα παραπέρα Απεξάρτηση από ορυκτά καύσι-μα Ποιοτικά αγροτικά προϊόντα Προστασία βιοποικιλότητας Σταδιακή απομάκρυνση από βρώμικες επενδύσεις

Έχουμε τη δυνατότητα να τα καταφέρου-με αρκεί να σταματήσουμε να κοιτάμε και να σχεδιάζουμε σε βάθος διετίας και τριε-τίας Ας πείσουμε τον κόσμο και κυρίως ας πείσουμε τους εαυτούς μας πως τα παιδιά μας χρειάζεται να δουν από εμάς όραμα τόλμη πίστη για το μέλλον

Έτσι και μόνο έτσι θα καταφέρουμε το re-branding της χώρας μέσα από τον πράσινο μετασχηματισμό της Δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε παρά μόνο να κερδίσουμε

ΑΧιλλΕΑΣ ΠλΗΘΑΡΑΣΠεριβαλλοντολόγος

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 17

τοπίου στο σύνολο του ως laquoιστορικού τό-πουraquo όπως έχει προτείνει και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν Καβάλας Θεωρούμε ότι πολλά από τα υπάρχοντα κτίρια μπορούν να αποκτήσουν νέα χρήση και να εξυπη-ρετήσουν την σύγχρονη λειτουργία των Λουτρών Ελευθερών

Απαιτούμε τα Λουτρά να λειτουργήσουν προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής οικονομίας μέσα από δημο-τικές επιχειρήσεις κοινωνικές επιχειρή-σεις συνεργατικά σχήματα κλπ και όχι να παραδοθούν άνευ όρων στην ιδιωτική εκμετάλλευση

Καλούμε την τοπική κοινωνία να δώσει με δύναμη και αποφασιστικότητα την μάχη για την σωτηρία των Λουτρών Ελευθερών γιατί εκτός των άλλων είναι κομμάτι ενός πολύ ευρύτερου αγώνα για την προάσπιση του νερού και των φυσικών πόρων για την αναχαίτιση των πολιτικών που ξεπουλούν κομμάτι ndash κομμάτι τον φυσικό πλούτο της χώρας μαςraquo

ΣιΣΣυ ΝιΚΗΣιΑΝΗμέλος Πρωτοβουλίας Πολιτών

επίσημη επίσκεψη στην Καβάλα δεν έκρυ-ψε τις προθέσεις του laquoΑν είναι αυτά μνη-μεία τότε θα πρέπει να ξαναδούμε τι ση-μαίνει αρχαιολογίαraquo δήλωσε σπεύδοντας να απαξιώσει την ιστορικότητα και την αρχιτεκτονική των κτιρίων και να ζητήσει την κατεδάφιση τους για λόγουςhellip υγιει-νής (laquoείναι γεμάτα σκουπίδιαraquo) Επιπλέον έδωσε και άλλα δείγματα γραφής για το laquoόραμαraquo που έχει για τα Λουτρά Ελευθε-ρών φράζοντας την είσοδο με αγκαθωτά συρματοπλέγματα (αυτά που χρησιμοποι-ούνται στα στρατόπεδα) κλείνοντας έτσι ακόμη και την πρόσβαση προς το βουνό Όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο άν-θρωποι που είχαν ανάγκη τις ευεργετικές ιδιότητες των ιαματικών λουτρών παραβί-ασαν τα συρματοπλέγματα και έτσι ο χώρος παραμένει σήμερα ανοιχτός για τους λουό-μενους παρότι η εσκεμμένη εγκατάλειψη και η απαξίωση από τις αρμόδιες υπηρε-σίες είναι παντού εμφανής

Αριστοτέλης Ζάχος Ο αρχιτέκτονας των Λουτρών Ελευθερών

Ποιά είναι όμως αυτά τα κτίρια που στέκονται εμπόδιο στην laquoανάπτυξηraquo Σή-μερα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών βρίσκονται διάσπαρτα 31 κτίρια που αντι-προσωπεύουν διαφορετικές περιόδους της λειτουργίας τους Με εκατονταετή ιστορία τα περισσότερα είναι αναπόσπαστο κομμά-τι του φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου των Λουτρών Ελευθερών κομμάτι της αρ-χιτεκτονικής μας παράδοσης και της συλ-λογικής μας μνήμης Τα τρία κτίρια που περιλαμβάνονται στην πρόταση της Υπη-ρεσίας Νεωτέρων Μνημείων ώστε να χα-ρακτηριστούν ως μνημεία της νεώτερης πολιτιστικής κληρονομιάς είναι το ξενο-δοχείο laquoΑμφίπολιςraquo το Εστιατόριο και το ξενοδοχείο laquoΠαγγαίοraquo Τα δύο πρώτα είναι έργα ενός από τους σημαντικότερους έλ-ληνες αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου του Αριστοτέλη Α Ζάχου στον οποίο ανατέ-θηκε η διαμόρφωση των πηγών Ελευθε-ρών στις αρχές του 20ου αιώνα Ανήκουν μάλιστα στα σπάνια πρώιμα έργα του και απηχούν βασικές αρχές του πρωτοπόρου καλλιτέχνη όπως το σεβασμό στο φυσικό τοπίο τη χρήση απλών υλικών και μέσων

καμπάνια για τη διάσωση των Λουτρών ΕλευθερώνΣτην ιδιοκτησία της ΕΤΑΔ ΑΕ (Εταιρία

Ακινήτων Δημοσίου) περνούν και επισή-μως τα Λουτρά Ελευθερών Καβάλας και βγαίνουν στο σφυρί μαζί με εκατοντάδες άλλα laquoφιλέταraquo σε ακτές δάση νησιά αρ-χαιολογικούς χώρους κλπ Για πολλούς τα Λουτρά Ελευθερών δεν θα είναι παρά μια παράπλευρη απώλεια μέσα στον ορυμαγδό του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσί-ας και των φυσικών πόρων της χώρας μας Μια μερίδα πολιτών όμως αντιστέκεται δυ-ναμικά γιατί laquoούτε μια σπιθαμή γης ούτε μια σταγόνα νερού δεν πρέπει να χαθεί χω-ρίς αγώναraquo Και σrsquo αυτήν την περίπτωση ο αγώνας τους τροφοδοτείται αφενός μεν από την ανάγκη προάσπισης των ιαματι-κών πηγών ως φυσικό αγαθό που ανήκει σε όλους αφετέρου από την ανάγκη δι-άσωσης ενός τοπίου μοναδικής φυσικής ομορφιάς και πολιτιστικής αξίας

Πίσω από την ένταξη των Λουτρών Ελευ-θερών στην προς laquoαξιοποίησηraquo περιουσία της ΕΤΑΔ υπάρχουν δύο σοβαρές εκκρεμό-τητες Πρώτον τα Λουτρά Ελευθερών έχουν ήδη παραχωρηθεί στην ιδιωτική εταιρία laquoΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕraquo με σύμβαση εκμίσθωσης για 40 χρόνια που υπεγράφη τον Μάρτιο του 2012 ανάμεσα στην εν λόγω εταιρία και στην έως τώρα διαχειρίστρια των Λου-τρών Αναπτυξιακή Εταιρία Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Καβάλας Δεύτερον και πιο σημαντικό εκκρεμεί στο Συμβούλιο Νεωτέ-ρων Μνημείων η πρόταση των αρμόδιων υπηρεσιών να κηρυχθούν διατηρητέα τρία από τα κτίρια που βρίσκονται στα Λουτρά Ελευθερών και έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονι-κή αξία Η πρόταση εισήχθη στο Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2012 και έκτοτε η συ-ζήτηση της αναβάλλεται διαρκώς αναίτια και αδικαιολόγητα

Η laquoανάπτυξηraquo ήρθε με συρματόπλεγμα

Η σύμβαση που υπεγράφη ανάμεσα στην ΑΕΝΑΚ και στην ΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕ παρέχει στην εκμισθώτρια εταιρία το δικαίωμα για κάθε είδους παρέμβαση στα κτίρια που βρί-σκονται διάσπαρτα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών παρέχοντας της ακόμη και την δυνατότητα κατεδάφισης Ο πρόεδρος της εταιρίας κ Νταβέλης κατά την πρώτη του

την αποφυγή εντυπωσιασμών αλλά και την επαναπροσέγγιση της αυτόχθονης αρχιτε-κτονικής παράδοσης

Δυστυχώς όμως αυτό που υπογράμμισε με τον ευφυή σχεδιασμό του ο Αριστοτέλης Ζάχος στις αρχές του 20ου αιώνα κινδυ-νεύει για άλλη μια φορά να ισοπεδωθεί από τις μπουλντόζες της άναρχης laquoανάπτυξηςraquo και του πρόσκαιρου ιδιωτικού κέρδους Σή-μερα στα Λουτρά Ελευθερών διακυβεύεται όχι μόνο η τύχη των ιστορικών αυτών κτι-ρίων αλλά και η συνέχιση ενός φυσικού τοπίου εξαιρετικής ομορφιάς με αιωνόβια πλατάνια ανάμεσα στα οποία ελίσσεται ο ποταμός Μαρμαράς Διακυβεύεται επίσης το δικαίωμα όλων μας να απολαμβάνουμε αυτόν τον τόπο και τα ευεργετήματα των ιαματικών πηγών κάτι που θα είναι αδύνα-το όταν τα Λουτρά λειτουργήσουν ως σπα πολυτελείας προς όφελος ενός συγκεκρι-μένου ιδιώτη ndash laquoεπενδυτήraquo

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Σύλλογος Αρχι-τεκτόνων Ν Καβάλας όχι μόνο υπερθεμα-τίζει την πρόταση για την προστασία των τριών κτιρίων αλλά προτείνει επιπλέον να κηρυχθούν τα Λουτρά Ελευθερών στο σύ-νολο τους ως laquoιστορικός τόποςraquo εντασσό-μενα στο Ν 153Α28-6-2002 laquoλόγω της κοινωνικής τεχνικής αρχιτεκτονικής εν γένει ιστορικής και επιστημονικής σημα-σίας τουςraquo

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών που συστάθηκε μόλις άρχισαν να γίνονται γνωστά τα laquoανα-πτυξιακάraquo σχέδια για την περιοχή έχει ήδη αναλάβει διάφορες μορφές δράσεις και συ-νοψίζει τις θέσεις της ως εξής

laquoΘα αγωνιστούμε με κάθε τρόπο για την προστασία του φυσικού και αρχιτεκτονικού

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 618

Είναι χιλιοειπωμένο και αποτελεί ανα-ντίρρητη πραγματικότητα Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι τομέας προτεραι-ότητας για την τρόικα και όχι μόνο Εργο-λάβοι και επίδοξοι επενδυτές δίνουν μάχη με στόχο τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και τα δη-μοτικά τέλη Δίπλα τους laquoτεχνικοί νομικοί και οικονομικοί σύμβουλοιraquo του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα διεκδικούν το δικό τους μερίδιο από τη τελευταία όπως ίσως νο-μίζουν μεγάλη δεξαμενή πόρων Και εδώ έχουν το δικό τους ρόλο οι εκλεγμένοι της τοπικής αυτοδιοίκησης Ενδεικτικές είναι πρόσφατες αποφάσεις ανάθεσης υπηρεσιών laquoσυμβούλωνraquo και ΣΔΙΤ για μονάδες επεξερ-γασίας απορριμμάτων στο νομό Ηλείας και στη Δυτική Μακεδονία

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αν τελικά απο-φύγει τον απόλυτο αφανισμό μετατρέπεται σε εισπρακτικό μηχανισμό στην υπηρεσία επιχειρηματικών συμφερόντων που ετοι-μάζονται να λεηλατήσουν το δημόσιο πλού-το και τα λαϊκά εισοδήματα και με τη δια-χείριση των απορριμμάτων εκτοξεύοντας στα ύψη τα δημοτικά τέλη Το σχέδιο αυτό εξυπηρετείται πολύ καλά από τη συστημα-τική απαξίωση των δημόσιων υπηρεσιών που έχει πλέον κορυφωθεί τα τελευταία χρόνια Εξάλλου έτσι laquoδικαιολογούνraquo την εκχώρηση των υφιστάμενων υποδομών και υπηρεσιών στους ιδιώτες με αναπόφευκτη συνέπεια την οικονομική επιβάρυνση των δημοτών και προετοιμάζουν για τις επερ-χόμενες ΣΔΙΤ με τα δυσβάσταχτα δημοτικά τέλη και την απομάκρυνση-απόλυση των εργαζομένων στους ΟΤΑ

Σημερινές εξελίξεις

Όπως είναι σχετικά γνωστό σε εξέλιξη βρίσκονται δώδεκα (12) Διαγωνισμοί για Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα στη διαχείριση απορριμμάτων Δυτική Μακεδονία Πελοπόννησος Αιτωλοακαρνανία Σέρρες Ηλεία Αχαΐα τέσσερις (4) διαγωνισμοί στην Αττική και οι πρόσφατα ενταχθέντες στις ΣΔΙΤ για την Ηπειρο και Κέρκυρα Όπως αναφέρουν δημοσιεύματα πρόκειται για μια τεράστια αγορά που μπορεί να αναπληρώ-σει τη βουτιά των δημόσιων έργων αφού ο συνολικός προϋπολογισμός των συμβά-σεων ανέρχεται σε 21 δις ευρώ σε τιμές 2012 με το κόστος κατασκευής στα 750

εκατ ευρώ και προβλεπόμενη συγχρημα-τοδότηση από κοινοτικούς πόρους και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

Με αυτές τις συμβάσεις ΣΔΙΤ διάρκειας καταρχήν 27 χρόνων ο επενδυτής ανα-λαμβάνει τη μελέτη κατασκευή συντήρη-ση και λειτουργία των υποδομών των μο-νάδων επεξεργασίας που προορίζονται να υποδέχονται σύμμεικτα απορρίμματα Στις προκηρύξεις που βγαίνουν το αντικείμενο δεν περιορίζεται στις μονάδες επεξεργασί-ας Ο επενδυτής προβλέπεται να αναλάβει και όλες τις υποδομές και δραστηριότητες υπάρχουσες ή απαιτούμενες νέες Αναλαμ-βάνει δηλαδή εξ ολοκλήρου το σύστημα δι-αχείρισης Είναι προφανές ότι και η απο-κομιδή δεν θα ξεφύγει

Την ίδια στιγμή ndash και μάλλον εντεινόμε-να το επόμενο διάστημα μέχρι να ολοκλη-ρωθούν οι διαδικασίες των ΣΔΙΤ ndash έχουμε σειρά αναθέσεων για υπηρεσίες laquoαπασχό-λησης προσωπικούraquo κυρίως στον τομέα της διαχείρισης και βέβαια έχουμε τις κλα-σικές αναθέσεις υπηρεσιών συντήρησης ή αποκομιδής κλπ όπου ο ανάδοχος χρησι-μοποιεί και δικό του εξοπλισμό ή εγκατα-στάσεις Αν και προβάλλεται το πρόσχημα της έλλειψης προσωπικού και εξοπλισμού τελικά για τους Δήμους που μπαίνουν σrsquo αυτή τη διαδικασία δεν προκύπτει κανένα οικονομικό όφελος Μόνο το εργολαβικό κέρδος και το ΦΠΑ που καλούνται να κα-λύψουν οι δήμοι αρκεί για να καταλάβει κανείς πόσο laquoμπαίνουν μέσαraquo

Αναπάντητα ερωτήματα

Από όσα έχουν δει το φως της δημοσι-ότητας μετά και από την πρόσφατη συζή-τηση στη Βουλή επερώτησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη διαχείριση των απορριμμάτων (httpgooglcYeyt) σημειώνω

Η κυβέρνηση δια του κ Καλαφάτη Αν Υπουργού ΠΕΚΑ μετά τη δημοσιότητα που πήρε η Ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ και σχετικό άρ-θρο στις laquoΟικοτριβέςraquo τ 2) προσπαθεί να διασκεδάσει τον κίνδυνο να απορριφθούν χρηματοδοτήσεις για μονάδες επεξεργασί-ας σύμμεικτων απορριμμάτων Παρουσιάζει στη Βουλή τις δράσεις για το Εθνικό Σχέ-διο Πρόληψης Απορριμμάτων και για την Αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Δι-αχείρισης που θα εγκριθούν όμως κατόπιν εορτής αφού δηλαδή πρώτα προχωρήσουν οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ

Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη ούτε για την επιλογή μεθόδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων και ρίχνει το μπαλάκι των ευθυνών στην αυτοδιοίκηση Στα ερωτή-ματα για το παρωχημένο των Περιφερεια-κών σχεδιασμών και τις ανεπίκαιρες μελέ-τες που συνοδεύουν τους διαγωνισμούς η απάντηση του Αν Υπουργού ήταν ότι δεν φταίει το ΥΠΕΚΑ καθώς τους σχεδιασμούς και τις μελέτες που είναι η βάση των δια-γωνισμών τις έκαναν οι φορείς διαχείρι-σης αποβλήτωνhellip

Οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ και ειδικό-

τερα η επίμαχη φάση του Ανταγωνιστικού Διαλόγου που οδηγεί στην επιλογή αναδό-χου-επενδυτή γίνονται σε καθεστώς από-λυτης και αδιαφανούς εποπτείας από την κυβέρνηση μέσω της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ Στην καταγγελία για αδιαφάνεια και έλλειψη διαλόγου με την κοινωνία η κυ-βέρνηση παραπέμπει σε μια κατόπιν εορτής περιορισμένη στα κόμματα διαβούλευση για την αναθεώρηση του εθνικού σχεδιασμού χωρίς τους πολίτες και τους θεσμικούς φο-ρείς της αυτοδιοίκησης

Χαρακτηριστική περίπτωση η Αττική Στην ερώτηση laquoτι κάνετε με την Αναθεώ-ρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικήςraquo το ΥΠΕΚΑ και η Περιφέρεια Αττικής απαντούν laquoη ανα-θεώρηση είναι αρμοδιότητα του ΕΔΣΝΑ δεν είναι δική μας υπόθεσηraquo Ο Περιφε-ρειάρχης και Πρόεδρος του Ειδικού Δια-βαθμιδικού Συνδέσμου Αττικής (ΕΔΣΝΑ) Γ Σγουρός σε κάθε δημόσια ομιλία του το τελευταίο χρόνο δεν παραλείπει να δηλώ-νει laquoΤο ΠΕΣΔΑ του 2003 ψηφίστηκε από τη Βουλή και είναι Νόμος του κράτους Μόνο η Βουλή μπορεί να τον αλλάξειraquo Τα συμπεράσματα δικά σαςhellip

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ κατήγγειλε τις ΣΔΙΤ ως αποκαλυπτικές των προθέσεων της κυβέρ-νησης να εξασφαλίσει την κερδοφορία των επιχειρηματιών απέναντι ακόμη και στις εγγενείς αβεβαιότητες όπως η μεταβολή της ποσότητας και σύνθεσης των απορριμ-μάτων αλλά ακόμη και στην περίπτωση μελλοντικής μεταβολής των απαιτήσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσία τα επόμενα 30 χρόνια Οι ιδιωτικοί φορείς που θα εμπλα-κούν στη διαχείριση των απορριμμάτων μπορούν να ζητήσουν αποζημίωση για οτι-δήποτε τους καθυστερήσει εμποδίσει στην επίτευξη των αποτελεσμάτων ή προκαλέσει στέρηση εσόδωνhellip

Και βέβαια η μνημονιακή συγκυβέρνηση και οι αρεστοί επιτελείς της επεξεργάζονται σειρά μέτρων και δράσεων στο ίδιο κλίμα άκρατης δημοκρατίας που τη χαρακτηρίζει Εξάλλου πρέπει να δείξουν στους δανειστές ότι παίρνουν τα προσήκοντα μέτρα για τη διαχείριση των αποβλήτων Οι πολίτες θα μάθουν όταν θα κληθούν να πληρώσουν το μάρμαρο

ΓΕΩΡΓιΑ ΑΣΗμΑΚοΠουλουμέλος της Ανεξάρτητης Ενωτικής Κίνησης ΕΣΔΝΑ

ένας σκοτεινός χορός

συμφερόντων

που πρέπει να σταματήσει

διαχείριση απορριμμάτων με ΣΔιΤ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 19

Διαδημοτικός σταθμός απορριμμάτων από τρεις Δήμους της Αττικής

Στο πλαίσιο των ασφυκτικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα στους ΟΤΑ εξαιτίας των δραστικών περικο-πών στη χρηματοδότηση και της δραματικής μείωσης στο προσωπι-κό οι Δήμοι Αλίμου Γλυφάδας και Ελληνικού-Αργυρούπολης έχουν τους τελευταίους μήνες αναλάβει μία σημαντική πρωτοβουλία για τη διαχείριση των απορριμμάτων που μπορεί να αποτελέσει παρά-δειγμα και για άλλους δήμους

Η διαχείριση των απορριμμάτων μία από τις βασικές λειτουργίες των Δήμων απορροφά σήμερα ένα τεράστιο μέρος του προϋπολογι-σμού τους Το κόστος για τους Δήμους αναμένεται μάλιστα να πολ-λαπλασιαστεί χάρη στους προγραμματισμούς της Περιφέρειας για τη δημιουργία τεσσάρων μεγάλων εργοστασίων για απορρίμματα στην Αττική Επίσης είναι γνωστό ότι ο όγκος των απορριμμάτων που επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται είναι πολύ μικρότερος από αυτό που θα μπορούσε καθώς και ότι οι τρεις Δήμοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τη χρήση χώρων για μεταφόρτωση απορριμ-μάτων που δεν πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές

Σε αντίθεση με τους σχεδιασμούς της Περιφέρειας Αττικής και σε σύγκρουση με την προωθούμενη λογική μεταβίβασης των υπη-ρεσιών καθαριότητας στον ιδιωτικό τομέα οι τρεις Δήμοι επεξερ-γάζονται μία κοινή πρόταση ήπιας διαχείρισης των απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή και με έμφαση στην ανακύκλωση την επα-νάχρηση και την κομποστοποίηση Με βάση σύγχρονες τεχνολογί-ες διαμορφώνεται δηλαδή μία πρόταση δημιουργίας διαδημοτικής μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων φιλική για το περιβάλλον και καθοριστική για την ποιότητα ζωής στην πόλη με άμεσα οικονομι-κά οφέλη για τους πολίτες και τους Δήμους

Η πρόταση αυτή αποτελεί προϊόν συνεργασίας των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Πε-ριβάλλοντος και με το Εργαστήριο Αριστοποίησης Παραγωγικών Συστημάτων του ΤΕΙ Πειραιά τα οποία έχουν συντάξει προσχέδιο μελέτης Στενή παραμένει και η συνεργασία των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε άμε-ση συνάρτηση με την πρόταση για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου που υποστηρίζεται και από τους τρεις δήμους

Το προσχέδιο μελέτης του ΤΕΙ Πειραιά παρουσιάστηκε στις 19 Ιουνίου σε δη-μόσια εκδήλωση και στην οποία παραβρέθηκαν αιρετοί εκπρό-σωποι των σω-ματείων εργα-ζομένων τοπι-κών συλλόγων και δημόσιων φορέων καθώς και πολλοί κάτοι-κοι της περιοχής οι οποίοι ενημε-

ρώθηκαν και αντάλλαξαν απόψεις στο πλαίσιο μίας ανοιχτής δια-δικασίας ουσιαστικής διαβούλευσης με την κοινωνία

Την ίδια στιγμή οι τρεις Δήμοι βρίσκονται σε επαφή με την Πε-ριφέρεια Αττικής για τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις και την εξεύ-ρεση χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ όπως και με την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομί-ου του Ελληνικού

ΤΑΚΗΣ ΚοΡοΒΕΣΗΣΑντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Ελληνικού-Αργυρούπολης

Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Ελπίδα η δημιουργία τοπικών εταιρειών πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης

Όπως σε όλη τη Ελλάδα έτσι και στην Πελοπόννησο Κυβέρνηση και Περιφέρεια προωθούν τα σχέδιά τους ώστε να αναθέσουν μέσω ΣΔΙΤ τη διαχείριση των σκουπιδιών σε ιδιώτες με την κα-τασκευή φαραωνικών έργων και πανάκριβο από κάθε πλευρά κόστος Όπως ανακοινώθηκε πρό-σφατα εντός του καλοκαιριού αναμένεται η ανάδειξη του αναδόχου και η ολοκλήρωση των σχε-τικών διαδικασιών Από το σημείο αυτό όμως και μέχρι την κατασκευή του έργου και την έναρ-ξη λειτουργίας του laquoολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτωνraquo θα παρέλθουν τρία τουλάχιστον χρόνια ήτοι ούτε το 2016 δεν θα είναι έτοιμο το εν λόγω έργο

Από την πλευρά τους οι Δή-μοι Πελοποννήσου διατυπώνουν από τις αρχές του 2012 όλο και εντονότερα προς το ΥΠΕΚΑ το αίτημα να αναλάβουν έως τότε αυτοί να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν υποδομές προσω-ρινής διαχείρισης των απορριμ-μάτων Και το αίτημά τους αυτό εμπεριέχει και την πλευρά της χρηματοδότησης των εν λόγω υποδομών από κρατικούς ή και κοινοτικούς πόρους Ποιες είναι αυτές οι υποδομές laquoπροσωρινής διαχείρισηςraquo ή laquoμεταβατικού στα-δίουraquo ή laquoενδιάμεσης λύσηςraquo Εί-τε μια μονάδα κομποστοποίησης για ένα μικρό μέρος προδιαλεγμένων οργανικών αστικών αποβλήτων είτε μια μονάδα Μηχανικής Διαλογής Σε αυτήν θα οδηγείται ο κύριος όγκος των σύμμεικτων στερών αποβλήτων ώστε μετά από τη διαλογή το -όχι καλής ποιότητας- οργανικό κλάσμα να οδηγείται στην μονάδα κομποστο-ποίησης Τα ανακυκλώσιμα που υπάρχουν στα σύμμεικτα θα διαχωρίζονται () ενώ το υπόλειμμα θα οδηγείται σε μια τρίτη υποδομή δεματοποιητή όπου θα μπαλάρεται και θα εναποτίθεται ανα-μένοντας την μέσω ΣΔΙΤ ολοκληρωμένη Μονάδα για την τελική διαχείρισή του Πρόκειται για μία λύση επίσης εξαιρετικά προβληματική

Μέχρι να γίνουν όλα αυτά τα σκουπίδια εξακολουθούν να μεταφέρονται laquoπροσωρινά και μέχρι νεωτέραςraquo από το ένα μέρος στο άλλο με νόμιμο ή παράνομο τρόπο και με πανάκριβο τίμημα

Σε αυτό το κλίμα όπου Κράτος και Δήμοι εξακολουθούν να πηγαίνουν από προσωρινή λύση σε προσωρινή λύση κοινωνικές δυνάμεις αφυπνίζονται και αναλαμβάνουν τοπικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κοινωνικής βάσης για το laquoκόψιμο του γόρδιου δεσμούraquo των σκουπιδιών με τη μό-νη από κάθε πλευρά (οικονομική κοινωνική οικολογική πολιτιστική) ενδεδειγμένη μέθοδο την laquoδιαλογή στην πηγήraquo

Στη Λακωνία ιδρύθηκε το 2011 η laquoΛακωνική Βιοενεργειακή ΑΕraquo και δραστηριοποιείται πα-ραλαμβάνοντας από δημότες και επιχειρηματίες διαχωρισμένα υλικά συσκευασιών (χαρτί γυαλί πλαστικό μέταλλο καθώς επίσης και τηγανέλαια) Προ τριμήνου δεκάδες Αρκάδες ίδρυσαν την laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo εταιρεία πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης με στόχο την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων με τα αντίστοιχα χαρα-κτηριστικά ως προς τις ακολουθούμενες μεθοδους

Μέσα από παρόμοιες πρωτοβουλίες πολλαπλά οφέλη (οικονομικά κοινωνικά οικολογικά) δι-αχέονται σε ολόκληρη την τοπική κοινωνία ενώ στα θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος ανήκει και η διαρκής και συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των δημοτώνπολιτών

Παρόμοιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες τοπικής κοινωνικής βάσης έχουν ξεκινήσει επίσης στη Μύκονο και στην Τήνο για την επίλυση του ίδιου προβλήματος Αισιοδοξούμε ότι σύντομα θα γεννηθούν και άλλες σε διάφορα μέρη της χώρας Με φόντο την ολόπλευρη ndashκαι όχι μόνον την σχετιζόμενη με τα σκουπίδιαndash κρίση ο τόπος μας το έχει τόσο πολύ ανάγκη

ΒΑΣιλΗΣ ΓιοΚΑΡΗΣΔιευθύνων Σύμβουλος laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 620

Αν και το επικό ταξίδι της μετανάστευ-σης των πουλιών είναι μία αρχέγονη συ-νήθεια που πάντα κέντριζε την φαντασία των ανθρώπων δυστυχώς οι γνώσεις μας αναφορικά με αυτό παραμένουν περιορι-σμένες Για παράδειγμα οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει εάν τα πουλιά προκειμένου να προσανατολιστούν παρα-τηρούν τη θέση των άστρων και του ήλιου ή βασίζονται στο μαγνητικό πεδίο της γης διατηρώντας έτσι την πορεία τους στο μα-κρινό ταξίδι της μετανάστευσης

Δισεκατομμύρια πουλιά διασχίζουν κάθε χρόνο την έρημο της Σαχάρας κα τη Με-σόγειο θάλασσα προς και από τις περιοχές αναπαραγωγής στην Παλαιαρκτική και τις περιοχές διαχείμασης στην τροπική Αφρι-κή Τα μικρά και μεγάλα νησιά της χώρας μας αποτελούν κατά την ανοιξιάτικη πε-ρίοδο τον πρώτο ενδιάμεσο μεταναστευ-τικό σταθμό στα οποία τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να τραφούν και να ξεκου-ραστούν μετά από διάστημα τεσσάρων με πέντε ημερών κουραστικού ταξιδιού όσο δηλαδή διαρκεί η διάσχιση της ερήμου και της Μεσογείου

Με βάση θεωρητικά μοντέλα αλλά και εμπειρικά δεδομένα είναι ξεκάθαρο ότι κατά την ανοιξιάτικη μεταναστευτική πε-ρίοδο τα πουλιά βρίσκονται υπό πίεση για να αφιχθούν γρήγορα στις περιοχές αναπαραγωγής τους στη Βόρεια Ευρώπη Επομένως η δυνατότητα ανεύρεσης τρο-

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ πολύτιμοι μεταναστευτικοί σταθμοί για τα πουλιά

φής στους ενδιάμεσους μεταναστευτικούς σταθμούς επηρεάζει το φιλόδοξο εγχείρη-μα της μετανάστευσης γιατί καθορίζει τον λιγοστό χρόνο που τα πουλιά παραμένουν σε αυτά Για παράδειγμα σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα για τον Κηποτσι-ροβάκο (Sylvia borin) φαίνεται ότι τα με-ταναστευτικά που φτάνουν σε κάποιο νη-σί της δυτικής ή της κεντρικής Μεσογείου παραμένουν σε αυτά κατά κανόνα μόνο για μια ή δύο μέρες Αντίθετα στην ανατολική Μεσόγειο από δεδομένα που έχουν συστημα-τικά συλλεχθεί στα Αντικύθηρα γνωρίζουμε ότι τα πουλιά παραμένουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με βάση προκαταρτικά αποτελέσματα τηλεμετρίας

Αυτό συμβαίνει πιθανότατα γιατί τα που-λιά που φτάνουν στα ελληνικά νησιά (ει-κόνα που προκύπτει από δεδομένα από τα Αντικύθηρα τη Γαύδο και τα Στροφάδια) είναι πολύ πιο εξασθενισμένα από τα πουλιά που προσγειώνονται σε νησιά της κεντρι-κής και δυτικής Μεσόγειου Πολλά πουλιά μάλιστα εξαντλούνται τόσο πολύ από τη δι-άσχιση της ερήμου και της θάλασσας που αδυνατούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την ηπειρωτική Ελλάδα (πχ Πελοπόν-νησος) Κατά τη διάρκεια ήμερων ή ετών με δυσχερείς καιρικές συνθήκες (αντίθε-τους ανέμους βροχόπτωση κλπ) μπορεί κάνεις να βρει δεκάδες νεκρά πουλιά από την εξαθλίωση και την ασιτία στη Γαύδο και στα Αντικύθηρα Στα Στροφάδια όπου

η απόσταση από τις Αφρικάνικες ακτές εί-ναι μεγαλύτερη το φαινόμενο παρατηρεί-ται ακόμη πιο έντονο

Τα πουλιά που φτάνουν με περίσσεια ενεργειακών αποθεμάτων σε ένα νησί αμέ-σως μετά τη διάσχιση της Μεσογείου δίνουν κατά κανόνα προτεραιότητα στην ξεκού-ραση και την αποφυγή αρπακτικών αφού θα συνεχίσουν το ταξίδι τους με τη δύση του ηλίου Η πλειοψηφία όμως των πουλι-ών που φτάνουν σε νησιά όπως η Γαύδος τα Αντικύθηρα και τα Στροφάδια έχουν εξαντλήσει τα ενεργειακά τους αποθέματα και το πρώτο τους μέλημα είναι η γρήγορη ανεύρεση τροφής ώστε να αναπληρώσουν την απολεσθείσα σωματική τους μάζα και συνεπώς να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις περιοχές αναπαρα-γωγής Επειδή η αφομοίωση της τροφής είναι μειωμένη μετά από μεταναστευτικές πτήσεις μεγάλων αποστάσεων αφού μέρος του πεπτικού συστήματος έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης πολλά είδη καταφεύγουν στην κατανάλωση νέκταρ για τις πρώτες ώρες μετά την άφιξη τους κα-θώς είναι ενεργειακά πλούσιο και εύκολα αφομοιώσιμο από το ταλαιπωρημένο πε-πτικό τους σύστημα Πρόσφατη εργασία σε επιβεβαίωση των παραπάνω φανέρωσε ότι η κατανάλωση σε νέκταρ είναι αυξημένη από τα πουλιά στα Αντικύθηρα σε σύγκρι-ση με πουλιά σε αλλά νησιά της κεντρικής και δυτικής Μεσογείου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ wwwleavingisliningorg facebook Ασφαλή Καταφύγια για τα Άγρια Πουλιά

Τα νησιωτικά οικοσυστήματα λοιπόν παί-ζουν έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη μετανάστευση των πουλιών και κατ΄ επέκταση στην ίδια την επιβίωσή τους Το επιστημονικό έργο που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται στα Αντικύθη-ρα (από την Ορνιθολογική μέσω του Ορ-νιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων) στη Γαύδο (από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης) και στα Στροφάδια (από το ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων σε συνεργασία με την Ορ-νιθολογική και το Σουηδικό Μουσείο Φυσι-κής Ιστορίας) μας έχουν βοηθήσει να κατα-νοήσουμε καλύτερα το υπέροχο φαινόμενο της μετανάστευσης

Δυστυχώς παρέα με την κατανόηση του υπέροχου αυτού φαινομένου έρχεται και η συνείδηση των ανθρωπογενών απειλών που αντιμετωπίζουν τα ήδη εξαντλημένα πουλιά που σταθμεύουν στη χώρα μας Δυ-στυχώς στα Ιόνια νησιά είναι ακόμη πο-λύ διαδεδομένη η ανοιξιάτικη λαθροθηρία του Τρυγονιού αλλά και άλλων ειδών Το κυνήγι την άνοιξη έχει απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1985 γιατί τα πουλιά είναι σε πρώιμη αναπαραγωγι-κή περίοδο και έτσι με κάθε πυροβολισμό κινδυνεύει να χαθεί η επόμενη γενιά των ειδών που μεταναστεύουν

Παρότι η laquoπαράδοσηraquo αυτή αποτελεί ευ-θεία παραβίαση των ευρωπαϊκών Οδηγιών για τη βιοποικιλότητα οι αρχές εξακολου-θούν μέχρι και σήμερα να μην ελέγχουν τη λαθροθηρία στη Ζάκυνθο τους Παξούς τους Αντίπαξους την Κέρκυρα και τους Οθωνούς Η Ορνιθολογική προκειμένου να αντιμετω-πίσει τη λαθροθηρία έχει αρχίσει μια διεθνή τριετή εκστρατεία χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της το-πικής κοινωνίας και ιδίως της νέας γενιάς για τις επιπτώσεις της λαθροθηρίας

ΓιΩΡΓοΣ ΚΑΡΡΗΣΚαθηγητής Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλ-

λοντος και Οικολογίας TEI Ioνίων Νήσων

μΑλΑμΩ ΚοΡμΠΕΤΗΥπεύθυνη Πολιτικής Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

ΧΡΗΣΤοΣ μΠΑΡμΠουΤΗΣΔρ Βιολογίας Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανμιο Κρή-της Συντονιστής Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων

ΣΤΑυΡοΣ ΞΗΡουΧΑΚΗΣΔρ Βιολογίας ndash Ερευνητής Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Thord FranssonΔρ Υπεύθυνος Τμήματος Ασπόνδυλων Κέντρο Δακτυ-

λιώσεων Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σουηδίας

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 21

laquoΤο Ιόνιο φλέγεταιraquo Θα μπορούσε να είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας Κι όμως είναι σενάριο αναπτυξιακής φαντα-σίας που χρησιμοποιείται έντονα εδώ και δύο χρόνια για να πείσει τους μνημονια-κούς ιθαγενείς με καθρεφτάκια και φθη-νά κόλπα ότι στα βάθη της γης και των θαλασσών ενεργειακά πλούτη θα φέρουν την πολυπόθητη ευμάρεια Οι εξορύξεις στο Ιόνιο μια βαθειά πολιτική επιλογή του σημερινού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζεται από τους εμπνευστές της μάλλον με μια αβάσταχτη και ευκαιριακή ελαφρότητα

Κι η αριστερά Η θέση της σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο Ευτυχώς προς το πα-ρόν δεν μπήκε στην κουβέντα για τα αντι-σταθμιστικά οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες των νησιών του Ιονίου αντίθετα με τα όσα υπόσχονται σπάταλα οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι αναλώθηκαν εδώ και μήνες σε διεκδικητικές κορώνες ενός ποσοστού επί τοις εκατό άγνωστο προς το παρόν και απροσδιόριστο ικανό πάντως να προκαλέσει έναν νέο Πελοπον-νησιακό πόλεμο με τον άλλο διεκδικητή του τοπικού ποσοστιαίου αντισταθμιστικού οφέλους Αρκεί όμως αυτό όταν παράλ-ληλα σιωπά ή έστω δεν καταλήγει σε μια σαφή θέση γιrsquo αυτήν την απαρχαιωμένη και καθεστωτική μορφή μονοπωλιακής ανάπτυξης

Η ριζοσπαστική αριστερά στις μέρες μας που διεκδικεί για πρώτη φορά την κυβερνητική ευθύνη οφείλει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες τα κινήμα-τα και τους πολίτες να συμμεριστεί τις αγωνίες τους και να μην περιορίσει την δυναμική της σε έναν άγονο κυβερνητισμό σε μια προσπάθεια απλά και μόνο να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους όποιοι κι αν είναι αυτοί για την κατάργηση των μνημονίων Οφείλει να είναι ειλικρινής και πιστή σε αρχές και αξίες που η τάξη του χρόνου ήρθε να δικαιώσει Να είναι ουσια-στική και πειστική και όχι απλά και αδιάκριτα αρεστή με επιχειρήματα του ταξικού και πολιτικού της αντιπάλου

Η τοπική κοινωνία στην Κεφαλονιά αλλά και σε όλο το Ιόνιο αγνοεί και γι αυτό αγωνιά για το μέγεθος του ζητήματος και όχι το βάθος των εξορύξε-ων Η κινηματική ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στις δράσεις της Ριζοσπαστικής μας Πρωτοβουλίας δεν είχε ως αφετηρία μια σύντομη συ-ζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων από τη συνήθη δραστηριότητα ή τον κίνδυνο ατυχήματος και τις επιπτώσεις των σεισμών του ρήγματος του Ιονίου σε αυτές αλλά την παράλληλη αγωνία τους για την αλλοίωση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής της τοπικής οικονομίας και παραγωγής για την ιστορική επερχόμενη λεηλασία του πλούτου του Ιο-νίου των κοινωνιών και των ανθρώπων του

Την αγωνία της αυτή για το μέλλον των παιδιών μας οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να συμμεριστεί και όχι να περιθωριοποιήσει με ΑΝΑΣΕΣ μιας αισιό-δοξης αλλά κενής προοπτικής Και πρέπει να δώσει τώρα μια απάντηση επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας για το ποιά ανάπτυξη θέλει και ποι-ούς πόρους Αν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός τότε σίγουρα θα υπάρχει κι άλλος δρόμος Κι ο δρόμος αυτός είναι πάνω στη γη και στη θάλασσα και όχι στα βάθη της

ΣΤΑυΡοΣ ΑΝΤυΠΑΣμέλος Ριζοσπαστικής Πρωτοβουλίας Κεφαλονιάς

δ ιάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο ιόνιο

Η συζήτηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο άνοιξε με ένταση γύρω στο 1998-1999 όταν από τον τότε αρμόδιο φορέα της ελληνικής πολιτείας δόθηκαν τέσσερις περιοχές (δυο στην στεριά Ιωάννινα Αιτωλοακαρνανία και δυο στην θάλασσα Κεφαλονιά-δυτικός Πατραϊκός και Ζάκυνθος-Κατάκολο) σε δύο εταιρείες του εξωτερικού προκειμένου να προχωρήσουν σε διερευνητικές εργασίες

Οι εταιρείες αυτές αποχώρησαν το 2000 χωρίς να αναφερθούν τα όποια αποτελέσματα εν τω μεταξύ όμως δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σοβαροί προβληματισμοί στην πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας

bull Τι επίδραση θα έχει στο περιβάλλον αυτή η δραστηριότητα όταν και αν υπάρξειbull Είναι αναστρέψιμη μια καταστροφή από λάθος η άλλη αιτίαbull Πως επηρεάζει η υψηλή σεισμικότητα της περιοχήςbull Πως θα μεταβληθεί και σε ποια κατεύθυνση το παραγωγικό μοντέλο της περιοχήςΤα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν απαντήθηκαν παρά μόνο εν μέρει και αποσπασματι-

κάΓι αυτό όταν στα τρία τελευταία χρόνια αναζωπυρώθηκαν οι συζητήσεις για νέες έρευνες

και μεγάλες προοπτικές που παρουσιάστηκαν και σαν laquoνέο Ελντοράντοraquo οι συμπολίτες και συμπολίτισσες του Ιονίου είναι υποψιασμένοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΠΣ Ιονίων που συζήτησε τις στρατηγικές μελέτες περιβαλλο-ντικών επιπτώσεων το καλοκαίρι του 2012 διατύπωσε σωρεία σοβαρών και ανεπίτρεπτων ελλείψεων σ αυτές και ζήτησε να μην εγκριθούν αν δεν συμπληρωθούν

Μέχρι και σήμερα και ενώ οι ερευνητικές εργασίες έλαβαν τέλος για δεύτερη φορά μέσα σε 15 χρόνια οι μελέτες αυτές δεν έχουν ακόμη εγκριθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αυτοδιοικητικές δυνάμεις στην Περιφέρεια όπως η ΑΝΑΣΑ αλλά και κινήσεις πολιτών είναι σε ετοιμότητα ώστε αφ ενός μεν να αξιολογηθεί σωστά και ρεαλιστι-κά η όποια προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και αφ ετέρου να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η αειφορία στο περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτη η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των κατοίκων των νησιών του Ιονίου

ΘΕοΔΩΡοΣ ΓΑλιΑΤΣΑΤοΣ Περιφερειακός σύμβουλος Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κεφαλονιάς και Ιθάκης

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 05

Σε πρόσφατο κείμενο (laquoΟικοτρι-βέςraquo 3132013) για τη δασική πολιτική σημείωνα ότι η δασική πολιτική στην Ελλάδα περιορίζεται στην αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών και τη διευκόλυνση όλων των ειδών επενδυτών και καταπατητών που εποφθαλμιούν δάση και δασικές εκτάσεις για κερδοσκοπικούς λόγους

Δεν πέρασε πολύ καιρός και δυστυχώς η θέση αυτή επιβεβαι-ώνεται Ενόψει της έναρξης της αντιπυρικής περιόδου (λες και τον υπόλοιπο χρόνο είμαστε σε φιλοπυρική περίοδο) είχαμε ένα μπαράζ συνεδριάσεων και πομ-φολύγων εκ μέρους της κυβέρ-νησης για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών πάντα με εντολή Σαμαρά Την ίδια στιγμή όπως καταγγέλλεται από πολλές πλευρές η πρόληψη έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί η συντήρηση βασι-κών υποδομών καθυστερεί παρά το ότι ήδη βρισκόμαστε στον Ιού-νιο ενώ η διαχείριση των πυρκα-γιών που συγκροτεί μια ολοκλη-ρωμένη προσέγγιση του θέματος εντοπίζεται μόνο στις προτάσεις των ειδικών

Πριν λίγες μέρες επιβεβαιώθη-κε και το δεύτερο σκέλος της πε-ριγραφής της ελληνικής δασικής πολιτικής με την περιγραφή από τον κ Καλαφάτη Αναπληρωτή Υπουργό ΠΕΚΑ μιας σειράς νο-μοθετικών κυρίως πρωτοβουλιών που αφορούν στα δάση και δια-τυπώθηκαν στο αναπτυξιακό συ-νέδριο του Υπουργείου Περιβάλ-

λοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για την προγραμματική περίοδο 2014ndash2020 Δράσεις που όπως αναφέρθηκε από τον κ Κα-λαφάτη περιλαμβάνονται σε αυτές τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα έπρεπε να είχαν γί-νει δεκαετίες πριν

Η κυβέρνηση σύμφωνα με τον κ Καλαφάτη θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να αναπτύξουν δηλαδή να χτί-σουν οι ιδιώτες-επενδυτές και οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί στα δά-ση και τις δασικές εκτάσεις Στην ομιλία του κυριαρχούν η αξιοποί-ηση της δημόσιας περιουσίας για την προσέλκυση επενδυτών και η διευκόλυνση επενδυτών για την τουριστική ανάπτυξη των δασών Σε τέτοιες ρυθμίσεις αποβλέπουν εξάλλου και οι έχοντες συμφέρο-ντα σε κραυγαλέες περιπτώσεις όπως αυτή του Κισσού στο Χορ-τιάτη Θεσσαλονίκης Δηλαδή και άλλες κατασκευές ακόμη περισ-σότερο τσιμέντο ακόμη περισσό-τερες ανάγκες σε οδικά δίκτυα και δίκτυα ενέργειας και νερού εκτός πόλεων ακόμη μεγαλύτερο κατα-κερματισμό της συνέχειας των δα-σών και του παραδοσιακού αγρο-δασικού ελληνικού τοπίου Αυτά θα επιτευχθούν με μια σειρά μέ-τρων όπως η τροποποίηση των διατάξεων της δασικής νομοθε-σίας για τις επιτρεπόμενες επεμ-βάσεις με τη προώθηση μέτρων στήριξης επενδυτών σε διάφορες μορφές τουρισμού κλπ Και για να μην έχουμε καμία αμφιβολία όλα

αυτά θα γίνουν χτίζοντας (παντού χτίζουν οι άνθρωποι) το νέο () αναπτυξιακό πρότυπο

Αξίζει να σταθεί κανείς ιδιαί-τερα στην αναφορά του Αναπλη-ρωτή Υπουργού στην αξιοποίη-ση εκτάσεων δασικού χαρακτήρα μέσω του οικοτουρισμού και του αγροτουρισμού Ο οικοτουρισμός προϋποθέτει ελάχιστες και ιδιαί-τερα ήπιες επεμβάσεις στη φύ-ση (πχ διάνοιξη μονοπατιών) Τα δάση μας σήμερα διαθέτουν επαρκές δίκτυο δρόμων (σε πολ-λές περιπτώσεις υπερβολικό) και πληθώρα παλαιών μονοπατιών που χρειάζονται συντήρηση για την κίνηση επισκεπτών (χωρίς οχή-ματα εννοείται) Στα ορεινά απα-ντούν πληθώρα καταφυγίων και άλλων καταλυμάτων σε λειτουρ-γία ή εγκαταλειμμένων οικημάτων (συχνά ολόκληρων χωριών) που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν τους οδοιπορούντες Οπότε ανα-ρωτιέται κανείς τι εννοεί ο κ Κα-λαφάτης με τον όρο laquoαξιοποίησηraquo Ο δε αγροτουρισμός δεν ασκείται σε δασικές περιοχές με εξαίρεση κάποιες κτηνοτροφικές δραστη-ριότητες η στήριξη των οποίων αφορά κυρίως στα μέτρα σχετικά με την άσκηση της εκτατικής κτη-νοτροφίας και αγροδασοπονίας και όχι με τη δασική πολιτική ή με τον τουρισμό Καθώς το πλαίσιο των εξαγγελιών αρχίζει και τελειώνει με διευκολύνσεις νέων οικοδομή-σεων τουριστικών και κατοικίας είναι εύλογο να υποθέσει κανείς ότι laquoβαφτίζοντας το κρέας ψάριraquo

η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να βρει κι άλλες δικαιολογίες για οικοδόμηση σε δάση και δασικές εκτάσεις

Σε ότι αφορά τα θέματα της διαχείρισης δασών και λιβαδιών φαίνεται ότι προετοιμάζεται πλιά-τσικο Η αναγγελθείσα τροποποί-ηση του καθεστώτος των δασικών συνεταιρισμών στο πνεύμα της εξυπηρέτησης των ιδιωτικών κερ-δοσκοπικών συμφερόντων μάλ-λον προμηνύει δεινά για τα δάση μας Ήδη κυκλοφορεί ευρέως ότι πρόκειται να προωθηθούν ρυθμί-σεις για μισθώσεις σε ιδιώτες με πρόσχημα τα καυσόξυλα γεγονός που σηματοδοτεί επιστροφή στη δεκαετία του lsquo50 όταν οι έμπο-ροι έκαναν κουμάντο στα δάση Ταυτόχρονα διατυπώνονται και απόψεις για παραχώρηση στους δασικούς συνεταιρισμούς της πλή-ρους διαχείρισης των δασών με τη δικαιολογία ότι η δασική υπηρεσία δεν διαθέτει πια επαρκές προσω-πικό για να επιβλέπει τη διαχεί-ριση Φυσικά η δασική υπηρεσία δεν διαθέτει επαρκές προσωπικό διότι έχουν να γίνουν προσλή-ψεις επιστημονικού προσωπικού πάνω από δέκα χρόνια με ευθύ-νη των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ

Θα κάνει και έργο για την κτη-νοτροφία η κυβέρνηση όπως εξαγ-γέλλει Και όταν λέμε laquoέργοraquo εν-νοούμε βελτίωση laquoβοσκοτόπωνraquo σε δάση και δασικές εκτάσεις Τώρα τι εννοεί ακριβώς ο κ Αναπληρω-τής είναι άγνωστο διότι στα δάση δεν υλοποιούμε έργα βελτίωσης βοσκόμενων εκτάσεων λόγω του ότι τα δάση κανονικά δεν βόσκο-νται εκτός εξαιρέσεων για ειδι-κούς λόγους (πχ προστασία από πυρκαγιές) Εξάλλου η λογική των έργων βελτίωσης βοσκότοπων εί-ναι ένας παρωχημένος τρόπο να αντιμετωπίζει κανείς τη διαχείριση των βοσκόμενων λιβαδικών εκτά-σεων μέρος της οποίας είναι τα έργα βελτίωσης Έργα βελτίωσης γίνονται στα βοσκόμενα λιβάδια και η σύγχρονη λιβαδοπονία που εφαρμόζεται τουλάχιστον στην Ευ-ρωπαϊκή Ένωση συνιστά αυτά τα έργα να υλοποιούνται στο πλαί-σιο εφαρμογής ολοκληρωμένων σχεδίων διαχείρισης Θεωρούνται αναγκαία για την εκτατική κτηνο-τροφία ιδιαίτερα αν υπάρχει βού-ληση στήριξής της για παραγωγή ποιοτικών προϊόντων ταυτόχρονα με θεσμικές παρεμβάσεις για κα-λύτερη οργάνωση και οικονομι-κή στήριξή της Υπάρχει επίσης

laquoκαλαφατίσματαraquoδασικής πολιτικής

ανάγκη της δασικής υπηρεσίας σε προσωπικό και πόρους για να στηρίξει επιστημονικά και τεχνικά τους κτηνοτρόφους στη διαχείριση των λιβαδιών Αλλά προσλήψεις στον καιρό των μνημονίων ειδικά μάλιστα laquoενοχλητικώνraquo δασικών υπαλλήλων δεν φαίνεται να συ-γκαταλέγονται στα ενδιαφέροντα της κυβέρνησης

Όσο για τη Δασική Υπηρεσία ο κ Καλαφάτης δηλώνει ότι θα της αφαιρεθούν περιττά βάρη Μάλλον θα εννοεί αρμοδιότητες όπως το να ελέγχει αν καταρτίστηκαν σω-στά οι δασικοί χάρτες Αυτά δεν χρειάζονται διότι θα τους ελέγ-χουν απευθείας οι επενδυτές και θα τελειώνει η διαδικασία μια ώρα αρχύτερα Έτσι δεν θα κουράζονται και οι βουλευτές της ΝΔ να ρωτούν πότε θα ελεγχθούν τα οικονομικά των δασαρχών που υπερασπίζονται τη δημόσια περιουσία Αφού είναι γνωστό ότι η laquoμαφία των αγριο-γούρουνωνraquo ζητά την αυτοθυσία μερικών μελών της κάθε χρόνο για να λιγδώνει το αντεράκι των δασαρχών ενώ ακούγεται ότι οι αλεπούδες laquoχαρίζουνraquo κάθε χρόνο δεκάδες κότες στους δασάρχες για να προστατεύουν τις laquoβίλεςraquo που φτιάχνουν στις κουφάλες απrsquo τα πουρνάρια Δική τους παράνομη οργάνωση έχουν συστήσει και οι αρκούδες που στέλνουν κουβάδες το μέλι Αυτές οι laquoεστίες διαφθο-ράςraquo πρέπει να παταχθούν

Αυτά τα θέματα απασχολούν έντονα τον κ Καλαφάτη και την κυβέρνηση σε ότι αφορά τα δά-ση Και μάλιστα τη στιγμή που η Ελλάδα δεν διαθέτει Εθνικό Πρό-γραμμα για τα δάση ούτε απογρα-φή δασών ενώ παράλληλα πρέπει να προετοιμαστεί για την κλιματι-κή αλλαγή να αντιμετωπίσει επι-κίνδυνα φαινόμενα όπως η αύξη-ση των προσβολών σε σημαντικά δασικά είδη όπως το πλατάνι να μεταβεί από την πολιτική καταστο-λής των δασικών πυρκαγιών στην πολιτική διαχείρισης τους κά Οι εξαγγελίες Καλαφάτη για τα δάση φαντάζουν να βγήκαν από αραχνι-ασμένο ντουλάπι Τη ίδια στιγμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα δάση τίθενται στο επίκεντρο του ενδια-φέροντος λόγω της αναγνώρισης της συμβολής τους στην προσαρ-μογή και την ανάσχεση της κλιμα-τικής αλλαγής της συμβολής τους στην βελτίωση της ποιότητας των υδατικών πόρων και βέβαια στη διατήρηση της βιοποικιλότητας

ΠΕΤΡοΣ ΚΑΚουΡοΣΔρ δασολόγος

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

των υπόγειων υδάτων στην περιοχή των Οινοφύτων επιστημονική έρευνα των πι-θανών απειλών για την ανθρώπινη υγεία που συνδέονται με τα βαρέα μέταλλα (συ-μπεριλαμβανομέουν του εξασθενούς χρω-μίου) και ολοκληρωμένες επιδημιολογι-κές μελέτες

Σε αυτό το πλαίσιο δεδομένης της επι-

στημονικής αβεβαιότητας σχετικά με τα προβλήματα υγείας που προκαλούνται από την κατάποση του εξασθενούς χρωμίου οι ελληνικές αρχές θα πρέπει επίσης να λά-βουν επείγοντα μέτρα συμπεριλαμβανο-μένου ndashτουλάχιστον για τις περιοχές που επηρεάζονται άμεσα από τη ρύπανσηndash του καθορισμού μέγιστων ορίων προσμείξεων του εξασθενούς χρωμίου με το πόσιμο νερό και το νερό για γεωργική χρήση

Από εδώ και πέρα λοιπόν άνοιξε ο δικα-στικός δρόμος για την αναζήτηση ενώπι-ον των ελληνικών δικαστηρίων των ποι-νικών αστικών και διοικητικών ευθυνών όσων θέτουν σε κίνδυνο την υγεία των κατοίκων της περιοχής των Οινοφύτων Στόχος βεβαίως είναι η πίεση για την υι-οθέτηση όλων εκείνων των μέτρων υγείας που η ίδια η Απόφαση του Στρασβούργου υποδεικνύει

Ενώ η δεύτερη πτυχή της δράσης δηλα-δή η απορρύπανση είναι αρκετά τεχνικό ζήτημα η τρίτη πτυχή εκείνη της ανάπτυ-ξης όσο και αν φαίνεται παράξενο περι-λαμβάνεται στις προτεραιότητες των οργα-νώσεων και γιrsquo αυτό αξίζει κανείς να σταθεί και σε αυτήν

Επί της αρχής κανείς βεβαίως δεν θέλει (ιδιαίτερα σήμερα) να περιορίσει τη βιομη-χανική ανάπτυξη της χώρας και ειδικό-τερα των Οινοφύτων Εντούτοις η ουσία κρύβεται στις laquoλεπτομέρειεςraquo

Πρώτη laquoλεπτομέρειαraquo οι βιομηχανίες εγκαταστάθηκαν στα Οινόφυτα επί χού-ντας χωρίς προγραμματισμό στο πλαίσιο μιας δήθεν βιομηχανικής αποκέντρωσης

νων και προγραμμάτων που αφορούν τη ρύπανση του Ασωπού ποταμού και αρνη-τικές επιπτώσεις της στην υγεία (β) των δυσκολιών που ανέκυψαν κατά το συντονι-σμό των σχετικών δράσεων της Διοίκησης σε εθνικό περιφερειακό και τοπικό επίπεδο (γ) των ελλείψεων του χωροταξικού σχε-διασμού (δ) της κακής διαχείρισης των υδάτινων πόρων και των αποβλήτων και (ε) των προβληματικών ελέγχων για τις βιομηχανικές εκπομπές και την έλλειψη κατάλληλων πρωτοβουλιών για την αντι-μετώπιση της εμφάνισης του εξασθενούς χρωμίου στο νερό

Η καθυστερημένη αναγνώριση εκ μέρους των ελληνικών αρχών της σοβαρότητας της ανωτέρω ρύπανση και των αρνητικών επι-πτώσεων στην υγεία του πληθυσμού και η εξίσου καθυστερημένη ανάληψη κρατι-κών δράσεων για την αντιμετώπισή τους επιδείνωσαν την κακή υγεία των κατοίκων και παρεμπόδισαν την πρόληψη των ασθε-νειών στην περιοχή

Όταν μια προκαταρκτική επιστημονική αξιολόγηση δείχνει ότι υπάρχουν βάσιμοι λόγοι ανησυχίας όσον αφορά δυνητικά επι-κίνδυνες επιπτώσεις των χημικών ουσιών στην ανθρώπινη υγεία το κράτος πρέπει να λάβει προληπτικά μέτρα που συνάδουν με το υψηλό επίπεδο προστασίας που προβλέπεται από το άρθρο 11 του Χάρτη Όπου απαιτεί-ται τα μέτρα αυτά πρέπει να λαμβάνονται σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις που εκ-δίδονται από τα εθνικά δικαστήρια

Τα μέτρα αυτά πρέπει να περιλαμβάνουν τακτικές αναλύσεις των επιφανειακών και

06

Με το σύνθημα laquoο Ασωπός να ξαναγίνει ποτάμιraquo οι οικολογικές οργανώσεις της περιοχής ξεκίνησαν το 2009 μια συστη-ματική δράση για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ρύπανσης του Ασωπού Η δράση έχει τρεις επιμέρους πτυχές την προστασία της υγείας των κατοίκων και των εργαζομένων την αποκατάσταση του μολυσμένου περιβάλλοντος και την υπεύ-θυνη βιομηχανική ανάπτυξη

Η πρόσφατη Απόφαση της Ευρωπαϊ-κής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων (562013) οργάνου του Ευρωπαϊκού Κοι-νωνικού Χάρτη (Ελληνικός κυρωτικός νό-μος 14261984) στο πλαίσιο του Συμβουλί-ου της Ευρώπης προάγει καθοριστικά την πρώτη πτυχή της δράσης Και τούτο διότι για πρώτη φορά συνδέεται με νομικό συλλογι-σμό η βιομηχανική ρύπανση με την υγεία των κατοίκων Μέχρι σήμερα η ρύπανση laquoοδηγούσεraquo νομικά μόνο στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος Ειδικότερα η Απόφαση αποτέλεσμα της προσφυγής της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (μέλος της είναι η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου) δέχεται ότι το ελληνικό κράτος απέτυχε να λάβει τα κα-τάλληλα μέτρα για την εξάλειψη κατά το δυνατό των αιτιών που προκαλούν βλάβη στην υγεία των κατοίκων και την αποφυ-γή στο μέτρο του δυνατού ασθενειών στην περιοχή της λεκάνης απορροής του Ασω-πού ποταμού και κοντά στην βιομηχανική περιοχή των Οινοφύτων (laquoη περιοχή των Οινοφύτωνraquo) εξαιτίας (α) των ελλείψεων στην εφαρμογή των υφιστάμενων κανό-

της Αττικής Μέχρι σήμερα η περιοχή δεν έχει στοιχειωδώς οργανωθεί για να φιλο-ξενεί οιαδήποτε μορφής βιομηχανική δρα-στηριότητα (πχ δεν είναι ΒΙΠΕ) Με άλλα λόγια πρόκειται για μια laquoαυθαίρετηraquo βιο-μηχανική περιοχή

Δεύτερη laquoλεπτομέρειαraquo επειδή η βιομηχα-νική περιοχή είναι αυθαίρετη δεν υφίσταται μέχρι σήμερα καμία υποδομή για την ορθή συγκέντρωση μεταξύ άλλων των υγρών τοξικών βιομηχανικών αποβλήτων Πάλι η χούντα laquoέλυσεraquo το πρόβλημα εκδίδοντας υπουργική απόφαση με την οποία βάπτιζε τον Ασωπό ως αγωγό για τη διάθεση των βιομηχανικών αποβλήτων Η απόφαση αυ-τή καταργήθηκε επί υπουργίας Μπιρμπίλη αλλά η ζημιά είχε γίνει Παράλληλα όπως αποδεικνύουν επίσημες έρευνες του ΙΓΜΕ που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσι-ότητας ο υδροφόρος ορίζοντας είναι και αυτός αποδέκτης των αποβλήτων συγκε-κριμένων βιομηχανιών

Τρίτη laquoλεπτομέρειαraquo επειδή η βιομηχα-νική περιοχή είναι αυθαίρετη και τα υγρά και άλλα τοξικά (κυρίως εξασθενές χρώμιο) διοχετεύονται στα επιφανειακά ύδατα και στον υδροφόρο ορίζοντα η πέριξ των Οι-νοφύτων περιοχή είναι επιβαρυμένη Το Πρωτοδικείο Θήβας (απόφαση 9232008) έκρινε μάλιστα ότι οι τοπικές γεωτρήσεις είναι ακατάλληλες για πόσιμο νερό Επί-σης το Πρωτοδικείο Χαλκίδας έκρινε το ίδιο (απόφαση 11582010) Γιrsquo αυτό και τα τελευταία χρόνια οι κάτοικοι των περιοχών αυτών τροφοδοτούνται από το Μόρνο

Οι τρεις προηγούμενες laquoλεπτομέρειεςraquo κάνουν όλους εμάς να λέμε laquoναιraquo μόνο στην υπεύθυνη βιομηχανική ανάπτυξη Ας έλθουν όσες βιομηχανίες θέλουν στα Οινό-φυτα αλλά να οργανωθεί ο βιομηχανικός χώρος τους Ας έλθουν όσες βιομηχανίες θέλουν στα Οινόφυτα αλλά να λειτουργούν υπό σύγχρονο και ολοκληρωμένο νομοθε-τικό πλαίσιο (το αυστηρό χρονικό πλαίσιο της απόφασης Μπιρμπίληhellip απλώς σήμερα δεν τηρείται) Ας έλθουν τέλος όσες βιο-μηχανίες θέλουν στα Οινόφυτα αλλά να μην επιρρίπτουν ανεπεξέργαστα τα τοξικά απόβλητά τους στον υδροφόρο ορίζοντα ή στον Ασωπό και προπάντων να μη βλά-πτουν την υγεία των κατοίκων

Και κάτι τελευταίο μέχρι σήμερα οι βιο-μηχανίες των Οινοφύτων δεν επιβαρύνο-νται με το κόστος της ορθής περιβαλλο-ντικής λειτουργίας Για παράδειγμα διο-χετεύοντας απευθείας στον Ασωπό ή στο υπέδαφος τα τοξικά τους δεν ξόδευαν για να τα επεξεργάζονται ή να τα αποθηκεύουν Αυτό το πλεονέκτημα πέραν των άλλων νοθεύει τον υγιή (Κοινοτικό) ανταγωνισμό διότι η αντίστοιχη μονάδα στη Ξάνθη ή στο Ντίσελντοφ ξοδεύει σημαντικά ποσά Ε τέ-τοιες νοθεύσεις δεν μπορούν να χαρακτη-ριστούν ανάπτυξη

ΓιΑΝΝΗΣ ΚΤιΣΤΑΚιΣδικηγόρος λέκτορας Παν Θράκης και Βοσπόρου

ο ΑΣΩΠοΣνα ξαναγίνει ποτάμι

Ανοιξε ο δικαστικός δρόμος για την αναζήτηση

ευθυνών όσων θέτουν σε κίνδυνο

την υγεία των κατοίκων της περιοχής των Οινοφύτων

με στόχο την πίεση για την υιοθέτηση

των μέτρων που η Απόφαση

του Στρασβούργου υιοθετεί

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 07Η παραλιακή ζώνη της νότιας Ηλείας

Από το Κατάκολο του ν Ηλείας μέχρι την Κυπα-ρισσία του ν Μεσσηνίας δηλαδή στο σύνολο του Κυπαρισσιακού κόλπου έχει διαμορφωθεί εδώ και εκατοντάδες ή και χιλιά-δες χρόνια μια επιμήκης αμμώδης ακτή από δι-εργασίες των κυμάτων και των παραθαλάσσι-ων ρευμάτων με μεγά-λη εισροή ιζήματος από τους ποταμούς Αλφειό και Νέδα

Μεταξύ των αμμοθινών και των καλλιεργούμενων εκτάσεων υπήρ-χαν δύο λίμνες η Μουριά έκτασης 7000 περίπου στρεμμάτων μεταξύ Πύργου και Κατακόλου και η Αγουλινίτσα έκτασης 38000 στρεμμάτων μεταξύ Αλφειού και Καϊάφα οι οποίες αποξηράνθη-καν τη δεκαετία του 1970Οι αμμοθίνες από τις εκβολές του Αλφειού μέχρι το Κατάκολο έκτασης πάνω από 4000 στρέμματα έχουν καταπατηθεί και δο-μηθεί αυθαίρετα τις δεκαετίες του 1970 και 1980 Μικρότερης κλίμακας καταπατήσεις και δόμηση υπάρχουν και στις παραλίες Επιταλίου και ΖαχάρωςΟι εκτάσεις των αμμοθινών στην περιοχή είναι δημόσιες αρμοδιό-τητας του Υπουργείου Οικονομικών (Κτηματική Υπηρεσία Ηλείας) που έχει και την ευθύνη για την προστασία τουςΣε όλο σχεδόν το μήκος μεταξύ αμμοθινών και ιδιωτικών εκτά-σεων υπάρχει λωρίδα με χαλέπια πεύκη αρμοδιότητας του Δα-σαρχείου ΟλυμπίαςΙδιαίτερη είναι η περιοχή Καϊάφα με λίμνη νησάκι στη λίμνη ιαμα-τικά λουτρά και περιμετρικές εκτάσεις συνολικής έκτασης 7350 στρεμμάτων ιδιοκτησίας του ΕΟΤΌλη η περιοχή έχει εγκαταλειφθεί στις ορέξεις διαφόρων κατα-πατητών και αν δεν είχε γίνει μια σημαντική επέμβαση κατεδάφι-σης εκατοντάδων αυθαιρέτων το 1997 θα είχε σε μεγάλο μέ-ρος δομηθείΑπό τα παραπάνω πηγάζει η ανάγκη διαμόρφωσης και ψήφισης διατάξεων προστασίας της περιοχής και ανάδειξης των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τηςΤην ανάγκη αυτή έρχεται να καλύψει η ειδική περιβαλλοντική με-λέτη των παραπάνω προστατευόμενων περιοχών NATURA και το αναμενόμενο Προεδρικό Διάταγμα που προωθεί το ΥΠΕΚΑΑπό δύο σχέδια Προεδρικού Διατάγματος που έχουν κυκλοφο-ρήσει και την ανταλλαγή απόψεων με πολίτες της περιοχής πάνω σrsquo αυτά υπάρχει η εκτίμηση πως κατrsquo αρχήν κινούνται σε σωστή κατεύθυνση Αναλυτική και τεκμηριωμένη άποψη μπορεί να διατυ-πωθεί όταν δοθεί το επίσημο σχέδιο Προεδρικού ΔιατάγματοςΕίναι ωστόσο αναγκαίο να επισημανθούν δύο σημείαα) Μεγάλα τμήματα της περιοχής NATURA ως παλαιός αιγιαλός αλλά και η περιοχή του Καϊάφα έχουν εκχωρηθεί στο ΤΑΙΠΕΔ και επομένως υπάρχει ο κίνδυνος να laquoεκποιηθούνraquo και να ακυρωθούν οι διατάξεις προστασίας τουςβ) Οι καταπατήσεις είναι σημαντικές και πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα οριοθέτησης των εκτάσεων που είναι δημόσιες και η απε-λευθέρωσή τους από τους καταπατητές

Δημήτρης μπαξεβανάκης Νίκος Παπαβασιλείου Γραμματεία ΝΕ Ηλείας ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

Η προστατευόμενη περιο-χή του Καϊάφα καταλαμβά-νει έκταση περίπου 32750 στρέμματα και ονομάζεται laquoΘίνες και παραλιακό δά-σος Ζαχάρως Λίμνη Καϊάφα Στροφυλιά Κακόβατοςraquo με κωδικό GR 2330005 Τον Αύγουστο 2007 κάηκε το 21 της προστατευόμενης περιοχής όμως η πυρκα-γιά επηρέασε τα επιμέρους ενδιαιτήματα της περιοχής με διαφορετικό τρόπο και ένταση η μεγαλύτερη κα-ταστροφή ήταν στα ώριμα παραθαλάσσια πευκοδά-ση όπου οι επιπτώσεις της φωτιάς θα είναι εμφανείς για πολλά χρόνια Αντίθετα στις βραχώδεις πλαγιές ή στους καλαμιώνες η επίδραση της φωτιάς ήταν πρόσκαιρηΠριν από λίγα χρόνια τα laquoΕλληνικά Τουριστικά Ακί-νηταraquo (σήμερα ΕΤΑΔ ΑΕ) ξεκίνησαν διαδικασίες για την αξιοποίηση των ιαματι-κών πηγών και των τουρι-στικών εγκαταστάσεων στη λιμνοθάλασσα του Καϊά-φα με την ανάθεση Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΕΠΜ) η οποία παραδό-θηκε το 2011 Η ΕΠΜ εγκρίθηκε από τη Γενική Γραμματεία του ΥΠΕ-ΚΑ (56014239029-10-2012) και πλέον (θα έπρεπε να) προωθείται η σύνταξη σχετικού προεδρικού διατάγ-ματος για την ανακήρυξη της λίμνης Καϊάφα και της όμορης θαλάσσιας περιοχής κόλπου Κυπαρισσίας (Κωδ NATURA GR 2330008 - Ακρωτήριο Κατάκολο έως Κυπαρισσία) ως laquoΠεριφερειακό πάρκοraquo Το σχέδιο επιτρέπει κατrsquo αρχήν την αξιοποίηση των ιαματικών πηγών και των ξενοδοχεια-κών εγκαταστάσεων με μι-κρές προσθήκες Προβλέπει επίσης τη δημιουργία laquoeco-κάμπινγκraquo την ανακαίνιση των υφιστάμενων ξενοδο-χειακών εγκαταστάσεων την

κατασκευή ελαφριάς μορφής χώρων υποδοχής αναψυχής στάθμευσης και αγκυροβό-λησης Επίσης την εγκατά-σταση πλωτού καφέ-εστια-τορίου δυνατότητες άσκησης θαλάσσιων δραστηριοτήτων κλπ Το σχέδιο που περιγρά-φεται στην ΕΠΜ εστιάζει στη διατήρηση της οικολογικής ποιότητας και την προώθηση κυρίως της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής Και βεβαίως περιορίζει τη δρα-στηριότητα στην παραλιακή ζώνη ιδίως στις περιοχές ωοτοκίας της καρέτα-καρέτα αλλά και το κυνήγιΌμως όταν το σχέδιο Προ-εδρικού Διατάγματος έπεσε στα χέρια της τοπικής κοινω-νίας συνάντησε laquoανάμεικτεςraquo αντιδράσεις Καταρχήν θετικές από περιβαλλοντικούς φο-ρείς και ευαίσθητους πολίτες που έθεσαν για παράδειγμα ερωτήματα σχετικά με την εξασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα και της προσβα-σιμότητας στα λουτρά και την παράκτια ζώνη ενώ κατέθε-σαν προτάσεις για συγκεκρι-μένες παρεμβάσεις Αρνητικά στάθηκαν δημοτι-κά συμβούλια (Ανδρίτσαι-

νας-Κρεστένων Ζαχάρως) ορισμένοι τοπικοί βουλευτές αλλά και ηhellip Κυνηγετική Ομο-σπονδία ΠελοποννήσουΑξίζει επίσης να σημειω-θεί ότι στην ίδια περιοχή η laquoΕταιρεία Ακινήτων Δημο-σίουraquo ΑΕ (ΕΤΑΔ) (η οποία προήλθε από τη συγχώνευ-ση το 2011 των ανώνυμων εταιρειών laquoΕλληνικά Τουρι-στικά Ακίνηταraquo laquoΟλυμπιακά Ακίνηταraquo και laquoΚτηματική Εται-ρεία του Δημοσίουraquo) κατέχει και εκποιεί μέσω ΤΑΙΠΕΔ και το Κτήμα Ζαχάρως μια εδαφική έκταση 125 στρεμ-μάτων με laquoτουριστικό περί-πτερο μέτωπο 780 μέτρα στην παραλία και δυνατό-τητα ανέγερσης εγκαταστά-σεων 20000 τμ αλλά και μεγάλο μέρος της ευρύτερης παράκτιας ζώνηςΕίναι φανερό πως μεγάλα οικονομικά συμφέροντα δι-ακυβεύονται στην ευρύτερη περιοχή (βλ και άρθρο στο τ 5 των laquoΟικοτριβώνraquo για τις απόπειρες καταπάτησης και τουριστικής εκμετάλλευσης στην περιοχή Ελαίας-Αγιαν-νάκη νοτιότερα από τις εκβο-λές της Νέδας) Στο πλαίσιο της γενικότερης μνημονιακής

συνθήκης και με το πρόσχη-μα ίσως της ολοκληρωμέ-νης διαχείρισης της όντως οικολογικά ενιαίας χερσαί-ας και θαλάσσιας περιοχής του Κυπαρισσιακού κόλπου που εκτείνεται από την Ηλεία ως τη Μεσσηνία προωθού-νται ίσως στο ΥΠΕΚΑ νέες laquoλύσειςraquo που θα παρακά-μπτουν δίκαιες αντιδράσεις σε επιχειρηματικά συμφέ-ροντα ή που θα ικανοποι-ήσουν πελατειακά όσους τοπικά laquoξεσηκώνονταιraquo για το δήθεν laquoστραγγαλισμό της ανάπτυξηςraquohellipΗ πρόσφατη συγκρότηση μιας νεφελώδους laquoΕπιτρο-πής Συντονισμού και Πα-ρακολούθησηςraquo με γενικό αντικείμενο laquoτην προώθηση πλαισίου και δράσεων προ-στασίαςraquo περιοχής (περιοχών) NATURA 2000 στην Κυπα-ρισσία (και όχι μόνο) προκα-λεί επίσης ανησυχία για την κατεύθυνση που μπορεί να πάρουν στο άμεσο μέλλον οι κυβερνητικές αποφάσεις για αυτό το μοναδικό παρά-κτιο απόθεμα της χώρας που έχει χαρακτηριστεί laquoφιλέτοraquo από πολλούςhellip

οτ

για την προστασία του Καϊάφα amp του Κυπαρισσιακού κόλπου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ενάντια στις εξορύξεις και τα μεγάλα έργα

Στη συνέλευση για την εμπορευμα-τοποίηση της φύσης που έγινε στην Εναλλακτική Σύνοδο των κινημάτων στις 8 Ιούνη η συζήτηση επικεντρώ-θηκε στις εξορύξεις και τα μεγάλα έργα Έγινε παρουσίαση από ομιλητές και ομι-λήτριες από διάφορες χώρες μεγάλων αγώνων και κινημάτων ενάντια σε τέ-τοιου είδους laquoεπενδύσειςraquo Μίλησαν οι επιτροπές κατοίκων Χαλκιδικής για το κίνημα ενάντια στις εξορύξεις χρυσού η καμπάνια laquoσώστε τη Rossia Montanaraquo από τη Ρουμανία ενάντια στις εξορύξεις χρυσού η καμπάνια laquostop Talvivaararaquo από τη Φινλανδία όπου παρουσιάστηκε η ιστορία του ατυχήματος στα εκεί ορυ-χεία που είχε ως αποτέλεσμα τεράστια μόλυνση στις λίμνες και τα ποτάμια το κίνημα ενάντια στο υπερ-σπάταλο και υπερ-πανάκριβο υπερ-τραίνο της Ιταλίας ενώ από τη Γαλλία παρουσιά-στηκαν οι λαϊκές κινητοποιήσεις ενά-ντια στο ορυκτό αέριο και ενάντια στο αεροδρόμιο Notre-Dame-des-Landes Τέλος η ερευνήτρια και ευρωβουλευ-τίνα του Μπλόκο Μαρίσα Ματίας μί-λησε για εναλλακτικό σχέδιο απέναντι σε όλα αυτά τα τερατουργήματα του νεοφιλελευθερισμού

Μέσα από τη συζήτηση για τους συ-γκεκριμένους αγώνες θίχτηκε από όλους η ανάγκη οργάνωσης των αντι-στάσεων ενάντια σε αυτές τις ιδεολο-γίες της δήθεν ανάπτυξης και η ανά-γκη συντονισμού των κινημάτων για ένα άλλο δρόμο για τις κοινωνίες που η οικονομία και το περιβαλλοντικό ή κοινωνικό κόστος δεν θα είναι δρό-μοι παράλληλοι που δεν συναντιού-νται πουθενά όταν γίνονται σχεδια-σμοί laquoανάπτυξηςraquo Αντίθετα μέσα από κοινωνικό έλεγχο θα είναι προϋπόθε-ση οποιουδήποτε έργου το να μην εί-ναι περιβαλλοντικά καταστροφικό και κοινωνικά άχρηστο

Οι οργανώσεις που βρέθηκαν στη συνέλευση συνεχίζουν την επαφή τους μέσω ευρωπαϊκής δικτύωσης για τα ζητήματα αυτά

ΚυΡιΑΚΗ ΚλοΚιΤΗ

από τις συνελεύσεις του ALTER SUMMIT στην ΑΘΗΝΑ

08

Η θεματική συνέλευση του Alter Summit laquoΕνάντια στις ιδιωτικοποιήσεις των κοινών αγαθών και τη λεηλασία των φυσικών πό-ρωνraquo επικεντρώθηκε στην ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών ύδρευσης με έμφαση στην Ελλάδα και τις μνημονιακές χώρες του νό-του και στη διασύνδεση των κινημάτων του νερού με τα κινήματα κατά της ιδι-ωτικοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών των οποίων το νερό μπορεί να αποτελέσει ένα σύμβολο

Το μανιφέστο του Alter Summit για το οποίο εργάστηκαν περίπου έξι μήνες εκ-πρόσωποι από τις 189 οργανώσεις-μέλη της Εναλλακτικής Συνόδου αναφέρει ρητά στις διεκδικήσεις του την άμεση ανατροπή της ιδιωτικοποίησης του δημόσιου πλού-του στις χώρες της Ευρώπης και τον επα-ναπροσδιορισμό της έννοιας του δημοσίου με τέτοιο τρόπο ώστε να περιλαμβάνει τη συμμετοχική και δημοκρατική διαχείριση Η ενίσχυση και ο συντονισμός των αγώνων ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις ήταν ο στό-χος όσων συμμετείχαν στη συνέλευση των Κοινών Αγαθών καθώς και η γενικότερη συζήτηση για τη διασύνδεση των αγώνων για την υπεράσπιση των κοινών αγαθών και του περιβάλλοντος με εργατικές διεκ-δικήσεις και το μετασχηματισμό για μια εναλλακτική οικονομία

Πολύ πριν το Alter Summit όμως το ευ-ρωπαϊκό κίνημα για το νερό είχε δημιουρ-γήσει μια δομή και δυναμική συντονισμού των κινημάτων συνδικάτων και ακτιβιστών στην Ευρώπη που αγωνίζονται για την υπε-ράσπιση του νερού ως δημόσιο και κοινω-νικό αγαθό σε τοπικό εθνικό και ευρωπα-ϊκό επίπεδο Ως μια ήδη υπάρχουσα δομή λοιπόν το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό δεν προσέβλεπε στο Alter Summit για το συντονισμό ήκαι τη δημιουργία δυναμικής για το νερό αλλά αντίθετα είχε δηλώσει τη

στήριξή του στην Εναλλακτική Σύνοδο Μάλιστα τα κινήματα που συμμετέχουν στο ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό ζήτησαν στην προετοιμασία της συνέλευσης για τα κοινά αγαθά συγκεκριμένες προτάσεις επί της θεματικής και όχι τη δημιουργία νέων λιστών και δικτύων

Κατά τη διάρκεια της συνέλευσης έγινε συνολική αποτίμηση της συλλογής υπο-γραφών για το νερό ως δημόσιο αγαθό και ανθρώπινο δικαίωμα στα πλαίσια της Ευ-ρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών Παρό-λο που αναγνωρίστηκε πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αυτή που προωθεί τις ιδιω-τικοποιήσεις των υπηρεσιών ύδρευσης και η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών έχει θεσμικά όρια εντούτοις η υποστήριξη και η προώθηση του εργαλείου αυτού ανοίγει το ζήτημα των ιδιωτικοποιήσεων στην ευρύ-τερη κοινωνία και μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά με τα κινήματα νερού ενισχύ-οντας τη συμμετοχή σε αυτά Υπενθυμίζε-ται πως ήδη 16 εκατομμύρια υπογραφές έχουν συλλεχθεί σε όλη την Ευρώπη και η Ελλάδα είναι μόλις λίγες χιλιάδες υπογρα-φές μακριά από το να γίνει η δέκατη χώρα που θα προτείνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υιοθετήσει νομοθεσία για την προστασία του νερού ως δημόσιο αγαθό Η συλλογή υπογραφών ολοκληρώνεται το Σεπτέμβριο και το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό προ-τίθεται μαζί με την παράδοσή τους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να οργανώσει μαζι-κές πανευρωπαϊκές κινητοποιήσεις ενά-ντια στις επικείμενες ιδιωτικοποιήσεις σε Ελλάδα Ισπανία και Πορτογαλία

Η συνέλευση των Κοινών Αγαθών πρό-τεινε στο Alter Summit να χρησιμοποιήσει τα επικοινωνιακά του κανάλια και τις δια-συνδέσεις του με τα κινήματα της Ευρώπης προκειμένου να στηρίξει τις κινητοποιήσεις του Σεπτεμβρίου με οποιοδήποτε μέσο (ορ-

για τα κοινά αγαθά γανωτικό χρηματοδοτικό πολιτικό κλπ) Οι αγώνες ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού είναι εμβληματικοί και στην Ελλάδα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ένα κομ-βικό σημείο για τη στήριξη των ελληνικών εργαζομένων και κινημάτων στον αγώνα τους ενάντια στην τρόικα Η ιδιωτικοποίη-ση του νερού φανερώνει με τον καλύτερο τρόπο το δόγμα laquoκέρδος πριν από τον άν-θρωποraquo που εφαρμόζεται από την Τρόικα και τους υποστηρικτές της και αν το κίνη-μα καταφέρει την άμεση παύση όλων των ιδιωτικοποιήσεων νερού που προωθού-νται θα είναι ένα σημαντικό βήμα προς μια αλλαγή στην ισορροπία των δυνάμε-ων στην Ελλάδα και την Ευρώπη Και ο στόχος αυτός δεν είναι πολύ μακρινός Το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό επισημάνει πως σε Ιταλία Γερμανία και Ισπανία έχει καταφέρει σημαντικές νίκες μέσα από το συντονισμό και την αλληλεγγύη Επόμε-νος άμεσος στόχος είναι η αναστολή της ιδιωτικοποίησης της ΕΥΑΘ και πέρα από το ευρωπαϊκό κίνημα νερού και το Alter Summit μπορεί να αναλάβει να στηρίξει τον αγώνα των κατοίκων της Θεσσαλονί-κης άμεσα ζητώντας κείμενα αλληλεγγύης από τις 189 οργανώσεις μέλη του

Επιπλέον στη συνέλευση των Κοινών Αγα-θών τοποθετήθηκαν ακτιβιστές και κινήματα που προασπίζονται τα δημόσια κοινά όπως υγεία εκπαίδευση τις δημόσιες υπηρεσί-ες όπως την παροχή ενέργειας καθώς και κινήματα σπόρων συνδέοντας τα κοινά με τις δημόσιες υπηρεσίες και ανοίγοντας τη συζήτηση για τη δημοκρατικοποίηση του δημόσιου χώρου Η συνέλευση κατέληξε πως θα ήταν επιθυμητό να επεκταθεί η συ-ζήτηση μελλοντικά και να δημιουργηθούν δίκτυα σε όλους τους αγώνες που προασπί-ζονται τα κοινά αγαθά Ομως οι προτάσεις προς το Alter Summit περιορίστηκαν στη στήριξη των κινητοποιήσεων στα πλαίσια των αγώνων ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις νερού στον ευρωπαϊκό Νότο

ΔΗμΗΤΡΑ ΣΠΑΘΑΡιΔου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 09

Παρά τις δυσκολίες ο ΣΥΡΙΖΑ μάλλον όφελος θα έχει με την ειλικρινή διατύπωση

της εναλλακτικής πρότασης Διαχείριση των πόρων

με κριτήριο τις ανάγκες του ανθρώπου

Η Ανάπτυξη είναι από τους πιο πολυχρησιμοποιημένους και ταυ-τόχρονα αντιφατικούς όρους στην πολιτική Η πανάκεια στα ευχολό-για των πολιτικών Ειδικά σήμερα η απάντηση σε κάθε ερώτηση

Η επίκλησή της σπάνια συνοδεύε-ται από ερμηνεία Τι εννοούν αυτοί που μιλούν για ανάπτυξη πέραν των κοσμητικών επιθέτων και των συνοδευτικών φανφαρονισμών Ας το κάνομε σαφές εξαρχής τα επί-θετα που κολλάνε στην ανάπτυξη (βιώσιμη αειφόρος χαριτωμένηhellip) χρησιμοποιούνται ακριβώς για να μην πουν τι εννοούν Για να την παρουσιάσουν σαν κάτι το φιλικό στον άνθρωπο και τη φύση Μας λένε αόριστα Υποδομές παραγω-γικότητα επιχειρήσεις δουλειά για όλους κλπ Πώς μεταφρά-ζεται αυτό στην πράξη Δεν μας λένε Ετυμολογικά η laquoανάπτυξηraquo είναι η αύξηση ή με κοινωνικούς όρους να τρώμε όλοι περισσότε-ρο Αν αυτό εννοούν τότε έχομε σοβαρό πρόβλημα

Υπάρχει μια άβολη αλήθεια που δεν εξορκίζεται Αλήθεια που από διαφορετική σκοπιά απέδειξαν με μεγάλη οξυδέρκεια τόσο ο Μαρξ όσο και ο Δαρβίνος και που τεκ-μηριώθηκε επιστημονικά από πολ-λούς μελετητές της Οικολογίας στερώντας μας ήδη από τον προ-περασμένο αιώνα τη δικαιολο-γία της άγνοιας1 Παρά τη βαριά εισαγωγή η αλήθεια αυτή είναι πολύ απλή Σε έναν πεπερασμέ-νο χώρο όπως ο πλανήτης μας Η Πίτα είναι συγκεκριμένη δεν μεγαλώνει δεν μικραίνει Φυσι-κή συνεπαγωγή η λαϊκή ρήση Δεν γίνεται η πίτα ολάκερη και ο σκύλος χορτάτος

Πώς ερμηνεύεται κάτω από αυτό το πρίσμα η υπόσχεση για laquoανά-πτυξηraquo (=να τρώμε όλοι περισσό-τερο) Είτε μας λένε ψέματα ή μας λένε τη μισή αλήθεια την οποία (ας το ομολογήσομε επιτέλους) τη χάβουμε όχι γιατί είμαστε χαζοί αλλά γιατί μας συμφέρει Η μισή αλήθεια που αποκρύπτεται είναι

ότι για να laquoνα τρώμε όλοι περισ-σότεροraquo πρέπει να φάμε το κομ-μάτι της πίτας που αντιστοιχεί σε κάποιον άλλον Το κόλπο πιάνει γιατί μας κάνουν να πιστέψομε ότι θα είμαστε από τη μεριά αυ-τών που θα φάνε το κομμάτι της πίτας των άλλων και όχι στη με-ριά αυτών των οποίων το κομμάτι θα φαγωθείhellip

Μερικά παραδείγματα ίσως μας φωτίσουν περισσότερο Ο πλούσι-ος Βορράς είναι πιο laquoανεπτυγμέ-νοςraquo γιατί τρώει το κομμάτι του φτωχού Νότου Οι πλούσιοι είναι πλούσιοι γιατί τρώνε το μεγαλύ-τερο κομμάτι από την πίτα που πρέπει να μοιραστεί ολόκληρη η κοινωνία Η επίπλαστη laquoανάπτυ-ξηraquo στην οποία είχε βυθιστεί η Ελ-λάδα (και πολλές δυτικές χώρες) οφειλόταν στην κατανάλωση μέ-ρους της πίτας του Νότου μέρους των επόμενων γενεών αλλά και μέρους που οφείλαμε να έχομε αφήσει ανέπαφο για να μπορού-με στο μέλλον να φτιάχνομε πίτες (με τεχνικούς όρους εξάντληση φυσικών πόρων όπως το νερό τα ορυκτά τα δάση κλπ)

Όσοι μιλάνε για laquoανάπτυξηraquo οφεί-λουν αφενός να συμπληρώνουν τίνος το κομμάτι θα κλέψουν και αφετέρου σε ποιον θα μοιραστεί το κλεμμένο κομμάτι και σε ποι-ον τα ψίχουλα Υπάρχει ακόμη μια διάσταση στο θέμα που γίνεται αντιληπτή μόνο σε βάθος χρόνου Προσωρινά και τοπικά μπορούμε να έχομε ενδείξεις laquoανάπτυξηςraquo (χωρίς να ρωτάμε laquoτίνος το κομ-μάτι κλέβομεraquo) Αναμφίβολα όμως όσο και να laquoμαγειρέψομεraquo τους αριθμούς κάποια στιγμή δεν θα μεγαλώνουν άλλο αν δεν βρούμε

νέα πηγή άντλησης laquoκλοπιμαίωνraquo Με τεχνικούς όρους αυτό ονομά-ζεται κρίση

Το αστείο (ή τραγικό) είναι ότι δεν σταμάτησαν οι πλούσιοι να κερδίζουν Κρίση βαφτίζεται το γεγονός ότι οι δείκτες που χρη-σιμοποιούν για να μετρήσουν την (υποχρεωτική στην ιδεολογία της ανάπτυξης) αύξηση των κερδών δείχνουν μείωση στο ρυθμό που βγάζουν κέρδη

Με λίγα λόγια όποιος υπόσχεται ανάπτυξη είναι καταδικασμένος με βάση τα κριτήρια που ο ίδιος θέτει να φτάσει σε laquoκρίσηraquo όποιες προθέσεις και να έχει Πώς ξεπερ-νιέται αυτή η κρίση Η απάντηση του Μαρξ είναι laquoκαταστροφή προ-ϊόντων και μέσων παραγωγήςraquo για να ξαναρχίσει ο ίδιος φαύλος κύκλος Όντως ο καπιταλισμός ξεπερνούσε στα πρώιμα στάδιά του τις κρίσεις τις με πολέμους που οδηγούσαν σε νέους κύκλους ανάπτυξης

Σήμερα επιχειρείται η εύρεση νέων πηγών άντλησης laquoκλοπι-μαίωνraquo ως μηχανισμός παράτασης ζωής του καπιταλισμού Είναι αυ-τό που ζούμε με την προσπάθεια ιδιωτικοποίησης κάθε δημόσιου πόρου Αυτά που μέχρι πρότινος θεωρούντο αυταπόδεικτα και δι-καιώματα για όλους σήμερα πρέ-πει να πωλούνται παιδεία υγεία φυσικό περιβάλλον νερό δημόσια γη εργατικά δικαιώματα ανθρώ-πινα δικαιώματα2

Και ο ΣΥΡΙΖΑ

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δύο επιλογές και οι δύο με πολλά προβλήματα

Η πρώτη είναι να χρησιμοποιεί

τη λέξη laquoανάπτυξηraquo προσπαθώ-ντας να πείσει την κοινωνία ότι αυτό που γνώριζε μέχρι σήμερα (που στο συλλογικό φαντασιακό έχει περάσει ως αύξηση) είναι κάτι άλλο από αυτό που εννοεί Θα πρέπει να πείσει ότι υπάρχει laquoκαλή ανάπτυξηraquo που συνδέεται με τις ανάγκες και όχι με την οικο-νομική αύξηση εγχείρημα μάλλον ακατόρθωτο Πολιτικά δε αναπο-τελεσματικό διότι θα χρησιμοποι-εί τον όρο ο οποίος αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής του αντιπάλου Όσο καλή και να είναι η τεκμηρίωσή του ο κόσμος θα αντιλαμβάνεται την laquoανάπτυ-ξηraquo του αντιπάλου και θα ζητά τα ανάλογα αποτελέσματα (= όλοι όλο και περισσότερο) ασχέτως του ότι αυτό είναι άτοπο

Η δεύτερη επιλογή που έχει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η διατύπωση εναλ-λακτικού οράματος στην laquoανάπτυ-ξηraquo Η βασική δυσκολία εδώ είναι ότι μας εκπαιδεύουν συνεχώς και με όλα τα μέσα να πιστέψομε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση3 Οι κρατούντες δεν θέλουν καν να διανοηθούμε για το αν έχουν το δικαίωμα να κρατάνε το μαχαίρι που κόβει την πίτα ούτε για το πώς χρησιμοποιούν αυτό το laquoδικαίω-μαraquo καθώς και το αν ή όχι κλέβουν και τίνος την πίτα Όμως ακριβώς αυτά τα επικίνδυνα ερωτήματα πρέπει να απαντήσομε Όσο για το αν πρέπει να laquoαναπτύξομεraquo (=κλέ-

παραγωγική ανασυγκρότηση για τις ανάγκες των πολλών

ΑΝΑΠΤυΞΗ ή η Πίτα και ποιος την έφαγε

επιμέλεια αφιερώματος ΧΑΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΤοΣ ΑλΕΞΗΣ ΧΑΡιΤΣΗΣ

βοντας) την πίτα ας μην χάβουμε το δόλωμα με τα ψίχουλα Είναι αρκετή για ΟΛΟΥΣ

Παρά τις δυσκολίες ο ΣΥΡΙΖΑ μάλλον όφελος θα έχει με την ει-λικρινή διατύπωση της εναλλα-κτικής πρότασης Διαχείριση των πόρων με κριτήριο τις ανάγκες του ανθρώπου Το laquoπρώτα ο άνθρω-ποςraquo έχει ήδη διατυπωθεί από τα κινήματα με το αγγλικό laquoPeople over profitsraquo Έχει βέβαια διατυ-πωθεί πολύ νωρίτερα από το χώ-ρο που πάντα είναι μπροστά στην κοινωνία την τέχνη Ο Σεφέρης κατά τη βράβευσή του με το Νό-μπελ ήταν σαφής

Ὅταν στὸ δρόμο τῆς Θήβας ὁ Οἰδίπους συνάντησε τὴ Σφίγγα κι αὐτὴ τοῦ ἔθεσε τὸ αἴνιγμά της ἡ ἀπόκρισή του ἦταν ὁ ἄνθρωπος Τούτη ἡ ἁπλὴ λέξη χάλασε τὸ τέρας

ΠΕΤΡοΣ λυμΠΕΡΑΚΗΣΔρ Βιολόγος

1 Εννοείται επιστημονικώς τεκμηριω-μένα γιατί αλλιώς όλα τα πλάσμα-τα της φύσης γνωρίζουν αυτήν την αλήθεια εδώ και εκατομμύρια χρό-νια αφού η άγνοιά της συνεπάγεται καταστροφή

2 Για όλες τις κατηγορίες που αναφέ-ρονται αρκεί η ανάγνωση των συμ-φωνηθέντων στα μνημόνια και τους νόμος που τα ακολούθησαν Ειδικά για τα ανθρώπινα δικαιώματα δείτε εδώ httpslaveryfootprintorg

3 Η πρόταση αυτή έχει διατυπωθεί και ως θεωρία με τίτλο TINA εκ του laquothere is no alternativeraquo = δεν υπάρ-χει εναλλακτική

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 610

και ΚυΒΕΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡιΣΤΕΡΑΣανάπτυξη παραγωγική ανασυγκρότηση

laquoΑνάπτυξη 06 το 2014raquo προβλέπει σύμ-φωνα με τον ελληνικό τύπο το ΔΝΤ ενώ με 33 θα laquoτρέχειraquo η ελληνική οικονομία το 2018 Η εκτίμηση αφορά βέβαια σε αύ-ξηση του ΑΕΠ αναφέρεται δηλαδή στη με-γέθυνση της ελληνικής οικονομίας Ο στε-νός ορισμός της ανάπτυξης (development) με όρους αγοράς και η ταύτισή της με την οικονομική μεγέθυνση (economic growth) είναι συνήθης χαρακτηριστικό παράδειγμα η πρόσφατη υποβάθμιση της Ελλάδας από την MSCI από αναπτυγμένη σε αναπτυσ-σόμενη (ή ορθότερα αναδυόμενη) αγορά με βάση το μέγεθος τη ρευστότητα και τις διευκολύνσεις κεφαλαίου καθώς και το νο-μικό καθεστώς Ποια είναι όμως η διαφο-ρά των δύο εννοιών και ποια από τις δύο πρέπει πραγματικά να μας απασχολεί στο σχεδιασμό της οικονομικής αναπτυξιακής πολιτικής μιας αριστερής κυβέρνησης

Η οικονομική μεγέθυνση μετράται κυρί-ως με βάση τους οικονομικούς δείκτες του ΑΕΠ (του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος αλλά και του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊ-όντος) συνολικού και κατά κεφαλήν ενί-οτε λαμβάνοντας υπόψη και την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (Purchasing Power Parity) Τα μεγέθη αυτά παραβλέπουν μια σειρά από κριτήρια και δείκτες ποσοτικούς και ποιοτικούς που ορίζουν την ανάπτυξη σε μια χώρα Τέτοιοι δείκτες είναι για πα-ράδειγμα η κατανομή του πλούτου η φορο-λογία και οι δημόσιες δαπάνες για δημόσια αγαθά η ανεπίσημη οικονομία (συμπερι-λαμβανόμενης της αυτοκατανάλωσης και της ανεπίσημης ανταλλαγής) το ποσοστό συμμετοχής στην οικονομία του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα η εξάρτηση της οικονο-μίας από ένα ή περιορισμένα προϊόντα και κλάδους και τα οφέλη αλλά και οι αρνητι-κές εξωτερικότητες που σχετίζονται με την ορθή ή μη περιβαλλοντική διαχείριση Επι-πλέον μία σειρά ποιοτικών δεικτών όπως η βρεφική θνησιμότητα και το προσδόκιμο ζωής ο αλφαβητισμός και οι δείκτες εκπαί-δευσης εν γένει οι δείκτες διαφθοράς οι εγκληματολογικοί δείκτες οι δείκτες χειρα-φέτησης (Gender Empowerment Measure Gender-related Development Index) κοκ Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι η έννοια της ανάπτυξης είναι κατά πολύ περιεκτικότε-ρη και ενδεικτικότερη της κατάστασης όχι μόνο της οικονομίας αλλά και της κοινω-νίας μιας χώρας

Με βάση το δείκτη ανθρώπινης ανάπτυ-ξης (HDI) του Προγράμματος των Ηνωμέ-νων Εθνών για την Ανάπτυξη (UNDP) που περιλαμβάνει δεδομένα για το προσδόκιμο

ζωής την εκπαίδευση και το εισόδημα η Ελλάδα κατατάσσεται συστηματικά στις χώ-ρες με laquoπολύ υψηλή ανθρώπινη ανάπτυξηraquo στη θέση 29 για το 2013 σημειώνοντας όμως μείωση σε αντίθεση με τις περισσότε-ρες ευρωπαϊκές χώρες που κατατάσσονται υψηλότερα και με αυξητικές τάσεις Επιπλέ-ον στο διορθωμένο ως προς την ανισότητα δείκτη (IHDI) η Ελλάδα καταγράφει μόνο για το 2013 μείωση 115 σημειώνοντας συνεχή πτώση την τελευταία τριετία Είναι δε χαρακτηριστικό ότι με βάση το λόγο laquoει-σόδημα του πλουσιότερου 10 του πληθυ-σμού προς το εισόδημα του φτωχότερου 10 του πληθυσμούraquo των Ηνωμένων Εθνών η Ελλάδα παρουσιάζει μεγαλύτερη εισοδη-ματική ανισότητα όχι μόνο από τις χώρες της ΕΕ αλλά και από χώρες όπως η Ινδία το Πακιστάν η Αιθιοπία το Μπαγκλαντές η Αίγυπτος και το Μπενίν

Η ενδεχόμενη λοιπόν ανάκαμψη και μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας δεν συνεπάγεται αυτομάτως τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων κα-θώς δεν εξασφαλίζει την οικειοποίηση από τους εργαζόμενους της αύξησης του παρα-γόμενου προϊόντος Αντιθέτως οι εφαρμο-ζόμενες κυβερνητικές πολιτικές λιτότητας και εσωτερικής υποτίμησης της εργασίας επιδεινώνουν συστηματικά τη θέση των ερ-γαζομένων αυξάνοντας ταυτόχρονα τα κέρ-δη των επιχειρήσεων ακόμα και σε συνθή-κες παρατεταμένης ύφεσης (Ιωακείμογλου Success Story Αυγή 080613)

To σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης μιας κυβέρνησης της Αριστεράς επομένως θα πρέπει να έχει ως γνώμονα την ανάπτυ-ξη και όχι τη μεγέθυνση της οικονομίας να είναι δηλαδή ταυτόχρονα και σχέδιο κοινωνικής ανασυγκρότησης στοχεύοντας εκτός από την ανάκαμψη των οικονομικών δεικτών και στη βελτίωση της θέσης των εργαζομένων όχι μόνο σε ότι αφορά τους μισθούς τα επιδόματα και τη μείωση της ανεργίας αλλά και στη βελτίωση όλων των επιμέρους δεικτών ανάπτυξης Οι βασικοί άξονες ενός τέτοιου σχεδίου παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που δι-απερνούν οριζόντια όλους τους κλάδους της οικονομίας μπορούν να συνοψισθούν ως εξής

Έμφαση στην εκπαίδευση και την υγεία η αναβάθμιση της δημόσιας εκπαί-δευσης σε όλες τις βαθμίδες αλλά και του εθνικού συστήματος υγείας και ιδιαίτερα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης διασφαλί-ζει την ουσιαστική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου όλων των πολιτών Επιπλέον η

αναβαθμισμένη δημόσια εκπαίδευση μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην καλλιέργεια μιας διαφορετικής αντίληψης για την οικο-νομία και την παραγωγή (περιβαλλοντική συνείδηση συνεργατική αντίληψη) αλλά και να διασφαλίζει άρτια εκπαιδευμένο και υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό

Περιβαλλοντικά βιώσιμη ανάπτυξη πέρα από ένα πρόγραμμα συγκεκριμένων δράσεων που αφορούν τον τομέα του πε-ριβάλλοντος και της ενέργειας (περιβαλ-λοντική ανακαίνιση κτηρίων οικιακά φω-τοβολταϊκά διαχείριση και επεξεργασία απορριμμάτων) το σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης πρέπει να προωθεί τον οικολογικό μετασχηματισμό της παραγωγής και την εξοικονόμηση ενέργειας σε όλους τους κλάδους και όλα τα στάδια της παρα-γωγής με ιδιαίτερη έμφαση στις Ανανε-ώσιμες Πηγές Ενέργειας αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα τόσο των φυσικών πόρων (ηλιακή και αιολική ενέργεια) αλλά και το υψηλά εξειδικευμένο αργούν ανθρώπινο δυναμικό

Έμφαση στην έρευνα και τις νέες τε-χνολογίες Η ενθάρρυνση της χρήσης νέ-ων τεχνολογιών σε όλους τους τομείς της οικονομίας και η ταυτόχρονη στήριξη του κλάδου της τεχνολογίας συγκεκριμένα με αυξημένη χρηματοδότηση για έρευνα και δράσεις στήριξης των νέων επιστημόνων μπορεί να αποφέρει σημαντικά αποτελέ-σματα τόσο στην αύξηση και βελτίωση της παραγωγής και την αύξηση του εισοδήμα-τος όσο και στη μείωση της ανεργίας Επι-πλέον σε συνδυασμό με τους υπόλοιπους άξονες (πχ έρευνα προσανατολισμένη στις ΑΠΕ ή στην τεχνολογία της υγείας) και με την τεχνολογική αναβάθμιση της δημόσιας διοίκησης μπορεί να έχει καταλυτικό ρόλο στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του πληθυσμού συνολικότερα

Αλλαγή του τρόπου οργάνωσης της παραγωγής Κομβικό ρόλο στην παραγω-γική και κοινωνική ανασυγκρότηση έχει ο λεγόμενος τομέας της laquoκοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίαςraquo Τα εγχειρήμα-τα και οι δομές κοινωνικής και αλληλέγγυ-ας οικονομίας συνεταιρισμοί παραγωγών συνεταιρισμοί καταναλωτών συνεργατικά εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης παραγωγικών μονάδων δομές και κινήματα αλληλέγγυ-ας οικονομίας προωθούν μια διαφορετι-κή αντίληψη για την οργάνωση της οικο-νομίας και της κοινωνίας από τους ίδιους τους εργαζόμενους Προτάσσουν την ισό-τιμη συμμετοχή τη δημοκρατία στη λήψη αποφάσεων τη συλλογική διαχείριση την

ισότιμη διανομή του αποτελέσματος την οργάνωση και αλληλοϋποστήριξη των δο-μών Η προώθηση αυτού του τρόπου ορ-γάνωσης της παραγωγής από τους ίδιους τους εργαζόμενους και με στόχο το συλ-λογικό όφελος και όχι το ατομικό κέρδος δεν έχει μόνο θετικά αποτελέσματα στη μείωση της ανεργίας και στην αύξηση του εισοδήματος αλλά αμφισβητεί τον πυρή-να των καπιταλιστικών σχέσεων εξουσίας Εξάλλου ο κομμουνισμός δεν είναι παρά η κοινωνία των ελεύθερα συνεταιρισμένων παραγωγών

Η ατζέντα ανάπτυξης της κυβέρνησης Σαμαρά στοχεύει αποκλειστικά στη μεγέ-θυνση της οικονομίας με την εφαρμο-γή πολιτικών σκληρής λιτότητας που όχι απλώς παραβλέπουν όλους τους υπόλοι-πους δείκτες ανάπτυξης αλλά έχουν ως αποτέλεσμα την επιδείνωσή τους τόσο στο οικονομικό (μείωση μισθών αύξηση ανεργίας) όσο και στο κοινωνικό επίπε-δο (διάλυση κοινωνικού κράτους παιδεί-ας υγείας καταστροφή περιβάλλοντος) Ακόμα λοιπόν και αν επιτευχθεί ο στόχος της μεγέθυνσης για το 2014 αυτό θα γί-νει επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο τη θέση της εργασίας προς όφελος του κεφα-λαίου Αντίθετα η αναπτυξιακή πολιτική της Κυβέρνησης της Αριστεράς πρέπει να εστιαστεί σε ένα σχέδιο παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που θα στο-χεύει στο συνολικό μετασχηματισμό της οικονομίας και της κοινωνίας με έμφαση στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζόμενων και όχι στη μεγέθυνση των οικονομικών δεικτών και ταυτόχρονα στη μετατόπιση του συσχετισμού δύναμης με-ταξύ κεφαλαίου και εργασίας μετατόπιση που θα επιτρέπει την ανάπτυξη των αγώ-νων από καλύτερες θέσεις και με διαρκώς διευρυνόμενες προοπτικές

ΣΤΕφΑΝιΑ ΓΕΩΡΓΑΚΑΚουndashΚουΤΣοΝιΚουΟικονομολόγος Τμ Οικονομικής Πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

μιΧΑλΗΣ ΝιΚολΑΚΑΚΗΣΚοινωνιολόγος Επιστ Συνεργάτης ΚΟ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 11πρώτες σκέψεις για την

ΑΝΑΣυΓΚΡοΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡιφΕΡΕιΑΣ

Η εκπόνηση Περιφερειακών Προγραμμά-των για την παραγωγική ανασυγκρότηση των Περιφερειών επιχειρείται αυτήν την περίοδο από τον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ σε ένα πο-λιτικό τοπίο που πληθαίνουν οι αναφορές για την laquoανάγκη της ανάπτυξηςraquo λόγω του βαθέματος της κρίσης και ανοίγει ένα διά-λογο στα ζητήματα τόσο της γενικόλογης νεφελώδους και τις περισσότερες φορές ασαφούς ως προς την έννοια laquoανάπτυξηraquo Διάλογος που δεν περιορίζεται μόνο στο πε-ριεχόμενο της ανάπτυξης ή στη διαδικασία εκπόνησης των συγκεκριμένων προγραμ-μάτων Αγγίζει επίσης ζητήματα που άπτο-νται της αποκέντρωσης της δημοκρατίας της συμμετοχής και αναδεικνύει νέες θε-ωρητικές προσεγγίσεις τόσο ως προς στην έννοια όσο και ως τρόπο το σχεδιασμό και την υλοποίηση των σχεδίων αυτών αλλά και ως προς την εξερεύνηση νέων σχέσε-ων και κοινωνικών συμμαχιών απαραίτη-τα εργαλεία για την άσκηση πολιτικών σε τοπικό επίπεδο

Η μεγαλύτερη δυσκολία του εγχειρήματος αυτού είναι να ξεπεράσουμε τις παρωχη-μένες αντιλήψεις μας και να εκφράσουμε ένα διαφορετικό όραμα για την Περιφέρεια ως ένα σύνολο πρακτικών που μπορούν να ανακατασκευαστούν σε μια εντελώς διαφο-ρετική εικόνα από αυτή που είναι κυρίαρχη σήμερα Η απόπειρα να αναδημιουργήσου-με μια διαφορετική εικόνα προϋποθέτει μεγαλύτερο βαθμό εκδημοκρατισμού από αυτόν που υπάρχει σήμερα (αποκέντρωση και συμμετοχή (επαν)ίδρυση θεσμών που να επικοινωνούν με τις σύγχρονες ανάγκες αναθεώρηση σχέσεων δημιουργία κοινω-νικών συμμαχιών και προπάντων την κα-τοχύρωση των κοινωνικών κινημάτων (το δικαίωμα στην περιφέρεια)

Προϋποθέτει επίσης νέα αρχιτεκτονική νέα κριτήρια σχεδιασμού νέες προσεγγί-σεις και πάνω από όλα αναπτυξιακές πο-λιτικές και όχι αναπτυξιακά μέτρα που θα διαμορφώνουν και θα διαχέουν την ανα-πτυξιακή συνείδηση στα αναπτυξιακά υπο-κείμενα μέσα από ένα αναπτυξιακό μοντέ-λο που θα έχει ως laquoελκυστήraquo τις κοινωνι-κές ανάγκες

Με άλλα λόγια ένα Εναλλακτικό Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέρειας δεν μπορεί παρά να απαντά στα προβλήματα και στις ανάγκες έτσι όπως διαμορφώνο-νται σήμερα στην Περιφέρεια Για το λόγο αυτό απαιτείται μια αρκετά συγκροτημένη laquoπρογραμματική αφήγησηraquo η οποία θα λάβει υπόψη τις κοινωνικές ανάγκες τις

ανακατατάξεις στην ταξική και κοινωνική διαστρωμάτωση σε συνθήκες οικονομικής κρίσης τις στρατηγικές επιπτώσεις και τις προτεραιότητες άμεσων δράσεων αλλά και ταυτόχρονα θα επιχειρεί laquoαφήγησηraquo στο μέλλον διαμορφώνοντας το όραμα για την ανάπτυξη Περιφέρειας (ποιες είναι οι στρατηγικές μας επιλογές σε ποιους πα-ραγωγικούς κλάδους ή παραγωγικά συ-μπλέγματα θα δώσουμε έμφαση με ποια μέσα και τι είδους παρεμβάσεις πώς θα διαμορφώσουμε ή αναδιαμορφώσουμε τις κοινωνικές συμμαχίες και πώς θα προσδι-ορίσουμε τα νέα υποκείμενα)

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο για την οικονομική κοινωνική και περιβαλλοντική ανασυγκρό-τηση το οποίο καλείται να επανεξετάσει σε μια από την αρχή επεξεργασία τους στό-χους για την οικονομία το περιβάλλον (νέ-ες σχέσεις με τη φύση) και την κοινωνία όπως και τους θεσμούς μέσω των οποίων θα αποφασίζονται και θα υλοποιούνται οι πολιτικές αυτές (θεσμοί ενίσχυσης του Δη-μοκρατικού προγραμματισμού συμμετοχής (συμμετοχικούς προϋπολογισμούς) και κοι-νωνικού ελέγχου

Το Σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο που θα αξιοποιήσει τα νέα κινήματα της παραγωγικής ανα-συγκρότησης και της αλληλεγγύης που δημιουργήθηκαν λόγω της κρίσης και θα τα αναδείξει ως τα νέα υποκείμενα και τις δυνάμεις εκείνες που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα παραγωγικό σύστημα που θα παράγει αγαθά (προϊόντα και υπηρεσί-ες) με σαφές και κοινωνικό και περιβαλ-λοντικό πρόσημο

Σε αυτό το νέο μοντέλο οι παραγωγικές καταναλωτικές συνεταιριστικές και κοινω-νικές οργανώσεις θα αναλάβουν ένα μεγάλο μέρος της παραγωγικής ανασυγκρότησης της Περιφέρειας συνθέτοντας το πρόβλη-μα της παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και οικολογί-ας δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για έναν εναλλακτικό τρόπο παραγωγής μέσω της ανάπτυξης συνεργατικών μορφών της εναλλακτικής και αλληλέγγυας οικονομίας και συμβάλλοντας στη διαμόρφωση ενός μοντέλου οργάνωσης της κοινωνίας που θα στηρίζεται στις αρχές της αλληλεγγύης και της συνεργασίας

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο ανατροπής όπου

ndash Το παραγωγικό του μοντέλο πρέπει να βασίζεται στις κοινωνικές ανάγκες και

να ανατρέπει την υφιστάμενη αναπτυξια-κή πολιτική που κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια ταυτίστηκε με τη διαρθρωτική πολι-τική της ΕΕ με αποτέλεσμα τη διοχέτευση του μεγαλύτερου μέρους των διαθέσιμων εγχώριων πόρων στην εξυπηρέτηση των κανόνων της κοινοτικής συγχρηματοδό-τησης Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανάγκη να ξεφύγουμε από την παράθε-ση κλαδικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανάλυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επί-πεδο των συστημάτων αξίας δηλαδή στα παραγωγικά συμπλέγματα όπου περιλαμ-βάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην αλυσίδα αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλισμού και υποδο-μών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνο-λογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίηση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μετα-φορές κοκ)

ndash Αντιπαραθέτει στις κινητήριες δυνάμεις της ανταγωνιστικότητας την ποιότητα ζω-ής το φυσικό περιβάλλον και την κοινω-νική αλληλεγγύη

ndash Προτάσσει παρεμβάσεις χαμηλού κό-στους λόγω του περιορισμού των διαθέ-σιμων πόρων αλλά και της αλλαγής στη φιλοσοφία των παρεμβάσεων με την με-τατόπιση από τις laquoσκληρέςraquo υποδομές στη δημιουργία περιβάλλοντος καινοτομίας μέσω laquoάυλωνraquo υποδομών στους ανθρώπι-νους περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς πόρους μιας περιοχής γεγονός που θα την καταστήσει ικανή να υλοποιήσει τις δυνα-τότητες της Όμως εδώ απαιτείται προσο-χή ώστε νrsquo αποφευχθεί ο κίνδυνος μετά-

πτωσης στο καθεστώς των πολλών μικρών και κατακερματισμένων έργων του παρελ-θόντος που εγκλώβιζαν την αναπτυξιακή πολιτική σrsquo έναν ιδιότυπο τοπικισμό που όμως τελικά οδηγούσε σε μικροεπενδυτι-κό πληθωρισμό

ndash Ανατρέπει τις μέχρι σήμερα επιλογές που βασίζονταν στις λίστες έργων κατόπιν επιθυμιών των αιρετών αρχών στις ανά-γκες κάλυψης συγχρηματοδοτούμενων έρ-γων στις κοινωνικές συμμαχίες που υπηρε-τήθηκαν και οικοδομήθηκαν μέσα από τις πελατειακές σχέσεις και τη δυνατότητα του συστήματος να χρηματοδοτεί σε διάφορες κλίμακες διαπλοκής)

Η διαμόρφωση και η επεξεργασία ενός τέτοιου εναλλακτικού αναπτυξιακού Σχε-δίου δεν μπορεί παρά να μη γίνεται ανοι-χτά στην κοινωνία

Μέσα από συζητήσεις ανταλλαγή ιδεών απόψεων προτάσεων με τα παραπάνω κι-νήματα τους κοινωνικούς οικονομικούς συνδικαλιστικούς και άλλους φορείς Πανε-πιστήμια Ερευνητικά κέντρα επαγγελμα-τικές ομάδες ανθρώπους laquoκλειδιάraquo κλπ

Και τέλος όπως επανειλημμένως έχει ειπωθεί το σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέρειας είναι μια διαρκής διαδικασία προσπάθεια και ανοιχτή σε νέες ιδέες και καινοτόμες δράσεις αλλά είναι και ευέλι-κτο στην εφαρμογή ώστε να είναι ταχείες οι αναπροσαρμογές και οι ανακατανομές πόρων σε περίπτωση αστοχιών

μΑΡιΑ ΘΕλΕΡιΤΗσύμβουλος Τοπικής Ανάπτυξης

μέλος Τμ Αυτοδιοίκησης ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 612

Εδώ και τουλάχιστον τρία χρό-νια από την εκτόξευση της οικο-νομικής κρίσης και έπειτα η γε-ωργία και ο πρωτογενής τομέας εν γένει παρουσιάζονται ως ένα από τα κρυφά χαρτιά της χώρας για την έξοδο από την κρίση Πόσο αληθινό μπορεί να είναι αυτό και κάτω από ποιες προϋποθέσεις Στο κείμενο αυτό κατατίθενται κάποιες πρώτες σκέψεις και προβληματι-σμοί σχετικά καθώς και για την παραγωγική ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα

Στην προσπάθεια ανάγνωσης της υπάρχουσας κατάστασης πέ-ρα από τη μελέτη για το αγροτι-κό εισόδημα και απασχόληση το αγροτικό εμπορικό ισοζύγιο το ισοζύγιο φυτικής- ζωικής παρα-γωγής τα κόστη παραγωγής τη σύνδεση με τη γεωργική βιομηχα-νία το δευτερογενή και τριτογενή τομέα και πολλά ακόμα θα πρέπει κανείς να δει το μοντέλο ανάπτυ-ξης που ακολουθήθηκε στη χώρα συνολικότερα το ρόλο του πρωτο-γενούς τομέα σε αυτό καθώς και το μοντέλο ανάπτυξης πρωτογενούς τομέα που επιλέχθηκε

Η επιλογή που έγινε για την Ελ-λάδα ήταν η μετάβαση της οικο-νομίας της στον τριτογενή τομέα κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών ndash διαμετακομιστικό κέντρο παρο-χή υπηρεσιών τουρισμός κλπ Το μοντέλο αυτό οδήγησε στην απο-διάρθρωση του παραγωγικού πρω-τογενούς τομέα και στην εξάρτηση από τις ολοένα και αυξανόμενες εισαγωγές γεωργικών προϊόντων και εφοδίων Ακόμα στο πλαίσιο αυτό επιλέχθηκε η εντατική συμ-βατική γεωργία και κτηνοτροφία η μονοκαλλιέργεια με στόχο απο-κλειστικά τις εξαγωγές η εγκατά-λειψη της παραγωγής κυρίως σε μειονεκτικές περιοχές οι εναλ-λαγές των καλλιεργειών με βάση τις επιδοτούμενες καλλιέργειες και άλλα

Η γεωργία όμως αποτελεί τον τομέα που ιδίως σε περιόδους κρί-σης αποτελεί προϋπόθεση επιβί-ωσης και βασική πηγή διατροφι-κών αγαθών για τον πληθυσμό Η κρίση της γεωργίας οδηγεί και σε επισιτιστική κρίση Συνεπώς το ζή-

τημα της διατροφικής αυτάρκειας της χώρας ιεραρχείται και εύλογα κανείς αναρωτιέται πώς γίνεται να έχεις ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα πώς μπορείς να βγεις από την κρίση αν δεν είσαι παραγωγι-κός Και τι σημαίνει σήμερα παρα-γωγικός πρωτογενής τομέας

Η συμβολή της γεωργίας στην αποφυγή της επισιτιστικής κρίσης έγκειται στη στροφή της γεωρ-γικής παραγωγής στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού Συνεπώς μιλάμε για έναν πρωτογενή τομέα που θέτει ως βάση την τροφή ως αγαθό και ως θεμελιώδες κοινωνικό δικαίω-μα και όχι ως εμπόρευμα ή χρημα-τιστηριακό αγαθό Ο πρωτογενής τομέας θα πρέπει να αποσκοπεί πρωταρχικά στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του λαού με ντόπια παραγόμενα σε λογι-κές τιμές ποιοτικά προϊόντα στο πρότυπο της παραδοσιακής ελ-ληνικής μεσογειακής διατροφής και σε αντίθεση με το κυρίαρχο καταναλωτικό και διατροφικό μο-ντέλο Ένα σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης του πρωτογενούς τομέα οφείλει να συνυπολογίσει αυτή την αρχή

Ακόμα δεν μπορεί να μη μιλήσει για ένα άλλο παραγωγικό μοντέλο της ήπιας γεωργίας της βιολογι-κής γεωργίας με σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον με εξορθολογισμό στη χρήση των φυ-σικών πόρων με μετάβαση από τις εντατικές μονοκαλλιέργειες στην πολυκαλλιέργεια και στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και διεθνούς ζήτησης που παράλλη-λα καλύπτουν και τις εγχώριες ανάγκες

Έχει ακόμα να αναμετρηθεί με το ερώτημα πώς νοείται ο σημε-ρινός γεωργός Παραγωγός τρο-φής παραγωγός προϊόντων για μεταποίηση παραγωγός ενέργειας

πάροχος αγρο-τουριστικών υπηρε-σιών προστάτης του φυσικού πε-ριβάλλοντος και του κοινωνικού ιστού της υπαίθρου εξαγωγέας προϊόντων με υψηλή προστιθέ-μενη αξία Όλα αυτά και πολλά ακόμα ή ένας άνθρωπος εξαρτώ-μενος από το αγροδιατροφικό λό-μπι που θα παράγει απλώς προ-ϊόντα ως είλωτας στα laquoδικά τουraquo χωράφια Αυτός που θα έχει στα χέρια του την τροφή του κόσμου και θα τη διαχειρίζεται μόνο με βάση το μέγιστο δυνατό για αυ-τόν κέρδος ανεξαρτήτως του αν ο κόσμος πεινάει

Ποια θα μπορούσαν να είναι τα μέτρα για την ανασυγκρότηση του παραγωγικού δυναμικού Ο αναδα-σμός γης ίσως είναι ένας τρόπος για να ενοποιήσει τις πολυτεμα-χισμένες εκτάσεις και να μειώσει το κόστος παραγωγής Το συνε-ταιριστικό-συνεργατικό κίνημα θα πρέπει να τεθεί σε νέες υγιείς βάσεις ώστε να δώσει διέξοδο τό-σο στο επίπεδο της καλλιέργειας (συγκέντρωση γης και μηχανημά-των εξοικονόμηση στην προμή-θεια εφοδίων οργάνωση της αγο-ράς κλπ) Εφόσον ο πρωτογενής τομέας θεωρηθεί στρατηγικής ση-μασίας θα πρέπει να αναζητηθούν ευνοϊκοί όροι χρηματοδότησης που θα επιτρέπουν τις επενδύσεις σε αυτόν Ακόμα θα πρέπει να

προβληματισμοί σχετικά με την παραγωγική ανασυγκρότηση του ΠΡΩΤοΓΕΝουΣ ΤομΕΑ

Ο αγροτικός τομέας παρουσιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανάπτυξη του αγροτικού χώρου

στη λογική της αγροδιατροφικής βιομηχανίας

επανεκτιμηθούν θεσμικά μέτρα σχε-τικά με τη φορολογία των αγρο-τών της γης τα αγροτικά μητρώα τις ενισχύσεις που παρέχονται σε ένα πλαίσιο ανασυγκρότησης του συνόλου της οικονομίας

Δεν μπορούμε να μιλάμε για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση του πρωτογενούς τομέα δίχως την επέμβαση στη λειτουργία της εγχώριας αγοράς με το σκεπτικό των πολλαπλών επιλογών σε πα-ραγωγούς και καταναλωτές ενά-ντια στα μονοπώλια διακίνησης τροφής στην Ελλάδα Η επέμβα-ση αυτή μπορεί να γίνει σε θεσμι-κό επίπεδο κατοχυρώνοντας δο-μές που μέχρι στιγμής υστερούν Υστέρηση που οδηγεί σε καρτέλ και μονοπωλιακές καταστάσεις Ένα τέτοιο θεσμικό μέτρο μπορεί να είναι η νομοθέτηση αγορών αγροτών-παραγωγών ώστε να δοθεί απευθείας διέξοδος στον παραγωγό στην αγορά και στους καταναλωτές με την παράκαμψη μεσαζόντων και με στόχο την εξυ-γίανση της αγοράς τροφίμων και τον εξορθολογισμό των τιμών των γεωργικών προϊόντων

Στο επίπεδο της διάθρωσης της παραγωγής θα πρέπει να συ-νυπολογιστεί το εδαφικό ανά-γλυφο της Ελλάδας να μελετη-

θούν οι δυνατότητες της κάθε πε-ριφέρειας ο όποιος σχεδιασμός να γίνει με γνώμονα το τι είναι δυνατό να καλλιεργηθεί και πού να υπάρξει πρόβλεψη για βοσκο-τόπους και επαρκείς καλλιέργει-ες ζωοτροφών ποια μπορεί να εί-ναι τα προϊόντα αυτά που έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και υψηλή προστιθέμενη αξία ώστε μπορούν να είναι εξαγώγιμα Σε κάθε σχεδιασμό όμως το ζητούμε-νο είναι να προτάσσεται ως μορφή η βιώσιμη και ποιοτική γεωργική παραγωγή

Δεν θα πρέπει να αγνοηθούν ακόμα τομείς όπως η δασοπονία η αλιεία η μελισσοκομία Μπο-ρούν να αναπτυχθούν και να εί-ναι ιδιαίτερα laquoαποδοτικοίraquo για την οικονομία και παράλληλα να συντελέσουν στην προστασία της βιοποικιλότητας των δασών και θαλασσών στην ανανέωση δασι-κών εκτάσεων στην εκμετάλλευση των ορεινών περιοχών τηρώντας πάντοτε τους περιβαλλοντικούς κανόνες

Αναγκαία είναι και έργα υπο-δομής με γνώμονα τη μείωση του κόστους παραγωγής την ορθολο-γική χρήση πόρων όπως το νερό τη δημιουργία αποθεμάτων νερού κλπ Θα πρέπει ακόμα να προβλε-φθεί το πώς εντάσσονται οι ήπιες μορφές ενέργειας και οι ΑΠΕ στην αγροτική παραγωγή

Η όποια ανασυγκρότηση όμως δεν μπορεί να γίνει μόνο με θεσμικά μέτρα και διακηρύξεις Χρειάζεται τη δημιουργία ενός κινήματος πα-ραγωγών (αγροτών κτηνοτρόφων αλιέων κλπ) των ανθρώπων της υπαίθρου αλλά και των πόλεων (laquoκαταναλωτέςraquo ενεργοί πολίτες κινήματα πόλης) των εμπλεκομέ-νων στους άλλους οικονομικούς τομείς των κινημάτων της οικο-λογίας και πολλών ακόμα Μια κυ-βέρνηση της αριστεράς δεν μπορεί να λύσει τα παραπάνω ζητήματα με τρόπο laquoαυτονόητοraquo Έχει την ανάγκη ύπαρξης ενός κινήματος παραγωγικής ανασυγκρότησης και αγροτικής μεταρρύθμισης ώστε να μπορέσει να συγκρουστεί με τα εγχώρια συμφέροντα αλλά κι αυτά των πολυεθνικών του αγρο-

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 13

Ένα από τα θέματα που απασχόλησαν το φετινό Left Forum με θέμα ldquoMobilizing for EcologicalEconomic Transformationrdquo στη Νεα Υόρκη ήταν αυτό που ο καθηγητής Βαλερστάϊν χαρακτήρισε ως laquoκαρκίνοraquo του συστήματος Πρόκειται για το γεγονός ότι επί 500 χρόνια ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε κατατρώγοντας τους φυσικούς πόρους του πλανήτη χωρίς να τους αναπληρώνει Το πρόβλημα αυτό έχει πά-ρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και απειλεί άμε-σα τη ζωή στο πλανήτη Δεν μπορούμε πια να μιλάμε για μέλλον για ανάπτυξη για οικονο-μία αν αυτή δεν είναι οικολογική σημαντική πτυχή της οποίας είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ)

Ενώ λοιπόν παγκοσμίου φήμης διανοητές αντιλαμβάνονται την ουσιαστική σημασία των ΑΠΕ στη ανάπτυξη στην Ελλάδα με πρόσχη-μα το υπαρκτό πρόβλημα του ελλείμματος του λογαριασμού ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ ως λύση προ-τείνεται το πάγωμα της ανάπτυξης των ΑΠΕ Ακούγονται απόψεις όπως laquoοι ΑΠΕ είναι πο-λυτέλειαraquo laquoεδώ δεν έχουμε να φάμε τις ΑΠΕ θα κοιτάζουμεraquo laquoας καθυστερήσει η έστω και σταδιακή απεξάρτηση από το φθηνό λιγνίτη που μας χάρισε η φύσηraquo και άλλα πολλά ιδίου ύφους και περιεχομένου Στη δε πράξη έχουν σταματήσει να γίνονται πλέον έργα ΑΠΕ τα φωτοβολταϊκά τους τελευταίους μήνες τον τελευταίο χρόνο οι υπόλοιπες ΑΠΕ

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά για να διαπιστώσουμε το πώς δημιουργήθηκε το πρόβλημα Ο πρώτος ουσιαστικά νόμος που έβαλε τα θεμέλια για την ανάπτυξη των ΑΠΕ συντάχθηκε το 2006 Παρά το θετικό στοιχείο ότι επιτέλους άρχισε να γίνεται λόγος για ΑΠΕ ο νόμος είχε πολλές ελλείψεις είτε σκόπιμα εί-τε όχι Ενώ το κύριο χαρακτηριστικό των ΑΠΕ είναι οι πολλές μικρές αποκεντρωμένες μονά-δες διάσπαρτες στην επικράτεια και μόνο για λόγους οικονομίας κλίμακας και μόνο σε ει-δικές περιπτώσεις μεγάλες μονάδες (μέσα σε βιομηχανικές ζώνες κλπ) ο νόμος υιοθετούσε ακριβώς την αντίθετη κατεύθυνση Το μείγμα των ΑΠΕ αλλά και ο ρυθμός ανάπτυξης τους έπρεπε να είναι αυστηρά σχεδιασμένος ώστε να απορροφηθούν ομαλά από τεχνικής αλλά και οικονομικής άποψης όλοι οι κραδασμοί της αλλαγής παραγωγής ηλεκτρενέργειας Αντιθέ-τως ακολουθώντας το νεοφιλελεύθερο δόγμα ο νόμος αυτός άφηνε την αγορά ανεξέλεγκτη να αποφασίσει χωρίς παρεμβάσεις της πολιτείας Η αγορά αποφάσισε όπως πάντα άναρχα και με μοναδικό κριτήριο το κέρδος Ενώ το κόστος κατασκευής ειδικά των φωτοβολταϊκών απο-κλιμακώθηκε ραγδαία δεν είχαμε αντίστοιχη μείωση των εγγυημένων τιμών πώλησης του

ρεύματος οπότε δημιουργήθηκαν ευκαιρίες για υπερκέρδη Αποτέ-λεσμα ήταν το αδηφάγο κεφάλαιο να οδεύσει προς τα φωτοβολταϊκά με συνέπεια την έκδοση υπερπληθώρας αδειοδοτήσεων και κατασκευών Ενώ στην Ευρώπη οι κυβερνήσεις έγκαιρα διαπίστωσαν το πρόβλημα και βρήκαν λύσεις στη χώρα μας αφού άφησαν να χαθεί πολύτιμος χρόνος όταν πλέον αποφάσισαν να ασχοληθούν προχώρησαν σε μια παγκόσμια πρωτοτυ-πία ένα λάθος να προσπαθούν να το λύ-σουν με ένα νέο χειρότερο λάθος

Το πρόβλημα λοιπόν που έχει προκύψει δεν είναι δομικό των ΑΠΕ αλλά αφορά στον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ διαχρονικά αντιμετώπισαν τις ΑΠΕ Αν είχαμε στρωτή ροή διείσδυσης των ΑΠΕ και είχαμε για παράδειγμα αντί για 2300 MW φωτοβολταϊκών που έχουμε σήμε-ρα γύρω στα 1000 MW αυτό θα συνιστούσε ένα απόλυτα διαχειρίσιμο μέγεθος που δεν θα δημιουργούσε κανενός είδους πρόβλημα Το σημερινό δε κόστος κατασκευής είναι τέτοιο που επιτρέπει σε όποιον κατασκευάσει σήμε-ρα ΑΠΕ να αμείβεται με ταρίφα παραπλήσια των παραγωγών ενέργειας από φυσικό αέριο οπότε αν αυτά τα 1300 MW κατασκευάζονταν σήμερα δεν θα επιβάρυναν το λογαριασμό αφού λογικά θα αμείβονταν όπως οι συμβατι-κοί παραγωγοί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ έχει προτείνει λύσεις που η κυβέρνηση δεν έχει τη βούληση να αποδεχθεί γιατί θίγουν τα ξένα και ντόπια μεγάλα συμφέ-ροντα του χώρου Προτείνουμε μέτρα laquoκουρέ-ματοςraquo των παραγωγών με παραμετροποίηση των κριτηρίων ώστε να μηδενιστεί το έλλειμμα χωρίς να επιβαρυνθούν οι καταναλωτές και να πληρώσουν όλοι με δίκαιο τρόπο ανάλογα με το κόστος κατασκευής και το μέγεθος

Σε κάθε περίπτωση τις ΑΠΕ δεν πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε με οικονομίστικο τρόπο Η καταστροφή του περιβάλλοντος και η υγεία δεν είναι μετρήσιμα χρηματικά μεγέθη Δεν μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για φθηνό λιγνίτη και ακριβές ΑΠΕ αδιαφορώντας για τις άλλες επιπτώσεις που έχει η χρήση των ρυπογόνων ορυκτών καυσίμων

Η ταχύτητα ανάπτυξης της τεχνολογίας μάς επιτρέπει να υποστηρίξουμε ότι σύντομα αν υπάρξει πολιτική βούληση θα μπορέσουμε να έχουμε συστήματα ΑΠΕ για οικιακή χρήση τα οποία θα συμφέρουν και από οικονομικής σκο-πιάς Συστήματα χαμηλού κόστους από ΑΠΕ με ταυτόχρονη εξοικονόμηση ενέργειας και με μελλοντικά φθηνές μπαταρίες θα μπορούν να κάνουν τα σπίτια ενεργειακά ανεξάρτητα Στον

τομέα αυτό θα μπορούσε να απασχοληθεί και μεγάλο τμήμα του παραγωγικού δυναμικού της χώρας όπως μηχανικοί τεχνικοί κλάδοι που σήμερα μαστίζονται από μεγάλη ανεργία

Οι ειδικοί επιστήμονες λένε ότι όποιος σχε-διάζει το μέλλον της ηλεκτρενέργειας με τα μέχρι σήμερα δεδομένα θα κάνει λάθος Στην Αμερική κατασκευάστηκε πιλοτικά ένας συσ-σωρευτής 120 MW με σχετικά ικανοποιητικό κόστος κατασκευής και υψηλής ταχύτητας από-δοσης της ενέργειας Συστήματα αντλιοταμίευ-σης παρασκευή υδρογόνου και άλλα τέτοιου είδους τεχνικά εργαλεία θα βοηθήσουν ώστε να αρθεί η επιφυλακτικότητα έναντι των ΑΠΕ από τη στιγμή που θα μπορεί να αποθηκευθεί ενέργεια με χαμηλό κόστος

Για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται πολιτική βούληση ώστε να πιεστούν οι τεχνικοί επι-στήμονες να βρουν τις βέλτιστες λύσεις στα υπάρχοντα σημερινά προβλήματα Την πολι-τική αυτή βούληση δεν είναι δυνατόν να την έχουν οι δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού γιατί οι έννοιες καπιταλισμός και οικολογία κέρδος και προστασία του περιβάλλοντος νό-μοι της αγοράς και ανθρώπινες ανάγκες είναι έννοιες ασύμβατες μεταξύ τους

Μια κυβέρνηση της αριστεράς όπως ευρημα-τικά έθεσαν το θέμα οι διοργανωτές μέσα από τον κεντρικό τίτλο του φετινού Left Forum τις λέξεις οικονομία και οικολογία δεν τις αντιμε-τωπίζει ως λέξεις με κοινό πρώτο συνθετικό αλλά ως έννοιες άρρηκτα δεμένες

Μια κυβέρνηση της αριστεράς θα πρέπει να θέσει τα θεμέλια έτσι ώστε το μέλλον της ηλε-κτρενέργειας και όχι μόνο αυτό να είναι οι-κολογικό Μπορούμε να σχεδιάσουμε ένα μέλ-λον που οι ΑΠΕ θα παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο Και τούτο δεν είναι οραματική φαντασί-ωση ορισμένων Αντιθέτως όλα τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα συνηγορούν προς την κατεύθυνση αυτή

ΓιΑΝΝΗΣ μΠΕΝιΣΗΣμέλος γραμματείας τμ Ενέργειας ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

ΑΠΕ ΓιΑ ΤΗΝ οιΚο λογία

νομία

διατροφικού λόμπι Σε αυτό το σημείο θα πρέπει

να προβληματιστούμε για το αν η παραγωγική ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα με άξονα την ανάπτυξη και την ενίσχυ-ση της εγχώριας παραγωγής μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα από τις πολιτικές της ΕΕ για την περιφερειακή και αγροτική ανάπτυξη για την προστασία του περιβάλλοντος και την Κοινή Γεωργική Πο-λιτική Θα πρέπει παράλληλα να γίνει και ένας ειλικρινής απολογισμός της μέχρι τώρα πορείας του γεωργικού χώ-ρου στο πλαίσιο της ΚΓΠ και μια ανάγνωση δίχως αυταπά-τες των ήδη ανακοινωμένων μελλοντικών πολιτικών

Ο αγροτικός τομέας παρου-σιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανά-πτυξη του αγροτικού χώρου στη λογική της αγροδιατροφι-κής βιομηχανίας και όχι στη λογική της ανασυγκρότησης της παραγωγικής βάσης της χώρας για τη διέξοδο από την οικονομική κρίση με αξιοπρέ-πεια για τον αγροτικό κόσμο και προοπτική παραμονής του στην παραγωγή και ανάπτυ-ξης μέσα από αυτή

Κάθε φορά που τίθεται στο τραπέζι η πρόταση να ιεραρ-χηθεί η αλλαγή του γεωργικού μοντέλου και να προταχθούν βιώσιμες μορφές γεωργίας όπως η βιολογική το αμέσως επόμενο ερώτημα είναι αν αυτή μπορεί να καλύψει τις ανάγκες συνολικά Θα πρέ-πει αν θέλουμε να μιλήσουμε για την ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα με όρους οικολογίας να φύγουμε από αυτό το δίλημμα Η βιώσιμη και οικολογική επαναπροσέγ-γιση του αγροτικού μοντέλου δείχνει την πρόθεσή μας να αναμετρηθούμε με το ίδιο το σύστημα που μας έχει οδηγήσει σε αδιέξοδα δείχνει αν είμαστε σε θέση να προβάλουμε έναν άλλο τρόπο παραγωγής και έναν άλλο τρόπο κοινωνικής συνύπαρξης και οικονομικής βιωσιμότητας Είναι ανάγκη να υπάρξει αυτή η αλλαγή και μάλιστα με περιβαλλοντικά βιώσιμη προοπτική

ιΩΑΝΝΑ ΘΕοΔοΣιου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 614

ΑΝΑΔιΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Το ζήτημα της αναδιάρθρωσης της παρα-γωγικής δομής και υποδομής δεν μπορεί να ιδωθεί ξέχωρα από το ζήτημα του αναπτυ-ξιακού μοντέλου Συνεπώς το ερώτημα που πρέπει να απαντιέται από τη σχεδιαζόμενη πολιτική θα πρέπει να απαντά στην ανά-γκη για άλλο αναπτυξιακό μοντέλο Ποιες λοιπόν πρέπει να είναι η αφετηρίες μιας αποτελεσματικής πολιτικής Κατά τη γνώ-μη μου οι εξής

Από τη λογική μείωσης κόστους πρέπει

να πάμε στη λογική παραγωγής αξίας το οποίο είναι και συμβατό με τις ιδεολογικές αναφορές μας (κοινωνικά προσδιορισμέ-νη αξία χρήσης που παράγεται από την εργασία) Η νέα αξία παράγεται μέσω της συνεχούς καινοτομίας σε προϊόν και πα-ραγωγική διαδικασία Η εστίαση στην πα-ραγωγή με τη στενή έννοια τη μεταποίη-σης (μετασχηματισμός εισροών σε προϊόν) είναι ανεπαρκής Αυτό δεν σημαίνει ότι η καινοτομία παράγεται μόνο στα εργαστή-ρια Αντίθετα παράγεται και στη σύζευξη σχεδιασμού και παραγωγής αλλά και στην αλληλεπίδραση παραγωγή και χρήσης Η βασική διαφορά έγκειται από τη μία στις αυξανόμενες αποδόσεις που χαρακτηρίζουν την οικονομική της καινοτομίας και από την άλλη στο σαφή προσανατολισμό που απαιτείται τόσο σε ότι αφορά στην πολιτική απασχόλησης όσο και στο ποιος θα είναι ο φορέας της ανάπτυξης (ταλέντο και όχι κεφάλαιο όπως λέει ο Florida)

Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανά-γκη να ξεφύγουμε από την παράθεση κλα-δικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανά-λυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επίπεδο των συστημάτων αξίας (όχι απλά αλυσίδες) όπου περιλαμβάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην παραγωγή αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλι-σμού και υποδομών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίη-

ση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μεταφορές κοκ)

Η πολιτική θα πρέπει να προσδιορίζε-ται και χωρικά ώστε να αναγνωρίζεται η αντίστοιχη εμπέδωση της παραγωγικής και καινοτομικής δραστηριότητας

Βασικό ζήτημα αφορά και στο υποκεί-μενο του μετασχηματισμού Ποιοι θα ανα-λάβουν το έργο του μετασχηματισμού και της νέας μορφής παραγωγής αν το παρόν επιχειρείν είναι ανεπαρκές

Άξονες αναπτυξιακής πολιτικής

Με βάση τα παραπάνω οι άξονες σχεδιασμού πολιτικής θα πρέπει να είναι οι εξής

Συγκρότηση παραγωγικών συμπλεγ-μάτων με σχετική εξειδίκευση και χω-ρικό προσδιορισμό

Τα παραγωγικά συστήματα δεν συγκρο-τούνται σε κλαδική βάση αλλά με την αλ-ληλεπίδραση δραστηριοτήτων από διαφο-ρετικούς κλάδους και τομείς οικονομικής δραστηριότητας Η πολιτική πρέπει να εστι-άζει στην ενίσχυση στους αδύνατους κρί-κους οι οποίοι είναι ndash εν γένει

ndash Ανάπτυξη προϊόντος έλλειψη καινο-τομικής δραστηριότητας αδυναμία στην ανάλυση των αναγκών και των κατανα-λωτικών τάσεων απουσία τεχνολογικών υποδομών υποστήριξης (προτυποποίηση διαπίστευση παρέμβαση σε διεθνείς οργα-νισμούς προτυποποίησης πρόσβαση σε ερ-γαστηριακές λειτουργίες κοκ)

ndash Τεχνολογική εξάρτηση και έλλειψη απορροφητικής ικανότητας η παθητική μιμητική συμπεριφορά έχει οδηγήσει σε απουσία καινοτομικής δραστηριότητας οπότε δεν υπάρχει το δυναμικό που θα μπορέσει να αξιοποιήσει τις τεχνολογικές εξελίξεις και θα συνεργαστεί με παρόχους τεχνολογίας (προμηθευτές εξοπλισμού και πρώτων υλών) κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε σχετική εξειδίκευση κλαδικών δραστηριοτήτων

ndash Στον ύπαιθρο χώρο από την αγροτική παραγωγή πρέπει να πάμε στην πολυδρα-στηριότητα ώστε να καθετοποιηθεί τοπικά η παραγωγή αξίας αναπτυχθεί η επωνυμία του προϊόντος και η ταυτότητα του τόπου και συνδεθεί οργανικά με συμπληρωματικές δραστηριότητες βιομηχανικής μεταποίησης και τεχνολογικής υποστήριξης

Αμφίπλευρη παρέμβαση του κρά-τους στης πλευρές της laquoπαροχήςraquo και της laquoζήτησηςraquo

Ο ρόλος της κρατικής παρέμβασης δεν μπορεί πια να περιορίζεται στην πλευρά της παροχής πόρων και ενίσχυσης τεχνολογι-κής και ερευνητικής δραστηριότητας Από τη μία πρέπει να αναπτυχθούν υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας σε συνεργα-σία με τις παραγωγικές συστάδες εξειδικευ-μένες με βάση τις ανάγκες μιας επιθετικής πολιτικής καινοτομίας προϊόντος Αυτές οι υποδομές δεν είναι απαραίτητο να είναι κρατικές ούτε να αφορούν απαραίτητα σε νέους φορείς Μπορούν να είναι συλλογι-κές δομές στο πρότυπο της Τρίτης Ιταλίας ή να αφορούν σε μακροπρόθεσμα ανοικτά προγράμματα που θα αξιοποιούν υφιστά-μενες υποδομές μοχλεύοντας παράλληλα την αλλαγή προσανατολισμού τους από τον ακαδημαϊσμό σε πιο πολύπλευρη δρα-στηριότητα (αυτό προϋποθέτει και αλλαγή του τρόπου αξιολόγησης της ερευνητικής δραστηριότητας)

Από την άλλη η κρατική παρέμβαση μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο στρατηγικό ρόλο στην πλευρά της ζήτησης Αυτό μπορεί να γίνει με τρεις βασικούς τρόπους

ndash Πολιτική προμηθειών οι προδιαγρα-φές προμηθειών πρέπει να αποτελέσουν ένα αποτελεσματικό εργαλείο προσέλκυσης καινοτομικής δραστηριότητας ώστε μέσα από τη διαμόρφωσή τους να ωθούνται οι προμηθευτές να αναπτύσσουν προϊόντα λύσεις και εν τέλει ικανότητες που θα τους καθιστούν πρωτοπόρους διεθνώς Η διαδι-κασία καθορισμού μέσα από μηχανισμούς διαβούλευσης και ο χρονισμός εισαγωγής τους σε συνδυασμό με συμπληρωματικές ενέργειες και μέτρα στην πλευρά της πα-ροχής-προσφοράς μπορεί να έχει σημαντι-κά αποτελέσματα σε αγορές όπως οι κατα-σκευές ο εξοπλισμός οι ΑΠΕ κλπ

ndash Ρυθμιστικές παρεμβάσεις στην κατανά-λωση σε αντίθεση με την παθητική αντι-μετώπιση των προδιαγραφών στην λογική φθοροποιού διευκόλυνσης και προστασίας των εγχώριων παραγωγών ο ευρύτερος χώ-ρος της κατανάλωσης μπορεί να αποτελέ-

σει πεδίο ενεργούς παρέμβασης με σκοπό την προετοιμασία και ανάπτυξη προϊόντων που θα ανταγωνίζονται με βάση την αξία και όχι την τιμή

ndash Επενδύσεις σε υποδομές κλπ ένα νέο πρόγραμμα επενδύσεων σε δημόσιες υπο-δομές θα πρέπει να ξεφύγει από τη λογική του τι μπορούμε να κάνουμε και να εστιάσει στο τι πραγματικά χρειάζεται και πώς κατά την επένδυση θα αναπτυχθούν τεχνολογίες και ικανότητες που μπορούν να αξιοποιη-θούν και σε άλλες εφαρμογές και ndash κυρίως θα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο εξαγωγικής δραστηριότητας

Η λογική των παραπάνω είναι να σχε-διασθούν στρατηγικοί θύλακες αγοράς οι οποίοι θα μπορούν να αποτελέσουν προ-νομιακό πεδίο μάθησης για εγχώριους πα-ραγωγούς

Ανάδειξη νέων υποκειμένωνΤο βασικό θεμελιώδες πρόβλημα αφο-

ρά στο ποιες θα είναι οι δυνάμεις που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα νέο πα-ραγωγικό σύστημα στο πλαίσιο ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης με τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς όρους που απαιτού-με Είναι ιστορικά και εμπειρικά βιωμένο ότι οι κυρίαρχες σήμερα δυνάμεις έχουν περιορισμένες δυνατότητες Προφανώς υπάρχουν δυναμικές καινοτόμες εξωστρε-φώς ανταγωνιστικές μονάδες με ισχυρές και καλλιεργούμενες ικανότητες αλλά δεν αποτελούν τον κανόνα

Τα νέα υποκείμενα παραγωγικής δραστη-ριότητας θα πρέπει να τα αναζητήσουμε σε δύο laquoοικοσυστήματα-κοινότητες-κινήματαraquo που συγκροτούνται ήδη

Το πρώτο αφορά ένα οικοσύστημα νέας επιχειρηματικότητας διακριτής και σχετι-κά ξένης με το υφιστάμενο το οποίο όμως ιδεολογικά συγγενεύει με αυτό Βασικό χαρακτηριστικό του είναι ότι συγκεντρώ-νεται κυρίως σε τομείς τεχνολογικής αιχ-μής (κυρίως λογισμικό μικρο-ηλεκτρονι-κή και λίγο σε βιολογία φάρμακο) καθώς και σε ορισμένους τομείς όπως η γεωργία Σήμερα το οικοσύστημα είναι ποικίλο και διεθνοποιημένο αλλά όχι σε επαρκή βαθ-μό Χαρακτηρίζεται από αδύναμη θεσμι-κή πύκνωση περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση αγορές και τεχνολογικές υποδομές ενώ αντιμετωπίζεται ως εξωτι-κό προϊόν από κράτος και τράπεζες Είναι δυνατή η εξάπλωσή του και σε άλλους το-μείς παραγωγικής δραστηριότητας Απαιτεί-ται συγκροτημένη ενισχυτική παρέμβαση που θα εστιάζει στη μόχλευση δραστηριο-

μεθοδολογικές αφετηρίες και άξονες για την

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 15

για ένα ΚιΝΗμΑ ανασυγκρότησηςΠαρότι ήδη από το Πρόγραμμα του 2009 ο ΣΥΡΙΖΑ είχε

θέσει το ζήτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώ-ρας ελάχιστη συζήτηση είχε υπάρξει μέχρι πρόσφατα Ήταν περισσότερο οι πολιτικές εξελίξεις του τελευταίου χρόνου που έφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη να αναπτύξει ο ΣΥ-ΡΙΖΑ -ΕΚΜ μια πολιτική για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση Το ζήτημα αυτό σε συνδυασμό με μια σειρά άλλα πολιτι-κά και ιδεολογικά ζητήματα δίνουν μια νέα διάσταση στην παρέμβαση της Αριστεράς ndashκαι μιλάμε πιο συγκεκριμένα για την πραγματική Δημοκρατία για το πολιτικό σύστημα της διαφθοράς και της διαπλοκής και το laquoτρίγωνο της αμαρτί-αςraquo για το εθνικό ζήτημα και τη σύζευξή του με το κοινω-νικό και βέβαια για την κατάκτηση της κυβέρνησης Αυτή η νέα διάσταση αποτελεί βασική προϋπόθεση προκειμένου η Αριστερά να εκφράσεις τις laquoανάγκες των πολλώνraquo καθώς ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός έχει περάσει στη φάση των Μνημονίων και της Τρόικα Η Αριστερά έχοντας υποχρέωση απέναντι laquoστους πολλούςraquo να είναι πρωταγωνιστική πολιτι-κή δύναμη οφείλει να έχει συναίσθηση ότι δεν κινδυνεύει αν προωθήσει τον προγραμματικό της λόγο για τα ζητήματα που προαναφέρθηκαν αντίθετα κινδυνεύει αν αδιαφορήσει για τα ζητήματα αυτά

Μπορούμε να συζητήσουμε για την παραγωγική ανασυ-γκρότηση με έναν τρόπο ριζοσπαστικό αριστερό ρεαλιστικό και σύγχρονο Μπορούμε να διαμορφώσουμε laquoμαζί με τους πολλούςraquo ένα ισχυρό ρεύμα laquoθετικής πρότασης διεξόδουraquo που να αλλάξει εκ βάθρων την κατάσταση laquoαποικίας χρέουςraquo στην οποία έχει περιέλθει η χώρα έχοντας ως κινητήριες δυ-νάμεις τις βαθύτερες αξίες της Αριστεράς πρόοδος γνώση συλλογικότητα ηθική πραγματικές ανάγκες πραγματική δι-καιοσύνη πραγματική δημοκρατία χειραφέτηση

Νέο μεταβατικό πρότυπο

Η παραγωγική ανασυγκρότηση είναι μια μεταβατική έν-νοια που ξεκινά σήμερα laquoαπό τώραraquo αφορά όλη την περίο-δο μέχρι το μετατροϊκανό ξέφωτο και εκτείνεται σε μια επό-μενη περίοδο βαθύτερων κοινωνικών μετασχηματισμών με ορίζοντα το σύγχρονο σοσιαλισμό του 21ου αιώνα Φυσικά σε κάθε περίοδο έχει ιδιαίτερους επικαθορισμούς ανάλογα με τους πολιτικούς συσχετισμούς

Μια θεμελιώδης οριοθέτηση είναι ότι μιλάμε για ανασυγκρό-τηση και όχι γενικά για laquoανάπτυξηraquo επισημαίνοντας δηλαδή την ανάγκη ενός νέου πρότυπου Βασική σχέση αποτελεί η Δημοκρατία δηλαδή η επιδίωξη για πάνδημη λαϊκή συμμε-τοχή στο σχεδιασμό στον προγραμματισμό και τον έλεγχο αξιοποιώντας τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία Στον πυ-ρήνα του νέου προτύπου βρίσκεται η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου Πρώτrsquo απrsquo όλα του ανθρώπινου δυναμικού που έχει υψηλό μορφωτικό επίπεδο

αλλά και ευρύτερα γνωσιακό και μαστορικό Αλλά ακόμη μι-λάμε για τις γεωφυσικές δυνατότητες ειδικά την αξιοποίηση της ιδιαίτερης γεωφυσικής ποικοιλομορφίας της χώρας που κάνει εφικτό ένα laquoμοντέλο ήπιας κλίμακαςraquo Για τις ενεργει-ακές δυνατότητες για τον ορυκτό πλούτο Για τη δυνατότη-τα στη βάση όλων των προηγούμενων ανάδυσης μιας σειράς παραγωγικών τομέων στην αγροτική οικονομία στη βιομη-χανία στη μικροηλεκτρονική και πληροφορική στην έρευνα Χρειάζεται να επισημανθεί ότι το περιβάλλον συνιστά μια αυ-ταξία στο πλαίσιο της παραγωγικής ανασυγκρότησης δοθέ-ντος ότι το τεχνολογικό επίπεδο του 21ου αιώνα επιτρέπει μια νέα αντίληψη της σχέσης ανθρώπουndashφύσης Συνεπώς το να μιλάμε για laquoσεβασμό του περιβάλλοντοςraquo είναι μεν αναγκαίο αλλά μάλλον περιοριστικό Βασική διάσταση της παραγωγι-κής ανασυγκρότησης οφείλει να είναι η ριζική αναβάθμιση του περιβάλλοντος ξεκινώντας μεν από την απορρύπανση αλλά αναγορεύοντας την σε αυτοτελή στόχο ndashπου έχει έμμε-σες μεν αλλά ουσιώδεις οικονομικές επιπτώσεις (πχ υγεία ήπιος τουρισμός κλπ)

Όσοι αμετάκλητα παραδομένοι στο κυνηγητό του κέρδους συκοφαντούν την παραγωγική ανασυγκρότηση ότι τάχα οδηγεί στον απομονωτισμό και σε μια laquoκλειστή οικονομίαraquo κάνουν ένα θεμελιώδες λάθος Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου προφανώς και εναρμονίζεται με ένα πρότυπο laquoανοιχτό στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο γίγνεσθαιraquo ένα πρότυπο που στηρίζεται στην ποιότητα τη γνώση και τη δημιουργική εργασία ένα πρότυπο που αξιοποιεί την προ-οδευτική κοινωνική συνείδηση που άρρηκτα αναπτύσσεται μαζί του σαν ανασχετικό φραγμό στον ανταγωνισμό και την εκμετάλλευση Ναι θα πρέπει να υπάρχουν ανασχετικοί φραγ-μοί είναι μια νέα μεγάλη συζήτηση αυτή αλλά αυτό καθόλου δεν σημαίνει απομονωτισμός Για παράδειγμα είναι άραγε απομονωτισμός η απαγόρευση στα μεταλλαγμένα

Ποιοι και πώς

Τελικά ποιών δουλειά είναι η παραγωγική ανασυγκρότη-ση του τόπου Και πώς Κρίσιμα ερωτήματα Μια απάντηση σήμερα θα ξεκινούσε από τη διαπίστωση ότι αν η στάση απέ-ναντι στο καθεστώς των Μνημονίων διαχωρίζει κάθετα την ελληνική κοινωνία το ίδιο ισχύει για την παραγωγική ανα-συγκρότηση Υπάρχει μια ευρεία κοινωνική πλειοψηφία που μπορεί και πρέπει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αντιπα-ράθεση με το μεγαλοαστισμό με το σύστημα της διαπλοκής και με τη Μνημονιακή διάλυση Ας δανειστούμε μια πολύ χα-ρακτηριστική αναφορά του Αλέξη Τσίπρα από μια πρόσφα-τη ομιλία (Βόλος 14062013) laquoΕμείς υποστηρίζουμε ότι μια μεγάλη πανεθνική διαβούλευση για το Σχέδιο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης μπορεί και πρέπει να ξεκινήσει από τώρα Καλούμε λοιπόν Εκπαιδευτικά Ιδρύματα επιστημονικούς συλλόγους συνδικαλιστικούς φορείς επιμελητήρια σε αυ-τήν την κρίσιμη διαδικασία Καλούμε κάθε δημιουργικό πο-λίτη να ενεργοποιηθεί από σήμερα και να συμβάλλει με την εμπειρία του τη γνώση του τις ιδέες του την πράξη του Για ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης που να αποκα-θιστά την εργασία την πρωτοβουλία και την επινοητικότητα των συνεργαζομένων ανθρώπων Ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης σε οργανική σύνδεση με ένα κίνημα πολι-τιστικής αναγέννησης και ηθικής ανάταξηςraquo

ΧΡιΣΤοΣ ΚΑΡΑμΑΝοΣμέλος ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

τήτων και θεσμών και ndash πολύ σημαντικό ndash στην ανάπτυξη πόλων δραστηριότητας σε περιφερει-ακό επίπεδο

Το δεύτερο αφορά στο κίνημα νέων συνεταιρι-σμών (συνεργατικού χαρακτήρα σε αντιπαράθεση με την προβληματική παράδοση των αγροτικών συνεταιρισμών) που είτε με την ωρίμανση της συνείδησης είτε με το παράδειγμα άλλων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Λατινική Αμερική και κυρίως το Mondragon) συνθέτουν το πρόβλημα παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και της οικολογίας Σε αυτό προ-στίθενται και τα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης σε υφιστάμενες επιχειρήσεις και παλιού τύπου συ-νεταιρισμούς (ΔΩΔΩΝΗ ΒΙΟΜΕΤ ΣΕΚΑΠ) πολύ κρίσιμα κατά τη γνώμη μου για να αποτελέσουν αντικείμενο παρέμβασης και υποστήριξης

Τα βασικά ζητήματα που αντιμετωπίζει το νέο συνεταιριστικό κίνημα είναι έλλειψη θεσμικού πλαισίου ειδικά για ζητήματα μικτών συνεταιρι-σμών απουσία τεχνικής υποστήριξης και οργα-νωμένης παρέμβασης και ελλείψεις στη ικτύω-ση και συνεργασία μεταξύ των συνεταιριστικών εγχειρημάτων

Οι δυνατότητες αυτής της κατεύθυνσης είναι σημαντικές Το νέο και το έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό υπάρχει Οι εν δυνάμει δραστηριότη-τες αφορούν το σύνολο του φάσματος παραγω-γικής δραστηριότητας Η πολιτική κατεύθυνση και ενίσχυση πρέπει να αφορά στην ενίσχυση της παραγωγής νέων θέσεων εργασίας με όρους ευνοϊκούς για την εργασία και στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων που θα έχουν σημαντικό στοι-χείο καινοτομικής δραστηριότητας παραγωγής γνώσης κοκ

Ειδική κατηγορία αποτελούν οι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί οι οποίοι μπορούν να διαδραμα-τίσουν στρατηγικό ρόλο τόσο στη διάδοση και εμπέδωση των αξιών του συνεργατισμού όσο και στη συγκέντρωση ισχύος και ρευστότητας που μπορεί να κατευθυνθεί στην ενίσχυση παραγω-γικών εγχειρημάτων Το διεθνές συνεταιριστικό κίνημα έχει ισχυρές δομές και υποδομές και έχει επανειλημμένα εκφράσει τη βούληση να υποστη-ρίξει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και πολιτικές Θα αποτελέσει κρίσιμο σύμμαχο μιας κυβέρνη-σης της αριστεράς που θα δέχεται επιθέσεις και εκβιασμούς και σε ότι αφορά τη λειτουργία του παραγωγικού και οικονομικού συστήματος

Ένα τρίτο υποκείμενο που θα αποτελέσει ση-μαντικό σύμμαχο είναι εκείνο το τμήμα των ΜμΕ που αναπτύσσουν παραγωγική δραστηριότητα και έχουν την πρόθεση να επενδύσουν σε παραγωγικές επενδύσεις και ανθρώπινο δυναμικό Αποτελούν κρίσιμο παραγωγικό δυναμικό που δεν μπορεί να αφεθεί να καταρρεύσει ούτε να διαβρωθεί Εδώ απαιτούνται εργαλεία διαρθρωτικής παρέμβασης ώστε να ενισχυθεί η καινοτομική δραστηριότη-τα και οι κάθετες διακλαδικές συνεργασίες να αναπτυχθούν κρίσιμες υποδομές τεχνικής και επιχειρηματικής υποστήριξης (όχι απαραίτητα κρατικές) και να υπάρξουν πολιτικές στήριξης της διαδοχής (σε απογόνους εργαζομένους ή μέσω συγχωνεύσεων με άλλες ΜμΕ)

ΓιΩΡΓοΣ ΣΤΑμΠουλΗΣΛέκτορας Τμ Οικονομικών Επιστημών Παν Θεσσαλίας

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

Η μόνη διέξοδος είναι η επανεφεύρεση της ίδιας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

16

ΠΡΑΣιΝοΣ

από τη μια στιγμή στην άλλη Για να με-τασχηματίσουμε την οικονομία θα πρέπει να περιγράψουμε το όραμα και τα βήματα που θα μας οδηγήσουν εκεί Αλλά πριν το πράξουμε θα πρέπει να καταγράψουμε τους λόγους για τους οποίους δεν μπορούμε να βαδίσουμε προς αυτή την κατεύθυνση και να φροντίσουμε να τους εξαλείψουμε

Οι λόγοι δεν αφορούν μόνο την πράσι-νη αλλαγή της χώρας αλλά οποιαδήποτε

προσπάθεια διοικητικής και κοινωνικής με-ταρρύθμισης Είναι οι λόγοι τους οποίους όντας τόσο βαθιά βουτηγμένες σε αυτούς δεν μπόρεσαν να αγγίξουν οι κυβερνήσεις της εποχής του μνημονίου Αδιαφάνεια διαφθορά ανύπαρκτος ή ανεπαρκής σχε-διασμός νόμοι που δημιουργήθηκαν για να μην τηρούνται πολυνομία αλληλοσυ-γκρουόμενοι νόμοι πολλά παραθυράκια στη νομοθεσία και φωτογραφικές διατάξεις γκρίζες ζώνες κατά παραγγελία ευκαιρια-κές πρακτικές αρπακτικών γραφειοκρατία λογική ενός παρωχημένου παραγωγισμού

Βυθιζόμαστε σε έναν κυκεώνα αρνητικών εξελίξεων Τα success stories παραμένουν μακέτες καλά κρυμμένες στη φαντασία των κυβερνώντων Δημόσιες επιχειρήσεις και γη πωλούνται σε τιμές ευκαιρίας μα δεν συγκινούν τους επενδυτές Και πώς θα μπο-ρούσε άλλωστε Γνωρίζουν τη δεινή θέση της χώρας Απλά περιμένουν να πέσει κι άλλο το τίμημα

Όμως ταυτόχρονα με την οικονομική κρίση εξελίσσεται και η οικολογική κρίση σε όλο τον πλανήτη Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται Ο πλανήτης θα πρέπει να είναι σε θέση να θρέψει 9 δις ανθρώπους το 2050 Μια άτυπη μάχη λαμβάνει χώρα Από τη μια η ανάγκη των πολιτών στις αναπτυσσόμενες χώρες να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο από την άλλη ο αγώνας των πολιτών στις ανε-πτυγμένες χώρες να συγκρατήσουν το δικό τους βιοτικό επίπεδο στο ύψος που είχαν συνηθίσει τα τελευταία 30 χρόνια Μεγάλος χαμένος το περιβάλλον Το μακροπρόθεσμο συμφέρον θυσιάζεται στο βραχυπρόθεσμο όφελος Δασικές εκτάσεις αποψιλώνονται εδάφη καταστρέφονται θάλασσες λίμνες ποτάμια υποβαθμίζονται σε μια προσπά-θεια των ανθρώπων να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τους φυσικούς πόρους Όμως αυτοί δεν είναι ανεξάντλητοι Κάποιοι ισχυ-ρίζονται ότι το περιβάλλον σε καιρό κρίσης είναι πολυτέλεια Δεν θα μπορούσαν να κά-νουν μεγαλύτερο λάθος

Θα πρέπει να δεχθούμε πως δεν πρόκει-ται να γυρίσουμε στο προ κρίσης οικονο-μικό επίπεδο Θα πρέπει να δεχθούμε επί-σης πως η οικονομική κατάσταση δείχνει να επιδεινώνεται για όλες τις ανεπτυγμέ-νες χώρες τα επόμενα χρόνια Ο ανταγω-νισμός σε φθηνά προϊόντα και υπηρεσίες έχει κριθεί και ο πυρήνας της ευρωζώνης δεν ανήκει στους νικητές Κίνα Ινδία Ιν-δονησία Τουρκία Βραζιλία Νότια Αφρική κυριαρχούν

Σε αυτές τις συνθήκες η μόνη διέξοδος για τη χώρα είναι η επανεφεύρεση της ίδι-ας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

Όμως η επιτυχία δεν μπορεί να έρθει μέ-σα από πασαλείμματα σαν αυτά που έχου-με συνηθίσει να μας σερβίρει η εκάστοτε κυβερνητική μηχανή Δεν μπορεί να έρθει

που με τη σειρά του μετατρέπεται σε πα-ραγοντισμό μηδενική έμφαση στην έρευνα και την τεχνολογία (RampD) και ανυπέρβλητα εμπόδια στην καινοτομία συγκρουόμενα επενδυτικά συμφέροντα απροθυμία των laquoβαρόνωνraquo για καλύτερη αναδιανομή εισο-δημάτων και επιχειρηματικών ευκαιριών ελάχιστη τεχνογνωσία και χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης εργαζομένων σε όλους τους τομείς έλλειψη ενημέρωσης πολιτών και

αδυναμία κατανόησης του διακυβεύματος αλλαγής κατεύθυνσης Και σαν να μην έφταναν αυτά η κρίση καθιστά την επιβί-ωση πρωταρχικό μέλημα όμως παράλληλα αντί να οδηγεί σε αλληλεγγύη και διάθε-ση για περισσότερη δημοκρατία επιφέρει ατομικισμό και απολυταρχικές μεθόδους διακυβέρνησης Η κοινωνία τέλος συνή-θισε να τα περιμένει όλα από το κράτος αγνοώντας τα οφέλη της κινητοποίησης πέρα και έξω από κρατικούς-κομματικούς μηχανισμούς

Αν δεν αλλάξουν τα παραπάνω δεν μπο-

μετασχηματισμός τώραρούμε να ελπίζουμε Από την άλλη ακόμα κι αν αλλάξουν τα παραπάνω δεν θα πρέπει να περιμένουμε πολλά αν εξακολουθήσου-με να επιμένουμε βρώμικα και να τοποθε-τούμαστε λάθος στρατηγικά

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω δεν μπο-ρούμε μονομιάς να μετασχηματίσουμε πλή-ρως την οικονομία μας Ας ξεκινήσουμε με τη δημιουργία των εργαλείων που θα μας βοηθήσουν να το πράξουμε Κωδικοποίηση της νομοθεσίας ολοκλήρωση των απαραί-τητων βάσεων δεδομένων λήψης αποφάσε-ων πλήρης αυτοματοποίηση διαδικασιών κατάρτιση και ενδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών γενναία αναθεώρηση του χω-ροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού είναι τα πρώτα βήματα

Παράλληλα με αυτά ας ξεκινήσουμε την ταχύρυθμη μετεκπαίδευση παλιών και νέ-ων αγροτών και γενικότερα εργαζομένων σε όλους τους κλάδους για υιοθέτηση φι-λικών προς το περιβάλλον (και την υγεία) πρακτικών τη δημιουργία (ή υιοθέτηση) συ-στημάτων πιστοποίησης σε διατροφή καλ-λιέργειες προϊόντα και υπηρεσίες ώστε να προκρίνεται και κυρίως να αποδεικνύεται η ποιότητα Ας δώσουμε αρχικά προτεραιό-τητα στις πράσινες δράσεις που αποφέρουν τις περισσότερες θέσεις ανά καταναλισκό-μενο ευρώ (πχ στην εξοικονόμηση ενέρ-γειας και στην επαναστελέχωση της πρω-τογενούς παραγωγής) Ας δώσουμε έμφαση στην καινοτομία όχι δημιουργώντας ένα κακέκτυπο Σίλικον Βάλει αλλά απλά και μόνο με τη δημιουργία του κατάλληλου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την προσέλκυση φοιτητών και γενικότερα νέ-ων διψασμένων για διακρίσεις

Ας τα πράξουμε όλα αυτά έχοντας μια ξεκάθαρη κατεύθυνση μακριά από ευκαι-ριακές δράσεις και συμμαχίες Να θέσουμε στόχους σε επίπεδο δεκαετίας και ακόμα παραπέρα Απεξάρτηση από ορυκτά καύσι-μα Ποιοτικά αγροτικά προϊόντα Προστασία βιοποικιλότητας Σταδιακή απομάκρυνση από βρώμικες επενδύσεις

Έχουμε τη δυνατότητα να τα καταφέρου-με αρκεί να σταματήσουμε να κοιτάμε και να σχεδιάζουμε σε βάθος διετίας και τριε-τίας Ας πείσουμε τον κόσμο και κυρίως ας πείσουμε τους εαυτούς μας πως τα παιδιά μας χρειάζεται να δουν από εμάς όραμα τόλμη πίστη για το μέλλον

Έτσι και μόνο έτσι θα καταφέρουμε το re-branding της χώρας μέσα από τον πράσινο μετασχηματισμό της Δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε παρά μόνο να κερδίσουμε

ΑΧιλλΕΑΣ ΠλΗΘΑΡΑΣΠεριβαλλοντολόγος

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 17

τοπίου στο σύνολο του ως laquoιστορικού τό-πουraquo όπως έχει προτείνει και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν Καβάλας Θεωρούμε ότι πολλά από τα υπάρχοντα κτίρια μπορούν να αποκτήσουν νέα χρήση και να εξυπη-ρετήσουν την σύγχρονη λειτουργία των Λουτρών Ελευθερών

Απαιτούμε τα Λουτρά να λειτουργήσουν προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής οικονομίας μέσα από δημο-τικές επιχειρήσεις κοινωνικές επιχειρή-σεις συνεργατικά σχήματα κλπ και όχι να παραδοθούν άνευ όρων στην ιδιωτική εκμετάλλευση

Καλούμε την τοπική κοινωνία να δώσει με δύναμη και αποφασιστικότητα την μάχη για την σωτηρία των Λουτρών Ελευθερών γιατί εκτός των άλλων είναι κομμάτι ενός πολύ ευρύτερου αγώνα για την προάσπιση του νερού και των φυσικών πόρων για την αναχαίτιση των πολιτικών που ξεπουλούν κομμάτι ndash κομμάτι τον φυσικό πλούτο της χώρας μαςraquo

ΣιΣΣυ ΝιΚΗΣιΑΝΗμέλος Πρωτοβουλίας Πολιτών

επίσημη επίσκεψη στην Καβάλα δεν έκρυ-ψε τις προθέσεις του laquoΑν είναι αυτά μνη-μεία τότε θα πρέπει να ξαναδούμε τι ση-μαίνει αρχαιολογίαraquo δήλωσε σπεύδοντας να απαξιώσει την ιστορικότητα και την αρχιτεκτονική των κτιρίων και να ζητήσει την κατεδάφιση τους για λόγουςhellip υγιει-νής (laquoείναι γεμάτα σκουπίδιαraquo) Επιπλέον έδωσε και άλλα δείγματα γραφής για το laquoόραμαraquo που έχει για τα Λουτρά Ελευθε-ρών φράζοντας την είσοδο με αγκαθωτά συρματοπλέγματα (αυτά που χρησιμοποι-ούνται στα στρατόπεδα) κλείνοντας έτσι ακόμη και την πρόσβαση προς το βουνό Όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο άν-θρωποι που είχαν ανάγκη τις ευεργετικές ιδιότητες των ιαματικών λουτρών παραβί-ασαν τα συρματοπλέγματα και έτσι ο χώρος παραμένει σήμερα ανοιχτός για τους λουό-μενους παρότι η εσκεμμένη εγκατάλειψη και η απαξίωση από τις αρμόδιες υπηρε-σίες είναι παντού εμφανής

Αριστοτέλης Ζάχος Ο αρχιτέκτονας των Λουτρών Ελευθερών

Ποιά είναι όμως αυτά τα κτίρια που στέκονται εμπόδιο στην laquoανάπτυξηraquo Σή-μερα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών βρίσκονται διάσπαρτα 31 κτίρια που αντι-προσωπεύουν διαφορετικές περιόδους της λειτουργίας τους Με εκατονταετή ιστορία τα περισσότερα είναι αναπόσπαστο κομμά-τι του φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου των Λουτρών Ελευθερών κομμάτι της αρ-χιτεκτονικής μας παράδοσης και της συλ-λογικής μας μνήμης Τα τρία κτίρια που περιλαμβάνονται στην πρόταση της Υπη-ρεσίας Νεωτέρων Μνημείων ώστε να χα-ρακτηριστούν ως μνημεία της νεώτερης πολιτιστικής κληρονομιάς είναι το ξενο-δοχείο laquoΑμφίπολιςraquo το Εστιατόριο και το ξενοδοχείο laquoΠαγγαίοraquo Τα δύο πρώτα είναι έργα ενός από τους σημαντικότερους έλ-ληνες αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου του Αριστοτέλη Α Ζάχου στον οποίο ανατέ-θηκε η διαμόρφωση των πηγών Ελευθε-ρών στις αρχές του 20ου αιώνα Ανήκουν μάλιστα στα σπάνια πρώιμα έργα του και απηχούν βασικές αρχές του πρωτοπόρου καλλιτέχνη όπως το σεβασμό στο φυσικό τοπίο τη χρήση απλών υλικών και μέσων

καμπάνια για τη διάσωση των Λουτρών ΕλευθερώνΣτην ιδιοκτησία της ΕΤΑΔ ΑΕ (Εταιρία

Ακινήτων Δημοσίου) περνούν και επισή-μως τα Λουτρά Ελευθερών Καβάλας και βγαίνουν στο σφυρί μαζί με εκατοντάδες άλλα laquoφιλέταraquo σε ακτές δάση νησιά αρ-χαιολογικούς χώρους κλπ Για πολλούς τα Λουτρά Ελευθερών δεν θα είναι παρά μια παράπλευρη απώλεια μέσα στον ορυμαγδό του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσί-ας και των φυσικών πόρων της χώρας μας Μια μερίδα πολιτών όμως αντιστέκεται δυ-ναμικά γιατί laquoούτε μια σπιθαμή γης ούτε μια σταγόνα νερού δεν πρέπει να χαθεί χω-ρίς αγώναraquo Και σrsquo αυτήν την περίπτωση ο αγώνας τους τροφοδοτείται αφενός μεν από την ανάγκη προάσπισης των ιαματι-κών πηγών ως φυσικό αγαθό που ανήκει σε όλους αφετέρου από την ανάγκη δι-άσωσης ενός τοπίου μοναδικής φυσικής ομορφιάς και πολιτιστικής αξίας

Πίσω από την ένταξη των Λουτρών Ελευ-θερών στην προς laquoαξιοποίησηraquo περιουσία της ΕΤΑΔ υπάρχουν δύο σοβαρές εκκρεμό-τητες Πρώτον τα Λουτρά Ελευθερών έχουν ήδη παραχωρηθεί στην ιδιωτική εταιρία laquoΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕraquo με σύμβαση εκμίσθωσης για 40 χρόνια που υπεγράφη τον Μάρτιο του 2012 ανάμεσα στην εν λόγω εταιρία και στην έως τώρα διαχειρίστρια των Λου-τρών Αναπτυξιακή Εταιρία Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Καβάλας Δεύτερον και πιο σημαντικό εκκρεμεί στο Συμβούλιο Νεωτέ-ρων Μνημείων η πρόταση των αρμόδιων υπηρεσιών να κηρυχθούν διατηρητέα τρία από τα κτίρια που βρίσκονται στα Λουτρά Ελευθερών και έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονι-κή αξία Η πρόταση εισήχθη στο Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2012 και έκτοτε η συ-ζήτηση της αναβάλλεται διαρκώς αναίτια και αδικαιολόγητα

Η laquoανάπτυξηraquo ήρθε με συρματόπλεγμα

Η σύμβαση που υπεγράφη ανάμεσα στην ΑΕΝΑΚ και στην ΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕ παρέχει στην εκμισθώτρια εταιρία το δικαίωμα για κάθε είδους παρέμβαση στα κτίρια που βρί-σκονται διάσπαρτα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών παρέχοντας της ακόμη και την δυνατότητα κατεδάφισης Ο πρόεδρος της εταιρίας κ Νταβέλης κατά την πρώτη του

την αποφυγή εντυπωσιασμών αλλά και την επαναπροσέγγιση της αυτόχθονης αρχιτε-κτονικής παράδοσης

Δυστυχώς όμως αυτό που υπογράμμισε με τον ευφυή σχεδιασμό του ο Αριστοτέλης Ζάχος στις αρχές του 20ου αιώνα κινδυ-νεύει για άλλη μια φορά να ισοπεδωθεί από τις μπουλντόζες της άναρχης laquoανάπτυξηςraquo και του πρόσκαιρου ιδιωτικού κέρδους Σή-μερα στα Λουτρά Ελευθερών διακυβεύεται όχι μόνο η τύχη των ιστορικών αυτών κτι-ρίων αλλά και η συνέχιση ενός φυσικού τοπίου εξαιρετικής ομορφιάς με αιωνόβια πλατάνια ανάμεσα στα οποία ελίσσεται ο ποταμός Μαρμαράς Διακυβεύεται επίσης το δικαίωμα όλων μας να απολαμβάνουμε αυτόν τον τόπο και τα ευεργετήματα των ιαματικών πηγών κάτι που θα είναι αδύνα-το όταν τα Λουτρά λειτουργήσουν ως σπα πολυτελείας προς όφελος ενός συγκεκρι-μένου ιδιώτη ndash laquoεπενδυτήraquo

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Σύλλογος Αρχι-τεκτόνων Ν Καβάλας όχι μόνο υπερθεμα-τίζει την πρόταση για την προστασία των τριών κτιρίων αλλά προτείνει επιπλέον να κηρυχθούν τα Λουτρά Ελευθερών στο σύ-νολο τους ως laquoιστορικός τόποςraquo εντασσό-μενα στο Ν 153Α28-6-2002 laquoλόγω της κοινωνικής τεχνικής αρχιτεκτονικής εν γένει ιστορικής και επιστημονικής σημα-σίας τουςraquo

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών που συστάθηκε μόλις άρχισαν να γίνονται γνωστά τα laquoανα-πτυξιακάraquo σχέδια για την περιοχή έχει ήδη αναλάβει διάφορες μορφές δράσεις και συ-νοψίζει τις θέσεις της ως εξής

laquoΘα αγωνιστούμε με κάθε τρόπο για την προστασία του φυσικού και αρχιτεκτονικού

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 618

Είναι χιλιοειπωμένο και αποτελεί ανα-ντίρρητη πραγματικότητα Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι τομέας προτεραι-ότητας για την τρόικα και όχι μόνο Εργο-λάβοι και επίδοξοι επενδυτές δίνουν μάχη με στόχο τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και τα δη-μοτικά τέλη Δίπλα τους laquoτεχνικοί νομικοί και οικονομικοί σύμβουλοιraquo του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα διεκδικούν το δικό τους μερίδιο από τη τελευταία όπως ίσως νο-μίζουν μεγάλη δεξαμενή πόρων Και εδώ έχουν το δικό τους ρόλο οι εκλεγμένοι της τοπικής αυτοδιοίκησης Ενδεικτικές είναι πρόσφατες αποφάσεις ανάθεσης υπηρεσιών laquoσυμβούλωνraquo και ΣΔΙΤ για μονάδες επεξερ-γασίας απορριμμάτων στο νομό Ηλείας και στη Δυτική Μακεδονία

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αν τελικά απο-φύγει τον απόλυτο αφανισμό μετατρέπεται σε εισπρακτικό μηχανισμό στην υπηρεσία επιχειρηματικών συμφερόντων που ετοι-μάζονται να λεηλατήσουν το δημόσιο πλού-το και τα λαϊκά εισοδήματα και με τη δια-χείριση των απορριμμάτων εκτοξεύοντας στα ύψη τα δημοτικά τέλη Το σχέδιο αυτό εξυπηρετείται πολύ καλά από τη συστημα-τική απαξίωση των δημόσιων υπηρεσιών που έχει πλέον κορυφωθεί τα τελευταία χρόνια Εξάλλου έτσι laquoδικαιολογούνraquo την εκχώρηση των υφιστάμενων υποδομών και υπηρεσιών στους ιδιώτες με αναπόφευκτη συνέπεια την οικονομική επιβάρυνση των δημοτών και προετοιμάζουν για τις επερ-χόμενες ΣΔΙΤ με τα δυσβάσταχτα δημοτικά τέλη και την απομάκρυνση-απόλυση των εργαζομένων στους ΟΤΑ

Σημερινές εξελίξεις

Όπως είναι σχετικά γνωστό σε εξέλιξη βρίσκονται δώδεκα (12) Διαγωνισμοί για Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα στη διαχείριση απορριμμάτων Δυτική Μακεδονία Πελοπόννησος Αιτωλοακαρνανία Σέρρες Ηλεία Αχαΐα τέσσερις (4) διαγωνισμοί στην Αττική και οι πρόσφατα ενταχθέντες στις ΣΔΙΤ για την Ηπειρο και Κέρκυρα Όπως αναφέρουν δημοσιεύματα πρόκειται για μια τεράστια αγορά που μπορεί να αναπληρώ-σει τη βουτιά των δημόσιων έργων αφού ο συνολικός προϋπολογισμός των συμβά-σεων ανέρχεται σε 21 δις ευρώ σε τιμές 2012 με το κόστος κατασκευής στα 750

εκατ ευρώ και προβλεπόμενη συγχρημα-τοδότηση από κοινοτικούς πόρους και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

Με αυτές τις συμβάσεις ΣΔΙΤ διάρκειας καταρχήν 27 χρόνων ο επενδυτής ανα-λαμβάνει τη μελέτη κατασκευή συντήρη-ση και λειτουργία των υποδομών των μο-νάδων επεξεργασίας που προορίζονται να υποδέχονται σύμμεικτα απορρίμματα Στις προκηρύξεις που βγαίνουν το αντικείμενο δεν περιορίζεται στις μονάδες επεξεργασί-ας Ο επενδυτής προβλέπεται να αναλάβει και όλες τις υποδομές και δραστηριότητες υπάρχουσες ή απαιτούμενες νέες Αναλαμ-βάνει δηλαδή εξ ολοκλήρου το σύστημα δι-αχείρισης Είναι προφανές ότι και η απο-κομιδή δεν θα ξεφύγει

Την ίδια στιγμή ndash και μάλλον εντεινόμε-να το επόμενο διάστημα μέχρι να ολοκλη-ρωθούν οι διαδικασίες των ΣΔΙΤ ndash έχουμε σειρά αναθέσεων για υπηρεσίες laquoαπασχό-λησης προσωπικούraquo κυρίως στον τομέα της διαχείρισης και βέβαια έχουμε τις κλα-σικές αναθέσεις υπηρεσιών συντήρησης ή αποκομιδής κλπ όπου ο ανάδοχος χρησι-μοποιεί και δικό του εξοπλισμό ή εγκατα-στάσεις Αν και προβάλλεται το πρόσχημα της έλλειψης προσωπικού και εξοπλισμού τελικά για τους Δήμους που μπαίνουν σrsquo αυτή τη διαδικασία δεν προκύπτει κανένα οικονομικό όφελος Μόνο το εργολαβικό κέρδος και το ΦΠΑ που καλούνται να κα-λύψουν οι δήμοι αρκεί για να καταλάβει κανείς πόσο laquoμπαίνουν μέσαraquo

Αναπάντητα ερωτήματα

Από όσα έχουν δει το φως της δημοσι-ότητας μετά και από την πρόσφατη συζή-τηση στη Βουλή επερώτησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη διαχείριση των απορριμμάτων (httpgooglcYeyt) σημειώνω

Η κυβέρνηση δια του κ Καλαφάτη Αν Υπουργού ΠΕΚΑ μετά τη δημοσιότητα που πήρε η Ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ και σχετικό άρ-θρο στις laquoΟικοτριβέςraquo τ 2) προσπαθεί να διασκεδάσει τον κίνδυνο να απορριφθούν χρηματοδοτήσεις για μονάδες επεξεργασί-ας σύμμεικτων απορριμμάτων Παρουσιάζει στη Βουλή τις δράσεις για το Εθνικό Σχέ-διο Πρόληψης Απορριμμάτων και για την Αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Δι-αχείρισης που θα εγκριθούν όμως κατόπιν εορτής αφού δηλαδή πρώτα προχωρήσουν οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ

Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη ούτε για την επιλογή μεθόδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων και ρίχνει το μπαλάκι των ευθυνών στην αυτοδιοίκηση Στα ερωτή-ματα για το παρωχημένο των Περιφερεια-κών σχεδιασμών και τις ανεπίκαιρες μελέ-τες που συνοδεύουν τους διαγωνισμούς η απάντηση του Αν Υπουργού ήταν ότι δεν φταίει το ΥΠΕΚΑ καθώς τους σχεδιασμούς και τις μελέτες που είναι η βάση των δια-γωνισμών τις έκαναν οι φορείς διαχείρι-σης αποβλήτωνhellip

Οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ και ειδικό-

τερα η επίμαχη φάση του Ανταγωνιστικού Διαλόγου που οδηγεί στην επιλογή αναδό-χου-επενδυτή γίνονται σε καθεστώς από-λυτης και αδιαφανούς εποπτείας από την κυβέρνηση μέσω της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ Στην καταγγελία για αδιαφάνεια και έλλειψη διαλόγου με την κοινωνία η κυ-βέρνηση παραπέμπει σε μια κατόπιν εορτής περιορισμένη στα κόμματα διαβούλευση για την αναθεώρηση του εθνικού σχεδιασμού χωρίς τους πολίτες και τους θεσμικούς φο-ρείς της αυτοδιοίκησης

Χαρακτηριστική περίπτωση η Αττική Στην ερώτηση laquoτι κάνετε με την Αναθεώ-ρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικήςraquo το ΥΠΕΚΑ και η Περιφέρεια Αττικής απαντούν laquoη ανα-θεώρηση είναι αρμοδιότητα του ΕΔΣΝΑ δεν είναι δική μας υπόθεσηraquo Ο Περιφε-ρειάρχης και Πρόεδρος του Ειδικού Δια-βαθμιδικού Συνδέσμου Αττικής (ΕΔΣΝΑ) Γ Σγουρός σε κάθε δημόσια ομιλία του το τελευταίο χρόνο δεν παραλείπει να δηλώ-νει laquoΤο ΠΕΣΔΑ του 2003 ψηφίστηκε από τη Βουλή και είναι Νόμος του κράτους Μόνο η Βουλή μπορεί να τον αλλάξειraquo Τα συμπεράσματα δικά σαςhellip

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ κατήγγειλε τις ΣΔΙΤ ως αποκαλυπτικές των προθέσεων της κυβέρ-νησης να εξασφαλίσει την κερδοφορία των επιχειρηματιών απέναντι ακόμη και στις εγγενείς αβεβαιότητες όπως η μεταβολή της ποσότητας και σύνθεσης των απορριμ-μάτων αλλά ακόμη και στην περίπτωση μελλοντικής μεταβολής των απαιτήσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσία τα επόμενα 30 χρόνια Οι ιδιωτικοί φορείς που θα εμπλα-κούν στη διαχείριση των απορριμμάτων μπορούν να ζητήσουν αποζημίωση για οτι-δήποτε τους καθυστερήσει εμποδίσει στην επίτευξη των αποτελεσμάτων ή προκαλέσει στέρηση εσόδωνhellip

Και βέβαια η μνημονιακή συγκυβέρνηση και οι αρεστοί επιτελείς της επεξεργάζονται σειρά μέτρων και δράσεων στο ίδιο κλίμα άκρατης δημοκρατίας που τη χαρακτηρίζει Εξάλλου πρέπει να δείξουν στους δανειστές ότι παίρνουν τα προσήκοντα μέτρα για τη διαχείριση των αποβλήτων Οι πολίτες θα μάθουν όταν θα κληθούν να πληρώσουν το μάρμαρο

ΓΕΩΡΓιΑ ΑΣΗμΑΚοΠουλουμέλος της Ανεξάρτητης Ενωτικής Κίνησης ΕΣΔΝΑ

ένας σκοτεινός χορός

συμφερόντων

που πρέπει να σταματήσει

διαχείριση απορριμμάτων με ΣΔιΤ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 19

Διαδημοτικός σταθμός απορριμμάτων από τρεις Δήμους της Αττικής

Στο πλαίσιο των ασφυκτικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα στους ΟΤΑ εξαιτίας των δραστικών περικο-πών στη χρηματοδότηση και της δραματικής μείωσης στο προσωπι-κό οι Δήμοι Αλίμου Γλυφάδας και Ελληνικού-Αργυρούπολης έχουν τους τελευταίους μήνες αναλάβει μία σημαντική πρωτοβουλία για τη διαχείριση των απορριμμάτων που μπορεί να αποτελέσει παρά-δειγμα και για άλλους δήμους

Η διαχείριση των απορριμμάτων μία από τις βασικές λειτουργίες των Δήμων απορροφά σήμερα ένα τεράστιο μέρος του προϋπολογι-σμού τους Το κόστος για τους Δήμους αναμένεται μάλιστα να πολ-λαπλασιαστεί χάρη στους προγραμματισμούς της Περιφέρειας για τη δημιουργία τεσσάρων μεγάλων εργοστασίων για απορρίμματα στην Αττική Επίσης είναι γνωστό ότι ο όγκος των απορριμμάτων που επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται είναι πολύ μικρότερος από αυτό που θα μπορούσε καθώς και ότι οι τρεις Δήμοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τη χρήση χώρων για μεταφόρτωση απορριμ-μάτων που δεν πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές

Σε αντίθεση με τους σχεδιασμούς της Περιφέρειας Αττικής και σε σύγκρουση με την προωθούμενη λογική μεταβίβασης των υπη-ρεσιών καθαριότητας στον ιδιωτικό τομέα οι τρεις Δήμοι επεξερ-γάζονται μία κοινή πρόταση ήπιας διαχείρισης των απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή και με έμφαση στην ανακύκλωση την επα-νάχρηση και την κομποστοποίηση Με βάση σύγχρονες τεχνολογί-ες διαμορφώνεται δηλαδή μία πρόταση δημιουργίας διαδημοτικής μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων φιλική για το περιβάλλον και καθοριστική για την ποιότητα ζωής στην πόλη με άμεσα οικονομι-κά οφέλη για τους πολίτες και τους Δήμους

Η πρόταση αυτή αποτελεί προϊόν συνεργασίας των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Πε-ριβάλλοντος και με το Εργαστήριο Αριστοποίησης Παραγωγικών Συστημάτων του ΤΕΙ Πειραιά τα οποία έχουν συντάξει προσχέδιο μελέτης Στενή παραμένει και η συνεργασία των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε άμε-ση συνάρτηση με την πρόταση για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου που υποστηρίζεται και από τους τρεις δήμους

Το προσχέδιο μελέτης του ΤΕΙ Πειραιά παρουσιάστηκε στις 19 Ιουνίου σε δη-μόσια εκδήλωση και στην οποία παραβρέθηκαν αιρετοί εκπρό-σωποι των σω-ματείων εργα-ζομένων τοπι-κών συλλόγων και δημόσιων φορέων καθώς και πολλοί κάτοι-κοι της περιοχής οι οποίοι ενημε-

ρώθηκαν και αντάλλαξαν απόψεις στο πλαίσιο μίας ανοιχτής δια-δικασίας ουσιαστικής διαβούλευσης με την κοινωνία

Την ίδια στιγμή οι τρεις Δήμοι βρίσκονται σε επαφή με την Πε-ριφέρεια Αττικής για τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις και την εξεύ-ρεση χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ όπως και με την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομί-ου του Ελληνικού

ΤΑΚΗΣ ΚοΡοΒΕΣΗΣΑντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Ελληνικού-Αργυρούπολης

Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Ελπίδα η δημιουργία τοπικών εταιρειών πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης

Όπως σε όλη τη Ελλάδα έτσι και στην Πελοπόννησο Κυβέρνηση και Περιφέρεια προωθούν τα σχέδιά τους ώστε να αναθέσουν μέσω ΣΔΙΤ τη διαχείριση των σκουπιδιών σε ιδιώτες με την κα-τασκευή φαραωνικών έργων και πανάκριβο από κάθε πλευρά κόστος Όπως ανακοινώθηκε πρό-σφατα εντός του καλοκαιριού αναμένεται η ανάδειξη του αναδόχου και η ολοκλήρωση των σχε-τικών διαδικασιών Από το σημείο αυτό όμως και μέχρι την κατασκευή του έργου και την έναρ-ξη λειτουργίας του laquoολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτωνraquo θα παρέλθουν τρία τουλάχιστον χρόνια ήτοι ούτε το 2016 δεν θα είναι έτοιμο το εν λόγω έργο

Από την πλευρά τους οι Δή-μοι Πελοποννήσου διατυπώνουν από τις αρχές του 2012 όλο και εντονότερα προς το ΥΠΕΚΑ το αίτημα να αναλάβουν έως τότε αυτοί να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν υποδομές προσω-ρινής διαχείρισης των απορριμ-μάτων Και το αίτημά τους αυτό εμπεριέχει και την πλευρά της χρηματοδότησης των εν λόγω υποδομών από κρατικούς ή και κοινοτικούς πόρους Ποιες είναι αυτές οι υποδομές laquoπροσωρινής διαχείρισηςraquo ή laquoμεταβατικού στα-δίουraquo ή laquoενδιάμεσης λύσηςraquo Εί-τε μια μονάδα κομποστοποίησης για ένα μικρό μέρος προδιαλεγμένων οργανικών αστικών αποβλήτων είτε μια μονάδα Μηχανικής Διαλογής Σε αυτήν θα οδηγείται ο κύριος όγκος των σύμμεικτων στερών αποβλήτων ώστε μετά από τη διαλογή το -όχι καλής ποιότητας- οργανικό κλάσμα να οδηγείται στην μονάδα κομποστο-ποίησης Τα ανακυκλώσιμα που υπάρχουν στα σύμμεικτα θα διαχωρίζονται () ενώ το υπόλειμμα θα οδηγείται σε μια τρίτη υποδομή δεματοποιητή όπου θα μπαλάρεται και θα εναποτίθεται ανα-μένοντας την μέσω ΣΔΙΤ ολοκληρωμένη Μονάδα για την τελική διαχείρισή του Πρόκειται για μία λύση επίσης εξαιρετικά προβληματική

Μέχρι να γίνουν όλα αυτά τα σκουπίδια εξακολουθούν να μεταφέρονται laquoπροσωρινά και μέχρι νεωτέραςraquo από το ένα μέρος στο άλλο με νόμιμο ή παράνομο τρόπο και με πανάκριβο τίμημα

Σε αυτό το κλίμα όπου Κράτος και Δήμοι εξακολουθούν να πηγαίνουν από προσωρινή λύση σε προσωρινή λύση κοινωνικές δυνάμεις αφυπνίζονται και αναλαμβάνουν τοπικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κοινωνικής βάσης για το laquoκόψιμο του γόρδιου δεσμούraquo των σκουπιδιών με τη μό-νη από κάθε πλευρά (οικονομική κοινωνική οικολογική πολιτιστική) ενδεδειγμένη μέθοδο την laquoδιαλογή στην πηγήraquo

Στη Λακωνία ιδρύθηκε το 2011 η laquoΛακωνική Βιοενεργειακή ΑΕraquo και δραστηριοποιείται πα-ραλαμβάνοντας από δημότες και επιχειρηματίες διαχωρισμένα υλικά συσκευασιών (χαρτί γυαλί πλαστικό μέταλλο καθώς επίσης και τηγανέλαια) Προ τριμήνου δεκάδες Αρκάδες ίδρυσαν την laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo εταιρεία πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης με στόχο την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων με τα αντίστοιχα χαρα-κτηριστικά ως προς τις ακολουθούμενες μεθοδους

Μέσα από παρόμοιες πρωτοβουλίες πολλαπλά οφέλη (οικονομικά κοινωνικά οικολογικά) δι-αχέονται σε ολόκληρη την τοπική κοινωνία ενώ στα θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος ανήκει και η διαρκής και συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των δημοτώνπολιτών

Παρόμοιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες τοπικής κοινωνικής βάσης έχουν ξεκινήσει επίσης στη Μύκονο και στην Τήνο για την επίλυση του ίδιου προβλήματος Αισιοδοξούμε ότι σύντομα θα γεννηθούν και άλλες σε διάφορα μέρη της χώρας Με φόντο την ολόπλευρη ndashκαι όχι μόνον την σχετιζόμενη με τα σκουπίδιαndash κρίση ο τόπος μας το έχει τόσο πολύ ανάγκη

ΒΑΣιλΗΣ ΓιοΚΑΡΗΣΔιευθύνων Σύμβουλος laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 620

Αν και το επικό ταξίδι της μετανάστευ-σης των πουλιών είναι μία αρχέγονη συ-νήθεια που πάντα κέντριζε την φαντασία των ανθρώπων δυστυχώς οι γνώσεις μας αναφορικά με αυτό παραμένουν περιορι-σμένες Για παράδειγμα οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει εάν τα πουλιά προκειμένου να προσανατολιστούν παρα-τηρούν τη θέση των άστρων και του ήλιου ή βασίζονται στο μαγνητικό πεδίο της γης διατηρώντας έτσι την πορεία τους στο μα-κρινό ταξίδι της μετανάστευσης

Δισεκατομμύρια πουλιά διασχίζουν κάθε χρόνο την έρημο της Σαχάρας κα τη Με-σόγειο θάλασσα προς και από τις περιοχές αναπαραγωγής στην Παλαιαρκτική και τις περιοχές διαχείμασης στην τροπική Αφρι-κή Τα μικρά και μεγάλα νησιά της χώρας μας αποτελούν κατά την ανοιξιάτικη πε-ρίοδο τον πρώτο ενδιάμεσο μεταναστευ-τικό σταθμό στα οποία τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να τραφούν και να ξεκου-ραστούν μετά από διάστημα τεσσάρων με πέντε ημερών κουραστικού ταξιδιού όσο δηλαδή διαρκεί η διάσχιση της ερήμου και της Μεσογείου

Με βάση θεωρητικά μοντέλα αλλά και εμπειρικά δεδομένα είναι ξεκάθαρο ότι κατά την ανοιξιάτικη μεταναστευτική πε-ρίοδο τα πουλιά βρίσκονται υπό πίεση για να αφιχθούν γρήγορα στις περιοχές αναπαραγωγής τους στη Βόρεια Ευρώπη Επομένως η δυνατότητα ανεύρεσης τρο-

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ πολύτιμοι μεταναστευτικοί σταθμοί για τα πουλιά

φής στους ενδιάμεσους μεταναστευτικούς σταθμούς επηρεάζει το φιλόδοξο εγχείρη-μα της μετανάστευσης γιατί καθορίζει τον λιγοστό χρόνο που τα πουλιά παραμένουν σε αυτά Για παράδειγμα σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα για τον Κηποτσι-ροβάκο (Sylvia borin) φαίνεται ότι τα με-ταναστευτικά που φτάνουν σε κάποιο νη-σί της δυτικής ή της κεντρικής Μεσογείου παραμένουν σε αυτά κατά κανόνα μόνο για μια ή δύο μέρες Αντίθετα στην ανατολική Μεσόγειο από δεδομένα που έχουν συστημα-τικά συλλεχθεί στα Αντικύθηρα γνωρίζουμε ότι τα πουλιά παραμένουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με βάση προκαταρτικά αποτελέσματα τηλεμετρίας

Αυτό συμβαίνει πιθανότατα γιατί τα που-λιά που φτάνουν στα ελληνικά νησιά (ει-κόνα που προκύπτει από δεδομένα από τα Αντικύθηρα τη Γαύδο και τα Στροφάδια) είναι πολύ πιο εξασθενισμένα από τα πουλιά που προσγειώνονται σε νησιά της κεντρι-κής και δυτικής Μεσόγειου Πολλά πουλιά μάλιστα εξαντλούνται τόσο πολύ από τη δι-άσχιση της ερήμου και της θάλασσας που αδυνατούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την ηπειρωτική Ελλάδα (πχ Πελοπόν-νησος) Κατά τη διάρκεια ήμερων ή ετών με δυσχερείς καιρικές συνθήκες (αντίθε-τους ανέμους βροχόπτωση κλπ) μπορεί κάνεις να βρει δεκάδες νεκρά πουλιά από την εξαθλίωση και την ασιτία στη Γαύδο και στα Αντικύθηρα Στα Στροφάδια όπου

η απόσταση από τις Αφρικάνικες ακτές εί-ναι μεγαλύτερη το φαινόμενο παρατηρεί-ται ακόμη πιο έντονο

Τα πουλιά που φτάνουν με περίσσεια ενεργειακών αποθεμάτων σε ένα νησί αμέ-σως μετά τη διάσχιση της Μεσογείου δίνουν κατά κανόνα προτεραιότητα στην ξεκού-ραση και την αποφυγή αρπακτικών αφού θα συνεχίσουν το ταξίδι τους με τη δύση του ηλίου Η πλειοψηφία όμως των πουλι-ών που φτάνουν σε νησιά όπως η Γαύδος τα Αντικύθηρα και τα Στροφάδια έχουν εξαντλήσει τα ενεργειακά τους αποθέματα και το πρώτο τους μέλημα είναι η γρήγορη ανεύρεση τροφής ώστε να αναπληρώσουν την απολεσθείσα σωματική τους μάζα και συνεπώς να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις περιοχές αναπαρα-γωγής Επειδή η αφομοίωση της τροφής είναι μειωμένη μετά από μεταναστευτικές πτήσεις μεγάλων αποστάσεων αφού μέρος του πεπτικού συστήματος έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης πολλά είδη καταφεύγουν στην κατανάλωση νέκταρ για τις πρώτες ώρες μετά την άφιξη τους κα-θώς είναι ενεργειακά πλούσιο και εύκολα αφομοιώσιμο από το ταλαιπωρημένο πε-πτικό τους σύστημα Πρόσφατη εργασία σε επιβεβαίωση των παραπάνω φανέρωσε ότι η κατανάλωση σε νέκταρ είναι αυξημένη από τα πουλιά στα Αντικύθηρα σε σύγκρι-ση με πουλιά σε αλλά νησιά της κεντρικής και δυτικής Μεσογείου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ wwwleavingisliningorg facebook Ασφαλή Καταφύγια για τα Άγρια Πουλιά

Τα νησιωτικά οικοσυστήματα λοιπόν παί-ζουν έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη μετανάστευση των πουλιών και κατ΄ επέκταση στην ίδια την επιβίωσή τους Το επιστημονικό έργο που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται στα Αντικύθη-ρα (από την Ορνιθολογική μέσω του Ορ-νιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων) στη Γαύδο (από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης) και στα Στροφάδια (από το ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων σε συνεργασία με την Ορ-νιθολογική και το Σουηδικό Μουσείο Φυσι-κής Ιστορίας) μας έχουν βοηθήσει να κατα-νοήσουμε καλύτερα το υπέροχο φαινόμενο της μετανάστευσης

Δυστυχώς παρέα με την κατανόηση του υπέροχου αυτού φαινομένου έρχεται και η συνείδηση των ανθρωπογενών απειλών που αντιμετωπίζουν τα ήδη εξαντλημένα πουλιά που σταθμεύουν στη χώρα μας Δυ-στυχώς στα Ιόνια νησιά είναι ακόμη πο-λύ διαδεδομένη η ανοιξιάτικη λαθροθηρία του Τρυγονιού αλλά και άλλων ειδών Το κυνήγι την άνοιξη έχει απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1985 γιατί τα πουλιά είναι σε πρώιμη αναπαραγωγι-κή περίοδο και έτσι με κάθε πυροβολισμό κινδυνεύει να χαθεί η επόμενη γενιά των ειδών που μεταναστεύουν

Παρότι η laquoπαράδοσηraquo αυτή αποτελεί ευ-θεία παραβίαση των ευρωπαϊκών Οδηγιών για τη βιοποικιλότητα οι αρχές εξακολου-θούν μέχρι και σήμερα να μην ελέγχουν τη λαθροθηρία στη Ζάκυνθο τους Παξούς τους Αντίπαξους την Κέρκυρα και τους Οθωνούς Η Ορνιθολογική προκειμένου να αντιμετω-πίσει τη λαθροθηρία έχει αρχίσει μια διεθνή τριετή εκστρατεία χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της το-πικής κοινωνίας και ιδίως της νέας γενιάς για τις επιπτώσεις της λαθροθηρίας

ΓιΩΡΓοΣ ΚΑΡΡΗΣΚαθηγητής Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλ-

λοντος και Οικολογίας TEI Ioνίων Νήσων

μΑλΑμΩ ΚοΡμΠΕΤΗΥπεύθυνη Πολιτικής Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

ΧΡΗΣΤοΣ μΠΑΡμΠουΤΗΣΔρ Βιολογίας Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανμιο Κρή-της Συντονιστής Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων

ΣΤΑυΡοΣ ΞΗΡουΧΑΚΗΣΔρ Βιολογίας ndash Ερευνητής Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Thord FranssonΔρ Υπεύθυνος Τμήματος Ασπόνδυλων Κέντρο Δακτυ-

λιώσεων Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σουηδίας

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 21

laquoΤο Ιόνιο φλέγεταιraquo Θα μπορούσε να είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας Κι όμως είναι σενάριο αναπτυξιακής φαντα-σίας που χρησιμοποιείται έντονα εδώ και δύο χρόνια για να πείσει τους μνημονια-κούς ιθαγενείς με καθρεφτάκια και φθη-νά κόλπα ότι στα βάθη της γης και των θαλασσών ενεργειακά πλούτη θα φέρουν την πολυπόθητη ευμάρεια Οι εξορύξεις στο Ιόνιο μια βαθειά πολιτική επιλογή του σημερινού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζεται από τους εμπνευστές της μάλλον με μια αβάσταχτη και ευκαιριακή ελαφρότητα

Κι η αριστερά Η θέση της σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο Ευτυχώς προς το πα-ρόν δεν μπήκε στην κουβέντα για τα αντι-σταθμιστικά οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες των νησιών του Ιονίου αντίθετα με τα όσα υπόσχονται σπάταλα οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι αναλώθηκαν εδώ και μήνες σε διεκδικητικές κορώνες ενός ποσοστού επί τοις εκατό άγνωστο προς το παρόν και απροσδιόριστο ικανό πάντως να προκαλέσει έναν νέο Πελοπον-νησιακό πόλεμο με τον άλλο διεκδικητή του τοπικού ποσοστιαίου αντισταθμιστικού οφέλους Αρκεί όμως αυτό όταν παράλ-ληλα σιωπά ή έστω δεν καταλήγει σε μια σαφή θέση γιrsquo αυτήν την απαρχαιωμένη και καθεστωτική μορφή μονοπωλιακής ανάπτυξης

Η ριζοσπαστική αριστερά στις μέρες μας που διεκδικεί για πρώτη φορά την κυβερνητική ευθύνη οφείλει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες τα κινήμα-τα και τους πολίτες να συμμεριστεί τις αγωνίες τους και να μην περιορίσει την δυναμική της σε έναν άγονο κυβερνητισμό σε μια προσπάθεια απλά και μόνο να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους όποιοι κι αν είναι αυτοί για την κατάργηση των μνημονίων Οφείλει να είναι ειλικρινής και πιστή σε αρχές και αξίες που η τάξη του χρόνου ήρθε να δικαιώσει Να είναι ουσια-στική και πειστική και όχι απλά και αδιάκριτα αρεστή με επιχειρήματα του ταξικού και πολιτικού της αντιπάλου

Η τοπική κοινωνία στην Κεφαλονιά αλλά και σε όλο το Ιόνιο αγνοεί και γι αυτό αγωνιά για το μέγεθος του ζητήματος και όχι το βάθος των εξορύξε-ων Η κινηματική ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στις δράσεις της Ριζοσπαστικής μας Πρωτοβουλίας δεν είχε ως αφετηρία μια σύντομη συ-ζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων από τη συνήθη δραστηριότητα ή τον κίνδυνο ατυχήματος και τις επιπτώσεις των σεισμών του ρήγματος του Ιονίου σε αυτές αλλά την παράλληλη αγωνία τους για την αλλοίωση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής της τοπικής οικονομίας και παραγωγής για την ιστορική επερχόμενη λεηλασία του πλούτου του Ιο-νίου των κοινωνιών και των ανθρώπων του

Την αγωνία της αυτή για το μέλλον των παιδιών μας οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να συμμεριστεί και όχι να περιθωριοποιήσει με ΑΝΑΣΕΣ μιας αισιό-δοξης αλλά κενής προοπτικής Και πρέπει να δώσει τώρα μια απάντηση επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας για το ποιά ανάπτυξη θέλει και ποι-ούς πόρους Αν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός τότε σίγουρα θα υπάρχει κι άλλος δρόμος Κι ο δρόμος αυτός είναι πάνω στη γη και στη θάλασσα και όχι στα βάθη της

ΣΤΑυΡοΣ ΑΝΤυΠΑΣμέλος Ριζοσπαστικής Πρωτοβουλίας Κεφαλονιάς

δ ιάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο ιόνιο

Η συζήτηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο άνοιξε με ένταση γύρω στο 1998-1999 όταν από τον τότε αρμόδιο φορέα της ελληνικής πολιτείας δόθηκαν τέσσερις περιοχές (δυο στην στεριά Ιωάννινα Αιτωλοακαρνανία και δυο στην θάλασσα Κεφαλονιά-δυτικός Πατραϊκός και Ζάκυνθος-Κατάκολο) σε δύο εταιρείες του εξωτερικού προκειμένου να προχωρήσουν σε διερευνητικές εργασίες

Οι εταιρείες αυτές αποχώρησαν το 2000 χωρίς να αναφερθούν τα όποια αποτελέσματα εν τω μεταξύ όμως δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σοβαροί προβληματισμοί στην πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας

bull Τι επίδραση θα έχει στο περιβάλλον αυτή η δραστηριότητα όταν και αν υπάρξειbull Είναι αναστρέψιμη μια καταστροφή από λάθος η άλλη αιτίαbull Πως επηρεάζει η υψηλή σεισμικότητα της περιοχήςbull Πως θα μεταβληθεί και σε ποια κατεύθυνση το παραγωγικό μοντέλο της περιοχήςΤα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν απαντήθηκαν παρά μόνο εν μέρει και αποσπασματι-

κάΓι αυτό όταν στα τρία τελευταία χρόνια αναζωπυρώθηκαν οι συζητήσεις για νέες έρευνες

και μεγάλες προοπτικές που παρουσιάστηκαν και σαν laquoνέο Ελντοράντοraquo οι συμπολίτες και συμπολίτισσες του Ιονίου είναι υποψιασμένοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΠΣ Ιονίων που συζήτησε τις στρατηγικές μελέτες περιβαλλο-ντικών επιπτώσεων το καλοκαίρι του 2012 διατύπωσε σωρεία σοβαρών και ανεπίτρεπτων ελλείψεων σ αυτές και ζήτησε να μην εγκριθούν αν δεν συμπληρωθούν

Μέχρι και σήμερα και ενώ οι ερευνητικές εργασίες έλαβαν τέλος για δεύτερη φορά μέσα σε 15 χρόνια οι μελέτες αυτές δεν έχουν ακόμη εγκριθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αυτοδιοικητικές δυνάμεις στην Περιφέρεια όπως η ΑΝΑΣΑ αλλά και κινήσεις πολιτών είναι σε ετοιμότητα ώστε αφ ενός μεν να αξιολογηθεί σωστά και ρεαλιστι-κά η όποια προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και αφ ετέρου να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η αειφορία στο περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτη η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των κατοίκων των νησιών του Ιονίου

ΘΕοΔΩΡοΣ ΓΑλιΑΤΣΑΤοΣ Περιφερειακός σύμβουλος Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κεφαλονιάς και Ιθάκης

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

των υπόγειων υδάτων στην περιοχή των Οινοφύτων επιστημονική έρευνα των πι-θανών απειλών για την ανθρώπινη υγεία που συνδέονται με τα βαρέα μέταλλα (συ-μπεριλαμβανομέουν του εξασθενούς χρω-μίου) και ολοκληρωμένες επιδημιολογι-κές μελέτες

Σε αυτό το πλαίσιο δεδομένης της επι-

στημονικής αβεβαιότητας σχετικά με τα προβλήματα υγείας που προκαλούνται από την κατάποση του εξασθενούς χρωμίου οι ελληνικές αρχές θα πρέπει επίσης να λά-βουν επείγοντα μέτρα συμπεριλαμβανο-μένου ndashτουλάχιστον για τις περιοχές που επηρεάζονται άμεσα από τη ρύπανσηndash του καθορισμού μέγιστων ορίων προσμείξεων του εξασθενούς χρωμίου με το πόσιμο νερό και το νερό για γεωργική χρήση

Από εδώ και πέρα λοιπόν άνοιξε ο δικα-στικός δρόμος για την αναζήτηση ενώπι-ον των ελληνικών δικαστηρίων των ποι-νικών αστικών και διοικητικών ευθυνών όσων θέτουν σε κίνδυνο την υγεία των κατοίκων της περιοχής των Οινοφύτων Στόχος βεβαίως είναι η πίεση για την υι-οθέτηση όλων εκείνων των μέτρων υγείας που η ίδια η Απόφαση του Στρασβούργου υποδεικνύει

Ενώ η δεύτερη πτυχή της δράσης δηλα-δή η απορρύπανση είναι αρκετά τεχνικό ζήτημα η τρίτη πτυχή εκείνη της ανάπτυ-ξης όσο και αν φαίνεται παράξενο περι-λαμβάνεται στις προτεραιότητες των οργα-νώσεων και γιrsquo αυτό αξίζει κανείς να σταθεί και σε αυτήν

Επί της αρχής κανείς βεβαίως δεν θέλει (ιδιαίτερα σήμερα) να περιορίσει τη βιομη-χανική ανάπτυξη της χώρας και ειδικό-τερα των Οινοφύτων Εντούτοις η ουσία κρύβεται στις laquoλεπτομέρειεςraquo

Πρώτη laquoλεπτομέρειαraquo οι βιομηχανίες εγκαταστάθηκαν στα Οινόφυτα επί χού-ντας χωρίς προγραμματισμό στο πλαίσιο μιας δήθεν βιομηχανικής αποκέντρωσης

νων και προγραμμάτων που αφορούν τη ρύπανση του Ασωπού ποταμού και αρνη-τικές επιπτώσεις της στην υγεία (β) των δυσκολιών που ανέκυψαν κατά το συντονι-σμό των σχετικών δράσεων της Διοίκησης σε εθνικό περιφερειακό και τοπικό επίπεδο (γ) των ελλείψεων του χωροταξικού σχε-διασμού (δ) της κακής διαχείρισης των υδάτινων πόρων και των αποβλήτων και (ε) των προβληματικών ελέγχων για τις βιομηχανικές εκπομπές και την έλλειψη κατάλληλων πρωτοβουλιών για την αντι-μετώπιση της εμφάνισης του εξασθενούς χρωμίου στο νερό

Η καθυστερημένη αναγνώριση εκ μέρους των ελληνικών αρχών της σοβαρότητας της ανωτέρω ρύπανση και των αρνητικών επι-πτώσεων στην υγεία του πληθυσμού και η εξίσου καθυστερημένη ανάληψη κρατι-κών δράσεων για την αντιμετώπισή τους επιδείνωσαν την κακή υγεία των κατοίκων και παρεμπόδισαν την πρόληψη των ασθε-νειών στην περιοχή

Όταν μια προκαταρκτική επιστημονική αξιολόγηση δείχνει ότι υπάρχουν βάσιμοι λόγοι ανησυχίας όσον αφορά δυνητικά επι-κίνδυνες επιπτώσεις των χημικών ουσιών στην ανθρώπινη υγεία το κράτος πρέπει να λάβει προληπτικά μέτρα που συνάδουν με το υψηλό επίπεδο προστασίας που προβλέπεται από το άρθρο 11 του Χάρτη Όπου απαιτεί-ται τα μέτρα αυτά πρέπει να λαμβάνονται σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις που εκ-δίδονται από τα εθνικά δικαστήρια

Τα μέτρα αυτά πρέπει να περιλαμβάνουν τακτικές αναλύσεις των επιφανειακών και

06

Με το σύνθημα laquoο Ασωπός να ξαναγίνει ποτάμιraquo οι οικολογικές οργανώσεις της περιοχής ξεκίνησαν το 2009 μια συστη-ματική δράση για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ρύπανσης του Ασωπού Η δράση έχει τρεις επιμέρους πτυχές την προστασία της υγείας των κατοίκων και των εργαζομένων την αποκατάσταση του μολυσμένου περιβάλλοντος και την υπεύ-θυνη βιομηχανική ανάπτυξη

Η πρόσφατη Απόφαση της Ευρωπαϊ-κής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων (562013) οργάνου του Ευρωπαϊκού Κοι-νωνικού Χάρτη (Ελληνικός κυρωτικός νό-μος 14261984) στο πλαίσιο του Συμβουλί-ου της Ευρώπης προάγει καθοριστικά την πρώτη πτυχή της δράσης Και τούτο διότι για πρώτη φορά συνδέεται με νομικό συλλογι-σμό η βιομηχανική ρύπανση με την υγεία των κατοίκων Μέχρι σήμερα η ρύπανση laquoοδηγούσεraquo νομικά μόνο στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος Ειδικότερα η Απόφαση αποτέλεσμα της προσφυγής της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (μέλος της είναι η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου) δέχεται ότι το ελληνικό κράτος απέτυχε να λάβει τα κα-τάλληλα μέτρα για την εξάλειψη κατά το δυνατό των αιτιών που προκαλούν βλάβη στην υγεία των κατοίκων και την αποφυ-γή στο μέτρο του δυνατού ασθενειών στην περιοχή της λεκάνης απορροής του Ασω-πού ποταμού και κοντά στην βιομηχανική περιοχή των Οινοφύτων (laquoη περιοχή των Οινοφύτωνraquo) εξαιτίας (α) των ελλείψεων στην εφαρμογή των υφιστάμενων κανό-

της Αττικής Μέχρι σήμερα η περιοχή δεν έχει στοιχειωδώς οργανωθεί για να φιλο-ξενεί οιαδήποτε μορφής βιομηχανική δρα-στηριότητα (πχ δεν είναι ΒΙΠΕ) Με άλλα λόγια πρόκειται για μια laquoαυθαίρετηraquo βιο-μηχανική περιοχή

Δεύτερη laquoλεπτομέρειαraquo επειδή η βιομηχα-νική περιοχή είναι αυθαίρετη δεν υφίσταται μέχρι σήμερα καμία υποδομή για την ορθή συγκέντρωση μεταξύ άλλων των υγρών τοξικών βιομηχανικών αποβλήτων Πάλι η χούντα laquoέλυσεraquo το πρόβλημα εκδίδοντας υπουργική απόφαση με την οποία βάπτιζε τον Ασωπό ως αγωγό για τη διάθεση των βιομηχανικών αποβλήτων Η απόφαση αυ-τή καταργήθηκε επί υπουργίας Μπιρμπίλη αλλά η ζημιά είχε γίνει Παράλληλα όπως αποδεικνύουν επίσημες έρευνες του ΙΓΜΕ που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσι-ότητας ο υδροφόρος ορίζοντας είναι και αυτός αποδέκτης των αποβλήτων συγκε-κριμένων βιομηχανιών

Τρίτη laquoλεπτομέρειαraquo επειδή η βιομηχα-νική περιοχή είναι αυθαίρετη και τα υγρά και άλλα τοξικά (κυρίως εξασθενές χρώμιο) διοχετεύονται στα επιφανειακά ύδατα και στον υδροφόρο ορίζοντα η πέριξ των Οι-νοφύτων περιοχή είναι επιβαρυμένη Το Πρωτοδικείο Θήβας (απόφαση 9232008) έκρινε μάλιστα ότι οι τοπικές γεωτρήσεις είναι ακατάλληλες για πόσιμο νερό Επί-σης το Πρωτοδικείο Χαλκίδας έκρινε το ίδιο (απόφαση 11582010) Γιrsquo αυτό και τα τελευταία χρόνια οι κάτοικοι των περιοχών αυτών τροφοδοτούνται από το Μόρνο

Οι τρεις προηγούμενες laquoλεπτομέρειεςraquo κάνουν όλους εμάς να λέμε laquoναιraquo μόνο στην υπεύθυνη βιομηχανική ανάπτυξη Ας έλθουν όσες βιομηχανίες θέλουν στα Οινό-φυτα αλλά να οργανωθεί ο βιομηχανικός χώρος τους Ας έλθουν όσες βιομηχανίες θέλουν στα Οινόφυτα αλλά να λειτουργούν υπό σύγχρονο και ολοκληρωμένο νομοθε-τικό πλαίσιο (το αυστηρό χρονικό πλαίσιο της απόφασης Μπιρμπίληhellip απλώς σήμερα δεν τηρείται) Ας έλθουν τέλος όσες βιο-μηχανίες θέλουν στα Οινόφυτα αλλά να μην επιρρίπτουν ανεπεξέργαστα τα τοξικά απόβλητά τους στον υδροφόρο ορίζοντα ή στον Ασωπό και προπάντων να μη βλά-πτουν την υγεία των κατοίκων

Και κάτι τελευταίο μέχρι σήμερα οι βιο-μηχανίες των Οινοφύτων δεν επιβαρύνο-νται με το κόστος της ορθής περιβαλλο-ντικής λειτουργίας Για παράδειγμα διο-χετεύοντας απευθείας στον Ασωπό ή στο υπέδαφος τα τοξικά τους δεν ξόδευαν για να τα επεξεργάζονται ή να τα αποθηκεύουν Αυτό το πλεονέκτημα πέραν των άλλων νοθεύει τον υγιή (Κοινοτικό) ανταγωνισμό διότι η αντίστοιχη μονάδα στη Ξάνθη ή στο Ντίσελντοφ ξοδεύει σημαντικά ποσά Ε τέ-τοιες νοθεύσεις δεν μπορούν να χαρακτη-ριστούν ανάπτυξη

ΓιΑΝΝΗΣ ΚΤιΣΤΑΚιΣδικηγόρος λέκτορας Παν Θράκης και Βοσπόρου

ο ΑΣΩΠοΣνα ξαναγίνει ποτάμι

Ανοιξε ο δικαστικός δρόμος για την αναζήτηση

ευθυνών όσων θέτουν σε κίνδυνο

την υγεία των κατοίκων της περιοχής των Οινοφύτων

με στόχο την πίεση για την υιοθέτηση

των μέτρων που η Απόφαση

του Στρασβούργου υιοθετεί

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 07Η παραλιακή ζώνη της νότιας Ηλείας

Από το Κατάκολο του ν Ηλείας μέχρι την Κυπα-ρισσία του ν Μεσσηνίας δηλαδή στο σύνολο του Κυπαρισσιακού κόλπου έχει διαμορφωθεί εδώ και εκατοντάδες ή και χιλιά-δες χρόνια μια επιμήκης αμμώδης ακτή από δι-εργασίες των κυμάτων και των παραθαλάσσι-ων ρευμάτων με μεγά-λη εισροή ιζήματος από τους ποταμούς Αλφειό και Νέδα

Μεταξύ των αμμοθινών και των καλλιεργούμενων εκτάσεων υπήρ-χαν δύο λίμνες η Μουριά έκτασης 7000 περίπου στρεμμάτων μεταξύ Πύργου και Κατακόλου και η Αγουλινίτσα έκτασης 38000 στρεμμάτων μεταξύ Αλφειού και Καϊάφα οι οποίες αποξηράνθη-καν τη δεκαετία του 1970Οι αμμοθίνες από τις εκβολές του Αλφειού μέχρι το Κατάκολο έκτασης πάνω από 4000 στρέμματα έχουν καταπατηθεί και δο-μηθεί αυθαίρετα τις δεκαετίες του 1970 και 1980 Μικρότερης κλίμακας καταπατήσεις και δόμηση υπάρχουν και στις παραλίες Επιταλίου και ΖαχάρωςΟι εκτάσεις των αμμοθινών στην περιοχή είναι δημόσιες αρμοδιό-τητας του Υπουργείου Οικονομικών (Κτηματική Υπηρεσία Ηλείας) που έχει και την ευθύνη για την προστασία τουςΣε όλο σχεδόν το μήκος μεταξύ αμμοθινών και ιδιωτικών εκτά-σεων υπάρχει λωρίδα με χαλέπια πεύκη αρμοδιότητας του Δα-σαρχείου ΟλυμπίαςΙδιαίτερη είναι η περιοχή Καϊάφα με λίμνη νησάκι στη λίμνη ιαμα-τικά λουτρά και περιμετρικές εκτάσεις συνολικής έκτασης 7350 στρεμμάτων ιδιοκτησίας του ΕΟΤΌλη η περιοχή έχει εγκαταλειφθεί στις ορέξεις διαφόρων κατα-πατητών και αν δεν είχε γίνει μια σημαντική επέμβαση κατεδάφι-σης εκατοντάδων αυθαιρέτων το 1997 θα είχε σε μεγάλο μέ-ρος δομηθείΑπό τα παραπάνω πηγάζει η ανάγκη διαμόρφωσης και ψήφισης διατάξεων προστασίας της περιοχής και ανάδειξης των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τηςΤην ανάγκη αυτή έρχεται να καλύψει η ειδική περιβαλλοντική με-λέτη των παραπάνω προστατευόμενων περιοχών NATURA και το αναμενόμενο Προεδρικό Διάταγμα που προωθεί το ΥΠΕΚΑΑπό δύο σχέδια Προεδρικού Διατάγματος που έχουν κυκλοφο-ρήσει και την ανταλλαγή απόψεων με πολίτες της περιοχής πάνω σrsquo αυτά υπάρχει η εκτίμηση πως κατrsquo αρχήν κινούνται σε σωστή κατεύθυνση Αναλυτική και τεκμηριωμένη άποψη μπορεί να διατυ-πωθεί όταν δοθεί το επίσημο σχέδιο Προεδρικού ΔιατάγματοςΕίναι ωστόσο αναγκαίο να επισημανθούν δύο σημείαα) Μεγάλα τμήματα της περιοχής NATURA ως παλαιός αιγιαλός αλλά και η περιοχή του Καϊάφα έχουν εκχωρηθεί στο ΤΑΙΠΕΔ και επομένως υπάρχει ο κίνδυνος να laquoεκποιηθούνraquo και να ακυρωθούν οι διατάξεις προστασίας τουςβ) Οι καταπατήσεις είναι σημαντικές και πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα οριοθέτησης των εκτάσεων που είναι δημόσιες και η απε-λευθέρωσή τους από τους καταπατητές

Δημήτρης μπαξεβανάκης Νίκος Παπαβασιλείου Γραμματεία ΝΕ Ηλείας ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

Η προστατευόμενη περιο-χή του Καϊάφα καταλαμβά-νει έκταση περίπου 32750 στρέμματα και ονομάζεται laquoΘίνες και παραλιακό δά-σος Ζαχάρως Λίμνη Καϊάφα Στροφυλιά Κακόβατοςraquo με κωδικό GR 2330005 Τον Αύγουστο 2007 κάηκε το 21 της προστατευόμενης περιοχής όμως η πυρκα-γιά επηρέασε τα επιμέρους ενδιαιτήματα της περιοχής με διαφορετικό τρόπο και ένταση η μεγαλύτερη κα-ταστροφή ήταν στα ώριμα παραθαλάσσια πευκοδά-ση όπου οι επιπτώσεις της φωτιάς θα είναι εμφανείς για πολλά χρόνια Αντίθετα στις βραχώδεις πλαγιές ή στους καλαμιώνες η επίδραση της φωτιάς ήταν πρόσκαιρηΠριν από λίγα χρόνια τα laquoΕλληνικά Τουριστικά Ακί-νηταraquo (σήμερα ΕΤΑΔ ΑΕ) ξεκίνησαν διαδικασίες για την αξιοποίηση των ιαματι-κών πηγών και των τουρι-στικών εγκαταστάσεων στη λιμνοθάλασσα του Καϊά-φα με την ανάθεση Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΕΠΜ) η οποία παραδό-θηκε το 2011 Η ΕΠΜ εγκρίθηκε από τη Γενική Γραμματεία του ΥΠΕ-ΚΑ (56014239029-10-2012) και πλέον (θα έπρεπε να) προωθείται η σύνταξη σχετικού προεδρικού διατάγ-ματος για την ανακήρυξη της λίμνης Καϊάφα και της όμορης θαλάσσιας περιοχής κόλπου Κυπαρισσίας (Κωδ NATURA GR 2330008 - Ακρωτήριο Κατάκολο έως Κυπαρισσία) ως laquoΠεριφερειακό πάρκοraquo Το σχέδιο επιτρέπει κατrsquo αρχήν την αξιοποίηση των ιαματικών πηγών και των ξενοδοχεια-κών εγκαταστάσεων με μι-κρές προσθήκες Προβλέπει επίσης τη δημιουργία laquoeco-κάμπινγκraquo την ανακαίνιση των υφιστάμενων ξενοδο-χειακών εγκαταστάσεων την

κατασκευή ελαφριάς μορφής χώρων υποδοχής αναψυχής στάθμευσης και αγκυροβό-λησης Επίσης την εγκατά-σταση πλωτού καφέ-εστια-τορίου δυνατότητες άσκησης θαλάσσιων δραστηριοτήτων κλπ Το σχέδιο που περιγρά-φεται στην ΕΠΜ εστιάζει στη διατήρηση της οικολογικής ποιότητας και την προώθηση κυρίως της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής Και βεβαίως περιορίζει τη δρα-στηριότητα στην παραλιακή ζώνη ιδίως στις περιοχές ωοτοκίας της καρέτα-καρέτα αλλά και το κυνήγιΌμως όταν το σχέδιο Προ-εδρικού Διατάγματος έπεσε στα χέρια της τοπικής κοινω-νίας συνάντησε laquoανάμεικτεςraquo αντιδράσεις Καταρχήν θετικές από περιβαλλοντικούς φο-ρείς και ευαίσθητους πολίτες που έθεσαν για παράδειγμα ερωτήματα σχετικά με την εξασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα και της προσβα-σιμότητας στα λουτρά και την παράκτια ζώνη ενώ κατέθε-σαν προτάσεις για συγκεκρι-μένες παρεμβάσεις Αρνητικά στάθηκαν δημοτι-κά συμβούλια (Ανδρίτσαι-

νας-Κρεστένων Ζαχάρως) ορισμένοι τοπικοί βουλευτές αλλά και ηhellip Κυνηγετική Ομο-σπονδία ΠελοποννήσουΑξίζει επίσης να σημειω-θεί ότι στην ίδια περιοχή η laquoΕταιρεία Ακινήτων Δημο-σίουraquo ΑΕ (ΕΤΑΔ) (η οποία προήλθε από τη συγχώνευ-ση το 2011 των ανώνυμων εταιρειών laquoΕλληνικά Τουρι-στικά Ακίνηταraquo laquoΟλυμπιακά Ακίνηταraquo και laquoΚτηματική Εται-ρεία του Δημοσίουraquo) κατέχει και εκποιεί μέσω ΤΑΙΠΕΔ και το Κτήμα Ζαχάρως μια εδαφική έκταση 125 στρεμ-μάτων με laquoτουριστικό περί-πτερο μέτωπο 780 μέτρα στην παραλία και δυνατό-τητα ανέγερσης εγκαταστά-σεων 20000 τμ αλλά και μεγάλο μέρος της ευρύτερης παράκτιας ζώνηςΕίναι φανερό πως μεγάλα οικονομικά συμφέροντα δι-ακυβεύονται στην ευρύτερη περιοχή (βλ και άρθρο στο τ 5 των laquoΟικοτριβώνraquo για τις απόπειρες καταπάτησης και τουριστικής εκμετάλλευσης στην περιοχή Ελαίας-Αγιαν-νάκη νοτιότερα από τις εκβο-λές της Νέδας) Στο πλαίσιο της γενικότερης μνημονιακής

συνθήκης και με το πρόσχη-μα ίσως της ολοκληρωμέ-νης διαχείρισης της όντως οικολογικά ενιαίας χερσαί-ας και θαλάσσιας περιοχής του Κυπαρισσιακού κόλπου που εκτείνεται από την Ηλεία ως τη Μεσσηνία προωθού-νται ίσως στο ΥΠΕΚΑ νέες laquoλύσειςraquo που θα παρακά-μπτουν δίκαιες αντιδράσεις σε επιχειρηματικά συμφέ-ροντα ή που θα ικανοποι-ήσουν πελατειακά όσους τοπικά laquoξεσηκώνονταιraquo για το δήθεν laquoστραγγαλισμό της ανάπτυξηςraquohellipΗ πρόσφατη συγκρότηση μιας νεφελώδους laquoΕπιτρο-πής Συντονισμού και Πα-ρακολούθησηςraquo με γενικό αντικείμενο laquoτην προώθηση πλαισίου και δράσεων προ-στασίαςraquo περιοχής (περιοχών) NATURA 2000 στην Κυπα-ρισσία (και όχι μόνο) προκα-λεί επίσης ανησυχία για την κατεύθυνση που μπορεί να πάρουν στο άμεσο μέλλον οι κυβερνητικές αποφάσεις για αυτό το μοναδικό παρά-κτιο απόθεμα της χώρας που έχει χαρακτηριστεί laquoφιλέτοraquo από πολλούςhellip

οτ

για την προστασία του Καϊάφα amp του Κυπαρισσιακού κόλπου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ενάντια στις εξορύξεις και τα μεγάλα έργα

Στη συνέλευση για την εμπορευμα-τοποίηση της φύσης που έγινε στην Εναλλακτική Σύνοδο των κινημάτων στις 8 Ιούνη η συζήτηση επικεντρώ-θηκε στις εξορύξεις και τα μεγάλα έργα Έγινε παρουσίαση από ομιλητές και ομι-λήτριες από διάφορες χώρες μεγάλων αγώνων και κινημάτων ενάντια σε τέ-τοιου είδους laquoεπενδύσειςraquo Μίλησαν οι επιτροπές κατοίκων Χαλκιδικής για το κίνημα ενάντια στις εξορύξεις χρυσού η καμπάνια laquoσώστε τη Rossia Montanaraquo από τη Ρουμανία ενάντια στις εξορύξεις χρυσού η καμπάνια laquostop Talvivaararaquo από τη Φινλανδία όπου παρουσιάστηκε η ιστορία του ατυχήματος στα εκεί ορυ-χεία που είχε ως αποτέλεσμα τεράστια μόλυνση στις λίμνες και τα ποτάμια το κίνημα ενάντια στο υπερ-σπάταλο και υπερ-πανάκριβο υπερ-τραίνο της Ιταλίας ενώ από τη Γαλλία παρουσιά-στηκαν οι λαϊκές κινητοποιήσεις ενά-ντια στο ορυκτό αέριο και ενάντια στο αεροδρόμιο Notre-Dame-des-Landes Τέλος η ερευνήτρια και ευρωβουλευ-τίνα του Μπλόκο Μαρίσα Ματίας μί-λησε για εναλλακτικό σχέδιο απέναντι σε όλα αυτά τα τερατουργήματα του νεοφιλελευθερισμού

Μέσα από τη συζήτηση για τους συ-γκεκριμένους αγώνες θίχτηκε από όλους η ανάγκη οργάνωσης των αντι-στάσεων ενάντια σε αυτές τις ιδεολο-γίες της δήθεν ανάπτυξης και η ανά-γκη συντονισμού των κινημάτων για ένα άλλο δρόμο για τις κοινωνίες που η οικονομία και το περιβαλλοντικό ή κοινωνικό κόστος δεν θα είναι δρό-μοι παράλληλοι που δεν συναντιού-νται πουθενά όταν γίνονται σχεδια-σμοί laquoανάπτυξηςraquo Αντίθετα μέσα από κοινωνικό έλεγχο θα είναι προϋπόθε-ση οποιουδήποτε έργου το να μην εί-ναι περιβαλλοντικά καταστροφικό και κοινωνικά άχρηστο

Οι οργανώσεις που βρέθηκαν στη συνέλευση συνεχίζουν την επαφή τους μέσω ευρωπαϊκής δικτύωσης για τα ζητήματα αυτά

ΚυΡιΑΚΗ ΚλοΚιΤΗ

από τις συνελεύσεις του ALTER SUMMIT στην ΑΘΗΝΑ

08

Η θεματική συνέλευση του Alter Summit laquoΕνάντια στις ιδιωτικοποιήσεις των κοινών αγαθών και τη λεηλασία των φυσικών πό-ρωνraquo επικεντρώθηκε στην ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών ύδρευσης με έμφαση στην Ελλάδα και τις μνημονιακές χώρες του νό-του και στη διασύνδεση των κινημάτων του νερού με τα κινήματα κατά της ιδι-ωτικοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών των οποίων το νερό μπορεί να αποτελέσει ένα σύμβολο

Το μανιφέστο του Alter Summit για το οποίο εργάστηκαν περίπου έξι μήνες εκ-πρόσωποι από τις 189 οργανώσεις-μέλη της Εναλλακτικής Συνόδου αναφέρει ρητά στις διεκδικήσεις του την άμεση ανατροπή της ιδιωτικοποίησης του δημόσιου πλού-του στις χώρες της Ευρώπης και τον επα-ναπροσδιορισμό της έννοιας του δημοσίου με τέτοιο τρόπο ώστε να περιλαμβάνει τη συμμετοχική και δημοκρατική διαχείριση Η ενίσχυση και ο συντονισμός των αγώνων ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις ήταν ο στό-χος όσων συμμετείχαν στη συνέλευση των Κοινών Αγαθών καθώς και η γενικότερη συζήτηση για τη διασύνδεση των αγώνων για την υπεράσπιση των κοινών αγαθών και του περιβάλλοντος με εργατικές διεκ-δικήσεις και το μετασχηματισμό για μια εναλλακτική οικονομία

Πολύ πριν το Alter Summit όμως το ευ-ρωπαϊκό κίνημα για το νερό είχε δημιουρ-γήσει μια δομή και δυναμική συντονισμού των κινημάτων συνδικάτων και ακτιβιστών στην Ευρώπη που αγωνίζονται για την υπε-ράσπιση του νερού ως δημόσιο και κοινω-νικό αγαθό σε τοπικό εθνικό και ευρωπα-ϊκό επίπεδο Ως μια ήδη υπάρχουσα δομή λοιπόν το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό δεν προσέβλεπε στο Alter Summit για το συντονισμό ήκαι τη δημιουργία δυναμικής για το νερό αλλά αντίθετα είχε δηλώσει τη

στήριξή του στην Εναλλακτική Σύνοδο Μάλιστα τα κινήματα που συμμετέχουν στο ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό ζήτησαν στην προετοιμασία της συνέλευσης για τα κοινά αγαθά συγκεκριμένες προτάσεις επί της θεματικής και όχι τη δημιουργία νέων λιστών και δικτύων

Κατά τη διάρκεια της συνέλευσης έγινε συνολική αποτίμηση της συλλογής υπο-γραφών για το νερό ως δημόσιο αγαθό και ανθρώπινο δικαίωμα στα πλαίσια της Ευ-ρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών Παρό-λο που αναγνωρίστηκε πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αυτή που προωθεί τις ιδιω-τικοποιήσεις των υπηρεσιών ύδρευσης και η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών έχει θεσμικά όρια εντούτοις η υποστήριξη και η προώθηση του εργαλείου αυτού ανοίγει το ζήτημα των ιδιωτικοποιήσεων στην ευρύ-τερη κοινωνία και μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά με τα κινήματα νερού ενισχύ-οντας τη συμμετοχή σε αυτά Υπενθυμίζε-ται πως ήδη 16 εκατομμύρια υπογραφές έχουν συλλεχθεί σε όλη την Ευρώπη και η Ελλάδα είναι μόλις λίγες χιλιάδες υπογρα-φές μακριά από το να γίνει η δέκατη χώρα που θα προτείνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υιοθετήσει νομοθεσία για την προστασία του νερού ως δημόσιο αγαθό Η συλλογή υπογραφών ολοκληρώνεται το Σεπτέμβριο και το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό προ-τίθεται μαζί με την παράδοσή τους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να οργανώσει μαζι-κές πανευρωπαϊκές κινητοποιήσεις ενά-ντια στις επικείμενες ιδιωτικοποιήσεις σε Ελλάδα Ισπανία και Πορτογαλία

Η συνέλευση των Κοινών Αγαθών πρό-τεινε στο Alter Summit να χρησιμοποιήσει τα επικοινωνιακά του κανάλια και τις δια-συνδέσεις του με τα κινήματα της Ευρώπης προκειμένου να στηρίξει τις κινητοποιήσεις του Σεπτεμβρίου με οποιοδήποτε μέσο (ορ-

για τα κοινά αγαθά γανωτικό χρηματοδοτικό πολιτικό κλπ) Οι αγώνες ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού είναι εμβληματικοί και στην Ελλάδα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ένα κομ-βικό σημείο για τη στήριξη των ελληνικών εργαζομένων και κινημάτων στον αγώνα τους ενάντια στην τρόικα Η ιδιωτικοποίη-ση του νερού φανερώνει με τον καλύτερο τρόπο το δόγμα laquoκέρδος πριν από τον άν-θρωποraquo που εφαρμόζεται από την Τρόικα και τους υποστηρικτές της και αν το κίνη-μα καταφέρει την άμεση παύση όλων των ιδιωτικοποιήσεων νερού που προωθού-νται θα είναι ένα σημαντικό βήμα προς μια αλλαγή στην ισορροπία των δυνάμε-ων στην Ελλάδα και την Ευρώπη Και ο στόχος αυτός δεν είναι πολύ μακρινός Το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό επισημάνει πως σε Ιταλία Γερμανία και Ισπανία έχει καταφέρει σημαντικές νίκες μέσα από το συντονισμό και την αλληλεγγύη Επόμε-νος άμεσος στόχος είναι η αναστολή της ιδιωτικοποίησης της ΕΥΑΘ και πέρα από το ευρωπαϊκό κίνημα νερού και το Alter Summit μπορεί να αναλάβει να στηρίξει τον αγώνα των κατοίκων της Θεσσαλονί-κης άμεσα ζητώντας κείμενα αλληλεγγύης από τις 189 οργανώσεις μέλη του

Επιπλέον στη συνέλευση των Κοινών Αγα-θών τοποθετήθηκαν ακτιβιστές και κινήματα που προασπίζονται τα δημόσια κοινά όπως υγεία εκπαίδευση τις δημόσιες υπηρεσί-ες όπως την παροχή ενέργειας καθώς και κινήματα σπόρων συνδέοντας τα κοινά με τις δημόσιες υπηρεσίες και ανοίγοντας τη συζήτηση για τη δημοκρατικοποίηση του δημόσιου χώρου Η συνέλευση κατέληξε πως θα ήταν επιθυμητό να επεκταθεί η συ-ζήτηση μελλοντικά και να δημιουργηθούν δίκτυα σε όλους τους αγώνες που προασπί-ζονται τα κοινά αγαθά Ομως οι προτάσεις προς το Alter Summit περιορίστηκαν στη στήριξη των κινητοποιήσεων στα πλαίσια των αγώνων ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις νερού στον ευρωπαϊκό Νότο

ΔΗμΗΤΡΑ ΣΠΑΘΑΡιΔου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 09

Παρά τις δυσκολίες ο ΣΥΡΙΖΑ μάλλον όφελος θα έχει με την ειλικρινή διατύπωση

της εναλλακτικής πρότασης Διαχείριση των πόρων

με κριτήριο τις ανάγκες του ανθρώπου

Η Ανάπτυξη είναι από τους πιο πολυχρησιμοποιημένους και ταυ-τόχρονα αντιφατικούς όρους στην πολιτική Η πανάκεια στα ευχολό-για των πολιτικών Ειδικά σήμερα η απάντηση σε κάθε ερώτηση

Η επίκλησή της σπάνια συνοδεύε-ται από ερμηνεία Τι εννοούν αυτοί που μιλούν για ανάπτυξη πέραν των κοσμητικών επιθέτων και των συνοδευτικών φανφαρονισμών Ας το κάνομε σαφές εξαρχής τα επί-θετα που κολλάνε στην ανάπτυξη (βιώσιμη αειφόρος χαριτωμένηhellip) χρησιμοποιούνται ακριβώς για να μην πουν τι εννοούν Για να την παρουσιάσουν σαν κάτι το φιλικό στον άνθρωπο και τη φύση Μας λένε αόριστα Υποδομές παραγω-γικότητα επιχειρήσεις δουλειά για όλους κλπ Πώς μεταφρά-ζεται αυτό στην πράξη Δεν μας λένε Ετυμολογικά η laquoανάπτυξηraquo είναι η αύξηση ή με κοινωνικούς όρους να τρώμε όλοι περισσότε-ρο Αν αυτό εννοούν τότε έχομε σοβαρό πρόβλημα

Υπάρχει μια άβολη αλήθεια που δεν εξορκίζεται Αλήθεια που από διαφορετική σκοπιά απέδειξαν με μεγάλη οξυδέρκεια τόσο ο Μαρξ όσο και ο Δαρβίνος και που τεκ-μηριώθηκε επιστημονικά από πολ-λούς μελετητές της Οικολογίας στερώντας μας ήδη από τον προ-περασμένο αιώνα τη δικαιολο-γία της άγνοιας1 Παρά τη βαριά εισαγωγή η αλήθεια αυτή είναι πολύ απλή Σε έναν πεπερασμέ-νο χώρο όπως ο πλανήτης μας Η Πίτα είναι συγκεκριμένη δεν μεγαλώνει δεν μικραίνει Φυσι-κή συνεπαγωγή η λαϊκή ρήση Δεν γίνεται η πίτα ολάκερη και ο σκύλος χορτάτος

Πώς ερμηνεύεται κάτω από αυτό το πρίσμα η υπόσχεση για laquoανά-πτυξηraquo (=να τρώμε όλοι περισσό-τερο) Είτε μας λένε ψέματα ή μας λένε τη μισή αλήθεια την οποία (ας το ομολογήσομε επιτέλους) τη χάβουμε όχι γιατί είμαστε χαζοί αλλά γιατί μας συμφέρει Η μισή αλήθεια που αποκρύπτεται είναι

ότι για να laquoνα τρώμε όλοι περισ-σότεροraquo πρέπει να φάμε το κομ-μάτι της πίτας που αντιστοιχεί σε κάποιον άλλον Το κόλπο πιάνει γιατί μας κάνουν να πιστέψομε ότι θα είμαστε από τη μεριά αυ-τών που θα φάνε το κομμάτι της πίτας των άλλων και όχι στη με-ριά αυτών των οποίων το κομμάτι θα φαγωθείhellip

Μερικά παραδείγματα ίσως μας φωτίσουν περισσότερο Ο πλούσι-ος Βορράς είναι πιο laquoανεπτυγμέ-νοςraquo γιατί τρώει το κομμάτι του φτωχού Νότου Οι πλούσιοι είναι πλούσιοι γιατί τρώνε το μεγαλύ-τερο κομμάτι από την πίτα που πρέπει να μοιραστεί ολόκληρη η κοινωνία Η επίπλαστη laquoανάπτυ-ξηraquo στην οποία είχε βυθιστεί η Ελ-λάδα (και πολλές δυτικές χώρες) οφειλόταν στην κατανάλωση μέ-ρους της πίτας του Νότου μέρους των επόμενων γενεών αλλά και μέρους που οφείλαμε να έχομε αφήσει ανέπαφο για να μπορού-με στο μέλλον να φτιάχνομε πίτες (με τεχνικούς όρους εξάντληση φυσικών πόρων όπως το νερό τα ορυκτά τα δάση κλπ)

Όσοι μιλάνε για laquoανάπτυξηraquo οφεί-λουν αφενός να συμπληρώνουν τίνος το κομμάτι θα κλέψουν και αφετέρου σε ποιον θα μοιραστεί το κλεμμένο κομμάτι και σε ποι-ον τα ψίχουλα Υπάρχει ακόμη μια διάσταση στο θέμα που γίνεται αντιληπτή μόνο σε βάθος χρόνου Προσωρινά και τοπικά μπορούμε να έχομε ενδείξεις laquoανάπτυξηςraquo (χωρίς να ρωτάμε laquoτίνος το κομ-μάτι κλέβομεraquo) Αναμφίβολα όμως όσο και να laquoμαγειρέψομεraquo τους αριθμούς κάποια στιγμή δεν θα μεγαλώνουν άλλο αν δεν βρούμε

νέα πηγή άντλησης laquoκλοπιμαίωνraquo Με τεχνικούς όρους αυτό ονομά-ζεται κρίση

Το αστείο (ή τραγικό) είναι ότι δεν σταμάτησαν οι πλούσιοι να κερδίζουν Κρίση βαφτίζεται το γεγονός ότι οι δείκτες που χρη-σιμοποιούν για να μετρήσουν την (υποχρεωτική στην ιδεολογία της ανάπτυξης) αύξηση των κερδών δείχνουν μείωση στο ρυθμό που βγάζουν κέρδη

Με λίγα λόγια όποιος υπόσχεται ανάπτυξη είναι καταδικασμένος με βάση τα κριτήρια που ο ίδιος θέτει να φτάσει σε laquoκρίσηraquo όποιες προθέσεις και να έχει Πώς ξεπερ-νιέται αυτή η κρίση Η απάντηση του Μαρξ είναι laquoκαταστροφή προ-ϊόντων και μέσων παραγωγήςraquo για να ξαναρχίσει ο ίδιος φαύλος κύκλος Όντως ο καπιταλισμός ξεπερνούσε στα πρώιμα στάδιά του τις κρίσεις τις με πολέμους που οδηγούσαν σε νέους κύκλους ανάπτυξης

Σήμερα επιχειρείται η εύρεση νέων πηγών άντλησης laquoκλοπι-μαίωνraquo ως μηχανισμός παράτασης ζωής του καπιταλισμού Είναι αυ-τό που ζούμε με την προσπάθεια ιδιωτικοποίησης κάθε δημόσιου πόρου Αυτά που μέχρι πρότινος θεωρούντο αυταπόδεικτα και δι-καιώματα για όλους σήμερα πρέ-πει να πωλούνται παιδεία υγεία φυσικό περιβάλλον νερό δημόσια γη εργατικά δικαιώματα ανθρώ-πινα δικαιώματα2

Και ο ΣΥΡΙΖΑ

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δύο επιλογές και οι δύο με πολλά προβλήματα

Η πρώτη είναι να χρησιμοποιεί

τη λέξη laquoανάπτυξηraquo προσπαθώ-ντας να πείσει την κοινωνία ότι αυτό που γνώριζε μέχρι σήμερα (που στο συλλογικό φαντασιακό έχει περάσει ως αύξηση) είναι κάτι άλλο από αυτό που εννοεί Θα πρέπει να πείσει ότι υπάρχει laquoκαλή ανάπτυξηraquo που συνδέεται με τις ανάγκες και όχι με την οικο-νομική αύξηση εγχείρημα μάλλον ακατόρθωτο Πολιτικά δε αναπο-τελεσματικό διότι θα χρησιμοποι-εί τον όρο ο οποίος αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής του αντιπάλου Όσο καλή και να είναι η τεκμηρίωσή του ο κόσμος θα αντιλαμβάνεται την laquoανάπτυ-ξηraquo του αντιπάλου και θα ζητά τα ανάλογα αποτελέσματα (= όλοι όλο και περισσότερο) ασχέτως του ότι αυτό είναι άτοπο

Η δεύτερη επιλογή που έχει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η διατύπωση εναλ-λακτικού οράματος στην laquoανάπτυ-ξηraquo Η βασική δυσκολία εδώ είναι ότι μας εκπαιδεύουν συνεχώς και με όλα τα μέσα να πιστέψομε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση3 Οι κρατούντες δεν θέλουν καν να διανοηθούμε για το αν έχουν το δικαίωμα να κρατάνε το μαχαίρι που κόβει την πίτα ούτε για το πώς χρησιμοποιούν αυτό το laquoδικαίω-μαraquo καθώς και το αν ή όχι κλέβουν και τίνος την πίτα Όμως ακριβώς αυτά τα επικίνδυνα ερωτήματα πρέπει να απαντήσομε Όσο για το αν πρέπει να laquoαναπτύξομεraquo (=κλέ-

παραγωγική ανασυγκρότηση για τις ανάγκες των πολλών

ΑΝΑΠΤυΞΗ ή η Πίτα και ποιος την έφαγε

επιμέλεια αφιερώματος ΧΑΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΤοΣ ΑλΕΞΗΣ ΧΑΡιΤΣΗΣ

βοντας) την πίτα ας μην χάβουμε το δόλωμα με τα ψίχουλα Είναι αρκετή για ΟΛΟΥΣ

Παρά τις δυσκολίες ο ΣΥΡΙΖΑ μάλλον όφελος θα έχει με την ει-λικρινή διατύπωση της εναλλα-κτικής πρότασης Διαχείριση των πόρων με κριτήριο τις ανάγκες του ανθρώπου Το laquoπρώτα ο άνθρω-ποςraquo έχει ήδη διατυπωθεί από τα κινήματα με το αγγλικό laquoPeople over profitsraquo Έχει βέβαια διατυ-πωθεί πολύ νωρίτερα από το χώ-ρο που πάντα είναι μπροστά στην κοινωνία την τέχνη Ο Σεφέρης κατά τη βράβευσή του με το Νό-μπελ ήταν σαφής

Ὅταν στὸ δρόμο τῆς Θήβας ὁ Οἰδίπους συνάντησε τὴ Σφίγγα κι αὐτὴ τοῦ ἔθεσε τὸ αἴνιγμά της ἡ ἀπόκρισή του ἦταν ὁ ἄνθρωπος Τούτη ἡ ἁπλὴ λέξη χάλασε τὸ τέρας

ΠΕΤΡοΣ λυμΠΕΡΑΚΗΣΔρ Βιολόγος

1 Εννοείται επιστημονικώς τεκμηριω-μένα γιατί αλλιώς όλα τα πλάσμα-τα της φύσης γνωρίζουν αυτήν την αλήθεια εδώ και εκατομμύρια χρό-νια αφού η άγνοιά της συνεπάγεται καταστροφή

2 Για όλες τις κατηγορίες που αναφέ-ρονται αρκεί η ανάγνωση των συμ-φωνηθέντων στα μνημόνια και τους νόμος που τα ακολούθησαν Ειδικά για τα ανθρώπινα δικαιώματα δείτε εδώ httpslaveryfootprintorg

3 Η πρόταση αυτή έχει διατυπωθεί και ως θεωρία με τίτλο TINA εκ του laquothere is no alternativeraquo = δεν υπάρ-χει εναλλακτική

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 610

και ΚυΒΕΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡιΣΤΕΡΑΣανάπτυξη παραγωγική ανασυγκρότηση

laquoΑνάπτυξη 06 το 2014raquo προβλέπει σύμ-φωνα με τον ελληνικό τύπο το ΔΝΤ ενώ με 33 θα laquoτρέχειraquo η ελληνική οικονομία το 2018 Η εκτίμηση αφορά βέβαια σε αύ-ξηση του ΑΕΠ αναφέρεται δηλαδή στη με-γέθυνση της ελληνικής οικονομίας Ο στε-νός ορισμός της ανάπτυξης (development) με όρους αγοράς και η ταύτισή της με την οικονομική μεγέθυνση (economic growth) είναι συνήθης χαρακτηριστικό παράδειγμα η πρόσφατη υποβάθμιση της Ελλάδας από την MSCI από αναπτυγμένη σε αναπτυσ-σόμενη (ή ορθότερα αναδυόμενη) αγορά με βάση το μέγεθος τη ρευστότητα και τις διευκολύνσεις κεφαλαίου καθώς και το νο-μικό καθεστώς Ποια είναι όμως η διαφο-ρά των δύο εννοιών και ποια από τις δύο πρέπει πραγματικά να μας απασχολεί στο σχεδιασμό της οικονομικής αναπτυξιακής πολιτικής μιας αριστερής κυβέρνησης

Η οικονομική μεγέθυνση μετράται κυρί-ως με βάση τους οικονομικούς δείκτες του ΑΕΠ (του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος αλλά και του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊ-όντος) συνολικού και κατά κεφαλήν ενί-οτε λαμβάνοντας υπόψη και την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (Purchasing Power Parity) Τα μεγέθη αυτά παραβλέπουν μια σειρά από κριτήρια και δείκτες ποσοτικούς και ποιοτικούς που ορίζουν την ανάπτυξη σε μια χώρα Τέτοιοι δείκτες είναι για πα-ράδειγμα η κατανομή του πλούτου η φορο-λογία και οι δημόσιες δαπάνες για δημόσια αγαθά η ανεπίσημη οικονομία (συμπερι-λαμβανόμενης της αυτοκατανάλωσης και της ανεπίσημης ανταλλαγής) το ποσοστό συμμετοχής στην οικονομία του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα η εξάρτηση της οικονο-μίας από ένα ή περιορισμένα προϊόντα και κλάδους και τα οφέλη αλλά και οι αρνητι-κές εξωτερικότητες που σχετίζονται με την ορθή ή μη περιβαλλοντική διαχείριση Επι-πλέον μία σειρά ποιοτικών δεικτών όπως η βρεφική θνησιμότητα και το προσδόκιμο ζωής ο αλφαβητισμός και οι δείκτες εκπαί-δευσης εν γένει οι δείκτες διαφθοράς οι εγκληματολογικοί δείκτες οι δείκτες χειρα-φέτησης (Gender Empowerment Measure Gender-related Development Index) κοκ Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι η έννοια της ανάπτυξης είναι κατά πολύ περιεκτικότε-ρη και ενδεικτικότερη της κατάστασης όχι μόνο της οικονομίας αλλά και της κοινω-νίας μιας χώρας

Με βάση το δείκτη ανθρώπινης ανάπτυ-ξης (HDI) του Προγράμματος των Ηνωμέ-νων Εθνών για την Ανάπτυξη (UNDP) που περιλαμβάνει δεδομένα για το προσδόκιμο

ζωής την εκπαίδευση και το εισόδημα η Ελλάδα κατατάσσεται συστηματικά στις χώ-ρες με laquoπολύ υψηλή ανθρώπινη ανάπτυξηraquo στη θέση 29 για το 2013 σημειώνοντας όμως μείωση σε αντίθεση με τις περισσότε-ρες ευρωπαϊκές χώρες που κατατάσσονται υψηλότερα και με αυξητικές τάσεις Επιπλέ-ον στο διορθωμένο ως προς την ανισότητα δείκτη (IHDI) η Ελλάδα καταγράφει μόνο για το 2013 μείωση 115 σημειώνοντας συνεχή πτώση την τελευταία τριετία Είναι δε χαρακτηριστικό ότι με βάση το λόγο laquoει-σόδημα του πλουσιότερου 10 του πληθυ-σμού προς το εισόδημα του φτωχότερου 10 του πληθυσμούraquo των Ηνωμένων Εθνών η Ελλάδα παρουσιάζει μεγαλύτερη εισοδη-ματική ανισότητα όχι μόνο από τις χώρες της ΕΕ αλλά και από χώρες όπως η Ινδία το Πακιστάν η Αιθιοπία το Μπαγκλαντές η Αίγυπτος και το Μπενίν

Η ενδεχόμενη λοιπόν ανάκαμψη και μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας δεν συνεπάγεται αυτομάτως τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων κα-θώς δεν εξασφαλίζει την οικειοποίηση από τους εργαζόμενους της αύξησης του παρα-γόμενου προϊόντος Αντιθέτως οι εφαρμο-ζόμενες κυβερνητικές πολιτικές λιτότητας και εσωτερικής υποτίμησης της εργασίας επιδεινώνουν συστηματικά τη θέση των ερ-γαζομένων αυξάνοντας ταυτόχρονα τα κέρ-δη των επιχειρήσεων ακόμα και σε συνθή-κες παρατεταμένης ύφεσης (Ιωακείμογλου Success Story Αυγή 080613)

To σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης μιας κυβέρνησης της Αριστεράς επομένως θα πρέπει να έχει ως γνώμονα την ανάπτυ-ξη και όχι τη μεγέθυνση της οικονομίας να είναι δηλαδή ταυτόχρονα και σχέδιο κοινωνικής ανασυγκρότησης στοχεύοντας εκτός από την ανάκαμψη των οικονομικών δεικτών και στη βελτίωση της θέσης των εργαζομένων όχι μόνο σε ότι αφορά τους μισθούς τα επιδόματα και τη μείωση της ανεργίας αλλά και στη βελτίωση όλων των επιμέρους δεικτών ανάπτυξης Οι βασικοί άξονες ενός τέτοιου σχεδίου παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που δι-απερνούν οριζόντια όλους τους κλάδους της οικονομίας μπορούν να συνοψισθούν ως εξής

Έμφαση στην εκπαίδευση και την υγεία η αναβάθμιση της δημόσιας εκπαί-δευσης σε όλες τις βαθμίδες αλλά και του εθνικού συστήματος υγείας και ιδιαίτερα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης διασφαλί-ζει την ουσιαστική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου όλων των πολιτών Επιπλέον η

αναβαθμισμένη δημόσια εκπαίδευση μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην καλλιέργεια μιας διαφορετικής αντίληψης για την οικο-νομία και την παραγωγή (περιβαλλοντική συνείδηση συνεργατική αντίληψη) αλλά και να διασφαλίζει άρτια εκπαιδευμένο και υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό

Περιβαλλοντικά βιώσιμη ανάπτυξη πέρα από ένα πρόγραμμα συγκεκριμένων δράσεων που αφορούν τον τομέα του πε-ριβάλλοντος και της ενέργειας (περιβαλ-λοντική ανακαίνιση κτηρίων οικιακά φω-τοβολταϊκά διαχείριση και επεξεργασία απορριμμάτων) το σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης πρέπει να προωθεί τον οικολογικό μετασχηματισμό της παραγωγής και την εξοικονόμηση ενέργειας σε όλους τους κλάδους και όλα τα στάδια της παρα-γωγής με ιδιαίτερη έμφαση στις Ανανε-ώσιμες Πηγές Ενέργειας αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα τόσο των φυσικών πόρων (ηλιακή και αιολική ενέργεια) αλλά και το υψηλά εξειδικευμένο αργούν ανθρώπινο δυναμικό

Έμφαση στην έρευνα και τις νέες τε-χνολογίες Η ενθάρρυνση της χρήσης νέ-ων τεχνολογιών σε όλους τους τομείς της οικονομίας και η ταυτόχρονη στήριξη του κλάδου της τεχνολογίας συγκεκριμένα με αυξημένη χρηματοδότηση για έρευνα και δράσεις στήριξης των νέων επιστημόνων μπορεί να αποφέρει σημαντικά αποτελέ-σματα τόσο στην αύξηση και βελτίωση της παραγωγής και την αύξηση του εισοδήμα-τος όσο και στη μείωση της ανεργίας Επι-πλέον σε συνδυασμό με τους υπόλοιπους άξονες (πχ έρευνα προσανατολισμένη στις ΑΠΕ ή στην τεχνολογία της υγείας) και με την τεχνολογική αναβάθμιση της δημόσιας διοίκησης μπορεί να έχει καταλυτικό ρόλο στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του πληθυσμού συνολικότερα

Αλλαγή του τρόπου οργάνωσης της παραγωγής Κομβικό ρόλο στην παραγω-γική και κοινωνική ανασυγκρότηση έχει ο λεγόμενος τομέας της laquoκοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίαςraquo Τα εγχειρήμα-τα και οι δομές κοινωνικής και αλληλέγγυ-ας οικονομίας συνεταιρισμοί παραγωγών συνεταιρισμοί καταναλωτών συνεργατικά εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης παραγωγικών μονάδων δομές και κινήματα αλληλέγγυ-ας οικονομίας προωθούν μια διαφορετι-κή αντίληψη για την οργάνωση της οικο-νομίας και της κοινωνίας από τους ίδιους τους εργαζόμενους Προτάσσουν την ισό-τιμη συμμετοχή τη δημοκρατία στη λήψη αποφάσεων τη συλλογική διαχείριση την

ισότιμη διανομή του αποτελέσματος την οργάνωση και αλληλοϋποστήριξη των δο-μών Η προώθηση αυτού του τρόπου ορ-γάνωσης της παραγωγής από τους ίδιους τους εργαζόμενους και με στόχο το συλ-λογικό όφελος και όχι το ατομικό κέρδος δεν έχει μόνο θετικά αποτελέσματα στη μείωση της ανεργίας και στην αύξηση του εισοδήματος αλλά αμφισβητεί τον πυρή-να των καπιταλιστικών σχέσεων εξουσίας Εξάλλου ο κομμουνισμός δεν είναι παρά η κοινωνία των ελεύθερα συνεταιρισμένων παραγωγών

Η ατζέντα ανάπτυξης της κυβέρνησης Σαμαρά στοχεύει αποκλειστικά στη μεγέ-θυνση της οικονομίας με την εφαρμο-γή πολιτικών σκληρής λιτότητας που όχι απλώς παραβλέπουν όλους τους υπόλοι-πους δείκτες ανάπτυξης αλλά έχουν ως αποτέλεσμα την επιδείνωσή τους τόσο στο οικονομικό (μείωση μισθών αύξηση ανεργίας) όσο και στο κοινωνικό επίπε-δο (διάλυση κοινωνικού κράτους παιδεί-ας υγείας καταστροφή περιβάλλοντος) Ακόμα λοιπόν και αν επιτευχθεί ο στόχος της μεγέθυνσης για το 2014 αυτό θα γί-νει επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο τη θέση της εργασίας προς όφελος του κεφα-λαίου Αντίθετα η αναπτυξιακή πολιτική της Κυβέρνησης της Αριστεράς πρέπει να εστιαστεί σε ένα σχέδιο παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που θα στο-χεύει στο συνολικό μετασχηματισμό της οικονομίας και της κοινωνίας με έμφαση στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζόμενων και όχι στη μεγέθυνση των οικονομικών δεικτών και ταυτόχρονα στη μετατόπιση του συσχετισμού δύναμης με-ταξύ κεφαλαίου και εργασίας μετατόπιση που θα επιτρέπει την ανάπτυξη των αγώ-νων από καλύτερες θέσεις και με διαρκώς διευρυνόμενες προοπτικές

ΣΤΕφΑΝιΑ ΓΕΩΡΓΑΚΑΚουndashΚουΤΣοΝιΚουΟικονομολόγος Τμ Οικονομικής Πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

μιΧΑλΗΣ ΝιΚολΑΚΑΚΗΣΚοινωνιολόγος Επιστ Συνεργάτης ΚΟ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 11πρώτες σκέψεις για την

ΑΝΑΣυΓΚΡοΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡιφΕΡΕιΑΣ

Η εκπόνηση Περιφερειακών Προγραμμά-των για την παραγωγική ανασυγκρότηση των Περιφερειών επιχειρείται αυτήν την περίοδο από τον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ σε ένα πο-λιτικό τοπίο που πληθαίνουν οι αναφορές για την laquoανάγκη της ανάπτυξηςraquo λόγω του βαθέματος της κρίσης και ανοίγει ένα διά-λογο στα ζητήματα τόσο της γενικόλογης νεφελώδους και τις περισσότερες φορές ασαφούς ως προς την έννοια laquoανάπτυξηraquo Διάλογος που δεν περιορίζεται μόνο στο πε-ριεχόμενο της ανάπτυξης ή στη διαδικασία εκπόνησης των συγκεκριμένων προγραμ-μάτων Αγγίζει επίσης ζητήματα που άπτο-νται της αποκέντρωσης της δημοκρατίας της συμμετοχής και αναδεικνύει νέες θε-ωρητικές προσεγγίσεις τόσο ως προς στην έννοια όσο και ως τρόπο το σχεδιασμό και την υλοποίηση των σχεδίων αυτών αλλά και ως προς την εξερεύνηση νέων σχέσε-ων και κοινωνικών συμμαχιών απαραίτη-τα εργαλεία για την άσκηση πολιτικών σε τοπικό επίπεδο

Η μεγαλύτερη δυσκολία του εγχειρήματος αυτού είναι να ξεπεράσουμε τις παρωχη-μένες αντιλήψεις μας και να εκφράσουμε ένα διαφορετικό όραμα για την Περιφέρεια ως ένα σύνολο πρακτικών που μπορούν να ανακατασκευαστούν σε μια εντελώς διαφο-ρετική εικόνα από αυτή που είναι κυρίαρχη σήμερα Η απόπειρα να αναδημιουργήσου-με μια διαφορετική εικόνα προϋποθέτει μεγαλύτερο βαθμό εκδημοκρατισμού από αυτόν που υπάρχει σήμερα (αποκέντρωση και συμμετοχή (επαν)ίδρυση θεσμών που να επικοινωνούν με τις σύγχρονες ανάγκες αναθεώρηση σχέσεων δημιουργία κοινω-νικών συμμαχιών και προπάντων την κα-τοχύρωση των κοινωνικών κινημάτων (το δικαίωμα στην περιφέρεια)

Προϋποθέτει επίσης νέα αρχιτεκτονική νέα κριτήρια σχεδιασμού νέες προσεγγί-σεις και πάνω από όλα αναπτυξιακές πο-λιτικές και όχι αναπτυξιακά μέτρα που θα διαμορφώνουν και θα διαχέουν την ανα-πτυξιακή συνείδηση στα αναπτυξιακά υπο-κείμενα μέσα από ένα αναπτυξιακό μοντέ-λο που θα έχει ως laquoελκυστήraquo τις κοινωνι-κές ανάγκες

Με άλλα λόγια ένα Εναλλακτικό Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέρειας δεν μπορεί παρά να απαντά στα προβλήματα και στις ανάγκες έτσι όπως διαμορφώνο-νται σήμερα στην Περιφέρεια Για το λόγο αυτό απαιτείται μια αρκετά συγκροτημένη laquoπρογραμματική αφήγησηraquo η οποία θα λάβει υπόψη τις κοινωνικές ανάγκες τις

ανακατατάξεις στην ταξική και κοινωνική διαστρωμάτωση σε συνθήκες οικονομικής κρίσης τις στρατηγικές επιπτώσεις και τις προτεραιότητες άμεσων δράσεων αλλά και ταυτόχρονα θα επιχειρεί laquoαφήγησηraquo στο μέλλον διαμορφώνοντας το όραμα για την ανάπτυξη Περιφέρειας (ποιες είναι οι στρατηγικές μας επιλογές σε ποιους πα-ραγωγικούς κλάδους ή παραγωγικά συ-μπλέγματα θα δώσουμε έμφαση με ποια μέσα και τι είδους παρεμβάσεις πώς θα διαμορφώσουμε ή αναδιαμορφώσουμε τις κοινωνικές συμμαχίες και πώς θα προσδι-ορίσουμε τα νέα υποκείμενα)

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο για την οικονομική κοινωνική και περιβαλλοντική ανασυγκρό-τηση το οποίο καλείται να επανεξετάσει σε μια από την αρχή επεξεργασία τους στό-χους για την οικονομία το περιβάλλον (νέ-ες σχέσεις με τη φύση) και την κοινωνία όπως και τους θεσμούς μέσω των οποίων θα αποφασίζονται και θα υλοποιούνται οι πολιτικές αυτές (θεσμοί ενίσχυσης του Δη-μοκρατικού προγραμματισμού συμμετοχής (συμμετοχικούς προϋπολογισμούς) και κοι-νωνικού ελέγχου

Το Σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο που θα αξιοποιήσει τα νέα κινήματα της παραγωγικής ανα-συγκρότησης και της αλληλεγγύης που δημιουργήθηκαν λόγω της κρίσης και θα τα αναδείξει ως τα νέα υποκείμενα και τις δυνάμεις εκείνες που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα παραγωγικό σύστημα που θα παράγει αγαθά (προϊόντα και υπηρεσί-ες) με σαφές και κοινωνικό και περιβαλ-λοντικό πρόσημο

Σε αυτό το νέο μοντέλο οι παραγωγικές καταναλωτικές συνεταιριστικές και κοινω-νικές οργανώσεις θα αναλάβουν ένα μεγάλο μέρος της παραγωγικής ανασυγκρότησης της Περιφέρειας συνθέτοντας το πρόβλη-μα της παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και οικολογί-ας δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για έναν εναλλακτικό τρόπο παραγωγής μέσω της ανάπτυξης συνεργατικών μορφών της εναλλακτικής και αλληλέγγυας οικονομίας και συμβάλλοντας στη διαμόρφωση ενός μοντέλου οργάνωσης της κοινωνίας που θα στηρίζεται στις αρχές της αλληλεγγύης και της συνεργασίας

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο ανατροπής όπου

ndash Το παραγωγικό του μοντέλο πρέπει να βασίζεται στις κοινωνικές ανάγκες και

να ανατρέπει την υφιστάμενη αναπτυξια-κή πολιτική που κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια ταυτίστηκε με τη διαρθρωτική πολι-τική της ΕΕ με αποτέλεσμα τη διοχέτευση του μεγαλύτερου μέρους των διαθέσιμων εγχώριων πόρων στην εξυπηρέτηση των κανόνων της κοινοτικής συγχρηματοδό-τησης Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανάγκη να ξεφύγουμε από την παράθε-ση κλαδικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανάλυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επί-πεδο των συστημάτων αξίας δηλαδή στα παραγωγικά συμπλέγματα όπου περιλαμ-βάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην αλυσίδα αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλισμού και υποδο-μών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνο-λογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίηση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μετα-φορές κοκ)

ndash Αντιπαραθέτει στις κινητήριες δυνάμεις της ανταγωνιστικότητας την ποιότητα ζω-ής το φυσικό περιβάλλον και την κοινω-νική αλληλεγγύη

ndash Προτάσσει παρεμβάσεις χαμηλού κό-στους λόγω του περιορισμού των διαθέ-σιμων πόρων αλλά και της αλλαγής στη φιλοσοφία των παρεμβάσεων με την με-τατόπιση από τις laquoσκληρέςraquo υποδομές στη δημιουργία περιβάλλοντος καινοτομίας μέσω laquoάυλωνraquo υποδομών στους ανθρώπι-νους περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς πόρους μιας περιοχής γεγονός που θα την καταστήσει ικανή να υλοποιήσει τις δυνα-τότητες της Όμως εδώ απαιτείται προσο-χή ώστε νrsquo αποφευχθεί ο κίνδυνος μετά-

πτωσης στο καθεστώς των πολλών μικρών και κατακερματισμένων έργων του παρελ-θόντος που εγκλώβιζαν την αναπτυξιακή πολιτική σrsquo έναν ιδιότυπο τοπικισμό που όμως τελικά οδηγούσε σε μικροεπενδυτι-κό πληθωρισμό

ndash Ανατρέπει τις μέχρι σήμερα επιλογές που βασίζονταν στις λίστες έργων κατόπιν επιθυμιών των αιρετών αρχών στις ανά-γκες κάλυψης συγχρηματοδοτούμενων έρ-γων στις κοινωνικές συμμαχίες που υπηρε-τήθηκαν και οικοδομήθηκαν μέσα από τις πελατειακές σχέσεις και τη δυνατότητα του συστήματος να χρηματοδοτεί σε διάφορες κλίμακες διαπλοκής)

Η διαμόρφωση και η επεξεργασία ενός τέτοιου εναλλακτικού αναπτυξιακού Σχε-δίου δεν μπορεί παρά να μη γίνεται ανοι-χτά στην κοινωνία

Μέσα από συζητήσεις ανταλλαγή ιδεών απόψεων προτάσεων με τα παραπάνω κι-νήματα τους κοινωνικούς οικονομικούς συνδικαλιστικούς και άλλους φορείς Πανε-πιστήμια Ερευνητικά κέντρα επαγγελμα-τικές ομάδες ανθρώπους laquoκλειδιάraquo κλπ

Και τέλος όπως επανειλημμένως έχει ειπωθεί το σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέρειας είναι μια διαρκής διαδικασία προσπάθεια και ανοιχτή σε νέες ιδέες και καινοτόμες δράσεις αλλά είναι και ευέλι-κτο στην εφαρμογή ώστε να είναι ταχείες οι αναπροσαρμογές και οι ανακατανομές πόρων σε περίπτωση αστοχιών

μΑΡιΑ ΘΕλΕΡιΤΗσύμβουλος Τοπικής Ανάπτυξης

μέλος Τμ Αυτοδιοίκησης ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 612

Εδώ και τουλάχιστον τρία χρό-νια από την εκτόξευση της οικο-νομικής κρίσης και έπειτα η γε-ωργία και ο πρωτογενής τομέας εν γένει παρουσιάζονται ως ένα από τα κρυφά χαρτιά της χώρας για την έξοδο από την κρίση Πόσο αληθινό μπορεί να είναι αυτό και κάτω από ποιες προϋποθέσεις Στο κείμενο αυτό κατατίθενται κάποιες πρώτες σκέψεις και προβληματι-σμοί σχετικά καθώς και για την παραγωγική ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα

Στην προσπάθεια ανάγνωσης της υπάρχουσας κατάστασης πέ-ρα από τη μελέτη για το αγροτι-κό εισόδημα και απασχόληση το αγροτικό εμπορικό ισοζύγιο το ισοζύγιο φυτικής- ζωικής παρα-γωγής τα κόστη παραγωγής τη σύνδεση με τη γεωργική βιομηχα-νία το δευτερογενή και τριτογενή τομέα και πολλά ακόμα θα πρέπει κανείς να δει το μοντέλο ανάπτυ-ξης που ακολουθήθηκε στη χώρα συνολικότερα το ρόλο του πρωτο-γενούς τομέα σε αυτό καθώς και το μοντέλο ανάπτυξης πρωτογενούς τομέα που επιλέχθηκε

Η επιλογή που έγινε για την Ελ-λάδα ήταν η μετάβαση της οικο-νομίας της στον τριτογενή τομέα κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών ndash διαμετακομιστικό κέντρο παρο-χή υπηρεσιών τουρισμός κλπ Το μοντέλο αυτό οδήγησε στην απο-διάρθρωση του παραγωγικού πρω-τογενούς τομέα και στην εξάρτηση από τις ολοένα και αυξανόμενες εισαγωγές γεωργικών προϊόντων και εφοδίων Ακόμα στο πλαίσιο αυτό επιλέχθηκε η εντατική συμ-βατική γεωργία και κτηνοτροφία η μονοκαλλιέργεια με στόχο απο-κλειστικά τις εξαγωγές η εγκατά-λειψη της παραγωγής κυρίως σε μειονεκτικές περιοχές οι εναλ-λαγές των καλλιεργειών με βάση τις επιδοτούμενες καλλιέργειες και άλλα

Η γεωργία όμως αποτελεί τον τομέα που ιδίως σε περιόδους κρί-σης αποτελεί προϋπόθεση επιβί-ωσης και βασική πηγή διατροφι-κών αγαθών για τον πληθυσμό Η κρίση της γεωργίας οδηγεί και σε επισιτιστική κρίση Συνεπώς το ζή-

τημα της διατροφικής αυτάρκειας της χώρας ιεραρχείται και εύλογα κανείς αναρωτιέται πώς γίνεται να έχεις ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα πώς μπορείς να βγεις από την κρίση αν δεν είσαι παραγωγι-κός Και τι σημαίνει σήμερα παρα-γωγικός πρωτογενής τομέας

Η συμβολή της γεωργίας στην αποφυγή της επισιτιστικής κρίσης έγκειται στη στροφή της γεωρ-γικής παραγωγής στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού Συνεπώς μιλάμε για έναν πρωτογενή τομέα που θέτει ως βάση την τροφή ως αγαθό και ως θεμελιώδες κοινωνικό δικαίω-μα και όχι ως εμπόρευμα ή χρημα-τιστηριακό αγαθό Ο πρωτογενής τομέας θα πρέπει να αποσκοπεί πρωταρχικά στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του λαού με ντόπια παραγόμενα σε λογι-κές τιμές ποιοτικά προϊόντα στο πρότυπο της παραδοσιακής ελ-ληνικής μεσογειακής διατροφής και σε αντίθεση με το κυρίαρχο καταναλωτικό και διατροφικό μο-ντέλο Ένα σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης του πρωτογενούς τομέα οφείλει να συνυπολογίσει αυτή την αρχή

Ακόμα δεν μπορεί να μη μιλήσει για ένα άλλο παραγωγικό μοντέλο της ήπιας γεωργίας της βιολογι-κής γεωργίας με σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον με εξορθολογισμό στη χρήση των φυ-σικών πόρων με μετάβαση από τις εντατικές μονοκαλλιέργειες στην πολυκαλλιέργεια και στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και διεθνούς ζήτησης που παράλλη-λα καλύπτουν και τις εγχώριες ανάγκες

Έχει ακόμα να αναμετρηθεί με το ερώτημα πώς νοείται ο σημε-ρινός γεωργός Παραγωγός τρο-φής παραγωγός προϊόντων για μεταποίηση παραγωγός ενέργειας

πάροχος αγρο-τουριστικών υπηρε-σιών προστάτης του φυσικού πε-ριβάλλοντος και του κοινωνικού ιστού της υπαίθρου εξαγωγέας προϊόντων με υψηλή προστιθέ-μενη αξία Όλα αυτά και πολλά ακόμα ή ένας άνθρωπος εξαρτώ-μενος από το αγροδιατροφικό λό-μπι που θα παράγει απλώς προ-ϊόντα ως είλωτας στα laquoδικά τουraquo χωράφια Αυτός που θα έχει στα χέρια του την τροφή του κόσμου και θα τη διαχειρίζεται μόνο με βάση το μέγιστο δυνατό για αυ-τόν κέρδος ανεξαρτήτως του αν ο κόσμος πεινάει

Ποια θα μπορούσαν να είναι τα μέτρα για την ανασυγκρότηση του παραγωγικού δυναμικού Ο αναδα-σμός γης ίσως είναι ένας τρόπος για να ενοποιήσει τις πολυτεμα-χισμένες εκτάσεις και να μειώσει το κόστος παραγωγής Το συνε-ταιριστικό-συνεργατικό κίνημα θα πρέπει να τεθεί σε νέες υγιείς βάσεις ώστε να δώσει διέξοδο τό-σο στο επίπεδο της καλλιέργειας (συγκέντρωση γης και μηχανημά-των εξοικονόμηση στην προμή-θεια εφοδίων οργάνωση της αγο-ράς κλπ) Εφόσον ο πρωτογενής τομέας θεωρηθεί στρατηγικής ση-μασίας θα πρέπει να αναζητηθούν ευνοϊκοί όροι χρηματοδότησης που θα επιτρέπουν τις επενδύσεις σε αυτόν Ακόμα θα πρέπει να

προβληματισμοί σχετικά με την παραγωγική ανασυγκρότηση του ΠΡΩΤοΓΕΝουΣ ΤομΕΑ

Ο αγροτικός τομέας παρουσιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανάπτυξη του αγροτικού χώρου

στη λογική της αγροδιατροφικής βιομηχανίας

επανεκτιμηθούν θεσμικά μέτρα σχε-τικά με τη φορολογία των αγρο-τών της γης τα αγροτικά μητρώα τις ενισχύσεις που παρέχονται σε ένα πλαίσιο ανασυγκρότησης του συνόλου της οικονομίας

Δεν μπορούμε να μιλάμε για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση του πρωτογενούς τομέα δίχως την επέμβαση στη λειτουργία της εγχώριας αγοράς με το σκεπτικό των πολλαπλών επιλογών σε πα-ραγωγούς και καταναλωτές ενά-ντια στα μονοπώλια διακίνησης τροφής στην Ελλάδα Η επέμβα-ση αυτή μπορεί να γίνει σε θεσμι-κό επίπεδο κατοχυρώνοντας δο-μές που μέχρι στιγμής υστερούν Υστέρηση που οδηγεί σε καρτέλ και μονοπωλιακές καταστάσεις Ένα τέτοιο θεσμικό μέτρο μπορεί να είναι η νομοθέτηση αγορών αγροτών-παραγωγών ώστε να δοθεί απευθείας διέξοδος στον παραγωγό στην αγορά και στους καταναλωτές με την παράκαμψη μεσαζόντων και με στόχο την εξυ-γίανση της αγοράς τροφίμων και τον εξορθολογισμό των τιμών των γεωργικών προϊόντων

Στο επίπεδο της διάθρωσης της παραγωγής θα πρέπει να συ-νυπολογιστεί το εδαφικό ανά-γλυφο της Ελλάδας να μελετη-

θούν οι δυνατότητες της κάθε πε-ριφέρειας ο όποιος σχεδιασμός να γίνει με γνώμονα το τι είναι δυνατό να καλλιεργηθεί και πού να υπάρξει πρόβλεψη για βοσκο-τόπους και επαρκείς καλλιέργει-ες ζωοτροφών ποια μπορεί να εί-ναι τα προϊόντα αυτά που έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και υψηλή προστιθέμενη αξία ώστε μπορούν να είναι εξαγώγιμα Σε κάθε σχεδιασμό όμως το ζητούμε-νο είναι να προτάσσεται ως μορφή η βιώσιμη και ποιοτική γεωργική παραγωγή

Δεν θα πρέπει να αγνοηθούν ακόμα τομείς όπως η δασοπονία η αλιεία η μελισσοκομία Μπο-ρούν να αναπτυχθούν και να εί-ναι ιδιαίτερα laquoαποδοτικοίraquo για την οικονομία και παράλληλα να συντελέσουν στην προστασία της βιοποικιλότητας των δασών και θαλασσών στην ανανέωση δασι-κών εκτάσεων στην εκμετάλλευση των ορεινών περιοχών τηρώντας πάντοτε τους περιβαλλοντικούς κανόνες

Αναγκαία είναι και έργα υπο-δομής με γνώμονα τη μείωση του κόστους παραγωγής την ορθολο-γική χρήση πόρων όπως το νερό τη δημιουργία αποθεμάτων νερού κλπ Θα πρέπει ακόμα να προβλε-φθεί το πώς εντάσσονται οι ήπιες μορφές ενέργειας και οι ΑΠΕ στην αγροτική παραγωγή

Η όποια ανασυγκρότηση όμως δεν μπορεί να γίνει μόνο με θεσμικά μέτρα και διακηρύξεις Χρειάζεται τη δημιουργία ενός κινήματος πα-ραγωγών (αγροτών κτηνοτρόφων αλιέων κλπ) των ανθρώπων της υπαίθρου αλλά και των πόλεων (laquoκαταναλωτέςraquo ενεργοί πολίτες κινήματα πόλης) των εμπλεκομέ-νων στους άλλους οικονομικούς τομείς των κινημάτων της οικο-λογίας και πολλών ακόμα Μια κυ-βέρνηση της αριστεράς δεν μπορεί να λύσει τα παραπάνω ζητήματα με τρόπο laquoαυτονόητοraquo Έχει την ανάγκη ύπαρξης ενός κινήματος παραγωγικής ανασυγκρότησης και αγροτικής μεταρρύθμισης ώστε να μπορέσει να συγκρουστεί με τα εγχώρια συμφέροντα αλλά κι αυτά των πολυεθνικών του αγρο-

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 13

Ένα από τα θέματα που απασχόλησαν το φετινό Left Forum με θέμα ldquoMobilizing for EcologicalEconomic Transformationrdquo στη Νεα Υόρκη ήταν αυτό που ο καθηγητής Βαλερστάϊν χαρακτήρισε ως laquoκαρκίνοraquo του συστήματος Πρόκειται για το γεγονός ότι επί 500 χρόνια ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε κατατρώγοντας τους φυσικούς πόρους του πλανήτη χωρίς να τους αναπληρώνει Το πρόβλημα αυτό έχει πά-ρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και απειλεί άμε-σα τη ζωή στο πλανήτη Δεν μπορούμε πια να μιλάμε για μέλλον για ανάπτυξη για οικονο-μία αν αυτή δεν είναι οικολογική σημαντική πτυχή της οποίας είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ)

Ενώ λοιπόν παγκοσμίου φήμης διανοητές αντιλαμβάνονται την ουσιαστική σημασία των ΑΠΕ στη ανάπτυξη στην Ελλάδα με πρόσχη-μα το υπαρκτό πρόβλημα του ελλείμματος του λογαριασμού ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ ως λύση προ-τείνεται το πάγωμα της ανάπτυξης των ΑΠΕ Ακούγονται απόψεις όπως laquoοι ΑΠΕ είναι πο-λυτέλειαraquo laquoεδώ δεν έχουμε να φάμε τις ΑΠΕ θα κοιτάζουμεraquo laquoας καθυστερήσει η έστω και σταδιακή απεξάρτηση από το φθηνό λιγνίτη που μας χάρισε η φύσηraquo και άλλα πολλά ιδίου ύφους και περιεχομένου Στη δε πράξη έχουν σταματήσει να γίνονται πλέον έργα ΑΠΕ τα φωτοβολταϊκά τους τελευταίους μήνες τον τελευταίο χρόνο οι υπόλοιπες ΑΠΕ

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά για να διαπιστώσουμε το πώς δημιουργήθηκε το πρόβλημα Ο πρώτος ουσιαστικά νόμος που έβαλε τα θεμέλια για την ανάπτυξη των ΑΠΕ συντάχθηκε το 2006 Παρά το θετικό στοιχείο ότι επιτέλους άρχισε να γίνεται λόγος για ΑΠΕ ο νόμος είχε πολλές ελλείψεις είτε σκόπιμα εί-τε όχι Ενώ το κύριο χαρακτηριστικό των ΑΠΕ είναι οι πολλές μικρές αποκεντρωμένες μονά-δες διάσπαρτες στην επικράτεια και μόνο για λόγους οικονομίας κλίμακας και μόνο σε ει-δικές περιπτώσεις μεγάλες μονάδες (μέσα σε βιομηχανικές ζώνες κλπ) ο νόμος υιοθετούσε ακριβώς την αντίθετη κατεύθυνση Το μείγμα των ΑΠΕ αλλά και ο ρυθμός ανάπτυξης τους έπρεπε να είναι αυστηρά σχεδιασμένος ώστε να απορροφηθούν ομαλά από τεχνικής αλλά και οικονομικής άποψης όλοι οι κραδασμοί της αλλαγής παραγωγής ηλεκτρενέργειας Αντιθέ-τως ακολουθώντας το νεοφιλελεύθερο δόγμα ο νόμος αυτός άφηνε την αγορά ανεξέλεγκτη να αποφασίσει χωρίς παρεμβάσεις της πολιτείας Η αγορά αποφάσισε όπως πάντα άναρχα και με μοναδικό κριτήριο το κέρδος Ενώ το κόστος κατασκευής ειδικά των φωτοβολταϊκών απο-κλιμακώθηκε ραγδαία δεν είχαμε αντίστοιχη μείωση των εγγυημένων τιμών πώλησης του

ρεύματος οπότε δημιουργήθηκαν ευκαιρίες για υπερκέρδη Αποτέ-λεσμα ήταν το αδηφάγο κεφάλαιο να οδεύσει προς τα φωτοβολταϊκά με συνέπεια την έκδοση υπερπληθώρας αδειοδοτήσεων και κατασκευών Ενώ στην Ευρώπη οι κυβερνήσεις έγκαιρα διαπίστωσαν το πρόβλημα και βρήκαν λύσεις στη χώρα μας αφού άφησαν να χαθεί πολύτιμος χρόνος όταν πλέον αποφάσισαν να ασχοληθούν προχώρησαν σε μια παγκόσμια πρωτοτυ-πία ένα λάθος να προσπαθούν να το λύ-σουν με ένα νέο χειρότερο λάθος

Το πρόβλημα λοιπόν που έχει προκύψει δεν είναι δομικό των ΑΠΕ αλλά αφορά στον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ διαχρονικά αντιμετώπισαν τις ΑΠΕ Αν είχαμε στρωτή ροή διείσδυσης των ΑΠΕ και είχαμε για παράδειγμα αντί για 2300 MW φωτοβολταϊκών που έχουμε σήμε-ρα γύρω στα 1000 MW αυτό θα συνιστούσε ένα απόλυτα διαχειρίσιμο μέγεθος που δεν θα δημιουργούσε κανενός είδους πρόβλημα Το σημερινό δε κόστος κατασκευής είναι τέτοιο που επιτρέπει σε όποιον κατασκευάσει σήμε-ρα ΑΠΕ να αμείβεται με ταρίφα παραπλήσια των παραγωγών ενέργειας από φυσικό αέριο οπότε αν αυτά τα 1300 MW κατασκευάζονταν σήμερα δεν θα επιβάρυναν το λογαριασμό αφού λογικά θα αμείβονταν όπως οι συμβατι-κοί παραγωγοί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ έχει προτείνει λύσεις που η κυβέρνηση δεν έχει τη βούληση να αποδεχθεί γιατί θίγουν τα ξένα και ντόπια μεγάλα συμφέ-ροντα του χώρου Προτείνουμε μέτρα laquoκουρέ-ματοςraquo των παραγωγών με παραμετροποίηση των κριτηρίων ώστε να μηδενιστεί το έλλειμμα χωρίς να επιβαρυνθούν οι καταναλωτές και να πληρώσουν όλοι με δίκαιο τρόπο ανάλογα με το κόστος κατασκευής και το μέγεθος

Σε κάθε περίπτωση τις ΑΠΕ δεν πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε με οικονομίστικο τρόπο Η καταστροφή του περιβάλλοντος και η υγεία δεν είναι μετρήσιμα χρηματικά μεγέθη Δεν μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για φθηνό λιγνίτη και ακριβές ΑΠΕ αδιαφορώντας για τις άλλες επιπτώσεις που έχει η χρήση των ρυπογόνων ορυκτών καυσίμων

Η ταχύτητα ανάπτυξης της τεχνολογίας μάς επιτρέπει να υποστηρίξουμε ότι σύντομα αν υπάρξει πολιτική βούληση θα μπορέσουμε να έχουμε συστήματα ΑΠΕ για οικιακή χρήση τα οποία θα συμφέρουν και από οικονομικής σκο-πιάς Συστήματα χαμηλού κόστους από ΑΠΕ με ταυτόχρονη εξοικονόμηση ενέργειας και με μελλοντικά φθηνές μπαταρίες θα μπορούν να κάνουν τα σπίτια ενεργειακά ανεξάρτητα Στον

τομέα αυτό θα μπορούσε να απασχοληθεί και μεγάλο τμήμα του παραγωγικού δυναμικού της χώρας όπως μηχανικοί τεχνικοί κλάδοι που σήμερα μαστίζονται από μεγάλη ανεργία

Οι ειδικοί επιστήμονες λένε ότι όποιος σχε-διάζει το μέλλον της ηλεκτρενέργειας με τα μέχρι σήμερα δεδομένα θα κάνει λάθος Στην Αμερική κατασκευάστηκε πιλοτικά ένας συσ-σωρευτής 120 MW με σχετικά ικανοποιητικό κόστος κατασκευής και υψηλής ταχύτητας από-δοσης της ενέργειας Συστήματα αντλιοταμίευ-σης παρασκευή υδρογόνου και άλλα τέτοιου είδους τεχνικά εργαλεία θα βοηθήσουν ώστε να αρθεί η επιφυλακτικότητα έναντι των ΑΠΕ από τη στιγμή που θα μπορεί να αποθηκευθεί ενέργεια με χαμηλό κόστος

Για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται πολιτική βούληση ώστε να πιεστούν οι τεχνικοί επι-στήμονες να βρουν τις βέλτιστες λύσεις στα υπάρχοντα σημερινά προβλήματα Την πολι-τική αυτή βούληση δεν είναι δυνατόν να την έχουν οι δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού γιατί οι έννοιες καπιταλισμός και οικολογία κέρδος και προστασία του περιβάλλοντος νό-μοι της αγοράς και ανθρώπινες ανάγκες είναι έννοιες ασύμβατες μεταξύ τους

Μια κυβέρνηση της αριστεράς όπως ευρημα-τικά έθεσαν το θέμα οι διοργανωτές μέσα από τον κεντρικό τίτλο του φετινού Left Forum τις λέξεις οικονομία και οικολογία δεν τις αντιμε-τωπίζει ως λέξεις με κοινό πρώτο συνθετικό αλλά ως έννοιες άρρηκτα δεμένες

Μια κυβέρνηση της αριστεράς θα πρέπει να θέσει τα θεμέλια έτσι ώστε το μέλλον της ηλε-κτρενέργειας και όχι μόνο αυτό να είναι οι-κολογικό Μπορούμε να σχεδιάσουμε ένα μέλ-λον που οι ΑΠΕ θα παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο Και τούτο δεν είναι οραματική φαντασί-ωση ορισμένων Αντιθέτως όλα τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα συνηγορούν προς την κατεύθυνση αυτή

ΓιΑΝΝΗΣ μΠΕΝιΣΗΣμέλος γραμματείας τμ Ενέργειας ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

ΑΠΕ ΓιΑ ΤΗΝ οιΚο λογία

νομία

διατροφικού λόμπι Σε αυτό το σημείο θα πρέπει

να προβληματιστούμε για το αν η παραγωγική ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα με άξονα την ανάπτυξη και την ενίσχυ-ση της εγχώριας παραγωγής μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα από τις πολιτικές της ΕΕ για την περιφερειακή και αγροτική ανάπτυξη για την προστασία του περιβάλλοντος και την Κοινή Γεωργική Πο-λιτική Θα πρέπει παράλληλα να γίνει και ένας ειλικρινής απολογισμός της μέχρι τώρα πορείας του γεωργικού χώ-ρου στο πλαίσιο της ΚΓΠ και μια ανάγνωση δίχως αυταπά-τες των ήδη ανακοινωμένων μελλοντικών πολιτικών

Ο αγροτικός τομέας παρου-σιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανά-πτυξη του αγροτικού χώρου στη λογική της αγροδιατροφι-κής βιομηχανίας και όχι στη λογική της ανασυγκρότησης της παραγωγικής βάσης της χώρας για τη διέξοδο από την οικονομική κρίση με αξιοπρέ-πεια για τον αγροτικό κόσμο και προοπτική παραμονής του στην παραγωγή και ανάπτυ-ξης μέσα από αυτή

Κάθε φορά που τίθεται στο τραπέζι η πρόταση να ιεραρ-χηθεί η αλλαγή του γεωργικού μοντέλου και να προταχθούν βιώσιμες μορφές γεωργίας όπως η βιολογική το αμέσως επόμενο ερώτημα είναι αν αυτή μπορεί να καλύψει τις ανάγκες συνολικά Θα πρέ-πει αν θέλουμε να μιλήσουμε για την ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα με όρους οικολογίας να φύγουμε από αυτό το δίλημμα Η βιώσιμη και οικολογική επαναπροσέγ-γιση του αγροτικού μοντέλου δείχνει την πρόθεσή μας να αναμετρηθούμε με το ίδιο το σύστημα που μας έχει οδηγήσει σε αδιέξοδα δείχνει αν είμαστε σε θέση να προβάλουμε έναν άλλο τρόπο παραγωγής και έναν άλλο τρόπο κοινωνικής συνύπαρξης και οικονομικής βιωσιμότητας Είναι ανάγκη να υπάρξει αυτή η αλλαγή και μάλιστα με περιβαλλοντικά βιώσιμη προοπτική

ιΩΑΝΝΑ ΘΕοΔοΣιου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 614

ΑΝΑΔιΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Το ζήτημα της αναδιάρθρωσης της παρα-γωγικής δομής και υποδομής δεν μπορεί να ιδωθεί ξέχωρα από το ζήτημα του αναπτυ-ξιακού μοντέλου Συνεπώς το ερώτημα που πρέπει να απαντιέται από τη σχεδιαζόμενη πολιτική θα πρέπει να απαντά στην ανά-γκη για άλλο αναπτυξιακό μοντέλο Ποιες λοιπόν πρέπει να είναι η αφετηρίες μιας αποτελεσματικής πολιτικής Κατά τη γνώ-μη μου οι εξής

Από τη λογική μείωσης κόστους πρέπει

να πάμε στη λογική παραγωγής αξίας το οποίο είναι και συμβατό με τις ιδεολογικές αναφορές μας (κοινωνικά προσδιορισμέ-νη αξία χρήσης που παράγεται από την εργασία) Η νέα αξία παράγεται μέσω της συνεχούς καινοτομίας σε προϊόν και πα-ραγωγική διαδικασία Η εστίαση στην πα-ραγωγή με τη στενή έννοια τη μεταποίη-σης (μετασχηματισμός εισροών σε προϊόν) είναι ανεπαρκής Αυτό δεν σημαίνει ότι η καινοτομία παράγεται μόνο στα εργαστή-ρια Αντίθετα παράγεται και στη σύζευξη σχεδιασμού και παραγωγής αλλά και στην αλληλεπίδραση παραγωγή και χρήσης Η βασική διαφορά έγκειται από τη μία στις αυξανόμενες αποδόσεις που χαρακτηρίζουν την οικονομική της καινοτομίας και από την άλλη στο σαφή προσανατολισμό που απαιτείται τόσο σε ότι αφορά στην πολιτική απασχόλησης όσο και στο ποιος θα είναι ο φορέας της ανάπτυξης (ταλέντο και όχι κεφάλαιο όπως λέει ο Florida)

Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανά-γκη να ξεφύγουμε από την παράθεση κλα-δικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανά-λυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επίπεδο των συστημάτων αξίας (όχι απλά αλυσίδες) όπου περιλαμβάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην παραγωγή αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλι-σμού και υποδομών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίη-

ση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μεταφορές κοκ)

Η πολιτική θα πρέπει να προσδιορίζε-ται και χωρικά ώστε να αναγνωρίζεται η αντίστοιχη εμπέδωση της παραγωγικής και καινοτομικής δραστηριότητας

Βασικό ζήτημα αφορά και στο υποκεί-μενο του μετασχηματισμού Ποιοι θα ανα-λάβουν το έργο του μετασχηματισμού και της νέας μορφής παραγωγής αν το παρόν επιχειρείν είναι ανεπαρκές

Άξονες αναπτυξιακής πολιτικής

Με βάση τα παραπάνω οι άξονες σχεδιασμού πολιτικής θα πρέπει να είναι οι εξής

Συγκρότηση παραγωγικών συμπλεγ-μάτων με σχετική εξειδίκευση και χω-ρικό προσδιορισμό

Τα παραγωγικά συστήματα δεν συγκρο-τούνται σε κλαδική βάση αλλά με την αλ-ληλεπίδραση δραστηριοτήτων από διαφο-ρετικούς κλάδους και τομείς οικονομικής δραστηριότητας Η πολιτική πρέπει να εστι-άζει στην ενίσχυση στους αδύνατους κρί-κους οι οποίοι είναι ndash εν γένει

ndash Ανάπτυξη προϊόντος έλλειψη καινο-τομικής δραστηριότητας αδυναμία στην ανάλυση των αναγκών και των κατανα-λωτικών τάσεων απουσία τεχνολογικών υποδομών υποστήριξης (προτυποποίηση διαπίστευση παρέμβαση σε διεθνείς οργα-νισμούς προτυποποίησης πρόσβαση σε ερ-γαστηριακές λειτουργίες κοκ)

ndash Τεχνολογική εξάρτηση και έλλειψη απορροφητικής ικανότητας η παθητική μιμητική συμπεριφορά έχει οδηγήσει σε απουσία καινοτομικής δραστηριότητας οπότε δεν υπάρχει το δυναμικό που θα μπορέσει να αξιοποιήσει τις τεχνολογικές εξελίξεις και θα συνεργαστεί με παρόχους τεχνολογίας (προμηθευτές εξοπλισμού και πρώτων υλών) κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε σχετική εξειδίκευση κλαδικών δραστηριοτήτων

ndash Στον ύπαιθρο χώρο από την αγροτική παραγωγή πρέπει να πάμε στην πολυδρα-στηριότητα ώστε να καθετοποιηθεί τοπικά η παραγωγή αξίας αναπτυχθεί η επωνυμία του προϊόντος και η ταυτότητα του τόπου και συνδεθεί οργανικά με συμπληρωματικές δραστηριότητες βιομηχανικής μεταποίησης και τεχνολογικής υποστήριξης

Αμφίπλευρη παρέμβαση του κρά-τους στης πλευρές της laquoπαροχήςraquo και της laquoζήτησηςraquo

Ο ρόλος της κρατικής παρέμβασης δεν μπορεί πια να περιορίζεται στην πλευρά της παροχής πόρων και ενίσχυσης τεχνολογι-κής και ερευνητικής δραστηριότητας Από τη μία πρέπει να αναπτυχθούν υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας σε συνεργα-σία με τις παραγωγικές συστάδες εξειδικευ-μένες με βάση τις ανάγκες μιας επιθετικής πολιτικής καινοτομίας προϊόντος Αυτές οι υποδομές δεν είναι απαραίτητο να είναι κρατικές ούτε να αφορούν απαραίτητα σε νέους φορείς Μπορούν να είναι συλλογι-κές δομές στο πρότυπο της Τρίτης Ιταλίας ή να αφορούν σε μακροπρόθεσμα ανοικτά προγράμματα που θα αξιοποιούν υφιστά-μενες υποδομές μοχλεύοντας παράλληλα την αλλαγή προσανατολισμού τους από τον ακαδημαϊσμό σε πιο πολύπλευρη δρα-στηριότητα (αυτό προϋποθέτει και αλλαγή του τρόπου αξιολόγησης της ερευνητικής δραστηριότητας)

Από την άλλη η κρατική παρέμβαση μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο στρατηγικό ρόλο στην πλευρά της ζήτησης Αυτό μπορεί να γίνει με τρεις βασικούς τρόπους

ndash Πολιτική προμηθειών οι προδιαγρα-φές προμηθειών πρέπει να αποτελέσουν ένα αποτελεσματικό εργαλείο προσέλκυσης καινοτομικής δραστηριότητας ώστε μέσα από τη διαμόρφωσή τους να ωθούνται οι προμηθευτές να αναπτύσσουν προϊόντα λύσεις και εν τέλει ικανότητες που θα τους καθιστούν πρωτοπόρους διεθνώς Η διαδι-κασία καθορισμού μέσα από μηχανισμούς διαβούλευσης και ο χρονισμός εισαγωγής τους σε συνδυασμό με συμπληρωματικές ενέργειες και μέτρα στην πλευρά της πα-ροχής-προσφοράς μπορεί να έχει σημαντι-κά αποτελέσματα σε αγορές όπως οι κατα-σκευές ο εξοπλισμός οι ΑΠΕ κλπ

ndash Ρυθμιστικές παρεμβάσεις στην κατανά-λωση σε αντίθεση με την παθητική αντι-μετώπιση των προδιαγραφών στην λογική φθοροποιού διευκόλυνσης και προστασίας των εγχώριων παραγωγών ο ευρύτερος χώ-ρος της κατανάλωσης μπορεί να αποτελέ-

σει πεδίο ενεργούς παρέμβασης με σκοπό την προετοιμασία και ανάπτυξη προϊόντων που θα ανταγωνίζονται με βάση την αξία και όχι την τιμή

ndash Επενδύσεις σε υποδομές κλπ ένα νέο πρόγραμμα επενδύσεων σε δημόσιες υπο-δομές θα πρέπει να ξεφύγει από τη λογική του τι μπορούμε να κάνουμε και να εστιάσει στο τι πραγματικά χρειάζεται και πώς κατά την επένδυση θα αναπτυχθούν τεχνολογίες και ικανότητες που μπορούν να αξιοποιη-θούν και σε άλλες εφαρμογές και ndash κυρίως θα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο εξαγωγικής δραστηριότητας

Η λογική των παραπάνω είναι να σχε-διασθούν στρατηγικοί θύλακες αγοράς οι οποίοι θα μπορούν να αποτελέσουν προ-νομιακό πεδίο μάθησης για εγχώριους πα-ραγωγούς

Ανάδειξη νέων υποκειμένωνΤο βασικό θεμελιώδες πρόβλημα αφο-

ρά στο ποιες θα είναι οι δυνάμεις που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα νέο πα-ραγωγικό σύστημα στο πλαίσιο ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης με τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς όρους που απαιτού-με Είναι ιστορικά και εμπειρικά βιωμένο ότι οι κυρίαρχες σήμερα δυνάμεις έχουν περιορισμένες δυνατότητες Προφανώς υπάρχουν δυναμικές καινοτόμες εξωστρε-φώς ανταγωνιστικές μονάδες με ισχυρές και καλλιεργούμενες ικανότητες αλλά δεν αποτελούν τον κανόνα

Τα νέα υποκείμενα παραγωγικής δραστη-ριότητας θα πρέπει να τα αναζητήσουμε σε δύο laquoοικοσυστήματα-κοινότητες-κινήματαraquo που συγκροτούνται ήδη

Το πρώτο αφορά ένα οικοσύστημα νέας επιχειρηματικότητας διακριτής και σχετι-κά ξένης με το υφιστάμενο το οποίο όμως ιδεολογικά συγγενεύει με αυτό Βασικό χαρακτηριστικό του είναι ότι συγκεντρώ-νεται κυρίως σε τομείς τεχνολογικής αιχ-μής (κυρίως λογισμικό μικρο-ηλεκτρονι-κή και λίγο σε βιολογία φάρμακο) καθώς και σε ορισμένους τομείς όπως η γεωργία Σήμερα το οικοσύστημα είναι ποικίλο και διεθνοποιημένο αλλά όχι σε επαρκή βαθ-μό Χαρακτηρίζεται από αδύναμη θεσμι-κή πύκνωση περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση αγορές και τεχνολογικές υποδομές ενώ αντιμετωπίζεται ως εξωτι-κό προϊόν από κράτος και τράπεζες Είναι δυνατή η εξάπλωσή του και σε άλλους το-μείς παραγωγικής δραστηριότητας Απαιτεί-ται συγκροτημένη ενισχυτική παρέμβαση που θα εστιάζει στη μόχλευση δραστηριο-

μεθοδολογικές αφετηρίες και άξονες για την

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 15

για ένα ΚιΝΗμΑ ανασυγκρότησηςΠαρότι ήδη από το Πρόγραμμα του 2009 ο ΣΥΡΙΖΑ είχε

θέσει το ζήτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώ-ρας ελάχιστη συζήτηση είχε υπάρξει μέχρι πρόσφατα Ήταν περισσότερο οι πολιτικές εξελίξεις του τελευταίου χρόνου που έφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη να αναπτύξει ο ΣΥ-ΡΙΖΑ -ΕΚΜ μια πολιτική για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση Το ζήτημα αυτό σε συνδυασμό με μια σειρά άλλα πολιτι-κά και ιδεολογικά ζητήματα δίνουν μια νέα διάσταση στην παρέμβαση της Αριστεράς ndashκαι μιλάμε πιο συγκεκριμένα για την πραγματική Δημοκρατία για το πολιτικό σύστημα της διαφθοράς και της διαπλοκής και το laquoτρίγωνο της αμαρτί-αςraquo για το εθνικό ζήτημα και τη σύζευξή του με το κοινω-νικό και βέβαια για την κατάκτηση της κυβέρνησης Αυτή η νέα διάσταση αποτελεί βασική προϋπόθεση προκειμένου η Αριστερά να εκφράσεις τις laquoανάγκες των πολλώνraquo καθώς ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός έχει περάσει στη φάση των Μνημονίων και της Τρόικα Η Αριστερά έχοντας υποχρέωση απέναντι laquoστους πολλούςraquo να είναι πρωταγωνιστική πολιτι-κή δύναμη οφείλει να έχει συναίσθηση ότι δεν κινδυνεύει αν προωθήσει τον προγραμματικό της λόγο για τα ζητήματα που προαναφέρθηκαν αντίθετα κινδυνεύει αν αδιαφορήσει για τα ζητήματα αυτά

Μπορούμε να συζητήσουμε για την παραγωγική ανασυ-γκρότηση με έναν τρόπο ριζοσπαστικό αριστερό ρεαλιστικό και σύγχρονο Μπορούμε να διαμορφώσουμε laquoμαζί με τους πολλούςraquo ένα ισχυρό ρεύμα laquoθετικής πρότασης διεξόδουraquo που να αλλάξει εκ βάθρων την κατάσταση laquoαποικίας χρέουςraquo στην οποία έχει περιέλθει η χώρα έχοντας ως κινητήριες δυ-νάμεις τις βαθύτερες αξίες της Αριστεράς πρόοδος γνώση συλλογικότητα ηθική πραγματικές ανάγκες πραγματική δι-καιοσύνη πραγματική δημοκρατία χειραφέτηση

Νέο μεταβατικό πρότυπο

Η παραγωγική ανασυγκρότηση είναι μια μεταβατική έν-νοια που ξεκινά σήμερα laquoαπό τώραraquo αφορά όλη την περίο-δο μέχρι το μετατροϊκανό ξέφωτο και εκτείνεται σε μια επό-μενη περίοδο βαθύτερων κοινωνικών μετασχηματισμών με ορίζοντα το σύγχρονο σοσιαλισμό του 21ου αιώνα Φυσικά σε κάθε περίοδο έχει ιδιαίτερους επικαθορισμούς ανάλογα με τους πολιτικούς συσχετισμούς

Μια θεμελιώδης οριοθέτηση είναι ότι μιλάμε για ανασυγκρό-τηση και όχι γενικά για laquoανάπτυξηraquo επισημαίνοντας δηλαδή την ανάγκη ενός νέου πρότυπου Βασική σχέση αποτελεί η Δημοκρατία δηλαδή η επιδίωξη για πάνδημη λαϊκή συμμε-τοχή στο σχεδιασμό στον προγραμματισμό και τον έλεγχο αξιοποιώντας τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία Στον πυ-ρήνα του νέου προτύπου βρίσκεται η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου Πρώτrsquo απrsquo όλα του ανθρώπινου δυναμικού που έχει υψηλό μορφωτικό επίπεδο

αλλά και ευρύτερα γνωσιακό και μαστορικό Αλλά ακόμη μι-λάμε για τις γεωφυσικές δυνατότητες ειδικά την αξιοποίηση της ιδιαίτερης γεωφυσικής ποικοιλομορφίας της χώρας που κάνει εφικτό ένα laquoμοντέλο ήπιας κλίμακαςraquo Για τις ενεργει-ακές δυνατότητες για τον ορυκτό πλούτο Για τη δυνατότη-τα στη βάση όλων των προηγούμενων ανάδυσης μιας σειράς παραγωγικών τομέων στην αγροτική οικονομία στη βιομη-χανία στη μικροηλεκτρονική και πληροφορική στην έρευνα Χρειάζεται να επισημανθεί ότι το περιβάλλον συνιστά μια αυ-ταξία στο πλαίσιο της παραγωγικής ανασυγκρότησης δοθέ-ντος ότι το τεχνολογικό επίπεδο του 21ου αιώνα επιτρέπει μια νέα αντίληψη της σχέσης ανθρώπουndashφύσης Συνεπώς το να μιλάμε για laquoσεβασμό του περιβάλλοντοςraquo είναι μεν αναγκαίο αλλά μάλλον περιοριστικό Βασική διάσταση της παραγωγι-κής ανασυγκρότησης οφείλει να είναι η ριζική αναβάθμιση του περιβάλλοντος ξεκινώντας μεν από την απορρύπανση αλλά αναγορεύοντας την σε αυτοτελή στόχο ndashπου έχει έμμε-σες μεν αλλά ουσιώδεις οικονομικές επιπτώσεις (πχ υγεία ήπιος τουρισμός κλπ)

Όσοι αμετάκλητα παραδομένοι στο κυνηγητό του κέρδους συκοφαντούν την παραγωγική ανασυγκρότηση ότι τάχα οδηγεί στον απομονωτισμό και σε μια laquoκλειστή οικονομίαraquo κάνουν ένα θεμελιώδες λάθος Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου προφανώς και εναρμονίζεται με ένα πρότυπο laquoανοιχτό στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο γίγνεσθαιraquo ένα πρότυπο που στηρίζεται στην ποιότητα τη γνώση και τη δημιουργική εργασία ένα πρότυπο που αξιοποιεί την προ-οδευτική κοινωνική συνείδηση που άρρηκτα αναπτύσσεται μαζί του σαν ανασχετικό φραγμό στον ανταγωνισμό και την εκμετάλλευση Ναι θα πρέπει να υπάρχουν ανασχετικοί φραγ-μοί είναι μια νέα μεγάλη συζήτηση αυτή αλλά αυτό καθόλου δεν σημαίνει απομονωτισμός Για παράδειγμα είναι άραγε απομονωτισμός η απαγόρευση στα μεταλλαγμένα

Ποιοι και πώς

Τελικά ποιών δουλειά είναι η παραγωγική ανασυγκρότη-ση του τόπου Και πώς Κρίσιμα ερωτήματα Μια απάντηση σήμερα θα ξεκινούσε από τη διαπίστωση ότι αν η στάση απέ-ναντι στο καθεστώς των Μνημονίων διαχωρίζει κάθετα την ελληνική κοινωνία το ίδιο ισχύει για την παραγωγική ανα-συγκρότηση Υπάρχει μια ευρεία κοινωνική πλειοψηφία που μπορεί και πρέπει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αντιπα-ράθεση με το μεγαλοαστισμό με το σύστημα της διαπλοκής και με τη Μνημονιακή διάλυση Ας δανειστούμε μια πολύ χα-ρακτηριστική αναφορά του Αλέξη Τσίπρα από μια πρόσφα-τη ομιλία (Βόλος 14062013) laquoΕμείς υποστηρίζουμε ότι μια μεγάλη πανεθνική διαβούλευση για το Σχέδιο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης μπορεί και πρέπει να ξεκινήσει από τώρα Καλούμε λοιπόν Εκπαιδευτικά Ιδρύματα επιστημονικούς συλλόγους συνδικαλιστικούς φορείς επιμελητήρια σε αυ-τήν την κρίσιμη διαδικασία Καλούμε κάθε δημιουργικό πο-λίτη να ενεργοποιηθεί από σήμερα και να συμβάλλει με την εμπειρία του τη γνώση του τις ιδέες του την πράξη του Για ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης που να αποκα-θιστά την εργασία την πρωτοβουλία και την επινοητικότητα των συνεργαζομένων ανθρώπων Ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης σε οργανική σύνδεση με ένα κίνημα πολι-τιστικής αναγέννησης και ηθικής ανάταξηςraquo

ΧΡιΣΤοΣ ΚΑΡΑμΑΝοΣμέλος ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

τήτων και θεσμών και ndash πολύ σημαντικό ndash στην ανάπτυξη πόλων δραστηριότητας σε περιφερει-ακό επίπεδο

Το δεύτερο αφορά στο κίνημα νέων συνεταιρι-σμών (συνεργατικού χαρακτήρα σε αντιπαράθεση με την προβληματική παράδοση των αγροτικών συνεταιρισμών) που είτε με την ωρίμανση της συνείδησης είτε με το παράδειγμα άλλων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Λατινική Αμερική και κυρίως το Mondragon) συνθέτουν το πρόβλημα παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και της οικολογίας Σε αυτό προ-στίθενται και τα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης σε υφιστάμενες επιχειρήσεις και παλιού τύπου συ-νεταιρισμούς (ΔΩΔΩΝΗ ΒΙΟΜΕΤ ΣΕΚΑΠ) πολύ κρίσιμα κατά τη γνώμη μου για να αποτελέσουν αντικείμενο παρέμβασης και υποστήριξης

Τα βασικά ζητήματα που αντιμετωπίζει το νέο συνεταιριστικό κίνημα είναι έλλειψη θεσμικού πλαισίου ειδικά για ζητήματα μικτών συνεταιρι-σμών απουσία τεχνικής υποστήριξης και οργα-νωμένης παρέμβασης και ελλείψεις στη ικτύω-ση και συνεργασία μεταξύ των συνεταιριστικών εγχειρημάτων

Οι δυνατότητες αυτής της κατεύθυνσης είναι σημαντικές Το νέο και το έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό υπάρχει Οι εν δυνάμει δραστηριότη-τες αφορούν το σύνολο του φάσματος παραγω-γικής δραστηριότητας Η πολιτική κατεύθυνση και ενίσχυση πρέπει να αφορά στην ενίσχυση της παραγωγής νέων θέσεων εργασίας με όρους ευνοϊκούς για την εργασία και στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων που θα έχουν σημαντικό στοι-χείο καινοτομικής δραστηριότητας παραγωγής γνώσης κοκ

Ειδική κατηγορία αποτελούν οι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί οι οποίοι μπορούν να διαδραμα-τίσουν στρατηγικό ρόλο τόσο στη διάδοση και εμπέδωση των αξιών του συνεργατισμού όσο και στη συγκέντρωση ισχύος και ρευστότητας που μπορεί να κατευθυνθεί στην ενίσχυση παραγω-γικών εγχειρημάτων Το διεθνές συνεταιριστικό κίνημα έχει ισχυρές δομές και υποδομές και έχει επανειλημμένα εκφράσει τη βούληση να υποστη-ρίξει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και πολιτικές Θα αποτελέσει κρίσιμο σύμμαχο μιας κυβέρνη-σης της αριστεράς που θα δέχεται επιθέσεις και εκβιασμούς και σε ότι αφορά τη λειτουργία του παραγωγικού και οικονομικού συστήματος

Ένα τρίτο υποκείμενο που θα αποτελέσει ση-μαντικό σύμμαχο είναι εκείνο το τμήμα των ΜμΕ που αναπτύσσουν παραγωγική δραστηριότητα και έχουν την πρόθεση να επενδύσουν σε παραγωγικές επενδύσεις και ανθρώπινο δυναμικό Αποτελούν κρίσιμο παραγωγικό δυναμικό που δεν μπορεί να αφεθεί να καταρρεύσει ούτε να διαβρωθεί Εδώ απαιτούνται εργαλεία διαρθρωτικής παρέμβασης ώστε να ενισχυθεί η καινοτομική δραστηριότη-τα και οι κάθετες διακλαδικές συνεργασίες να αναπτυχθούν κρίσιμες υποδομές τεχνικής και επιχειρηματικής υποστήριξης (όχι απαραίτητα κρατικές) και να υπάρξουν πολιτικές στήριξης της διαδοχής (σε απογόνους εργαζομένους ή μέσω συγχωνεύσεων με άλλες ΜμΕ)

ΓιΩΡΓοΣ ΣΤΑμΠουλΗΣΛέκτορας Τμ Οικονομικών Επιστημών Παν Θεσσαλίας

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

Η μόνη διέξοδος είναι η επανεφεύρεση της ίδιας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

16

ΠΡΑΣιΝοΣ

από τη μια στιγμή στην άλλη Για να με-τασχηματίσουμε την οικονομία θα πρέπει να περιγράψουμε το όραμα και τα βήματα που θα μας οδηγήσουν εκεί Αλλά πριν το πράξουμε θα πρέπει να καταγράψουμε τους λόγους για τους οποίους δεν μπορούμε να βαδίσουμε προς αυτή την κατεύθυνση και να φροντίσουμε να τους εξαλείψουμε

Οι λόγοι δεν αφορούν μόνο την πράσι-νη αλλαγή της χώρας αλλά οποιαδήποτε

προσπάθεια διοικητικής και κοινωνικής με-ταρρύθμισης Είναι οι λόγοι τους οποίους όντας τόσο βαθιά βουτηγμένες σε αυτούς δεν μπόρεσαν να αγγίξουν οι κυβερνήσεις της εποχής του μνημονίου Αδιαφάνεια διαφθορά ανύπαρκτος ή ανεπαρκής σχε-διασμός νόμοι που δημιουργήθηκαν για να μην τηρούνται πολυνομία αλληλοσυ-γκρουόμενοι νόμοι πολλά παραθυράκια στη νομοθεσία και φωτογραφικές διατάξεις γκρίζες ζώνες κατά παραγγελία ευκαιρια-κές πρακτικές αρπακτικών γραφειοκρατία λογική ενός παρωχημένου παραγωγισμού

Βυθιζόμαστε σε έναν κυκεώνα αρνητικών εξελίξεων Τα success stories παραμένουν μακέτες καλά κρυμμένες στη φαντασία των κυβερνώντων Δημόσιες επιχειρήσεις και γη πωλούνται σε τιμές ευκαιρίας μα δεν συγκινούν τους επενδυτές Και πώς θα μπο-ρούσε άλλωστε Γνωρίζουν τη δεινή θέση της χώρας Απλά περιμένουν να πέσει κι άλλο το τίμημα

Όμως ταυτόχρονα με την οικονομική κρίση εξελίσσεται και η οικολογική κρίση σε όλο τον πλανήτη Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται Ο πλανήτης θα πρέπει να είναι σε θέση να θρέψει 9 δις ανθρώπους το 2050 Μια άτυπη μάχη λαμβάνει χώρα Από τη μια η ανάγκη των πολιτών στις αναπτυσσόμενες χώρες να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο από την άλλη ο αγώνας των πολιτών στις ανε-πτυγμένες χώρες να συγκρατήσουν το δικό τους βιοτικό επίπεδο στο ύψος που είχαν συνηθίσει τα τελευταία 30 χρόνια Μεγάλος χαμένος το περιβάλλον Το μακροπρόθεσμο συμφέρον θυσιάζεται στο βραχυπρόθεσμο όφελος Δασικές εκτάσεις αποψιλώνονται εδάφη καταστρέφονται θάλασσες λίμνες ποτάμια υποβαθμίζονται σε μια προσπά-θεια των ανθρώπων να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τους φυσικούς πόρους Όμως αυτοί δεν είναι ανεξάντλητοι Κάποιοι ισχυ-ρίζονται ότι το περιβάλλον σε καιρό κρίσης είναι πολυτέλεια Δεν θα μπορούσαν να κά-νουν μεγαλύτερο λάθος

Θα πρέπει να δεχθούμε πως δεν πρόκει-ται να γυρίσουμε στο προ κρίσης οικονο-μικό επίπεδο Θα πρέπει να δεχθούμε επί-σης πως η οικονομική κατάσταση δείχνει να επιδεινώνεται για όλες τις ανεπτυγμέ-νες χώρες τα επόμενα χρόνια Ο ανταγω-νισμός σε φθηνά προϊόντα και υπηρεσίες έχει κριθεί και ο πυρήνας της ευρωζώνης δεν ανήκει στους νικητές Κίνα Ινδία Ιν-δονησία Τουρκία Βραζιλία Νότια Αφρική κυριαρχούν

Σε αυτές τις συνθήκες η μόνη διέξοδος για τη χώρα είναι η επανεφεύρεση της ίδι-ας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

Όμως η επιτυχία δεν μπορεί να έρθει μέ-σα από πασαλείμματα σαν αυτά που έχου-με συνηθίσει να μας σερβίρει η εκάστοτε κυβερνητική μηχανή Δεν μπορεί να έρθει

που με τη σειρά του μετατρέπεται σε πα-ραγοντισμό μηδενική έμφαση στην έρευνα και την τεχνολογία (RampD) και ανυπέρβλητα εμπόδια στην καινοτομία συγκρουόμενα επενδυτικά συμφέροντα απροθυμία των laquoβαρόνωνraquo για καλύτερη αναδιανομή εισο-δημάτων και επιχειρηματικών ευκαιριών ελάχιστη τεχνογνωσία και χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης εργαζομένων σε όλους τους τομείς έλλειψη ενημέρωσης πολιτών και

αδυναμία κατανόησης του διακυβεύματος αλλαγής κατεύθυνσης Και σαν να μην έφταναν αυτά η κρίση καθιστά την επιβί-ωση πρωταρχικό μέλημα όμως παράλληλα αντί να οδηγεί σε αλληλεγγύη και διάθε-ση για περισσότερη δημοκρατία επιφέρει ατομικισμό και απολυταρχικές μεθόδους διακυβέρνησης Η κοινωνία τέλος συνή-θισε να τα περιμένει όλα από το κράτος αγνοώντας τα οφέλη της κινητοποίησης πέρα και έξω από κρατικούς-κομματικούς μηχανισμούς

Αν δεν αλλάξουν τα παραπάνω δεν μπο-

μετασχηματισμός τώραρούμε να ελπίζουμε Από την άλλη ακόμα κι αν αλλάξουν τα παραπάνω δεν θα πρέπει να περιμένουμε πολλά αν εξακολουθήσου-με να επιμένουμε βρώμικα και να τοποθε-τούμαστε λάθος στρατηγικά

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω δεν μπο-ρούμε μονομιάς να μετασχηματίσουμε πλή-ρως την οικονομία μας Ας ξεκινήσουμε με τη δημιουργία των εργαλείων που θα μας βοηθήσουν να το πράξουμε Κωδικοποίηση της νομοθεσίας ολοκλήρωση των απαραί-τητων βάσεων δεδομένων λήψης αποφάσε-ων πλήρης αυτοματοποίηση διαδικασιών κατάρτιση και ενδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών γενναία αναθεώρηση του χω-ροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού είναι τα πρώτα βήματα

Παράλληλα με αυτά ας ξεκινήσουμε την ταχύρυθμη μετεκπαίδευση παλιών και νέ-ων αγροτών και γενικότερα εργαζομένων σε όλους τους κλάδους για υιοθέτηση φι-λικών προς το περιβάλλον (και την υγεία) πρακτικών τη δημιουργία (ή υιοθέτηση) συ-στημάτων πιστοποίησης σε διατροφή καλ-λιέργειες προϊόντα και υπηρεσίες ώστε να προκρίνεται και κυρίως να αποδεικνύεται η ποιότητα Ας δώσουμε αρχικά προτεραιό-τητα στις πράσινες δράσεις που αποφέρουν τις περισσότερες θέσεις ανά καταναλισκό-μενο ευρώ (πχ στην εξοικονόμηση ενέρ-γειας και στην επαναστελέχωση της πρω-τογενούς παραγωγής) Ας δώσουμε έμφαση στην καινοτομία όχι δημιουργώντας ένα κακέκτυπο Σίλικον Βάλει αλλά απλά και μόνο με τη δημιουργία του κατάλληλου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την προσέλκυση φοιτητών και γενικότερα νέ-ων διψασμένων για διακρίσεις

Ας τα πράξουμε όλα αυτά έχοντας μια ξεκάθαρη κατεύθυνση μακριά από ευκαι-ριακές δράσεις και συμμαχίες Να θέσουμε στόχους σε επίπεδο δεκαετίας και ακόμα παραπέρα Απεξάρτηση από ορυκτά καύσι-μα Ποιοτικά αγροτικά προϊόντα Προστασία βιοποικιλότητας Σταδιακή απομάκρυνση από βρώμικες επενδύσεις

Έχουμε τη δυνατότητα να τα καταφέρου-με αρκεί να σταματήσουμε να κοιτάμε και να σχεδιάζουμε σε βάθος διετίας και τριε-τίας Ας πείσουμε τον κόσμο και κυρίως ας πείσουμε τους εαυτούς μας πως τα παιδιά μας χρειάζεται να δουν από εμάς όραμα τόλμη πίστη για το μέλλον

Έτσι και μόνο έτσι θα καταφέρουμε το re-branding της χώρας μέσα από τον πράσινο μετασχηματισμό της Δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε παρά μόνο να κερδίσουμε

ΑΧιλλΕΑΣ ΠλΗΘΑΡΑΣΠεριβαλλοντολόγος

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 17

τοπίου στο σύνολο του ως laquoιστορικού τό-πουraquo όπως έχει προτείνει και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν Καβάλας Θεωρούμε ότι πολλά από τα υπάρχοντα κτίρια μπορούν να αποκτήσουν νέα χρήση και να εξυπη-ρετήσουν την σύγχρονη λειτουργία των Λουτρών Ελευθερών

Απαιτούμε τα Λουτρά να λειτουργήσουν προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής οικονομίας μέσα από δημο-τικές επιχειρήσεις κοινωνικές επιχειρή-σεις συνεργατικά σχήματα κλπ και όχι να παραδοθούν άνευ όρων στην ιδιωτική εκμετάλλευση

Καλούμε την τοπική κοινωνία να δώσει με δύναμη και αποφασιστικότητα την μάχη για την σωτηρία των Λουτρών Ελευθερών γιατί εκτός των άλλων είναι κομμάτι ενός πολύ ευρύτερου αγώνα για την προάσπιση του νερού και των φυσικών πόρων για την αναχαίτιση των πολιτικών που ξεπουλούν κομμάτι ndash κομμάτι τον φυσικό πλούτο της χώρας μαςraquo

ΣιΣΣυ ΝιΚΗΣιΑΝΗμέλος Πρωτοβουλίας Πολιτών

επίσημη επίσκεψη στην Καβάλα δεν έκρυ-ψε τις προθέσεις του laquoΑν είναι αυτά μνη-μεία τότε θα πρέπει να ξαναδούμε τι ση-μαίνει αρχαιολογίαraquo δήλωσε σπεύδοντας να απαξιώσει την ιστορικότητα και την αρχιτεκτονική των κτιρίων και να ζητήσει την κατεδάφιση τους για λόγουςhellip υγιει-νής (laquoείναι γεμάτα σκουπίδιαraquo) Επιπλέον έδωσε και άλλα δείγματα γραφής για το laquoόραμαraquo που έχει για τα Λουτρά Ελευθε-ρών φράζοντας την είσοδο με αγκαθωτά συρματοπλέγματα (αυτά που χρησιμοποι-ούνται στα στρατόπεδα) κλείνοντας έτσι ακόμη και την πρόσβαση προς το βουνό Όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο άν-θρωποι που είχαν ανάγκη τις ευεργετικές ιδιότητες των ιαματικών λουτρών παραβί-ασαν τα συρματοπλέγματα και έτσι ο χώρος παραμένει σήμερα ανοιχτός για τους λουό-μενους παρότι η εσκεμμένη εγκατάλειψη και η απαξίωση από τις αρμόδιες υπηρε-σίες είναι παντού εμφανής

Αριστοτέλης Ζάχος Ο αρχιτέκτονας των Λουτρών Ελευθερών

Ποιά είναι όμως αυτά τα κτίρια που στέκονται εμπόδιο στην laquoανάπτυξηraquo Σή-μερα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών βρίσκονται διάσπαρτα 31 κτίρια που αντι-προσωπεύουν διαφορετικές περιόδους της λειτουργίας τους Με εκατονταετή ιστορία τα περισσότερα είναι αναπόσπαστο κομμά-τι του φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου των Λουτρών Ελευθερών κομμάτι της αρ-χιτεκτονικής μας παράδοσης και της συλ-λογικής μας μνήμης Τα τρία κτίρια που περιλαμβάνονται στην πρόταση της Υπη-ρεσίας Νεωτέρων Μνημείων ώστε να χα-ρακτηριστούν ως μνημεία της νεώτερης πολιτιστικής κληρονομιάς είναι το ξενο-δοχείο laquoΑμφίπολιςraquo το Εστιατόριο και το ξενοδοχείο laquoΠαγγαίοraquo Τα δύο πρώτα είναι έργα ενός από τους σημαντικότερους έλ-ληνες αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου του Αριστοτέλη Α Ζάχου στον οποίο ανατέ-θηκε η διαμόρφωση των πηγών Ελευθε-ρών στις αρχές του 20ου αιώνα Ανήκουν μάλιστα στα σπάνια πρώιμα έργα του και απηχούν βασικές αρχές του πρωτοπόρου καλλιτέχνη όπως το σεβασμό στο φυσικό τοπίο τη χρήση απλών υλικών και μέσων

καμπάνια για τη διάσωση των Λουτρών ΕλευθερώνΣτην ιδιοκτησία της ΕΤΑΔ ΑΕ (Εταιρία

Ακινήτων Δημοσίου) περνούν και επισή-μως τα Λουτρά Ελευθερών Καβάλας και βγαίνουν στο σφυρί μαζί με εκατοντάδες άλλα laquoφιλέταraquo σε ακτές δάση νησιά αρ-χαιολογικούς χώρους κλπ Για πολλούς τα Λουτρά Ελευθερών δεν θα είναι παρά μια παράπλευρη απώλεια μέσα στον ορυμαγδό του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσί-ας και των φυσικών πόρων της χώρας μας Μια μερίδα πολιτών όμως αντιστέκεται δυ-ναμικά γιατί laquoούτε μια σπιθαμή γης ούτε μια σταγόνα νερού δεν πρέπει να χαθεί χω-ρίς αγώναraquo Και σrsquo αυτήν την περίπτωση ο αγώνας τους τροφοδοτείται αφενός μεν από την ανάγκη προάσπισης των ιαματι-κών πηγών ως φυσικό αγαθό που ανήκει σε όλους αφετέρου από την ανάγκη δι-άσωσης ενός τοπίου μοναδικής φυσικής ομορφιάς και πολιτιστικής αξίας

Πίσω από την ένταξη των Λουτρών Ελευ-θερών στην προς laquoαξιοποίησηraquo περιουσία της ΕΤΑΔ υπάρχουν δύο σοβαρές εκκρεμό-τητες Πρώτον τα Λουτρά Ελευθερών έχουν ήδη παραχωρηθεί στην ιδιωτική εταιρία laquoΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕraquo με σύμβαση εκμίσθωσης για 40 χρόνια που υπεγράφη τον Μάρτιο του 2012 ανάμεσα στην εν λόγω εταιρία και στην έως τώρα διαχειρίστρια των Λου-τρών Αναπτυξιακή Εταιρία Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Καβάλας Δεύτερον και πιο σημαντικό εκκρεμεί στο Συμβούλιο Νεωτέ-ρων Μνημείων η πρόταση των αρμόδιων υπηρεσιών να κηρυχθούν διατηρητέα τρία από τα κτίρια που βρίσκονται στα Λουτρά Ελευθερών και έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονι-κή αξία Η πρόταση εισήχθη στο Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2012 και έκτοτε η συ-ζήτηση της αναβάλλεται διαρκώς αναίτια και αδικαιολόγητα

Η laquoανάπτυξηraquo ήρθε με συρματόπλεγμα

Η σύμβαση που υπεγράφη ανάμεσα στην ΑΕΝΑΚ και στην ΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕ παρέχει στην εκμισθώτρια εταιρία το δικαίωμα για κάθε είδους παρέμβαση στα κτίρια που βρί-σκονται διάσπαρτα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών παρέχοντας της ακόμη και την δυνατότητα κατεδάφισης Ο πρόεδρος της εταιρίας κ Νταβέλης κατά την πρώτη του

την αποφυγή εντυπωσιασμών αλλά και την επαναπροσέγγιση της αυτόχθονης αρχιτε-κτονικής παράδοσης

Δυστυχώς όμως αυτό που υπογράμμισε με τον ευφυή σχεδιασμό του ο Αριστοτέλης Ζάχος στις αρχές του 20ου αιώνα κινδυ-νεύει για άλλη μια φορά να ισοπεδωθεί από τις μπουλντόζες της άναρχης laquoανάπτυξηςraquo και του πρόσκαιρου ιδιωτικού κέρδους Σή-μερα στα Λουτρά Ελευθερών διακυβεύεται όχι μόνο η τύχη των ιστορικών αυτών κτι-ρίων αλλά και η συνέχιση ενός φυσικού τοπίου εξαιρετικής ομορφιάς με αιωνόβια πλατάνια ανάμεσα στα οποία ελίσσεται ο ποταμός Μαρμαράς Διακυβεύεται επίσης το δικαίωμα όλων μας να απολαμβάνουμε αυτόν τον τόπο και τα ευεργετήματα των ιαματικών πηγών κάτι που θα είναι αδύνα-το όταν τα Λουτρά λειτουργήσουν ως σπα πολυτελείας προς όφελος ενός συγκεκρι-μένου ιδιώτη ndash laquoεπενδυτήraquo

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Σύλλογος Αρχι-τεκτόνων Ν Καβάλας όχι μόνο υπερθεμα-τίζει την πρόταση για την προστασία των τριών κτιρίων αλλά προτείνει επιπλέον να κηρυχθούν τα Λουτρά Ελευθερών στο σύ-νολο τους ως laquoιστορικός τόποςraquo εντασσό-μενα στο Ν 153Α28-6-2002 laquoλόγω της κοινωνικής τεχνικής αρχιτεκτονικής εν γένει ιστορικής και επιστημονικής σημα-σίας τουςraquo

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών που συστάθηκε μόλις άρχισαν να γίνονται γνωστά τα laquoανα-πτυξιακάraquo σχέδια για την περιοχή έχει ήδη αναλάβει διάφορες μορφές δράσεις και συ-νοψίζει τις θέσεις της ως εξής

laquoΘα αγωνιστούμε με κάθε τρόπο για την προστασία του φυσικού και αρχιτεκτονικού

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 618

Είναι χιλιοειπωμένο και αποτελεί ανα-ντίρρητη πραγματικότητα Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι τομέας προτεραι-ότητας για την τρόικα και όχι μόνο Εργο-λάβοι και επίδοξοι επενδυτές δίνουν μάχη με στόχο τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και τα δη-μοτικά τέλη Δίπλα τους laquoτεχνικοί νομικοί και οικονομικοί σύμβουλοιraquo του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα διεκδικούν το δικό τους μερίδιο από τη τελευταία όπως ίσως νο-μίζουν μεγάλη δεξαμενή πόρων Και εδώ έχουν το δικό τους ρόλο οι εκλεγμένοι της τοπικής αυτοδιοίκησης Ενδεικτικές είναι πρόσφατες αποφάσεις ανάθεσης υπηρεσιών laquoσυμβούλωνraquo και ΣΔΙΤ για μονάδες επεξερ-γασίας απορριμμάτων στο νομό Ηλείας και στη Δυτική Μακεδονία

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αν τελικά απο-φύγει τον απόλυτο αφανισμό μετατρέπεται σε εισπρακτικό μηχανισμό στην υπηρεσία επιχειρηματικών συμφερόντων που ετοι-μάζονται να λεηλατήσουν το δημόσιο πλού-το και τα λαϊκά εισοδήματα και με τη δια-χείριση των απορριμμάτων εκτοξεύοντας στα ύψη τα δημοτικά τέλη Το σχέδιο αυτό εξυπηρετείται πολύ καλά από τη συστημα-τική απαξίωση των δημόσιων υπηρεσιών που έχει πλέον κορυφωθεί τα τελευταία χρόνια Εξάλλου έτσι laquoδικαιολογούνraquo την εκχώρηση των υφιστάμενων υποδομών και υπηρεσιών στους ιδιώτες με αναπόφευκτη συνέπεια την οικονομική επιβάρυνση των δημοτών και προετοιμάζουν για τις επερ-χόμενες ΣΔΙΤ με τα δυσβάσταχτα δημοτικά τέλη και την απομάκρυνση-απόλυση των εργαζομένων στους ΟΤΑ

Σημερινές εξελίξεις

Όπως είναι σχετικά γνωστό σε εξέλιξη βρίσκονται δώδεκα (12) Διαγωνισμοί για Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα στη διαχείριση απορριμμάτων Δυτική Μακεδονία Πελοπόννησος Αιτωλοακαρνανία Σέρρες Ηλεία Αχαΐα τέσσερις (4) διαγωνισμοί στην Αττική και οι πρόσφατα ενταχθέντες στις ΣΔΙΤ για την Ηπειρο και Κέρκυρα Όπως αναφέρουν δημοσιεύματα πρόκειται για μια τεράστια αγορά που μπορεί να αναπληρώ-σει τη βουτιά των δημόσιων έργων αφού ο συνολικός προϋπολογισμός των συμβά-σεων ανέρχεται σε 21 δις ευρώ σε τιμές 2012 με το κόστος κατασκευής στα 750

εκατ ευρώ και προβλεπόμενη συγχρημα-τοδότηση από κοινοτικούς πόρους και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

Με αυτές τις συμβάσεις ΣΔΙΤ διάρκειας καταρχήν 27 χρόνων ο επενδυτής ανα-λαμβάνει τη μελέτη κατασκευή συντήρη-ση και λειτουργία των υποδομών των μο-νάδων επεξεργασίας που προορίζονται να υποδέχονται σύμμεικτα απορρίμματα Στις προκηρύξεις που βγαίνουν το αντικείμενο δεν περιορίζεται στις μονάδες επεξεργασί-ας Ο επενδυτής προβλέπεται να αναλάβει και όλες τις υποδομές και δραστηριότητες υπάρχουσες ή απαιτούμενες νέες Αναλαμ-βάνει δηλαδή εξ ολοκλήρου το σύστημα δι-αχείρισης Είναι προφανές ότι και η απο-κομιδή δεν θα ξεφύγει

Την ίδια στιγμή ndash και μάλλον εντεινόμε-να το επόμενο διάστημα μέχρι να ολοκλη-ρωθούν οι διαδικασίες των ΣΔΙΤ ndash έχουμε σειρά αναθέσεων για υπηρεσίες laquoαπασχό-λησης προσωπικούraquo κυρίως στον τομέα της διαχείρισης και βέβαια έχουμε τις κλα-σικές αναθέσεις υπηρεσιών συντήρησης ή αποκομιδής κλπ όπου ο ανάδοχος χρησι-μοποιεί και δικό του εξοπλισμό ή εγκατα-στάσεις Αν και προβάλλεται το πρόσχημα της έλλειψης προσωπικού και εξοπλισμού τελικά για τους Δήμους που μπαίνουν σrsquo αυτή τη διαδικασία δεν προκύπτει κανένα οικονομικό όφελος Μόνο το εργολαβικό κέρδος και το ΦΠΑ που καλούνται να κα-λύψουν οι δήμοι αρκεί για να καταλάβει κανείς πόσο laquoμπαίνουν μέσαraquo

Αναπάντητα ερωτήματα

Από όσα έχουν δει το φως της δημοσι-ότητας μετά και από την πρόσφατη συζή-τηση στη Βουλή επερώτησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη διαχείριση των απορριμμάτων (httpgooglcYeyt) σημειώνω

Η κυβέρνηση δια του κ Καλαφάτη Αν Υπουργού ΠΕΚΑ μετά τη δημοσιότητα που πήρε η Ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ και σχετικό άρ-θρο στις laquoΟικοτριβέςraquo τ 2) προσπαθεί να διασκεδάσει τον κίνδυνο να απορριφθούν χρηματοδοτήσεις για μονάδες επεξεργασί-ας σύμμεικτων απορριμμάτων Παρουσιάζει στη Βουλή τις δράσεις για το Εθνικό Σχέ-διο Πρόληψης Απορριμμάτων και για την Αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Δι-αχείρισης που θα εγκριθούν όμως κατόπιν εορτής αφού δηλαδή πρώτα προχωρήσουν οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ

Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη ούτε για την επιλογή μεθόδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων και ρίχνει το μπαλάκι των ευθυνών στην αυτοδιοίκηση Στα ερωτή-ματα για το παρωχημένο των Περιφερεια-κών σχεδιασμών και τις ανεπίκαιρες μελέ-τες που συνοδεύουν τους διαγωνισμούς η απάντηση του Αν Υπουργού ήταν ότι δεν φταίει το ΥΠΕΚΑ καθώς τους σχεδιασμούς και τις μελέτες που είναι η βάση των δια-γωνισμών τις έκαναν οι φορείς διαχείρι-σης αποβλήτωνhellip

Οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ και ειδικό-

τερα η επίμαχη φάση του Ανταγωνιστικού Διαλόγου που οδηγεί στην επιλογή αναδό-χου-επενδυτή γίνονται σε καθεστώς από-λυτης και αδιαφανούς εποπτείας από την κυβέρνηση μέσω της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ Στην καταγγελία για αδιαφάνεια και έλλειψη διαλόγου με την κοινωνία η κυ-βέρνηση παραπέμπει σε μια κατόπιν εορτής περιορισμένη στα κόμματα διαβούλευση για την αναθεώρηση του εθνικού σχεδιασμού χωρίς τους πολίτες και τους θεσμικούς φο-ρείς της αυτοδιοίκησης

Χαρακτηριστική περίπτωση η Αττική Στην ερώτηση laquoτι κάνετε με την Αναθεώ-ρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικήςraquo το ΥΠΕΚΑ και η Περιφέρεια Αττικής απαντούν laquoη ανα-θεώρηση είναι αρμοδιότητα του ΕΔΣΝΑ δεν είναι δική μας υπόθεσηraquo Ο Περιφε-ρειάρχης και Πρόεδρος του Ειδικού Δια-βαθμιδικού Συνδέσμου Αττικής (ΕΔΣΝΑ) Γ Σγουρός σε κάθε δημόσια ομιλία του το τελευταίο χρόνο δεν παραλείπει να δηλώ-νει laquoΤο ΠΕΣΔΑ του 2003 ψηφίστηκε από τη Βουλή και είναι Νόμος του κράτους Μόνο η Βουλή μπορεί να τον αλλάξειraquo Τα συμπεράσματα δικά σαςhellip

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ κατήγγειλε τις ΣΔΙΤ ως αποκαλυπτικές των προθέσεων της κυβέρ-νησης να εξασφαλίσει την κερδοφορία των επιχειρηματιών απέναντι ακόμη και στις εγγενείς αβεβαιότητες όπως η μεταβολή της ποσότητας και σύνθεσης των απορριμ-μάτων αλλά ακόμη και στην περίπτωση μελλοντικής μεταβολής των απαιτήσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσία τα επόμενα 30 χρόνια Οι ιδιωτικοί φορείς που θα εμπλα-κούν στη διαχείριση των απορριμμάτων μπορούν να ζητήσουν αποζημίωση για οτι-δήποτε τους καθυστερήσει εμποδίσει στην επίτευξη των αποτελεσμάτων ή προκαλέσει στέρηση εσόδωνhellip

Και βέβαια η μνημονιακή συγκυβέρνηση και οι αρεστοί επιτελείς της επεξεργάζονται σειρά μέτρων και δράσεων στο ίδιο κλίμα άκρατης δημοκρατίας που τη χαρακτηρίζει Εξάλλου πρέπει να δείξουν στους δανειστές ότι παίρνουν τα προσήκοντα μέτρα για τη διαχείριση των αποβλήτων Οι πολίτες θα μάθουν όταν θα κληθούν να πληρώσουν το μάρμαρο

ΓΕΩΡΓιΑ ΑΣΗμΑΚοΠουλουμέλος της Ανεξάρτητης Ενωτικής Κίνησης ΕΣΔΝΑ

ένας σκοτεινός χορός

συμφερόντων

που πρέπει να σταματήσει

διαχείριση απορριμμάτων με ΣΔιΤ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 19

Διαδημοτικός σταθμός απορριμμάτων από τρεις Δήμους της Αττικής

Στο πλαίσιο των ασφυκτικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα στους ΟΤΑ εξαιτίας των δραστικών περικο-πών στη χρηματοδότηση και της δραματικής μείωσης στο προσωπι-κό οι Δήμοι Αλίμου Γλυφάδας και Ελληνικού-Αργυρούπολης έχουν τους τελευταίους μήνες αναλάβει μία σημαντική πρωτοβουλία για τη διαχείριση των απορριμμάτων που μπορεί να αποτελέσει παρά-δειγμα και για άλλους δήμους

Η διαχείριση των απορριμμάτων μία από τις βασικές λειτουργίες των Δήμων απορροφά σήμερα ένα τεράστιο μέρος του προϋπολογι-σμού τους Το κόστος για τους Δήμους αναμένεται μάλιστα να πολ-λαπλασιαστεί χάρη στους προγραμματισμούς της Περιφέρειας για τη δημιουργία τεσσάρων μεγάλων εργοστασίων για απορρίμματα στην Αττική Επίσης είναι γνωστό ότι ο όγκος των απορριμμάτων που επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται είναι πολύ μικρότερος από αυτό που θα μπορούσε καθώς και ότι οι τρεις Δήμοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τη χρήση χώρων για μεταφόρτωση απορριμ-μάτων που δεν πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές

Σε αντίθεση με τους σχεδιασμούς της Περιφέρειας Αττικής και σε σύγκρουση με την προωθούμενη λογική μεταβίβασης των υπη-ρεσιών καθαριότητας στον ιδιωτικό τομέα οι τρεις Δήμοι επεξερ-γάζονται μία κοινή πρόταση ήπιας διαχείρισης των απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή και με έμφαση στην ανακύκλωση την επα-νάχρηση και την κομποστοποίηση Με βάση σύγχρονες τεχνολογί-ες διαμορφώνεται δηλαδή μία πρόταση δημιουργίας διαδημοτικής μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων φιλική για το περιβάλλον και καθοριστική για την ποιότητα ζωής στην πόλη με άμεσα οικονομι-κά οφέλη για τους πολίτες και τους Δήμους

Η πρόταση αυτή αποτελεί προϊόν συνεργασίας των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Πε-ριβάλλοντος και με το Εργαστήριο Αριστοποίησης Παραγωγικών Συστημάτων του ΤΕΙ Πειραιά τα οποία έχουν συντάξει προσχέδιο μελέτης Στενή παραμένει και η συνεργασία των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε άμε-ση συνάρτηση με την πρόταση για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου που υποστηρίζεται και από τους τρεις δήμους

Το προσχέδιο μελέτης του ΤΕΙ Πειραιά παρουσιάστηκε στις 19 Ιουνίου σε δη-μόσια εκδήλωση και στην οποία παραβρέθηκαν αιρετοί εκπρό-σωποι των σω-ματείων εργα-ζομένων τοπι-κών συλλόγων και δημόσιων φορέων καθώς και πολλοί κάτοι-κοι της περιοχής οι οποίοι ενημε-

ρώθηκαν και αντάλλαξαν απόψεις στο πλαίσιο μίας ανοιχτής δια-δικασίας ουσιαστικής διαβούλευσης με την κοινωνία

Την ίδια στιγμή οι τρεις Δήμοι βρίσκονται σε επαφή με την Πε-ριφέρεια Αττικής για τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις και την εξεύ-ρεση χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ όπως και με την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομί-ου του Ελληνικού

ΤΑΚΗΣ ΚοΡοΒΕΣΗΣΑντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Ελληνικού-Αργυρούπολης

Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Ελπίδα η δημιουργία τοπικών εταιρειών πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης

Όπως σε όλη τη Ελλάδα έτσι και στην Πελοπόννησο Κυβέρνηση και Περιφέρεια προωθούν τα σχέδιά τους ώστε να αναθέσουν μέσω ΣΔΙΤ τη διαχείριση των σκουπιδιών σε ιδιώτες με την κα-τασκευή φαραωνικών έργων και πανάκριβο από κάθε πλευρά κόστος Όπως ανακοινώθηκε πρό-σφατα εντός του καλοκαιριού αναμένεται η ανάδειξη του αναδόχου και η ολοκλήρωση των σχε-τικών διαδικασιών Από το σημείο αυτό όμως και μέχρι την κατασκευή του έργου και την έναρ-ξη λειτουργίας του laquoολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτωνraquo θα παρέλθουν τρία τουλάχιστον χρόνια ήτοι ούτε το 2016 δεν θα είναι έτοιμο το εν λόγω έργο

Από την πλευρά τους οι Δή-μοι Πελοποννήσου διατυπώνουν από τις αρχές του 2012 όλο και εντονότερα προς το ΥΠΕΚΑ το αίτημα να αναλάβουν έως τότε αυτοί να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν υποδομές προσω-ρινής διαχείρισης των απορριμ-μάτων Και το αίτημά τους αυτό εμπεριέχει και την πλευρά της χρηματοδότησης των εν λόγω υποδομών από κρατικούς ή και κοινοτικούς πόρους Ποιες είναι αυτές οι υποδομές laquoπροσωρινής διαχείρισηςraquo ή laquoμεταβατικού στα-δίουraquo ή laquoενδιάμεσης λύσηςraquo Εί-τε μια μονάδα κομποστοποίησης για ένα μικρό μέρος προδιαλεγμένων οργανικών αστικών αποβλήτων είτε μια μονάδα Μηχανικής Διαλογής Σε αυτήν θα οδηγείται ο κύριος όγκος των σύμμεικτων στερών αποβλήτων ώστε μετά από τη διαλογή το -όχι καλής ποιότητας- οργανικό κλάσμα να οδηγείται στην μονάδα κομποστο-ποίησης Τα ανακυκλώσιμα που υπάρχουν στα σύμμεικτα θα διαχωρίζονται () ενώ το υπόλειμμα θα οδηγείται σε μια τρίτη υποδομή δεματοποιητή όπου θα μπαλάρεται και θα εναποτίθεται ανα-μένοντας την μέσω ΣΔΙΤ ολοκληρωμένη Μονάδα για την τελική διαχείρισή του Πρόκειται για μία λύση επίσης εξαιρετικά προβληματική

Μέχρι να γίνουν όλα αυτά τα σκουπίδια εξακολουθούν να μεταφέρονται laquoπροσωρινά και μέχρι νεωτέραςraquo από το ένα μέρος στο άλλο με νόμιμο ή παράνομο τρόπο και με πανάκριβο τίμημα

Σε αυτό το κλίμα όπου Κράτος και Δήμοι εξακολουθούν να πηγαίνουν από προσωρινή λύση σε προσωρινή λύση κοινωνικές δυνάμεις αφυπνίζονται και αναλαμβάνουν τοπικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κοινωνικής βάσης για το laquoκόψιμο του γόρδιου δεσμούraquo των σκουπιδιών με τη μό-νη από κάθε πλευρά (οικονομική κοινωνική οικολογική πολιτιστική) ενδεδειγμένη μέθοδο την laquoδιαλογή στην πηγήraquo

Στη Λακωνία ιδρύθηκε το 2011 η laquoΛακωνική Βιοενεργειακή ΑΕraquo και δραστηριοποιείται πα-ραλαμβάνοντας από δημότες και επιχειρηματίες διαχωρισμένα υλικά συσκευασιών (χαρτί γυαλί πλαστικό μέταλλο καθώς επίσης και τηγανέλαια) Προ τριμήνου δεκάδες Αρκάδες ίδρυσαν την laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo εταιρεία πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης με στόχο την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων με τα αντίστοιχα χαρα-κτηριστικά ως προς τις ακολουθούμενες μεθοδους

Μέσα από παρόμοιες πρωτοβουλίες πολλαπλά οφέλη (οικονομικά κοινωνικά οικολογικά) δι-αχέονται σε ολόκληρη την τοπική κοινωνία ενώ στα θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος ανήκει και η διαρκής και συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των δημοτώνπολιτών

Παρόμοιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες τοπικής κοινωνικής βάσης έχουν ξεκινήσει επίσης στη Μύκονο και στην Τήνο για την επίλυση του ίδιου προβλήματος Αισιοδοξούμε ότι σύντομα θα γεννηθούν και άλλες σε διάφορα μέρη της χώρας Με φόντο την ολόπλευρη ndashκαι όχι μόνον την σχετιζόμενη με τα σκουπίδιαndash κρίση ο τόπος μας το έχει τόσο πολύ ανάγκη

ΒΑΣιλΗΣ ΓιοΚΑΡΗΣΔιευθύνων Σύμβουλος laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 620

Αν και το επικό ταξίδι της μετανάστευ-σης των πουλιών είναι μία αρχέγονη συ-νήθεια που πάντα κέντριζε την φαντασία των ανθρώπων δυστυχώς οι γνώσεις μας αναφορικά με αυτό παραμένουν περιορι-σμένες Για παράδειγμα οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει εάν τα πουλιά προκειμένου να προσανατολιστούν παρα-τηρούν τη θέση των άστρων και του ήλιου ή βασίζονται στο μαγνητικό πεδίο της γης διατηρώντας έτσι την πορεία τους στο μα-κρινό ταξίδι της μετανάστευσης

Δισεκατομμύρια πουλιά διασχίζουν κάθε χρόνο την έρημο της Σαχάρας κα τη Με-σόγειο θάλασσα προς και από τις περιοχές αναπαραγωγής στην Παλαιαρκτική και τις περιοχές διαχείμασης στην τροπική Αφρι-κή Τα μικρά και μεγάλα νησιά της χώρας μας αποτελούν κατά την ανοιξιάτικη πε-ρίοδο τον πρώτο ενδιάμεσο μεταναστευ-τικό σταθμό στα οποία τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να τραφούν και να ξεκου-ραστούν μετά από διάστημα τεσσάρων με πέντε ημερών κουραστικού ταξιδιού όσο δηλαδή διαρκεί η διάσχιση της ερήμου και της Μεσογείου

Με βάση θεωρητικά μοντέλα αλλά και εμπειρικά δεδομένα είναι ξεκάθαρο ότι κατά την ανοιξιάτικη μεταναστευτική πε-ρίοδο τα πουλιά βρίσκονται υπό πίεση για να αφιχθούν γρήγορα στις περιοχές αναπαραγωγής τους στη Βόρεια Ευρώπη Επομένως η δυνατότητα ανεύρεσης τρο-

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ πολύτιμοι μεταναστευτικοί σταθμοί για τα πουλιά

φής στους ενδιάμεσους μεταναστευτικούς σταθμούς επηρεάζει το φιλόδοξο εγχείρη-μα της μετανάστευσης γιατί καθορίζει τον λιγοστό χρόνο που τα πουλιά παραμένουν σε αυτά Για παράδειγμα σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα για τον Κηποτσι-ροβάκο (Sylvia borin) φαίνεται ότι τα με-ταναστευτικά που φτάνουν σε κάποιο νη-σί της δυτικής ή της κεντρικής Μεσογείου παραμένουν σε αυτά κατά κανόνα μόνο για μια ή δύο μέρες Αντίθετα στην ανατολική Μεσόγειο από δεδομένα που έχουν συστημα-τικά συλλεχθεί στα Αντικύθηρα γνωρίζουμε ότι τα πουλιά παραμένουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με βάση προκαταρτικά αποτελέσματα τηλεμετρίας

Αυτό συμβαίνει πιθανότατα γιατί τα που-λιά που φτάνουν στα ελληνικά νησιά (ει-κόνα που προκύπτει από δεδομένα από τα Αντικύθηρα τη Γαύδο και τα Στροφάδια) είναι πολύ πιο εξασθενισμένα από τα πουλιά που προσγειώνονται σε νησιά της κεντρι-κής και δυτικής Μεσόγειου Πολλά πουλιά μάλιστα εξαντλούνται τόσο πολύ από τη δι-άσχιση της ερήμου και της θάλασσας που αδυνατούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την ηπειρωτική Ελλάδα (πχ Πελοπόν-νησος) Κατά τη διάρκεια ήμερων ή ετών με δυσχερείς καιρικές συνθήκες (αντίθε-τους ανέμους βροχόπτωση κλπ) μπορεί κάνεις να βρει δεκάδες νεκρά πουλιά από την εξαθλίωση και την ασιτία στη Γαύδο και στα Αντικύθηρα Στα Στροφάδια όπου

η απόσταση από τις Αφρικάνικες ακτές εί-ναι μεγαλύτερη το φαινόμενο παρατηρεί-ται ακόμη πιο έντονο

Τα πουλιά που φτάνουν με περίσσεια ενεργειακών αποθεμάτων σε ένα νησί αμέ-σως μετά τη διάσχιση της Μεσογείου δίνουν κατά κανόνα προτεραιότητα στην ξεκού-ραση και την αποφυγή αρπακτικών αφού θα συνεχίσουν το ταξίδι τους με τη δύση του ηλίου Η πλειοψηφία όμως των πουλι-ών που φτάνουν σε νησιά όπως η Γαύδος τα Αντικύθηρα και τα Στροφάδια έχουν εξαντλήσει τα ενεργειακά τους αποθέματα και το πρώτο τους μέλημα είναι η γρήγορη ανεύρεση τροφής ώστε να αναπληρώσουν την απολεσθείσα σωματική τους μάζα και συνεπώς να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις περιοχές αναπαρα-γωγής Επειδή η αφομοίωση της τροφής είναι μειωμένη μετά από μεταναστευτικές πτήσεις μεγάλων αποστάσεων αφού μέρος του πεπτικού συστήματος έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης πολλά είδη καταφεύγουν στην κατανάλωση νέκταρ για τις πρώτες ώρες μετά την άφιξη τους κα-θώς είναι ενεργειακά πλούσιο και εύκολα αφομοιώσιμο από το ταλαιπωρημένο πε-πτικό τους σύστημα Πρόσφατη εργασία σε επιβεβαίωση των παραπάνω φανέρωσε ότι η κατανάλωση σε νέκταρ είναι αυξημένη από τα πουλιά στα Αντικύθηρα σε σύγκρι-ση με πουλιά σε αλλά νησιά της κεντρικής και δυτικής Μεσογείου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ wwwleavingisliningorg facebook Ασφαλή Καταφύγια για τα Άγρια Πουλιά

Τα νησιωτικά οικοσυστήματα λοιπόν παί-ζουν έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη μετανάστευση των πουλιών και κατ΄ επέκταση στην ίδια την επιβίωσή τους Το επιστημονικό έργο που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται στα Αντικύθη-ρα (από την Ορνιθολογική μέσω του Ορ-νιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων) στη Γαύδο (από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης) και στα Στροφάδια (από το ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων σε συνεργασία με την Ορ-νιθολογική και το Σουηδικό Μουσείο Φυσι-κής Ιστορίας) μας έχουν βοηθήσει να κατα-νοήσουμε καλύτερα το υπέροχο φαινόμενο της μετανάστευσης

Δυστυχώς παρέα με την κατανόηση του υπέροχου αυτού φαινομένου έρχεται και η συνείδηση των ανθρωπογενών απειλών που αντιμετωπίζουν τα ήδη εξαντλημένα πουλιά που σταθμεύουν στη χώρα μας Δυ-στυχώς στα Ιόνια νησιά είναι ακόμη πο-λύ διαδεδομένη η ανοιξιάτικη λαθροθηρία του Τρυγονιού αλλά και άλλων ειδών Το κυνήγι την άνοιξη έχει απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1985 γιατί τα πουλιά είναι σε πρώιμη αναπαραγωγι-κή περίοδο και έτσι με κάθε πυροβολισμό κινδυνεύει να χαθεί η επόμενη γενιά των ειδών που μεταναστεύουν

Παρότι η laquoπαράδοσηraquo αυτή αποτελεί ευ-θεία παραβίαση των ευρωπαϊκών Οδηγιών για τη βιοποικιλότητα οι αρχές εξακολου-θούν μέχρι και σήμερα να μην ελέγχουν τη λαθροθηρία στη Ζάκυνθο τους Παξούς τους Αντίπαξους την Κέρκυρα και τους Οθωνούς Η Ορνιθολογική προκειμένου να αντιμετω-πίσει τη λαθροθηρία έχει αρχίσει μια διεθνή τριετή εκστρατεία χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της το-πικής κοινωνίας και ιδίως της νέας γενιάς για τις επιπτώσεις της λαθροθηρίας

ΓιΩΡΓοΣ ΚΑΡΡΗΣΚαθηγητής Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλ-

λοντος και Οικολογίας TEI Ioνίων Νήσων

μΑλΑμΩ ΚοΡμΠΕΤΗΥπεύθυνη Πολιτικής Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

ΧΡΗΣΤοΣ μΠΑΡμΠουΤΗΣΔρ Βιολογίας Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανμιο Κρή-της Συντονιστής Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων

ΣΤΑυΡοΣ ΞΗΡουΧΑΚΗΣΔρ Βιολογίας ndash Ερευνητής Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Thord FranssonΔρ Υπεύθυνος Τμήματος Ασπόνδυλων Κέντρο Δακτυ-

λιώσεων Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σουηδίας

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 21

laquoΤο Ιόνιο φλέγεταιraquo Θα μπορούσε να είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας Κι όμως είναι σενάριο αναπτυξιακής φαντα-σίας που χρησιμοποιείται έντονα εδώ και δύο χρόνια για να πείσει τους μνημονια-κούς ιθαγενείς με καθρεφτάκια και φθη-νά κόλπα ότι στα βάθη της γης και των θαλασσών ενεργειακά πλούτη θα φέρουν την πολυπόθητη ευμάρεια Οι εξορύξεις στο Ιόνιο μια βαθειά πολιτική επιλογή του σημερινού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζεται από τους εμπνευστές της μάλλον με μια αβάσταχτη και ευκαιριακή ελαφρότητα

Κι η αριστερά Η θέση της σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο Ευτυχώς προς το πα-ρόν δεν μπήκε στην κουβέντα για τα αντι-σταθμιστικά οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες των νησιών του Ιονίου αντίθετα με τα όσα υπόσχονται σπάταλα οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι αναλώθηκαν εδώ και μήνες σε διεκδικητικές κορώνες ενός ποσοστού επί τοις εκατό άγνωστο προς το παρόν και απροσδιόριστο ικανό πάντως να προκαλέσει έναν νέο Πελοπον-νησιακό πόλεμο με τον άλλο διεκδικητή του τοπικού ποσοστιαίου αντισταθμιστικού οφέλους Αρκεί όμως αυτό όταν παράλ-ληλα σιωπά ή έστω δεν καταλήγει σε μια σαφή θέση γιrsquo αυτήν την απαρχαιωμένη και καθεστωτική μορφή μονοπωλιακής ανάπτυξης

Η ριζοσπαστική αριστερά στις μέρες μας που διεκδικεί για πρώτη φορά την κυβερνητική ευθύνη οφείλει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες τα κινήμα-τα και τους πολίτες να συμμεριστεί τις αγωνίες τους και να μην περιορίσει την δυναμική της σε έναν άγονο κυβερνητισμό σε μια προσπάθεια απλά και μόνο να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους όποιοι κι αν είναι αυτοί για την κατάργηση των μνημονίων Οφείλει να είναι ειλικρινής και πιστή σε αρχές και αξίες που η τάξη του χρόνου ήρθε να δικαιώσει Να είναι ουσια-στική και πειστική και όχι απλά και αδιάκριτα αρεστή με επιχειρήματα του ταξικού και πολιτικού της αντιπάλου

Η τοπική κοινωνία στην Κεφαλονιά αλλά και σε όλο το Ιόνιο αγνοεί και γι αυτό αγωνιά για το μέγεθος του ζητήματος και όχι το βάθος των εξορύξε-ων Η κινηματική ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στις δράσεις της Ριζοσπαστικής μας Πρωτοβουλίας δεν είχε ως αφετηρία μια σύντομη συ-ζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων από τη συνήθη δραστηριότητα ή τον κίνδυνο ατυχήματος και τις επιπτώσεις των σεισμών του ρήγματος του Ιονίου σε αυτές αλλά την παράλληλη αγωνία τους για την αλλοίωση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής της τοπικής οικονομίας και παραγωγής για την ιστορική επερχόμενη λεηλασία του πλούτου του Ιο-νίου των κοινωνιών και των ανθρώπων του

Την αγωνία της αυτή για το μέλλον των παιδιών μας οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να συμμεριστεί και όχι να περιθωριοποιήσει με ΑΝΑΣΕΣ μιας αισιό-δοξης αλλά κενής προοπτικής Και πρέπει να δώσει τώρα μια απάντηση επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας για το ποιά ανάπτυξη θέλει και ποι-ούς πόρους Αν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός τότε σίγουρα θα υπάρχει κι άλλος δρόμος Κι ο δρόμος αυτός είναι πάνω στη γη και στη θάλασσα και όχι στα βάθη της

ΣΤΑυΡοΣ ΑΝΤυΠΑΣμέλος Ριζοσπαστικής Πρωτοβουλίας Κεφαλονιάς

δ ιάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο ιόνιο

Η συζήτηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο άνοιξε με ένταση γύρω στο 1998-1999 όταν από τον τότε αρμόδιο φορέα της ελληνικής πολιτείας δόθηκαν τέσσερις περιοχές (δυο στην στεριά Ιωάννινα Αιτωλοακαρνανία και δυο στην θάλασσα Κεφαλονιά-δυτικός Πατραϊκός και Ζάκυνθος-Κατάκολο) σε δύο εταιρείες του εξωτερικού προκειμένου να προχωρήσουν σε διερευνητικές εργασίες

Οι εταιρείες αυτές αποχώρησαν το 2000 χωρίς να αναφερθούν τα όποια αποτελέσματα εν τω μεταξύ όμως δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σοβαροί προβληματισμοί στην πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας

bull Τι επίδραση θα έχει στο περιβάλλον αυτή η δραστηριότητα όταν και αν υπάρξειbull Είναι αναστρέψιμη μια καταστροφή από λάθος η άλλη αιτίαbull Πως επηρεάζει η υψηλή σεισμικότητα της περιοχήςbull Πως θα μεταβληθεί και σε ποια κατεύθυνση το παραγωγικό μοντέλο της περιοχήςΤα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν απαντήθηκαν παρά μόνο εν μέρει και αποσπασματι-

κάΓι αυτό όταν στα τρία τελευταία χρόνια αναζωπυρώθηκαν οι συζητήσεις για νέες έρευνες

και μεγάλες προοπτικές που παρουσιάστηκαν και σαν laquoνέο Ελντοράντοraquo οι συμπολίτες και συμπολίτισσες του Ιονίου είναι υποψιασμένοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΠΣ Ιονίων που συζήτησε τις στρατηγικές μελέτες περιβαλλο-ντικών επιπτώσεων το καλοκαίρι του 2012 διατύπωσε σωρεία σοβαρών και ανεπίτρεπτων ελλείψεων σ αυτές και ζήτησε να μην εγκριθούν αν δεν συμπληρωθούν

Μέχρι και σήμερα και ενώ οι ερευνητικές εργασίες έλαβαν τέλος για δεύτερη φορά μέσα σε 15 χρόνια οι μελέτες αυτές δεν έχουν ακόμη εγκριθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αυτοδιοικητικές δυνάμεις στην Περιφέρεια όπως η ΑΝΑΣΑ αλλά και κινήσεις πολιτών είναι σε ετοιμότητα ώστε αφ ενός μεν να αξιολογηθεί σωστά και ρεαλιστι-κά η όποια προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και αφ ετέρου να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η αειφορία στο περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτη η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των κατοίκων των νησιών του Ιονίου

ΘΕοΔΩΡοΣ ΓΑλιΑΤΣΑΤοΣ Περιφερειακός σύμβουλος Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κεφαλονιάς και Ιθάκης

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 07Η παραλιακή ζώνη της νότιας Ηλείας

Από το Κατάκολο του ν Ηλείας μέχρι την Κυπα-ρισσία του ν Μεσσηνίας δηλαδή στο σύνολο του Κυπαρισσιακού κόλπου έχει διαμορφωθεί εδώ και εκατοντάδες ή και χιλιά-δες χρόνια μια επιμήκης αμμώδης ακτή από δι-εργασίες των κυμάτων και των παραθαλάσσι-ων ρευμάτων με μεγά-λη εισροή ιζήματος από τους ποταμούς Αλφειό και Νέδα

Μεταξύ των αμμοθινών και των καλλιεργούμενων εκτάσεων υπήρ-χαν δύο λίμνες η Μουριά έκτασης 7000 περίπου στρεμμάτων μεταξύ Πύργου και Κατακόλου και η Αγουλινίτσα έκτασης 38000 στρεμμάτων μεταξύ Αλφειού και Καϊάφα οι οποίες αποξηράνθη-καν τη δεκαετία του 1970Οι αμμοθίνες από τις εκβολές του Αλφειού μέχρι το Κατάκολο έκτασης πάνω από 4000 στρέμματα έχουν καταπατηθεί και δο-μηθεί αυθαίρετα τις δεκαετίες του 1970 και 1980 Μικρότερης κλίμακας καταπατήσεις και δόμηση υπάρχουν και στις παραλίες Επιταλίου και ΖαχάρωςΟι εκτάσεις των αμμοθινών στην περιοχή είναι δημόσιες αρμοδιό-τητας του Υπουργείου Οικονομικών (Κτηματική Υπηρεσία Ηλείας) που έχει και την ευθύνη για την προστασία τουςΣε όλο σχεδόν το μήκος μεταξύ αμμοθινών και ιδιωτικών εκτά-σεων υπάρχει λωρίδα με χαλέπια πεύκη αρμοδιότητας του Δα-σαρχείου ΟλυμπίαςΙδιαίτερη είναι η περιοχή Καϊάφα με λίμνη νησάκι στη λίμνη ιαμα-τικά λουτρά και περιμετρικές εκτάσεις συνολικής έκτασης 7350 στρεμμάτων ιδιοκτησίας του ΕΟΤΌλη η περιοχή έχει εγκαταλειφθεί στις ορέξεις διαφόρων κατα-πατητών και αν δεν είχε γίνει μια σημαντική επέμβαση κατεδάφι-σης εκατοντάδων αυθαιρέτων το 1997 θα είχε σε μεγάλο μέ-ρος δομηθείΑπό τα παραπάνω πηγάζει η ανάγκη διαμόρφωσης και ψήφισης διατάξεων προστασίας της περιοχής και ανάδειξης των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τηςΤην ανάγκη αυτή έρχεται να καλύψει η ειδική περιβαλλοντική με-λέτη των παραπάνω προστατευόμενων περιοχών NATURA και το αναμενόμενο Προεδρικό Διάταγμα που προωθεί το ΥΠΕΚΑΑπό δύο σχέδια Προεδρικού Διατάγματος που έχουν κυκλοφο-ρήσει και την ανταλλαγή απόψεων με πολίτες της περιοχής πάνω σrsquo αυτά υπάρχει η εκτίμηση πως κατrsquo αρχήν κινούνται σε σωστή κατεύθυνση Αναλυτική και τεκμηριωμένη άποψη μπορεί να διατυ-πωθεί όταν δοθεί το επίσημο σχέδιο Προεδρικού ΔιατάγματοςΕίναι ωστόσο αναγκαίο να επισημανθούν δύο σημείαα) Μεγάλα τμήματα της περιοχής NATURA ως παλαιός αιγιαλός αλλά και η περιοχή του Καϊάφα έχουν εκχωρηθεί στο ΤΑΙΠΕΔ και επομένως υπάρχει ο κίνδυνος να laquoεκποιηθούνraquo και να ακυρωθούν οι διατάξεις προστασίας τουςβ) Οι καταπατήσεις είναι σημαντικές και πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα οριοθέτησης των εκτάσεων που είναι δημόσιες και η απε-λευθέρωσή τους από τους καταπατητές

Δημήτρης μπαξεβανάκης Νίκος Παπαβασιλείου Γραμματεία ΝΕ Ηλείας ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

Η προστατευόμενη περιο-χή του Καϊάφα καταλαμβά-νει έκταση περίπου 32750 στρέμματα και ονομάζεται laquoΘίνες και παραλιακό δά-σος Ζαχάρως Λίμνη Καϊάφα Στροφυλιά Κακόβατοςraquo με κωδικό GR 2330005 Τον Αύγουστο 2007 κάηκε το 21 της προστατευόμενης περιοχής όμως η πυρκα-γιά επηρέασε τα επιμέρους ενδιαιτήματα της περιοχής με διαφορετικό τρόπο και ένταση η μεγαλύτερη κα-ταστροφή ήταν στα ώριμα παραθαλάσσια πευκοδά-ση όπου οι επιπτώσεις της φωτιάς θα είναι εμφανείς για πολλά χρόνια Αντίθετα στις βραχώδεις πλαγιές ή στους καλαμιώνες η επίδραση της φωτιάς ήταν πρόσκαιρηΠριν από λίγα χρόνια τα laquoΕλληνικά Τουριστικά Ακί-νηταraquo (σήμερα ΕΤΑΔ ΑΕ) ξεκίνησαν διαδικασίες για την αξιοποίηση των ιαματι-κών πηγών και των τουρι-στικών εγκαταστάσεων στη λιμνοθάλασσα του Καϊά-φα με την ανάθεση Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΕΠΜ) η οποία παραδό-θηκε το 2011 Η ΕΠΜ εγκρίθηκε από τη Γενική Γραμματεία του ΥΠΕ-ΚΑ (56014239029-10-2012) και πλέον (θα έπρεπε να) προωθείται η σύνταξη σχετικού προεδρικού διατάγ-ματος για την ανακήρυξη της λίμνης Καϊάφα και της όμορης θαλάσσιας περιοχής κόλπου Κυπαρισσίας (Κωδ NATURA GR 2330008 - Ακρωτήριο Κατάκολο έως Κυπαρισσία) ως laquoΠεριφερειακό πάρκοraquo Το σχέδιο επιτρέπει κατrsquo αρχήν την αξιοποίηση των ιαματικών πηγών και των ξενοδοχεια-κών εγκαταστάσεων με μι-κρές προσθήκες Προβλέπει επίσης τη δημιουργία laquoeco-κάμπινγκraquo την ανακαίνιση των υφιστάμενων ξενοδο-χειακών εγκαταστάσεων την

κατασκευή ελαφριάς μορφής χώρων υποδοχής αναψυχής στάθμευσης και αγκυροβό-λησης Επίσης την εγκατά-σταση πλωτού καφέ-εστια-τορίου δυνατότητες άσκησης θαλάσσιων δραστηριοτήτων κλπ Το σχέδιο που περιγρά-φεται στην ΕΠΜ εστιάζει στη διατήρηση της οικολογικής ποιότητας και την προώθηση κυρίως της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής Και βεβαίως περιορίζει τη δρα-στηριότητα στην παραλιακή ζώνη ιδίως στις περιοχές ωοτοκίας της καρέτα-καρέτα αλλά και το κυνήγιΌμως όταν το σχέδιο Προ-εδρικού Διατάγματος έπεσε στα χέρια της τοπικής κοινω-νίας συνάντησε laquoανάμεικτεςraquo αντιδράσεις Καταρχήν θετικές από περιβαλλοντικούς φο-ρείς και ευαίσθητους πολίτες που έθεσαν για παράδειγμα ερωτήματα σχετικά με την εξασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα και της προσβα-σιμότητας στα λουτρά και την παράκτια ζώνη ενώ κατέθε-σαν προτάσεις για συγκεκρι-μένες παρεμβάσεις Αρνητικά στάθηκαν δημοτι-κά συμβούλια (Ανδρίτσαι-

νας-Κρεστένων Ζαχάρως) ορισμένοι τοπικοί βουλευτές αλλά και ηhellip Κυνηγετική Ομο-σπονδία ΠελοποννήσουΑξίζει επίσης να σημειω-θεί ότι στην ίδια περιοχή η laquoΕταιρεία Ακινήτων Δημο-σίουraquo ΑΕ (ΕΤΑΔ) (η οποία προήλθε από τη συγχώνευ-ση το 2011 των ανώνυμων εταιρειών laquoΕλληνικά Τουρι-στικά Ακίνηταraquo laquoΟλυμπιακά Ακίνηταraquo και laquoΚτηματική Εται-ρεία του Δημοσίουraquo) κατέχει και εκποιεί μέσω ΤΑΙΠΕΔ και το Κτήμα Ζαχάρως μια εδαφική έκταση 125 στρεμ-μάτων με laquoτουριστικό περί-πτερο μέτωπο 780 μέτρα στην παραλία και δυνατό-τητα ανέγερσης εγκαταστά-σεων 20000 τμ αλλά και μεγάλο μέρος της ευρύτερης παράκτιας ζώνηςΕίναι φανερό πως μεγάλα οικονομικά συμφέροντα δι-ακυβεύονται στην ευρύτερη περιοχή (βλ και άρθρο στο τ 5 των laquoΟικοτριβώνraquo για τις απόπειρες καταπάτησης και τουριστικής εκμετάλλευσης στην περιοχή Ελαίας-Αγιαν-νάκη νοτιότερα από τις εκβο-λές της Νέδας) Στο πλαίσιο της γενικότερης μνημονιακής

συνθήκης και με το πρόσχη-μα ίσως της ολοκληρωμέ-νης διαχείρισης της όντως οικολογικά ενιαίας χερσαί-ας και θαλάσσιας περιοχής του Κυπαρισσιακού κόλπου που εκτείνεται από την Ηλεία ως τη Μεσσηνία προωθού-νται ίσως στο ΥΠΕΚΑ νέες laquoλύσειςraquo που θα παρακά-μπτουν δίκαιες αντιδράσεις σε επιχειρηματικά συμφέ-ροντα ή που θα ικανοποι-ήσουν πελατειακά όσους τοπικά laquoξεσηκώνονταιraquo για το δήθεν laquoστραγγαλισμό της ανάπτυξηςraquohellipΗ πρόσφατη συγκρότηση μιας νεφελώδους laquoΕπιτρο-πής Συντονισμού και Πα-ρακολούθησηςraquo με γενικό αντικείμενο laquoτην προώθηση πλαισίου και δράσεων προ-στασίαςraquo περιοχής (περιοχών) NATURA 2000 στην Κυπα-ρισσία (και όχι μόνο) προκα-λεί επίσης ανησυχία για την κατεύθυνση που μπορεί να πάρουν στο άμεσο μέλλον οι κυβερνητικές αποφάσεις για αυτό το μοναδικό παρά-κτιο απόθεμα της χώρας που έχει χαρακτηριστεί laquoφιλέτοraquo από πολλούςhellip

οτ

για την προστασία του Καϊάφα amp του Κυπαρισσιακού κόλπου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ενάντια στις εξορύξεις και τα μεγάλα έργα

Στη συνέλευση για την εμπορευμα-τοποίηση της φύσης που έγινε στην Εναλλακτική Σύνοδο των κινημάτων στις 8 Ιούνη η συζήτηση επικεντρώ-θηκε στις εξορύξεις και τα μεγάλα έργα Έγινε παρουσίαση από ομιλητές και ομι-λήτριες από διάφορες χώρες μεγάλων αγώνων και κινημάτων ενάντια σε τέ-τοιου είδους laquoεπενδύσειςraquo Μίλησαν οι επιτροπές κατοίκων Χαλκιδικής για το κίνημα ενάντια στις εξορύξεις χρυσού η καμπάνια laquoσώστε τη Rossia Montanaraquo από τη Ρουμανία ενάντια στις εξορύξεις χρυσού η καμπάνια laquostop Talvivaararaquo από τη Φινλανδία όπου παρουσιάστηκε η ιστορία του ατυχήματος στα εκεί ορυ-χεία που είχε ως αποτέλεσμα τεράστια μόλυνση στις λίμνες και τα ποτάμια το κίνημα ενάντια στο υπερ-σπάταλο και υπερ-πανάκριβο υπερ-τραίνο της Ιταλίας ενώ από τη Γαλλία παρουσιά-στηκαν οι λαϊκές κινητοποιήσεις ενά-ντια στο ορυκτό αέριο και ενάντια στο αεροδρόμιο Notre-Dame-des-Landes Τέλος η ερευνήτρια και ευρωβουλευ-τίνα του Μπλόκο Μαρίσα Ματίας μί-λησε για εναλλακτικό σχέδιο απέναντι σε όλα αυτά τα τερατουργήματα του νεοφιλελευθερισμού

Μέσα από τη συζήτηση για τους συ-γκεκριμένους αγώνες θίχτηκε από όλους η ανάγκη οργάνωσης των αντι-στάσεων ενάντια σε αυτές τις ιδεολο-γίες της δήθεν ανάπτυξης και η ανά-γκη συντονισμού των κινημάτων για ένα άλλο δρόμο για τις κοινωνίες που η οικονομία και το περιβαλλοντικό ή κοινωνικό κόστος δεν θα είναι δρό-μοι παράλληλοι που δεν συναντιού-νται πουθενά όταν γίνονται σχεδια-σμοί laquoανάπτυξηςraquo Αντίθετα μέσα από κοινωνικό έλεγχο θα είναι προϋπόθε-ση οποιουδήποτε έργου το να μην εί-ναι περιβαλλοντικά καταστροφικό και κοινωνικά άχρηστο

Οι οργανώσεις που βρέθηκαν στη συνέλευση συνεχίζουν την επαφή τους μέσω ευρωπαϊκής δικτύωσης για τα ζητήματα αυτά

ΚυΡιΑΚΗ ΚλοΚιΤΗ

από τις συνελεύσεις του ALTER SUMMIT στην ΑΘΗΝΑ

08

Η θεματική συνέλευση του Alter Summit laquoΕνάντια στις ιδιωτικοποιήσεις των κοινών αγαθών και τη λεηλασία των φυσικών πό-ρωνraquo επικεντρώθηκε στην ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών ύδρευσης με έμφαση στην Ελλάδα και τις μνημονιακές χώρες του νό-του και στη διασύνδεση των κινημάτων του νερού με τα κινήματα κατά της ιδι-ωτικοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών των οποίων το νερό μπορεί να αποτελέσει ένα σύμβολο

Το μανιφέστο του Alter Summit για το οποίο εργάστηκαν περίπου έξι μήνες εκ-πρόσωποι από τις 189 οργανώσεις-μέλη της Εναλλακτικής Συνόδου αναφέρει ρητά στις διεκδικήσεις του την άμεση ανατροπή της ιδιωτικοποίησης του δημόσιου πλού-του στις χώρες της Ευρώπης και τον επα-ναπροσδιορισμό της έννοιας του δημοσίου με τέτοιο τρόπο ώστε να περιλαμβάνει τη συμμετοχική και δημοκρατική διαχείριση Η ενίσχυση και ο συντονισμός των αγώνων ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις ήταν ο στό-χος όσων συμμετείχαν στη συνέλευση των Κοινών Αγαθών καθώς και η γενικότερη συζήτηση για τη διασύνδεση των αγώνων για την υπεράσπιση των κοινών αγαθών και του περιβάλλοντος με εργατικές διεκ-δικήσεις και το μετασχηματισμό για μια εναλλακτική οικονομία

Πολύ πριν το Alter Summit όμως το ευ-ρωπαϊκό κίνημα για το νερό είχε δημιουρ-γήσει μια δομή και δυναμική συντονισμού των κινημάτων συνδικάτων και ακτιβιστών στην Ευρώπη που αγωνίζονται για την υπε-ράσπιση του νερού ως δημόσιο και κοινω-νικό αγαθό σε τοπικό εθνικό και ευρωπα-ϊκό επίπεδο Ως μια ήδη υπάρχουσα δομή λοιπόν το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό δεν προσέβλεπε στο Alter Summit για το συντονισμό ήκαι τη δημιουργία δυναμικής για το νερό αλλά αντίθετα είχε δηλώσει τη

στήριξή του στην Εναλλακτική Σύνοδο Μάλιστα τα κινήματα που συμμετέχουν στο ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό ζήτησαν στην προετοιμασία της συνέλευσης για τα κοινά αγαθά συγκεκριμένες προτάσεις επί της θεματικής και όχι τη δημιουργία νέων λιστών και δικτύων

Κατά τη διάρκεια της συνέλευσης έγινε συνολική αποτίμηση της συλλογής υπο-γραφών για το νερό ως δημόσιο αγαθό και ανθρώπινο δικαίωμα στα πλαίσια της Ευ-ρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών Παρό-λο που αναγνωρίστηκε πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αυτή που προωθεί τις ιδιω-τικοποιήσεις των υπηρεσιών ύδρευσης και η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών έχει θεσμικά όρια εντούτοις η υποστήριξη και η προώθηση του εργαλείου αυτού ανοίγει το ζήτημα των ιδιωτικοποιήσεων στην ευρύ-τερη κοινωνία και μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά με τα κινήματα νερού ενισχύ-οντας τη συμμετοχή σε αυτά Υπενθυμίζε-ται πως ήδη 16 εκατομμύρια υπογραφές έχουν συλλεχθεί σε όλη την Ευρώπη και η Ελλάδα είναι μόλις λίγες χιλιάδες υπογρα-φές μακριά από το να γίνει η δέκατη χώρα που θα προτείνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υιοθετήσει νομοθεσία για την προστασία του νερού ως δημόσιο αγαθό Η συλλογή υπογραφών ολοκληρώνεται το Σεπτέμβριο και το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό προ-τίθεται μαζί με την παράδοσή τους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να οργανώσει μαζι-κές πανευρωπαϊκές κινητοποιήσεις ενά-ντια στις επικείμενες ιδιωτικοποιήσεις σε Ελλάδα Ισπανία και Πορτογαλία

Η συνέλευση των Κοινών Αγαθών πρό-τεινε στο Alter Summit να χρησιμοποιήσει τα επικοινωνιακά του κανάλια και τις δια-συνδέσεις του με τα κινήματα της Ευρώπης προκειμένου να στηρίξει τις κινητοποιήσεις του Σεπτεμβρίου με οποιοδήποτε μέσο (ορ-

για τα κοινά αγαθά γανωτικό χρηματοδοτικό πολιτικό κλπ) Οι αγώνες ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού είναι εμβληματικοί και στην Ελλάδα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ένα κομ-βικό σημείο για τη στήριξη των ελληνικών εργαζομένων και κινημάτων στον αγώνα τους ενάντια στην τρόικα Η ιδιωτικοποίη-ση του νερού φανερώνει με τον καλύτερο τρόπο το δόγμα laquoκέρδος πριν από τον άν-θρωποraquo που εφαρμόζεται από την Τρόικα και τους υποστηρικτές της και αν το κίνη-μα καταφέρει την άμεση παύση όλων των ιδιωτικοποιήσεων νερού που προωθού-νται θα είναι ένα σημαντικό βήμα προς μια αλλαγή στην ισορροπία των δυνάμε-ων στην Ελλάδα και την Ευρώπη Και ο στόχος αυτός δεν είναι πολύ μακρινός Το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό επισημάνει πως σε Ιταλία Γερμανία και Ισπανία έχει καταφέρει σημαντικές νίκες μέσα από το συντονισμό και την αλληλεγγύη Επόμε-νος άμεσος στόχος είναι η αναστολή της ιδιωτικοποίησης της ΕΥΑΘ και πέρα από το ευρωπαϊκό κίνημα νερού και το Alter Summit μπορεί να αναλάβει να στηρίξει τον αγώνα των κατοίκων της Θεσσαλονί-κης άμεσα ζητώντας κείμενα αλληλεγγύης από τις 189 οργανώσεις μέλη του

Επιπλέον στη συνέλευση των Κοινών Αγα-θών τοποθετήθηκαν ακτιβιστές και κινήματα που προασπίζονται τα δημόσια κοινά όπως υγεία εκπαίδευση τις δημόσιες υπηρεσί-ες όπως την παροχή ενέργειας καθώς και κινήματα σπόρων συνδέοντας τα κοινά με τις δημόσιες υπηρεσίες και ανοίγοντας τη συζήτηση για τη δημοκρατικοποίηση του δημόσιου χώρου Η συνέλευση κατέληξε πως θα ήταν επιθυμητό να επεκταθεί η συ-ζήτηση μελλοντικά και να δημιουργηθούν δίκτυα σε όλους τους αγώνες που προασπί-ζονται τα κοινά αγαθά Ομως οι προτάσεις προς το Alter Summit περιορίστηκαν στη στήριξη των κινητοποιήσεων στα πλαίσια των αγώνων ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις νερού στον ευρωπαϊκό Νότο

ΔΗμΗΤΡΑ ΣΠΑΘΑΡιΔου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 09

Παρά τις δυσκολίες ο ΣΥΡΙΖΑ μάλλον όφελος θα έχει με την ειλικρινή διατύπωση

της εναλλακτικής πρότασης Διαχείριση των πόρων

με κριτήριο τις ανάγκες του ανθρώπου

Η Ανάπτυξη είναι από τους πιο πολυχρησιμοποιημένους και ταυ-τόχρονα αντιφατικούς όρους στην πολιτική Η πανάκεια στα ευχολό-για των πολιτικών Ειδικά σήμερα η απάντηση σε κάθε ερώτηση

Η επίκλησή της σπάνια συνοδεύε-ται από ερμηνεία Τι εννοούν αυτοί που μιλούν για ανάπτυξη πέραν των κοσμητικών επιθέτων και των συνοδευτικών φανφαρονισμών Ας το κάνομε σαφές εξαρχής τα επί-θετα που κολλάνε στην ανάπτυξη (βιώσιμη αειφόρος χαριτωμένηhellip) χρησιμοποιούνται ακριβώς για να μην πουν τι εννοούν Για να την παρουσιάσουν σαν κάτι το φιλικό στον άνθρωπο και τη φύση Μας λένε αόριστα Υποδομές παραγω-γικότητα επιχειρήσεις δουλειά για όλους κλπ Πώς μεταφρά-ζεται αυτό στην πράξη Δεν μας λένε Ετυμολογικά η laquoανάπτυξηraquo είναι η αύξηση ή με κοινωνικούς όρους να τρώμε όλοι περισσότε-ρο Αν αυτό εννοούν τότε έχομε σοβαρό πρόβλημα

Υπάρχει μια άβολη αλήθεια που δεν εξορκίζεται Αλήθεια που από διαφορετική σκοπιά απέδειξαν με μεγάλη οξυδέρκεια τόσο ο Μαρξ όσο και ο Δαρβίνος και που τεκ-μηριώθηκε επιστημονικά από πολ-λούς μελετητές της Οικολογίας στερώντας μας ήδη από τον προ-περασμένο αιώνα τη δικαιολο-γία της άγνοιας1 Παρά τη βαριά εισαγωγή η αλήθεια αυτή είναι πολύ απλή Σε έναν πεπερασμέ-νο χώρο όπως ο πλανήτης μας Η Πίτα είναι συγκεκριμένη δεν μεγαλώνει δεν μικραίνει Φυσι-κή συνεπαγωγή η λαϊκή ρήση Δεν γίνεται η πίτα ολάκερη και ο σκύλος χορτάτος

Πώς ερμηνεύεται κάτω από αυτό το πρίσμα η υπόσχεση για laquoανά-πτυξηraquo (=να τρώμε όλοι περισσό-τερο) Είτε μας λένε ψέματα ή μας λένε τη μισή αλήθεια την οποία (ας το ομολογήσομε επιτέλους) τη χάβουμε όχι γιατί είμαστε χαζοί αλλά γιατί μας συμφέρει Η μισή αλήθεια που αποκρύπτεται είναι

ότι για να laquoνα τρώμε όλοι περισ-σότεροraquo πρέπει να φάμε το κομ-μάτι της πίτας που αντιστοιχεί σε κάποιον άλλον Το κόλπο πιάνει γιατί μας κάνουν να πιστέψομε ότι θα είμαστε από τη μεριά αυ-τών που θα φάνε το κομμάτι της πίτας των άλλων και όχι στη με-ριά αυτών των οποίων το κομμάτι θα φαγωθείhellip

Μερικά παραδείγματα ίσως μας φωτίσουν περισσότερο Ο πλούσι-ος Βορράς είναι πιο laquoανεπτυγμέ-νοςraquo γιατί τρώει το κομμάτι του φτωχού Νότου Οι πλούσιοι είναι πλούσιοι γιατί τρώνε το μεγαλύ-τερο κομμάτι από την πίτα που πρέπει να μοιραστεί ολόκληρη η κοινωνία Η επίπλαστη laquoανάπτυ-ξηraquo στην οποία είχε βυθιστεί η Ελ-λάδα (και πολλές δυτικές χώρες) οφειλόταν στην κατανάλωση μέ-ρους της πίτας του Νότου μέρους των επόμενων γενεών αλλά και μέρους που οφείλαμε να έχομε αφήσει ανέπαφο για να μπορού-με στο μέλλον να φτιάχνομε πίτες (με τεχνικούς όρους εξάντληση φυσικών πόρων όπως το νερό τα ορυκτά τα δάση κλπ)

Όσοι μιλάνε για laquoανάπτυξηraquo οφεί-λουν αφενός να συμπληρώνουν τίνος το κομμάτι θα κλέψουν και αφετέρου σε ποιον θα μοιραστεί το κλεμμένο κομμάτι και σε ποι-ον τα ψίχουλα Υπάρχει ακόμη μια διάσταση στο θέμα που γίνεται αντιληπτή μόνο σε βάθος χρόνου Προσωρινά και τοπικά μπορούμε να έχομε ενδείξεις laquoανάπτυξηςraquo (χωρίς να ρωτάμε laquoτίνος το κομ-μάτι κλέβομεraquo) Αναμφίβολα όμως όσο και να laquoμαγειρέψομεraquo τους αριθμούς κάποια στιγμή δεν θα μεγαλώνουν άλλο αν δεν βρούμε

νέα πηγή άντλησης laquoκλοπιμαίωνraquo Με τεχνικούς όρους αυτό ονομά-ζεται κρίση

Το αστείο (ή τραγικό) είναι ότι δεν σταμάτησαν οι πλούσιοι να κερδίζουν Κρίση βαφτίζεται το γεγονός ότι οι δείκτες που χρη-σιμοποιούν για να μετρήσουν την (υποχρεωτική στην ιδεολογία της ανάπτυξης) αύξηση των κερδών δείχνουν μείωση στο ρυθμό που βγάζουν κέρδη

Με λίγα λόγια όποιος υπόσχεται ανάπτυξη είναι καταδικασμένος με βάση τα κριτήρια που ο ίδιος θέτει να φτάσει σε laquoκρίσηraquo όποιες προθέσεις και να έχει Πώς ξεπερ-νιέται αυτή η κρίση Η απάντηση του Μαρξ είναι laquoκαταστροφή προ-ϊόντων και μέσων παραγωγήςraquo για να ξαναρχίσει ο ίδιος φαύλος κύκλος Όντως ο καπιταλισμός ξεπερνούσε στα πρώιμα στάδιά του τις κρίσεις τις με πολέμους που οδηγούσαν σε νέους κύκλους ανάπτυξης

Σήμερα επιχειρείται η εύρεση νέων πηγών άντλησης laquoκλοπι-μαίωνraquo ως μηχανισμός παράτασης ζωής του καπιταλισμού Είναι αυ-τό που ζούμε με την προσπάθεια ιδιωτικοποίησης κάθε δημόσιου πόρου Αυτά που μέχρι πρότινος θεωρούντο αυταπόδεικτα και δι-καιώματα για όλους σήμερα πρέ-πει να πωλούνται παιδεία υγεία φυσικό περιβάλλον νερό δημόσια γη εργατικά δικαιώματα ανθρώ-πινα δικαιώματα2

Και ο ΣΥΡΙΖΑ

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δύο επιλογές και οι δύο με πολλά προβλήματα

Η πρώτη είναι να χρησιμοποιεί

τη λέξη laquoανάπτυξηraquo προσπαθώ-ντας να πείσει την κοινωνία ότι αυτό που γνώριζε μέχρι σήμερα (που στο συλλογικό φαντασιακό έχει περάσει ως αύξηση) είναι κάτι άλλο από αυτό που εννοεί Θα πρέπει να πείσει ότι υπάρχει laquoκαλή ανάπτυξηraquo που συνδέεται με τις ανάγκες και όχι με την οικο-νομική αύξηση εγχείρημα μάλλον ακατόρθωτο Πολιτικά δε αναπο-τελεσματικό διότι θα χρησιμοποι-εί τον όρο ο οποίος αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής του αντιπάλου Όσο καλή και να είναι η τεκμηρίωσή του ο κόσμος θα αντιλαμβάνεται την laquoανάπτυ-ξηraquo του αντιπάλου και θα ζητά τα ανάλογα αποτελέσματα (= όλοι όλο και περισσότερο) ασχέτως του ότι αυτό είναι άτοπο

Η δεύτερη επιλογή που έχει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η διατύπωση εναλ-λακτικού οράματος στην laquoανάπτυ-ξηraquo Η βασική δυσκολία εδώ είναι ότι μας εκπαιδεύουν συνεχώς και με όλα τα μέσα να πιστέψομε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση3 Οι κρατούντες δεν θέλουν καν να διανοηθούμε για το αν έχουν το δικαίωμα να κρατάνε το μαχαίρι που κόβει την πίτα ούτε για το πώς χρησιμοποιούν αυτό το laquoδικαίω-μαraquo καθώς και το αν ή όχι κλέβουν και τίνος την πίτα Όμως ακριβώς αυτά τα επικίνδυνα ερωτήματα πρέπει να απαντήσομε Όσο για το αν πρέπει να laquoαναπτύξομεraquo (=κλέ-

παραγωγική ανασυγκρότηση για τις ανάγκες των πολλών

ΑΝΑΠΤυΞΗ ή η Πίτα και ποιος την έφαγε

επιμέλεια αφιερώματος ΧΑΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΤοΣ ΑλΕΞΗΣ ΧΑΡιΤΣΗΣ

βοντας) την πίτα ας μην χάβουμε το δόλωμα με τα ψίχουλα Είναι αρκετή για ΟΛΟΥΣ

Παρά τις δυσκολίες ο ΣΥΡΙΖΑ μάλλον όφελος θα έχει με την ει-λικρινή διατύπωση της εναλλα-κτικής πρότασης Διαχείριση των πόρων με κριτήριο τις ανάγκες του ανθρώπου Το laquoπρώτα ο άνθρω-ποςraquo έχει ήδη διατυπωθεί από τα κινήματα με το αγγλικό laquoPeople over profitsraquo Έχει βέβαια διατυ-πωθεί πολύ νωρίτερα από το χώ-ρο που πάντα είναι μπροστά στην κοινωνία την τέχνη Ο Σεφέρης κατά τη βράβευσή του με το Νό-μπελ ήταν σαφής

Ὅταν στὸ δρόμο τῆς Θήβας ὁ Οἰδίπους συνάντησε τὴ Σφίγγα κι αὐτὴ τοῦ ἔθεσε τὸ αἴνιγμά της ἡ ἀπόκρισή του ἦταν ὁ ἄνθρωπος Τούτη ἡ ἁπλὴ λέξη χάλασε τὸ τέρας

ΠΕΤΡοΣ λυμΠΕΡΑΚΗΣΔρ Βιολόγος

1 Εννοείται επιστημονικώς τεκμηριω-μένα γιατί αλλιώς όλα τα πλάσμα-τα της φύσης γνωρίζουν αυτήν την αλήθεια εδώ και εκατομμύρια χρό-νια αφού η άγνοιά της συνεπάγεται καταστροφή

2 Για όλες τις κατηγορίες που αναφέ-ρονται αρκεί η ανάγνωση των συμ-φωνηθέντων στα μνημόνια και τους νόμος που τα ακολούθησαν Ειδικά για τα ανθρώπινα δικαιώματα δείτε εδώ httpslaveryfootprintorg

3 Η πρόταση αυτή έχει διατυπωθεί και ως θεωρία με τίτλο TINA εκ του laquothere is no alternativeraquo = δεν υπάρ-χει εναλλακτική

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 610

και ΚυΒΕΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡιΣΤΕΡΑΣανάπτυξη παραγωγική ανασυγκρότηση

laquoΑνάπτυξη 06 το 2014raquo προβλέπει σύμ-φωνα με τον ελληνικό τύπο το ΔΝΤ ενώ με 33 θα laquoτρέχειraquo η ελληνική οικονομία το 2018 Η εκτίμηση αφορά βέβαια σε αύ-ξηση του ΑΕΠ αναφέρεται δηλαδή στη με-γέθυνση της ελληνικής οικονομίας Ο στε-νός ορισμός της ανάπτυξης (development) με όρους αγοράς και η ταύτισή της με την οικονομική μεγέθυνση (economic growth) είναι συνήθης χαρακτηριστικό παράδειγμα η πρόσφατη υποβάθμιση της Ελλάδας από την MSCI από αναπτυγμένη σε αναπτυσ-σόμενη (ή ορθότερα αναδυόμενη) αγορά με βάση το μέγεθος τη ρευστότητα και τις διευκολύνσεις κεφαλαίου καθώς και το νο-μικό καθεστώς Ποια είναι όμως η διαφο-ρά των δύο εννοιών και ποια από τις δύο πρέπει πραγματικά να μας απασχολεί στο σχεδιασμό της οικονομικής αναπτυξιακής πολιτικής μιας αριστερής κυβέρνησης

Η οικονομική μεγέθυνση μετράται κυρί-ως με βάση τους οικονομικούς δείκτες του ΑΕΠ (του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος αλλά και του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊ-όντος) συνολικού και κατά κεφαλήν ενί-οτε λαμβάνοντας υπόψη και την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (Purchasing Power Parity) Τα μεγέθη αυτά παραβλέπουν μια σειρά από κριτήρια και δείκτες ποσοτικούς και ποιοτικούς που ορίζουν την ανάπτυξη σε μια χώρα Τέτοιοι δείκτες είναι για πα-ράδειγμα η κατανομή του πλούτου η φορο-λογία και οι δημόσιες δαπάνες για δημόσια αγαθά η ανεπίσημη οικονομία (συμπερι-λαμβανόμενης της αυτοκατανάλωσης και της ανεπίσημης ανταλλαγής) το ποσοστό συμμετοχής στην οικονομία του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα η εξάρτηση της οικονο-μίας από ένα ή περιορισμένα προϊόντα και κλάδους και τα οφέλη αλλά και οι αρνητι-κές εξωτερικότητες που σχετίζονται με την ορθή ή μη περιβαλλοντική διαχείριση Επι-πλέον μία σειρά ποιοτικών δεικτών όπως η βρεφική θνησιμότητα και το προσδόκιμο ζωής ο αλφαβητισμός και οι δείκτες εκπαί-δευσης εν γένει οι δείκτες διαφθοράς οι εγκληματολογικοί δείκτες οι δείκτες χειρα-φέτησης (Gender Empowerment Measure Gender-related Development Index) κοκ Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι η έννοια της ανάπτυξης είναι κατά πολύ περιεκτικότε-ρη και ενδεικτικότερη της κατάστασης όχι μόνο της οικονομίας αλλά και της κοινω-νίας μιας χώρας

Με βάση το δείκτη ανθρώπινης ανάπτυ-ξης (HDI) του Προγράμματος των Ηνωμέ-νων Εθνών για την Ανάπτυξη (UNDP) που περιλαμβάνει δεδομένα για το προσδόκιμο

ζωής την εκπαίδευση και το εισόδημα η Ελλάδα κατατάσσεται συστηματικά στις χώ-ρες με laquoπολύ υψηλή ανθρώπινη ανάπτυξηraquo στη θέση 29 για το 2013 σημειώνοντας όμως μείωση σε αντίθεση με τις περισσότε-ρες ευρωπαϊκές χώρες που κατατάσσονται υψηλότερα και με αυξητικές τάσεις Επιπλέ-ον στο διορθωμένο ως προς την ανισότητα δείκτη (IHDI) η Ελλάδα καταγράφει μόνο για το 2013 μείωση 115 σημειώνοντας συνεχή πτώση την τελευταία τριετία Είναι δε χαρακτηριστικό ότι με βάση το λόγο laquoει-σόδημα του πλουσιότερου 10 του πληθυ-σμού προς το εισόδημα του φτωχότερου 10 του πληθυσμούraquo των Ηνωμένων Εθνών η Ελλάδα παρουσιάζει μεγαλύτερη εισοδη-ματική ανισότητα όχι μόνο από τις χώρες της ΕΕ αλλά και από χώρες όπως η Ινδία το Πακιστάν η Αιθιοπία το Μπαγκλαντές η Αίγυπτος και το Μπενίν

Η ενδεχόμενη λοιπόν ανάκαμψη και μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας δεν συνεπάγεται αυτομάτως τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων κα-θώς δεν εξασφαλίζει την οικειοποίηση από τους εργαζόμενους της αύξησης του παρα-γόμενου προϊόντος Αντιθέτως οι εφαρμο-ζόμενες κυβερνητικές πολιτικές λιτότητας και εσωτερικής υποτίμησης της εργασίας επιδεινώνουν συστηματικά τη θέση των ερ-γαζομένων αυξάνοντας ταυτόχρονα τα κέρ-δη των επιχειρήσεων ακόμα και σε συνθή-κες παρατεταμένης ύφεσης (Ιωακείμογλου Success Story Αυγή 080613)

To σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης μιας κυβέρνησης της Αριστεράς επομένως θα πρέπει να έχει ως γνώμονα την ανάπτυ-ξη και όχι τη μεγέθυνση της οικονομίας να είναι δηλαδή ταυτόχρονα και σχέδιο κοινωνικής ανασυγκρότησης στοχεύοντας εκτός από την ανάκαμψη των οικονομικών δεικτών και στη βελτίωση της θέσης των εργαζομένων όχι μόνο σε ότι αφορά τους μισθούς τα επιδόματα και τη μείωση της ανεργίας αλλά και στη βελτίωση όλων των επιμέρους δεικτών ανάπτυξης Οι βασικοί άξονες ενός τέτοιου σχεδίου παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που δι-απερνούν οριζόντια όλους τους κλάδους της οικονομίας μπορούν να συνοψισθούν ως εξής

Έμφαση στην εκπαίδευση και την υγεία η αναβάθμιση της δημόσιας εκπαί-δευσης σε όλες τις βαθμίδες αλλά και του εθνικού συστήματος υγείας και ιδιαίτερα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης διασφαλί-ζει την ουσιαστική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου όλων των πολιτών Επιπλέον η

αναβαθμισμένη δημόσια εκπαίδευση μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην καλλιέργεια μιας διαφορετικής αντίληψης για την οικο-νομία και την παραγωγή (περιβαλλοντική συνείδηση συνεργατική αντίληψη) αλλά και να διασφαλίζει άρτια εκπαιδευμένο και υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό

Περιβαλλοντικά βιώσιμη ανάπτυξη πέρα από ένα πρόγραμμα συγκεκριμένων δράσεων που αφορούν τον τομέα του πε-ριβάλλοντος και της ενέργειας (περιβαλ-λοντική ανακαίνιση κτηρίων οικιακά φω-τοβολταϊκά διαχείριση και επεξεργασία απορριμμάτων) το σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης πρέπει να προωθεί τον οικολογικό μετασχηματισμό της παραγωγής και την εξοικονόμηση ενέργειας σε όλους τους κλάδους και όλα τα στάδια της παρα-γωγής με ιδιαίτερη έμφαση στις Ανανε-ώσιμες Πηγές Ενέργειας αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα τόσο των φυσικών πόρων (ηλιακή και αιολική ενέργεια) αλλά και το υψηλά εξειδικευμένο αργούν ανθρώπινο δυναμικό

Έμφαση στην έρευνα και τις νέες τε-χνολογίες Η ενθάρρυνση της χρήσης νέ-ων τεχνολογιών σε όλους τους τομείς της οικονομίας και η ταυτόχρονη στήριξη του κλάδου της τεχνολογίας συγκεκριμένα με αυξημένη χρηματοδότηση για έρευνα και δράσεις στήριξης των νέων επιστημόνων μπορεί να αποφέρει σημαντικά αποτελέ-σματα τόσο στην αύξηση και βελτίωση της παραγωγής και την αύξηση του εισοδήμα-τος όσο και στη μείωση της ανεργίας Επι-πλέον σε συνδυασμό με τους υπόλοιπους άξονες (πχ έρευνα προσανατολισμένη στις ΑΠΕ ή στην τεχνολογία της υγείας) και με την τεχνολογική αναβάθμιση της δημόσιας διοίκησης μπορεί να έχει καταλυτικό ρόλο στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του πληθυσμού συνολικότερα

Αλλαγή του τρόπου οργάνωσης της παραγωγής Κομβικό ρόλο στην παραγω-γική και κοινωνική ανασυγκρότηση έχει ο λεγόμενος τομέας της laquoκοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίαςraquo Τα εγχειρήμα-τα και οι δομές κοινωνικής και αλληλέγγυ-ας οικονομίας συνεταιρισμοί παραγωγών συνεταιρισμοί καταναλωτών συνεργατικά εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης παραγωγικών μονάδων δομές και κινήματα αλληλέγγυ-ας οικονομίας προωθούν μια διαφορετι-κή αντίληψη για την οργάνωση της οικο-νομίας και της κοινωνίας από τους ίδιους τους εργαζόμενους Προτάσσουν την ισό-τιμη συμμετοχή τη δημοκρατία στη λήψη αποφάσεων τη συλλογική διαχείριση την

ισότιμη διανομή του αποτελέσματος την οργάνωση και αλληλοϋποστήριξη των δο-μών Η προώθηση αυτού του τρόπου ορ-γάνωσης της παραγωγής από τους ίδιους τους εργαζόμενους και με στόχο το συλ-λογικό όφελος και όχι το ατομικό κέρδος δεν έχει μόνο θετικά αποτελέσματα στη μείωση της ανεργίας και στην αύξηση του εισοδήματος αλλά αμφισβητεί τον πυρή-να των καπιταλιστικών σχέσεων εξουσίας Εξάλλου ο κομμουνισμός δεν είναι παρά η κοινωνία των ελεύθερα συνεταιρισμένων παραγωγών

Η ατζέντα ανάπτυξης της κυβέρνησης Σαμαρά στοχεύει αποκλειστικά στη μεγέ-θυνση της οικονομίας με την εφαρμο-γή πολιτικών σκληρής λιτότητας που όχι απλώς παραβλέπουν όλους τους υπόλοι-πους δείκτες ανάπτυξης αλλά έχουν ως αποτέλεσμα την επιδείνωσή τους τόσο στο οικονομικό (μείωση μισθών αύξηση ανεργίας) όσο και στο κοινωνικό επίπε-δο (διάλυση κοινωνικού κράτους παιδεί-ας υγείας καταστροφή περιβάλλοντος) Ακόμα λοιπόν και αν επιτευχθεί ο στόχος της μεγέθυνσης για το 2014 αυτό θα γί-νει επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο τη θέση της εργασίας προς όφελος του κεφα-λαίου Αντίθετα η αναπτυξιακή πολιτική της Κυβέρνησης της Αριστεράς πρέπει να εστιαστεί σε ένα σχέδιο παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που θα στο-χεύει στο συνολικό μετασχηματισμό της οικονομίας και της κοινωνίας με έμφαση στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζόμενων και όχι στη μεγέθυνση των οικονομικών δεικτών και ταυτόχρονα στη μετατόπιση του συσχετισμού δύναμης με-ταξύ κεφαλαίου και εργασίας μετατόπιση που θα επιτρέπει την ανάπτυξη των αγώ-νων από καλύτερες θέσεις και με διαρκώς διευρυνόμενες προοπτικές

ΣΤΕφΑΝιΑ ΓΕΩΡΓΑΚΑΚουndashΚουΤΣοΝιΚουΟικονομολόγος Τμ Οικονομικής Πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

μιΧΑλΗΣ ΝιΚολΑΚΑΚΗΣΚοινωνιολόγος Επιστ Συνεργάτης ΚΟ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 11πρώτες σκέψεις για την

ΑΝΑΣυΓΚΡοΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡιφΕΡΕιΑΣ

Η εκπόνηση Περιφερειακών Προγραμμά-των για την παραγωγική ανασυγκρότηση των Περιφερειών επιχειρείται αυτήν την περίοδο από τον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ σε ένα πο-λιτικό τοπίο που πληθαίνουν οι αναφορές για την laquoανάγκη της ανάπτυξηςraquo λόγω του βαθέματος της κρίσης και ανοίγει ένα διά-λογο στα ζητήματα τόσο της γενικόλογης νεφελώδους και τις περισσότερες φορές ασαφούς ως προς την έννοια laquoανάπτυξηraquo Διάλογος που δεν περιορίζεται μόνο στο πε-ριεχόμενο της ανάπτυξης ή στη διαδικασία εκπόνησης των συγκεκριμένων προγραμ-μάτων Αγγίζει επίσης ζητήματα που άπτο-νται της αποκέντρωσης της δημοκρατίας της συμμετοχής και αναδεικνύει νέες θε-ωρητικές προσεγγίσεις τόσο ως προς στην έννοια όσο και ως τρόπο το σχεδιασμό και την υλοποίηση των σχεδίων αυτών αλλά και ως προς την εξερεύνηση νέων σχέσε-ων και κοινωνικών συμμαχιών απαραίτη-τα εργαλεία για την άσκηση πολιτικών σε τοπικό επίπεδο

Η μεγαλύτερη δυσκολία του εγχειρήματος αυτού είναι να ξεπεράσουμε τις παρωχη-μένες αντιλήψεις μας και να εκφράσουμε ένα διαφορετικό όραμα για την Περιφέρεια ως ένα σύνολο πρακτικών που μπορούν να ανακατασκευαστούν σε μια εντελώς διαφο-ρετική εικόνα από αυτή που είναι κυρίαρχη σήμερα Η απόπειρα να αναδημιουργήσου-με μια διαφορετική εικόνα προϋποθέτει μεγαλύτερο βαθμό εκδημοκρατισμού από αυτόν που υπάρχει σήμερα (αποκέντρωση και συμμετοχή (επαν)ίδρυση θεσμών που να επικοινωνούν με τις σύγχρονες ανάγκες αναθεώρηση σχέσεων δημιουργία κοινω-νικών συμμαχιών και προπάντων την κα-τοχύρωση των κοινωνικών κινημάτων (το δικαίωμα στην περιφέρεια)

Προϋποθέτει επίσης νέα αρχιτεκτονική νέα κριτήρια σχεδιασμού νέες προσεγγί-σεις και πάνω από όλα αναπτυξιακές πο-λιτικές και όχι αναπτυξιακά μέτρα που θα διαμορφώνουν και θα διαχέουν την ανα-πτυξιακή συνείδηση στα αναπτυξιακά υπο-κείμενα μέσα από ένα αναπτυξιακό μοντέ-λο που θα έχει ως laquoελκυστήraquo τις κοινωνι-κές ανάγκες

Με άλλα λόγια ένα Εναλλακτικό Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέρειας δεν μπορεί παρά να απαντά στα προβλήματα και στις ανάγκες έτσι όπως διαμορφώνο-νται σήμερα στην Περιφέρεια Για το λόγο αυτό απαιτείται μια αρκετά συγκροτημένη laquoπρογραμματική αφήγησηraquo η οποία θα λάβει υπόψη τις κοινωνικές ανάγκες τις

ανακατατάξεις στην ταξική και κοινωνική διαστρωμάτωση σε συνθήκες οικονομικής κρίσης τις στρατηγικές επιπτώσεις και τις προτεραιότητες άμεσων δράσεων αλλά και ταυτόχρονα θα επιχειρεί laquoαφήγησηraquo στο μέλλον διαμορφώνοντας το όραμα για την ανάπτυξη Περιφέρειας (ποιες είναι οι στρατηγικές μας επιλογές σε ποιους πα-ραγωγικούς κλάδους ή παραγωγικά συ-μπλέγματα θα δώσουμε έμφαση με ποια μέσα και τι είδους παρεμβάσεις πώς θα διαμορφώσουμε ή αναδιαμορφώσουμε τις κοινωνικές συμμαχίες και πώς θα προσδι-ορίσουμε τα νέα υποκείμενα)

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο για την οικονομική κοινωνική και περιβαλλοντική ανασυγκρό-τηση το οποίο καλείται να επανεξετάσει σε μια από την αρχή επεξεργασία τους στό-χους για την οικονομία το περιβάλλον (νέ-ες σχέσεις με τη φύση) και την κοινωνία όπως και τους θεσμούς μέσω των οποίων θα αποφασίζονται και θα υλοποιούνται οι πολιτικές αυτές (θεσμοί ενίσχυσης του Δη-μοκρατικού προγραμματισμού συμμετοχής (συμμετοχικούς προϋπολογισμούς) και κοι-νωνικού ελέγχου

Το Σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο που θα αξιοποιήσει τα νέα κινήματα της παραγωγικής ανα-συγκρότησης και της αλληλεγγύης που δημιουργήθηκαν λόγω της κρίσης και θα τα αναδείξει ως τα νέα υποκείμενα και τις δυνάμεις εκείνες που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα παραγωγικό σύστημα που θα παράγει αγαθά (προϊόντα και υπηρεσί-ες) με σαφές και κοινωνικό και περιβαλ-λοντικό πρόσημο

Σε αυτό το νέο μοντέλο οι παραγωγικές καταναλωτικές συνεταιριστικές και κοινω-νικές οργανώσεις θα αναλάβουν ένα μεγάλο μέρος της παραγωγικής ανασυγκρότησης της Περιφέρειας συνθέτοντας το πρόβλη-μα της παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και οικολογί-ας δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για έναν εναλλακτικό τρόπο παραγωγής μέσω της ανάπτυξης συνεργατικών μορφών της εναλλακτικής και αλληλέγγυας οικονομίας και συμβάλλοντας στη διαμόρφωση ενός μοντέλου οργάνωσης της κοινωνίας που θα στηρίζεται στις αρχές της αλληλεγγύης και της συνεργασίας

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο ανατροπής όπου

ndash Το παραγωγικό του μοντέλο πρέπει να βασίζεται στις κοινωνικές ανάγκες και

να ανατρέπει την υφιστάμενη αναπτυξια-κή πολιτική που κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια ταυτίστηκε με τη διαρθρωτική πολι-τική της ΕΕ με αποτέλεσμα τη διοχέτευση του μεγαλύτερου μέρους των διαθέσιμων εγχώριων πόρων στην εξυπηρέτηση των κανόνων της κοινοτικής συγχρηματοδό-τησης Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανάγκη να ξεφύγουμε από την παράθε-ση κλαδικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανάλυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επί-πεδο των συστημάτων αξίας δηλαδή στα παραγωγικά συμπλέγματα όπου περιλαμ-βάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην αλυσίδα αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλισμού και υποδο-μών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνο-λογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίηση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μετα-φορές κοκ)

ndash Αντιπαραθέτει στις κινητήριες δυνάμεις της ανταγωνιστικότητας την ποιότητα ζω-ής το φυσικό περιβάλλον και την κοινω-νική αλληλεγγύη

ndash Προτάσσει παρεμβάσεις χαμηλού κό-στους λόγω του περιορισμού των διαθέ-σιμων πόρων αλλά και της αλλαγής στη φιλοσοφία των παρεμβάσεων με την με-τατόπιση από τις laquoσκληρέςraquo υποδομές στη δημιουργία περιβάλλοντος καινοτομίας μέσω laquoάυλωνraquo υποδομών στους ανθρώπι-νους περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς πόρους μιας περιοχής γεγονός που θα την καταστήσει ικανή να υλοποιήσει τις δυνα-τότητες της Όμως εδώ απαιτείται προσο-χή ώστε νrsquo αποφευχθεί ο κίνδυνος μετά-

πτωσης στο καθεστώς των πολλών μικρών και κατακερματισμένων έργων του παρελ-θόντος που εγκλώβιζαν την αναπτυξιακή πολιτική σrsquo έναν ιδιότυπο τοπικισμό που όμως τελικά οδηγούσε σε μικροεπενδυτι-κό πληθωρισμό

ndash Ανατρέπει τις μέχρι σήμερα επιλογές που βασίζονταν στις λίστες έργων κατόπιν επιθυμιών των αιρετών αρχών στις ανά-γκες κάλυψης συγχρηματοδοτούμενων έρ-γων στις κοινωνικές συμμαχίες που υπηρε-τήθηκαν και οικοδομήθηκαν μέσα από τις πελατειακές σχέσεις και τη δυνατότητα του συστήματος να χρηματοδοτεί σε διάφορες κλίμακες διαπλοκής)

Η διαμόρφωση και η επεξεργασία ενός τέτοιου εναλλακτικού αναπτυξιακού Σχε-δίου δεν μπορεί παρά να μη γίνεται ανοι-χτά στην κοινωνία

Μέσα από συζητήσεις ανταλλαγή ιδεών απόψεων προτάσεων με τα παραπάνω κι-νήματα τους κοινωνικούς οικονομικούς συνδικαλιστικούς και άλλους φορείς Πανε-πιστήμια Ερευνητικά κέντρα επαγγελμα-τικές ομάδες ανθρώπους laquoκλειδιάraquo κλπ

Και τέλος όπως επανειλημμένως έχει ειπωθεί το σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέρειας είναι μια διαρκής διαδικασία προσπάθεια και ανοιχτή σε νέες ιδέες και καινοτόμες δράσεις αλλά είναι και ευέλι-κτο στην εφαρμογή ώστε να είναι ταχείες οι αναπροσαρμογές και οι ανακατανομές πόρων σε περίπτωση αστοχιών

μΑΡιΑ ΘΕλΕΡιΤΗσύμβουλος Τοπικής Ανάπτυξης

μέλος Τμ Αυτοδιοίκησης ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 612

Εδώ και τουλάχιστον τρία χρό-νια από την εκτόξευση της οικο-νομικής κρίσης και έπειτα η γε-ωργία και ο πρωτογενής τομέας εν γένει παρουσιάζονται ως ένα από τα κρυφά χαρτιά της χώρας για την έξοδο από την κρίση Πόσο αληθινό μπορεί να είναι αυτό και κάτω από ποιες προϋποθέσεις Στο κείμενο αυτό κατατίθενται κάποιες πρώτες σκέψεις και προβληματι-σμοί σχετικά καθώς και για την παραγωγική ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα

Στην προσπάθεια ανάγνωσης της υπάρχουσας κατάστασης πέ-ρα από τη μελέτη για το αγροτι-κό εισόδημα και απασχόληση το αγροτικό εμπορικό ισοζύγιο το ισοζύγιο φυτικής- ζωικής παρα-γωγής τα κόστη παραγωγής τη σύνδεση με τη γεωργική βιομηχα-νία το δευτερογενή και τριτογενή τομέα και πολλά ακόμα θα πρέπει κανείς να δει το μοντέλο ανάπτυ-ξης που ακολουθήθηκε στη χώρα συνολικότερα το ρόλο του πρωτο-γενούς τομέα σε αυτό καθώς και το μοντέλο ανάπτυξης πρωτογενούς τομέα που επιλέχθηκε

Η επιλογή που έγινε για την Ελ-λάδα ήταν η μετάβαση της οικο-νομίας της στον τριτογενή τομέα κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών ndash διαμετακομιστικό κέντρο παρο-χή υπηρεσιών τουρισμός κλπ Το μοντέλο αυτό οδήγησε στην απο-διάρθρωση του παραγωγικού πρω-τογενούς τομέα και στην εξάρτηση από τις ολοένα και αυξανόμενες εισαγωγές γεωργικών προϊόντων και εφοδίων Ακόμα στο πλαίσιο αυτό επιλέχθηκε η εντατική συμ-βατική γεωργία και κτηνοτροφία η μονοκαλλιέργεια με στόχο απο-κλειστικά τις εξαγωγές η εγκατά-λειψη της παραγωγής κυρίως σε μειονεκτικές περιοχές οι εναλ-λαγές των καλλιεργειών με βάση τις επιδοτούμενες καλλιέργειες και άλλα

Η γεωργία όμως αποτελεί τον τομέα που ιδίως σε περιόδους κρί-σης αποτελεί προϋπόθεση επιβί-ωσης και βασική πηγή διατροφι-κών αγαθών για τον πληθυσμό Η κρίση της γεωργίας οδηγεί και σε επισιτιστική κρίση Συνεπώς το ζή-

τημα της διατροφικής αυτάρκειας της χώρας ιεραρχείται και εύλογα κανείς αναρωτιέται πώς γίνεται να έχεις ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα πώς μπορείς να βγεις από την κρίση αν δεν είσαι παραγωγι-κός Και τι σημαίνει σήμερα παρα-γωγικός πρωτογενής τομέας

Η συμβολή της γεωργίας στην αποφυγή της επισιτιστικής κρίσης έγκειται στη στροφή της γεωρ-γικής παραγωγής στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού Συνεπώς μιλάμε για έναν πρωτογενή τομέα που θέτει ως βάση την τροφή ως αγαθό και ως θεμελιώδες κοινωνικό δικαίω-μα και όχι ως εμπόρευμα ή χρημα-τιστηριακό αγαθό Ο πρωτογενής τομέας θα πρέπει να αποσκοπεί πρωταρχικά στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του λαού με ντόπια παραγόμενα σε λογι-κές τιμές ποιοτικά προϊόντα στο πρότυπο της παραδοσιακής ελ-ληνικής μεσογειακής διατροφής και σε αντίθεση με το κυρίαρχο καταναλωτικό και διατροφικό μο-ντέλο Ένα σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης του πρωτογενούς τομέα οφείλει να συνυπολογίσει αυτή την αρχή

Ακόμα δεν μπορεί να μη μιλήσει για ένα άλλο παραγωγικό μοντέλο της ήπιας γεωργίας της βιολογι-κής γεωργίας με σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον με εξορθολογισμό στη χρήση των φυ-σικών πόρων με μετάβαση από τις εντατικές μονοκαλλιέργειες στην πολυκαλλιέργεια και στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και διεθνούς ζήτησης που παράλλη-λα καλύπτουν και τις εγχώριες ανάγκες

Έχει ακόμα να αναμετρηθεί με το ερώτημα πώς νοείται ο σημε-ρινός γεωργός Παραγωγός τρο-φής παραγωγός προϊόντων για μεταποίηση παραγωγός ενέργειας

πάροχος αγρο-τουριστικών υπηρε-σιών προστάτης του φυσικού πε-ριβάλλοντος και του κοινωνικού ιστού της υπαίθρου εξαγωγέας προϊόντων με υψηλή προστιθέ-μενη αξία Όλα αυτά και πολλά ακόμα ή ένας άνθρωπος εξαρτώ-μενος από το αγροδιατροφικό λό-μπι που θα παράγει απλώς προ-ϊόντα ως είλωτας στα laquoδικά τουraquo χωράφια Αυτός που θα έχει στα χέρια του την τροφή του κόσμου και θα τη διαχειρίζεται μόνο με βάση το μέγιστο δυνατό για αυ-τόν κέρδος ανεξαρτήτως του αν ο κόσμος πεινάει

Ποια θα μπορούσαν να είναι τα μέτρα για την ανασυγκρότηση του παραγωγικού δυναμικού Ο αναδα-σμός γης ίσως είναι ένας τρόπος για να ενοποιήσει τις πολυτεμα-χισμένες εκτάσεις και να μειώσει το κόστος παραγωγής Το συνε-ταιριστικό-συνεργατικό κίνημα θα πρέπει να τεθεί σε νέες υγιείς βάσεις ώστε να δώσει διέξοδο τό-σο στο επίπεδο της καλλιέργειας (συγκέντρωση γης και μηχανημά-των εξοικονόμηση στην προμή-θεια εφοδίων οργάνωση της αγο-ράς κλπ) Εφόσον ο πρωτογενής τομέας θεωρηθεί στρατηγικής ση-μασίας θα πρέπει να αναζητηθούν ευνοϊκοί όροι χρηματοδότησης που θα επιτρέπουν τις επενδύσεις σε αυτόν Ακόμα θα πρέπει να

προβληματισμοί σχετικά με την παραγωγική ανασυγκρότηση του ΠΡΩΤοΓΕΝουΣ ΤομΕΑ

Ο αγροτικός τομέας παρουσιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανάπτυξη του αγροτικού χώρου

στη λογική της αγροδιατροφικής βιομηχανίας

επανεκτιμηθούν θεσμικά μέτρα σχε-τικά με τη φορολογία των αγρο-τών της γης τα αγροτικά μητρώα τις ενισχύσεις που παρέχονται σε ένα πλαίσιο ανασυγκρότησης του συνόλου της οικονομίας

Δεν μπορούμε να μιλάμε για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση του πρωτογενούς τομέα δίχως την επέμβαση στη λειτουργία της εγχώριας αγοράς με το σκεπτικό των πολλαπλών επιλογών σε πα-ραγωγούς και καταναλωτές ενά-ντια στα μονοπώλια διακίνησης τροφής στην Ελλάδα Η επέμβα-ση αυτή μπορεί να γίνει σε θεσμι-κό επίπεδο κατοχυρώνοντας δο-μές που μέχρι στιγμής υστερούν Υστέρηση που οδηγεί σε καρτέλ και μονοπωλιακές καταστάσεις Ένα τέτοιο θεσμικό μέτρο μπορεί να είναι η νομοθέτηση αγορών αγροτών-παραγωγών ώστε να δοθεί απευθείας διέξοδος στον παραγωγό στην αγορά και στους καταναλωτές με την παράκαμψη μεσαζόντων και με στόχο την εξυ-γίανση της αγοράς τροφίμων και τον εξορθολογισμό των τιμών των γεωργικών προϊόντων

Στο επίπεδο της διάθρωσης της παραγωγής θα πρέπει να συ-νυπολογιστεί το εδαφικό ανά-γλυφο της Ελλάδας να μελετη-

θούν οι δυνατότητες της κάθε πε-ριφέρειας ο όποιος σχεδιασμός να γίνει με γνώμονα το τι είναι δυνατό να καλλιεργηθεί και πού να υπάρξει πρόβλεψη για βοσκο-τόπους και επαρκείς καλλιέργει-ες ζωοτροφών ποια μπορεί να εί-ναι τα προϊόντα αυτά που έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και υψηλή προστιθέμενη αξία ώστε μπορούν να είναι εξαγώγιμα Σε κάθε σχεδιασμό όμως το ζητούμε-νο είναι να προτάσσεται ως μορφή η βιώσιμη και ποιοτική γεωργική παραγωγή

Δεν θα πρέπει να αγνοηθούν ακόμα τομείς όπως η δασοπονία η αλιεία η μελισσοκομία Μπο-ρούν να αναπτυχθούν και να εί-ναι ιδιαίτερα laquoαποδοτικοίraquo για την οικονομία και παράλληλα να συντελέσουν στην προστασία της βιοποικιλότητας των δασών και θαλασσών στην ανανέωση δασι-κών εκτάσεων στην εκμετάλλευση των ορεινών περιοχών τηρώντας πάντοτε τους περιβαλλοντικούς κανόνες

Αναγκαία είναι και έργα υπο-δομής με γνώμονα τη μείωση του κόστους παραγωγής την ορθολο-γική χρήση πόρων όπως το νερό τη δημιουργία αποθεμάτων νερού κλπ Θα πρέπει ακόμα να προβλε-φθεί το πώς εντάσσονται οι ήπιες μορφές ενέργειας και οι ΑΠΕ στην αγροτική παραγωγή

Η όποια ανασυγκρότηση όμως δεν μπορεί να γίνει μόνο με θεσμικά μέτρα και διακηρύξεις Χρειάζεται τη δημιουργία ενός κινήματος πα-ραγωγών (αγροτών κτηνοτρόφων αλιέων κλπ) των ανθρώπων της υπαίθρου αλλά και των πόλεων (laquoκαταναλωτέςraquo ενεργοί πολίτες κινήματα πόλης) των εμπλεκομέ-νων στους άλλους οικονομικούς τομείς των κινημάτων της οικο-λογίας και πολλών ακόμα Μια κυ-βέρνηση της αριστεράς δεν μπορεί να λύσει τα παραπάνω ζητήματα με τρόπο laquoαυτονόητοraquo Έχει την ανάγκη ύπαρξης ενός κινήματος παραγωγικής ανασυγκρότησης και αγροτικής μεταρρύθμισης ώστε να μπορέσει να συγκρουστεί με τα εγχώρια συμφέροντα αλλά κι αυτά των πολυεθνικών του αγρο-

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 13

Ένα από τα θέματα που απασχόλησαν το φετινό Left Forum με θέμα ldquoMobilizing for EcologicalEconomic Transformationrdquo στη Νεα Υόρκη ήταν αυτό που ο καθηγητής Βαλερστάϊν χαρακτήρισε ως laquoκαρκίνοraquo του συστήματος Πρόκειται για το γεγονός ότι επί 500 χρόνια ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε κατατρώγοντας τους φυσικούς πόρους του πλανήτη χωρίς να τους αναπληρώνει Το πρόβλημα αυτό έχει πά-ρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και απειλεί άμε-σα τη ζωή στο πλανήτη Δεν μπορούμε πια να μιλάμε για μέλλον για ανάπτυξη για οικονο-μία αν αυτή δεν είναι οικολογική σημαντική πτυχή της οποίας είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ)

Ενώ λοιπόν παγκοσμίου φήμης διανοητές αντιλαμβάνονται την ουσιαστική σημασία των ΑΠΕ στη ανάπτυξη στην Ελλάδα με πρόσχη-μα το υπαρκτό πρόβλημα του ελλείμματος του λογαριασμού ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ ως λύση προ-τείνεται το πάγωμα της ανάπτυξης των ΑΠΕ Ακούγονται απόψεις όπως laquoοι ΑΠΕ είναι πο-λυτέλειαraquo laquoεδώ δεν έχουμε να φάμε τις ΑΠΕ θα κοιτάζουμεraquo laquoας καθυστερήσει η έστω και σταδιακή απεξάρτηση από το φθηνό λιγνίτη που μας χάρισε η φύσηraquo και άλλα πολλά ιδίου ύφους και περιεχομένου Στη δε πράξη έχουν σταματήσει να γίνονται πλέον έργα ΑΠΕ τα φωτοβολταϊκά τους τελευταίους μήνες τον τελευταίο χρόνο οι υπόλοιπες ΑΠΕ

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά για να διαπιστώσουμε το πώς δημιουργήθηκε το πρόβλημα Ο πρώτος ουσιαστικά νόμος που έβαλε τα θεμέλια για την ανάπτυξη των ΑΠΕ συντάχθηκε το 2006 Παρά το θετικό στοιχείο ότι επιτέλους άρχισε να γίνεται λόγος για ΑΠΕ ο νόμος είχε πολλές ελλείψεις είτε σκόπιμα εί-τε όχι Ενώ το κύριο χαρακτηριστικό των ΑΠΕ είναι οι πολλές μικρές αποκεντρωμένες μονά-δες διάσπαρτες στην επικράτεια και μόνο για λόγους οικονομίας κλίμακας και μόνο σε ει-δικές περιπτώσεις μεγάλες μονάδες (μέσα σε βιομηχανικές ζώνες κλπ) ο νόμος υιοθετούσε ακριβώς την αντίθετη κατεύθυνση Το μείγμα των ΑΠΕ αλλά και ο ρυθμός ανάπτυξης τους έπρεπε να είναι αυστηρά σχεδιασμένος ώστε να απορροφηθούν ομαλά από τεχνικής αλλά και οικονομικής άποψης όλοι οι κραδασμοί της αλλαγής παραγωγής ηλεκτρενέργειας Αντιθέ-τως ακολουθώντας το νεοφιλελεύθερο δόγμα ο νόμος αυτός άφηνε την αγορά ανεξέλεγκτη να αποφασίσει χωρίς παρεμβάσεις της πολιτείας Η αγορά αποφάσισε όπως πάντα άναρχα και με μοναδικό κριτήριο το κέρδος Ενώ το κόστος κατασκευής ειδικά των φωτοβολταϊκών απο-κλιμακώθηκε ραγδαία δεν είχαμε αντίστοιχη μείωση των εγγυημένων τιμών πώλησης του

ρεύματος οπότε δημιουργήθηκαν ευκαιρίες για υπερκέρδη Αποτέ-λεσμα ήταν το αδηφάγο κεφάλαιο να οδεύσει προς τα φωτοβολταϊκά με συνέπεια την έκδοση υπερπληθώρας αδειοδοτήσεων και κατασκευών Ενώ στην Ευρώπη οι κυβερνήσεις έγκαιρα διαπίστωσαν το πρόβλημα και βρήκαν λύσεις στη χώρα μας αφού άφησαν να χαθεί πολύτιμος χρόνος όταν πλέον αποφάσισαν να ασχοληθούν προχώρησαν σε μια παγκόσμια πρωτοτυ-πία ένα λάθος να προσπαθούν να το λύ-σουν με ένα νέο χειρότερο λάθος

Το πρόβλημα λοιπόν που έχει προκύψει δεν είναι δομικό των ΑΠΕ αλλά αφορά στον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ διαχρονικά αντιμετώπισαν τις ΑΠΕ Αν είχαμε στρωτή ροή διείσδυσης των ΑΠΕ και είχαμε για παράδειγμα αντί για 2300 MW φωτοβολταϊκών που έχουμε σήμε-ρα γύρω στα 1000 MW αυτό θα συνιστούσε ένα απόλυτα διαχειρίσιμο μέγεθος που δεν θα δημιουργούσε κανενός είδους πρόβλημα Το σημερινό δε κόστος κατασκευής είναι τέτοιο που επιτρέπει σε όποιον κατασκευάσει σήμε-ρα ΑΠΕ να αμείβεται με ταρίφα παραπλήσια των παραγωγών ενέργειας από φυσικό αέριο οπότε αν αυτά τα 1300 MW κατασκευάζονταν σήμερα δεν θα επιβάρυναν το λογαριασμό αφού λογικά θα αμείβονταν όπως οι συμβατι-κοί παραγωγοί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ έχει προτείνει λύσεις που η κυβέρνηση δεν έχει τη βούληση να αποδεχθεί γιατί θίγουν τα ξένα και ντόπια μεγάλα συμφέ-ροντα του χώρου Προτείνουμε μέτρα laquoκουρέ-ματοςraquo των παραγωγών με παραμετροποίηση των κριτηρίων ώστε να μηδενιστεί το έλλειμμα χωρίς να επιβαρυνθούν οι καταναλωτές και να πληρώσουν όλοι με δίκαιο τρόπο ανάλογα με το κόστος κατασκευής και το μέγεθος

Σε κάθε περίπτωση τις ΑΠΕ δεν πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε με οικονομίστικο τρόπο Η καταστροφή του περιβάλλοντος και η υγεία δεν είναι μετρήσιμα χρηματικά μεγέθη Δεν μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για φθηνό λιγνίτη και ακριβές ΑΠΕ αδιαφορώντας για τις άλλες επιπτώσεις που έχει η χρήση των ρυπογόνων ορυκτών καυσίμων

Η ταχύτητα ανάπτυξης της τεχνολογίας μάς επιτρέπει να υποστηρίξουμε ότι σύντομα αν υπάρξει πολιτική βούληση θα μπορέσουμε να έχουμε συστήματα ΑΠΕ για οικιακή χρήση τα οποία θα συμφέρουν και από οικονομικής σκο-πιάς Συστήματα χαμηλού κόστους από ΑΠΕ με ταυτόχρονη εξοικονόμηση ενέργειας και με μελλοντικά φθηνές μπαταρίες θα μπορούν να κάνουν τα σπίτια ενεργειακά ανεξάρτητα Στον

τομέα αυτό θα μπορούσε να απασχοληθεί και μεγάλο τμήμα του παραγωγικού δυναμικού της χώρας όπως μηχανικοί τεχνικοί κλάδοι που σήμερα μαστίζονται από μεγάλη ανεργία

Οι ειδικοί επιστήμονες λένε ότι όποιος σχε-διάζει το μέλλον της ηλεκτρενέργειας με τα μέχρι σήμερα δεδομένα θα κάνει λάθος Στην Αμερική κατασκευάστηκε πιλοτικά ένας συσ-σωρευτής 120 MW με σχετικά ικανοποιητικό κόστος κατασκευής και υψηλής ταχύτητας από-δοσης της ενέργειας Συστήματα αντλιοταμίευ-σης παρασκευή υδρογόνου και άλλα τέτοιου είδους τεχνικά εργαλεία θα βοηθήσουν ώστε να αρθεί η επιφυλακτικότητα έναντι των ΑΠΕ από τη στιγμή που θα μπορεί να αποθηκευθεί ενέργεια με χαμηλό κόστος

Για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται πολιτική βούληση ώστε να πιεστούν οι τεχνικοί επι-στήμονες να βρουν τις βέλτιστες λύσεις στα υπάρχοντα σημερινά προβλήματα Την πολι-τική αυτή βούληση δεν είναι δυνατόν να την έχουν οι δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού γιατί οι έννοιες καπιταλισμός και οικολογία κέρδος και προστασία του περιβάλλοντος νό-μοι της αγοράς και ανθρώπινες ανάγκες είναι έννοιες ασύμβατες μεταξύ τους

Μια κυβέρνηση της αριστεράς όπως ευρημα-τικά έθεσαν το θέμα οι διοργανωτές μέσα από τον κεντρικό τίτλο του φετινού Left Forum τις λέξεις οικονομία και οικολογία δεν τις αντιμε-τωπίζει ως λέξεις με κοινό πρώτο συνθετικό αλλά ως έννοιες άρρηκτα δεμένες

Μια κυβέρνηση της αριστεράς θα πρέπει να θέσει τα θεμέλια έτσι ώστε το μέλλον της ηλε-κτρενέργειας και όχι μόνο αυτό να είναι οι-κολογικό Μπορούμε να σχεδιάσουμε ένα μέλ-λον που οι ΑΠΕ θα παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο Και τούτο δεν είναι οραματική φαντασί-ωση ορισμένων Αντιθέτως όλα τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα συνηγορούν προς την κατεύθυνση αυτή

ΓιΑΝΝΗΣ μΠΕΝιΣΗΣμέλος γραμματείας τμ Ενέργειας ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

ΑΠΕ ΓιΑ ΤΗΝ οιΚο λογία

νομία

διατροφικού λόμπι Σε αυτό το σημείο θα πρέπει

να προβληματιστούμε για το αν η παραγωγική ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα με άξονα την ανάπτυξη και την ενίσχυ-ση της εγχώριας παραγωγής μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα από τις πολιτικές της ΕΕ για την περιφερειακή και αγροτική ανάπτυξη για την προστασία του περιβάλλοντος και την Κοινή Γεωργική Πο-λιτική Θα πρέπει παράλληλα να γίνει και ένας ειλικρινής απολογισμός της μέχρι τώρα πορείας του γεωργικού χώ-ρου στο πλαίσιο της ΚΓΠ και μια ανάγνωση δίχως αυταπά-τες των ήδη ανακοινωμένων μελλοντικών πολιτικών

Ο αγροτικός τομέας παρου-σιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανά-πτυξη του αγροτικού χώρου στη λογική της αγροδιατροφι-κής βιομηχανίας και όχι στη λογική της ανασυγκρότησης της παραγωγικής βάσης της χώρας για τη διέξοδο από την οικονομική κρίση με αξιοπρέ-πεια για τον αγροτικό κόσμο και προοπτική παραμονής του στην παραγωγή και ανάπτυ-ξης μέσα από αυτή

Κάθε φορά που τίθεται στο τραπέζι η πρόταση να ιεραρ-χηθεί η αλλαγή του γεωργικού μοντέλου και να προταχθούν βιώσιμες μορφές γεωργίας όπως η βιολογική το αμέσως επόμενο ερώτημα είναι αν αυτή μπορεί να καλύψει τις ανάγκες συνολικά Θα πρέ-πει αν θέλουμε να μιλήσουμε για την ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα με όρους οικολογίας να φύγουμε από αυτό το δίλημμα Η βιώσιμη και οικολογική επαναπροσέγ-γιση του αγροτικού μοντέλου δείχνει την πρόθεσή μας να αναμετρηθούμε με το ίδιο το σύστημα που μας έχει οδηγήσει σε αδιέξοδα δείχνει αν είμαστε σε θέση να προβάλουμε έναν άλλο τρόπο παραγωγής και έναν άλλο τρόπο κοινωνικής συνύπαρξης και οικονομικής βιωσιμότητας Είναι ανάγκη να υπάρξει αυτή η αλλαγή και μάλιστα με περιβαλλοντικά βιώσιμη προοπτική

ιΩΑΝΝΑ ΘΕοΔοΣιου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 614

ΑΝΑΔιΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Το ζήτημα της αναδιάρθρωσης της παρα-γωγικής δομής και υποδομής δεν μπορεί να ιδωθεί ξέχωρα από το ζήτημα του αναπτυ-ξιακού μοντέλου Συνεπώς το ερώτημα που πρέπει να απαντιέται από τη σχεδιαζόμενη πολιτική θα πρέπει να απαντά στην ανά-γκη για άλλο αναπτυξιακό μοντέλο Ποιες λοιπόν πρέπει να είναι η αφετηρίες μιας αποτελεσματικής πολιτικής Κατά τη γνώ-μη μου οι εξής

Από τη λογική μείωσης κόστους πρέπει

να πάμε στη λογική παραγωγής αξίας το οποίο είναι και συμβατό με τις ιδεολογικές αναφορές μας (κοινωνικά προσδιορισμέ-νη αξία χρήσης που παράγεται από την εργασία) Η νέα αξία παράγεται μέσω της συνεχούς καινοτομίας σε προϊόν και πα-ραγωγική διαδικασία Η εστίαση στην πα-ραγωγή με τη στενή έννοια τη μεταποίη-σης (μετασχηματισμός εισροών σε προϊόν) είναι ανεπαρκής Αυτό δεν σημαίνει ότι η καινοτομία παράγεται μόνο στα εργαστή-ρια Αντίθετα παράγεται και στη σύζευξη σχεδιασμού και παραγωγής αλλά και στην αλληλεπίδραση παραγωγή και χρήσης Η βασική διαφορά έγκειται από τη μία στις αυξανόμενες αποδόσεις που χαρακτηρίζουν την οικονομική της καινοτομίας και από την άλλη στο σαφή προσανατολισμό που απαιτείται τόσο σε ότι αφορά στην πολιτική απασχόλησης όσο και στο ποιος θα είναι ο φορέας της ανάπτυξης (ταλέντο και όχι κεφάλαιο όπως λέει ο Florida)

Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανά-γκη να ξεφύγουμε από την παράθεση κλα-δικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανά-λυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επίπεδο των συστημάτων αξίας (όχι απλά αλυσίδες) όπου περιλαμβάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην παραγωγή αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλι-σμού και υποδομών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίη-

ση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μεταφορές κοκ)

Η πολιτική θα πρέπει να προσδιορίζε-ται και χωρικά ώστε να αναγνωρίζεται η αντίστοιχη εμπέδωση της παραγωγικής και καινοτομικής δραστηριότητας

Βασικό ζήτημα αφορά και στο υποκεί-μενο του μετασχηματισμού Ποιοι θα ανα-λάβουν το έργο του μετασχηματισμού και της νέας μορφής παραγωγής αν το παρόν επιχειρείν είναι ανεπαρκές

Άξονες αναπτυξιακής πολιτικής

Με βάση τα παραπάνω οι άξονες σχεδιασμού πολιτικής θα πρέπει να είναι οι εξής

Συγκρότηση παραγωγικών συμπλεγ-μάτων με σχετική εξειδίκευση και χω-ρικό προσδιορισμό

Τα παραγωγικά συστήματα δεν συγκρο-τούνται σε κλαδική βάση αλλά με την αλ-ληλεπίδραση δραστηριοτήτων από διαφο-ρετικούς κλάδους και τομείς οικονομικής δραστηριότητας Η πολιτική πρέπει να εστι-άζει στην ενίσχυση στους αδύνατους κρί-κους οι οποίοι είναι ndash εν γένει

ndash Ανάπτυξη προϊόντος έλλειψη καινο-τομικής δραστηριότητας αδυναμία στην ανάλυση των αναγκών και των κατανα-λωτικών τάσεων απουσία τεχνολογικών υποδομών υποστήριξης (προτυποποίηση διαπίστευση παρέμβαση σε διεθνείς οργα-νισμούς προτυποποίησης πρόσβαση σε ερ-γαστηριακές λειτουργίες κοκ)

ndash Τεχνολογική εξάρτηση και έλλειψη απορροφητικής ικανότητας η παθητική μιμητική συμπεριφορά έχει οδηγήσει σε απουσία καινοτομικής δραστηριότητας οπότε δεν υπάρχει το δυναμικό που θα μπορέσει να αξιοποιήσει τις τεχνολογικές εξελίξεις και θα συνεργαστεί με παρόχους τεχνολογίας (προμηθευτές εξοπλισμού και πρώτων υλών) κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε σχετική εξειδίκευση κλαδικών δραστηριοτήτων

ndash Στον ύπαιθρο χώρο από την αγροτική παραγωγή πρέπει να πάμε στην πολυδρα-στηριότητα ώστε να καθετοποιηθεί τοπικά η παραγωγή αξίας αναπτυχθεί η επωνυμία του προϊόντος και η ταυτότητα του τόπου και συνδεθεί οργανικά με συμπληρωματικές δραστηριότητες βιομηχανικής μεταποίησης και τεχνολογικής υποστήριξης

Αμφίπλευρη παρέμβαση του κρά-τους στης πλευρές της laquoπαροχήςraquo και της laquoζήτησηςraquo

Ο ρόλος της κρατικής παρέμβασης δεν μπορεί πια να περιορίζεται στην πλευρά της παροχής πόρων και ενίσχυσης τεχνολογι-κής και ερευνητικής δραστηριότητας Από τη μία πρέπει να αναπτυχθούν υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας σε συνεργα-σία με τις παραγωγικές συστάδες εξειδικευ-μένες με βάση τις ανάγκες μιας επιθετικής πολιτικής καινοτομίας προϊόντος Αυτές οι υποδομές δεν είναι απαραίτητο να είναι κρατικές ούτε να αφορούν απαραίτητα σε νέους φορείς Μπορούν να είναι συλλογι-κές δομές στο πρότυπο της Τρίτης Ιταλίας ή να αφορούν σε μακροπρόθεσμα ανοικτά προγράμματα που θα αξιοποιούν υφιστά-μενες υποδομές μοχλεύοντας παράλληλα την αλλαγή προσανατολισμού τους από τον ακαδημαϊσμό σε πιο πολύπλευρη δρα-στηριότητα (αυτό προϋποθέτει και αλλαγή του τρόπου αξιολόγησης της ερευνητικής δραστηριότητας)

Από την άλλη η κρατική παρέμβαση μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο στρατηγικό ρόλο στην πλευρά της ζήτησης Αυτό μπορεί να γίνει με τρεις βασικούς τρόπους

ndash Πολιτική προμηθειών οι προδιαγρα-φές προμηθειών πρέπει να αποτελέσουν ένα αποτελεσματικό εργαλείο προσέλκυσης καινοτομικής δραστηριότητας ώστε μέσα από τη διαμόρφωσή τους να ωθούνται οι προμηθευτές να αναπτύσσουν προϊόντα λύσεις και εν τέλει ικανότητες που θα τους καθιστούν πρωτοπόρους διεθνώς Η διαδι-κασία καθορισμού μέσα από μηχανισμούς διαβούλευσης και ο χρονισμός εισαγωγής τους σε συνδυασμό με συμπληρωματικές ενέργειες και μέτρα στην πλευρά της πα-ροχής-προσφοράς μπορεί να έχει σημαντι-κά αποτελέσματα σε αγορές όπως οι κατα-σκευές ο εξοπλισμός οι ΑΠΕ κλπ

ndash Ρυθμιστικές παρεμβάσεις στην κατανά-λωση σε αντίθεση με την παθητική αντι-μετώπιση των προδιαγραφών στην λογική φθοροποιού διευκόλυνσης και προστασίας των εγχώριων παραγωγών ο ευρύτερος χώ-ρος της κατανάλωσης μπορεί να αποτελέ-

σει πεδίο ενεργούς παρέμβασης με σκοπό την προετοιμασία και ανάπτυξη προϊόντων που θα ανταγωνίζονται με βάση την αξία και όχι την τιμή

ndash Επενδύσεις σε υποδομές κλπ ένα νέο πρόγραμμα επενδύσεων σε δημόσιες υπο-δομές θα πρέπει να ξεφύγει από τη λογική του τι μπορούμε να κάνουμε και να εστιάσει στο τι πραγματικά χρειάζεται και πώς κατά την επένδυση θα αναπτυχθούν τεχνολογίες και ικανότητες που μπορούν να αξιοποιη-θούν και σε άλλες εφαρμογές και ndash κυρίως θα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο εξαγωγικής δραστηριότητας

Η λογική των παραπάνω είναι να σχε-διασθούν στρατηγικοί θύλακες αγοράς οι οποίοι θα μπορούν να αποτελέσουν προ-νομιακό πεδίο μάθησης για εγχώριους πα-ραγωγούς

Ανάδειξη νέων υποκειμένωνΤο βασικό θεμελιώδες πρόβλημα αφο-

ρά στο ποιες θα είναι οι δυνάμεις που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα νέο πα-ραγωγικό σύστημα στο πλαίσιο ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης με τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς όρους που απαιτού-με Είναι ιστορικά και εμπειρικά βιωμένο ότι οι κυρίαρχες σήμερα δυνάμεις έχουν περιορισμένες δυνατότητες Προφανώς υπάρχουν δυναμικές καινοτόμες εξωστρε-φώς ανταγωνιστικές μονάδες με ισχυρές και καλλιεργούμενες ικανότητες αλλά δεν αποτελούν τον κανόνα

Τα νέα υποκείμενα παραγωγικής δραστη-ριότητας θα πρέπει να τα αναζητήσουμε σε δύο laquoοικοσυστήματα-κοινότητες-κινήματαraquo που συγκροτούνται ήδη

Το πρώτο αφορά ένα οικοσύστημα νέας επιχειρηματικότητας διακριτής και σχετι-κά ξένης με το υφιστάμενο το οποίο όμως ιδεολογικά συγγενεύει με αυτό Βασικό χαρακτηριστικό του είναι ότι συγκεντρώ-νεται κυρίως σε τομείς τεχνολογικής αιχ-μής (κυρίως λογισμικό μικρο-ηλεκτρονι-κή και λίγο σε βιολογία φάρμακο) καθώς και σε ορισμένους τομείς όπως η γεωργία Σήμερα το οικοσύστημα είναι ποικίλο και διεθνοποιημένο αλλά όχι σε επαρκή βαθ-μό Χαρακτηρίζεται από αδύναμη θεσμι-κή πύκνωση περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση αγορές και τεχνολογικές υποδομές ενώ αντιμετωπίζεται ως εξωτι-κό προϊόν από κράτος και τράπεζες Είναι δυνατή η εξάπλωσή του και σε άλλους το-μείς παραγωγικής δραστηριότητας Απαιτεί-ται συγκροτημένη ενισχυτική παρέμβαση που θα εστιάζει στη μόχλευση δραστηριο-

μεθοδολογικές αφετηρίες και άξονες για την

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 15

για ένα ΚιΝΗμΑ ανασυγκρότησηςΠαρότι ήδη από το Πρόγραμμα του 2009 ο ΣΥΡΙΖΑ είχε

θέσει το ζήτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώ-ρας ελάχιστη συζήτηση είχε υπάρξει μέχρι πρόσφατα Ήταν περισσότερο οι πολιτικές εξελίξεις του τελευταίου χρόνου που έφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη να αναπτύξει ο ΣΥ-ΡΙΖΑ -ΕΚΜ μια πολιτική για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση Το ζήτημα αυτό σε συνδυασμό με μια σειρά άλλα πολιτι-κά και ιδεολογικά ζητήματα δίνουν μια νέα διάσταση στην παρέμβαση της Αριστεράς ndashκαι μιλάμε πιο συγκεκριμένα για την πραγματική Δημοκρατία για το πολιτικό σύστημα της διαφθοράς και της διαπλοκής και το laquoτρίγωνο της αμαρτί-αςraquo για το εθνικό ζήτημα και τη σύζευξή του με το κοινω-νικό και βέβαια για την κατάκτηση της κυβέρνησης Αυτή η νέα διάσταση αποτελεί βασική προϋπόθεση προκειμένου η Αριστερά να εκφράσεις τις laquoανάγκες των πολλώνraquo καθώς ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός έχει περάσει στη φάση των Μνημονίων και της Τρόικα Η Αριστερά έχοντας υποχρέωση απέναντι laquoστους πολλούςraquo να είναι πρωταγωνιστική πολιτι-κή δύναμη οφείλει να έχει συναίσθηση ότι δεν κινδυνεύει αν προωθήσει τον προγραμματικό της λόγο για τα ζητήματα που προαναφέρθηκαν αντίθετα κινδυνεύει αν αδιαφορήσει για τα ζητήματα αυτά

Μπορούμε να συζητήσουμε για την παραγωγική ανασυ-γκρότηση με έναν τρόπο ριζοσπαστικό αριστερό ρεαλιστικό και σύγχρονο Μπορούμε να διαμορφώσουμε laquoμαζί με τους πολλούςraquo ένα ισχυρό ρεύμα laquoθετικής πρότασης διεξόδουraquo που να αλλάξει εκ βάθρων την κατάσταση laquoαποικίας χρέουςraquo στην οποία έχει περιέλθει η χώρα έχοντας ως κινητήριες δυ-νάμεις τις βαθύτερες αξίες της Αριστεράς πρόοδος γνώση συλλογικότητα ηθική πραγματικές ανάγκες πραγματική δι-καιοσύνη πραγματική δημοκρατία χειραφέτηση

Νέο μεταβατικό πρότυπο

Η παραγωγική ανασυγκρότηση είναι μια μεταβατική έν-νοια που ξεκινά σήμερα laquoαπό τώραraquo αφορά όλη την περίο-δο μέχρι το μετατροϊκανό ξέφωτο και εκτείνεται σε μια επό-μενη περίοδο βαθύτερων κοινωνικών μετασχηματισμών με ορίζοντα το σύγχρονο σοσιαλισμό του 21ου αιώνα Φυσικά σε κάθε περίοδο έχει ιδιαίτερους επικαθορισμούς ανάλογα με τους πολιτικούς συσχετισμούς

Μια θεμελιώδης οριοθέτηση είναι ότι μιλάμε για ανασυγκρό-τηση και όχι γενικά για laquoανάπτυξηraquo επισημαίνοντας δηλαδή την ανάγκη ενός νέου πρότυπου Βασική σχέση αποτελεί η Δημοκρατία δηλαδή η επιδίωξη για πάνδημη λαϊκή συμμε-τοχή στο σχεδιασμό στον προγραμματισμό και τον έλεγχο αξιοποιώντας τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία Στον πυ-ρήνα του νέου προτύπου βρίσκεται η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου Πρώτrsquo απrsquo όλα του ανθρώπινου δυναμικού που έχει υψηλό μορφωτικό επίπεδο

αλλά και ευρύτερα γνωσιακό και μαστορικό Αλλά ακόμη μι-λάμε για τις γεωφυσικές δυνατότητες ειδικά την αξιοποίηση της ιδιαίτερης γεωφυσικής ποικοιλομορφίας της χώρας που κάνει εφικτό ένα laquoμοντέλο ήπιας κλίμακαςraquo Για τις ενεργει-ακές δυνατότητες για τον ορυκτό πλούτο Για τη δυνατότη-τα στη βάση όλων των προηγούμενων ανάδυσης μιας σειράς παραγωγικών τομέων στην αγροτική οικονομία στη βιομη-χανία στη μικροηλεκτρονική και πληροφορική στην έρευνα Χρειάζεται να επισημανθεί ότι το περιβάλλον συνιστά μια αυ-ταξία στο πλαίσιο της παραγωγικής ανασυγκρότησης δοθέ-ντος ότι το τεχνολογικό επίπεδο του 21ου αιώνα επιτρέπει μια νέα αντίληψη της σχέσης ανθρώπουndashφύσης Συνεπώς το να μιλάμε για laquoσεβασμό του περιβάλλοντοςraquo είναι μεν αναγκαίο αλλά μάλλον περιοριστικό Βασική διάσταση της παραγωγι-κής ανασυγκρότησης οφείλει να είναι η ριζική αναβάθμιση του περιβάλλοντος ξεκινώντας μεν από την απορρύπανση αλλά αναγορεύοντας την σε αυτοτελή στόχο ndashπου έχει έμμε-σες μεν αλλά ουσιώδεις οικονομικές επιπτώσεις (πχ υγεία ήπιος τουρισμός κλπ)

Όσοι αμετάκλητα παραδομένοι στο κυνηγητό του κέρδους συκοφαντούν την παραγωγική ανασυγκρότηση ότι τάχα οδηγεί στον απομονωτισμό και σε μια laquoκλειστή οικονομίαraquo κάνουν ένα θεμελιώδες λάθος Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου προφανώς και εναρμονίζεται με ένα πρότυπο laquoανοιχτό στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο γίγνεσθαιraquo ένα πρότυπο που στηρίζεται στην ποιότητα τη γνώση και τη δημιουργική εργασία ένα πρότυπο που αξιοποιεί την προ-οδευτική κοινωνική συνείδηση που άρρηκτα αναπτύσσεται μαζί του σαν ανασχετικό φραγμό στον ανταγωνισμό και την εκμετάλλευση Ναι θα πρέπει να υπάρχουν ανασχετικοί φραγ-μοί είναι μια νέα μεγάλη συζήτηση αυτή αλλά αυτό καθόλου δεν σημαίνει απομονωτισμός Για παράδειγμα είναι άραγε απομονωτισμός η απαγόρευση στα μεταλλαγμένα

Ποιοι και πώς

Τελικά ποιών δουλειά είναι η παραγωγική ανασυγκρότη-ση του τόπου Και πώς Κρίσιμα ερωτήματα Μια απάντηση σήμερα θα ξεκινούσε από τη διαπίστωση ότι αν η στάση απέ-ναντι στο καθεστώς των Μνημονίων διαχωρίζει κάθετα την ελληνική κοινωνία το ίδιο ισχύει για την παραγωγική ανα-συγκρότηση Υπάρχει μια ευρεία κοινωνική πλειοψηφία που μπορεί και πρέπει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αντιπα-ράθεση με το μεγαλοαστισμό με το σύστημα της διαπλοκής και με τη Μνημονιακή διάλυση Ας δανειστούμε μια πολύ χα-ρακτηριστική αναφορά του Αλέξη Τσίπρα από μια πρόσφα-τη ομιλία (Βόλος 14062013) laquoΕμείς υποστηρίζουμε ότι μια μεγάλη πανεθνική διαβούλευση για το Σχέδιο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης μπορεί και πρέπει να ξεκινήσει από τώρα Καλούμε λοιπόν Εκπαιδευτικά Ιδρύματα επιστημονικούς συλλόγους συνδικαλιστικούς φορείς επιμελητήρια σε αυ-τήν την κρίσιμη διαδικασία Καλούμε κάθε δημιουργικό πο-λίτη να ενεργοποιηθεί από σήμερα και να συμβάλλει με την εμπειρία του τη γνώση του τις ιδέες του την πράξη του Για ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης που να αποκα-θιστά την εργασία την πρωτοβουλία και την επινοητικότητα των συνεργαζομένων ανθρώπων Ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης σε οργανική σύνδεση με ένα κίνημα πολι-τιστικής αναγέννησης και ηθικής ανάταξηςraquo

ΧΡιΣΤοΣ ΚΑΡΑμΑΝοΣμέλος ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

τήτων και θεσμών και ndash πολύ σημαντικό ndash στην ανάπτυξη πόλων δραστηριότητας σε περιφερει-ακό επίπεδο

Το δεύτερο αφορά στο κίνημα νέων συνεταιρι-σμών (συνεργατικού χαρακτήρα σε αντιπαράθεση με την προβληματική παράδοση των αγροτικών συνεταιρισμών) που είτε με την ωρίμανση της συνείδησης είτε με το παράδειγμα άλλων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Λατινική Αμερική και κυρίως το Mondragon) συνθέτουν το πρόβλημα παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και της οικολογίας Σε αυτό προ-στίθενται και τα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης σε υφιστάμενες επιχειρήσεις και παλιού τύπου συ-νεταιρισμούς (ΔΩΔΩΝΗ ΒΙΟΜΕΤ ΣΕΚΑΠ) πολύ κρίσιμα κατά τη γνώμη μου για να αποτελέσουν αντικείμενο παρέμβασης και υποστήριξης

Τα βασικά ζητήματα που αντιμετωπίζει το νέο συνεταιριστικό κίνημα είναι έλλειψη θεσμικού πλαισίου ειδικά για ζητήματα μικτών συνεταιρι-σμών απουσία τεχνικής υποστήριξης και οργα-νωμένης παρέμβασης και ελλείψεις στη ικτύω-ση και συνεργασία μεταξύ των συνεταιριστικών εγχειρημάτων

Οι δυνατότητες αυτής της κατεύθυνσης είναι σημαντικές Το νέο και το έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό υπάρχει Οι εν δυνάμει δραστηριότη-τες αφορούν το σύνολο του φάσματος παραγω-γικής δραστηριότητας Η πολιτική κατεύθυνση και ενίσχυση πρέπει να αφορά στην ενίσχυση της παραγωγής νέων θέσεων εργασίας με όρους ευνοϊκούς για την εργασία και στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων που θα έχουν σημαντικό στοι-χείο καινοτομικής δραστηριότητας παραγωγής γνώσης κοκ

Ειδική κατηγορία αποτελούν οι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί οι οποίοι μπορούν να διαδραμα-τίσουν στρατηγικό ρόλο τόσο στη διάδοση και εμπέδωση των αξιών του συνεργατισμού όσο και στη συγκέντρωση ισχύος και ρευστότητας που μπορεί να κατευθυνθεί στην ενίσχυση παραγω-γικών εγχειρημάτων Το διεθνές συνεταιριστικό κίνημα έχει ισχυρές δομές και υποδομές και έχει επανειλημμένα εκφράσει τη βούληση να υποστη-ρίξει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και πολιτικές Θα αποτελέσει κρίσιμο σύμμαχο μιας κυβέρνη-σης της αριστεράς που θα δέχεται επιθέσεις και εκβιασμούς και σε ότι αφορά τη λειτουργία του παραγωγικού και οικονομικού συστήματος

Ένα τρίτο υποκείμενο που θα αποτελέσει ση-μαντικό σύμμαχο είναι εκείνο το τμήμα των ΜμΕ που αναπτύσσουν παραγωγική δραστηριότητα και έχουν την πρόθεση να επενδύσουν σε παραγωγικές επενδύσεις και ανθρώπινο δυναμικό Αποτελούν κρίσιμο παραγωγικό δυναμικό που δεν μπορεί να αφεθεί να καταρρεύσει ούτε να διαβρωθεί Εδώ απαιτούνται εργαλεία διαρθρωτικής παρέμβασης ώστε να ενισχυθεί η καινοτομική δραστηριότη-τα και οι κάθετες διακλαδικές συνεργασίες να αναπτυχθούν κρίσιμες υποδομές τεχνικής και επιχειρηματικής υποστήριξης (όχι απαραίτητα κρατικές) και να υπάρξουν πολιτικές στήριξης της διαδοχής (σε απογόνους εργαζομένους ή μέσω συγχωνεύσεων με άλλες ΜμΕ)

ΓιΩΡΓοΣ ΣΤΑμΠουλΗΣΛέκτορας Τμ Οικονομικών Επιστημών Παν Θεσσαλίας

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

Η μόνη διέξοδος είναι η επανεφεύρεση της ίδιας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

16

ΠΡΑΣιΝοΣ

από τη μια στιγμή στην άλλη Για να με-τασχηματίσουμε την οικονομία θα πρέπει να περιγράψουμε το όραμα και τα βήματα που θα μας οδηγήσουν εκεί Αλλά πριν το πράξουμε θα πρέπει να καταγράψουμε τους λόγους για τους οποίους δεν μπορούμε να βαδίσουμε προς αυτή την κατεύθυνση και να φροντίσουμε να τους εξαλείψουμε

Οι λόγοι δεν αφορούν μόνο την πράσι-νη αλλαγή της χώρας αλλά οποιαδήποτε

προσπάθεια διοικητικής και κοινωνικής με-ταρρύθμισης Είναι οι λόγοι τους οποίους όντας τόσο βαθιά βουτηγμένες σε αυτούς δεν μπόρεσαν να αγγίξουν οι κυβερνήσεις της εποχής του μνημονίου Αδιαφάνεια διαφθορά ανύπαρκτος ή ανεπαρκής σχε-διασμός νόμοι που δημιουργήθηκαν για να μην τηρούνται πολυνομία αλληλοσυ-γκρουόμενοι νόμοι πολλά παραθυράκια στη νομοθεσία και φωτογραφικές διατάξεις γκρίζες ζώνες κατά παραγγελία ευκαιρια-κές πρακτικές αρπακτικών γραφειοκρατία λογική ενός παρωχημένου παραγωγισμού

Βυθιζόμαστε σε έναν κυκεώνα αρνητικών εξελίξεων Τα success stories παραμένουν μακέτες καλά κρυμμένες στη φαντασία των κυβερνώντων Δημόσιες επιχειρήσεις και γη πωλούνται σε τιμές ευκαιρίας μα δεν συγκινούν τους επενδυτές Και πώς θα μπο-ρούσε άλλωστε Γνωρίζουν τη δεινή θέση της χώρας Απλά περιμένουν να πέσει κι άλλο το τίμημα

Όμως ταυτόχρονα με την οικονομική κρίση εξελίσσεται και η οικολογική κρίση σε όλο τον πλανήτη Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται Ο πλανήτης θα πρέπει να είναι σε θέση να θρέψει 9 δις ανθρώπους το 2050 Μια άτυπη μάχη λαμβάνει χώρα Από τη μια η ανάγκη των πολιτών στις αναπτυσσόμενες χώρες να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο από την άλλη ο αγώνας των πολιτών στις ανε-πτυγμένες χώρες να συγκρατήσουν το δικό τους βιοτικό επίπεδο στο ύψος που είχαν συνηθίσει τα τελευταία 30 χρόνια Μεγάλος χαμένος το περιβάλλον Το μακροπρόθεσμο συμφέρον θυσιάζεται στο βραχυπρόθεσμο όφελος Δασικές εκτάσεις αποψιλώνονται εδάφη καταστρέφονται θάλασσες λίμνες ποτάμια υποβαθμίζονται σε μια προσπά-θεια των ανθρώπων να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τους φυσικούς πόρους Όμως αυτοί δεν είναι ανεξάντλητοι Κάποιοι ισχυ-ρίζονται ότι το περιβάλλον σε καιρό κρίσης είναι πολυτέλεια Δεν θα μπορούσαν να κά-νουν μεγαλύτερο λάθος

Θα πρέπει να δεχθούμε πως δεν πρόκει-ται να γυρίσουμε στο προ κρίσης οικονο-μικό επίπεδο Θα πρέπει να δεχθούμε επί-σης πως η οικονομική κατάσταση δείχνει να επιδεινώνεται για όλες τις ανεπτυγμέ-νες χώρες τα επόμενα χρόνια Ο ανταγω-νισμός σε φθηνά προϊόντα και υπηρεσίες έχει κριθεί και ο πυρήνας της ευρωζώνης δεν ανήκει στους νικητές Κίνα Ινδία Ιν-δονησία Τουρκία Βραζιλία Νότια Αφρική κυριαρχούν

Σε αυτές τις συνθήκες η μόνη διέξοδος για τη χώρα είναι η επανεφεύρεση της ίδι-ας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

Όμως η επιτυχία δεν μπορεί να έρθει μέ-σα από πασαλείμματα σαν αυτά που έχου-με συνηθίσει να μας σερβίρει η εκάστοτε κυβερνητική μηχανή Δεν μπορεί να έρθει

που με τη σειρά του μετατρέπεται σε πα-ραγοντισμό μηδενική έμφαση στην έρευνα και την τεχνολογία (RampD) και ανυπέρβλητα εμπόδια στην καινοτομία συγκρουόμενα επενδυτικά συμφέροντα απροθυμία των laquoβαρόνωνraquo για καλύτερη αναδιανομή εισο-δημάτων και επιχειρηματικών ευκαιριών ελάχιστη τεχνογνωσία και χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης εργαζομένων σε όλους τους τομείς έλλειψη ενημέρωσης πολιτών και

αδυναμία κατανόησης του διακυβεύματος αλλαγής κατεύθυνσης Και σαν να μην έφταναν αυτά η κρίση καθιστά την επιβί-ωση πρωταρχικό μέλημα όμως παράλληλα αντί να οδηγεί σε αλληλεγγύη και διάθε-ση για περισσότερη δημοκρατία επιφέρει ατομικισμό και απολυταρχικές μεθόδους διακυβέρνησης Η κοινωνία τέλος συνή-θισε να τα περιμένει όλα από το κράτος αγνοώντας τα οφέλη της κινητοποίησης πέρα και έξω από κρατικούς-κομματικούς μηχανισμούς

Αν δεν αλλάξουν τα παραπάνω δεν μπο-

μετασχηματισμός τώραρούμε να ελπίζουμε Από την άλλη ακόμα κι αν αλλάξουν τα παραπάνω δεν θα πρέπει να περιμένουμε πολλά αν εξακολουθήσου-με να επιμένουμε βρώμικα και να τοποθε-τούμαστε λάθος στρατηγικά

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω δεν μπο-ρούμε μονομιάς να μετασχηματίσουμε πλή-ρως την οικονομία μας Ας ξεκινήσουμε με τη δημιουργία των εργαλείων που θα μας βοηθήσουν να το πράξουμε Κωδικοποίηση της νομοθεσίας ολοκλήρωση των απαραί-τητων βάσεων δεδομένων λήψης αποφάσε-ων πλήρης αυτοματοποίηση διαδικασιών κατάρτιση και ενδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών γενναία αναθεώρηση του χω-ροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού είναι τα πρώτα βήματα

Παράλληλα με αυτά ας ξεκινήσουμε την ταχύρυθμη μετεκπαίδευση παλιών και νέ-ων αγροτών και γενικότερα εργαζομένων σε όλους τους κλάδους για υιοθέτηση φι-λικών προς το περιβάλλον (και την υγεία) πρακτικών τη δημιουργία (ή υιοθέτηση) συ-στημάτων πιστοποίησης σε διατροφή καλ-λιέργειες προϊόντα και υπηρεσίες ώστε να προκρίνεται και κυρίως να αποδεικνύεται η ποιότητα Ας δώσουμε αρχικά προτεραιό-τητα στις πράσινες δράσεις που αποφέρουν τις περισσότερες θέσεις ανά καταναλισκό-μενο ευρώ (πχ στην εξοικονόμηση ενέρ-γειας και στην επαναστελέχωση της πρω-τογενούς παραγωγής) Ας δώσουμε έμφαση στην καινοτομία όχι δημιουργώντας ένα κακέκτυπο Σίλικον Βάλει αλλά απλά και μόνο με τη δημιουργία του κατάλληλου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την προσέλκυση φοιτητών και γενικότερα νέ-ων διψασμένων για διακρίσεις

Ας τα πράξουμε όλα αυτά έχοντας μια ξεκάθαρη κατεύθυνση μακριά από ευκαι-ριακές δράσεις και συμμαχίες Να θέσουμε στόχους σε επίπεδο δεκαετίας και ακόμα παραπέρα Απεξάρτηση από ορυκτά καύσι-μα Ποιοτικά αγροτικά προϊόντα Προστασία βιοποικιλότητας Σταδιακή απομάκρυνση από βρώμικες επενδύσεις

Έχουμε τη δυνατότητα να τα καταφέρου-με αρκεί να σταματήσουμε να κοιτάμε και να σχεδιάζουμε σε βάθος διετίας και τριε-τίας Ας πείσουμε τον κόσμο και κυρίως ας πείσουμε τους εαυτούς μας πως τα παιδιά μας χρειάζεται να δουν από εμάς όραμα τόλμη πίστη για το μέλλον

Έτσι και μόνο έτσι θα καταφέρουμε το re-branding της χώρας μέσα από τον πράσινο μετασχηματισμό της Δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε παρά μόνο να κερδίσουμε

ΑΧιλλΕΑΣ ΠλΗΘΑΡΑΣΠεριβαλλοντολόγος

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 17

τοπίου στο σύνολο του ως laquoιστορικού τό-πουraquo όπως έχει προτείνει και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν Καβάλας Θεωρούμε ότι πολλά από τα υπάρχοντα κτίρια μπορούν να αποκτήσουν νέα χρήση και να εξυπη-ρετήσουν την σύγχρονη λειτουργία των Λουτρών Ελευθερών

Απαιτούμε τα Λουτρά να λειτουργήσουν προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής οικονομίας μέσα από δημο-τικές επιχειρήσεις κοινωνικές επιχειρή-σεις συνεργατικά σχήματα κλπ και όχι να παραδοθούν άνευ όρων στην ιδιωτική εκμετάλλευση

Καλούμε την τοπική κοινωνία να δώσει με δύναμη και αποφασιστικότητα την μάχη για την σωτηρία των Λουτρών Ελευθερών γιατί εκτός των άλλων είναι κομμάτι ενός πολύ ευρύτερου αγώνα για την προάσπιση του νερού και των φυσικών πόρων για την αναχαίτιση των πολιτικών που ξεπουλούν κομμάτι ndash κομμάτι τον φυσικό πλούτο της χώρας μαςraquo

ΣιΣΣυ ΝιΚΗΣιΑΝΗμέλος Πρωτοβουλίας Πολιτών

επίσημη επίσκεψη στην Καβάλα δεν έκρυ-ψε τις προθέσεις του laquoΑν είναι αυτά μνη-μεία τότε θα πρέπει να ξαναδούμε τι ση-μαίνει αρχαιολογίαraquo δήλωσε σπεύδοντας να απαξιώσει την ιστορικότητα και την αρχιτεκτονική των κτιρίων και να ζητήσει την κατεδάφιση τους για λόγουςhellip υγιει-νής (laquoείναι γεμάτα σκουπίδιαraquo) Επιπλέον έδωσε και άλλα δείγματα γραφής για το laquoόραμαraquo που έχει για τα Λουτρά Ελευθε-ρών φράζοντας την είσοδο με αγκαθωτά συρματοπλέγματα (αυτά που χρησιμοποι-ούνται στα στρατόπεδα) κλείνοντας έτσι ακόμη και την πρόσβαση προς το βουνό Όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο άν-θρωποι που είχαν ανάγκη τις ευεργετικές ιδιότητες των ιαματικών λουτρών παραβί-ασαν τα συρματοπλέγματα και έτσι ο χώρος παραμένει σήμερα ανοιχτός για τους λουό-μενους παρότι η εσκεμμένη εγκατάλειψη και η απαξίωση από τις αρμόδιες υπηρε-σίες είναι παντού εμφανής

Αριστοτέλης Ζάχος Ο αρχιτέκτονας των Λουτρών Ελευθερών

Ποιά είναι όμως αυτά τα κτίρια που στέκονται εμπόδιο στην laquoανάπτυξηraquo Σή-μερα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών βρίσκονται διάσπαρτα 31 κτίρια που αντι-προσωπεύουν διαφορετικές περιόδους της λειτουργίας τους Με εκατονταετή ιστορία τα περισσότερα είναι αναπόσπαστο κομμά-τι του φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου των Λουτρών Ελευθερών κομμάτι της αρ-χιτεκτονικής μας παράδοσης και της συλ-λογικής μας μνήμης Τα τρία κτίρια που περιλαμβάνονται στην πρόταση της Υπη-ρεσίας Νεωτέρων Μνημείων ώστε να χα-ρακτηριστούν ως μνημεία της νεώτερης πολιτιστικής κληρονομιάς είναι το ξενο-δοχείο laquoΑμφίπολιςraquo το Εστιατόριο και το ξενοδοχείο laquoΠαγγαίοraquo Τα δύο πρώτα είναι έργα ενός από τους σημαντικότερους έλ-ληνες αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου του Αριστοτέλη Α Ζάχου στον οποίο ανατέ-θηκε η διαμόρφωση των πηγών Ελευθε-ρών στις αρχές του 20ου αιώνα Ανήκουν μάλιστα στα σπάνια πρώιμα έργα του και απηχούν βασικές αρχές του πρωτοπόρου καλλιτέχνη όπως το σεβασμό στο φυσικό τοπίο τη χρήση απλών υλικών και μέσων

καμπάνια για τη διάσωση των Λουτρών ΕλευθερώνΣτην ιδιοκτησία της ΕΤΑΔ ΑΕ (Εταιρία

Ακινήτων Δημοσίου) περνούν και επισή-μως τα Λουτρά Ελευθερών Καβάλας και βγαίνουν στο σφυρί μαζί με εκατοντάδες άλλα laquoφιλέταraquo σε ακτές δάση νησιά αρ-χαιολογικούς χώρους κλπ Για πολλούς τα Λουτρά Ελευθερών δεν θα είναι παρά μια παράπλευρη απώλεια μέσα στον ορυμαγδό του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσί-ας και των φυσικών πόρων της χώρας μας Μια μερίδα πολιτών όμως αντιστέκεται δυ-ναμικά γιατί laquoούτε μια σπιθαμή γης ούτε μια σταγόνα νερού δεν πρέπει να χαθεί χω-ρίς αγώναraquo Και σrsquo αυτήν την περίπτωση ο αγώνας τους τροφοδοτείται αφενός μεν από την ανάγκη προάσπισης των ιαματι-κών πηγών ως φυσικό αγαθό που ανήκει σε όλους αφετέρου από την ανάγκη δι-άσωσης ενός τοπίου μοναδικής φυσικής ομορφιάς και πολιτιστικής αξίας

Πίσω από την ένταξη των Λουτρών Ελευ-θερών στην προς laquoαξιοποίησηraquo περιουσία της ΕΤΑΔ υπάρχουν δύο σοβαρές εκκρεμό-τητες Πρώτον τα Λουτρά Ελευθερών έχουν ήδη παραχωρηθεί στην ιδιωτική εταιρία laquoΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕraquo με σύμβαση εκμίσθωσης για 40 χρόνια που υπεγράφη τον Μάρτιο του 2012 ανάμεσα στην εν λόγω εταιρία και στην έως τώρα διαχειρίστρια των Λου-τρών Αναπτυξιακή Εταιρία Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Καβάλας Δεύτερον και πιο σημαντικό εκκρεμεί στο Συμβούλιο Νεωτέ-ρων Μνημείων η πρόταση των αρμόδιων υπηρεσιών να κηρυχθούν διατηρητέα τρία από τα κτίρια που βρίσκονται στα Λουτρά Ελευθερών και έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονι-κή αξία Η πρόταση εισήχθη στο Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2012 και έκτοτε η συ-ζήτηση της αναβάλλεται διαρκώς αναίτια και αδικαιολόγητα

Η laquoανάπτυξηraquo ήρθε με συρματόπλεγμα

Η σύμβαση που υπεγράφη ανάμεσα στην ΑΕΝΑΚ και στην ΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕ παρέχει στην εκμισθώτρια εταιρία το δικαίωμα για κάθε είδους παρέμβαση στα κτίρια που βρί-σκονται διάσπαρτα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών παρέχοντας της ακόμη και την δυνατότητα κατεδάφισης Ο πρόεδρος της εταιρίας κ Νταβέλης κατά την πρώτη του

την αποφυγή εντυπωσιασμών αλλά και την επαναπροσέγγιση της αυτόχθονης αρχιτε-κτονικής παράδοσης

Δυστυχώς όμως αυτό που υπογράμμισε με τον ευφυή σχεδιασμό του ο Αριστοτέλης Ζάχος στις αρχές του 20ου αιώνα κινδυ-νεύει για άλλη μια φορά να ισοπεδωθεί από τις μπουλντόζες της άναρχης laquoανάπτυξηςraquo και του πρόσκαιρου ιδιωτικού κέρδους Σή-μερα στα Λουτρά Ελευθερών διακυβεύεται όχι μόνο η τύχη των ιστορικών αυτών κτι-ρίων αλλά και η συνέχιση ενός φυσικού τοπίου εξαιρετικής ομορφιάς με αιωνόβια πλατάνια ανάμεσα στα οποία ελίσσεται ο ποταμός Μαρμαράς Διακυβεύεται επίσης το δικαίωμα όλων μας να απολαμβάνουμε αυτόν τον τόπο και τα ευεργετήματα των ιαματικών πηγών κάτι που θα είναι αδύνα-το όταν τα Λουτρά λειτουργήσουν ως σπα πολυτελείας προς όφελος ενός συγκεκρι-μένου ιδιώτη ndash laquoεπενδυτήraquo

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Σύλλογος Αρχι-τεκτόνων Ν Καβάλας όχι μόνο υπερθεμα-τίζει την πρόταση για την προστασία των τριών κτιρίων αλλά προτείνει επιπλέον να κηρυχθούν τα Λουτρά Ελευθερών στο σύ-νολο τους ως laquoιστορικός τόποςraquo εντασσό-μενα στο Ν 153Α28-6-2002 laquoλόγω της κοινωνικής τεχνικής αρχιτεκτονικής εν γένει ιστορικής και επιστημονικής σημα-σίας τουςraquo

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών που συστάθηκε μόλις άρχισαν να γίνονται γνωστά τα laquoανα-πτυξιακάraquo σχέδια για την περιοχή έχει ήδη αναλάβει διάφορες μορφές δράσεις και συ-νοψίζει τις θέσεις της ως εξής

laquoΘα αγωνιστούμε με κάθε τρόπο για την προστασία του φυσικού και αρχιτεκτονικού

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 618

Είναι χιλιοειπωμένο και αποτελεί ανα-ντίρρητη πραγματικότητα Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι τομέας προτεραι-ότητας για την τρόικα και όχι μόνο Εργο-λάβοι και επίδοξοι επενδυτές δίνουν μάχη με στόχο τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και τα δη-μοτικά τέλη Δίπλα τους laquoτεχνικοί νομικοί και οικονομικοί σύμβουλοιraquo του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα διεκδικούν το δικό τους μερίδιο από τη τελευταία όπως ίσως νο-μίζουν μεγάλη δεξαμενή πόρων Και εδώ έχουν το δικό τους ρόλο οι εκλεγμένοι της τοπικής αυτοδιοίκησης Ενδεικτικές είναι πρόσφατες αποφάσεις ανάθεσης υπηρεσιών laquoσυμβούλωνraquo και ΣΔΙΤ για μονάδες επεξερ-γασίας απορριμμάτων στο νομό Ηλείας και στη Δυτική Μακεδονία

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αν τελικά απο-φύγει τον απόλυτο αφανισμό μετατρέπεται σε εισπρακτικό μηχανισμό στην υπηρεσία επιχειρηματικών συμφερόντων που ετοι-μάζονται να λεηλατήσουν το δημόσιο πλού-το και τα λαϊκά εισοδήματα και με τη δια-χείριση των απορριμμάτων εκτοξεύοντας στα ύψη τα δημοτικά τέλη Το σχέδιο αυτό εξυπηρετείται πολύ καλά από τη συστημα-τική απαξίωση των δημόσιων υπηρεσιών που έχει πλέον κορυφωθεί τα τελευταία χρόνια Εξάλλου έτσι laquoδικαιολογούνraquo την εκχώρηση των υφιστάμενων υποδομών και υπηρεσιών στους ιδιώτες με αναπόφευκτη συνέπεια την οικονομική επιβάρυνση των δημοτών και προετοιμάζουν για τις επερ-χόμενες ΣΔΙΤ με τα δυσβάσταχτα δημοτικά τέλη και την απομάκρυνση-απόλυση των εργαζομένων στους ΟΤΑ

Σημερινές εξελίξεις

Όπως είναι σχετικά γνωστό σε εξέλιξη βρίσκονται δώδεκα (12) Διαγωνισμοί για Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα στη διαχείριση απορριμμάτων Δυτική Μακεδονία Πελοπόννησος Αιτωλοακαρνανία Σέρρες Ηλεία Αχαΐα τέσσερις (4) διαγωνισμοί στην Αττική και οι πρόσφατα ενταχθέντες στις ΣΔΙΤ για την Ηπειρο και Κέρκυρα Όπως αναφέρουν δημοσιεύματα πρόκειται για μια τεράστια αγορά που μπορεί να αναπληρώ-σει τη βουτιά των δημόσιων έργων αφού ο συνολικός προϋπολογισμός των συμβά-σεων ανέρχεται σε 21 δις ευρώ σε τιμές 2012 με το κόστος κατασκευής στα 750

εκατ ευρώ και προβλεπόμενη συγχρημα-τοδότηση από κοινοτικούς πόρους και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

Με αυτές τις συμβάσεις ΣΔΙΤ διάρκειας καταρχήν 27 χρόνων ο επενδυτής ανα-λαμβάνει τη μελέτη κατασκευή συντήρη-ση και λειτουργία των υποδομών των μο-νάδων επεξεργασίας που προορίζονται να υποδέχονται σύμμεικτα απορρίμματα Στις προκηρύξεις που βγαίνουν το αντικείμενο δεν περιορίζεται στις μονάδες επεξεργασί-ας Ο επενδυτής προβλέπεται να αναλάβει και όλες τις υποδομές και δραστηριότητες υπάρχουσες ή απαιτούμενες νέες Αναλαμ-βάνει δηλαδή εξ ολοκλήρου το σύστημα δι-αχείρισης Είναι προφανές ότι και η απο-κομιδή δεν θα ξεφύγει

Την ίδια στιγμή ndash και μάλλον εντεινόμε-να το επόμενο διάστημα μέχρι να ολοκλη-ρωθούν οι διαδικασίες των ΣΔΙΤ ndash έχουμε σειρά αναθέσεων για υπηρεσίες laquoαπασχό-λησης προσωπικούraquo κυρίως στον τομέα της διαχείρισης και βέβαια έχουμε τις κλα-σικές αναθέσεις υπηρεσιών συντήρησης ή αποκομιδής κλπ όπου ο ανάδοχος χρησι-μοποιεί και δικό του εξοπλισμό ή εγκατα-στάσεις Αν και προβάλλεται το πρόσχημα της έλλειψης προσωπικού και εξοπλισμού τελικά για τους Δήμους που μπαίνουν σrsquo αυτή τη διαδικασία δεν προκύπτει κανένα οικονομικό όφελος Μόνο το εργολαβικό κέρδος και το ΦΠΑ που καλούνται να κα-λύψουν οι δήμοι αρκεί για να καταλάβει κανείς πόσο laquoμπαίνουν μέσαraquo

Αναπάντητα ερωτήματα

Από όσα έχουν δει το φως της δημοσι-ότητας μετά και από την πρόσφατη συζή-τηση στη Βουλή επερώτησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη διαχείριση των απορριμμάτων (httpgooglcYeyt) σημειώνω

Η κυβέρνηση δια του κ Καλαφάτη Αν Υπουργού ΠΕΚΑ μετά τη δημοσιότητα που πήρε η Ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ και σχετικό άρ-θρο στις laquoΟικοτριβέςraquo τ 2) προσπαθεί να διασκεδάσει τον κίνδυνο να απορριφθούν χρηματοδοτήσεις για μονάδες επεξεργασί-ας σύμμεικτων απορριμμάτων Παρουσιάζει στη Βουλή τις δράσεις για το Εθνικό Σχέ-διο Πρόληψης Απορριμμάτων και για την Αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Δι-αχείρισης που θα εγκριθούν όμως κατόπιν εορτής αφού δηλαδή πρώτα προχωρήσουν οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ

Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη ούτε για την επιλογή μεθόδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων και ρίχνει το μπαλάκι των ευθυνών στην αυτοδιοίκηση Στα ερωτή-ματα για το παρωχημένο των Περιφερεια-κών σχεδιασμών και τις ανεπίκαιρες μελέ-τες που συνοδεύουν τους διαγωνισμούς η απάντηση του Αν Υπουργού ήταν ότι δεν φταίει το ΥΠΕΚΑ καθώς τους σχεδιασμούς και τις μελέτες που είναι η βάση των δια-γωνισμών τις έκαναν οι φορείς διαχείρι-σης αποβλήτωνhellip

Οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ και ειδικό-

τερα η επίμαχη φάση του Ανταγωνιστικού Διαλόγου που οδηγεί στην επιλογή αναδό-χου-επενδυτή γίνονται σε καθεστώς από-λυτης και αδιαφανούς εποπτείας από την κυβέρνηση μέσω της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ Στην καταγγελία για αδιαφάνεια και έλλειψη διαλόγου με την κοινωνία η κυ-βέρνηση παραπέμπει σε μια κατόπιν εορτής περιορισμένη στα κόμματα διαβούλευση για την αναθεώρηση του εθνικού σχεδιασμού χωρίς τους πολίτες και τους θεσμικούς φο-ρείς της αυτοδιοίκησης

Χαρακτηριστική περίπτωση η Αττική Στην ερώτηση laquoτι κάνετε με την Αναθεώ-ρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικήςraquo το ΥΠΕΚΑ και η Περιφέρεια Αττικής απαντούν laquoη ανα-θεώρηση είναι αρμοδιότητα του ΕΔΣΝΑ δεν είναι δική μας υπόθεσηraquo Ο Περιφε-ρειάρχης και Πρόεδρος του Ειδικού Δια-βαθμιδικού Συνδέσμου Αττικής (ΕΔΣΝΑ) Γ Σγουρός σε κάθε δημόσια ομιλία του το τελευταίο χρόνο δεν παραλείπει να δηλώ-νει laquoΤο ΠΕΣΔΑ του 2003 ψηφίστηκε από τη Βουλή και είναι Νόμος του κράτους Μόνο η Βουλή μπορεί να τον αλλάξειraquo Τα συμπεράσματα δικά σαςhellip

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ κατήγγειλε τις ΣΔΙΤ ως αποκαλυπτικές των προθέσεων της κυβέρ-νησης να εξασφαλίσει την κερδοφορία των επιχειρηματιών απέναντι ακόμη και στις εγγενείς αβεβαιότητες όπως η μεταβολή της ποσότητας και σύνθεσης των απορριμ-μάτων αλλά ακόμη και στην περίπτωση μελλοντικής μεταβολής των απαιτήσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσία τα επόμενα 30 χρόνια Οι ιδιωτικοί φορείς που θα εμπλα-κούν στη διαχείριση των απορριμμάτων μπορούν να ζητήσουν αποζημίωση για οτι-δήποτε τους καθυστερήσει εμποδίσει στην επίτευξη των αποτελεσμάτων ή προκαλέσει στέρηση εσόδωνhellip

Και βέβαια η μνημονιακή συγκυβέρνηση και οι αρεστοί επιτελείς της επεξεργάζονται σειρά μέτρων και δράσεων στο ίδιο κλίμα άκρατης δημοκρατίας που τη χαρακτηρίζει Εξάλλου πρέπει να δείξουν στους δανειστές ότι παίρνουν τα προσήκοντα μέτρα για τη διαχείριση των αποβλήτων Οι πολίτες θα μάθουν όταν θα κληθούν να πληρώσουν το μάρμαρο

ΓΕΩΡΓιΑ ΑΣΗμΑΚοΠουλουμέλος της Ανεξάρτητης Ενωτικής Κίνησης ΕΣΔΝΑ

ένας σκοτεινός χορός

συμφερόντων

που πρέπει να σταματήσει

διαχείριση απορριμμάτων με ΣΔιΤ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 19

Διαδημοτικός σταθμός απορριμμάτων από τρεις Δήμους της Αττικής

Στο πλαίσιο των ασφυκτικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα στους ΟΤΑ εξαιτίας των δραστικών περικο-πών στη χρηματοδότηση και της δραματικής μείωσης στο προσωπι-κό οι Δήμοι Αλίμου Γλυφάδας και Ελληνικού-Αργυρούπολης έχουν τους τελευταίους μήνες αναλάβει μία σημαντική πρωτοβουλία για τη διαχείριση των απορριμμάτων που μπορεί να αποτελέσει παρά-δειγμα και για άλλους δήμους

Η διαχείριση των απορριμμάτων μία από τις βασικές λειτουργίες των Δήμων απορροφά σήμερα ένα τεράστιο μέρος του προϋπολογι-σμού τους Το κόστος για τους Δήμους αναμένεται μάλιστα να πολ-λαπλασιαστεί χάρη στους προγραμματισμούς της Περιφέρειας για τη δημιουργία τεσσάρων μεγάλων εργοστασίων για απορρίμματα στην Αττική Επίσης είναι γνωστό ότι ο όγκος των απορριμμάτων που επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται είναι πολύ μικρότερος από αυτό που θα μπορούσε καθώς και ότι οι τρεις Δήμοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τη χρήση χώρων για μεταφόρτωση απορριμ-μάτων που δεν πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές

Σε αντίθεση με τους σχεδιασμούς της Περιφέρειας Αττικής και σε σύγκρουση με την προωθούμενη λογική μεταβίβασης των υπη-ρεσιών καθαριότητας στον ιδιωτικό τομέα οι τρεις Δήμοι επεξερ-γάζονται μία κοινή πρόταση ήπιας διαχείρισης των απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή και με έμφαση στην ανακύκλωση την επα-νάχρηση και την κομποστοποίηση Με βάση σύγχρονες τεχνολογί-ες διαμορφώνεται δηλαδή μία πρόταση δημιουργίας διαδημοτικής μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων φιλική για το περιβάλλον και καθοριστική για την ποιότητα ζωής στην πόλη με άμεσα οικονομι-κά οφέλη για τους πολίτες και τους Δήμους

Η πρόταση αυτή αποτελεί προϊόν συνεργασίας των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Πε-ριβάλλοντος και με το Εργαστήριο Αριστοποίησης Παραγωγικών Συστημάτων του ΤΕΙ Πειραιά τα οποία έχουν συντάξει προσχέδιο μελέτης Στενή παραμένει και η συνεργασία των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε άμε-ση συνάρτηση με την πρόταση για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου που υποστηρίζεται και από τους τρεις δήμους

Το προσχέδιο μελέτης του ΤΕΙ Πειραιά παρουσιάστηκε στις 19 Ιουνίου σε δη-μόσια εκδήλωση και στην οποία παραβρέθηκαν αιρετοί εκπρό-σωποι των σω-ματείων εργα-ζομένων τοπι-κών συλλόγων και δημόσιων φορέων καθώς και πολλοί κάτοι-κοι της περιοχής οι οποίοι ενημε-

ρώθηκαν και αντάλλαξαν απόψεις στο πλαίσιο μίας ανοιχτής δια-δικασίας ουσιαστικής διαβούλευσης με την κοινωνία

Την ίδια στιγμή οι τρεις Δήμοι βρίσκονται σε επαφή με την Πε-ριφέρεια Αττικής για τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις και την εξεύ-ρεση χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ όπως και με την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομί-ου του Ελληνικού

ΤΑΚΗΣ ΚοΡοΒΕΣΗΣΑντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Ελληνικού-Αργυρούπολης

Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Ελπίδα η δημιουργία τοπικών εταιρειών πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης

Όπως σε όλη τη Ελλάδα έτσι και στην Πελοπόννησο Κυβέρνηση και Περιφέρεια προωθούν τα σχέδιά τους ώστε να αναθέσουν μέσω ΣΔΙΤ τη διαχείριση των σκουπιδιών σε ιδιώτες με την κα-τασκευή φαραωνικών έργων και πανάκριβο από κάθε πλευρά κόστος Όπως ανακοινώθηκε πρό-σφατα εντός του καλοκαιριού αναμένεται η ανάδειξη του αναδόχου και η ολοκλήρωση των σχε-τικών διαδικασιών Από το σημείο αυτό όμως και μέχρι την κατασκευή του έργου και την έναρ-ξη λειτουργίας του laquoολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτωνraquo θα παρέλθουν τρία τουλάχιστον χρόνια ήτοι ούτε το 2016 δεν θα είναι έτοιμο το εν λόγω έργο

Από την πλευρά τους οι Δή-μοι Πελοποννήσου διατυπώνουν από τις αρχές του 2012 όλο και εντονότερα προς το ΥΠΕΚΑ το αίτημα να αναλάβουν έως τότε αυτοί να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν υποδομές προσω-ρινής διαχείρισης των απορριμ-μάτων Και το αίτημά τους αυτό εμπεριέχει και την πλευρά της χρηματοδότησης των εν λόγω υποδομών από κρατικούς ή και κοινοτικούς πόρους Ποιες είναι αυτές οι υποδομές laquoπροσωρινής διαχείρισηςraquo ή laquoμεταβατικού στα-δίουraquo ή laquoενδιάμεσης λύσηςraquo Εί-τε μια μονάδα κομποστοποίησης για ένα μικρό μέρος προδιαλεγμένων οργανικών αστικών αποβλήτων είτε μια μονάδα Μηχανικής Διαλογής Σε αυτήν θα οδηγείται ο κύριος όγκος των σύμμεικτων στερών αποβλήτων ώστε μετά από τη διαλογή το -όχι καλής ποιότητας- οργανικό κλάσμα να οδηγείται στην μονάδα κομποστο-ποίησης Τα ανακυκλώσιμα που υπάρχουν στα σύμμεικτα θα διαχωρίζονται () ενώ το υπόλειμμα θα οδηγείται σε μια τρίτη υποδομή δεματοποιητή όπου θα μπαλάρεται και θα εναποτίθεται ανα-μένοντας την μέσω ΣΔΙΤ ολοκληρωμένη Μονάδα για την τελική διαχείρισή του Πρόκειται για μία λύση επίσης εξαιρετικά προβληματική

Μέχρι να γίνουν όλα αυτά τα σκουπίδια εξακολουθούν να μεταφέρονται laquoπροσωρινά και μέχρι νεωτέραςraquo από το ένα μέρος στο άλλο με νόμιμο ή παράνομο τρόπο και με πανάκριβο τίμημα

Σε αυτό το κλίμα όπου Κράτος και Δήμοι εξακολουθούν να πηγαίνουν από προσωρινή λύση σε προσωρινή λύση κοινωνικές δυνάμεις αφυπνίζονται και αναλαμβάνουν τοπικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κοινωνικής βάσης για το laquoκόψιμο του γόρδιου δεσμούraquo των σκουπιδιών με τη μό-νη από κάθε πλευρά (οικονομική κοινωνική οικολογική πολιτιστική) ενδεδειγμένη μέθοδο την laquoδιαλογή στην πηγήraquo

Στη Λακωνία ιδρύθηκε το 2011 η laquoΛακωνική Βιοενεργειακή ΑΕraquo και δραστηριοποιείται πα-ραλαμβάνοντας από δημότες και επιχειρηματίες διαχωρισμένα υλικά συσκευασιών (χαρτί γυαλί πλαστικό μέταλλο καθώς επίσης και τηγανέλαια) Προ τριμήνου δεκάδες Αρκάδες ίδρυσαν την laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo εταιρεία πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης με στόχο την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων με τα αντίστοιχα χαρα-κτηριστικά ως προς τις ακολουθούμενες μεθοδους

Μέσα από παρόμοιες πρωτοβουλίες πολλαπλά οφέλη (οικονομικά κοινωνικά οικολογικά) δι-αχέονται σε ολόκληρη την τοπική κοινωνία ενώ στα θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος ανήκει και η διαρκής και συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των δημοτώνπολιτών

Παρόμοιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες τοπικής κοινωνικής βάσης έχουν ξεκινήσει επίσης στη Μύκονο και στην Τήνο για την επίλυση του ίδιου προβλήματος Αισιοδοξούμε ότι σύντομα θα γεννηθούν και άλλες σε διάφορα μέρη της χώρας Με φόντο την ολόπλευρη ndashκαι όχι μόνον την σχετιζόμενη με τα σκουπίδιαndash κρίση ο τόπος μας το έχει τόσο πολύ ανάγκη

ΒΑΣιλΗΣ ΓιοΚΑΡΗΣΔιευθύνων Σύμβουλος laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 620

Αν και το επικό ταξίδι της μετανάστευ-σης των πουλιών είναι μία αρχέγονη συ-νήθεια που πάντα κέντριζε την φαντασία των ανθρώπων δυστυχώς οι γνώσεις μας αναφορικά με αυτό παραμένουν περιορι-σμένες Για παράδειγμα οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει εάν τα πουλιά προκειμένου να προσανατολιστούν παρα-τηρούν τη θέση των άστρων και του ήλιου ή βασίζονται στο μαγνητικό πεδίο της γης διατηρώντας έτσι την πορεία τους στο μα-κρινό ταξίδι της μετανάστευσης

Δισεκατομμύρια πουλιά διασχίζουν κάθε χρόνο την έρημο της Σαχάρας κα τη Με-σόγειο θάλασσα προς και από τις περιοχές αναπαραγωγής στην Παλαιαρκτική και τις περιοχές διαχείμασης στην τροπική Αφρι-κή Τα μικρά και μεγάλα νησιά της χώρας μας αποτελούν κατά την ανοιξιάτικη πε-ρίοδο τον πρώτο ενδιάμεσο μεταναστευ-τικό σταθμό στα οποία τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να τραφούν και να ξεκου-ραστούν μετά από διάστημα τεσσάρων με πέντε ημερών κουραστικού ταξιδιού όσο δηλαδή διαρκεί η διάσχιση της ερήμου και της Μεσογείου

Με βάση θεωρητικά μοντέλα αλλά και εμπειρικά δεδομένα είναι ξεκάθαρο ότι κατά την ανοιξιάτικη μεταναστευτική πε-ρίοδο τα πουλιά βρίσκονται υπό πίεση για να αφιχθούν γρήγορα στις περιοχές αναπαραγωγής τους στη Βόρεια Ευρώπη Επομένως η δυνατότητα ανεύρεσης τρο-

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ πολύτιμοι μεταναστευτικοί σταθμοί για τα πουλιά

φής στους ενδιάμεσους μεταναστευτικούς σταθμούς επηρεάζει το φιλόδοξο εγχείρη-μα της μετανάστευσης γιατί καθορίζει τον λιγοστό χρόνο που τα πουλιά παραμένουν σε αυτά Για παράδειγμα σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα για τον Κηποτσι-ροβάκο (Sylvia borin) φαίνεται ότι τα με-ταναστευτικά που φτάνουν σε κάποιο νη-σί της δυτικής ή της κεντρικής Μεσογείου παραμένουν σε αυτά κατά κανόνα μόνο για μια ή δύο μέρες Αντίθετα στην ανατολική Μεσόγειο από δεδομένα που έχουν συστημα-τικά συλλεχθεί στα Αντικύθηρα γνωρίζουμε ότι τα πουλιά παραμένουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με βάση προκαταρτικά αποτελέσματα τηλεμετρίας

Αυτό συμβαίνει πιθανότατα γιατί τα που-λιά που φτάνουν στα ελληνικά νησιά (ει-κόνα που προκύπτει από δεδομένα από τα Αντικύθηρα τη Γαύδο και τα Στροφάδια) είναι πολύ πιο εξασθενισμένα από τα πουλιά που προσγειώνονται σε νησιά της κεντρι-κής και δυτικής Μεσόγειου Πολλά πουλιά μάλιστα εξαντλούνται τόσο πολύ από τη δι-άσχιση της ερήμου και της θάλασσας που αδυνατούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την ηπειρωτική Ελλάδα (πχ Πελοπόν-νησος) Κατά τη διάρκεια ήμερων ή ετών με δυσχερείς καιρικές συνθήκες (αντίθε-τους ανέμους βροχόπτωση κλπ) μπορεί κάνεις να βρει δεκάδες νεκρά πουλιά από την εξαθλίωση και την ασιτία στη Γαύδο και στα Αντικύθηρα Στα Στροφάδια όπου

η απόσταση από τις Αφρικάνικες ακτές εί-ναι μεγαλύτερη το φαινόμενο παρατηρεί-ται ακόμη πιο έντονο

Τα πουλιά που φτάνουν με περίσσεια ενεργειακών αποθεμάτων σε ένα νησί αμέ-σως μετά τη διάσχιση της Μεσογείου δίνουν κατά κανόνα προτεραιότητα στην ξεκού-ραση και την αποφυγή αρπακτικών αφού θα συνεχίσουν το ταξίδι τους με τη δύση του ηλίου Η πλειοψηφία όμως των πουλι-ών που φτάνουν σε νησιά όπως η Γαύδος τα Αντικύθηρα και τα Στροφάδια έχουν εξαντλήσει τα ενεργειακά τους αποθέματα και το πρώτο τους μέλημα είναι η γρήγορη ανεύρεση τροφής ώστε να αναπληρώσουν την απολεσθείσα σωματική τους μάζα και συνεπώς να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις περιοχές αναπαρα-γωγής Επειδή η αφομοίωση της τροφής είναι μειωμένη μετά από μεταναστευτικές πτήσεις μεγάλων αποστάσεων αφού μέρος του πεπτικού συστήματος έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης πολλά είδη καταφεύγουν στην κατανάλωση νέκταρ για τις πρώτες ώρες μετά την άφιξη τους κα-θώς είναι ενεργειακά πλούσιο και εύκολα αφομοιώσιμο από το ταλαιπωρημένο πε-πτικό τους σύστημα Πρόσφατη εργασία σε επιβεβαίωση των παραπάνω φανέρωσε ότι η κατανάλωση σε νέκταρ είναι αυξημένη από τα πουλιά στα Αντικύθηρα σε σύγκρι-ση με πουλιά σε αλλά νησιά της κεντρικής και δυτικής Μεσογείου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ wwwleavingisliningorg facebook Ασφαλή Καταφύγια για τα Άγρια Πουλιά

Τα νησιωτικά οικοσυστήματα λοιπόν παί-ζουν έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη μετανάστευση των πουλιών και κατ΄ επέκταση στην ίδια την επιβίωσή τους Το επιστημονικό έργο που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται στα Αντικύθη-ρα (από την Ορνιθολογική μέσω του Ορ-νιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων) στη Γαύδο (από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης) και στα Στροφάδια (από το ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων σε συνεργασία με την Ορ-νιθολογική και το Σουηδικό Μουσείο Φυσι-κής Ιστορίας) μας έχουν βοηθήσει να κατα-νοήσουμε καλύτερα το υπέροχο φαινόμενο της μετανάστευσης

Δυστυχώς παρέα με την κατανόηση του υπέροχου αυτού φαινομένου έρχεται και η συνείδηση των ανθρωπογενών απειλών που αντιμετωπίζουν τα ήδη εξαντλημένα πουλιά που σταθμεύουν στη χώρα μας Δυ-στυχώς στα Ιόνια νησιά είναι ακόμη πο-λύ διαδεδομένη η ανοιξιάτικη λαθροθηρία του Τρυγονιού αλλά και άλλων ειδών Το κυνήγι την άνοιξη έχει απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1985 γιατί τα πουλιά είναι σε πρώιμη αναπαραγωγι-κή περίοδο και έτσι με κάθε πυροβολισμό κινδυνεύει να χαθεί η επόμενη γενιά των ειδών που μεταναστεύουν

Παρότι η laquoπαράδοσηraquo αυτή αποτελεί ευ-θεία παραβίαση των ευρωπαϊκών Οδηγιών για τη βιοποικιλότητα οι αρχές εξακολου-θούν μέχρι και σήμερα να μην ελέγχουν τη λαθροθηρία στη Ζάκυνθο τους Παξούς τους Αντίπαξους την Κέρκυρα και τους Οθωνούς Η Ορνιθολογική προκειμένου να αντιμετω-πίσει τη λαθροθηρία έχει αρχίσει μια διεθνή τριετή εκστρατεία χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της το-πικής κοινωνίας και ιδίως της νέας γενιάς για τις επιπτώσεις της λαθροθηρίας

ΓιΩΡΓοΣ ΚΑΡΡΗΣΚαθηγητής Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλ-

λοντος και Οικολογίας TEI Ioνίων Νήσων

μΑλΑμΩ ΚοΡμΠΕΤΗΥπεύθυνη Πολιτικής Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

ΧΡΗΣΤοΣ μΠΑΡμΠουΤΗΣΔρ Βιολογίας Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανμιο Κρή-της Συντονιστής Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων

ΣΤΑυΡοΣ ΞΗΡουΧΑΚΗΣΔρ Βιολογίας ndash Ερευνητής Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Thord FranssonΔρ Υπεύθυνος Τμήματος Ασπόνδυλων Κέντρο Δακτυ-

λιώσεων Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σουηδίας

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 21

laquoΤο Ιόνιο φλέγεταιraquo Θα μπορούσε να είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας Κι όμως είναι σενάριο αναπτυξιακής φαντα-σίας που χρησιμοποιείται έντονα εδώ και δύο χρόνια για να πείσει τους μνημονια-κούς ιθαγενείς με καθρεφτάκια και φθη-νά κόλπα ότι στα βάθη της γης και των θαλασσών ενεργειακά πλούτη θα φέρουν την πολυπόθητη ευμάρεια Οι εξορύξεις στο Ιόνιο μια βαθειά πολιτική επιλογή του σημερινού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζεται από τους εμπνευστές της μάλλον με μια αβάσταχτη και ευκαιριακή ελαφρότητα

Κι η αριστερά Η θέση της σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο Ευτυχώς προς το πα-ρόν δεν μπήκε στην κουβέντα για τα αντι-σταθμιστικά οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες των νησιών του Ιονίου αντίθετα με τα όσα υπόσχονται σπάταλα οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι αναλώθηκαν εδώ και μήνες σε διεκδικητικές κορώνες ενός ποσοστού επί τοις εκατό άγνωστο προς το παρόν και απροσδιόριστο ικανό πάντως να προκαλέσει έναν νέο Πελοπον-νησιακό πόλεμο με τον άλλο διεκδικητή του τοπικού ποσοστιαίου αντισταθμιστικού οφέλους Αρκεί όμως αυτό όταν παράλ-ληλα σιωπά ή έστω δεν καταλήγει σε μια σαφή θέση γιrsquo αυτήν την απαρχαιωμένη και καθεστωτική μορφή μονοπωλιακής ανάπτυξης

Η ριζοσπαστική αριστερά στις μέρες μας που διεκδικεί για πρώτη φορά την κυβερνητική ευθύνη οφείλει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες τα κινήμα-τα και τους πολίτες να συμμεριστεί τις αγωνίες τους και να μην περιορίσει την δυναμική της σε έναν άγονο κυβερνητισμό σε μια προσπάθεια απλά και μόνο να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους όποιοι κι αν είναι αυτοί για την κατάργηση των μνημονίων Οφείλει να είναι ειλικρινής και πιστή σε αρχές και αξίες που η τάξη του χρόνου ήρθε να δικαιώσει Να είναι ουσια-στική και πειστική και όχι απλά και αδιάκριτα αρεστή με επιχειρήματα του ταξικού και πολιτικού της αντιπάλου

Η τοπική κοινωνία στην Κεφαλονιά αλλά και σε όλο το Ιόνιο αγνοεί και γι αυτό αγωνιά για το μέγεθος του ζητήματος και όχι το βάθος των εξορύξε-ων Η κινηματική ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στις δράσεις της Ριζοσπαστικής μας Πρωτοβουλίας δεν είχε ως αφετηρία μια σύντομη συ-ζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων από τη συνήθη δραστηριότητα ή τον κίνδυνο ατυχήματος και τις επιπτώσεις των σεισμών του ρήγματος του Ιονίου σε αυτές αλλά την παράλληλη αγωνία τους για την αλλοίωση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής της τοπικής οικονομίας και παραγωγής για την ιστορική επερχόμενη λεηλασία του πλούτου του Ιο-νίου των κοινωνιών και των ανθρώπων του

Την αγωνία της αυτή για το μέλλον των παιδιών μας οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να συμμεριστεί και όχι να περιθωριοποιήσει με ΑΝΑΣΕΣ μιας αισιό-δοξης αλλά κενής προοπτικής Και πρέπει να δώσει τώρα μια απάντηση επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας για το ποιά ανάπτυξη θέλει και ποι-ούς πόρους Αν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός τότε σίγουρα θα υπάρχει κι άλλος δρόμος Κι ο δρόμος αυτός είναι πάνω στη γη και στη θάλασσα και όχι στα βάθη της

ΣΤΑυΡοΣ ΑΝΤυΠΑΣμέλος Ριζοσπαστικής Πρωτοβουλίας Κεφαλονιάς

δ ιάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο ιόνιο

Η συζήτηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο άνοιξε με ένταση γύρω στο 1998-1999 όταν από τον τότε αρμόδιο φορέα της ελληνικής πολιτείας δόθηκαν τέσσερις περιοχές (δυο στην στεριά Ιωάννινα Αιτωλοακαρνανία και δυο στην θάλασσα Κεφαλονιά-δυτικός Πατραϊκός και Ζάκυνθος-Κατάκολο) σε δύο εταιρείες του εξωτερικού προκειμένου να προχωρήσουν σε διερευνητικές εργασίες

Οι εταιρείες αυτές αποχώρησαν το 2000 χωρίς να αναφερθούν τα όποια αποτελέσματα εν τω μεταξύ όμως δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σοβαροί προβληματισμοί στην πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας

bull Τι επίδραση θα έχει στο περιβάλλον αυτή η δραστηριότητα όταν και αν υπάρξειbull Είναι αναστρέψιμη μια καταστροφή από λάθος η άλλη αιτίαbull Πως επηρεάζει η υψηλή σεισμικότητα της περιοχήςbull Πως θα μεταβληθεί και σε ποια κατεύθυνση το παραγωγικό μοντέλο της περιοχήςΤα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν απαντήθηκαν παρά μόνο εν μέρει και αποσπασματι-

κάΓι αυτό όταν στα τρία τελευταία χρόνια αναζωπυρώθηκαν οι συζητήσεις για νέες έρευνες

και μεγάλες προοπτικές που παρουσιάστηκαν και σαν laquoνέο Ελντοράντοraquo οι συμπολίτες και συμπολίτισσες του Ιονίου είναι υποψιασμένοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΠΣ Ιονίων που συζήτησε τις στρατηγικές μελέτες περιβαλλο-ντικών επιπτώσεων το καλοκαίρι του 2012 διατύπωσε σωρεία σοβαρών και ανεπίτρεπτων ελλείψεων σ αυτές και ζήτησε να μην εγκριθούν αν δεν συμπληρωθούν

Μέχρι και σήμερα και ενώ οι ερευνητικές εργασίες έλαβαν τέλος για δεύτερη φορά μέσα σε 15 χρόνια οι μελέτες αυτές δεν έχουν ακόμη εγκριθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αυτοδιοικητικές δυνάμεις στην Περιφέρεια όπως η ΑΝΑΣΑ αλλά και κινήσεις πολιτών είναι σε ετοιμότητα ώστε αφ ενός μεν να αξιολογηθεί σωστά και ρεαλιστι-κά η όποια προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και αφ ετέρου να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η αειφορία στο περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτη η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των κατοίκων των νησιών του Ιονίου

ΘΕοΔΩΡοΣ ΓΑλιΑΤΣΑΤοΣ Περιφερειακός σύμβουλος Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κεφαλονιάς και Ιθάκης

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ενάντια στις εξορύξεις και τα μεγάλα έργα

Στη συνέλευση για την εμπορευμα-τοποίηση της φύσης που έγινε στην Εναλλακτική Σύνοδο των κινημάτων στις 8 Ιούνη η συζήτηση επικεντρώ-θηκε στις εξορύξεις και τα μεγάλα έργα Έγινε παρουσίαση από ομιλητές και ομι-λήτριες από διάφορες χώρες μεγάλων αγώνων και κινημάτων ενάντια σε τέ-τοιου είδους laquoεπενδύσειςraquo Μίλησαν οι επιτροπές κατοίκων Χαλκιδικής για το κίνημα ενάντια στις εξορύξεις χρυσού η καμπάνια laquoσώστε τη Rossia Montanaraquo από τη Ρουμανία ενάντια στις εξορύξεις χρυσού η καμπάνια laquostop Talvivaararaquo από τη Φινλανδία όπου παρουσιάστηκε η ιστορία του ατυχήματος στα εκεί ορυ-χεία που είχε ως αποτέλεσμα τεράστια μόλυνση στις λίμνες και τα ποτάμια το κίνημα ενάντια στο υπερ-σπάταλο και υπερ-πανάκριβο υπερ-τραίνο της Ιταλίας ενώ από τη Γαλλία παρουσιά-στηκαν οι λαϊκές κινητοποιήσεις ενά-ντια στο ορυκτό αέριο και ενάντια στο αεροδρόμιο Notre-Dame-des-Landes Τέλος η ερευνήτρια και ευρωβουλευ-τίνα του Μπλόκο Μαρίσα Ματίας μί-λησε για εναλλακτικό σχέδιο απέναντι σε όλα αυτά τα τερατουργήματα του νεοφιλελευθερισμού

Μέσα από τη συζήτηση για τους συ-γκεκριμένους αγώνες θίχτηκε από όλους η ανάγκη οργάνωσης των αντι-στάσεων ενάντια σε αυτές τις ιδεολο-γίες της δήθεν ανάπτυξης και η ανά-γκη συντονισμού των κινημάτων για ένα άλλο δρόμο για τις κοινωνίες που η οικονομία και το περιβαλλοντικό ή κοινωνικό κόστος δεν θα είναι δρό-μοι παράλληλοι που δεν συναντιού-νται πουθενά όταν γίνονται σχεδια-σμοί laquoανάπτυξηςraquo Αντίθετα μέσα από κοινωνικό έλεγχο θα είναι προϋπόθε-ση οποιουδήποτε έργου το να μην εί-ναι περιβαλλοντικά καταστροφικό και κοινωνικά άχρηστο

Οι οργανώσεις που βρέθηκαν στη συνέλευση συνεχίζουν την επαφή τους μέσω ευρωπαϊκής δικτύωσης για τα ζητήματα αυτά

ΚυΡιΑΚΗ ΚλοΚιΤΗ

από τις συνελεύσεις του ALTER SUMMIT στην ΑΘΗΝΑ

08

Η θεματική συνέλευση του Alter Summit laquoΕνάντια στις ιδιωτικοποιήσεις των κοινών αγαθών και τη λεηλασία των φυσικών πό-ρωνraquo επικεντρώθηκε στην ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών ύδρευσης με έμφαση στην Ελλάδα και τις μνημονιακές χώρες του νό-του και στη διασύνδεση των κινημάτων του νερού με τα κινήματα κατά της ιδι-ωτικοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών των οποίων το νερό μπορεί να αποτελέσει ένα σύμβολο

Το μανιφέστο του Alter Summit για το οποίο εργάστηκαν περίπου έξι μήνες εκ-πρόσωποι από τις 189 οργανώσεις-μέλη της Εναλλακτικής Συνόδου αναφέρει ρητά στις διεκδικήσεις του την άμεση ανατροπή της ιδιωτικοποίησης του δημόσιου πλού-του στις χώρες της Ευρώπης και τον επα-ναπροσδιορισμό της έννοιας του δημοσίου με τέτοιο τρόπο ώστε να περιλαμβάνει τη συμμετοχική και δημοκρατική διαχείριση Η ενίσχυση και ο συντονισμός των αγώνων ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις ήταν ο στό-χος όσων συμμετείχαν στη συνέλευση των Κοινών Αγαθών καθώς και η γενικότερη συζήτηση για τη διασύνδεση των αγώνων για την υπεράσπιση των κοινών αγαθών και του περιβάλλοντος με εργατικές διεκ-δικήσεις και το μετασχηματισμό για μια εναλλακτική οικονομία

Πολύ πριν το Alter Summit όμως το ευ-ρωπαϊκό κίνημα για το νερό είχε δημιουρ-γήσει μια δομή και δυναμική συντονισμού των κινημάτων συνδικάτων και ακτιβιστών στην Ευρώπη που αγωνίζονται για την υπε-ράσπιση του νερού ως δημόσιο και κοινω-νικό αγαθό σε τοπικό εθνικό και ευρωπα-ϊκό επίπεδο Ως μια ήδη υπάρχουσα δομή λοιπόν το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό δεν προσέβλεπε στο Alter Summit για το συντονισμό ήκαι τη δημιουργία δυναμικής για το νερό αλλά αντίθετα είχε δηλώσει τη

στήριξή του στην Εναλλακτική Σύνοδο Μάλιστα τα κινήματα που συμμετέχουν στο ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό ζήτησαν στην προετοιμασία της συνέλευσης για τα κοινά αγαθά συγκεκριμένες προτάσεις επί της θεματικής και όχι τη δημιουργία νέων λιστών και δικτύων

Κατά τη διάρκεια της συνέλευσης έγινε συνολική αποτίμηση της συλλογής υπο-γραφών για το νερό ως δημόσιο αγαθό και ανθρώπινο δικαίωμα στα πλαίσια της Ευ-ρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών Παρό-λο που αναγνωρίστηκε πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αυτή που προωθεί τις ιδιω-τικοποιήσεις των υπηρεσιών ύδρευσης και η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών έχει θεσμικά όρια εντούτοις η υποστήριξη και η προώθηση του εργαλείου αυτού ανοίγει το ζήτημα των ιδιωτικοποιήσεων στην ευρύ-τερη κοινωνία και μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά με τα κινήματα νερού ενισχύ-οντας τη συμμετοχή σε αυτά Υπενθυμίζε-ται πως ήδη 16 εκατομμύρια υπογραφές έχουν συλλεχθεί σε όλη την Ευρώπη και η Ελλάδα είναι μόλις λίγες χιλιάδες υπογρα-φές μακριά από το να γίνει η δέκατη χώρα που θα προτείνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υιοθετήσει νομοθεσία για την προστασία του νερού ως δημόσιο αγαθό Η συλλογή υπογραφών ολοκληρώνεται το Σεπτέμβριο και το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό προ-τίθεται μαζί με την παράδοσή τους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να οργανώσει μαζι-κές πανευρωπαϊκές κινητοποιήσεις ενά-ντια στις επικείμενες ιδιωτικοποιήσεις σε Ελλάδα Ισπανία και Πορτογαλία

Η συνέλευση των Κοινών Αγαθών πρό-τεινε στο Alter Summit να χρησιμοποιήσει τα επικοινωνιακά του κανάλια και τις δια-συνδέσεις του με τα κινήματα της Ευρώπης προκειμένου να στηρίξει τις κινητοποιήσεις του Σεπτεμβρίου με οποιοδήποτε μέσο (ορ-

για τα κοινά αγαθά γανωτικό χρηματοδοτικό πολιτικό κλπ) Οι αγώνες ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού είναι εμβληματικοί και στην Ελλάδα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ένα κομ-βικό σημείο για τη στήριξη των ελληνικών εργαζομένων και κινημάτων στον αγώνα τους ενάντια στην τρόικα Η ιδιωτικοποίη-ση του νερού φανερώνει με τον καλύτερο τρόπο το δόγμα laquoκέρδος πριν από τον άν-θρωποraquo που εφαρμόζεται από την Τρόικα και τους υποστηρικτές της και αν το κίνη-μα καταφέρει την άμεση παύση όλων των ιδιωτικοποιήσεων νερού που προωθού-νται θα είναι ένα σημαντικό βήμα προς μια αλλαγή στην ισορροπία των δυνάμε-ων στην Ελλάδα και την Ευρώπη Και ο στόχος αυτός δεν είναι πολύ μακρινός Το ευρωπαϊκό κίνημα για το νερό επισημάνει πως σε Ιταλία Γερμανία και Ισπανία έχει καταφέρει σημαντικές νίκες μέσα από το συντονισμό και την αλληλεγγύη Επόμε-νος άμεσος στόχος είναι η αναστολή της ιδιωτικοποίησης της ΕΥΑΘ και πέρα από το ευρωπαϊκό κίνημα νερού και το Alter Summit μπορεί να αναλάβει να στηρίξει τον αγώνα των κατοίκων της Θεσσαλονί-κης άμεσα ζητώντας κείμενα αλληλεγγύης από τις 189 οργανώσεις μέλη του

Επιπλέον στη συνέλευση των Κοινών Αγα-θών τοποθετήθηκαν ακτιβιστές και κινήματα που προασπίζονται τα δημόσια κοινά όπως υγεία εκπαίδευση τις δημόσιες υπηρεσί-ες όπως την παροχή ενέργειας καθώς και κινήματα σπόρων συνδέοντας τα κοινά με τις δημόσιες υπηρεσίες και ανοίγοντας τη συζήτηση για τη δημοκρατικοποίηση του δημόσιου χώρου Η συνέλευση κατέληξε πως θα ήταν επιθυμητό να επεκταθεί η συ-ζήτηση μελλοντικά και να δημιουργηθούν δίκτυα σε όλους τους αγώνες που προασπί-ζονται τα κοινά αγαθά Ομως οι προτάσεις προς το Alter Summit περιορίστηκαν στη στήριξη των κινητοποιήσεων στα πλαίσια των αγώνων ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις νερού στον ευρωπαϊκό Νότο

ΔΗμΗΤΡΑ ΣΠΑΘΑΡιΔου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 09

Παρά τις δυσκολίες ο ΣΥΡΙΖΑ μάλλον όφελος θα έχει με την ειλικρινή διατύπωση

της εναλλακτικής πρότασης Διαχείριση των πόρων

με κριτήριο τις ανάγκες του ανθρώπου

Η Ανάπτυξη είναι από τους πιο πολυχρησιμοποιημένους και ταυ-τόχρονα αντιφατικούς όρους στην πολιτική Η πανάκεια στα ευχολό-για των πολιτικών Ειδικά σήμερα η απάντηση σε κάθε ερώτηση

Η επίκλησή της σπάνια συνοδεύε-ται από ερμηνεία Τι εννοούν αυτοί που μιλούν για ανάπτυξη πέραν των κοσμητικών επιθέτων και των συνοδευτικών φανφαρονισμών Ας το κάνομε σαφές εξαρχής τα επί-θετα που κολλάνε στην ανάπτυξη (βιώσιμη αειφόρος χαριτωμένηhellip) χρησιμοποιούνται ακριβώς για να μην πουν τι εννοούν Για να την παρουσιάσουν σαν κάτι το φιλικό στον άνθρωπο και τη φύση Μας λένε αόριστα Υποδομές παραγω-γικότητα επιχειρήσεις δουλειά για όλους κλπ Πώς μεταφρά-ζεται αυτό στην πράξη Δεν μας λένε Ετυμολογικά η laquoανάπτυξηraquo είναι η αύξηση ή με κοινωνικούς όρους να τρώμε όλοι περισσότε-ρο Αν αυτό εννοούν τότε έχομε σοβαρό πρόβλημα

Υπάρχει μια άβολη αλήθεια που δεν εξορκίζεται Αλήθεια που από διαφορετική σκοπιά απέδειξαν με μεγάλη οξυδέρκεια τόσο ο Μαρξ όσο και ο Δαρβίνος και που τεκ-μηριώθηκε επιστημονικά από πολ-λούς μελετητές της Οικολογίας στερώντας μας ήδη από τον προ-περασμένο αιώνα τη δικαιολο-γία της άγνοιας1 Παρά τη βαριά εισαγωγή η αλήθεια αυτή είναι πολύ απλή Σε έναν πεπερασμέ-νο χώρο όπως ο πλανήτης μας Η Πίτα είναι συγκεκριμένη δεν μεγαλώνει δεν μικραίνει Φυσι-κή συνεπαγωγή η λαϊκή ρήση Δεν γίνεται η πίτα ολάκερη και ο σκύλος χορτάτος

Πώς ερμηνεύεται κάτω από αυτό το πρίσμα η υπόσχεση για laquoανά-πτυξηraquo (=να τρώμε όλοι περισσό-τερο) Είτε μας λένε ψέματα ή μας λένε τη μισή αλήθεια την οποία (ας το ομολογήσομε επιτέλους) τη χάβουμε όχι γιατί είμαστε χαζοί αλλά γιατί μας συμφέρει Η μισή αλήθεια που αποκρύπτεται είναι

ότι για να laquoνα τρώμε όλοι περισ-σότεροraquo πρέπει να φάμε το κομ-μάτι της πίτας που αντιστοιχεί σε κάποιον άλλον Το κόλπο πιάνει γιατί μας κάνουν να πιστέψομε ότι θα είμαστε από τη μεριά αυ-τών που θα φάνε το κομμάτι της πίτας των άλλων και όχι στη με-ριά αυτών των οποίων το κομμάτι θα φαγωθείhellip

Μερικά παραδείγματα ίσως μας φωτίσουν περισσότερο Ο πλούσι-ος Βορράς είναι πιο laquoανεπτυγμέ-νοςraquo γιατί τρώει το κομμάτι του φτωχού Νότου Οι πλούσιοι είναι πλούσιοι γιατί τρώνε το μεγαλύ-τερο κομμάτι από την πίτα που πρέπει να μοιραστεί ολόκληρη η κοινωνία Η επίπλαστη laquoανάπτυ-ξηraquo στην οποία είχε βυθιστεί η Ελ-λάδα (και πολλές δυτικές χώρες) οφειλόταν στην κατανάλωση μέ-ρους της πίτας του Νότου μέρους των επόμενων γενεών αλλά και μέρους που οφείλαμε να έχομε αφήσει ανέπαφο για να μπορού-με στο μέλλον να φτιάχνομε πίτες (με τεχνικούς όρους εξάντληση φυσικών πόρων όπως το νερό τα ορυκτά τα δάση κλπ)

Όσοι μιλάνε για laquoανάπτυξηraquo οφεί-λουν αφενός να συμπληρώνουν τίνος το κομμάτι θα κλέψουν και αφετέρου σε ποιον θα μοιραστεί το κλεμμένο κομμάτι και σε ποι-ον τα ψίχουλα Υπάρχει ακόμη μια διάσταση στο θέμα που γίνεται αντιληπτή μόνο σε βάθος χρόνου Προσωρινά και τοπικά μπορούμε να έχομε ενδείξεις laquoανάπτυξηςraquo (χωρίς να ρωτάμε laquoτίνος το κομ-μάτι κλέβομεraquo) Αναμφίβολα όμως όσο και να laquoμαγειρέψομεraquo τους αριθμούς κάποια στιγμή δεν θα μεγαλώνουν άλλο αν δεν βρούμε

νέα πηγή άντλησης laquoκλοπιμαίωνraquo Με τεχνικούς όρους αυτό ονομά-ζεται κρίση

Το αστείο (ή τραγικό) είναι ότι δεν σταμάτησαν οι πλούσιοι να κερδίζουν Κρίση βαφτίζεται το γεγονός ότι οι δείκτες που χρη-σιμοποιούν για να μετρήσουν την (υποχρεωτική στην ιδεολογία της ανάπτυξης) αύξηση των κερδών δείχνουν μείωση στο ρυθμό που βγάζουν κέρδη

Με λίγα λόγια όποιος υπόσχεται ανάπτυξη είναι καταδικασμένος με βάση τα κριτήρια που ο ίδιος θέτει να φτάσει σε laquoκρίσηraquo όποιες προθέσεις και να έχει Πώς ξεπερ-νιέται αυτή η κρίση Η απάντηση του Μαρξ είναι laquoκαταστροφή προ-ϊόντων και μέσων παραγωγήςraquo για να ξαναρχίσει ο ίδιος φαύλος κύκλος Όντως ο καπιταλισμός ξεπερνούσε στα πρώιμα στάδιά του τις κρίσεις τις με πολέμους που οδηγούσαν σε νέους κύκλους ανάπτυξης

Σήμερα επιχειρείται η εύρεση νέων πηγών άντλησης laquoκλοπι-μαίωνraquo ως μηχανισμός παράτασης ζωής του καπιταλισμού Είναι αυ-τό που ζούμε με την προσπάθεια ιδιωτικοποίησης κάθε δημόσιου πόρου Αυτά που μέχρι πρότινος θεωρούντο αυταπόδεικτα και δι-καιώματα για όλους σήμερα πρέ-πει να πωλούνται παιδεία υγεία φυσικό περιβάλλον νερό δημόσια γη εργατικά δικαιώματα ανθρώ-πινα δικαιώματα2

Και ο ΣΥΡΙΖΑ

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δύο επιλογές και οι δύο με πολλά προβλήματα

Η πρώτη είναι να χρησιμοποιεί

τη λέξη laquoανάπτυξηraquo προσπαθώ-ντας να πείσει την κοινωνία ότι αυτό που γνώριζε μέχρι σήμερα (που στο συλλογικό φαντασιακό έχει περάσει ως αύξηση) είναι κάτι άλλο από αυτό που εννοεί Θα πρέπει να πείσει ότι υπάρχει laquoκαλή ανάπτυξηraquo που συνδέεται με τις ανάγκες και όχι με την οικο-νομική αύξηση εγχείρημα μάλλον ακατόρθωτο Πολιτικά δε αναπο-τελεσματικό διότι θα χρησιμοποι-εί τον όρο ο οποίος αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής του αντιπάλου Όσο καλή και να είναι η τεκμηρίωσή του ο κόσμος θα αντιλαμβάνεται την laquoανάπτυ-ξηraquo του αντιπάλου και θα ζητά τα ανάλογα αποτελέσματα (= όλοι όλο και περισσότερο) ασχέτως του ότι αυτό είναι άτοπο

Η δεύτερη επιλογή που έχει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η διατύπωση εναλ-λακτικού οράματος στην laquoανάπτυ-ξηraquo Η βασική δυσκολία εδώ είναι ότι μας εκπαιδεύουν συνεχώς και με όλα τα μέσα να πιστέψομε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση3 Οι κρατούντες δεν θέλουν καν να διανοηθούμε για το αν έχουν το δικαίωμα να κρατάνε το μαχαίρι που κόβει την πίτα ούτε για το πώς χρησιμοποιούν αυτό το laquoδικαίω-μαraquo καθώς και το αν ή όχι κλέβουν και τίνος την πίτα Όμως ακριβώς αυτά τα επικίνδυνα ερωτήματα πρέπει να απαντήσομε Όσο για το αν πρέπει να laquoαναπτύξομεraquo (=κλέ-

παραγωγική ανασυγκρότηση για τις ανάγκες των πολλών

ΑΝΑΠΤυΞΗ ή η Πίτα και ποιος την έφαγε

επιμέλεια αφιερώματος ΧΑΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΤοΣ ΑλΕΞΗΣ ΧΑΡιΤΣΗΣ

βοντας) την πίτα ας μην χάβουμε το δόλωμα με τα ψίχουλα Είναι αρκετή για ΟΛΟΥΣ

Παρά τις δυσκολίες ο ΣΥΡΙΖΑ μάλλον όφελος θα έχει με την ει-λικρινή διατύπωση της εναλλα-κτικής πρότασης Διαχείριση των πόρων με κριτήριο τις ανάγκες του ανθρώπου Το laquoπρώτα ο άνθρω-ποςraquo έχει ήδη διατυπωθεί από τα κινήματα με το αγγλικό laquoPeople over profitsraquo Έχει βέβαια διατυ-πωθεί πολύ νωρίτερα από το χώ-ρο που πάντα είναι μπροστά στην κοινωνία την τέχνη Ο Σεφέρης κατά τη βράβευσή του με το Νό-μπελ ήταν σαφής

Ὅταν στὸ δρόμο τῆς Θήβας ὁ Οἰδίπους συνάντησε τὴ Σφίγγα κι αὐτὴ τοῦ ἔθεσε τὸ αἴνιγμά της ἡ ἀπόκρισή του ἦταν ὁ ἄνθρωπος Τούτη ἡ ἁπλὴ λέξη χάλασε τὸ τέρας

ΠΕΤΡοΣ λυμΠΕΡΑΚΗΣΔρ Βιολόγος

1 Εννοείται επιστημονικώς τεκμηριω-μένα γιατί αλλιώς όλα τα πλάσμα-τα της φύσης γνωρίζουν αυτήν την αλήθεια εδώ και εκατομμύρια χρό-νια αφού η άγνοιά της συνεπάγεται καταστροφή

2 Για όλες τις κατηγορίες που αναφέ-ρονται αρκεί η ανάγνωση των συμ-φωνηθέντων στα μνημόνια και τους νόμος που τα ακολούθησαν Ειδικά για τα ανθρώπινα δικαιώματα δείτε εδώ httpslaveryfootprintorg

3 Η πρόταση αυτή έχει διατυπωθεί και ως θεωρία με τίτλο TINA εκ του laquothere is no alternativeraquo = δεν υπάρ-χει εναλλακτική

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 610

και ΚυΒΕΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡιΣΤΕΡΑΣανάπτυξη παραγωγική ανασυγκρότηση

laquoΑνάπτυξη 06 το 2014raquo προβλέπει σύμ-φωνα με τον ελληνικό τύπο το ΔΝΤ ενώ με 33 θα laquoτρέχειraquo η ελληνική οικονομία το 2018 Η εκτίμηση αφορά βέβαια σε αύ-ξηση του ΑΕΠ αναφέρεται δηλαδή στη με-γέθυνση της ελληνικής οικονομίας Ο στε-νός ορισμός της ανάπτυξης (development) με όρους αγοράς και η ταύτισή της με την οικονομική μεγέθυνση (economic growth) είναι συνήθης χαρακτηριστικό παράδειγμα η πρόσφατη υποβάθμιση της Ελλάδας από την MSCI από αναπτυγμένη σε αναπτυσ-σόμενη (ή ορθότερα αναδυόμενη) αγορά με βάση το μέγεθος τη ρευστότητα και τις διευκολύνσεις κεφαλαίου καθώς και το νο-μικό καθεστώς Ποια είναι όμως η διαφο-ρά των δύο εννοιών και ποια από τις δύο πρέπει πραγματικά να μας απασχολεί στο σχεδιασμό της οικονομικής αναπτυξιακής πολιτικής μιας αριστερής κυβέρνησης

Η οικονομική μεγέθυνση μετράται κυρί-ως με βάση τους οικονομικούς δείκτες του ΑΕΠ (του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος αλλά και του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊ-όντος) συνολικού και κατά κεφαλήν ενί-οτε λαμβάνοντας υπόψη και την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (Purchasing Power Parity) Τα μεγέθη αυτά παραβλέπουν μια σειρά από κριτήρια και δείκτες ποσοτικούς και ποιοτικούς που ορίζουν την ανάπτυξη σε μια χώρα Τέτοιοι δείκτες είναι για πα-ράδειγμα η κατανομή του πλούτου η φορο-λογία και οι δημόσιες δαπάνες για δημόσια αγαθά η ανεπίσημη οικονομία (συμπερι-λαμβανόμενης της αυτοκατανάλωσης και της ανεπίσημης ανταλλαγής) το ποσοστό συμμετοχής στην οικονομία του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα η εξάρτηση της οικονο-μίας από ένα ή περιορισμένα προϊόντα και κλάδους και τα οφέλη αλλά και οι αρνητι-κές εξωτερικότητες που σχετίζονται με την ορθή ή μη περιβαλλοντική διαχείριση Επι-πλέον μία σειρά ποιοτικών δεικτών όπως η βρεφική θνησιμότητα και το προσδόκιμο ζωής ο αλφαβητισμός και οι δείκτες εκπαί-δευσης εν γένει οι δείκτες διαφθοράς οι εγκληματολογικοί δείκτες οι δείκτες χειρα-φέτησης (Gender Empowerment Measure Gender-related Development Index) κοκ Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι η έννοια της ανάπτυξης είναι κατά πολύ περιεκτικότε-ρη και ενδεικτικότερη της κατάστασης όχι μόνο της οικονομίας αλλά και της κοινω-νίας μιας χώρας

Με βάση το δείκτη ανθρώπινης ανάπτυ-ξης (HDI) του Προγράμματος των Ηνωμέ-νων Εθνών για την Ανάπτυξη (UNDP) που περιλαμβάνει δεδομένα για το προσδόκιμο

ζωής την εκπαίδευση και το εισόδημα η Ελλάδα κατατάσσεται συστηματικά στις χώ-ρες με laquoπολύ υψηλή ανθρώπινη ανάπτυξηraquo στη θέση 29 για το 2013 σημειώνοντας όμως μείωση σε αντίθεση με τις περισσότε-ρες ευρωπαϊκές χώρες που κατατάσσονται υψηλότερα και με αυξητικές τάσεις Επιπλέ-ον στο διορθωμένο ως προς την ανισότητα δείκτη (IHDI) η Ελλάδα καταγράφει μόνο για το 2013 μείωση 115 σημειώνοντας συνεχή πτώση την τελευταία τριετία Είναι δε χαρακτηριστικό ότι με βάση το λόγο laquoει-σόδημα του πλουσιότερου 10 του πληθυ-σμού προς το εισόδημα του φτωχότερου 10 του πληθυσμούraquo των Ηνωμένων Εθνών η Ελλάδα παρουσιάζει μεγαλύτερη εισοδη-ματική ανισότητα όχι μόνο από τις χώρες της ΕΕ αλλά και από χώρες όπως η Ινδία το Πακιστάν η Αιθιοπία το Μπαγκλαντές η Αίγυπτος και το Μπενίν

Η ενδεχόμενη λοιπόν ανάκαμψη και μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας δεν συνεπάγεται αυτομάτως τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων κα-θώς δεν εξασφαλίζει την οικειοποίηση από τους εργαζόμενους της αύξησης του παρα-γόμενου προϊόντος Αντιθέτως οι εφαρμο-ζόμενες κυβερνητικές πολιτικές λιτότητας και εσωτερικής υποτίμησης της εργασίας επιδεινώνουν συστηματικά τη θέση των ερ-γαζομένων αυξάνοντας ταυτόχρονα τα κέρ-δη των επιχειρήσεων ακόμα και σε συνθή-κες παρατεταμένης ύφεσης (Ιωακείμογλου Success Story Αυγή 080613)

To σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης μιας κυβέρνησης της Αριστεράς επομένως θα πρέπει να έχει ως γνώμονα την ανάπτυ-ξη και όχι τη μεγέθυνση της οικονομίας να είναι δηλαδή ταυτόχρονα και σχέδιο κοινωνικής ανασυγκρότησης στοχεύοντας εκτός από την ανάκαμψη των οικονομικών δεικτών και στη βελτίωση της θέσης των εργαζομένων όχι μόνο σε ότι αφορά τους μισθούς τα επιδόματα και τη μείωση της ανεργίας αλλά και στη βελτίωση όλων των επιμέρους δεικτών ανάπτυξης Οι βασικοί άξονες ενός τέτοιου σχεδίου παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που δι-απερνούν οριζόντια όλους τους κλάδους της οικονομίας μπορούν να συνοψισθούν ως εξής

Έμφαση στην εκπαίδευση και την υγεία η αναβάθμιση της δημόσιας εκπαί-δευσης σε όλες τις βαθμίδες αλλά και του εθνικού συστήματος υγείας και ιδιαίτερα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης διασφαλί-ζει την ουσιαστική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου όλων των πολιτών Επιπλέον η

αναβαθμισμένη δημόσια εκπαίδευση μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην καλλιέργεια μιας διαφορετικής αντίληψης για την οικο-νομία και την παραγωγή (περιβαλλοντική συνείδηση συνεργατική αντίληψη) αλλά και να διασφαλίζει άρτια εκπαιδευμένο και υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό

Περιβαλλοντικά βιώσιμη ανάπτυξη πέρα από ένα πρόγραμμα συγκεκριμένων δράσεων που αφορούν τον τομέα του πε-ριβάλλοντος και της ενέργειας (περιβαλ-λοντική ανακαίνιση κτηρίων οικιακά φω-τοβολταϊκά διαχείριση και επεξεργασία απορριμμάτων) το σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης πρέπει να προωθεί τον οικολογικό μετασχηματισμό της παραγωγής και την εξοικονόμηση ενέργειας σε όλους τους κλάδους και όλα τα στάδια της παρα-γωγής με ιδιαίτερη έμφαση στις Ανανε-ώσιμες Πηγές Ενέργειας αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα τόσο των φυσικών πόρων (ηλιακή και αιολική ενέργεια) αλλά και το υψηλά εξειδικευμένο αργούν ανθρώπινο δυναμικό

Έμφαση στην έρευνα και τις νέες τε-χνολογίες Η ενθάρρυνση της χρήσης νέ-ων τεχνολογιών σε όλους τους τομείς της οικονομίας και η ταυτόχρονη στήριξη του κλάδου της τεχνολογίας συγκεκριμένα με αυξημένη χρηματοδότηση για έρευνα και δράσεις στήριξης των νέων επιστημόνων μπορεί να αποφέρει σημαντικά αποτελέ-σματα τόσο στην αύξηση και βελτίωση της παραγωγής και την αύξηση του εισοδήμα-τος όσο και στη μείωση της ανεργίας Επι-πλέον σε συνδυασμό με τους υπόλοιπους άξονες (πχ έρευνα προσανατολισμένη στις ΑΠΕ ή στην τεχνολογία της υγείας) και με την τεχνολογική αναβάθμιση της δημόσιας διοίκησης μπορεί να έχει καταλυτικό ρόλο στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του πληθυσμού συνολικότερα

Αλλαγή του τρόπου οργάνωσης της παραγωγής Κομβικό ρόλο στην παραγω-γική και κοινωνική ανασυγκρότηση έχει ο λεγόμενος τομέας της laquoκοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίαςraquo Τα εγχειρήμα-τα και οι δομές κοινωνικής και αλληλέγγυ-ας οικονομίας συνεταιρισμοί παραγωγών συνεταιρισμοί καταναλωτών συνεργατικά εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης παραγωγικών μονάδων δομές και κινήματα αλληλέγγυ-ας οικονομίας προωθούν μια διαφορετι-κή αντίληψη για την οργάνωση της οικο-νομίας και της κοινωνίας από τους ίδιους τους εργαζόμενους Προτάσσουν την ισό-τιμη συμμετοχή τη δημοκρατία στη λήψη αποφάσεων τη συλλογική διαχείριση την

ισότιμη διανομή του αποτελέσματος την οργάνωση και αλληλοϋποστήριξη των δο-μών Η προώθηση αυτού του τρόπου ορ-γάνωσης της παραγωγής από τους ίδιους τους εργαζόμενους και με στόχο το συλ-λογικό όφελος και όχι το ατομικό κέρδος δεν έχει μόνο θετικά αποτελέσματα στη μείωση της ανεργίας και στην αύξηση του εισοδήματος αλλά αμφισβητεί τον πυρή-να των καπιταλιστικών σχέσεων εξουσίας Εξάλλου ο κομμουνισμός δεν είναι παρά η κοινωνία των ελεύθερα συνεταιρισμένων παραγωγών

Η ατζέντα ανάπτυξης της κυβέρνησης Σαμαρά στοχεύει αποκλειστικά στη μεγέ-θυνση της οικονομίας με την εφαρμο-γή πολιτικών σκληρής λιτότητας που όχι απλώς παραβλέπουν όλους τους υπόλοι-πους δείκτες ανάπτυξης αλλά έχουν ως αποτέλεσμα την επιδείνωσή τους τόσο στο οικονομικό (μείωση μισθών αύξηση ανεργίας) όσο και στο κοινωνικό επίπε-δο (διάλυση κοινωνικού κράτους παιδεί-ας υγείας καταστροφή περιβάλλοντος) Ακόμα λοιπόν και αν επιτευχθεί ο στόχος της μεγέθυνσης για το 2014 αυτό θα γί-νει επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο τη θέση της εργασίας προς όφελος του κεφα-λαίου Αντίθετα η αναπτυξιακή πολιτική της Κυβέρνησης της Αριστεράς πρέπει να εστιαστεί σε ένα σχέδιο παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που θα στο-χεύει στο συνολικό μετασχηματισμό της οικονομίας και της κοινωνίας με έμφαση στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζόμενων και όχι στη μεγέθυνση των οικονομικών δεικτών και ταυτόχρονα στη μετατόπιση του συσχετισμού δύναμης με-ταξύ κεφαλαίου και εργασίας μετατόπιση που θα επιτρέπει την ανάπτυξη των αγώ-νων από καλύτερες θέσεις και με διαρκώς διευρυνόμενες προοπτικές

ΣΤΕφΑΝιΑ ΓΕΩΡΓΑΚΑΚουndashΚουΤΣοΝιΚουΟικονομολόγος Τμ Οικονομικής Πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

μιΧΑλΗΣ ΝιΚολΑΚΑΚΗΣΚοινωνιολόγος Επιστ Συνεργάτης ΚΟ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 11πρώτες σκέψεις για την

ΑΝΑΣυΓΚΡοΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡιφΕΡΕιΑΣ

Η εκπόνηση Περιφερειακών Προγραμμά-των για την παραγωγική ανασυγκρότηση των Περιφερειών επιχειρείται αυτήν την περίοδο από τον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ σε ένα πο-λιτικό τοπίο που πληθαίνουν οι αναφορές για την laquoανάγκη της ανάπτυξηςraquo λόγω του βαθέματος της κρίσης και ανοίγει ένα διά-λογο στα ζητήματα τόσο της γενικόλογης νεφελώδους και τις περισσότερες φορές ασαφούς ως προς την έννοια laquoανάπτυξηraquo Διάλογος που δεν περιορίζεται μόνο στο πε-ριεχόμενο της ανάπτυξης ή στη διαδικασία εκπόνησης των συγκεκριμένων προγραμ-μάτων Αγγίζει επίσης ζητήματα που άπτο-νται της αποκέντρωσης της δημοκρατίας της συμμετοχής και αναδεικνύει νέες θε-ωρητικές προσεγγίσεις τόσο ως προς στην έννοια όσο και ως τρόπο το σχεδιασμό και την υλοποίηση των σχεδίων αυτών αλλά και ως προς την εξερεύνηση νέων σχέσε-ων και κοινωνικών συμμαχιών απαραίτη-τα εργαλεία για την άσκηση πολιτικών σε τοπικό επίπεδο

Η μεγαλύτερη δυσκολία του εγχειρήματος αυτού είναι να ξεπεράσουμε τις παρωχη-μένες αντιλήψεις μας και να εκφράσουμε ένα διαφορετικό όραμα για την Περιφέρεια ως ένα σύνολο πρακτικών που μπορούν να ανακατασκευαστούν σε μια εντελώς διαφο-ρετική εικόνα από αυτή που είναι κυρίαρχη σήμερα Η απόπειρα να αναδημιουργήσου-με μια διαφορετική εικόνα προϋποθέτει μεγαλύτερο βαθμό εκδημοκρατισμού από αυτόν που υπάρχει σήμερα (αποκέντρωση και συμμετοχή (επαν)ίδρυση θεσμών που να επικοινωνούν με τις σύγχρονες ανάγκες αναθεώρηση σχέσεων δημιουργία κοινω-νικών συμμαχιών και προπάντων την κα-τοχύρωση των κοινωνικών κινημάτων (το δικαίωμα στην περιφέρεια)

Προϋποθέτει επίσης νέα αρχιτεκτονική νέα κριτήρια σχεδιασμού νέες προσεγγί-σεις και πάνω από όλα αναπτυξιακές πο-λιτικές και όχι αναπτυξιακά μέτρα που θα διαμορφώνουν και θα διαχέουν την ανα-πτυξιακή συνείδηση στα αναπτυξιακά υπο-κείμενα μέσα από ένα αναπτυξιακό μοντέ-λο που θα έχει ως laquoελκυστήraquo τις κοινωνι-κές ανάγκες

Με άλλα λόγια ένα Εναλλακτικό Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέρειας δεν μπορεί παρά να απαντά στα προβλήματα και στις ανάγκες έτσι όπως διαμορφώνο-νται σήμερα στην Περιφέρεια Για το λόγο αυτό απαιτείται μια αρκετά συγκροτημένη laquoπρογραμματική αφήγησηraquo η οποία θα λάβει υπόψη τις κοινωνικές ανάγκες τις

ανακατατάξεις στην ταξική και κοινωνική διαστρωμάτωση σε συνθήκες οικονομικής κρίσης τις στρατηγικές επιπτώσεις και τις προτεραιότητες άμεσων δράσεων αλλά και ταυτόχρονα θα επιχειρεί laquoαφήγησηraquo στο μέλλον διαμορφώνοντας το όραμα για την ανάπτυξη Περιφέρειας (ποιες είναι οι στρατηγικές μας επιλογές σε ποιους πα-ραγωγικούς κλάδους ή παραγωγικά συ-μπλέγματα θα δώσουμε έμφαση με ποια μέσα και τι είδους παρεμβάσεις πώς θα διαμορφώσουμε ή αναδιαμορφώσουμε τις κοινωνικές συμμαχίες και πώς θα προσδι-ορίσουμε τα νέα υποκείμενα)

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο για την οικονομική κοινωνική και περιβαλλοντική ανασυγκρό-τηση το οποίο καλείται να επανεξετάσει σε μια από την αρχή επεξεργασία τους στό-χους για την οικονομία το περιβάλλον (νέ-ες σχέσεις με τη φύση) και την κοινωνία όπως και τους θεσμούς μέσω των οποίων θα αποφασίζονται και θα υλοποιούνται οι πολιτικές αυτές (θεσμοί ενίσχυσης του Δη-μοκρατικού προγραμματισμού συμμετοχής (συμμετοχικούς προϋπολογισμούς) και κοι-νωνικού ελέγχου

Το Σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο που θα αξιοποιήσει τα νέα κινήματα της παραγωγικής ανα-συγκρότησης και της αλληλεγγύης που δημιουργήθηκαν λόγω της κρίσης και θα τα αναδείξει ως τα νέα υποκείμενα και τις δυνάμεις εκείνες που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα παραγωγικό σύστημα που θα παράγει αγαθά (προϊόντα και υπηρεσί-ες) με σαφές και κοινωνικό και περιβαλ-λοντικό πρόσημο

Σε αυτό το νέο μοντέλο οι παραγωγικές καταναλωτικές συνεταιριστικές και κοινω-νικές οργανώσεις θα αναλάβουν ένα μεγάλο μέρος της παραγωγικής ανασυγκρότησης της Περιφέρειας συνθέτοντας το πρόβλη-μα της παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και οικολογί-ας δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για έναν εναλλακτικό τρόπο παραγωγής μέσω της ανάπτυξης συνεργατικών μορφών της εναλλακτικής και αλληλέγγυας οικονομίας και συμβάλλοντας στη διαμόρφωση ενός μοντέλου οργάνωσης της κοινωνίας που θα στηρίζεται στις αρχές της αλληλεγγύης και της συνεργασίας

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο ανατροπής όπου

ndash Το παραγωγικό του μοντέλο πρέπει να βασίζεται στις κοινωνικές ανάγκες και

να ανατρέπει την υφιστάμενη αναπτυξια-κή πολιτική που κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια ταυτίστηκε με τη διαρθρωτική πολι-τική της ΕΕ με αποτέλεσμα τη διοχέτευση του μεγαλύτερου μέρους των διαθέσιμων εγχώριων πόρων στην εξυπηρέτηση των κανόνων της κοινοτικής συγχρηματοδό-τησης Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανάγκη να ξεφύγουμε από την παράθε-ση κλαδικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανάλυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επί-πεδο των συστημάτων αξίας δηλαδή στα παραγωγικά συμπλέγματα όπου περιλαμ-βάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην αλυσίδα αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλισμού και υποδο-μών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνο-λογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίηση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μετα-φορές κοκ)

ndash Αντιπαραθέτει στις κινητήριες δυνάμεις της ανταγωνιστικότητας την ποιότητα ζω-ής το φυσικό περιβάλλον και την κοινω-νική αλληλεγγύη

ndash Προτάσσει παρεμβάσεις χαμηλού κό-στους λόγω του περιορισμού των διαθέ-σιμων πόρων αλλά και της αλλαγής στη φιλοσοφία των παρεμβάσεων με την με-τατόπιση από τις laquoσκληρέςraquo υποδομές στη δημιουργία περιβάλλοντος καινοτομίας μέσω laquoάυλωνraquo υποδομών στους ανθρώπι-νους περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς πόρους μιας περιοχής γεγονός που θα την καταστήσει ικανή να υλοποιήσει τις δυνα-τότητες της Όμως εδώ απαιτείται προσο-χή ώστε νrsquo αποφευχθεί ο κίνδυνος μετά-

πτωσης στο καθεστώς των πολλών μικρών και κατακερματισμένων έργων του παρελ-θόντος που εγκλώβιζαν την αναπτυξιακή πολιτική σrsquo έναν ιδιότυπο τοπικισμό που όμως τελικά οδηγούσε σε μικροεπενδυτι-κό πληθωρισμό

ndash Ανατρέπει τις μέχρι σήμερα επιλογές που βασίζονταν στις λίστες έργων κατόπιν επιθυμιών των αιρετών αρχών στις ανά-γκες κάλυψης συγχρηματοδοτούμενων έρ-γων στις κοινωνικές συμμαχίες που υπηρε-τήθηκαν και οικοδομήθηκαν μέσα από τις πελατειακές σχέσεις και τη δυνατότητα του συστήματος να χρηματοδοτεί σε διάφορες κλίμακες διαπλοκής)

Η διαμόρφωση και η επεξεργασία ενός τέτοιου εναλλακτικού αναπτυξιακού Σχε-δίου δεν μπορεί παρά να μη γίνεται ανοι-χτά στην κοινωνία

Μέσα από συζητήσεις ανταλλαγή ιδεών απόψεων προτάσεων με τα παραπάνω κι-νήματα τους κοινωνικούς οικονομικούς συνδικαλιστικούς και άλλους φορείς Πανε-πιστήμια Ερευνητικά κέντρα επαγγελμα-τικές ομάδες ανθρώπους laquoκλειδιάraquo κλπ

Και τέλος όπως επανειλημμένως έχει ειπωθεί το σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέρειας είναι μια διαρκής διαδικασία προσπάθεια και ανοιχτή σε νέες ιδέες και καινοτόμες δράσεις αλλά είναι και ευέλι-κτο στην εφαρμογή ώστε να είναι ταχείες οι αναπροσαρμογές και οι ανακατανομές πόρων σε περίπτωση αστοχιών

μΑΡιΑ ΘΕλΕΡιΤΗσύμβουλος Τοπικής Ανάπτυξης

μέλος Τμ Αυτοδιοίκησης ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 612

Εδώ και τουλάχιστον τρία χρό-νια από την εκτόξευση της οικο-νομικής κρίσης και έπειτα η γε-ωργία και ο πρωτογενής τομέας εν γένει παρουσιάζονται ως ένα από τα κρυφά χαρτιά της χώρας για την έξοδο από την κρίση Πόσο αληθινό μπορεί να είναι αυτό και κάτω από ποιες προϋποθέσεις Στο κείμενο αυτό κατατίθενται κάποιες πρώτες σκέψεις και προβληματι-σμοί σχετικά καθώς και για την παραγωγική ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα

Στην προσπάθεια ανάγνωσης της υπάρχουσας κατάστασης πέ-ρα από τη μελέτη για το αγροτι-κό εισόδημα και απασχόληση το αγροτικό εμπορικό ισοζύγιο το ισοζύγιο φυτικής- ζωικής παρα-γωγής τα κόστη παραγωγής τη σύνδεση με τη γεωργική βιομηχα-νία το δευτερογενή και τριτογενή τομέα και πολλά ακόμα θα πρέπει κανείς να δει το μοντέλο ανάπτυ-ξης που ακολουθήθηκε στη χώρα συνολικότερα το ρόλο του πρωτο-γενούς τομέα σε αυτό καθώς και το μοντέλο ανάπτυξης πρωτογενούς τομέα που επιλέχθηκε

Η επιλογή που έγινε για την Ελ-λάδα ήταν η μετάβαση της οικο-νομίας της στον τριτογενή τομέα κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών ndash διαμετακομιστικό κέντρο παρο-χή υπηρεσιών τουρισμός κλπ Το μοντέλο αυτό οδήγησε στην απο-διάρθρωση του παραγωγικού πρω-τογενούς τομέα και στην εξάρτηση από τις ολοένα και αυξανόμενες εισαγωγές γεωργικών προϊόντων και εφοδίων Ακόμα στο πλαίσιο αυτό επιλέχθηκε η εντατική συμ-βατική γεωργία και κτηνοτροφία η μονοκαλλιέργεια με στόχο απο-κλειστικά τις εξαγωγές η εγκατά-λειψη της παραγωγής κυρίως σε μειονεκτικές περιοχές οι εναλ-λαγές των καλλιεργειών με βάση τις επιδοτούμενες καλλιέργειες και άλλα

Η γεωργία όμως αποτελεί τον τομέα που ιδίως σε περιόδους κρί-σης αποτελεί προϋπόθεση επιβί-ωσης και βασική πηγή διατροφι-κών αγαθών για τον πληθυσμό Η κρίση της γεωργίας οδηγεί και σε επισιτιστική κρίση Συνεπώς το ζή-

τημα της διατροφικής αυτάρκειας της χώρας ιεραρχείται και εύλογα κανείς αναρωτιέται πώς γίνεται να έχεις ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα πώς μπορείς να βγεις από την κρίση αν δεν είσαι παραγωγι-κός Και τι σημαίνει σήμερα παρα-γωγικός πρωτογενής τομέας

Η συμβολή της γεωργίας στην αποφυγή της επισιτιστικής κρίσης έγκειται στη στροφή της γεωρ-γικής παραγωγής στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού Συνεπώς μιλάμε για έναν πρωτογενή τομέα που θέτει ως βάση την τροφή ως αγαθό και ως θεμελιώδες κοινωνικό δικαίω-μα και όχι ως εμπόρευμα ή χρημα-τιστηριακό αγαθό Ο πρωτογενής τομέας θα πρέπει να αποσκοπεί πρωταρχικά στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του λαού με ντόπια παραγόμενα σε λογι-κές τιμές ποιοτικά προϊόντα στο πρότυπο της παραδοσιακής ελ-ληνικής μεσογειακής διατροφής και σε αντίθεση με το κυρίαρχο καταναλωτικό και διατροφικό μο-ντέλο Ένα σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης του πρωτογενούς τομέα οφείλει να συνυπολογίσει αυτή την αρχή

Ακόμα δεν μπορεί να μη μιλήσει για ένα άλλο παραγωγικό μοντέλο της ήπιας γεωργίας της βιολογι-κής γεωργίας με σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον με εξορθολογισμό στη χρήση των φυ-σικών πόρων με μετάβαση από τις εντατικές μονοκαλλιέργειες στην πολυκαλλιέργεια και στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και διεθνούς ζήτησης που παράλλη-λα καλύπτουν και τις εγχώριες ανάγκες

Έχει ακόμα να αναμετρηθεί με το ερώτημα πώς νοείται ο σημε-ρινός γεωργός Παραγωγός τρο-φής παραγωγός προϊόντων για μεταποίηση παραγωγός ενέργειας

πάροχος αγρο-τουριστικών υπηρε-σιών προστάτης του φυσικού πε-ριβάλλοντος και του κοινωνικού ιστού της υπαίθρου εξαγωγέας προϊόντων με υψηλή προστιθέ-μενη αξία Όλα αυτά και πολλά ακόμα ή ένας άνθρωπος εξαρτώ-μενος από το αγροδιατροφικό λό-μπι που θα παράγει απλώς προ-ϊόντα ως είλωτας στα laquoδικά τουraquo χωράφια Αυτός που θα έχει στα χέρια του την τροφή του κόσμου και θα τη διαχειρίζεται μόνο με βάση το μέγιστο δυνατό για αυ-τόν κέρδος ανεξαρτήτως του αν ο κόσμος πεινάει

Ποια θα μπορούσαν να είναι τα μέτρα για την ανασυγκρότηση του παραγωγικού δυναμικού Ο αναδα-σμός γης ίσως είναι ένας τρόπος για να ενοποιήσει τις πολυτεμα-χισμένες εκτάσεις και να μειώσει το κόστος παραγωγής Το συνε-ταιριστικό-συνεργατικό κίνημα θα πρέπει να τεθεί σε νέες υγιείς βάσεις ώστε να δώσει διέξοδο τό-σο στο επίπεδο της καλλιέργειας (συγκέντρωση γης και μηχανημά-των εξοικονόμηση στην προμή-θεια εφοδίων οργάνωση της αγο-ράς κλπ) Εφόσον ο πρωτογενής τομέας θεωρηθεί στρατηγικής ση-μασίας θα πρέπει να αναζητηθούν ευνοϊκοί όροι χρηματοδότησης που θα επιτρέπουν τις επενδύσεις σε αυτόν Ακόμα θα πρέπει να

προβληματισμοί σχετικά με την παραγωγική ανασυγκρότηση του ΠΡΩΤοΓΕΝουΣ ΤομΕΑ

Ο αγροτικός τομέας παρουσιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανάπτυξη του αγροτικού χώρου

στη λογική της αγροδιατροφικής βιομηχανίας

επανεκτιμηθούν θεσμικά μέτρα σχε-τικά με τη φορολογία των αγρο-τών της γης τα αγροτικά μητρώα τις ενισχύσεις που παρέχονται σε ένα πλαίσιο ανασυγκρότησης του συνόλου της οικονομίας

Δεν μπορούμε να μιλάμε για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση του πρωτογενούς τομέα δίχως την επέμβαση στη λειτουργία της εγχώριας αγοράς με το σκεπτικό των πολλαπλών επιλογών σε πα-ραγωγούς και καταναλωτές ενά-ντια στα μονοπώλια διακίνησης τροφής στην Ελλάδα Η επέμβα-ση αυτή μπορεί να γίνει σε θεσμι-κό επίπεδο κατοχυρώνοντας δο-μές που μέχρι στιγμής υστερούν Υστέρηση που οδηγεί σε καρτέλ και μονοπωλιακές καταστάσεις Ένα τέτοιο θεσμικό μέτρο μπορεί να είναι η νομοθέτηση αγορών αγροτών-παραγωγών ώστε να δοθεί απευθείας διέξοδος στον παραγωγό στην αγορά και στους καταναλωτές με την παράκαμψη μεσαζόντων και με στόχο την εξυ-γίανση της αγοράς τροφίμων και τον εξορθολογισμό των τιμών των γεωργικών προϊόντων

Στο επίπεδο της διάθρωσης της παραγωγής θα πρέπει να συ-νυπολογιστεί το εδαφικό ανά-γλυφο της Ελλάδας να μελετη-

θούν οι δυνατότητες της κάθε πε-ριφέρειας ο όποιος σχεδιασμός να γίνει με γνώμονα το τι είναι δυνατό να καλλιεργηθεί και πού να υπάρξει πρόβλεψη για βοσκο-τόπους και επαρκείς καλλιέργει-ες ζωοτροφών ποια μπορεί να εί-ναι τα προϊόντα αυτά που έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και υψηλή προστιθέμενη αξία ώστε μπορούν να είναι εξαγώγιμα Σε κάθε σχεδιασμό όμως το ζητούμε-νο είναι να προτάσσεται ως μορφή η βιώσιμη και ποιοτική γεωργική παραγωγή

Δεν θα πρέπει να αγνοηθούν ακόμα τομείς όπως η δασοπονία η αλιεία η μελισσοκομία Μπο-ρούν να αναπτυχθούν και να εί-ναι ιδιαίτερα laquoαποδοτικοίraquo για την οικονομία και παράλληλα να συντελέσουν στην προστασία της βιοποικιλότητας των δασών και θαλασσών στην ανανέωση δασι-κών εκτάσεων στην εκμετάλλευση των ορεινών περιοχών τηρώντας πάντοτε τους περιβαλλοντικούς κανόνες

Αναγκαία είναι και έργα υπο-δομής με γνώμονα τη μείωση του κόστους παραγωγής την ορθολο-γική χρήση πόρων όπως το νερό τη δημιουργία αποθεμάτων νερού κλπ Θα πρέπει ακόμα να προβλε-φθεί το πώς εντάσσονται οι ήπιες μορφές ενέργειας και οι ΑΠΕ στην αγροτική παραγωγή

Η όποια ανασυγκρότηση όμως δεν μπορεί να γίνει μόνο με θεσμικά μέτρα και διακηρύξεις Χρειάζεται τη δημιουργία ενός κινήματος πα-ραγωγών (αγροτών κτηνοτρόφων αλιέων κλπ) των ανθρώπων της υπαίθρου αλλά και των πόλεων (laquoκαταναλωτέςraquo ενεργοί πολίτες κινήματα πόλης) των εμπλεκομέ-νων στους άλλους οικονομικούς τομείς των κινημάτων της οικο-λογίας και πολλών ακόμα Μια κυ-βέρνηση της αριστεράς δεν μπορεί να λύσει τα παραπάνω ζητήματα με τρόπο laquoαυτονόητοraquo Έχει την ανάγκη ύπαρξης ενός κινήματος παραγωγικής ανασυγκρότησης και αγροτικής μεταρρύθμισης ώστε να μπορέσει να συγκρουστεί με τα εγχώρια συμφέροντα αλλά κι αυτά των πολυεθνικών του αγρο-

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 13

Ένα από τα θέματα που απασχόλησαν το φετινό Left Forum με θέμα ldquoMobilizing for EcologicalEconomic Transformationrdquo στη Νεα Υόρκη ήταν αυτό που ο καθηγητής Βαλερστάϊν χαρακτήρισε ως laquoκαρκίνοraquo του συστήματος Πρόκειται για το γεγονός ότι επί 500 χρόνια ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε κατατρώγοντας τους φυσικούς πόρους του πλανήτη χωρίς να τους αναπληρώνει Το πρόβλημα αυτό έχει πά-ρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και απειλεί άμε-σα τη ζωή στο πλανήτη Δεν μπορούμε πια να μιλάμε για μέλλον για ανάπτυξη για οικονο-μία αν αυτή δεν είναι οικολογική σημαντική πτυχή της οποίας είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ)

Ενώ λοιπόν παγκοσμίου φήμης διανοητές αντιλαμβάνονται την ουσιαστική σημασία των ΑΠΕ στη ανάπτυξη στην Ελλάδα με πρόσχη-μα το υπαρκτό πρόβλημα του ελλείμματος του λογαριασμού ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ ως λύση προ-τείνεται το πάγωμα της ανάπτυξης των ΑΠΕ Ακούγονται απόψεις όπως laquoοι ΑΠΕ είναι πο-λυτέλειαraquo laquoεδώ δεν έχουμε να φάμε τις ΑΠΕ θα κοιτάζουμεraquo laquoας καθυστερήσει η έστω και σταδιακή απεξάρτηση από το φθηνό λιγνίτη που μας χάρισε η φύσηraquo και άλλα πολλά ιδίου ύφους και περιεχομένου Στη δε πράξη έχουν σταματήσει να γίνονται πλέον έργα ΑΠΕ τα φωτοβολταϊκά τους τελευταίους μήνες τον τελευταίο χρόνο οι υπόλοιπες ΑΠΕ

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά για να διαπιστώσουμε το πώς δημιουργήθηκε το πρόβλημα Ο πρώτος ουσιαστικά νόμος που έβαλε τα θεμέλια για την ανάπτυξη των ΑΠΕ συντάχθηκε το 2006 Παρά το θετικό στοιχείο ότι επιτέλους άρχισε να γίνεται λόγος για ΑΠΕ ο νόμος είχε πολλές ελλείψεις είτε σκόπιμα εί-τε όχι Ενώ το κύριο χαρακτηριστικό των ΑΠΕ είναι οι πολλές μικρές αποκεντρωμένες μονά-δες διάσπαρτες στην επικράτεια και μόνο για λόγους οικονομίας κλίμακας και μόνο σε ει-δικές περιπτώσεις μεγάλες μονάδες (μέσα σε βιομηχανικές ζώνες κλπ) ο νόμος υιοθετούσε ακριβώς την αντίθετη κατεύθυνση Το μείγμα των ΑΠΕ αλλά και ο ρυθμός ανάπτυξης τους έπρεπε να είναι αυστηρά σχεδιασμένος ώστε να απορροφηθούν ομαλά από τεχνικής αλλά και οικονομικής άποψης όλοι οι κραδασμοί της αλλαγής παραγωγής ηλεκτρενέργειας Αντιθέ-τως ακολουθώντας το νεοφιλελεύθερο δόγμα ο νόμος αυτός άφηνε την αγορά ανεξέλεγκτη να αποφασίσει χωρίς παρεμβάσεις της πολιτείας Η αγορά αποφάσισε όπως πάντα άναρχα και με μοναδικό κριτήριο το κέρδος Ενώ το κόστος κατασκευής ειδικά των φωτοβολταϊκών απο-κλιμακώθηκε ραγδαία δεν είχαμε αντίστοιχη μείωση των εγγυημένων τιμών πώλησης του

ρεύματος οπότε δημιουργήθηκαν ευκαιρίες για υπερκέρδη Αποτέ-λεσμα ήταν το αδηφάγο κεφάλαιο να οδεύσει προς τα φωτοβολταϊκά με συνέπεια την έκδοση υπερπληθώρας αδειοδοτήσεων και κατασκευών Ενώ στην Ευρώπη οι κυβερνήσεις έγκαιρα διαπίστωσαν το πρόβλημα και βρήκαν λύσεις στη χώρα μας αφού άφησαν να χαθεί πολύτιμος χρόνος όταν πλέον αποφάσισαν να ασχοληθούν προχώρησαν σε μια παγκόσμια πρωτοτυ-πία ένα λάθος να προσπαθούν να το λύ-σουν με ένα νέο χειρότερο λάθος

Το πρόβλημα λοιπόν που έχει προκύψει δεν είναι δομικό των ΑΠΕ αλλά αφορά στον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ διαχρονικά αντιμετώπισαν τις ΑΠΕ Αν είχαμε στρωτή ροή διείσδυσης των ΑΠΕ και είχαμε για παράδειγμα αντί για 2300 MW φωτοβολταϊκών που έχουμε σήμε-ρα γύρω στα 1000 MW αυτό θα συνιστούσε ένα απόλυτα διαχειρίσιμο μέγεθος που δεν θα δημιουργούσε κανενός είδους πρόβλημα Το σημερινό δε κόστος κατασκευής είναι τέτοιο που επιτρέπει σε όποιον κατασκευάσει σήμε-ρα ΑΠΕ να αμείβεται με ταρίφα παραπλήσια των παραγωγών ενέργειας από φυσικό αέριο οπότε αν αυτά τα 1300 MW κατασκευάζονταν σήμερα δεν θα επιβάρυναν το λογαριασμό αφού λογικά θα αμείβονταν όπως οι συμβατι-κοί παραγωγοί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ έχει προτείνει λύσεις που η κυβέρνηση δεν έχει τη βούληση να αποδεχθεί γιατί θίγουν τα ξένα και ντόπια μεγάλα συμφέ-ροντα του χώρου Προτείνουμε μέτρα laquoκουρέ-ματοςraquo των παραγωγών με παραμετροποίηση των κριτηρίων ώστε να μηδενιστεί το έλλειμμα χωρίς να επιβαρυνθούν οι καταναλωτές και να πληρώσουν όλοι με δίκαιο τρόπο ανάλογα με το κόστος κατασκευής και το μέγεθος

Σε κάθε περίπτωση τις ΑΠΕ δεν πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε με οικονομίστικο τρόπο Η καταστροφή του περιβάλλοντος και η υγεία δεν είναι μετρήσιμα χρηματικά μεγέθη Δεν μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για φθηνό λιγνίτη και ακριβές ΑΠΕ αδιαφορώντας για τις άλλες επιπτώσεις που έχει η χρήση των ρυπογόνων ορυκτών καυσίμων

Η ταχύτητα ανάπτυξης της τεχνολογίας μάς επιτρέπει να υποστηρίξουμε ότι σύντομα αν υπάρξει πολιτική βούληση θα μπορέσουμε να έχουμε συστήματα ΑΠΕ για οικιακή χρήση τα οποία θα συμφέρουν και από οικονομικής σκο-πιάς Συστήματα χαμηλού κόστους από ΑΠΕ με ταυτόχρονη εξοικονόμηση ενέργειας και με μελλοντικά φθηνές μπαταρίες θα μπορούν να κάνουν τα σπίτια ενεργειακά ανεξάρτητα Στον

τομέα αυτό θα μπορούσε να απασχοληθεί και μεγάλο τμήμα του παραγωγικού δυναμικού της χώρας όπως μηχανικοί τεχνικοί κλάδοι που σήμερα μαστίζονται από μεγάλη ανεργία

Οι ειδικοί επιστήμονες λένε ότι όποιος σχε-διάζει το μέλλον της ηλεκτρενέργειας με τα μέχρι σήμερα δεδομένα θα κάνει λάθος Στην Αμερική κατασκευάστηκε πιλοτικά ένας συσ-σωρευτής 120 MW με σχετικά ικανοποιητικό κόστος κατασκευής και υψηλής ταχύτητας από-δοσης της ενέργειας Συστήματα αντλιοταμίευ-σης παρασκευή υδρογόνου και άλλα τέτοιου είδους τεχνικά εργαλεία θα βοηθήσουν ώστε να αρθεί η επιφυλακτικότητα έναντι των ΑΠΕ από τη στιγμή που θα μπορεί να αποθηκευθεί ενέργεια με χαμηλό κόστος

Για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται πολιτική βούληση ώστε να πιεστούν οι τεχνικοί επι-στήμονες να βρουν τις βέλτιστες λύσεις στα υπάρχοντα σημερινά προβλήματα Την πολι-τική αυτή βούληση δεν είναι δυνατόν να την έχουν οι δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού γιατί οι έννοιες καπιταλισμός και οικολογία κέρδος και προστασία του περιβάλλοντος νό-μοι της αγοράς και ανθρώπινες ανάγκες είναι έννοιες ασύμβατες μεταξύ τους

Μια κυβέρνηση της αριστεράς όπως ευρημα-τικά έθεσαν το θέμα οι διοργανωτές μέσα από τον κεντρικό τίτλο του φετινού Left Forum τις λέξεις οικονομία και οικολογία δεν τις αντιμε-τωπίζει ως λέξεις με κοινό πρώτο συνθετικό αλλά ως έννοιες άρρηκτα δεμένες

Μια κυβέρνηση της αριστεράς θα πρέπει να θέσει τα θεμέλια έτσι ώστε το μέλλον της ηλε-κτρενέργειας και όχι μόνο αυτό να είναι οι-κολογικό Μπορούμε να σχεδιάσουμε ένα μέλ-λον που οι ΑΠΕ θα παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο Και τούτο δεν είναι οραματική φαντασί-ωση ορισμένων Αντιθέτως όλα τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα συνηγορούν προς την κατεύθυνση αυτή

ΓιΑΝΝΗΣ μΠΕΝιΣΗΣμέλος γραμματείας τμ Ενέργειας ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

ΑΠΕ ΓιΑ ΤΗΝ οιΚο λογία

νομία

διατροφικού λόμπι Σε αυτό το σημείο θα πρέπει

να προβληματιστούμε για το αν η παραγωγική ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα με άξονα την ανάπτυξη και την ενίσχυ-ση της εγχώριας παραγωγής μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα από τις πολιτικές της ΕΕ για την περιφερειακή και αγροτική ανάπτυξη για την προστασία του περιβάλλοντος και την Κοινή Γεωργική Πο-λιτική Θα πρέπει παράλληλα να γίνει και ένας ειλικρινής απολογισμός της μέχρι τώρα πορείας του γεωργικού χώ-ρου στο πλαίσιο της ΚΓΠ και μια ανάγνωση δίχως αυταπά-τες των ήδη ανακοινωμένων μελλοντικών πολιτικών

Ο αγροτικός τομέας παρου-σιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανά-πτυξη του αγροτικού χώρου στη λογική της αγροδιατροφι-κής βιομηχανίας και όχι στη λογική της ανασυγκρότησης της παραγωγικής βάσης της χώρας για τη διέξοδο από την οικονομική κρίση με αξιοπρέ-πεια για τον αγροτικό κόσμο και προοπτική παραμονής του στην παραγωγή και ανάπτυ-ξης μέσα από αυτή

Κάθε φορά που τίθεται στο τραπέζι η πρόταση να ιεραρ-χηθεί η αλλαγή του γεωργικού μοντέλου και να προταχθούν βιώσιμες μορφές γεωργίας όπως η βιολογική το αμέσως επόμενο ερώτημα είναι αν αυτή μπορεί να καλύψει τις ανάγκες συνολικά Θα πρέ-πει αν θέλουμε να μιλήσουμε για την ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα με όρους οικολογίας να φύγουμε από αυτό το δίλημμα Η βιώσιμη και οικολογική επαναπροσέγ-γιση του αγροτικού μοντέλου δείχνει την πρόθεσή μας να αναμετρηθούμε με το ίδιο το σύστημα που μας έχει οδηγήσει σε αδιέξοδα δείχνει αν είμαστε σε θέση να προβάλουμε έναν άλλο τρόπο παραγωγής και έναν άλλο τρόπο κοινωνικής συνύπαρξης και οικονομικής βιωσιμότητας Είναι ανάγκη να υπάρξει αυτή η αλλαγή και μάλιστα με περιβαλλοντικά βιώσιμη προοπτική

ιΩΑΝΝΑ ΘΕοΔοΣιου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 614

ΑΝΑΔιΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Το ζήτημα της αναδιάρθρωσης της παρα-γωγικής δομής και υποδομής δεν μπορεί να ιδωθεί ξέχωρα από το ζήτημα του αναπτυ-ξιακού μοντέλου Συνεπώς το ερώτημα που πρέπει να απαντιέται από τη σχεδιαζόμενη πολιτική θα πρέπει να απαντά στην ανά-γκη για άλλο αναπτυξιακό μοντέλο Ποιες λοιπόν πρέπει να είναι η αφετηρίες μιας αποτελεσματικής πολιτικής Κατά τη γνώ-μη μου οι εξής

Από τη λογική μείωσης κόστους πρέπει

να πάμε στη λογική παραγωγής αξίας το οποίο είναι και συμβατό με τις ιδεολογικές αναφορές μας (κοινωνικά προσδιορισμέ-νη αξία χρήσης που παράγεται από την εργασία) Η νέα αξία παράγεται μέσω της συνεχούς καινοτομίας σε προϊόν και πα-ραγωγική διαδικασία Η εστίαση στην πα-ραγωγή με τη στενή έννοια τη μεταποίη-σης (μετασχηματισμός εισροών σε προϊόν) είναι ανεπαρκής Αυτό δεν σημαίνει ότι η καινοτομία παράγεται μόνο στα εργαστή-ρια Αντίθετα παράγεται και στη σύζευξη σχεδιασμού και παραγωγής αλλά και στην αλληλεπίδραση παραγωγή και χρήσης Η βασική διαφορά έγκειται από τη μία στις αυξανόμενες αποδόσεις που χαρακτηρίζουν την οικονομική της καινοτομίας και από την άλλη στο σαφή προσανατολισμό που απαιτείται τόσο σε ότι αφορά στην πολιτική απασχόλησης όσο και στο ποιος θα είναι ο φορέας της ανάπτυξης (ταλέντο και όχι κεφάλαιο όπως λέει ο Florida)

Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανά-γκη να ξεφύγουμε από την παράθεση κλα-δικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανά-λυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επίπεδο των συστημάτων αξίας (όχι απλά αλυσίδες) όπου περιλαμβάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην παραγωγή αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλι-σμού και υποδομών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίη-

ση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μεταφορές κοκ)

Η πολιτική θα πρέπει να προσδιορίζε-ται και χωρικά ώστε να αναγνωρίζεται η αντίστοιχη εμπέδωση της παραγωγικής και καινοτομικής δραστηριότητας

Βασικό ζήτημα αφορά και στο υποκεί-μενο του μετασχηματισμού Ποιοι θα ανα-λάβουν το έργο του μετασχηματισμού και της νέας μορφής παραγωγής αν το παρόν επιχειρείν είναι ανεπαρκές

Άξονες αναπτυξιακής πολιτικής

Με βάση τα παραπάνω οι άξονες σχεδιασμού πολιτικής θα πρέπει να είναι οι εξής

Συγκρότηση παραγωγικών συμπλεγ-μάτων με σχετική εξειδίκευση και χω-ρικό προσδιορισμό

Τα παραγωγικά συστήματα δεν συγκρο-τούνται σε κλαδική βάση αλλά με την αλ-ληλεπίδραση δραστηριοτήτων από διαφο-ρετικούς κλάδους και τομείς οικονομικής δραστηριότητας Η πολιτική πρέπει να εστι-άζει στην ενίσχυση στους αδύνατους κρί-κους οι οποίοι είναι ndash εν γένει

ndash Ανάπτυξη προϊόντος έλλειψη καινο-τομικής δραστηριότητας αδυναμία στην ανάλυση των αναγκών και των κατανα-λωτικών τάσεων απουσία τεχνολογικών υποδομών υποστήριξης (προτυποποίηση διαπίστευση παρέμβαση σε διεθνείς οργα-νισμούς προτυποποίησης πρόσβαση σε ερ-γαστηριακές λειτουργίες κοκ)

ndash Τεχνολογική εξάρτηση και έλλειψη απορροφητικής ικανότητας η παθητική μιμητική συμπεριφορά έχει οδηγήσει σε απουσία καινοτομικής δραστηριότητας οπότε δεν υπάρχει το δυναμικό που θα μπορέσει να αξιοποιήσει τις τεχνολογικές εξελίξεις και θα συνεργαστεί με παρόχους τεχνολογίας (προμηθευτές εξοπλισμού και πρώτων υλών) κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε σχετική εξειδίκευση κλαδικών δραστηριοτήτων

ndash Στον ύπαιθρο χώρο από την αγροτική παραγωγή πρέπει να πάμε στην πολυδρα-στηριότητα ώστε να καθετοποιηθεί τοπικά η παραγωγή αξίας αναπτυχθεί η επωνυμία του προϊόντος και η ταυτότητα του τόπου και συνδεθεί οργανικά με συμπληρωματικές δραστηριότητες βιομηχανικής μεταποίησης και τεχνολογικής υποστήριξης

Αμφίπλευρη παρέμβαση του κρά-τους στης πλευρές της laquoπαροχήςraquo και της laquoζήτησηςraquo

Ο ρόλος της κρατικής παρέμβασης δεν μπορεί πια να περιορίζεται στην πλευρά της παροχής πόρων και ενίσχυσης τεχνολογι-κής και ερευνητικής δραστηριότητας Από τη μία πρέπει να αναπτυχθούν υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας σε συνεργα-σία με τις παραγωγικές συστάδες εξειδικευ-μένες με βάση τις ανάγκες μιας επιθετικής πολιτικής καινοτομίας προϊόντος Αυτές οι υποδομές δεν είναι απαραίτητο να είναι κρατικές ούτε να αφορούν απαραίτητα σε νέους φορείς Μπορούν να είναι συλλογι-κές δομές στο πρότυπο της Τρίτης Ιταλίας ή να αφορούν σε μακροπρόθεσμα ανοικτά προγράμματα που θα αξιοποιούν υφιστά-μενες υποδομές μοχλεύοντας παράλληλα την αλλαγή προσανατολισμού τους από τον ακαδημαϊσμό σε πιο πολύπλευρη δρα-στηριότητα (αυτό προϋποθέτει και αλλαγή του τρόπου αξιολόγησης της ερευνητικής δραστηριότητας)

Από την άλλη η κρατική παρέμβαση μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο στρατηγικό ρόλο στην πλευρά της ζήτησης Αυτό μπορεί να γίνει με τρεις βασικούς τρόπους

ndash Πολιτική προμηθειών οι προδιαγρα-φές προμηθειών πρέπει να αποτελέσουν ένα αποτελεσματικό εργαλείο προσέλκυσης καινοτομικής δραστηριότητας ώστε μέσα από τη διαμόρφωσή τους να ωθούνται οι προμηθευτές να αναπτύσσουν προϊόντα λύσεις και εν τέλει ικανότητες που θα τους καθιστούν πρωτοπόρους διεθνώς Η διαδι-κασία καθορισμού μέσα από μηχανισμούς διαβούλευσης και ο χρονισμός εισαγωγής τους σε συνδυασμό με συμπληρωματικές ενέργειες και μέτρα στην πλευρά της πα-ροχής-προσφοράς μπορεί να έχει σημαντι-κά αποτελέσματα σε αγορές όπως οι κατα-σκευές ο εξοπλισμός οι ΑΠΕ κλπ

ndash Ρυθμιστικές παρεμβάσεις στην κατανά-λωση σε αντίθεση με την παθητική αντι-μετώπιση των προδιαγραφών στην λογική φθοροποιού διευκόλυνσης και προστασίας των εγχώριων παραγωγών ο ευρύτερος χώ-ρος της κατανάλωσης μπορεί να αποτελέ-

σει πεδίο ενεργούς παρέμβασης με σκοπό την προετοιμασία και ανάπτυξη προϊόντων που θα ανταγωνίζονται με βάση την αξία και όχι την τιμή

ndash Επενδύσεις σε υποδομές κλπ ένα νέο πρόγραμμα επενδύσεων σε δημόσιες υπο-δομές θα πρέπει να ξεφύγει από τη λογική του τι μπορούμε να κάνουμε και να εστιάσει στο τι πραγματικά χρειάζεται και πώς κατά την επένδυση θα αναπτυχθούν τεχνολογίες και ικανότητες που μπορούν να αξιοποιη-θούν και σε άλλες εφαρμογές και ndash κυρίως θα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο εξαγωγικής δραστηριότητας

Η λογική των παραπάνω είναι να σχε-διασθούν στρατηγικοί θύλακες αγοράς οι οποίοι θα μπορούν να αποτελέσουν προ-νομιακό πεδίο μάθησης για εγχώριους πα-ραγωγούς

Ανάδειξη νέων υποκειμένωνΤο βασικό θεμελιώδες πρόβλημα αφο-

ρά στο ποιες θα είναι οι δυνάμεις που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα νέο πα-ραγωγικό σύστημα στο πλαίσιο ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης με τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς όρους που απαιτού-με Είναι ιστορικά και εμπειρικά βιωμένο ότι οι κυρίαρχες σήμερα δυνάμεις έχουν περιορισμένες δυνατότητες Προφανώς υπάρχουν δυναμικές καινοτόμες εξωστρε-φώς ανταγωνιστικές μονάδες με ισχυρές και καλλιεργούμενες ικανότητες αλλά δεν αποτελούν τον κανόνα

Τα νέα υποκείμενα παραγωγικής δραστη-ριότητας θα πρέπει να τα αναζητήσουμε σε δύο laquoοικοσυστήματα-κοινότητες-κινήματαraquo που συγκροτούνται ήδη

Το πρώτο αφορά ένα οικοσύστημα νέας επιχειρηματικότητας διακριτής και σχετι-κά ξένης με το υφιστάμενο το οποίο όμως ιδεολογικά συγγενεύει με αυτό Βασικό χαρακτηριστικό του είναι ότι συγκεντρώ-νεται κυρίως σε τομείς τεχνολογικής αιχ-μής (κυρίως λογισμικό μικρο-ηλεκτρονι-κή και λίγο σε βιολογία φάρμακο) καθώς και σε ορισμένους τομείς όπως η γεωργία Σήμερα το οικοσύστημα είναι ποικίλο και διεθνοποιημένο αλλά όχι σε επαρκή βαθ-μό Χαρακτηρίζεται από αδύναμη θεσμι-κή πύκνωση περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση αγορές και τεχνολογικές υποδομές ενώ αντιμετωπίζεται ως εξωτι-κό προϊόν από κράτος και τράπεζες Είναι δυνατή η εξάπλωσή του και σε άλλους το-μείς παραγωγικής δραστηριότητας Απαιτεί-ται συγκροτημένη ενισχυτική παρέμβαση που θα εστιάζει στη μόχλευση δραστηριο-

μεθοδολογικές αφετηρίες και άξονες για την

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 15

για ένα ΚιΝΗμΑ ανασυγκρότησηςΠαρότι ήδη από το Πρόγραμμα του 2009 ο ΣΥΡΙΖΑ είχε

θέσει το ζήτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώ-ρας ελάχιστη συζήτηση είχε υπάρξει μέχρι πρόσφατα Ήταν περισσότερο οι πολιτικές εξελίξεις του τελευταίου χρόνου που έφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη να αναπτύξει ο ΣΥ-ΡΙΖΑ -ΕΚΜ μια πολιτική για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση Το ζήτημα αυτό σε συνδυασμό με μια σειρά άλλα πολιτι-κά και ιδεολογικά ζητήματα δίνουν μια νέα διάσταση στην παρέμβαση της Αριστεράς ndashκαι μιλάμε πιο συγκεκριμένα για την πραγματική Δημοκρατία για το πολιτικό σύστημα της διαφθοράς και της διαπλοκής και το laquoτρίγωνο της αμαρτί-αςraquo για το εθνικό ζήτημα και τη σύζευξή του με το κοινω-νικό και βέβαια για την κατάκτηση της κυβέρνησης Αυτή η νέα διάσταση αποτελεί βασική προϋπόθεση προκειμένου η Αριστερά να εκφράσεις τις laquoανάγκες των πολλώνraquo καθώς ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός έχει περάσει στη φάση των Μνημονίων και της Τρόικα Η Αριστερά έχοντας υποχρέωση απέναντι laquoστους πολλούςraquo να είναι πρωταγωνιστική πολιτι-κή δύναμη οφείλει να έχει συναίσθηση ότι δεν κινδυνεύει αν προωθήσει τον προγραμματικό της λόγο για τα ζητήματα που προαναφέρθηκαν αντίθετα κινδυνεύει αν αδιαφορήσει για τα ζητήματα αυτά

Μπορούμε να συζητήσουμε για την παραγωγική ανασυ-γκρότηση με έναν τρόπο ριζοσπαστικό αριστερό ρεαλιστικό και σύγχρονο Μπορούμε να διαμορφώσουμε laquoμαζί με τους πολλούςraquo ένα ισχυρό ρεύμα laquoθετικής πρότασης διεξόδουraquo που να αλλάξει εκ βάθρων την κατάσταση laquoαποικίας χρέουςraquo στην οποία έχει περιέλθει η χώρα έχοντας ως κινητήριες δυ-νάμεις τις βαθύτερες αξίες της Αριστεράς πρόοδος γνώση συλλογικότητα ηθική πραγματικές ανάγκες πραγματική δι-καιοσύνη πραγματική δημοκρατία χειραφέτηση

Νέο μεταβατικό πρότυπο

Η παραγωγική ανασυγκρότηση είναι μια μεταβατική έν-νοια που ξεκινά σήμερα laquoαπό τώραraquo αφορά όλη την περίο-δο μέχρι το μετατροϊκανό ξέφωτο και εκτείνεται σε μια επό-μενη περίοδο βαθύτερων κοινωνικών μετασχηματισμών με ορίζοντα το σύγχρονο σοσιαλισμό του 21ου αιώνα Φυσικά σε κάθε περίοδο έχει ιδιαίτερους επικαθορισμούς ανάλογα με τους πολιτικούς συσχετισμούς

Μια θεμελιώδης οριοθέτηση είναι ότι μιλάμε για ανασυγκρό-τηση και όχι γενικά για laquoανάπτυξηraquo επισημαίνοντας δηλαδή την ανάγκη ενός νέου πρότυπου Βασική σχέση αποτελεί η Δημοκρατία δηλαδή η επιδίωξη για πάνδημη λαϊκή συμμε-τοχή στο σχεδιασμό στον προγραμματισμό και τον έλεγχο αξιοποιώντας τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία Στον πυ-ρήνα του νέου προτύπου βρίσκεται η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου Πρώτrsquo απrsquo όλα του ανθρώπινου δυναμικού που έχει υψηλό μορφωτικό επίπεδο

αλλά και ευρύτερα γνωσιακό και μαστορικό Αλλά ακόμη μι-λάμε για τις γεωφυσικές δυνατότητες ειδικά την αξιοποίηση της ιδιαίτερης γεωφυσικής ποικοιλομορφίας της χώρας που κάνει εφικτό ένα laquoμοντέλο ήπιας κλίμακαςraquo Για τις ενεργει-ακές δυνατότητες για τον ορυκτό πλούτο Για τη δυνατότη-τα στη βάση όλων των προηγούμενων ανάδυσης μιας σειράς παραγωγικών τομέων στην αγροτική οικονομία στη βιομη-χανία στη μικροηλεκτρονική και πληροφορική στην έρευνα Χρειάζεται να επισημανθεί ότι το περιβάλλον συνιστά μια αυ-ταξία στο πλαίσιο της παραγωγικής ανασυγκρότησης δοθέ-ντος ότι το τεχνολογικό επίπεδο του 21ου αιώνα επιτρέπει μια νέα αντίληψη της σχέσης ανθρώπουndashφύσης Συνεπώς το να μιλάμε για laquoσεβασμό του περιβάλλοντοςraquo είναι μεν αναγκαίο αλλά μάλλον περιοριστικό Βασική διάσταση της παραγωγι-κής ανασυγκρότησης οφείλει να είναι η ριζική αναβάθμιση του περιβάλλοντος ξεκινώντας μεν από την απορρύπανση αλλά αναγορεύοντας την σε αυτοτελή στόχο ndashπου έχει έμμε-σες μεν αλλά ουσιώδεις οικονομικές επιπτώσεις (πχ υγεία ήπιος τουρισμός κλπ)

Όσοι αμετάκλητα παραδομένοι στο κυνηγητό του κέρδους συκοφαντούν την παραγωγική ανασυγκρότηση ότι τάχα οδηγεί στον απομονωτισμό και σε μια laquoκλειστή οικονομίαraquo κάνουν ένα θεμελιώδες λάθος Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου προφανώς και εναρμονίζεται με ένα πρότυπο laquoανοιχτό στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο γίγνεσθαιraquo ένα πρότυπο που στηρίζεται στην ποιότητα τη γνώση και τη δημιουργική εργασία ένα πρότυπο που αξιοποιεί την προ-οδευτική κοινωνική συνείδηση που άρρηκτα αναπτύσσεται μαζί του σαν ανασχετικό φραγμό στον ανταγωνισμό και την εκμετάλλευση Ναι θα πρέπει να υπάρχουν ανασχετικοί φραγ-μοί είναι μια νέα μεγάλη συζήτηση αυτή αλλά αυτό καθόλου δεν σημαίνει απομονωτισμός Για παράδειγμα είναι άραγε απομονωτισμός η απαγόρευση στα μεταλλαγμένα

Ποιοι και πώς

Τελικά ποιών δουλειά είναι η παραγωγική ανασυγκρότη-ση του τόπου Και πώς Κρίσιμα ερωτήματα Μια απάντηση σήμερα θα ξεκινούσε από τη διαπίστωση ότι αν η στάση απέ-ναντι στο καθεστώς των Μνημονίων διαχωρίζει κάθετα την ελληνική κοινωνία το ίδιο ισχύει για την παραγωγική ανα-συγκρότηση Υπάρχει μια ευρεία κοινωνική πλειοψηφία που μπορεί και πρέπει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αντιπα-ράθεση με το μεγαλοαστισμό με το σύστημα της διαπλοκής και με τη Μνημονιακή διάλυση Ας δανειστούμε μια πολύ χα-ρακτηριστική αναφορά του Αλέξη Τσίπρα από μια πρόσφα-τη ομιλία (Βόλος 14062013) laquoΕμείς υποστηρίζουμε ότι μια μεγάλη πανεθνική διαβούλευση για το Σχέδιο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης μπορεί και πρέπει να ξεκινήσει από τώρα Καλούμε λοιπόν Εκπαιδευτικά Ιδρύματα επιστημονικούς συλλόγους συνδικαλιστικούς φορείς επιμελητήρια σε αυ-τήν την κρίσιμη διαδικασία Καλούμε κάθε δημιουργικό πο-λίτη να ενεργοποιηθεί από σήμερα και να συμβάλλει με την εμπειρία του τη γνώση του τις ιδέες του την πράξη του Για ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης που να αποκα-θιστά την εργασία την πρωτοβουλία και την επινοητικότητα των συνεργαζομένων ανθρώπων Ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης σε οργανική σύνδεση με ένα κίνημα πολι-τιστικής αναγέννησης και ηθικής ανάταξηςraquo

ΧΡιΣΤοΣ ΚΑΡΑμΑΝοΣμέλος ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

τήτων και θεσμών και ndash πολύ σημαντικό ndash στην ανάπτυξη πόλων δραστηριότητας σε περιφερει-ακό επίπεδο

Το δεύτερο αφορά στο κίνημα νέων συνεταιρι-σμών (συνεργατικού χαρακτήρα σε αντιπαράθεση με την προβληματική παράδοση των αγροτικών συνεταιρισμών) που είτε με την ωρίμανση της συνείδησης είτε με το παράδειγμα άλλων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Λατινική Αμερική και κυρίως το Mondragon) συνθέτουν το πρόβλημα παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και της οικολογίας Σε αυτό προ-στίθενται και τα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης σε υφιστάμενες επιχειρήσεις και παλιού τύπου συ-νεταιρισμούς (ΔΩΔΩΝΗ ΒΙΟΜΕΤ ΣΕΚΑΠ) πολύ κρίσιμα κατά τη γνώμη μου για να αποτελέσουν αντικείμενο παρέμβασης και υποστήριξης

Τα βασικά ζητήματα που αντιμετωπίζει το νέο συνεταιριστικό κίνημα είναι έλλειψη θεσμικού πλαισίου ειδικά για ζητήματα μικτών συνεταιρι-σμών απουσία τεχνικής υποστήριξης και οργα-νωμένης παρέμβασης και ελλείψεις στη ικτύω-ση και συνεργασία μεταξύ των συνεταιριστικών εγχειρημάτων

Οι δυνατότητες αυτής της κατεύθυνσης είναι σημαντικές Το νέο και το έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό υπάρχει Οι εν δυνάμει δραστηριότη-τες αφορούν το σύνολο του φάσματος παραγω-γικής δραστηριότητας Η πολιτική κατεύθυνση και ενίσχυση πρέπει να αφορά στην ενίσχυση της παραγωγής νέων θέσεων εργασίας με όρους ευνοϊκούς για την εργασία και στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων που θα έχουν σημαντικό στοι-χείο καινοτομικής δραστηριότητας παραγωγής γνώσης κοκ

Ειδική κατηγορία αποτελούν οι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί οι οποίοι μπορούν να διαδραμα-τίσουν στρατηγικό ρόλο τόσο στη διάδοση και εμπέδωση των αξιών του συνεργατισμού όσο και στη συγκέντρωση ισχύος και ρευστότητας που μπορεί να κατευθυνθεί στην ενίσχυση παραγω-γικών εγχειρημάτων Το διεθνές συνεταιριστικό κίνημα έχει ισχυρές δομές και υποδομές και έχει επανειλημμένα εκφράσει τη βούληση να υποστη-ρίξει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και πολιτικές Θα αποτελέσει κρίσιμο σύμμαχο μιας κυβέρνη-σης της αριστεράς που θα δέχεται επιθέσεις και εκβιασμούς και σε ότι αφορά τη λειτουργία του παραγωγικού και οικονομικού συστήματος

Ένα τρίτο υποκείμενο που θα αποτελέσει ση-μαντικό σύμμαχο είναι εκείνο το τμήμα των ΜμΕ που αναπτύσσουν παραγωγική δραστηριότητα και έχουν την πρόθεση να επενδύσουν σε παραγωγικές επενδύσεις και ανθρώπινο δυναμικό Αποτελούν κρίσιμο παραγωγικό δυναμικό που δεν μπορεί να αφεθεί να καταρρεύσει ούτε να διαβρωθεί Εδώ απαιτούνται εργαλεία διαρθρωτικής παρέμβασης ώστε να ενισχυθεί η καινοτομική δραστηριότη-τα και οι κάθετες διακλαδικές συνεργασίες να αναπτυχθούν κρίσιμες υποδομές τεχνικής και επιχειρηματικής υποστήριξης (όχι απαραίτητα κρατικές) και να υπάρξουν πολιτικές στήριξης της διαδοχής (σε απογόνους εργαζομένους ή μέσω συγχωνεύσεων με άλλες ΜμΕ)

ΓιΩΡΓοΣ ΣΤΑμΠουλΗΣΛέκτορας Τμ Οικονομικών Επιστημών Παν Θεσσαλίας

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

Η μόνη διέξοδος είναι η επανεφεύρεση της ίδιας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

16

ΠΡΑΣιΝοΣ

από τη μια στιγμή στην άλλη Για να με-τασχηματίσουμε την οικονομία θα πρέπει να περιγράψουμε το όραμα και τα βήματα που θα μας οδηγήσουν εκεί Αλλά πριν το πράξουμε θα πρέπει να καταγράψουμε τους λόγους για τους οποίους δεν μπορούμε να βαδίσουμε προς αυτή την κατεύθυνση και να φροντίσουμε να τους εξαλείψουμε

Οι λόγοι δεν αφορούν μόνο την πράσι-νη αλλαγή της χώρας αλλά οποιαδήποτε

προσπάθεια διοικητικής και κοινωνικής με-ταρρύθμισης Είναι οι λόγοι τους οποίους όντας τόσο βαθιά βουτηγμένες σε αυτούς δεν μπόρεσαν να αγγίξουν οι κυβερνήσεις της εποχής του μνημονίου Αδιαφάνεια διαφθορά ανύπαρκτος ή ανεπαρκής σχε-διασμός νόμοι που δημιουργήθηκαν για να μην τηρούνται πολυνομία αλληλοσυ-γκρουόμενοι νόμοι πολλά παραθυράκια στη νομοθεσία και φωτογραφικές διατάξεις γκρίζες ζώνες κατά παραγγελία ευκαιρια-κές πρακτικές αρπακτικών γραφειοκρατία λογική ενός παρωχημένου παραγωγισμού

Βυθιζόμαστε σε έναν κυκεώνα αρνητικών εξελίξεων Τα success stories παραμένουν μακέτες καλά κρυμμένες στη φαντασία των κυβερνώντων Δημόσιες επιχειρήσεις και γη πωλούνται σε τιμές ευκαιρίας μα δεν συγκινούν τους επενδυτές Και πώς θα μπο-ρούσε άλλωστε Γνωρίζουν τη δεινή θέση της χώρας Απλά περιμένουν να πέσει κι άλλο το τίμημα

Όμως ταυτόχρονα με την οικονομική κρίση εξελίσσεται και η οικολογική κρίση σε όλο τον πλανήτη Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται Ο πλανήτης θα πρέπει να είναι σε θέση να θρέψει 9 δις ανθρώπους το 2050 Μια άτυπη μάχη λαμβάνει χώρα Από τη μια η ανάγκη των πολιτών στις αναπτυσσόμενες χώρες να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο από την άλλη ο αγώνας των πολιτών στις ανε-πτυγμένες χώρες να συγκρατήσουν το δικό τους βιοτικό επίπεδο στο ύψος που είχαν συνηθίσει τα τελευταία 30 χρόνια Μεγάλος χαμένος το περιβάλλον Το μακροπρόθεσμο συμφέρον θυσιάζεται στο βραχυπρόθεσμο όφελος Δασικές εκτάσεις αποψιλώνονται εδάφη καταστρέφονται θάλασσες λίμνες ποτάμια υποβαθμίζονται σε μια προσπά-θεια των ανθρώπων να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τους φυσικούς πόρους Όμως αυτοί δεν είναι ανεξάντλητοι Κάποιοι ισχυ-ρίζονται ότι το περιβάλλον σε καιρό κρίσης είναι πολυτέλεια Δεν θα μπορούσαν να κά-νουν μεγαλύτερο λάθος

Θα πρέπει να δεχθούμε πως δεν πρόκει-ται να γυρίσουμε στο προ κρίσης οικονο-μικό επίπεδο Θα πρέπει να δεχθούμε επί-σης πως η οικονομική κατάσταση δείχνει να επιδεινώνεται για όλες τις ανεπτυγμέ-νες χώρες τα επόμενα χρόνια Ο ανταγω-νισμός σε φθηνά προϊόντα και υπηρεσίες έχει κριθεί και ο πυρήνας της ευρωζώνης δεν ανήκει στους νικητές Κίνα Ινδία Ιν-δονησία Τουρκία Βραζιλία Νότια Αφρική κυριαρχούν

Σε αυτές τις συνθήκες η μόνη διέξοδος για τη χώρα είναι η επανεφεύρεση της ίδι-ας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

Όμως η επιτυχία δεν μπορεί να έρθει μέ-σα από πασαλείμματα σαν αυτά που έχου-με συνηθίσει να μας σερβίρει η εκάστοτε κυβερνητική μηχανή Δεν μπορεί να έρθει

που με τη σειρά του μετατρέπεται σε πα-ραγοντισμό μηδενική έμφαση στην έρευνα και την τεχνολογία (RampD) και ανυπέρβλητα εμπόδια στην καινοτομία συγκρουόμενα επενδυτικά συμφέροντα απροθυμία των laquoβαρόνωνraquo για καλύτερη αναδιανομή εισο-δημάτων και επιχειρηματικών ευκαιριών ελάχιστη τεχνογνωσία και χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης εργαζομένων σε όλους τους τομείς έλλειψη ενημέρωσης πολιτών και

αδυναμία κατανόησης του διακυβεύματος αλλαγής κατεύθυνσης Και σαν να μην έφταναν αυτά η κρίση καθιστά την επιβί-ωση πρωταρχικό μέλημα όμως παράλληλα αντί να οδηγεί σε αλληλεγγύη και διάθε-ση για περισσότερη δημοκρατία επιφέρει ατομικισμό και απολυταρχικές μεθόδους διακυβέρνησης Η κοινωνία τέλος συνή-θισε να τα περιμένει όλα από το κράτος αγνοώντας τα οφέλη της κινητοποίησης πέρα και έξω από κρατικούς-κομματικούς μηχανισμούς

Αν δεν αλλάξουν τα παραπάνω δεν μπο-

μετασχηματισμός τώραρούμε να ελπίζουμε Από την άλλη ακόμα κι αν αλλάξουν τα παραπάνω δεν θα πρέπει να περιμένουμε πολλά αν εξακολουθήσου-με να επιμένουμε βρώμικα και να τοποθε-τούμαστε λάθος στρατηγικά

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω δεν μπο-ρούμε μονομιάς να μετασχηματίσουμε πλή-ρως την οικονομία μας Ας ξεκινήσουμε με τη δημιουργία των εργαλείων που θα μας βοηθήσουν να το πράξουμε Κωδικοποίηση της νομοθεσίας ολοκλήρωση των απαραί-τητων βάσεων δεδομένων λήψης αποφάσε-ων πλήρης αυτοματοποίηση διαδικασιών κατάρτιση και ενδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών γενναία αναθεώρηση του χω-ροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού είναι τα πρώτα βήματα

Παράλληλα με αυτά ας ξεκινήσουμε την ταχύρυθμη μετεκπαίδευση παλιών και νέ-ων αγροτών και γενικότερα εργαζομένων σε όλους τους κλάδους για υιοθέτηση φι-λικών προς το περιβάλλον (και την υγεία) πρακτικών τη δημιουργία (ή υιοθέτηση) συ-στημάτων πιστοποίησης σε διατροφή καλ-λιέργειες προϊόντα και υπηρεσίες ώστε να προκρίνεται και κυρίως να αποδεικνύεται η ποιότητα Ας δώσουμε αρχικά προτεραιό-τητα στις πράσινες δράσεις που αποφέρουν τις περισσότερες θέσεις ανά καταναλισκό-μενο ευρώ (πχ στην εξοικονόμηση ενέρ-γειας και στην επαναστελέχωση της πρω-τογενούς παραγωγής) Ας δώσουμε έμφαση στην καινοτομία όχι δημιουργώντας ένα κακέκτυπο Σίλικον Βάλει αλλά απλά και μόνο με τη δημιουργία του κατάλληλου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την προσέλκυση φοιτητών και γενικότερα νέ-ων διψασμένων για διακρίσεις

Ας τα πράξουμε όλα αυτά έχοντας μια ξεκάθαρη κατεύθυνση μακριά από ευκαι-ριακές δράσεις και συμμαχίες Να θέσουμε στόχους σε επίπεδο δεκαετίας και ακόμα παραπέρα Απεξάρτηση από ορυκτά καύσι-μα Ποιοτικά αγροτικά προϊόντα Προστασία βιοποικιλότητας Σταδιακή απομάκρυνση από βρώμικες επενδύσεις

Έχουμε τη δυνατότητα να τα καταφέρου-με αρκεί να σταματήσουμε να κοιτάμε και να σχεδιάζουμε σε βάθος διετίας και τριε-τίας Ας πείσουμε τον κόσμο και κυρίως ας πείσουμε τους εαυτούς μας πως τα παιδιά μας χρειάζεται να δουν από εμάς όραμα τόλμη πίστη για το μέλλον

Έτσι και μόνο έτσι θα καταφέρουμε το re-branding της χώρας μέσα από τον πράσινο μετασχηματισμό της Δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε παρά μόνο να κερδίσουμε

ΑΧιλλΕΑΣ ΠλΗΘΑΡΑΣΠεριβαλλοντολόγος

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 17

τοπίου στο σύνολο του ως laquoιστορικού τό-πουraquo όπως έχει προτείνει και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν Καβάλας Θεωρούμε ότι πολλά από τα υπάρχοντα κτίρια μπορούν να αποκτήσουν νέα χρήση και να εξυπη-ρετήσουν την σύγχρονη λειτουργία των Λουτρών Ελευθερών

Απαιτούμε τα Λουτρά να λειτουργήσουν προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής οικονομίας μέσα από δημο-τικές επιχειρήσεις κοινωνικές επιχειρή-σεις συνεργατικά σχήματα κλπ και όχι να παραδοθούν άνευ όρων στην ιδιωτική εκμετάλλευση

Καλούμε την τοπική κοινωνία να δώσει με δύναμη και αποφασιστικότητα την μάχη για την σωτηρία των Λουτρών Ελευθερών γιατί εκτός των άλλων είναι κομμάτι ενός πολύ ευρύτερου αγώνα για την προάσπιση του νερού και των φυσικών πόρων για την αναχαίτιση των πολιτικών που ξεπουλούν κομμάτι ndash κομμάτι τον φυσικό πλούτο της χώρας μαςraquo

ΣιΣΣυ ΝιΚΗΣιΑΝΗμέλος Πρωτοβουλίας Πολιτών

επίσημη επίσκεψη στην Καβάλα δεν έκρυ-ψε τις προθέσεις του laquoΑν είναι αυτά μνη-μεία τότε θα πρέπει να ξαναδούμε τι ση-μαίνει αρχαιολογίαraquo δήλωσε σπεύδοντας να απαξιώσει την ιστορικότητα και την αρχιτεκτονική των κτιρίων και να ζητήσει την κατεδάφιση τους για λόγουςhellip υγιει-νής (laquoείναι γεμάτα σκουπίδιαraquo) Επιπλέον έδωσε και άλλα δείγματα γραφής για το laquoόραμαraquo που έχει για τα Λουτρά Ελευθε-ρών φράζοντας την είσοδο με αγκαθωτά συρματοπλέγματα (αυτά που χρησιμοποι-ούνται στα στρατόπεδα) κλείνοντας έτσι ακόμη και την πρόσβαση προς το βουνό Όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο άν-θρωποι που είχαν ανάγκη τις ευεργετικές ιδιότητες των ιαματικών λουτρών παραβί-ασαν τα συρματοπλέγματα και έτσι ο χώρος παραμένει σήμερα ανοιχτός για τους λουό-μενους παρότι η εσκεμμένη εγκατάλειψη και η απαξίωση από τις αρμόδιες υπηρε-σίες είναι παντού εμφανής

Αριστοτέλης Ζάχος Ο αρχιτέκτονας των Λουτρών Ελευθερών

Ποιά είναι όμως αυτά τα κτίρια που στέκονται εμπόδιο στην laquoανάπτυξηraquo Σή-μερα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών βρίσκονται διάσπαρτα 31 κτίρια που αντι-προσωπεύουν διαφορετικές περιόδους της λειτουργίας τους Με εκατονταετή ιστορία τα περισσότερα είναι αναπόσπαστο κομμά-τι του φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου των Λουτρών Ελευθερών κομμάτι της αρ-χιτεκτονικής μας παράδοσης και της συλ-λογικής μας μνήμης Τα τρία κτίρια που περιλαμβάνονται στην πρόταση της Υπη-ρεσίας Νεωτέρων Μνημείων ώστε να χα-ρακτηριστούν ως μνημεία της νεώτερης πολιτιστικής κληρονομιάς είναι το ξενο-δοχείο laquoΑμφίπολιςraquo το Εστιατόριο και το ξενοδοχείο laquoΠαγγαίοraquo Τα δύο πρώτα είναι έργα ενός από τους σημαντικότερους έλ-ληνες αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου του Αριστοτέλη Α Ζάχου στον οποίο ανατέ-θηκε η διαμόρφωση των πηγών Ελευθε-ρών στις αρχές του 20ου αιώνα Ανήκουν μάλιστα στα σπάνια πρώιμα έργα του και απηχούν βασικές αρχές του πρωτοπόρου καλλιτέχνη όπως το σεβασμό στο φυσικό τοπίο τη χρήση απλών υλικών και μέσων

καμπάνια για τη διάσωση των Λουτρών ΕλευθερώνΣτην ιδιοκτησία της ΕΤΑΔ ΑΕ (Εταιρία

Ακινήτων Δημοσίου) περνούν και επισή-μως τα Λουτρά Ελευθερών Καβάλας και βγαίνουν στο σφυρί μαζί με εκατοντάδες άλλα laquoφιλέταraquo σε ακτές δάση νησιά αρ-χαιολογικούς χώρους κλπ Για πολλούς τα Λουτρά Ελευθερών δεν θα είναι παρά μια παράπλευρη απώλεια μέσα στον ορυμαγδό του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσί-ας και των φυσικών πόρων της χώρας μας Μια μερίδα πολιτών όμως αντιστέκεται δυ-ναμικά γιατί laquoούτε μια σπιθαμή γης ούτε μια σταγόνα νερού δεν πρέπει να χαθεί χω-ρίς αγώναraquo Και σrsquo αυτήν την περίπτωση ο αγώνας τους τροφοδοτείται αφενός μεν από την ανάγκη προάσπισης των ιαματι-κών πηγών ως φυσικό αγαθό που ανήκει σε όλους αφετέρου από την ανάγκη δι-άσωσης ενός τοπίου μοναδικής φυσικής ομορφιάς και πολιτιστικής αξίας

Πίσω από την ένταξη των Λουτρών Ελευ-θερών στην προς laquoαξιοποίησηraquo περιουσία της ΕΤΑΔ υπάρχουν δύο σοβαρές εκκρεμό-τητες Πρώτον τα Λουτρά Ελευθερών έχουν ήδη παραχωρηθεί στην ιδιωτική εταιρία laquoΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕraquo με σύμβαση εκμίσθωσης για 40 χρόνια που υπεγράφη τον Μάρτιο του 2012 ανάμεσα στην εν λόγω εταιρία και στην έως τώρα διαχειρίστρια των Λου-τρών Αναπτυξιακή Εταιρία Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Καβάλας Δεύτερον και πιο σημαντικό εκκρεμεί στο Συμβούλιο Νεωτέ-ρων Μνημείων η πρόταση των αρμόδιων υπηρεσιών να κηρυχθούν διατηρητέα τρία από τα κτίρια που βρίσκονται στα Λουτρά Ελευθερών και έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονι-κή αξία Η πρόταση εισήχθη στο Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2012 και έκτοτε η συ-ζήτηση της αναβάλλεται διαρκώς αναίτια και αδικαιολόγητα

Η laquoανάπτυξηraquo ήρθε με συρματόπλεγμα

Η σύμβαση που υπεγράφη ανάμεσα στην ΑΕΝΑΚ και στην ΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕ παρέχει στην εκμισθώτρια εταιρία το δικαίωμα για κάθε είδους παρέμβαση στα κτίρια που βρί-σκονται διάσπαρτα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών παρέχοντας της ακόμη και την δυνατότητα κατεδάφισης Ο πρόεδρος της εταιρίας κ Νταβέλης κατά την πρώτη του

την αποφυγή εντυπωσιασμών αλλά και την επαναπροσέγγιση της αυτόχθονης αρχιτε-κτονικής παράδοσης

Δυστυχώς όμως αυτό που υπογράμμισε με τον ευφυή σχεδιασμό του ο Αριστοτέλης Ζάχος στις αρχές του 20ου αιώνα κινδυ-νεύει για άλλη μια φορά να ισοπεδωθεί από τις μπουλντόζες της άναρχης laquoανάπτυξηςraquo και του πρόσκαιρου ιδιωτικού κέρδους Σή-μερα στα Λουτρά Ελευθερών διακυβεύεται όχι μόνο η τύχη των ιστορικών αυτών κτι-ρίων αλλά και η συνέχιση ενός φυσικού τοπίου εξαιρετικής ομορφιάς με αιωνόβια πλατάνια ανάμεσα στα οποία ελίσσεται ο ποταμός Μαρμαράς Διακυβεύεται επίσης το δικαίωμα όλων μας να απολαμβάνουμε αυτόν τον τόπο και τα ευεργετήματα των ιαματικών πηγών κάτι που θα είναι αδύνα-το όταν τα Λουτρά λειτουργήσουν ως σπα πολυτελείας προς όφελος ενός συγκεκρι-μένου ιδιώτη ndash laquoεπενδυτήraquo

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Σύλλογος Αρχι-τεκτόνων Ν Καβάλας όχι μόνο υπερθεμα-τίζει την πρόταση για την προστασία των τριών κτιρίων αλλά προτείνει επιπλέον να κηρυχθούν τα Λουτρά Ελευθερών στο σύ-νολο τους ως laquoιστορικός τόποςraquo εντασσό-μενα στο Ν 153Α28-6-2002 laquoλόγω της κοινωνικής τεχνικής αρχιτεκτονικής εν γένει ιστορικής και επιστημονικής σημα-σίας τουςraquo

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών που συστάθηκε μόλις άρχισαν να γίνονται γνωστά τα laquoανα-πτυξιακάraquo σχέδια για την περιοχή έχει ήδη αναλάβει διάφορες μορφές δράσεις και συ-νοψίζει τις θέσεις της ως εξής

laquoΘα αγωνιστούμε με κάθε τρόπο για την προστασία του φυσικού και αρχιτεκτονικού

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 618

Είναι χιλιοειπωμένο και αποτελεί ανα-ντίρρητη πραγματικότητα Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι τομέας προτεραι-ότητας για την τρόικα και όχι μόνο Εργο-λάβοι και επίδοξοι επενδυτές δίνουν μάχη με στόχο τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και τα δη-μοτικά τέλη Δίπλα τους laquoτεχνικοί νομικοί και οικονομικοί σύμβουλοιraquo του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα διεκδικούν το δικό τους μερίδιο από τη τελευταία όπως ίσως νο-μίζουν μεγάλη δεξαμενή πόρων Και εδώ έχουν το δικό τους ρόλο οι εκλεγμένοι της τοπικής αυτοδιοίκησης Ενδεικτικές είναι πρόσφατες αποφάσεις ανάθεσης υπηρεσιών laquoσυμβούλωνraquo και ΣΔΙΤ για μονάδες επεξερ-γασίας απορριμμάτων στο νομό Ηλείας και στη Δυτική Μακεδονία

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αν τελικά απο-φύγει τον απόλυτο αφανισμό μετατρέπεται σε εισπρακτικό μηχανισμό στην υπηρεσία επιχειρηματικών συμφερόντων που ετοι-μάζονται να λεηλατήσουν το δημόσιο πλού-το και τα λαϊκά εισοδήματα και με τη δια-χείριση των απορριμμάτων εκτοξεύοντας στα ύψη τα δημοτικά τέλη Το σχέδιο αυτό εξυπηρετείται πολύ καλά από τη συστημα-τική απαξίωση των δημόσιων υπηρεσιών που έχει πλέον κορυφωθεί τα τελευταία χρόνια Εξάλλου έτσι laquoδικαιολογούνraquo την εκχώρηση των υφιστάμενων υποδομών και υπηρεσιών στους ιδιώτες με αναπόφευκτη συνέπεια την οικονομική επιβάρυνση των δημοτών και προετοιμάζουν για τις επερ-χόμενες ΣΔΙΤ με τα δυσβάσταχτα δημοτικά τέλη και την απομάκρυνση-απόλυση των εργαζομένων στους ΟΤΑ

Σημερινές εξελίξεις

Όπως είναι σχετικά γνωστό σε εξέλιξη βρίσκονται δώδεκα (12) Διαγωνισμοί για Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα στη διαχείριση απορριμμάτων Δυτική Μακεδονία Πελοπόννησος Αιτωλοακαρνανία Σέρρες Ηλεία Αχαΐα τέσσερις (4) διαγωνισμοί στην Αττική και οι πρόσφατα ενταχθέντες στις ΣΔΙΤ για την Ηπειρο και Κέρκυρα Όπως αναφέρουν δημοσιεύματα πρόκειται για μια τεράστια αγορά που μπορεί να αναπληρώ-σει τη βουτιά των δημόσιων έργων αφού ο συνολικός προϋπολογισμός των συμβά-σεων ανέρχεται σε 21 δις ευρώ σε τιμές 2012 με το κόστος κατασκευής στα 750

εκατ ευρώ και προβλεπόμενη συγχρημα-τοδότηση από κοινοτικούς πόρους και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

Με αυτές τις συμβάσεις ΣΔΙΤ διάρκειας καταρχήν 27 χρόνων ο επενδυτής ανα-λαμβάνει τη μελέτη κατασκευή συντήρη-ση και λειτουργία των υποδομών των μο-νάδων επεξεργασίας που προορίζονται να υποδέχονται σύμμεικτα απορρίμματα Στις προκηρύξεις που βγαίνουν το αντικείμενο δεν περιορίζεται στις μονάδες επεξεργασί-ας Ο επενδυτής προβλέπεται να αναλάβει και όλες τις υποδομές και δραστηριότητες υπάρχουσες ή απαιτούμενες νέες Αναλαμ-βάνει δηλαδή εξ ολοκλήρου το σύστημα δι-αχείρισης Είναι προφανές ότι και η απο-κομιδή δεν θα ξεφύγει

Την ίδια στιγμή ndash και μάλλον εντεινόμε-να το επόμενο διάστημα μέχρι να ολοκλη-ρωθούν οι διαδικασίες των ΣΔΙΤ ndash έχουμε σειρά αναθέσεων για υπηρεσίες laquoαπασχό-λησης προσωπικούraquo κυρίως στον τομέα της διαχείρισης και βέβαια έχουμε τις κλα-σικές αναθέσεις υπηρεσιών συντήρησης ή αποκομιδής κλπ όπου ο ανάδοχος χρησι-μοποιεί και δικό του εξοπλισμό ή εγκατα-στάσεις Αν και προβάλλεται το πρόσχημα της έλλειψης προσωπικού και εξοπλισμού τελικά για τους Δήμους που μπαίνουν σrsquo αυτή τη διαδικασία δεν προκύπτει κανένα οικονομικό όφελος Μόνο το εργολαβικό κέρδος και το ΦΠΑ που καλούνται να κα-λύψουν οι δήμοι αρκεί για να καταλάβει κανείς πόσο laquoμπαίνουν μέσαraquo

Αναπάντητα ερωτήματα

Από όσα έχουν δει το φως της δημοσι-ότητας μετά και από την πρόσφατη συζή-τηση στη Βουλή επερώτησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη διαχείριση των απορριμμάτων (httpgooglcYeyt) σημειώνω

Η κυβέρνηση δια του κ Καλαφάτη Αν Υπουργού ΠΕΚΑ μετά τη δημοσιότητα που πήρε η Ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ και σχετικό άρ-θρο στις laquoΟικοτριβέςraquo τ 2) προσπαθεί να διασκεδάσει τον κίνδυνο να απορριφθούν χρηματοδοτήσεις για μονάδες επεξεργασί-ας σύμμεικτων απορριμμάτων Παρουσιάζει στη Βουλή τις δράσεις για το Εθνικό Σχέ-διο Πρόληψης Απορριμμάτων και για την Αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Δι-αχείρισης που θα εγκριθούν όμως κατόπιν εορτής αφού δηλαδή πρώτα προχωρήσουν οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ

Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη ούτε για την επιλογή μεθόδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων και ρίχνει το μπαλάκι των ευθυνών στην αυτοδιοίκηση Στα ερωτή-ματα για το παρωχημένο των Περιφερεια-κών σχεδιασμών και τις ανεπίκαιρες μελέ-τες που συνοδεύουν τους διαγωνισμούς η απάντηση του Αν Υπουργού ήταν ότι δεν φταίει το ΥΠΕΚΑ καθώς τους σχεδιασμούς και τις μελέτες που είναι η βάση των δια-γωνισμών τις έκαναν οι φορείς διαχείρι-σης αποβλήτωνhellip

Οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ και ειδικό-

τερα η επίμαχη φάση του Ανταγωνιστικού Διαλόγου που οδηγεί στην επιλογή αναδό-χου-επενδυτή γίνονται σε καθεστώς από-λυτης και αδιαφανούς εποπτείας από την κυβέρνηση μέσω της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ Στην καταγγελία για αδιαφάνεια και έλλειψη διαλόγου με την κοινωνία η κυ-βέρνηση παραπέμπει σε μια κατόπιν εορτής περιορισμένη στα κόμματα διαβούλευση για την αναθεώρηση του εθνικού σχεδιασμού χωρίς τους πολίτες και τους θεσμικούς φο-ρείς της αυτοδιοίκησης

Χαρακτηριστική περίπτωση η Αττική Στην ερώτηση laquoτι κάνετε με την Αναθεώ-ρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικήςraquo το ΥΠΕΚΑ και η Περιφέρεια Αττικής απαντούν laquoη ανα-θεώρηση είναι αρμοδιότητα του ΕΔΣΝΑ δεν είναι δική μας υπόθεσηraquo Ο Περιφε-ρειάρχης και Πρόεδρος του Ειδικού Δια-βαθμιδικού Συνδέσμου Αττικής (ΕΔΣΝΑ) Γ Σγουρός σε κάθε δημόσια ομιλία του το τελευταίο χρόνο δεν παραλείπει να δηλώ-νει laquoΤο ΠΕΣΔΑ του 2003 ψηφίστηκε από τη Βουλή και είναι Νόμος του κράτους Μόνο η Βουλή μπορεί να τον αλλάξειraquo Τα συμπεράσματα δικά σαςhellip

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ κατήγγειλε τις ΣΔΙΤ ως αποκαλυπτικές των προθέσεων της κυβέρ-νησης να εξασφαλίσει την κερδοφορία των επιχειρηματιών απέναντι ακόμη και στις εγγενείς αβεβαιότητες όπως η μεταβολή της ποσότητας και σύνθεσης των απορριμ-μάτων αλλά ακόμη και στην περίπτωση μελλοντικής μεταβολής των απαιτήσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσία τα επόμενα 30 χρόνια Οι ιδιωτικοί φορείς που θα εμπλα-κούν στη διαχείριση των απορριμμάτων μπορούν να ζητήσουν αποζημίωση για οτι-δήποτε τους καθυστερήσει εμποδίσει στην επίτευξη των αποτελεσμάτων ή προκαλέσει στέρηση εσόδωνhellip

Και βέβαια η μνημονιακή συγκυβέρνηση και οι αρεστοί επιτελείς της επεξεργάζονται σειρά μέτρων και δράσεων στο ίδιο κλίμα άκρατης δημοκρατίας που τη χαρακτηρίζει Εξάλλου πρέπει να δείξουν στους δανειστές ότι παίρνουν τα προσήκοντα μέτρα για τη διαχείριση των αποβλήτων Οι πολίτες θα μάθουν όταν θα κληθούν να πληρώσουν το μάρμαρο

ΓΕΩΡΓιΑ ΑΣΗμΑΚοΠουλουμέλος της Ανεξάρτητης Ενωτικής Κίνησης ΕΣΔΝΑ

ένας σκοτεινός χορός

συμφερόντων

που πρέπει να σταματήσει

διαχείριση απορριμμάτων με ΣΔιΤ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 19

Διαδημοτικός σταθμός απορριμμάτων από τρεις Δήμους της Αττικής

Στο πλαίσιο των ασφυκτικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα στους ΟΤΑ εξαιτίας των δραστικών περικο-πών στη χρηματοδότηση και της δραματικής μείωσης στο προσωπι-κό οι Δήμοι Αλίμου Γλυφάδας και Ελληνικού-Αργυρούπολης έχουν τους τελευταίους μήνες αναλάβει μία σημαντική πρωτοβουλία για τη διαχείριση των απορριμμάτων που μπορεί να αποτελέσει παρά-δειγμα και για άλλους δήμους

Η διαχείριση των απορριμμάτων μία από τις βασικές λειτουργίες των Δήμων απορροφά σήμερα ένα τεράστιο μέρος του προϋπολογι-σμού τους Το κόστος για τους Δήμους αναμένεται μάλιστα να πολ-λαπλασιαστεί χάρη στους προγραμματισμούς της Περιφέρειας για τη δημιουργία τεσσάρων μεγάλων εργοστασίων για απορρίμματα στην Αττική Επίσης είναι γνωστό ότι ο όγκος των απορριμμάτων που επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται είναι πολύ μικρότερος από αυτό που θα μπορούσε καθώς και ότι οι τρεις Δήμοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τη χρήση χώρων για μεταφόρτωση απορριμ-μάτων που δεν πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές

Σε αντίθεση με τους σχεδιασμούς της Περιφέρειας Αττικής και σε σύγκρουση με την προωθούμενη λογική μεταβίβασης των υπη-ρεσιών καθαριότητας στον ιδιωτικό τομέα οι τρεις Δήμοι επεξερ-γάζονται μία κοινή πρόταση ήπιας διαχείρισης των απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή και με έμφαση στην ανακύκλωση την επα-νάχρηση και την κομποστοποίηση Με βάση σύγχρονες τεχνολογί-ες διαμορφώνεται δηλαδή μία πρόταση δημιουργίας διαδημοτικής μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων φιλική για το περιβάλλον και καθοριστική για την ποιότητα ζωής στην πόλη με άμεσα οικονομι-κά οφέλη για τους πολίτες και τους Δήμους

Η πρόταση αυτή αποτελεί προϊόν συνεργασίας των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Πε-ριβάλλοντος και με το Εργαστήριο Αριστοποίησης Παραγωγικών Συστημάτων του ΤΕΙ Πειραιά τα οποία έχουν συντάξει προσχέδιο μελέτης Στενή παραμένει και η συνεργασία των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε άμε-ση συνάρτηση με την πρόταση για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου που υποστηρίζεται και από τους τρεις δήμους

Το προσχέδιο μελέτης του ΤΕΙ Πειραιά παρουσιάστηκε στις 19 Ιουνίου σε δη-μόσια εκδήλωση και στην οποία παραβρέθηκαν αιρετοί εκπρό-σωποι των σω-ματείων εργα-ζομένων τοπι-κών συλλόγων και δημόσιων φορέων καθώς και πολλοί κάτοι-κοι της περιοχής οι οποίοι ενημε-

ρώθηκαν και αντάλλαξαν απόψεις στο πλαίσιο μίας ανοιχτής δια-δικασίας ουσιαστικής διαβούλευσης με την κοινωνία

Την ίδια στιγμή οι τρεις Δήμοι βρίσκονται σε επαφή με την Πε-ριφέρεια Αττικής για τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις και την εξεύ-ρεση χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ όπως και με την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομί-ου του Ελληνικού

ΤΑΚΗΣ ΚοΡοΒΕΣΗΣΑντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Ελληνικού-Αργυρούπολης

Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Ελπίδα η δημιουργία τοπικών εταιρειών πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης

Όπως σε όλη τη Ελλάδα έτσι και στην Πελοπόννησο Κυβέρνηση και Περιφέρεια προωθούν τα σχέδιά τους ώστε να αναθέσουν μέσω ΣΔΙΤ τη διαχείριση των σκουπιδιών σε ιδιώτες με την κα-τασκευή φαραωνικών έργων και πανάκριβο από κάθε πλευρά κόστος Όπως ανακοινώθηκε πρό-σφατα εντός του καλοκαιριού αναμένεται η ανάδειξη του αναδόχου και η ολοκλήρωση των σχε-τικών διαδικασιών Από το σημείο αυτό όμως και μέχρι την κατασκευή του έργου και την έναρ-ξη λειτουργίας του laquoολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτωνraquo θα παρέλθουν τρία τουλάχιστον χρόνια ήτοι ούτε το 2016 δεν θα είναι έτοιμο το εν λόγω έργο

Από την πλευρά τους οι Δή-μοι Πελοποννήσου διατυπώνουν από τις αρχές του 2012 όλο και εντονότερα προς το ΥΠΕΚΑ το αίτημα να αναλάβουν έως τότε αυτοί να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν υποδομές προσω-ρινής διαχείρισης των απορριμ-μάτων Και το αίτημά τους αυτό εμπεριέχει και την πλευρά της χρηματοδότησης των εν λόγω υποδομών από κρατικούς ή και κοινοτικούς πόρους Ποιες είναι αυτές οι υποδομές laquoπροσωρινής διαχείρισηςraquo ή laquoμεταβατικού στα-δίουraquo ή laquoενδιάμεσης λύσηςraquo Εί-τε μια μονάδα κομποστοποίησης για ένα μικρό μέρος προδιαλεγμένων οργανικών αστικών αποβλήτων είτε μια μονάδα Μηχανικής Διαλογής Σε αυτήν θα οδηγείται ο κύριος όγκος των σύμμεικτων στερών αποβλήτων ώστε μετά από τη διαλογή το -όχι καλής ποιότητας- οργανικό κλάσμα να οδηγείται στην μονάδα κομποστο-ποίησης Τα ανακυκλώσιμα που υπάρχουν στα σύμμεικτα θα διαχωρίζονται () ενώ το υπόλειμμα θα οδηγείται σε μια τρίτη υποδομή δεματοποιητή όπου θα μπαλάρεται και θα εναποτίθεται ανα-μένοντας την μέσω ΣΔΙΤ ολοκληρωμένη Μονάδα για την τελική διαχείρισή του Πρόκειται για μία λύση επίσης εξαιρετικά προβληματική

Μέχρι να γίνουν όλα αυτά τα σκουπίδια εξακολουθούν να μεταφέρονται laquoπροσωρινά και μέχρι νεωτέραςraquo από το ένα μέρος στο άλλο με νόμιμο ή παράνομο τρόπο και με πανάκριβο τίμημα

Σε αυτό το κλίμα όπου Κράτος και Δήμοι εξακολουθούν να πηγαίνουν από προσωρινή λύση σε προσωρινή λύση κοινωνικές δυνάμεις αφυπνίζονται και αναλαμβάνουν τοπικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κοινωνικής βάσης για το laquoκόψιμο του γόρδιου δεσμούraquo των σκουπιδιών με τη μό-νη από κάθε πλευρά (οικονομική κοινωνική οικολογική πολιτιστική) ενδεδειγμένη μέθοδο την laquoδιαλογή στην πηγήraquo

Στη Λακωνία ιδρύθηκε το 2011 η laquoΛακωνική Βιοενεργειακή ΑΕraquo και δραστηριοποιείται πα-ραλαμβάνοντας από δημότες και επιχειρηματίες διαχωρισμένα υλικά συσκευασιών (χαρτί γυαλί πλαστικό μέταλλο καθώς επίσης και τηγανέλαια) Προ τριμήνου δεκάδες Αρκάδες ίδρυσαν την laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo εταιρεία πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης με στόχο την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων με τα αντίστοιχα χαρα-κτηριστικά ως προς τις ακολουθούμενες μεθοδους

Μέσα από παρόμοιες πρωτοβουλίες πολλαπλά οφέλη (οικονομικά κοινωνικά οικολογικά) δι-αχέονται σε ολόκληρη την τοπική κοινωνία ενώ στα θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος ανήκει και η διαρκής και συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των δημοτώνπολιτών

Παρόμοιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες τοπικής κοινωνικής βάσης έχουν ξεκινήσει επίσης στη Μύκονο και στην Τήνο για την επίλυση του ίδιου προβλήματος Αισιοδοξούμε ότι σύντομα θα γεννηθούν και άλλες σε διάφορα μέρη της χώρας Με φόντο την ολόπλευρη ndashκαι όχι μόνον την σχετιζόμενη με τα σκουπίδιαndash κρίση ο τόπος μας το έχει τόσο πολύ ανάγκη

ΒΑΣιλΗΣ ΓιοΚΑΡΗΣΔιευθύνων Σύμβουλος laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 620

Αν και το επικό ταξίδι της μετανάστευ-σης των πουλιών είναι μία αρχέγονη συ-νήθεια που πάντα κέντριζε την φαντασία των ανθρώπων δυστυχώς οι γνώσεις μας αναφορικά με αυτό παραμένουν περιορι-σμένες Για παράδειγμα οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει εάν τα πουλιά προκειμένου να προσανατολιστούν παρα-τηρούν τη θέση των άστρων και του ήλιου ή βασίζονται στο μαγνητικό πεδίο της γης διατηρώντας έτσι την πορεία τους στο μα-κρινό ταξίδι της μετανάστευσης

Δισεκατομμύρια πουλιά διασχίζουν κάθε χρόνο την έρημο της Σαχάρας κα τη Με-σόγειο θάλασσα προς και από τις περιοχές αναπαραγωγής στην Παλαιαρκτική και τις περιοχές διαχείμασης στην τροπική Αφρι-κή Τα μικρά και μεγάλα νησιά της χώρας μας αποτελούν κατά την ανοιξιάτικη πε-ρίοδο τον πρώτο ενδιάμεσο μεταναστευ-τικό σταθμό στα οποία τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να τραφούν και να ξεκου-ραστούν μετά από διάστημα τεσσάρων με πέντε ημερών κουραστικού ταξιδιού όσο δηλαδή διαρκεί η διάσχιση της ερήμου και της Μεσογείου

Με βάση θεωρητικά μοντέλα αλλά και εμπειρικά δεδομένα είναι ξεκάθαρο ότι κατά την ανοιξιάτικη μεταναστευτική πε-ρίοδο τα πουλιά βρίσκονται υπό πίεση για να αφιχθούν γρήγορα στις περιοχές αναπαραγωγής τους στη Βόρεια Ευρώπη Επομένως η δυνατότητα ανεύρεσης τρο-

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ πολύτιμοι μεταναστευτικοί σταθμοί για τα πουλιά

φής στους ενδιάμεσους μεταναστευτικούς σταθμούς επηρεάζει το φιλόδοξο εγχείρη-μα της μετανάστευσης γιατί καθορίζει τον λιγοστό χρόνο που τα πουλιά παραμένουν σε αυτά Για παράδειγμα σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα για τον Κηποτσι-ροβάκο (Sylvia borin) φαίνεται ότι τα με-ταναστευτικά που φτάνουν σε κάποιο νη-σί της δυτικής ή της κεντρικής Μεσογείου παραμένουν σε αυτά κατά κανόνα μόνο για μια ή δύο μέρες Αντίθετα στην ανατολική Μεσόγειο από δεδομένα που έχουν συστημα-τικά συλλεχθεί στα Αντικύθηρα γνωρίζουμε ότι τα πουλιά παραμένουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με βάση προκαταρτικά αποτελέσματα τηλεμετρίας

Αυτό συμβαίνει πιθανότατα γιατί τα που-λιά που φτάνουν στα ελληνικά νησιά (ει-κόνα που προκύπτει από δεδομένα από τα Αντικύθηρα τη Γαύδο και τα Στροφάδια) είναι πολύ πιο εξασθενισμένα από τα πουλιά που προσγειώνονται σε νησιά της κεντρι-κής και δυτικής Μεσόγειου Πολλά πουλιά μάλιστα εξαντλούνται τόσο πολύ από τη δι-άσχιση της ερήμου και της θάλασσας που αδυνατούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την ηπειρωτική Ελλάδα (πχ Πελοπόν-νησος) Κατά τη διάρκεια ήμερων ή ετών με δυσχερείς καιρικές συνθήκες (αντίθε-τους ανέμους βροχόπτωση κλπ) μπορεί κάνεις να βρει δεκάδες νεκρά πουλιά από την εξαθλίωση και την ασιτία στη Γαύδο και στα Αντικύθηρα Στα Στροφάδια όπου

η απόσταση από τις Αφρικάνικες ακτές εί-ναι μεγαλύτερη το φαινόμενο παρατηρεί-ται ακόμη πιο έντονο

Τα πουλιά που φτάνουν με περίσσεια ενεργειακών αποθεμάτων σε ένα νησί αμέ-σως μετά τη διάσχιση της Μεσογείου δίνουν κατά κανόνα προτεραιότητα στην ξεκού-ραση και την αποφυγή αρπακτικών αφού θα συνεχίσουν το ταξίδι τους με τη δύση του ηλίου Η πλειοψηφία όμως των πουλι-ών που φτάνουν σε νησιά όπως η Γαύδος τα Αντικύθηρα και τα Στροφάδια έχουν εξαντλήσει τα ενεργειακά τους αποθέματα και το πρώτο τους μέλημα είναι η γρήγορη ανεύρεση τροφής ώστε να αναπληρώσουν την απολεσθείσα σωματική τους μάζα και συνεπώς να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις περιοχές αναπαρα-γωγής Επειδή η αφομοίωση της τροφής είναι μειωμένη μετά από μεταναστευτικές πτήσεις μεγάλων αποστάσεων αφού μέρος του πεπτικού συστήματος έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης πολλά είδη καταφεύγουν στην κατανάλωση νέκταρ για τις πρώτες ώρες μετά την άφιξη τους κα-θώς είναι ενεργειακά πλούσιο και εύκολα αφομοιώσιμο από το ταλαιπωρημένο πε-πτικό τους σύστημα Πρόσφατη εργασία σε επιβεβαίωση των παραπάνω φανέρωσε ότι η κατανάλωση σε νέκταρ είναι αυξημένη από τα πουλιά στα Αντικύθηρα σε σύγκρι-ση με πουλιά σε αλλά νησιά της κεντρικής και δυτικής Μεσογείου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ wwwleavingisliningorg facebook Ασφαλή Καταφύγια για τα Άγρια Πουλιά

Τα νησιωτικά οικοσυστήματα λοιπόν παί-ζουν έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη μετανάστευση των πουλιών και κατ΄ επέκταση στην ίδια την επιβίωσή τους Το επιστημονικό έργο που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται στα Αντικύθη-ρα (από την Ορνιθολογική μέσω του Ορ-νιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων) στη Γαύδο (από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης) και στα Στροφάδια (από το ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων σε συνεργασία με την Ορ-νιθολογική και το Σουηδικό Μουσείο Φυσι-κής Ιστορίας) μας έχουν βοηθήσει να κατα-νοήσουμε καλύτερα το υπέροχο φαινόμενο της μετανάστευσης

Δυστυχώς παρέα με την κατανόηση του υπέροχου αυτού φαινομένου έρχεται και η συνείδηση των ανθρωπογενών απειλών που αντιμετωπίζουν τα ήδη εξαντλημένα πουλιά που σταθμεύουν στη χώρα μας Δυ-στυχώς στα Ιόνια νησιά είναι ακόμη πο-λύ διαδεδομένη η ανοιξιάτικη λαθροθηρία του Τρυγονιού αλλά και άλλων ειδών Το κυνήγι την άνοιξη έχει απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1985 γιατί τα πουλιά είναι σε πρώιμη αναπαραγωγι-κή περίοδο και έτσι με κάθε πυροβολισμό κινδυνεύει να χαθεί η επόμενη γενιά των ειδών που μεταναστεύουν

Παρότι η laquoπαράδοσηraquo αυτή αποτελεί ευ-θεία παραβίαση των ευρωπαϊκών Οδηγιών για τη βιοποικιλότητα οι αρχές εξακολου-θούν μέχρι και σήμερα να μην ελέγχουν τη λαθροθηρία στη Ζάκυνθο τους Παξούς τους Αντίπαξους την Κέρκυρα και τους Οθωνούς Η Ορνιθολογική προκειμένου να αντιμετω-πίσει τη λαθροθηρία έχει αρχίσει μια διεθνή τριετή εκστρατεία χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της το-πικής κοινωνίας και ιδίως της νέας γενιάς για τις επιπτώσεις της λαθροθηρίας

ΓιΩΡΓοΣ ΚΑΡΡΗΣΚαθηγητής Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλ-

λοντος και Οικολογίας TEI Ioνίων Νήσων

μΑλΑμΩ ΚοΡμΠΕΤΗΥπεύθυνη Πολιτικής Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

ΧΡΗΣΤοΣ μΠΑΡμΠουΤΗΣΔρ Βιολογίας Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανμιο Κρή-της Συντονιστής Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων

ΣΤΑυΡοΣ ΞΗΡουΧΑΚΗΣΔρ Βιολογίας ndash Ερευνητής Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Thord FranssonΔρ Υπεύθυνος Τμήματος Ασπόνδυλων Κέντρο Δακτυ-

λιώσεων Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σουηδίας

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 21

laquoΤο Ιόνιο φλέγεταιraquo Θα μπορούσε να είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας Κι όμως είναι σενάριο αναπτυξιακής φαντα-σίας που χρησιμοποιείται έντονα εδώ και δύο χρόνια για να πείσει τους μνημονια-κούς ιθαγενείς με καθρεφτάκια και φθη-νά κόλπα ότι στα βάθη της γης και των θαλασσών ενεργειακά πλούτη θα φέρουν την πολυπόθητη ευμάρεια Οι εξορύξεις στο Ιόνιο μια βαθειά πολιτική επιλογή του σημερινού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζεται από τους εμπνευστές της μάλλον με μια αβάσταχτη και ευκαιριακή ελαφρότητα

Κι η αριστερά Η θέση της σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο Ευτυχώς προς το πα-ρόν δεν μπήκε στην κουβέντα για τα αντι-σταθμιστικά οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες των νησιών του Ιονίου αντίθετα με τα όσα υπόσχονται σπάταλα οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι αναλώθηκαν εδώ και μήνες σε διεκδικητικές κορώνες ενός ποσοστού επί τοις εκατό άγνωστο προς το παρόν και απροσδιόριστο ικανό πάντως να προκαλέσει έναν νέο Πελοπον-νησιακό πόλεμο με τον άλλο διεκδικητή του τοπικού ποσοστιαίου αντισταθμιστικού οφέλους Αρκεί όμως αυτό όταν παράλ-ληλα σιωπά ή έστω δεν καταλήγει σε μια σαφή θέση γιrsquo αυτήν την απαρχαιωμένη και καθεστωτική μορφή μονοπωλιακής ανάπτυξης

Η ριζοσπαστική αριστερά στις μέρες μας που διεκδικεί για πρώτη φορά την κυβερνητική ευθύνη οφείλει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες τα κινήμα-τα και τους πολίτες να συμμεριστεί τις αγωνίες τους και να μην περιορίσει την δυναμική της σε έναν άγονο κυβερνητισμό σε μια προσπάθεια απλά και μόνο να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους όποιοι κι αν είναι αυτοί για την κατάργηση των μνημονίων Οφείλει να είναι ειλικρινής και πιστή σε αρχές και αξίες που η τάξη του χρόνου ήρθε να δικαιώσει Να είναι ουσια-στική και πειστική και όχι απλά και αδιάκριτα αρεστή με επιχειρήματα του ταξικού και πολιτικού της αντιπάλου

Η τοπική κοινωνία στην Κεφαλονιά αλλά και σε όλο το Ιόνιο αγνοεί και γι αυτό αγωνιά για το μέγεθος του ζητήματος και όχι το βάθος των εξορύξε-ων Η κινηματική ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στις δράσεις της Ριζοσπαστικής μας Πρωτοβουλίας δεν είχε ως αφετηρία μια σύντομη συ-ζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων από τη συνήθη δραστηριότητα ή τον κίνδυνο ατυχήματος και τις επιπτώσεις των σεισμών του ρήγματος του Ιονίου σε αυτές αλλά την παράλληλη αγωνία τους για την αλλοίωση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής της τοπικής οικονομίας και παραγωγής για την ιστορική επερχόμενη λεηλασία του πλούτου του Ιο-νίου των κοινωνιών και των ανθρώπων του

Την αγωνία της αυτή για το μέλλον των παιδιών μας οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να συμμεριστεί και όχι να περιθωριοποιήσει με ΑΝΑΣΕΣ μιας αισιό-δοξης αλλά κενής προοπτικής Και πρέπει να δώσει τώρα μια απάντηση επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας για το ποιά ανάπτυξη θέλει και ποι-ούς πόρους Αν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός τότε σίγουρα θα υπάρχει κι άλλος δρόμος Κι ο δρόμος αυτός είναι πάνω στη γη και στη θάλασσα και όχι στα βάθη της

ΣΤΑυΡοΣ ΑΝΤυΠΑΣμέλος Ριζοσπαστικής Πρωτοβουλίας Κεφαλονιάς

δ ιάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο ιόνιο

Η συζήτηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο άνοιξε με ένταση γύρω στο 1998-1999 όταν από τον τότε αρμόδιο φορέα της ελληνικής πολιτείας δόθηκαν τέσσερις περιοχές (δυο στην στεριά Ιωάννινα Αιτωλοακαρνανία και δυο στην θάλασσα Κεφαλονιά-δυτικός Πατραϊκός και Ζάκυνθος-Κατάκολο) σε δύο εταιρείες του εξωτερικού προκειμένου να προχωρήσουν σε διερευνητικές εργασίες

Οι εταιρείες αυτές αποχώρησαν το 2000 χωρίς να αναφερθούν τα όποια αποτελέσματα εν τω μεταξύ όμως δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σοβαροί προβληματισμοί στην πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας

bull Τι επίδραση θα έχει στο περιβάλλον αυτή η δραστηριότητα όταν και αν υπάρξειbull Είναι αναστρέψιμη μια καταστροφή από λάθος η άλλη αιτίαbull Πως επηρεάζει η υψηλή σεισμικότητα της περιοχήςbull Πως θα μεταβληθεί και σε ποια κατεύθυνση το παραγωγικό μοντέλο της περιοχήςΤα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν απαντήθηκαν παρά μόνο εν μέρει και αποσπασματι-

κάΓι αυτό όταν στα τρία τελευταία χρόνια αναζωπυρώθηκαν οι συζητήσεις για νέες έρευνες

και μεγάλες προοπτικές που παρουσιάστηκαν και σαν laquoνέο Ελντοράντοraquo οι συμπολίτες και συμπολίτισσες του Ιονίου είναι υποψιασμένοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΠΣ Ιονίων που συζήτησε τις στρατηγικές μελέτες περιβαλλο-ντικών επιπτώσεων το καλοκαίρι του 2012 διατύπωσε σωρεία σοβαρών και ανεπίτρεπτων ελλείψεων σ αυτές και ζήτησε να μην εγκριθούν αν δεν συμπληρωθούν

Μέχρι και σήμερα και ενώ οι ερευνητικές εργασίες έλαβαν τέλος για δεύτερη φορά μέσα σε 15 χρόνια οι μελέτες αυτές δεν έχουν ακόμη εγκριθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αυτοδιοικητικές δυνάμεις στην Περιφέρεια όπως η ΑΝΑΣΑ αλλά και κινήσεις πολιτών είναι σε ετοιμότητα ώστε αφ ενός μεν να αξιολογηθεί σωστά και ρεαλιστι-κά η όποια προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και αφ ετέρου να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η αειφορία στο περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτη η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των κατοίκων των νησιών του Ιονίου

ΘΕοΔΩΡοΣ ΓΑλιΑΤΣΑΤοΣ Περιφερειακός σύμβουλος Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κεφαλονιάς και Ιθάκης

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 09

Παρά τις δυσκολίες ο ΣΥΡΙΖΑ μάλλον όφελος θα έχει με την ειλικρινή διατύπωση

της εναλλακτικής πρότασης Διαχείριση των πόρων

με κριτήριο τις ανάγκες του ανθρώπου

Η Ανάπτυξη είναι από τους πιο πολυχρησιμοποιημένους και ταυ-τόχρονα αντιφατικούς όρους στην πολιτική Η πανάκεια στα ευχολό-για των πολιτικών Ειδικά σήμερα η απάντηση σε κάθε ερώτηση

Η επίκλησή της σπάνια συνοδεύε-ται από ερμηνεία Τι εννοούν αυτοί που μιλούν για ανάπτυξη πέραν των κοσμητικών επιθέτων και των συνοδευτικών φανφαρονισμών Ας το κάνομε σαφές εξαρχής τα επί-θετα που κολλάνε στην ανάπτυξη (βιώσιμη αειφόρος χαριτωμένηhellip) χρησιμοποιούνται ακριβώς για να μην πουν τι εννοούν Για να την παρουσιάσουν σαν κάτι το φιλικό στον άνθρωπο και τη φύση Μας λένε αόριστα Υποδομές παραγω-γικότητα επιχειρήσεις δουλειά για όλους κλπ Πώς μεταφρά-ζεται αυτό στην πράξη Δεν μας λένε Ετυμολογικά η laquoανάπτυξηraquo είναι η αύξηση ή με κοινωνικούς όρους να τρώμε όλοι περισσότε-ρο Αν αυτό εννοούν τότε έχομε σοβαρό πρόβλημα

Υπάρχει μια άβολη αλήθεια που δεν εξορκίζεται Αλήθεια που από διαφορετική σκοπιά απέδειξαν με μεγάλη οξυδέρκεια τόσο ο Μαρξ όσο και ο Δαρβίνος και που τεκ-μηριώθηκε επιστημονικά από πολ-λούς μελετητές της Οικολογίας στερώντας μας ήδη από τον προ-περασμένο αιώνα τη δικαιολο-γία της άγνοιας1 Παρά τη βαριά εισαγωγή η αλήθεια αυτή είναι πολύ απλή Σε έναν πεπερασμέ-νο χώρο όπως ο πλανήτης μας Η Πίτα είναι συγκεκριμένη δεν μεγαλώνει δεν μικραίνει Φυσι-κή συνεπαγωγή η λαϊκή ρήση Δεν γίνεται η πίτα ολάκερη και ο σκύλος χορτάτος

Πώς ερμηνεύεται κάτω από αυτό το πρίσμα η υπόσχεση για laquoανά-πτυξηraquo (=να τρώμε όλοι περισσό-τερο) Είτε μας λένε ψέματα ή μας λένε τη μισή αλήθεια την οποία (ας το ομολογήσομε επιτέλους) τη χάβουμε όχι γιατί είμαστε χαζοί αλλά γιατί μας συμφέρει Η μισή αλήθεια που αποκρύπτεται είναι

ότι για να laquoνα τρώμε όλοι περισ-σότεροraquo πρέπει να φάμε το κομ-μάτι της πίτας που αντιστοιχεί σε κάποιον άλλον Το κόλπο πιάνει γιατί μας κάνουν να πιστέψομε ότι θα είμαστε από τη μεριά αυ-τών που θα φάνε το κομμάτι της πίτας των άλλων και όχι στη με-ριά αυτών των οποίων το κομμάτι θα φαγωθείhellip

Μερικά παραδείγματα ίσως μας φωτίσουν περισσότερο Ο πλούσι-ος Βορράς είναι πιο laquoανεπτυγμέ-νοςraquo γιατί τρώει το κομμάτι του φτωχού Νότου Οι πλούσιοι είναι πλούσιοι γιατί τρώνε το μεγαλύ-τερο κομμάτι από την πίτα που πρέπει να μοιραστεί ολόκληρη η κοινωνία Η επίπλαστη laquoανάπτυ-ξηraquo στην οποία είχε βυθιστεί η Ελ-λάδα (και πολλές δυτικές χώρες) οφειλόταν στην κατανάλωση μέ-ρους της πίτας του Νότου μέρους των επόμενων γενεών αλλά και μέρους που οφείλαμε να έχομε αφήσει ανέπαφο για να μπορού-με στο μέλλον να φτιάχνομε πίτες (με τεχνικούς όρους εξάντληση φυσικών πόρων όπως το νερό τα ορυκτά τα δάση κλπ)

Όσοι μιλάνε για laquoανάπτυξηraquo οφεί-λουν αφενός να συμπληρώνουν τίνος το κομμάτι θα κλέψουν και αφετέρου σε ποιον θα μοιραστεί το κλεμμένο κομμάτι και σε ποι-ον τα ψίχουλα Υπάρχει ακόμη μια διάσταση στο θέμα που γίνεται αντιληπτή μόνο σε βάθος χρόνου Προσωρινά και τοπικά μπορούμε να έχομε ενδείξεις laquoανάπτυξηςraquo (χωρίς να ρωτάμε laquoτίνος το κομ-μάτι κλέβομεraquo) Αναμφίβολα όμως όσο και να laquoμαγειρέψομεraquo τους αριθμούς κάποια στιγμή δεν θα μεγαλώνουν άλλο αν δεν βρούμε

νέα πηγή άντλησης laquoκλοπιμαίωνraquo Με τεχνικούς όρους αυτό ονομά-ζεται κρίση

Το αστείο (ή τραγικό) είναι ότι δεν σταμάτησαν οι πλούσιοι να κερδίζουν Κρίση βαφτίζεται το γεγονός ότι οι δείκτες που χρη-σιμοποιούν για να μετρήσουν την (υποχρεωτική στην ιδεολογία της ανάπτυξης) αύξηση των κερδών δείχνουν μείωση στο ρυθμό που βγάζουν κέρδη

Με λίγα λόγια όποιος υπόσχεται ανάπτυξη είναι καταδικασμένος με βάση τα κριτήρια που ο ίδιος θέτει να φτάσει σε laquoκρίσηraquo όποιες προθέσεις και να έχει Πώς ξεπερ-νιέται αυτή η κρίση Η απάντηση του Μαρξ είναι laquoκαταστροφή προ-ϊόντων και μέσων παραγωγήςraquo για να ξαναρχίσει ο ίδιος φαύλος κύκλος Όντως ο καπιταλισμός ξεπερνούσε στα πρώιμα στάδιά του τις κρίσεις τις με πολέμους που οδηγούσαν σε νέους κύκλους ανάπτυξης

Σήμερα επιχειρείται η εύρεση νέων πηγών άντλησης laquoκλοπι-μαίωνraquo ως μηχανισμός παράτασης ζωής του καπιταλισμού Είναι αυ-τό που ζούμε με την προσπάθεια ιδιωτικοποίησης κάθε δημόσιου πόρου Αυτά που μέχρι πρότινος θεωρούντο αυταπόδεικτα και δι-καιώματα για όλους σήμερα πρέ-πει να πωλούνται παιδεία υγεία φυσικό περιβάλλον νερό δημόσια γη εργατικά δικαιώματα ανθρώ-πινα δικαιώματα2

Και ο ΣΥΡΙΖΑ

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δύο επιλογές και οι δύο με πολλά προβλήματα

Η πρώτη είναι να χρησιμοποιεί

τη λέξη laquoανάπτυξηraquo προσπαθώ-ντας να πείσει την κοινωνία ότι αυτό που γνώριζε μέχρι σήμερα (που στο συλλογικό φαντασιακό έχει περάσει ως αύξηση) είναι κάτι άλλο από αυτό που εννοεί Θα πρέπει να πείσει ότι υπάρχει laquoκαλή ανάπτυξηraquo που συνδέεται με τις ανάγκες και όχι με την οικο-νομική αύξηση εγχείρημα μάλλον ακατόρθωτο Πολιτικά δε αναπο-τελεσματικό διότι θα χρησιμοποι-εί τον όρο ο οποίος αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής του αντιπάλου Όσο καλή και να είναι η τεκμηρίωσή του ο κόσμος θα αντιλαμβάνεται την laquoανάπτυ-ξηraquo του αντιπάλου και θα ζητά τα ανάλογα αποτελέσματα (= όλοι όλο και περισσότερο) ασχέτως του ότι αυτό είναι άτοπο

Η δεύτερη επιλογή που έχει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η διατύπωση εναλ-λακτικού οράματος στην laquoανάπτυ-ξηraquo Η βασική δυσκολία εδώ είναι ότι μας εκπαιδεύουν συνεχώς και με όλα τα μέσα να πιστέψομε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση3 Οι κρατούντες δεν θέλουν καν να διανοηθούμε για το αν έχουν το δικαίωμα να κρατάνε το μαχαίρι που κόβει την πίτα ούτε για το πώς χρησιμοποιούν αυτό το laquoδικαίω-μαraquo καθώς και το αν ή όχι κλέβουν και τίνος την πίτα Όμως ακριβώς αυτά τα επικίνδυνα ερωτήματα πρέπει να απαντήσομε Όσο για το αν πρέπει να laquoαναπτύξομεraquo (=κλέ-

παραγωγική ανασυγκρότηση για τις ανάγκες των πολλών

ΑΝΑΠΤυΞΗ ή η Πίτα και ποιος την έφαγε

επιμέλεια αφιερώματος ΧΑΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΤοΣ ΑλΕΞΗΣ ΧΑΡιΤΣΗΣ

βοντας) την πίτα ας μην χάβουμε το δόλωμα με τα ψίχουλα Είναι αρκετή για ΟΛΟΥΣ

Παρά τις δυσκολίες ο ΣΥΡΙΖΑ μάλλον όφελος θα έχει με την ει-λικρινή διατύπωση της εναλλα-κτικής πρότασης Διαχείριση των πόρων με κριτήριο τις ανάγκες του ανθρώπου Το laquoπρώτα ο άνθρω-ποςraquo έχει ήδη διατυπωθεί από τα κινήματα με το αγγλικό laquoPeople over profitsraquo Έχει βέβαια διατυ-πωθεί πολύ νωρίτερα από το χώ-ρο που πάντα είναι μπροστά στην κοινωνία την τέχνη Ο Σεφέρης κατά τη βράβευσή του με το Νό-μπελ ήταν σαφής

Ὅταν στὸ δρόμο τῆς Θήβας ὁ Οἰδίπους συνάντησε τὴ Σφίγγα κι αὐτὴ τοῦ ἔθεσε τὸ αἴνιγμά της ἡ ἀπόκρισή του ἦταν ὁ ἄνθρωπος Τούτη ἡ ἁπλὴ λέξη χάλασε τὸ τέρας

ΠΕΤΡοΣ λυμΠΕΡΑΚΗΣΔρ Βιολόγος

1 Εννοείται επιστημονικώς τεκμηριω-μένα γιατί αλλιώς όλα τα πλάσμα-τα της φύσης γνωρίζουν αυτήν την αλήθεια εδώ και εκατομμύρια χρό-νια αφού η άγνοιά της συνεπάγεται καταστροφή

2 Για όλες τις κατηγορίες που αναφέ-ρονται αρκεί η ανάγνωση των συμ-φωνηθέντων στα μνημόνια και τους νόμος που τα ακολούθησαν Ειδικά για τα ανθρώπινα δικαιώματα δείτε εδώ httpslaveryfootprintorg

3 Η πρόταση αυτή έχει διατυπωθεί και ως θεωρία με τίτλο TINA εκ του laquothere is no alternativeraquo = δεν υπάρ-χει εναλλακτική

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 610

και ΚυΒΕΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡιΣΤΕΡΑΣανάπτυξη παραγωγική ανασυγκρότηση

laquoΑνάπτυξη 06 το 2014raquo προβλέπει σύμ-φωνα με τον ελληνικό τύπο το ΔΝΤ ενώ με 33 θα laquoτρέχειraquo η ελληνική οικονομία το 2018 Η εκτίμηση αφορά βέβαια σε αύ-ξηση του ΑΕΠ αναφέρεται δηλαδή στη με-γέθυνση της ελληνικής οικονομίας Ο στε-νός ορισμός της ανάπτυξης (development) με όρους αγοράς και η ταύτισή της με την οικονομική μεγέθυνση (economic growth) είναι συνήθης χαρακτηριστικό παράδειγμα η πρόσφατη υποβάθμιση της Ελλάδας από την MSCI από αναπτυγμένη σε αναπτυσ-σόμενη (ή ορθότερα αναδυόμενη) αγορά με βάση το μέγεθος τη ρευστότητα και τις διευκολύνσεις κεφαλαίου καθώς και το νο-μικό καθεστώς Ποια είναι όμως η διαφο-ρά των δύο εννοιών και ποια από τις δύο πρέπει πραγματικά να μας απασχολεί στο σχεδιασμό της οικονομικής αναπτυξιακής πολιτικής μιας αριστερής κυβέρνησης

Η οικονομική μεγέθυνση μετράται κυρί-ως με βάση τους οικονομικούς δείκτες του ΑΕΠ (του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος αλλά και του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊ-όντος) συνολικού και κατά κεφαλήν ενί-οτε λαμβάνοντας υπόψη και την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (Purchasing Power Parity) Τα μεγέθη αυτά παραβλέπουν μια σειρά από κριτήρια και δείκτες ποσοτικούς και ποιοτικούς που ορίζουν την ανάπτυξη σε μια χώρα Τέτοιοι δείκτες είναι για πα-ράδειγμα η κατανομή του πλούτου η φορο-λογία και οι δημόσιες δαπάνες για δημόσια αγαθά η ανεπίσημη οικονομία (συμπερι-λαμβανόμενης της αυτοκατανάλωσης και της ανεπίσημης ανταλλαγής) το ποσοστό συμμετοχής στην οικονομία του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα η εξάρτηση της οικονο-μίας από ένα ή περιορισμένα προϊόντα και κλάδους και τα οφέλη αλλά και οι αρνητι-κές εξωτερικότητες που σχετίζονται με την ορθή ή μη περιβαλλοντική διαχείριση Επι-πλέον μία σειρά ποιοτικών δεικτών όπως η βρεφική θνησιμότητα και το προσδόκιμο ζωής ο αλφαβητισμός και οι δείκτες εκπαί-δευσης εν γένει οι δείκτες διαφθοράς οι εγκληματολογικοί δείκτες οι δείκτες χειρα-φέτησης (Gender Empowerment Measure Gender-related Development Index) κοκ Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι η έννοια της ανάπτυξης είναι κατά πολύ περιεκτικότε-ρη και ενδεικτικότερη της κατάστασης όχι μόνο της οικονομίας αλλά και της κοινω-νίας μιας χώρας

Με βάση το δείκτη ανθρώπινης ανάπτυ-ξης (HDI) του Προγράμματος των Ηνωμέ-νων Εθνών για την Ανάπτυξη (UNDP) που περιλαμβάνει δεδομένα για το προσδόκιμο

ζωής την εκπαίδευση και το εισόδημα η Ελλάδα κατατάσσεται συστηματικά στις χώ-ρες με laquoπολύ υψηλή ανθρώπινη ανάπτυξηraquo στη θέση 29 για το 2013 σημειώνοντας όμως μείωση σε αντίθεση με τις περισσότε-ρες ευρωπαϊκές χώρες που κατατάσσονται υψηλότερα και με αυξητικές τάσεις Επιπλέ-ον στο διορθωμένο ως προς την ανισότητα δείκτη (IHDI) η Ελλάδα καταγράφει μόνο για το 2013 μείωση 115 σημειώνοντας συνεχή πτώση την τελευταία τριετία Είναι δε χαρακτηριστικό ότι με βάση το λόγο laquoει-σόδημα του πλουσιότερου 10 του πληθυ-σμού προς το εισόδημα του φτωχότερου 10 του πληθυσμούraquo των Ηνωμένων Εθνών η Ελλάδα παρουσιάζει μεγαλύτερη εισοδη-ματική ανισότητα όχι μόνο από τις χώρες της ΕΕ αλλά και από χώρες όπως η Ινδία το Πακιστάν η Αιθιοπία το Μπαγκλαντές η Αίγυπτος και το Μπενίν

Η ενδεχόμενη λοιπόν ανάκαμψη και μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας δεν συνεπάγεται αυτομάτως τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων κα-θώς δεν εξασφαλίζει την οικειοποίηση από τους εργαζόμενους της αύξησης του παρα-γόμενου προϊόντος Αντιθέτως οι εφαρμο-ζόμενες κυβερνητικές πολιτικές λιτότητας και εσωτερικής υποτίμησης της εργασίας επιδεινώνουν συστηματικά τη θέση των ερ-γαζομένων αυξάνοντας ταυτόχρονα τα κέρ-δη των επιχειρήσεων ακόμα και σε συνθή-κες παρατεταμένης ύφεσης (Ιωακείμογλου Success Story Αυγή 080613)

To σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης μιας κυβέρνησης της Αριστεράς επομένως θα πρέπει να έχει ως γνώμονα την ανάπτυ-ξη και όχι τη μεγέθυνση της οικονομίας να είναι δηλαδή ταυτόχρονα και σχέδιο κοινωνικής ανασυγκρότησης στοχεύοντας εκτός από την ανάκαμψη των οικονομικών δεικτών και στη βελτίωση της θέσης των εργαζομένων όχι μόνο σε ότι αφορά τους μισθούς τα επιδόματα και τη μείωση της ανεργίας αλλά και στη βελτίωση όλων των επιμέρους δεικτών ανάπτυξης Οι βασικοί άξονες ενός τέτοιου σχεδίου παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που δι-απερνούν οριζόντια όλους τους κλάδους της οικονομίας μπορούν να συνοψισθούν ως εξής

Έμφαση στην εκπαίδευση και την υγεία η αναβάθμιση της δημόσιας εκπαί-δευσης σε όλες τις βαθμίδες αλλά και του εθνικού συστήματος υγείας και ιδιαίτερα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης διασφαλί-ζει την ουσιαστική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου όλων των πολιτών Επιπλέον η

αναβαθμισμένη δημόσια εκπαίδευση μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην καλλιέργεια μιας διαφορετικής αντίληψης για την οικο-νομία και την παραγωγή (περιβαλλοντική συνείδηση συνεργατική αντίληψη) αλλά και να διασφαλίζει άρτια εκπαιδευμένο και υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό

Περιβαλλοντικά βιώσιμη ανάπτυξη πέρα από ένα πρόγραμμα συγκεκριμένων δράσεων που αφορούν τον τομέα του πε-ριβάλλοντος και της ενέργειας (περιβαλ-λοντική ανακαίνιση κτηρίων οικιακά φω-τοβολταϊκά διαχείριση και επεξεργασία απορριμμάτων) το σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης πρέπει να προωθεί τον οικολογικό μετασχηματισμό της παραγωγής και την εξοικονόμηση ενέργειας σε όλους τους κλάδους και όλα τα στάδια της παρα-γωγής με ιδιαίτερη έμφαση στις Ανανε-ώσιμες Πηγές Ενέργειας αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα τόσο των φυσικών πόρων (ηλιακή και αιολική ενέργεια) αλλά και το υψηλά εξειδικευμένο αργούν ανθρώπινο δυναμικό

Έμφαση στην έρευνα και τις νέες τε-χνολογίες Η ενθάρρυνση της χρήσης νέ-ων τεχνολογιών σε όλους τους τομείς της οικονομίας και η ταυτόχρονη στήριξη του κλάδου της τεχνολογίας συγκεκριμένα με αυξημένη χρηματοδότηση για έρευνα και δράσεις στήριξης των νέων επιστημόνων μπορεί να αποφέρει σημαντικά αποτελέ-σματα τόσο στην αύξηση και βελτίωση της παραγωγής και την αύξηση του εισοδήμα-τος όσο και στη μείωση της ανεργίας Επι-πλέον σε συνδυασμό με τους υπόλοιπους άξονες (πχ έρευνα προσανατολισμένη στις ΑΠΕ ή στην τεχνολογία της υγείας) και με την τεχνολογική αναβάθμιση της δημόσιας διοίκησης μπορεί να έχει καταλυτικό ρόλο στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του πληθυσμού συνολικότερα

Αλλαγή του τρόπου οργάνωσης της παραγωγής Κομβικό ρόλο στην παραγω-γική και κοινωνική ανασυγκρότηση έχει ο λεγόμενος τομέας της laquoκοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίαςraquo Τα εγχειρήμα-τα και οι δομές κοινωνικής και αλληλέγγυ-ας οικονομίας συνεταιρισμοί παραγωγών συνεταιρισμοί καταναλωτών συνεργατικά εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης παραγωγικών μονάδων δομές και κινήματα αλληλέγγυ-ας οικονομίας προωθούν μια διαφορετι-κή αντίληψη για την οργάνωση της οικο-νομίας και της κοινωνίας από τους ίδιους τους εργαζόμενους Προτάσσουν την ισό-τιμη συμμετοχή τη δημοκρατία στη λήψη αποφάσεων τη συλλογική διαχείριση την

ισότιμη διανομή του αποτελέσματος την οργάνωση και αλληλοϋποστήριξη των δο-μών Η προώθηση αυτού του τρόπου ορ-γάνωσης της παραγωγής από τους ίδιους τους εργαζόμενους και με στόχο το συλ-λογικό όφελος και όχι το ατομικό κέρδος δεν έχει μόνο θετικά αποτελέσματα στη μείωση της ανεργίας και στην αύξηση του εισοδήματος αλλά αμφισβητεί τον πυρή-να των καπιταλιστικών σχέσεων εξουσίας Εξάλλου ο κομμουνισμός δεν είναι παρά η κοινωνία των ελεύθερα συνεταιρισμένων παραγωγών

Η ατζέντα ανάπτυξης της κυβέρνησης Σαμαρά στοχεύει αποκλειστικά στη μεγέ-θυνση της οικονομίας με την εφαρμο-γή πολιτικών σκληρής λιτότητας που όχι απλώς παραβλέπουν όλους τους υπόλοι-πους δείκτες ανάπτυξης αλλά έχουν ως αποτέλεσμα την επιδείνωσή τους τόσο στο οικονομικό (μείωση μισθών αύξηση ανεργίας) όσο και στο κοινωνικό επίπε-δο (διάλυση κοινωνικού κράτους παιδεί-ας υγείας καταστροφή περιβάλλοντος) Ακόμα λοιπόν και αν επιτευχθεί ο στόχος της μεγέθυνσης για το 2014 αυτό θα γί-νει επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο τη θέση της εργασίας προς όφελος του κεφα-λαίου Αντίθετα η αναπτυξιακή πολιτική της Κυβέρνησης της Αριστεράς πρέπει να εστιαστεί σε ένα σχέδιο παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που θα στο-χεύει στο συνολικό μετασχηματισμό της οικονομίας και της κοινωνίας με έμφαση στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζόμενων και όχι στη μεγέθυνση των οικονομικών δεικτών και ταυτόχρονα στη μετατόπιση του συσχετισμού δύναμης με-ταξύ κεφαλαίου και εργασίας μετατόπιση που θα επιτρέπει την ανάπτυξη των αγώ-νων από καλύτερες θέσεις και με διαρκώς διευρυνόμενες προοπτικές

ΣΤΕφΑΝιΑ ΓΕΩΡΓΑΚΑΚουndashΚουΤΣοΝιΚουΟικονομολόγος Τμ Οικονομικής Πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

μιΧΑλΗΣ ΝιΚολΑΚΑΚΗΣΚοινωνιολόγος Επιστ Συνεργάτης ΚΟ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 11πρώτες σκέψεις για την

ΑΝΑΣυΓΚΡοΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡιφΕΡΕιΑΣ

Η εκπόνηση Περιφερειακών Προγραμμά-των για την παραγωγική ανασυγκρότηση των Περιφερειών επιχειρείται αυτήν την περίοδο από τον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ σε ένα πο-λιτικό τοπίο που πληθαίνουν οι αναφορές για την laquoανάγκη της ανάπτυξηςraquo λόγω του βαθέματος της κρίσης και ανοίγει ένα διά-λογο στα ζητήματα τόσο της γενικόλογης νεφελώδους και τις περισσότερες φορές ασαφούς ως προς την έννοια laquoανάπτυξηraquo Διάλογος που δεν περιορίζεται μόνο στο πε-ριεχόμενο της ανάπτυξης ή στη διαδικασία εκπόνησης των συγκεκριμένων προγραμ-μάτων Αγγίζει επίσης ζητήματα που άπτο-νται της αποκέντρωσης της δημοκρατίας της συμμετοχής και αναδεικνύει νέες θε-ωρητικές προσεγγίσεις τόσο ως προς στην έννοια όσο και ως τρόπο το σχεδιασμό και την υλοποίηση των σχεδίων αυτών αλλά και ως προς την εξερεύνηση νέων σχέσε-ων και κοινωνικών συμμαχιών απαραίτη-τα εργαλεία για την άσκηση πολιτικών σε τοπικό επίπεδο

Η μεγαλύτερη δυσκολία του εγχειρήματος αυτού είναι να ξεπεράσουμε τις παρωχη-μένες αντιλήψεις μας και να εκφράσουμε ένα διαφορετικό όραμα για την Περιφέρεια ως ένα σύνολο πρακτικών που μπορούν να ανακατασκευαστούν σε μια εντελώς διαφο-ρετική εικόνα από αυτή που είναι κυρίαρχη σήμερα Η απόπειρα να αναδημιουργήσου-με μια διαφορετική εικόνα προϋποθέτει μεγαλύτερο βαθμό εκδημοκρατισμού από αυτόν που υπάρχει σήμερα (αποκέντρωση και συμμετοχή (επαν)ίδρυση θεσμών που να επικοινωνούν με τις σύγχρονες ανάγκες αναθεώρηση σχέσεων δημιουργία κοινω-νικών συμμαχιών και προπάντων την κα-τοχύρωση των κοινωνικών κινημάτων (το δικαίωμα στην περιφέρεια)

Προϋποθέτει επίσης νέα αρχιτεκτονική νέα κριτήρια σχεδιασμού νέες προσεγγί-σεις και πάνω από όλα αναπτυξιακές πο-λιτικές και όχι αναπτυξιακά μέτρα που θα διαμορφώνουν και θα διαχέουν την ανα-πτυξιακή συνείδηση στα αναπτυξιακά υπο-κείμενα μέσα από ένα αναπτυξιακό μοντέ-λο που θα έχει ως laquoελκυστήraquo τις κοινωνι-κές ανάγκες

Με άλλα λόγια ένα Εναλλακτικό Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέρειας δεν μπορεί παρά να απαντά στα προβλήματα και στις ανάγκες έτσι όπως διαμορφώνο-νται σήμερα στην Περιφέρεια Για το λόγο αυτό απαιτείται μια αρκετά συγκροτημένη laquoπρογραμματική αφήγησηraquo η οποία θα λάβει υπόψη τις κοινωνικές ανάγκες τις

ανακατατάξεις στην ταξική και κοινωνική διαστρωμάτωση σε συνθήκες οικονομικής κρίσης τις στρατηγικές επιπτώσεις και τις προτεραιότητες άμεσων δράσεων αλλά και ταυτόχρονα θα επιχειρεί laquoαφήγησηraquo στο μέλλον διαμορφώνοντας το όραμα για την ανάπτυξη Περιφέρειας (ποιες είναι οι στρατηγικές μας επιλογές σε ποιους πα-ραγωγικούς κλάδους ή παραγωγικά συ-μπλέγματα θα δώσουμε έμφαση με ποια μέσα και τι είδους παρεμβάσεις πώς θα διαμορφώσουμε ή αναδιαμορφώσουμε τις κοινωνικές συμμαχίες και πώς θα προσδι-ορίσουμε τα νέα υποκείμενα)

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο για την οικονομική κοινωνική και περιβαλλοντική ανασυγκρό-τηση το οποίο καλείται να επανεξετάσει σε μια από την αρχή επεξεργασία τους στό-χους για την οικονομία το περιβάλλον (νέ-ες σχέσεις με τη φύση) και την κοινωνία όπως και τους θεσμούς μέσω των οποίων θα αποφασίζονται και θα υλοποιούνται οι πολιτικές αυτές (θεσμοί ενίσχυσης του Δη-μοκρατικού προγραμματισμού συμμετοχής (συμμετοχικούς προϋπολογισμούς) και κοι-νωνικού ελέγχου

Το Σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο που θα αξιοποιήσει τα νέα κινήματα της παραγωγικής ανα-συγκρότησης και της αλληλεγγύης που δημιουργήθηκαν λόγω της κρίσης και θα τα αναδείξει ως τα νέα υποκείμενα και τις δυνάμεις εκείνες που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα παραγωγικό σύστημα που θα παράγει αγαθά (προϊόντα και υπηρεσί-ες) με σαφές και κοινωνικό και περιβαλ-λοντικό πρόσημο

Σε αυτό το νέο μοντέλο οι παραγωγικές καταναλωτικές συνεταιριστικές και κοινω-νικές οργανώσεις θα αναλάβουν ένα μεγάλο μέρος της παραγωγικής ανασυγκρότησης της Περιφέρειας συνθέτοντας το πρόβλη-μα της παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και οικολογί-ας δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για έναν εναλλακτικό τρόπο παραγωγής μέσω της ανάπτυξης συνεργατικών μορφών της εναλλακτικής και αλληλέγγυας οικονομίας και συμβάλλοντας στη διαμόρφωση ενός μοντέλου οργάνωσης της κοινωνίας που θα στηρίζεται στις αρχές της αλληλεγγύης και της συνεργασίας

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο ανατροπής όπου

ndash Το παραγωγικό του μοντέλο πρέπει να βασίζεται στις κοινωνικές ανάγκες και

να ανατρέπει την υφιστάμενη αναπτυξια-κή πολιτική που κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια ταυτίστηκε με τη διαρθρωτική πολι-τική της ΕΕ με αποτέλεσμα τη διοχέτευση του μεγαλύτερου μέρους των διαθέσιμων εγχώριων πόρων στην εξυπηρέτηση των κανόνων της κοινοτικής συγχρηματοδό-τησης Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανάγκη να ξεφύγουμε από την παράθε-ση κλαδικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανάλυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επί-πεδο των συστημάτων αξίας δηλαδή στα παραγωγικά συμπλέγματα όπου περιλαμ-βάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην αλυσίδα αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλισμού και υποδο-μών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνο-λογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίηση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μετα-φορές κοκ)

ndash Αντιπαραθέτει στις κινητήριες δυνάμεις της ανταγωνιστικότητας την ποιότητα ζω-ής το φυσικό περιβάλλον και την κοινω-νική αλληλεγγύη

ndash Προτάσσει παρεμβάσεις χαμηλού κό-στους λόγω του περιορισμού των διαθέ-σιμων πόρων αλλά και της αλλαγής στη φιλοσοφία των παρεμβάσεων με την με-τατόπιση από τις laquoσκληρέςraquo υποδομές στη δημιουργία περιβάλλοντος καινοτομίας μέσω laquoάυλωνraquo υποδομών στους ανθρώπι-νους περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς πόρους μιας περιοχής γεγονός που θα την καταστήσει ικανή να υλοποιήσει τις δυνα-τότητες της Όμως εδώ απαιτείται προσο-χή ώστε νrsquo αποφευχθεί ο κίνδυνος μετά-

πτωσης στο καθεστώς των πολλών μικρών και κατακερματισμένων έργων του παρελ-θόντος που εγκλώβιζαν την αναπτυξιακή πολιτική σrsquo έναν ιδιότυπο τοπικισμό που όμως τελικά οδηγούσε σε μικροεπενδυτι-κό πληθωρισμό

ndash Ανατρέπει τις μέχρι σήμερα επιλογές που βασίζονταν στις λίστες έργων κατόπιν επιθυμιών των αιρετών αρχών στις ανά-γκες κάλυψης συγχρηματοδοτούμενων έρ-γων στις κοινωνικές συμμαχίες που υπηρε-τήθηκαν και οικοδομήθηκαν μέσα από τις πελατειακές σχέσεις και τη δυνατότητα του συστήματος να χρηματοδοτεί σε διάφορες κλίμακες διαπλοκής)

Η διαμόρφωση και η επεξεργασία ενός τέτοιου εναλλακτικού αναπτυξιακού Σχε-δίου δεν μπορεί παρά να μη γίνεται ανοι-χτά στην κοινωνία

Μέσα από συζητήσεις ανταλλαγή ιδεών απόψεων προτάσεων με τα παραπάνω κι-νήματα τους κοινωνικούς οικονομικούς συνδικαλιστικούς και άλλους φορείς Πανε-πιστήμια Ερευνητικά κέντρα επαγγελμα-τικές ομάδες ανθρώπους laquoκλειδιάraquo κλπ

Και τέλος όπως επανειλημμένως έχει ειπωθεί το σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέρειας είναι μια διαρκής διαδικασία προσπάθεια και ανοιχτή σε νέες ιδέες και καινοτόμες δράσεις αλλά είναι και ευέλι-κτο στην εφαρμογή ώστε να είναι ταχείες οι αναπροσαρμογές και οι ανακατανομές πόρων σε περίπτωση αστοχιών

μΑΡιΑ ΘΕλΕΡιΤΗσύμβουλος Τοπικής Ανάπτυξης

μέλος Τμ Αυτοδιοίκησης ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 612

Εδώ και τουλάχιστον τρία χρό-νια από την εκτόξευση της οικο-νομικής κρίσης και έπειτα η γε-ωργία και ο πρωτογενής τομέας εν γένει παρουσιάζονται ως ένα από τα κρυφά χαρτιά της χώρας για την έξοδο από την κρίση Πόσο αληθινό μπορεί να είναι αυτό και κάτω από ποιες προϋποθέσεις Στο κείμενο αυτό κατατίθενται κάποιες πρώτες σκέψεις και προβληματι-σμοί σχετικά καθώς και για την παραγωγική ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα

Στην προσπάθεια ανάγνωσης της υπάρχουσας κατάστασης πέ-ρα από τη μελέτη για το αγροτι-κό εισόδημα και απασχόληση το αγροτικό εμπορικό ισοζύγιο το ισοζύγιο φυτικής- ζωικής παρα-γωγής τα κόστη παραγωγής τη σύνδεση με τη γεωργική βιομηχα-νία το δευτερογενή και τριτογενή τομέα και πολλά ακόμα θα πρέπει κανείς να δει το μοντέλο ανάπτυ-ξης που ακολουθήθηκε στη χώρα συνολικότερα το ρόλο του πρωτο-γενούς τομέα σε αυτό καθώς και το μοντέλο ανάπτυξης πρωτογενούς τομέα που επιλέχθηκε

Η επιλογή που έγινε για την Ελ-λάδα ήταν η μετάβαση της οικο-νομίας της στον τριτογενή τομέα κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών ndash διαμετακομιστικό κέντρο παρο-χή υπηρεσιών τουρισμός κλπ Το μοντέλο αυτό οδήγησε στην απο-διάρθρωση του παραγωγικού πρω-τογενούς τομέα και στην εξάρτηση από τις ολοένα και αυξανόμενες εισαγωγές γεωργικών προϊόντων και εφοδίων Ακόμα στο πλαίσιο αυτό επιλέχθηκε η εντατική συμ-βατική γεωργία και κτηνοτροφία η μονοκαλλιέργεια με στόχο απο-κλειστικά τις εξαγωγές η εγκατά-λειψη της παραγωγής κυρίως σε μειονεκτικές περιοχές οι εναλ-λαγές των καλλιεργειών με βάση τις επιδοτούμενες καλλιέργειες και άλλα

Η γεωργία όμως αποτελεί τον τομέα που ιδίως σε περιόδους κρί-σης αποτελεί προϋπόθεση επιβί-ωσης και βασική πηγή διατροφι-κών αγαθών για τον πληθυσμό Η κρίση της γεωργίας οδηγεί και σε επισιτιστική κρίση Συνεπώς το ζή-

τημα της διατροφικής αυτάρκειας της χώρας ιεραρχείται και εύλογα κανείς αναρωτιέται πώς γίνεται να έχεις ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα πώς μπορείς να βγεις από την κρίση αν δεν είσαι παραγωγι-κός Και τι σημαίνει σήμερα παρα-γωγικός πρωτογενής τομέας

Η συμβολή της γεωργίας στην αποφυγή της επισιτιστικής κρίσης έγκειται στη στροφή της γεωρ-γικής παραγωγής στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού Συνεπώς μιλάμε για έναν πρωτογενή τομέα που θέτει ως βάση την τροφή ως αγαθό και ως θεμελιώδες κοινωνικό δικαίω-μα και όχι ως εμπόρευμα ή χρημα-τιστηριακό αγαθό Ο πρωτογενής τομέας θα πρέπει να αποσκοπεί πρωταρχικά στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του λαού με ντόπια παραγόμενα σε λογι-κές τιμές ποιοτικά προϊόντα στο πρότυπο της παραδοσιακής ελ-ληνικής μεσογειακής διατροφής και σε αντίθεση με το κυρίαρχο καταναλωτικό και διατροφικό μο-ντέλο Ένα σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης του πρωτογενούς τομέα οφείλει να συνυπολογίσει αυτή την αρχή

Ακόμα δεν μπορεί να μη μιλήσει για ένα άλλο παραγωγικό μοντέλο της ήπιας γεωργίας της βιολογι-κής γεωργίας με σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον με εξορθολογισμό στη χρήση των φυ-σικών πόρων με μετάβαση από τις εντατικές μονοκαλλιέργειες στην πολυκαλλιέργεια και στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και διεθνούς ζήτησης που παράλλη-λα καλύπτουν και τις εγχώριες ανάγκες

Έχει ακόμα να αναμετρηθεί με το ερώτημα πώς νοείται ο σημε-ρινός γεωργός Παραγωγός τρο-φής παραγωγός προϊόντων για μεταποίηση παραγωγός ενέργειας

πάροχος αγρο-τουριστικών υπηρε-σιών προστάτης του φυσικού πε-ριβάλλοντος και του κοινωνικού ιστού της υπαίθρου εξαγωγέας προϊόντων με υψηλή προστιθέ-μενη αξία Όλα αυτά και πολλά ακόμα ή ένας άνθρωπος εξαρτώ-μενος από το αγροδιατροφικό λό-μπι που θα παράγει απλώς προ-ϊόντα ως είλωτας στα laquoδικά τουraquo χωράφια Αυτός που θα έχει στα χέρια του την τροφή του κόσμου και θα τη διαχειρίζεται μόνο με βάση το μέγιστο δυνατό για αυ-τόν κέρδος ανεξαρτήτως του αν ο κόσμος πεινάει

Ποια θα μπορούσαν να είναι τα μέτρα για την ανασυγκρότηση του παραγωγικού δυναμικού Ο αναδα-σμός γης ίσως είναι ένας τρόπος για να ενοποιήσει τις πολυτεμα-χισμένες εκτάσεις και να μειώσει το κόστος παραγωγής Το συνε-ταιριστικό-συνεργατικό κίνημα θα πρέπει να τεθεί σε νέες υγιείς βάσεις ώστε να δώσει διέξοδο τό-σο στο επίπεδο της καλλιέργειας (συγκέντρωση γης και μηχανημά-των εξοικονόμηση στην προμή-θεια εφοδίων οργάνωση της αγο-ράς κλπ) Εφόσον ο πρωτογενής τομέας θεωρηθεί στρατηγικής ση-μασίας θα πρέπει να αναζητηθούν ευνοϊκοί όροι χρηματοδότησης που θα επιτρέπουν τις επενδύσεις σε αυτόν Ακόμα θα πρέπει να

προβληματισμοί σχετικά με την παραγωγική ανασυγκρότηση του ΠΡΩΤοΓΕΝουΣ ΤομΕΑ

Ο αγροτικός τομέας παρουσιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανάπτυξη του αγροτικού χώρου

στη λογική της αγροδιατροφικής βιομηχανίας

επανεκτιμηθούν θεσμικά μέτρα σχε-τικά με τη φορολογία των αγρο-τών της γης τα αγροτικά μητρώα τις ενισχύσεις που παρέχονται σε ένα πλαίσιο ανασυγκρότησης του συνόλου της οικονομίας

Δεν μπορούμε να μιλάμε για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση του πρωτογενούς τομέα δίχως την επέμβαση στη λειτουργία της εγχώριας αγοράς με το σκεπτικό των πολλαπλών επιλογών σε πα-ραγωγούς και καταναλωτές ενά-ντια στα μονοπώλια διακίνησης τροφής στην Ελλάδα Η επέμβα-ση αυτή μπορεί να γίνει σε θεσμι-κό επίπεδο κατοχυρώνοντας δο-μές που μέχρι στιγμής υστερούν Υστέρηση που οδηγεί σε καρτέλ και μονοπωλιακές καταστάσεις Ένα τέτοιο θεσμικό μέτρο μπορεί να είναι η νομοθέτηση αγορών αγροτών-παραγωγών ώστε να δοθεί απευθείας διέξοδος στον παραγωγό στην αγορά και στους καταναλωτές με την παράκαμψη μεσαζόντων και με στόχο την εξυ-γίανση της αγοράς τροφίμων και τον εξορθολογισμό των τιμών των γεωργικών προϊόντων

Στο επίπεδο της διάθρωσης της παραγωγής θα πρέπει να συ-νυπολογιστεί το εδαφικό ανά-γλυφο της Ελλάδας να μελετη-

θούν οι δυνατότητες της κάθε πε-ριφέρειας ο όποιος σχεδιασμός να γίνει με γνώμονα το τι είναι δυνατό να καλλιεργηθεί και πού να υπάρξει πρόβλεψη για βοσκο-τόπους και επαρκείς καλλιέργει-ες ζωοτροφών ποια μπορεί να εί-ναι τα προϊόντα αυτά που έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και υψηλή προστιθέμενη αξία ώστε μπορούν να είναι εξαγώγιμα Σε κάθε σχεδιασμό όμως το ζητούμε-νο είναι να προτάσσεται ως μορφή η βιώσιμη και ποιοτική γεωργική παραγωγή

Δεν θα πρέπει να αγνοηθούν ακόμα τομείς όπως η δασοπονία η αλιεία η μελισσοκομία Μπο-ρούν να αναπτυχθούν και να εί-ναι ιδιαίτερα laquoαποδοτικοίraquo για την οικονομία και παράλληλα να συντελέσουν στην προστασία της βιοποικιλότητας των δασών και θαλασσών στην ανανέωση δασι-κών εκτάσεων στην εκμετάλλευση των ορεινών περιοχών τηρώντας πάντοτε τους περιβαλλοντικούς κανόνες

Αναγκαία είναι και έργα υπο-δομής με γνώμονα τη μείωση του κόστους παραγωγής την ορθολο-γική χρήση πόρων όπως το νερό τη δημιουργία αποθεμάτων νερού κλπ Θα πρέπει ακόμα να προβλε-φθεί το πώς εντάσσονται οι ήπιες μορφές ενέργειας και οι ΑΠΕ στην αγροτική παραγωγή

Η όποια ανασυγκρότηση όμως δεν μπορεί να γίνει μόνο με θεσμικά μέτρα και διακηρύξεις Χρειάζεται τη δημιουργία ενός κινήματος πα-ραγωγών (αγροτών κτηνοτρόφων αλιέων κλπ) των ανθρώπων της υπαίθρου αλλά και των πόλεων (laquoκαταναλωτέςraquo ενεργοί πολίτες κινήματα πόλης) των εμπλεκομέ-νων στους άλλους οικονομικούς τομείς των κινημάτων της οικο-λογίας και πολλών ακόμα Μια κυ-βέρνηση της αριστεράς δεν μπορεί να λύσει τα παραπάνω ζητήματα με τρόπο laquoαυτονόητοraquo Έχει την ανάγκη ύπαρξης ενός κινήματος παραγωγικής ανασυγκρότησης και αγροτικής μεταρρύθμισης ώστε να μπορέσει να συγκρουστεί με τα εγχώρια συμφέροντα αλλά κι αυτά των πολυεθνικών του αγρο-

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 13

Ένα από τα θέματα που απασχόλησαν το φετινό Left Forum με θέμα ldquoMobilizing for EcologicalEconomic Transformationrdquo στη Νεα Υόρκη ήταν αυτό που ο καθηγητής Βαλερστάϊν χαρακτήρισε ως laquoκαρκίνοraquo του συστήματος Πρόκειται για το γεγονός ότι επί 500 χρόνια ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε κατατρώγοντας τους φυσικούς πόρους του πλανήτη χωρίς να τους αναπληρώνει Το πρόβλημα αυτό έχει πά-ρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και απειλεί άμε-σα τη ζωή στο πλανήτη Δεν μπορούμε πια να μιλάμε για μέλλον για ανάπτυξη για οικονο-μία αν αυτή δεν είναι οικολογική σημαντική πτυχή της οποίας είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ)

Ενώ λοιπόν παγκοσμίου φήμης διανοητές αντιλαμβάνονται την ουσιαστική σημασία των ΑΠΕ στη ανάπτυξη στην Ελλάδα με πρόσχη-μα το υπαρκτό πρόβλημα του ελλείμματος του λογαριασμού ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ ως λύση προ-τείνεται το πάγωμα της ανάπτυξης των ΑΠΕ Ακούγονται απόψεις όπως laquoοι ΑΠΕ είναι πο-λυτέλειαraquo laquoεδώ δεν έχουμε να φάμε τις ΑΠΕ θα κοιτάζουμεraquo laquoας καθυστερήσει η έστω και σταδιακή απεξάρτηση από το φθηνό λιγνίτη που μας χάρισε η φύσηraquo και άλλα πολλά ιδίου ύφους και περιεχομένου Στη δε πράξη έχουν σταματήσει να γίνονται πλέον έργα ΑΠΕ τα φωτοβολταϊκά τους τελευταίους μήνες τον τελευταίο χρόνο οι υπόλοιπες ΑΠΕ

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά για να διαπιστώσουμε το πώς δημιουργήθηκε το πρόβλημα Ο πρώτος ουσιαστικά νόμος που έβαλε τα θεμέλια για την ανάπτυξη των ΑΠΕ συντάχθηκε το 2006 Παρά το θετικό στοιχείο ότι επιτέλους άρχισε να γίνεται λόγος για ΑΠΕ ο νόμος είχε πολλές ελλείψεις είτε σκόπιμα εί-τε όχι Ενώ το κύριο χαρακτηριστικό των ΑΠΕ είναι οι πολλές μικρές αποκεντρωμένες μονά-δες διάσπαρτες στην επικράτεια και μόνο για λόγους οικονομίας κλίμακας και μόνο σε ει-δικές περιπτώσεις μεγάλες μονάδες (μέσα σε βιομηχανικές ζώνες κλπ) ο νόμος υιοθετούσε ακριβώς την αντίθετη κατεύθυνση Το μείγμα των ΑΠΕ αλλά και ο ρυθμός ανάπτυξης τους έπρεπε να είναι αυστηρά σχεδιασμένος ώστε να απορροφηθούν ομαλά από τεχνικής αλλά και οικονομικής άποψης όλοι οι κραδασμοί της αλλαγής παραγωγής ηλεκτρενέργειας Αντιθέ-τως ακολουθώντας το νεοφιλελεύθερο δόγμα ο νόμος αυτός άφηνε την αγορά ανεξέλεγκτη να αποφασίσει χωρίς παρεμβάσεις της πολιτείας Η αγορά αποφάσισε όπως πάντα άναρχα και με μοναδικό κριτήριο το κέρδος Ενώ το κόστος κατασκευής ειδικά των φωτοβολταϊκών απο-κλιμακώθηκε ραγδαία δεν είχαμε αντίστοιχη μείωση των εγγυημένων τιμών πώλησης του

ρεύματος οπότε δημιουργήθηκαν ευκαιρίες για υπερκέρδη Αποτέ-λεσμα ήταν το αδηφάγο κεφάλαιο να οδεύσει προς τα φωτοβολταϊκά με συνέπεια την έκδοση υπερπληθώρας αδειοδοτήσεων και κατασκευών Ενώ στην Ευρώπη οι κυβερνήσεις έγκαιρα διαπίστωσαν το πρόβλημα και βρήκαν λύσεις στη χώρα μας αφού άφησαν να χαθεί πολύτιμος χρόνος όταν πλέον αποφάσισαν να ασχοληθούν προχώρησαν σε μια παγκόσμια πρωτοτυ-πία ένα λάθος να προσπαθούν να το λύ-σουν με ένα νέο χειρότερο λάθος

Το πρόβλημα λοιπόν που έχει προκύψει δεν είναι δομικό των ΑΠΕ αλλά αφορά στον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ διαχρονικά αντιμετώπισαν τις ΑΠΕ Αν είχαμε στρωτή ροή διείσδυσης των ΑΠΕ και είχαμε για παράδειγμα αντί για 2300 MW φωτοβολταϊκών που έχουμε σήμε-ρα γύρω στα 1000 MW αυτό θα συνιστούσε ένα απόλυτα διαχειρίσιμο μέγεθος που δεν θα δημιουργούσε κανενός είδους πρόβλημα Το σημερινό δε κόστος κατασκευής είναι τέτοιο που επιτρέπει σε όποιον κατασκευάσει σήμε-ρα ΑΠΕ να αμείβεται με ταρίφα παραπλήσια των παραγωγών ενέργειας από φυσικό αέριο οπότε αν αυτά τα 1300 MW κατασκευάζονταν σήμερα δεν θα επιβάρυναν το λογαριασμό αφού λογικά θα αμείβονταν όπως οι συμβατι-κοί παραγωγοί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ έχει προτείνει λύσεις που η κυβέρνηση δεν έχει τη βούληση να αποδεχθεί γιατί θίγουν τα ξένα και ντόπια μεγάλα συμφέ-ροντα του χώρου Προτείνουμε μέτρα laquoκουρέ-ματοςraquo των παραγωγών με παραμετροποίηση των κριτηρίων ώστε να μηδενιστεί το έλλειμμα χωρίς να επιβαρυνθούν οι καταναλωτές και να πληρώσουν όλοι με δίκαιο τρόπο ανάλογα με το κόστος κατασκευής και το μέγεθος

Σε κάθε περίπτωση τις ΑΠΕ δεν πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε με οικονομίστικο τρόπο Η καταστροφή του περιβάλλοντος και η υγεία δεν είναι μετρήσιμα χρηματικά μεγέθη Δεν μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για φθηνό λιγνίτη και ακριβές ΑΠΕ αδιαφορώντας για τις άλλες επιπτώσεις που έχει η χρήση των ρυπογόνων ορυκτών καυσίμων

Η ταχύτητα ανάπτυξης της τεχνολογίας μάς επιτρέπει να υποστηρίξουμε ότι σύντομα αν υπάρξει πολιτική βούληση θα μπορέσουμε να έχουμε συστήματα ΑΠΕ για οικιακή χρήση τα οποία θα συμφέρουν και από οικονομικής σκο-πιάς Συστήματα χαμηλού κόστους από ΑΠΕ με ταυτόχρονη εξοικονόμηση ενέργειας και με μελλοντικά φθηνές μπαταρίες θα μπορούν να κάνουν τα σπίτια ενεργειακά ανεξάρτητα Στον

τομέα αυτό θα μπορούσε να απασχοληθεί και μεγάλο τμήμα του παραγωγικού δυναμικού της χώρας όπως μηχανικοί τεχνικοί κλάδοι που σήμερα μαστίζονται από μεγάλη ανεργία

Οι ειδικοί επιστήμονες λένε ότι όποιος σχε-διάζει το μέλλον της ηλεκτρενέργειας με τα μέχρι σήμερα δεδομένα θα κάνει λάθος Στην Αμερική κατασκευάστηκε πιλοτικά ένας συσ-σωρευτής 120 MW με σχετικά ικανοποιητικό κόστος κατασκευής και υψηλής ταχύτητας από-δοσης της ενέργειας Συστήματα αντλιοταμίευ-σης παρασκευή υδρογόνου και άλλα τέτοιου είδους τεχνικά εργαλεία θα βοηθήσουν ώστε να αρθεί η επιφυλακτικότητα έναντι των ΑΠΕ από τη στιγμή που θα μπορεί να αποθηκευθεί ενέργεια με χαμηλό κόστος

Για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται πολιτική βούληση ώστε να πιεστούν οι τεχνικοί επι-στήμονες να βρουν τις βέλτιστες λύσεις στα υπάρχοντα σημερινά προβλήματα Την πολι-τική αυτή βούληση δεν είναι δυνατόν να την έχουν οι δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού γιατί οι έννοιες καπιταλισμός και οικολογία κέρδος και προστασία του περιβάλλοντος νό-μοι της αγοράς και ανθρώπινες ανάγκες είναι έννοιες ασύμβατες μεταξύ τους

Μια κυβέρνηση της αριστεράς όπως ευρημα-τικά έθεσαν το θέμα οι διοργανωτές μέσα από τον κεντρικό τίτλο του φετινού Left Forum τις λέξεις οικονομία και οικολογία δεν τις αντιμε-τωπίζει ως λέξεις με κοινό πρώτο συνθετικό αλλά ως έννοιες άρρηκτα δεμένες

Μια κυβέρνηση της αριστεράς θα πρέπει να θέσει τα θεμέλια έτσι ώστε το μέλλον της ηλε-κτρενέργειας και όχι μόνο αυτό να είναι οι-κολογικό Μπορούμε να σχεδιάσουμε ένα μέλ-λον που οι ΑΠΕ θα παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο Και τούτο δεν είναι οραματική φαντασί-ωση ορισμένων Αντιθέτως όλα τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα συνηγορούν προς την κατεύθυνση αυτή

ΓιΑΝΝΗΣ μΠΕΝιΣΗΣμέλος γραμματείας τμ Ενέργειας ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

ΑΠΕ ΓιΑ ΤΗΝ οιΚο λογία

νομία

διατροφικού λόμπι Σε αυτό το σημείο θα πρέπει

να προβληματιστούμε για το αν η παραγωγική ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα με άξονα την ανάπτυξη και την ενίσχυ-ση της εγχώριας παραγωγής μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα από τις πολιτικές της ΕΕ για την περιφερειακή και αγροτική ανάπτυξη για την προστασία του περιβάλλοντος και την Κοινή Γεωργική Πο-λιτική Θα πρέπει παράλληλα να γίνει και ένας ειλικρινής απολογισμός της μέχρι τώρα πορείας του γεωργικού χώ-ρου στο πλαίσιο της ΚΓΠ και μια ανάγνωση δίχως αυταπά-τες των ήδη ανακοινωμένων μελλοντικών πολιτικών

Ο αγροτικός τομέας παρου-σιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανά-πτυξη του αγροτικού χώρου στη λογική της αγροδιατροφι-κής βιομηχανίας και όχι στη λογική της ανασυγκρότησης της παραγωγικής βάσης της χώρας για τη διέξοδο από την οικονομική κρίση με αξιοπρέ-πεια για τον αγροτικό κόσμο και προοπτική παραμονής του στην παραγωγή και ανάπτυ-ξης μέσα από αυτή

Κάθε φορά που τίθεται στο τραπέζι η πρόταση να ιεραρ-χηθεί η αλλαγή του γεωργικού μοντέλου και να προταχθούν βιώσιμες μορφές γεωργίας όπως η βιολογική το αμέσως επόμενο ερώτημα είναι αν αυτή μπορεί να καλύψει τις ανάγκες συνολικά Θα πρέ-πει αν θέλουμε να μιλήσουμε για την ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα με όρους οικολογίας να φύγουμε από αυτό το δίλημμα Η βιώσιμη και οικολογική επαναπροσέγ-γιση του αγροτικού μοντέλου δείχνει την πρόθεσή μας να αναμετρηθούμε με το ίδιο το σύστημα που μας έχει οδηγήσει σε αδιέξοδα δείχνει αν είμαστε σε θέση να προβάλουμε έναν άλλο τρόπο παραγωγής και έναν άλλο τρόπο κοινωνικής συνύπαρξης και οικονομικής βιωσιμότητας Είναι ανάγκη να υπάρξει αυτή η αλλαγή και μάλιστα με περιβαλλοντικά βιώσιμη προοπτική

ιΩΑΝΝΑ ΘΕοΔοΣιου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 614

ΑΝΑΔιΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Το ζήτημα της αναδιάρθρωσης της παρα-γωγικής δομής και υποδομής δεν μπορεί να ιδωθεί ξέχωρα από το ζήτημα του αναπτυ-ξιακού μοντέλου Συνεπώς το ερώτημα που πρέπει να απαντιέται από τη σχεδιαζόμενη πολιτική θα πρέπει να απαντά στην ανά-γκη για άλλο αναπτυξιακό μοντέλο Ποιες λοιπόν πρέπει να είναι η αφετηρίες μιας αποτελεσματικής πολιτικής Κατά τη γνώ-μη μου οι εξής

Από τη λογική μείωσης κόστους πρέπει

να πάμε στη λογική παραγωγής αξίας το οποίο είναι και συμβατό με τις ιδεολογικές αναφορές μας (κοινωνικά προσδιορισμέ-νη αξία χρήσης που παράγεται από την εργασία) Η νέα αξία παράγεται μέσω της συνεχούς καινοτομίας σε προϊόν και πα-ραγωγική διαδικασία Η εστίαση στην πα-ραγωγή με τη στενή έννοια τη μεταποίη-σης (μετασχηματισμός εισροών σε προϊόν) είναι ανεπαρκής Αυτό δεν σημαίνει ότι η καινοτομία παράγεται μόνο στα εργαστή-ρια Αντίθετα παράγεται και στη σύζευξη σχεδιασμού και παραγωγής αλλά και στην αλληλεπίδραση παραγωγή και χρήσης Η βασική διαφορά έγκειται από τη μία στις αυξανόμενες αποδόσεις που χαρακτηρίζουν την οικονομική της καινοτομίας και από την άλλη στο σαφή προσανατολισμό που απαιτείται τόσο σε ότι αφορά στην πολιτική απασχόλησης όσο και στο ποιος θα είναι ο φορέας της ανάπτυξης (ταλέντο και όχι κεφάλαιο όπως λέει ο Florida)

Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανά-γκη να ξεφύγουμε από την παράθεση κλα-δικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανά-λυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επίπεδο των συστημάτων αξίας (όχι απλά αλυσίδες) όπου περιλαμβάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην παραγωγή αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλι-σμού και υποδομών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίη-

ση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μεταφορές κοκ)

Η πολιτική θα πρέπει να προσδιορίζε-ται και χωρικά ώστε να αναγνωρίζεται η αντίστοιχη εμπέδωση της παραγωγικής και καινοτομικής δραστηριότητας

Βασικό ζήτημα αφορά και στο υποκεί-μενο του μετασχηματισμού Ποιοι θα ανα-λάβουν το έργο του μετασχηματισμού και της νέας μορφής παραγωγής αν το παρόν επιχειρείν είναι ανεπαρκές

Άξονες αναπτυξιακής πολιτικής

Με βάση τα παραπάνω οι άξονες σχεδιασμού πολιτικής θα πρέπει να είναι οι εξής

Συγκρότηση παραγωγικών συμπλεγ-μάτων με σχετική εξειδίκευση και χω-ρικό προσδιορισμό

Τα παραγωγικά συστήματα δεν συγκρο-τούνται σε κλαδική βάση αλλά με την αλ-ληλεπίδραση δραστηριοτήτων από διαφο-ρετικούς κλάδους και τομείς οικονομικής δραστηριότητας Η πολιτική πρέπει να εστι-άζει στην ενίσχυση στους αδύνατους κρί-κους οι οποίοι είναι ndash εν γένει

ndash Ανάπτυξη προϊόντος έλλειψη καινο-τομικής δραστηριότητας αδυναμία στην ανάλυση των αναγκών και των κατανα-λωτικών τάσεων απουσία τεχνολογικών υποδομών υποστήριξης (προτυποποίηση διαπίστευση παρέμβαση σε διεθνείς οργα-νισμούς προτυποποίησης πρόσβαση σε ερ-γαστηριακές λειτουργίες κοκ)

ndash Τεχνολογική εξάρτηση και έλλειψη απορροφητικής ικανότητας η παθητική μιμητική συμπεριφορά έχει οδηγήσει σε απουσία καινοτομικής δραστηριότητας οπότε δεν υπάρχει το δυναμικό που θα μπορέσει να αξιοποιήσει τις τεχνολογικές εξελίξεις και θα συνεργαστεί με παρόχους τεχνολογίας (προμηθευτές εξοπλισμού και πρώτων υλών) κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε σχετική εξειδίκευση κλαδικών δραστηριοτήτων

ndash Στον ύπαιθρο χώρο από την αγροτική παραγωγή πρέπει να πάμε στην πολυδρα-στηριότητα ώστε να καθετοποιηθεί τοπικά η παραγωγή αξίας αναπτυχθεί η επωνυμία του προϊόντος και η ταυτότητα του τόπου και συνδεθεί οργανικά με συμπληρωματικές δραστηριότητες βιομηχανικής μεταποίησης και τεχνολογικής υποστήριξης

Αμφίπλευρη παρέμβαση του κρά-τους στης πλευρές της laquoπαροχήςraquo και της laquoζήτησηςraquo

Ο ρόλος της κρατικής παρέμβασης δεν μπορεί πια να περιορίζεται στην πλευρά της παροχής πόρων και ενίσχυσης τεχνολογι-κής και ερευνητικής δραστηριότητας Από τη μία πρέπει να αναπτυχθούν υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας σε συνεργα-σία με τις παραγωγικές συστάδες εξειδικευ-μένες με βάση τις ανάγκες μιας επιθετικής πολιτικής καινοτομίας προϊόντος Αυτές οι υποδομές δεν είναι απαραίτητο να είναι κρατικές ούτε να αφορούν απαραίτητα σε νέους φορείς Μπορούν να είναι συλλογι-κές δομές στο πρότυπο της Τρίτης Ιταλίας ή να αφορούν σε μακροπρόθεσμα ανοικτά προγράμματα που θα αξιοποιούν υφιστά-μενες υποδομές μοχλεύοντας παράλληλα την αλλαγή προσανατολισμού τους από τον ακαδημαϊσμό σε πιο πολύπλευρη δρα-στηριότητα (αυτό προϋποθέτει και αλλαγή του τρόπου αξιολόγησης της ερευνητικής δραστηριότητας)

Από την άλλη η κρατική παρέμβαση μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο στρατηγικό ρόλο στην πλευρά της ζήτησης Αυτό μπορεί να γίνει με τρεις βασικούς τρόπους

ndash Πολιτική προμηθειών οι προδιαγρα-φές προμηθειών πρέπει να αποτελέσουν ένα αποτελεσματικό εργαλείο προσέλκυσης καινοτομικής δραστηριότητας ώστε μέσα από τη διαμόρφωσή τους να ωθούνται οι προμηθευτές να αναπτύσσουν προϊόντα λύσεις και εν τέλει ικανότητες που θα τους καθιστούν πρωτοπόρους διεθνώς Η διαδι-κασία καθορισμού μέσα από μηχανισμούς διαβούλευσης και ο χρονισμός εισαγωγής τους σε συνδυασμό με συμπληρωματικές ενέργειες και μέτρα στην πλευρά της πα-ροχής-προσφοράς μπορεί να έχει σημαντι-κά αποτελέσματα σε αγορές όπως οι κατα-σκευές ο εξοπλισμός οι ΑΠΕ κλπ

ndash Ρυθμιστικές παρεμβάσεις στην κατανά-λωση σε αντίθεση με την παθητική αντι-μετώπιση των προδιαγραφών στην λογική φθοροποιού διευκόλυνσης και προστασίας των εγχώριων παραγωγών ο ευρύτερος χώ-ρος της κατανάλωσης μπορεί να αποτελέ-

σει πεδίο ενεργούς παρέμβασης με σκοπό την προετοιμασία και ανάπτυξη προϊόντων που θα ανταγωνίζονται με βάση την αξία και όχι την τιμή

ndash Επενδύσεις σε υποδομές κλπ ένα νέο πρόγραμμα επενδύσεων σε δημόσιες υπο-δομές θα πρέπει να ξεφύγει από τη λογική του τι μπορούμε να κάνουμε και να εστιάσει στο τι πραγματικά χρειάζεται και πώς κατά την επένδυση θα αναπτυχθούν τεχνολογίες και ικανότητες που μπορούν να αξιοποιη-θούν και σε άλλες εφαρμογές και ndash κυρίως θα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο εξαγωγικής δραστηριότητας

Η λογική των παραπάνω είναι να σχε-διασθούν στρατηγικοί θύλακες αγοράς οι οποίοι θα μπορούν να αποτελέσουν προ-νομιακό πεδίο μάθησης για εγχώριους πα-ραγωγούς

Ανάδειξη νέων υποκειμένωνΤο βασικό θεμελιώδες πρόβλημα αφο-

ρά στο ποιες θα είναι οι δυνάμεις που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα νέο πα-ραγωγικό σύστημα στο πλαίσιο ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης με τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς όρους που απαιτού-με Είναι ιστορικά και εμπειρικά βιωμένο ότι οι κυρίαρχες σήμερα δυνάμεις έχουν περιορισμένες δυνατότητες Προφανώς υπάρχουν δυναμικές καινοτόμες εξωστρε-φώς ανταγωνιστικές μονάδες με ισχυρές και καλλιεργούμενες ικανότητες αλλά δεν αποτελούν τον κανόνα

Τα νέα υποκείμενα παραγωγικής δραστη-ριότητας θα πρέπει να τα αναζητήσουμε σε δύο laquoοικοσυστήματα-κοινότητες-κινήματαraquo που συγκροτούνται ήδη

Το πρώτο αφορά ένα οικοσύστημα νέας επιχειρηματικότητας διακριτής και σχετι-κά ξένης με το υφιστάμενο το οποίο όμως ιδεολογικά συγγενεύει με αυτό Βασικό χαρακτηριστικό του είναι ότι συγκεντρώ-νεται κυρίως σε τομείς τεχνολογικής αιχ-μής (κυρίως λογισμικό μικρο-ηλεκτρονι-κή και λίγο σε βιολογία φάρμακο) καθώς και σε ορισμένους τομείς όπως η γεωργία Σήμερα το οικοσύστημα είναι ποικίλο και διεθνοποιημένο αλλά όχι σε επαρκή βαθ-μό Χαρακτηρίζεται από αδύναμη θεσμι-κή πύκνωση περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση αγορές και τεχνολογικές υποδομές ενώ αντιμετωπίζεται ως εξωτι-κό προϊόν από κράτος και τράπεζες Είναι δυνατή η εξάπλωσή του και σε άλλους το-μείς παραγωγικής δραστηριότητας Απαιτεί-ται συγκροτημένη ενισχυτική παρέμβαση που θα εστιάζει στη μόχλευση δραστηριο-

μεθοδολογικές αφετηρίες και άξονες για την

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 15

για ένα ΚιΝΗμΑ ανασυγκρότησηςΠαρότι ήδη από το Πρόγραμμα του 2009 ο ΣΥΡΙΖΑ είχε

θέσει το ζήτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώ-ρας ελάχιστη συζήτηση είχε υπάρξει μέχρι πρόσφατα Ήταν περισσότερο οι πολιτικές εξελίξεις του τελευταίου χρόνου που έφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη να αναπτύξει ο ΣΥ-ΡΙΖΑ -ΕΚΜ μια πολιτική για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση Το ζήτημα αυτό σε συνδυασμό με μια σειρά άλλα πολιτι-κά και ιδεολογικά ζητήματα δίνουν μια νέα διάσταση στην παρέμβαση της Αριστεράς ndashκαι μιλάμε πιο συγκεκριμένα για την πραγματική Δημοκρατία για το πολιτικό σύστημα της διαφθοράς και της διαπλοκής και το laquoτρίγωνο της αμαρτί-αςraquo για το εθνικό ζήτημα και τη σύζευξή του με το κοινω-νικό και βέβαια για την κατάκτηση της κυβέρνησης Αυτή η νέα διάσταση αποτελεί βασική προϋπόθεση προκειμένου η Αριστερά να εκφράσεις τις laquoανάγκες των πολλώνraquo καθώς ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός έχει περάσει στη φάση των Μνημονίων και της Τρόικα Η Αριστερά έχοντας υποχρέωση απέναντι laquoστους πολλούςraquo να είναι πρωταγωνιστική πολιτι-κή δύναμη οφείλει να έχει συναίσθηση ότι δεν κινδυνεύει αν προωθήσει τον προγραμματικό της λόγο για τα ζητήματα που προαναφέρθηκαν αντίθετα κινδυνεύει αν αδιαφορήσει για τα ζητήματα αυτά

Μπορούμε να συζητήσουμε για την παραγωγική ανασυ-γκρότηση με έναν τρόπο ριζοσπαστικό αριστερό ρεαλιστικό και σύγχρονο Μπορούμε να διαμορφώσουμε laquoμαζί με τους πολλούςraquo ένα ισχυρό ρεύμα laquoθετικής πρότασης διεξόδουraquo που να αλλάξει εκ βάθρων την κατάσταση laquoαποικίας χρέουςraquo στην οποία έχει περιέλθει η χώρα έχοντας ως κινητήριες δυ-νάμεις τις βαθύτερες αξίες της Αριστεράς πρόοδος γνώση συλλογικότητα ηθική πραγματικές ανάγκες πραγματική δι-καιοσύνη πραγματική δημοκρατία χειραφέτηση

Νέο μεταβατικό πρότυπο

Η παραγωγική ανασυγκρότηση είναι μια μεταβατική έν-νοια που ξεκινά σήμερα laquoαπό τώραraquo αφορά όλη την περίο-δο μέχρι το μετατροϊκανό ξέφωτο και εκτείνεται σε μια επό-μενη περίοδο βαθύτερων κοινωνικών μετασχηματισμών με ορίζοντα το σύγχρονο σοσιαλισμό του 21ου αιώνα Φυσικά σε κάθε περίοδο έχει ιδιαίτερους επικαθορισμούς ανάλογα με τους πολιτικούς συσχετισμούς

Μια θεμελιώδης οριοθέτηση είναι ότι μιλάμε για ανασυγκρό-τηση και όχι γενικά για laquoανάπτυξηraquo επισημαίνοντας δηλαδή την ανάγκη ενός νέου πρότυπου Βασική σχέση αποτελεί η Δημοκρατία δηλαδή η επιδίωξη για πάνδημη λαϊκή συμμε-τοχή στο σχεδιασμό στον προγραμματισμό και τον έλεγχο αξιοποιώντας τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία Στον πυ-ρήνα του νέου προτύπου βρίσκεται η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου Πρώτrsquo απrsquo όλα του ανθρώπινου δυναμικού που έχει υψηλό μορφωτικό επίπεδο

αλλά και ευρύτερα γνωσιακό και μαστορικό Αλλά ακόμη μι-λάμε για τις γεωφυσικές δυνατότητες ειδικά την αξιοποίηση της ιδιαίτερης γεωφυσικής ποικοιλομορφίας της χώρας που κάνει εφικτό ένα laquoμοντέλο ήπιας κλίμακαςraquo Για τις ενεργει-ακές δυνατότητες για τον ορυκτό πλούτο Για τη δυνατότη-τα στη βάση όλων των προηγούμενων ανάδυσης μιας σειράς παραγωγικών τομέων στην αγροτική οικονομία στη βιομη-χανία στη μικροηλεκτρονική και πληροφορική στην έρευνα Χρειάζεται να επισημανθεί ότι το περιβάλλον συνιστά μια αυ-ταξία στο πλαίσιο της παραγωγικής ανασυγκρότησης δοθέ-ντος ότι το τεχνολογικό επίπεδο του 21ου αιώνα επιτρέπει μια νέα αντίληψη της σχέσης ανθρώπουndashφύσης Συνεπώς το να μιλάμε για laquoσεβασμό του περιβάλλοντοςraquo είναι μεν αναγκαίο αλλά μάλλον περιοριστικό Βασική διάσταση της παραγωγι-κής ανασυγκρότησης οφείλει να είναι η ριζική αναβάθμιση του περιβάλλοντος ξεκινώντας μεν από την απορρύπανση αλλά αναγορεύοντας την σε αυτοτελή στόχο ndashπου έχει έμμε-σες μεν αλλά ουσιώδεις οικονομικές επιπτώσεις (πχ υγεία ήπιος τουρισμός κλπ)

Όσοι αμετάκλητα παραδομένοι στο κυνηγητό του κέρδους συκοφαντούν την παραγωγική ανασυγκρότηση ότι τάχα οδηγεί στον απομονωτισμό και σε μια laquoκλειστή οικονομίαraquo κάνουν ένα θεμελιώδες λάθος Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου προφανώς και εναρμονίζεται με ένα πρότυπο laquoανοιχτό στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο γίγνεσθαιraquo ένα πρότυπο που στηρίζεται στην ποιότητα τη γνώση και τη δημιουργική εργασία ένα πρότυπο που αξιοποιεί την προ-οδευτική κοινωνική συνείδηση που άρρηκτα αναπτύσσεται μαζί του σαν ανασχετικό φραγμό στον ανταγωνισμό και την εκμετάλλευση Ναι θα πρέπει να υπάρχουν ανασχετικοί φραγ-μοί είναι μια νέα μεγάλη συζήτηση αυτή αλλά αυτό καθόλου δεν σημαίνει απομονωτισμός Για παράδειγμα είναι άραγε απομονωτισμός η απαγόρευση στα μεταλλαγμένα

Ποιοι και πώς

Τελικά ποιών δουλειά είναι η παραγωγική ανασυγκρότη-ση του τόπου Και πώς Κρίσιμα ερωτήματα Μια απάντηση σήμερα θα ξεκινούσε από τη διαπίστωση ότι αν η στάση απέ-ναντι στο καθεστώς των Μνημονίων διαχωρίζει κάθετα την ελληνική κοινωνία το ίδιο ισχύει για την παραγωγική ανα-συγκρότηση Υπάρχει μια ευρεία κοινωνική πλειοψηφία που μπορεί και πρέπει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αντιπα-ράθεση με το μεγαλοαστισμό με το σύστημα της διαπλοκής και με τη Μνημονιακή διάλυση Ας δανειστούμε μια πολύ χα-ρακτηριστική αναφορά του Αλέξη Τσίπρα από μια πρόσφα-τη ομιλία (Βόλος 14062013) laquoΕμείς υποστηρίζουμε ότι μια μεγάλη πανεθνική διαβούλευση για το Σχέδιο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης μπορεί και πρέπει να ξεκινήσει από τώρα Καλούμε λοιπόν Εκπαιδευτικά Ιδρύματα επιστημονικούς συλλόγους συνδικαλιστικούς φορείς επιμελητήρια σε αυ-τήν την κρίσιμη διαδικασία Καλούμε κάθε δημιουργικό πο-λίτη να ενεργοποιηθεί από σήμερα και να συμβάλλει με την εμπειρία του τη γνώση του τις ιδέες του την πράξη του Για ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης που να αποκα-θιστά την εργασία την πρωτοβουλία και την επινοητικότητα των συνεργαζομένων ανθρώπων Ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης σε οργανική σύνδεση με ένα κίνημα πολι-τιστικής αναγέννησης και ηθικής ανάταξηςraquo

ΧΡιΣΤοΣ ΚΑΡΑμΑΝοΣμέλος ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

τήτων και θεσμών και ndash πολύ σημαντικό ndash στην ανάπτυξη πόλων δραστηριότητας σε περιφερει-ακό επίπεδο

Το δεύτερο αφορά στο κίνημα νέων συνεταιρι-σμών (συνεργατικού χαρακτήρα σε αντιπαράθεση με την προβληματική παράδοση των αγροτικών συνεταιρισμών) που είτε με την ωρίμανση της συνείδησης είτε με το παράδειγμα άλλων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Λατινική Αμερική και κυρίως το Mondragon) συνθέτουν το πρόβλημα παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και της οικολογίας Σε αυτό προ-στίθενται και τα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης σε υφιστάμενες επιχειρήσεις και παλιού τύπου συ-νεταιρισμούς (ΔΩΔΩΝΗ ΒΙΟΜΕΤ ΣΕΚΑΠ) πολύ κρίσιμα κατά τη γνώμη μου για να αποτελέσουν αντικείμενο παρέμβασης και υποστήριξης

Τα βασικά ζητήματα που αντιμετωπίζει το νέο συνεταιριστικό κίνημα είναι έλλειψη θεσμικού πλαισίου ειδικά για ζητήματα μικτών συνεταιρι-σμών απουσία τεχνικής υποστήριξης και οργα-νωμένης παρέμβασης και ελλείψεις στη ικτύω-ση και συνεργασία μεταξύ των συνεταιριστικών εγχειρημάτων

Οι δυνατότητες αυτής της κατεύθυνσης είναι σημαντικές Το νέο και το έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό υπάρχει Οι εν δυνάμει δραστηριότη-τες αφορούν το σύνολο του φάσματος παραγω-γικής δραστηριότητας Η πολιτική κατεύθυνση και ενίσχυση πρέπει να αφορά στην ενίσχυση της παραγωγής νέων θέσεων εργασίας με όρους ευνοϊκούς για την εργασία και στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων που θα έχουν σημαντικό στοι-χείο καινοτομικής δραστηριότητας παραγωγής γνώσης κοκ

Ειδική κατηγορία αποτελούν οι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί οι οποίοι μπορούν να διαδραμα-τίσουν στρατηγικό ρόλο τόσο στη διάδοση και εμπέδωση των αξιών του συνεργατισμού όσο και στη συγκέντρωση ισχύος και ρευστότητας που μπορεί να κατευθυνθεί στην ενίσχυση παραγω-γικών εγχειρημάτων Το διεθνές συνεταιριστικό κίνημα έχει ισχυρές δομές και υποδομές και έχει επανειλημμένα εκφράσει τη βούληση να υποστη-ρίξει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και πολιτικές Θα αποτελέσει κρίσιμο σύμμαχο μιας κυβέρνη-σης της αριστεράς που θα δέχεται επιθέσεις και εκβιασμούς και σε ότι αφορά τη λειτουργία του παραγωγικού και οικονομικού συστήματος

Ένα τρίτο υποκείμενο που θα αποτελέσει ση-μαντικό σύμμαχο είναι εκείνο το τμήμα των ΜμΕ που αναπτύσσουν παραγωγική δραστηριότητα και έχουν την πρόθεση να επενδύσουν σε παραγωγικές επενδύσεις και ανθρώπινο δυναμικό Αποτελούν κρίσιμο παραγωγικό δυναμικό που δεν μπορεί να αφεθεί να καταρρεύσει ούτε να διαβρωθεί Εδώ απαιτούνται εργαλεία διαρθρωτικής παρέμβασης ώστε να ενισχυθεί η καινοτομική δραστηριότη-τα και οι κάθετες διακλαδικές συνεργασίες να αναπτυχθούν κρίσιμες υποδομές τεχνικής και επιχειρηματικής υποστήριξης (όχι απαραίτητα κρατικές) και να υπάρξουν πολιτικές στήριξης της διαδοχής (σε απογόνους εργαζομένους ή μέσω συγχωνεύσεων με άλλες ΜμΕ)

ΓιΩΡΓοΣ ΣΤΑμΠουλΗΣΛέκτορας Τμ Οικονομικών Επιστημών Παν Θεσσαλίας

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

Η μόνη διέξοδος είναι η επανεφεύρεση της ίδιας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

16

ΠΡΑΣιΝοΣ

από τη μια στιγμή στην άλλη Για να με-τασχηματίσουμε την οικονομία θα πρέπει να περιγράψουμε το όραμα και τα βήματα που θα μας οδηγήσουν εκεί Αλλά πριν το πράξουμε θα πρέπει να καταγράψουμε τους λόγους για τους οποίους δεν μπορούμε να βαδίσουμε προς αυτή την κατεύθυνση και να φροντίσουμε να τους εξαλείψουμε

Οι λόγοι δεν αφορούν μόνο την πράσι-νη αλλαγή της χώρας αλλά οποιαδήποτε

προσπάθεια διοικητικής και κοινωνικής με-ταρρύθμισης Είναι οι λόγοι τους οποίους όντας τόσο βαθιά βουτηγμένες σε αυτούς δεν μπόρεσαν να αγγίξουν οι κυβερνήσεις της εποχής του μνημονίου Αδιαφάνεια διαφθορά ανύπαρκτος ή ανεπαρκής σχε-διασμός νόμοι που δημιουργήθηκαν για να μην τηρούνται πολυνομία αλληλοσυ-γκρουόμενοι νόμοι πολλά παραθυράκια στη νομοθεσία και φωτογραφικές διατάξεις γκρίζες ζώνες κατά παραγγελία ευκαιρια-κές πρακτικές αρπακτικών γραφειοκρατία λογική ενός παρωχημένου παραγωγισμού

Βυθιζόμαστε σε έναν κυκεώνα αρνητικών εξελίξεων Τα success stories παραμένουν μακέτες καλά κρυμμένες στη φαντασία των κυβερνώντων Δημόσιες επιχειρήσεις και γη πωλούνται σε τιμές ευκαιρίας μα δεν συγκινούν τους επενδυτές Και πώς θα μπο-ρούσε άλλωστε Γνωρίζουν τη δεινή θέση της χώρας Απλά περιμένουν να πέσει κι άλλο το τίμημα

Όμως ταυτόχρονα με την οικονομική κρίση εξελίσσεται και η οικολογική κρίση σε όλο τον πλανήτη Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται Ο πλανήτης θα πρέπει να είναι σε θέση να θρέψει 9 δις ανθρώπους το 2050 Μια άτυπη μάχη λαμβάνει χώρα Από τη μια η ανάγκη των πολιτών στις αναπτυσσόμενες χώρες να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο από την άλλη ο αγώνας των πολιτών στις ανε-πτυγμένες χώρες να συγκρατήσουν το δικό τους βιοτικό επίπεδο στο ύψος που είχαν συνηθίσει τα τελευταία 30 χρόνια Μεγάλος χαμένος το περιβάλλον Το μακροπρόθεσμο συμφέρον θυσιάζεται στο βραχυπρόθεσμο όφελος Δασικές εκτάσεις αποψιλώνονται εδάφη καταστρέφονται θάλασσες λίμνες ποτάμια υποβαθμίζονται σε μια προσπά-θεια των ανθρώπων να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τους φυσικούς πόρους Όμως αυτοί δεν είναι ανεξάντλητοι Κάποιοι ισχυ-ρίζονται ότι το περιβάλλον σε καιρό κρίσης είναι πολυτέλεια Δεν θα μπορούσαν να κά-νουν μεγαλύτερο λάθος

Θα πρέπει να δεχθούμε πως δεν πρόκει-ται να γυρίσουμε στο προ κρίσης οικονο-μικό επίπεδο Θα πρέπει να δεχθούμε επί-σης πως η οικονομική κατάσταση δείχνει να επιδεινώνεται για όλες τις ανεπτυγμέ-νες χώρες τα επόμενα χρόνια Ο ανταγω-νισμός σε φθηνά προϊόντα και υπηρεσίες έχει κριθεί και ο πυρήνας της ευρωζώνης δεν ανήκει στους νικητές Κίνα Ινδία Ιν-δονησία Τουρκία Βραζιλία Νότια Αφρική κυριαρχούν

Σε αυτές τις συνθήκες η μόνη διέξοδος για τη χώρα είναι η επανεφεύρεση της ίδι-ας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

Όμως η επιτυχία δεν μπορεί να έρθει μέ-σα από πασαλείμματα σαν αυτά που έχου-με συνηθίσει να μας σερβίρει η εκάστοτε κυβερνητική μηχανή Δεν μπορεί να έρθει

που με τη σειρά του μετατρέπεται σε πα-ραγοντισμό μηδενική έμφαση στην έρευνα και την τεχνολογία (RampD) και ανυπέρβλητα εμπόδια στην καινοτομία συγκρουόμενα επενδυτικά συμφέροντα απροθυμία των laquoβαρόνωνraquo για καλύτερη αναδιανομή εισο-δημάτων και επιχειρηματικών ευκαιριών ελάχιστη τεχνογνωσία και χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης εργαζομένων σε όλους τους τομείς έλλειψη ενημέρωσης πολιτών και

αδυναμία κατανόησης του διακυβεύματος αλλαγής κατεύθυνσης Και σαν να μην έφταναν αυτά η κρίση καθιστά την επιβί-ωση πρωταρχικό μέλημα όμως παράλληλα αντί να οδηγεί σε αλληλεγγύη και διάθε-ση για περισσότερη δημοκρατία επιφέρει ατομικισμό και απολυταρχικές μεθόδους διακυβέρνησης Η κοινωνία τέλος συνή-θισε να τα περιμένει όλα από το κράτος αγνοώντας τα οφέλη της κινητοποίησης πέρα και έξω από κρατικούς-κομματικούς μηχανισμούς

Αν δεν αλλάξουν τα παραπάνω δεν μπο-

μετασχηματισμός τώραρούμε να ελπίζουμε Από την άλλη ακόμα κι αν αλλάξουν τα παραπάνω δεν θα πρέπει να περιμένουμε πολλά αν εξακολουθήσου-με να επιμένουμε βρώμικα και να τοποθε-τούμαστε λάθος στρατηγικά

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω δεν μπο-ρούμε μονομιάς να μετασχηματίσουμε πλή-ρως την οικονομία μας Ας ξεκινήσουμε με τη δημιουργία των εργαλείων που θα μας βοηθήσουν να το πράξουμε Κωδικοποίηση της νομοθεσίας ολοκλήρωση των απαραί-τητων βάσεων δεδομένων λήψης αποφάσε-ων πλήρης αυτοματοποίηση διαδικασιών κατάρτιση και ενδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών γενναία αναθεώρηση του χω-ροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού είναι τα πρώτα βήματα

Παράλληλα με αυτά ας ξεκινήσουμε την ταχύρυθμη μετεκπαίδευση παλιών και νέ-ων αγροτών και γενικότερα εργαζομένων σε όλους τους κλάδους για υιοθέτηση φι-λικών προς το περιβάλλον (και την υγεία) πρακτικών τη δημιουργία (ή υιοθέτηση) συ-στημάτων πιστοποίησης σε διατροφή καλ-λιέργειες προϊόντα και υπηρεσίες ώστε να προκρίνεται και κυρίως να αποδεικνύεται η ποιότητα Ας δώσουμε αρχικά προτεραιό-τητα στις πράσινες δράσεις που αποφέρουν τις περισσότερες θέσεις ανά καταναλισκό-μενο ευρώ (πχ στην εξοικονόμηση ενέρ-γειας και στην επαναστελέχωση της πρω-τογενούς παραγωγής) Ας δώσουμε έμφαση στην καινοτομία όχι δημιουργώντας ένα κακέκτυπο Σίλικον Βάλει αλλά απλά και μόνο με τη δημιουργία του κατάλληλου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την προσέλκυση φοιτητών και γενικότερα νέ-ων διψασμένων για διακρίσεις

Ας τα πράξουμε όλα αυτά έχοντας μια ξεκάθαρη κατεύθυνση μακριά από ευκαι-ριακές δράσεις και συμμαχίες Να θέσουμε στόχους σε επίπεδο δεκαετίας και ακόμα παραπέρα Απεξάρτηση από ορυκτά καύσι-μα Ποιοτικά αγροτικά προϊόντα Προστασία βιοποικιλότητας Σταδιακή απομάκρυνση από βρώμικες επενδύσεις

Έχουμε τη δυνατότητα να τα καταφέρου-με αρκεί να σταματήσουμε να κοιτάμε και να σχεδιάζουμε σε βάθος διετίας και τριε-τίας Ας πείσουμε τον κόσμο και κυρίως ας πείσουμε τους εαυτούς μας πως τα παιδιά μας χρειάζεται να δουν από εμάς όραμα τόλμη πίστη για το μέλλον

Έτσι και μόνο έτσι θα καταφέρουμε το re-branding της χώρας μέσα από τον πράσινο μετασχηματισμό της Δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε παρά μόνο να κερδίσουμε

ΑΧιλλΕΑΣ ΠλΗΘΑΡΑΣΠεριβαλλοντολόγος

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 17

τοπίου στο σύνολο του ως laquoιστορικού τό-πουraquo όπως έχει προτείνει και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν Καβάλας Θεωρούμε ότι πολλά από τα υπάρχοντα κτίρια μπορούν να αποκτήσουν νέα χρήση και να εξυπη-ρετήσουν την σύγχρονη λειτουργία των Λουτρών Ελευθερών

Απαιτούμε τα Λουτρά να λειτουργήσουν προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής οικονομίας μέσα από δημο-τικές επιχειρήσεις κοινωνικές επιχειρή-σεις συνεργατικά σχήματα κλπ και όχι να παραδοθούν άνευ όρων στην ιδιωτική εκμετάλλευση

Καλούμε την τοπική κοινωνία να δώσει με δύναμη και αποφασιστικότητα την μάχη για την σωτηρία των Λουτρών Ελευθερών γιατί εκτός των άλλων είναι κομμάτι ενός πολύ ευρύτερου αγώνα για την προάσπιση του νερού και των φυσικών πόρων για την αναχαίτιση των πολιτικών που ξεπουλούν κομμάτι ndash κομμάτι τον φυσικό πλούτο της χώρας μαςraquo

ΣιΣΣυ ΝιΚΗΣιΑΝΗμέλος Πρωτοβουλίας Πολιτών

επίσημη επίσκεψη στην Καβάλα δεν έκρυ-ψε τις προθέσεις του laquoΑν είναι αυτά μνη-μεία τότε θα πρέπει να ξαναδούμε τι ση-μαίνει αρχαιολογίαraquo δήλωσε σπεύδοντας να απαξιώσει την ιστορικότητα και την αρχιτεκτονική των κτιρίων και να ζητήσει την κατεδάφιση τους για λόγουςhellip υγιει-νής (laquoείναι γεμάτα σκουπίδιαraquo) Επιπλέον έδωσε και άλλα δείγματα γραφής για το laquoόραμαraquo που έχει για τα Λουτρά Ελευθε-ρών φράζοντας την είσοδο με αγκαθωτά συρματοπλέγματα (αυτά που χρησιμοποι-ούνται στα στρατόπεδα) κλείνοντας έτσι ακόμη και την πρόσβαση προς το βουνό Όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο άν-θρωποι που είχαν ανάγκη τις ευεργετικές ιδιότητες των ιαματικών λουτρών παραβί-ασαν τα συρματοπλέγματα και έτσι ο χώρος παραμένει σήμερα ανοιχτός για τους λουό-μενους παρότι η εσκεμμένη εγκατάλειψη και η απαξίωση από τις αρμόδιες υπηρε-σίες είναι παντού εμφανής

Αριστοτέλης Ζάχος Ο αρχιτέκτονας των Λουτρών Ελευθερών

Ποιά είναι όμως αυτά τα κτίρια που στέκονται εμπόδιο στην laquoανάπτυξηraquo Σή-μερα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών βρίσκονται διάσπαρτα 31 κτίρια που αντι-προσωπεύουν διαφορετικές περιόδους της λειτουργίας τους Με εκατονταετή ιστορία τα περισσότερα είναι αναπόσπαστο κομμά-τι του φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου των Λουτρών Ελευθερών κομμάτι της αρ-χιτεκτονικής μας παράδοσης και της συλ-λογικής μας μνήμης Τα τρία κτίρια που περιλαμβάνονται στην πρόταση της Υπη-ρεσίας Νεωτέρων Μνημείων ώστε να χα-ρακτηριστούν ως μνημεία της νεώτερης πολιτιστικής κληρονομιάς είναι το ξενο-δοχείο laquoΑμφίπολιςraquo το Εστιατόριο και το ξενοδοχείο laquoΠαγγαίοraquo Τα δύο πρώτα είναι έργα ενός από τους σημαντικότερους έλ-ληνες αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου του Αριστοτέλη Α Ζάχου στον οποίο ανατέ-θηκε η διαμόρφωση των πηγών Ελευθε-ρών στις αρχές του 20ου αιώνα Ανήκουν μάλιστα στα σπάνια πρώιμα έργα του και απηχούν βασικές αρχές του πρωτοπόρου καλλιτέχνη όπως το σεβασμό στο φυσικό τοπίο τη χρήση απλών υλικών και μέσων

καμπάνια για τη διάσωση των Λουτρών ΕλευθερώνΣτην ιδιοκτησία της ΕΤΑΔ ΑΕ (Εταιρία

Ακινήτων Δημοσίου) περνούν και επισή-μως τα Λουτρά Ελευθερών Καβάλας και βγαίνουν στο σφυρί μαζί με εκατοντάδες άλλα laquoφιλέταraquo σε ακτές δάση νησιά αρ-χαιολογικούς χώρους κλπ Για πολλούς τα Λουτρά Ελευθερών δεν θα είναι παρά μια παράπλευρη απώλεια μέσα στον ορυμαγδό του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσί-ας και των φυσικών πόρων της χώρας μας Μια μερίδα πολιτών όμως αντιστέκεται δυ-ναμικά γιατί laquoούτε μια σπιθαμή γης ούτε μια σταγόνα νερού δεν πρέπει να χαθεί χω-ρίς αγώναraquo Και σrsquo αυτήν την περίπτωση ο αγώνας τους τροφοδοτείται αφενός μεν από την ανάγκη προάσπισης των ιαματι-κών πηγών ως φυσικό αγαθό που ανήκει σε όλους αφετέρου από την ανάγκη δι-άσωσης ενός τοπίου μοναδικής φυσικής ομορφιάς και πολιτιστικής αξίας

Πίσω από την ένταξη των Λουτρών Ελευ-θερών στην προς laquoαξιοποίησηraquo περιουσία της ΕΤΑΔ υπάρχουν δύο σοβαρές εκκρεμό-τητες Πρώτον τα Λουτρά Ελευθερών έχουν ήδη παραχωρηθεί στην ιδιωτική εταιρία laquoΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕraquo με σύμβαση εκμίσθωσης για 40 χρόνια που υπεγράφη τον Μάρτιο του 2012 ανάμεσα στην εν λόγω εταιρία και στην έως τώρα διαχειρίστρια των Λου-τρών Αναπτυξιακή Εταιρία Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Καβάλας Δεύτερον και πιο σημαντικό εκκρεμεί στο Συμβούλιο Νεωτέ-ρων Μνημείων η πρόταση των αρμόδιων υπηρεσιών να κηρυχθούν διατηρητέα τρία από τα κτίρια που βρίσκονται στα Λουτρά Ελευθερών και έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονι-κή αξία Η πρόταση εισήχθη στο Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2012 και έκτοτε η συ-ζήτηση της αναβάλλεται διαρκώς αναίτια και αδικαιολόγητα

Η laquoανάπτυξηraquo ήρθε με συρματόπλεγμα

Η σύμβαση που υπεγράφη ανάμεσα στην ΑΕΝΑΚ και στην ΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕ παρέχει στην εκμισθώτρια εταιρία το δικαίωμα για κάθε είδους παρέμβαση στα κτίρια που βρί-σκονται διάσπαρτα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών παρέχοντας της ακόμη και την δυνατότητα κατεδάφισης Ο πρόεδρος της εταιρίας κ Νταβέλης κατά την πρώτη του

την αποφυγή εντυπωσιασμών αλλά και την επαναπροσέγγιση της αυτόχθονης αρχιτε-κτονικής παράδοσης

Δυστυχώς όμως αυτό που υπογράμμισε με τον ευφυή σχεδιασμό του ο Αριστοτέλης Ζάχος στις αρχές του 20ου αιώνα κινδυ-νεύει για άλλη μια φορά να ισοπεδωθεί από τις μπουλντόζες της άναρχης laquoανάπτυξηςraquo και του πρόσκαιρου ιδιωτικού κέρδους Σή-μερα στα Λουτρά Ελευθερών διακυβεύεται όχι μόνο η τύχη των ιστορικών αυτών κτι-ρίων αλλά και η συνέχιση ενός φυσικού τοπίου εξαιρετικής ομορφιάς με αιωνόβια πλατάνια ανάμεσα στα οποία ελίσσεται ο ποταμός Μαρμαράς Διακυβεύεται επίσης το δικαίωμα όλων μας να απολαμβάνουμε αυτόν τον τόπο και τα ευεργετήματα των ιαματικών πηγών κάτι που θα είναι αδύνα-το όταν τα Λουτρά λειτουργήσουν ως σπα πολυτελείας προς όφελος ενός συγκεκρι-μένου ιδιώτη ndash laquoεπενδυτήraquo

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Σύλλογος Αρχι-τεκτόνων Ν Καβάλας όχι μόνο υπερθεμα-τίζει την πρόταση για την προστασία των τριών κτιρίων αλλά προτείνει επιπλέον να κηρυχθούν τα Λουτρά Ελευθερών στο σύ-νολο τους ως laquoιστορικός τόποςraquo εντασσό-μενα στο Ν 153Α28-6-2002 laquoλόγω της κοινωνικής τεχνικής αρχιτεκτονικής εν γένει ιστορικής και επιστημονικής σημα-σίας τουςraquo

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών που συστάθηκε μόλις άρχισαν να γίνονται γνωστά τα laquoανα-πτυξιακάraquo σχέδια για την περιοχή έχει ήδη αναλάβει διάφορες μορφές δράσεις και συ-νοψίζει τις θέσεις της ως εξής

laquoΘα αγωνιστούμε με κάθε τρόπο για την προστασία του φυσικού και αρχιτεκτονικού

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 618

Είναι χιλιοειπωμένο και αποτελεί ανα-ντίρρητη πραγματικότητα Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι τομέας προτεραι-ότητας για την τρόικα και όχι μόνο Εργο-λάβοι και επίδοξοι επενδυτές δίνουν μάχη με στόχο τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και τα δη-μοτικά τέλη Δίπλα τους laquoτεχνικοί νομικοί και οικονομικοί σύμβουλοιraquo του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα διεκδικούν το δικό τους μερίδιο από τη τελευταία όπως ίσως νο-μίζουν μεγάλη δεξαμενή πόρων Και εδώ έχουν το δικό τους ρόλο οι εκλεγμένοι της τοπικής αυτοδιοίκησης Ενδεικτικές είναι πρόσφατες αποφάσεις ανάθεσης υπηρεσιών laquoσυμβούλωνraquo και ΣΔΙΤ για μονάδες επεξερ-γασίας απορριμμάτων στο νομό Ηλείας και στη Δυτική Μακεδονία

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αν τελικά απο-φύγει τον απόλυτο αφανισμό μετατρέπεται σε εισπρακτικό μηχανισμό στην υπηρεσία επιχειρηματικών συμφερόντων που ετοι-μάζονται να λεηλατήσουν το δημόσιο πλού-το και τα λαϊκά εισοδήματα και με τη δια-χείριση των απορριμμάτων εκτοξεύοντας στα ύψη τα δημοτικά τέλη Το σχέδιο αυτό εξυπηρετείται πολύ καλά από τη συστημα-τική απαξίωση των δημόσιων υπηρεσιών που έχει πλέον κορυφωθεί τα τελευταία χρόνια Εξάλλου έτσι laquoδικαιολογούνraquo την εκχώρηση των υφιστάμενων υποδομών και υπηρεσιών στους ιδιώτες με αναπόφευκτη συνέπεια την οικονομική επιβάρυνση των δημοτών και προετοιμάζουν για τις επερ-χόμενες ΣΔΙΤ με τα δυσβάσταχτα δημοτικά τέλη και την απομάκρυνση-απόλυση των εργαζομένων στους ΟΤΑ

Σημερινές εξελίξεις

Όπως είναι σχετικά γνωστό σε εξέλιξη βρίσκονται δώδεκα (12) Διαγωνισμοί για Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα στη διαχείριση απορριμμάτων Δυτική Μακεδονία Πελοπόννησος Αιτωλοακαρνανία Σέρρες Ηλεία Αχαΐα τέσσερις (4) διαγωνισμοί στην Αττική και οι πρόσφατα ενταχθέντες στις ΣΔΙΤ για την Ηπειρο και Κέρκυρα Όπως αναφέρουν δημοσιεύματα πρόκειται για μια τεράστια αγορά που μπορεί να αναπληρώ-σει τη βουτιά των δημόσιων έργων αφού ο συνολικός προϋπολογισμός των συμβά-σεων ανέρχεται σε 21 δις ευρώ σε τιμές 2012 με το κόστος κατασκευής στα 750

εκατ ευρώ και προβλεπόμενη συγχρημα-τοδότηση από κοινοτικούς πόρους και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

Με αυτές τις συμβάσεις ΣΔΙΤ διάρκειας καταρχήν 27 χρόνων ο επενδυτής ανα-λαμβάνει τη μελέτη κατασκευή συντήρη-ση και λειτουργία των υποδομών των μο-νάδων επεξεργασίας που προορίζονται να υποδέχονται σύμμεικτα απορρίμματα Στις προκηρύξεις που βγαίνουν το αντικείμενο δεν περιορίζεται στις μονάδες επεξεργασί-ας Ο επενδυτής προβλέπεται να αναλάβει και όλες τις υποδομές και δραστηριότητες υπάρχουσες ή απαιτούμενες νέες Αναλαμ-βάνει δηλαδή εξ ολοκλήρου το σύστημα δι-αχείρισης Είναι προφανές ότι και η απο-κομιδή δεν θα ξεφύγει

Την ίδια στιγμή ndash και μάλλον εντεινόμε-να το επόμενο διάστημα μέχρι να ολοκλη-ρωθούν οι διαδικασίες των ΣΔΙΤ ndash έχουμε σειρά αναθέσεων για υπηρεσίες laquoαπασχό-λησης προσωπικούraquo κυρίως στον τομέα της διαχείρισης και βέβαια έχουμε τις κλα-σικές αναθέσεις υπηρεσιών συντήρησης ή αποκομιδής κλπ όπου ο ανάδοχος χρησι-μοποιεί και δικό του εξοπλισμό ή εγκατα-στάσεις Αν και προβάλλεται το πρόσχημα της έλλειψης προσωπικού και εξοπλισμού τελικά για τους Δήμους που μπαίνουν σrsquo αυτή τη διαδικασία δεν προκύπτει κανένα οικονομικό όφελος Μόνο το εργολαβικό κέρδος και το ΦΠΑ που καλούνται να κα-λύψουν οι δήμοι αρκεί για να καταλάβει κανείς πόσο laquoμπαίνουν μέσαraquo

Αναπάντητα ερωτήματα

Από όσα έχουν δει το φως της δημοσι-ότητας μετά και από την πρόσφατη συζή-τηση στη Βουλή επερώτησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη διαχείριση των απορριμμάτων (httpgooglcYeyt) σημειώνω

Η κυβέρνηση δια του κ Καλαφάτη Αν Υπουργού ΠΕΚΑ μετά τη δημοσιότητα που πήρε η Ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ και σχετικό άρ-θρο στις laquoΟικοτριβέςraquo τ 2) προσπαθεί να διασκεδάσει τον κίνδυνο να απορριφθούν χρηματοδοτήσεις για μονάδες επεξεργασί-ας σύμμεικτων απορριμμάτων Παρουσιάζει στη Βουλή τις δράσεις για το Εθνικό Σχέ-διο Πρόληψης Απορριμμάτων και για την Αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Δι-αχείρισης που θα εγκριθούν όμως κατόπιν εορτής αφού δηλαδή πρώτα προχωρήσουν οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ

Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη ούτε για την επιλογή μεθόδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων και ρίχνει το μπαλάκι των ευθυνών στην αυτοδιοίκηση Στα ερωτή-ματα για το παρωχημένο των Περιφερεια-κών σχεδιασμών και τις ανεπίκαιρες μελέ-τες που συνοδεύουν τους διαγωνισμούς η απάντηση του Αν Υπουργού ήταν ότι δεν φταίει το ΥΠΕΚΑ καθώς τους σχεδιασμούς και τις μελέτες που είναι η βάση των δια-γωνισμών τις έκαναν οι φορείς διαχείρι-σης αποβλήτωνhellip

Οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ και ειδικό-

τερα η επίμαχη φάση του Ανταγωνιστικού Διαλόγου που οδηγεί στην επιλογή αναδό-χου-επενδυτή γίνονται σε καθεστώς από-λυτης και αδιαφανούς εποπτείας από την κυβέρνηση μέσω της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ Στην καταγγελία για αδιαφάνεια και έλλειψη διαλόγου με την κοινωνία η κυ-βέρνηση παραπέμπει σε μια κατόπιν εορτής περιορισμένη στα κόμματα διαβούλευση για την αναθεώρηση του εθνικού σχεδιασμού χωρίς τους πολίτες και τους θεσμικούς φο-ρείς της αυτοδιοίκησης

Χαρακτηριστική περίπτωση η Αττική Στην ερώτηση laquoτι κάνετε με την Αναθεώ-ρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικήςraquo το ΥΠΕΚΑ και η Περιφέρεια Αττικής απαντούν laquoη ανα-θεώρηση είναι αρμοδιότητα του ΕΔΣΝΑ δεν είναι δική μας υπόθεσηraquo Ο Περιφε-ρειάρχης και Πρόεδρος του Ειδικού Δια-βαθμιδικού Συνδέσμου Αττικής (ΕΔΣΝΑ) Γ Σγουρός σε κάθε δημόσια ομιλία του το τελευταίο χρόνο δεν παραλείπει να δηλώ-νει laquoΤο ΠΕΣΔΑ του 2003 ψηφίστηκε από τη Βουλή και είναι Νόμος του κράτους Μόνο η Βουλή μπορεί να τον αλλάξειraquo Τα συμπεράσματα δικά σαςhellip

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ κατήγγειλε τις ΣΔΙΤ ως αποκαλυπτικές των προθέσεων της κυβέρ-νησης να εξασφαλίσει την κερδοφορία των επιχειρηματιών απέναντι ακόμη και στις εγγενείς αβεβαιότητες όπως η μεταβολή της ποσότητας και σύνθεσης των απορριμ-μάτων αλλά ακόμη και στην περίπτωση μελλοντικής μεταβολής των απαιτήσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσία τα επόμενα 30 χρόνια Οι ιδιωτικοί φορείς που θα εμπλα-κούν στη διαχείριση των απορριμμάτων μπορούν να ζητήσουν αποζημίωση για οτι-δήποτε τους καθυστερήσει εμποδίσει στην επίτευξη των αποτελεσμάτων ή προκαλέσει στέρηση εσόδωνhellip

Και βέβαια η μνημονιακή συγκυβέρνηση και οι αρεστοί επιτελείς της επεξεργάζονται σειρά μέτρων και δράσεων στο ίδιο κλίμα άκρατης δημοκρατίας που τη χαρακτηρίζει Εξάλλου πρέπει να δείξουν στους δανειστές ότι παίρνουν τα προσήκοντα μέτρα για τη διαχείριση των αποβλήτων Οι πολίτες θα μάθουν όταν θα κληθούν να πληρώσουν το μάρμαρο

ΓΕΩΡΓιΑ ΑΣΗμΑΚοΠουλουμέλος της Ανεξάρτητης Ενωτικής Κίνησης ΕΣΔΝΑ

ένας σκοτεινός χορός

συμφερόντων

που πρέπει να σταματήσει

διαχείριση απορριμμάτων με ΣΔιΤ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 19

Διαδημοτικός σταθμός απορριμμάτων από τρεις Δήμους της Αττικής

Στο πλαίσιο των ασφυκτικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα στους ΟΤΑ εξαιτίας των δραστικών περικο-πών στη χρηματοδότηση και της δραματικής μείωσης στο προσωπι-κό οι Δήμοι Αλίμου Γλυφάδας και Ελληνικού-Αργυρούπολης έχουν τους τελευταίους μήνες αναλάβει μία σημαντική πρωτοβουλία για τη διαχείριση των απορριμμάτων που μπορεί να αποτελέσει παρά-δειγμα και για άλλους δήμους

Η διαχείριση των απορριμμάτων μία από τις βασικές λειτουργίες των Δήμων απορροφά σήμερα ένα τεράστιο μέρος του προϋπολογι-σμού τους Το κόστος για τους Δήμους αναμένεται μάλιστα να πολ-λαπλασιαστεί χάρη στους προγραμματισμούς της Περιφέρειας για τη δημιουργία τεσσάρων μεγάλων εργοστασίων για απορρίμματα στην Αττική Επίσης είναι γνωστό ότι ο όγκος των απορριμμάτων που επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται είναι πολύ μικρότερος από αυτό που θα μπορούσε καθώς και ότι οι τρεις Δήμοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τη χρήση χώρων για μεταφόρτωση απορριμ-μάτων που δεν πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές

Σε αντίθεση με τους σχεδιασμούς της Περιφέρειας Αττικής και σε σύγκρουση με την προωθούμενη λογική μεταβίβασης των υπη-ρεσιών καθαριότητας στον ιδιωτικό τομέα οι τρεις Δήμοι επεξερ-γάζονται μία κοινή πρόταση ήπιας διαχείρισης των απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή και με έμφαση στην ανακύκλωση την επα-νάχρηση και την κομποστοποίηση Με βάση σύγχρονες τεχνολογί-ες διαμορφώνεται δηλαδή μία πρόταση δημιουργίας διαδημοτικής μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων φιλική για το περιβάλλον και καθοριστική για την ποιότητα ζωής στην πόλη με άμεσα οικονομι-κά οφέλη για τους πολίτες και τους Δήμους

Η πρόταση αυτή αποτελεί προϊόν συνεργασίας των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Πε-ριβάλλοντος και με το Εργαστήριο Αριστοποίησης Παραγωγικών Συστημάτων του ΤΕΙ Πειραιά τα οποία έχουν συντάξει προσχέδιο μελέτης Στενή παραμένει και η συνεργασία των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε άμε-ση συνάρτηση με την πρόταση για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου που υποστηρίζεται και από τους τρεις δήμους

Το προσχέδιο μελέτης του ΤΕΙ Πειραιά παρουσιάστηκε στις 19 Ιουνίου σε δη-μόσια εκδήλωση και στην οποία παραβρέθηκαν αιρετοί εκπρό-σωποι των σω-ματείων εργα-ζομένων τοπι-κών συλλόγων και δημόσιων φορέων καθώς και πολλοί κάτοι-κοι της περιοχής οι οποίοι ενημε-

ρώθηκαν και αντάλλαξαν απόψεις στο πλαίσιο μίας ανοιχτής δια-δικασίας ουσιαστικής διαβούλευσης με την κοινωνία

Την ίδια στιγμή οι τρεις Δήμοι βρίσκονται σε επαφή με την Πε-ριφέρεια Αττικής για τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις και την εξεύ-ρεση χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ όπως και με την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομί-ου του Ελληνικού

ΤΑΚΗΣ ΚοΡοΒΕΣΗΣΑντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Ελληνικού-Αργυρούπολης

Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Ελπίδα η δημιουργία τοπικών εταιρειών πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης

Όπως σε όλη τη Ελλάδα έτσι και στην Πελοπόννησο Κυβέρνηση και Περιφέρεια προωθούν τα σχέδιά τους ώστε να αναθέσουν μέσω ΣΔΙΤ τη διαχείριση των σκουπιδιών σε ιδιώτες με την κα-τασκευή φαραωνικών έργων και πανάκριβο από κάθε πλευρά κόστος Όπως ανακοινώθηκε πρό-σφατα εντός του καλοκαιριού αναμένεται η ανάδειξη του αναδόχου και η ολοκλήρωση των σχε-τικών διαδικασιών Από το σημείο αυτό όμως και μέχρι την κατασκευή του έργου και την έναρ-ξη λειτουργίας του laquoολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτωνraquo θα παρέλθουν τρία τουλάχιστον χρόνια ήτοι ούτε το 2016 δεν θα είναι έτοιμο το εν λόγω έργο

Από την πλευρά τους οι Δή-μοι Πελοποννήσου διατυπώνουν από τις αρχές του 2012 όλο και εντονότερα προς το ΥΠΕΚΑ το αίτημα να αναλάβουν έως τότε αυτοί να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν υποδομές προσω-ρινής διαχείρισης των απορριμ-μάτων Και το αίτημά τους αυτό εμπεριέχει και την πλευρά της χρηματοδότησης των εν λόγω υποδομών από κρατικούς ή και κοινοτικούς πόρους Ποιες είναι αυτές οι υποδομές laquoπροσωρινής διαχείρισηςraquo ή laquoμεταβατικού στα-δίουraquo ή laquoενδιάμεσης λύσηςraquo Εί-τε μια μονάδα κομποστοποίησης για ένα μικρό μέρος προδιαλεγμένων οργανικών αστικών αποβλήτων είτε μια μονάδα Μηχανικής Διαλογής Σε αυτήν θα οδηγείται ο κύριος όγκος των σύμμεικτων στερών αποβλήτων ώστε μετά από τη διαλογή το -όχι καλής ποιότητας- οργανικό κλάσμα να οδηγείται στην μονάδα κομποστο-ποίησης Τα ανακυκλώσιμα που υπάρχουν στα σύμμεικτα θα διαχωρίζονται () ενώ το υπόλειμμα θα οδηγείται σε μια τρίτη υποδομή δεματοποιητή όπου θα μπαλάρεται και θα εναποτίθεται ανα-μένοντας την μέσω ΣΔΙΤ ολοκληρωμένη Μονάδα για την τελική διαχείρισή του Πρόκειται για μία λύση επίσης εξαιρετικά προβληματική

Μέχρι να γίνουν όλα αυτά τα σκουπίδια εξακολουθούν να μεταφέρονται laquoπροσωρινά και μέχρι νεωτέραςraquo από το ένα μέρος στο άλλο με νόμιμο ή παράνομο τρόπο και με πανάκριβο τίμημα

Σε αυτό το κλίμα όπου Κράτος και Δήμοι εξακολουθούν να πηγαίνουν από προσωρινή λύση σε προσωρινή λύση κοινωνικές δυνάμεις αφυπνίζονται και αναλαμβάνουν τοπικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κοινωνικής βάσης για το laquoκόψιμο του γόρδιου δεσμούraquo των σκουπιδιών με τη μό-νη από κάθε πλευρά (οικονομική κοινωνική οικολογική πολιτιστική) ενδεδειγμένη μέθοδο την laquoδιαλογή στην πηγήraquo

Στη Λακωνία ιδρύθηκε το 2011 η laquoΛακωνική Βιοενεργειακή ΑΕraquo και δραστηριοποιείται πα-ραλαμβάνοντας από δημότες και επιχειρηματίες διαχωρισμένα υλικά συσκευασιών (χαρτί γυαλί πλαστικό μέταλλο καθώς επίσης και τηγανέλαια) Προ τριμήνου δεκάδες Αρκάδες ίδρυσαν την laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo εταιρεία πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης με στόχο την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων με τα αντίστοιχα χαρα-κτηριστικά ως προς τις ακολουθούμενες μεθοδους

Μέσα από παρόμοιες πρωτοβουλίες πολλαπλά οφέλη (οικονομικά κοινωνικά οικολογικά) δι-αχέονται σε ολόκληρη την τοπική κοινωνία ενώ στα θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος ανήκει και η διαρκής και συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των δημοτώνπολιτών

Παρόμοιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες τοπικής κοινωνικής βάσης έχουν ξεκινήσει επίσης στη Μύκονο και στην Τήνο για την επίλυση του ίδιου προβλήματος Αισιοδοξούμε ότι σύντομα θα γεννηθούν και άλλες σε διάφορα μέρη της χώρας Με φόντο την ολόπλευρη ndashκαι όχι μόνον την σχετιζόμενη με τα σκουπίδιαndash κρίση ο τόπος μας το έχει τόσο πολύ ανάγκη

ΒΑΣιλΗΣ ΓιοΚΑΡΗΣΔιευθύνων Σύμβουλος laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 620

Αν και το επικό ταξίδι της μετανάστευ-σης των πουλιών είναι μία αρχέγονη συ-νήθεια που πάντα κέντριζε την φαντασία των ανθρώπων δυστυχώς οι γνώσεις μας αναφορικά με αυτό παραμένουν περιορι-σμένες Για παράδειγμα οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει εάν τα πουλιά προκειμένου να προσανατολιστούν παρα-τηρούν τη θέση των άστρων και του ήλιου ή βασίζονται στο μαγνητικό πεδίο της γης διατηρώντας έτσι την πορεία τους στο μα-κρινό ταξίδι της μετανάστευσης

Δισεκατομμύρια πουλιά διασχίζουν κάθε χρόνο την έρημο της Σαχάρας κα τη Με-σόγειο θάλασσα προς και από τις περιοχές αναπαραγωγής στην Παλαιαρκτική και τις περιοχές διαχείμασης στην τροπική Αφρι-κή Τα μικρά και μεγάλα νησιά της χώρας μας αποτελούν κατά την ανοιξιάτικη πε-ρίοδο τον πρώτο ενδιάμεσο μεταναστευ-τικό σταθμό στα οποία τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να τραφούν και να ξεκου-ραστούν μετά από διάστημα τεσσάρων με πέντε ημερών κουραστικού ταξιδιού όσο δηλαδή διαρκεί η διάσχιση της ερήμου και της Μεσογείου

Με βάση θεωρητικά μοντέλα αλλά και εμπειρικά δεδομένα είναι ξεκάθαρο ότι κατά την ανοιξιάτικη μεταναστευτική πε-ρίοδο τα πουλιά βρίσκονται υπό πίεση για να αφιχθούν γρήγορα στις περιοχές αναπαραγωγής τους στη Βόρεια Ευρώπη Επομένως η δυνατότητα ανεύρεσης τρο-

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ πολύτιμοι μεταναστευτικοί σταθμοί για τα πουλιά

φής στους ενδιάμεσους μεταναστευτικούς σταθμούς επηρεάζει το φιλόδοξο εγχείρη-μα της μετανάστευσης γιατί καθορίζει τον λιγοστό χρόνο που τα πουλιά παραμένουν σε αυτά Για παράδειγμα σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα για τον Κηποτσι-ροβάκο (Sylvia borin) φαίνεται ότι τα με-ταναστευτικά που φτάνουν σε κάποιο νη-σί της δυτικής ή της κεντρικής Μεσογείου παραμένουν σε αυτά κατά κανόνα μόνο για μια ή δύο μέρες Αντίθετα στην ανατολική Μεσόγειο από δεδομένα που έχουν συστημα-τικά συλλεχθεί στα Αντικύθηρα γνωρίζουμε ότι τα πουλιά παραμένουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με βάση προκαταρτικά αποτελέσματα τηλεμετρίας

Αυτό συμβαίνει πιθανότατα γιατί τα που-λιά που φτάνουν στα ελληνικά νησιά (ει-κόνα που προκύπτει από δεδομένα από τα Αντικύθηρα τη Γαύδο και τα Στροφάδια) είναι πολύ πιο εξασθενισμένα από τα πουλιά που προσγειώνονται σε νησιά της κεντρι-κής και δυτικής Μεσόγειου Πολλά πουλιά μάλιστα εξαντλούνται τόσο πολύ από τη δι-άσχιση της ερήμου και της θάλασσας που αδυνατούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την ηπειρωτική Ελλάδα (πχ Πελοπόν-νησος) Κατά τη διάρκεια ήμερων ή ετών με δυσχερείς καιρικές συνθήκες (αντίθε-τους ανέμους βροχόπτωση κλπ) μπορεί κάνεις να βρει δεκάδες νεκρά πουλιά από την εξαθλίωση και την ασιτία στη Γαύδο και στα Αντικύθηρα Στα Στροφάδια όπου

η απόσταση από τις Αφρικάνικες ακτές εί-ναι μεγαλύτερη το φαινόμενο παρατηρεί-ται ακόμη πιο έντονο

Τα πουλιά που φτάνουν με περίσσεια ενεργειακών αποθεμάτων σε ένα νησί αμέ-σως μετά τη διάσχιση της Μεσογείου δίνουν κατά κανόνα προτεραιότητα στην ξεκού-ραση και την αποφυγή αρπακτικών αφού θα συνεχίσουν το ταξίδι τους με τη δύση του ηλίου Η πλειοψηφία όμως των πουλι-ών που φτάνουν σε νησιά όπως η Γαύδος τα Αντικύθηρα και τα Στροφάδια έχουν εξαντλήσει τα ενεργειακά τους αποθέματα και το πρώτο τους μέλημα είναι η γρήγορη ανεύρεση τροφής ώστε να αναπληρώσουν την απολεσθείσα σωματική τους μάζα και συνεπώς να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις περιοχές αναπαρα-γωγής Επειδή η αφομοίωση της τροφής είναι μειωμένη μετά από μεταναστευτικές πτήσεις μεγάλων αποστάσεων αφού μέρος του πεπτικού συστήματος έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης πολλά είδη καταφεύγουν στην κατανάλωση νέκταρ για τις πρώτες ώρες μετά την άφιξη τους κα-θώς είναι ενεργειακά πλούσιο και εύκολα αφομοιώσιμο από το ταλαιπωρημένο πε-πτικό τους σύστημα Πρόσφατη εργασία σε επιβεβαίωση των παραπάνω φανέρωσε ότι η κατανάλωση σε νέκταρ είναι αυξημένη από τα πουλιά στα Αντικύθηρα σε σύγκρι-ση με πουλιά σε αλλά νησιά της κεντρικής και δυτικής Μεσογείου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ wwwleavingisliningorg facebook Ασφαλή Καταφύγια για τα Άγρια Πουλιά

Τα νησιωτικά οικοσυστήματα λοιπόν παί-ζουν έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη μετανάστευση των πουλιών και κατ΄ επέκταση στην ίδια την επιβίωσή τους Το επιστημονικό έργο που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται στα Αντικύθη-ρα (από την Ορνιθολογική μέσω του Ορ-νιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων) στη Γαύδο (από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης) και στα Στροφάδια (από το ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων σε συνεργασία με την Ορ-νιθολογική και το Σουηδικό Μουσείο Φυσι-κής Ιστορίας) μας έχουν βοηθήσει να κατα-νοήσουμε καλύτερα το υπέροχο φαινόμενο της μετανάστευσης

Δυστυχώς παρέα με την κατανόηση του υπέροχου αυτού φαινομένου έρχεται και η συνείδηση των ανθρωπογενών απειλών που αντιμετωπίζουν τα ήδη εξαντλημένα πουλιά που σταθμεύουν στη χώρα μας Δυ-στυχώς στα Ιόνια νησιά είναι ακόμη πο-λύ διαδεδομένη η ανοιξιάτικη λαθροθηρία του Τρυγονιού αλλά και άλλων ειδών Το κυνήγι την άνοιξη έχει απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1985 γιατί τα πουλιά είναι σε πρώιμη αναπαραγωγι-κή περίοδο και έτσι με κάθε πυροβολισμό κινδυνεύει να χαθεί η επόμενη γενιά των ειδών που μεταναστεύουν

Παρότι η laquoπαράδοσηraquo αυτή αποτελεί ευ-θεία παραβίαση των ευρωπαϊκών Οδηγιών για τη βιοποικιλότητα οι αρχές εξακολου-θούν μέχρι και σήμερα να μην ελέγχουν τη λαθροθηρία στη Ζάκυνθο τους Παξούς τους Αντίπαξους την Κέρκυρα και τους Οθωνούς Η Ορνιθολογική προκειμένου να αντιμετω-πίσει τη λαθροθηρία έχει αρχίσει μια διεθνή τριετή εκστρατεία χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της το-πικής κοινωνίας και ιδίως της νέας γενιάς για τις επιπτώσεις της λαθροθηρίας

ΓιΩΡΓοΣ ΚΑΡΡΗΣΚαθηγητής Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλ-

λοντος και Οικολογίας TEI Ioνίων Νήσων

μΑλΑμΩ ΚοΡμΠΕΤΗΥπεύθυνη Πολιτικής Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

ΧΡΗΣΤοΣ μΠΑΡμΠουΤΗΣΔρ Βιολογίας Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανμιο Κρή-της Συντονιστής Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων

ΣΤΑυΡοΣ ΞΗΡουΧΑΚΗΣΔρ Βιολογίας ndash Ερευνητής Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Thord FranssonΔρ Υπεύθυνος Τμήματος Ασπόνδυλων Κέντρο Δακτυ-

λιώσεων Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σουηδίας

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 21

laquoΤο Ιόνιο φλέγεταιraquo Θα μπορούσε να είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας Κι όμως είναι σενάριο αναπτυξιακής φαντα-σίας που χρησιμοποιείται έντονα εδώ και δύο χρόνια για να πείσει τους μνημονια-κούς ιθαγενείς με καθρεφτάκια και φθη-νά κόλπα ότι στα βάθη της γης και των θαλασσών ενεργειακά πλούτη θα φέρουν την πολυπόθητη ευμάρεια Οι εξορύξεις στο Ιόνιο μια βαθειά πολιτική επιλογή του σημερινού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζεται από τους εμπνευστές της μάλλον με μια αβάσταχτη και ευκαιριακή ελαφρότητα

Κι η αριστερά Η θέση της σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο Ευτυχώς προς το πα-ρόν δεν μπήκε στην κουβέντα για τα αντι-σταθμιστικά οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες των νησιών του Ιονίου αντίθετα με τα όσα υπόσχονται σπάταλα οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι αναλώθηκαν εδώ και μήνες σε διεκδικητικές κορώνες ενός ποσοστού επί τοις εκατό άγνωστο προς το παρόν και απροσδιόριστο ικανό πάντως να προκαλέσει έναν νέο Πελοπον-νησιακό πόλεμο με τον άλλο διεκδικητή του τοπικού ποσοστιαίου αντισταθμιστικού οφέλους Αρκεί όμως αυτό όταν παράλ-ληλα σιωπά ή έστω δεν καταλήγει σε μια σαφή θέση γιrsquo αυτήν την απαρχαιωμένη και καθεστωτική μορφή μονοπωλιακής ανάπτυξης

Η ριζοσπαστική αριστερά στις μέρες μας που διεκδικεί για πρώτη φορά την κυβερνητική ευθύνη οφείλει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες τα κινήμα-τα και τους πολίτες να συμμεριστεί τις αγωνίες τους και να μην περιορίσει την δυναμική της σε έναν άγονο κυβερνητισμό σε μια προσπάθεια απλά και μόνο να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους όποιοι κι αν είναι αυτοί για την κατάργηση των μνημονίων Οφείλει να είναι ειλικρινής και πιστή σε αρχές και αξίες που η τάξη του χρόνου ήρθε να δικαιώσει Να είναι ουσια-στική και πειστική και όχι απλά και αδιάκριτα αρεστή με επιχειρήματα του ταξικού και πολιτικού της αντιπάλου

Η τοπική κοινωνία στην Κεφαλονιά αλλά και σε όλο το Ιόνιο αγνοεί και γι αυτό αγωνιά για το μέγεθος του ζητήματος και όχι το βάθος των εξορύξε-ων Η κινηματική ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στις δράσεις της Ριζοσπαστικής μας Πρωτοβουλίας δεν είχε ως αφετηρία μια σύντομη συ-ζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων από τη συνήθη δραστηριότητα ή τον κίνδυνο ατυχήματος και τις επιπτώσεις των σεισμών του ρήγματος του Ιονίου σε αυτές αλλά την παράλληλη αγωνία τους για την αλλοίωση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής της τοπικής οικονομίας και παραγωγής για την ιστορική επερχόμενη λεηλασία του πλούτου του Ιο-νίου των κοινωνιών και των ανθρώπων του

Την αγωνία της αυτή για το μέλλον των παιδιών μας οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να συμμεριστεί και όχι να περιθωριοποιήσει με ΑΝΑΣΕΣ μιας αισιό-δοξης αλλά κενής προοπτικής Και πρέπει να δώσει τώρα μια απάντηση επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας για το ποιά ανάπτυξη θέλει και ποι-ούς πόρους Αν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός τότε σίγουρα θα υπάρχει κι άλλος δρόμος Κι ο δρόμος αυτός είναι πάνω στη γη και στη θάλασσα και όχι στα βάθη της

ΣΤΑυΡοΣ ΑΝΤυΠΑΣμέλος Ριζοσπαστικής Πρωτοβουλίας Κεφαλονιάς

δ ιάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο ιόνιο

Η συζήτηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο άνοιξε με ένταση γύρω στο 1998-1999 όταν από τον τότε αρμόδιο φορέα της ελληνικής πολιτείας δόθηκαν τέσσερις περιοχές (δυο στην στεριά Ιωάννινα Αιτωλοακαρνανία και δυο στην θάλασσα Κεφαλονιά-δυτικός Πατραϊκός και Ζάκυνθος-Κατάκολο) σε δύο εταιρείες του εξωτερικού προκειμένου να προχωρήσουν σε διερευνητικές εργασίες

Οι εταιρείες αυτές αποχώρησαν το 2000 χωρίς να αναφερθούν τα όποια αποτελέσματα εν τω μεταξύ όμως δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σοβαροί προβληματισμοί στην πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας

bull Τι επίδραση θα έχει στο περιβάλλον αυτή η δραστηριότητα όταν και αν υπάρξειbull Είναι αναστρέψιμη μια καταστροφή από λάθος η άλλη αιτίαbull Πως επηρεάζει η υψηλή σεισμικότητα της περιοχήςbull Πως θα μεταβληθεί και σε ποια κατεύθυνση το παραγωγικό μοντέλο της περιοχήςΤα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν απαντήθηκαν παρά μόνο εν μέρει και αποσπασματι-

κάΓι αυτό όταν στα τρία τελευταία χρόνια αναζωπυρώθηκαν οι συζητήσεις για νέες έρευνες

και μεγάλες προοπτικές που παρουσιάστηκαν και σαν laquoνέο Ελντοράντοraquo οι συμπολίτες και συμπολίτισσες του Ιονίου είναι υποψιασμένοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΠΣ Ιονίων που συζήτησε τις στρατηγικές μελέτες περιβαλλο-ντικών επιπτώσεων το καλοκαίρι του 2012 διατύπωσε σωρεία σοβαρών και ανεπίτρεπτων ελλείψεων σ αυτές και ζήτησε να μην εγκριθούν αν δεν συμπληρωθούν

Μέχρι και σήμερα και ενώ οι ερευνητικές εργασίες έλαβαν τέλος για δεύτερη φορά μέσα σε 15 χρόνια οι μελέτες αυτές δεν έχουν ακόμη εγκριθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αυτοδιοικητικές δυνάμεις στην Περιφέρεια όπως η ΑΝΑΣΑ αλλά και κινήσεις πολιτών είναι σε ετοιμότητα ώστε αφ ενός μεν να αξιολογηθεί σωστά και ρεαλιστι-κά η όποια προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και αφ ετέρου να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η αειφορία στο περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτη η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των κατοίκων των νησιών του Ιονίου

ΘΕοΔΩΡοΣ ΓΑλιΑΤΣΑΤοΣ Περιφερειακός σύμβουλος Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κεφαλονιάς και Ιθάκης

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 610

και ΚυΒΕΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡιΣΤΕΡΑΣανάπτυξη παραγωγική ανασυγκρότηση

laquoΑνάπτυξη 06 το 2014raquo προβλέπει σύμ-φωνα με τον ελληνικό τύπο το ΔΝΤ ενώ με 33 θα laquoτρέχειraquo η ελληνική οικονομία το 2018 Η εκτίμηση αφορά βέβαια σε αύ-ξηση του ΑΕΠ αναφέρεται δηλαδή στη με-γέθυνση της ελληνικής οικονομίας Ο στε-νός ορισμός της ανάπτυξης (development) με όρους αγοράς και η ταύτισή της με την οικονομική μεγέθυνση (economic growth) είναι συνήθης χαρακτηριστικό παράδειγμα η πρόσφατη υποβάθμιση της Ελλάδας από την MSCI από αναπτυγμένη σε αναπτυσ-σόμενη (ή ορθότερα αναδυόμενη) αγορά με βάση το μέγεθος τη ρευστότητα και τις διευκολύνσεις κεφαλαίου καθώς και το νο-μικό καθεστώς Ποια είναι όμως η διαφο-ρά των δύο εννοιών και ποια από τις δύο πρέπει πραγματικά να μας απασχολεί στο σχεδιασμό της οικονομικής αναπτυξιακής πολιτικής μιας αριστερής κυβέρνησης

Η οικονομική μεγέθυνση μετράται κυρί-ως με βάση τους οικονομικούς δείκτες του ΑΕΠ (του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος αλλά και του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊ-όντος) συνολικού και κατά κεφαλήν ενί-οτε λαμβάνοντας υπόψη και την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (Purchasing Power Parity) Τα μεγέθη αυτά παραβλέπουν μια σειρά από κριτήρια και δείκτες ποσοτικούς και ποιοτικούς που ορίζουν την ανάπτυξη σε μια χώρα Τέτοιοι δείκτες είναι για πα-ράδειγμα η κατανομή του πλούτου η φορο-λογία και οι δημόσιες δαπάνες για δημόσια αγαθά η ανεπίσημη οικονομία (συμπερι-λαμβανόμενης της αυτοκατανάλωσης και της ανεπίσημης ανταλλαγής) το ποσοστό συμμετοχής στην οικονομία του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα η εξάρτηση της οικονο-μίας από ένα ή περιορισμένα προϊόντα και κλάδους και τα οφέλη αλλά και οι αρνητι-κές εξωτερικότητες που σχετίζονται με την ορθή ή μη περιβαλλοντική διαχείριση Επι-πλέον μία σειρά ποιοτικών δεικτών όπως η βρεφική θνησιμότητα και το προσδόκιμο ζωής ο αλφαβητισμός και οι δείκτες εκπαί-δευσης εν γένει οι δείκτες διαφθοράς οι εγκληματολογικοί δείκτες οι δείκτες χειρα-φέτησης (Gender Empowerment Measure Gender-related Development Index) κοκ Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι η έννοια της ανάπτυξης είναι κατά πολύ περιεκτικότε-ρη και ενδεικτικότερη της κατάστασης όχι μόνο της οικονομίας αλλά και της κοινω-νίας μιας χώρας

Με βάση το δείκτη ανθρώπινης ανάπτυ-ξης (HDI) του Προγράμματος των Ηνωμέ-νων Εθνών για την Ανάπτυξη (UNDP) που περιλαμβάνει δεδομένα για το προσδόκιμο

ζωής την εκπαίδευση και το εισόδημα η Ελλάδα κατατάσσεται συστηματικά στις χώ-ρες με laquoπολύ υψηλή ανθρώπινη ανάπτυξηraquo στη θέση 29 για το 2013 σημειώνοντας όμως μείωση σε αντίθεση με τις περισσότε-ρες ευρωπαϊκές χώρες που κατατάσσονται υψηλότερα και με αυξητικές τάσεις Επιπλέ-ον στο διορθωμένο ως προς την ανισότητα δείκτη (IHDI) η Ελλάδα καταγράφει μόνο για το 2013 μείωση 115 σημειώνοντας συνεχή πτώση την τελευταία τριετία Είναι δε χαρακτηριστικό ότι με βάση το λόγο laquoει-σόδημα του πλουσιότερου 10 του πληθυ-σμού προς το εισόδημα του φτωχότερου 10 του πληθυσμούraquo των Ηνωμένων Εθνών η Ελλάδα παρουσιάζει μεγαλύτερη εισοδη-ματική ανισότητα όχι μόνο από τις χώρες της ΕΕ αλλά και από χώρες όπως η Ινδία το Πακιστάν η Αιθιοπία το Μπαγκλαντές η Αίγυπτος και το Μπενίν

Η ενδεχόμενη λοιπόν ανάκαμψη και μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας δεν συνεπάγεται αυτομάτως τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων κα-θώς δεν εξασφαλίζει την οικειοποίηση από τους εργαζόμενους της αύξησης του παρα-γόμενου προϊόντος Αντιθέτως οι εφαρμο-ζόμενες κυβερνητικές πολιτικές λιτότητας και εσωτερικής υποτίμησης της εργασίας επιδεινώνουν συστηματικά τη θέση των ερ-γαζομένων αυξάνοντας ταυτόχρονα τα κέρ-δη των επιχειρήσεων ακόμα και σε συνθή-κες παρατεταμένης ύφεσης (Ιωακείμογλου Success Story Αυγή 080613)

To σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης μιας κυβέρνησης της Αριστεράς επομένως θα πρέπει να έχει ως γνώμονα την ανάπτυ-ξη και όχι τη μεγέθυνση της οικονομίας να είναι δηλαδή ταυτόχρονα και σχέδιο κοινωνικής ανασυγκρότησης στοχεύοντας εκτός από την ανάκαμψη των οικονομικών δεικτών και στη βελτίωση της θέσης των εργαζομένων όχι μόνο σε ότι αφορά τους μισθούς τα επιδόματα και τη μείωση της ανεργίας αλλά και στη βελτίωση όλων των επιμέρους δεικτών ανάπτυξης Οι βασικοί άξονες ενός τέτοιου σχεδίου παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που δι-απερνούν οριζόντια όλους τους κλάδους της οικονομίας μπορούν να συνοψισθούν ως εξής

Έμφαση στην εκπαίδευση και την υγεία η αναβάθμιση της δημόσιας εκπαί-δευσης σε όλες τις βαθμίδες αλλά και του εθνικού συστήματος υγείας και ιδιαίτερα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης διασφαλί-ζει την ουσιαστική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου όλων των πολιτών Επιπλέον η

αναβαθμισμένη δημόσια εκπαίδευση μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην καλλιέργεια μιας διαφορετικής αντίληψης για την οικο-νομία και την παραγωγή (περιβαλλοντική συνείδηση συνεργατική αντίληψη) αλλά και να διασφαλίζει άρτια εκπαιδευμένο και υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό

Περιβαλλοντικά βιώσιμη ανάπτυξη πέρα από ένα πρόγραμμα συγκεκριμένων δράσεων που αφορούν τον τομέα του πε-ριβάλλοντος και της ενέργειας (περιβαλ-λοντική ανακαίνιση κτηρίων οικιακά φω-τοβολταϊκά διαχείριση και επεξεργασία απορριμμάτων) το σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης πρέπει να προωθεί τον οικολογικό μετασχηματισμό της παραγωγής και την εξοικονόμηση ενέργειας σε όλους τους κλάδους και όλα τα στάδια της παρα-γωγής με ιδιαίτερη έμφαση στις Ανανε-ώσιμες Πηγές Ενέργειας αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα τόσο των φυσικών πόρων (ηλιακή και αιολική ενέργεια) αλλά και το υψηλά εξειδικευμένο αργούν ανθρώπινο δυναμικό

Έμφαση στην έρευνα και τις νέες τε-χνολογίες Η ενθάρρυνση της χρήσης νέ-ων τεχνολογιών σε όλους τους τομείς της οικονομίας και η ταυτόχρονη στήριξη του κλάδου της τεχνολογίας συγκεκριμένα με αυξημένη χρηματοδότηση για έρευνα και δράσεις στήριξης των νέων επιστημόνων μπορεί να αποφέρει σημαντικά αποτελέ-σματα τόσο στην αύξηση και βελτίωση της παραγωγής και την αύξηση του εισοδήμα-τος όσο και στη μείωση της ανεργίας Επι-πλέον σε συνδυασμό με τους υπόλοιπους άξονες (πχ έρευνα προσανατολισμένη στις ΑΠΕ ή στην τεχνολογία της υγείας) και με την τεχνολογική αναβάθμιση της δημόσιας διοίκησης μπορεί να έχει καταλυτικό ρόλο στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του πληθυσμού συνολικότερα

Αλλαγή του τρόπου οργάνωσης της παραγωγής Κομβικό ρόλο στην παραγω-γική και κοινωνική ανασυγκρότηση έχει ο λεγόμενος τομέας της laquoκοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίαςraquo Τα εγχειρήμα-τα και οι δομές κοινωνικής και αλληλέγγυ-ας οικονομίας συνεταιρισμοί παραγωγών συνεταιρισμοί καταναλωτών συνεργατικά εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης παραγωγικών μονάδων δομές και κινήματα αλληλέγγυ-ας οικονομίας προωθούν μια διαφορετι-κή αντίληψη για την οργάνωση της οικο-νομίας και της κοινωνίας από τους ίδιους τους εργαζόμενους Προτάσσουν την ισό-τιμη συμμετοχή τη δημοκρατία στη λήψη αποφάσεων τη συλλογική διαχείριση την

ισότιμη διανομή του αποτελέσματος την οργάνωση και αλληλοϋποστήριξη των δο-μών Η προώθηση αυτού του τρόπου ορ-γάνωσης της παραγωγής από τους ίδιους τους εργαζόμενους και με στόχο το συλ-λογικό όφελος και όχι το ατομικό κέρδος δεν έχει μόνο θετικά αποτελέσματα στη μείωση της ανεργίας και στην αύξηση του εισοδήματος αλλά αμφισβητεί τον πυρή-να των καπιταλιστικών σχέσεων εξουσίας Εξάλλου ο κομμουνισμός δεν είναι παρά η κοινωνία των ελεύθερα συνεταιρισμένων παραγωγών

Η ατζέντα ανάπτυξης της κυβέρνησης Σαμαρά στοχεύει αποκλειστικά στη μεγέ-θυνση της οικονομίας με την εφαρμο-γή πολιτικών σκληρής λιτότητας που όχι απλώς παραβλέπουν όλους τους υπόλοι-πους δείκτες ανάπτυξης αλλά έχουν ως αποτέλεσμα την επιδείνωσή τους τόσο στο οικονομικό (μείωση μισθών αύξηση ανεργίας) όσο και στο κοινωνικό επίπε-δο (διάλυση κοινωνικού κράτους παιδεί-ας υγείας καταστροφή περιβάλλοντος) Ακόμα λοιπόν και αν επιτευχθεί ο στόχος της μεγέθυνσης για το 2014 αυτό θα γί-νει επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο τη θέση της εργασίας προς όφελος του κεφα-λαίου Αντίθετα η αναπτυξιακή πολιτική της Κυβέρνησης της Αριστεράς πρέπει να εστιαστεί σε ένα σχέδιο παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που θα στο-χεύει στο συνολικό μετασχηματισμό της οικονομίας και της κοινωνίας με έμφαση στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζόμενων και όχι στη μεγέθυνση των οικονομικών δεικτών και ταυτόχρονα στη μετατόπιση του συσχετισμού δύναμης με-ταξύ κεφαλαίου και εργασίας μετατόπιση που θα επιτρέπει την ανάπτυξη των αγώ-νων από καλύτερες θέσεις και με διαρκώς διευρυνόμενες προοπτικές

ΣΤΕφΑΝιΑ ΓΕΩΡΓΑΚΑΚουndashΚουΤΣοΝιΚουΟικονομολόγος Τμ Οικονομικής Πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

μιΧΑλΗΣ ΝιΚολΑΚΑΚΗΣΚοινωνιολόγος Επιστ Συνεργάτης ΚΟ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 11πρώτες σκέψεις για την

ΑΝΑΣυΓΚΡοΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡιφΕΡΕιΑΣ

Η εκπόνηση Περιφερειακών Προγραμμά-των για την παραγωγική ανασυγκρότηση των Περιφερειών επιχειρείται αυτήν την περίοδο από τον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ σε ένα πο-λιτικό τοπίο που πληθαίνουν οι αναφορές για την laquoανάγκη της ανάπτυξηςraquo λόγω του βαθέματος της κρίσης και ανοίγει ένα διά-λογο στα ζητήματα τόσο της γενικόλογης νεφελώδους και τις περισσότερες φορές ασαφούς ως προς την έννοια laquoανάπτυξηraquo Διάλογος που δεν περιορίζεται μόνο στο πε-ριεχόμενο της ανάπτυξης ή στη διαδικασία εκπόνησης των συγκεκριμένων προγραμ-μάτων Αγγίζει επίσης ζητήματα που άπτο-νται της αποκέντρωσης της δημοκρατίας της συμμετοχής και αναδεικνύει νέες θε-ωρητικές προσεγγίσεις τόσο ως προς στην έννοια όσο και ως τρόπο το σχεδιασμό και την υλοποίηση των σχεδίων αυτών αλλά και ως προς την εξερεύνηση νέων σχέσε-ων και κοινωνικών συμμαχιών απαραίτη-τα εργαλεία για την άσκηση πολιτικών σε τοπικό επίπεδο

Η μεγαλύτερη δυσκολία του εγχειρήματος αυτού είναι να ξεπεράσουμε τις παρωχη-μένες αντιλήψεις μας και να εκφράσουμε ένα διαφορετικό όραμα για την Περιφέρεια ως ένα σύνολο πρακτικών που μπορούν να ανακατασκευαστούν σε μια εντελώς διαφο-ρετική εικόνα από αυτή που είναι κυρίαρχη σήμερα Η απόπειρα να αναδημιουργήσου-με μια διαφορετική εικόνα προϋποθέτει μεγαλύτερο βαθμό εκδημοκρατισμού από αυτόν που υπάρχει σήμερα (αποκέντρωση και συμμετοχή (επαν)ίδρυση θεσμών που να επικοινωνούν με τις σύγχρονες ανάγκες αναθεώρηση σχέσεων δημιουργία κοινω-νικών συμμαχιών και προπάντων την κα-τοχύρωση των κοινωνικών κινημάτων (το δικαίωμα στην περιφέρεια)

Προϋποθέτει επίσης νέα αρχιτεκτονική νέα κριτήρια σχεδιασμού νέες προσεγγί-σεις και πάνω από όλα αναπτυξιακές πο-λιτικές και όχι αναπτυξιακά μέτρα που θα διαμορφώνουν και θα διαχέουν την ανα-πτυξιακή συνείδηση στα αναπτυξιακά υπο-κείμενα μέσα από ένα αναπτυξιακό μοντέ-λο που θα έχει ως laquoελκυστήraquo τις κοινωνι-κές ανάγκες

Με άλλα λόγια ένα Εναλλακτικό Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέρειας δεν μπορεί παρά να απαντά στα προβλήματα και στις ανάγκες έτσι όπως διαμορφώνο-νται σήμερα στην Περιφέρεια Για το λόγο αυτό απαιτείται μια αρκετά συγκροτημένη laquoπρογραμματική αφήγησηraquo η οποία θα λάβει υπόψη τις κοινωνικές ανάγκες τις

ανακατατάξεις στην ταξική και κοινωνική διαστρωμάτωση σε συνθήκες οικονομικής κρίσης τις στρατηγικές επιπτώσεις και τις προτεραιότητες άμεσων δράσεων αλλά και ταυτόχρονα θα επιχειρεί laquoαφήγησηraquo στο μέλλον διαμορφώνοντας το όραμα για την ανάπτυξη Περιφέρειας (ποιες είναι οι στρατηγικές μας επιλογές σε ποιους πα-ραγωγικούς κλάδους ή παραγωγικά συ-μπλέγματα θα δώσουμε έμφαση με ποια μέσα και τι είδους παρεμβάσεις πώς θα διαμορφώσουμε ή αναδιαμορφώσουμε τις κοινωνικές συμμαχίες και πώς θα προσδι-ορίσουμε τα νέα υποκείμενα)

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο για την οικονομική κοινωνική και περιβαλλοντική ανασυγκρό-τηση το οποίο καλείται να επανεξετάσει σε μια από την αρχή επεξεργασία τους στό-χους για την οικονομία το περιβάλλον (νέ-ες σχέσεις με τη φύση) και την κοινωνία όπως και τους θεσμούς μέσω των οποίων θα αποφασίζονται και θα υλοποιούνται οι πολιτικές αυτές (θεσμοί ενίσχυσης του Δη-μοκρατικού προγραμματισμού συμμετοχής (συμμετοχικούς προϋπολογισμούς) και κοι-νωνικού ελέγχου

Το Σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο που θα αξιοποιήσει τα νέα κινήματα της παραγωγικής ανα-συγκρότησης και της αλληλεγγύης που δημιουργήθηκαν λόγω της κρίσης και θα τα αναδείξει ως τα νέα υποκείμενα και τις δυνάμεις εκείνες που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα παραγωγικό σύστημα που θα παράγει αγαθά (προϊόντα και υπηρεσί-ες) με σαφές και κοινωνικό και περιβαλ-λοντικό πρόσημο

Σε αυτό το νέο μοντέλο οι παραγωγικές καταναλωτικές συνεταιριστικές και κοινω-νικές οργανώσεις θα αναλάβουν ένα μεγάλο μέρος της παραγωγικής ανασυγκρότησης της Περιφέρειας συνθέτοντας το πρόβλη-μα της παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και οικολογί-ας δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για έναν εναλλακτικό τρόπο παραγωγής μέσω της ανάπτυξης συνεργατικών μορφών της εναλλακτικής και αλληλέγγυας οικονομίας και συμβάλλοντας στη διαμόρφωση ενός μοντέλου οργάνωσης της κοινωνίας που θα στηρίζεται στις αρχές της αλληλεγγύης και της συνεργασίας

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο ανατροπής όπου

ndash Το παραγωγικό του μοντέλο πρέπει να βασίζεται στις κοινωνικές ανάγκες και

να ανατρέπει την υφιστάμενη αναπτυξια-κή πολιτική που κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια ταυτίστηκε με τη διαρθρωτική πολι-τική της ΕΕ με αποτέλεσμα τη διοχέτευση του μεγαλύτερου μέρους των διαθέσιμων εγχώριων πόρων στην εξυπηρέτηση των κανόνων της κοινοτικής συγχρηματοδό-τησης Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανάγκη να ξεφύγουμε από την παράθε-ση κλαδικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανάλυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επί-πεδο των συστημάτων αξίας δηλαδή στα παραγωγικά συμπλέγματα όπου περιλαμ-βάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην αλυσίδα αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλισμού και υποδο-μών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνο-λογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίηση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μετα-φορές κοκ)

ndash Αντιπαραθέτει στις κινητήριες δυνάμεις της ανταγωνιστικότητας την ποιότητα ζω-ής το φυσικό περιβάλλον και την κοινω-νική αλληλεγγύη

ndash Προτάσσει παρεμβάσεις χαμηλού κό-στους λόγω του περιορισμού των διαθέ-σιμων πόρων αλλά και της αλλαγής στη φιλοσοφία των παρεμβάσεων με την με-τατόπιση από τις laquoσκληρέςraquo υποδομές στη δημιουργία περιβάλλοντος καινοτομίας μέσω laquoάυλωνraquo υποδομών στους ανθρώπι-νους περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς πόρους μιας περιοχής γεγονός που θα την καταστήσει ικανή να υλοποιήσει τις δυνα-τότητες της Όμως εδώ απαιτείται προσο-χή ώστε νrsquo αποφευχθεί ο κίνδυνος μετά-

πτωσης στο καθεστώς των πολλών μικρών και κατακερματισμένων έργων του παρελ-θόντος που εγκλώβιζαν την αναπτυξιακή πολιτική σrsquo έναν ιδιότυπο τοπικισμό που όμως τελικά οδηγούσε σε μικροεπενδυτι-κό πληθωρισμό

ndash Ανατρέπει τις μέχρι σήμερα επιλογές που βασίζονταν στις λίστες έργων κατόπιν επιθυμιών των αιρετών αρχών στις ανά-γκες κάλυψης συγχρηματοδοτούμενων έρ-γων στις κοινωνικές συμμαχίες που υπηρε-τήθηκαν και οικοδομήθηκαν μέσα από τις πελατειακές σχέσεις και τη δυνατότητα του συστήματος να χρηματοδοτεί σε διάφορες κλίμακες διαπλοκής)

Η διαμόρφωση και η επεξεργασία ενός τέτοιου εναλλακτικού αναπτυξιακού Σχε-δίου δεν μπορεί παρά να μη γίνεται ανοι-χτά στην κοινωνία

Μέσα από συζητήσεις ανταλλαγή ιδεών απόψεων προτάσεων με τα παραπάνω κι-νήματα τους κοινωνικούς οικονομικούς συνδικαλιστικούς και άλλους φορείς Πανε-πιστήμια Ερευνητικά κέντρα επαγγελμα-τικές ομάδες ανθρώπους laquoκλειδιάraquo κλπ

Και τέλος όπως επανειλημμένως έχει ειπωθεί το σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέρειας είναι μια διαρκής διαδικασία προσπάθεια και ανοιχτή σε νέες ιδέες και καινοτόμες δράσεις αλλά είναι και ευέλι-κτο στην εφαρμογή ώστε να είναι ταχείες οι αναπροσαρμογές και οι ανακατανομές πόρων σε περίπτωση αστοχιών

μΑΡιΑ ΘΕλΕΡιΤΗσύμβουλος Τοπικής Ανάπτυξης

μέλος Τμ Αυτοδιοίκησης ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 612

Εδώ και τουλάχιστον τρία χρό-νια από την εκτόξευση της οικο-νομικής κρίσης και έπειτα η γε-ωργία και ο πρωτογενής τομέας εν γένει παρουσιάζονται ως ένα από τα κρυφά χαρτιά της χώρας για την έξοδο από την κρίση Πόσο αληθινό μπορεί να είναι αυτό και κάτω από ποιες προϋποθέσεις Στο κείμενο αυτό κατατίθενται κάποιες πρώτες σκέψεις και προβληματι-σμοί σχετικά καθώς και για την παραγωγική ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα

Στην προσπάθεια ανάγνωσης της υπάρχουσας κατάστασης πέ-ρα από τη μελέτη για το αγροτι-κό εισόδημα και απασχόληση το αγροτικό εμπορικό ισοζύγιο το ισοζύγιο φυτικής- ζωικής παρα-γωγής τα κόστη παραγωγής τη σύνδεση με τη γεωργική βιομηχα-νία το δευτερογενή και τριτογενή τομέα και πολλά ακόμα θα πρέπει κανείς να δει το μοντέλο ανάπτυ-ξης που ακολουθήθηκε στη χώρα συνολικότερα το ρόλο του πρωτο-γενούς τομέα σε αυτό καθώς και το μοντέλο ανάπτυξης πρωτογενούς τομέα που επιλέχθηκε

Η επιλογή που έγινε για την Ελ-λάδα ήταν η μετάβαση της οικο-νομίας της στον τριτογενή τομέα κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών ndash διαμετακομιστικό κέντρο παρο-χή υπηρεσιών τουρισμός κλπ Το μοντέλο αυτό οδήγησε στην απο-διάρθρωση του παραγωγικού πρω-τογενούς τομέα και στην εξάρτηση από τις ολοένα και αυξανόμενες εισαγωγές γεωργικών προϊόντων και εφοδίων Ακόμα στο πλαίσιο αυτό επιλέχθηκε η εντατική συμ-βατική γεωργία και κτηνοτροφία η μονοκαλλιέργεια με στόχο απο-κλειστικά τις εξαγωγές η εγκατά-λειψη της παραγωγής κυρίως σε μειονεκτικές περιοχές οι εναλ-λαγές των καλλιεργειών με βάση τις επιδοτούμενες καλλιέργειες και άλλα

Η γεωργία όμως αποτελεί τον τομέα που ιδίως σε περιόδους κρί-σης αποτελεί προϋπόθεση επιβί-ωσης και βασική πηγή διατροφι-κών αγαθών για τον πληθυσμό Η κρίση της γεωργίας οδηγεί και σε επισιτιστική κρίση Συνεπώς το ζή-

τημα της διατροφικής αυτάρκειας της χώρας ιεραρχείται και εύλογα κανείς αναρωτιέται πώς γίνεται να έχεις ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα πώς μπορείς να βγεις από την κρίση αν δεν είσαι παραγωγι-κός Και τι σημαίνει σήμερα παρα-γωγικός πρωτογενής τομέας

Η συμβολή της γεωργίας στην αποφυγή της επισιτιστικής κρίσης έγκειται στη στροφή της γεωρ-γικής παραγωγής στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού Συνεπώς μιλάμε για έναν πρωτογενή τομέα που θέτει ως βάση την τροφή ως αγαθό και ως θεμελιώδες κοινωνικό δικαίω-μα και όχι ως εμπόρευμα ή χρημα-τιστηριακό αγαθό Ο πρωτογενής τομέας θα πρέπει να αποσκοπεί πρωταρχικά στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του λαού με ντόπια παραγόμενα σε λογι-κές τιμές ποιοτικά προϊόντα στο πρότυπο της παραδοσιακής ελ-ληνικής μεσογειακής διατροφής και σε αντίθεση με το κυρίαρχο καταναλωτικό και διατροφικό μο-ντέλο Ένα σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης του πρωτογενούς τομέα οφείλει να συνυπολογίσει αυτή την αρχή

Ακόμα δεν μπορεί να μη μιλήσει για ένα άλλο παραγωγικό μοντέλο της ήπιας γεωργίας της βιολογι-κής γεωργίας με σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον με εξορθολογισμό στη χρήση των φυ-σικών πόρων με μετάβαση από τις εντατικές μονοκαλλιέργειες στην πολυκαλλιέργεια και στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και διεθνούς ζήτησης που παράλλη-λα καλύπτουν και τις εγχώριες ανάγκες

Έχει ακόμα να αναμετρηθεί με το ερώτημα πώς νοείται ο σημε-ρινός γεωργός Παραγωγός τρο-φής παραγωγός προϊόντων για μεταποίηση παραγωγός ενέργειας

πάροχος αγρο-τουριστικών υπηρε-σιών προστάτης του φυσικού πε-ριβάλλοντος και του κοινωνικού ιστού της υπαίθρου εξαγωγέας προϊόντων με υψηλή προστιθέ-μενη αξία Όλα αυτά και πολλά ακόμα ή ένας άνθρωπος εξαρτώ-μενος από το αγροδιατροφικό λό-μπι που θα παράγει απλώς προ-ϊόντα ως είλωτας στα laquoδικά τουraquo χωράφια Αυτός που θα έχει στα χέρια του την τροφή του κόσμου και θα τη διαχειρίζεται μόνο με βάση το μέγιστο δυνατό για αυ-τόν κέρδος ανεξαρτήτως του αν ο κόσμος πεινάει

Ποια θα μπορούσαν να είναι τα μέτρα για την ανασυγκρότηση του παραγωγικού δυναμικού Ο αναδα-σμός γης ίσως είναι ένας τρόπος για να ενοποιήσει τις πολυτεμα-χισμένες εκτάσεις και να μειώσει το κόστος παραγωγής Το συνε-ταιριστικό-συνεργατικό κίνημα θα πρέπει να τεθεί σε νέες υγιείς βάσεις ώστε να δώσει διέξοδο τό-σο στο επίπεδο της καλλιέργειας (συγκέντρωση γης και μηχανημά-των εξοικονόμηση στην προμή-θεια εφοδίων οργάνωση της αγο-ράς κλπ) Εφόσον ο πρωτογενής τομέας θεωρηθεί στρατηγικής ση-μασίας θα πρέπει να αναζητηθούν ευνοϊκοί όροι χρηματοδότησης που θα επιτρέπουν τις επενδύσεις σε αυτόν Ακόμα θα πρέπει να

προβληματισμοί σχετικά με την παραγωγική ανασυγκρότηση του ΠΡΩΤοΓΕΝουΣ ΤομΕΑ

Ο αγροτικός τομέας παρουσιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανάπτυξη του αγροτικού χώρου

στη λογική της αγροδιατροφικής βιομηχανίας

επανεκτιμηθούν θεσμικά μέτρα σχε-τικά με τη φορολογία των αγρο-τών της γης τα αγροτικά μητρώα τις ενισχύσεις που παρέχονται σε ένα πλαίσιο ανασυγκρότησης του συνόλου της οικονομίας

Δεν μπορούμε να μιλάμε για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση του πρωτογενούς τομέα δίχως την επέμβαση στη λειτουργία της εγχώριας αγοράς με το σκεπτικό των πολλαπλών επιλογών σε πα-ραγωγούς και καταναλωτές ενά-ντια στα μονοπώλια διακίνησης τροφής στην Ελλάδα Η επέμβα-ση αυτή μπορεί να γίνει σε θεσμι-κό επίπεδο κατοχυρώνοντας δο-μές που μέχρι στιγμής υστερούν Υστέρηση που οδηγεί σε καρτέλ και μονοπωλιακές καταστάσεις Ένα τέτοιο θεσμικό μέτρο μπορεί να είναι η νομοθέτηση αγορών αγροτών-παραγωγών ώστε να δοθεί απευθείας διέξοδος στον παραγωγό στην αγορά και στους καταναλωτές με την παράκαμψη μεσαζόντων και με στόχο την εξυ-γίανση της αγοράς τροφίμων και τον εξορθολογισμό των τιμών των γεωργικών προϊόντων

Στο επίπεδο της διάθρωσης της παραγωγής θα πρέπει να συ-νυπολογιστεί το εδαφικό ανά-γλυφο της Ελλάδας να μελετη-

θούν οι δυνατότητες της κάθε πε-ριφέρειας ο όποιος σχεδιασμός να γίνει με γνώμονα το τι είναι δυνατό να καλλιεργηθεί και πού να υπάρξει πρόβλεψη για βοσκο-τόπους και επαρκείς καλλιέργει-ες ζωοτροφών ποια μπορεί να εί-ναι τα προϊόντα αυτά που έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και υψηλή προστιθέμενη αξία ώστε μπορούν να είναι εξαγώγιμα Σε κάθε σχεδιασμό όμως το ζητούμε-νο είναι να προτάσσεται ως μορφή η βιώσιμη και ποιοτική γεωργική παραγωγή

Δεν θα πρέπει να αγνοηθούν ακόμα τομείς όπως η δασοπονία η αλιεία η μελισσοκομία Μπο-ρούν να αναπτυχθούν και να εί-ναι ιδιαίτερα laquoαποδοτικοίraquo για την οικονομία και παράλληλα να συντελέσουν στην προστασία της βιοποικιλότητας των δασών και θαλασσών στην ανανέωση δασι-κών εκτάσεων στην εκμετάλλευση των ορεινών περιοχών τηρώντας πάντοτε τους περιβαλλοντικούς κανόνες

Αναγκαία είναι και έργα υπο-δομής με γνώμονα τη μείωση του κόστους παραγωγής την ορθολο-γική χρήση πόρων όπως το νερό τη δημιουργία αποθεμάτων νερού κλπ Θα πρέπει ακόμα να προβλε-φθεί το πώς εντάσσονται οι ήπιες μορφές ενέργειας και οι ΑΠΕ στην αγροτική παραγωγή

Η όποια ανασυγκρότηση όμως δεν μπορεί να γίνει μόνο με θεσμικά μέτρα και διακηρύξεις Χρειάζεται τη δημιουργία ενός κινήματος πα-ραγωγών (αγροτών κτηνοτρόφων αλιέων κλπ) των ανθρώπων της υπαίθρου αλλά και των πόλεων (laquoκαταναλωτέςraquo ενεργοί πολίτες κινήματα πόλης) των εμπλεκομέ-νων στους άλλους οικονομικούς τομείς των κινημάτων της οικο-λογίας και πολλών ακόμα Μια κυ-βέρνηση της αριστεράς δεν μπορεί να λύσει τα παραπάνω ζητήματα με τρόπο laquoαυτονόητοraquo Έχει την ανάγκη ύπαρξης ενός κινήματος παραγωγικής ανασυγκρότησης και αγροτικής μεταρρύθμισης ώστε να μπορέσει να συγκρουστεί με τα εγχώρια συμφέροντα αλλά κι αυτά των πολυεθνικών του αγρο-

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 13

Ένα από τα θέματα που απασχόλησαν το φετινό Left Forum με θέμα ldquoMobilizing for EcologicalEconomic Transformationrdquo στη Νεα Υόρκη ήταν αυτό που ο καθηγητής Βαλερστάϊν χαρακτήρισε ως laquoκαρκίνοraquo του συστήματος Πρόκειται για το γεγονός ότι επί 500 χρόνια ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε κατατρώγοντας τους φυσικούς πόρους του πλανήτη χωρίς να τους αναπληρώνει Το πρόβλημα αυτό έχει πά-ρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και απειλεί άμε-σα τη ζωή στο πλανήτη Δεν μπορούμε πια να μιλάμε για μέλλον για ανάπτυξη για οικονο-μία αν αυτή δεν είναι οικολογική σημαντική πτυχή της οποίας είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ)

Ενώ λοιπόν παγκοσμίου φήμης διανοητές αντιλαμβάνονται την ουσιαστική σημασία των ΑΠΕ στη ανάπτυξη στην Ελλάδα με πρόσχη-μα το υπαρκτό πρόβλημα του ελλείμματος του λογαριασμού ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ ως λύση προ-τείνεται το πάγωμα της ανάπτυξης των ΑΠΕ Ακούγονται απόψεις όπως laquoοι ΑΠΕ είναι πο-λυτέλειαraquo laquoεδώ δεν έχουμε να φάμε τις ΑΠΕ θα κοιτάζουμεraquo laquoας καθυστερήσει η έστω και σταδιακή απεξάρτηση από το φθηνό λιγνίτη που μας χάρισε η φύσηraquo και άλλα πολλά ιδίου ύφους και περιεχομένου Στη δε πράξη έχουν σταματήσει να γίνονται πλέον έργα ΑΠΕ τα φωτοβολταϊκά τους τελευταίους μήνες τον τελευταίο χρόνο οι υπόλοιπες ΑΠΕ

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά για να διαπιστώσουμε το πώς δημιουργήθηκε το πρόβλημα Ο πρώτος ουσιαστικά νόμος που έβαλε τα θεμέλια για την ανάπτυξη των ΑΠΕ συντάχθηκε το 2006 Παρά το θετικό στοιχείο ότι επιτέλους άρχισε να γίνεται λόγος για ΑΠΕ ο νόμος είχε πολλές ελλείψεις είτε σκόπιμα εί-τε όχι Ενώ το κύριο χαρακτηριστικό των ΑΠΕ είναι οι πολλές μικρές αποκεντρωμένες μονά-δες διάσπαρτες στην επικράτεια και μόνο για λόγους οικονομίας κλίμακας και μόνο σε ει-δικές περιπτώσεις μεγάλες μονάδες (μέσα σε βιομηχανικές ζώνες κλπ) ο νόμος υιοθετούσε ακριβώς την αντίθετη κατεύθυνση Το μείγμα των ΑΠΕ αλλά και ο ρυθμός ανάπτυξης τους έπρεπε να είναι αυστηρά σχεδιασμένος ώστε να απορροφηθούν ομαλά από τεχνικής αλλά και οικονομικής άποψης όλοι οι κραδασμοί της αλλαγής παραγωγής ηλεκτρενέργειας Αντιθέ-τως ακολουθώντας το νεοφιλελεύθερο δόγμα ο νόμος αυτός άφηνε την αγορά ανεξέλεγκτη να αποφασίσει χωρίς παρεμβάσεις της πολιτείας Η αγορά αποφάσισε όπως πάντα άναρχα και με μοναδικό κριτήριο το κέρδος Ενώ το κόστος κατασκευής ειδικά των φωτοβολταϊκών απο-κλιμακώθηκε ραγδαία δεν είχαμε αντίστοιχη μείωση των εγγυημένων τιμών πώλησης του

ρεύματος οπότε δημιουργήθηκαν ευκαιρίες για υπερκέρδη Αποτέ-λεσμα ήταν το αδηφάγο κεφάλαιο να οδεύσει προς τα φωτοβολταϊκά με συνέπεια την έκδοση υπερπληθώρας αδειοδοτήσεων και κατασκευών Ενώ στην Ευρώπη οι κυβερνήσεις έγκαιρα διαπίστωσαν το πρόβλημα και βρήκαν λύσεις στη χώρα μας αφού άφησαν να χαθεί πολύτιμος χρόνος όταν πλέον αποφάσισαν να ασχοληθούν προχώρησαν σε μια παγκόσμια πρωτοτυ-πία ένα λάθος να προσπαθούν να το λύ-σουν με ένα νέο χειρότερο λάθος

Το πρόβλημα λοιπόν που έχει προκύψει δεν είναι δομικό των ΑΠΕ αλλά αφορά στον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ διαχρονικά αντιμετώπισαν τις ΑΠΕ Αν είχαμε στρωτή ροή διείσδυσης των ΑΠΕ και είχαμε για παράδειγμα αντί για 2300 MW φωτοβολταϊκών που έχουμε σήμε-ρα γύρω στα 1000 MW αυτό θα συνιστούσε ένα απόλυτα διαχειρίσιμο μέγεθος που δεν θα δημιουργούσε κανενός είδους πρόβλημα Το σημερινό δε κόστος κατασκευής είναι τέτοιο που επιτρέπει σε όποιον κατασκευάσει σήμε-ρα ΑΠΕ να αμείβεται με ταρίφα παραπλήσια των παραγωγών ενέργειας από φυσικό αέριο οπότε αν αυτά τα 1300 MW κατασκευάζονταν σήμερα δεν θα επιβάρυναν το λογαριασμό αφού λογικά θα αμείβονταν όπως οι συμβατι-κοί παραγωγοί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ έχει προτείνει λύσεις που η κυβέρνηση δεν έχει τη βούληση να αποδεχθεί γιατί θίγουν τα ξένα και ντόπια μεγάλα συμφέ-ροντα του χώρου Προτείνουμε μέτρα laquoκουρέ-ματοςraquo των παραγωγών με παραμετροποίηση των κριτηρίων ώστε να μηδενιστεί το έλλειμμα χωρίς να επιβαρυνθούν οι καταναλωτές και να πληρώσουν όλοι με δίκαιο τρόπο ανάλογα με το κόστος κατασκευής και το μέγεθος

Σε κάθε περίπτωση τις ΑΠΕ δεν πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε με οικονομίστικο τρόπο Η καταστροφή του περιβάλλοντος και η υγεία δεν είναι μετρήσιμα χρηματικά μεγέθη Δεν μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για φθηνό λιγνίτη και ακριβές ΑΠΕ αδιαφορώντας για τις άλλες επιπτώσεις που έχει η χρήση των ρυπογόνων ορυκτών καυσίμων

Η ταχύτητα ανάπτυξης της τεχνολογίας μάς επιτρέπει να υποστηρίξουμε ότι σύντομα αν υπάρξει πολιτική βούληση θα μπορέσουμε να έχουμε συστήματα ΑΠΕ για οικιακή χρήση τα οποία θα συμφέρουν και από οικονομικής σκο-πιάς Συστήματα χαμηλού κόστους από ΑΠΕ με ταυτόχρονη εξοικονόμηση ενέργειας και με μελλοντικά φθηνές μπαταρίες θα μπορούν να κάνουν τα σπίτια ενεργειακά ανεξάρτητα Στον

τομέα αυτό θα μπορούσε να απασχοληθεί και μεγάλο τμήμα του παραγωγικού δυναμικού της χώρας όπως μηχανικοί τεχνικοί κλάδοι που σήμερα μαστίζονται από μεγάλη ανεργία

Οι ειδικοί επιστήμονες λένε ότι όποιος σχε-διάζει το μέλλον της ηλεκτρενέργειας με τα μέχρι σήμερα δεδομένα θα κάνει λάθος Στην Αμερική κατασκευάστηκε πιλοτικά ένας συσ-σωρευτής 120 MW με σχετικά ικανοποιητικό κόστος κατασκευής και υψηλής ταχύτητας από-δοσης της ενέργειας Συστήματα αντλιοταμίευ-σης παρασκευή υδρογόνου και άλλα τέτοιου είδους τεχνικά εργαλεία θα βοηθήσουν ώστε να αρθεί η επιφυλακτικότητα έναντι των ΑΠΕ από τη στιγμή που θα μπορεί να αποθηκευθεί ενέργεια με χαμηλό κόστος

Για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται πολιτική βούληση ώστε να πιεστούν οι τεχνικοί επι-στήμονες να βρουν τις βέλτιστες λύσεις στα υπάρχοντα σημερινά προβλήματα Την πολι-τική αυτή βούληση δεν είναι δυνατόν να την έχουν οι δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού γιατί οι έννοιες καπιταλισμός και οικολογία κέρδος και προστασία του περιβάλλοντος νό-μοι της αγοράς και ανθρώπινες ανάγκες είναι έννοιες ασύμβατες μεταξύ τους

Μια κυβέρνηση της αριστεράς όπως ευρημα-τικά έθεσαν το θέμα οι διοργανωτές μέσα από τον κεντρικό τίτλο του φετινού Left Forum τις λέξεις οικονομία και οικολογία δεν τις αντιμε-τωπίζει ως λέξεις με κοινό πρώτο συνθετικό αλλά ως έννοιες άρρηκτα δεμένες

Μια κυβέρνηση της αριστεράς θα πρέπει να θέσει τα θεμέλια έτσι ώστε το μέλλον της ηλε-κτρενέργειας και όχι μόνο αυτό να είναι οι-κολογικό Μπορούμε να σχεδιάσουμε ένα μέλ-λον που οι ΑΠΕ θα παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο Και τούτο δεν είναι οραματική φαντασί-ωση ορισμένων Αντιθέτως όλα τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα συνηγορούν προς την κατεύθυνση αυτή

ΓιΑΝΝΗΣ μΠΕΝιΣΗΣμέλος γραμματείας τμ Ενέργειας ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

ΑΠΕ ΓιΑ ΤΗΝ οιΚο λογία

νομία

διατροφικού λόμπι Σε αυτό το σημείο θα πρέπει

να προβληματιστούμε για το αν η παραγωγική ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα με άξονα την ανάπτυξη και την ενίσχυ-ση της εγχώριας παραγωγής μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα από τις πολιτικές της ΕΕ για την περιφερειακή και αγροτική ανάπτυξη για την προστασία του περιβάλλοντος και την Κοινή Γεωργική Πο-λιτική Θα πρέπει παράλληλα να γίνει και ένας ειλικρινής απολογισμός της μέχρι τώρα πορείας του γεωργικού χώ-ρου στο πλαίσιο της ΚΓΠ και μια ανάγνωση δίχως αυταπά-τες των ήδη ανακοινωμένων μελλοντικών πολιτικών

Ο αγροτικός τομέας παρου-σιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανά-πτυξη του αγροτικού χώρου στη λογική της αγροδιατροφι-κής βιομηχανίας και όχι στη λογική της ανασυγκρότησης της παραγωγικής βάσης της χώρας για τη διέξοδο από την οικονομική κρίση με αξιοπρέ-πεια για τον αγροτικό κόσμο και προοπτική παραμονής του στην παραγωγή και ανάπτυ-ξης μέσα από αυτή

Κάθε φορά που τίθεται στο τραπέζι η πρόταση να ιεραρ-χηθεί η αλλαγή του γεωργικού μοντέλου και να προταχθούν βιώσιμες μορφές γεωργίας όπως η βιολογική το αμέσως επόμενο ερώτημα είναι αν αυτή μπορεί να καλύψει τις ανάγκες συνολικά Θα πρέ-πει αν θέλουμε να μιλήσουμε για την ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα με όρους οικολογίας να φύγουμε από αυτό το δίλημμα Η βιώσιμη και οικολογική επαναπροσέγ-γιση του αγροτικού μοντέλου δείχνει την πρόθεσή μας να αναμετρηθούμε με το ίδιο το σύστημα που μας έχει οδηγήσει σε αδιέξοδα δείχνει αν είμαστε σε θέση να προβάλουμε έναν άλλο τρόπο παραγωγής και έναν άλλο τρόπο κοινωνικής συνύπαρξης και οικονομικής βιωσιμότητας Είναι ανάγκη να υπάρξει αυτή η αλλαγή και μάλιστα με περιβαλλοντικά βιώσιμη προοπτική

ιΩΑΝΝΑ ΘΕοΔοΣιου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 614

ΑΝΑΔιΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Το ζήτημα της αναδιάρθρωσης της παρα-γωγικής δομής και υποδομής δεν μπορεί να ιδωθεί ξέχωρα από το ζήτημα του αναπτυ-ξιακού μοντέλου Συνεπώς το ερώτημα που πρέπει να απαντιέται από τη σχεδιαζόμενη πολιτική θα πρέπει να απαντά στην ανά-γκη για άλλο αναπτυξιακό μοντέλο Ποιες λοιπόν πρέπει να είναι η αφετηρίες μιας αποτελεσματικής πολιτικής Κατά τη γνώ-μη μου οι εξής

Από τη λογική μείωσης κόστους πρέπει

να πάμε στη λογική παραγωγής αξίας το οποίο είναι και συμβατό με τις ιδεολογικές αναφορές μας (κοινωνικά προσδιορισμέ-νη αξία χρήσης που παράγεται από την εργασία) Η νέα αξία παράγεται μέσω της συνεχούς καινοτομίας σε προϊόν και πα-ραγωγική διαδικασία Η εστίαση στην πα-ραγωγή με τη στενή έννοια τη μεταποίη-σης (μετασχηματισμός εισροών σε προϊόν) είναι ανεπαρκής Αυτό δεν σημαίνει ότι η καινοτομία παράγεται μόνο στα εργαστή-ρια Αντίθετα παράγεται και στη σύζευξη σχεδιασμού και παραγωγής αλλά και στην αλληλεπίδραση παραγωγή και χρήσης Η βασική διαφορά έγκειται από τη μία στις αυξανόμενες αποδόσεις που χαρακτηρίζουν την οικονομική της καινοτομίας και από την άλλη στο σαφή προσανατολισμό που απαιτείται τόσο σε ότι αφορά στην πολιτική απασχόλησης όσο και στο ποιος θα είναι ο φορέας της ανάπτυξης (ταλέντο και όχι κεφάλαιο όπως λέει ο Florida)

Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανά-γκη να ξεφύγουμε από την παράθεση κλα-δικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανά-λυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επίπεδο των συστημάτων αξίας (όχι απλά αλυσίδες) όπου περιλαμβάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην παραγωγή αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλι-σμού και υποδομών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίη-

ση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μεταφορές κοκ)

Η πολιτική θα πρέπει να προσδιορίζε-ται και χωρικά ώστε να αναγνωρίζεται η αντίστοιχη εμπέδωση της παραγωγικής και καινοτομικής δραστηριότητας

Βασικό ζήτημα αφορά και στο υποκεί-μενο του μετασχηματισμού Ποιοι θα ανα-λάβουν το έργο του μετασχηματισμού και της νέας μορφής παραγωγής αν το παρόν επιχειρείν είναι ανεπαρκές

Άξονες αναπτυξιακής πολιτικής

Με βάση τα παραπάνω οι άξονες σχεδιασμού πολιτικής θα πρέπει να είναι οι εξής

Συγκρότηση παραγωγικών συμπλεγ-μάτων με σχετική εξειδίκευση και χω-ρικό προσδιορισμό

Τα παραγωγικά συστήματα δεν συγκρο-τούνται σε κλαδική βάση αλλά με την αλ-ληλεπίδραση δραστηριοτήτων από διαφο-ρετικούς κλάδους και τομείς οικονομικής δραστηριότητας Η πολιτική πρέπει να εστι-άζει στην ενίσχυση στους αδύνατους κρί-κους οι οποίοι είναι ndash εν γένει

ndash Ανάπτυξη προϊόντος έλλειψη καινο-τομικής δραστηριότητας αδυναμία στην ανάλυση των αναγκών και των κατανα-λωτικών τάσεων απουσία τεχνολογικών υποδομών υποστήριξης (προτυποποίηση διαπίστευση παρέμβαση σε διεθνείς οργα-νισμούς προτυποποίησης πρόσβαση σε ερ-γαστηριακές λειτουργίες κοκ)

ndash Τεχνολογική εξάρτηση και έλλειψη απορροφητικής ικανότητας η παθητική μιμητική συμπεριφορά έχει οδηγήσει σε απουσία καινοτομικής δραστηριότητας οπότε δεν υπάρχει το δυναμικό που θα μπορέσει να αξιοποιήσει τις τεχνολογικές εξελίξεις και θα συνεργαστεί με παρόχους τεχνολογίας (προμηθευτές εξοπλισμού και πρώτων υλών) κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε σχετική εξειδίκευση κλαδικών δραστηριοτήτων

ndash Στον ύπαιθρο χώρο από την αγροτική παραγωγή πρέπει να πάμε στην πολυδρα-στηριότητα ώστε να καθετοποιηθεί τοπικά η παραγωγή αξίας αναπτυχθεί η επωνυμία του προϊόντος και η ταυτότητα του τόπου και συνδεθεί οργανικά με συμπληρωματικές δραστηριότητες βιομηχανικής μεταποίησης και τεχνολογικής υποστήριξης

Αμφίπλευρη παρέμβαση του κρά-τους στης πλευρές της laquoπαροχήςraquo και της laquoζήτησηςraquo

Ο ρόλος της κρατικής παρέμβασης δεν μπορεί πια να περιορίζεται στην πλευρά της παροχής πόρων και ενίσχυσης τεχνολογι-κής και ερευνητικής δραστηριότητας Από τη μία πρέπει να αναπτυχθούν υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας σε συνεργα-σία με τις παραγωγικές συστάδες εξειδικευ-μένες με βάση τις ανάγκες μιας επιθετικής πολιτικής καινοτομίας προϊόντος Αυτές οι υποδομές δεν είναι απαραίτητο να είναι κρατικές ούτε να αφορούν απαραίτητα σε νέους φορείς Μπορούν να είναι συλλογι-κές δομές στο πρότυπο της Τρίτης Ιταλίας ή να αφορούν σε μακροπρόθεσμα ανοικτά προγράμματα που θα αξιοποιούν υφιστά-μενες υποδομές μοχλεύοντας παράλληλα την αλλαγή προσανατολισμού τους από τον ακαδημαϊσμό σε πιο πολύπλευρη δρα-στηριότητα (αυτό προϋποθέτει και αλλαγή του τρόπου αξιολόγησης της ερευνητικής δραστηριότητας)

Από την άλλη η κρατική παρέμβαση μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο στρατηγικό ρόλο στην πλευρά της ζήτησης Αυτό μπορεί να γίνει με τρεις βασικούς τρόπους

ndash Πολιτική προμηθειών οι προδιαγρα-φές προμηθειών πρέπει να αποτελέσουν ένα αποτελεσματικό εργαλείο προσέλκυσης καινοτομικής δραστηριότητας ώστε μέσα από τη διαμόρφωσή τους να ωθούνται οι προμηθευτές να αναπτύσσουν προϊόντα λύσεις και εν τέλει ικανότητες που θα τους καθιστούν πρωτοπόρους διεθνώς Η διαδι-κασία καθορισμού μέσα από μηχανισμούς διαβούλευσης και ο χρονισμός εισαγωγής τους σε συνδυασμό με συμπληρωματικές ενέργειες και μέτρα στην πλευρά της πα-ροχής-προσφοράς μπορεί να έχει σημαντι-κά αποτελέσματα σε αγορές όπως οι κατα-σκευές ο εξοπλισμός οι ΑΠΕ κλπ

ndash Ρυθμιστικές παρεμβάσεις στην κατανά-λωση σε αντίθεση με την παθητική αντι-μετώπιση των προδιαγραφών στην λογική φθοροποιού διευκόλυνσης και προστασίας των εγχώριων παραγωγών ο ευρύτερος χώ-ρος της κατανάλωσης μπορεί να αποτελέ-

σει πεδίο ενεργούς παρέμβασης με σκοπό την προετοιμασία και ανάπτυξη προϊόντων που θα ανταγωνίζονται με βάση την αξία και όχι την τιμή

ndash Επενδύσεις σε υποδομές κλπ ένα νέο πρόγραμμα επενδύσεων σε δημόσιες υπο-δομές θα πρέπει να ξεφύγει από τη λογική του τι μπορούμε να κάνουμε και να εστιάσει στο τι πραγματικά χρειάζεται και πώς κατά την επένδυση θα αναπτυχθούν τεχνολογίες και ικανότητες που μπορούν να αξιοποιη-θούν και σε άλλες εφαρμογές και ndash κυρίως θα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο εξαγωγικής δραστηριότητας

Η λογική των παραπάνω είναι να σχε-διασθούν στρατηγικοί θύλακες αγοράς οι οποίοι θα μπορούν να αποτελέσουν προ-νομιακό πεδίο μάθησης για εγχώριους πα-ραγωγούς

Ανάδειξη νέων υποκειμένωνΤο βασικό θεμελιώδες πρόβλημα αφο-

ρά στο ποιες θα είναι οι δυνάμεις που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα νέο πα-ραγωγικό σύστημα στο πλαίσιο ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης με τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς όρους που απαιτού-με Είναι ιστορικά και εμπειρικά βιωμένο ότι οι κυρίαρχες σήμερα δυνάμεις έχουν περιορισμένες δυνατότητες Προφανώς υπάρχουν δυναμικές καινοτόμες εξωστρε-φώς ανταγωνιστικές μονάδες με ισχυρές και καλλιεργούμενες ικανότητες αλλά δεν αποτελούν τον κανόνα

Τα νέα υποκείμενα παραγωγικής δραστη-ριότητας θα πρέπει να τα αναζητήσουμε σε δύο laquoοικοσυστήματα-κοινότητες-κινήματαraquo που συγκροτούνται ήδη

Το πρώτο αφορά ένα οικοσύστημα νέας επιχειρηματικότητας διακριτής και σχετι-κά ξένης με το υφιστάμενο το οποίο όμως ιδεολογικά συγγενεύει με αυτό Βασικό χαρακτηριστικό του είναι ότι συγκεντρώ-νεται κυρίως σε τομείς τεχνολογικής αιχ-μής (κυρίως λογισμικό μικρο-ηλεκτρονι-κή και λίγο σε βιολογία φάρμακο) καθώς και σε ορισμένους τομείς όπως η γεωργία Σήμερα το οικοσύστημα είναι ποικίλο και διεθνοποιημένο αλλά όχι σε επαρκή βαθ-μό Χαρακτηρίζεται από αδύναμη θεσμι-κή πύκνωση περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση αγορές και τεχνολογικές υποδομές ενώ αντιμετωπίζεται ως εξωτι-κό προϊόν από κράτος και τράπεζες Είναι δυνατή η εξάπλωσή του και σε άλλους το-μείς παραγωγικής δραστηριότητας Απαιτεί-ται συγκροτημένη ενισχυτική παρέμβαση που θα εστιάζει στη μόχλευση δραστηριο-

μεθοδολογικές αφετηρίες και άξονες για την

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 15

για ένα ΚιΝΗμΑ ανασυγκρότησηςΠαρότι ήδη από το Πρόγραμμα του 2009 ο ΣΥΡΙΖΑ είχε

θέσει το ζήτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώ-ρας ελάχιστη συζήτηση είχε υπάρξει μέχρι πρόσφατα Ήταν περισσότερο οι πολιτικές εξελίξεις του τελευταίου χρόνου που έφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη να αναπτύξει ο ΣΥ-ΡΙΖΑ -ΕΚΜ μια πολιτική για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση Το ζήτημα αυτό σε συνδυασμό με μια σειρά άλλα πολιτι-κά και ιδεολογικά ζητήματα δίνουν μια νέα διάσταση στην παρέμβαση της Αριστεράς ndashκαι μιλάμε πιο συγκεκριμένα για την πραγματική Δημοκρατία για το πολιτικό σύστημα της διαφθοράς και της διαπλοκής και το laquoτρίγωνο της αμαρτί-αςraquo για το εθνικό ζήτημα και τη σύζευξή του με το κοινω-νικό και βέβαια για την κατάκτηση της κυβέρνησης Αυτή η νέα διάσταση αποτελεί βασική προϋπόθεση προκειμένου η Αριστερά να εκφράσεις τις laquoανάγκες των πολλώνraquo καθώς ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός έχει περάσει στη φάση των Μνημονίων και της Τρόικα Η Αριστερά έχοντας υποχρέωση απέναντι laquoστους πολλούςraquo να είναι πρωταγωνιστική πολιτι-κή δύναμη οφείλει να έχει συναίσθηση ότι δεν κινδυνεύει αν προωθήσει τον προγραμματικό της λόγο για τα ζητήματα που προαναφέρθηκαν αντίθετα κινδυνεύει αν αδιαφορήσει για τα ζητήματα αυτά

Μπορούμε να συζητήσουμε για την παραγωγική ανασυ-γκρότηση με έναν τρόπο ριζοσπαστικό αριστερό ρεαλιστικό και σύγχρονο Μπορούμε να διαμορφώσουμε laquoμαζί με τους πολλούςraquo ένα ισχυρό ρεύμα laquoθετικής πρότασης διεξόδουraquo που να αλλάξει εκ βάθρων την κατάσταση laquoαποικίας χρέουςraquo στην οποία έχει περιέλθει η χώρα έχοντας ως κινητήριες δυ-νάμεις τις βαθύτερες αξίες της Αριστεράς πρόοδος γνώση συλλογικότητα ηθική πραγματικές ανάγκες πραγματική δι-καιοσύνη πραγματική δημοκρατία χειραφέτηση

Νέο μεταβατικό πρότυπο

Η παραγωγική ανασυγκρότηση είναι μια μεταβατική έν-νοια που ξεκινά σήμερα laquoαπό τώραraquo αφορά όλη την περίο-δο μέχρι το μετατροϊκανό ξέφωτο και εκτείνεται σε μια επό-μενη περίοδο βαθύτερων κοινωνικών μετασχηματισμών με ορίζοντα το σύγχρονο σοσιαλισμό του 21ου αιώνα Φυσικά σε κάθε περίοδο έχει ιδιαίτερους επικαθορισμούς ανάλογα με τους πολιτικούς συσχετισμούς

Μια θεμελιώδης οριοθέτηση είναι ότι μιλάμε για ανασυγκρό-τηση και όχι γενικά για laquoανάπτυξηraquo επισημαίνοντας δηλαδή την ανάγκη ενός νέου πρότυπου Βασική σχέση αποτελεί η Δημοκρατία δηλαδή η επιδίωξη για πάνδημη λαϊκή συμμε-τοχή στο σχεδιασμό στον προγραμματισμό και τον έλεγχο αξιοποιώντας τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία Στον πυ-ρήνα του νέου προτύπου βρίσκεται η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου Πρώτrsquo απrsquo όλα του ανθρώπινου δυναμικού που έχει υψηλό μορφωτικό επίπεδο

αλλά και ευρύτερα γνωσιακό και μαστορικό Αλλά ακόμη μι-λάμε για τις γεωφυσικές δυνατότητες ειδικά την αξιοποίηση της ιδιαίτερης γεωφυσικής ποικοιλομορφίας της χώρας που κάνει εφικτό ένα laquoμοντέλο ήπιας κλίμακαςraquo Για τις ενεργει-ακές δυνατότητες για τον ορυκτό πλούτο Για τη δυνατότη-τα στη βάση όλων των προηγούμενων ανάδυσης μιας σειράς παραγωγικών τομέων στην αγροτική οικονομία στη βιομη-χανία στη μικροηλεκτρονική και πληροφορική στην έρευνα Χρειάζεται να επισημανθεί ότι το περιβάλλον συνιστά μια αυ-ταξία στο πλαίσιο της παραγωγικής ανασυγκρότησης δοθέ-ντος ότι το τεχνολογικό επίπεδο του 21ου αιώνα επιτρέπει μια νέα αντίληψη της σχέσης ανθρώπουndashφύσης Συνεπώς το να μιλάμε για laquoσεβασμό του περιβάλλοντοςraquo είναι μεν αναγκαίο αλλά μάλλον περιοριστικό Βασική διάσταση της παραγωγι-κής ανασυγκρότησης οφείλει να είναι η ριζική αναβάθμιση του περιβάλλοντος ξεκινώντας μεν από την απορρύπανση αλλά αναγορεύοντας την σε αυτοτελή στόχο ndashπου έχει έμμε-σες μεν αλλά ουσιώδεις οικονομικές επιπτώσεις (πχ υγεία ήπιος τουρισμός κλπ)

Όσοι αμετάκλητα παραδομένοι στο κυνηγητό του κέρδους συκοφαντούν την παραγωγική ανασυγκρότηση ότι τάχα οδηγεί στον απομονωτισμό και σε μια laquoκλειστή οικονομίαraquo κάνουν ένα θεμελιώδες λάθος Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου προφανώς και εναρμονίζεται με ένα πρότυπο laquoανοιχτό στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο γίγνεσθαιraquo ένα πρότυπο που στηρίζεται στην ποιότητα τη γνώση και τη δημιουργική εργασία ένα πρότυπο που αξιοποιεί την προ-οδευτική κοινωνική συνείδηση που άρρηκτα αναπτύσσεται μαζί του σαν ανασχετικό φραγμό στον ανταγωνισμό και την εκμετάλλευση Ναι θα πρέπει να υπάρχουν ανασχετικοί φραγ-μοί είναι μια νέα μεγάλη συζήτηση αυτή αλλά αυτό καθόλου δεν σημαίνει απομονωτισμός Για παράδειγμα είναι άραγε απομονωτισμός η απαγόρευση στα μεταλλαγμένα

Ποιοι και πώς

Τελικά ποιών δουλειά είναι η παραγωγική ανασυγκρότη-ση του τόπου Και πώς Κρίσιμα ερωτήματα Μια απάντηση σήμερα θα ξεκινούσε από τη διαπίστωση ότι αν η στάση απέ-ναντι στο καθεστώς των Μνημονίων διαχωρίζει κάθετα την ελληνική κοινωνία το ίδιο ισχύει για την παραγωγική ανα-συγκρότηση Υπάρχει μια ευρεία κοινωνική πλειοψηφία που μπορεί και πρέπει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αντιπα-ράθεση με το μεγαλοαστισμό με το σύστημα της διαπλοκής και με τη Μνημονιακή διάλυση Ας δανειστούμε μια πολύ χα-ρακτηριστική αναφορά του Αλέξη Τσίπρα από μια πρόσφα-τη ομιλία (Βόλος 14062013) laquoΕμείς υποστηρίζουμε ότι μια μεγάλη πανεθνική διαβούλευση για το Σχέδιο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης μπορεί και πρέπει να ξεκινήσει από τώρα Καλούμε λοιπόν Εκπαιδευτικά Ιδρύματα επιστημονικούς συλλόγους συνδικαλιστικούς φορείς επιμελητήρια σε αυ-τήν την κρίσιμη διαδικασία Καλούμε κάθε δημιουργικό πο-λίτη να ενεργοποιηθεί από σήμερα και να συμβάλλει με την εμπειρία του τη γνώση του τις ιδέες του την πράξη του Για ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης που να αποκα-θιστά την εργασία την πρωτοβουλία και την επινοητικότητα των συνεργαζομένων ανθρώπων Ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης σε οργανική σύνδεση με ένα κίνημα πολι-τιστικής αναγέννησης και ηθικής ανάταξηςraquo

ΧΡιΣΤοΣ ΚΑΡΑμΑΝοΣμέλος ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

τήτων και θεσμών και ndash πολύ σημαντικό ndash στην ανάπτυξη πόλων δραστηριότητας σε περιφερει-ακό επίπεδο

Το δεύτερο αφορά στο κίνημα νέων συνεταιρι-σμών (συνεργατικού χαρακτήρα σε αντιπαράθεση με την προβληματική παράδοση των αγροτικών συνεταιρισμών) που είτε με την ωρίμανση της συνείδησης είτε με το παράδειγμα άλλων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Λατινική Αμερική και κυρίως το Mondragon) συνθέτουν το πρόβλημα παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και της οικολογίας Σε αυτό προ-στίθενται και τα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης σε υφιστάμενες επιχειρήσεις και παλιού τύπου συ-νεταιρισμούς (ΔΩΔΩΝΗ ΒΙΟΜΕΤ ΣΕΚΑΠ) πολύ κρίσιμα κατά τη γνώμη μου για να αποτελέσουν αντικείμενο παρέμβασης και υποστήριξης

Τα βασικά ζητήματα που αντιμετωπίζει το νέο συνεταιριστικό κίνημα είναι έλλειψη θεσμικού πλαισίου ειδικά για ζητήματα μικτών συνεταιρι-σμών απουσία τεχνικής υποστήριξης και οργα-νωμένης παρέμβασης και ελλείψεις στη ικτύω-ση και συνεργασία μεταξύ των συνεταιριστικών εγχειρημάτων

Οι δυνατότητες αυτής της κατεύθυνσης είναι σημαντικές Το νέο και το έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό υπάρχει Οι εν δυνάμει δραστηριότη-τες αφορούν το σύνολο του φάσματος παραγω-γικής δραστηριότητας Η πολιτική κατεύθυνση και ενίσχυση πρέπει να αφορά στην ενίσχυση της παραγωγής νέων θέσεων εργασίας με όρους ευνοϊκούς για την εργασία και στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων που θα έχουν σημαντικό στοι-χείο καινοτομικής δραστηριότητας παραγωγής γνώσης κοκ

Ειδική κατηγορία αποτελούν οι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί οι οποίοι μπορούν να διαδραμα-τίσουν στρατηγικό ρόλο τόσο στη διάδοση και εμπέδωση των αξιών του συνεργατισμού όσο και στη συγκέντρωση ισχύος και ρευστότητας που μπορεί να κατευθυνθεί στην ενίσχυση παραγω-γικών εγχειρημάτων Το διεθνές συνεταιριστικό κίνημα έχει ισχυρές δομές και υποδομές και έχει επανειλημμένα εκφράσει τη βούληση να υποστη-ρίξει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και πολιτικές Θα αποτελέσει κρίσιμο σύμμαχο μιας κυβέρνη-σης της αριστεράς που θα δέχεται επιθέσεις και εκβιασμούς και σε ότι αφορά τη λειτουργία του παραγωγικού και οικονομικού συστήματος

Ένα τρίτο υποκείμενο που θα αποτελέσει ση-μαντικό σύμμαχο είναι εκείνο το τμήμα των ΜμΕ που αναπτύσσουν παραγωγική δραστηριότητα και έχουν την πρόθεση να επενδύσουν σε παραγωγικές επενδύσεις και ανθρώπινο δυναμικό Αποτελούν κρίσιμο παραγωγικό δυναμικό που δεν μπορεί να αφεθεί να καταρρεύσει ούτε να διαβρωθεί Εδώ απαιτούνται εργαλεία διαρθρωτικής παρέμβασης ώστε να ενισχυθεί η καινοτομική δραστηριότη-τα και οι κάθετες διακλαδικές συνεργασίες να αναπτυχθούν κρίσιμες υποδομές τεχνικής και επιχειρηματικής υποστήριξης (όχι απαραίτητα κρατικές) και να υπάρξουν πολιτικές στήριξης της διαδοχής (σε απογόνους εργαζομένους ή μέσω συγχωνεύσεων με άλλες ΜμΕ)

ΓιΩΡΓοΣ ΣΤΑμΠουλΗΣΛέκτορας Τμ Οικονομικών Επιστημών Παν Θεσσαλίας

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

Η μόνη διέξοδος είναι η επανεφεύρεση της ίδιας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

16

ΠΡΑΣιΝοΣ

από τη μια στιγμή στην άλλη Για να με-τασχηματίσουμε την οικονομία θα πρέπει να περιγράψουμε το όραμα και τα βήματα που θα μας οδηγήσουν εκεί Αλλά πριν το πράξουμε θα πρέπει να καταγράψουμε τους λόγους για τους οποίους δεν μπορούμε να βαδίσουμε προς αυτή την κατεύθυνση και να φροντίσουμε να τους εξαλείψουμε

Οι λόγοι δεν αφορούν μόνο την πράσι-νη αλλαγή της χώρας αλλά οποιαδήποτε

προσπάθεια διοικητικής και κοινωνικής με-ταρρύθμισης Είναι οι λόγοι τους οποίους όντας τόσο βαθιά βουτηγμένες σε αυτούς δεν μπόρεσαν να αγγίξουν οι κυβερνήσεις της εποχής του μνημονίου Αδιαφάνεια διαφθορά ανύπαρκτος ή ανεπαρκής σχε-διασμός νόμοι που δημιουργήθηκαν για να μην τηρούνται πολυνομία αλληλοσυ-γκρουόμενοι νόμοι πολλά παραθυράκια στη νομοθεσία και φωτογραφικές διατάξεις γκρίζες ζώνες κατά παραγγελία ευκαιρια-κές πρακτικές αρπακτικών γραφειοκρατία λογική ενός παρωχημένου παραγωγισμού

Βυθιζόμαστε σε έναν κυκεώνα αρνητικών εξελίξεων Τα success stories παραμένουν μακέτες καλά κρυμμένες στη φαντασία των κυβερνώντων Δημόσιες επιχειρήσεις και γη πωλούνται σε τιμές ευκαιρίας μα δεν συγκινούν τους επενδυτές Και πώς θα μπο-ρούσε άλλωστε Γνωρίζουν τη δεινή θέση της χώρας Απλά περιμένουν να πέσει κι άλλο το τίμημα

Όμως ταυτόχρονα με την οικονομική κρίση εξελίσσεται και η οικολογική κρίση σε όλο τον πλανήτη Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται Ο πλανήτης θα πρέπει να είναι σε θέση να θρέψει 9 δις ανθρώπους το 2050 Μια άτυπη μάχη λαμβάνει χώρα Από τη μια η ανάγκη των πολιτών στις αναπτυσσόμενες χώρες να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο από την άλλη ο αγώνας των πολιτών στις ανε-πτυγμένες χώρες να συγκρατήσουν το δικό τους βιοτικό επίπεδο στο ύψος που είχαν συνηθίσει τα τελευταία 30 χρόνια Μεγάλος χαμένος το περιβάλλον Το μακροπρόθεσμο συμφέρον θυσιάζεται στο βραχυπρόθεσμο όφελος Δασικές εκτάσεις αποψιλώνονται εδάφη καταστρέφονται θάλασσες λίμνες ποτάμια υποβαθμίζονται σε μια προσπά-θεια των ανθρώπων να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τους φυσικούς πόρους Όμως αυτοί δεν είναι ανεξάντλητοι Κάποιοι ισχυ-ρίζονται ότι το περιβάλλον σε καιρό κρίσης είναι πολυτέλεια Δεν θα μπορούσαν να κά-νουν μεγαλύτερο λάθος

Θα πρέπει να δεχθούμε πως δεν πρόκει-ται να γυρίσουμε στο προ κρίσης οικονο-μικό επίπεδο Θα πρέπει να δεχθούμε επί-σης πως η οικονομική κατάσταση δείχνει να επιδεινώνεται για όλες τις ανεπτυγμέ-νες χώρες τα επόμενα χρόνια Ο ανταγω-νισμός σε φθηνά προϊόντα και υπηρεσίες έχει κριθεί και ο πυρήνας της ευρωζώνης δεν ανήκει στους νικητές Κίνα Ινδία Ιν-δονησία Τουρκία Βραζιλία Νότια Αφρική κυριαρχούν

Σε αυτές τις συνθήκες η μόνη διέξοδος για τη χώρα είναι η επανεφεύρεση της ίδι-ας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

Όμως η επιτυχία δεν μπορεί να έρθει μέ-σα από πασαλείμματα σαν αυτά που έχου-με συνηθίσει να μας σερβίρει η εκάστοτε κυβερνητική μηχανή Δεν μπορεί να έρθει

που με τη σειρά του μετατρέπεται σε πα-ραγοντισμό μηδενική έμφαση στην έρευνα και την τεχνολογία (RampD) και ανυπέρβλητα εμπόδια στην καινοτομία συγκρουόμενα επενδυτικά συμφέροντα απροθυμία των laquoβαρόνωνraquo για καλύτερη αναδιανομή εισο-δημάτων και επιχειρηματικών ευκαιριών ελάχιστη τεχνογνωσία και χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης εργαζομένων σε όλους τους τομείς έλλειψη ενημέρωσης πολιτών και

αδυναμία κατανόησης του διακυβεύματος αλλαγής κατεύθυνσης Και σαν να μην έφταναν αυτά η κρίση καθιστά την επιβί-ωση πρωταρχικό μέλημα όμως παράλληλα αντί να οδηγεί σε αλληλεγγύη και διάθε-ση για περισσότερη δημοκρατία επιφέρει ατομικισμό και απολυταρχικές μεθόδους διακυβέρνησης Η κοινωνία τέλος συνή-θισε να τα περιμένει όλα από το κράτος αγνοώντας τα οφέλη της κινητοποίησης πέρα και έξω από κρατικούς-κομματικούς μηχανισμούς

Αν δεν αλλάξουν τα παραπάνω δεν μπο-

μετασχηματισμός τώραρούμε να ελπίζουμε Από την άλλη ακόμα κι αν αλλάξουν τα παραπάνω δεν θα πρέπει να περιμένουμε πολλά αν εξακολουθήσου-με να επιμένουμε βρώμικα και να τοποθε-τούμαστε λάθος στρατηγικά

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω δεν μπο-ρούμε μονομιάς να μετασχηματίσουμε πλή-ρως την οικονομία μας Ας ξεκινήσουμε με τη δημιουργία των εργαλείων που θα μας βοηθήσουν να το πράξουμε Κωδικοποίηση της νομοθεσίας ολοκλήρωση των απαραί-τητων βάσεων δεδομένων λήψης αποφάσε-ων πλήρης αυτοματοποίηση διαδικασιών κατάρτιση και ενδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών γενναία αναθεώρηση του χω-ροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού είναι τα πρώτα βήματα

Παράλληλα με αυτά ας ξεκινήσουμε την ταχύρυθμη μετεκπαίδευση παλιών και νέ-ων αγροτών και γενικότερα εργαζομένων σε όλους τους κλάδους για υιοθέτηση φι-λικών προς το περιβάλλον (και την υγεία) πρακτικών τη δημιουργία (ή υιοθέτηση) συ-στημάτων πιστοποίησης σε διατροφή καλ-λιέργειες προϊόντα και υπηρεσίες ώστε να προκρίνεται και κυρίως να αποδεικνύεται η ποιότητα Ας δώσουμε αρχικά προτεραιό-τητα στις πράσινες δράσεις που αποφέρουν τις περισσότερες θέσεις ανά καταναλισκό-μενο ευρώ (πχ στην εξοικονόμηση ενέρ-γειας και στην επαναστελέχωση της πρω-τογενούς παραγωγής) Ας δώσουμε έμφαση στην καινοτομία όχι δημιουργώντας ένα κακέκτυπο Σίλικον Βάλει αλλά απλά και μόνο με τη δημιουργία του κατάλληλου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την προσέλκυση φοιτητών και γενικότερα νέ-ων διψασμένων για διακρίσεις

Ας τα πράξουμε όλα αυτά έχοντας μια ξεκάθαρη κατεύθυνση μακριά από ευκαι-ριακές δράσεις και συμμαχίες Να θέσουμε στόχους σε επίπεδο δεκαετίας και ακόμα παραπέρα Απεξάρτηση από ορυκτά καύσι-μα Ποιοτικά αγροτικά προϊόντα Προστασία βιοποικιλότητας Σταδιακή απομάκρυνση από βρώμικες επενδύσεις

Έχουμε τη δυνατότητα να τα καταφέρου-με αρκεί να σταματήσουμε να κοιτάμε και να σχεδιάζουμε σε βάθος διετίας και τριε-τίας Ας πείσουμε τον κόσμο και κυρίως ας πείσουμε τους εαυτούς μας πως τα παιδιά μας χρειάζεται να δουν από εμάς όραμα τόλμη πίστη για το μέλλον

Έτσι και μόνο έτσι θα καταφέρουμε το re-branding της χώρας μέσα από τον πράσινο μετασχηματισμό της Δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε παρά μόνο να κερδίσουμε

ΑΧιλλΕΑΣ ΠλΗΘΑΡΑΣΠεριβαλλοντολόγος

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 17

τοπίου στο σύνολο του ως laquoιστορικού τό-πουraquo όπως έχει προτείνει και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν Καβάλας Θεωρούμε ότι πολλά από τα υπάρχοντα κτίρια μπορούν να αποκτήσουν νέα χρήση και να εξυπη-ρετήσουν την σύγχρονη λειτουργία των Λουτρών Ελευθερών

Απαιτούμε τα Λουτρά να λειτουργήσουν προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής οικονομίας μέσα από δημο-τικές επιχειρήσεις κοινωνικές επιχειρή-σεις συνεργατικά σχήματα κλπ και όχι να παραδοθούν άνευ όρων στην ιδιωτική εκμετάλλευση

Καλούμε την τοπική κοινωνία να δώσει με δύναμη και αποφασιστικότητα την μάχη για την σωτηρία των Λουτρών Ελευθερών γιατί εκτός των άλλων είναι κομμάτι ενός πολύ ευρύτερου αγώνα για την προάσπιση του νερού και των φυσικών πόρων για την αναχαίτιση των πολιτικών που ξεπουλούν κομμάτι ndash κομμάτι τον φυσικό πλούτο της χώρας μαςraquo

ΣιΣΣυ ΝιΚΗΣιΑΝΗμέλος Πρωτοβουλίας Πολιτών

επίσημη επίσκεψη στην Καβάλα δεν έκρυ-ψε τις προθέσεις του laquoΑν είναι αυτά μνη-μεία τότε θα πρέπει να ξαναδούμε τι ση-μαίνει αρχαιολογίαraquo δήλωσε σπεύδοντας να απαξιώσει την ιστορικότητα και την αρχιτεκτονική των κτιρίων και να ζητήσει την κατεδάφιση τους για λόγουςhellip υγιει-νής (laquoείναι γεμάτα σκουπίδιαraquo) Επιπλέον έδωσε και άλλα δείγματα γραφής για το laquoόραμαraquo που έχει για τα Λουτρά Ελευθε-ρών φράζοντας την είσοδο με αγκαθωτά συρματοπλέγματα (αυτά που χρησιμοποι-ούνται στα στρατόπεδα) κλείνοντας έτσι ακόμη και την πρόσβαση προς το βουνό Όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο άν-θρωποι που είχαν ανάγκη τις ευεργετικές ιδιότητες των ιαματικών λουτρών παραβί-ασαν τα συρματοπλέγματα και έτσι ο χώρος παραμένει σήμερα ανοιχτός για τους λουό-μενους παρότι η εσκεμμένη εγκατάλειψη και η απαξίωση από τις αρμόδιες υπηρε-σίες είναι παντού εμφανής

Αριστοτέλης Ζάχος Ο αρχιτέκτονας των Λουτρών Ελευθερών

Ποιά είναι όμως αυτά τα κτίρια που στέκονται εμπόδιο στην laquoανάπτυξηraquo Σή-μερα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών βρίσκονται διάσπαρτα 31 κτίρια που αντι-προσωπεύουν διαφορετικές περιόδους της λειτουργίας τους Με εκατονταετή ιστορία τα περισσότερα είναι αναπόσπαστο κομμά-τι του φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου των Λουτρών Ελευθερών κομμάτι της αρ-χιτεκτονικής μας παράδοσης και της συλ-λογικής μας μνήμης Τα τρία κτίρια που περιλαμβάνονται στην πρόταση της Υπη-ρεσίας Νεωτέρων Μνημείων ώστε να χα-ρακτηριστούν ως μνημεία της νεώτερης πολιτιστικής κληρονομιάς είναι το ξενο-δοχείο laquoΑμφίπολιςraquo το Εστιατόριο και το ξενοδοχείο laquoΠαγγαίοraquo Τα δύο πρώτα είναι έργα ενός από τους σημαντικότερους έλ-ληνες αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου του Αριστοτέλη Α Ζάχου στον οποίο ανατέ-θηκε η διαμόρφωση των πηγών Ελευθε-ρών στις αρχές του 20ου αιώνα Ανήκουν μάλιστα στα σπάνια πρώιμα έργα του και απηχούν βασικές αρχές του πρωτοπόρου καλλιτέχνη όπως το σεβασμό στο φυσικό τοπίο τη χρήση απλών υλικών και μέσων

καμπάνια για τη διάσωση των Λουτρών ΕλευθερώνΣτην ιδιοκτησία της ΕΤΑΔ ΑΕ (Εταιρία

Ακινήτων Δημοσίου) περνούν και επισή-μως τα Λουτρά Ελευθερών Καβάλας και βγαίνουν στο σφυρί μαζί με εκατοντάδες άλλα laquoφιλέταraquo σε ακτές δάση νησιά αρ-χαιολογικούς χώρους κλπ Για πολλούς τα Λουτρά Ελευθερών δεν θα είναι παρά μια παράπλευρη απώλεια μέσα στον ορυμαγδό του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσί-ας και των φυσικών πόρων της χώρας μας Μια μερίδα πολιτών όμως αντιστέκεται δυ-ναμικά γιατί laquoούτε μια σπιθαμή γης ούτε μια σταγόνα νερού δεν πρέπει να χαθεί χω-ρίς αγώναraquo Και σrsquo αυτήν την περίπτωση ο αγώνας τους τροφοδοτείται αφενός μεν από την ανάγκη προάσπισης των ιαματι-κών πηγών ως φυσικό αγαθό που ανήκει σε όλους αφετέρου από την ανάγκη δι-άσωσης ενός τοπίου μοναδικής φυσικής ομορφιάς και πολιτιστικής αξίας

Πίσω από την ένταξη των Λουτρών Ελευ-θερών στην προς laquoαξιοποίησηraquo περιουσία της ΕΤΑΔ υπάρχουν δύο σοβαρές εκκρεμό-τητες Πρώτον τα Λουτρά Ελευθερών έχουν ήδη παραχωρηθεί στην ιδιωτική εταιρία laquoΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕraquo με σύμβαση εκμίσθωσης για 40 χρόνια που υπεγράφη τον Μάρτιο του 2012 ανάμεσα στην εν λόγω εταιρία και στην έως τώρα διαχειρίστρια των Λου-τρών Αναπτυξιακή Εταιρία Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Καβάλας Δεύτερον και πιο σημαντικό εκκρεμεί στο Συμβούλιο Νεωτέ-ρων Μνημείων η πρόταση των αρμόδιων υπηρεσιών να κηρυχθούν διατηρητέα τρία από τα κτίρια που βρίσκονται στα Λουτρά Ελευθερών και έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονι-κή αξία Η πρόταση εισήχθη στο Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2012 και έκτοτε η συ-ζήτηση της αναβάλλεται διαρκώς αναίτια και αδικαιολόγητα

Η laquoανάπτυξηraquo ήρθε με συρματόπλεγμα

Η σύμβαση που υπεγράφη ανάμεσα στην ΑΕΝΑΚ και στην ΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕ παρέχει στην εκμισθώτρια εταιρία το δικαίωμα για κάθε είδους παρέμβαση στα κτίρια που βρί-σκονται διάσπαρτα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών παρέχοντας της ακόμη και την δυνατότητα κατεδάφισης Ο πρόεδρος της εταιρίας κ Νταβέλης κατά την πρώτη του

την αποφυγή εντυπωσιασμών αλλά και την επαναπροσέγγιση της αυτόχθονης αρχιτε-κτονικής παράδοσης

Δυστυχώς όμως αυτό που υπογράμμισε με τον ευφυή σχεδιασμό του ο Αριστοτέλης Ζάχος στις αρχές του 20ου αιώνα κινδυ-νεύει για άλλη μια φορά να ισοπεδωθεί από τις μπουλντόζες της άναρχης laquoανάπτυξηςraquo και του πρόσκαιρου ιδιωτικού κέρδους Σή-μερα στα Λουτρά Ελευθερών διακυβεύεται όχι μόνο η τύχη των ιστορικών αυτών κτι-ρίων αλλά και η συνέχιση ενός φυσικού τοπίου εξαιρετικής ομορφιάς με αιωνόβια πλατάνια ανάμεσα στα οποία ελίσσεται ο ποταμός Μαρμαράς Διακυβεύεται επίσης το δικαίωμα όλων μας να απολαμβάνουμε αυτόν τον τόπο και τα ευεργετήματα των ιαματικών πηγών κάτι που θα είναι αδύνα-το όταν τα Λουτρά λειτουργήσουν ως σπα πολυτελείας προς όφελος ενός συγκεκρι-μένου ιδιώτη ndash laquoεπενδυτήraquo

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Σύλλογος Αρχι-τεκτόνων Ν Καβάλας όχι μόνο υπερθεμα-τίζει την πρόταση για την προστασία των τριών κτιρίων αλλά προτείνει επιπλέον να κηρυχθούν τα Λουτρά Ελευθερών στο σύ-νολο τους ως laquoιστορικός τόποςraquo εντασσό-μενα στο Ν 153Α28-6-2002 laquoλόγω της κοινωνικής τεχνικής αρχιτεκτονικής εν γένει ιστορικής και επιστημονικής σημα-σίας τουςraquo

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών που συστάθηκε μόλις άρχισαν να γίνονται γνωστά τα laquoανα-πτυξιακάraquo σχέδια για την περιοχή έχει ήδη αναλάβει διάφορες μορφές δράσεις και συ-νοψίζει τις θέσεις της ως εξής

laquoΘα αγωνιστούμε με κάθε τρόπο για την προστασία του φυσικού και αρχιτεκτονικού

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 618

Είναι χιλιοειπωμένο και αποτελεί ανα-ντίρρητη πραγματικότητα Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι τομέας προτεραι-ότητας για την τρόικα και όχι μόνο Εργο-λάβοι και επίδοξοι επενδυτές δίνουν μάχη με στόχο τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και τα δη-μοτικά τέλη Δίπλα τους laquoτεχνικοί νομικοί και οικονομικοί σύμβουλοιraquo του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα διεκδικούν το δικό τους μερίδιο από τη τελευταία όπως ίσως νο-μίζουν μεγάλη δεξαμενή πόρων Και εδώ έχουν το δικό τους ρόλο οι εκλεγμένοι της τοπικής αυτοδιοίκησης Ενδεικτικές είναι πρόσφατες αποφάσεις ανάθεσης υπηρεσιών laquoσυμβούλωνraquo και ΣΔΙΤ για μονάδες επεξερ-γασίας απορριμμάτων στο νομό Ηλείας και στη Δυτική Μακεδονία

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αν τελικά απο-φύγει τον απόλυτο αφανισμό μετατρέπεται σε εισπρακτικό μηχανισμό στην υπηρεσία επιχειρηματικών συμφερόντων που ετοι-μάζονται να λεηλατήσουν το δημόσιο πλού-το και τα λαϊκά εισοδήματα και με τη δια-χείριση των απορριμμάτων εκτοξεύοντας στα ύψη τα δημοτικά τέλη Το σχέδιο αυτό εξυπηρετείται πολύ καλά από τη συστημα-τική απαξίωση των δημόσιων υπηρεσιών που έχει πλέον κορυφωθεί τα τελευταία χρόνια Εξάλλου έτσι laquoδικαιολογούνraquo την εκχώρηση των υφιστάμενων υποδομών και υπηρεσιών στους ιδιώτες με αναπόφευκτη συνέπεια την οικονομική επιβάρυνση των δημοτών και προετοιμάζουν για τις επερ-χόμενες ΣΔΙΤ με τα δυσβάσταχτα δημοτικά τέλη και την απομάκρυνση-απόλυση των εργαζομένων στους ΟΤΑ

Σημερινές εξελίξεις

Όπως είναι σχετικά γνωστό σε εξέλιξη βρίσκονται δώδεκα (12) Διαγωνισμοί για Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα στη διαχείριση απορριμμάτων Δυτική Μακεδονία Πελοπόννησος Αιτωλοακαρνανία Σέρρες Ηλεία Αχαΐα τέσσερις (4) διαγωνισμοί στην Αττική και οι πρόσφατα ενταχθέντες στις ΣΔΙΤ για την Ηπειρο και Κέρκυρα Όπως αναφέρουν δημοσιεύματα πρόκειται για μια τεράστια αγορά που μπορεί να αναπληρώ-σει τη βουτιά των δημόσιων έργων αφού ο συνολικός προϋπολογισμός των συμβά-σεων ανέρχεται σε 21 δις ευρώ σε τιμές 2012 με το κόστος κατασκευής στα 750

εκατ ευρώ και προβλεπόμενη συγχρημα-τοδότηση από κοινοτικούς πόρους και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

Με αυτές τις συμβάσεις ΣΔΙΤ διάρκειας καταρχήν 27 χρόνων ο επενδυτής ανα-λαμβάνει τη μελέτη κατασκευή συντήρη-ση και λειτουργία των υποδομών των μο-νάδων επεξεργασίας που προορίζονται να υποδέχονται σύμμεικτα απορρίμματα Στις προκηρύξεις που βγαίνουν το αντικείμενο δεν περιορίζεται στις μονάδες επεξεργασί-ας Ο επενδυτής προβλέπεται να αναλάβει και όλες τις υποδομές και δραστηριότητες υπάρχουσες ή απαιτούμενες νέες Αναλαμ-βάνει δηλαδή εξ ολοκλήρου το σύστημα δι-αχείρισης Είναι προφανές ότι και η απο-κομιδή δεν θα ξεφύγει

Την ίδια στιγμή ndash και μάλλον εντεινόμε-να το επόμενο διάστημα μέχρι να ολοκλη-ρωθούν οι διαδικασίες των ΣΔΙΤ ndash έχουμε σειρά αναθέσεων για υπηρεσίες laquoαπασχό-λησης προσωπικούraquo κυρίως στον τομέα της διαχείρισης και βέβαια έχουμε τις κλα-σικές αναθέσεις υπηρεσιών συντήρησης ή αποκομιδής κλπ όπου ο ανάδοχος χρησι-μοποιεί και δικό του εξοπλισμό ή εγκατα-στάσεις Αν και προβάλλεται το πρόσχημα της έλλειψης προσωπικού και εξοπλισμού τελικά για τους Δήμους που μπαίνουν σrsquo αυτή τη διαδικασία δεν προκύπτει κανένα οικονομικό όφελος Μόνο το εργολαβικό κέρδος και το ΦΠΑ που καλούνται να κα-λύψουν οι δήμοι αρκεί για να καταλάβει κανείς πόσο laquoμπαίνουν μέσαraquo

Αναπάντητα ερωτήματα

Από όσα έχουν δει το φως της δημοσι-ότητας μετά και από την πρόσφατη συζή-τηση στη Βουλή επερώτησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη διαχείριση των απορριμμάτων (httpgooglcYeyt) σημειώνω

Η κυβέρνηση δια του κ Καλαφάτη Αν Υπουργού ΠΕΚΑ μετά τη δημοσιότητα που πήρε η Ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ και σχετικό άρ-θρο στις laquoΟικοτριβέςraquo τ 2) προσπαθεί να διασκεδάσει τον κίνδυνο να απορριφθούν χρηματοδοτήσεις για μονάδες επεξεργασί-ας σύμμεικτων απορριμμάτων Παρουσιάζει στη Βουλή τις δράσεις για το Εθνικό Σχέ-διο Πρόληψης Απορριμμάτων και για την Αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Δι-αχείρισης που θα εγκριθούν όμως κατόπιν εορτής αφού δηλαδή πρώτα προχωρήσουν οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ

Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη ούτε για την επιλογή μεθόδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων και ρίχνει το μπαλάκι των ευθυνών στην αυτοδιοίκηση Στα ερωτή-ματα για το παρωχημένο των Περιφερεια-κών σχεδιασμών και τις ανεπίκαιρες μελέ-τες που συνοδεύουν τους διαγωνισμούς η απάντηση του Αν Υπουργού ήταν ότι δεν φταίει το ΥΠΕΚΑ καθώς τους σχεδιασμούς και τις μελέτες που είναι η βάση των δια-γωνισμών τις έκαναν οι φορείς διαχείρι-σης αποβλήτωνhellip

Οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ και ειδικό-

τερα η επίμαχη φάση του Ανταγωνιστικού Διαλόγου που οδηγεί στην επιλογή αναδό-χου-επενδυτή γίνονται σε καθεστώς από-λυτης και αδιαφανούς εποπτείας από την κυβέρνηση μέσω της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ Στην καταγγελία για αδιαφάνεια και έλλειψη διαλόγου με την κοινωνία η κυ-βέρνηση παραπέμπει σε μια κατόπιν εορτής περιορισμένη στα κόμματα διαβούλευση για την αναθεώρηση του εθνικού σχεδιασμού χωρίς τους πολίτες και τους θεσμικούς φο-ρείς της αυτοδιοίκησης

Χαρακτηριστική περίπτωση η Αττική Στην ερώτηση laquoτι κάνετε με την Αναθεώ-ρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικήςraquo το ΥΠΕΚΑ και η Περιφέρεια Αττικής απαντούν laquoη ανα-θεώρηση είναι αρμοδιότητα του ΕΔΣΝΑ δεν είναι δική μας υπόθεσηraquo Ο Περιφε-ρειάρχης και Πρόεδρος του Ειδικού Δια-βαθμιδικού Συνδέσμου Αττικής (ΕΔΣΝΑ) Γ Σγουρός σε κάθε δημόσια ομιλία του το τελευταίο χρόνο δεν παραλείπει να δηλώ-νει laquoΤο ΠΕΣΔΑ του 2003 ψηφίστηκε από τη Βουλή και είναι Νόμος του κράτους Μόνο η Βουλή μπορεί να τον αλλάξειraquo Τα συμπεράσματα δικά σαςhellip

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ κατήγγειλε τις ΣΔΙΤ ως αποκαλυπτικές των προθέσεων της κυβέρ-νησης να εξασφαλίσει την κερδοφορία των επιχειρηματιών απέναντι ακόμη και στις εγγενείς αβεβαιότητες όπως η μεταβολή της ποσότητας και σύνθεσης των απορριμ-μάτων αλλά ακόμη και στην περίπτωση μελλοντικής μεταβολής των απαιτήσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσία τα επόμενα 30 χρόνια Οι ιδιωτικοί φορείς που θα εμπλα-κούν στη διαχείριση των απορριμμάτων μπορούν να ζητήσουν αποζημίωση για οτι-δήποτε τους καθυστερήσει εμποδίσει στην επίτευξη των αποτελεσμάτων ή προκαλέσει στέρηση εσόδωνhellip

Και βέβαια η μνημονιακή συγκυβέρνηση και οι αρεστοί επιτελείς της επεξεργάζονται σειρά μέτρων και δράσεων στο ίδιο κλίμα άκρατης δημοκρατίας που τη χαρακτηρίζει Εξάλλου πρέπει να δείξουν στους δανειστές ότι παίρνουν τα προσήκοντα μέτρα για τη διαχείριση των αποβλήτων Οι πολίτες θα μάθουν όταν θα κληθούν να πληρώσουν το μάρμαρο

ΓΕΩΡΓιΑ ΑΣΗμΑΚοΠουλουμέλος της Ανεξάρτητης Ενωτικής Κίνησης ΕΣΔΝΑ

ένας σκοτεινός χορός

συμφερόντων

που πρέπει να σταματήσει

διαχείριση απορριμμάτων με ΣΔιΤ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 19

Διαδημοτικός σταθμός απορριμμάτων από τρεις Δήμους της Αττικής

Στο πλαίσιο των ασφυκτικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα στους ΟΤΑ εξαιτίας των δραστικών περικο-πών στη χρηματοδότηση και της δραματικής μείωσης στο προσωπι-κό οι Δήμοι Αλίμου Γλυφάδας και Ελληνικού-Αργυρούπολης έχουν τους τελευταίους μήνες αναλάβει μία σημαντική πρωτοβουλία για τη διαχείριση των απορριμμάτων που μπορεί να αποτελέσει παρά-δειγμα και για άλλους δήμους

Η διαχείριση των απορριμμάτων μία από τις βασικές λειτουργίες των Δήμων απορροφά σήμερα ένα τεράστιο μέρος του προϋπολογι-σμού τους Το κόστος για τους Δήμους αναμένεται μάλιστα να πολ-λαπλασιαστεί χάρη στους προγραμματισμούς της Περιφέρειας για τη δημιουργία τεσσάρων μεγάλων εργοστασίων για απορρίμματα στην Αττική Επίσης είναι γνωστό ότι ο όγκος των απορριμμάτων που επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται είναι πολύ μικρότερος από αυτό που θα μπορούσε καθώς και ότι οι τρεις Δήμοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τη χρήση χώρων για μεταφόρτωση απορριμ-μάτων που δεν πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές

Σε αντίθεση με τους σχεδιασμούς της Περιφέρειας Αττικής και σε σύγκρουση με την προωθούμενη λογική μεταβίβασης των υπη-ρεσιών καθαριότητας στον ιδιωτικό τομέα οι τρεις Δήμοι επεξερ-γάζονται μία κοινή πρόταση ήπιας διαχείρισης των απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή και με έμφαση στην ανακύκλωση την επα-νάχρηση και την κομποστοποίηση Με βάση σύγχρονες τεχνολογί-ες διαμορφώνεται δηλαδή μία πρόταση δημιουργίας διαδημοτικής μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων φιλική για το περιβάλλον και καθοριστική για την ποιότητα ζωής στην πόλη με άμεσα οικονομι-κά οφέλη για τους πολίτες και τους Δήμους

Η πρόταση αυτή αποτελεί προϊόν συνεργασίας των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Πε-ριβάλλοντος και με το Εργαστήριο Αριστοποίησης Παραγωγικών Συστημάτων του ΤΕΙ Πειραιά τα οποία έχουν συντάξει προσχέδιο μελέτης Στενή παραμένει και η συνεργασία των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε άμε-ση συνάρτηση με την πρόταση για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου που υποστηρίζεται και από τους τρεις δήμους

Το προσχέδιο μελέτης του ΤΕΙ Πειραιά παρουσιάστηκε στις 19 Ιουνίου σε δη-μόσια εκδήλωση και στην οποία παραβρέθηκαν αιρετοί εκπρό-σωποι των σω-ματείων εργα-ζομένων τοπι-κών συλλόγων και δημόσιων φορέων καθώς και πολλοί κάτοι-κοι της περιοχής οι οποίοι ενημε-

ρώθηκαν και αντάλλαξαν απόψεις στο πλαίσιο μίας ανοιχτής δια-δικασίας ουσιαστικής διαβούλευσης με την κοινωνία

Την ίδια στιγμή οι τρεις Δήμοι βρίσκονται σε επαφή με την Πε-ριφέρεια Αττικής για τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις και την εξεύ-ρεση χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ όπως και με την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομί-ου του Ελληνικού

ΤΑΚΗΣ ΚοΡοΒΕΣΗΣΑντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Ελληνικού-Αργυρούπολης

Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Ελπίδα η δημιουργία τοπικών εταιρειών πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης

Όπως σε όλη τη Ελλάδα έτσι και στην Πελοπόννησο Κυβέρνηση και Περιφέρεια προωθούν τα σχέδιά τους ώστε να αναθέσουν μέσω ΣΔΙΤ τη διαχείριση των σκουπιδιών σε ιδιώτες με την κα-τασκευή φαραωνικών έργων και πανάκριβο από κάθε πλευρά κόστος Όπως ανακοινώθηκε πρό-σφατα εντός του καλοκαιριού αναμένεται η ανάδειξη του αναδόχου και η ολοκλήρωση των σχε-τικών διαδικασιών Από το σημείο αυτό όμως και μέχρι την κατασκευή του έργου και την έναρ-ξη λειτουργίας του laquoολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτωνraquo θα παρέλθουν τρία τουλάχιστον χρόνια ήτοι ούτε το 2016 δεν θα είναι έτοιμο το εν λόγω έργο

Από την πλευρά τους οι Δή-μοι Πελοποννήσου διατυπώνουν από τις αρχές του 2012 όλο και εντονότερα προς το ΥΠΕΚΑ το αίτημα να αναλάβουν έως τότε αυτοί να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν υποδομές προσω-ρινής διαχείρισης των απορριμ-μάτων Και το αίτημά τους αυτό εμπεριέχει και την πλευρά της χρηματοδότησης των εν λόγω υποδομών από κρατικούς ή και κοινοτικούς πόρους Ποιες είναι αυτές οι υποδομές laquoπροσωρινής διαχείρισηςraquo ή laquoμεταβατικού στα-δίουraquo ή laquoενδιάμεσης λύσηςraquo Εί-τε μια μονάδα κομποστοποίησης για ένα μικρό μέρος προδιαλεγμένων οργανικών αστικών αποβλήτων είτε μια μονάδα Μηχανικής Διαλογής Σε αυτήν θα οδηγείται ο κύριος όγκος των σύμμεικτων στερών αποβλήτων ώστε μετά από τη διαλογή το -όχι καλής ποιότητας- οργανικό κλάσμα να οδηγείται στην μονάδα κομποστο-ποίησης Τα ανακυκλώσιμα που υπάρχουν στα σύμμεικτα θα διαχωρίζονται () ενώ το υπόλειμμα θα οδηγείται σε μια τρίτη υποδομή δεματοποιητή όπου θα μπαλάρεται και θα εναποτίθεται ανα-μένοντας την μέσω ΣΔΙΤ ολοκληρωμένη Μονάδα για την τελική διαχείρισή του Πρόκειται για μία λύση επίσης εξαιρετικά προβληματική

Μέχρι να γίνουν όλα αυτά τα σκουπίδια εξακολουθούν να μεταφέρονται laquoπροσωρινά και μέχρι νεωτέραςraquo από το ένα μέρος στο άλλο με νόμιμο ή παράνομο τρόπο και με πανάκριβο τίμημα

Σε αυτό το κλίμα όπου Κράτος και Δήμοι εξακολουθούν να πηγαίνουν από προσωρινή λύση σε προσωρινή λύση κοινωνικές δυνάμεις αφυπνίζονται και αναλαμβάνουν τοπικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κοινωνικής βάσης για το laquoκόψιμο του γόρδιου δεσμούraquo των σκουπιδιών με τη μό-νη από κάθε πλευρά (οικονομική κοινωνική οικολογική πολιτιστική) ενδεδειγμένη μέθοδο την laquoδιαλογή στην πηγήraquo

Στη Λακωνία ιδρύθηκε το 2011 η laquoΛακωνική Βιοενεργειακή ΑΕraquo και δραστηριοποιείται πα-ραλαμβάνοντας από δημότες και επιχειρηματίες διαχωρισμένα υλικά συσκευασιών (χαρτί γυαλί πλαστικό μέταλλο καθώς επίσης και τηγανέλαια) Προ τριμήνου δεκάδες Αρκάδες ίδρυσαν την laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo εταιρεία πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης με στόχο την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων με τα αντίστοιχα χαρα-κτηριστικά ως προς τις ακολουθούμενες μεθοδους

Μέσα από παρόμοιες πρωτοβουλίες πολλαπλά οφέλη (οικονομικά κοινωνικά οικολογικά) δι-αχέονται σε ολόκληρη την τοπική κοινωνία ενώ στα θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος ανήκει και η διαρκής και συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των δημοτώνπολιτών

Παρόμοιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες τοπικής κοινωνικής βάσης έχουν ξεκινήσει επίσης στη Μύκονο και στην Τήνο για την επίλυση του ίδιου προβλήματος Αισιοδοξούμε ότι σύντομα θα γεννηθούν και άλλες σε διάφορα μέρη της χώρας Με φόντο την ολόπλευρη ndashκαι όχι μόνον την σχετιζόμενη με τα σκουπίδιαndash κρίση ο τόπος μας το έχει τόσο πολύ ανάγκη

ΒΑΣιλΗΣ ΓιοΚΑΡΗΣΔιευθύνων Σύμβουλος laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 620

Αν και το επικό ταξίδι της μετανάστευ-σης των πουλιών είναι μία αρχέγονη συ-νήθεια που πάντα κέντριζε την φαντασία των ανθρώπων δυστυχώς οι γνώσεις μας αναφορικά με αυτό παραμένουν περιορι-σμένες Για παράδειγμα οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει εάν τα πουλιά προκειμένου να προσανατολιστούν παρα-τηρούν τη θέση των άστρων και του ήλιου ή βασίζονται στο μαγνητικό πεδίο της γης διατηρώντας έτσι την πορεία τους στο μα-κρινό ταξίδι της μετανάστευσης

Δισεκατομμύρια πουλιά διασχίζουν κάθε χρόνο την έρημο της Σαχάρας κα τη Με-σόγειο θάλασσα προς και από τις περιοχές αναπαραγωγής στην Παλαιαρκτική και τις περιοχές διαχείμασης στην τροπική Αφρι-κή Τα μικρά και μεγάλα νησιά της χώρας μας αποτελούν κατά την ανοιξιάτικη πε-ρίοδο τον πρώτο ενδιάμεσο μεταναστευ-τικό σταθμό στα οποία τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να τραφούν και να ξεκου-ραστούν μετά από διάστημα τεσσάρων με πέντε ημερών κουραστικού ταξιδιού όσο δηλαδή διαρκεί η διάσχιση της ερήμου και της Μεσογείου

Με βάση θεωρητικά μοντέλα αλλά και εμπειρικά δεδομένα είναι ξεκάθαρο ότι κατά την ανοιξιάτικη μεταναστευτική πε-ρίοδο τα πουλιά βρίσκονται υπό πίεση για να αφιχθούν γρήγορα στις περιοχές αναπαραγωγής τους στη Βόρεια Ευρώπη Επομένως η δυνατότητα ανεύρεσης τρο-

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ πολύτιμοι μεταναστευτικοί σταθμοί για τα πουλιά

φής στους ενδιάμεσους μεταναστευτικούς σταθμούς επηρεάζει το φιλόδοξο εγχείρη-μα της μετανάστευσης γιατί καθορίζει τον λιγοστό χρόνο που τα πουλιά παραμένουν σε αυτά Για παράδειγμα σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα για τον Κηποτσι-ροβάκο (Sylvia borin) φαίνεται ότι τα με-ταναστευτικά που φτάνουν σε κάποιο νη-σί της δυτικής ή της κεντρικής Μεσογείου παραμένουν σε αυτά κατά κανόνα μόνο για μια ή δύο μέρες Αντίθετα στην ανατολική Μεσόγειο από δεδομένα που έχουν συστημα-τικά συλλεχθεί στα Αντικύθηρα γνωρίζουμε ότι τα πουλιά παραμένουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με βάση προκαταρτικά αποτελέσματα τηλεμετρίας

Αυτό συμβαίνει πιθανότατα γιατί τα που-λιά που φτάνουν στα ελληνικά νησιά (ει-κόνα που προκύπτει από δεδομένα από τα Αντικύθηρα τη Γαύδο και τα Στροφάδια) είναι πολύ πιο εξασθενισμένα από τα πουλιά που προσγειώνονται σε νησιά της κεντρι-κής και δυτικής Μεσόγειου Πολλά πουλιά μάλιστα εξαντλούνται τόσο πολύ από τη δι-άσχιση της ερήμου και της θάλασσας που αδυνατούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την ηπειρωτική Ελλάδα (πχ Πελοπόν-νησος) Κατά τη διάρκεια ήμερων ή ετών με δυσχερείς καιρικές συνθήκες (αντίθε-τους ανέμους βροχόπτωση κλπ) μπορεί κάνεις να βρει δεκάδες νεκρά πουλιά από την εξαθλίωση και την ασιτία στη Γαύδο και στα Αντικύθηρα Στα Στροφάδια όπου

η απόσταση από τις Αφρικάνικες ακτές εί-ναι μεγαλύτερη το φαινόμενο παρατηρεί-ται ακόμη πιο έντονο

Τα πουλιά που φτάνουν με περίσσεια ενεργειακών αποθεμάτων σε ένα νησί αμέ-σως μετά τη διάσχιση της Μεσογείου δίνουν κατά κανόνα προτεραιότητα στην ξεκού-ραση και την αποφυγή αρπακτικών αφού θα συνεχίσουν το ταξίδι τους με τη δύση του ηλίου Η πλειοψηφία όμως των πουλι-ών που φτάνουν σε νησιά όπως η Γαύδος τα Αντικύθηρα και τα Στροφάδια έχουν εξαντλήσει τα ενεργειακά τους αποθέματα και το πρώτο τους μέλημα είναι η γρήγορη ανεύρεση τροφής ώστε να αναπληρώσουν την απολεσθείσα σωματική τους μάζα και συνεπώς να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις περιοχές αναπαρα-γωγής Επειδή η αφομοίωση της τροφής είναι μειωμένη μετά από μεταναστευτικές πτήσεις μεγάλων αποστάσεων αφού μέρος του πεπτικού συστήματος έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης πολλά είδη καταφεύγουν στην κατανάλωση νέκταρ για τις πρώτες ώρες μετά την άφιξη τους κα-θώς είναι ενεργειακά πλούσιο και εύκολα αφομοιώσιμο από το ταλαιπωρημένο πε-πτικό τους σύστημα Πρόσφατη εργασία σε επιβεβαίωση των παραπάνω φανέρωσε ότι η κατανάλωση σε νέκταρ είναι αυξημένη από τα πουλιά στα Αντικύθηρα σε σύγκρι-ση με πουλιά σε αλλά νησιά της κεντρικής και δυτικής Μεσογείου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ wwwleavingisliningorg facebook Ασφαλή Καταφύγια για τα Άγρια Πουλιά

Τα νησιωτικά οικοσυστήματα λοιπόν παί-ζουν έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη μετανάστευση των πουλιών και κατ΄ επέκταση στην ίδια την επιβίωσή τους Το επιστημονικό έργο που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται στα Αντικύθη-ρα (από την Ορνιθολογική μέσω του Ορ-νιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων) στη Γαύδο (από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης) και στα Στροφάδια (από το ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων σε συνεργασία με την Ορ-νιθολογική και το Σουηδικό Μουσείο Φυσι-κής Ιστορίας) μας έχουν βοηθήσει να κατα-νοήσουμε καλύτερα το υπέροχο φαινόμενο της μετανάστευσης

Δυστυχώς παρέα με την κατανόηση του υπέροχου αυτού φαινομένου έρχεται και η συνείδηση των ανθρωπογενών απειλών που αντιμετωπίζουν τα ήδη εξαντλημένα πουλιά που σταθμεύουν στη χώρα μας Δυ-στυχώς στα Ιόνια νησιά είναι ακόμη πο-λύ διαδεδομένη η ανοιξιάτικη λαθροθηρία του Τρυγονιού αλλά και άλλων ειδών Το κυνήγι την άνοιξη έχει απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1985 γιατί τα πουλιά είναι σε πρώιμη αναπαραγωγι-κή περίοδο και έτσι με κάθε πυροβολισμό κινδυνεύει να χαθεί η επόμενη γενιά των ειδών που μεταναστεύουν

Παρότι η laquoπαράδοσηraquo αυτή αποτελεί ευ-θεία παραβίαση των ευρωπαϊκών Οδηγιών για τη βιοποικιλότητα οι αρχές εξακολου-θούν μέχρι και σήμερα να μην ελέγχουν τη λαθροθηρία στη Ζάκυνθο τους Παξούς τους Αντίπαξους την Κέρκυρα και τους Οθωνούς Η Ορνιθολογική προκειμένου να αντιμετω-πίσει τη λαθροθηρία έχει αρχίσει μια διεθνή τριετή εκστρατεία χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της το-πικής κοινωνίας και ιδίως της νέας γενιάς για τις επιπτώσεις της λαθροθηρίας

ΓιΩΡΓοΣ ΚΑΡΡΗΣΚαθηγητής Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλ-

λοντος και Οικολογίας TEI Ioνίων Νήσων

μΑλΑμΩ ΚοΡμΠΕΤΗΥπεύθυνη Πολιτικής Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

ΧΡΗΣΤοΣ μΠΑΡμΠουΤΗΣΔρ Βιολογίας Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανμιο Κρή-της Συντονιστής Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων

ΣΤΑυΡοΣ ΞΗΡουΧΑΚΗΣΔρ Βιολογίας ndash Ερευνητής Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Thord FranssonΔρ Υπεύθυνος Τμήματος Ασπόνδυλων Κέντρο Δακτυ-

λιώσεων Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σουηδίας

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 21

laquoΤο Ιόνιο φλέγεταιraquo Θα μπορούσε να είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας Κι όμως είναι σενάριο αναπτυξιακής φαντα-σίας που χρησιμοποιείται έντονα εδώ και δύο χρόνια για να πείσει τους μνημονια-κούς ιθαγενείς με καθρεφτάκια και φθη-νά κόλπα ότι στα βάθη της γης και των θαλασσών ενεργειακά πλούτη θα φέρουν την πολυπόθητη ευμάρεια Οι εξορύξεις στο Ιόνιο μια βαθειά πολιτική επιλογή του σημερινού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζεται από τους εμπνευστές της μάλλον με μια αβάσταχτη και ευκαιριακή ελαφρότητα

Κι η αριστερά Η θέση της σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο Ευτυχώς προς το πα-ρόν δεν μπήκε στην κουβέντα για τα αντι-σταθμιστικά οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες των νησιών του Ιονίου αντίθετα με τα όσα υπόσχονται σπάταλα οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι αναλώθηκαν εδώ και μήνες σε διεκδικητικές κορώνες ενός ποσοστού επί τοις εκατό άγνωστο προς το παρόν και απροσδιόριστο ικανό πάντως να προκαλέσει έναν νέο Πελοπον-νησιακό πόλεμο με τον άλλο διεκδικητή του τοπικού ποσοστιαίου αντισταθμιστικού οφέλους Αρκεί όμως αυτό όταν παράλ-ληλα σιωπά ή έστω δεν καταλήγει σε μια σαφή θέση γιrsquo αυτήν την απαρχαιωμένη και καθεστωτική μορφή μονοπωλιακής ανάπτυξης

Η ριζοσπαστική αριστερά στις μέρες μας που διεκδικεί για πρώτη φορά την κυβερνητική ευθύνη οφείλει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες τα κινήμα-τα και τους πολίτες να συμμεριστεί τις αγωνίες τους και να μην περιορίσει την δυναμική της σε έναν άγονο κυβερνητισμό σε μια προσπάθεια απλά και μόνο να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους όποιοι κι αν είναι αυτοί για την κατάργηση των μνημονίων Οφείλει να είναι ειλικρινής και πιστή σε αρχές και αξίες που η τάξη του χρόνου ήρθε να δικαιώσει Να είναι ουσια-στική και πειστική και όχι απλά και αδιάκριτα αρεστή με επιχειρήματα του ταξικού και πολιτικού της αντιπάλου

Η τοπική κοινωνία στην Κεφαλονιά αλλά και σε όλο το Ιόνιο αγνοεί και γι αυτό αγωνιά για το μέγεθος του ζητήματος και όχι το βάθος των εξορύξε-ων Η κινηματική ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στις δράσεις της Ριζοσπαστικής μας Πρωτοβουλίας δεν είχε ως αφετηρία μια σύντομη συ-ζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων από τη συνήθη δραστηριότητα ή τον κίνδυνο ατυχήματος και τις επιπτώσεις των σεισμών του ρήγματος του Ιονίου σε αυτές αλλά την παράλληλη αγωνία τους για την αλλοίωση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής της τοπικής οικονομίας και παραγωγής για την ιστορική επερχόμενη λεηλασία του πλούτου του Ιο-νίου των κοινωνιών και των ανθρώπων του

Την αγωνία της αυτή για το μέλλον των παιδιών μας οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να συμμεριστεί και όχι να περιθωριοποιήσει με ΑΝΑΣΕΣ μιας αισιό-δοξης αλλά κενής προοπτικής Και πρέπει να δώσει τώρα μια απάντηση επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας για το ποιά ανάπτυξη θέλει και ποι-ούς πόρους Αν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός τότε σίγουρα θα υπάρχει κι άλλος δρόμος Κι ο δρόμος αυτός είναι πάνω στη γη και στη θάλασσα και όχι στα βάθη της

ΣΤΑυΡοΣ ΑΝΤυΠΑΣμέλος Ριζοσπαστικής Πρωτοβουλίας Κεφαλονιάς

δ ιάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο ιόνιο

Η συζήτηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο άνοιξε με ένταση γύρω στο 1998-1999 όταν από τον τότε αρμόδιο φορέα της ελληνικής πολιτείας δόθηκαν τέσσερις περιοχές (δυο στην στεριά Ιωάννινα Αιτωλοακαρνανία και δυο στην θάλασσα Κεφαλονιά-δυτικός Πατραϊκός και Ζάκυνθος-Κατάκολο) σε δύο εταιρείες του εξωτερικού προκειμένου να προχωρήσουν σε διερευνητικές εργασίες

Οι εταιρείες αυτές αποχώρησαν το 2000 χωρίς να αναφερθούν τα όποια αποτελέσματα εν τω μεταξύ όμως δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σοβαροί προβληματισμοί στην πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας

bull Τι επίδραση θα έχει στο περιβάλλον αυτή η δραστηριότητα όταν και αν υπάρξειbull Είναι αναστρέψιμη μια καταστροφή από λάθος η άλλη αιτίαbull Πως επηρεάζει η υψηλή σεισμικότητα της περιοχήςbull Πως θα μεταβληθεί και σε ποια κατεύθυνση το παραγωγικό μοντέλο της περιοχήςΤα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν απαντήθηκαν παρά μόνο εν μέρει και αποσπασματι-

κάΓι αυτό όταν στα τρία τελευταία χρόνια αναζωπυρώθηκαν οι συζητήσεις για νέες έρευνες

και μεγάλες προοπτικές που παρουσιάστηκαν και σαν laquoνέο Ελντοράντοraquo οι συμπολίτες και συμπολίτισσες του Ιονίου είναι υποψιασμένοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΠΣ Ιονίων που συζήτησε τις στρατηγικές μελέτες περιβαλλο-ντικών επιπτώσεων το καλοκαίρι του 2012 διατύπωσε σωρεία σοβαρών και ανεπίτρεπτων ελλείψεων σ αυτές και ζήτησε να μην εγκριθούν αν δεν συμπληρωθούν

Μέχρι και σήμερα και ενώ οι ερευνητικές εργασίες έλαβαν τέλος για δεύτερη φορά μέσα σε 15 χρόνια οι μελέτες αυτές δεν έχουν ακόμη εγκριθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αυτοδιοικητικές δυνάμεις στην Περιφέρεια όπως η ΑΝΑΣΑ αλλά και κινήσεις πολιτών είναι σε ετοιμότητα ώστε αφ ενός μεν να αξιολογηθεί σωστά και ρεαλιστι-κά η όποια προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και αφ ετέρου να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η αειφορία στο περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτη η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των κατοίκων των νησιών του Ιονίου

ΘΕοΔΩΡοΣ ΓΑλιΑΤΣΑΤοΣ Περιφερειακός σύμβουλος Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κεφαλονιάς και Ιθάκης

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 11πρώτες σκέψεις για την

ΑΝΑΣυΓΚΡοΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡιφΕΡΕιΑΣ

Η εκπόνηση Περιφερειακών Προγραμμά-των για την παραγωγική ανασυγκρότηση των Περιφερειών επιχειρείται αυτήν την περίοδο από τον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ σε ένα πο-λιτικό τοπίο που πληθαίνουν οι αναφορές για την laquoανάγκη της ανάπτυξηςraquo λόγω του βαθέματος της κρίσης και ανοίγει ένα διά-λογο στα ζητήματα τόσο της γενικόλογης νεφελώδους και τις περισσότερες φορές ασαφούς ως προς την έννοια laquoανάπτυξηraquo Διάλογος που δεν περιορίζεται μόνο στο πε-ριεχόμενο της ανάπτυξης ή στη διαδικασία εκπόνησης των συγκεκριμένων προγραμ-μάτων Αγγίζει επίσης ζητήματα που άπτο-νται της αποκέντρωσης της δημοκρατίας της συμμετοχής και αναδεικνύει νέες θε-ωρητικές προσεγγίσεις τόσο ως προς στην έννοια όσο και ως τρόπο το σχεδιασμό και την υλοποίηση των σχεδίων αυτών αλλά και ως προς την εξερεύνηση νέων σχέσε-ων και κοινωνικών συμμαχιών απαραίτη-τα εργαλεία για την άσκηση πολιτικών σε τοπικό επίπεδο

Η μεγαλύτερη δυσκολία του εγχειρήματος αυτού είναι να ξεπεράσουμε τις παρωχη-μένες αντιλήψεις μας και να εκφράσουμε ένα διαφορετικό όραμα για την Περιφέρεια ως ένα σύνολο πρακτικών που μπορούν να ανακατασκευαστούν σε μια εντελώς διαφο-ρετική εικόνα από αυτή που είναι κυρίαρχη σήμερα Η απόπειρα να αναδημιουργήσου-με μια διαφορετική εικόνα προϋποθέτει μεγαλύτερο βαθμό εκδημοκρατισμού από αυτόν που υπάρχει σήμερα (αποκέντρωση και συμμετοχή (επαν)ίδρυση θεσμών που να επικοινωνούν με τις σύγχρονες ανάγκες αναθεώρηση σχέσεων δημιουργία κοινω-νικών συμμαχιών και προπάντων την κα-τοχύρωση των κοινωνικών κινημάτων (το δικαίωμα στην περιφέρεια)

Προϋποθέτει επίσης νέα αρχιτεκτονική νέα κριτήρια σχεδιασμού νέες προσεγγί-σεις και πάνω από όλα αναπτυξιακές πο-λιτικές και όχι αναπτυξιακά μέτρα που θα διαμορφώνουν και θα διαχέουν την ανα-πτυξιακή συνείδηση στα αναπτυξιακά υπο-κείμενα μέσα από ένα αναπτυξιακό μοντέ-λο που θα έχει ως laquoελκυστήraquo τις κοινωνι-κές ανάγκες

Με άλλα λόγια ένα Εναλλακτικό Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέρειας δεν μπορεί παρά να απαντά στα προβλήματα και στις ανάγκες έτσι όπως διαμορφώνο-νται σήμερα στην Περιφέρεια Για το λόγο αυτό απαιτείται μια αρκετά συγκροτημένη laquoπρογραμματική αφήγησηraquo η οποία θα λάβει υπόψη τις κοινωνικές ανάγκες τις

ανακατατάξεις στην ταξική και κοινωνική διαστρωμάτωση σε συνθήκες οικονομικής κρίσης τις στρατηγικές επιπτώσεις και τις προτεραιότητες άμεσων δράσεων αλλά και ταυτόχρονα θα επιχειρεί laquoαφήγησηraquo στο μέλλον διαμορφώνοντας το όραμα για την ανάπτυξη Περιφέρειας (ποιες είναι οι στρατηγικές μας επιλογές σε ποιους πα-ραγωγικούς κλάδους ή παραγωγικά συ-μπλέγματα θα δώσουμε έμφαση με ποια μέσα και τι είδους παρεμβάσεις πώς θα διαμορφώσουμε ή αναδιαμορφώσουμε τις κοινωνικές συμμαχίες και πώς θα προσδι-ορίσουμε τα νέα υποκείμενα)

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο για την οικονομική κοινωνική και περιβαλλοντική ανασυγκρό-τηση το οποίο καλείται να επανεξετάσει σε μια από την αρχή επεξεργασία τους στό-χους για την οικονομία το περιβάλλον (νέ-ες σχέσεις με τη φύση) και την κοινωνία όπως και τους θεσμούς μέσω των οποίων θα αποφασίζονται και θα υλοποιούνται οι πολιτικές αυτές (θεσμοί ενίσχυσης του Δη-μοκρατικού προγραμματισμού συμμετοχής (συμμετοχικούς προϋπολογισμούς) και κοι-νωνικού ελέγχου

Το Σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο που θα αξιοποιήσει τα νέα κινήματα της παραγωγικής ανα-συγκρότησης και της αλληλεγγύης που δημιουργήθηκαν λόγω της κρίσης και θα τα αναδείξει ως τα νέα υποκείμενα και τις δυνάμεις εκείνες που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα παραγωγικό σύστημα που θα παράγει αγαθά (προϊόντα και υπηρεσί-ες) με σαφές και κοινωνικό και περιβαλ-λοντικό πρόσημο

Σε αυτό το νέο μοντέλο οι παραγωγικές καταναλωτικές συνεταιριστικές και κοινω-νικές οργανώσεις θα αναλάβουν ένα μεγάλο μέρος της παραγωγικής ανασυγκρότησης της Περιφέρειας συνθέτοντας το πρόβλη-μα της παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και οικολογί-ας δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για έναν εναλλακτικό τρόπο παραγωγής μέσω της ανάπτυξης συνεργατικών μορφών της εναλλακτικής και αλληλέγγυας οικονομίας και συμβάλλοντας στη διαμόρφωση ενός μοντέλου οργάνωσης της κοινωνίας που θα στηρίζεται στις αρχές της αλληλεγγύης και της συνεργασίας

Το Σχέδιο για την Ανάπτυξη της Περιφέ-ρειας είναι ένα σχέδιο ανατροπής όπου

ndash Το παραγωγικό του μοντέλο πρέπει να βασίζεται στις κοινωνικές ανάγκες και

να ανατρέπει την υφιστάμενη αναπτυξια-κή πολιτική που κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια ταυτίστηκε με τη διαρθρωτική πολι-τική της ΕΕ με αποτέλεσμα τη διοχέτευση του μεγαλύτερου μέρους των διαθέσιμων εγχώριων πόρων στην εξυπηρέτηση των κανόνων της κοινοτικής συγχρηματοδό-τησης Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανάγκη να ξεφύγουμε από την παράθε-ση κλαδικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανάλυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επί-πεδο των συστημάτων αξίας δηλαδή στα παραγωγικά συμπλέγματα όπου περιλαμ-βάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην αλυσίδα αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλισμού και υποδο-μών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνο-λογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίηση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μετα-φορές κοκ)

ndash Αντιπαραθέτει στις κινητήριες δυνάμεις της ανταγωνιστικότητας την ποιότητα ζω-ής το φυσικό περιβάλλον και την κοινω-νική αλληλεγγύη

ndash Προτάσσει παρεμβάσεις χαμηλού κό-στους λόγω του περιορισμού των διαθέ-σιμων πόρων αλλά και της αλλαγής στη φιλοσοφία των παρεμβάσεων με την με-τατόπιση από τις laquoσκληρέςraquo υποδομές στη δημιουργία περιβάλλοντος καινοτομίας μέσω laquoάυλωνraquo υποδομών στους ανθρώπι-νους περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς πόρους μιας περιοχής γεγονός που θα την καταστήσει ικανή να υλοποιήσει τις δυνα-τότητες της Όμως εδώ απαιτείται προσο-χή ώστε νrsquo αποφευχθεί ο κίνδυνος μετά-

πτωσης στο καθεστώς των πολλών μικρών και κατακερματισμένων έργων του παρελ-θόντος που εγκλώβιζαν την αναπτυξιακή πολιτική σrsquo έναν ιδιότυπο τοπικισμό που όμως τελικά οδηγούσε σε μικροεπενδυτι-κό πληθωρισμό

ndash Ανατρέπει τις μέχρι σήμερα επιλογές που βασίζονταν στις λίστες έργων κατόπιν επιθυμιών των αιρετών αρχών στις ανά-γκες κάλυψης συγχρηματοδοτούμενων έρ-γων στις κοινωνικές συμμαχίες που υπηρε-τήθηκαν και οικοδομήθηκαν μέσα από τις πελατειακές σχέσεις και τη δυνατότητα του συστήματος να χρηματοδοτεί σε διάφορες κλίμακες διαπλοκής)

Η διαμόρφωση και η επεξεργασία ενός τέτοιου εναλλακτικού αναπτυξιακού Σχε-δίου δεν μπορεί παρά να μη γίνεται ανοι-χτά στην κοινωνία

Μέσα από συζητήσεις ανταλλαγή ιδεών απόψεων προτάσεων με τα παραπάνω κι-νήματα τους κοινωνικούς οικονομικούς συνδικαλιστικούς και άλλους φορείς Πανε-πιστήμια Ερευνητικά κέντρα επαγγελμα-τικές ομάδες ανθρώπους laquoκλειδιάraquo κλπ

Και τέλος όπως επανειλημμένως έχει ειπωθεί το σχέδιο για την ανάπτυξη της Περιφέρειας είναι μια διαρκής διαδικασία προσπάθεια και ανοιχτή σε νέες ιδέες και καινοτόμες δράσεις αλλά είναι και ευέλι-κτο στην εφαρμογή ώστε να είναι ταχείες οι αναπροσαρμογές και οι ανακατανομές πόρων σε περίπτωση αστοχιών

μΑΡιΑ ΘΕλΕΡιΤΗσύμβουλος Τοπικής Ανάπτυξης

μέλος Τμ Αυτοδιοίκησης ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 612

Εδώ και τουλάχιστον τρία χρό-νια από την εκτόξευση της οικο-νομικής κρίσης και έπειτα η γε-ωργία και ο πρωτογενής τομέας εν γένει παρουσιάζονται ως ένα από τα κρυφά χαρτιά της χώρας για την έξοδο από την κρίση Πόσο αληθινό μπορεί να είναι αυτό και κάτω από ποιες προϋποθέσεις Στο κείμενο αυτό κατατίθενται κάποιες πρώτες σκέψεις και προβληματι-σμοί σχετικά καθώς και για την παραγωγική ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα

Στην προσπάθεια ανάγνωσης της υπάρχουσας κατάστασης πέ-ρα από τη μελέτη για το αγροτι-κό εισόδημα και απασχόληση το αγροτικό εμπορικό ισοζύγιο το ισοζύγιο φυτικής- ζωικής παρα-γωγής τα κόστη παραγωγής τη σύνδεση με τη γεωργική βιομηχα-νία το δευτερογενή και τριτογενή τομέα και πολλά ακόμα θα πρέπει κανείς να δει το μοντέλο ανάπτυ-ξης που ακολουθήθηκε στη χώρα συνολικότερα το ρόλο του πρωτο-γενούς τομέα σε αυτό καθώς και το μοντέλο ανάπτυξης πρωτογενούς τομέα που επιλέχθηκε

Η επιλογή που έγινε για την Ελ-λάδα ήταν η μετάβαση της οικο-νομίας της στον τριτογενή τομέα κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών ndash διαμετακομιστικό κέντρο παρο-χή υπηρεσιών τουρισμός κλπ Το μοντέλο αυτό οδήγησε στην απο-διάρθρωση του παραγωγικού πρω-τογενούς τομέα και στην εξάρτηση από τις ολοένα και αυξανόμενες εισαγωγές γεωργικών προϊόντων και εφοδίων Ακόμα στο πλαίσιο αυτό επιλέχθηκε η εντατική συμ-βατική γεωργία και κτηνοτροφία η μονοκαλλιέργεια με στόχο απο-κλειστικά τις εξαγωγές η εγκατά-λειψη της παραγωγής κυρίως σε μειονεκτικές περιοχές οι εναλ-λαγές των καλλιεργειών με βάση τις επιδοτούμενες καλλιέργειες και άλλα

Η γεωργία όμως αποτελεί τον τομέα που ιδίως σε περιόδους κρί-σης αποτελεί προϋπόθεση επιβί-ωσης και βασική πηγή διατροφι-κών αγαθών για τον πληθυσμό Η κρίση της γεωργίας οδηγεί και σε επισιτιστική κρίση Συνεπώς το ζή-

τημα της διατροφικής αυτάρκειας της χώρας ιεραρχείται και εύλογα κανείς αναρωτιέται πώς γίνεται να έχεις ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα πώς μπορείς να βγεις από την κρίση αν δεν είσαι παραγωγι-κός Και τι σημαίνει σήμερα παρα-γωγικός πρωτογενής τομέας

Η συμβολή της γεωργίας στην αποφυγή της επισιτιστικής κρίσης έγκειται στη στροφή της γεωρ-γικής παραγωγής στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού Συνεπώς μιλάμε για έναν πρωτογενή τομέα που θέτει ως βάση την τροφή ως αγαθό και ως θεμελιώδες κοινωνικό δικαίω-μα και όχι ως εμπόρευμα ή χρημα-τιστηριακό αγαθό Ο πρωτογενής τομέας θα πρέπει να αποσκοπεί πρωταρχικά στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του λαού με ντόπια παραγόμενα σε λογι-κές τιμές ποιοτικά προϊόντα στο πρότυπο της παραδοσιακής ελ-ληνικής μεσογειακής διατροφής και σε αντίθεση με το κυρίαρχο καταναλωτικό και διατροφικό μο-ντέλο Ένα σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης του πρωτογενούς τομέα οφείλει να συνυπολογίσει αυτή την αρχή

Ακόμα δεν μπορεί να μη μιλήσει για ένα άλλο παραγωγικό μοντέλο της ήπιας γεωργίας της βιολογι-κής γεωργίας με σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον με εξορθολογισμό στη χρήση των φυ-σικών πόρων με μετάβαση από τις εντατικές μονοκαλλιέργειες στην πολυκαλλιέργεια και στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και διεθνούς ζήτησης που παράλλη-λα καλύπτουν και τις εγχώριες ανάγκες

Έχει ακόμα να αναμετρηθεί με το ερώτημα πώς νοείται ο σημε-ρινός γεωργός Παραγωγός τρο-φής παραγωγός προϊόντων για μεταποίηση παραγωγός ενέργειας

πάροχος αγρο-τουριστικών υπηρε-σιών προστάτης του φυσικού πε-ριβάλλοντος και του κοινωνικού ιστού της υπαίθρου εξαγωγέας προϊόντων με υψηλή προστιθέ-μενη αξία Όλα αυτά και πολλά ακόμα ή ένας άνθρωπος εξαρτώ-μενος από το αγροδιατροφικό λό-μπι που θα παράγει απλώς προ-ϊόντα ως είλωτας στα laquoδικά τουraquo χωράφια Αυτός που θα έχει στα χέρια του την τροφή του κόσμου και θα τη διαχειρίζεται μόνο με βάση το μέγιστο δυνατό για αυ-τόν κέρδος ανεξαρτήτως του αν ο κόσμος πεινάει

Ποια θα μπορούσαν να είναι τα μέτρα για την ανασυγκρότηση του παραγωγικού δυναμικού Ο αναδα-σμός γης ίσως είναι ένας τρόπος για να ενοποιήσει τις πολυτεμα-χισμένες εκτάσεις και να μειώσει το κόστος παραγωγής Το συνε-ταιριστικό-συνεργατικό κίνημα θα πρέπει να τεθεί σε νέες υγιείς βάσεις ώστε να δώσει διέξοδο τό-σο στο επίπεδο της καλλιέργειας (συγκέντρωση γης και μηχανημά-των εξοικονόμηση στην προμή-θεια εφοδίων οργάνωση της αγο-ράς κλπ) Εφόσον ο πρωτογενής τομέας θεωρηθεί στρατηγικής ση-μασίας θα πρέπει να αναζητηθούν ευνοϊκοί όροι χρηματοδότησης που θα επιτρέπουν τις επενδύσεις σε αυτόν Ακόμα θα πρέπει να

προβληματισμοί σχετικά με την παραγωγική ανασυγκρότηση του ΠΡΩΤοΓΕΝουΣ ΤομΕΑ

Ο αγροτικός τομέας παρουσιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανάπτυξη του αγροτικού χώρου

στη λογική της αγροδιατροφικής βιομηχανίας

επανεκτιμηθούν θεσμικά μέτρα σχε-τικά με τη φορολογία των αγρο-τών της γης τα αγροτικά μητρώα τις ενισχύσεις που παρέχονται σε ένα πλαίσιο ανασυγκρότησης του συνόλου της οικονομίας

Δεν μπορούμε να μιλάμε για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση του πρωτογενούς τομέα δίχως την επέμβαση στη λειτουργία της εγχώριας αγοράς με το σκεπτικό των πολλαπλών επιλογών σε πα-ραγωγούς και καταναλωτές ενά-ντια στα μονοπώλια διακίνησης τροφής στην Ελλάδα Η επέμβα-ση αυτή μπορεί να γίνει σε θεσμι-κό επίπεδο κατοχυρώνοντας δο-μές που μέχρι στιγμής υστερούν Υστέρηση που οδηγεί σε καρτέλ και μονοπωλιακές καταστάσεις Ένα τέτοιο θεσμικό μέτρο μπορεί να είναι η νομοθέτηση αγορών αγροτών-παραγωγών ώστε να δοθεί απευθείας διέξοδος στον παραγωγό στην αγορά και στους καταναλωτές με την παράκαμψη μεσαζόντων και με στόχο την εξυ-γίανση της αγοράς τροφίμων και τον εξορθολογισμό των τιμών των γεωργικών προϊόντων

Στο επίπεδο της διάθρωσης της παραγωγής θα πρέπει να συ-νυπολογιστεί το εδαφικό ανά-γλυφο της Ελλάδας να μελετη-

θούν οι δυνατότητες της κάθε πε-ριφέρειας ο όποιος σχεδιασμός να γίνει με γνώμονα το τι είναι δυνατό να καλλιεργηθεί και πού να υπάρξει πρόβλεψη για βοσκο-τόπους και επαρκείς καλλιέργει-ες ζωοτροφών ποια μπορεί να εί-ναι τα προϊόντα αυτά που έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και υψηλή προστιθέμενη αξία ώστε μπορούν να είναι εξαγώγιμα Σε κάθε σχεδιασμό όμως το ζητούμε-νο είναι να προτάσσεται ως μορφή η βιώσιμη και ποιοτική γεωργική παραγωγή

Δεν θα πρέπει να αγνοηθούν ακόμα τομείς όπως η δασοπονία η αλιεία η μελισσοκομία Μπο-ρούν να αναπτυχθούν και να εί-ναι ιδιαίτερα laquoαποδοτικοίraquo για την οικονομία και παράλληλα να συντελέσουν στην προστασία της βιοποικιλότητας των δασών και θαλασσών στην ανανέωση δασι-κών εκτάσεων στην εκμετάλλευση των ορεινών περιοχών τηρώντας πάντοτε τους περιβαλλοντικούς κανόνες

Αναγκαία είναι και έργα υπο-δομής με γνώμονα τη μείωση του κόστους παραγωγής την ορθολο-γική χρήση πόρων όπως το νερό τη δημιουργία αποθεμάτων νερού κλπ Θα πρέπει ακόμα να προβλε-φθεί το πώς εντάσσονται οι ήπιες μορφές ενέργειας και οι ΑΠΕ στην αγροτική παραγωγή

Η όποια ανασυγκρότηση όμως δεν μπορεί να γίνει μόνο με θεσμικά μέτρα και διακηρύξεις Χρειάζεται τη δημιουργία ενός κινήματος πα-ραγωγών (αγροτών κτηνοτρόφων αλιέων κλπ) των ανθρώπων της υπαίθρου αλλά και των πόλεων (laquoκαταναλωτέςraquo ενεργοί πολίτες κινήματα πόλης) των εμπλεκομέ-νων στους άλλους οικονομικούς τομείς των κινημάτων της οικο-λογίας και πολλών ακόμα Μια κυ-βέρνηση της αριστεράς δεν μπορεί να λύσει τα παραπάνω ζητήματα με τρόπο laquoαυτονόητοraquo Έχει την ανάγκη ύπαρξης ενός κινήματος παραγωγικής ανασυγκρότησης και αγροτικής μεταρρύθμισης ώστε να μπορέσει να συγκρουστεί με τα εγχώρια συμφέροντα αλλά κι αυτά των πολυεθνικών του αγρο-

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 13

Ένα από τα θέματα που απασχόλησαν το φετινό Left Forum με θέμα ldquoMobilizing for EcologicalEconomic Transformationrdquo στη Νεα Υόρκη ήταν αυτό που ο καθηγητής Βαλερστάϊν χαρακτήρισε ως laquoκαρκίνοraquo του συστήματος Πρόκειται για το γεγονός ότι επί 500 χρόνια ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε κατατρώγοντας τους φυσικούς πόρους του πλανήτη χωρίς να τους αναπληρώνει Το πρόβλημα αυτό έχει πά-ρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και απειλεί άμε-σα τη ζωή στο πλανήτη Δεν μπορούμε πια να μιλάμε για μέλλον για ανάπτυξη για οικονο-μία αν αυτή δεν είναι οικολογική σημαντική πτυχή της οποίας είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ)

Ενώ λοιπόν παγκοσμίου φήμης διανοητές αντιλαμβάνονται την ουσιαστική σημασία των ΑΠΕ στη ανάπτυξη στην Ελλάδα με πρόσχη-μα το υπαρκτό πρόβλημα του ελλείμματος του λογαριασμού ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ ως λύση προ-τείνεται το πάγωμα της ανάπτυξης των ΑΠΕ Ακούγονται απόψεις όπως laquoοι ΑΠΕ είναι πο-λυτέλειαraquo laquoεδώ δεν έχουμε να φάμε τις ΑΠΕ θα κοιτάζουμεraquo laquoας καθυστερήσει η έστω και σταδιακή απεξάρτηση από το φθηνό λιγνίτη που μας χάρισε η φύσηraquo και άλλα πολλά ιδίου ύφους και περιεχομένου Στη δε πράξη έχουν σταματήσει να γίνονται πλέον έργα ΑΠΕ τα φωτοβολταϊκά τους τελευταίους μήνες τον τελευταίο χρόνο οι υπόλοιπες ΑΠΕ

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά για να διαπιστώσουμε το πώς δημιουργήθηκε το πρόβλημα Ο πρώτος ουσιαστικά νόμος που έβαλε τα θεμέλια για την ανάπτυξη των ΑΠΕ συντάχθηκε το 2006 Παρά το θετικό στοιχείο ότι επιτέλους άρχισε να γίνεται λόγος για ΑΠΕ ο νόμος είχε πολλές ελλείψεις είτε σκόπιμα εί-τε όχι Ενώ το κύριο χαρακτηριστικό των ΑΠΕ είναι οι πολλές μικρές αποκεντρωμένες μονά-δες διάσπαρτες στην επικράτεια και μόνο για λόγους οικονομίας κλίμακας και μόνο σε ει-δικές περιπτώσεις μεγάλες μονάδες (μέσα σε βιομηχανικές ζώνες κλπ) ο νόμος υιοθετούσε ακριβώς την αντίθετη κατεύθυνση Το μείγμα των ΑΠΕ αλλά και ο ρυθμός ανάπτυξης τους έπρεπε να είναι αυστηρά σχεδιασμένος ώστε να απορροφηθούν ομαλά από τεχνικής αλλά και οικονομικής άποψης όλοι οι κραδασμοί της αλλαγής παραγωγής ηλεκτρενέργειας Αντιθέ-τως ακολουθώντας το νεοφιλελεύθερο δόγμα ο νόμος αυτός άφηνε την αγορά ανεξέλεγκτη να αποφασίσει χωρίς παρεμβάσεις της πολιτείας Η αγορά αποφάσισε όπως πάντα άναρχα και με μοναδικό κριτήριο το κέρδος Ενώ το κόστος κατασκευής ειδικά των φωτοβολταϊκών απο-κλιμακώθηκε ραγδαία δεν είχαμε αντίστοιχη μείωση των εγγυημένων τιμών πώλησης του

ρεύματος οπότε δημιουργήθηκαν ευκαιρίες για υπερκέρδη Αποτέ-λεσμα ήταν το αδηφάγο κεφάλαιο να οδεύσει προς τα φωτοβολταϊκά με συνέπεια την έκδοση υπερπληθώρας αδειοδοτήσεων και κατασκευών Ενώ στην Ευρώπη οι κυβερνήσεις έγκαιρα διαπίστωσαν το πρόβλημα και βρήκαν λύσεις στη χώρα μας αφού άφησαν να χαθεί πολύτιμος χρόνος όταν πλέον αποφάσισαν να ασχοληθούν προχώρησαν σε μια παγκόσμια πρωτοτυ-πία ένα λάθος να προσπαθούν να το λύ-σουν με ένα νέο χειρότερο λάθος

Το πρόβλημα λοιπόν που έχει προκύψει δεν είναι δομικό των ΑΠΕ αλλά αφορά στον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ διαχρονικά αντιμετώπισαν τις ΑΠΕ Αν είχαμε στρωτή ροή διείσδυσης των ΑΠΕ και είχαμε για παράδειγμα αντί για 2300 MW φωτοβολταϊκών που έχουμε σήμε-ρα γύρω στα 1000 MW αυτό θα συνιστούσε ένα απόλυτα διαχειρίσιμο μέγεθος που δεν θα δημιουργούσε κανενός είδους πρόβλημα Το σημερινό δε κόστος κατασκευής είναι τέτοιο που επιτρέπει σε όποιον κατασκευάσει σήμε-ρα ΑΠΕ να αμείβεται με ταρίφα παραπλήσια των παραγωγών ενέργειας από φυσικό αέριο οπότε αν αυτά τα 1300 MW κατασκευάζονταν σήμερα δεν θα επιβάρυναν το λογαριασμό αφού λογικά θα αμείβονταν όπως οι συμβατι-κοί παραγωγοί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ έχει προτείνει λύσεις που η κυβέρνηση δεν έχει τη βούληση να αποδεχθεί γιατί θίγουν τα ξένα και ντόπια μεγάλα συμφέ-ροντα του χώρου Προτείνουμε μέτρα laquoκουρέ-ματοςraquo των παραγωγών με παραμετροποίηση των κριτηρίων ώστε να μηδενιστεί το έλλειμμα χωρίς να επιβαρυνθούν οι καταναλωτές και να πληρώσουν όλοι με δίκαιο τρόπο ανάλογα με το κόστος κατασκευής και το μέγεθος

Σε κάθε περίπτωση τις ΑΠΕ δεν πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε με οικονομίστικο τρόπο Η καταστροφή του περιβάλλοντος και η υγεία δεν είναι μετρήσιμα χρηματικά μεγέθη Δεν μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για φθηνό λιγνίτη και ακριβές ΑΠΕ αδιαφορώντας για τις άλλες επιπτώσεις που έχει η χρήση των ρυπογόνων ορυκτών καυσίμων

Η ταχύτητα ανάπτυξης της τεχνολογίας μάς επιτρέπει να υποστηρίξουμε ότι σύντομα αν υπάρξει πολιτική βούληση θα μπορέσουμε να έχουμε συστήματα ΑΠΕ για οικιακή χρήση τα οποία θα συμφέρουν και από οικονομικής σκο-πιάς Συστήματα χαμηλού κόστους από ΑΠΕ με ταυτόχρονη εξοικονόμηση ενέργειας και με μελλοντικά φθηνές μπαταρίες θα μπορούν να κάνουν τα σπίτια ενεργειακά ανεξάρτητα Στον

τομέα αυτό θα μπορούσε να απασχοληθεί και μεγάλο τμήμα του παραγωγικού δυναμικού της χώρας όπως μηχανικοί τεχνικοί κλάδοι που σήμερα μαστίζονται από μεγάλη ανεργία

Οι ειδικοί επιστήμονες λένε ότι όποιος σχε-διάζει το μέλλον της ηλεκτρενέργειας με τα μέχρι σήμερα δεδομένα θα κάνει λάθος Στην Αμερική κατασκευάστηκε πιλοτικά ένας συσ-σωρευτής 120 MW με σχετικά ικανοποιητικό κόστος κατασκευής και υψηλής ταχύτητας από-δοσης της ενέργειας Συστήματα αντλιοταμίευ-σης παρασκευή υδρογόνου και άλλα τέτοιου είδους τεχνικά εργαλεία θα βοηθήσουν ώστε να αρθεί η επιφυλακτικότητα έναντι των ΑΠΕ από τη στιγμή που θα μπορεί να αποθηκευθεί ενέργεια με χαμηλό κόστος

Για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται πολιτική βούληση ώστε να πιεστούν οι τεχνικοί επι-στήμονες να βρουν τις βέλτιστες λύσεις στα υπάρχοντα σημερινά προβλήματα Την πολι-τική αυτή βούληση δεν είναι δυνατόν να την έχουν οι δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού γιατί οι έννοιες καπιταλισμός και οικολογία κέρδος και προστασία του περιβάλλοντος νό-μοι της αγοράς και ανθρώπινες ανάγκες είναι έννοιες ασύμβατες μεταξύ τους

Μια κυβέρνηση της αριστεράς όπως ευρημα-τικά έθεσαν το θέμα οι διοργανωτές μέσα από τον κεντρικό τίτλο του φετινού Left Forum τις λέξεις οικονομία και οικολογία δεν τις αντιμε-τωπίζει ως λέξεις με κοινό πρώτο συνθετικό αλλά ως έννοιες άρρηκτα δεμένες

Μια κυβέρνηση της αριστεράς θα πρέπει να θέσει τα θεμέλια έτσι ώστε το μέλλον της ηλε-κτρενέργειας και όχι μόνο αυτό να είναι οι-κολογικό Μπορούμε να σχεδιάσουμε ένα μέλ-λον που οι ΑΠΕ θα παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο Και τούτο δεν είναι οραματική φαντασί-ωση ορισμένων Αντιθέτως όλα τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα συνηγορούν προς την κατεύθυνση αυτή

ΓιΑΝΝΗΣ μΠΕΝιΣΗΣμέλος γραμματείας τμ Ενέργειας ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

ΑΠΕ ΓιΑ ΤΗΝ οιΚο λογία

νομία

διατροφικού λόμπι Σε αυτό το σημείο θα πρέπει

να προβληματιστούμε για το αν η παραγωγική ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα με άξονα την ανάπτυξη και την ενίσχυ-ση της εγχώριας παραγωγής μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα από τις πολιτικές της ΕΕ για την περιφερειακή και αγροτική ανάπτυξη για την προστασία του περιβάλλοντος και την Κοινή Γεωργική Πο-λιτική Θα πρέπει παράλληλα να γίνει και ένας ειλικρινής απολογισμός της μέχρι τώρα πορείας του γεωργικού χώ-ρου στο πλαίσιο της ΚΓΠ και μια ανάγνωση δίχως αυταπά-τες των ήδη ανακοινωμένων μελλοντικών πολιτικών

Ο αγροτικός τομέας παρου-σιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανά-πτυξη του αγροτικού χώρου στη λογική της αγροδιατροφι-κής βιομηχανίας και όχι στη λογική της ανασυγκρότησης της παραγωγικής βάσης της χώρας για τη διέξοδο από την οικονομική κρίση με αξιοπρέ-πεια για τον αγροτικό κόσμο και προοπτική παραμονής του στην παραγωγή και ανάπτυ-ξης μέσα από αυτή

Κάθε φορά που τίθεται στο τραπέζι η πρόταση να ιεραρ-χηθεί η αλλαγή του γεωργικού μοντέλου και να προταχθούν βιώσιμες μορφές γεωργίας όπως η βιολογική το αμέσως επόμενο ερώτημα είναι αν αυτή μπορεί να καλύψει τις ανάγκες συνολικά Θα πρέ-πει αν θέλουμε να μιλήσουμε για την ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα με όρους οικολογίας να φύγουμε από αυτό το δίλημμα Η βιώσιμη και οικολογική επαναπροσέγ-γιση του αγροτικού μοντέλου δείχνει την πρόθεσή μας να αναμετρηθούμε με το ίδιο το σύστημα που μας έχει οδηγήσει σε αδιέξοδα δείχνει αν είμαστε σε θέση να προβάλουμε έναν άλλο τρόπο παραγωγής και έναν άλλο τρόπο κοινωνικής συνύπαρξης και οικονομικής βιωσιμότητας Είναι ανάγκη να υπάρξει αυτή η αλλαγή και μάλιστα με περιβαλλοντικά βιώσιμη προοπτική

ιΩΑΝΝΑ ΘΕοΔοΣιου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 614

ΑΝΑΔιΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Το ζήτημα της αναδιάρθρωσης της παρα-γωγικής δομής και υποδομής δεν μπορεί να ιδωθεί ξέχωρα από το ζήτημα του αναπτυ-ξιακού μοντέλου Συνεπώς το ερώτημα που πρέπει να απαντιέται από τη σχεδιαζόμενη πολιτική θα πρέπει να απαντά στην ανά-γκη για άλλο αναπτυξιακό μοντέλο Ποιες λοιπόν πρέπει να είναι η αφετηρίες μιας αποτελεσματικής πολιτικής Κατά τη γνώ-μη μου οι εξής

Από τη λογική μείωσης κόστους πρέπει

να πάμε στη λογική παραγωγής αξίας το οποίο είναι και συμβατό με τις ιδεολογικές αναφορές μας (κοινωνικά προσδιορισμέ-νη αξία χρήσης που παράγεται από την εργασία) Η νέα αξία παράγεται μέσω της συνεχούς καινοτομίας σε προϊόν και πα-ραγωγική διαδικασία Η εστίαση στην πα-ραγωγή με τη στενή έννοια τη μεταποίη-σης (μετασχηματισμός εισροών σε προϊόν) είναι ανεπαρκής Αυτό δεν σημαίνει ότι η καινοτομία παράγεται μόνο στα εργαστή-ρια Αντίθετα παράγεται και στη σύζευξη σχεδιασμού και παραγωγής αλλά και στην αλληλεπίδραση παραγωγή και χρήσης Η βασική διαφορά έγκειται από τη μία στις αυξανόμενες αποδόσεις που χαρακτηρίζουν την οικονομική της καινοτομίας και από την άλλη στο σαφή προσανατολισμό που απαιτείται τόσο σε ότι αφορά στην πολιτική απασχόλησης όσο και στο ποιος θα είναι ο φορέας της ανάπτυξης (ταλέντο και όχι κεφάλαιο όπως λέει ο Florida)

Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανά-γκη να ξεφύγουμε από την παράθεση κλα-δικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανά-λυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επίπεδο των συστημάτων αξίας (όχι απλά αλυσίδες) όπου περιλαμβάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην παραγωγή αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλι-σμού και υποδομών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίη-

ση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μεταφορές κοκ)

Η πολιτική θα πρέπει να προσδιορίζε-ται και χωρικά ώστε να αναγνωρίζεται η αντίστοιχη εμπέδωση της παραγωγικής και καινοτομικής δραστηριότητας

Βασικό ζήτημα αφορά και στο υποκεί-μενο του μετασχηματισμού Ποιοι θα ανα-λάβουν το έργο του μετασχηματισμού και της νέας μορφής παραγωγής αν το παρόν επιχειρείν είναι ανεπαρκές

Άξονες αναπτυξιακής πολιτικής

Με βάση τα παραπάνω οι άξονες σχεδιασμού πολιτικής θα πρέπει να είναι οι εξής

Συγκρότηση παραγωγικών συμπλεγ-μάτων με σχετική εξειδίκευση και χω-ρικό προσδιορισμό

Τα παραγωγικά συστήματα δεν συγκρο-τούνται σε κλαδική βάση αλλά με την αλ-ληλεπίδραση δραστηριοτήτων από διαφο-ρετικούς κλάδους και τομείς οικονομικής δραστηριότητας Η πολιτική πρέπει να εστι-άζει στην ενίσχυση στους αδύνατους κρί-κους οι οποίοι είναι ndash εν γένει

ndash Ανάπτυξη προϊόντος έλλειψη καινο-τομικής δραστηριότητας αδυναμία στην ανάλυση των αναγκών και των κατανα-λωτικών τάσεων απουσία τεχνολογικών υποδομών υποστήριξης (προτυποποίηση διαπίστευση παρέμβαση σε διεθνείς οργα-νισμούς προτυποποίησης πρόσβαση σε ερ-γαστηριακές λειτουργίες κοκ)

ndash Τεχνολογική εξάρτηση και έλλειψη απορροφητικής ικανότητας η παθητική μιμητική συμπεριφορά έχει οδηγήσει σε απουσία καινοτομικής δραστηριότητας οπότε δεν υπάρχει το δυναμικό που θα μπορέσει να αξιοποιήσει τις τεχνολογικές εξελίξεις και θα συνεργαστεί με παρόχους τεχνολογίας (προμηθευτές εξοπλισμού και πρώτων υλών) κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε σχετική εξειδίκευση κλαδικών δραστηριοτήτων

ndash Στον ύπαιθρο χώρο από την αγροτική παραγωγή πρέπει να πάμε στην πολυδρα-στηριότητα ώστε να καθετοποιηθεί τοπικά η παραγωγή αξίας αναπτυχθεί η επωνυμία του προϊόντος και η ταυτότητα του τόπου και συνδεθεί οργανικά με συμπληρωματικές δραστηριότητες βιομηχανικής μεταποίησης και τεχνολογικής υποστήριξης

Αμφίπλευρη παρέμβαση του κρά-τους στης πλευρές της laquoπαροχήςraquo και της laquoζήτησηςraquo

Ο ρόλος της κρατικής παρέμβασης δεν μπορεί πια να περιορίζεται στην πλευρά της παροχής πόρων και ενίσχυσης τεχνολογι-κής και ερευνητικής δραστηριότητας Από τη μία πρέπει να αναπτυχθούν υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας σε συνεργα-σία με τις παραγωγικές συστάδες εξειδικευ-μένες με βάση τις ανάγκες μιας επιθετικής πολιτικής καινοτομίας προϊόντος Αυτές οι υποδομές δεν είναι απαραίτητο να είναι κρατικές ούτε να αφορούν απαραίτητα σε νέους φορείς Μπορούν να είναι συλλογι-κές δομές στο πρότυπο της Τρίτης Ιταλίας ή να αφορούν σε μακροπρόθεσμα ανοικτά προγράμματα που θα αξιοποιούν υφιστά-μενες υποδομές μοχλεύοντας παράλληλα την αλλαγή προσανατολισμού τους από τον ακαδημαϊσμό σε πιο πολύπλευρη δρα-στηριότητα (αυτό προϋποθέτει και αλλαγή του τρόπου αξιολόγησης της ερευνητικής δραστηριότητας)

Από την άλλη η κρατική παρέμβαση μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο στρατηγικό ρόλο στην πλευρά της ζήτησης Αυτό μπορεί να γίνει με τρεις βασικούς τρόπους

ndash Πολιτική προμηθειών οι προδιαγρα-φές προμηθειών πρέπει να αποτελέσουν ένα αποτελεσματικό εργαλείο προσέλκυσης καινοτομικής δραστηριότητας ώστε μέσα από τη διαμόρφωσή τους να ωθούνται οι προμηθευτές να αναπτύσσουν προϊόντα λύσεις και εν τέλει ικανότητες που θα τους καθιστούν πρωτοπόρους διεθνώς Η διαδι-κασία καθορισμού μέσα από μηχανισμούς διαβούλευσης και ο χρονισμός εισαγωγής τους σε συνδυασμό με συμπληρωματικές ενέργειες και μέτρα στην πλευρά της πα-ροχής-προσφοράς μπορεί να έχει σημαντι-κά αποτελέσματα σε αγορές όπως οι κατα-σκευές ο εξοπλισμός οι ΑΠΕ κλπ

ndash Ρυθμιστικές παρεμβάσεις στην κατανά-λωση σε αντίθεση με την παθητική αντι-μετώπιση των προδιαγραφών στην λογική φθοροποιού διευκόλυνσης και προστασίας των εγχώριων παραγωγών ο ευρύτερος χώ-ρος της κατανάλωσης μπορεί να αποτελέ-

σει πεδίο ενεργούς παρέμβασης με σκοπό την προετοιμασία και ανάπτυξη προϊόντων που θα ανταγωνίζονται με βάση την αξία και όχι την τιμή

ndash Επενδύσεις σε υποδομές κλπ ένα νέο πρόγραμμα επενδύσεων σε δημόσιες υπο-δομές θα πρέπει να ξεφύγει από τη λογική του τι μπορούμε να κάνουμε και να εστιάσει στο τι πραγματικά χρειάζεται και πώς κατά την επένδυση θα αναπτυχθούν τεχνολογίες και ικανότητες που μπορούν να αξιοποιη-θούν και σε άλλες εφαρμογές και ndash κυρίως θα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο εξαγωγικής δραστηριότητας

Η λογική των παραπάνω είναι να σχε-διασθούν στρατηγικοί θύλακες αγοράς οι οποίοι θα μπορούν να αποτελέσουν προ-νομιακό πεδίο μάθησης για εγχώριους πα-ραγωγούς

Ανάδειξη νέων υποκειμένωνΤο βασικό θεμελιώδες πρόβλημα αφο-

ρά στο ποιες θα είναι οι δυνάμεις που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα νέο πα-ραγωγικό σύστημα στο πλαίσιο ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης με τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς όρους που απαιτού-με Είναι ιστορικά και εμπειρικά βιωμένο ότι οι κυρίαρχες σήμερα δυνάμεις έχουν περιορισμένες δυνατότητες Προφανώς υπάρχουν δυναμικές καινοτόμες εξωστρε-φώς ανταγωνιστικές μονάδες με ισχυρές και καλλιεργούμενες ικανότητες αλλά δεν αποτελούν τον κανόνα

Τα νέα υποκείμενα παραγωγικής δραστη-ριότητας θα πρέπει να τα αναζητήσουμε σε δύο laquoοικοσυστήματα-κοινότητες-κινήματαraquo που συγκροτούνται ήδη

Το πρώτο αφορά ένα οικοσύστημα νέας επιχειρηματικότητας διακριτής και σχετι-κά ξένης με το υφιστάμενο το οποίο όμως ιδεολογικά συγγενεύει με αυτό Βασικό χαρακτηριστικό του είναι ότι συγκεντρώ-νεται κυρίως σε τομείς τεχνολογικής αιχ-μής (κυρίως λογισμικό μικρο-ηλεκτρονι-κή και λίγο σε βιολογία φάρμακο) καθώς και σε ορισμένους τομείς όπως η γεωργία Σήμερα το οικοσύστημα είναι ποικίλο και διεθνοποιημένο αλλά όχι σε επαρκή βαθ-μό Χαρακτηρίζεται από αδύναμη θεσμι-κή πύκνωση περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση αγορές και τεχνολογικές υποδομές ενώ αντιμετωπίζεται ως εξωτι-κό προϊόν από κράτος και τράπεζες Είναι δυνατή η εξάπλωσή του και σε άλλους το-μείς παραγωγικής δραστηριότητας Απαιτεί-ται συγκροτημένη ενισχυτική παρέμβαση που θα εστιάζει στη μόχλευση δραστηριο-

μεθοδολογικές αφετηρίες και άξονες για την

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 15

για ένα ΚιΝΗμΑ ανασυγκρότησηςΠαρότι ήδη από το Πρόγραμμα του 2009 ο ΣΥΡΙΖΑ είχε

θέσει το ζήτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώ-ρας ελάχιστη συζήτηση είχε υπάρξει μέχρι πρόσφατα Ήταν περισσότερο οι πολιτικές εξελίξεις του τελευταίου χρόνου που έφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη να αναπτύξει ο ΣΥ-ΡΙΖΑ -ΕΚΜ μια πολιτική για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση Το ζήτημα αυτό σε συνδυασμό με μια σειρά άλλα πολιτι-κά και ιδεολογικά ζητήματα δίνουν μια νέα διάσταση στην παρέμβαση της Αριστεράς ndashκαι μιλάμε πιο συγκεκριμένα για την πραγματική Δημοκρατία για το πολιτικό σύστημα της διαφθοράς και της διαπλοκής και το laquoτρίγωνο της αμαρτί-αςraquo για το εθνικό ζήτημα και τη σύζευξή του με το κοινω-νικό και βέβαια για την κατάκτηση της κυβέρνησης Αυτή η νέα διάσταση αποτελεί βασική προϋπόθεση προκειμένου η Αριστερά να εκφράσεις τις laquoανάγκες των πολλώνraquo καθώς ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός έχει περάσει στη φάση των Μνημονίων και της Τρόικα Η Αριστερά έχοντας υποχρέωση απέναντι laquoστους πολλούςraquo να είναι πρωταγωνιστική πολιτι-κή δύναμη οφείλει να έχει συναίσθηση ότι δεν κινδυνεύει αν προωθήσει τον προγραμματικό της λόγο για τα ζητήματα που προαναφέρθηκαν αντίθετα κινδυνεύει αν αδιαφορήσει για τα ζητήματα αυτά

Μπορούμε να συζητήσουμε για την παραγωγική ανασυ-γκρότηση με έναν τρόπο ριζοσπαστικό αριστερό ρεαλιστικό και σύγχρονο Μπορούμε να διαμορφώσουμε laquoμαζί με τους πολλούςraquo ένα ισχυρό ρεύμα laquoθετικής πρότασης διεξόδουraquo που να αλλάξει εκ βάθρων την κατάσταση laquoαποικίας χρέουςraquo στην οποία έχει περιέλθει η χώρα έχοντας ως κινητήριες δυ-νάμεις τις βαθύτερες αξίες της Αριστεράς πρόοδος γνώση συλλογικότητα ηθική πραγματικές ανάγκες πραγματική δι-καιοσύνη πραγματική δημοκρατία χειραφέτηση

Νέο μεταβατικό πρότυπο

Η παραγωγική ανασυγκρότηση είναι μια μεταβατική έν-νοια που ξεκινά σήμερα laquoαπό τώραraquo αφορά όλη την περίο-δο μέχρι το μετατροϊκανό ξέφωτο και εκτείνεται σε μια επό-μενη περίοδο βαθύτερων κοινωνικών μετασχηματισμών με ορίζοντα το σύγχρονο σοσιαλισμό του 21ου αιώνα Φυσικά σε κάθε περίοδο έχει ιδιαίτερους επικαθορισμούς ανάλογα με τους πολιτικούς συσχετισμούς

Μια θεμελιώδης οριοθέτηση είναι ότι μιλάμε για ανασυγκρό-τηση και όχι γενικά για laquoανάπτυξηraquo επισημαίνοντας δηλαδή την ανάγκη ενός νέου πρότυπου Βασική σχέση αποτελεί η Δημοκρατία δηλαδή η επιδίωξη για πάνδημη λαϊκή συμμε-τοχή στο σχεδιασμό στον προγραμματισμό και τον έλεγχο αξιοποιώντας τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία Στον πυ-ρήνα του νέου προτύπου βρίσκεται η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου Πρώτrsquo απrsquo όλα του ανθρώπινου δυναμικού που έχει υψηλό μορφωτικό επίπεδο

αλλά και ευρύτερα γνωσιακό και μαστορικό Αλλά ακόμη μι-λάμε για τις γεωφυσικές δυνατότητες ειδικά την αξιοποίηση της ιδιαίτερης γεωφυσικής ποικοιλομορφίας της χώρας που κάνει εφικτό ένα laquoμοντέλο ήπιας κλίμακαςraquo Για τις ενεργει-ακές δυνατότητες για τον ορυκτό πλούτο Για τη δυνατότη-τα στη βάση όλων των προηγούμενων ανάδυσης μιας σειράς παραγωγικών τομέων στην αγροτική οικονομία στη βιομη-χανία στη μικροηλεκτρονική και πληροφορική στην έρευνα Χρειάζεται να επισημανθεί ότι το περιβάλλον συνιστά μια αυ-ταξία στο πλαίσιο της παραγωγικής ανασυγκρότησης δοθέ-ντος ότι το τεχνολογικό επίπεδο του 21ου αιώνα επιτρέπει μια νέα αντίληψη της σχέσης ανθρώπουndashφύσης Συνεπώς το να μιλάμε για laquoσεβασμό του περιβάλλοντοςraquo είναι μεν αναγκαίο αλλά μάλλον περιοριστικό Βασική διάσταση της παραγωγι-κής ανασυγκρότησης οφείλει να είναι η ριζική αναβάθμιση του περιβάλλοντος ξεκινώντας μεν από την απορρύπανση αλλά αναγορεύοντας την σε αυτοτελή στόχο ndashπου έχει έμμε-σες μεν αλλά ουσιώδεις οικονομικές επιπτώσεις (πχ υγεία ήπιος τουρισμός κλπ)

Όσοι αμετάκλητα παραδομένοι στο κυνηγητό του κέρδους συκοφαντούν την παραγωγική ανασυγκρότηση ότι τάχα οδηγεί στον απομονωτισμό και σε μια laquoκλειστή οικονομίαraquo κάνουν ένα θεμελιώδες λάθος Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου προφανώς και εναρμονίζεται με ένα πρότυπο laquoανοιχτό στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο γίγνεσθαιraquo ένα πρότυπο που στηρίζεται στην ποιότητα τη γνώση και τη δημιουργική εργασία ένα πρότυπο που αξιοποιεί την προ-οδευτική κοινωνική συνείδηση που άρρηκτα αναπτύσσεται μαζί του σαν ανασχετικό φραγμό στον ανταγωνισμό και την εκμετάλλευση Ναι θα πρέπει να υπάρχουν ανασχετικοί φραγ-μοί είναι μια νέα μεγάλη συζήτηση αυτή αλλά αυτό καθόλου δεν σημαίνει απομονωτισμός Για παράδειγμα είναι άραγε απομονωτισμός η απαγόρευση στα μεταλλαγμένα

Ποιοι και πώς

Τελικά ποιών δουλειά είναι η παραγωγική ανασυγκρότη-ση του τόπου Και πώς Κρίσιμα ερωτήματα Μια απάντηση σήμερα θα ξεκινούσε από τη διαπίστωση ότι αν η στάση απέ-ναντι στο καθεστώς των Μνημονίων διαχωρίζει κάθετα την ελληνική κοινωνία το ίδιο ισχύει για την παραγωγική ανα-συγκρότηση Υπάρχει μια ευρεία κοινωνική πλειοψηφία που μπορεί και πρέπει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αντιπα-ράθεση με το μεγαλοαστισμό με το σύστημα της διαπλοκής και με τη Μνημονιακή διάλυση Ας δανειστούμε μια πολύ χα-ρακτηριστική αναφορά του Αλέξη Τσίπρα από μια πρόσφα-τη ομιλία (Βόλος 14062013) laquoΕμείς υποστηρίζουμε ότι μια μεγάλη πανεθνική διαβούλευση για το Σχέδιο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης μπορεί και πρέπει να ξεκινήσει από τώρα Καλούμε λοιπόν Εκπαιδευτικά Ιδρύματα επιστημονικούς συλλόγους συνδικαλιστικούς φορείς επιμελητήρια σε αυ-τήν την κρίσιμη διαδικασία Καλούμε κάθε δημιουργικό πο-λίτη να ενεργοποιηθεί από σήμερα και να συμβάλλει με την εμπειρία του τη γνώση του τις ιδέες του την πράξη του Για ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης που να αποκα-θιστά την εργασία την πρωτοβουλία και την επινοητικότητα των συνεργαζομένων ανθρώπων Ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης σε οργανική σύνδεση με ένα κίνημα πολι-τιστικής αναγέννησης και ηθικής ανάταξηςraquo

ΧΡιΣΤοΣ ΚΑΡΑμΑΝοΣμέλος ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

τήτων και θεσμών και ndash πολύ σημαντικό ndash στην ανάπτυξη πόλων δραστηριότητας σε περιφερει-ακό επίπεδο

Το δεύτερο αφορά στο κίνημα νέων συνεταιρι-σμών (συνεργατικού χαρακτήρα σε αντιπαράθεση με την προβληματική παράδοση των αγροτικών συνεταιρισμών) που είτε με την ωρίμανση της συνείδησης είτε με το παράδειγμα άλλων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Λατινική Αμερική και κυρίως το Mondragon) συνθέτουν το πρόβλημα παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και της οικολογίας Σε αυτό προ-στίθενται και τα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης σε υφιστάμενες επιχειρήσεις και παλιού τύπου συ-νεταιρισμούς (ΔΩΔΩΝΗ ΒΙΟΜΕΤ ΣΕΚΑΠ) πολύ κρίσιμα κατά τη γνώμη μου για να αποτελέσουν αντικείμενο παρέμβασης και υποστήριξης

Τα βασικά ζητήματα που αντιμετωπίζει το νέο συνεταιριστικό κίνημα είναι έλλειψη θεσμικού πλαισίου ειδικά για ζητήματα μικτών συνεταιρι-σμών απουσία τεχνικής υποστήριξης και οργα-νωμένης παρέμβασης και ελλείψεις στη ικτύω-ση και συνεργασία μεταξύ των συνεταιριστικών εγχειρημάτων

Οι δυνατότητες αυτής της κατεύθυνσης είναι σημαντικές Το νέο και το έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό υπάρχει Οι εν δυνάμει δραστηριότη-τες αφορούν το σύνολο του φάσματος παραγω-γικής δραστηριότητας Η πολιτική κατεύθυνση και ενίσχυση πρέπει να αφορά στην ενίσχυση της παραγωγής νέων θέσεων εργασίας με όρους ευνοϊκούς για την εργασία και στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων που θα έχουν σημαντικό στοι-χείο καινοτομικής δραστηριότητας παραγωγής γνώσης κοκ

Ειδική κατηγορία αποτελούν οι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί οι οποίοι μπορούν να διαδραμα-τίσουν στρατηγικό ρόλο τόσο στη διάδοση και εμπέδωση των αξιών του συνεργατισμού όσο και στη συγκέντρωση ισχύος και ρευστότητας που μπορεί να κατευθυνθεί στην ενίσχυση παραγω-γικών εγχειρημάτων Το διεθνές συνεταιριστικό κίνημα έχει ισχυρές δομές και υποδομές και έχει επανειλημμένα εκφράσει τη βούληση να υποστη-ρίξει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και πολιτικές Θα αποτελέσει κρίσιμο σύμμαχο μιας κυβέρνη-σης της αριστεράς που θα δέχεται επιθέσεις και εκβιασμούς και σε ότι αφορά τη λειτουργία του παραγωγικού και οικονομικού συστήματος

Ένα τρίτο υποκείμενο που θα αποτελέσει ση-μαντικό σύμμαχο είναι εκείνο το τμήμα των ΜμΕ που αναπτύσσουν παραγωγική δραστηριότητα και έχουν την πρόθεση να επενδύσουν σε παραγωγικές επενδύσεις και ανθρώπινο δυναμικό Αποτελούν κρίσιμο παραγωγικό δυναμικό που δεν μπορεί να αφεθεί να καταρρεύσει ούτε να διαβρωθεί Εδώ απαιτούνται εργαλεία διαρθρωτικής παρέμβασης ώστε να ενισχυθεί η καινοτομική δραστηριότη-τα και οι κάθετες διακλαδικές συνεργασίες να αναπτυχθούν κρίσιμες υποδομές τεχνικής και επιχειρηματικής υποστήριξης (όχι απαραίτητα κρατικές) και να υπάρξουν πολιτικές στήριξης της διαδοχής (σε απογόνους εργαζομένους ή μέσω συγχωνεύσεων με άλλες ΜμΕ)

ΓιΩΡΓοΣ ΣΤΑμΠουλΗΣΛέκτορας Τμ Οικονομικών Επιστημών Παν Θεσσαλίας

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

Η μόνη διέξοδος είναι η επανεφεύρεση της ίδιας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

16

ΠΡΑΣιΝοΣ

από τη μια στιγμή στην άλλη Για να με-τασχηματίσουμε την οικονομία θα πρέπει να περιγράψουμε το όραμα και τα βήματα που θα μας οδηγήσουν εκεί Αλλά πριν το πράξουμε θα πρέπει να καταγράψουμε τους λόγους για τους οποίους δεν μπορούμε να βαδίσουμε προς αυτή την κατεύθυνση και να φροντίσουμε να τους εξαλείψουμε

Οι λόγοι δεν αφορούν μόνο την πράσι-νη αλλαγή της χώρας αλλά οποιαδήποτε

προσπάθεια διοικητικής και κοινωνικής με-ταρρύθμισης Είναι οι λόγοι τους οποίους όντας τόσο βαθιά βουτηγμένες σε αυτούς δεν μπόρεσαν να αγγίξουν οι κυβερνήσεις της εποχής του μνημονίου Αδιαφάνεια διαφθορά ανύπαρκτος ή ανεπαρκής σχε-διασμός νόμοι που δημιουργήθηκαν για να μην τηρούνται πολυνομία αλληλοσυ-γκρουόμενοι νόμοι πολλά παραθυράκια στη νομοθεσία και φωτογραφικές διατάξεις γκρίζες ζώνες κατά παραγγελία ευκαιρια-κές πρακτικές αρπακτικών γραφειοκρατία λογική ενός παρωχημένου παραγωγισμού

Βυθιζόμαστε σε έναν κυκεώνα αρνητικών εξελίξεων Τα success stories παραμένουν μακέτες καλά κρυμμένες στη φαντασία των κυβερνώντων Δημόσιες επιχειρήσεις και γη πωλούνται σε τιμές ευκαιρίας μα δεν συγκινούν τους επενδυτές Και πώς θα μπο-ρούσε άλλωστε Γνωρίζουν τη δεινή θέση της χώρας Απλά περιμένουν να πέσει κι άλλο το τίμημα

Όμως ταυτόχρονα με την οικονομική κρίση εξελίσσεται και η οικολογική κρίση σε όλο τον πλανήτη Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται Ο πλανήτης θα πρέπει να είναι σε θέση να θρέψει 9 δις ανθρώπους το 2050 Μια άτυπη μάχη λαμβάνει χώρα Από τη μια η ανάγκη των πολιτών στις αναπτυσσόμενες χώρες να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο από την άλλη ο αγώνας των πολιτών στις ανε-πτυγμένες χώρες να συγκρατήσουν το δικό τους βιοτικό επίπεδο στο ύψος που είχαν συνηθίσει τα τελευταία 30 χρόνια Μεγάλος χαμένος το περιβάλλον Το μακροπρόθεσμο συμφέρον θυσιάζεται στο βραχυπρόθεσμο όφελος Δασικές εκτάσεις αποψιλώνονται εδάφη καταστρέφονται θάλασσες λίμνες ποτάμια υποβαθμίζονται σε μια προσπά-θεια των ανθρώπων να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τους φυσικούς πόρους Όμως αυτοί δεν είναι ανεξάντλητοι Κάποιοι ισχυ-ρίζονται ότι το περιβάλλον σε καιρό κρίσης είναι πολυτέλεια Δεν θα μπορούσαν να κά-νουν μεγαλύτερο λάθος

Θα πρέπει να δεχθούμε πως δεν πρόκει-ται να γυρίσουμε στο προ κρίσης οικονο-μικό επίπεδο Θα πρέπει να δεχθούμε επί-σης πως η οικονομική κατάσταση δείχνει να επιδεινώνεται για όλες τις ανεπτυγμέ-νες χώρες τα επόμενα χρόνια Ο ανταγω-νισμός σε φθηνά προϊόντα και υπηρεσίες έχει κριθεί και ο πυρήνας της ευρωζώνης δεν ανήκει στους νικητές Κίνα Ινδία Ιν-δονησία Τουρκία Βραζιλία Νότια Αφρική κυριαρχούν

Σε αυτές τις συνθήκες η μόνη διέξοδος για τη χώρα είναι η επανεφεύρεση της ίδι-ας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

Όμως η επιτυχία δεν μπορεί να έρθει μέ-σα από πασαλείμματα σαν αυτά που έχου-με συνηθίσει να μας σερβίρει η εκάστοτε κυβερνητική μηχανή Δεν μπορεί να έρθει

που με τη σειρά του μετατρέπεται σε πα-ραγοντισμό μηδενική έμφαση στην έρευνα και την τεχνολογία (RampD) και ανυπέρβλητα εμπόδια στην καινοτομία συγκρουόμενα επενδυτικά συμφέροντα απροθυμία των laquoβαρόνωνraquo για καλύτερη αναδιανομή εισο-δημάτων και επιχειρηματικών ευκαιριών ελάχιστη τεχνογνωσία και χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης εργαζομένων σε όλους τους τομείς έλλειψη ενημέρωσης πολιτών και

αδυναμία κατανόησης του διακυβεύματος αλλαγής κατεύθυνσης Και σαν να μην έφταναν αυτά η κρίση καθιστά την επιβί-ωση πρωταρχικό μέλημα όμως παράλληλα αντί να οδηγεί σε αλληλεγγύη και διάθε-ση για περισσότερη δημοκρατία επιφέρει ατομικισμό και απολυταρχικές μεθόδους διακυβέρνησης Η κοινωνία τέλος συνή-θισε να τα περιμένει όλα από το κράτος αγνοώντας τα οφέλη της κινητοποίησης πέρα και έξω από κρατικούς-κομματικούς μηχανισμούς

Αν δεν αλλάξουν τα παραπάνω δεν μπο-

μετασχηματισμός τώραρούμε να ελπίζουμε Από την άλλη ακόμα κι αν αλλάξουν τα παραπάνω δεν θα πρέπει να περιμένουμε πολλά αν εξακολουθήσου-με να επιμένουμε βρώμικα και να τοποθε-τούμαστε λάθος στρατηγικά

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω δεν μπο-ρούμε μονομιάς να μετασχηματίσουμε πλή-ρως την οικονομία μας Ας ξεκινήσουμε με τη δημιουργία των εργαλείων που θα μας βοηθήσουν να το πράξουμε Κωδικοποίηση της νομοθεσίας ολοκλήρωση των απαραί-τητων βάσεων δεδομένων λήψης αποφάσε-ων πλήρης αυτοματοποίηση διαδικασιών κατάρτιση και ενδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών γενναία αναθεώρηση του χω-ροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού είναι τα πρώτα βήματα

Παράλληλα με αυτά ας ξεκινήσουμε την ταχύρυθμη μετεκπαίδευση παλιών και νέ-ων αγροτών και γενικότερα εργαζομένων σε όλους τους κλάδους για υιοθέτηση φι-λικών προς το περιβάλλον (και την υγεία) πρακτικών τη δημιουργία (ή υιοθέτηση) συ-στημάτων πιστοποίησης σε διατροφή καλ-λιέργειες προϊόντα και υπηρεσίες ώστε να προκρίνεται και κυρίως να αποδεικνύεται η ποιότητα Ας δώσουμε αρχικά προτεραιό-τητα στις πράσινες δράσεις που αποφέρουν τις περισσότερες θέσεις ανά καταναλισκό-μενο ευρώ (πχ στην εξοικονόμηση ενέρ-γειας και στην επαναστελέχωση της πρω-τογενούς παραγωγής) Ας δώσουμε έμφαση στην καινοτομία όχι δημιουργώντας ένα κακέκτυπο Σίλικον Βάλει αλλά απλά και μόνο με τη δημιουργία του κατάλληλου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την προσέλκυση φοιτητών και γενικότερα νέ-ων διψασμένων για διακρίσεις

Ας τα πράξουμε όλα αυτά έχοντας μια ξεκάθαρη κατεύθυνση μακριά από ευκαι-ριακές δράσεις και συμμαχίες Να θέσουμε στόχους σε επίπεδο δεκαετίας και ακόμα παραπέρα Απεξάρτηση από ορυκτά καύσι-μα Ποιοτικά αγροτικά προϊόντα Προστασία βιοποικιλότητας Σταδιακή απομάκρυνση από βρώμικες επενδύσεις

Έχουμε τη δυνατότητα να τα καταφέρου-με αρκεί να σταματήσουμε να κοιτάμε και να σχεδιάζουμε σε βάθος διετίας και τριε-τίας Ας πείσουμε τον κόσμο και κυρίως ας πείσουμε τους εαυτούς μας πως τα παιδιά μας χρειάζεται να δουν από εμάς όραμα τόλμη πίστη για το μέλλον

Έτσι και μόνο έτσι θα καταφέρουμε το re-branding της χώρας μέσα από τον πράσινο μετασχηματισμό της Δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε παρά μόνο να κερδίσουμε

ΑΧιλλΕΑΣ ΠλΗΘΑΡΑΣΠεριβαλλοντολόγος

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 17

τοπίου στο σύνολο του ως laquoιστορικού τό-πουraquo όπως έχει προτείνει και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν Καβάλας Θεωρούμε ότι πολλά από τα υπάρχοντα κτίρια μπορούν να αποκτήσουν νέα χρήση και να εξυπη-ρετήσουν την σύγχρονη λειτουργία των Λουτρών Ελευθερών

Απαιτούμε τα Λουτρά να λειτουργήσουν προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής οικονομίας μέσα από δημο-τικές επιχειρήσεις κοινωνικές επιχειρή-σεις συνεργατικά σχήματα κλπ και όχι να παραδοθούν άνευ όρων στην ιδιωτική εκμετάλλευση

Καλούμε την τοπική κοινωνία να δώσει με δύναμη και αποφασιστικότητα την μάχη για την σωτηρία των Λουτρών Ελευθερών γιατί εκτός των άλλων είναι κομμάτι ενός πολύ ευρύτερου αγώνα για την προάσπιση του νερού και των φυσικών πόρων για την αναχαίτιση των πολιτικών που ξεπουλούν κομμάτι ndash κομμάτι τον φυσικό πλούτο της χώρας μαςraquo

ΣιΣΣυ ΝιΚΗΣιΑΝΗμέλος Πρωτοβουλίας Πολιτών

επίσημη επίσκεψη στην Καβάλα δεν έκρυ-ψε τις προθέσεις του laquoΑν είναι αυτά μνη-μεία τότε θα πρέπει να ξαναδούμε τι ση-μαίνει αρχαιολογίαraquo δήλωσε σπεύδοντας να απαξιώσει την ιστορικότητα και την αρχιτεκτονική των κτιρίων και να ζητήσει την κατεδάφιση τους για λόγουςhellip υγιει-νής (laquoείναι γεμάτα σκουπίδιαraquo) Επιπλέον έδωσε και άλλα δείγματα γραφής για το laquoόραμαraquo που έχει για τα Λουτρά Ελευθε-ρών φράζοντας την είσοδο με αγκαθωτά συρματοπλέγματα (αυτά που χρησιμοποι-ούνται στα στρατόπεδα) κλείνοντας έτσι ακόμη και την πρόσβαση προς το βουνό Όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο άν-θρωποι που είχαν ανάγκη τις ευεργετικές ιδιότητες των ιαματικών λουτρών παραβί-ασαν τα συρματοπλέγματα και έτσι ο χώρος παραμένει σήμερα ανοιχτός για τους λουό-μενους παρότι η εσκεμμένη εγκατάλειψη και η απαξίωση από τις αρμόδιες υπηρε-σίες είναι παντού εμφανής

Αριστοτέλης Ζάχος Ο αρχιτέκτονας των Λουτρών Ελευθερών

Ποιά είναι όμως αυτά τα κτίρια που στέκονται εμπόδιο στην laquoανάπτυξηraquo Σή-μερα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών βρίσκονται διάσπαρτα 31 κτίρια που αντι-προσωπεύουν διαφορετικές περιόδους της λειτουργίας τους Με εκατονταετή ιστορία τα περισσότερα είναι αναπόσπαστο κομμά-τι του φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου των Λουτρών Ελευθερών κομμάτι της αρ-χιτεκτονικής μας παράδοσης και της συλ-λογικής μας μνήμης Τα τρία κτίρια που περιλαμβάνονται στην πρόταση της Υπη-ρεσίας Νεωτέρων Μνημείων ώστε να χα-ρακτηριστούν ως μνημεία της νεώτερης πολιτιστικής κληρονομιάς είναι το ξενο-δοχείο laquoΑμφίπολιςraquo το Εστιατόριο και το ξενοδοχείο laquoΠαγγαίοraquo Τα δύο πρώτα είναι έργα ενός από τους σημαντικότερους έλ-ληνες αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου του Αριστοτέλη Α Ζάχου στον οποίο ανατέ-θηκε η διαμόρφωση των πηγών Ελευθε-ρών στις αρχές του 20ου αιώνα Ανήκουν μάλιστα στα σπάνια πρώιμα έργα του και απηχούν βασικές αρχές του πρωτοπόρου καλλιτέχνη όπως το σεβασμό στο φυσικό τοπίο τη χρήση απλών υλικών και μέσων

καμπάνια για τη διάσωση των Λουτρών ΕλευθερώνΣτην ιδιοκτησία της ΕΤΑΔ ΑΕ (Εταιρία

Ακινήτων Δημοσίου) περνούν και επισή-μως τα Λουτρά Ελευθερών Καβάλας και βγαίνουν στο σφυρί μαζί με εκατοντάδες άλλα laquoφιλέταraquo σε ακτές δάση νησιά αρ-χαιολογικούς χώρους κλπ Για πολλούς τα Λουτρά Ελευθερών δεν θα είναι παρά μια παράπλευρη απώλεια μέσα στον ορυμαγδό του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσί-ας και των φυσικών πόρων της χώρας μας Μια μερίδα πολιτών όμως αντιστέκεται δυ-ναμικά γιατί laquoούτε μια σπιθαμή γης ούτε μια σταγόνα νερού δεν πρέπει να χαθεί χω-ρίς αγώναraquo Και σrsquo αυτήν την περίπτωση ο αγώνας τους τροφοδοτείται αφενός μεν από την ανάγκη προάσπισης των ιαματι-κών πηγών ως φυσικό αγαθό που ανήκει σε όλους αφετέρου από την ανάγκη δι-άσωσης ενός τοπίου μοναδικής φυσικής ομορφιάς και πολιτιστικής αξίας

Πίσω από την ένταξη των Λουτρών Ελευ-θερών στην προς laquoαξιοποίησηraquo περιουσία της ΕΤΑΔ υπάρχουν δύο σοβαρές εκκρεμό-τητες Πρώτον τα Λουτρά Ελευθερών έχουν ήδη παραχωρηθεί στην ιδιωτική εταιρία laquoΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕraquo με σύμβαση εκμίσθωσης για 40 χρόνια που υπεγράφη τον Μάρτιο του 2012 ανάμεσα στην εν λόγω εταιρία και στην έως τώρα διαχειρίστρια των Λου-τρών Αναπτυξιακή Εταιρία Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Καβάλας Δεύτερον και πιο σημαντικό εκκρεμεί στο Συμβούλιο Νεωτέ-ρων Μνημείων η πρόταση των αρμόδιων υπηρεσιών να κηρυχθούν διατηρητέα τρία από τα κτίρια που βρίσκονται στα Λουτρά Ελευθερών και έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονι-κή αξία Η πρόταση εισήχθη στο Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2012 και έκτοτε η συ-ζήτηση της αναβάλλεται διαρκώς αναίτια και αδικαιολόγητα

Η laquoανάπτυξηraquo ήρθε με συρματόπλεγμα

Η σύμβαση που υπεγράφη ανάμεσα στην ΑΕΝΑΚ και στην ΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕ παρέχει στην εκμισθώτρια εταιρία το δικαίωμα για κάθε είδους παρέμβαση στα κτίρια που βρί-σκονται διάσπαρτα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών παρέχοντας της ακόμη και την δυνατότητα κατεδάφισης Ο πρόεδρος της εταιρίας κ Νταβέλης κατά την πρώτη του

την αποφυγή εντυπωσιασμών αλλά και την επαναπροσέγγιση της αυτόχθονης αρχιτε-κτονικής παράδοσης

Δυστυχώς όμως αυτό που υπογράμμισε με τον ευφυή σχεδιασμό του ο Αριστοτέλης Ζάχος στις αρχές του 20ου αιώνα κινδυ-νεύει για άλλη μια φορά να ισοπεδωθεί από τις μπουλντόζες της άναρχης laquoανάπτυξηςraquo και του πρόσκαιρου ιδιωτικού κέρδους Σή-μερα στα Λουτρά Ελευθερών διακυβεύεται όχι μόνο η τύχη των ιστορικών αυτών κτι-ρίων αλλά και η συνέχιση ενός φυσικού τοπίου εξαιρετικής ομορφιάς με αιωνόβια πλατάνια ανάμεσα στα οποία ελίσσεται ο ποταμός Μαρμαράς Διακυβεύεται επίσης το δικαίωμα όλων μας να απολαμβάνουμε αυτόν τον τόπο και τα ευεργετήματα των ιαματικών πηγών κάτι που θα είναι αδύνα-το όταν τα Λουτρά λειτουργήσουν ως σπα πολυτελείας προς όφελος ενός συγκεκρι-μένου ιδιώτη ndash laquoεπενδυτήraquo

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Σύλλογος Αρχι-τεκτόνων Ν Καβάλας όχι μόνο υπερθεμα-τίζει την πρόταση για την προστασία των τριών κτιρίων αλλά προτείνει επιπλέον να κηρυχθούν τα Λουτρά Ελευθερών στο σύ-νολο τους ως laquoιστορικός τόποςraquo εντασσό-μενα στο Ν 153Α28-6-2002 laquoλόγω της κοινωνικής τεχνικής αρχιτεκτονικής εν γένει ιστορικής και επιστημονικής σημα-σίας τουςraquo

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών που συστάθηκε μόλις άρχισαν να γίνονται γνωστά τα laquoανα-πτυξιακάraquo σχέδια για την περιοχή έχει ήδη αναλάβει διάφορες μορφές δράσεις και συ-νοψίζει τις θέσεις της ως εξής

laquoΘα αγωνιστούμε με κάθε τρόπο για την προστασία του φυσικού και αρχιτεκτονικού

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 618

Είναι χιλιοειπωμένο και αποτελεί ανα-ντίρρητη πραγματικότητα Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι τομέας προτεραι-ότητας για την τρόικα και όχι μόνο Εργο-λάβοι και επίδοξοι επενδυτές δίνουν μάχη με στόχο τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και τα δη-μοτικά τέλη Δίπλα τους laquoτεχνικοί νομικοί και οικονομικοί σύμβουλοιraquo του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα διεκδικούν το δικό τους μερίδιο από τη τελευταία όπως ίσως νο-μίζουν μεγάλη δεξαμενή πόρων Και εδώ έχουν το δικό τους ρόλο οι εκλεγμένοι της τοπικής αυτοδιοίκησης Ενδεικτικές είναι πρόσφατες αποφάσεις ανάθεσης υπηρεσιών laquoσυμβούλωνraquo και ΣΔΙΤ για μονάδες επεξερ-γασίας απορριμμάτων στο νομό Ηλείας και στη Δυτική Μακεδονία

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αν τελικά απο-φύγει τον απόλυτο αφανισμό μετατρέπεται σε εισπρακτικό μηχανισμό στην υπηρεσία επιχειρηματικών συμφερόντων που ετοι-μάζονται να λεηλατήσουν το δημόσιο πλού-το και τα λαϊκά εισοδήματα και με τη δια-χείριση των απορριμμάτων εκτοξεύοντας στα ύψη τα δημοτικά τέλη Το σχέδιο αυτό εξυπηρετείται πολύ καλά από τη συστημα-τική απαξίωση των δημόσιων υπηρεσιών που έχει πλέον κορυφωθεί τα τελευταία χρόνια Εξάλλου έτσι laquoδικαιολογούνraquo την εκχώρηση των υφιστάμενων υποδομών και υπηρεσιών στους ιδιώτες με αναπόφευκτη συνέπεια την οικονομική επιβάρυνση των δημοτών και προετοιμάζουν για τις επερ-χόμενες ΣΔΙΤ με τα δυσβάσταχτα δημοτικά τέλη και την απομάκρυνση-απόλυση των εργαζομένων στους ΟΤΑ

Σημερινές εξελίξεις

Όπως είναι σχετικά γνωστό σε εξέλιξη βρίσκονται δώδεκα (12) Διαγωνισμοί για Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα στη διαχείριση απορριμμάτων Δυτική Μακεδονία Πελοπόννησος Αιτωλοακαρνανία Σέρρες Ηλεία Αχαΐα τέσσερις (4) διαγωνισμοί στην Αττική και οι πρόσφατα ενταχθέντες στις ΣΔΙΤ για την Ηπειρο και Κέρκυρα Όπως αναφέρουν δημοσιεύματα πρόκειται για μια τεράστια αγορά που μπορεί να αναπληρώ-σει τη βουτιά των δημόσιων έργων αφού ο συνολικός προϋπολογισμός των συμβά-σεων ανέρχεται σε 21 δις ευρώ σε τιμές 2012 με το κόστος κατασκευής στα 750

εκατ ευρώ και προβλεπόμενη συγχρημα-τοδότηση από κοινοτικούς πόρους και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

Με αυτές τις συμβάσεις ΣΔΙΤ διάρκειας καταρχήν 27 χρόνων ο επενδυτής ανα-λαμβάνει τη μελέτη κατασκευή συντήρη-ση και λειτουργία των υποδομών των μο-νάδων επεξεργασίας που προορίζονται να υποδέχονται σύμμεικτα απορρίμματα Στις προκηρύξεις που βγαίνουν το αντικείμενο δεν περιορίζεται στις μονάδες επεξεργασί-ας Ο επενδυτής προβλέπεται να αναλάβει και όλες τις υποδομές και δραστηριότητες υπάρχουσες ή απαιτούμενες νέες Αναλαμ-βάνει δηλαδή εξ ολοκλήρου το σύστημα δι-αχείρισης Είναι προφανές ότι και η απο-κομιδή δεν θα ξεφύγει

Την ίδια στιγμή ndash και μάλλον εντεινόμε-να το επόμενο διάστημα μέχρι να ολοκλη-ρωθούν οι διαδικασίες των ΣΔΙΤ ndash έχουμε σειρά αναθέσεων για υπηρεσίες laquoαπασχό-λησης προσωπικούraquo κυρίως στον τομέα της διαχείρισης και βέβαια έχουμε τις κλα-σικές αναθέσεις υπηρεσιών συντήρησης ή αποκομιδής κλπ όπου ο ανάδοχος χρησι-μοποιεί και δικό του εξοπλισμό ή εγκατα-στάσεις Αν και προβάλλεται το πρόσχημα της έλλειψης προσωπικού και εξοπλισμού τελικά για τους Δήμους που μπαίνουν σrsquo αυτή τη διαδικασία δεν προκύπτει κανένα οικονομικό όφελος Μόνο το εργολαβικό κέρδος και το ΦΠΑ που καλούνται να κα-λύψουν οι δήμοι αρκεί για να καταλάβει κανείς πόσο laquoμπαίνουν μέσαraquo

Αναπάντητα ερωτήματα

Από όσα έχουν δει το φως της δημοσι-ότητας μετά και από την πρόσφατη συζή-τηση στη Βουλή επερώτησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη διαχείριση των απορριμμάτων (httpgooglcYeyt) σημειώνω

Η κυβέρνηση δια του κ Καλαφάτη Αν Υπουργού ΠΕΚΑ μετά τη δημοσιότητα που πήρε η Ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ και σχετικό άρ-θρο στις laquoΟικοτριβέςraquo τ 2) προσπαθεί να διασκεδάσει τον κίνδυνο να απορριφθούν χρηματοδοτήσεις για μονάδες επεξεργασί-ας σύμμεικτων απορριμμάτων Παρουσιάζει στη Βουλή τις δράσεις για το Εθνικό Σχέ-διο Πρόληψης Απορριμμάτων και για την Αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Δι-αχείρισης που θα εγκριθούν όμως κατόπιν εορτής αφού δηλαδή πρώτα προχωρήσουν οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ

Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη ούτε για την επιλογή μεθόδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων και ρίχνει το μπαλάκι των ευθυνών στην αυτοδιοίκηση Στα ερωτή-ματα για το παρωχημένο των Περιφερεια-κών σχεδιασμών και τις ανεπίκαιρες μελέ-τες που συνοδεύουν τους διαγωνισμούς η απάντηση του Αν Υπουργού ήταν ότι δεν φταίει το ΥΠΕΚΑ καθώς τους σχεδιασμούς και τις μελέτες που είναι η βάση των δια-γωνισμών τις έκαναν οι φορείς διαχείρι-σης αποβλήτωνhellip

Οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ και ειδικό-

τερα η επίμαχη φάση του Ανταγωνιστικού Διαλόγου που οδηγεί στην επιλογή αναδό-χου-επενδυτή γίνονται σε καθεστώς από-λυτης και αδιαφανούς εποπτείας από την κυβέρνηση μέσω της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ Στην καταγγελία για αδιαφάνεια και έλλειψη διαλόγου με την κοινωνία η κυ-βέρνηση παραπέμπει σε μια κατόπιν εορτής περιορισμένη στα κόμματα διαβούλευση για την αναθεώρηση του εθνικού σχεδιασμού χωρίς τους πολίτες και τους θεσμικούς φο-ρείς της αυτοδιοίκησης

Χαρακτηριστική περίπτωση η Αττική Στην ερώτηση laquoτι κάνετε με την Αναθεώ-ρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικήςraquo το ΥΠΕΚΑ και η Περιφέρεια Αττικής απαντούν laquoη ανα-θεώρηση είναι αρμοδιότητα του ΕΔΣΝΑ δεν είναι δική μας υπόθεσηraquo Ο Περιφε-ρειάρχης και Πρόεδρος του Ειδικού Δια-βαθμιδικού Συνδέσμου Αττικής (ΕΔΣΝΑ) Γ Σγουρός σε κάθε δημόσια ομιλία του το τελευταίο χρόνο δεν παραλείπει να δηλώ-νει laquoΤο ΠΕΣΔΑ του 2003 ψηφίστηκε από τη Βουλή και είναι Νόμος του κράτους Μόνο η Βουλή μπορεί να τον αλλάξειraquo Τα συμπεράσματα δικά σαςhellip

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ κατήγγειλε τις ΣΔΙΤ ως αποκαλυπτικές των προθέσεων της κυβέρ-νησης να εξασφαλίσει την κερδοφορία των επιχειρηματιών απέναντι ακόμη και στις εγγενείς αβεβαιότητες όπως η μεταβολή της ποσότητας και σύνθεσης των απορριμ-μάτων αλλά ακόμη και στην περίπτωση μελλοντικής μεταβολής των απαιτήσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσία τα επόμενα 30 χρόνια Οι ιδιωτικοί φορείς που θα εμπλα-κούν στη διαχείριση των απορριμμάτων μπορούν να ζητήσουν αποζημίωση για οτι-δήποτε τους καθυστερήσει εμποδίσει στην επίτευξη των αποτελεσμάτων ή προκαλέσει στέρηση εσόδωνhellip

Και βέβαια η μνημονιακή συγκυβέρνηση και οι αρεστοί επιτελείς της επεξεργάζονται σειρά μέτρων και δράσεων στο ίδιο κλίμα άκρατης δημοκρατίας που τη χαρακτηρίζει Εξάλλου πρέπει να δείξουν στους δανειστές ότι παίρνουν τα προσήκοντα μέτρα για τη διαχείριση των αποβλήτων Οι πολίτες θα μάθουν όταν θα κληθούν να πληρώσουν το μάρμαρο

ΓΕΩΡΓιΑ ΑΣΗμΑΚοΠουλουμέλος της Ανεξάρτητης Ενωτικής Κίνησης ΕΣΔΝΑ

ένας σκοτεινός χορός

συμφερόντων

που πρέπει να σταματήσει

διαχείριση απορριμμάτων με ΣΔιΤ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 19

Διαδημοτικός σταθμός απορριμμάτων από τρεις Δήμους της Αττικής

Στο πλαίσιο των ασφυκτικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα στους ΟΤΑ εξαιτίας των δραστικών περικο-πών στη χρηματοδότηση και της δραματικής μείωσης στο προσωπι-κό οι Δήμοι Αλίμου Γλυφάδας και Ελληνικού-Αργυρούπολης έχουν τους τελευταίους μήνες αναλάβει μία σημαντική πρωτοβουλία για τη διαχείριση των απορριμμάτων που μπορεί να αποτελέσει παρά-δειγμα και για άλλους δήμους

Η διαχείριση των απορριμμάτων μία από τις βασικές λειτουργίες των Δήμων απορροφά σήμερα ένα τεράστιο μέρος του προϋπολογι-σμού τους Το κόστος για τους Δήμους αναμένεται μάλιστα να πολ-λαπλασιαστεί χάρη στους προγραμματισμούς της Περιφέρειας για τη δημιουργία τεσσάρων μεγάλων εργοστασίων για απορρίμματα στην Αττική Επίσης είναι γνωστό ότι ο όγκος των απορριμμάτων που επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται είναι πολύ μικρότερος από αυτό που θα μπορούσε καθώς και ότι οι τρεις Δήμοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τη χρήση χώρων για μεταφόρτωση απορριμ-μάτων που δεν πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές

Σε αντίθεση με τους σχεδιασμούς της Περιφέρειας Αττικής και σε σύγκρουση με την προωθούμενη λογική μεταβίβασης των υπη-ρεσιών καθαριότητας στον ιδιωτικό τομέα οι τρεις Δήμοι επεξερ-γάζονται μία κοινή πρόταση ήπιας διαχείρισης των απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή και με έμφαση στην ανακύκλωση την επα-νάχρηση και την κομποστοποίηση Με βάση σύγχρονες τεχνολογί-ες διαμορφώνεται δηλαδή μία πρόταση δημιουργίας διαδημοτικής μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων φιλική για το περιβάλλον και καθοριστική για την ποιότητα ζωής στην πόλη με άμεσα οικονομι-κά οφέλη για τους πολίτες και τους Δήμους

Η πρόταση αυτή αποτελεί προϊόν συνεργασίας των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Πε-ριβάλλοντος και με το Εργαστήριο Αριστοποίησης Παραγωγικών Συστημάτων του ΤΕΙ Πειραιά τα οποία έχουν συντάξει προσχέδιο μελέτης Στενή παραμένει και η συνεργασία των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε άμε-ση συνάρτηση με την πρόταση για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου που υποστηρίζεται και από τους τρεις δήμους

Το προσχέδιο μελέτης του ΤΕΙ Πειραιά παρουσιάστηκε στις 19 Ιουνίου σε δη-μόσια εκδήλωση και στην οποία παραβρέθηκαν αιρετοί εκπρό-σωποι των σω-ματείων εργα-ζομένων τοπι-κών συλλόγων και δημόσιων φορέων καθώς και πολλοί κάτοι-κοι της περιοχής οι οποίοι ενημε-

ρώθηκαν και αντάλλαξαν απόψεις στο πλαίσιο μίας ανοιχτής δια-δικασίας ουσιαστικής διαβούλευσης με την κοινωνία

Την ίδια στιγμή οι τρεις Δήμοι βρίσκονται σε επαφή με την Πε-ριφέρεια Αττικής για τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις και την εξεύ-ρεση χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ όπως και με την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομί-ου του Ελληνικού

ΤΑΚΗΣ ΚοΡοΒΕΣΗΣΑντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Ελληνικού-Αργυρούπολης

Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Ελπίδα η δημιουργία τοπικών εταιρειών πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης

Όπως σε όλη τη Ελλάδα έτσι και στην Πελοπόννησο Κυβέρνηση και Περιφέρεια προωθούν τα σχέδιά τους ώστε να αναθέσουν μέσω ΣΔΙΤ τη διαχείριση των σκουπιδιών σε ιδιώτες με την κα-τασκευή φαραωνικών έργων και πανάκριβο από κάθε πλευρά κόστος Όπως ανακοινώθηκε πρό-σφατα εντός του καλοκαιριού αναμένεται η ανάδειξη του αναδόχου και η ολοκλήρωση των σχε-τικών διαδικασιών Από το σημείο αυτό όμως και μέχρι την κατασκευή του έργου και την έναρ-ξη λειτουργίας του laquoολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτωνraquo θα παρέλθουν τρία τουλάχιστον χρόνια ήτοι ούτε το 2016 δεν θα είναι έτοιμο το εν λόγω έργο

Από την πλευρά τους οι Δή-μοι Πελοποννήσου διατυπώνουν από τις αρχές του 2012 όλο και εντονότερα προς το ΥΠΕΚΑ το αίτημα να αναλάβουν έως τότε αυτοί να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν υποδομές προσω-ρινής διαχείρισης των απορριμ-μάτων Και το αίτημά τους αυτό εμπεριέχει και την πλευρά της χρηματοδότησης των εν λόγω υποδομών από κρατικούς ή και κοινοτικούς πόρους Ποιες είναι αυτές οι υποδομές laquoπροσωρινής διαχείρισηςraquo ή laquoμεταβατικού στα-δίουraquo ή laquoενδιάμεσης λύσηςraquo Εί-τε μια μονάδα κομποστοποίησης για ένα μικρό μέρος προδιαλεγμένων οργανικών αστικών αποβλήτων είτε μια μονάδα Μηχανικής Διαλογής Σε αυτήν θα οδηγείται ο κύριος όγκος των σύμμεικτων στερών αποβλήτων ώστε μετά από τη διαλογή το -όχι καλής ποιότητας- οργανικό κλάσμα να οδηγείται στην μονάδα κομποστο-ποίησης Τα ανακυκλώσιμα που υπάρχουν στα σύμμεικτα θα διαχωρίζονται () ενώ το υπόλειμμα θα οδηγείται σε μια τρίτη υποδομή δεματοποιητή όπου θα μπαλάρεται και θα εναποτίθεται ανα-μένοντας την μέσω ΣΔΙΤ ολοκληρωμένη Μονάδα για την τελική διαχείρισή του Πρόκειται για μία λύση επίσης εξαιρετικά προβληματική

Μέχρι να γίνουν όλα αυτά τα σκουπίδια εξακολουθούν να μεταφέρονται laquoπροσωρινά και μέχρι νεωτέραςraquo από το ένα μέρος στο άλλο με νόμιμο ή παράνομο τρόπο και με πανάκριβο τίμημα

Σε αυτό το κλίμα όπου Κράτος και Δήμοι εξακολουθούν να πηγαίνουν από προσωρινή λύση σε προσωρινή λύση κοινωνικές δυνάμεις αφυπνίζονται και αναλαμβάνουν τοπικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κοινωνικής βάσης για το laquoκόψιμο του γόρδιου δεσμούraquo των σκουπιδιών με τη μό-νη από κάθε πλευρά (οικονομική κοινωνική οικολογική πολιτιστική) ενδεδειγμένη μέθοδο την laquoδιαλογή στην πηγήraquo

Στη Λακωνία ιδρύθηκε το 2011 η laquoΛακωνική Βιοενεργειακή ΑΕraquo και δραστηριοποιείται πα-ραλαμβάνοντας από δημότες και επιχειρηματίες διαχωρισμένα υλικά συσκευασιών (χαρτί γυαλί πλαστικό μέταλλο καθώς επίσης και τηγανέλαια) Προ τριμήνου δεκάδες Αρκάδες ίδρυσαν την laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo εταιρεία πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης με στόχο την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων με τα αντίστοιχα χαρα-κτηριστικά ως προς τις ακολουθούμενες μεθοδους

Μέσα από παρόμοιες πρωτοβουλίες πολλαπλά οφέλη (οικονομικά κοινωνικά οικολογικά) δι-αχέονται σε ολόκληρη την τοπική κοινωνία ενώ στα θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος ανήκει και η διαρκής και συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των δημοτώνπολιτών

Παρόμοιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες τοπικής κοινωνικής βάσης έχουν ξεκινήσει επίσης στη Μύκονο και στην Τήνο για την επίλυση του ίδιου προβλήματος Αισιοδοξούμε ότι σύντομα θα γεννηθούν και άλλες σε διάφορα μέρη της χώρας Με φόντο την ολόπλευρη ndashκαι όχι μόνον την σχετιζόμενη με τα σκουπίδιαndash κρίση ο τόπος μας το έχει τόσο πολύ ανάγκη

ΒΑΣιλΗΣ ΓιοΚΑΡΗΣΔιευθύνων Σύμβουλος laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 620

Αν και το επικό ταξίδι της μετανάστευ-σης των πουλιών είναι μία αρχέγονη συ-νήθεια που πάντα κέντριζε την φαντασία των ανθρώπων δυστυχώς οι γνώσεις μας αναφορικά με αυτό παραμένουν περιορι-σμένες Για παράδειγμα οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει εάν τα πουλιά προκειμένου να προσανατολιστούν παρα-τηρούν τη θέση των άστρων και του ήλιου ή βασίζονται στο μαγνητικό πεδίο της γης διατηρώντας έτσι την πορεία τους στο μα-κρινό ταξίδι της μετανάστευσης

Δισεκατομμύρια πουλιά διασχίζουν κάθε χρόνο την έρημο της Σαχάρας κα τη Με-σόγειο θάλασσα προς και από τις περιοχές αναπαραγωγής στην Παλαιαρκτική και τις περιοχές διαχείμασης στην τροπική Αφρι-κή Τα μικρά και μεγάλα νησιά της χώρας μας αποτελούν κατά την ανοιξιάτικη πε-ρίοδο τον πρώτο ενδιάμεσο μεταναστευ-τικό σταθμό στα οποία τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να τραφούν και να ξεκου-ραστούν μετά από διάστημα τεσσάρων με πέντε ημερών κουραστικού ταξιδιού όσο δηλαδή διαρκεί η διάσχιση της ερήμου και της Μεσογείου

Με βάση θεωρητικά μοντέλα αλλά και εμπειρικά δεδομένα είναι ξεκάθαρο ότι κατά την ανοιξιάτικη μεταναστευτική πε-ρίοδο τα πουλιά βρίσκονται υπό πίεση για να αφιχθούν γρήγορα στις περιοχές αναπαραγωγής τους στη Βόρεια Ευρώπη Επομένως η δυνατότητα ανεύρεσης τρο-

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ πολύτιμοι μεταναστευτικοί σταθμοί για τα πουλιά

φής στους ενδιάμεσους μεταναστευτικούς σταθμούς επηρεάζει το φιλόδοξο εγχείρη-μα της μετανάστευσης γιατί καθορίζει τον λιγοστό χρόνο που τα πουλιά παραμένουν σε αυτά Για παράδειγμα σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα για τον Κηποτσι-ροβάκο (Sylvia borin) φαίνεται ότι τα με-ταναστευτικά που φτάνουν σε κάποιο νη-σί της δυτικής ή της κεντρικής Μεσογείου παραμένουν σε αυτά κατά κανόνα μόνο για μια ή δύο μέρες Αντίθετα στην ανατολική Μεσόγειο από δεδομένα που έχουν συστημα-τικά συλλεχθεί στα Αντικύθηρα γνωρίζουμε ότι τα πουλιά παραμένουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με βάση προκαταρτικά αποτελέσματα τηλεμετρίας

Αυτό συμβαίνει πιθανότατα γιατί τα που-λιά που φτάνουν στα ελληνικά νησιά (ει-κόνα που προκύπτει από δεδομένα από τα Αντικύθηρα τη Γαύδο και τα Στροφάδια) είναι πολύ πιο εξασθενισμένα από τα πουλιά που προσγειώνονται σε νησιά της κεντρι-κής και δυτικής Μεσόγειου Πολλά πουλιά μάλιστα εξαντλούνται τόσο πολύ από τη δι-άσχιση της ερήμου και της θάλασσας που αδυνατούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την ηπειρωτική Ελλάδα (πχ Πελοπόν-νησος) Κατά τη διάρκεια ήμερων ή ετών με δυσχερείς καιρικές συνθήκες (αντίθε-τους ανέμους βροχόπτωση κλπ) μπορεί κάνεις να βρει δεκάδες νεκρά πουλιά από την εξαθλίωση και την ασιτία στη Γαύδο και στα Αντικύθηρα Στα Στροφάδια όπου

η απόσταση από τις Αφρικάνικες ακτές εί-ναι μεγαλύτερη το φαινόμενο παρατηρεί-ται ακόμη πιο έντονο

Τα πουλιά που φτάνουν με περίσσεια ενεργειακών αποθεμάτων σε ένα νησί αμέ-σως μετά τη διάσχιση της Μεσογείου δίνουν κατά κανόνα προτεραιότητα στην ξεκού-ραση και την αποφυγή αρπακτικών αφού θα συνεχίσουν το ταξίδι τους με τη δύση του ηλίου Η πλειοψηφία όμως των πουλι-ών που φτάνουν σε νησιά όπως η Γαύδος τα Αντικύθηρα και τα Στροφάδια έχουν εξαντλήσει τα ενεργειακά τους αποθέματα και το πρώτο τους μέλημα είναι η γρήγορη ανεύρεση τροφής ώστε να αναπληρώσουν την απολεσθείσα σωματική τους μάζα και συνεπώς να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις περιοχές αναπαρα-γωγής Επειδή η αφομοίωση της τροφής είναι μειωμένη μετά από μεταναστευτικές πτήσεις μεγάλων αποστάσεων αφού μέρος του πεπτικού συστήματος έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης πολλά είδη καταφεύγουν στην κατανάλωση νέκταρ για τις πρώτες ώρες μετά την άφιξη τους κα-θώς είναι ενεργειακά πλούσιο και εύκολα αφομοιώσιμο από το ταλαιπωρημένο πε-πτικό τους σύστημα Πρόσφατη εργασία σε επιβεβαίωση των παραπάνω φανέρωσε ότι η κατανάλωση σε νέκταρ είναι αυξημένη από τα πουλιά στα Αντικύθηρα σε σύγκρι-ση με πουλιά σε αλλά νησιά της κεντρικής και δυτικής Μεσογείου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ wwwleavingisliningorg facebook Ασφαλή Καταφύγια για τα Άγρια Πουλιά

Τα νησιωτικά οικοσυστήματα λοιπόν παί-ζουν έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη μετανάστευση των πουλιών και κατ΄ επέκταση στην ίδια την επιβίωσή τους Το επιστημονικό έργο που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται στα Αντικύθη-ρα (από την Ορνιθολογική μέσω του Ορ-νιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων) στη Γαύδο (από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης) και στα Στροφάδια (από το ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων σε συνεργασία με την Ορ-νιθολογική και το Σουηδικό Μουσείο Φυσι-κής Ιστορίας) μας έχουν βοηθήσει να κατα-νοήσουμε καλύτερα το υπέροχο φαινόμενο της μετανάστευσης

Δυστυχώς παρέα με την κατανόηση του υπέροχου αυτού φαινομένου έρχεται και η συνείδηση των ανθρωπογενών απειλών που αντιμετωπίζουν τα ήδη εξαντλημένα πουλιά που σταθμεύουν στη χώρα μας Δυ-στυχώς στα Ιόνια νησιά είναι ακόμη πο-λύ διαδεδομένη η ανοιξιάτικη λαθροθηρία του Τρυγονιού αλλά και άλλων ειδών Το κυνήγι την άνοιξη έχει απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1985 γιατί τα πουλιά είναι σε πρώιμη αναπαραγωγι-κή περίοδο και έτσι με κάθε πυροβολισμό κινδυνεύει να χαθεί η επόμενη γενιά των ειδών που μεταναστεύουν

Παρότι η laquoπαράδοσηraquo αυτή αποτελεί ευ-θεία παραβίαση των ευρωπαϊκών Οδηγιών για τη βιοποικιλότητα οι αρχές εξακολου-θούν μέχρι και σήμερα να μην ελέγχουν τη λαθροθηρία στη Ζάκυνθο τους Παξούς τους Αντίπαξους την Κέρκυρα και τους Οθωνούς Η Ορνιθολογική προκειμένου να αντιμετω-πίσει τη λαθροθηρία έχει αρχίσει μια διεθνή τριετή εκστρατεία χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της το-πικής κοινωνίας και ιδίως της νέας γενιάς για τις επιπτώσεις της λαθροθηρίας

ΓιΩΡΓοΣ ΚΑΡΡΗΣΚαθηγητής Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλ-

λοντος και Οικολογίας TEI Ioνίων Νήσων

μΑλΑμΩ ΚοΡμΠΕΤΗΥπεύθυνη Πολιτικής Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

ΧΡΗΣΤοΣ μΠΑΡμΠουΤΗΣΔρ Βιολογίας Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανμιο Κρή-της Συντονιστής Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων

ΣΤΑυΡοΣ ΞΗΡουΧΑΚΗΣΔρ Βιολογίας ndash Ερευνητής Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Thord FranssonΔρ Υπεύθυνος Τμήματος Ασπόνδυλων Κέντρο Δακτυ-

λιώσεων Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σουηδίας

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 21

laquoΤο Ιόνιο φλέγεταιraquo Θα μπορούσε να είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας Κι όμως είναι σενάριο αναπτυξιακής φαντα-σίας που χρησιμοποιείται έντονα εδώ και δύο χρόνια για να πείσει τους μνημονια-κούς ιθαγενείς με καθρεφτάκια και φθη-νά κόλπα ότι στα βάθη της γης και των θαλασσών ενεργειακά πλούτη θα φέρουν την πολυπόθητη ευμάρεια Οι εξορύξεις στο Ιόνιο μια βαθειά πολιτική επιλογή του σημερινού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζεται από τους εμπνευστές της μάλλον με μια αβάσταχτη και ευκαιριακή ελαφρότητα

Κι η αριστερά Η θέση της σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο Ευτυχώς προς το πα-ρόν δεν μπήκε στην κουβέντα για τα αντι-σταθμιστικά οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες των νησιών του Ιονίου αντίθετα με τα όσα υπόσχονται σπάταλα οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι αναλώθηκαν εδώ και μήνες σε διεκδικητικές κορώνες ενός ποσοστού επί τοις εκατό άγνωστο προς το παρόν και απροσδιόριστο ικανό πάντως να προκαλέσει έναν νέο Πελοπον-νησιακό πόλεμο με τον άλλο διεκδικητή του τοπικού ποσοστιαίου αντισταθμιστικού οφέλους Αρκεί όμως αυτό όταν παράλ-ληλα σιωπά ή έστω δεν καταλήγει σε μια σαφή θέση γιrsquo αυτήν την απαρχαιωμένη και καθεστωτική μορφή μονοπωλιακής ανάπτυξης

Η ριζοσπαστική αριστερά στις μέρες μας που διεκδικεί για πρώτη φορά την κυβερνητική ευθύνη οφείλει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες τα κινήμα-τα και τους πολίτες να συμμεριστεί τις αγωνίες τους και να μην περιορίσει την δυναμική της σε έναν άγονο κυβερνητισμό σε μια προσπάθεια απλά και μόνο να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους όποιοι κι αν είναι αυτοί για την κατάργηση των μνημονίων Οφείλει να είναι ειλικρινής και πιστή σε αρχές και αξίες που η τάξη του χρόνου ήρθε να δικαιώσει Να είναι ουσια-στική και πειστική και όχι απλά και αδιάκριτα αρεστή με επιχειρήματα του ταξικού και πολιτικού της αντιπάλου

Η τοπική κοινωνία στην Κεφαλονιά αλλά και σε όλο το Ιόνιο αγνοεί και γι αυτό αγωνιά για το μέγεθος του ζητήματος και όχι το βάθος των εξορύξε-ων Η κινηματική ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στις δράσεις της Ριζοσπαστικής μας Πρωτοβουλίας δεν είχε ως αφετηρία μια σύντομη συ-ζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων από τη συνήθη δραστηριότητα ή τον κίνδυνο ατυχήματος και τις επιπτώσεις των σεισμών του ρήγματος του Ιονίου σε αυτές αλλά την παράλληλη αγωνία τους για την αλλοίωση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής της τοπικής οικονομίας και παραγωγής για την ιστορική επερχόμενη λεηλασία του πλούτου του Ιο-νίου των κοινωνιών και των ανθρώπων του

Την αγωνία της αυτή για το μέλλον των παιδιών μας οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να συμμεριστεί και όχι να περιθωριοποιήσει με ΑΝΑΣΕΣ μιας αισιό-δοξης αλλά κενής προοπτικής Και πρέπει να δώσει τώρα μια απάντηση επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας για το ποιά ανάπτυξη θέλει και ποι-ούς πόρους Αν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός τότε σίγουρα θα υπάρχει κι άλλος δρόμος Κι ο δρόμος αυτός είναι πάνω στη γη και στη θάλασσα και όχι στα βάθη της

ΣΤΑυΡοΣ ΑΝΤυΠΑΣμέλος Ριζοσπαστικής Πρωτοβουλίας Κεφαλονιάς

δ ιάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο ιόνιο

Η συζήτηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο άνοιξε με ένταση γύρω στο 1998-1999 όταν από τον τότε αρμόδιο φορέα της ελληνικής πολιτείας δόθηκαν τέσσερις περιοχές (δυο στην στεριά Ιωάννινα Αιτωλοακαρνανία και δυο στην θάλασσα Κεφαλονιά-δυτικός Πατραϊκός και Ζάκυνθος-Κατάκολο) σε δύο εταιρείες του εξωτερικού προκειμένου να προχωρήσουν σε διερευνητικές εργασίες

Οι εταιρείες αυτές αποχώρησαν το 2000 χωρίς να αναφερθούν τα όποια αποτελέσματα εν τω μεταξύ όμως δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σοβαροί προβληματισμοί στην πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας

bull Τι επίδραση θα έχει στο περιβάλλον αυτή η δραστηριότητα όταν και αν υπάρξειbull Είναι αναστρέψιμη μια καταστροφή από λάθος η άλλη αιτίαbull Πως επηρεάζει η υψηλή σεισμικότητα της περιοχήςbull Πως θα μεταβληθεί και σε ποια κατεύθυνση το παραγωγικό μοντέλο της περιοχήςΤα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν απαντήθηκαν παρά μόνο εν μέρει και αποσπασματι-

κάΓι αυτό όταν στα τρία τελευταία χρόνια αναζωπυρώθηκαν οι συζητήσεις για νέες έρευνες

και μεγάλες προοπτικές που παρουσιάστηκαν και σαν laquoνέο Ελντοράντοraquo οι συμπολίτες και συμπολίτισσες του Ιονίου είναι υποψιασμένοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΠΣ Ιονίων που συζήτησε τις στρατηγικές μελέτες περιβαλλο-ντικών επιπτώσεων το καλοκαίρι του 2012 διατύπωσε σωρεία σοβαρών και ανεπίτρεπτων ελλείψεων σ αυτές και ζήτησε να μην εγκριθούν αν δεν συμπληρωθούν

Μέχρι και σήμερα και ενώ οι ερευνητικές εργασίες έλαβαν τέλος για δεύτερη φορά μέσα σε 15 χρόνια οι μελέτες αυτές δεν έχουν ακόμη εγκριθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αυτοδιοικητικές δυνάμεις στην Περιφέρεια όπως η ΑΝΑΣΑ αλλά και κινήσεις πολιτών είναι σε ετοιμότητα ώστε αφ ενός μεν να αξιολογηθεί σωστά και ρεαλιστι-κά η όποια προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και αφ ετέρου να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η αειφορία στο περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτη η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των κατοίκων των νησιών του Ιονίου

ΘΕοΔΩΡοΣ ΓΑλιΑΤΣΑΤοΣ Περιφερειακός σύμβουλος Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κεφαλονιάς και Ιθάκης

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 612

Εδώ και τουλάχιστον τρία χρό-νια από την εκτόξευση της οικο-νομικής κρίσης και έπειτα η γε-ωργία και ο πρωτογενής τομέας εν γένει παρουσιάζονται ως ένα από τα κρυφά χαρτιά της χώρας για την έξοδο από την κρίση Πόσο αληθινό μπορεί να είναι αυτό και κάτω από ποιες προϋποθέσεις Στο κείμενο αυτό κατατίθενται κάποιες πρώτες σκέψεις και προβληματι-σμοί σχετικά καθώς και για την παραγωγική ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα

Στην προσπάθεια ανάγνωσης της υπάρχουσας κατάστασης πέ-ρα από τη μελέτη για το αγροτι-κό εισόδημα και απασχόληση το αγροτικό εμπορικό ισοζύγιο το ισοζύγιο φυτικής- ζωικής παρα-γωγής τα κόστη παραγωγής τη σύνδεση με τη γεωργική βιομηχα-νία το δευτερογενή και τριτογενή τομέα και πολλά ακόμα θα πρέπει κανείς να δει το μοντέλο ανάπτυ-ξης που ακολουθήθηκε στη χώρα συνολικότερα το ρόλο του πρωτο-γενούς τομέα σε αυτό καθώς και το μοντέλο ανάπτυξης πρωτογενούς τομέα που επιλέχθηκε

Η επιλογή που έγινε για την Ελ-λάδα ήταν η μετάβαση της οικο-νομίας της στον τριτογενή τομέα κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών ndash διαμετακομιστικό κέντρο παρο-χή υπηρεσιών τουρισμός κλπ Το μοντέλο αυτό οδήγησε στην απο-διάρθρωση του παραγωγικού πρω-τογενούς τομέα και στην εξάρτηση από τις ολοένα και αυξανόμενες εισαγωγές γεωργικών προϊόντων και εφοδίων Ακόμα στο πλαίσιο αυτό επιλέχθηκε η εντατική συμ-βατική γεωργία και κτηνοτροφία η μονοκαλλιέργεια με στόχο απο-κλειστικά τις εξαγωγές η εγκατά-λειψη της παραγωγής κυρίως σε μειονεκτικές περιοχές οι εναλ-λαγές των καλλιεργειών με βάση τις επιδοτούμενες καλλιέργειες και άλλα

Η γεωργία όμως αποτελεί τον τομέα που ιδίως σε περιόδους κρί-σης αποτελεί προϋπόθεση επιβί-ωσης και βασική πηγή διατροφι-κών αγαθών για τον πληθυσμό Η κρίση της γεωργίας οδηγεί και σε επισιτιστική κρίση Συνεπώς το ζή-

τημα της διατροφικής αυτάρκειας της χώρας ιεραρχείται και εύλογα κανείς αναρωτιέται πώς γίνεται να έχεις ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα πώς μπορείς να βγεις από την κρίση αν δεν είσαι παραγωγι-κός Και τι σημαίνει σήμερα παρα-γωγικός πρωτογενής τομέας

Η συμβολή της γεωργίας στην αποφυγή της επισιτιστικής κρίσης έγκειται στη στροφή της γεωρ-γικής παραγωγής στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού Συνεπώς μιλάμε για έναν πρωτογενή τομέα που θέτει ως βάση την τροφή ως αγαθό και ως θεμελιώδες κοινωνικό δικαίω-μα και όχι ως εμπόρευμα ή χρημα-τιστηριακό αγαθό Ο πρωτογενής τομέας θα πρέπει να αποσκοπεί πρωταρχικά στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του λαού με ντόπια παραγόμενα σε λογι-κές τιμές ποιοτικά προϊόντα στο πρότυπο της παραδοσιακής ελ-ληνικής μεσογειακής διατροφής και σε αντίθεση με το κυρίαρχο καταναλωτικό και διατροφικό μο-ντέλο Ένα σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης του πρωτογενούς τομέα οφείλει να συνυπολογίσει αυτή την αρχή

Ακόμα δεν μπορεί να μη μιλήσει για ένα άλλο παραγωγικό μοντέλο της ήπιας γεωργίας της βιολογι-κής γεωργίας με σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον με εξορθολογισμό στη χρήση των φυ-σικών πόρων με μετάβαση από τις εντατικές μονοκαλλιέργειες στην πολυκαλλιέργεια και στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και διεθνούς ζήτησης που παράλλη-λα καλύπτουν και τις εγχώριες ανάγκες

Έχει ακόμα να αναμετρηθεί με το ερώτημα πώς νοείται ο σημε-ρινός γεωργός Παραγωγός τρο-φής παραγωγός προϊόντων για μεταποίηση παραγωγός ενέργειας

πάροχος αγρο-τουριστικών υπηρε-σιών προστάτης του φυσικού πε-ριβάλλοντος και του κοινωνικού ιστού της υπαίθρου εξαγωγέας προϊόντων με υψηλή προστιθέ-μενη αξία Όλα αυτά και πολλά ακόμα ή ένας άνθρωπος εξαρτώ-μενος από το αγροδιατροφικό λό-μπι που θα παράγει απλώς προ-ϊόντα ως είλωτας στα laquoδικά τουraquo χωράφια Αυτός που θα έχει στα χέρια του την τροφή του κόσμου και θα τη διαχειρίζεται μόνο με βάση το μέγιστο δυνατό για αυ-τόν κέρδος ανεξαρτήτως του αν ο κόσμος πεινάει

Ποια θα μπορούσαν να είναι τα μέτρα για την ανασυγκρότηση του παραγωγικού δυναμικού Ο αναδα-σμός γης ίσως είναι ένας τρόπος για να ενοποιήσει τις πολυτεμα-χισμένες εκτάσεις και να μειώσει το κόστος παραγωγής Το συνε-ταιριστικό-συνεργατικό κίνημα θα πρέπει να τεθεί σε νέες υγιείς βάσεις ώστε να δώσει διέξοδο τό-σο στο επίπεδο της καλλιέργειας (συγκέντρωση γης και μηχανημά-των εξοικονόμηση στην προμή-θεια εφοδίων οργάνωση της αγο-ράς κλπ) Εφόσον ο πρωτογενής τομέας θεωρηθεί στρατηγικής ση-μασίας θα πρέπει να αναζητηθούν ευνοϊκοί όροι χρηματοδότησης που θα επιτρέπουν τις επενδύσεις σε αυτόν Ακόμα θα πρέπει να

προβληματισμοί σχετικά με την παραγωγική ανασυγκρότηση του ΠΡΩΤοΓΕΝουΣ ΤομΕΑ

Ο αγροτικός τομέας παρουσιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανάπτυξη του αγροτικού χώρου

στη λογική της αγροδιατροφικής βιομηχανίας

επανεκτιμηθούν θεσμικά μέτρα σχε-τικά με τη φορολογία των αγρο-τών της γης τα αγροτικά μητρώα τις ενισχύσεις που παρέχονται σε ένα πλαίσιο ανασυγκρότησης του συνόλου της οικονομίας

Δεν μπορούμε να μιλάμε για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση του πρωτογενούς τομέα δίχως την επέμβαση στη λειτουργία της εγχώριας αγοράς με το σκεπτικό των πολλαπλών επιλογών σε πα-ραγωγούς και καταναλωτές ενά-ντια στα μονοπώλια διακίνησης τροφής στην Ελλάδα Η επέμβα-ση αυτή μπορεί να γίνει σε θεσμι-κό επίπεδο κατοχυρώνοντας δο-μές που μέχρι στιγμής υστερούν Υστέρηση που οδηγεί σε καρτέλ και μονοπωλιακές καταστάσεις Ένα τέτοιο θεσμικό μέτρο μπορεί να είναι η νομοθέτηση αγορών αγροτών-παραγωγών ώστε να δοθεί απευθείας διέξοδος στον παραγωγό στην αγορά και στους καταναλωτές με την παράκαμψη μεσαζόντων και με στόχο την εξυ-γίανση της αγοράς τροφίμων και τον εξορθολογισμό των τιμών των γεωργικών προϊόντων

Στο επίπεδο της διάθρωσης της παραγωγής θα πρέπει να συ-νυπολογιστεί το εδαφικό ανά-γλυφο της Ελλάδας να μελετη-

θούν οι δυνατότητες της κάθε πε-ριφέρειας ο όποιος σχεδιασμός να γίνει με γνώμονα το τι είναι δυνατό να καλλιεργηθεί και πού να υπάρξει πρόβλεψη για βοσκο-τόπους και επαρκείς καλλιέργει-ες ζωοτροφών ποια μπορεί να εί-ναι τα προϊόντα αυτά που έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και υψηλή προστιθέμενη αξία ώστε μπορούν να είναι εξαγώγιμα Σε κάθε σχεδιασμό όμως το ζητούμε-νο είναι να προτάσσεται ως μορφή η βιώσιμη και ποιοτική γεωργική παραγωγή

Δεν θα πρέπει να αγνοηθούν ακόμα τομείς όπως η δασοπονία η αλιεία η μελισσοκομία Μπο-ρούν να αναπτυχθούν και να εί-ναι ιδιαίτερα laquoαποδοτικοίraquo για την οικονομία και παράλληλα να συντελέσουν στην προστασία της βιοποικιλότητας των δασών και θαλασσών στην ανανέωση δασι-κών εκτάσεων στην εκμετάλλευση των ορεινών περιοχών τηρώντας πάντοτε τους περιβαλλοντικούς κανόνες

Αναγκαία είναι και έργα υπο-δομής με γνώμονα τη μείωση του κόστους παραγωγής την ορθολο-γική χρήση πόρων όπως το νερό τη δημιουργία αποθεμάτων νερού κλπ Θα πρέπει ακόμα να προβλε-φθεί το πώς εντάσσονται οι ήπιες μορφές ενέργειας και οι ΑΠΕ στην αγροτική παραγωγή

Η όποια ανασυγκρότηση όμως δεν μπορεί να γίνει μόνο με θεσμικά μέτρα και διακηρύξεις Χρειάζεται τη δημιουργία ενός κινήματος πα-ραγωγών (αγροτών κτηνοτρόφων αλιέων κλπ) των ανθρώπων της υπαίθρου αλλά και των πόλεων (laquoκαταναλωτέςraquo ενεργοί πολίτες κινήματα πόλης) των εμπλεκομέ-νων στους άλλους οικονομικούς τομείς των κινημάτων της οικο-λογίας και πολλών ακόμα Μια κυ-βέρνηση της αριστεράς δεν μπορεί να λύσει τα παραπάνω ζητήματα με τρόπο laquoαυτονόητοraquo Έχει την ανάγκη ύπαρξης ενός κινήματος παραγωγικής ανασυγκρότησης και αγροτικής μεταρρύθμισης ώστε να μπορέσει να συγκρουστεί με τα εγχώρια συμφέροντα αλλά κι αυτά των πολυεθνικών του αγρο-

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 13

Ένα από τα θέματα που απασχόλησαν το φετινό Left Forum με θέμα ldquoMobilizing for EcologicalEconomic Transformationrdquo στη Νεα Υόρκη ήταν αυτό που ο καθηγητής Βαλερστάϊν χαρακτήρισε ως laquoκαρκίνοraquo του συστήματος Πρόκειται για το γεγονός ότι επί 500 χρόνια ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε κατατρώγοντας τους φυσικούς πόρους του πλανήτη χωρίς να τους αναπληρώνει Το πρόβλημα αυτό έχει πά-ρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και απειλεί άμε-σα τη ζωή στο πλανήτη Δεν μπορούμε πια να μιλάμε για μέλλον για ανάπτυξη για οικονο-μία αν αυτή δεν είναι οικολογική σημαντική πτυχή της οποίας είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ)

Ενώ λοιπόν παγκοσμίου φήμης διανοητές αντιλαμβάνονται την ουσιαστική σημασία των ΑΠΕ στη ανάπτυξη στην Ελλάδα με πρόσχη-μα το υπαρκτό πρόβλημα του ελλείμματος του λογαριασμού ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ ως λύση προ-τείνεται το πάγωμα της ανάπτυξης των ΑΠΕ Ακούγονται απόψεις όπως laquoοι ΑΠΕ είναι πο-λυτέλειαraquo laquoεδώ δεν έχουμε να φάμε τις ΑΠΕ θα κοιτάζουμεraquo laquoας καθυστερήσει η έστω και σταδιακή απεξάρτηση από το φθηνό λιγνίτη που μας χάρισε η φύσηraquo και άλλα πολλά ιδίου ύφους και περιεχομένου Στη δε πράξη έχουν σταματήσει να γίνονται πλέον έργα ΑΠΕ τα φωτοβολταϊκά τους τελευταίους μήνες τον τελευταίο χρόνο οι υπόλοιπες ΑΠΕ

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά για να διαπιστώσουμε το πώς δημιουργήθηκε το πρόβλημα Ο πρώτος ουσιαστικά νόμος που έβαλε τα θεμέλια για την ανάπτυξη των ΑΠΕ συντάχθηκε το 2006 Παρά το θετικό στοιχείο ότι επιτέλους άρχισε να γίνεται λόγος για ΑΠΕ ο νόμος είχε πολλές ελλείψεις είτε σκόπιμα εί-τε όχι Ενώ το κύριο χαρακτηριστικό των ΑΠΕ είναι οι πολλές μικρές αποκεντρωμένες μονά-δες διάσπαρτες στην επικράτεια και μόνο για λόγους οικονομίας κλίμακας και μόνο σε ει-δικές περιπτώσεις μεγάλες μονάδες (μέσα σε βιομηχανικές ζώνες κλπ) ο νόμος υιοθετούσε ακριβώς την αντίθετη κατεύθυνση Το μείγμα των ΑΠΕ αλλά και ο ρυθμός ανάπτυξης τους έπρεπε να είναι αυστηρά σχεδιασμένος ώστε να απορροφηθούν ομαλά από τεχνικής αλλά και οικονομικής άποψης όλοι οι κραδασμοί της αλλαγής παραγωγής ηλεκτρενέργειας Αντιθέ-τως ακολουθώντας το νεοφιλελεύθερο δόγμα ο νόμος αυτός άφηνε την αγορά ανεξέλεγκτη να αποφασίσει χωρίς παρεμβάσεις της πολιτείας Η αγορά αποφάσισε όπως πάντα άναρχα και με μοναδικό κριτήριο το κέρδος Ενώ το κόστος κατασκευής ειδικά των φωτοβολταϊκών απο-κλιμακώθηκε ραγδαία δεν είχαμε αντίστοιχη μείωση των εγγυημένων τιμών πώλησης του

ρεύματος οπότε δημιουργήθηκαν ευκαιρίες για υπερκέρδη Αποτέ-λεσμα ήταν το αδηφάγο κεφάλαιο να οδεύσει προς τα φωτοβολταϊκά με συνέπεια την έκδοση υπερπληθώρας αδειοδοτήσεων και κατασκευών Ενώ στην Ευρώπη οι κυβερνήσεις έγκαιρα διαπίστωσαν το πρόβλημα και βρήκαν λύσεις στη χώρα μας αφού άφησαν να χαθεί πολύτιμος χρόνος όταν πλέον αποφάσισαν να ασχοληθούν προχώρησαν σε μια παγκόσμια πρωτοτυ-πία ένα λάθος να προσπαθούν να το λύ-σουν με ένα νέο χειρότερο λάθος

Το πρόβλημα λοιπόν που έχει προκύψει δεν είναι δομικό των ΑΠΕ αλλά αφορά στον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ διαχρονικά αντιμετώπισαν τις ΑΠΕ Αν είχαμε στρωτή ροή διείσδυσης των ΑΠΕ και είχαμε για παράδειγμα αντί για 2300 MW φωτοβολταϊκών που έχουμε σήμε-ρα γύρω στα 1000 MW αυτό θα συνιστούσε ένα απόλυτα διαχειρίσιμο μέγεθος που δεν θα δημιουργούσε κανενός είδους πρόβλημα Το σημερινό δε κόστος κατασκευής είναι τέτοιο που επιτρέπει σε όποιον κατασκευάσει σήμε-ρα ΑΠΕ να αμείβεται με ταρίφα παραπλήσια των παραγωγών ενέργειας από φυσικό αέριο οπότε αν αυτά τα 1300 MW κατασκευάζονταν σήμερα δεν θα επιβάρυναν το λογαριασμό αφού λογικά θα αμείβονταν όπως οι συμβατι-κοί παραγωγοί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ έχει προτείνει λύσεις που η κυβέρνηση δεν έχει τη βούληση να αποδεχθεί γιατί θίγουν τα ξένα και ντόπια μεγάλα συμφέ-ροντα του χώρου Προτείνουμε μέτρα laquoκουρέ-ματοςraquo των παραγωγών με παραμετροποίηση των κριτηρίων ώστε να μηδενιστεί το έλλειμμα χωρίς να επιβαρυνθούν οι καταναλωτές και να πληρώσουν όλοι με δίκαιο τρόπο ανάλογα με το κόστος κατασκευής και το μέγεθος

Σε κάθε περίπτωση τις ΑΠΕ δεν πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε με οικονομίστικο τρόπο Η καταστροφή του περιβάλλοντος και η υγεία δεν είναι μετρήσιμα χρηματικά μεγέθη Δεν μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για φθηνό λιγνίτη και ακριβές ΑΠΕ αδιαφορώντας για τις άλλες επιπτώσεις που έχει η χρήση των ρυπογόνων ορυκτών καυσίμων

Η ταχύτητα ανάπτυξης της τεχνολογίας μάς επιτρέπει να υποστηρίξουμε ότι σύντομα αν υπάρξει πολιτική βούληση θα μπορέσουμε να έχουμε συστήματα ΑΠΕ για οικιακή χρήση τα οποία θα συμφέρουν και από οικονομικής σκο-πιάς Συστήματα χαμηλού κόστους από ΑΠΕ με ταυτόχρονη εξοικονόμηση ενέργειας και με μελλοντικά φθηνές μπαταρίες θα μπορούν να κάνουν τα σπίτια ενεργειακά ανεξάρτητα Στον

τομέα αυτό θα μπορούσε να απασχοληθεί και μεγάλο τμήμα του παραγωγικού δυναμικού της χώρας όπως μηχανικοί τεχνικοί κλάδοι που σήμερα μαστίζονται από μεγάλη ανεργία

Οι ειδικοί επιστήμονες λένε ότι όποιος σχε-διάζει το μέλλον της ηλεκτρενέργειας με τα μέχρι σήμερα δεδομένα θα κάνει λάθος Στην Αμερική κατασκευάστηκε πιλοτικά ένας συσ-σωρευτής 120 MW με σχετικά ικανοποιητικό κόστος κατασκευής και υψηλής ταχύτητας από-δοσης της ενέργειας Συστήματα αντλιοταμίευ-σης παρασκευή υδρογόνου και άλλα τέτοιου είδους τεχνικά εργαλεία θα βοηθήσουν ώστε να αρθεί η επιφυλακτικότητα έναντι των ΑΠΕ από τη στιγμή που θα μπορεί να αποθηκευθεί ενέργεια με χαμηλό κόστος

Για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται πολιτική βούληση ώστε να πιεστούν οι τεχνικοί επι-στήμονες να βρουν τις βέλτιστες λύσεις στα υπάρχοντα σημερινά προβλήματα Την πολι-τική αυτή βούληση δεν είναι δυνατόν να την έχουν οι δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού γιατί οι έννοιες καπιταλισμός και οικολογία κέρδος και προστασία του περιβάλλοντος νό-μοι της αγοράς και ανθρώπινες ανάγκες είναι έννοιες ασύμβατες μεταξύ τους

Μια κυβέρνηση της αριστεράς όπως ευρημα-τικά έθεσαν το θέμα οι διοργανωτές μέσα από τον κεντρικό τίτλο του φετινού Left Forum τις λέξεις οικονομία και οικολογία δεν τις αντιμε-τωπίζει ως λέξεις με κοινό πρώτο συνθετικό αλλά ως έννοιες άρρηκτα δεμένες

Μια κυβέρνηση της αριστεράς θα πρέπει να θέσει τα θεμέλια έτσι ώστε το μέλλον της ηλε-κτρενέργειας και όχι μόνο αυτό να είναι οι-κολογικό Μπορούμε να σχεδιάσουμε ένα μέλ-λον που οι ΑΠΕ θα παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο Και τούτο δεν είναι οραματική φαντασί-ωση ορισμένων Αντιθέτως όλα τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα συνηγορούν προς την κατεύθυνση αυτή

ΓιΑΝΝΗΣ μΠΕΝιΣΗΣμέλος γραμματείας τμ Ενέργειας ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

ΑΠΕ ΓιΑ ΤΗΝ οιΚο λογία

νομία

διατροφικού λόμπι Σε αυτό το σημείο θα πρέπει

να προβληματιστούμε για το αν η παραγωγική ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα με άξονα την ανάπτυξη και την ενίσχυ-ση της εγχώριας παραγωγής μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα από τις πολιτικές της ΕΕ για την περιφερειακή και αγροτική ανάπτυξη για την προστασία του περιβάλλοντος και την Κοινή Γεωργική Πο-λιτική Θα πρέπει παράλληλα να γίνει και ένας ειλικρινής απολογισμός της μέχρι τώρα πορείας του γεωργικού χώ-ρου στο πλαίσιο της ΚΓΠ και μια ανάγνωση δίχως αυταπά-τες των ήδη ανακοινωμένων μελλοντικών πολιτικών

Ο αγροτικός τομέας παρου-σιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανά-πτυξη του αγροτικού χώρου στη λογική της αγροδιατροφι-κής βιομηχανίας και όχι στη λογική της ανασυγκρότησης της παραγωγικής βάσης της χώρας για τη διέξοδο από την οικονομική κρίση με αξιοπρέ-πεια για τον αγροτικό κόσμο και προοπτική παραμονής του στην παραγωγή και ανάπτυ-ξης μέσα από αυτή

Κάθε φορά που τίθεται στο τραπέζι η πρόταση να ιεραρ-χηθεί η αλλαγή του γεωργικού μοντέλου και να προταχθούν βιώσιμες μορφές γεωργίας όπως η βιολογική το αμέσως επόμενο ερώτημα είναι αν αυτή μπορεί να καλύψει τις ανάγκες συνολικά Θα πρέ-πει αν θέλουμε να μιλήσουμε για την ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα με όρους οικολογίας να φύγουμε από αυτό το δίλημμα Η βιώσιμη και οικολογική επαναπροσέγ-γιση του αγροτικού μοντέλου δείχνει την πρόθεσή μας να αναμετρηθούμε με το ίδιο το σύστημα που μας έχει οδηγήσει σε αδιέξοδα δείχνει αν είμαστε σε θέση να προβάλουμε έναν άλλο τρόπο παραγωγής και έναν άλλο τρόπο κοινωνικής συνύπαρξης και οικονομικής βιωσιμότητας Είναι ανάγκη να υπάρξει αυτή η αλλαγή και μάλιστα με περιβαλλοντικά βιώσιμη προοπτική

ιΩΑΝΝΑ ΘΕοΔοΣιου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 614

ΑΝΑΔιΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Το ζήτημα της αναδιάρθρωσης της παρα-γωγικής δομής και υποδομής δεν μπορεί να ιδωθεί ξέχωρα από το ζήτημα του αναπτυ-ξιακού μοντέλου Συνεπώς το ερώτημα που πρέπει να απαντιέται από τη σχεδιαζόμενη πολιτική θα πρέπει να απαντά στην ανά-γκη για άλλο αναπτυξιακό μοντέλο Ποιες λοιπόν πρέπει να είναι η αφετηρίες μιας αποτελεσματικής πολιτικής Κατά τη γνώ-μη μου οι εξής

Από τη λογική μείωσης κόστους πρέπει

να πάμε στη λογική παραγωγής αξίας το οποίο είναι και συμβατό με τις ιδεολογικές αναφορές μας (κοινωνικά προσδιορισμέ-νη αξία χρήσης που παράγεται από την εργασία) Η νέα αξία παράγεται μέσω της συνεχούς καινοτομίας σε προϊόν και πα-ραγωγική διαδικασία Η εστίαση στην πα-ραγωγή με τη στενή έννοια τη μεταποίη-σης (μετασχηματισμός εισροών σε προϊόν) είναι ανεπαρκής Αυτό δεν σημαίνει ότι η καινοτομία παράγεται μόνο στα εργαστή-ρια Αντίθετα παράγεται και στη σύζευξη σχεδιασμού και παραγωγής αλλά και στην αλληλεπίδραση παραγωγή και χρήσης Η βασική διαφορά έγκειται από τη μία στις αυξανόμενες αποδόσεις που χαρακτηρίζουν την οικονομική της καινοτομίας και από την άλλη στο σαφή προσανατολισμό που απαιτείται τόσο σε ότι αφορά στην πολιτική απασχόλησης όσο και στο ποιος θα είναι ο φορέας της ανάπτυξης (ταλέντο και όχι κεφάλαιο όπως λέει ο Florida)

Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανά-γκη να ξεφύγουμε από την παράθεση κλα-δικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανά-λυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επίπεδο των συστημάτων αξίας (όχι απλά αλυσίδες) όπου περιλαμβάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην παραγωγή αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλι-σμού και υποδομών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίη-

ση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μεταφορές κοκ)

Η πολιτική θα πρέπει να προσδιορίζε-ται και χωρικά ώστε να αναγνωρίζεται η αντίστοιχη εμπέδωση της παραγωγικής και καινοτομικής δραστηριότητας

Βασικό ζήτημα αφορά και στο υποκεί-μενο του μετασχηματισμού Ποιοι θα ανα-λάβουν το έργο του μετασχηματισμού και της νέας μορφής παραγωγής αν το παρόν επιχειρείν είναι ανεπαρκές

Άξονες αναπτυξιακής πολιτικής

Με βάση τα παραπάνω οι άξονες σχεδιασμού πολιτικής θα πρέπει να είναι οι εξής

Συγκρότηση παραγωγικών συμπλεγ-μάτων με σχετική εξειδίκευση και χω-ρικό προσδιορισμό

Τα παραγωγικά συστήματα δεν συγκρο-τούνται σε κλαδική βάση αλλά με την αλ-ληλεπίδραση δραστηριοτήτων από διαφο-ρετικούς κλάδους και τομείς οικονομικής δραστηριότητας Η πολιτική πρέπει να εστι-άζει στην ενίσχυση στους αδύνατους κρί-κους οι οποίοι είναι ndash εν γένει

ndash Ανάπτυξη προϊόντος έλλειψη καινο-τομικής δραστηριότητας αδυναμία στην ανάλυση των αναγκών και των κατανα-λωτικών τάσεων απουσία τεχνολογικών υποδομών υποστήριξης (προτυποποίηση διαπίστευση παρέμβαση σε διεθνείς οργα-νισμούς προτυποποίησης πρόσβαση σε ερ-γαστηριακές λειτουργίες κοκ)

ndash Τεχνολογική εξάρτηση και έλλειψη απορροφητικής ικανότητας η παθητική μιμητική συμπεριφορά έχει οδηγήσει σε απουσία καινοτομικής δραστηριότητας οπότε δεν υπάρχει το δυναμικό που θα μπορέσει να αξιοποιήσει τις τεχνολογικές εξελίξεις και θα συνεργαστεί με παρόχους τεχνολογίας (προμηθευτές εξοπλισμού και πρώτων υλών) κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε σχετική εξειδίκευση κλαδικών δραστηριοτήτων

ndash Στον ύπαιθρο χώρο από την αγροτική παραγωγή πρέπει να πάμε στην πολυδρα-στηριότητα ώστε να καθετοποιηθεί τοπικά η παραγωγή αξίας αναπτυχθεί η επωνυμία του προϊόντος και η ταυτότητα του τόπου και συνδεθεί οργανικά με συμπληρωματικές δραστηριότητες βιομηχανικής μεταποίησης και τεχνολογικής υποστήριξης

Αμφίπλευρη παρέμβαση του κρά-τους στης πλευρές της laquoπαροχήςraquo και της laquoζήτησηςraquo

Ο ρόλος της κρατικής παρέμβασης δεν μπορεί πια να περιορίζεται στην πλευρά της παροχής πόρων και ενίσχυσης τεχνολογι-κής και ερευνητικής δραστηριότητας Από τη μία πρέπει να αναπτυχθούν υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας σε συνεργα-σία με τις παραγωγικές συστάδες εξειδικευ-μένες με βάση τις ανάγκες μιας επιθετικής πολιτικής καινοτομίας προϊόντος Αυτές οι υποδομές δεν είναι απαραίτητο να είναι κρατικές ούτε να αφορούν απαραίτητα σε νέους φορείς Μπορούν να είναι συλλογι-κές δομές στο πρότυπο της Τρίτης Ιταλίας ή να αφορούν σε μακροπρόθεσμα ανοικτά προγράμματα που θα αξιοποιούν υφιστά-μενες υποδομές μοχλεύοντας παράλληλα την αλλαγή προσανατολισμού τους από τον ακαδημαϊσμό σε πιο πολύπλευρη δρα-στηριότητα (αυτό προϋποθέτει και αλλαγή του τρόπου αξιολόγησης της ερευνητικής δραστηριότητας)

Από την άλλη η κρατική παρέμβαση μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο στρατηγικό ρόλο στην πλευρά της ζήτησης Αυτό μπορεί να γίνει με τρεις βασικούς τρόπους

ndash Πολιτική προμηθειών οι προδιαγρα-φές προμηθειών πρέπει να αποτελέσουν ένα αποτελεσματικό εργαλείο προσέλκυσης καινοτομικής δραστηριότητας ώστε μέσα από τη διαμόρφωσή τους να ωθούνται οι προμηθευτές να αναπτύσσουν προϊόντα λύσεις και εν τέλει ικανότητες που θα τους καθιστούν πρωτοπόρους διεθνώς Η διαδι-κασία καθορισμού μέσα από μηχανισμούς διαβούλευσης και ο χρονισμός εισαγωγής τους σε συνδυασμό με συμπληρωματικές ενέργειες και μέτρα στην πλευρά της πα-ροχής-προσφοράς μπορεί να έχει σημαντι-κά αποτελέσματα σε αγορές όπως οι κατα-σκευές ο εξοπλισμός οι ΑΠΕ κλπ

ndash Ρυθμιστικές παρεμβάσεις στην κατανά-λωση σε αντίθεση με την παθητική αντι-μετώπιση των προδιαγραφών στην λογική φθοροποιού διευκόλυνσης και προστασίας των εγχώριων παραγωγών ο ευρύτερος χώ-ρος της κατανάλωσης μπορεί να αποτελέ-

σει πεδίο ενεργούς παρέμβασης με σκοπό την προετοιμασία και ανάπτυξη προϊόντων που θα ανταγωνίζονται με βάση την αξία και όχι την τιμή

ndash Επενδύσεις σε υποδομές κλπ ένα νέο πρόγραμμα επενδύσεων σε δημόσιες υπο-δομές θα πρέπει να ξεφύγει από τη λογική του τι μπορούμε να κάνουμε και να εστιάσει στο τι πραγματικά χρειάζεται και πώς κατά την επένδυση θα αναπτυχθούν τεχνολογίες και ικανότητες που μπορούν να αξιοποιη-θούν και σε άλλες εφαρμογές και ndash κυρίως θα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο εξαγωγικής δραστηριότητας

Η λογική των παραπάνω είναι να σχε-διασθούν στρατηγικοί θύλακες αγοράς οι οποίοι θα μπορούν να αποτελέσουν προ-νομιακό πεδίο μάθησης για εγχώριους πα-ραγωγούς

Ανάδειξη νέων υποκειμένωνΤο βασικό θεμελιώδες πρόβλημα αφο-

ρά στο ποιες θα είναι οι δυνάμεις που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα νέο πα-ραγωγικό σύστημα στο πλαίσιο ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης με τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς όρους που απαιτού-με Είναι ιστορικά και εμπειρικά βιωμένο ότι οι κυρίαρχες σήμερα δυνάμεις έχουν περιορισμένες δυνατότητες Προφανώς υπάρχουν δυναμικές καινοτόμες εξωστρε-φώς ανταγωνιστικές μονάδες με ισχυρές και καλλιεργούμενες ικανότητες αλλά δεν αποτελούν τον κανόνα

Τα νέα υποκείμενα παραγωγικής δραστη-ριότητας θα πρέπει να τα αναζητήσουμε σε δύο laquoοικοσυστήματα-κοινότητες-κινήματαraquo που συγκροτούνται ήδη

Το πρώτο αφορά ένα οικοσύστημα νέας επιχειρηματικότητας διακριτής και σχετι-κά ξένης με το υφιστάμενο το οποίο όμως ιδεολογικά συγγενεύει με αυτό Βασικό χαρακτηριστικό του είναι ότι συγκεντρώ-νεται κυρίως σε τομείς τεχνολογικής αιχ-μής (κυρίως λογισμικό μικρο-ηλεκτρονι-κή και λίγο σε βιολογία φάρμακο) καθώς και σε ορισμένους τομείς όπως η γεωργία Σήμερα το οικοσύστημα είναι ποικίλο και διεθνοποιημένο αλλά όχι σε επαρκή βαθ-μό Χαρακτηρίζεται από αδύναμη θεσμι-κή πύκνωση περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση αγορές και τεχνολογικές υποδομές ενώ αντιμετωπίζεται ως εξωτι-κό προϊόν από κράτος και τράπεζες Είναι δυνατή η εξάπλωσή του και σε άλλους το-μείς παραγωγικής δραστηριότητας Απαιτεί-ται συγκροτημένη ενισχυτική παρέμβαση που θα εστιάζει στη μόχλευση δραστηριο-

μεθοδολογικές αφετηρίες και άξονες για την

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 15

για ένα ΚιΝΗμΑ ανασυγκρότησηςΠαρότι ήδη από το Πρόγραμμα του 2009 ο ΣΥΡΙΖΑ είχε

θέσει το ζήτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώ-ρας ελάχιστη συζήτηση είχε υπάρξει μέχρι πρόσφατα Ήταν περισσότερο οι πολιτικές εξελίξεις του τελευταίου χρόνου που έφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη να αναπτύξει ο ΣΥ-ΡΙΖΑ -ΕΚΜ μια πολιτική για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση Το ζήτημα αυτό σε συνδυασμό με μια σειρά άλλα πολιτι-κά και ιδεολογικά ζητήματα δίνουν μια νέα διάσταση στην παρέμβαση της Αριστεράς ndashκαι μιλάμε πιο συγκεκριμένα για την πραγματική Δημοκρατία για το πολιτικό σύστημα της διαφθοράς και της διαπλοκής και το laquoτρίγωνο της αμαρτί-αςraquo για το εθνικό ζήτημα και τη σύζευξή του με το κοινω-νικό και βέβαια για την κατάκτηση της κυβέρνησης Αυτή η νέα διάσταση αποτελεί βασική προϋπόθεση προκειμένου η Αριστερά να εκφράσεις τις laquoανάγκες των πολλώνraquo καθώς ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός έχει περάσει στη φάση των Μνημονίων και της Τρόικα Η Αριστερά έχοντας υποχρέωση απέναντι laquoστους πολλούςraquo να είναι πρωταγωνιστική πολιτι-κή δύναμη οφείλει να έχει συναίσθηση ότι δεν κινδυνεύει αν προωθήσει τον προγραμματικό της λόγο για τα ζητήματα που προαναφέρθηκαν αντίθετα κινδυνεύει αν αδιαφορήσει για τα ζητήματα αυτά

Μπορούμε να συζητήσουμε για την παραγωγική ανασυ-γκρότηση με έναν τρόπο ριζοσπαστικό αριστερό ρεαλιστικό και σύγχρονο Μπορούμε να διαμορφώσουμε laquoμαζί με τους πολλούςraquo ένα ισχυρό ρεύμα laquoθετικής πρότασης διεξόδουraquo που να αλλάξει εκ βάθρων την κατάσταση laquoαποικίας χρέουςraquo στην οποία έχει περιέλθει η χώρα έχοντας ως κινητήριες δυ-νάμεις τις βαθύτερες αξίες της Αριστεράς πρόοδος γνώση συλλογικότητα ηθική πραγματικές ανάγκες πραγματική δι-καιοσύνη πραγματική δημοκρατία χειραφέτηση

Νέο μεταβατικό πρότυπο

Η παραγωγική ανασυγκρότηση είναι μια μεταβατική έν-νοια που ξεκινά σήμερα laquoαπό τώραraquo αφορά όλη την περίο-δο μέχρι το μετατροϊκανό ξέφωτο και εκτείνεται σε μια επό-μενη περίοδο βαθύτερων κοινωνικών μετασχηματισμών με ορίζοντα το σύγχρονο σοσιαλισμό του 21ου αιώνα Φυσικά σε κάθε περίοδο έχει ιδιαίτερους επικαθορισμούς ανάλογα με τους πολιτικούς συσχετισμούς

Μια θεμελιώδης οριοθέτηση είναι ότι μιλάμε για ανασυγκρό-τηση και όχι γενικά για laquoανάπτυξηraquo επισημαίνοντας δηλαδή την ανάγκη ενός νέου πρότυπου Βασική σχέση αποτελεί η Δημοκρατία δηλαδή η επιδίωξη για πάνδημη λαϊκή συμμε-τοχή στο σχεδιασμό στον προγραμματισμό και τον έλεγχο αξιοποιώντας τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία Στον πυ-ρήνα του νέου προτύπου βρίσκεται η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου Πρώτrsquo απrsquo όλα του ανθρώπινου δυναμικού που έχει υψηλό μορφωτικό επίπεδο

αλλά και ευρύτερα γνωσιακό και μαστορικό Αλλά ακόμη μι-λάμε για τις γεωφυσικές δυνατότητες ειδικά την αξιοποίηση της ιδιαίτερης γεωφυσικής ποικοιλομορφίας της χώρας που κάνει εφικτό ένα laquoμοντέλο ήπιας κλίμακαςraquo Για τις ενεργει-ακές δυνατότητες για τον ορυκτό πλούτο Για τη δυνατότη-τα στη βάση όλων των προηγούμενων ανάδυσης μιας σειράς παραγωγικών τομέων στην αγροτική οικονομία στη βιομη-χανία στη μικροηλεκτρονική και πληροφορική στην έρευνα Χρειάζεται να επισημανθεί ότι το περιβάλλον συνιστά μια αυ-ταξία στο πλαίσιο της παραγωγικής ανασυγκρότησης δοθέ-ντος ότι το τεχνολογικό επίπεδο του 21ου αιώνα επιτρέπει μια νέα αντίληψη της σχέσης ανθρώπουndashφύσης Συνεπώς το να μιλάμε για laquoσεβασμό του περιβάλλοντοςraquo είναι μεν αναγκαίο αλλά μάλλον περιοριστικό Βασική διάσταση της παραγωγι-κής ανασυγκρότησης οφείλει να είναι η ριζική αναβάθμιση του περιβάλλοντος ξεκινώντας μεν από την απορρύπανση αλλά αναγορεύοντας την σε αυτοτελή στόχο ndashπου έχει έμμε-σες μεν αλλά ουσιώδεις οικονομικές επιπτώσεις (πχ υγεία ήπιος τουρισμός κλπ)

Όσοι αμετάκλητα παραδομένοι στο κυνηγητό του κέρδους συκοφαντούν την παραγωγική ανασυγκρότηση ότι τάχα οδηγεί στον απομονωτισμό και σε μια laquoκλειστή οικονομίαraquo κάνουν ένα θεμελιώδες λάθος Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου προφανώς και εναρμονίζεται με ένα πρότυπο laquoανοιχτό στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο γίγνεσθαιraquo ένα πρότυπο που στηρίζεται στην ποιότητα τη γνώση και τη δημιουργική εργασία ένα πρότυπο που αξιοποιεί την προ-οδευτική κοινωνική συνείδηση που άρρηκτα αναπτύσσεται μαζί του σαν ανασχετικό φραγμό στον ανταγωνισμό και την εκμετάλλευση Ναι θα πρέπει να υπάρχουν ανασχετικοί φραγ-μοί είναι μια νέα μεγάλη συζήτηση αυτή αλλά αυτό καθόλου δεν σημαίνει απομονωτισμός Για παράδειγμα είναι άραγε απομονωτισμός η απαγόρευση στα μεταλλαγμένα

Ποιοι και πώς

Τελικά ποιών δουλειά είναι η παραγωγική ανασυγκρότη-ση του τόπου Και πώς Κρίσιμα ερωτήματα Μια απάντηση σήμερα θα ξεκινούσε από τη διαπίστωση ότι αν η στάση απέ-ναντι στο καθεστώς των Μνημονίων διαχωρίζει κάθετα την ελληνική κοινωνία το ίδιο ισχύει για την παραγωγική ανα-συγκρότηση Υπάρχει μια ευρεία κοινωνική πλειοψηφία που μπορεί και πρέπει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αντιπα-ράθεση με το μεγαλοαστισμό με το σύστημα της διαπλοκής και με τη Μνημονιακή διάλυση Ας δανειστούμε μια πολύ χα-ρακτηριστική αναφορά του Αλέξη Τσίπρα από μια πρόσφα-τη ομιλία (Βόλος 14062013) laquoΕμείς υποστηρίζουμε ότι μια μεγάλη πανεθνική διαβούλευση για το Σχέδιο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης μπορεί και πρέπει να ξεκινήσει από τώρα Καλούμε λοιπόν Εκπαιδευτικά Ιδρύματα επιστημονικούς συλλόγους συνδικαλιστικούς φορείς επιμελητήρια σε αυ-τήν την κρίσιμη διαδικασία Καλούμε κάθε δημιουργικό πο-λίτη να ενεργοποιηθεί από σήμερα και να συμβάλλει με την εμπειρία του τη γνώση του τις ιδέες του την πράξη του Για ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης που να αποκα-θιστά την εργασία την πρωτοβουλία και την επινοητικότητα των συνεργαζομένων ανθρώπων Ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης σε οργανική σύνδεση με ένα κίνημα πολι-τιστικής αναγέννησης και ηθικής ανάταξηςraquo

ΧΡιΣΤοΣ ΚΑΡΑμΑΝοΣμέλος ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

τήτων και θεσμών και ndash πολύ σημαντικό ndash στην ανάπτυξη πόλων δραστηριότητας σε περιφερει-ακό επίπεδο

Το δεύτερο αφορά στο κίνημα νέων συνεταιρι-σμών (συνεργατικού χαρακτήρα σε αντιπαράθεση με την προβληματική παράδοση των αγροτικών συνεταιρισμών) που είτε με την ωρίμανση της συνείδησης είτε με το παράδειγμα άλλων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Λατινική Αμερική και κυρίως το Mondragon) συνθέτουν το πρόβλημα παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και της οικολογίας Σε αυτό προ-στίθενται και τα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης σε υφιστάμενες επιχειρήσεις και παλιού τύπου συ-νεταιρισμούς (ΔΩΔΩΝΗ ΒΙΟΜΕΤ ΣΕΚΑΠ) πολύ κρίσιμα κατά τη γνώμη μου για να αποτελέσουν αντικείμενο παρέμβασης και υποστήριξης

Τα βασικά ζητήματα που αντιμετωπίζει το νέο συνεταιριστικό κίνημα είναι έλλειψη θεσμικού πλαισίου ειδικά για ζητήματα μικτών συνεταιρι-σμών απουσία τεχνικής υποστήριξης και οργα-νωμένης παρέμβασης και ελλείψεις στη ικτύω-ση και συνεργασία μεταξύ των συνεταιριστικών εγχειρημάτων

Οι δυνατότητες αυτής της κατεύθυνσης είναι σημαντικές Το νέο και το έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό υπάρχει Οι εν δυνάμει δραστηριότη-τες αφορούν το σύνολο του φάσματος παραγω-γικής δραστηριότητας Η πολιτική κατεύθυνση και ενίσχυση πρέπει να αφορά στην ενίσχυση της παραγωγής νέων θέσεων εργασίας με όρους ευνοϊκούς για την εργασία και στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων που θα έχουν σημαντικό στοι-χείο καινοτομικής δραστηριότητας παραγωγής γνώσης κοκ

Ειδική κατηγορία αποτελούν οι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί οι οποίοι μπορούν να διαδραμα-τίσουν στρατηγικό ρόλο τόσο στη διάδοση και εμπέδωση των αξιών του συνεργατισμού όσο και στη συγκέντρωση ισχύος και ρευστότητας που μπορεί να κατευθυνθεί στην ενίσχυση παραγω-γικών εγχειρημάτων Το διεθνές συνεταιριστικό κίνημα έχει ισχυρές δομές και υποδομές και έχει επανειλημμένα εκφράσει τη βούληση να υποστη-ρίξει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και πολιτικές Θα αποτελέσει κρίσιμο σύμμαχο μιας κυβέρνη-σης της αριστεράς που θα δέχεται επιθέσεις και εκβιασμούς και σε ότι αφορά τη λειτουργία του παραγωγικού και οικονομικού συστήματος

Ένα τρίτο υποκείμενο που θα αποτελέσει ση-μαντικό σύμμαχο είναι εκείνο το τμήμα των ΜμΕ που αναπτύσσουν παραγωγική δραστηριότητα και έχουν την πρόθεση να επενδύσουν σε παραγωγικές επενδύσεις και ανθρώπινο δυναμικό Αποτελούν κρίσιμο παραγωγικό δυναμικό που δεν μπορεί να αφεθεί να καταρρεύσει ούτε να διαβρωθεί Εδώ απαιτούνται εργαλεία διαρθρωτικής παρέμβασης ώστε να ενισχυθεί η καινοτομική δραστηριότη-τα και οι κάθετες διακλαδικές συνεργασίες να αναπτυχθούν κρίσιμες υποδομές τεχνικής και επιχειρηματικής υποστήριξης (όχι απαραίτητα κρατικές) και να υπάρξουν πολιτικές στήριξης της διαδοχής (σε απογόνους εργαζομένους ή μέσω συγχωνεύσεων με άλλες ΜμΕ)

ΓιΩΡΓοΣ ΣΤΑμΠουλΗΣΛέκτορας Τμ Οικονομικών Επιστημών Παν Θεσσαλίας

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

Η μόνη διέξοδος είναι η επανεφεύρεση της ίδιας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

16

ΠΡΑΣιΝοΣ

από τη μια στιγμή στην άλλη Για να με-τασχηματίσουμε την οικονομία θα πρέπει να περιγράψουμε το όραμα και τα βήματα που θα μας οδηγήσουν εκεί Αλλά πριν το πράξουμε θα πρέπει να καταγράψουμε τους λόγους για τους οποίους δεν μπορούμε να βαδίσουμε προς αυτή την κατεύθυνση και να φροντίσουμε να τους εξαλείψουμε

Οι λόγοι δεν αφορούν μόνο την πράσι-νη αλλαγή της χώρας αλλά οποιαδήποτε

προσπάθεια διοικητικής και κοινωνικής με-ταρρύθμισης Είναι οι λόγοι τους οποίους όντας τόσο βαθιά βουτηγμένες σε αυτούς δεν μπόρεσαν να αγγίξουν οι κυβερνήσεις της εποχής του μνημονίου Αδιαφάνεια διαφθορά ανύπαρκτος ή ανεπαρκής σχε-διασμός νόμοι που δημιουργήθηκαν για να μην τηρούνται πολυνομία αλληλοσυ-γκρουόμενοι νόμοι πολλά παραθυράκια στη νομοθεσία και φωτογραφικές διατάξεις γκρίζες ζώνες κατά παραγγελία ευκαιρια-κές πρακτικές αρπακτικών γραφειοκρατία λογική ενός παρωχημένου παραγωγισμού

Βυθιζόμαστε σε έναν κυκεώνα αρνητικών εξελίξεων Τα success stories παραμένουν μακέτες καλά κρυμμένες στη φαντασία των κυβερνώντων Δημόσιες επιχειρήσεις και γη πωλούνται σε τιμές ευκαιρίας μα δεν συγκινούν τους επενδυτές Και πώς θα μπο-ρούσε άλλωστε Γνωρίζουν τη δεινή θέση της χώρας Απλά περιμένουν να πέσει κι άλλο το τίμημα

Όμως ταυτόχρονα με την οικονομική κρίση εξελίσσεται και η οικολογική κρίση σε όλο τον πλανήτη Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται Ο πλανήτης θα πρέπει να είναι σε θέση να θρέψει 9 δις ανθρώπους το 2050 Μια άτυπη μάχη λαμβάνει χώρα Από τη μια η ανάγκη των πολιτών στις αναπτυσσόμενες χώρες να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο από την άλλη ο αγώνας των πολιτών στις ανε-πτυγμένες χώρες να συγκρατήσουν το δικό τους βιοτικό επίπεδο στο ύψος που είχαν συνηθίσει τα τελευταία 30 χρόνια Μεγάλος χαμένος το περιβάλλον Το μακροπρόθεσμο συμφέρον θυσιάζεται στο βραχυπρόθεσμο όφελος Δασικές εκτάσεις αποψιλώνονται εδάφη καταστρέφονται θάλασσες λίμνες ποτάμια υποβαθμίζονται σε μια προσπά-θεια των ανθρώπων να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τους φυσικούς πόρους Όμως αυτοί δεν είναι ανεξάντλητοι Κάποιοι ισχυ-ρίζονται ότι το περιβάλλον σε καιρό κρίσης είναι πολυτέλεια Δεν θα μπορούσαν να κά-νουν μεγαλύτερο λάθος

Θα πρέπει να δεχθούμε πως δεν πρόκει-ται να γυρίσουμε στο προ κρίσης οικονο-μικό επίπεδο Θα πρέπει να δεχθούμε επί-σης πως η οικονομική κατάσταση δείχνει να επιδεινώνεται για όλες τις ανεπτυγμέ-νες χώρες τα επόμενα χρόνια Ο ανταγω-νισμός σε φθηνά προϊόντα και υπηρεσίες έχει κριθεί και ο πυρήνας της ευρωζώνης δεν ανήκει στους νικητές Κίνα Ινδία Ιν-δονησία Τουρκία Βραζιλία Νότια Αφρική κυριαρχούν

Σε αυτές τις συνθήκες η μόνη διέξοδος για τη χώρα είναι η επανεφεύρεση της ίδι-ας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

Όμως η επιτυχία δεν μπορεί να έρθει μέ-σα από πασαλείμματα σαν αυτά που έχου-με συνηθίσει να μας σερβίρει η εκάστοτε κυβερνητική μηχανή Δεν μπορεί να έρθει

που με τη σειρά του μετατρέπεται σε πα-ραγοντισμό μηδενική έμφαση στην έρευνα και την τεχνολογία (RampD) και ανυπέρβλητα εμπόδια στην καινοτομία συγκρουόμενα επενδυτικά συμφέροντα απροθυμία των laquoβαρόνωνraquo για καλύτερη αναδιανομή εισο-δημάτων και επιχειρηματικών ευκαιριών ελάχιστη τεχνογνωσία και χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης εργαζομένων σε όλους τους τομείς έλλειψη ενημέρωσης πολιτών και

αδυναμία κατανόησης του διακυβεύματος αλλαγής κατεύθυνσης Και σαν να μην έφταναν αυτά η κρίση καθιστά την επιβί-ωση πρωταρχικό μέλημα όμως παράλληλα αντί να οδηγεί σε αλληλεγγύη και διάθε-ση για περισσότερη δημοκρατία επιφέρει ατομικισμό και απολυταρχικές μεθόδους διακυβέρνησης Η κοινωνία τέλος συνή-θισε να τα περιμένει όλα από το κράτος αγνοώντας τα οφέλη της κινητοποίησης πέρα και έξω από κρατικούς-κομματικούς μηχανισμούς

Αν δεν αλλάξουν τα παραπάνω δεν μπο-

μετασχηματισμός τώραρούμε να ελπίζουμε Από την άλλη ακόμα κι αν αλλάξουν τα παραπάνω δεν θα πρέπει να περιμένουμε πολλά αν εξακολουθήσου-με να επιμένουμε βρώμικα και να τοποθε-τούμαστε λάθος στρατηγικά

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω δεν μπο-ρούμε μονομιάς να μετασχηματίσουμε πλή-ρως την οικονομία μας Ας ξεκινήσουμε με τη δημιουργία των εργαλείων που θα μας βοηθήσουν να το πράξουμε Κωδικοποίηση της νομοθεσίας ολοκλήρωση των απαραί-τητων βάσεων δεδομένων λήψης αποφάσε-ων πλήρης αυτοματοποίηση διαδικασιών κατάρτιση και ενδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών γενναία αναθεώρηση του χω-ροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού είναι τα πρώτα βήματα

Παράλληλα με αυτά ας ξεκινήσουμε την ταχύρυθμη μετεκπαίδευση παλιών και νέ-ων αγροτών και γενικότερα εργαζομένων σε όλους τους κλάδους για υιοθέτηση φι-λικών προς το περιβάλλον (και την υγεία) πρακτικών τη δημιουργία (ή υιοθέτηση) συ-στημάτων πιστοποίησης σε διατροφή καλ-λιέργειες προϊόντα και υπηρεσίες ώστε να προκρίνεται και κυρίως να αποδεικνύεται η ποιότητα Ας δώσουμε αρχικά προτεραιό-τητα στις πράσινες δράσεις που αποφέρουν τις περισσότερες θέσεις ανά καταναλισκό-μενο ευρώ (πχ στην εξοικονόμηση ενέρ-γειας και στην επαναστελέχωση της πρω-τογενούς παραγωγής) Ας δώσουμε έμφαση στην καινοτομία όχι δημιουργώντας ένα κακέκτυπο Σίλικον Βάλει αλλά απλά και μόνο με τη δημιουργία του κατάλληλου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την προσέλκυση φοιτητών και γενικότερα νέ-ων διψασμένων για διακρίσεις

Ας τα πράξουμε όλα αυτά έχοντας μια ξεκάθαρη κατεύθυνση μακριά από ευκαι-ριακές δράσεις και συμμαχίες Να θέσουμε στόχους σε επίπεδο δεκαετίας και ακόμα παραπέρα Απεξάρτηση από ορυκτά καύσι-μα Ποιοτικά αγροτικά προϊόντα Προστασία βιοποικιλότητας Σταδιακή απομάκρυνση από βρώμικες επενδύσεις

Έχουμε τη δυνατότητα να τα καταφέρου-με αρκεί να σταματήσουμε να κοιτάμε και να σχεδιάζουμε σε βάθος διετίας και τριε-τίας Ας πείσουμε τον κόσμο και κυρίως ας πείσουμε τους εαυτούς μας πως τα παιδιά μας χρειάζεται να δουν από εμάς όραμα τόλμη πίστη για το μέλλον

Έτσι και μόνο έτσι θα καταφέρουμε το re-branding της χώρας μέσα από τον πράσινο μετασχηματισμό της Δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε παρά μόνο να κερδίσουμε

ΑΧιλλΕΑΣ ΠλΗΘΑΡΑΣΠεριβαλλοντολόγος

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 17

τοπίου στο σύνολο του ως laquoιστορικού τό-πουraquo όπως έχει προτείνει και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν Καβάλας Θεωρούμε ότι πολλά από τα υπάρχοντα κτίρια μπορούν να αποκτήσουν νέα χρήση και να εξυπη-ρετήσουν την σύγχρονη λειτουργία των Λουτρών Ελευθερών

Απαιτούμε τα Λουτρά να λειτουργήσουν προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής οικονομίας μέσα από δημο-τικές επιχειρήσεις κοινωνικές επιχειρή-σεις συνεργατικά σχήματα κλπ και όχι να παραδοθούν άνευ όρων στην ιδιωτική εκμετάλλευση

Καλούμε την τοπική κοινωνία να δώσει με δύναμη και αποφασιστικότητα την μάχη για την σωτηρία των Λουτρών Ελευθερών γιατί εκτός των άλλων είναι κομμάτι ενός πολύ ευρύτερου αγώνα για την προάσπιση του νερού και των φυσικών πόρων για την αναχαίτιση των πολιτικών που ξεπουλούν κομμάτι ndash κομμάτι τον φυσικό πλούτο της χώρας μαςraquo

ΣιΣΣυ ΝιΚΗΣιΑΝΗμέλος Πρωτοβουλίας Πολιτών

επίσημη επίσκεψη στην Καβάλα δεν έκρυ-ψε τις προθέσεις του laquoΑν είναι αυτά μνη-μεία τότε θα πρέπει να ξαναδούμε τι ση-μαίνει αρχαιολογίαraquo δήλωσε σπεύδοντας να απαξιώσει την ιστορικότητα και την αρχιτεκτονική των κτιρίων και να ζητήσει την κατεδάφιση τους για λόγουςhellip υγιει-νής (laquoείναι γεμάτα σκουπίδιαraquo) Επιπλέον έδωσε και άλλα δείγματα γραφής για το laquoόραμαraquo που έχει για τα Λουτρά Ελευθε-ρών φράζοντας την είσοδο με αγκαθωτά συρματοπλέγματα (αυτά που χρησιμοποι-ούνται στα στρατόπεδα) κλείνοντας έτσι ακόμη και την πρόσβαση προς το βουνό Όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο άν-θρωποι που είχαν ανάγκη τις ευεργετικές ιδιότητες των ιαματικών λουτρών παραβί-ασαν τα συρματοπλέγματα και έτσι ο χώρος παραμένει σήμερα ανοιχτός για τους λουό-μενους παρότι η εσκεμμένη εγκατάλειψη και η απαξίωση από τις αρμόδιες υπηρε-σίες είναι παντού εμφανής

Αριστοτέλης Ζάχος Ο αρχιτέκτονας των Λουτρών Ελευθερών

Ποιά είναι όμως αυτά τα κτίρια που στέκονται εμπόδιο στην laquoανάπτυξηraquo Σή-μερα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών βρίσκονται διάσπαρτα 31 κτίρια που αντι-προσωπεύουν διαφορετικές περιόδους της λειτουργίας τους Με εκατονταετή ιστορία τα περισσότερα είναι αναπόσπαστο κομμά-τι του φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου των Λουτρών Ελευθερών κομμάτι της αρ-χιτεκτονικής μας παράδοσης και της συλ-λογικής μας μνήμης Τα τρία κτίρια που περιλαμβάνονται στην πρόταση της Υπη-ρεσίας Νεωτέρων Μνημείων ώστε να χα-ρακτηριστούν ως μνημεία της νεώτερης πολιτιστικής κληρονομιάς είναι το ξενο-δοχείο laquoΑμφίπολιςraquo το Εστιατόριο και το ξενοδοχείο laquoΠαγγαίοraquo Τα δύο πρώτα είναι έργα ενός από τους σημαντικότερους έλ-ληνες αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου του Αριστοτέλη Α Ζάχου στον οποίο ανατέ-θηκε η διαμόρφωση των πηγών Ελευθε-ρών στις αρχές του 20ου αιώνα Ανήκουν μάλιστα στα σπάνια πρώιμα έργα του και απηχούν βασικές αρχές του πρωτοπόρου καλλιτέχνη όπως το σεβασμό στο φυσικό τοπίο τη χρήση απλών υλικών και μέσων

καμπάνια για τη διάσωση των Λουτρών ΕλευθερώνΣτην ιδιοκτησία της ΕΤΑΔ ΑΕ (Εταιρία

Ακινήτων Δημοσίου) περνούν και επισή-μως τα Λουτρά Ελευθερών Καβάλας και βγαίνουν στο σφυρί μαζί με εκατοντάδες άλλα laquoφιλέταraquo σε ακτές δάση νησιά αρ-χαιολογικούς χώρους κλπ Για πολλούς τα Λουτρά Ελευθερών δεν θα είναι παρά μια παράπλευρη απώλεια μέσα στον ορυμαγδό του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσί-ας και των φυσικών πόρων της χώρας μας Μια μερίδα πολιτών όμως αντιστέκεται δυ-ναμικά γιατί laquoούτε μια σπιθαμή γης ούτε μια σταγόνα νερού δεν πρέπει να χαθεί χω-ρίς αγώναraquo Και σrsquo αυτήν την περίπτωση ο αγώνας τους τροφοδοτείται αφενός μεν από την ανάγκη προάσπισης των ιαματι-κών πηγών ως φυσικό αγαθό που ανήκει σε όλους αφετέρου από την ανάγκη δι-άσωσης ενός τοπίου μοναδικής φυσικής ομορφιάς και πολιτιστικής αξίας

Πίσω από την ένταξη των Λουτρών Ελευ-θερών στην προς laquoαξιοποίησηraquo περιουσία της ΕΤΑΔ υπάρχουν δύο σοβαρές εκκρεμό-τητες Πρώτον τα Λουτρά Ελευθερών έχουν ήδη παραχωρηθεί στην ιδιωτική εταιρία laquoΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕraquo με σύμβαση εκμίσθωσης για 40 χρόνια που υπεγράφη τον Μάρτιο του 2012 ανάμεσα στην εν λόγω εταιρία και στην έως τώρα διαχειρίστρια των Λου-τρών Αναπτυξιακή Εταιρία Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Καβάλας Δεύτερον και πιο σημαντικό εκκρεμεί στο Συμβούλιο Νεωτέ-ρων Μνημείων η πρόταση των αρμόδιων υπηρεσιών να κηρυχθούν διατηρητέα τρία από τα κτίρια που βρίσκονται στα Λουτρά Ελευθερών και έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονι-κή αξία Η πρόταση εισήχθη στο Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2012 και έκτοτε η συ-ζήτηση της αναβάλλεται διαρκώς αναίτια και αδικαιολόγητα

Η laquoανάπτυξηraquo ήρθε με συρματόπλεγμα

Η σύμβαση που υπεγράφη ανάμεσα στην ΑΕΝΑΚ και στην ΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕ παρέχει στην εκμισθώτρια εταιρία το δικαίωμα για κάθε είδους παρέμβαση στα κτίρια που βρί-σκονται διάσπαρτα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών παρέχοντας της ακόμη και την δυνατότητα κατεδάφισης Ο πρόεδρος της εταιρίας κ Νταβέλης κατά την πρώτη του

την αποφυγή εντυπωσιασμών αλλά και την επαναπροσέγγιση της αυτόχθονης αρχιτε-κτονικής παράδοσης

Δυστυχώς όμως αυτό που υπογράμμισε με τον ευφυή σχεδιασμό του ο Αριστοτέλης Ζάχος στις αρχές του 20ου αιώνα κινδυ-νεύει για άλλη μια φορά να ισοπεδωθεί από τις μπουλντόζες της άναρχης laquoανάπτυξηςraquo και του πρόσκαιρου ιδιωτικού κέρδους Σή-μερα στα Λουτρά Ελευθερών διακυβεύεται όχι μόνο η τύχη των ιστορικών αυτών κτι-ρίων αλλά και η συνέχιση ενός φυσικού τοπίου εξαιρετικής ομορφιάς με αιωνόβια πλατάνια ανάμεσα στα οποία ελίσσεται ο ποταμός Μαρμαράς Διακυβεύεται επίσης το δικαίωμα όλων μας να απολαμβάνουμε αυτόν τον τόπο και τα ευεργετήματα των ιαματικών πηγών κάτι που θα είναι αδύνα-το όταν τα Λουτρά λειτουργήσουν ως σπα πολυτελείας προς όφελος ενός συγκεκρι-μένου ιδιώτη ndash laquoεπενδυτήraquo

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Σύλλογος Αρχι-τεκτόνων Ν Καβάλας όχι μόνο υπερθεμα-τίζει την πρόταση για την προστασία των τριών κτιρίων αλλά προτείνει επιπλέον να κηρυχθούν τα Λουτρά Ελευθερών στο σύ-νολο τους ως laquoιστορικός τόποςraquo εντασσό-μενα στο Ν 153Α28-6-2002 laquoλόγω της κοινωνικής τεχνικής αρχιτεκτονικής εν γένει ιστορικής και επιστημονικής σημα-σίας τουςraquo

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών που συστάθηκε μόλις άρχισαν να γίνονται γνωστά τα laquoανα-πτυξιακάraquo σχέδια για την περιοχή έχει ήδη αναλάβει διάφορες μορφές δράσεις και συ-νοψίζει τις θέσεις της ως εξής

laquoΘα αγωνιστούμε με κάθε τρόπο για την προστασία του φυσικού και αρχιτεκτονικού

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 618

Είναι χιλιοειπωμένο και αποτελεί ανα-ντίρρητη πραγματικότητα Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι τομέας προτεραι-ότητας για την τρόικα και όχι μόνο Εργο-λάβοι και επίδοξοι επενδυτές δίνουν μάχη με στόχο τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και τα δη-μοτικά τέλη Δίπλα τους laquoτεχνικοί νομικοί και οικονομικοί σύμβουλοιraquo του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα διεκδικούν το δικό τους μερίδιο από τη τελευταία όπως ίσως νο-μίζουν μεγάλη δεξαμενή πόρων Και εδώ έχουν το δικό τους ρόλο οι εκλεγμένοι της τοπικής αυτοδιοίκησης Ενδεικτικές είναι πρόσφατες αποφάσεις ανάθεσης υπηρεσιών laquoσυμβούλωνraquo και ΣΔΙΤ για μονάδες επεξερ-γασίας απορριμμάτων στο νομό Ηλείας και στη Δυτική Μακεδονία

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αν τελικά απο-φύγει τον απόλυτο αφανισμό μετατρέπεται σε εισπρακτικό μηχανισμό στην υπηρεσία επιχειρηματικών συμφερόντων που ετοι-μάζονται να λεηλατήσουν το δημόσιο πλού-το και τα λαϊκά εισοδήματα και με τη δια-χείριση των απορριμμάτων εκτοξεύοντας στα ύψη τα δημοτικά τέλη Το σχέδιο αυτό εξυπηρετείται πολύ καλά από τη συστημα-τική απαξίωση των δημόσιων υπηρεσιών που έχει πλέον κορυφωθεί τα τελευταία χρόνια Εξάλλου έτσι laquoδικαιολογούνraquo την εκχώρηση των υφιστάμενων υποδομών και υπηρεσιών στους ιδιώτες με αναπόφευκτη συνέπεια την οικονομική επιβάρυνση των δημοτών και προετοιμάζουν για τις επερ-χόμενες ΣΔΙΤ με τα δυσβάσταχτα δημοτικά τέλη και την απομάκρυνση-απόλυση των εργαζομένων στους ΟΤΑ

Σημερινές εξελίξεις

Όπως είναι σχετικά γνωστό σε εξέλιξη βρίσκονται δώδεκα (12) Διαγωνισμοί για Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα στη διαχείριση απορριμμάτων Δυτική Μακεδονία Πελοπόννησος Αιτωλοακαρνανία Σέρρες Ηλεία Αχαΐα τέσσερις (4) διαγωνισμοί στην Αττική και οι πρόσφατα ενταχθέντες στις ΣΔΙΤ για την Ηπειρο και Κέρκυρα Όπως αναφέρουν δημοσιεύματα πρόκειται για μια τεράστια αγορά που μπορεί να αναπληρώ-σει τη βουτιά των δημόσιων έργων αφού ο συνολικός προϋπολογισμός των συμβά-σεων ανέρχεται σε 21 δις ευρώ σε τιμές 2012 με το κόστος κατασκευής στα 750

εκατ ευρώ και προβλεπόμενη συγχρημα-τοδότηση από κοινοτικούς πόρους και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

Με αυτές τις συμβάσεις ΣΔΙΤ διάρκειας καταρχήν 27 χρόνων ο επενδυτής ανα-λαμβάνει τη μελέτη κατασκευή συντήρη-ση και λειτουργία των υποδομών των μο-νάδων επεξεργασίας που προορίζονται να υποδέχονται σύμμεικτα απορρίμματα Στις προκηρύξεις που βγαίνουν το αντικείμενο δεν περιορίζεται στις μονάδες επεξεργασί-ας Ο επενδυτής προβλέπεται να αναλάβει και όλες τις υποδομές και δραστηριότητες υπάρχουσες ή απαιτούμενες νέες Αναλαμ-βάνει δηλαδή εξ ολοκλήρου το σύστημα δι-αχείρισης Είναι προφανές ότι και η απο-κομιδή δεν θα ξεφύγει

Την ίδια στιγμή ndash και μάλλον εντεινόμε-να το επόμενο διάστημα μέχρι να ολοκλη-ρωθούν οι διαδικασίες των ΣΔΙΤ ndash έχουμε σειρά αναθέσεων για υπηρεσίες laquoαπασχό-λησης προσωπικούraquo κυρίως στον τομέα της διαχείρισης και βέβαια έχουμε τις κλα-σικές αναθέσεις υπηρεσιών συντήρησης ή αποκομιδής κλπ όπου ο ανάδοχος χρησι-μοποιεί και δικό του εξοπλισμό ή εγκατα-στάσεις Αν και προβάλλεται το πρόσχημα της έλλειψης προσωπικού και εξοπλισμού τελικά για τους Δήμους που μπαίνουν σrsquo αυτή τη διαδικασία δεν προκύπτει κανένα οικονομικό όφελος Μόνο το εργολαβικό κέρδος και το ΦΠΑ που καλούνται να κα-λύψουν οι δήμοι αρκεί για να καταλάβει κανείς πόσο laquoμπαίνουν μέσαraquo

Αναπάντητα ερωτήματα

Από όσα έχουν δει το φως της δημοσι-ότητας μετά και από την πρόσφατη συζή-τηση στη Βουλή επερώτησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη διαχείριση των απορριμμάτων (httpgooglcYeyt) σημειώνω

Η κυβέρνηση δια του κ Καλαφάτη Αν Υπουργού ΠΕΚΑ μετά τη δημοσιότητα που πήρε η Ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ και σχετικό άρ-θρο στις laquoΟικοτριβέςraquo τ 2) προσπαθεί να διασκεδάσει τον κίνδυνο να απορριφθούν χρηματοδοτήσεις για μονάδες επεξεργασί-ας σύμμεικτων απορριμμάτων Παρουσιάζει στη Βουλή τις δράσεις για το Εθνικό Σχέ-διο Πρόληψης Απορριμμάτων και για την Αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Δι-αχείρισης που θα εγκριθούν όμως κατόπιν εορτής αφού δηλαδή πρώτα προχωρήσουν οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ

Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη ούτε για την επιλογή μεθόδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων και ρίχνει το μπαλάκι των ευθυνών στην αυτοδιοίκηση Στα ερωτή-ματα για το παρωχημένο των Περιφερεια-κών σχεδιασμών και τις ανεπίκαιρες μελέ-τες που συνοδεύουν τους διαγωνισμούς η απάντηση του Αν Υπουργού ήταν ότι δεν φταίει το ΥΠΕΚΑ καθώς τους σχεδιασμούς και τις μελέτες που είναι η βάση των δια-γωνισμών τις έκαναν οι φορείς διαχείρι-σης αποβλήτωνhellip

Οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ και ειδικό-

τερα η επίμαχη φάση του Ανταγωνιστικού Διαλόγου που οδηγεί στην επιλογή αναδό-χου-επενδυτή γίνονται σε καθεστώς από-λυτης και αδιαφανούς εποπτείας από την κυβέρνηση μέσω της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ Στην καταγγελία για αδιαφάνεια και έλλειψη διαλόγου με την κοινωνία η κυ-βέρνηση παραπέμπει σε μια κατόπιν εορτής περιορισμένη στα κόμματα διαβούλευση για την αναθεώρηση του εθνικού σχεδιασμού χωρίς τους πολίτες και τους θεσμικούς φο-ρείς της αυτοδιοίκησης

Χαρακτηριστική περίπτωση η Αττική Στην ερώτηση laquoτι κάνετε με την Αναθεώ-ρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικήςraquo το ΥΠΕΚΑ και η Περιφέρεια Αττικής απαντούν laquoη ανα-θεώρηση είναι αρμοδιότητα του ΕΔΣΝΑ δεν είναι δική μας υπόθεσηraquo Ο Περιφε-ρειάρχης και Πρόεδρος του Ειδικού Δια-βαθμιδικού Συνδέσμου Αττικής (ΕΔΣΝΑ) Γ Σγουρός σε κάθε δημόσια ομιλία του το τελευταίο χρόνο δεν παραλείπει να δηλώ-νει laquoΤο ΠΕΣΔΑ του 2003 ψηφίστηκε από τη Βουλή και είναι Νόμος του κράτους Μόνο η Βουλή μπορεί να τον αλλάξειraquo Τα συμπεράσματα δικά σαςhellip

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ κατήγγειλε τις ΣΔΙΤ ως αποκαλυπτικές των προθέσεων της κυβέρ-νησης να εξασφαλίσει την κερδοφορία των επιχειρηματιών απέναντι ακόμη και στις εγγενείς αβεβαιότητες όπως η μεταβολή της ποσότητας και σύνθεσης των απορριμ-μάτων αλλά ακόμη και στην περίπτωση μελλοντικής μεταβολής των απαιτήσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσία τα επόμενα 30 χρόνια Οι ιδιωτικοί φορείς που θα εμπλα-κούν στη διαχείριση των απορριμμάτων μπορούν να ζητήσουν αποζημίωση για οτι-δήποτε τους καθυστερήσει εμποδίσει στην επίτευξη των αποτελεσμάτων ή προκαλέσει στέρηση εσόδωνhellip

Και βέβαια η μνημονιακή συγκυβέρνηση και οι αρεστοί επιτελείς της επεξεργάζονται σειρά μέτρων και δράσεων στο ίδιο κλίμα άκρατης δημοκρατίας που τη χαρακτηρίζει Εξάλλου πρέπει να δείξουν στους δανειστές ότι παίρνουν τα προσήκοντα μέτρα για τη διαχείριση των αποβλήτων Οι πολίτες θα μάθουν όταν θα κληθούν να πληρώσουν το μάρμαρο

ΓΕΩΡΓιΑ ΑΣΗμΑΚοΠουλουμέλος της Ανεξάρτητης Ενωτικής Κίνησης ΕΣΔΝΑ

ένας σκοτεινός χορός

συμφερόντων

που πρέπει να σταματήσει

διαχείριση απορριμμάτων με ΣΔιΤ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 19

Διαδημοτικός σταθμός απορριμμάτων από τρεις Δήμους της Αττικής

Στο πλαίσιο των ασφυκτικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα στους ΟΤΑ εξαιτίας των δραστικών περικο-πών στη χρηματοδότηση και της δραματικής μείωσης στο προσωπι-κό οι Δήμοι Αλίμου Γλυφάδας και Ελληνικού-Αργυρούπολης έχουν τους τελευταίους μήνες αναλάβει μία σημαντική πρωτοβουλία για τη διαχείριση των απορριμμάτων που μπορεί να αποτελέσει παρά-δειγμα και για άλλους δήμους

Η διαχείριση των απορριμμάτων μία από τις βασικές λειτουργίες των Δήμων απορροφά σήμερα ένα τεράστιο μέρος του προϋπολογι-σμού τους Το κόστος για τους Δήμους αναμένεται μάλιστα να πολ-λαπλασιαστεί χάρη στους προγραμματισμούς της Περιφέρειας για τη δημιουργία τεσσάρων μεγάλων εργοστασίων για απορρίμματα στην Αττική Επίσης είναι γνωστό ότι ο όγκος των απορριμμάτων που επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται είναι πολύ μικρότερος από αυτό που θα μπορούσε καθώς και ότι οι τρεις Δήμοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τη χρήση χώρων για μεταφόρτωση απορριμ-μάτων που δεν πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές

Σε αντίθεση με τους σχεδιασμούς της Περιφέρειας Αττικής και σε σύγκρουση με την προωθούμενη λογική μεταβίβασης των υπη-ρεσιών καθαριότητας στον ιδιωτικό τομέα οι τρεις Δήμοι επεξερ-γάζονται μία κοινή πρόταση ήπιας διαχείρισης των απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή και με έμφαση στην ανακύκλωση την επα-νάχρηση και την κομποστοποίηση Με βάση σύγχρονες τεχνολογί-ες διαμορφώνεται δηλαδή μία πρόταση δημιουργίας διαδημοτικής μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων φιλική για το περιβάλλον και καθοριστική για την ποιότητα ζωής στην πόλη με άμεσα οικονομι-κά οφέλη για τους πολίτες και τους Δήμους

Η πρόταση αυτή αποτελεί προϊόν συνεργασίας των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Πε-ριβάλλοντος και με το Εργαστήριο Αριστοποίησης Παραγωγικών Συστημάτων του ΤΕΙ Πειραιά τα οποία έχουν συντάξει προσχέδιο μελέτης Στενή παραμένει και η συνεργασία των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε άμε-ση συνάρτηση με την πρόταση για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου που υποστηρίζεται και από τους τρεις δήμους

Το προσχέδιο μελέτης του ΤΕΙ Πειραιά παρουσιάστηκε στις 19 Ιουνίου σε δη-μόσια εκδήλωση και στην οποία παραβρέθηκαν αιρετοί εκπρό-σωποι των σω-ματείων εργα-ζομένων τοπι-κών συλλόγων και δημόσιων φορέων καθώς και πολλοί κάτοι-κοι της περιοχής οι οποίοι ενημε-

ρώθηκαν και αντάλλαξαν απόψεις στο πλαίσιο μίας ανοιχτής δια-δικασίας ουσιαστικής διαβούλευσης με την κοινωνία

Την ίδια στιγμή οι τρεις Δήμοι βρίσκονται σε επαφή με την Πε-ριφέρεια Αττικής για τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις και την εξεύ-ρεση χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ όπως και με την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομί-ου του Ελληνικού

ΤΑΚΗΣ ΚοΡοΒΕΣΗΣΑντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Ελληνικού-Αργυρούπολης

Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Ελπίδα η δημιουργία τοπικών εταιρειών πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης

Όπως σε όλη τη Ελλάδα έτσι και στην Πελοπόννησο Κυβέρνηση και Περιφέρεια προωθούν τα σχέδιά τους ώστε να αναθέσουν μέσω ΣΔΙΤ τη διαχείριση των σκουπιδιών σε ιδιώτες με την κα-τασκευή φαραωνικών έργων και πανάκριβο από κάθε πλευρά κόστος Όπως ανακοινώθηκε πρό-σφατα εντός του καλοκαιριού αναμένεται η ανάδειξη του αναδόχου και η ολοκλήρωση των σχε-τικών διαδικασιών Από το σημείο αυτό όμως και μέχρι την κατασκευή του έργου και την έναρ-ξη λειτουργίας του laquoολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτωνraquo θα παρέλθουν τρία τουλάχιστον χρόνια ήτοι ούτε το 2016 δεν θα είναι έτοιμο το εν λόγω έργο

Από την πλευρά τους οι Δή-μοι Πελοποννήσου διατυπώνουν από τις αρχές του 2012 όλο και εντονότερα προς το ΥΠΕΚΑ το αίτημα να αναλάβουν έως τότε αυτοί να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν υποδομές προσω-ρινής διαχείρισης των απορριμ-μάτων Και το αίτημά τους αυτό εμπεριέχει και την πλευρά της χρηματοδότησης των εν λόγω υποδομών από κρατικούς ή και κοινοτικούς πόρους Ποιες είναι αυτές οι υποδομές laquoπροσωρινής διαχείρισηςraquo ή laquoμεταβατικού στα-δίουraquo ή laquoενδιάμεσης λύσηςraquo Εί-τε μια μονάδα κομποστοποίησης για ένα μικρό μέρος προδιαλεγμένων οργανικών αστικών αποβλήτων είτε μια μονάδα Μηχανικής Διαλογής Σε αυτήν θα οδηγείται ο κύριος όγκος των σύμμεικτων στερών αποβλήτων ώστε μετά από τη διαλογή το -όχι καλής ποιότητας- οργανικό κλάσμα να οδηγείται στην μονάδα κομποστο-ποίησης Τα ανακυκλώσιμα που υπάρχουν στα σύμμεικτα θα διαχωρίζονται () ενώ το υπόλειμμα θα οδηγείται σε μια τρίτη υποδομή δεματοποιητή όπου θα μπαλάρεται και θα εναποτίθεται ανα-μένοντας την μέσω ΣΔΙΤ ολοκληρωμένη Μονάδα για την τελική διαχείρισή του Πρόκειται για μία λύση επίσης εξαιρετικά προβληματική

Μέχρι να γίνουν όλα αυτά τα σκουπίδια εξακολουθούν να μεταφέρονται laquoπροσωρινά και μέχρι νεωτέραςraquo από το ένα μέρος στο άλλο με νόμιμο ή παράνομο τρόπο και με πανάκριβο τίμημα

Σε αυτό το κλίμα όπου Κράτος και Δήμοι εξακολουθούν να πηγαίνουν από προσωρινή λύση σε προσωρινή λύση κοινωνικές δυνάμεις αφυπνίζονται και αναλαμβάνουν τοπικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κοινωνικής βάσης για το laquoκόψιμο του γόρδιου δεσμούraquo των σκουπιδιών με τη μό-νη από κάθε πλευρά (οικονομική κοινωνική οικολογική πολιτιστική) ενδεδειγμένη μέθοδο την laquoδιαλογή στην πηγήraquo

Στη Λακωνία ιδρύθηκε το 2011 η laquoΛακωνική Βιοενεργειακή ΑΕraquo και δραστηριοποιείται πα-ραλαμβάνοντας από δημότες και επιχειρηματίες διαχωρισμένα υλικά συσκευασιών (χαρτί γυαλί πλαστικό μέταλλο καθώς επίσης και τηγανέλαια) Προ τριμήνου δεκάδες Αρκάδες ίδρυσαν την laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo εταιρεία πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης με στόχο την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων με τα αντίστοιχα χαρα-κτηριστικά ως προς τις ακολουθούμενες μεθοδους

Μέσα από παρόμοιες πρωτοβουλίες πολλαπλά οφέλη (οικονομικά κοινωνικά οικολογικά) δι-αχέονται σε ολόκληρη την τοπική κοινωνία ενώ στα θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος ανήκει και η διαρκής και συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των δημοτώνπολιτών

Παρόμοιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες τοπικής κοινωνικής βάσης έχουν ξεκινήσει επίσης στη Μύκονο και στην Τήνο για την επίλυση του ίδιου προβλήματος Αισιοδοξούμε ότι σύντομα θα γεννηθούν και άλλες σε διάφορα μέρη της χώρας Με φόντο την ολόπλευρη ndashκαι όχι μόνον την σχετιζόμενη με τα σκουπίδιαndash κρίση ο τόπος μας το έχει τόσο πολύ ανάγκη

ΒΑΣιλΗΣ ΓιοΚΑΡΗΣΔιευθύνων Σύμβουλος laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 620

Αν και το επικό ταξίδι της μετανάστευ-σης των πουλιών είναι μία αρχέγονη συ-νήθεια που πάντα κέντριζε την φαντασία των ανθρώπων δυστυχώς οι γνώσεις μας αναφορικά με αυτό παραμένουν περιορι-σμένες Για παράδειγμα οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει εάν τα πουλιά προκειμένου να προσανατολιστούν παρα-τηρούν τη θέση των άστρων και του ήλιου ή βασίζονται στο μαγνητικό πεδίο της γης διατηρώντας έτσι την πορεία τους στο μα-κρινό ταξίδι της μετανάστευσης

Δισεκατομμύρια πουλιά διασχίζουν κάθε χρόνο την έρημο της Σαχάρας κα τη Με-σόγειο θάλασσα προς και από τις περιοχές αναπαραγωγής στην Παλαιαρκτική και τις περιοχές διαχείμασης στην τροπική Αφρι-κή Τα μικρά και μεγάλα νησιά της χώρας μας αποτελούν κατά την ανοιξιάτικη πε-ρίοδο τον πρώτο ενδιάμεσο μεταναστευ-τικό σταθμό στα οποία τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να τραφούν και να ξεκου-ραστούν μετά από διάστημα τεσσάρων με πέντε ημερών κουραστικού ταξιδιού όσο δηλαδή διαρκεί η διάσχιση της ερήμου και της Μεσογείου

Με βάση θεωρητικά μοντέλα αλλά και εμπειρικά δεδομένα είναι ξεκάθαρο ότι κατά την ανοιξιάτικη μεταναστευτική πε-ρίοδο τα πουλιά βρίσκονται υπό πίεση για να αφιχθούν γρήγορα στις περιοχές αναπαραγωγής τους στη Βόρεια Ευρώπη Επομένως η δυνατότητα ανεύρεσης τρο-

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ πολύτιμοι μεταναστευτικοί σταθμοί για τα πουλιά

φής στους ενδιάμεσους μεταναστευτικούς σταθμούς επηρεάζει το φιλόδοξο εγχείρη-μα της μετανάστευσης γιατί καθορίζει τον λιγοστό χρόνο που τα πουλιά παραμένουν σε αυτά Για παράδειγμα σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα για τον Κηποτσι-ροβάκο (Sylvia borin) φαίνεται ότι τα με-ταναστευτικά που φτάνουν σε κάποιο νη-σί της δυτικής ή της κεντρικής Μεσογείου παραμένουν σε αυτά κατά κανόνα μόνο για μια ή δύο μέρες Αντίθετα στην ανατολική Μεσόγειο από δεδομένα που έχουν συστημα-τικά συλλεχθεί στα Αντικύθηρα γνωρίζουμε ότι τα πουλιά παραμένουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με βάση προκαταρτικά αποτελέσματα τηλεμετρίας

Αυτό συμβαίνει πιθανότατα γιατί τα που-λιά που φτάνουν στα ελληνικά νησιά (ει-κόνα που προκύπτει από δεδομένα από τα Αντικύθηρα τη Γαύδο και τα Στροφάδια) είναι πολύ πιο εξασθενισμένα από τα πουλιά που προσγειώνονται σε νησιά της κεντρι-κής και δυτικής Μεσόγειου Πολλά πουλιά μάλιστα εξαντλούνται τόσο πολύ από τη δι-άσχιση της ερήμου και της θάλασσας που αδυνατούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την ηπειρωτική Ελλάδα (πχ Πελοπόν-νησος) Κατά τη διάρκεια ήμερων ή ετών με δυσχερείς καιρικές συνθήκες (αντίθε-τους ανέμους βροχόπτωση κλπ) μπορεί κάνεις να βρει δεκάδες νεκρά πουλιά από την εξαθλίωση και την ασιτία στη Γαύδο και στα Αντικύθηρα Στα Στροφάδια όπου

η απόσταση από τις Αφρικάνικες ακτές εί-ναι μεγαλύτερη το φαινόμενο παρατηρεί-ται ακόμη πιο έντονο

Τα πουλιά που φτάνουν με περίσσεια ενεργειακών αποθεμάτων σε ένα νησί αμέ-σως μετά τη διάσχιση της Μεσογείου δίνουν κατά κανόνα προτεραιότητα στην ξεκού-ραση και την αποφυγή αρπακτικών αφού θα συνεχίσουν το ταξίδι τους με τη δύση του ηλίου Η πλειοψηφία όμως των πουλι-ών που φτάνουν σε νησιά όπως η Γαύδος τα Αντικύθηρα και τα Στροφάδια έχουν εξαντλήσει τα ενεργειακά τους αποθέματα και το πρώτο τους μέλημα είναι η γρήγορη ανεύρεση τροφής ώστε να αναπληρώσουν την απολεσθείσα σωματική τους μάζα και συνεπώς να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις περιοχές αναπαρα-γωγής Επειδή η αφομοίωση της τροφής είναι μειωμένη μετά από μεταναστευτικές πτήσεις μεγάλων αποστάσεων αφού μέρος του πεπτικού συστήματος έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης πολλά είδη καταφεύγουν στην κατανάλωση νέκταρ για τις πρώτες ώρες μετά την άφιξη τους κα-θώς είναι ενεργειακά πλούσιο και εύκολα αφομοιώσιμο από το ταλαιπωρημένο πε-πτικό τους σύστημα Πρόσφατη εργασία σε επιβεβαίωση των παραπάνω φανέρωσε ότι η κατανάλωση σε νέκταρ είναι αυξημένη από τα πουλιά στα Αντικύθηρα σε σύγκρι-ση με πουλιά σε αλλά νησιά της κεντρικής και δυτικής Μεσογείου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ wwwleavingisliningorg facebook Ασφαλή Καταφύγια για τα Άγρια Πουλιά

Τα νησιωτικά οικοσυστήματα λοιπόν παί-ζουν έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη μετανάστευση των πουλιών και κατ΄ επέκταση στην ίδια την επιβίωσή τους Το επιστημονικό έργο που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται στα Αντικύθη-ρα (από την Ορνιθολογική μέσω του Ορ-νιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων) στη Γαύδο (από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης) και στα Στροφάδια (από το ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων σε συνεργασία με την Ορ-νιθολογική και το Σουηδικό Μουσείο Φυσι-κής Ιστορίας) μας έχουν βοηθήσει να κατα-νοήσουμε καλύτερα το υπέροχο φαινόμενο της μετανάστευσης

Δυστυχώς παρέα με την κατανόηση του υπέροχου αυτού φαινομένου έρχεται και η συνείδηση των ανθρωπογενών απειλών που αντιμετωπίζουν τα ήδη εξαντλημένα πουλιά που σταθμεύουν στη χώρα μας Δυ-στυχώς στα Ιόνια νησιά είναι ακόμη πο-λύ διαδεδομένη η ανοιξιάτικη λαθροθηρία του Τρυγονιού αλλά και άλλων ειδών Το κυνήγι την άνοιξη έχει απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1985 γιατί τα πουλιά είναι σε πρώιμη αναπαραγωγι-κή περίοδο και έτσι με κάθε πυροβολισμό κινδυνεύει να χαθεί η επόμενη γενιά των ειδών που μεταναστεύουν

Παρότι η laquoπαράδοσηraquo αυτή αποτελεί ευ-θεία παραβίαση των ευρωπαϊκών Οδηγιών για τη βιοποικιλότητα οι αρχές εξακολου-θούν μέχρι και σήμερα να μην ελέγχουν τη λαθροθηρία στη Ζάκυνθο τους Παξούς τους Αντίπαξους την Κέρκυρα και τους Οθωνούς Η Ορνιθολογική προκειμένου να αντιμετω-πίσει τη λαθροθηρία έχει αρχίσει μια διεθνή τριετή εκστρατεία χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της το-πικής κοινωνίας και ιδίως της νέας γενιάς για τις επιπτώσεις της λαθροθηρίας

ΓιΩΡΓοΣ ΚΑΡΡΗΣΚαθηγητής Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλ-

λοντος και Οικολογίας TEI Ioνίων Νήσων

μΑλΑμΩ ΚοΡμΠΕΤΗΥπεύθυνη Πολιτικής Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

ΧΡΗΣΤοΣ μΠΑΡμΠουΤΗΣΔρ Βιολογίας Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανμιο Κρή-της Συντονιστής Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων

ΣΤΑυΡοΣ ΞΗΡουΧΑΚΗΣΔρ Βιολογίας ndash Ερευνητής Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Thord FranssonΔρ Υπεύθυνος Τμήματος Ασπόνδυλων Κέντρο Δακτυ-

λιώσεων Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σουηδίας

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 21

laquoΤο Ιόνιο φλέγεταιraquo Θα μπορούσε να είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας Κι όμως είναι σενάριο αναπτυξιακής φαντα-σίας που χρησιμοποιείται έντονα εδώ και δύο χρόνια για να πείσει τους μνημονια-κούς ιθαγενείς με καθρεφτάκια και φθη-νά κόλπα ότι στα βάθη της γης και των θαλασσών ενεργειακά πλούτη θα φέρουν την πολυπόθητη ευμάρεια Οι εξορύξεις στο Ιόνιο μια βαθειά πολιτική επιλογή του σημερινού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζεται από τους εμπνευστές της μάλλον με μια αβάσταχτη και ευκαιριακή ελαφρότητα

Κι η αριστερά Η θέση της σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο Ευτυχώς προς το πα-ρόν δεν μπήκε στην κουβέντα για τα αντι-σταθμιστικά οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες των νησιών του Ιονίου αντίθετα με τα όσα υπόσχονται σπάταλα οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι αναλώθηκαν εδώ και μήνες σε διεκδικητικές κορώνες ενός ποσοστού επί τοις εκατό άγνωστο προς το παρόν και απροσδιόριστο ικανό πάντως να προκαλέσει έναν νέο Πελοπον-νησιακό πόλεμο με τον άλλο διεκδικητή του τοπικού ποσοστιαίου αντισταθμιστικού οφέλους Αρκεί όμως αυτό όταν παράλ-ληλα σιωπά ή έστω δεν καταλήγει σε μια σαφή θέση γιrsquo αυτήν την απαρχαιωμένη και καθεστωτική μορφή μονοπωλιακής ανάπτυξης

Η ριζοσπαστική αριστερά στις μέρες μας που διεκδικεί για πρώτη φορά την κυβερνητική ευθύνη οφείλει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες τα κινήμα-τα και τους πολίτες να συμμεριστεί τις αγωνίες τους και να μην περιορίσει την δυναμική της σε έναν άγονο κυβερνητισμό σε μια προσπάθεια απλά και μόνο να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους όποιοι κι αν είναι αυτοί για την κατάργηση των μνημονίων Οφείλει να είναι ειλικρινής και πιστή σε αρχές και αξίες που η τάξη του χρόνου ήρθε να δικαιώσει Να είναι ουσια-στική και πειστική και όχι απλά και αδιάκριτα αρεστή με επιχειρήματα του ταξικού και πολιτικού της αντιπάλου

Η τοπική κοινωνία στην Κεφαλονιά αλλά και σε όλο το Ιόνιο αγνοεί και γι αυτό αγωνιά για το μέγεθος του ζητήματος και όχι το βάθος των εξορύξε-ων Η κινηματική ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στις δράσεις της Ριζοσπαστικής μας Πρωτοβουλίας δεν είχε ως αφετηρία μια σύντομη συ-ζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων από τη συνήθη δραστηριότητα ή τον κίνδυνο ατυχήματος και τις επιπτώσεις των σεισμών του ρήγματος του Ιονίου σε αυτές αλλά την παράλληλη αγωνία τους για την αλλοίωση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής της τοπικής οικονομίας και παραγωγής για την ιστορική επερχόμενη λεηλασία του πλούτου του Ιο-νίου των κοινωνιών και των ανθρώπων του

Την αγωνία της αυτή για το μέλλον των παιδιών μας οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να συμμεριστεί και όχι να περιθωριοποιήσει με ΑΝΑΣΕΣ μιας αισιό-δοξης αλλά κενής προοπτικής Και πρέπει να δώσει τώρα μια απάντηση επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας για το ποιά ανάπτυξη θέλει και ποι-ούς πόρους Αν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός τότε σίγουρα θα υπάρχει κι άλλος δρόμος Κι ο δρόμος αυτός είναι πάνω στη γη και στη θάλασσα και όχι στα βάθη της

ΣΤΑυΡοΣ ΑΝΤυΠΑΣμέλος Ριζοσπαστικής Πρωτοβουλίας Κεφαλονιάς

δ ιάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο ιόνιο

Η συζήτηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο άνοιξε με ένταση γύρω στο 1998-1999 όταν από τον τότε αρμόδιο φορέα της ελληνικής πολιτείας δόθηκαν τέσσερις περιοχές (δυο στην στεριά Ιωάννινα Αιτωλοακαρνανία και δυο στην θάλασσα Κεφαλονιά-δυτικός Πατραϊκός και Ζάκυνθος-Κατάκολο) σε δύο εταιρείες του εξωτερικού προκειμένου να προχωρήσουν σε διερευνητικές εργασίες

Οι εταιρείες αυτές αποχώρησαν το 2000 χωρίς να αναφερθούν τα όποια αποτελέσματα εν τω μεταξύ όμως δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σοβαροί προβληματισμοί στην πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας

bull Τι επίδραση θα έχει στο περιβάλλον αυτή η δραστηριότητα όταν και αν υπάρξειbull Είναι αναστρέψιμη μια καταστροφή από λάθος η άλλη αιτίαbull Πως επηρεάζει η υψηλή σεισμικότητα της περιοχήςbull Πως θα μεταβληθεί και σε ποια κατεύθυνση το παραγωγικό μοντέλο της περιοχήςΤα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν απαντήθηκαν παρά μόνο εν μέρει και αποσπασματι-

κάΓι αυτό όταν στα τρία τελευταία χρόνια αναζωπυρώθηκαν οι συζητήσεις για νέες έρευνες

και μεγάλες προοπτικές που παρουσιάστηκαν και σαν laquoνέο Ελντοράντοraquo οι συμπολίτες και συμπολίτισσες του Ιονίου είναι υποψιασμένοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΠΣ Ιονίων που συζήτησε τις στρατηγικές μελέτες περιβαλλο-ντικών επιπτώσεων το καλοκαίρι του 2012 διατύπωσε σωρεία σοβαρών και ανεπίτρεπτων ελλείψεων σ αυτές και ζήτησε να μην εγκριθούν αν δεν συμπληρωθούν

Μέχρι και σήμερα και ενώ οι ερευνητικές εργασίες έλαβαν τέλος για δεύτερη φορά μέσα σε 15 χρόνια οι μελέτες αυτές δεν έχουν ακόμη εγκριθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αυτοδιοικητικές δυνάμεις στην Περιφέρεια όπως η ΑΝΑΣΑ αλλά και κινήσεις πολιτών είναι σε ετοιμότητα ώστε αφ ενός μεν να αξιολογηθεί σωστά και ρεαλιστι-κά η όποια προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και αφ ετέρου να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η αειφορία στο περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτη η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των κατοίκων των νησιών του Ιονίου

ΘΕοΔΩΡοΣ ΓΑλιΑΤΣΑΤοΣ Περιφερειακός σύμβουλος Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κεφαλονιάς και Ιθάκης

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 13

Ένα από τα θέματα που απασχόλησαν το φετινό Left Forum με θέμα ldquoMobilizing for EcologicalEconomic Transformationrdquo στη Νεα Υόρκη ήταν αυτό που ο καθηγητής Βαλερστάϊν χαρακτήρισε ως laquoκαρκίνοraquo του συστήματος Πρόκειται για το γεγονός ότι επί 500 χρόνια ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε κατατρώγοντας τους φυσικούς πόρους του πλανήτη χωρίς να τους αναπληρώνει Το πρόβλημα αυτό έχει πά-ρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και απειλεί άμε-σα τη ζωή στο πλανήτη Δεν μπορούμε πια να μιλάμε για μέλλον για ανάπτυξη για οικονο-μία αν αυτή δεν είναι οικολογική σημαντική πτυχή της οποίας είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ)

Ενώ λοιπόν παγκοσμίου φήμης διανοητές αντιλαμβάνονται την ουσιαστική σημασία των ΑΠΕ στη ανάπτυξη στην Ελλάδα με πρόσχη-μα το υπαρκτό πρόβλημα του ελλείμματος του λογαριασμού ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ ως λύση προ-τείνεται το πάγωμα της ανάπτυξης των ΑΠΕ Ακούγονται απόψεις όπως laquoοι ΑΠΕ είναι πο-λυτέλειαraquo laquoεδώ δεν έχουμε να φάμε τις ΑΠΕ θα κοιτάζουμεraquo laquoας καθυστερήσει η έστω και σταδιακή απεξάρτηση από το φθηνό λιγνίτη που μας χάρισε η φύσηraquo και άλλα πολλά ιδίου ύφους και περιεχομένου Στη δε πράξη έχουν σταματήσει να γίνονται πλέον έργα ΑΠΕ τα φωτοβολταϊκά τους τελευταίους μήνες τον τελευταίο χρόνο οι υπόλοιπες ΑΠΕ

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά για να διαπιστώσουμε το πώς δημιουργήθηκε το πρόβλημα Ο πρώτος ουσιαστικά νόμος που έβαλε τα θεμέλια για την ανάπτυξη των ΑΠΕ συντάχθηκε το 2006 Παρά το θετικό στοιχείο ότι επιτέλους άρχισε να γίνεται λόγος για ΑΠΕ ο νόμος είχε πολλές ελλείψεις είτε σκόπιμα εί-τε όχι Ενώ το κύριο χαρακτηριστικό των ΑΠΕ είναι οι πολλές μικρές αποκεντρωμένες μονά-δες διάσπαρτες στην επικράτεια και μόνο για λόγους οικονομίας κλίμακας και μόνο σε ει-δικές περιπτώσεις μεγάλες μονάδες (μέσα σε βιομηχανικές ζώνες κλπ) ο νόμος υιοθετούσε ακριβώς την αντίθετη κατεύθυνση Το μείγμα των ΑΠΕ αλλά και ο ρυθμός ανάπτυξης τους έπρεπε να είναι αυστηρά σχεδιασμένος ώστε να απορροφηθούν ομαλά από τεχνικής αλλά και οικονομικής άποψης όλοι οι κραδασμοί της αλλαγής παραγωγής ηλεκτρενέργειας Αντιθέ-τως ακολουθώντας το νεοφιλελεύθερο δόγμα ο νόμος αυτός άφηνε την αγορά ανεξέλεγκτη να αποφασίσει χωρίς παρεμβάσεις της πολιτείας Η αγορά αποφάσισε όπως πάντα άναρχα και με μοναδικό κριτήριο το κέρδος Ενώ το κόστος κατασκευής ειδικά των φωτοβολταϊκών απο-κλιμακώθηκε ραγδαία δεν είχαμε αντίστοιχη μείωση των εγγυημένων τιμών πώλησης του

ρεύματος οπότε δημιουργήθηκαν ευκαιρίες για υπερκέρδη Αποτέ-λεσμα ήταν το αδηφάγο κεφάλαιο να οδεύσει προς τα φωτοβολταϊκά με συνέπεια την έκδοση υπερπληθώρας αδειοδοτήσεων και κατασκευών Ενώ στην Ευρώπη οι κυβερνήσεις έγκαιρα διαπίστωσαν το πρόβλημα και βρήκαν λύσεις στη χώρα μας αφού άφησαν να χαθεί πολύτιμος χρόνος όταν πλέον αποφάσισαν να ασχοληθούν προχώρησαν σε μια παγκόσμια πρωτοτυ-πία ένα λάθος να προσπαθούν να το λύ-σουν με ένα νέο χειρότερο λάθος

Το πρόβλημα λοιπόν που έχει προκύψει δεν είναι δομικό των ΑΠΕ αλλά αφορά στον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ διαχρονικά αντιμετώπισαν τις ΑΠΕ Αν είχαμε στρωτή ροή διείσδυσης των ΑΠΕ και είχαμε για παράδειγμα αντί για 2300 MW φωτοβολταϊκών που έχουμε σήμε-ρα γύρω στα 1000 MW αυτό θα συνιστούσε ένα απόλυτα διαχειρίσιμο μέγεθος που δεν θα δημιουργούσε κανενός είδους πρόβλημα Το σημερινό δε κόστος κατασκευής είναι τέτοιο που επιτρέπει σε όποιον κατασκευάσει σήμε-ρα ΑΠΕ να αμείβεται με ταρίφα παραπλήσια των παραγωγών ενέργειας από φυσικό αέριο οπότε αν αυτά τα 1300 MW κατασκευάζονταν σήμερα δεν θα επιβάρυναν το λογαριασμό αφού λογικά θα αμείβονταν όπως οι συμβατι-κοί παραγωγοί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ έχει προτείνει λύσεις που η κυβέρνηση δεν έχει τη βούληση να αποδεχθεί γιατί θίγουν τα ξένα και ντόπια μεγάλα συμφέ-ροντα του χώρου Προτείνουμε μέτρα laquoκουρέ-ματοςraquo των παραγωγών με παραμετροποίηση των κριτηρίων ώστε να μηδενιστεί το έλλειμμα χωρίς να επιβαρυνθούν οι καταναλωτές και να πληρώσουν όλοι με δίκαιο τρόπο ανάλογα με το κόστος κατασκευής και το μέγεθος

Σε κάθε περίπτωση τις ΑΠΕ δεν πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε με οικονομίστικο τρόπο Η καταστροφή του περιβάλλοντος και η υγεία δεν είναι μετρήσιμα χρηματικά μεγέθη Δεν μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για φθηνό λιγνίτη και ακριβές ΑΠΕ αδιαφορώντας για τις άλλες επιπτώσεις που έχει η χρήση των ρυπογόνων ορυκτών καυσίμων

Η ταχύτητα ανάπτυξης της τεχνολογίας μάς επιτρέπει να υποστηρίξουμε ότι σύντομα αν υπάρξει πολιτική βούληση θα μπορέσουμε να έχουμε συστήματα ΑΠΕ για οικιακή χρήση τα οποία θα συμφέρουν και από οικονομικής σκο-πιάς Συστήματα χαμηλού κόστους από ΑΠΕ με ταυτόχρονη εξοικονόμηση ενέργειας και με μελλοντικά φθηνές μπαταρίες θα μπορούν να κάνουν τα σπίτια ενεργειακά ανεξάρτητα Στον

τομέα αυτό θα μπορούσε να απασχοληθεί και μεγάλο τμήμα του παραγωγικού δυναμικού της χώρας όπως μηχανικοί τεχνικοί κλάδοι που σήμερα μαστίζονται από μεγάλη ανεργία

Οι ειδικοί επιστήμονες λένε ότι όποιος σχε-διάζει το μέλλον της ηλεκτρενέργειας με τα μέχρι σήμερα δεδομένα θα κάνει λάθος Στην Αμερική κατασκευάστηκε πιλοτικά ένας συσ-σωρευτής 120 MW με σχετικά ικανοποιητικό κόστος κατασκευής και υψηλής ταχύτητας από-δοσης της ενέργειας Συστήματα αντλιοταμίευ-σης παρασκευή υδρογόνου και άλλα τέτοιου είδους τεχνικά εργαλεία θα βοηθήσουν ώστε να αρθεί η επιφυλακτικότητα έναντι των ΑΠΕ από τη στιγμή που θα μπορεί να αποθηκευθεί ενέργεια με χαμηλό κόστος

Για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται πολιτική βούληση ώστε να πιεστούν οι τεχνικοί επι-στήμονες να βρουν τις βέλτιστες λύσεις στα υπάρχοντα σημερινά προβλήματα Την πολι-τική αυτή βούληση δεν είναι δυνατόν να την έχουν οι δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού γιατί οι έννοιες καπιταλισμός και οικολογία κέρδος και προστασία του περιβάλλοντος νό-μοι της αγοράς και ανθρώπινες ανάγκες είναι έννοιες ασύμβατες μεταξύ τους

Μια κυβέρνηση της αριστεράς όπως ευρημα-τικά έθεσαν το θέμα οι διοργανωτές μέσα από τον κεντρικό τίτλο του φετινού Left Forum τις λέξεις οικονομία και οικολογία δεν τις αντιμε-τωπίζει ως λέξεις με κοινό πρώτο συνθετικό αλλά ως έννοιες άρρηκτα δεμένες

Μια κυβέρνηση της αριστεράς θα πρέπει να θέσει τα θεμέλια έτσι ώστε το μέλλον της ηλε-κτρενέργειας και όχι μόνο αυτό να είναι οι-κολογικό Μπορούμε να σχεδιάσουμε ένα μέλ-λον που οι ΑΠΕ θα παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο Και τούτο δεν είναι οραματική φαντασί-ωση ορισμένων Αντιθέτως όλα τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα συνηγορούν προς την κατεύθυνση αυτή

ΓιΑΝΝΗΣ μΠΕΝιΣΗΣμέλος γραμματείας τμ Ενέργειας ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

ΑΠΕ ΓιΑ ΤΗΝ οιΚο λογία

νομία

διατροφικού λόμπι Σε αυτό το σημείο θα πρέπει

να προβληματιστούμε για το αν η παραγωγική ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα με άξονα την ανάπτυξη και την ενίσχυ-ση της εγχώριας παραγωγής μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα από τις πολιτικές της ΕΕ για την περιφερειακή και αγροτική ανάπτυξη για την προστασία του περιβάλλοντος και την Κοινή Γεωργική Πο-λιτική Θα πρέπει παράλληλα να γίνει και ένας ειλικρινής απολογισμός της μέχρι τώρα πορείας του γεωργικού χώ-ρου στο πλαίσιο της ΚΓΠ και μια ανάγνωση δίχως αυταπά-τες των ήδη ανακοινωμένων μελλοντικών πολιτικών

Ο αγροτικός τομέας παρου-σιάζεται ως η διέξοδος από την κρίση Αυτό όμως που σχεδιάζουν αφορά την ανά-πτυξη του αγροτικού χώρου στη λογική της αγροδιατροφι-κής βιομηχανίας και όχι στη λογική της ανασυγκρότησης της παραγωγικής βάσης της χώρας για τη διέξοδο από την οικονομική κρίση με αξιοπρέ-πεια για τον αγροτικό κόσμο και προοπτική παραμονής του στην παραγωγή και ανάπτυ-ξης μέσα από αυτή

Κάθε φορά που τίθεται στο τραπέζι η πρόταση να ιεραρ-χηθεί η αλλαγή του γεωργικού μοντέλου και να προταχθούν βιώσιμες μορφές γεωργίας όπως η βιολογική το αμέσως επόμενο ερώτημα είναι αν αυτή μπορεί να καλύψει τις ανάγκες συνολικά Θα πρέ-πει αν θέλουμε να μιλήσουμε για την ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα με όρους οικολογίας να φύγουμε από αυτό το δίλημμα Η βιώσιμη και οικολογική επαναπροσέγ-γιση του αγροτικού μοντέλου δείχνει την πρόθεσή μας να αναμετρηθούμε με το ίδιο το σύστημα που μας έχει οδηγήσει σε αδιέξοδα δείχνει αν είμαστε σε θέση να προβάλουμε έναν άλλο τρόπο παραγωγής και έναν άλλο τρόπο κοινωνικής συνύπαρξης και οικονομικής βιωσιμότητας Είναι ανάγκη να υπάρξει αυτή η αλλαγή και μάλιστα με περιβαλλοντικά βιώσιμη προοπτική

ιΩΑΝΝΑ ΘΕοΔοΣιου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 614

ΑΝΑΔιΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Το ζήτημα της αναδιάρθρωσης της παρα-γωγικής δομής και υποδομής δεν μπορεί να ιδωθεί ξέχωρα από το ζήτημα του αναπτυ-ξιακού μοντέλου Συνεπώς το ερώτημα που πρέπει να απαντιέται από τη σχεδιαζόμενη πολιτική θα πρέπει να απαντά στην ανά-γκη για άλλο αναπτυξιακό μοντέλο Ποιες λοιπόν πρέπει να είναι η αφετηρίες μιας αποτελεσματικής πολιτικής Κατά τη γνώ-μη μου οι εξής

Από τη λογική μείωσης κόστους πρέπει

να πάμε στη λογική παραγωγής αξίας το οποίο είναι και συμβατό με τις ιδεολογικές αναφορές μας (κοινωνικά προσδιορισμέ-νη αξία χρήσης που παράγεται από την εργασία) Η νέα αξία παράγεται μέσω της συνεχούς καινοτομίας σε προϊόν και πα-ραγωγική διαδικασία Η εστίαση στην πα-ραγωγή με τη στενή έννοια τη μεταποίη-σης (μετασχηματισμός εισροών σε προϊόν) είναι ανεπαρκής Αυτό δεν σημαίνει ότι η καινοτομία παράγεται μόνο στα εργαστή-ρια Αντίθετα παράγεται και στη σύζευξη σχεδιασμού και παραγωγής αλλά και στην αλληλεπίδραση παραγωγή και χρήσης Η βασική διαφορά έγκειται από τη μία στις αυξανόμενες αποδόσεις που χαρακτηρίζουν την οικονομική της καινοτομίας και από την άλλη στο σαφή προσανατολισμό που απαιτείται τόσο σε ότι αφορά στην πολιτική απασχόλησης όσο και στο ποιος θα είναι ο φορέας της ανάπτυξης (ταλέντο και όχι κεφάλαιο όπως λέει ο Florida)

Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανά-γκη να ξεφύγουμε από την παράθεση κλα-δικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανά-λυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επίπεδο των συστημάτων αξίας (όχι απλά αλυσίδες) όπου περιλαμβάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην παραγωγή αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλι-σμού και υποδομών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίη-

ση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μεταφορές κοκ)

Η πολιτική θα πρέπει να προσδιορίζε-ται και χωρικά ώστε να αναγνωρίζεται η αντίστοιχη εμπέδωση της παραγωγικής και καινοτομικής δραστηριότητας

Βασικό ζήτημα αφορά και στο υποκεί-μενο του μετασχηματισμού Ποιοι θα ανα-λάβουν το έργο του μετασχηματισμού και της νέας μορφής παραγωγής αν το παρόν επιχειρείν είναι ανεπαρκές

Άξονες αναπτυξιακής πολιτικής

Με βάση τα παραπάνω οι άξονες σχεδιασμού πολιτικής θα πρέπει να είναι οι εξής

Συγκρότηση παραγωγικών συμπλεγ-μάτων με σχετική εξειδίκευση και χω-ρικό προσδιορισμό

Τα παραγωγικά συστήματα δεν συγκρο-τούνται σε κλαδική βάση αλλά με την αλ-ληλεπίδραση δραστηριοτήτων από διαφο-ρετικούς κλάδους και τομείς οικονομικής δραστηριότητας Η πολιτική πρέπει να εστι-άζει στην ενίσχυση στους αδύνατους κρί-κους οι οποίοι είναι ndash εν γένει

ndash Ανάπτυξη προϊόντος έλλειψη καινο-τομικής δραστηριότητας αδυναμία στην ανάλυση των αναγκών και των κατανα-λωτικών τάσεων απουσία τεχνολογικών υποδομών υποστήριξης (προτυποποίηση διαπίστευση παρέμβαση σε διεθνείς οργα-νισμούς προτυποποίησης πρόσβαση σε ερ-γαστηριακές λειτουργίες κοκ)

ndash Τεχνολογική εξάρτηση και έλλειψη απορροφητικής ικανότητας η παθητική μιμητική συμπεριφορά έχει οδηγήσει σε απουσία καινοτομικής δραστηριότητας οπότε δεν υπάρχει το δυναμικό που θα μπορέσει να αξιοποιήσει τις τεχνολογικές εξελίξεις και θα συνεργαστεί με παρόχους τεχνολογίας (προμηθευτές εξοπλισμού και πρώτων υλών) κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε σχετική εξειδίκευση κλαδικών δραστηριοτήτων

ndash Στον ύπαιθρο χώρο από την αγροτική παραγωγή πρέπει να πάμε στην πολυδρα-στηριότητα ώστε να καθετοποιηθεί τοπικά η παραγωγή αξίας αναπτυχθεί η επωνυμία του προϊόντος και η ταυτότητα του τόπου και συνδεθεί οργανικά με συμπληρωματικές δραστηριότητες βιομηχανικής μεταποίησης και τεχνολογικής υποστήριξης

Αμφίπλευρη παρέμβαση του κρά-τους στης πλευρές της laquoπαροχήςraquo και της laquoζήτησηςraquo

Ο ρόλος της κρατικής παρέμβασης δεν μπορεί πια να περιορίζεται στην πλευρά της παροχής πόρων και ενίσχυσης τεχνολογι-κής και ερευνητικής δραστηριότητας Από τη μία πρέπει να αναπτυχθούν υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας σε συνεργα-σία με τις παραγωγικές συστάδες εξειδικευ-μένες με βάση τις ανάγκες μιας επιθετικής πολιτικής καινοτομίας προϊόντος Αυτές οι υποδομές δεν είναι απαραίτητο να είναι κρατικές ούτε να αφορούν απαραίτητα σε νέους φορείς Μπορούν να είναι συλλογι-κές δομές στο πρότυπο της Τρίτης Ιταλίας ή να αφορούν σε μακροπρόθεσμα ανοικτά προγράμματα που θα αξιοποιούν υφιστά-μενες υποδομές μοχλεύοντας παράλληλα την αλλαγή προσανατολισμού τους από τον ακαδημαϊσμό σε πιο πολύπλευρη δρα-στηριότητα (αυτό προϋποθέτει και αλλαγή του τρόπου αξιολόγησης της ερευνητικής δραστηριότητας)

Από την άλλη η κρατική παρέμβαση μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο στρατηγικό ρόλο στην πλευρά της ζήτησης Αυτό μπορεί να γίνει με τρεις βασικούς τρόπους

ndash Πολιτική προμηθειών οι προδιαγρα-φές προμηθειών πρέπει να αποτελέσουν ένα αποτελεσματικό εργαλείο προσέλκυσης καινοτομικής δραστηριότητας ώστε μέσα από τη διαμόρφωσή τους να ωθούνται οι προμηθευτές να αναπτύσσουν προϊόντα λύσεις και εν τέλει ικανότητες που θα τους καθιστούν πρωτοπόρους διεθνώς Η διαδι-κασία καθορισμού μέσα από μηχανισμούς διαβούλευσης και ο χρονισμός εισαγωγής τους σε συνδυασμό με συμπληρωματικές ενέργειες και μέτρα στην πλευρά της πα-ροχής-προσφοράς μπορεί να έχει σημαντι-κά αποτελέσματα σε αγορές όπως οι κατα-σκευές ο εξοπλισμός οι ΑΠΕ κλπ

ndash Ρυθμιστικές παρεμβάσεις στην κατανά-λωση σε αντίθεση με την παθητική αντι-μετώπιση των προδιαγραφών στην λογική φθοροποιού διευκόλυνσης και προστασίας των εγχώριων παραγωγών ο ευρύτερος χώ-ρος της κατανάλωσης μπορεί να αποτελέ-

σει πεδίο ενεργούς παρέμβασης με σκοπό την προετοιμασία και ανάπτυξη προϊόντων που θα ανταγωνίζονται με βάση την αξία και όχι την τιμή

ndash Επενδύσεις σε υποδομές κλπ ένα νέο πρόγραμμα επενδύσεων σε δημόσιες υπο-δομές θα πρέπει να ξεφύγει από τη λογική του τι μπορούμε να κάνουμε και να εστιάσει στο τι πραγματικά χρειάζεται και πώς κατά την επένδυση θα αναπτυχθούν τεχνολογίες και ικανότητες που μπορούν να αξιοποιη-θούν και σε άλλες εφαρμογές και ndash κυρίως θα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο εξαγωγικής δραστηριότητας

Η λογική των παραπάνω είναι να σχε-διασθούν στρατηγικοί θύλακες αγοράς οι οποίοι θα μπορούν να αποτελέσουν προ-νομιακό πεδίο μάθησης για εγχώριους πα-ραγωγούς

Ανάδειξη νέων υποκειμένωνΤο βασικό θεμελιώδες πρόβλημα αφο-

ρά στο ποιες θα είναι οι δυνάμεις που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα νέο πα-ραγωγικό σύστημα στο πλαίσιο ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης με τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς όρους που απαιτού-με Είναι ιστορικά και εμπειρικά βιωμένο ότι οι κυρίαρχες σήμερα δυνάμεις έχουν περιορισμένες δυνατότητες Προφανώς υπάρχουν δυναμικές καινοτόμες εξωστρε-φώς ανταγωνιστικές μονάδες με ισχυρές και καλλιεργούμενες ικανότητες αλλά δεν αποτελούν τον κανόνα

Τα νέα υποκείμενα παραγωγικής δραστη-ριότητας θα πρέπει να τα αναζητήσουμε σε δύο laquoοικοσυστήματα-κοινότητες-κινήματαraquo που συγκροτούνται ήδη

Το πρώτο αφορά ένα οικοσύστημα νέας επιχειρηματικότητας διακριτής και σχετι-κά ξένης με το υφιστάμενο το οποίο όμως ιδεολογικά συγγενεύει με αυτό Βασικό χαρακτηριστικό του είναι ότι συγκεντρώ-νεται κυρίως σε τομείς τεχνολογικής αιχ-μής (κυρίως λογισμικό μικρο-ηλεκτρονι-κή και λίγο σε βιολογία φάρμακο) καθώς και σε ορισμένους τομείς όπως η γεωργία Σήμερα το οικοσύστημα είναι ποικίλο και διεθνοποιημένο αλλά όχι σε επαρκή βαθ-μό Χαρακτηρίζεται από αδύναμη θεσμι-κή πύκνωση περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση αγορές και τεχνολογικές υποδομές ενώ αντιμετωπίζεται ως εξωτι-κό προϊόν από κράτος και τράπεζες Είναι δυνατή η εξάπλωσή του και σε άλλους το-μείς παραγωγικής δραστηριότητας Απαιτεί-ται συγκροτημένη ενισχυτική παρέμβαση που θα εστιάζει στη μόχλευση δραστηριο-

μεθοδολογικές αφετηρίες και άξονες για την

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 15

για ένα ΚιΝΗμΑ ανασυγκρότησηςΠαρότι ήδη από το Πρόγραμμα του 2009 ο ΣΥΡΙΖΑ είχε

θέσει το ζήτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώ-ρας ελάχιστη συζήτηση είχε υπάρξει μέχρι πρόσφατα Ήταν περισσότερο οι πολιτικές εξελίξεις του τελευταίου χρόνου που έφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη να αναπτύξει ο ΣΥ-ΡΙΖΑ -ΕΚΜ μια πολιτική για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση Το ζήτημα αυτό σε συνδυασμό με μια σειρά άλλα πολιτι-κά και ιδεολογικά ζητήματα δίνουν μια νέα διάσταση στην παρέμβαση της Αριστεράς ndashκαι μιλάμε πιο συγκεκριμένα για την πραγματική Δημοκρατία για το πολιτικό σύστημα της διαφθοράς και της διαπλοκής και το laquoτρίγωνο της αμαρτί-αςraquo για το εθνικό ζήτημα και τη σύζευξή του με το κοινω-νικό και βέβαια για την κατάκτηση της κυβέρνησης Αυτή η νέα διάσταση αποτελεί βασική προϋπόθεση προκειμένου η Αριστερά να εκφράσεις τις laquoανάγκες των πολλώνraquo καθώς ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός έχει περάσει στη φάση των Μνημονίων και της Τρόικα Η Αριστερά έχοντας υποχρέωση απέναντι laquoστους πολλούςraquo να είναι πρωταγωνιστική πολιτι-κή δύναμη οφείλει να έχει συναίσθηση ότι δεν κινδυνεύει αν προωθήσει τον προγραμματικό της λόγο για τα ζητήματα που προαναφέρθηκαν αντίθετα κινδυνεύει αν αδιαφορήσει για τα ζητήματα αυτά

Μπορούμε να συζητήσουμε για την παραγωγική ανασυ-γκρότηση με έναν τρόπο ριζοσπαστικό αριστερό ρεαλιστικό και σύγχρονο Μπορούμε να διαμορφώσουμε laquoμαζί με τους πολλούςraquo ένα ισχυρό ρεύμα laquoθετικής πρότασης διεξόδουraquo που να αλλάξει εκ βάθρων την κατάσταση laquoαποικίας χρέουςraquo στην οποία έχει περιέλθει η χώρα έχοντας ως κινητήριες δυ-νάμεις τις βαθύτερες αξίες της Αριστεράς πρόοδος γνώση συλλογικότητα ηθική πραγματικές ανάγκες πραγματική δι-καιοσύνη πραγματική δημοκρατία χειραφέτηση

Νέο μεταβατικό πρότυπο

Η παραγωγική ανασυγκρότηση είναι μια μεταβατική έν-νοια που ξεκινά σήμερα laquoαπό τώραraquo αφορά όλη την περίο-δο μέχρι το μετατροϊκανό ξέφωτο και εκτείνεται σε μια επό-μενη περίοδο βαθύτερων κοινωνικών μετασχηματισμών με ορίζοντα το σύγχρονο σοσιαλισμό του 21ου αιώνα Φυσικά σε κάθε περίοδο έχει ιδιαίτερους επικαθορισμούς ανάλογα με τους πολιτικούς συσχετισμούς

Μια θεμελιώδης οριοθέτηση είναι ότι μιλάμε για ανασυγκρό-τηση και όχι γενικά για laquoανάπτυξηraquo επισημαίνοντας δηλαδή την ανάγκη ενός νέου πρότυπου Βασική σχέση αποτελεί η Δημοκρατία δηλαδή η επιδίωξη για πάνδημη λαϊκή συμμε-τοχή στο σχεδιασμό στον προγραμματισμό και τον έλεγχο αξιοποιώντας τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία Στον πυ-ρήνα του νέου προτύπου βρίσκεται η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου Πρώτrsquo απrsquo όλα του ανθρώπινου δυναμικού που έχει υψηλό μορφωτικό επίπεδο

αλλά και ευρύτερα γνωσιακό και μαστορικό Αλλά ακόμη μι-λάμε για τις γεωφυσικές δυνατότητες ειδικά την αξιοποίηση της ιδιαίτερης γεωφυσικής ποικοιλομορφίας της χώρας που κάνει εφικτό ένα laquoμοντέλο ήπιας κλίμακαςraquo Για τις ενεργει-ακές δυνατότητες για τον ορυκτό πλούτο Για τη δυνατότη-τα στη βάση όλων των προηγούμενων ανάδυσης μιας σειράς παραγωγικών τομέων στην αγροτική οικονομία στη βιομη-χανία στη μικροηλεκτρονική και πληροφορική στην έρευνα Χρειάζεται να επισημανθεί ότι το περιβάλλον συνιστά μια αυ-ταξία στο πλαίσιο της παραγωγικής ανασυγκρότησης δοθέ-ντος ότι το τεχνολογικό επίπεδο του 21ου αιώνα επιτρέπει μια νέα αντίληψη της σχέσης ανθρώπουndashφύσης Συνεπώς το να μιλάμε για laquoσεβασμό του περιβάλλοντοςraquo είναι μεν αναγκαίο αλλά μάλλον περιοριστικό Βασική διάσταση της παραγωγι-κής ανασυγκρότησης οφείλει να είναι η ριζική αναβάθμιση του περιβάλλοντος ξεκινώντας μεν από την απορρύπανση αλλά αναγορεύοντας την σε αυτοτελή στόχο ndashπου έχει έμμε-σες μεν αλλά ουσιώδεις οικονομικές επιπτώσεις (πχ υγεία ήπιος τουρισμός κλπ)

Όσοι αμετάκλητα παραδομένοι στο κυνηγητό του κέρδους συκοφαντούν την παραγωγική ανασυγκρότηση ότι τάχα οδηγεί στον απομονωτισμό και σε μια laquoκλειστή οικονομίαraquo κάνουν ένα θεμελιώδες λάθος Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου προφανώς και εναρμονίζεται με ένα πρότυπο laquoανοιχτό στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο γίγνεσθαιraquo ένα πρότυπο που στηρίζεται στην ποιότητα τη γνώση και τη δημιουργική εργασία ένα πρότυπο που αξιοποιεί την προ-οδευτική κοινωνική συνείδηση που άρρηκτα αναπτύσσεται μαζί του σαν ανασχετικό φραγμό στον ανταγωνισμό και την εκμετάλλευση Ναι θα πρέπει να υπάρχουν ανασχετικοί φραγ-μοί είναι μια νέα μεγάλη συζήτηση αυτή αλλά αυτό καθόλου δεν σημαίνει απομονωτισμός Για παράδειγμα είναι άραγε απομονωτισμός η απαγόρευση στα μεταλλαγμένα

Ποιοι και πώς

Τελικά ποιών δουλειά είναι η παραγωγική ανασυγκρότη-ση του τόπου Και πώς Κρίσιμα ερωτήματα Μια απάντηση σήμερα θα ξεκινούσε από τη διαπίστωση ότι αν η στάση απέ-ναντι στο καθεστώς των Μνημονίων διαχωρίζει κάθετα την ελληνική κοινωνία το ίδιο ισχύει για την παραγωγική ανα-συγκρότηση Υπάρχει μια ευρεία κοινωνική πλειοψηφία που μπορεί και πρέπει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αντιπα-ράθεση με το μεγαλοαστισμό με το σύστημα της διαπλοκής και με τη Μνημονιακή διάλυση Ας δανειστούμε μια πολύ χα-ρακτηριστική αναφορά του Αλέξη Τσίπρα από μια πρόσφα-τη ομιλία (Βόλος 14062013) laquoΕμείς υποστηρίζουμε ότι μια μεγάλη πανεθνική διαβούλευση για το Σχέδιο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης μπορεί και πρέπει να ξεκινήσει από τώρα Καλούμε λοιπόν Εκπαιδευτικά Ιδρύματα επιστημονικούς συλλόγους συνδικαλιστικούς φορείς επιμελητήρια σε αυ-τήν την κρίσιμη διαδικασία Καλούμε κάθε δημιουργικό πο-λίτη να ενεργοποιηθεί από σήμερα και να συμβάλλει με την εμπειρία του τη γνώση του τις ιδέες του την πράξη του Για ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης που να αποκα-θιστά την εργασία την πρωτοβουλία και την επινοητικότητα των συνεργαζομένων ανθρώπων Ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης σε οργανική σύνδεση με ένα κίνημα πολι-τιστικής αναγέννησης και ηθικής ανάταξηςraquo

ΧΡιΣΤοΣ ΚΑΡΑμΑΝοΣμέλος ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

τήτων και θεσμών και ndash πολύ σημαντικό ndash στην ανάπτυξη πόλων δραστηριότητας σε περιφερει-ακό επίπεδο

Το δεύτερο αφορά στο κίνημα νέων συνεταιρι-σμών (συνεργατικού χαρακτήρα σε αντιπαράθεση με την προβληματική παράδοση των αγροτικών συνεταιρισμών) που είτε με την ωρίμανση της συνείδησης είτε με το παράδειγμα άλλων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Λατινική Αμερική και κυρίως το Mondragon) συνθέτουν το πρόβλημα παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και της οικολογίας Σε αυτό προ-στίθενται και τα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης σε υφιστάμενες επιχειρήσεις και παλιού τύπου συ-νεταιρισμούς (ΔΩΔΩΝΗ ΒΙΟΜΕΤ ΣΕΚΑΠ) πολύ κρίσιμα κατά τη γνώμη μου για να αποτελέσουν αντικείμενο παρέμβασης και υποστήριξης

Τα βασικά ζητήματα που αντιμετωπίζει το νέο συνεταιριστικό κίνημα είναι έλλειψη θεσμικού πλαισίου ειδικά για ζητήματα μικτών συνεταιρι-σμών απουσία τεχνικής υποστήριξης και οργα-νωμένης παρέμβασης και ελλείψεις στη ικτύω-ση και συνεργασία μεταξύ των συνεταιριστικών εγχειρημάτων

Οι δυνατότητες αυτής της κατεύθυνσης είναι σημαντικές Το νέο και το έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό υπάρχει Οι εν δυνάμει δραστηριότη-τες αφορούν το σύνολο του φάσματος παραγω-γικής δραστηριότητας Η πολιτική κατεύθυνση και ενίσχυση πρέπει να αφορά στην ενίσχυση της παραγωγής νέων θέσεων εργασίας με όρους ευνοϊκούς για την εργασία και στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων που θα έχουν σημαντικό στοι-χείο καινοτομικής δραστηριότητας παραγωγής γνώσης κοκ

Ειδική κατηγορία αποτελούν οι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί οι οποίοι μπορούν να διαδραμα-τίσουν στρατηγικό ρόλο τόσο στη διάδοση και εμπέδωση των αξιών του συνεργατισμού όσο και στη συγκέντρωση ισχύος και ρευστότητας που μπορεί να κατευθυνθεί στην ενίσχυση παραγω-γικών εγχειρημάτων Το διεθνές συνεταιριστικό κίνημα έχει ισχυρές δομές και υποδομές και έχει επανειλημμένα εκφράσει τη βούληση να υποστη-ρίξει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και πολιτικές Θα αποτελέσει κρίσιμο σύμμαχο μιας κυβέρνη-σης της αριστεράς που θα δέχεται επιθέσεις και εκβιασμούς και σε ότι αφορά τη λειτουργία του παραγωγικού και οικονομικού συστήματος

Ένα τρίτο υποκείμενο που θα αποτελέσει ση-μαντικό σύμμαχο είναι εκείνο το τμήμα των ΜμΕ που αναπτύσσουν παραγωγική δραστηριότητα και έχουν την πρόθεση να επενδύσουν σε παραγωγικές επενδύσεις και ανθρώπινο δυναμικό Αποτελούν κρίσιμο παραγωγικό δυναμικό που δεν μπορεί να αφεθεί να καταρρεύσει ούτε να διαβρωθεί Εδώ απαιτούνται εργαλεία διαρθρωτικής παρέμβασης ώστε να ενισχυθεί η καινοτομική δραστηριότη-τα και οι κάθετες διακλαδικές συνεργασίες να αναπτυχθούν κρίσιμες υποδομές τεχνικής και επιχειρηματικής υποστήριξης (όχι απαραίτητα κρατικές) και να υπάρξουν πολιτικές στήριξης της διαδοχής (σε απογόνους εργαζομένους ή μέσω συγχωνεύσεων με άλλες ΜμΕ)

ΓιΩΡΓοΣ ΣΤΑμΠουλΗΣΛέκτορας Τμ Οικονομικών Επιστημών Παν Θεσσαλίας

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

Η μόνη διέξοδος είναι η επανεφεύρεση της ίδιας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

16

ΠΡΑΣιΝοΣ

από τη μια στιγμή στην άλλη Για να με-τασχηματίσουμε την οικονομία θα πρέπει να περιγράψουμε το όραμα και τα βήματα που θα μας οδηγήσουν εκεί Αλλά πριν το πράξουμε θα πρέπει να καταγράψουμε τους λόγους για τους οποίους δεν μπορούμε να βαδίσουμε προς αυτή την κατεύθυνση και να φροντίσουμε να τους εξαλείψουμε

Οι λόγοι δεν αφορούν μόνο την πράσι-νη αλλαγή της χώρας αλλά οποιαδήποτε

προσπάθεια διοικητικής και κοινωνικής με-ταρρύθμισης Είναι οι λόγοι τους οποίους όντας τόσο βαθιά βουτηγμένες σε αυτούς δεν μπόρεσαν να αγγίξουν οι κυβερνήσεις της εποχής του μνημονίου Αδιαφάνεια διαφθορά ανύπαρκτος ή ανεπαρκής σχε-διασμός νόμοι που δημιουργήθηκαν για να μην τηρούνται πολυνομία αλληλοσυ-γκρουόμενοι νόμοι πολλά παραθυράκια στη νομοθεσία και φωτογραφικές διατάξεις γκρίζες ζώνες κατά παραγγελία ευκαιρια-κές πρακτικές αρπακτικών γραφειοκρατία λογική ενός παρωχημένου παραγωγισμού

Βυθιζόμαστε σε έναν κυκεώνα αρνητικών εξελίξεων Τα success stories παραμένουν μακέτες καλά κρυμμένες στη φαντασία των κυβερνώντων Δημόσιες επιχειρήσεις και γη πωλούνται σε τιμές ευκαιρίας μα δεν συγκινούν τους επενδυτές Και πώς θα μπο-ρούσε άλλωστε Γνωρίζουν τη δεινή θέση της χώρας Απλά περιμένουν να πέσει κι άλλο το τίμημα

Όμως ταυτόχρονα με την οικονομική κρίση εξελίσσεται και η οικολογική κρίση σε όλο τον πλανήτη Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται Ο πλανήτης θα πρέπει να είναι σε θέση να θρέψει 9 δις ανθρώπους το 2050 Μια άτυπη μάχη λαμβάνει χώρα Από τη μια η ανάγκη των πολιτών στις αναπτυσσόμενες χώρες να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο από την άλλη ο αγώνας των πολιτών στις ανε-πτυγμένες χώρες να συγκρατήσουν το δικό τους βιοτικό επίπεδο στο ύψος που είχαν συνηθίσει τα τελευταία 30 χρόνια Μεγάλος χαμένος το περιβάλλον Το μακροπρόθεσμο συμφέρον θυσιάζεται στο βραχυπρόθεσμο όφελος Δασικές εκτάσεις αποψιλώνονται εδάφη καταστρέφονται θάλασσες λίμνες ποτάμια υποβαθμίζονται σε μια προσπά-θεια των ανθρώπων να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τους φυσικούς πόρους Όμως αυτοί δεν είναι ανεξάντλητοι Κάποιοι ισχυ-ρίζονται ότι το περιβάλλον σε καιρό κρίσης είναι πολυτέλεια Δεν θα μπορούσαν να κά-νουν μεγαλύτερο λάθος

Θα πρέπει να δεχθούμε πως δεν πρόκει-ται να γυρίσουμε στο προ κρίσης οικονο-μικό επίπεδο Θα πρέπει να δεχθούμε επί-σης πως η οικονομική κατάσταση δείχνει να επιδεινώνεται για όλες τις ανεπτυγμέ-νες χώρες τα επόμενα χρόνια Ο ανταγω-νισμός σε φθηνά προϊόντα και υπηρεσίες έχει κριθεί και ο πυρήνας της ευρωζώνης δεν ανήκει στους νικητές Κίνα Ινδία Ιν-δονησία Τουρκία Βραζιλία Νότια Αφρική κυριαρχούν

Σε αυτές τις συνθήκες η μόνη διέξοδος για τη χώρα είναι η επανεφεύρεση της ίδι-ας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

Όμως η επιτυχία δεν μπορεί να έρθει μέ-σα από πασαλείμματα σαν αυτά που έχου-με συνηθίσει να μας σερβίρει η εκάστοτε κυβερνητική μηχανή Δεν μπορεί να έρθει

που με τη σειρά του μετατρέπεται σε πα-ραγοντισμό μηδενική έμφαση στην έρευνα και την τεχνολογία (RampD) και ανυπέρβλητα εμπόδια στην καινοτομία συγκρουόμενα επενδυτικά συμφέροντα απροθυμία των laquoβαρόνωνraquo για καλύτερη αναδιανομή εισο-δημάτων και επιχειρηματικών ευκαιριών ελάχιστη τεχνογνωσία και χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης εργαζομένων σε όλους τους τομείς έλλειψη ενημέρωσης πολιτών και

αδυναμία κατανόησης του διακυβεύματος αλλαγής κατεύθυνσης Και σαν να μην έφταναν αυτά η κρίση καθιστά την επιβί-ωση πρωταρχικό μέλημα όμως παράλληλα αντί να οδηγεί σε αλληλεγγύη και διάθε-ση για περισσότερη δημοκρατία επιφέρει ατομικισμό και απολυταρχικές μεθόδους διακυβέρνησης Η κοινωνία τέλος συνή-θισε να τα περιμένει όλα από το κράτος αγνοώντας τα οφέλη της κινητοποίησης πέρα και έξω από κρατικούς-κομματικούς μηχανισμούς

Αν δεν αλλάξουν τα παραπάνω δεν μπο-

μετασχηματισμός τώραρούμε να ελπίζουμε Από την άλλη ακόμα κι αν αλλάξουν τα παραπάνω δεν θα πρέπει να περιμένουμε πολλά αν εξακολουθήσου-με να επιμένουμε βρώμικα και να τοποθε-τούμαστε λάθος στρατηγικά

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω δεν μπο-ρούμε μονομιάς να μετασχηματίσουμε πλή-ρως την οικονομία μας Ας ξεκινήσουμε με τη δημιουργία των εργαλείων που θα μας βοηθήσουν να το πράξουμε Κωδικοποίηση της νομοθεσίας ολοκλήρωση των απαραί-τητων βάσεων δεδομένων λήψης αποφάσε-ων πλήρης αυτοματοποίηση διαδικασιών κατάρτιση και ενδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών γενναία αναθεώρηση του χω-ροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού είναι τα πρώτα βήματα

Παράλληλα με αυτά ας ξεκινήσουμε την ταχύρυθμη μετεκπαίδευση παλιών και νέ-ων αγροτών και γενικότερα εργαζομένων σε όλους τους κλάδους για υιοθέτηση φι-λικών προς το περιβάλλον (και την υγεία) πρακτικών τη δημιουργία (ή υιοθέτηση) συ-στημάτων πιστοποίησης σε διατροφή καλ-λιέργειες προϊόντα και υπηρεσίες ώστε να προκρίνεται και κυρίως να αποδεικνύεται η ποιότητα Ας δώσουμε αρχικά προτεραιό-τητα στις πράσινες δράσεις που αποφέρουν τις περισσότερες θέσεις ανά καταναλισκό-μενο ευρώ (πχ στην εξοικονόμηση ενέρ-γειας και στην επαναστελέχωση της πρω-τογενούς παραγωγής) Ας δώσουμε έμφαση στην καινοτομία όχι δημιουργώντας ένα κακέκτυπο Σίλικον Βάλει αλλά απλά και μόνο με τη δημιουργία του κατάλληλου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την προσέλκυση φοιτητών και γενικότερα νέ-ων διψασμένων για διακρίσεις

Ας τα πράξουμε όλα αυτά έχοντας μια ξεκάθαρη κατεύθυνση μακριά από ευκαι-ριακές δράσεις και συμμαχίες Να θέσουμε στόχους σε επίπεδο δεκαετίας και ακόμα παραπέρα Απεξάρτηση από ορυκτά καύσι-μα Ποιοτικά αγροτικά προϊόντα Προστασία βιοποικιλότητας Σταδιακή απομάκρυνση από βρώμικες επενδύσεις

Έχουμε τη δυνατότητα να τα καταφέρου-με αρκεί να σταματήσουμε να κοιτάμε και να σχεδιάζουμε σε βάθος διετίας και τριε-τίας Ας πείσουμε τον κόσμο και κυρίως ας πείσουμε τους εαυτούς μας πως τα παιδιά μας χρειάζεται να δουν από εμάς όραμα τόλμη πίστη για το μέλλον

Έτσι και μόνο έτσι θα καταφέρουμε το re-branding της χώρας μέσα από τον πράσινο μετασχηματισμό της Δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε παρά μόνο να κερδίσουμε

ΑΧιλλΕΑΣ ΠλΗΘΑΡΑΣΠεριβαλλοντολόγος

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 17

τοπίου στο σύνολο του ως laquoιστορικού τό-πουraquo όπως έχει προτείνει και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν Καβάλας Θεωρούμε ότι πολλά από τα υπάρχοντα κτίρια μπορούν να αποκτήσουν νέα χρήση και να εξυπη-ρετήσουν την σύγχρονη λειτουργία των Λουτρών Ελευθερών

Απαιτούμε τα Λουτρά να λειτουργήσουν προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής οικονομίας μέσα από δημο-τικές επιχειρήσεις κοινωνικές επιχειρή-σεις συνεργατικά σχήματα κλπ και όχι να παραδοθούν άνευ όρων στην ιδιωτική εκμετάλλευση

Καλούμε την τοπική κοινωνία να δώσει με δύναμη και αποφασιστικότητα την μάχη για την σωτηρία των Λουτρών Ελευθερών γιατί εκτός των άλλων είναι κομμάτι ενός πολύ ευρύτερου αγώνα για την προάσπιση του νερού και των φυσικών πόρων για την αναχαίτιση των πολιτικών που ξεπουλούν κομμάτι ndash κομμάτι τον φυσικό πλούτο της χώρας μαςraquo

ΣιΣΣυ ΝιΚΗΣιΑΝΗμέλος Πρωτοβουλίας Πολιτών

επίσημη επίσκεψη στην Καβάλα δεν έκρυ-ψε τις προθέσεις του laquoΑν είναι αυτά μνη-μεία τότε θα πρέπει να ξαναδούμε τι ση-μαίνει αρχαιολογίαraquo δήλωσε σπεύδοντας να απαξιώσει την ιστορικότητα και την αρχιτεκτονική των κτιρίων και να ζητήσει την κατεδάφιση τους για λόγουςhellip υγιει-νής (laquoείναι γεμάτα σκουπίδιαraquo) Επιπλέον έδωσε και άλλα δείγματα γραφής για το laquoόραμαraquo που έχει για τα Λουτρά Ελευθε-ρών φράζοντας την είσοδο με αγκαθωτά συρματοπλέγματα (αυτά που χρησιμοποι-ούνται στα στρατόπεδα) κλείνοντας έτσι ακόμη και την πρόσβαση προς το βουνό Όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο άν-θρωποι που είχαν ανάγκη τις ευεργετικές ιδιότητες των ιαματικών λουτρών παραβί-ασαν τα συρματοπλέγματα και έτσι ο χώρος παραμένει σήμερα ανοιχτός για τους λουό-μενους παρότι η εσκεμμένη εγκατάλειψη και η απαξίωση από τις αρμόδιες υπηρε-σίες είναι παντού εμφανής

Αριστοτέλης Ζάχος Ο αρχιτέκτονας των Λουτρών Ελευθερών

Ποιά είναι όμως αυτά τα κτίρια που στέκονται εμπόδιο στην laquoανάπτυξηraquo Σή-μερα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών βρίσκονται διάσπαρτα 31 κτίρια που αντι-προσωπεύουν διαφορετικές περιόδους της λειτουργίας τους Με εκατονταετή ιστορία τα περισσότερα είναι αναπόσπαστο κομμά-τι του φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου των Λουτρών Ελευθερών κομμάτι της αρ-χιτεκτονικής μας παράδοσης και της συλ-λογικής μας μνήμης Τα τρία κτίρια που περιλαμβάνονται στην πρόταση της Υπη-ρεσίας Νεωτέρων Μνημείων ώστε να χα-ρακτηριστούν ως μνημεία της νεώτερης πολιτιστικής κληρονομιάς είναι το ξενο-δοχείο laquoΑμφίπολιςraquo το Εστιατόριο και το ξενοδοχείο laquoΠαγγαίοraquo Τα δύο πρώτα είναι έργα ενός από τους σημαντικότερους έλ-ληνες αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου του Αριστοτέλη Α Ζάχου στον οποίο ανατέ-θηκε η διαμόρφωση των πηγών Ελευθε-ρών στις αρχές του 20ου αιώνα Ανήκουν μάλιστα στα σπάνια πρώιμα έργα του και απηχούν βασικές αρχές του πρωτοπόρου καλλιτέχνη όπως το σεβασμό στο φυσικό τοπίο τη χρήση απλών υλικών και μέσων

καμπάνια για τη διάσωση των Λουτρών ΕλευθερώνΣτην ιδιοκτησία της ΕΤΑΔ ΑΕ (Εταιρία

Ακινήτων Δημοσίου) περνούν και επισή-μως τα Λουτρά Ελευθερών Καβάλας και βγαίνουν στο σφυρί μαζί με εκατοντάδες άλλα laquoφιλέταraquo σε ακτές δάση νησιά αρ-χαιολογικούς χώρους κλπ Για πολλούς τα Λουτρά Ελευθερών δεν θα είναι παρά μια παράπλευρη απώλεια μέσα στον ορυμαγδό του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσί-ας και των φυσικών πόρων της χώρας μας Μια μερίδα πολιτών όμως αντιστέκεται δυ-ναμικά γιατί laquoούτε μια σπιθαμή γης ούτε μια σταγόνα νερού δεν πρέπει να χαθεί χω-ρίς αγώναraquo Και σrsquo αυτήν την περίπτωση ο αγώνας τους τροφοδοτείται αφενός μεν από την ανάγκη προάσπισης των ιαματι-κών πηγών ως φυσικό αγαθό που ανήκει σε όλους αφετέρου από την ανάγκη δι-άσωσης ενός τοπίου μοναδικής φυσικής ομορφιάς και πολιτιστικής αξίας

Πίσω από την ένταξη των Λουτρών Ελευ-θερών στην προς laquoαξιοποίησηraquo περιουσία της ΕΤΑΔ υπάρχουν δύο σοβαρές εκκρεμό-τητες Πρώτον τα Λουτρά Ελευθερών έχουν ήδη παραχωρηθεί στην ιδιωτική εταιρία laquoΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕraquo με σύμβαση εκμίσθωσης για 40 χρόνια που υπεγράφη τον Μάρτιο του 2012 ανάμεσα στην εν λόγω εταιρία και στην έως τώρα διαχειρίστρια των Λου-τρών Αναπτυξιακή Εταιρία Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Καβάλας Δεύτερον και πιο σημαντικό εκκρεμεί στο Συμβούλιο Νεωτέ-ρων Μνημείων η πρόταση των αρμόδιων υπηρεσιών να κηρυχθούν διατηρητέα τρία από τα κτίρια που βρίσκονται στα Λουτρά Ελευθερών και έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονι-κή αξία Η πρόταση εισήχθη στο Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2012 και έκτοτε η συ-ζήτηση της αναβάλλεται διαρκώς αναίτια και αδικαιολόγητα

Η laquoανάπτυξηraquo ήρθε με συρματόπλεγμα

Η σύμβαση που υπεγράφη ανάμεσα στην ΑΕΝΑΚ και στην ΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕ παρέχει στην εκμισθώτρια εταιρία το δικαίωμα για κάθε είδους παρέμβαση στα κτίρια που βρί-σκονται διάσπαρτα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών παρέχοντας της ακόμη και την δυνατότητα κατεδάφισης Ο πρόεδρος της εταιρίας κ Νταβέλης κατά την πρώτη του

την αποφυγή εντυπωσιασμών αλλά και την επαναπροσέγγιση της αυτόχθονης αρχιτε-κτονικής παράδοσης

Δυστυχώς όμως αυτό που υπογράμμισε με τον ευφυή σχεδιασμό του ο Αριστοτέλης Ζάχος στις αρχές του 20ου αιώνα κινδυ-νεύει για άλλη μια φορά να ισοπεδωθεί από τις μπουλντόζες της άναρχης laquoανάπτυξηςraquo και του πρόσκαιρου ιδιωτικού κέρδους Σή-μερα στα Λουτρά Ελευθερών διακυβεύεται όχι μόνο η τύχη των ιστορικών αυτών κτι-ρίων αλλά και η συνέχιση ενός φυσικού τοπίου εξαιρετικής ομορφιάς με αιωνόβια πλατάνια ανάμεσα στα οποία ελίσσεται ο ποταμός Μαρμαράς Διακυβεύεται επίσης το δικαίωμα όλων μας να απολαμβάνουμε αυτόν τον τόπο και τα ευεργετήματα των ιαματικών πηγών κάτι που θα είναι αδύνα-το όταν τα Λουτρά λειτουργήσουν ως σπα πολυτελείας προς όφελος ενός συγκεκρι-μένου ιδιώτη ndash laquoεπενδυτήraquo

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Σύλλογος Αρχι-τεκτόνων Ν Καβάλας όχι μόνο υπερθεμα-τίζει την πρόταση για την προστασία των τριών κτιρίων αλλά προτείνει επιπλέον να κηρυχθούν τα Λουτρά Ελευθερών στο σύ-νολο τους ως laquoιστορικός τόποςraquo εντασσό-μενα στο Ν 153Α28-6-2002 laquoλόγω της κοινωνικής τεχνικής αρχιτεκτονικής εν γένει ιστορικής και επιστημονικής σημα-σίας τουςraquo

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών που συστάθηκε μόλις άρχισαν να γίνονται γνωστά τα laquoανα-πτυξιακάraquo σχέδια για την περιοχή έχει ήδη αναλάβει διάφορες μορφές δράσεις και συ-νοψίζει τις θέσεις της ως εξής

laquoΘα αγωνιστούμε με κάθε τρόπο για την προστασία του φυσικού και αρχιτεκτονικού

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 618

Είναι χιλιοειπωμένο και αποτελεί ανα-ντίρρητη πραγματικότητα Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι τομέας προτεραι-ότητας για την τρόικα και όχι μόνο Εργο-λάβοι και επίδοξοι επενδυτές δίνουν μάχη με στόχο τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και τα δη-μοτικά τέλη Δίπλα τους laquoτεχνικοί νομικοί και οικονομικοί σύμβουλοιraquo του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα διεκδικούν το δικό τους μερίδιο από τη τελευταία όπως ίσως νο-μίζουν μεγάλη δεξαμενή πόρων Και εδώ έχουν το δικό τους ρόλο οι εκλεγμένοι της τοπικής αυτοδιοίκησης Ενδεικτικές είναι πρόσφατες αποφάσεις ανάθεσης υπηρεσιών laquoσυμβούλωνraquo και ΣΔΙΤ για μονάδες επεξερ-γασίας απορριμμάτων στο νομό Ηλείας και στη Δυτική Μακεδονία

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αν τελικά απο-φύγει τον απόλυτο αφανισμό μετατρέπεται σε εισπρακτικό μηχανισμό στην υπηρεσία επιχειρηματικών συμφερόντων που ετοι-μάζονται να λεηλατήσουν το δημόσιο πλού-το και τα λαϊκά εισοδήματα και με τη δια-χείριση των απορριμμάτων εκτοξεύοντας στα ύψη τα δημοτικά τέλη Το σχέδιο αυτό εξυπηρετείται πολύ καλά από τη συστημα-τική απαξίωση των δημόσιων υπηρεσιών που έχει πλέον κορυφωθεί τα τελευταία χρόνια Εξάλλου έτσι laquoδικαιολογούνraquo την εκχώρηση των υφιστάμενων υποδομών και υπηρεσιών στους ιδιώτες με αναπόφευκτη συνέπεια την οικονομική επιβάρυνση των δημοτών και προετοιμάζουν για τις επερ-χόμενες ΣΔΙΤ με τα δυσβάσταχτα δημοτικά τέλη και την απομάκρυνση-απόλυση των εργαζομένων στους ΟΤΑ

Σημερινές εξελίξεις

Όπως είναι σχετικά γνωστό σε εξέλιξη βρίσκονται δώδεκα (12) Διαγωνισμοί για Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα στη διαχείριση απορριμμάτων Δυτική Μακεδονία Πελοπόννησος Αιτωλοακαρνανία Σέρρες Ηλεία Αχαΐα τέσσερις (4) διαγωνισμοί στην Αττική και οι πρόσφατα ενταχθέντες στις ΣΔΙΤ για την Ηπειρο και Κέρκυρα Όπως αναφέρουν δημοσιεύματα πρόκειται για μια τεράστια αγορά που μπορεί να αναπληρώ-σει τη βουτιά των δημόσιων έργων αφού ο συνολικός προϋπολογισμός των συμβά-σεων ανέρχεται σε 21 δις ευρώ σε τιμές 2012 με το κόστος κατασκευής στα 750

εκατ ευρώ και προβλεπόμενη συγχρημα-τοδότηση από κοινοτικούς πόρους και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

Με αυτές τις συμβάσεις ΣΔΙΤ διάρκειας καταρχήν 27 χρόνων ο επενδυτής ανα-λαμβάνει τη μελέτη κατασκευή συντήρη-ση και λειτουργία των υποδομών των μο-νάδων επεξεργασίας που προορίζονται να υποδέχονται σύμμεικτα απορρίμματα Στις προκηρύξεις που βγαίνουν το αντικείμενο δεν περιορίζεται στις μονάδες επεξεργασί-ας Ο επενδυτής προβλέπεται να αναλάβει και όλες τις υποδομές και δραστηριότητες υπάρχουσες ή απαιτούμενες νέες Αναλαμ-βάνει δηλαδή εξ ολοκλήρου το σύστημα δι-αχείρισης Είναι προφανές ότι και η απο-κομιδή δεν θα ξεφύγει

Την ίδια στιγμή ndash και μάλλον εντεινόμε-να το επόμενο διάστημα μέχρι να ολοκλη-ρωθούν οι διαδικασίες των ΣΔΙΤ ndash έχουμε σειρά αναθέσεων για υπηρεσίες laquoαπασχό-λησης προσωπικούraquo κυρίως στον τομέα της διαχείρισης και βέβαια έχουμε τις κλα-σικές αναθέσεις υπηρεσιών συντήρησης ή αποκομιδής κλπ όπου ο ανάδοχος χρησι-μοποιεί και δικό του εξοπλισμό ή εγκατα-στάσεις Αν και προβάλλεται το πρόσχημα της έλλειψης προσωπικού και εξοπλισμού τελικά για τους Δήμους που μπαίνουν σrsquo αυτή τη διαδικασία δεν προκύπτει κανένα οικονομικό όφελος Μόνο το εργολαβικό κέρδος και το ΦΠΑ που καλούνται να κα-λύψουν οι δήμοι αρκεί για να καταλάβει κανείς πόσο laquoμπαίνουν μέσαraquo

Αναπάντητα ερωτήματα

Από όσα έχουν δει το φως της δημοσι-ότητας μετά και από την πρόσφατη συζή-τηση στη Βουλή επερώτησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη διαχείριση των απορριμμάτων (httpgooglcYeyt) σημειώνω

Η κυβέρνηση δια του κ Καλαφάτη Αν Υπουργού ΠΕΚΑ μετά τη δημοσιότητα που πήρε η Ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ και σχετικό άρ-θρο στις laquoΟικοτριβέςraquo τ 2) προσπαθεί να διασκεδάσει τον κίνδυνο να απορριφθούν χρηματοδοτήσεις για μονάδες επεξεργασί-ας σύμμεικτων απορριμμάτων Παρουσιάζει στη Βουλή τις δράσεις για το Εθνικό Σχέ-διο Πρόληψης Απορριμμάτων και για την Αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Δι-αχείρισης που θα εγκριθούν όμως κατόπιν εορτής αφού δηλαδή πρώτα προχωρήσουν οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ

Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη ούτε για την επιλογή μεθόδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων και ρίχνει το μπαλάκι των ευθυνών στην αυτοδιοίκηση Στα ερωτή-ματα για το παρωχημένο των Περιφερεια-κών σχεδιασμών και τις ανεπίκαιρες μελέ-τες που συνοδεύουν τους διαγωνισμούς η απάντηση του Αν Υπουργού ήταν ότι δεν φταίει το ΥΠΕΚΑ καθώς τους σχεδιασμούς και τις μελέτες που είναι η βάση των δια-γωνισμών τις έκαναν οι φορείς διαχείρι-σης αποβλήτωνhellip

Οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ και ειδικό-

τερα η επίμαχη φάση του Ανταγωνιστικού Διαλόγου που οδηγεί στην επιλογή αναδό-χου-επενδυτή γίνονται σε καθεστώς από-λυτης και αδιαφανούς εποπτείας από την κυβέρνηση μέσω της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ Στην καταγγελία για αδιαφάνεια και έλλειψη διαλόγου με την κοινωνία η κυ-βέρνηση παραπέμπει σε μια κατόπιν εορτής περιορισμένη στα κόμματα διαβούλευση για την αναθεώρηση του εθνικού σχεδιασμού χωρίς τους πολίτες και τους θεσμικούς φο-ρείς της αυτοδιοίκησης

Χαρακτηριστική περίπτωση η Αττική Στην ερώτηση laquoτι κάνετε με την Αναθεώ-ρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικήςraquo το ΥΠΕΚΑ και η Περιφέρεια Αττικής απαντούν laquoη ανα-θεώρηση είναι αρμοδιότητα του ΕΔΣΝΑ δεν είναι δική μας υπόθεσηraquo Ο Περιφε-ρειάρχης και Πρόεδρος του Ειδικού Δια-βαθμιδικού Συνδέσμου Αττικής (ΕΔΣΝΑ) Γ Σγουρός σε κάθε δημόσια ομιλία του το τελευταίο χρόνο δεν παραλείπει να δηλώ-νει laquoΤο ΠΕΣΔΑ του 2003 ψηφίστηκε από τη Βουλή και είναι Νόμος του κράτους Μόνο η Βουλή μπορεί να τον αλλάξειraquo Τα συμπεράσματα δικά σαςhellip

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ κατήγγειλε τις ΣΔΙΤ ως αποκαλυπτικές των προθέσεων της κυβέρ-νησης να εξασφαλίσει την κερδοφορία των επιχειρηματιών απέναντι ακόμη και στις εγγενείς αβεβαιότητες όπως η μεταβολή της ποσότητας και σύνθεσης των απορριμ-μάτων αλλά ακόμη και στην περίπτωση μελλοντικής μεταβολής των απαιτήσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσία τα επόμενα 30 χρόνια Οι ιδιωτικοί φορείς που θα εμπλα-κούν στη διαχείριση των απορριμμάτων μπορούν να ζητήσουν αποζημίωση για οτι-δήποτε τους καθυστερήσει εμποδίσει στην επίτευξη των αποτελεσμάτων ή προκαλέσει στέρηση εσόδωνhellip

Και βέβαια η μνημονιακή συγκυβέρνηση και οι αρεστοί επιτελείς της επεξεργάζονται σειρά μέτρων και δράσεων στο ίδιο κλίμα άκρατης δημοκρατίας που τη χαρακτηρίζει Εξάλλου πρέπει να δείξουν στους δανειστές ότι παίρνουν τα προσήκοντα μέτρα για τη διαχείριση των αποβλήτων Οι πολίτες θα μάθουν όταν θα κληθούν να πληρώσουν το μάρμαρο

ΓΕΩΡΓιΑ ΑΣΗμΑΚοΠουλουμέλος της Ανεξάρτητης Ενωτικής Κίνησης ΕΣΔΝΑ

ένας σκοτεινός χορός

συμφερόντων

που πρέπει να σταματήσει

διαχείριση απορριμμάτων με ΣΔιΤ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 19

Διαδημοτικός σταθμός απορριμμάτων από τρεις Δήμους της Αττικής

Στο πλαίσιο των ασφυκτικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα στους ΟΤΑ εξαιτίας των δραστικών περικο-πών στη χρηματοδότηση και της δραματικής μείωσης στο προσωπι-κό οι Δήμοι Αλίμου Γλυφάδας και Ελληνικού-Αργυρούπολης έχουν τους τελευταίους μήνες αναλάβει μία σημαντική πρωτοβουλία για τη διαχείριση των απορριμμάτων που μπορεί να αποτελέσει παρά-δειγμα και για άλλους δήμους

Η διαχείριση των απορριμμάτων μία από τις βασικές λειτουργίες των Δήμων απορροφά σήμερα ένα τεράστιο μέρος του προϋπολογι-σμού τους Το κόστος για τους Δήμους αναμένεται μάλιστα να πολ-λαπλασιαστεί χάρη στους προγραμματισμούς της Περιφέρειας για τη δημιουργία τεσσάρων μεγάλων εργοστασίων για απορρίμματα στην Αττική Επίσης είναι γνωστό ότι ο όγκος των απορριμμάτων που επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται είναι πολύ μικρότερος από αυτό που θα μπορούσε καθώς και ότι οι τρεις Δήμοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τη χρήση χώρων για μεταφόρτωση απορριμ-μάτων που δεν πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές

Σε αντίθεση με τους σχεδιασμούς της Περιφέρειας Αττικής και σε σύγκρουση με την προωθούμενη λογική μεταβίβασης των υπη-ρεσιών καθαριότητας στον ιδιωτικό τομέα οι τρεις Δήμοι επεξερ-γάζονται μία κοινή πρόταση ήπιας διαχείρισης των απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή και με έμφαση στην ανακύκλωση την επα-νάχρηση και την κομποστοποίηση Με βάση σύγχρονες τεχνολογί-ες διαμορφώνεται δηλαδή μία πρόταση δημιουργίας διαδημοτικής μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων φιλική για το περιβάλλον και καθοριστική για την ποιότητα ζωής στην πόλη με άμεσα οικονομι-κά οφέλη για τους πολίτες και τους Δήμους

Η πρόταση αυτή αποτελεί προϊόν συνεργασίας των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Πε-ριβάλλοντος και με το Εργαστήριο Αριστοποίησης Παραγωγικών Συστημάτων του ΤΕΙ Πειραιά τα οποία έχουν συντάξει προσχέδιο μελέτης Στενή παραμένει και η συνεργασία των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε άμε-ση συνάρτηση με την πρόταση για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου που υποστηρίζεται και από τους τρεις δήμους

Το προσχέδιο μελέτης του ΤΕΙ Πειραιά παρουσιάστηκε στις 19 Ιουνίου σε δη-μόσια εκδήλωση και στην οποία παραβρέθηκαν αιρετοί εκπρό-σωποι των σω-ματείων εργα-ζομένων τοπι-κών συλλόγων και δημόσιων φορέων καθώς και πολλοί κάτοι-κοι της περιοχής οι οποίοι ενημε-

ρώθηκαν και αντάλλαξαν απόψεις στο πλαίσιο μίας ανοιχτής δια-δικασίας ουσιαστικής διαβούλευσης με την κοινωνία

Την ίδια στιγμή οι τρεις Δήμοι βρίσκονται σε επαφή με την Πε-ριφέρεια Αττικής για τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις και την εξεύ-ρεση χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ όπως και με την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομί-ου του Ελληνικού

ΤΑΚΗΣ ΚοΡοΒΕΣΗΣΑντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Ελληνικού-Αργυρούπολης

Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Ελπίδα η δημιουργία τοπικών εταιρειών πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης

Όπως σε όλη τη Ελλάδα έτσι και στην Πελοπόννησο Κυβέρνηση και Περιφέρεια προωθούν τα σχέδιά τους ώστε να αναθέσουν μέσω ΣΔΙΤ τη διαχείριση των σκουπιδιών σε ιδιώτες με την κα-τασκευή φαραωνικών έργων και πανάκριβο από κάθε πλευρά κόστος Όπως ανακοινώθηκε πρό-σφατα εντός του καλοκαιριού αναμένεται η ανάδειξη του αναδόχου και η ολοκλήρωση των σχε-τικών διαδικασιών Από το σημείο αυτό όμως και μέχρι την κατασκευή του έργου και την έναρ-ξη λειτουργίας του laquoολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτωνraquo θα παρέλθουν τρία τουλάχιστον χρόνια ήτοι ούτε το 2016 δεν θα είναι έτοιμο το εν λόγω έργο

Από την πλευρά τους οι Δή-μοι Πελοποννήσου διατυπώνουν από τις αρχές του 2012 όλο και εντονότερα προς το ΥΠΕΚΑ το αίτημα να αναλάβουν έως τότε αυτοί να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν υποδομές προσω-ρινής διαχείρισης των απορριμ-μάτων Και το αίτημά τους αυτό εμπεριέχει και την πλευρά της χρηματοδότησης των εν λόγω υποδομών από κρατικούς ή και κοινοτικούς πόρους Ποιες είναι αυτές οι υποδομές laquoπροσωρινής διαχείρισηςraquo ή laquoμεταβατικού στα-δίουraquo ή laquoενδιάμεσης λύσηςraquo Εί-τε μια μονάδα κομποστοποίησης για ένα μικρό μέρος προδιαλεγμένων οργανικών αστικών αποβλήτων είτε μια μονάδα Μηχανικής Διαλογής Σε αυτήν θα οδηγείται ο κύριος όγκος των σύμμεικτων στερών αποβλήτων ώστε μετά από τη διαλογή το -όχι καλής ποιότητας- οργανικό κλάσμα να οδηγείται στην μονάδα κομποστο-ποίησης Τα ανακυκλώσιμα που υπάρχουν στα σύμμεικτα θα διαχωρίζονται () ενώ το υπόλειμμα θα οδηγείται σε μια τρίτη υποδομή δεματοποιητή όπου θα μπαλάρεται και θα εναποτίθεται ανα-μένοντας την μέσω ΣΔΙΤ ολοκληρωμένη Μονάδα για την τελική διαχείρισή του Πρόκειται για μία λύση επίσης εξαιρετικά προβληματική

Μέχρι να γίνουν όλα αυτά τα σκουπίδια εξακολουθούν να μεταφέρονται laquoπροσωρινά και μέχρι νεωτέραςraquo από το ένα μέρος στο άλλο με νόμιμο ή παράνομο τρόπο και με πανάκριβο τίμημα

Σε αυτό το κλίμα όπου Κράτος και Δήμοι εξακολουθούν να πηγαίνουν από προσωρινή λύση σε προσωρινή λύση κοινωνικές δυνάμεις αφυπνίζονται και αναλαμβάνουν τοπικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κοινωνικής βάσης για το laquoκόψιμο του γόρδιου δεσμούraquo των σκουπιδιών με τη μό-νη από κάθε πλευρά (οικονομική κοινωνική οικολογική πολιτιστική) ενδεδειγμένη μέθοδο την laquoδιαλογή στην πηγήraquo

Στη Λακωνία ιδρύθηκε το 2011 η laquoΛακωνική Βιοενεργειακή ΑΕraquo και δραστηριοποιείται πα-ραλαμβάνοντας από δημότες και επιχειρηματίες διαχωρισμένα υλικά συσκευασιών (χαρτί γυαλί πλαστικό μέταλλο καθώς επίσης και τηγανέλαια) Προ τριμήνου δεκάδες Αρκάδες ίδρυσαν την laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo εταιρεία πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης με στόχο την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων με τα αντίστοιχα χαρα-κτηριστικά ως προς τις ακολουθούμενες μεθοδους

Μέσα από παρόμοιες πρωτοβουλίες πολλαπλά οφέλη (οικονομικά κοινωνικά οικολογικά) δι-αχέονται σε ολόκληρη την τοπική κοινωνία ενώ στα θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος ανήκει και η διαρκής και συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των δημοτώνπολιτών

Παρόμοιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες τοπικής κοινωνικής βάσης έχουν ξεκινήσει επίσης στη Μύκονο και στην Τήνο για την επίλυση του ίδιου προβλήματος Αισιοδοξούμε ότι σύντομα θα γεννηθούν και άλλες σε διάφορα μέρη της χώρας Με φόντο την ολόπλευρη ndashκαι όχι μόνον την σχετιζόμενη με τα σκουπίδιαndash κρίση ο τόπος μας το έχει τόσο πολύ ανάγκη

ΒΑΣιλΗΣ ΓιοΚΑΡΗΣΔιευθύνων Σύμβουλος laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 620

Αν και το επικό ταξίδι της μετανάστευ-σης των πουλιών είναι μία αρχέγονη συ-νήθεια που πάντα κέντριζε την φαντασία των ανθρώπων δυστυχώς οι γνώσεις μας αναφορικά με αυτό παραμένουν περιορι-σμένες Για παράδειγμα οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει εάν τα πουλιά προκειμένου να προσανατολιστούν παρα-τηρούν τη θέση των άστρων και του ήλιου ή βασίζονται στο μαγνητικό πεδίο της γης διατηρώντας έτσι την πορεία τους στο μα-κρινό ταξίδι της μετανάστευσης

Δισεκατομμύρια πουλιά διασχίζουν κάθε χρόνο την έρημο της Σαχάρας κα τη Με-σόγειο θάλασσα προς και από τις περιοχές αναπαραγωγής στην Παλαιαρκτική και τις περιοχές διαχείμασης στην τροπική Αφρι-κή Τα μικρά και μεγάλα νησιά της χώρας μας αποτελούν κατά την ανοιξιάτικη πε-ρίοδο τον πρώτο ενδιάμεσο μεταναστευ-τικό σταθμό στα οποία τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να τραφούν και να ξεκου-ραστούν μετά από διάστημα τεσσάρων με πέντε ημερών κουραστικού ταξιδιού όσο δηλαδή διαρκεί η διάσχιση της ερήμου και της Μεσογείου

Με βάση θεωρητικά μοντέλα αλλά και εμπειρικά δεδομένα είναι ξεκάθαρο ότι κατά την ανοιξιάτικη μεταναστευτική πε-ρίοδο τα πουλιά βρίσκονται υπό πίεση για να αφιχθούν γρήγορα στις περιοχές αναπαραγωγής τους στη Βόρεια Ευρώπη Επομένως η δυνατότητα ανεύρεσης τρο-

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ πολύτιμοι μεταναστευτικοί σταθμοί για τα πουλιά

φής στους ενδιάμεσους μεταναστευτικούς σταθμούς επηρεάζει το φιλόδοξο εγχείρη-μα της μετανάστευσης γιατί καθορίζει τον λιγοστό χρόνο που τα πουλιά παραμένουν σε αυτά Για παράδειγμα σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα για τον Κηποτσι-ροβάκο (Sylvia borin) φαίνεται ότι τα με-ταναστευτικά που φτάνουν σε κάποιο νη-σί της δυτικής ή της κεντρικής Μεσογείου παραμένουν σε αυτά κατά κανόνα μόνο για μια ή δύο μέρες Αντίθετα στην ανατολική Μεσόγειο από δεδομένα που έχουν συστημα-τικά συλλεχθεί στα Αντικύθηρα γνωρίζουμε ότι τα πουλιά παραμένουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με βάση προκαταρτικά αποτελέσματα τηλεμετρίας

Αυτό συμβαίνει πιθανότατα γιατί τα που-λιά που φτάνουν στα ελληνικά νησιά (ει-κόνα που προκύπτει από δεδομένα από τα Αντικύθηρα τη Γαύδο και τα Στροφάδια) είναι πολύ πιο εξασθενισμένα από τα πουλιά που προσγειώνονται σε νησιά της κεντρι-κής και δυτικής Μεσόγειου Πολλά πουλιά μάλιστα εξαντλούνται τόσο πολύ από τη δι-άσχιση της ερήμου και της θάλασσας που αδυνατούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την ηπειρωτική Ελλάδα (πχ Πελοπόν-νησος) Κατά τη διάρκεια ήμερων ή ετών με δυσχερείς καιρικές συνθήκες (αντίθε-τους ανέμους βροχόπτωση κλπ) μπορεί κάνεις να βρει δεκάδες νεκρά πουλιά από την εξαθλίωση και την ασιτία στη Γαύδο και στα Αντικύθηρα Στα Στροφάδια όπου

η απόσταση από τις Αφρικάνικες ακτές εί-ναι μεγαλύτερη το φαινόμενο παρατηρεί-ται ακόμη πιο έντονο

Τα πουλιά που φτάνουν με περίσσεια ενεργειακών αποθεμάτων σε ένα νησί αμέ-σως μετά τη διάσχιση της Μεσογείου δίνουν κατά κανόνα προτεραιότητα στην ξεκού-ραση και την αποφυγή αρπακτικών αφού θα συνεχίσουν το ταξίδι τους με τη δύση του ηλίου Η πλειοψηφία όμως των πουλι-ών που φτάνουν σε νησιά όπως η Γαύδος τα Αντικύθηρα και τα Στροφάδια έχουν εξαντλήσει τα ενεργειακά τους αποθέματα και το πρώτο τους μέλημα είναι η γρήγορη ανεύρεση τροφής ώστε να αναπληρώσουν την απολεσθείσα σωματική τους μάζα και συνεπώς να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις περιοχές αναπαρα-γωγής Επειδή η αφομοίωση της τροφής είναι μειωμένη μετά από μεταναστευτικές πτήσεις μεγάλων αποστάσεων αφού μέρος του πεπτικού συστήματος έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης πολλά είδη καταφεύγουν στην κατανάλωση νέκταρ για τις πρώτες ώρες μετά την άφιξη τους κα-θώς είναι ενεργειακά πλούσιο και εύκολα αφομοιώσιμο από το ταλαιπωρημένο πε-πτικό τους σύστημα Πρόσφατη εργασία σε επιβεβαίωση των παραπάνω φανέρωσε ότι η κατανάλωση σε νέκταρ είναι αυξημένη από τα πουλιά στα Αντικύθηρα σε σύγκρι-ση με πουλιά σε αλλά νησιά της κεντρικής και δυτικής Μεσογείου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ wwwleavingisliningorg facebook Ασφαλή Καταφύγια για τα Άγρια Πουλιά

Τα νησιωτικά οικοσυστήματα λοιπόν παί-ζουν έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη μετανάστευση των πουλιών και κατ΄ επέκταση στην ίδια την επιβίωσή τους Το επιστημονικό έργο που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται στα Αντικύθη-ρα (από την Ορνιθολογική μέσω του Ορ-νιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων) στη Γαύδο (από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης) και στα Στροφάδια (από το ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων σε συνεργασία με την Ορ-νιθολογική και το Σουηδικό Μουσείο Φυσι-κής Ιστορίας) μας έχουν βοηθήσει να κατα-νοήσουμε καλύτερα το υπέροχο φαινόμενο της μετανάστευσης

Δυστυχώς παρέα με την κατανόηση του υπέροχου αυτού φαινομένου έρχεται και η συνείδηση των ανθρωπογενών απειλών που αντιμετωπίζουν τα ήδη εξαντλημένα πουλιά που σταθμεύουν στη χώρα μας Δυ-στυχώς στα Ιόνια νησιά είναι ακόμη πο-λύ διαδεδομένη η ανοιξιάτικη λαθροθηρία του Τρυγονιού αλλά και άλλων ειδών Το κυνήγι την άνοιξη έχει απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1985 γιατί τα πουλιά είναι σε πρώιμη αναπαραγωγι-κή περίοδο και έτσι με κάθε πυροβολισμό κινδυνεύει να χαθεί η επόμενη γενιά των ειδών που μεταναστεύουν

Παρότι η laquoπαράδοσηraquo αυτή αποτελεί ευ-θεία παραβίαση των ευρωπαϊκών Οδηγιών για τη βιοποικιλότητα οι αρχές εξακολου-θούν μέχρι και σήμερα να μην ελέγχουν τη λαθροθηρία στη Ζάκυνθο τους Παξούς τους Αντίπαξους την Κέρκυρα και τους Οθωνούς Η Ορνιθολογική προκειμένου να αντιμετω-πίσει τη λαθροθηρία έχει αρχίσει μια διεθνή τριετή εκστρατεία χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της το-πικής κοινωνίας και ιδίως της νέας γενιάς για τις επιπτώσεις της λαθροθηρίας

ΓιΩΡΓοΣ ΚΑΡΡΗΣΚαθηγητής Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλ-

λοντος και Οικολογίας TEI Ioνίων Νήσων

μΑλΑμΩ ΚοΡμΠΕΤΗΥπεύθυνη Πολιτικής Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

ΧΡΗΣΤοΣ μΠΑΡμΠουΤΗΣΔρ Βιολογίας Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανμιο Κρή-της Συντονιστής Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων

ΣΤΑυΡοΣ ΞΗΡουΧΑΚΗΣΔρ Βιολογίας ndash Ερευνητής Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Thord FranssonΔρ Υπεύθυνος Τμήματος Ασπόνδυλων Κέντρο Δακτυ-

λιώσεων Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σουηδίας

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 21

laquoΤο Ιόνιο φλέγεταιraquo Θα μπορούσε να είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας Κι όμως είναι σενάριο αναπτυξιακής φαντα-σίας που χρησιμοποιείται έντονα εδώ και δύο χρόνια για να πείσει τους μνημονια-κούς ιθαγενείς με καθρεφτάκια και φθη-νά κόλπα ότι στα βάθη της γης και των θαλασσών ενεργειακά πλούτη θα φέρουν την πολυπόθητη ευμάρεια Οι εξορύξεις στο Ιόνιο μια βαθειά πολιτική επιλογή του σημερινού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζεται από τους εμπνευστές της μάλλον με μια αβάσταχτη και ευκαιριακή ελαφρότητα

Κι η αριστερά Η θέση της σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο Ευτυχώς προς το πα-ρόν δεν μπήκε στην κουβέντα για τα αντι-σταθμιστικά οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες των νησιών του Ιονίου αντίθετα με τα όσα υπόσχονται σπάταλα οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι αναλώθηκαν εδώ και μήνες σε διεκδικητικές κορώνες ενός ποσοστού επί τοις εκατό άγνωστο προς το παρόν και απροσδιόριστο ικανό πάντως να προκαλέσει έναν νέο Πελοπον-νησιακό πόλεμο με τον άλλο διεκδικητή του τοπικού ποσοστιαίου αντισταθμιστικού οφέλους Αρκεί όμως αυτό όταν παράλ-ληλα σιωπά ή έστω δεν καταλήγει σε μια σαφή θέση γιrsquo αυτήν την απαρχαιωμένη και καθεστωτική μορφή μονοπωλιακής ανάπτυξης

Η ριζοσπαστική αριστερά στις μέρες μας που διεκδικεί για πρώτη φορά την κυβερνητική ευθύνη οφείλει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες τα κινήμα-τα και τους πολίτες να συμμεριστεί τις αγωνίες τους και να μην περιορίσει την δυναμική της σε έναν άγονο κυβερνητισμό σε μια προσπάθεια απλά και μόνο να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους όποιοι κι αν είναι αυτοί για την κατάργηση των μνημονίων Οφείλει να είναι ειλικρινής και πιστή σε αρχές και αξίες που η τάξη του χρόνου ήρθε να δικαιώσει Να είναι ουσια-στική και πειστική και όχι απλά και αδιάκριτα αρεστή με επιχειρήματα του ταξικού και πολιτικού της αντιπάλου

Η τοπική κοινωνία στην Κεφαλονιά αλλά και σε όλο το Ιόνιο αγνοεί και γι αυτό αγωνιά για το μέγεθος του ζητήματος και όχι το βάθος των εξορύξε-ων Η κινηματική ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στις δράσεις της Ριζοσπαστικής μας Πρωτοβουλίας δεν είχε ως αφετηρία μια σύντομη συ-ζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων από τη συνήθη δραστηριότητα ή τον κίνδυνο ατυχήματος και τις επιπτώσεις των σεισμών του ρήγματος του Ιονίου σε αυτές αλλά την παράλληλη αγωνία τους για την αλλοίωση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής της τοπικής οικονομίας και παραγωγής για την ιστορική επερχόμενη λεηλασία του πλούτου του Ιο-νίου των κοινωνιών και των ανθρώπων του

Την αγωνία της αυτή για το μέλλον των παιδιών μας οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να συμμεριστεί και όχι να περιθωριοποιήσει με ΑΝΑΣΕΣ μιας αισιό-δοξης αλλά κενής προοπτικής Και πρέπει να δώσει τώρα μια απάντηση επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας για το ποιά ανάπτυξη θέλει και ποι-ούς πόρους Αν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός τότε σίγουρα θα υπάρχει κι άλλος δρόμος Κι ο δρόμος αυτός είναι πάνω στη γη και στη θάλασσα και όχι στα βάθη της

ΣΤΑυΡοΣ ΑΝΤυΠΑΣμέλος Ριζοσπαστικής Πρωτοβουλίας Κεφαλονιάς

δ ιάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο ιόνιο

Η συζήτηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο άνοιξε με ένταση γύρω στο 1998-1999 όταν από τον τότε αρμόδιο φορέα της ελληνικής πολιτείας δόθηκαν τέσσερις περιοχές (δυο στην στεριά Ιωάννινα Αιτωλοακαρνανία και δυο στην θάλασσα Κεφαλονιά-δυτικός Πατραϊκός και Ζάκυνθος-Κατάκολο) σε δύο εταιρείες του εξωτερικού προκειμένου να προχωρήσουν σε διερευνητικές εργασίες

Οι εταιρείες αυτές αποχώρησαν το 2000 χωρίς να αναφερθούν τα όποια αποτελέσματα εν τω μεταξύ όμως δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σοβαροί προβληματισμοί στην πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας

bull Τι επίδραση θα έχει στο περιβάλλον αυτή η δραστηριότητα όταν και αν υπάρξειbull Είναι αναστρέψιμη μια καταστροφή από λάθος η άλλη αιτίαbull Πως επηρεάζει η υψηλή σεισμικότητα της περιοχήςbull Πως θα μεταβληθεί και σε ποια κατεύθυνση το παραγωγικό μοντέλο της περιοχήςΤα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν απαντήθηκαν παρά μόνο εν μέρει και αποσπασματι-

κάΓι αυτό όταν στα τρία τελευταία χρόνια αναζωπυρώθηκαν οι συζητήσεις για νέες έρευνες

και μεγάλες προοπτικές που παρουσιάστηκαν και σαν laquoνέο Ελντοράντοraquo οι συμπολίτες και συμπολίτισσες του Ιονίου είναι υποψιασμένοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΠΣ Ιονίων που συζήτησε τις στρατηγικές μελέτες περιβαλλο-ντικών επιπτώσεων το καλοκαίρι του 2012 διατύπωσε σωρεία σοβαρών και ανεπίτρεπτων ελλείψεων σ αυτές και ζήτησε να μην εγκριθούν αν δεν συμπληρωθούν

Μέχρι και σήμερα και ενώ οι ερευνητικές εργασίες έλαβαν τέλος για δεύτερη φορά μέσα σε 15 χρόνια οι μελέτες αυτές δεν έχουν ακόμη εγκριθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αυτοδιοικητικές δυνάμεις στην Περιφέρεια όπως η ΑΝΑΣΑ αλλά και κινήσεις πολιτών είναι σε ετοιμότητα ώστε αφ ενός μεν να αξιολογηθεί σωστά και ρεαλιστι-κά η όποια προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και αφ ετέρου να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η αειφορία στο περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτη η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των κατοίκων των νησιών του Ιονίου

ΘΕοΔΩΡοΣ ΓΑλιΑΤΣΑΤοΣ Περιφερειακός σύμβουλος Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κεφαλονιάς και Ιθάκης

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 614

ΑΝΑΔιΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Το ζήτημα της αναδιάρθρωσης της παρα-γωγικής δομής και υποδομής δεν μπορεί να ιδωθεί ξέχωρα από το ζήτημα του αναπτυ-ξιακού μοντέλου Συνεπώς το ερώτημα που πρέπει να απαντιέται από τη σχεδιαζόμενη πολιτική θα πρέπει να απαντά στην ανά-γκη για άλλο αναπτυξιακό μοντέλο Ποιες λοιπόν πρέπει να είναι η αφετηρίες μιας αποτελεσματικής πολιτικής Κατά τη γνώ-μη μου οι εξής

Από τη λογική μείωσης κόστους πρέπει

να πάμε στη λογική παραγωγής αξίας το οποίο είναι και συμβατό με τις ιδεολογικές αναφορές μας (κοινωνικά προσδιορισμέ-νη αξία χρήσης που παράγεται από την εργασία) Η νέα αξία παράγεται μέσω της συνεχούς καινοτομίας σε προϊόν και πα-ραγωγική διαδικασία Η εστίαση στην πα-ραγωγή με τη στενή έννοια τη μεταποίη-σης (μετασχηματισμός εισροών σε προϊόν) είναι ανεπαρκής Αυτό δεν σημαίνει ότι η καινοτομία παράγεται μόνο στα εργαστή-ρια Αντίθετα παράγεται και στη σύζευξη σχεδιασμού και παραγωγής αλλά και στην αλληλεπίδραση παραγωγή και χρήσης Η βασική διαφορά έγκειται από τη μία στις αυξανόμενες αποδόσεις που χαρακτηρίζουν την οικονομική της καινοτομίας και από την άλλη στο σαφή προσανατολισμό που απαιτείται τόσο σε ότι αφορά στην πολιτική απασχόλησης όσο και στο ποιος θα είναι ο φορέας της ανάπτυξης (ταλέντο και όχι κεφάλαιο όπως λέει ο Florida)

Συνέπεια των παραπάνω είναι και η ανά-γκη να ξεφύγουμε από την παράθεση κλα-δικών αναλύσεων και πολιτικών Η ανά-λυση μάλλον πρέπει να γίνει στο επίπεδο των συστημάτων αξίας (όχι απλά αλυσίδες) όπου περιλαμβάνονται τόσο μονάδες από διαφορετικούς κλάδους που αφορούν στην παραγωγή αξίας και στην ανάπτυξη εξοπλι-σμού και υποδομών όσο και λειτουργικές υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας (έρευνα τεχνική υποστήριξη πιστοποίη-

ση-προτυποποίηση κλπ) και λειτουργιών (εφοδιασμός μεταφορές κοκ)

Η πολιτική θα πρέπει να προσδιορίζε-ται και χωρικά ώστε να αναγνωρίζεται η αντίστοιχη εμπέδωση της παραγωγικής και καινοτομικής δραστηριότητας

Βασικό ζήτημα αφορά και στο υποκεί-μενο του μετασχηματισμού Ποιοι θα ανα-λάβουν το έργο του μετασχηματισμού και της νέας μορφής παραγωγής αν το παρόν επιχειρείν είναι ανεπαρκές

Άξονες αναπτυξιακής πολιτικής

Με βάση τα παραπάνω οι άξονες σχεδιασμού πολιτικής θα πρέπει να είναι οι εξής

Συγκρότηση παραγωγικών συμπλεγ-μάτων με σχετική εξειδίκευση και χω-ρικό προσδιορισμό

Τα παραγωγικά συστήματα δεν συγκρο-τούνται σε κλαδική βάση αλλά με την αλ-ληλεπίδραση δραστηριοτήτων από διαφο-ρετικούς κλάδους και τομείς οικονομικής δραστηριότητας Η πολιτική πρέπει να εστι-άζει στην ενίσχυση στους αδύνατους κρί-κους οι οποίοι είναι ndash εν γένει

ndash Ανάπτυξη προϊόντος έλλειψη καινο-τομικής δραστηριότητας αδυναμία στην ανάλυση των αναγκών και των κατανα-λωτικών τάσεων απουσία τεχνολογικών υποδομών υποστήριξης (προτυποποίηση διαπίστευση παρέμβαση σε διεθνείς οργα-νισμούς προτυποποίησης πρόσβαση σε ερ-γαστηριακές λειτουργίες κοκ)

ndash Τεχνολογική εξάρτηση και έλλειψη απορροφητικής ικανότητας η παθητική μιμητική συμπεριφορά έχει οδηγήσει σε απουσία καινοτομικής δραστηριότητας οπότε δεν υπάρχει το δυναμικό που θα μπορέσει να αξιοποιήσει τις τεχνολογικές εξελίξεις και θα συνεργαστεί με παρόχους τεχνολογίας (προμηθευτές εξοπλισμού και πρώτων υλών) κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε σχετική εξειδίκευση κλαδικών δραστηριοτήτων

ndash Στον ύπαιθρο χώρο από την αγροτική παραγωγή πρέπει να πάμε στην πολυδρα-στηριότητα ώστε να καθετοποιηθεί τοπικά η παραγωγή αξίας αναπτυχθεί η επωνυμία του προϊόντος και η ταυτότητα του τόπου και συνδεθεί οργανικά με συμπληρωματικές δραστηριότητες βιομηχανικής μεταποίησης και τεχνολογικής υποστήριξης

Αμφίπλευρη παρέμβαση του κρά-τους στης πλευρές της laquoπαροχήςraquo και της laquoζήτησηςraquo

Ο ρόλος της κρατικής παρέμβασης δεν μπορεί πια να περιορίζεται στην πλευρά της παροχής πόρων και ενίσχυσης τεχνολογι-κής και ερευνητικής δραστηριότητας Από τη μία πρέπει να αναπτυχθούν υποδομές τεχνολογικής δραστηριότητας σε συνεργα-σία με τις παραγωγικές συστάδες εξειδικευ-μένες με βάση τις ανάγκες μιας επιθετικής πολιτικής καινοτομίας προϊόντος Αυτές οι υποδομές δεν είναι απαραίτητο να είναι κρατικές ούτε να αφορούν απαραίτητα σε νέους φορείς Μπορούν να είναι συλλογι-κές δομές στο πρότυπο της Τρίτης Ιταλίας ή να αφορούν σε μακροπρόθεσμα ανοικτά προγράμματα που θα αξιοποιούν υφιστά-μενες υποδομές μοχλεύοντας παράλληλα την αλλαγή προσανατολισμού τους από τον ακαδημαϊσμό σε πιο πολύπλευρη δρα-στηριότητα (αυτό προϋποθέτει και αλλαγή του τρόπου αξιολόγησης της ερευνητικής δραστηριότητας)

Από την άλλη η κρατική παρέμβαση μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο στρατηγικό ρόλο στην πλευρά της ζήτησης Αυτό μπορεί να γίνει με τρεις βασικούς τρόπους

ndash Πολιτική προμηθειών οι προδιαγρα-φές προμηθειών πρέπει να αποτελέσουν ένα αποτελεσματικό εργαλείο προσέλκυσης καινοτομικής δραστηριότητας ώστε μέσα από τη διαμόρφωσή τους να ωθούνται οι προμηθευτές να αναπτύσσουν προϊόντα λύσεις και εν τέλει ικανότητες που θα τους καθιστούν πρωτοπόρους διεθνώς Η διαδι-κασία καθορισμού μέσα από μηχανισμούς διαβούλευσης και ο χρονισμός εισαγωγής τους σε συνδυασμό με συμπληρωματικές ενέργειες και μέτρα στην πλευρά της πα-ροχής-προσφοράς μπορεί να έχει σημαντι-κά αποτελέσματα σε αγορές όπως οι κατα-σκευές ο εξοπλισμός οι ΑΠΕ κλπ

ndash Ρυθμιστικές παρεμβάσεις στην κατανά-λωση σε αντίθεση με την παθητική αντι-μετώπιση των προδιαγραφών στην λογική φθοροποιού διευκόλυνσης και προστασίας των εγχώριων παραγωγών ο ευρύτερος χώ-ρος της κατανάλωσης μπορεί να αποτελέ-

σει πεδίο ενεργούς παρέμβασης με σκοπό την προετοιμασία και ανάπτυξη προϊόντων που θα ανταγωνίζονται με βάση την αξία και όχι την τιμή

ndash Επενδύσεις σε υποδομές κλπ ένα νέο πρόγραμμα επενδύσεων σε δημόσιες υπο-δομές θα πρέπει να ξεφύγει από τη λογική του τι μπορούμε να κάνουμε και να εστιάσει στο τι πραγματικά χρειάζεται και πώς κατά την επένδυση θα αναπτυχθούν τεχνολογίες και ικανότητες που μπορούν να αξιοποιη-θούν και σε άλλες εφαρμογές και ndash κυρίως θα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο εξαγωγικής δραστηριότητας

Η λογική των παραπάνω είναι να σχε-διασθούν στρατηγικοί θύλακες αγοράς οι οποίοι θα μπορούν να αποτελέσουν προ-νομιακό πεδίο μάθησης για εγχώριους πα-ραγωγούς

Ανάδειξη νέων υποκειμένωνΤο βασικό θεμελιώδες πρόβλημα αφο-

ρά στο ποιες θα είναι οι δυνάμεις που θα υλοποιήσουν τη μετάβαση σε ένα νέο πα-ραγωγικό σύστημα στο πλαίσιο ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης με τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς όρους που απαιτού-με Είναι ιστορικά και εμπειρικά βιωμένο ότι οι κυρίαρχες σήμερα δυνάμεις έχουν περιορισμένες δυνατότητες Προφανώς υπάρχουν δυναμικές καινοτόμες εξωστρε-φώς ανταγωνιστικές μονάδες με ισχυρές και καλλιεργούμενες ικανότητες αλλά δεν αποτελούν τον κανόνα

Τα νέα υποκείμενα παραγωγικής δραστη-ριότητας θα πρέπει να τα αναζητήσουμε σε δύο laquoοικοσυστήματα-κοινότητες-κινήματαraquo που συγκροτούνται ήδη

Το πρώτο αφορά ένα οικοσύστημα νέας επιχειρηματικότητας διακριτής και σχετι-κά ξένης με το υφιστάμενο το οποίο όμως ιδεολογικά συγγενεύει με αυτό Βασικό χαρακτηριστικό του είναι ότι συγκεντρώ-νεται κυρίως σε τομείς τεχνολογικής αιχ-μής (κυρίως λογισμικό μικρο-ηλεκτρονι-κή και λίγο σε βιολογία φάρμακο) καθώς και σε ορισμένους τομείς όπως η γεωργία Σήμερα το οικοσύστημα είναι ποικίλο και διεθνοποιημένο αλλά όχι σε επαρκή βαθ-μό Χαρακτηρίζεται από αδύναμη θεσμι-κή πύκνωση περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση αγορές και τεχνολογικές υποδομές ενώ αντιμετωπίζεται ως εξωτι-κό προϊόν από κράτος και τράπεζες Είναι δυνατή η εξάπλωσή του και σε άλλους το-μείς παραγωγικής δραστηριότητας Απαιτεί-ται συγκροτημένη ενισχυτική παρέμβαση που θα εστιάζει στη μόχλευση δραστηριο-

μεθοδολογικές αφετηρίες και άξονες για την

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 15

για ένα ΚιΝΗμΑ ανασυγκρότησηςΠαρότι ήδη από το Πρόγραμμα του 2009 ο ΣΥΡΙΖΑ είχε

θέσει το ζήτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώ-ρας ελάχιστη συζήτηση είχε υπάρξει μέχρι πρόσφατα Ήταν περισσότερο οι πολιτικές εξελίξεις του τελευταίου χρόνου που έφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη να αναπτύξει ο ΣΥ-ΡΙΖΑ -ΕΚΜ μια πολιτική για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση Το ζήτημα αυτό σε συνδυασμό με μια σειρά άλλα πολιτι-κά και ιδεολογικά ζητήματα δίνουν μια νέα διάσταση στην παρέμβαση της Αριστεράς ndashκαι μιλάμε πιο συγκεκριμένα για την πραγματική Δημοκρατία για το πολιτικό σύστημα της διαφθοράς και της διαπλοκής και το laquoτρίγωνο της αμαρτί-αςraquo για το εθνικό ζήτημα και τη σύζευξή του με το κοινω-νικό και βέβαια για την κατάκτηση της κυβέρνησης Αυτή η νέα διάσταση αποτελεί βασική προϋπόθεση προκειμένου η Αριστερά να εκφράσεις τις laquoανάγκες των πολλώνraquo καθώς ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός έχει περάσει στη φάση των Μνημονίων και της Τρόικα Η Αριστερά έχοντας υποχρέωση απέναντι laquoστους πολλούςraquo να είναι πρωταγωνιστική πολιτι-κή δύναμη οφείλει να έχει συναίσθηση ότι δεν κινδυνεύει αν προωθήσει τον προγραμματικό της λόγο για τα ζητήματα που προαναφέρθηκαν αντίθετα κινδυνεύει αν αδιαφορήσει για τα ζητήματα αυτά

Μπορούμε να συζητήσουμε για την παραγωγική ανασυ-γκρότηση με έναν τρόπο ριζοσπαστικό αριστερό ρεαλιστικό και σύγχρονο Μπορούμε να διαμορφώσουμε laquoμαζί με τους πολλούςraquo ένα ισχυρό ρεύμα laquoθετικής πρότασης διεξόδουraquo που να αλλάξει εκ βάθρων την κατάσταση laquoαποικίας χρέουςraquo στην οποία έχει περιέλθει η χώρα έχοντας ως κινητήριες δυ-νάμεις τις βαθύτερες αξίες της Αριστεράς πρόοδος γνώση συλλογικότητα ηθική πραγματικές ανάγκες πραγματική δι-καιοσύνη πραγματική δημοκρατία χειραφέτηση

Νέο μεταβατικό πρότυπο

Η παραγωγική ανασυγκρότηση είναι μια μεταβατική έν-νοια που ξεκινά σήμερα laquoαπό τώραraquo αφορά όλη την περίο-δο μέχρι το μετατροϊκανό ξέφωτο και εκτείνεται σε μια επό-μενη περίοδο βαθύτερων κοινωνικών μετασχηματισμών με ορίζοντα το σύγχρονο σοσιαλισμό του 21ου αιώνα Φυσικά σε κάθε περίοδο έχει ιδιαίτερους επικαθορισμούς ανάλογα με τους πολιτικούς συσχετισμούς

Μια θεμελιώδης οριοθέτηση είναι ότι μιλάμε για ανασυγκρό-τηση και όχι γενικά για laquoανάπτυξηraquo επισημαίνοντας δηλαδή την ανάγκη ενός νέου πρότυπου Βασική σχέση αποτελεί η Δημοκρατία δηλαδή η επιδίωξη για πάνδημη λαϊκή συμμε-τοχή στο σχεδιασμό στον προγραμματισμό και τον έλεγχο αξιοποιώντας τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία Στον πυ-ρήνα του νέου προτύπου βρίσκεται η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου Πρώτrsquo απrsquo όλα του ανθρώπινου δυναμικού που έχει υψηλό μορφωτικό επίπεδο

αλλά και ευρύτερα γνωσιακό και μαστορικό Αλλά ακόμη μι-λάμε για τις γεωφυσικές δυνατότητες ειδικά την αξιοποίηση της ιδιαίτερης γεωφυσικής ποικοιλομορφίας της χώρας που κάνει εφικτό ένα laquoμοντέλο ήπιας κλίμακαςraquo Για τις ενεργει-ακές δυνατότητες για τον ορυκτό πλούτο Για τη δυνατότη-τα στη βάση όλων των προηγούμενων ανάδυσης μιας σειράς παραγωγικών τομέων στην αγροτική οικονομία στη βιομη-χανία στη μικροηλεκτρονική και πληροφορική στην έρευνα Χρειάζεται να επισημανθεί ότι το περιβάλλον συνιστά μια αυ-ταξία στο πλαίσιο της παραγωγικής ανασυγκρότησης δοθέ-ντος ότι το τεχνολογικό επίπεδο του 21ου αιώνα επιτρέπει μια νέα αντίληψη της σχέσης ανθρώπουndashφύσης Συνεπώς το να μιλάμε για laquoσεβασμό του περιβάλλοντοςraquo είναι μεν αναγκαίο αλλά μάλλον περιοριστικό Βασική διάσταση της παραγωγι-κής ανασυγκρότησης οφείλει να είναι η ριζική αναβάθμιση του περιβάλλοντος ξεκινώντας μεν από την απορρύπανση αλλά αναγορεύοντας την σε αυτοτελή στόχο ndashπου έχει έμμε-σες μεν αλλά ουσιώδεις οικονομικές επιπτώσεις (πχ υγεία ήπιος τουρισμός κλπ)

Όσοι αμετάκλητα παραδομένοι στο κυνηγητό του κέρδους συκοφαντούν την παραγωγική ανασυγκρότηση ότι τάχα οδηγεί στον απομονωτισμό και σε μια laquoκλειστή οικονομίαraquo κάνουν ένα θεμελιώδες λάθος Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου προφανώς και εναρμονίζεται με ένα πρότυπο laquoανοιχτό στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο γίγνεσθαιraquo ένα πρότυπο που στηρίζεται στην ποιότητα τη γνώση και τη δημιουργική εργασία ένα πρότυπο που αξιοποιεί την προ-οδευτική κοινωνική συνείδηση που άρρηκτα αναπτύσσεται μαζί του σαν ανασχετικό φραγμό στον ανταγωνισμό και την εκμετάλλευση Ναι θα πρέπει να υπάρχουν ανασχετικοί φραγ-μοί είναι μια νέα μεγάλη συζήτηση αυτή αλλά αυτό καθόλου δεν σημαίνει απομονωτισμός Για παράδειγμα είναι άραγε απομονωτισμός η απαγόρευση στα μεταλλαγμένα

Ποιοι και πώς

Τελικά ποιών δουλειά είναι η παραγωγική ανασυγκρότη-ση του τόπου Και πώς Κρίσιμα ερωτήματα Μια απάντηση σήμερα θα ξεκινούσε από τη διαπίστωση ότι αν η στάση απέ-ναντι στο καθεστώς των Μνημονίων διαχωρίζει κάθετα την ελληνική κοινωνία το ίδιο ισχύει για την παραγωγική ανα-συγκρότηση Υπάρχει μια ευρεία κοινωνική πλειοψηφία που μπορεί και πρέπει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αντιπα-ράθεση με το μεγαλοαστισμό με το σύστημα της διαπλοκής και με τη Μνημονιακή διάλυση Ας δανειστούμε μια πολύ χα-ρακτηριστική αναφορά του Αλέξη Τσίπρα από μια πρόσφα-τη ομιλία (Βόλος 14062013) laquoΕμείς υποστηρίζουμε ότι μια μεγάλη πανεθνική διαβούλευση για το Σχέδιο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης μπορεί και πρέπει να ξεκινήσει από τώρα Καλούμε λοιπόν Εκπαιδευτικά Ιδρύματα επιστημονικούς συλλόγους συνδικαλιστικούς φορείς επιμελητήρια σε αυ-τήν την κρίσιμη διαδικασία Καλούμε κάθε δημιουργικό πο-λίτη να ενεργοποιηθεί από σήμερα και να συμβάλλει με την εμπειρία του τη γνώση του τις ιδέες του την πράξη του Για ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης που να αποκα-θιστά την εργασία την πρωτοβουλία και την επινοητικότητα των συνεργαζομένων ανθρώπων Ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης σε οργανική σύνδεση με ένα κίνημα πολι-τιστικής αναγέννησης και ηθικής ανάταξηςraquo

ΧΡιΣΤοΣ ΚΑΡΑμΑΝοΣμέλος ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

τήτων και θεσμών και ndash πολύ σημαντικό ndash στην ανάπτυξη πόλων δραστηριότητας σε περιφερει-ακό επίπεδο

Το δεύτερο αφορά στο κίνημα νέων συνεταιρι-σμών (συνεργατικού χαρακτήρα σε αντιπαράθεση με την προβληματική παράδοση των αγροτικών συνεταιρισμών) που είτε με την ωρίμανση της συνείδησης είτε με το παράδειγμα άλλων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Λατινική Αμερική και κυρίως το Mondragon) συνθέτουν το πρόβλημα παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και της οικολογίας Σε αυτό προ-στίθενται και τα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης σε υφιστάμενες επιχειρήσεις και παλιού τύπου συ-νεταιρισμούς (ΔΩΔΩΝΗ ΒΙΟΜΕΤ ΣΕΚΑΠ) πολύ κρίσιμα κατά τη γνώμη μου για να αποτελέσουν αντικείμενο παρέμβασης και υποστήριξης

Τα βασικά ζητήματα που αντιμετωπίζει το νέο συνεταιριστικό κίνημα είναι έλλειψη θεσμικού πλαισίου ειδικά για ζητήματα μικτών συνεταιρι-σμών απουσία τεχνικής υποστήριξης και οργα-νωμένης παρέμβασης και ελλείψεις στη ικτύω-ση και συνεργασία μεταξύ των συνεταιριστικών εγχειρημάτων

Οι δυνατότητες αυτής της κατεύθυνσης είναι σημαντικές Το νέο και το έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό υπάρχει Οι εν δυνάμει δραστηριότη-τες αφορούν το σύνολο του φάσματος παραγω-γικής δραστηριότητας Η πολιτική κατεύθυνση και ενίσχυση πρέπει να αφορά στην ενίσχυση της παραγωγής νέων θέσεων εργασίας με όρους ευνοϊκούς για την εργασία και στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων που θα έχουν σημαντικό στοι-χείο καινοτομικής δραστηριότητας παραγωγής γνώσης κοκ

Ειδική κατηγορία αποτελούν οι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί οι οποίοι μπορούν να διαδραμα-τίσουν στρατηγικό ρόλο τόσο στη διάδοση και εμπέδωση των αξιών του συνεργατισμού όσο και στη συγκέντρωση ισχύος και ρευστότητας που μπορεί να κατευθυνθεί στην ενίσχυση παραγω-γικών εγχειρημάτων Το διεθνές συνεταιριστικό κίνημα έχει ισχυρές δομές και υποδομές και έχει επανειλημμένα εκφράσει τη βούληση να υποστη-ρίξει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και πολιτικές Θα αποτελέσει κρίσιμο σύμμαχο μιας κυβέρνη-σης της αριστεράς που θα δέχεται επιθέσεις και εκβιασμούς και σε ότι αφορά τη λειτουργία του παραγωγικού και οικονομικού συστήματος

Ένα τρίτο υποκείμενο που θα αποτελέσει ση-μαντικό σύμμαχο είναι εκείνο το τμήμα των ΜμΕ που αναπτύσσουν παραγωγική δραστηριότητα και έχουν την πρόθεση να επενδύσουν σε παραγωγικές επενδύσεις και ανθρώπινο δυναμικό Αποτελούν κρίσιμο παραγωγικό δυναμικό που δεν μπορεί να αφεθεί να καταρρεύσει ούτε να διαβρωθεί Εδώ απαιτούνται εργαλεία διαρθρωτικής παρέμβασης ώστε να ενισχυθεί η καινοτομική δραστηριότη-τα και οι κάθετες διακλαδικές συνεργασίες να αναπτυχθούν κρίσιμες υποδομές τεχνικής και επιχειρηματικής υποστήριξης (όχι απαραίτητα κρατικές) και να υπάρξουν πολιτικές στήριξης της διαδοχής (σε απογόνους εργαζομένους ή μέσω συγχωνεύσεων με άλλες ΜμΕ)

ΓιΩΡΓοΣ ΣΤΑμΠουλΗΣΛέκτορας Τμ Οικονομικών Επιστημών Παν Θεσσαλίας

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

Η μόνη διέξοδος είναι η επανεφεύρεση της ίδιας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

16

ΠΡΑΣιΝοΣ

από τη μια στιγμή στην άλλη Για να με-τασχηματίσουμε την οικονομία θα πρέπει να περιγράψουμε το όραμα και τα βήματα που θα μας οδηγήσουν εκεί Αλλά πριν το πράξουμε θα πρέπει να καταγράψουμε τους λόγους για τους οποίους δεν μπορούμε να βαδίσουμε προς αυτή την κατεύθυνση και να φροντίσουμε να τους εξαλείψουμε

Οι λόγοι δεν αφορούν μόνο την πράσι-νη αλλαγή της χώρας αλλά οποιαδήποτε

προσπάθεια διοικητικής και κοινωνικής με-ταρρύθμισης Είναι οι λόγοι τους οποίους όντας τόσο βαθιά βουτηγμένες σε αυτούς δεν μπόρεσαν να αγγίξουν οι κυβερνήσεις της εποχής του μνημονίου Αδιαφάνεια διαφθορά ανύπαρκτος ή ανεπαρκής σχε-διασμός νόμοι που δημιουργήθηκαν για να μην τηρούνται πολυνομία αλληλοσυ-γκρουόμενοι νόμοι πολλά παραθυράκια στη νομοθεσία και φωτογραφικές διατάξεις γκρίζες ζώνες κατά παραγγελία ευκαιρια-κές πρακτικές αρπακτικών γραφειοκρατία λογική ενός παρωχημένου παραγωγισμού

Βυθιζόμαστε σε έναν κυκεώνα αρνητικών εξελίξεων Τα success stories παραμένουν μακέτες καλά κρυμμένες στη φαντασία των κυβερνώντων Δημόσιες επιχειρήσεις και γη πωλούνται σε τιμές ευκαιρίας μα δεν συγκινούν τους επενδυτές Και πώς θα μπο-ρούσε άλλωστε Γνωρίζουν τη δεινή θέση της χώρας Απλά περιμένουν να πέσει κι άλλο το τίμημα

Όμως ταυτόχρονα με την οικονομική κρίση εξελίσσεται και η οικολογική κρίση σε όλο τον πλανήτη Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται Ο πλανήτης θα πρέπει να είναι σε θέση να θρέψει 9 δις ανθρώπους το 2050 Μια άτυπη μάχη λαμβάνει χώρα Από τη μια η ανάγκη των πολιτών στις αναπτυσσόμενες χώρες να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο από την άλλη ο αγώνας των πολιτών στις ανε-πτυγμένες χώρες να συγκρατήσουν το δικό τους βιοτικό επίπεδο στο ύψος που είχαν συνηθίσει τα τελευταία 30 χρόνια Μεγάλος χαμένος το περιβάλλον Το μακροπρόθεσμο συμφέρον θυσιάζεται στο βραχυπρόθεσμο όφελος Δασικές εκτάσεις αποψιλώνονται εδάφη καταστρέφονται θάλασσες λίμνες ποτάμια υποβαθμίζονται σε μια προσπά-θεια των ανθρώπων να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τους φυσικούς πόρους Όμως αυτοί δεν είναι ανεξάντλητοι Κάποιοι ισχυ-ρίζονται ότι το περιβάλλον σε καιρό κρίσης είναι πολυτέλεια Δεν θα μπορούσαν να κά-νουν μεγαλύτερο λάθος

Θα πρέπει να δεχθούμε πως δεν πρόκει-ται να γυρίσουμε στο προ κρίσης οικονο-μικό επίπεδο Θα πρέπει να δεχθούμε επί-σης πως η οικονομική κατάσταση δείχνει να επιδεινώνεται για όλες τις ανεπτυγμέ-νες χώρες τα επόμενα χρόνια Ο ανταγω-νισμός σε φθηνά προϊόντα και υπηρεσίες έχει κριθεί και ο πυρήνας της ευρωζώνης δεν ανήκει στους νικητές Κίνα Ινδία Ιν-δονησία Τουρκία Βραζιλία Νότια Αφρική κυριαρχούν

Σε αυτές τις συνθήκες η μόνη διέξοδος για τη χώρα είναι η επανεφεύρεση της ίδι-ας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

Όμως η επιτυχία δεν μπορεί να έρθει μέ-σα από πασαλείμματα σαν αυτά που έχου-με συνηθίσει να μας σερβίρει η εκάστοτε κυβερνητική μηχανή Δεν μπορεί να έρθει

που με τη σειρά του μετατρέπεται σε πα-ραγοντισμό μηδενική έμφαση στην έρευνα και την τεχνολογία (RampD) και ανυπέρβλητα εμπόδια στην καινοτομία συγκρουόμενα επενδυτικά συμφέροντα απροθυμία των laquoβαρόνωνraquo για καλύτερη αναδιανομή εισο-δημάτων και επιχειρηματικών ευκαιριών ελάχιστη τεχνογνωσία και χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης εργαζομένων σε όλους τους τομείς έλλειψη ενημέρωσης πολιτών και

αδυναμία κατανόησης του διακυβεύματος αλλαγής κατεύθυνσης Και σαν να μην έφταναν αυτά η κρίση καθιστά την επιβί-ωση πρωταρχικό μέλημα όμως παράλληλα αντί να οδηγεί σε αλληλεγγύη και διάθε-ση για περισσότερη δημοκρατία επιφέρει ατομικισμό και απολυταρχικές μεθόδους διακυβέρνησης Η κοινωνία τέλος συνή-θισε να τα περιμένει όλα από το κράτος αγνοώντας τα οφέλη της κινητοποίησης πέρα και έξω από κρατικούς-κομματικούς μηχανισμούς

Αν δεν αλλάξουν τα παραπάνω δεν μπο-

μετασχηματισμός τώραρούμε να ελπίζουμε Από την άλλη ακόμα κι αν αλλάξουν τα παραπάνω δεν θα πρέπει να περιμένουμε πολλά αν εξακολουθήσου-με να επιμένουμε βρώμικα και να τοποθε-τούμαστε λάθος στρατηγικά

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω δεν μπο-ρούμε μονομιάς να μετασχηματίσουμε πλή-ρως την οικονομία μας Ας ξεκινήσουμε με τη δημιουργία των εργαλείων που θα μας βοηθήσουν να το πράξουμε Κωδικοποίηση της νομοθεσίας ολοκλήρωση των απαραί-τητων βάσεων δεδομένων λήψης αποφάσε-ων πλήρης αυτοματοποίηση διαδικασιών κατάρτιση και ενδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών γενναία αναθεώρηση του χω-ροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού είναι τα πρώτα βήματα

Παράλληλα με αυτά ας ξεκινήσουμε την ταχύρυθμη μετεκπαίδευση παλιών και νέ-ων αγροτών και γενικότερα εργαζομένων σε όλους τους κλάδους για υιοθέτηση φι-λικών προς το περιβάλλον (και την υγεία) πρακτικών τη δημιουργία (ή υιοθέτηση) συ-στημάτων πιστοποίησης σε διατροφή καλ-λιέργειες προϊόντα και υπηρεσίες ώστε να προκρίνεται και κυρίως να αποδεικνύεται η ποιότητα Ας δώσουμε αρχικά προτεραιό-τητα στις πράσινες δράσεις που αποφέρουν τις περισσότερες θέσεις ανά καταναλισκό-μενο ευρώ (πχ στην εξοικονόμηση ενέρ-γειας και στην επαναστελέχωση της πρω-τογενούς παραγωγής) Ας δώσουμε έμφαση στην καινοτομία όχι δημιουργώντας ένα κακέκτυπο Σίλικον Βάλει αλλά απλά και μόνο με τη δημιουργία του κατάλληλου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την προσέλκυση φοιτητών και γενικότερα νέ-ων διψασμένων για διακρίσεις

Ας τα πράξουμε όλα αυτά έχοντας μια ξεκάθαρη κατεύθυνση μακριά από ευκαι-ριακές δράσεις και συμμαχίες Να θέσουμε στόχους σε επίπεδο δεκαετίας και ακόμα παραπέρα Απεξάρτηση από ορυκτά καύσι-μα Ποιοτικά αγροτικά προϊόντα Προστασία βιοποικιλότητας Σταδιακή απομάκρυνση από βρώμικες επενδύσεις

Έχουμε τη δυνατότητα να τα καταφέρου-με αρκεί να σταματήσουμε να κοιτάμε και να σχεδιάζουμε σε βάθος διετίας και τριε-τίας Ας πείσουμε τον κόσμο και κυρίως ας πείσουμε τους εαυτούς μας πως τα παιδιά μας χρειάζεται να δουν από εμάς όραμα τόλμη πίστη για το μέλλον

Έτσι και μόνο έτσι θα καταφέρουμε το re-branding της χώρας μέσα από τον πράσινο μετασχηματισμό της Δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε παρά μόνο να κερδίσουμε

ΑΧιλλΕΑΣ ΠλΗΘΑΡΑΣΠεριβαλλοντολόγος

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 17

τοπίου στο σύνολο του ως laquoιστορικού τό-πουraquo όπως έχει προτείνει και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν Καβάλας Θεωρούμε ότι πολλά από τα υπάρχοντα κτίρια μπορούν να αποκτήσουν νέα χρήση και να εξυπη-ρετήσουν την σύγχρονη λειτουργία των Λουτρών Ελευθερών

Απαιτούμε τα Λουτρά να λειτουργήσουν προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής οικονομίας μέσα από δημο-τικές επιχειρήσεις κοινωνικές επιχειρή-σεις συνεργατικά σχήματα κλπ και όχι να παραδοθούν άνευ όρων στην ιδιωτική εκμετάλλευση

Καλούμε την τοπική κοινωνία να δώσει με δύναμη και αποφασιστικότητα την μάχη για την σωτηρία των Λουτρών Ελευθερών γιατί εκτός των άλλων είναι κομμάτι ενός πολύ ευρύτερου αγώνα για την προάσπιση του νερού και των φυσικών πόρων για την αναχαίτιση των πολιτικών που ξεπουλούν κομμάτι ndash κομμάτι τον φυσικό πλούτο της χώρας μαςraquo

ΣιΣΣυ ΝιΚΗΣιΑΝΗμέλος Πρωτοβουλίας Πολιτών

επίσημη επίσκεψη στην Καβάλα δεν έκρυ-ψε τις προθέσεις του laquoΑν είναι αυτά μνη-μεία τότε θα πρέπει να ξαναδούμε τι ση-μαίνει αρχαιολογίαraquo δήλωσε σπεύδοντας να απαξιώσει την ιστορικότητα και την αρχιτεκτονική των κτιρίων και να ζητήσει την κατεδάφιση τους για λόγουςhellip υγιει-νής (laquoείναι γεμάτα σκουπίδιαraquo) Επιπλέον έδωσε και άλλα δείγματα γραφής για το laquoόραμαraquo που έχει για τα Λουτρά Ελευθε-ρών φράζοντας την είσοδο με αγκαθωτά συρματοπλέγματα (αυτά που χρησιμοποι-ούνται στα στρατόπεδα) κλείνοντας έτσι ακόμη και την πρόσβαση προς το βουνό Όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο άν-θρωποι που είχαν ανάγκη τις ευεργετικές ιδιότητες των ιαματικών λουτρών παραβί-ασαν τα συρματοπλέγματα και έτσι ο χώρος παραμένει σήμερα ανοιχτός για τους λουό-μενους παρότι η εσκεμμένη εγκατάλειψη και η απαξίωση από τις αρμόδιες υπηρε-σίες είναι παντού εμφανής

Αριστοτέλης Ζάχος Ο αρχιτέκτονας των Λουτρών Ελευθερών

Ποιά είναι όμως αυτά τα κτίρια που στέκονται εμπόδιο στην laquoανάπτυξηraquo Σή-μερα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών βρίσκονται διάσπαρτα 31 κτίρια που αντι-προσωπεύουν διαφορετικές περιόδους της λειτουργίας τους Με εκατονταετή ιστορία τα περισσότερα είναι αναπόσπαστο κομμά-τι του φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου των Λουτρών Ελευθερών κομμάτι της αρ-χιτεκτονικής μας παράδοσης και της συλ-λογικής μας μνήμης Τα τρία κτίρια που περιλαμβάνονται στην πρόταση της Υπη-ρεσίας Νεωτέρων Μνημείων ώστε να χα-ρακτηριστούν ως μνημεία της νεώτερης πολιτιστικής κληρονομιάς είναι το ξενο-δοχείο laquoΑμφίπολιςraquo το Εστιατόριο και το ξενοδοχείο laquoΠαγγαίοraquo Τα δύο πρώτα είναι έργα ενός από τους σημαντικότερους έλ-ληνες αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου του Αριστοτέλη Α Ζάχου στον οποίο ανατέ-θηκε η διαμόρφωση των πηγών Ελευθε-ρών στις αρχές του 20ου αιώνα Ανήκουν μάλιστα στα σπάνια πρώιμα έργα του και απηχούν βασικές αρχές του πρωτοπόρου καλλιτέχνη όπως το σεβασμό στο φυσικό τοπίο τη χρήση απλών υλικών και μέσων

καμπάνια για τη διάσωση των Λουτρών ΕλευθερώνΣτην ιδιοκτησία της ΕΤΑΔ ΑΕ (Εταιρία

Ακινήτων Δημοσίου) περνούν και επισή-μως τα Λουτρά Ελευθερών Καβάλας και βγαίνουν στο σφυρί μαζί με εκατοντάδες άλλα laquoφιλέταraquo σε ακτές δάση νησιά αρ-χαιολογικούς χώρους κλπ Για πολλούς τα Λουτρά Ελευθερών δεν θα είναι παρά μια παράπλευρη απώλεια μέσα στον ορυμαγδό του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσί-ας και των φυσικών πόρων της χώρας μας Μια μερίδα πολιτών όμως αντιστέκεται δυ-ναμικά γιατί laquoούτε μια σπιθαμή γης ούτε μια σταγόνα νερού δεν πρέπει να χαθεί χω-ρίς αγώναraquo Και σrsquo αυτήν την περίπτωση ο αγώνας τους τροφοδοτείται αφενός μεν από την ανάγκη προάσπισης των ιαματι-κών πηγών ως φυσικό αγαθό που ανήκει σε όλους αφετέρου από την ανάγκη δι-άσωσης ενός τοπίου μοναδικής φυσικής ομορφιάς και πολιτιστικής αξίας

Πίσω από την ένταξη των Λουτρών Ελευ-θερών στην προς laquoαξιοποίησηraquo περιουσία της ΕΤΑΔ υπάρχουν δύο σοβαρές εκκρεμό-τητες Πρώτον τα Λουτρά Ελευθερών έχουν ήδη παραχωρηθεί στην ιδιωτική εταιρία laquoΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕraquo με σύμβαση εκμίσθωσης για 40 χρόνια που υπεγράφη τον Μάρτιο του 2012 ανάμεσα στην εν λόγω εταιρία και στην έως τώρα διαχειρίστρια των Λου-τρών Αναπτυξιακή Εταιρία Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Καβάλας Δεύτερον και πιο σημαντικό εκκρεμεί στο Συμβούλιο Νεωτέ-ρων Μνημείων η πρόταση των αρμόδιων υπηρεσιών να κηρυχθούν διατηρητέα τρία από τα κτίρια που βρίσκονται στα Λουτρά Ελευθερών και έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονι-κή αξία Η πρόταση εισήχθη στο Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2012 και έκτοτε η συ-ζήτηση της αναβάλλεται διαρκώς αναίτια και αδικαιολόγητα

Η laquoανάπτυξηraquo ήρθε με συρματόπλεγμα

Η σύμβαση που υπεγράφη ανάμεσα στην ΑΕΝΑΚ και στην ΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕ παρέχει στην εκμισθώτρια εταιρία το δικαίωμα για κάθε είδους παρέμβαση στα κτίρια που βρί-σκονται διάσπαρτα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών παρέχοντας της ακόμη και την δυνατότητα κατεδάφισης Ο πρόεδρος της εταιρίας κ Νταβέλης κατά την πρώτη του

την αποφυγή εντυπωσιασμών αλλά και την επαναπροσέγγιση της αυτόχθονης αρχιτε-κτονικής παράδοσης

Δυστυχώς όμως αυτό που υπογράμμισε με τον ευφυή σχεδιασμό του ο Αριστοτέλης Ζάχος στις αρχές του 20ου αιώνα κινδυ-νεύει για άλλη μια φορά να ισοπεδωθεί από τις μπουλντόζες της άναρχης laquoανάπτυξηςraquo και του πρόσκαιρου ιδιωτικού κέρδους Σή-μερα στα Λουτρά Ελευθερών διακυβεύεται όχι μόνο η τύχη των ιστορικών αυτών κτι-ρίων αλλά και η συνέχιση ενός φυσικού τοπίου εξαιρετικής ομορφιάς με αιωνόβια πλατάνια ανάμεσα στα οποία ελίσσεται ο ποταμός Μαρμαράς Διακυβεύεται επίσης το δικαίωμα όλων μας να απολαμβάνουμε αυτόν τον τόπο και τα ευεργετήματα των ιαματικών πηγών κάτι που θα είναι αδύνα-το όταν τα Λουτρά λειτουργήσουν ως σπα πολυτελείας προς όφελος ενός συγκεκρι-μένου ιδιώτη ndash laquoεπενδυτήraquo

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Σύλλογος Αρχι-τεκτόνων Ν Καβάλας όχι μόνο υπερθεμα-τίζει την πρόταση για την προστασία των τριών κτιρίων αλλά προτείνει επιπλέον να κηρυχθούν τα Λουτρά Ελευθερών στο σύ-νολο τους ως laquoιστορικός τόποςraquo εντασσό-μενα στο Ν 153Α28-6-2002 laquoλόγω της κοινωνικής τεχνικής αρχιτεκτονικής εν γένει ιστορικής και επιστημονικής σημα-σίας τουςraquo

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών που συστάθηκε μόλις άρχισαν να γίνονται γνωστά τα laquoανα-πτυξιακάraquo σχέδια για την περιοχή έχει ήδη αναλάβει διάφορες μορφές δράσεις και συ-νοψίζει τις θέσεις της ως εξής

laquoΘα αγωνιστούμε με κάθε τρόπο για την προστασία του φυσικού και αρχιτεκτονικού

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 618

Είναι χιλιοειπωμένο και αποτελεί ανα-ντίρρητη πραγματικότητα Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι τομέας προτεραι-ότητας για την τρόικα και όχι μόνο Εργο-λάβοι και επίδοξοι επενδυτές δίνουν μάχη με στόχο τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και τα δη-μοτικά τέλη Δίπλα τους laquoτεχνικοί νομικοί και οικονομικοί σύμβουλοιraquo του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα διεκδικούν το δικό τους μερίδιο από τη τελευταία όπως ίσως νο-μίζουν μεγάλη δεξαμενή πόρων Και εδώ έχουν το δικό τους ρόλο οι εκλεγμένοι της τοπικής αυτοδιοίκησης Ενδεικτικές είναι πρόσφατες αποφάσεις ανάθεσης υπηρεσιών laquoσυμβούλωνraquo και ΣΔΙΤ για μονάδες επεξερ-γασίας απορριμμάτων στο νομό Ηλείας και στη Δυτική Μακεδονία

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αν τελικά απο-φύγει τον απόλυτο αφανισμό μετατρέπεται σε εισπρακτικό μηχανισμό στην υπηρεσία επιχειρηματικών συμφερόντων που ετοι-μάζονται να λεηλατήσουν το δημόσιο πλού-το και τα λαϊκά εισοδήματα και με τη δια-χείριση των απορριμμάτων εκτοξεύοντας στα ύψη τα δημοτικά τέλη Το σχέδιο αυτό εξυπηρετείται πολύ καλά από τη συστημα-τική απαξίωση των δημόσιων υπηρεσιών που έχει πλέον κορυφωθεί τα τελευταία χρόνια Εξάλλου έτσι laquoδικαιολογούνraquo την εκχώρηση των υφιστάμενων υποδομών και υπηρεσιών στους ιδιώτες με αναπόφευκτη συνέπεια την οικονομική επιβάρυνση των δημοτών και προετοιμάζουν για τις επερ-χόμενες ΣΔΙΤ με τα δυσβάσταχτα δημοτικά τέλη και την απομάκρυνση-απόλυση των εργαζομένων στους ΟΤΑ

Σημερινές εξελίξεις

Όπως είναι σχετικά γνωστό σε εξέλιξη βρίσκονται δώδεκα (12) Διαγωνισμοί για Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα στη διαχείριση απορριμμάτων Δυτική Μακεδονία Πελοπόννησος Αιτωλοακαρνανία Σέρρες Ηλεία Αχαΐα τέσσερις (4) διαγωνισμοί στην Αττική και οι πρόσφατα ενταχθέντες στις ΣΔΙΤ για την Ηπειρο και Κέρκυρα Όπως αναφέρουν δημοσιεύματα πρόκειται για μια τεράστια αγορά που μπορεί να αναπληρώ-σει τη βουτιά των δημόσιων έργων αφού ο συνολικός προϋπολογισμός των συμβά-σεων ανέρχεται σε 21 δις ευρώ σε τιμές 2012 με το κόστος κατασκευής στα 750

εκατ ευρώ και προβλεπόμενη συγχρημα-τοδότηση από κοινοτικούς πόρους και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

Με αυτές τις συμβάσεις ΣΔΙΤ διάρκειας καταρχήν 27 χρόνων ο επενδυτής ανα-λαμβάνει τη μελέτη κατασκευή συντήρη-ση και λειτουργία των υποδομών των μο-νάδων επεξεργασίας που προορίζονται να υποδέχονται σύμμεικτα απορρίμματα Στις προκηρύξεις που βγαίνουν το αντικείμενο δεν περιορίζεται στις μονάδες επεξεργασί-ας Ο επενδυτής προβλέπεται να αναλάβει και όλες τις υποδομές και δραστηριότητες υπάρχουσες ή απαιτούμενες νέες Αναλαμ-βάνει δηλαδή εξ ολοκλήρου το σύστημα δι-αχείρισης Είναι προφανές ότι και η απο-κομιδή δεν θα ξεφύγει

Την ίδια στιγμή ndash και μάλλον εντεινόμε-να το επόμενο διάστημα μέχρι να ολοκλη-ρωθούν οι διαδικασίες των ΣΔΙΤ ndash έχουμε σειρά αναθέσεων για υπηρεσίες laquoαπασχό-λησης προσωπικούraquo κυρίως στον τομέα της διαχείρισης και βέβαια έχουμε τις κλα-σικές αναθέσεις υπηρεσιών συντήρησης ή αποκομιδής κλπ όπου ο ανάδοχος χρησι-μοποιεί και δικό του εξοπλισμό ή εγκατα-στάσεις Αν και προβάλλεται το πρόσχημα της έλλειψης προσωπικού και εξοπλισμού τελικά για τους Δήμους που μπαίνουν σrsquo αυτή τη διαδικασία δεν προκύπτει κανένα οικονομικό όφελος Μόνο το εργολαβικό κέρδος και το ΦΠΑ που καλούνται να κα-λύψουν οι δήμοι αρκεί για να καταλάβει κανείς πόσο laquoμπαίνουν μέσαraquo

Αναπάντητα ερωτήματα

Από όσα έχουν δει το φως της δημοσι-ότητας μετά και από την πρόσφατη συζή-τηση στη Βουλή επερώτησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη διαχείριση των απορριμμάτων (httpgooglcYeyt) σημειώνω

Η κυβέρνηση δια του κ Καλαφάτη Αν Υπουργού ΠΕΚΑ μετά τη δημοσιότητα που πήρε η Ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ και σχετικό άρ-θρο στις laquoΟικοτριβέςraquo τ 2) προσπαθεί να διασκεδάσει τον κίνδυνο να απορριφθούν χρηματοδοτήσεις για μονάδες επεξεργασί-ας σύμμεικτων απορριμμάτων Παρουσιάζει στη Βουλή τις δράσεις για το Εθνικό Σχέ-διο Πρόληψης Απορριμμάτων και για την Αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Δι-αχείρισης που θα εγκριθούν όμως κατόπιν εορτής αφού δηλαδή πρώτα προχωρήσουν οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ

Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη ούτε για την επιλογή μεθόδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων και ρίχνει το μπαλάκι των ευθυνών στην αυτοδιοίκηση Στα ερωτή-ματα για το παρωχημένο των Περιφερεια-κών σχεδιασμών και τις ανεπίκαιρες μελέ-τες που συνοδεύουν τους διαγωνισμούς η απάντηση του Αν Υπουργού ήταν ότι δεν φταίει το ΥΠΕΚΑ καθώς τους σχεδιασμούς και τις μελέτες που είναι η βάση των δια-γωνισμών τις έκαναν οι φορείς διαχείρι-σης αποβλήτωνhellip

Οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ και ειδικό-

τερα η επίμαχη φάση του Ανταγωνιστικού Διαλόγου που οδηγεί στην επιλογή αναδό-χου-επενδυτή γίνονται σε καθεστώς από-λυτης και αδιαφανούς εποπτείας από την κυβέρνηση μέσω της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ Στην καταγγελία για αδιαφάνεια και έλλειψη διαλόγου με την κοινωνία η κυ-βέρνηση παραπέμπει σε μια κατόπιν εορτής περιορισμένη στα κόμματα διαβούλευση για την αναθεώρηση του εθνικού σχεδιασμού χωρίς τους πολίτες και τους θεσμικούς φο-ρείς της αυτοδιοίκησης

Χαρακτηριστική περίπτωση η Αττική Στην ερώτηση laquoτι κάνετε με την Αναθεώ-ρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικήςraquo το ΥΠΕΚΑ και η Περιφέρεια Αττικής απαντούν laquoη ανα-θεώρηση είναι αρμοδιότητα του ΕΔΣΝΑ δεν είναι δική μας υπόθεσηraquo Ο Περιφε-ρειάρχης και Πρόεδρος του Ειδικού Δια-βαθμιδικού Συνδέσμου Αττικής (ΕΔΣΝΑ) Γ Σγουρός σε κάθε δημόσια ομιλία του το τελευταίο χρόνο δεν παραλείπει να δηλώ-νει laquoΤο ΠΕΣΔΑ του 2003 ψηφίστηκε από τη Βουλή και είναι Νόμος του κράτους Μόνο η Βουλή μπορεί να τον αλλάξειraquo Τα συμπεράσματα δικά σαςhellip

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ κατήγγειλε τις ΣΔΙΤ ως αποκαλυπτικές των προθέσεων της κυβέρ-νησης να εξασφαλίσει την κερδοφορία των επιχειρηματιών απέναντι ακόμη και στις εγγενείς αβεβαιότητες όπως η μεταβολή της ποσότητας και σύνθεσης των απορριμ-μάτων αλλά ακόμη και στην περίπτωση μελλοντικής μεταβολής των απαιτήσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσία τα επόμενα 30 χρόνια Οι ιδιωτικοί φορείς που θα εμπλα-κούν στη διαχείριση των απορριμμάτων μπορούν να ζητήσουν αποζημίωση για οτι-δήποτε τους καθυστερήσει εμποδίσει στην επίτευξη των αποτελεσμάτων ή προκαλέσει στέρηση εσόδωνhellip

Και βέβαια η μνημονιακή συγκυβέρνηση και οι αρεστοί επιτελείς της επεξεργάζονται σειρά μέτρων και δράσεων στο ίδιο κλίμα άκρατης δημοκρατίας που τη χαρακτηρίζει Εξάλλου πρέπει να δείξουν στους δανειστές ότι παίρνουν τα προσήκοντα μέτρα για τη διαχείριση των αποβλήτων Οι πολίτες θα μάθουν όταν θα κληθούν να πληρώσουν το μάρμαρο

ΓΕΩΡΓιΑ ΑΣΗμΑΚοΠουλουμέλος της Ανεξάρτητης Ενωτικής Κίνησης ΕΣΔΝΑ

ένας σκοτεινός χορός

συμφερόντων

που πρέπει να σταματήσει

διαχείριση απορριμμάτων με ΣΔιΤ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 19

Διαδημοτικός σταθμός απορριμμάτων από τρεις Δήμους της Αττικής

Στο πλαίσιο των ασφυκτικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα στους ΟΤΑ εξαιτίας των δραστικών περικο-πών στη χρηματοδότηση και της δραματικής μείωσης στο προσωπι-κό οι Δήμοι Αλίμου Γλυφάδας και Ελληνικού-Αργυρούπολης έχουν τους τελευταίους μήνες αναλάβει μία σημαντική πρωτοβουλία για τη διαχείριση των απορριμμάτων που μπορεί να αποτελέσει παρά-δειγμα και για άλλους δήμους

Η διαχείριση των απορριμμάτων μία από τις βασικές λειτουργίες των Δήμων απορροφά σήμερα ένα τεράστιο μέρος του προϋπολογι-σμού τους Το κόστος για τους Δήμους αναμένεται μάλιστα να πολ-λαπλασιαστεί χάρη στους προγραμματισμούς της Περιφέρειας για τη δημιουργία τεσσάρων μεγάλων εργοστασίων για απορρίμματα στην Αττική Επίσης είναι γνωστό ότι ο όγκος των απορριμμάτων που επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται είναι πολύ μικρότερος από αυτό που θα μπορούσε καθώς και ότι οι τρεις Δήμοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τη χρήση χώρων για μεταφόρτωση απορριμ-μάτων που δεν πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές

Σε αντίθεση με τους σχεδιασμούς της Περιφέρειας Αττικής και σε σύγκρουση με την προωθούμενη λογική μεταβίβασης των υπη-ρεσιών καθαριότητας στον ιδιωτικό τομέα οι τρεις Δήμοι επεξερ-γάζονται μία κοινή πρόταση ήπιας διαχείρισης των απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή και με έμφαση στην ανακύκλωση την επα-νάχρηση και την κομποστοποίηση Με βάση σύγχρονες τεχνολογί-ες διαμορφώνεται δηλαδή μία πρόταση δημιουργίας διαδημοτικής μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων φιλική για το περιβάλλον και καθοριστική για την ποιότητα ζωής στην πόλη με άμεσα οικονομι-κά οφέλη για τους πολίτες και τους Δήμους

Η πρόταση αυτή αποτελεί προϊόν συνεργασίας των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Πε-ριβάλλοντος και με το Εργαστήριο Αριστοποίησης Παραγωγικών Συστημάτων του ΤΕΙ Πειραιά τα οποία έχουν συντάξει προσχέδιο μελέτης Στενή παραμένει και η συνεργασία των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε άμε-ση συνάρτηση με την πρόταση για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου που υποστηρίζεται και από τους τρεις δήμους

Το προσχέδιο μελέτης του ΤΕΙ Πειραιά παρουσιάστηκε στις 19 Ιουνίου σε δη-μόσια εκδήλωση και στην οποία παραβρέθηκαν αιρετοί εκπρό-σωποι των σω-ματείων εργα-ζομένων τοπι-κών συλλόγων και δημόσιων φορέων καθώς και πολλοί κάτοι-κοι της περιοχής οι οποίοι ενημε-

ρώθηκαν και αντάλλαξαν απόψεις στο πλαίσιο μίας ανοιχτής δια-δικασίας ουσιαστικής διαβούλευσης με την κοινωνία

Την ίδια στιγμή οι τρεις Δήμοι βρίσκονται σε επαφή με την Πε-ριφέρεια Αττικής για τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις και την εξεύ-ρεση χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ όπως και με την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομί-ου του Ελληνικού

ΤΑΚΗΣ ΚοΡοΒΕΣΗΣΑντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Ελληνικού-Αργυρούπολης

Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Ελπίδα η δημιουργία τοπικών εταιρειών πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης

Όπως σε όλη τη Ελλάδα έτσι και στην Πελοπόννησο Κυβέρνηση και Περιφέρεια προωθούν τα σχέδιά τους ώστε να αναθέσουν μέσω ΣΔΙΤ τη διαχείριση των σκουπιδιών σε ιδιώτες με την κα-τασκευή φαραωνικών έργων και πανάκριβο από κάθε πλευρά κόστος Όπως ανακοινώθηκε πρό-σφατα εντός του καλοκαιριού αναμένεται η ανάδειξη του αναδόχου και η ολοκλήρωση των σχε-τικών διαδικασιών Από το σημείο αυτό όμως και μέχρι την κατασκευή του έργου και την έναρ-ξη λειτουργίας του laquoολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτωνraquo θα παρέλθουν τρία τουλάχιστον χρόνια ήτοι ούτε το 2016 δεν θα είναι έτοιμο το εν λόγω έργο

Από την πλευρά τους οι Δή-μοι Πελοποννήσου διατυπώνουν από τις αρχές του 2012 όλο και εντονότερα προς το ΥΠΕΚΑ το αίτημα να αναλάβουν έως τότε αυτοί να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν υποδομές προσω-ρινής διαχείρισης των απορριμ-μάτων Και το αίτημά τους αυτό εμπεριέχει και την πλευρά της χρηματοδότησης των εν λόγω υποδομών από κρατικούς ή και κοινοτικούς πόρους Ποιες είναι αυτές οι υποδομές laquoπροσωρινής διαχείρισηςraquo ή laquoμεταβατικού στα-δίουraquo ή laquoενδιάμεσης λύσηςraquo Εί-τε μια μονάδα κομποστοποίησης για ένα μικρό μέρος προδιαλεγμένων οργανικών αστικών αποβλήτων είτε μια μονάδα Μηχανικής Διαλογής Σε αυτήν θα οδηγείται ο κύριος όγκος των σύμμεικτων στερών αποβλήτων ώστε μετά από τη διαλογή το -όχι καλής ποιότητας- οργανικό κλάσμα να οδηγείται στην μονάδα κομποστο-ποίησης Τα ανακυκλώσιμα που υπάρχουν στα σύμμεικτα θα διαχωρίζονται () ενώ το υπόλειμμα θα οδηγείται σε μια τρίτη υποδομή δεματοποιητή όπου θα μπαλάρεται και θα εναποτίθεται ανα-μένοντας την μέσω ΣΔΙΤ ολοκληρωμένη Μονάδα για την τελική διαχείρισή του Πρόκειται για μία λύση επίσης εξαιρετικά προβληματική

Μέχρι να γίνουν όλα αυτά τα σκουπίδια εξακολουθούν να μεταφέρονται laquoπροσωρινά και μέχρι νεωτέραςraquo από το ένα μέρος στο άλλο με νόμιμο ή παράνομο τρόπο και με πανάκριβο τίμημα

Σε αυτό το κλίμα όπου Κράτος και Δήμοι εξακολουθούν να πηγαίνουν από προσωρινή λύση σε προσωρινή λύση κοινωνικές δυνάμεις αφυπνίζονται και αναλαμβάνουν τοπικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κοινωνικής βάσης για το laquoκόψιμο του γόρδιου δεσμούraquo των σκουπιδιών με τη μό-νη από κάθε πλευρά (οικονομική κοινωνική οικολογική πολιτιστική) ενδεδειγμένη μέθοδο την laquoδιαλογή στην πηγήraquo

Στη Λακωνία ιδρύθηκε το 2011 η laquoΛακωνική Βιοενεργειακή ΑΕraquo και δραστηριοποιείται πα-ραλαμβάνοντας από δημότες και επιχειρηματίες διαχωρισμένα υλικά συσκευασιών (χαρτί γυαλί πλαστικό μέταλλο καθώς επίσης και τηγανέλαια) Προ τριμήνου δεκάδες Αρκάδες ίδρυσαν την laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo εταιρεία πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης με στόχο την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων με τα αντίστοιχα χαρα-κτηριστικά ως προς τις ακολουθούμενες μεθοδους

Μέσα από παρόμοιες πρωτοβουλίες πολλαπλά οφέλη (οικονομικά κοινωνικά οικολογικά) δι-αχέονται σε ολόκληρη την τοπική κοινωνία ενώ στα θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος ανήκει και η διαρκής και συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των δημοτώνπολιτών

Παρόμοιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες τοπικής κοινωνικής βάσης έχουν ξεκινήσει επίσης στη Μύκονο και στην Τήνο για την επίλυση του ίδιου προβλήματος Αισιοδοξούμε ότι σύντομα θα γεννηθούν και άλλες σε διάφορα μέρη της χώρας Με φόντο την ολόπλευρη ndashκαι όχι μόνον την σχετιζόμενη με τα σκουπίδιαndash κρίση ο τόπος μας το έχει τόσο πολύ ανάγκη

ΒΑΣιλΗΣ ΓιοΚΑΡΗΣΔιευθύνων Σύμβουλος laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 620

Αν και το επικό ταξίδι της μετανάστευ-σης των πουλιών είναι μία αρχέγονη συ-νήθεια που πάντα κέντριζε την φαντασία των ανθρώπων δυστυχώς οι γνώσεις μας αναφορικά με αυτό παραμένουν περιορι-σμένες Για παράδειγμα οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει εάν τα πουλιά προκειμένου να προσανατολιστούν παρα-τηρούν τη θέση των άστρων και του ήλιου ή βασίζονται στο μαγνητικό πεδίο της γης διατηρώντας έτσι την πορεία τους στο μα-κρινό ταξίδι της μετανάστευσης

Δισεκατομμύρια πουλιά διασχίζουν κάθε χρόνο την έρημο της Σαχάρας κα τη Με-σόγειο θάλασσα προς και από τις περιοχές αναπαραγωγής στην Παλαιαρκτική και τις περιοχές διαχείμασης στην τροπική Αφρι-κή Τα μικρά και μεγάλα νησιά της χώρας μας αποτελούν κατά την ανοιξιάτικη πε-ρίοδο τον πρώτο ενδιάμεσο μεταναστευ-τικό σταθμό στα οποία τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να τραφούν και να ξεκου-ραστούν μετά από διάστημα τεσσάρων με πέντε ημερών κουραστικού ταξιδιού όσο δηλαδή διαρκεί η διάσχιση της ερήμου και της Μεσογείου

Με βάση θεωρητικά μοντέλα αλλά και εμπειρικά δεδομένα είναι ξεκάθαρο ότι κατά την ανοιξιάτικη μεταναστευτική πε-ρίοδο τα πουλιά βρίσκονται υπό πίεση για να αφιχθούν γρήγορα στις περιοχές αναπαραγωγής τους στη Βόρεια Ευρώπη Επομένως η δυνατότητα ανεύρεσης τρο-

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ πολύτιμοι μεταναστευτικοί σταθμοί για τα πουλιά

φής στους ενδιάμεσους μεταναστευτικούς σταθμούς επηρεάζει το φιλόδοξο εγχείρη-μα της μετανάστευσης γιατί καθορίζει τον λιγοστό χρόνο που τα πουλιά παραμένουν σε αυτά Για παράδειγμα σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα για τον Κηποτσι-ροβάκο (Sylvia borin) φαίνεται ότι τα με-ταναστευτικά που φτάνουν σε κάποιο νη-σί της δυτικής ή της κεντρικής Μεσογείου παραμένουν σε αυτά κατά κανόνα μόνο για μια ή δύο μέρες Αντίθετα στην ανατολική Μεσόγειο από δεδομένα που έχουν συστημα-τικά συλλεχθεί στα Αντικύθηρα γνωρίζουμε ότι τα πουλιά παραμένουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με βάση προκαταρτικά αποτελέσματα τηλεμετρίας

Αυτό συμβαίνει πιθανότατα γιατί τα που-λιά που φτάνουν στα ελληνικά νησιά (ει-κόνα που προκύπτει από δεδομένα από τα Αντικύθηρα τη Γαύδο και τα Στροφάδια) είναι πολύ πιο εξασθενισμένα από τα πουλιά που προσγειώνονται σε νησιά της κεντρι-κής και δυτικής Μεσόγειου Πολλά πουλιά μάλιστα εξαντλούνται τόσο πολύ από τη δι-άσχιση της ερήμου και της θάλασσας που αδυνατούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την ηπειρωτική Ελλάδα (πχ Πελοπόν-νησος) Κατά τη διάρκεια ήμερων ή ετών με δυσχερείς καιρικές συνθήκες (αντίθε-τους ανέμους βροχόπτωση κλπ) μπορεί κάνεις να βρει δεκάδες νεκρά πουλιά από την εξαθλίωση και την ασιτία στη Γαύδο και στα Αντικύθηρα Στα Στροφάδια όπου

η απόσταση από τις Αφρικάνικες ακτές εί-ναι μεγαλύτερη το φαινόμενο παρατηρεί-ται ακόμη πιο έντονο

Τα πουλιά που φτάνουν με περίσσεια ενεργειακών αποθεμάτων σε ένα νησί αμέ-σως μετά τη διάσχιση της Μεσογείου δίνουν κατά κανόνα προτεραιότητα στην ξεκού-ραση και την αποφυγή αρπακτικών αφού θα συνεχίσουν το ταξίδι τους με τη δύση του ηλίου Η πλειοψηφία όμως των πουλι-ών που φτάνουν σε νησιά όπως η Γαύδος τα Αντικύθηρα και τα Στροφάδια έχουν εξαντλήσει τα ενεργειακά τους αποθέματα και το πρώτο τους μέλημα είναι η γρήγορη ανεύρεση τροφής ώστε να αναπληρώσουν την απολεσθείσα σωματική τους μάζα και συνεπώς να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις περιοχές αναπαρα-γωγής Επειδή η αφομοίωση της τροφής είναι μειωμένη μετά από μεταναστευτικές πτήσεις μεγάλων αποστάσεων αφού μέρος του πεπτικού συστήματος έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης πολλά είδη καταφεύγουν στην κατανάλωση νέκταρ για τις πρώτες ώρες μετά την άφιξη τους κα-θώς είναι ενεργειακά πλούσιο και εύκολα αφομοιώσιμο από το ταλαιπωρημένο πε-πτικό τους σύστημα Πρόσφατη εργασία σε επιβεβαίωση των παραπάνω φανέρωσε ότι η κατανάλωση σε νέκταρ είναι αυξημένη από τα πουλιά στα Αντικύθηρα σε σύγκρι-ση με πουλιά σε αλλά νησιά της κεντρικής και δυτικής Μεσογείου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ wwwleavingisliningorg facebook Ασφαλή Καταφύγια για τα Άγρια Πουλιά

Τα νησιωτικά οικοσυστήματα λοιπόν παί-ζουν έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη μετανάστευση των πουλιών και κατ΄ επέκταση στην ίδια την επιβίωσή τους Το επιστημονικό έργο που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται στα Αντικύθη-ρα (από την Ορνιθολογική μέσω του Ορ-νιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων) στη Γαύδο (από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης) και στα Στροφάδια (από το ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων σε συνεργασία με την Ορ-νιθολογική και το Σουηδικό Μουσείο Φυσι-κής Ιστορίας) μας έχουν βοηθήσει να κατα-νοήσουμε καλύτερα το υπέροχο φαινόμενο της μετανάστευσης

Δυστυχώς παρέα με την κατανόηση του υπέροχου αυτού φαινομένου έρχεται και η συνείδηση των ανθρωπογενών απειλών που αντιμετωπίζουν τα ήδη εξαντλημένα πουλιά που σταθμεύουν στη χώρα μας Δυ-στυχώς στα Ιόνια νησιά είναι ακόμη πο-λύ διαδεδομένη η ανοιξιάτικη λαθροθηρία του Τρυγονιού αλλά και άλλων ειδών Το κυνήγι την άνοιξη έχει απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1985 γιατί τα πουλιά είναι σε πρώιμη αναπαραγωγι-κή περίοδο και έτσι με κάθε πυροβολισμό κινδυνεύει να χαθεί η επόμενη γενιά των ειδών που μεταναστεύουν

Παρότι η laquoπαράδοσηraquo αυτή αποτελεί ευ-θεία παραβίαση των ευρωπαϊκών Οδηγιών για τη βιοποικιλότητα οι αρχές εξακολου-θούν μέχρι και σήμερα να μην ελέγχουν τη λαθροθηρία στη Ζάκυνθο τους Παξούς τους Αντίπαξους την Κέρκυρα και τους Οθωνούς Η Ορνιθολογική προκειμένου να αντιμετω-πίσει τη λαθροθηρία έχει αρχίσει μια διεθνή τριετή εκστρατεία χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της το-πικής κοινωνίας και ιδίως της νέας γενιάς για τις επιπτώσεις της λαθροθηρίας

ΓιΩΡΓοΣ ΚΑΡΡΗΣΚαθηγητής Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλ-

λοντος και Οικολογίας TEI Ioνίων Νήσων

μΑλΑμΩ ΚοΡμΠΕΤΗΥπεύθυνη Πολιτικής Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

ΧΡΗΣΤοΣ μΠΑΡμΠουΤΗΣΔρ Βιολογίας Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανμιο Κρή-της Συντονιστής Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων

ΣΤΑυΡοΣ ΞΗΡουΧΑΚΗΣΔρ Βιολογίας ndash Ερευνητής Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Thord FranssonΔρ Υπεύθυνος Τμήματος Ασπόνδυλων Κέντρο Δακτυ-

λιώσεων Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σουηδίας

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 21

laquoΤο Ιόνιο φλέγεταιraquo Θα μπορούσε να είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας Κι όμως είναι σενάριο αναπτυξιακής φαντα-σίας που χρησιμοποιείται έντονα εδώ και δύο χρόνια για να πείσει τους μνημονια-κούς ιθαγενείς με καθρεφτάκια και φθη-νά κόλπα ότι στα βάθη της γης και των θαλασσών ενεργειακά πλούτη θα φέρουν την πολυπόθητη ευμάρεια Οι εξορύξεις στο Ιόνιο μια βαθειά πολιτική επιλογή του σημερινού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζεται από τους εμπνευστές της μάλλον με μια αβάσταχτη και ευκαιριακή ελαφρότητα

Κι η αριστερά Η θέση της σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο Ευτυχώς προς το πα-ρόν δεν μπήκε στην κουβέντα για τα αντι-σταθμιστικά οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες των νησιών του Ιονίου αντίθετα με τα όσα υπόσχονται σπάταλα οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι αναλώθηκαν εδώ και μήνες σε διεκδικητικές κορώνες ενός ποσοστού επί τοις εκατό άγνωστο προς το παρόν και απροσδιόριστο ικανό πάντως να προκαλέσει έναν νέο Πελοπον-νησιακό πόλεμο με τον άλλο διεκδικητή του τοπικού ποσοστιαίου αντισταθμιστικού οφέλους Αρκεί όμως αυτό όταν παράλ-ληλα σιωπά ή έστω δεν καταλήγει σε μια σαφή θέση γιrsquo αυτήν την απαρχαιωμένη και καθεστωτική μορφή μονοπωλιακής ανάπτυξης

Η ριζοσπαστική αριστερά στις μέρες μας που διεκδικεί για πρώτη φορά την κυβερνητική ευθύνη οφείλει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες τα κινήμα-τα και τους πολίτες να συμμεριστεί τις αγωνίες τους και να μην περιορίσει την δυναμική της σε έναν άγονο κυβερνητισμό σε μια προσπάθεια απλά και μόνο να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους όποιοι κι αν είναι αυτοί για την κατάργηση των μνημονίων Οφείλει να είναι ειλικρινής και πιστή σε αρχές και αξίες που η τάξη του χρόνου ήρθε να δικαιώσει Να είναι ουσια-στική και πειστική και όχι απλά και αδιάκριτα αρεστή με επιχειρήματα του ταξικού και πολιτικού της αντιπάλου

Η τοπική κοινωνία στην Κεφαλονιά αλλά και σε όλο το Ιόνιο αγνοεί και γι αυτό αγωνιά για το μέγεθος του ζητήματος και όχι το βάθος των εξορύξε-ων Η κινηματική ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στις δράσεις της Ριζοσπαστικής μας Πρωτοβουλίας δεν είχε ως αφετηρία μια σύντομη συ-ζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων από τη συνήθη δραστηριότητα ή τον κίνδυνο ατυχήματος και τις επιπτώσεις των σεισμών του ρήγματος του Ιονίου σε αυτές αλλά την παράλληλη αγωνία τους για την αλλοίωση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής της τοπικής οικονομίας και παραγωγής για την ιστορική επερχόμενη λεηλασία του πλούτου του Ιο-νίου των κοινωνιών και των ανθρώπων του

Την αγωνία της αυτή για το μέλλον των παιδιών μας οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να συμμεριστεί και όχι να περιθωριοποιήσει με ΑΝΑΣΕΣ μιας αισιό-δοξης αλλά κενής προοπτικής Και πρέπει να δώσει τώρα μια απάντηση επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας για το ποιά ανάπτυξη θέλει και ποι-ούς πόρους Αν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός τότε σίγουρα θα υπάρχει κι άλλος δρόμος Κι ο δρόμος αυτός είναι πάνω στη γη και στη θάλασσα και όχι στα βάθη της

ΣΤΑυΡοΣ ΑΝΤυΠΑΣμέλος Ριζοσπαστικής Πρωτοβουλίας Κεφαλονιάς

δ ιάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο ιόνιο

Η συζήτηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο άνοιξε με ένταση γύρω στο 1998-1999 όταν από τον τότε αρμόδιο φορέα της ελληνικής πολιτείας δόθηκαν τέσσερις περιοχές (δυο στην στεριά Ιωάννινα Αιτωλοακαρνανία και δυο στην θάλασσα Κεφαλονιά-δυτικός Πατραϊκός και Ζάκυνθος-Κατάκολο) σε δύο εταιρείες του εξωτερικού προκειμένου να προχωρήσουν σε διερευνητικές εργασίες

Οι εταιρείες αυτές αποχώρησαν το 2000 χωρίς να αναφερθούν τα όποια αποτελέσματα εν τω μεταξύ όμως δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σοβαροί προβληματισμοί στην πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας

bull Τι επίδραση θα έχει στο περιβάλλον αυτή η δραστηριότητα όταν και αν υπάρξειbull Είναι αναστρέψιμη μια καταστροφή από λάθος η άλλη αιτίαbull Πως επηρεάζει η υψηλή σεισμικότητα της περιοχήςbull Πως θα μεταβληθεί και σε ποια κατεύθυνση το παραγωγικό μοντέλο της περιοχήςΤα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν απαντήθηκαν παρά μόνο εν μέρει και αποσπασματι-

κάΓι αυτό όταν στα τρία τελευταία χρόνια αναζωπυρώθηκαν οι συζητήσεις για νέες έρευνες

και μεγάλες προοπτικές που παρουσιάστηκαν και σαν laquoνέο Ελντοράντοraquo οι συμπολίτες και συμπολίτισσες του Ιονίου είναι υποψιασμένοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΠΣ Ιονίων που συζήτησε τις στρατηγικές μελέτες περιβαλλο-ντικών επιπτώσεων το καλοκαίρι του 2012 διατύπωσε σωρεία σοβαρών και ανεπίτρεπτων ελλείψεων σ αυτές και ζήτησε να μην εγκριθούν αν δεν συμπληρωθούν

Μέχρι και σήμερα και ενώ οι ερευνητικές εργασίες έλαβαν τέλος για δεύτερη φορά μέσα σε 15 χρόνια οι μελέτες αυτές δεν έχουν ακόμη εγκριθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αυτοδιοικητικές δυνάμεις στην Περιφέρεια όπως η ΑΝΑΣΑ αλλά και κινήσεις πολιτών είναι σε ετοιμότητα ώστε αφ ενός μεν να αξιολογηθεί σωστά και ρεαλιστι-κά η όποια προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και αφ ετέρου να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η αειφορία στο περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτη η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των κατοίκων των νησιών του Ιονίου

ΘΕοΔΩΡοΣ ΓΑλιΑΤΣΑΤοΣ Περιφερειακός σύμβουλος Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κεφαλονιάς και Ιθάκης

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 15

για ένα ΚιΝΗμΑ ανασυγκρότησηςΠαρότι ήδη από το Πρόγραμμα του 2009 ο ΣΥΡΙΖΑ είχε

θέσει το ζήτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώ-ρας ελάχιστη συζήτηση είχε υπάρξει μέχρι πρόσφατα Ήταν περισσότερο οι πολιτικές εξελίξεις του τελευταίου χρόνου που έφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη να αναπτύξει ο ΣΥ-ΡΙΖΑ -ΕΚΜ μια πολιτική για την παραγωγική ανασυγκρότη-ση Το ζήτημα αυτό σε συνδυασμό με μια σειρά άλλα πολιτι-κά και ιδεολογικά ζητήματα δίνουν μια νέα διάσταση στην παρέμβαση της Αριστεράς ndashκαι μιλάμε πιο συγκεκριμένα για την πραγματική Δημοκρατία για το πολιτικό σύστημα της διαφθοράς και της διαπλοκής και το laquoτρίγωνο της αμαρτί-αςraquo για το εθνικό ζήτημα και τη σύζευξή του με το κοινω-νικό και βέβαια για την κατάκτηση της κυβέρνησης Αυτή η νέα διάσταση αποτελεί βασική προϋπόθεση προκειμένου η Αριστερά να εκφράσεις τις laquoανάγκες των πολλώνraquo καθώς ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός έχει περάσει στη φάση των Μνημονίων και της Τρόικα Η Αριστερά έχοντας υποχρέωση απέναντι laquoστους πολλούςraquo να είναι πρωταγωνιστική πολιτι-κή δύναμη οφείλει να έχει συναίσθηση ότι δεν κινδυνεύει αν προωθήσει τον προγραμματικό της λόγο για τα ζητήματα που προαναφέρθηκαν αντίθετα κινδυνεύει αν αδιαφορήσει για τα ζητήματα αυτά

Μπορούμε να συζητήσουμε για την παραγωγική ανασυ-γκρότηση με έναν τρόπο ριζοσπαστικό αριστερό ρεαλιστικό και σύγχρονο Μπορούμε να διαμορφώσουμε laquoμαζί με τους πολλούςraquo ένα ισχυρό ρεύμα laquoθετικής πρότασης διεξόδουraquo που να αλλάξει εκ βάθρων την κατάσταση laquoαποικίας χρέουςraquo στην οποία έχει περιέλθει η χώρα έχοντας ως κινητήριες δυ-νάμεις τις βαθύτερες αξίες της Αριστεράς πρόοδος γνώση συλλογικότητα ηθική πραγματικές ανάγκες πραγματική δι-καιοσύνη πραγματική δημοκρατία χειραφέτηση

Νέο μεταβατικό πρότυπο

Η παραγωγική ανασυγκρότηση είναι μια μεταβατική έν-νοια που ξεκινά σήμερα laquoαπό τώραraquo αφορά όλη την περίο-δο μέχρι το μετατροϊκανό ξέφωτο και εκτείνεται σε μια επό-μενη περίοδο βαθύτερων κοινωνικών μετασχηματισμών με ορίζοντα το σύγχρονο σοσιαλισμό του 21ου αιώνα Φυσικά σε κάθε περίοδο έχει ιδιαίτερους επικαθορισμούς ανάλογα με τους πολιτικούς συσχετισμούς

Μια θεμελιώδης οριοθέτηση είναι ότι μιλάμε για ανασυγκρό-τηση και όχι γενικά για laquoανάπτυξηraquo επισημαίνοντας δηλαδή την ανάγκη ενός νέου πρότυπου Βασική σχέση αποτελεί η Δημοκρατία δηλαδή η επιδίωξη για πάνδημη λαϊκή συμμε-τοχή στο σχεδιασμό στον προγραμματισμό και τον έλεγχο αξιοποιώντας τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία Στον πυ-ρήνα του νέου προτύπου βρίσκεται η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου Πρώτrsquo απrsquo όλα του ανθρώπινου δυναμικού που έχει υψηλό μορφωτικό επίπεδο

αλλά και ευρύτερα γνωσιακό και μαστορικό Αλλά ακόμη μι-λάμε για τις γεωφυσικές δυνατότητες ειδικά την αξιοποίηση της ιδιαίτερης γεωφυσικής ποικοιλομορφίας της χώρας που κάνει εφικτό ένα laquoμοντέλο ήπιας κλίμακαςraquo Για τις ενεργει-ακές δυνατότητες για τον ορυκτό πλούτο Για τη δυνατότη-τα στη βάση όλων των προηγούμενων ανάδυσης μιας σειράς παραγωγικών τομέων στην αγροτική οικονομία στη βιομη-χανία στη μικροηλεκτρονική και πληροφορική στην έρευνα Χρειάζεται να επισημανθεί ότι το περιβάλλον συνιστά μια αυ-ταξία στο πλαίσιο της παραγωγικής ανασυγκρότησης δοθέ-ντος ότι το τεχνολογικό επίπεδο του 21ου αιώνα επιτρέπει μια νέα αντίληψη της σχέσης ανθρώπουndashφύσης Συνεπώς το να μιλάμε για laquoσεβασμό του περιβάλλοντοςraquo είναι μεν αναγκαίο αλλά μάλλον περιοριστικό Βασική διάσταση της παραγωγι-κής ανασυγκρότησης οφείλει να είναι η ριζική αναβάθμιση του περιβάλλοντος ξεκινώντας μεν από την απορρύπανση αλλά αναγορεύοντας την σε αυτοτελή στόχο ndashπου έχει έμμε-σες μεν αλλά ουσιώδεις οικονομικές επιπτώσεις (πχ υγεία ήπιος τουρισμός κλπ)

Όσοι αμετάκλητα παραδομένοι στο κυνηγητό του κέρδους συκοφαντούν την παραγωγική ανασυγκρότηση ότι τάχα οδηγεί στον απομονωτισμό και σε μια laquoκλειστή οικονομίαraquo κάνουν ένα θεμελιώδες λάθος Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου προφανώς και εναρμονίζεται με ένα πρότυπο laquoανοιχτό στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο γίγνεσθαιraquo ένα πρότυπο που στηρίζεται στην ποιότητα τη γνώση και τη δημιουργική εργασία ένα πρότυπο που αξιοποιεί την προ-οδευτική κοινωνική συνείδηση που άρρηκτα αναπτύσσεται μαζί του σαν ανασχετικό φραγμό στον ανταγωνισμό και την εκμετάλλευση Ναι θα πρέπει να υπάρχουν ανασχετικοί φραγ-μοί είναι μια νέα μεγάλη συζήτηση αυτή αλλά αυτό καθόλου δεν σημαίνει απομονωτισμός Για παράδειγμα είναι άραγε απομονωτισμός η απαγόρευση στα μεταλλαγμένα

Ποιοι και πώς

Τελικά ποιών δουλειά είναι η παραγωγική ανασυγκρότη-ση του τόπου Και πώς Κρίσιμα ερωτήματα Μια απάντηση σήμερα θα ξεκινούσε από τη διαπίστωση ότι αν η στάση απέ-ναντι στο καθεστώς των Μνημονίων διαχωρίζει κάθετα την ελληνική κοινωνία το ίδιο ισχύει για την παραγωγική ανα-συγκρότηση Υπάρχει μια ευρεία κοινωνική πλειοψηφία που μπορεί και πρέπει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αντιπα-ράθεση με το μεγαλοαστισμό με το σύστημα της διαπλοκής και με τη Μνημονιακή διάλυση Ας δανειστούμε μια πολύ χα-ρακτηριστική αναφορά του Αλέξη Τσίπρα από μια πρόσφα-τη ομιλία (Βόλος 14062013) laquoΕμείς υποστηρίζουμε ότι μια μεγάλη πανεθνική διαβούλευση για το Σχέδιο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης μπορεί και πρέπει να ξεκινήσει από τώρα Καλούμε λοιπόν Εκπαιδευτικά Ιδρύματα επιστημονικούς συλλόγους συνδικαλιστικούς φορείς επιμελητήρια σε αυ-τήν την κρίσιμη διαδικασία Καλούμε κάθε δημιουργικό πο-λίτη να ενεργοποιηθεί από σήμερα και να συμβάλλει με την εμπειρία του τη γνώση του τις ιδέες του την πράξη του Για ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης που να αποκα-θιστά την εργασία την πρωτοβουλία και την επινοητικότητα των συνεργαζομένων ανθρώπων Ένα κίνημα παραγωγικής ανασυγκρότησης σε οργανική σύνδεση με ένα κίνημα πολι-τιστικής αναγέννησης και ηθικής ανάταξηςraquo

ΧΡιΣΤοΣ ΚΑΡΑμΑΝοΣμέλος ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

τήτων και θεσμών και ndash πολύ σημαντικό ndash στην ανάπτυξη πόλων δραστηριότητας σε περιφερει-ακό επίπεδο

Το δεύτερο αφορά στο κίνημα νέων συνεταιρι-σμών (συνεργατικού χαρακτήρα σε αντιπαράθεση με την προβληματική παράδοση των αγροτικών συνεταιρισμών) που είτε με την ωρίμανση της συνείδησης είτε με το παράδειγμα άλλων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Λατινική Αμερική και κυρίως το Mondragon) συνθέτουν το πρόβλημα παραγωγής και κατανάλωσης με το ζήτημα της δημοκρατίας και της οικολογίας Σε αυτό προ-στίθενται και τα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης σε υφιστάμενες επιχειρήσεις και παλιού τύπου συ-νεταιρισμούς (ΔΩΔΩΝΗ ΒΙΟΜΕΤ ΣΕΚΑΠ) πολύ κρίσιμα κατά τη γνώμη μου για να αποτελέσουν αντικείμενο παρέμβασης και υποστήριξης

Τα βασικά ζητήματα που αντιμετωπίζει το νέο συνεταιριστικό κίνημα είναι έλλειψη θεσμικού πλαισίου ειδικά για ζητήματα μικτών συνεταιρι-σμών απουσία τεχνικής υποστήριξης και οργα-νωμένης παρέμβασης και ελλείψεις στη ικτύω-ση και συνεργασία μεταξύ των συνεταιριστικών εγχειρημάτων

Οι δυνατότητες αυτής της κατεύθυνσης είναι σημαντικές Το νέο και το έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό υπάρχει Οι εν δυνάμει δραστηριότη-τες αφορούν το σύνολο του φάσματος παραγω-γικής δραστηριότητας Η πολιτική κατεύθυνση και ενίσχυση πρέπει να αφορά στην ενίσχυση της παραγωγής νέων θέσεων εργασίας με όρους ευνοϊκούς για την εργασία και στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων που θα έχουν σημαντικό στοι-χείο καινοτομικής δραστηριότητας παραγωγής γνώσης κοκ

Ειδική κατηγορία αποτελούν οι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί οι οποίοι μπορούν να διαδραμα-τίσουν στρατηγικό ρόλο τόσο στη διάδοση και εμπέδωση των αξιών του συνεργατισμού όσο και στη συγκέντρωση ισχύος και ρευστότητας που μπορεί να κατευθυνθεί στην ενίσχυση παραγω-γικών εγχειρημάτων Το διεθνές συνεταιριστικό κίνημα έχει ισχυρές δομές και υποδομές και έχει επανειλημμένα εκφράσει τη βούληση να υποστη-ρίξει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και πολιτικές Θα αποτελέσει κρίσιμο σύμμαχο μιας κυβέρνη-σης της αριστεράς που θα δέχεται επιθέσεις και εκβιασμούς και σε ότι αφορά τη λειτουργία του παραγωγικού και οικονομικού συστήματος

Ένα τρίτο υποκείμενο που θα αποτελέσει ση-μαντικό σύμμαχο είναι εκείνο το τμήμα των ΜμΕ που αναπτύσσουν παραγωγική δραστηριότητα και έχουν την πρόθεση να επενδύσουν σε παραγωγικές επενδύσεις και ανθρώπινο δυναμικό Αποτελούν κρίσιμο παραγωγικό δυναμικό που δεν μπορεί να αφεθεί να καταρρεύσει ούτε να διαβρωθεί Εδώ απαιτούνται εργαλεία διαρθρωτικής παρέμβασης ώστε να ενισχυθεί η καινοτομική δραστηριότη-τα και οι κάθετες διακλαδικές συνεργασίες να αναπτυχθούν κρίσιμες υποδομές τεχνικής και επιχειρηματικής υποστήριξης (όχι απαραίτητα κρατικές) και να υπάρξουν πολιτικές στήριξης της διαδοχής (σε απογόνους εργαζομένους ή μέσω συγχωνεύσεων με άλλες ΜμΕ)

ΓιΩΡΓοΣ ΣΤΑμΠουλΗΣΛέκτορας Τμ Οικονομικών Επιστημών Παν Θεσσαλίας

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

Η μόνη διέξοδος είναι η επανεφεύρεση της ίδιας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

16

ΠΡΑΣιΝοΣ

από τη μια στιγμή στην άλλη Για να με-τασχηματίσουμε την οικονομία θα πρέπει να περιγράψουμε το όραμα και τα βήματα που θα μας οδηγήσουν εκεί Αλλά πριν το πράξουμε θα πρέπει να καταγράψουμε τους λόγους για τους οποίους δεν μπορούμε να βαδίσουμε προς αυτή την κατεύθυνση και να φροντίσουμε να τους εξαλείψουμε

Οι λόγοι δεν αφορούν μόνο την πράσι-νη αλλαγή της χώρας αλλά οποιαδήποτε

προσπάθεια διοικητικής και κοινωνικής με-ταρρύθμισης Είναι οι λόγοι τους οποίους όντας τόσο βαθιά βουτηγμένες σε αυτούς δεν μπόρεσαν να αγγίξουν οι κυβερνήσεις της εποχής του μνημονίου Αδιαφάνεια διαφθορά ανύπαρκτος ή ανεπαρκής σχε-διασμός νόμοι που δημιουργήθηκαν για να μην τηρούνται πολυνομία αλληλοσυ-γκρουόμενοι νόμοι πολλά παραθυράκια στη νομοθεσία και φωτογραφικές διατάξεις γκρίζες ζώνες κατά παραγγελία ευκαιρια-κές πρακτικές αρπακτικών γραφειοκρατία λογική ενός παρωχημένου παραγωγισμού

Βυθιζόμαστε σε έναν κυκεώνα αρνητικών εξελίξεων Τα success stories παραμένουν μακέτες καλά κρυμμένες στη φαντασία των κυβερνώντων Δημόσιες επιχειρήσεις και γη πωλούνται σε τιμές ευκαιρίας μα δεν συγκινούν τους επενδυτές Και πώς θα μπο-ρούσε άλλωστε Γνωρίζουν τη δεινή θέση της χώρας Απλά περιμένουν να πέσει κι άλλο το τίμημα

Όμως ταυτόχρονα με την οικονομική κρίση εξελίσσεται και η οικολογική κρίση σε όλο τον πλανήτη Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται Ο πλανήτης θα πρέπει να είναι σε θέση να θρέψει 9 δις ανθρώπους το 2050 Μια άτυπη μάχη λαμβάνει χώρα Από τη μια η ανάγκη των πολιτών στις αναπτυσσόμενες χώρες να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο από την άλλη ο αγώνας των πολιτών στις ανε-πτυγμένες χώρες να συγκρατήσουν το δικό τους βιοτικό επίπεδο στο ύψος που είχαν συνηθίσει τα τελευταία 30 χρόνια Μεγάλος χαμένος το περιβάλλον Το μακροπρόθεσμο συμφέρον θυσιάζεται στο βραχυπρόθεσμο όφελος Δασικές εκτάσεις αποψιλώνονται εδάφη καταστρέφονται θάλασσες λίμνες ποτάμια υποβαθμίζονται σε μια προσπά-θεια των ανθρώπων να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τους φυσικούς πόρους Όμως αυτοί δεν είναι ανεξάντλητοι Κάποιοι ισχυ-ρίζονται ότι το περιβάλλον σε καιρό κρίσης είναι πολυτέλεια Δεν θα μπορούσαν να κά-νουν μεγαλύτερο λάθος

Θα πρέπει να δεχθούμε πως δεν πρόκει-ται να γυρίσουμε στο προ κρίσης οικονο-μικό επίπεδο Θα πρέπει να δεχθούμε επί-σης πως η οικονομική κατάσταση δείχνει να επιδεινώνεται για όλες τις ανεπτυγμέ-νες χώρες τα επόμενα χρόνια Ο ανταγω-νισμός σε φθηνά προϊόντα και υπηρεσίες έχει κριθεί και ο πυρήνας της ευρωζώνης δεν ανήκει στους νικητές Κίνα Ινδία Ιν-δονησία Τουρκία Βραζιλία Νότια Αφρική κυριαρχούν

Σε αυτές τις συνθήκες η μόνη διέξοδος για τη χώρα είναι η επανεφεύρεση της ίδι-ας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

Όμως η επιτυχία δεν μπορεί να έρθει μέ-σα από πασαλείμματα σαν αυτά που έχου-με συνηθίσει να μας σερβίρει η εκάστοτε κυβερνητική μηχανή Δεν μπορεί να έρθει

που με τη σειρά του μετατρέπεται σε πα-ραγοντισμό μηδενική έμφαση στην έρευνα και την τεχνολογία (RampD) και ανυπέρβλητα εμπόδια στην καινοτομία συγκρουόμενα επενδυτικά συμφέροντα απροθυμία των laquoβαρόνωνraquo για καλύτερη αναδιανομή εισο-δημάτων και επιχειρηματικών ευκαιριών ελάχιστη τεχνογνωσία και χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης εργαζομένων σε όλους τους τομείς έλλειψη ενημέρωσης πολιτών και

αδυναμία κατανόησης του διακυβεύματος αλλαγής κατεύθυνσης Και σαν να μην έφταναν αυτά η κρίση καθιστά την επιβί-ωση πρωταρχικό μέλημα όμως παράλληλα αντί να οδηγεί σε αλληλεγγύη και διάθε-ση για περισσότερη δημοκρατία επιφέρει ατομικισμό και απολυταρχικές μεθόδους διακυβέρνησης Η κοινωνία τέλος συνή-θισε να τα περιμένει όλα από το κράτος αγνοώντας τα οφέλη της κινητοποίησης πέρα και έξω από κρατικούς-κομματικούς μηχανισμούς

Αν δεν αλλάξουν τα παραπάνω δεν μπο-

μετασχηματισμός τώραρούμε να ελπίζουμε Από την άλλη ακόμα κι αν αλλάξουν τα παραπάνω δεν θα πρέπει να περιμένουμε πολλά αν εξακολουθήσου-με να επιμένουμε βρώμικα και να τοποθε-τούμαστε λάθος στρατηγικά

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω δεν μπο-ρούμε μονομιάς να μετασχηματίσουμε πλή-ρως την οικονομία μας Ας ξεκινήσουμε με τη δημιουργία των εργαλείων που θα μας βοηθήσουν να το πράξουμε Κωδικοποίηση της νομοθεσίας ολοκλήρωση των απαραί-τητων βάσεων δεδομένων λήψης αποφάσε-ων πλήρης αυτοματοποίηση διαδικασιών κατάρτιση και ενδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών γενναία αναθεώρηση του χω-ροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού είναι τα πρώτα βήματα

Παράλληλα με αυτά ας ξεκινήσουμε την ταχύρυθμη μετεκπαίδευση παλιών και νέ-ων αγροτών και γενικότερα εργαζομένων σε όλους τους κλάδους για υιοθέτηση φι-λικών προς το περιβάλλον (και την υγεία) πρακτικών τη δημιουργία (ή υιοθέτηση) συ-στημάτων πιστοποίησης σε διατροφή καλ-λιέργειες προϊόντα και υπηρεσίες ώστε να προκρίνεται και κυρίως να αποδεικνύεται η ποιότητα Ας δώσουμε αρχικά προτεραιό-τητα στις πράσινες δράσεις που αποφέρουν τις περισσότερες θέσεις ανά καταναλισκό-μενο ευρώ (πχ στην εξοικονόμηση ενέρ-γειας και στην επαναστελέχωση της πρω-τογενούς παραγωγής) Ας δώσουμε έμφαση στην καινοτομία όχι δημιουργώντας ένα κακέκτυπο Σίλικον Βάλει αλλά απλά και μόνο με τη δημιουργία του κατάλληλου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την προσέλκυση φοιτητών και γενικότερα νέ-ων διψασμένων για διακρίσεις

Ας τα πράξουμε όλα αυτά έχοντας μια ξεκάθαρη κατεύθυνση μακριά από ευκαι-ριακές δράσεις και συμμαχίες Να θέσουμε στόχους σε επίπεδο δεκαετίας και ακόμα παραπέρα Απεξάρτηση από ορυκτά καύσι-μα Ποιοτικά αγροτικά προϊόντα Προστασία βιοποικιλότητας Σταδιακή απομάκρυνση από βρώμικες επενδύσεις

Έχουμε τη δυνατότητα να τα καταφέρου-με αρκεί να σταματήσουμε να κοιτάμε και να σχεδιάζουμε σε βάθος διετίας και τριε-τίας Ας πείσουμε τον κόσμο και κυρίως ας πείσουμε τους εαυτούς μας πως τα παιδιά μας χρειάζεται να δουν από εμάς όραμα τόλμη πίστη για το μέλλον

Έτσι και μόνο έτσι θα καταφέρουμε το re-branding της χώρας μέσα από τον πράσινο μετασχηματισμό της Δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε παρά μόνο να κερδίσουμε

ΑΧιλλΕΑΣ ΠλΗΘΑΡΑΣΠεριβαλλοντολόγος

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 17

τοπίου στο σύνολο του ως laquoιστορικού τό-πουraquo όπως έχει προτείνει και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν Καβάλας Θεωρούμε ότι πολλά από τα υπάρχοντα κτίρια μπορούν να αποκτήσουν νέα χρήση και να εξυπη-ρετήσουν την σύγχρονη λειτουργία των Λουτρών Ελευθερών

Απαιτούμε τα Λουτρά να λειτουργήσουν προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής οικονομίας μέσα από δημο-τικές επιχειρήσεις κοινωνικές επιχειρή-σεις συνεργατικά σχήματα κλπ και όχι να παραδοθούν άνευ όρων στην ιδιωτική εκμετάλλευση

Καλούμε την τοπική κοινωνία να δώσει με δύναμη και αποφασιστικότητα την μάχη για την σωτηρία των Λουτρών Ελευθερών γιατί εκτός των άλλων είναι κομμάτι ενός πολύ ευρύτερου αγώνα για την προάσπιση του νερού και των φυσικών πόρων για την αναχαίτιση των πολιτικών που ξεπουλούν κομμάτι ndash κομμάτι τον φυσικό πλούτο της χώρας μαςraquo

ΣιΣΣυ ΝιΚΗΣιΑΝΗμέλος Πρωτοβουλίας Πολιτών

επίσημη επίσκεψη στην Καβάλα δεν έκρυ-ψε τις προθέσεις του laquoΑν είναι αυτά μνη-μεία τότε θα πρέπει να ξαναδούμε τι ση-μαίνει αρχαιολογίαraquo δήλωσε σπεύδοντας να απαξιώσει την ιστορικότητα και την αρχιτεκτονική των κτιρίων και να ζητήσει την κατεδάφιση τους για λόγουςhellip υγιει-νής (laquoείναι γεμάτα σκουπίδιαraquo) Επιπλέον έδωσε και άλλα δείγματα γραφής για το laquoόραμαraquo που έχει για τα Λουτρά Ελευθε-ρών φράζοντας την είσοδο με αγκαθωτά συρματοπλέγματα (αυτά που χρησιμοποι-ούνται στα στρατόπεδα) κλείνοντας έτσι ακόμη και την πρόσβαση προς το βουνό Όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο άν-θρωποι που είχαν ανάγκη τις ευεργετικές ιδιότητες των ιαματικών λουτρών παραβί-ασαν τα συρματοπλέγματα και έτσι ο χώρος παραμένει σήμερα ανοιχτός για τους λουό-μενους παρότι η εσκεμμένη εγκατάλειψη και η απαξίωση από τις αρμόδιες υπηρε-σίες είναι παντού εμφανής

Αριστοτέλης Ζάχος Ο αρχιτέκτονας των Λουτρών Ελευθερών

Ποιά είναι όμως αυτά τα κτίρια που στέκονται εμπόδιο στην laquoανάπτυξηraquo Σή-μερα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών βρίσκονται διάσπαρτα 31 κτίρια που αντι-προσωπεύουν διαφορετικές περιόδους της λειτουργίας τους Με εκατονταετή ιστορία τα περισσότερα είναι αναπόσπαστο κομμά-τι του φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου των Λουτρών Ελευθερών κομμάτι της αρ-χιτεκτονικής μας παράδοσης και της συλ-λογικής μας μνήμης Τα τρία κτίρια που περιλαμβάνονται στην πρόταση της Υπη-ρεσίας Νεωτέρων Μνημείων ώστε να χα-ρακτηριστούν ως μνημεία της νεώτερης πολιτιστικής κληρονομιάς είναι το ξενο-δοχείο laquoΑμφίπολιςraquo το Εστιατόριο και το ξενοδοχείο laquoΠαγγαίοraquo Τα δύο πρώτα είναι έργα ενός από τους σημαντικότερους έλ-ληνες αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου του Αριστοτέλη Α Ζάχου στον οποίο ανατέ-θηκε η διαμόρφωση των πηγών Ελευθε-ρών στις αρχές του 20ου αιώνα Ανήκουν μάλιστα στα σπάνια πρώιμα έργα του και απηχούν βασικές αρχές του πρωτοπόρου καλλιτέχνη όπως το σεβασμό στο φυσικό τοπίο τη χρήση απλών υλικών και μέσων

καμπάνια για τη διάσωση των Λουτρών ΕλευθερώνΣτην ιδιοκτησία της ΕΤΑΔ ΑΕ (Εταιρία

Ακινήτων Δημοσίου) περνούν και επισή-μως τα Λουτρά Ελευθερών Καβάλας και βγαίνουν στο σφυρί μαζί με εκατοντάδες άλλα laquoφιλέταraquo σε ακτές δάση νησιά αρ-χαιολογικούς χώρους κλπ Για πολλούς τα Λουτρά Ελευθερών δεν θα είναι παρά μια παράπλευρη απώλεια μέσα στον ορυμαγδό του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσί-ας και των φυσικών πόρων της χώρας μας Μια μερίδα πολιτών όμως αντιστέκεται δυ-ναμικά γιατί laquoούτε μια σπιθαμή γης ούτε μια σταγόνα νερού δεν πρέπει να χαθεί χω-ρίς αγώναraquo Και σrsquo αυτήν την περίπτωση ο αγώνας τους τροφοδοτείται αφενός μεν από την ανάγκη προάσπισης των ιαματι-κών πηγών ως φυσικό αγαθό που ανήκει σε όλους αφετέρου από την ανάγκη δι-άσωσης ενός τοπίου μοναδικής φυσικής ομορφιάς και πολιτιστικής αξίας

Πίσω από την ένταξη των Λουτρών Ελευ-θερών στην προς laquoαξιοποίησηraquo περιουσία της ΕΤΑΔ υπάρχουν δύο σοβαρές εκκρεμό-τητες Πρώτον τα Λουτρά Ελευθερών έχουν ήδη παραχωρηθεί στην ιδιωτική εταιρία laquoΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕraquo με σύμβαση εκμίσθωσης για 40 χρόνια που υπεγράφη τον Μάρτιο του 2012 ανάμεσα στην εν λόγω εταιρία και στην έως τώρα διαχειρίστρια των Λου-τρών Αναπτυξιακή Εταιρία Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Καβάλας Δεύτερον και πιο σημαντικό εκκρεμεί στο Συμβούλιο Νεωτέ-ρων Μνημείων η πρόταση των αρμόδιων υπηρεσιών να κηρυχθούν διατηρητέα τρία από τα κτίρια που βρίσκονται στα Λουτρά Ελευθερών και έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονι-κή αξία Η πρόταση εισήχθη στο Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2012 και έκτοτε η συ-ζήτηση της αναβάλλεται διαρκώς αναίτια και αδικαιολόγητα

Η laquoανάπτυξηraquo ήρθε με συρματόπλεγμα

Η σύμβαση που υπεγράφη ανάμεσα στην ΑΕΝΑΚ και στην ΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕ παρέχει στην εκμισθώτρια εταιρία το δικαίωμα για κάθε είδους παρέμβαση στα κτίρια που βρί-σκονται διάσπαρτα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών παρέχοντας της ακόμη και την δυνατότητα κατεδάφισης Ο πρόεδρος της εταιρίας κ Νταβέλης κατά την πρώτη του

την αποφυγή εντυπωσιασμών αλλά και την επαναπροσέγγιση της αυτόχθονης αρχιτε-κτονικής παράδοσης

Δυστυχώς όμως αυτό που υπογράμμισε με τον ευφυή σχεδιασμό του ο Αριστοτέλης Ζάχος στις αρχές του 20ου αιώνα κινδυ-νεύει για άλλη μια φορά να ισοπεδωθεί από τις μπουλντόζες της άναρχης laquoανάπτυξηςraquo και του πρόσκαιρου ιδιωτικού κέρδους Σή-μερα στα Λουτρά Ελευθερών διακυβεύεται όχι μόνο η τύχη των ιστορικών αυτών κτι-ρίων αλλά και η συνέχιση ενός φυσικού τοπίου εξαιρετικής ομορφιάς με αιωνόβια πλατάνια ανάμεσα στα οποία ελίσσεται ο ποταμός Μαρμαράς Διακυβεύεται επίσης το δικαίωμα όλων μας να απολαμβάνουμε αυτόν τον τόπο και τα ευεργετήματα των ιαματικών πηγών κάτι που θα είναι αδύνα-το όταν τα Λουτρά λειτουργήσουν ως σπα πολυτελείας προς όφελος ενός συγκεκρι-μένου ιδιώτη ndash laquoεπενδυτήraquo

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Σύλλογος Αρχι-τεκτόνων Ν Καβάλας όχι μόνο υπερθεμα-τίζει την πρόταση για την προστασία των τριών κτιρίων αλλά προτείνει επιπλέον να κηρυχθούν τα Λουτρά Ελευθερών στο σύ-νολο τους ως laquoιστορικός τόποςraquo εντασσό-μενα στο Ν 153Α28-6-2002 laquoλόγω της κοινωνικής τεχνικής αρχιτεκτονικής εν γένει ιστορικής και επιστημονικής σημα-σίας τουςraquo

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών που συστάθηκε μόλις άρχισαν να γίνονται γνωστά τα laquoανα-πτυξιακάraquo σχέδια για την περιοχή έχει ήδη αναλάβει διάφορες μορφές δράσεις και συ-νοψίζει τις θέσεις της ως εξής

laquoΘα αγωνιστούμε με κάθε τρόπο για την προστασία του φυσικού και αρχιτεκτονικού

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 618

Είναι χιλιοειπωμένο και αποτελεί ανα-ντίρρητη πραγματικότητα Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι τομέας προτεραι-ότητας για την τρόικα και όχι μόνο Εργο-λάβοι και επίδοξοι επενδυτές δίνουν μάχη με στόχο τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και τα δη-μοτικά τέλη Δίπλα τους laquoτεχνικοί νομικοί και οικονομικοί σύμβουλοιraquo του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα διεκδικούν το δικό τους μερίδιο από τη τελευταία όπως ίσως νο-μίζουν μεγάλη δεξαμενή πόρων Και εδώ έχουν το δικό τους ρόλο οι εκλεγμένοι της τοπικής αυτοδιοίκησης Ενδεικτικές είναι πρόσφατες αποφάσεις ανάθεσης υπηρεσιών laquoσυμβούλωνraquo και ΣΔΙΤ για μονάδες επεξερ-γασίας απορριμμάτων στο νομό Ηλείας και στη Δυτική Μακεδονία

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αν τελικά απο-φύγει τον απόλυτο αφανισμό μετατρέπεται σε εισπρακτικό μηχανισμό στην υπηρεσία επιχειρηματικών συμφερόντων που ετοι-μάζονται να λεηλατήσουν το δημόσιο πλού-το και τα λαϊκά εισοδήματα και με τη δια-χείριση των απορριμμάτων εκτοξεύοντας στα ύψη τα δημοτικά τέλη Το σχέδιο αυτό εξυπηρετείται πολύ καλά από τη συστημα-τική απαξίωση των δημόσιων υπηρεσιών που έχει πλέον κορυφωθεί τα τελευταία χρόνια Εξάλλου έτσι laquoδικαιολογούνraquo την εκχώρηση των υφιστάμενων υποδομών και υπηρεσιών στους ιδιώτες με αναπόφευκτη συνέπεια την οικονομική επιβάρυνση των δημοτών και προετοιμάζουν για τις επερ-χόμενες ΣΔΙΤ με τα δυσβάσταχτα δημοτικά τέλη και την απομάκρυνση-απόλυση των εργαζομένων στους ΟΤΑ

Σημερινές εξελίξεις

Όπως είναι σχετικά γνωστό σε εξέλιξη βρίσκονται δώδεκα (12) Διαγωνισμοί για Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα στη διαχείριση απορριμμάτων Δυτική Μακεδονία Πελοπόννησος Αιτωλοακαρνανία Σέρρες Ηλεία Αχαΐα τέσσερις (4) διαγωνισμοί στην Αττική και οι πρόσφατα ενταχθέντες στις ΣΔΙΤ για την Ηπειρο και Κέρκυρα Όπως αναφέρουν δημοσιεύματα πρόκειται για μια τεράστια αγορά που μπορεί να αναπληρώ-σει τη βουτιά των δημόσιων έργων αφού ο συνολικός προϋπολογισμός των συμβά-σεων ανέρχεται σε 21 δις ευρώ σε τιμές 2012 με το κόστος κατασκευής στα 750

εκατ ευρώ και προβλεπόμενη συγχρημα-τοδότηση από κοινοτικούς πόρους και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

Με αυτές τις συμβάσεις ΣΔΙΤ διάρκειας καταρχήν 27 χρόνων ο επενδυτής ανα-λαμβάνει τη μελέτη κατασκευή συντήρη-ση και λειτουργία των υποδομών των μο-νάδων επεξεργασίας που προορίζονται να υποδέχονται σύμμεικτα απορρίμματα Στις προκηρύξεις που βγαίνουν το αντικείμενο δεν περιορίζεται στις μονάδες επεξεργασί-ας Ο επενδυτής προβλέπεται να αναλάβει και όλες τις υποδομές και δραστηριότητες υπάρχουσες ή απαιτούμενες νέες Αναλαμ-βάνει δηλαδή εξ ολοκλήρου το σύστημα δι-αχείρισης Είναι προφανές ότι και η απο-κομιδή δεν θα ξεφύγει

Την ίδια στιγμή ndash και μάλλον εντεινόμε-να το επόμενο διάστημα μέχρι να ολοκλη-ρωθούν οι διαδικασίες των ΣΔΙΤ ndash έχουμε σειρά αναθέσεων για υπηρεσίες laquoαπασχό-λησης προσωπικούraquo κυρίως στον τομέα της διαχείρισης και βέβαια έχουμε τις κλα-σικές αναθέσεις υπηρεσιών συντήρησης ή αποκομιδής κλπ όπου ο ανάδοχος χρησι-μοποιεί και δικό του εξοπλισμό ή εγκατα-στάσεις Αν και προβάλλεται το πρόσχημα της έλλειψης προσωπικού και εξοπλισμού τελικά για τους Δήμους που μπαίνουν σrsquo αυτή τη διαδικασία δεν προκύπτει κανένα οικονομικό όφελος Μόνο το εργολαβικό κέρδος και το ΦΠΑ που καλούνται να κα-λύψουν οι δήμοι αρκεί για να καταλάβει κανείς πόσο laquoμπαίνουν μέσαraquo

Αναπάντητα ερωτήματα

Από όσα έχουν δει το φως της δημοσι-ότητας μετά και από την πρόσφατη συζή-τηση στη Βουλή επερώτησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη διαχείριση των απορριμμάτων (httpgooglcYeyt) σημειώνω

Η κυβέρνηση δια του κ Καλαφάτη Αν Υπουργού ΠΕΚΑ μετά τη δημοσιότητα που πήρε η Ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ και σχετικό άρ-θρο στις laquoΟικοτριβέςraquo τ 2) προσπαθεί να διασκεδάσει τον κίνδυνο να απορριφθούν χρηματοδοτήσεις για μονάδες επεξεργασί-ας σύμμεικτων απορριμμάτων Παρουσιάζει στη Βουλή τις δράσεις για το Εθνικό Σχέ-διο Πρόληψης Απορριμμάτων και για την Αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Δι-αχείρισης που θα εγκριθούν όμως κατόπιν εορτής αφού δηλαδή πρώτα προχωρήσουν οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ

Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη ούτε για την επιλογή μεθόδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων και ρίχνει το μπαλάκι των ευθυνών στην αυτοδιοίκηση Στα ερωτή-ματα για το παρωχημένο των Περιφερεια-κών σχεδιασμών και τις ανεπίκαιρες μελέ-τες που συνοδεύουν τους διαγωνισμούς η απάντηση του Αν Υπουργού ήταν ότι δεν φταίει το ΥΠΕΚΑ καθώς τους σχεδιασμούς και τις μελέτες που είναι η βάση των δια-γωνισμών τις έκαναν οι φορείς διαχείρι-σης αποβλήτωνhellip

Οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ και ειδικό-

τερα η επίμαχη φάση του Ανταγωνιστικού Διαλόγου που οδηγεί στην επιλογή αναδό-χου-επενδυτή γίνονται σε καθεστώς από-λυτης και αδιαφανούς εποπτείας από την κυβέρνηση μέσω της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ Στην καταγγελία για αδιαφάνεια και έλλειψη διαλόγου με την κοινωνία η κυ-βέρνηση παραπέμπει σε μια κατόπιν εορτής περιορισμένη στα κόμματα διαβούλευση για την αναθεώρηση του εθνικού σχεδιασμού χωρίς τους πολίτες και τους θεσμικούς φο-ρείς της αυτοδιοίκησης

Χαρακτηριστική περίπτωση η Αττική Στην ερώτηση laquoτι κάνετε με την Αναθεώ-ρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικήςraquo το ΥΠΕΚΑ και η Περιφέρεια Αττικής απαντούν laquoη ανα-θεώρηση είναι αρμοδιότητα του ΕΔΣΝΑ δεν είναι δική μας υπόθεσηraquo Ο Περιφε-ρειάρχης και Πρόεδρος του Ειδικού Δια-βαθμιδικού Συνδέσμου Αττικής (ΕΔΣΝΑ) Γ Σγουρός σε κάθε δημόσια ομιλία του το τελευταίο χρόνο δεν παραλείπει να δηλώ-νει laquoΤο ΠΕΣΔΑ του 2003 ψηφίστηκε από τη Βουλή και είναι Νόμος του κράτους Μόνο η Βουλή μπορεί να τον αλλάξειraquo Τα συμπεράσματα δικά σαςhellip

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ κατήγγειλε τις ΣΔΙΤ ως αποκαλυπτικές των προθέσεων της κυβέρ-νησης να εξασφαλίσει την κερδοφορία των επιχειρηματιών απέναντι ακόμη και στις εγγενείς αβεβαιότητες όπως η μεταβολή της ποσότητας και σύνθεσης των απορριμ-μάτων αλλά ακόμη και στην περίπτωση μελλοντικής μεταβολής των απαιτήσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσία τα επόμενα 30 χρόνια Οι ιδιωτικοί φορείς που θα εμπλα-κούν στη διαχείριση των απορριμμάτων μπορούν να ζητήσουν αποζημίωση για οτι-δήποτε τους καθυστερήσει εμποδίσει στην επίτευξη των αποτελεσμάτων ή προκαλέσει στέρηση εσόδωνhellip

Και βέβαια η μνημονιακή συγκυβέρνηση και οι αρεστοί επιτελείς της επεξεργάζονται σειρά μέτρων και δράσεων στο ίδιο κλίμα άκρατης δημοκρατίας που τη χαρακτηρίζει Εξάλλου πρέπει να δείξουν στους δανειστές ότι παίρνουν τα προσήκοντα μέτρα για τη διαχείριση των αποβλήτων Οι πολίτες θα μάθουν όταν θα κληθούν να πληρώσουν το μάρμαρο

ΓΕΩΡΓιΑ ΑΣΗμΑΚοΠουλουμέλος της Ανεξάρτητης Ενωτικής Κίνησης ΕΣΔΝΑ

ένας σκοτεινός χορός

συμφερόντων

που πρέπει να σταματήσει

διαχείριση απορριμμάτων με ΣΔιΤ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 19

Διαδημοτικός σταθμός απορριμμάτων από τρεις Δήμους της Αττικής

Στο πλαίσιο των ασφυκτικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα στους ΟΤΑ εξαιτίας των δραστικών περικο-πών στη χρηματοδότηση και της δραματικής μείωσης στο προσωπι-κό οι Δήμοι Αλίμου Γλυφάδας και Ελληνικού-Αργυρούπολης έχουν τους τελευταίους μήνες αναλάβει μία σημαντική πρωτοβουλία για τη διαχείριση των απορριμμάτων που μπορεί να αποτελέσει παρά-δειγμα και για άλλους δήμους

Η διαχείριση των απορριμμάτων μία από τις βασικές λειτουργίες των Δήμων απορροφά σήμερα ένα τεράστιο μέρος του προϋπολογι-σμού τους Το κόστος για τους Δήμους αναμένεται μάλιστα να πολ-λαπλασιαστεί χάρη στους προγραμματισμούς της Περιφέρειας για τη δημιουργία τεσσάρων μεγάλων εργοστασίων για απορρίμματα στην Αττική Επίσης είναι γνωστό ότι ο όγκος των απορριμμάτων που επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται είναι πολύ μικρότερος από αυτό που θα μπορούσε καθώς και ότι οι τρεις Δήμοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τη χρήση χώρων για μεταφόρτωση απορριμ-μάτων που δεν πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές

Σε αντίθεση με τους σχεδιασμούς της Περιφέρειας Αττικής και σε σύγκρουση με την προωθούμενη λογική μεταβίβασης των υπη-ρεσιών καθαριότητας στον ιδιωτικό τομέα οι τρεις Δήμοι επεξερ-γάζονται μία κοινή πρόταση ήπιας διαχείρισης των απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή και με έμφαση στην ανακύκλωση την επα-νάχρηση και την κομποστοποίηση Με βάση σύγχρονες τεχνολογί-ες διαμορφώνεται δηλαδή μία πρόταση δημιουργίας διαδημοτικής μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων φιλική για το περιβάλλον και καθοριστική για την ποιότητα ζωής στην πόλη με άμεσα οικονομι-κά οφέλη για τους πολίτες και τους Δήμους

Η πρόταση αυτή αποτελεί προϊόν συνεργασίας των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Πε-ριβάλλοντος και με το Εργαστήριο Αριστοποίησης Παραγωγικών Συστημάτων του ΤΕΙ Πειραιά τα οποία έχουν συντάξει προσχέδιο μελέτης Στενή παραμένει και η συνεργασία των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε άμε-ση συνάρτηση με την πρόταση για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου που υποστηρίζεται και από τους τρεις δήμους

Το προσχέδιο μελέτης του ΤΕΙ Πειραιά παρουσιάστηκε στις 19 Ιουνίου σε δη-μόσια εκδήλωση και στην οποία παραβρέθηκαν αιρετοί εκπρό-σωποι των σω-ματείων εργα-ζομένων τοπι-κών συλλόγων και δημόσιων φορέων καθώς και πολλοί κάτοι-κοι της περιοχής οι οποίοι ενημε-

ρώθηκαν και αντάλλαξαν απόψεις στο πλαίσιο μίας ανοιχτής δια-δικασίας ουσιαστικής διαβούλευσης με την κοινωνία

Την ίδια στιγμή οι τρεις Δήμοι βρίσκονται σε επαφή με την Πε-ριφέρεια Αττικής για τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις και την εξεύ-ρεση χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ όπως και με την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομί-ου του Ελληνικού

ΤΑΚΗΣ ΚοΡοΒΕΣΗΣΑντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Ελληνικού-Αργυρούπολης

Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Ελπίδα η δημιουργία τοπικών εταιρειών πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης

Όπως σε όλη τη Ελλάδα έτσι και στην Πελοπόννησο Κυβέρνηση και Περιφέρεια προωθούν τα σχέδιά τους ώστε να αναθέσουν μέσω ΣΔΙΤ τη διαχείριση των σκουπιδιών σε ιδιώτες με την κα-τασκευή φαραωνικών έργων και πανάκριβο από κάθε πλευρά κόστος Όπως ανακοινώθηκε πρό-σφατα εντός του καλοκαιριού αναμένεται η ανάδειξη του αναδόχου και η ολοκλήρωση των σχε-τικών διαδικασιών Από το σημείο αυτό όμως και μέχρι την κατασκευή του έργου και την έναρ-ξη λειτουργίας του laquoολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτωνraquo θα παρέλθουν τρία τουλάχιστον χρόνια ήτοι ούτε το 2016 δεν θα είναι έτοιμο το εν λόγω έργο

Από την πλευρά τους οι Δή-μοι Πελοποννήσου διατυπώνουν από τις αρχές του 2012 όλο και εντονότερα προς το ΥΠΕΚΑ το αίτημα να αναλάβουν έως τότε αυτοί να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν υποδομές προσω-ρινής διαχείρισης των απορριμ-μάτων Και το αίτημά τους αυτό εμπεριέχει και την πλευρά της χρηματοδότησης των εν λόγω υποδομών από κρατικούς ή και κοινοτικούς πόρους Ποιες είναι αυτές οι υποδομές laquoπροσωρινής διαχείρισηςraquo ή laquoμεταβατικού στα-δίουraquo ή laquoενδιάμεσης λύσηςraquo Εί-τε μια μονάδα κομποστοποίησης για ένα μικρό μέρος προδιαλεγμένων οργανικών αστικών αποβλήτων είτε μια μονάδα Μηχανικής Διαλογής Σε αυτήν θα οδηγείται ο κύριος όγκος των σύμμεικτων στερών αποβλήτων ώστε μετά από τη διαλογή το -όχι καλής ποιότητας- οργανικό κλάσμα να οδηγείται στην μονάδα κομποστο-ποίησης Τα ανακυκλώσιμα που υπάρχουν στα σύμμεικτα θα διαχωρίζονται () ενώ το υπόλειμμα θα οδηγείται σε μια τρίτη υποδομή δεματοποιητή όπου θα μπαλάρεται και θα εναποτίθεται ανα-μένοντας την μέσω ΣΔΙΤ ολοκληρωμένη Μονάδα για την τελική διαχείρισή του Πρόκειται για μία λύση επίσης εξαιρετικά προβληματική

Μέχρι να γίνουν όλα αυτά τα σκουπίδια εξακολουθούν να μεταφέρονται laquoπροσωρινά και μέχρι νεωτέραςraquo από το ένα μέρος στο άλλο με νόμιμο ή παράνομο τρόπο και με πανάκριβο τίμημα

Σε αυτό το κλίμα όπου Κράτος και Δήμοι εξακολουθούν να πηγαίνουν από προσωρινή λύση σε προσωρινή λύση κοινωνικές δυνάμεις αφυπνίζονται και αναλαμβάνουν τοπικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κοινωνικής βάσης για το laquoκόψιμο του γόρδιου δεσμούraquo των σκουπιδιών με τη μό-νη από κάθε πλευρά (οικονομική κοινωνική οικολογική πολιτιστική) ενδεδειγμένη μέθοδο την laquoδιαλογή στην πηγήraquo

Στη Λακωνία ιδρύθηκε το 2011 η laquoΛακωνική Βιοενεργειακή ΑΕraquo και δραστηριοποιείται πα-ραλαμβάνοντας από δημότες και επιχειρηματίες διαχωρισμένα υλικά συσκευασιών (χαρτί γυαλί πλαστικό μέταλλο καθώς επίσης και τηγανέλαια) Προ τριμήνου δεκάδες Αρκάδες ίδρυσαν την laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo εταιρεία πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης με στόχο την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων με τα αντίστοιχα χαρα-κτηριστικά ως προς τις ακολουθούμενες μεθοδους

Μέσα από παρόμοιες πρωτοβουλίες πολλαπλά οφέλη (οικονομικά κοινωνικά οικολογικά) δι-αχέονται σε ολόκληρη την τοπική κοινωνία ενώ στα θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος ανήκει και η διαρκής και συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των δημοτώνπολιτών

Παρόμοιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες τοπικής κοινωνικής βάσης έχουν ξεκινήσει επίσης στη Μύκονο και στην Τήνο για την επίλυση του ίδιου προβλήματος Αισιοδοξούμε ότι σύντομα θα γεννηθούν και άλλες σε διάφορα μέρη της χώρας Με φόντο την ολόπλευρη ndashκαι όχι μόνον την σχετιζόμενη με τα σκουπίδιαndash κρίση ο τόπος μας το έχει τόσο πολύ ανάγκη

ΒΑΣιλΗΣ ΓιοΚΑΡΗΣΔιευθύνων Σύμβουλος laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 620

Αν και το επικό ταξίδι της μετανάστευ-σης των πουλιών είναι μία αρχέγονη συ-νήθεια που πάντα κέντριζε την φαντασία των ανθρώπων δυστυχώς οι γνώσεις μας αναφορικά με αυτό παραμένουν περιορι-σμένες Για παράδειγμα οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει εάν τα πουλιά προκειμένου να προσανατολιστούν παρα-τηρούν τη θέση των άστρων και του ήλιου ή βασίζονται στο μαγνητικό πεδίο της γης διατηρώντας έτσι την πορεία τους στο μα-κρινό ταξίδι της μετανάστευσης

Δισεκατομμύρια πουλιά διασχίζουν κάθε χρόνο την έρημο της Σαχάρας κα τη Με-σόγειο θάλασσα προς και από τις περιοχές αναπαραγωγής στην Παλαιαρκτική και τις περιοχές διαχείμασης στην τροπική Αφρι-κή Τα μικρά και μεγάλα νησιά της χώρας μας αποτελούν κατά την ανοιξιάτικη πε-ρίοδο τον πρώτο ενδιάμεσο μεταναστευ-τικό σταθμό στα οποία τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να τραφούν και να ξεκου-ραστούν μετά από διάστημα τεσσάρων με πέντε ημερών κουραστικού ταξιδιού όσο δηλαδή διαρκεί η διάσχιση της ερήμου και της Μεσογείου

Με βάση θεωρητικά μοντέλα αλλά και εμπειρικά δεδομένα είναι ξεκάθαρο ότι κατά την ανοιξιάτικη μεταναστευτική πε-ρίοδο τα πουλιά βρίσκονται υπό πίεση για να αφιχθούν γρήγορα στις περιοχές αναπαραγωγής τους στη Βόρεια Ευρώπη Επομένως η δυνατότητα ανεύρεσης τρο-

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ πολύτιμοι μεταναστευτικοί σταθμοί για τα πουλιά

φής στους ενδιάμεσους μεταναστευτικούς σταθμούς επηρεάζει το φιλόδοξο εγχείρη-μα της μετανάστευσης γιατί καθορίζει τον λιγοστό χρόνο που τα πουλιά παραμένουν σε αυτά Για παράδειγμα σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα για τον Κηποτσι-ροβάκο (Sylvia borin) φαίνεται ότι τα με-ταναστευτικά που φτάνουν σε κάποιο νη-σί της δυτικής ή της κεντρικής Μεσογείου παραμένουν σε αυτά κατά κανόνα μόνο για μια ή δύο μέρες Αντίθετα στην ανατολική Μεσόγειο από δεδομένα που έχουν συστημα-τικά συλλεχθεί στα Αντικύθηρα γνωρίζουμε ότι τα πουλιά παραμένουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με βάση προκαταρτικά αποτελέσματα τηλεμετρίας

Αυτό συμβαίνει πιθανότατα γιατί τα που-λιά που φτάνουν στα ελληνικά νησιά (ει-κόνα που προκύπτει από δεδομένα από τα Αντικύθηρα τη Γαύδο και τα Στροφάδια) είναι πολύ πιο εξασθενισμένα από τα πουλιά που προσγειώνονται σε νησιά της κεντρι-κής και δυτικής Μεσόγειου Πολλά πουλιά μάλιστα εξαντλούνται τόσο πολύ από τη δι-άσχιση της ερήμου και της θάλασσας που αδυνατούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την ηπειρωτική Ελλάδα (πχ Πελοπόν-νησος) Κατά τη διάρκεια ήμερων ή ετών με δυσχερείς καιρικές συνθήκες (αντίθε-τους ανέμους βροχόπτωση κλπ) μπορεί κάνεις να βρει δεκάδες νεκρά πουλιά από την εξαθλίωση και την ασιτία στη Γαύδο και στα Αντικύθηρα Στα Στροφάδια όπου

η απόσταση από τις Αφρικάνικες ακτές εί-ναι μεγαλύτερη το φαινόμενο παρατηρεί-ται ακόμη πιο έντονο

Τα πουλιά που φτάνουν με περίσσεια ενεργειακών αποθεμάτων σε ένα νησί αμέ-σως μετά τη διάσχιση της Μεσογείου δίνουν κατά κανόνα προτεραιότητα στην ξεκού-ραση και την αποφυγή αρπακτικών αφού θα συνεχίσουν το ταξίδι τους με τη δύση του ηλίου Η πλειοψηφία όμως των πουλι-ών που φτάνουν σε νησιά όπως η Γαύδος τα Αντικύθηρα και τα Στροφάδια έχουν εξαντλήσει τα ενεργειακά τους αποθέματα και το πρώτο τους μέλημα είναι η γρήγορη ανεύρεση τροφής ώστε να αναπληρώσουν την απολεσθείσα σωματική τους μάζα και συνεπώς να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις περιοχές αναπαρα-γωγής Επειδή η αφομοίωση της τροφής είναι μειωμένη μετά από μεταναστευτικές πτήσεις μεγάλων αποστάσεων αφού μέρος του πεπτικού συστήματος έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης πολλά είδη καταφεύγουν στην κατανάλωση νέκταρ για τις πρώτες ώρες μετά την άφιξη τους κα-θώς είναι ενεργειακά πλούσιο και εύκολα αφομοιώσιμο από το ταλαιπωρημένο πε-πτικό τους σύστημα Πρόσφατη εργασία σε επιβεβαίωση των παραπάνω φανέρωσε ότι η κατανάλωση σε νέκταρ είναι αυξημένη από τα πουλιά στα Αντικύθηρα σε σύγκρι-ση με πουλιά σε αλλά νησιά της κεντρικής και δυτικής Μεσογείου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ wwwleavingisliningorg facebook Ασφαλή Καταφύγια για τα Άγρια Πουλιά

Τα νησιωτικά οικοσυστήματα λοιπόν παί-ζουν έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη μετανάστευση των πουλιών και κατ΄ επέκταση στην ίδια την επιβίωσή τους Το επιστημονικό έργο που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται στα Αντικύθη-ρα (από την Ορνιθολογική μέσω του Ορ-νιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων) στη Γαύδο (από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης) και στα Στροφάδια (από το ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων σε συνεργασία με την Ορ-νιθολογική και το Σουηδικό Μουσείο Φυσι-κής Ιστορίας) μας έχουν βοηθήσει να κατα-νοήσουμε καλύτερα το υπέροχο φαινόμενο της μετανάστευσης

Δυστυχώς παρέα με την κατανόηση του υπέροχου αυτού φαινομένου έρχεται και η συνείδηση των ανθρωπογενών απειλών που αντιμετωπίζουν τα ήδη εξαντλημένα πουλιά που σταθμεύουν στη χώρα μας Δυ-στυχώς στα Ιόνια νησιά είναι ακόμη πο-λύ διαδεδομένη η ανοιξιάτικη λαθροθηρία του Τρυγονιού αλλά και άλλων ειδών Το κυνήγι την άνοιξη έχει απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1985 γιατί τα πουλιά είναι σε πρώιμη αναπαραγωγι-κή περίοδο και έτσι με κάθε πυροβολισμό κινδυνεύει να χαθεί η επόμενη γενιά των ειδών που μεταναστεύουν

Παρότι η laquoπαράδοσηraquo αυτή αποτελεί ευ-θεία παραβίαση των ευρωπαϊκών Οδηγιών για τη βιοποικιλότητα οι αρχές εξακολου-θούν μέχρι και σήμερα να μην ελέγχουν τη λαθροθηρία στη Ζάκυνθο τους Παξούς τους Αντίπαξους την Κέρκυρα και τους Οθωνούς Η Ορνιθολογική προκειμένου να αντιμετω-πίσει τη λαθροθηρία έχει αρχίσει μια διεθνή τριετή εκστρατεία χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της το-πικής κοινωνίας και ιδίως της νέας γενιάς για τις επιπτώσεις της λαθροθηρίας

ΓιΩΡΓοΣ ΚΑΡΡΗΣΚαθηγητής Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλ-

λοντος και Οικολογίας TEI Ioνίων Νήσων

μΑλΑμΩ ΚοΡμΠΕΤΗΥπεύθυνη Πολιτικής Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

ΧΡΗΣΤοΣ μΠΑΡμΠουΤΗΣΔρ Βιολογίας Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανμιο Κρή-της Συντονιστής Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων

ΣΤΑυΡοΣ ΞΗΡουΧΑΚΗΣΔρ Βιολογίας ndash Ερευνητής Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Thord FranssonΔρ Υπεύθυνος Τμήματος Ασπόνδυλων Κέντρο Δακτυ-

λιώσεων Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σουηδίας

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 21

laquoΤο Ιόνιο φλέγεταιraquo Θα μπορούσε να είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας Κι όμως είναι σενάριο αναπτυξιακής φαντα-σίας που χρησιμοποιείται έντονα εδώ και δύο χρόνια για να πείσει τους μνημονια-κούς ιθαγενείς με καθρεφτάκια και φθη-νά κόλπα ότι στα βάθη της γης και των θαλασσών ενεργειακά πλούτη θα φέρουν την πολυπόθητη ευμάρεια Οι εξορύξεις στο Ιόνιο μια βαθειά πολιτική επιλογή του σημερινού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζεται από τους εμπνευστές της μάλλον με μια αβάσταχτη και ευκαιριακή ελαφρότητα

Κι η αριστερά Η θέση της σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο Ευτυχώς προς το πα-ρόν δεν μπήκε στην κουβέντα για τα αντι-σταθμιστικά οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες των νησιών του Ιονίου αντίθετα με τα όσα υπόσχονται σπάταλα οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι αναλώθηκαν εδώ και μήνες σε διεκδικητικές κορώνες ενός ποσοστού επί τοις εκατό άγνωστο προς το παρόν και απροσδιόριστο ικανό πάντως να προκαλέσει έναν νέο Πελοπον-νησιακό πόλεμο με τον άλλο διεκδικητή του τοπικού ποσοστιαίου αντισταθμιστικού οφέλους Αρκεί όμως αυτό όταν παράλ-ληλα σιωπά ή έστω δεν καταλήγει σε μια σαφή θέση γιrsquo αυτήν την απαρχαιωμένη και καθεστωτική μορφή μονοπωλιακής ανάπτυξης

Η ριζοσπαστική αριστερά στις μέρες μας που διεκδικεί για πρώτη φορά την κυβερνητική ευθύνη οφείλει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες τα κινήμα-τα και τους πολίτες να συμμεριστεί τις αγωνίες τους και να μην περιορίσει την δυναμική της σε έναν άγονο κυβερνητισμό σε μια προσπάθεια απλά και μόνο να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους όποιοι κι αν είναι αυτοί για την κατάργηση των μνημονίων Οφείλει να είναι ειλικρινής και πιστή σε αρχές και αξίες που η τάξη του χρόνου ήρθε να δικαιώσει Να είναι ουσια-στική και πειστική και όχι απλά και αδιάκριτα αρεστή με επιχειρήματα του ταξικού και πολιτικού της αντιπάλου

Η τοπική κοινωνία στην Κεφαλονιά αλλά και σε όλο το Ιόνιο αγνοεί και γι αυτό αγωνιά για το μέγεθος του ζητήματος και όχι το βάθος των εξορύξε-ων Η κινηματική ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στις δράσεις της Ριζοσπαστικής μας Πρωτοβουλίας δεν είχε ως αφετηρία μια σύντομη συ-ζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων από τη συνήθη δραστηριότητα ή τον κίνδυνο ατυχήματος και τις επιπτώσεις των σεισμών του ρήγματος του Ιονίου σε αυτές αλλά την παράλληλη αγωνία τους για την αλλοίωση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής της τοπικής οικονομίας και παραγωγής για την ιστορική επερχόμενη λεηλασία του πλούτου του Ιο-νίου των κοινωνιών και των ανθρώπων του

Την αγωνία της αυτή για το μέλλον των παιδιών μας οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να συμμεριστεί και όχι να περιθωριοποιήσει με ΑΝΑΣΕΣ μιας αισιό-δοξης αλλά κενής προοπτικής Και πρέπει να δώσει τώρα μια απάντηση επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας για το ποιά ανάπτυξη θέλει και ποι-ούς πόρους Αν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός τότε σίγουρα θα υπάρχει κι άλλος δρόμος Κι ο δρόμος αυτός είναι πάνω στη γη και στη θάλασσα και όχι στα βάθη της

ΣΤΑυΡοΣ ΑΝΤυΠΑΣμέλος Ριζοσπαστικής Πρωτοβουλίας Κεφαλονιάς

δ ιάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο ιόνιο

Η συζήτηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο άνοιξε με ένταση γύρω στο 1998-1999 όταν από τον τότε αρμόδιο φορέα της ελληνικής πολιτείας δόθηκαν τέσσερις περιοχές (δυο στην στεριά Ιωάννινα Αιτωλοακαρνανία και δυο στην θάλασσα Κεφαλονιά-δυτικός Πατραϊκός και Ζάκυνθος-Κατάκολο) σε δύο εταιρείες του εξωτερικού προκειμένου να προχωρήσουν σε διερευνητικές εργασίες

Οι εταιρείες αυτές αποχώρησαν το 2000 χωρίς να αναφερθούν τα όποια αποτελέσματα εν τω μεταξύ όμως δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σοβαροί προβληματισμοί στην πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας

bull Τι επίδραση θα έχει στο περιβάλλον αυτή η δραστηριότητα όταν και αν υπάρξειbull Είναι αναστρέψιμη μια καταστροφή από λάθος η άλλη αιτίαbull Πως επηρεάζει η υψηλή σεισμικότητα της περιοχήςbull Πως θα μεταβληθεί και σε ποια κατεύθυνση το παραγωγικό μοντέλο της περιοχήςΤα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν απαντήθηκαν παρά μόνο εν μέρει και αποσπασματι-

κάΓι αυτό όταν στα τρία τελευταία χρόνια αναζωπυρώθηκαν οι συζητήσεις για νέες έρευνες

και μεγάλες προοπτικές που παρουσιάστηκαν και σαν laquoνέο Ελντοράντοraquo οι συμπολίτες και συμπολίτισσες του Ιονίου είναι υποψιασμένοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΠΣ Ιονίων που συζήτησε τις στρατηγικές μελέτες περιβαλλο-ντικών επιπτώσεων το καλοκαίρι του 2012 διατύπωσε σωρεία σοβαρών και ανεπίτρεπτων ελλείψεων σ αυτές και ζήτησε να μην εγκριθούν αν δεν συμπληρωθούν

Μέχρι και σήμερα και ενώ οι ερευνητικές εργασίες έλαβαν τέλος για δεύτερη φορά μέσα σε 15 χρόνια οι μελέτες αυτές δεν έχουν ακόμη εγκριθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αυτοδιοικητικές δυνάμεις στην Περιφέρεια όπως η ΑΝΑΣΑ αλλά και κινήσεις πολιτών είναι σε ετοιμότητα ώστε αφ ενός μεν να αξιολογηθεί σωστά και ρεαλιστι-κά η όποια προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και αφ ετέρου να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η αειφορία στο περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτη η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των κατοίκων των νησιών του Ιονίου

ΘΕοΔΩΡοΣ ΓΑλιΑΤΣΑΤοΣ Περιφερειακός σύμβουλος Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κεφαλονιάς και Ιθάκης

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

Η μόνη διέξοδος είναι η επανεφεύρεση της ίδιας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

16

ΠΡΑΣιΝοΣ

από τη μια στιγμή στην άλλη Για να με-τασχηματίσουμε την οικονομία θα πρέπει να περιγράψουμε το όραμα και τα βήματα που θα μας οδηγήσουν εκεί Αλλά πριν το πράξουμε θα πρέπει να καταγράψουμε τους λόγους για τους οποίους δεν μπορούμε να βαδίσουμε προς αυτή την κατεύθυνση και να φροντίσουμε να τους εξαλείψουμε

Οι λόγοι δεν αφορούν μόνο την πράσι-νη αλλαγή της χώρας αλλά οποιαδήποτε

προσπάθεια διοικητικής και κοινωνικής με-ταρρύθμισης Είναι οι λόγοι τους οποίους όντας τόσο βαθιά βουτηγμένες σε αυτούς δεν μπόρεσαν να αγγίξουν οι κυβερνήσεις της εποχής του μνημονίου Αδιαφάνεια διαφθορά ανύπαρκτος ή ανεπαρκής σχε-διασμός νόμοι που δημιουργήθηκαν για να μην τηρούνται πολυνομία αλληλοσυ-γκρουόμενοι νόμοι πολλά παραθυράκια στη νομοθεσία και φωτογραφικές διατάξεις γκρίζες ζώνες κατά παραγγελία ευκαιρια-κές πρακτικές αρπακτικών γραφειοκρατία λογική ενός παρωχημένου παραγωγισμού

Βυθιζόμαστε σε έναν κυκεώνα αρνητικών εξελίξεων Τα success stories παραμένουν μακέτες καλά κρυμμένες στη φαντασία των κυβερνώντων Δημόσιες επιχειρήσεις και γη πωλούνται σε τιμές ευκαιρίας μα δεν συγκινούν τους επενδυτές Και πώς θα μπο-ρούσε άλλωστε Γνωρίζουν τη δεινή θέση της χώρας Απλά περιμένουν να πέσει κι άλλο το τίμημα

Όμως ταυτόχρονα με την οικονομική κρίση εξελίσσεται και η οικολογική κρίση σε όλο τον πλανήτη Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται Ο πλανήτης θα πρέπει να είναι σε θέση να θρέψει 9 δις ανθρώπους το 2050 Μια άτυπη μάχη λαμβάνει χώρα Από τη μια η ανάγκη των πολιτών στις αναπτυσσόμενες χώρες να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο από την άλλη ο αγώνας των πολιτών στις ανε-πτυγμένες χώρες να συγκρατήσουν το δικό τους βιοτικό επίπεδο στο ύψος που είχαν συνηθίσει τα τελευταία 30 χρόνια Μεγάλος χαμένος το περιβάλλον Το μακροπρόθεσμο συμφέρον θυσιάζεται στο βραχυπρόθεσμο όφελος Δασικές εκτάσεις αποψιλώνονται εδάφη καταστρέφονται θάλασσες λίμνες ποτάμια υποβαθμίζονται σε μια προσπά-θεια των ανθρώπων να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τους φυσικούς πόρους Όμως αυτοί δεν είναι ανεξάντλητοι Κάποιοι ισχυ-ρίζονται ότι το περιβάλλον σε καιρό κρίσης είναι πολυτέλεια Δεν θα μπορούσαν να κά-νουν μεγαλύτερο λάθος

Θα πρέπει να δεχθούμε πως δεν πρόκει-ται να γυρίσουμε στο προ κρίσης οικονο-μικό επίπεδο Θα πρέπει να δεχθούμε επί-σης πως η οικονομική κατάσταση δείχνει να επιδεινώνεται για όλες τις ανεπτυγμέ-νες χώρες τα επόμενα χρόνια Ο ανταγω-νισμός σε φθηνά προϊόντα και υπηρεσίες έχει κριθεί και ο πυρήνας της ευρωζώνης δεν ανήκει στους νικητές Κίνα Ινδία Ιν-δονησία Τουρκία Βραζιλία Νότια Αφρική κυριαρχούν

Σε αυτές τις συνθήκες η μόνη διέξοδος για τη χώρα είναι η επανεφεύρεση της ίδι-ας της χώρας Ο σχεδιασμός από το μηδέν πάνω σε καινούρια βάση Με μοχλό την καινοτομία και την ποιότητα Με μοχλό το μεγάλο συγκριτικό μας πλεονέκτημα που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά το περιβάλλον Στον τουρισμό τη γεωργία τις υπηρεσίες και τα παραγόμενα προϊόντα το περιβάλλον φαίνεται και μπορεί να είναι η κινητήρια δύναμη

Όμως η επιτυχία δεν μπορεί να έρθει μέ-σα από πασαλείμματα σαν αυτά που έχου-με συνηθίσει να μας σερβίρει η εκάστοτε κυβερνητική μηχανή Δεν μπορεί να έρθει

που με τη σειρά του μετατρέπεται σε πα-ραγοντισμό μηδενική έμφαση στην έρευνα και την τεχνολογία (RampD) και ανυπέρβλητα εμπόδια στην καινοτομία συγκρουόμενα επενδυτικά συμφέροντα απροθυμία των laquoβαρόνωνraquo για καλύτερη αναδιανομή εισο-δημάτων και επιχειρηματικών ευκαιριών ελάχιστη τεχνογνωσία και χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης εργαζομένων σε όλους τους τομείς έλλειψη ενημέρωσης πολιτών και

αδυναμία κατανόησης του διακυβεύματος αλλαγής κατεύθυνσης Και σαν να μην έφταναν αυτά η κρίση καθιστά την επιβί-ωση πρωταρχικό μέλημα όμως παράλληλα αντί να οδηγεί σε αλληλεγγύη και διάθε-ση για περισσότερη δημοκρατία επιφέρει ατομικισμό και απολυταρχικές μεθόδους διακυβέρνησης Η κοινωνία τέλος συνή-θισε να τα περιμένει όλα από το κράτος αγνοώντας τα οφέλη της κινητοποίησης πέρα και έξω από κρατικούς-κομματικούς μηχανισμούς

Αν δεν αλλάξουν τα παραπάνω δεν μπο-

μετασχηματισμός τώραρούμε να ελπίζουμε Από την άλλη ακόμα κι αν αλλάξουν τα παραπάνω δεν θα πρέπει να περιμένουμε πολλά αν εξακολουθήσου-με να επιμένουμε βρώμικα και να τοποθε-τούμαστε λάθος στρατηγικά

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω δεν μπο-ρούμε μονομιάς να μετασχηματίσουμε πλή-ρως την οικονομία μας Ας ξεκινήσουμε με τη δημιουργία των εργαλείων που θα μας βοηθήσουν να το πράξουμε Κωδικοποίηση της νομοθεσίας ολοκλήρωση των απαραί-τητων βάσεων δεδομένων λήψης αποφάσε-ων πλήρης αυτοματοποίηση διαδικασιών κατάρτιση και ενδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών γενναία αναθεώρηση του χω-ροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού είναι τα πρώτα βήματα

Παράλληλα με αυτά ας ξεκινήσουμε την ταχύρυθμη μετεκπαίδευση παλιών και νέ-ων αγροτών και γενικότερα εργαζομένων σε όλους τους κλάδους για υιοθέτηση φι-λικών προς το περιβάλλον (και την υγεία) πρακτικών τη δημιουργία (ή υιοθέτηση) συ-στημάτων πιστοποίησης σε διατροφή καλ-λιέργειες προϊόντα και υπηρεσίες ώστε να προκρίνεται και κυρίως να αποδεικνύεται η ποιότητα Ας δώσουμε αρχικά προτεραιό-τητα στις πράσινες δράσεις που αποφέρουν τις περισσότερες θέσεις ανά καταναλισκό-μενο ευρώ (πχ στην εξοικονόμηση ενέρ-γειας και στην επαναστελέχωση της πρω-τογενούς παραγωγής) Ας δώσουμε έμφαση στην καινοτομία όχι δημιουργώντας ένα κακέκτυπο Σίλικον Βάλει αλλά απλά και μόνο με τη δημιουργία του κατάλληλου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την προσέλκυση φοιτητών και γενικότερα νέ-ων διψασμένων για διακρίσεις

Ας τα πράξουμε όλα αυτά έχοντας μια ξεκάθαρη κατεύθυνση μακριά από ευκαι-ριακές δράσεις και συμμαχίες Να θέσουμε στόχους σε επίπεδο δεκαετίας και ακόμα παραπέρα Απεξάρτηση από ορυκτά καύσι-μα Ποιοτικά αγροτικά προϊόντα Προστασία βιοποικιλότητας Σταδιακή απομάκρυνση από βρώμικες επενδύσεις

Έχουμε τη δυνατότητα να τα καταφέρου-με αρκεί να σταματήσουμε να κοιτάμε και να σχεδιάζουμε σε βάθος διετίας και τριε-τίας Ας πείσουμε τον κόσμο και κυρίως ας πείσουμε τους εαυτούς μας πως τα παιδιά μας χρειάζεται να δουν από εμάς όραμα τόλμη πίστη για το μέλλον

Έτσι και μόνο έτσι θα καταφέρουμε το re-branding της χώρας μέσα από τον πράσινο μετασχηματισμό της Δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε παρά μόνο να κερδίσουμε

ΑΧιλλΕΑΣ ΠλΗΘΑΡΑΣΠεριβαλλοντολόγος

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 17

τοπίου στο σύνολο του ως laquoιστορικού τό-πουraquo όπως έχει προτείνει και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν Καβάλας Θεωρούμε ότι πολλά από τα υπάρχοντα κτίρια μπορούν να αποκτήσουν νέα χρήση και να εξυπη-ρετήσουν την σύγχρονη λειτουργία των Λουτρών Ελευθερών

Απαιτούμε τα Λουτρά να λειτουργήσουν προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής οικονομίας μέσα από δημο-τικές επιχειρήσεις κοινωνικές επιχειρή-σεις συνεργατικά σχήματα κλπ και όχι να παραδοθούν άνευ όρων στην ιδιωτική εκμετάλλευση

Καλούμε την τοπική κοινωνία να δώσει με δύναμη και αποφασιστικότητα την μάχη για την σωτηρία των Λουτρών Ελευθερών γιατί εκτός των άλλων είναι κομμάτι ενός πολύ ευρύτερου αγώνα για την προάσπιση του νερού και των φυσικών πόρων για την αναχαίτιση των πολιτικών που ξεπουλούν κομμάτι ndash κομμάτι τον φυσικό πλούτο της χώρας μαςraquo

ΣιΣΣυ ΝιΚΗΣιΑΝΗμέλος Πρωτοβουλίας Πολιτών

επίσημη επίσκεψη στην Καβάλα δεν έκρυ-ψε τις προθέσεις του laquoΑν είναι αυτά μνη-μεία τότε θα πρέπει να ξαναδούμε τι ση-μαίνει αρχαιολογίαraquo δήλωσε σπεύδοντας να απαξιώσει την ιστορικότητα και την αρχιτεκτονική των κτιρίων και να ζητήσει την κατεδάφιση τους για λόγουςhellip υγιει-νής (laquoείναι γεμάτα σκουπίδιαraquo) Επιπλέον έδωσε και άλλα δείγματα γραφής για το laquoόραμαraquo που έχει για τα Λουτρά Ελευθε-ρών φράζοντας την είσοδο με αγκαθωτά συρματοπλέγματα (αυτά που χρησιμοποι-ούνται στα στρατόπεδα) κλείνοντας έτσι ακόμη και την πρόσβαση προς το βουνό Όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο άν-θρωποι που είχαν ανάγκη τις ευεργετικές ιδιότητες των ιαματικών λουτρών παραβί-ασαν τα συρματοπλέγματα και έτσι ο χώρος παραμένει σήμερα ανοιχτός για τους λουό-μενους παρότι η εσκεμμένη εγκατάλειψη και η απαξίωση από τις αρμόδιες υπηρε-σίες είναι παντού εμφανής

Αριστοτέλης Ζάχος Ο αρχιτέκτονας των Λουτρών Ελευθερών

Ποιά είναι όμως αυτά τα κτίρια που στέκονται εμπόδιο στην laquoανάπτυξηraquo Σή-μερα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών βρίσκονται διάσπαρτα 31 κτίρια που αντι-προσωπεύουν διαφορετικές περιόδους της λειτουργίας τους Με εκατονταετή ιστορία τα περισσότερα είναι αναπόσπαστο κομμά-τι του φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου των Λουτρών Ελευθερών κομμάτι της αρ-χιτεκτονικής μας παράδοσης και της συλ-λογικής μας μνήμης Τα τρία κτίρια που περιλαμβάνονται στην πρόταση της Υπη-ρεσίας Νεωτέρων Μνημείων ώστε να χα-ρακτηριστούν ως μνημεία της νεώτερης πολιτιστικής κληρονομιάς είναι το ξενο-δοχείο laquoΑμφίπολιςraquo το Εστιατόριο και το ξενοδοχείο laquoΠαγγαίοraquo Τα δύο πρώτα είναι έργα ενός από τους σημαντικότερους έλ-ληνες αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου του Αριστοτέλη Α Ζάχου στον οποίο ανατέ-θηκε η διαμόρφωση των πηγών Ελευθε-ρών στις αρχές του 20ου αιώνα Ανήκουν μάλιστα στα σπάνια πρώιμα έργα του και απηχούν βασικές αρχές του πρωτοπόρου καλλιτέχνη όπως το σεβασμό στο φυσικό τοπίο τη χρήση απλών υλικών και μέσων

καμπάνια για τη διάσωση των Λουτρών ΕλευθερώνΣτην ιδιοκτησία της ΕΤΑΔ ΑΕ (Εταιρία

Ακινήτων Δημοσίου) περνούν και επισή-μως τα Λουτρά Ελευθερών Καβάλας και βγαίνουν στο σφυρί μαζί με εκατοντάδες άλλα laquoφιλέταraquo σε ακτές δάση νησιά αρ-χαιολογικούς χώρους κλπ Για πολλούς τα Λουτρά Ελευθερών δεν θα είναι παρά μια παράπλευρη απώλεια μέσα στον ορυμαγδό του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσί-ας και των φυσικών πόρων της χώρας μας Μια μερίδα πολιτών όμως αντιστέκεται δυ-ναμικά γιατί laquoούτε μια σπιθαμή γης ούτε μια σταγόνα νερού δεν πρέπει να χαθεί χω-ρίς αγώναraquo Και σrsquo αυτήν την περίπτωση ο αγώνας τους τροφοδοτείται αφενός μεν από την ανάγκη προάσπισης των ιαματι-κών πηγών ως φυσικό αγαθό που ανήκει σε όλους αφετέρου από την ανάγκη δι-άσωσης ενός τοπίου μοναδικής φυσικής ομορφιάς και πολιτιστικής αξίας

Πίσω από την ένταξη των Λουτρών Ελευ-θερών στην προς laquoαξιοποίησηraquo περιουσία της ΕΤΑΔ υπάρχουν δύο σοβαρές εκκρεμό-τητες Πρώτον τα Λουτρά Ελευθερών έχουν ήδη παραχωρηθεί στην ιδιωτική εταιρία laquoΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕraquo με σύμβαση εκμίσθωσης για 40 χρόνια που υπεγράφη τον Μάρτιο του 2012 ανάμεσα στην εν λόγω εταιρία και στην έως τώρα διαχειρίστρια των Λου-τρών Αναπτυξιακή Εταιρία Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Καβάλας Δεύτερον και πιο σημαντικό εκκρεμεί στο Συμβούλιο Νεωτέ-ρων Μνημείων η πρόταση των αρμόδιων υπηρεσιών να κηρυχθούν διατηρητέα τρία από τα κτίρια που βρίσκονται στα Λουτρά Ελευθερών και έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονι-κή αξία Η πρόταση εισήχθη στο Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2012 και έκτοτε η συ-ζήτηση της αναβάλλεται διαρκώς αναίτια και αδικαιολόγητα

Η laquoανάπτυξηraquo ήρθε με συρματόπλεγμα

Η σύμβαση που υπεγράφη ανάμεσα στην ΑΕΝΑΚ και στην ΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕ παρέχει στην εκμισθώτρια εταιρία το δικαίωμα για κάθε είδους παρέμβαση στα κτίρια που βρί-σκονται διάσπαρτα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών παρέχοντας της ακόμη και την δυνατότητα κατεδάφισης Ο πρόεδρος της εταιρίας κ Νταβέλης κατά την πρώτη του

την αποφυγή εντυπωσιασμών αλλά και την επαναπροσέγγιση της αυτόχθονης αρχιτε-κτονικής παράδοσης

Δυστυχώς όμως αυτό που υπογράμμισε με τον ευφυή σχεδιασμό του ο Αριστοτέλης Ζάχος στις αρχές του 20ου αιώνα κινδυ-νεύει για άλλη μια φορά να ισοπεδωθεί από τις μπουλντόζες της άναρχης laquoανάπτυξηςraquo και του πρόσκαιρου ιδιωτικού κέρδους Σή-μερα στα Λουτρά Ελευθερών διακυβεύεται όχι μόνο η τύχη των ιστορικών αυτών κτι-ρίων αλλά και η συνέχιση ενός φυσικού τοπίου εξαιρετικής ομορφιάς με αιωνόβια πλατάνια ανάμεσα στα οποία ελίσσεται ο ποταμός Μαρμαράς Διακυβεύεται επίσης το δικαίωμα όλων μας να απολαμβάνουμε αυτόν τον τόπο και τα ευεργετήματα των ιαματικών πηγών κάτι που θα είναι αδύνα-το όταν τα Λουτρά λειτουργήσουν ως σπα πολυτελείας προς όφελος ενός συγκεκρι-μένου ιδιώτη ndash laquoεπενδυτήraquo

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Σύλλογος Αρχι-τεκτόνων Ν Καβάλας όχι μόνο υπερθεμα-τίζει την πρόταση για την προστασία των τριών κτιρίων αλλά προτείνει επιπλέον να κηρυχθούν τα Λουτρά Ελευθερών στο σύ-νολο τους ως laquoιστορικός τόποςraquo εντασσό-μενα στο Ν 153Α28-6-2002 laquoλόγω της κοινωνικής τεχνικής αρχιτεκτονικής εν γένει ιστορικής και επιστημονικής σημα-σίας τουςraquo

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών που συστάθηκε μόλις άρχισαν να γίνονται γνωστά τα laquoανα-πτυξιακάraquo σχέδια για την περιοχή έχει ήδη αναλάβει διάφορες μορφές δράσεις και συ-νοψίζει τις θέσεις της ως εξής

laquoΘα αγωνιστούμε με κάθε τρόπο για την προστασία του φυσικού και αρχιτεκτονικού

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 618

Είναι χιλιοειπωμένο και αποτελεί ανα-ντίρρητη πραγματικότητα Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι τομέας προτεραι-ότητας για την τρόικα και όχι μόνο Εργο-λάβοι και επίδοξοι επενδυτές δίνουν μάχη με στόχο τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και τα δη-μοτικά τέλη Δίπλα τους laquoτεχνικοί νομικοί και οικονομικοί σύμβουλοιraquo του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα διεκδικούν το δικό τους μερίδιο από τη τελευταία όπως ίσως νο-μίζουν μεγάλη δεξαμενή πόρων Και εδώ έχουν το δικό τους ρόλο οι εκλεγμένοι της τοπικής αυτοδιοίκησης Ενδεικτικές είναι πρόσφατες αποφάσεις ανάθεσης υπηρεσιών laquoσυμβούλωνraquo και ΣΔΙΤ για μονάδες επεξερ-γασίας απορριμμάτων στο νομό Ηλείας και στη Δυτική Μακεδονία

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αν τελικά απο-φύγει τον απόλυτο αφανισμό μετατρέπεται σε εισπρακτικό μηχανισμό στην υπηρεσία επιχειρηματικών συμφερόντων που ετοι-μάζονται να λεηλατήσουν το δημόσιο πλού-το και τα λαϊκά εισοδήματα και με τη δια-χείριση των απορριμμάτων εκτοξεύοντας στα ύψη τα δημοτικά τέλη Το σχέδιο αυτό εξυπηρετείται πολύ καλά από τη συστημα-τική απαξίωση των δημόσιων υπηρεσιών που έχει πλέον κορυφωθεί τα τελευταία χρόνια Εξάλλου έτσι laquoδικαιολογούνraquo την εκχώρηση των υφιστάμενων υποδομών και υπηρεσιών στους ιδιώτες με αναπόφευκτη συνέπεια την οικονομική επιβάρυνση των δημοτών και προετοιμάζουν για τις επερ-χόμενες ΣΔΙΤ με τα δυσβάσταχτα δημοτικά τέλη και την απομάκρυνση-απόλυση των εργαζομένων στους ΟΤΑ

Σημερινές εξελίξεις

Όπως είναι σχετικά γνωστό σε εξέλιξη βρίσκονται δώδεκα (12) Διαγωνισμοί για Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα στη διαχείριση απορριμμάτων Δυτική Μακεδονία Πελοπόννησος Αιτωλοακαρνανία Σέρρες Ηλεία Αχαΐα τέσσερις (4) διαγωνισμοί στην Αττική και οι πρόσφατα ενταχθέντες στις ΣΔΙΤ για την Ηπειρο και Κέρκυρα Όπως αναφέρουν δημοσιεύματα πρόκειται για μια τεράστια αγορά που μπορεί να αναπληρώ-σει τη βουτιά των δημόσιων έργων αφού ο συνολικός προϋπολογισμός των συμβά-σεων ανέρχεται σε 21 δις ευρώ σε τιμές 2012 με το κόστος κατασκευής στα 750

εκατ ευρώ και προβλεπόμενη συγχρημα-τοδότηση από κοινοτικούς πόρους και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

Με αυτές τις συμβάσεις ΣΔΙΤ διάρκειας καταρχήν 27 χρόνων ο επενδυτής ανα-λαμβάνει τη μελέτη κατασκευή συντήρη-ση και λειτουργία των υποδομών των μο-νάδων επεξεργασίας που προορίζονται να υποδέχονται σύμμεικτα απορρίμματα Στις προκηρύξεις που βγαίνουν το αντικείμενο δεν περιορίζεται στις μονάδες επεξεργασί-ας Ο επενδυτής προβλέπεται να αναλάβει και όλες τις υποδομές και δραστηριότητες υπάρχουσες ή απαιτούμενες νέες Αναλαμ-βάνει δηλαδή εξ ολοκλήρου το σύστημα δι-αχείρισης Είναι προφανές ότι και η απο-κομιδή δεν θα ξεφύγει

Την ίδια στιγμή ndash και μάλλον εντεινόμε-να το επόμενο διάστημα μέχρι να ολοκλη-ρωθούν οι διαδικασίες των ΣΔΙΤ ndash έχουμε σειρά αναθέσεων για υπηρεσίες laquoαπασχό-λησης προσωπικούraquo κυρίως στον τομέα της διαχείρισης και βέβαια έχουμε τις κλα-σικές αναθέσεις υπηρεσιών συντήρησης ή αποκομιδής κλπ όπου ο ανάδοχος χρησι-μοποιεί και δικό του εξοπλισμό ή εγκατα-στάσεις Αν και προβάλλεται το πρόσχημα της έλλειψης προσωπικού και εξοπλισμού τελικά για τους Δήμους που μπαίνουν σrsquo αυτή τη διαδικασία δεν προκύπτει κανένα οικονομικό όφελος Μόνο το εργολαβικό κέρδος και το ΦΠΑ που καλούνται να κα-λύψουν οι δήμοι αρκεί για να καταλάβει κανείς πόσο laquoμπαίνουν μέσαraquo

Αναπάντητα ερωτήματα

Από όσα έχουν δει το φως της δημοσι-ότητας μετά και από την πρόσφατη συζή-τηση στη Βουλή επερώτησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη διαχείριση των απορριμμάτων (httpgooglcYeyt) σημειώνω

Η κυβέρνηση δια του κ Καλαφάτη Αν Υπουργού ΠΕΚΑ μετά τη δημοσιότητα που πήρε η Ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ και σχετικό άρ-θρο στις laquoΟικοτριβέςraquo τ 2) προσπαθεί να διασκεδάσει τον κίνδυνο να απορριφθούν χρηματοδοτήσεις για μονάδες επεξεργασί-ας σύμμεικτων απορριμμάτων Παρουσιάζει στη Βουλή τις δράσεις για το Εθνικό Σχέ-διο Πρόληψης Απορριμμάτων και για την Αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Δι-αχείρισης που θα εγκριθούν όμως κατόπιν εορτής αφού δηλαδή πρώτα προχωρήσουν οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ

Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη ούτε για την επιλογή μεθόδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων και ρίχνει το μπαλάκι των ευθυνών στην αυτοδιοίκηση Στα ερωτή-ματα για το παρωχημένο των Περιφερεια-κών σχεδιασμών και τις ανεπίκαιρες μελέ-τες που συνοδεύουν τους διαγωνισμούς η απάντηση του Αν Υπουργού ήταν ότι δεν φταίει το ΥΠΕΚΑ καθώς τους σχεδιασμούς και τις μελέτες που είναι η βάση των δια-γωνισμών τις έκαναν οι φορείς διαχείρι-σης αποβλήτωνhellip

Οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ και ειδικό-

τερα η επίμαχη φάση του Ανταγωνιστικού Διαλόγου που οδηγεί στην επιλογή αναδό-χου-επενδυτή γίνονται σε καθεστώς από-λυτης και αδιαφανούς εποπτείας από την κυβέρνηση μέσω της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ Στην καταγγελία για αδιαφάνεια και έλλειψη διαλόγου με την κοινωνία η κυ-βέρνηση παραπέμπει σε μια κατόπιν εορτής περιορισμένη στα κόμματα διαβούλευση για την αναθεώρηση του εθνικού σχεδιασμού χωρίς τους πολίτες και τους θεσμικούς φο-ρείς της αυτοδιοίκησης

Χαρακτηριστική περίπτωση η Αττική Στην ερώτηση laquoτι κάνετε με την Αναθεώ-ρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικήςraquo το ΥΠΕΚΑ και η Περιφέρεια Αττικής απαντούν laquoη ανα-θεώρηση είναι αρμοδιότητα του ΕΔΣΝΑ δεν είναι δική μας υπόθεσηraquo Ο Περιφε-ρειάρχης και Πρόεδρος του Ειδικού Δια-βαθμιδικού Συνδέσμου Αττικής (ΕΔΣΝΑ) Γ Σγουρός σε κάθε δημόσια ομιλία του το τελευταίο χρόνο δεν παραλείπει να δηλώ-νει laquoΤο ΠΕΣΔΑ του 2003 ψηφίστηκε από τη Βουλή και είναι Νόμος του κράτους Μόνο η Βουλή μπορεί να τον αλλάξειraquo Τα συμπεράσματα δικά σαςhellip

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ κατήγγειλε τις ΣΔΙΤ ως αποκαλυπτικές των προθέσεων της κυβέρ-νησης να εξασφαλίσει την κερδοφορία των επιχειρηματιών απέναντι ακόμη και στις εγγενείς αβεβαιότητες όπως η μεταβολή της ποσότητας και σύνθεσης των απορριμ-μάτων αλλά ακόμη και στην περίπτωση μελλοντικής μεταβολής των απαιτήσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσία τα επόμενα 30 χρόνια Οι ιδιωτικοί φορείς που θα εμπλα-κούν στη διαχείριση των απορριμμάτων μπορούν να ζητήσουν αποζημίωση για οτι-δήποτε τους καθυστερήσει εμποδίσει στην επίτευξη των αποτελεσμάτων ή προκαλέσει στέρηση εσόδωνhellip

Και βέβαια η μνημονιακή συγκυβέρνηση και οι αρεστοί επιτελείς της επεξεργάζονται σειρά μέτρων και δράσεων στο ίδιο κλίμα άκρατης δημοκρατίας που τη χαρακτηρίζει Εξάλλου πρέπει να δείξουν στους δανειστές ότι παίρνουν τα προσήκοντα μέτρα για τη διαχείριση των αποβλήτων Οι πολίτες θα μάθουν όταν θα κληθούν να πληρώσουν το μάρμαρο

ΓΕΩΡΓιΑ ΑΣΗμΑΚοΠουλουμέλος της Ανεξάρτητης Ενωτικής Κίνησης ΕΣΔΝΑ

ένας σκοτεινός χορός

συμφερόντων

που πρέπει να σταματήσει

διαχείριση απορριμμάτων με ΣΔιΤ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 19

Διαδημοτικός σταθμός απορριμμάτων από τρεις Δήμους της Αττικής

Στο πλαίσιο των ασφυκτικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα στους ΟΤΑ εξαιτίας των δραστικών περικο-πών στη χρηματοδότηση και της δραματικής μείωσης στο προσωπι-κό οι Δήμοι Αλίμου Γλυφάδας και Ελληνικού-Αργυρούπολης έχουν τους τελευταίους μήνες αναλάβει μία σημαντική πρωτοβουλία για τη διαχείριση των απορριμμάτων που μπορεί να αποτελέσει παρά-δειγμα και για άλλους δήμους

Η διαχείριση των απορριμμάτων μία από τις βασικές λειτουργίες των Δήμων απορροφά σήμερα ένα τεράστιο μέρος του προϋπολογι-σμού τους Το κόστος για τους Δήμους αναμένεται μάλιστα να πολ-λαπλασιαστεί χάρη στους προγραμματισμούς της Περιφέρειας για τη δημιουργία τεσσάρων μεγάλων εργοστασίων για απορρίμματα στην Αττική Επίσης είναι γνωστό ότι ο όγκος των απορριμμάτων που επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται είναι πολύ μικρότερος από αυτό που θα μπορούσε καθώς και ότι οι τρεις Δήμοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τη χρήση χώρων για μεταφόρτωση απορριμ-μάτων που δεν πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές

Σε αντίθεση με τους σχεδιασμούς της Περιφέρειας Αττικής και σε σύγκρουση με την προωθούμενη λογική μεταβίβασης των υπη-ρεσιών καθαριότητας στον ιδιωτικό τομέα οι τρεις Δήμοι επεξερ-γάζονται μία κοινή πρόταση ήπιας διαχείρισης των απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή και με έμφαση στην ανακύκλωση την επα-νάχρηση και την κομποστοποίηση Με βάση σύγχρονες τεχνολογί-ες διαμορφώνεται δηλαδή μία πρόταση δημιουργίας διαδημοτικής μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων φιλική για το περιβάλλον και καθοριστική για την ποιότητα ζωής στην πόλη με άμεσα οικονομι-κά οφέλη για τους πολίτες και τους Δήμους

Η πρόταση αυτή αποτελεί προϊόν συνεργασίας των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Πε-ριβάλλοντος και με το Εργαστήριο Αριστοποίησης Παραγωγικών Συστημάτων του ΤΕΙ Πειραιά τα οποία έχουν συντάξει προσχέδιο μελέτης Στενή παραμένει και η συνεργασία των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε άμε-ση συνάρτηση με την πρόταση για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου που υποστηρίζεται και από τους τρεις δήμους

Το προσχέδιο μελέτης του ΤΕΙ Πειραιά παρουσιάστηκε στις 19 Ιουνίου σε δη-μόσια εκδήλωση και στην οποία παραβρέθηκαν αιρετοί εκπρό-σωποι των σω-ματείων εργα-ζομένων τοπι-κών συλλόγων και δημόσιων φορέων καθώς και πολλοί κάτοι-κοι της περιοχής οι οποίοι ενημε-

ρώθηκαν και αντάλλαξαν απόψεις στο πλαίσιο μίας ανοιχτής δια-δικασίας ουσιαστικής διαβούλευσης με την κοινωνία

Την ίδια στιγμή οι τρεις Δήμοι βρίσκονται σε επαφή με την Πε-ριφέρεια Αττικής για τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις και την εξεύ-ρεση χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ όπως και με την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομί-ου του Ελληνικού

ΤΑΚΗΣ ΚοΡοΒΕΣΗΣΑντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Ελληνικού-Αργυρούπολης

Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Ελπίδα η δημιουργία τοπικών εταιρειών πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης

Όπως σε όλη τη Ελλάδα έτσι και στην Πελοπόννησο Κυβέρνηση και Περιφέρεια προωθούν τα σχέδιά τους ώστε να αναθέσουν μέσω ΣΔΙΤ τη διαχείριση των σκουπιδιών σε ιδιώτες με την κα-τασκευή φαραωνικών έργων και πανάκριβο από κάθε πλευρά κόστος Όπως ανακοινώθηκε πρό-σφατα εντός του καλοκαιριού αναμένεται η ανάδειξη του αναδόχου και η ολοκλήρωση των σχε-τικών διαδικασιών Από το σημείο αυτό όμως και μέχρι την κατασκευή του έργου και την έναρ-ξη λειτουργίας του laquoολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτωνraquo θα παρέλθουν τρία τουλάχιστον χρόνια ήτοι ούτε το 2016 δεν θα είναι έτοιμο το εν λόγω έργο

Από την πλευρά τους οι Δή-μοι Πελοποννήσου διατυπώνουν από τις αρχές του 2012 όλο και εντονότερα προς το ΥΠΕΚΑ το αίτημα να αναλάβουν έως τότε αυτοί να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν υποδομές προσω-ρινής διαχείρισης των απορριμ-μάτων Και το αίτημά τους αυτό εμπεριέχει και την πλευρά της χρηματοδότησης των εν λόγω υποδομών από κρατικούς ή και κοινοτικούς πόρους Ποιες είναι αυτές οι υποδομές laquoπροσωρινής διαχείρισηςraquo ή laquoμεταβατικού στα-δίουraquo ή laquoενδιάμεσης λύσηςraquo Εί-τε μια μονάδα κομποστοποίησης για ένα μικρό μέρος προδιαλεγμένων οργανικών αστικών αποβλήτων είτε μια μονάδα Μηχανικής Διαλογής Σε αυτήν θα οδηγείται ο κύριος όγκος των σύμμεικτων στερών αποβλήτων ώστε μετά από τη διαλογή το -όχι καλής ποιότητας- οργανικό κλάσμα να οδηγείται στην μονάδα κομποστο-ποίησης Τα ανακυκλώσιμα που υπάρχουν στα σύμμεικτα θα διαχωρίζονται () ενώ το υπόλειμμα θα οδηγείται σε μια τρίτη υποδομή δεματοποιητή όπου θα μπαλάρεται και θα εναποτίθεται ανα-μένοντας την μέσω ΣΔΙΤ ολοκληρωμένη Μονάδα για την τελική διαχείρισή του Πρόκειται για μία λύση επίσης εξαιρετικά προβληματική

Μέχρι να γίνουν όλα αυτά τα σκουπίδια εξακολουθούν να μεταφέρονται laquoπροσωρινά και μέχρι νεωτέραςraquo από το ένα μέρος στο άλλο με νόμιμο ή παράνομο τρόπο και με πανάκριβο τίμημα

Σε αυτό το κλίμα όπου Κράτος και Δήμοι εξακολουθούν να πηγαίνουν από προσωρινή λύση σε προσωρινή λύση κοινωνικές δυνάμεις αφυπνίζονται και αναλαμβάνουν τοπικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κοινωνικής βάσης για το laquoκόψιμο του γόρδιου δεσμούraquo των σκουπιδιών με τη μό-νη από κάθε πλευρά (οικονομική κοινωνική οικολογική πολιτιστική) ενδεδειγμένη μέθοδο την laquoδιαλογή στην πηγήraquo

Στη Λακωνία ιδρύθηκε το 2011 η laquoΛακωνική Βιοενεργειακή ΑΕraquo και δραστηριοποιείται πα-ραλαμβάνοντας από δημότες και επιχειρηματίες διαχωρισμένα υλικά συσκευασιών (χαρτί γυαλί πλαστικό μέταλλο καθώς επίσης και τηγανέλαια) Προ τριμήνου δεκάδες Αρκάδες ίδρυσαν την laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo εταιρεία πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης με στόχο την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων με τα αντίστοιχα χαρα-κτηριστικά ως προς τις ακολουθούμενες μεθοδους

Μέσα από παρόμοιες πρωτοβουλίες πολλαπλά οφέλη (οικονομικά κοινωνικά οικολογικά) δι-αχέονται σε ολόκληρη την τοπική κοινωνία ενώ στα θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος ανήκει και η διαρκής και συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των δημοτώνπολιτών

Παρόμοιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες τοπικής κοινωνικής βάσης έχουν ξεκινήσει επίσης στη Μύκονο και στην Τήνο για την επίλυση του ίδιου προβλήματος Αισιοδοξούμε ότι σύντομα θα γεννηθούν και άλλες σε διάφορα μέρη της χώρας Με φόντο την ολόπλευρη ndashκαι όχι μόνον την σχετιζόμενη με τα σκουπίδιαndash κρίση ο τόπος μας το έχει τόσο πολύ ανάγκη

ΒΑΣιλΗΣ ΓιοΚΑΡΗΣΔιευθύνων Σύμβουλος laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 620

Αν και το επικό ταξίδι της μετανάστευ-σης των πουλιών είναι μία αρχέγονη συ-νήθεια που πάντα κέντριζε την φαντασία των ανθρώπων δυστυχώς οι γνώσεις μας αναφορικά με αυτό παραμένουν περιορι-σμένες Για παράδειγμα οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει εάν τα πουλιά προκειμένου να προσανατολιστούν παρα-τηρούν τη θέση των άστρων και του ήλιου ή βασίζονται στο μαγνητικό πεδίο της γης διατηρώντας έτσι την πορεία τους στο μα-κρινό ταξίδι της μετανάστευσης

Δισεκατομμύρια πουλιά διασχίζουν κάθε χρόνο την έρημο της Σαχάρας κα τη Με-σόγειο θάλασσα προς και από τις περιοχές αναπαραγωγής στην Παλαιαρκτική και τις περιοχές διαχείμασης στην τροπική Αφρι-κή Τα μικρά και μεγάλα νησιά της χώρας μας αποτελούν κατά την ανοιξιάτικη πε-ρίοδο τον πρώτο ενδιάμεσο μεταναστευ-τικό σταθμό στα οποία τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να τραφούν και να ξεκου-ραστούν μετά από διάστημα τεσσάρων με πέντε ημερών κουραστικού ταξιδιού όσο δηλαδή διαρκεί η διάσχιση της ερήμου και της Μεσογείου

Με βάση θεωρητικά μοντέλα αλλά και εμπειρικά δεδομένα είναι ξεκάθαρο ότι κατά την ανοιξιάτικη μεταναστευτική πε-ρίοδο τα πουλιά βρίσκονται υπό πίεση για να αφιχθούν γρήγορα στις περιοχές αναπαραγωγής τους στη Βόρεια Ευρώπη Επομένως η δυνατότητα ανεύρεσης τρο-

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ πολύτιμοι μεταναστευτικοί σταθμοί για τα πουλιά

φής στους ενδιάμεσους μεταναστευτικούς σταθμούς επηρεάζει το φιλόδοξο εγχείρη-μα της μετανάστευσης γιατί καθορίζει τον λιγοστό χρόνο που τα πουλιά παραμένουν σε αυτά Για παράδειγμα σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα για τον Κηποτσι-ροβάκο (Sylvia borin) φαίνεται ότι τα με-ταναστευτικά που φτάνουν σε κάποιο νη-σί της δυτικής ή της κεντρικής Μεσογείου παραμένουν σε αυτά κατά κανόνα μόνο για μια ή δύο μέρες Αντίθετα στην ανατολική Μεσόγειο από δεδομένα που έχουν συστημα-τικά συλλεχθεί στα Αντικύθηρα γνωρίζουμε ότι τα πουλιά παραμένουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με βάση προκαταρτικά αποτελέσματα τηλεμετρίας

Αυτό συμβαίνει πιθανότατα γιατί τα που-λιά που φτάνουν στα ελληνικά νησιά (ει-κόνα που προκύπτει από δεδομένα από τα Αντικύθηρα τη Γαύδο και τα Στροφάδια) είναι πολύ πιο εξασθενισμένα από τα πουλιά που προσγειώνονται σε νησιά της κεντρι-κής και δυτικής Μεσόγειου Πολλά πουλιά μάλιστα εξαντλούνται τόσο πολύ από τη δι-άσχιση της ερήμου και της θάλασσας που αδυνατούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την ηπειρωτική Ελλάδα (πχ Πελοπόν-νησος) Κατά τη διάρκεια ήμερων ή ετών με δυσχερείς καιρικές συνθήκες (αντίθε-τους ανέμους βροχόπτωση κλπ) μπορεί κάνεις να βρει δεκάδες νεκρά πουλιά από την εξαθλίωση και την ασιτία στη Γαύδο και στα Αντικύθηρα Στα Στροφάδια όπου

η απόσταση από τις Αφρικάνικες ακτές εί-ναι μεγαλύτερη το φαινόμενο παρατηρεί-ται ακόμη πιο έντονο

Τα πουλιά που φτάνουν με περίσσεια ενεργειακών αποθεμάτων σε ένα νησί αμέ-σως μετά τη διάσχιση της Μεσογείου δίνουν κατά κανόνα προτεραιότητα στην ξεκού-ραση και την αποφυγή αρπακτικών αφού θα συνεχίσουν το ταξίδι τους με τη δύση του ηλίου Η πλειοψηφία όμως των πουλι-ών που φτάνουν σε νησιά όπως η Γαύδος τα Αντικύθηρα και τα Στροφάδια έχουν εξαντλήσει τα ενεργειακά τους αποθέματα και το πρώτο τους μέλημα είναι η γρήγορη ανεύρεση τροφής ώστε να αναπληρώσουν την απολεσθείσα σωματική τους μάζα και συνεπώς να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις περιοχές αναπαρα-γωγής Επειδή η αφομοίωση της τροφής είναι μειωμένη μετά από μεταναστευτικές πτήσεις μεγάλων αποστάσεων αφού μέρος του πεπτικού συστήματος έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης πολλά είδη καταφεύγουν στην κατανάλωση νέκταρ για τις πρώτες ώρες μετά την άφιξη τους κα-θώς είναι ενεργειακά πλούσιο και εύκολα αφομοιώσιμο από το ταλαιπωρημένο πε-πτικό τους σύστημα Πρόσφατη εργασία σε επιβεβαίωση των παραπάνω φανέρωσε ότι η κατανάλωση σε νέκταρ είναι αυξημένη από τα πουλιά στα Αντικύθηρα σε σύγκρι-ση με πουλιά σε αλλά νησιά της κεντρικής και δυτικής Μεσογείου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ wwwleavingisliningorg facebook Ασφαλή Καταφύγια για τα Άγρια Πουλιά

Τα νησιωτικά οικοσυστήματα λοιπόν παί-ζουν έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη μετανάστευση των πουλιών και κατ΄ επέκταση στην ίδια την επιβίωσή τους Το επιστημονικό έργο που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται στα Αντικύθη-ρα (από την Ορνιθολογική μέσω του Ορ-νιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων) στη Γαύδο (από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης) και στα Στροφάδια (από το ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων σε συνεργασία με την Ορ-νιθολογική και το Σουηδικό Μουσείο Φυσι-κής Ιστορίας) μας έχουν βοηθήσει να κατα-νοήσουμε καλύτερα το υπέροχο φαινόμενο της μετανάστευσης

Δυστυχώς παρέα με την κατανόηση του υπέροχου αυτού φαινομένου έρχεται και η συνείδηση των ανθρωπογενών απειλών που αντιμετωπίζουν τα ήδη εξαντλημένα πουλιά που σταθμεύουν στη χώρα μας Δυ-στυχώς στα Ιόνια νησιά είναι ακόμη πο-λύ διαδεδομένη η ανοιξιάτικη λαθροθηρία του Τρυγονιού αλλά και άλλων ειδών Το κυνήγι την άνοιξη έχει απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1985 γιατί τα πουλιά είναι σε πρώιμη αναπαραγωγι-κή περίοδο και έτσι με κάθε πυροβολισμό κινδυνεύει να χαθεί η επόμενη γενιά των ειδών που μεταναστεύουν

Παρότι η laquoπαράδοσηraquo αυτή αποτελεί ευ-θεία παραβίαση των ευρωπαϊκών Οδηγιών για τη βιοποικιλότητα οι αρχές εξακολου-θούν μέχρι και σήμερα να μην ελέγχουν τη λαθροθηρία στη Ζάκυνθο τους Παξούς τους Αντίπαξους την Κέρκυρα και τους Οθωνούς Η Ορνιθολογική προκειμένου να αντιμετω-πίσει τη λαθροθηρία έχει αρχίσει μια διεθνή τριετή εκστρατεία χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της το-πικής κοινωνίας και ιδίως της νέας γενιάς για τις επιπτώσεις της λαθροθηρίας

ΓιΩΡΓοΣ ΚΑΡΡΗΣΚαθηγητής Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλ-

λοντος και Οικολογίας TEI Ioνίων Νήσων

μΑλΑμΩ ΚοΡμΠΕΤΗΥπεύθυνη Πολιτικής Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

ΧΡΗΣΤοΣ μΠΑΡμΠουΤΗΣΔρ Βιολογίας Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανμιο Κρή-της Συντονιστής Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων

ΣΤΑυΡοΣ ΞΗΡουΧΑΚΗΣΔρ Βιολογίας ndash Ερευνητής Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Thord FranssonΔρ Υπεύθυνος Τμήματος Ασπόνδυλων Κέντρο Δακτυ-

λιώσεων Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σουηδίας

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 21

laquoΤο Ιόνιο φλέγεταιraquo Θα μπορούσε να είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας Κι όμως είναι σενάριο αναπτυξιακής φαντα-σίας που χρησιμοποιείται έντονα εδώ και δύο χρόνια για να πείσει τους μνημονια-κούς ιθαγενείς με καθρεφτάκια και φθη-νά κόλπα ότι στα βάθη της γης και των θαλασσών ενεργειακά πλούτη θα φέρουν την πολυπόθητη ευμάρεια Οι εξορύξεις στο Ιόνιο μια βαθειά πολιτική επιλογή του σημερινού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζεται από τους εμπνευστές της μάλλον με μια αβάσταχτη και ευκαιριακή ελαφρότητα

Κι η αριστερά Η θέση της σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο Ευτυχώς προς το πα-ρόν δεν μπήκε στην κουβέντα για τα αντι-σταθμιστικά οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες των νησιών του Ιονίου αντίθετα με τα όσα υπόσχονται σπάταλα οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι αναλώθηκαν εδώ και μήνες σε διεκδικητικές κορώνες ενός ποσοστού επί τοις εκατό άγνωστο προς το παρόν και απροσδιόριστο ικανό πάντως να προκαλέσει έναν νέο Πελοπον-νησιακό πόλεμο με τον άλλο διεκδικητή του τοπικού ποσοστιαίου αντισταθμιστικού οφέλους Αρκεί όμως αυτό όταν παράλ-ληλα σιωπά ή έστω δεν καταλήγει σε μια σαφή θέση γιrsquo αυτήν την απαρχαιωμένη και καθεστωτική μορφή μονοπωλιακής ανάπτυξης

Η ριζοσπαστική αριστερά στις μέρες μας που διεκδικεί για πρώτη φορά την κυβερνητική ευθύνη οφείλει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες τα κινήμα-τα και τους πολίτες να συμμεριστεί τις αγωνίες τους και να μην περιορίσει την δυναμική της σε έναν άγονο κυβερνητισμό σε μια προσπάθεια απλά και μόνο να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους όποιοι κι αν είναι αυτοί για την κατάργηση των μνημονίων Οφείλει να είναι ειλικρινής και πιστή σε αρχές και αξίες που η τάξη του χρόνου ήρθε να δικαιώσει Να είναι ουσια-στική και πειστική και όχι απλά και αδιάκριτα αρεστή με επιχειρήματα του ταξικού και πολιτικού της αντιπάλου

Η τοπική κοινωνία στην Κεφαλονιά αλλά και σε όλο το Ιόνιο αγνοεί και γι αυτό αγωνιά για το μέγεθος του ζητήματος και όχι το βάθος των εξορύξε-ων Η κινηματική ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στις δράσεις της Ριζοσπαστικής μας Πρωτοβουλίας δεν είχε ως αφετηρία μια σύντομη συ-ζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων από τη συνήθη δραστηριότητα ή τον κίνδυνο ατυχήματος και τις επιπτώσεις των σεισμών του ρήγματος του Ιονίου σε αυτές αλλά την παράλληλη αγωνία τους για την αλλοίωση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής της τοπικής οικονομίας και παραγωγής για την ιστορική επερχόμενη λεηλασία του πλούτου του Ιο-νίου των κοινωνιών και των ανθρώπων του

Την αγωνία της αυτή για το μέλλον των παιδιών μας οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να συμμεριστεί και όχι να περιθωριοποιήσει με ΑΝΑΣΕΣ μιας αισιό-δοξης αλλά κενής προοπτικής Και πρέπει να δώσει τώρα μια απάντηση επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας για το ποιά ανάπτυξη θέλει και ποι-ούς πόρους Αν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός τότε σίγουρα θα υπάρχει κι άλλος δρόμος Κι ο δρόμος αυτός είναι πάνω στη γη και στη θάλασσα και όχι στα βάθη της

ΣΤΑυΡοΣ ΑΝΤυΠΑΣμέλος Ριζοσπαστικής Πρωτοβουλίας Κεφαλονιάς

δ ιάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο ιόνιο

Η συζήτηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο άνοιξε με ένταση γύρω στο 1998-1999 όταν από τον τότε αρμόδιο φορέα της ελληνικής πολιτείας δόθηκαν τέσσερις περιοχές (δυο στην στεριά Ιωάννινα Αιτωλοακαρνανία και δυο στην θάλασσα Κεφαλονιά-δυτικός Πατραϊκός και Ζάκυνθος-Κατάκολο) σε δύο εταιρείες του εξωτερικού προκειμένου να προχωρήσουν σε διερευνητικές εργασίες

Οι εταιρείες αυτές αποχώρησαν το 2000 χωρίς να αναφερθούν τα όποια αποτελέσματα εν τω μεταξύ όμως δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σοβαροί προβληματισμοί στην πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας

bull Τι επίδραση θα έχει στο περιβάλλον αυτή η δραστηριότητα όταν και αν υπάρξειbull Είναι αναστρέψιμη μια καταστροφή από λάθος η άλλη αιτίαbull Πως επηρεάζει η υψηλή σεισμικότητα της περιοχήςbull Πως θα μεταβληθεί και σε ποια κατεύθυνση το παραγωγικό μοντέλο της περιοχήςΤα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν απαντήθηκαν παρά μόνο εν μέρει και αποσπασματι-

κάΓι αυτό όταν στα τρία τελευταία χρόνια αναζωπυρώθηκαν οι συζητήσεις για νέες έρευνες

και μεγάλες προοπτικές που παρουσιάστηκαν και σαν laquoνέο Ελντοράντοraquo οι συμπολίτες και συμπολίτισσες του Ιονίου είναι υποψιασμένοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΠΣ Ιονίων που συζήτησε τις στρατηγικές μελέτες περιβαλλο-ντικών επιπτώσεων το καλοκαίρι του 2012 διατύπωσε σωρεία σοβαρών και ανεπίτρεπτων ελλείψεων σ αυτές και ζήτησε να μην εγκριθούν αν δεν συμπληρωθούν

Μέχρι και σήμερα και ενώ οι ερευνητικές εργασίες έλαβαν τέλος για δεύτερη φορά μέσα σε 15 χρόνια οι μελέτες αυτές δεν έχουν ακόμη εγκριθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αυτοδιοικητικές δυνάμεις στην Περιφέρεια όπως η ΑΝΑΣΑ αλλά και κινήσεις πολιτών είναι σε ετοιμότητα ώστε αφ ενός μεν να αξιολογηθεί σωστά και ρεαλιστι-κά η όποια προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και αφ ετέρου να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η αειφορία στο περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτη η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των κατοίκων των νησιών του Ιονίου

ΘΕοΔΩΡοΣ ΓΑλιΑΤΣΑΤοΣ Περιφερειακός σύμβουλος Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κεφαλονιάς και Ιθάκης

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 17

τοπίου στο σύνολο του ως laquoιστορικού τό-πουraquo όπως έχει προτείνει και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν Καβάλας Θεωρούμε ότι πολλά από τα υπάρχοντα κτίρια μπορούν να αποκτήσουν νέα χρήση και να εξυπη-ρετήσουν την σύγχρονη λειτουργία των Λουτρών Ελευθερών

Απαιτούμε τα Λουτρά να λειτουργήσουν προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής οικονομίας μέσα από δημο-τικές επιχειρήσεις κοινωνικές επιχειρή-σεις συνεργατικά σχήματα κλπ και όχι να παραδοθούν άνευ όρων στην ιδιωτική εκμετάλλευση

Καλούμε την τοπική κοινωνία να δώσει με δύναμη και αποφασιστικότητα την μάχη για την σωτηρία των Λουτρών Ελευθερών γιατί εκτός των άλλων είναι κομμάτι ενός πολύ ευρύτερου αγώνα για την προάσπιση του νερού και των φυσικών πόρων για την αναχαίτιση των πολιτικών που ξεπουλούν κομμάτι ndash κομμάτι τον φυσικό πλούτο της χώρας μαςraquo

ΣιΣΣυ ΝιΚΗΣιΑΝΗμέλος Πρωτοβουλίας Πολιτών

επίσημη επίσκεψη στην Καβάλα δεν έκρυ-ψε τις προθέσεις του laquoΑν είναι αυτά μνη-μεία τότε θα πρέπει να ξαναδούμε τι ση-μαίνει αρχαιολογίαraquo δήλωσε σπεύδοντας να απαξιώσει την ιστορικότητα και την αρχιτεκτονική των κτιρίων και να ζητήσει την κατεδάφιση τους για λόγουςhellip υγιει-νής (laquoείναι γεμάτα σκουπίδιαraquo) Επιπλέον έδωσε και άλλα δείγματα γραφής για το laquoόραμαraquo που έχει για τα Λουτρά Ελευθε-ρών φράζοντας την είσοδο με αγκαθωτά συρματοπλέγματα (αυτά που χρησιμοποι-ούνται στα στρατόπεδα) κλείνοντας έτσι ακόμη και την πρόσβαση προς το βουνό Όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο άν-θρωποι που είχαν ανάγκη τις ευεργετικές ιδιότητες των ιαματικών λουτρών παραβί-ασαν τα συρματοπλέγματα και έτσι ο χώρος παραμένει σήμερα ανοιχτός για τους λουό-μενους παρότι η εσκεμμένη εγκατάλειψη και η απαξίωση από τις αρμόδιες υπηρε-σίες είναι παντού εμφανής

Αριστοτέλης Ζάχος Ο αρχιτέκτονας των Λουτρών Ελευθερών

Ποιά είναι όμως αυτά τα κτίρια που στέκονται εμπόδιο στην laquoανάπτυξηraquo Σή-μερα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών βρίσκονται διάσπαρτα 31 κτίρια που αντι-προσωπεύουν διαφορετικές περιόδους της λειτουργίας τους Με εκατονταετή ιστορία τα περισσότερα είναι αναπόσπαστο κομμά-τι του φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου των Λουτρών Ελευθερών κομμάτι της αρ-χιτεκτονικής μας παράδοσης και της συλ-λογικής μας μνήμης Τα τρία κτίρια που περιλαμβάνονται στην πρόταση της Υπη-ρεσίας Νεωτέρων Μνημείων ώστε να χα-ρακτηριστούν ως μνημεία της νεώτερης πολιτιστικής κληρονομιάς είναι το ξενο-δοχείο laquoΑμφίπολιςraquo το Εστιατόριο και το ξενοδοχείο laquoΠαγγαίοraquo Τα δύο πρώτα είναι έργα ενός από τους σημαντικότερους έλ-ληνες αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου του Αριστοτέλη Α Ζάχου στον οποίο ανατέ-θηκε η διαμόρφωση των πηγών Ελευθε-ρών στις αρχές του 20ου αιώνα Ανήκουν μάλιστα στα σπάνια πρώιμα έργα του και απηχούν βασικές αρχές του πρωτοπόρου καλλιτέχνη όπως το σεβασμό στο φυσικό τοπίο τη χρήση απλών υλικών και μέσων

καμπάνια για τη διάσωση των Λουτρών ΕλευθερώνΣτην ιδιοκτησία της ΕΤΑΔ ΑΕ (Εταιρία

Ακινήτων Δημοσίου) περνούν και επισή-μως τα Λουτρά Ελευθερών Καβάλας και βγαίνουν στο σφυρί μαζί με εκατοντάδες άλλα laquoφιλέταraquo σε ακτές δάση νησιά αρ-χαιολογικούς χώρους κλπ Για πολλούς τα Λουτρά Ελευθερών δεν θα είναι παρά μια παράπλευρη απώλεια μέσα στον ορυμαγδό του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσί-ας και των φυσικών πόρων της χώρας μας Μια μερίδα πολιτών όμως αντιστέκεται δυ-ναμικά γιατί laquoούτε μια σπιθαμή γης ούτε μια σταγόνα νερού δεν πρέπει να χαθεί χω-ρίς αγώναraquo Και σrsquo αυτήν την περίπτωση ο αγώνας τους τροφοδοτείται αφενός μεν από την ανάγκη προάσπισης των ιαματι-κών πηγών ως φυσικό αγαθό που ανήκει σε όλους αφετέρου από την ανάγκη δι-άσωσης ενός τοπίου μοναδικής φυσικής ομορφιάς και πολιτιστικής αξίας

Πίσω από την ένταξη των Λουτρών Ελευ-θερών στην προς laquoαξιοποίησηraquo περιουσία της ΕΤΑΔ υπάρχουν δύο σοβαρές εκκρεμό-τητες Πρώτον τα Λουτρά Ελευθερών έχουν ήδη παραχωρηθεί στην ιδιωτική εταιρία laquoΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕraquo με σύμβαση εκμίσθωσης για 40 χρόνια που υπεγράφη τον Μάρτιο του 2012 ανάμεσα στην εν λόγω εταιρία και στην έως τώρα διαχειρίστρια των Λου-τρών Αναπτυξιακή Εταιρία Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Καβάλας Δεύτερον και πιο σημαντικό εκκρεμεί στο Συμβούλιο Νεωτέ-ρων Μνημείων η πρόταση των αρμόδιων υπηρεσιών να κηρυχθούν διατηρητέα τρία από τα κτίρια που βρίσκονται στα Λουτρά Ελευθερών και έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονι-κή αξία Η πρόταση εισήχθη στο Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2012 και έκτοτε η συ-ζήτηση της αναβάλλεται διαρκώς αναίτια και αδικαιολόγητα

Η laquoανάπτυξηraquo ήρθε με συρματόπλεγμα

Η σύμβαση που υπεγράφη ανάμεσα στην ΑΕΝΑΚ και στην ΚΙΝΗΣΙΣ ΑΕ παρέχει στην εκμισθώτρια εταιρία το δικαίωμα για κάθε είδους παρέμβαση στα κτίρια που βρί-σκονται διάσπαρτα στο χώρο των Λουτρών Ελευθερών παρέχοντας της ακόμη και την δυνατότητα κατεδάφισης Ο πρόεδρος της εταιρίας κ Νταβέλης κατά την πρώτη του

την αποφυγή εντυπωσιασμών αλλά και την επαναπροσέγγιση της αυτόχθονης αρχιτε-κτονικής παράδοσης

Δυστυχώς όμως αυτό που υπογράμμισε με τον ευφυή σχεδιασμό του ο Αριστοτέλης Ζάχος στις αρχές του 20ου αιώνα κινδυ-νεύει για άλλη μια φορά να ισοπεδωθεί από τις μπουλντόζες της άναρχης laquoανάπτυξηςraquo και του πρόσκαιρου ιδιωτικού κέρδους Σή-μερα στα Λουτρά Ελευθερών διακυβεύεται όχι μόνο η τύχη των ιστορικών αυτών κτι-ρίων αλλά και η συνέχιση ενός φυσικού τοπίου εξαιρετικής ομορφιάς με αιωνόβια πλατάνια ανάμεσα στα οποία ελίσσεται ο ποταμός Μαρμαράς Διακυβεύεται επίσης το δικαίωμα όλων μας να απολαμβάνουμε αυτόν τον τόπο και τα ευεργετήματα των ιαματικών πηγών κάτι που θα είναι αδύνα-το όταν τα Λουτρά λειτουργήσουν ως σπα πολυτελείας προς όφελος ενός συγκεκρι-μένου ιδιώτη ndash laquoεπενδυτήraquo

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Σύλλογος Αρχι-τεκτόνων Ν Καβάλας όχι μόνο υπερθεμα-τίζει την πρόταση για την προστασία των τριών κτιρίων αλλά προτείνει επιπλέον να κηρυχθούν τα Λουτρά Ελευθερών στο σύ-νολο τους ως laquoιστορικός τόποςraquo εντασσό-μενα στο Ν 153Α28-6-2002 laquoλόγω της κοινωνικής τεχνικής αρχιτεκτονικής εν γένει ιστορικής και επιστημονικής σημα-σίας τουςraquo

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών

Η Πρωτοβουλία Πολιτών για τη διάσωση των Λουτρών Ελευθερών που συστάθηκε μόλις άρχισαν να γίνονται γνωστά τα laquoανα-πτυξιακάraquo σχέδια για την περιοχή έχει ήδη αναλάβει διάφορες μορφές δράσεις και συ-νοψίζει τις θέσεις της ως εξής

laquoΘα αγωνιστούμε με κάθε τρόπο για την προστασία του φυσικού και αρχιτεκτονικού

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 618

Είναι χιλιοειπωμένο και αποτελεί ανα-ντίρρητη πραγματικότητα Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι τομέας προτεραι-ότητας για την τρόικα και όχι μόνο Εργο-λάβοι και επίδοξοι επενδυτές δίνουν μάχη με στόχο τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και τα δη-μοτικά τέλη Δίπλα τους laquoτεχνικοί νομικοί και οικονομικοί σύμβουλοιraquo του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα διεκδικούν το δικό τους μερίδιο από τη τελευταία όπως ίσως νο-μίζουν μεγάλη δεξαμενή πόρων Και εδώ έχουν το δικό τους ρόλο οι εκλεγμένοι της τοπικής αυτοδιοίκησης Ενδεικτικές είναι πρόσφατες αποφάσεις ανάθεσης υπηρεσιών laquoσυμβούλωνraquo και ΣΔΙΤ για μονάδες επεξερ-γασίας απορριμμάτων στο νομό Ηλείας και στη Δυτική Μακεδονία

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αν τελικά απο-φύγει τον απόλυτο αφανισμό μετατρέπεται σε εισπρακτικό μηχανισμό στην υπηρεσία επιχειρηματικών συμφερόντων που ετοι-μάζονται να λεηλατήσουν το δημόσιο πλού-το και τα λαϊκά εισοδήματα και με τη δια-χείριση των απορριμμάτων εκτοξεύοντας στα ύψη τα δημοτικά τέλη Το σχέδιο αυτό εξυπηρετείται πολύ καλά από τη συστημα-τική απαξίωση των δημόσιων υπηρεσιών που έχει πλέον κορυφωθεί τα τελευταία χρόνια Εξάλλου έτσι laquoδικαιολογούνraquo την εκχώρηση των υφιστάμενων υποδομών και υπηρεσιών στους ιδιώτες με αναπόφευκτη συνέπεια την οικονομική επιβάρυνση των δημοτών και προετοιμάζουν για τις επερ-χόμενες ΣΔΙΤ με τα δυσβάσταχτα δημοτικά τέλη και την απομάκρυνση-απόλυση των εργαζομένων στους ΟΤΑ

Σημερινές εξελίξεις

Όπως είναι σχετικά γνωστό σε εξέλιξη βρίσκονται δώδεκα (12) Διαγωνισμοί για Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα στη διαχείριση απορριμμάτων Δυτική Μακεδονία Πελοπόννησος Αιτωλοακαρνανία Σέρρες Ηλεία Αχαΐα τέσσερις (4) διαγωνισμοί στην Αττική και οι πρόσφατα ενταχθέντες στις ΣΔΙΤ για την Ηπειρο και Κέρκυρα Όπως αναφέρουν δημοσιεύματα πρόκειται για μια τεράστια αγορά που μπορεί να αναπληρώ-σει τη βουτιά των δημόσιων έργων αφού ο συνολικός προϋπολογισμός των συμβά-σεων ανέρχεται σε 21 δις ευρώ σε τιμές 2012 με το κόστος κατασκευής στα 750

εκατ ευρώ και προβλεπόμενη συγχρημα-τοδότηση από κοινοτικούς πόρους και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

Με αυτές τις συμβάσεις ΣΔΙΤ διάρκειας καταρχήν 27 χρόνων ο επενδυτής ανα-λαμβάνει τη μελέτη κατασκευή συντήρη-ση και λειτουργία των υποδομών των μο-νάδων επεξεργασίας που προορίζονται να υποδέχονται σύμμεικτα απορρίμματα Στις προκηρύξεις που βγαίνουν το αντικείμενο δεν περιορίζεται στις μονάδες επεξεργασί-ας Ο επενδυτής προβλέπεται να αναλάβει και όλες τις υποδομές και δραστηριότητες υπάρχουσες ή απαιτούμενες νέες Αναλαμ-βάνει δηλαδή εξ ολοκλήρου το σύστημα δι-αχείρισης Είναι προφανές ότι και η απο-κομιδή δεν θα ξεφύγει

Την ίδια στιγμή ndash και μάλλον εντεινόμε-να το επόμενο διάστημα μέχρι να ολοκλη-ρωθούν οι διαδικασίες των ΣΔΙΤ ndash έχουμε σειρά αναθέσεων για υπηρεσίες laquoαπασχό-λησης προσωπικούraquo κυρίως στον τομέα της διαχείρισης και βέβαια έχουμε τις κλα-σικές αναθέσεις υπηρεσιών συντήρησης ή αποκομιδής κλπ όπου ο ανάδοχος χρησι-μοποιεί και δικό του εξοπλισμό ή εγκατα-στάσεις Αν και προβάλλεται το πρόσχημα της έλλειψης προσωπικού και εξοπλισμού τελικά για τους Δήμους που μπαίνουν σrsquo αυτή τη διαδικασία δεν προκύπτει κανένα οικονομικό όφελος Μόνο το εργολαβικό κέρδος και το ΦΠΑ που καλούνται να κα-λύψουν οι δήμοι αρκεί για να καταλάβει κανείς πόσο laquoμπαίνουν μέσαraquo

Αναπάντητα ερωτήματα

Από όσα έχουν δει το φως της δημοσι-ότητας μετά και από την πρόσφατη συζή-τηση στη Βουλή επερώτησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη διαχείριση των απορριμμάτων (httpgooglcYeyt) σημειώνω

Η κυβέρνηση δια του κ Καλαφάτη Αν Υπουργού ΠΕΚΑ μετά τη δημοσιότητα που πήρε η Ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ και σχετικό άρ-θρο στις laquoΟικοτριβέςraquo τ 2) προσπαθεί να διασκεδάσει τον κίνδυνο να απορριφθούν χρηματοδοτήσεις για μονάδες επεξεργασί-ας σύμμεικτων απορριμμάτων Παρουσιάζει στη Βουλή τις δράσεις για το Εθνικό Σχέ-διο Πρόληψης Απορριμμάτων και για την Αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Δι-αχείρισης που θα εγκριθούν όμως κατόπιν εορτής αφού δηλαδή πρώτα προχωρήσουν οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ

Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη ούτε για την επιλογή μεθόδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων και ρίχνει το μπαλάκι των ευθυνών στην αυτοδιοίκηση Στα ερωτή-ματα για το παρωχημένο των Περιφερεια-κών σχεδιασμών και τις ανεπίκαιρες μελέ-τες που συνοδεύουν τους διαγωνισμούς η απάντηση του Αν Υπουργού ήταν ότι δεν φταίει το ΥΠΕΚΑ καθώς τους σχεδιασμούς και τις μελέτες που είναι η βάση των δια-γωνισμών τις έκαναν οι φορείς διαχείρι-σης αποβλήτωνhellip

Οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ και ειδικό-

τερα η επίμαχη φάση του Ανταγωνιστικού Διαλόγου που οδηγεί στην επιλογή αναδό-χου-επενδυτή γίνονται σε καθεστώς από-λυτης και αδιαφανούς εποπτείας από την κυβέρνηση μέσω της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ Στην καταγγελία για αδιαφάνεια και έλλειψη διαλόγου με την κοινωνία η κυ-βέρνηση παραπέμπει σε μια κατόπιν εορτής περιορισμένη στα κόμματα διαβούλευση για την αναθεώρηση του εθνικού σχεδιασμού χωρίς τους πολίτες και τους θεσμικούς φο-ρείς της αυτοδιοίκησης

Χαρακτηριστική περίπτωση η Αττική Στην ερώτηση laquoτι κάνετε με την Αναθεώ-ρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικήςraquo το ΥΠΕΚΑ και η Περιφέρεια Αττικής απαντούν laquoη ανα-θεώρηση είναι αρμοδιότητα του ΕΔΣΝΑ δεν είναι δική μας υπόθεσηraquo Ο Περιφε-ρειάρχης και Πρόεδρος του Ειδικού Δια-βαθμιδικού Συνδέσμου Αττικής (ΕΔΣΝΑ) Γ Σγουρός σε κάθε δημόσια ομιλία του το τελευταίο χρόνο δεν παραλείπει να δηλώ-νει laquoΤο ΠΕΣΔΑ του 2003 ψηφίστηκε από τη Βουλή και είναι Νόμος του κράτους Μόνο η Βουλή μπορεί να τον αλλάξειraquo Τα συμπεράσματα δικά σαςhellip

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ κατήγγειλε τις ΣΔΙΤ ως αποκαλυπτικές των προθέσεων της κυβέρ-νησης να εξασφαλίσει την κερδοφορία των επιχειρηματιών απέναντι ακόμη και στις εγγενείς αβεβαιότητες όπως η μεταβολή της ποσότητας και σύνθεσης των απορριμ-μάτων αλλά ακόμη και στην περίπτωση μελλοντικής μεταβολής των απαιτήσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσία τα επόμενα 30 χρόνια Οι ιδιωτικοί φορείς που θα εμπλα-κούν στη διαχείριση των απορριμμάτων μπορούν να ζητήσουν αποζημίωση για οτι-δήποτε τους καθυστερήσει εμποδίσει στην επίτευξη των αποτελεσμάτων ή προκαλέσει στέρηση εσόδωνhellip

Και βέβαια η μνημονιακή συγκυβέρνηση και οι αρεστοί επιτελείς της επεξεργάζονται σειρά μέτρων και δράσεων στο ίδιο κλίμα άκρατης δημοκρατίας που τη χαρακτηρίζει Εξάλλου πρέπει να δείξουν στους δανειστές ότι παίρνουν τα προσήκοντα μέτρα για τη διαχείριση των αποβλήτων Οι πολίτες θα μάθουν όταν θα κληθούν να πληρώσουν το μάρμαρο

ΓΕΩΡΓιΑ ΑΣΗμΑΚοΠουλουμέλος της Ανεξάρτητης Ενωτικής Κίνησης ΕΣΔΝΑ

ένας σκοτεινός χορός

συμφερόντων

που πρέπει να σταματήσει

διαχείριση απορριμμάτων με ΣΔιΤ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 19

Διαδημοτικός σταθμός απορριμμάτων από τρεις Δήμους της Αττικής

Στο πλαίσιο των ασφυκτικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα στους ΟΤΑ εξαιτίας των δραστικών περικο-πών στη χρηματοδότηση και της δραματικής μείωσης στο προσωπι-κό οι Δήμοι Αλίμου Γλυφάδας και Ελληνικού-Αργυρούπολης έχουν τους τελευταίους μήνες αναλάβει μία σημαντική πρωτοβουλία για τη διαχείριση των απορριμμάτων που μπορεί να αποτελέσει παρά-δειγμα και για άλλους δήμους

Η διαχείριση των απορριμμάτων μία από τις βασικές λειτουργίες των Δήμων απορροφά σήμερα ένα τεράστιο μέρος του προϋπολογι-σμού τους Το κόστος για τους Δήμους αναμένεται μάλιστα να πολ-λαπλασιαστεί χάρη στους προγραμματισμούς της Περιφέρειας για τη δημιουργία τεσσάρων μεγάλων εργοστασίων για απορρίμματα στην Αττική Επίσης είναι γνωστό ότι ο όγκος των απορριμμάτων που επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται είναι πολύ μικρότερος από αυτό που θα μπορούσε καθώς και ότι οι τρεις Δήμοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τη χρήση χώρων για μεταφόρτωση απορριμ-μάτων που δεν πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές

Σε αντίθεση με τους σχεδιασμούς της Περιφέρειας Αττικής και σε σύγκρουση με την προωθούμενη λογική μεταβίβασης των υπη-ρεσιών καθαριότητας στον ιδιωτικό τομέα οι τρεις Δήμοι επεξερ-γάζονται μία κοινή πρόταση ήπιας διαχείρισης των απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή και με έμφαση στην ανακύκλωση την επα-νάχρηση και την κομποστοποίηση Με βάση σύγχρονες τεχνολογί-ες διαμορφώνεται δηλαδή μία πρόταση δημιουργίας διαδημοτικής μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων φιλική για το περιβάλλον και καθοριστική για την ποιότητα ζωής στην πόλη με άμεσα οικονομι-κά οφέλη για τους πολίτες και τους Δήμους

Η πρόταση αυτή αποτελεί προϊόν συνεργασίας των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Πε-ριβάλλοντος και με το Εργαστήριο Αριστοποίησης Παραγωγικών Συστημάτων του ΤΕΙ Πειραιά τα οποία έχουν συντάξει προσχέδιο μελέτης Στενή παραμένει και η συνεργασία των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε άμε-ση συνάρτηση με την πρόταση για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου που υποστηρίζεται και από τους τρεις δήμους

Το προσχέδιο μελέτης του ΤΕΙ Πειραιά παρουσιάστηκε στις 19 Ιουνίου σε δη-μόσια εκδήλωση και στην οποία παραβρέθηκαν αιρετοί εκπρό-σωποι των σω-ματείων εργα-ζομένων τοπι-κών συλλόγων και δημόσιων φορέων καθώς και πολλοί κάτοι-κοι της περιοχής οι οποίοι ενημε-

ρώθηκαν και αντάλλαξαν απόψεις στο πλαίσιο μίας ανοιχτής δια-δικασίας ουσιαστικής διαβούλευσης με την κοινωνία

Την ίδια στιγμή οι τρεις Δήμοι βρίσκονται σε επαφή με την Πε-ριφέρεια Αττικής για τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις και την εξεύ-ρεση χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ όπως και με την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομί-ου του Ελληνικού

ΤΑΚΗΣ ΚοΡοΒΕΣΗΣΑντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Ελληνικού-Αργυρούπολης

Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Ελπίδα η δημιουργία τοπικών εταιρειών πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης

Όπως σε όλη τη Ελλάδα έτσι και στην Πελοπόννησο Κυβέρνηση και Περιφέρεια προωθούν τα σχέδιά τους ώστε να αναθέσουν μέσω ΣΔΙΤ τη διαχείριση των σκουπιδιών σε ιδιώτες με την κα-τασκευή φαραωνικών έργων και πανάκριβο από κάθε πλευρά κόστος Όπως ανακοινώθηκε πρό-σφατα εντός του καλοκαιριού αναμένεται η ανάδειξη του αναδόχου και η ολοκλήρωση των σχε-τικών διαδικασιών Από το σημείο αυτό όμως και μέχρι την κατασκευή του έργου και την έναρ-ξη λειτουργίας του laquoολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτωνraquo θα παρέλθουν τρία τουλάχιστον χρόνια ήτοι ούτε το 2016 δεν θα είναι έτοιμο το εν λόγω έργο

Από την πλευρά τους οι Δή-μοι Πελοποννήσου διατυπώνουν από τις αρχές του 2012 όλο και εντονότερα προς το ΥΠΕΚΑ το αίτημα να αναλάβουν έως τότε αυτοί να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν υποδομές προσω-ρινής διαχείρισης των απορριμ-μάτων Και το αίτημά τους αυτό εμπεριέχει και την πλευρά της χρηματοδότησης των εν λόγω υποδομών από κρατικούς ή και κοινοτικούς πόρους Ποιες είναι αυτές οι υποδομές laquoπροσωρινής διαχείρισηςraquo ή laquoμεταβατικού στα-δίουraquo ή laquoενδιάμεσης λύσηςraquo Εί-τε μια μονάδα κομποστοποίησης για ένα μικρό μέρος προδιαλεγμένων οργανικών αστικών αποβλήτων είτε μια μονάδα Μηχανικής Διαλογής Σε αυτήν θα οδηγείται ο κύριος όγκος των σύμμεικτων στερών αποβλήτων ώστε μετά από τη διαλογή το -όχι καλής ποιότητας- οργανικό κλάσμα να οδηγείται στην μονάδα κομποστο-ποίησης Τα ανακυκλώσιμα που υπάρχουν στα σύμμεικτα θα διαχωρίζονται () ενώ το υπόλειμμα θα οδηγείται σε μια τρίτη υποδομή δεματοποιητή όπου θα μπαλάρεται και θα εναποτίθεται ανα-μένοντας την μέσω ΣΔΙΤ ολοκληρωμένη Μονάδα για την τελική διαχείρισή του Πρόκειται για μία λύση επίσης εξαιρετικά προβληματική

Μέχρι να γίνουν όλα αυτά τα σκουπίδια εξακολουθούν να μεταφέρονται laquoπροσωρινά και μέχρι νεωτέραςraquo από το ένα μέρος στο άλλο με νόμιμο ή παράνομο τρόπο και με πανάκριβο τίμημα

Σε αυτό το κλίμα όπου Κράτος και Δήμοι εξακολουθούν να πηγαίνουν από προσωρινή λύση σε προσωρινή λύση κοινωνικές δυνάμεις αφυπνίζονται και αναλαμβάνουν τοπικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κοινωνικής βάσης για το laquoκόψιμο του γόρδιου δεσμούraquo των σκουπιδιών με τη μό-νη από κάθε πλευρά (οικονομική κοινωνική οικολογική πολιτιστική) ενδεδειγμένη μέθοδο την laquoδιαλογή στην πηγήraquo

Στη Λακωνία ιδρύθηκε το 2011 η laquoΛακωνική Βιοενεργειακή ΑΕraquo και δραστηριοποιείται πα-ραλαμβάνοντας από δημότες και επιχειρηματίες διαχωρισμένα υλικά συσκευασιών (χαρτί γυαλί πλαστικό μέταλλο καθώς επίσης και τηγανέλαια) Προ τριμήνου δεκάδες Αρκάδες ίδρυσαν την laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo εταιρεία πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης με στόχο την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων με τα αντίστοιχα χαρα-κτηριστικά ως προς τις ακολουθούμενες μεθοδους

Μέσα από παρόμοιες πρωτοβουλίες πολλαπλά οφέλη (οικονομικά κοινωνικά οικολογικά) δι-αχέονται σε ολόκληρη την τοπική κοινωνία ενώ στα θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος ανήκει και η διαρκής και συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των δημοτώνπολιτών

Παρόμοιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες τοπικής κοινωνικής βάσης έχουν ξεκινήσει επίσης στη Μύκονο και στην Τήνο για την επίλυση του ίδιου προβλήματος Αισιοδοξούμε ότι σύντομα θα γεννηθούν και άλλες σε διάφορα μέρη της χώρας Με φόντο την ολόπλευρη ndashκαι όχι μόνον την σχετιζόμενη με τα σκουπίδιαndash κρίση ο τόπος μας το έχει τόσο πολύ ανάγκη

ΒΑΣιλΗΣ ΓιοΚΑΡΗΣΔιευθύνων Σύμβουλος laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 620

Αν και το επικό ταξίδι της μετανάστευ-σης των πουλιών είναι μία αρχέγονη συ-νήθεια που πάντα κέντριζε την φαντασία των ανθρώπων δυστυχώς οι γνώσεις μας αναφορικά με αυτό παραμένουν περιορι-σμένες Για παράδειγμα οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει εάν τα πουλιά προκειμένου να προσανατολιστούν παρα-τηρούν τη θέση των άστρων και του ήλιου ή βασίζονται στο μαγνητικό πεδίο της γης διατηρώντας έτσι την πορεία τους στο μα-κρινό ταξίδι της μετανάστευσης

Δισεκατομμύρια πουλιά διασχίζουν κάθε χρόνο την έρημο της Σαχάρας κα τη Με-σόγειο θάλασσα προς και από τις περιοχές αναπαραγωγής στην Παλαιαρκτική και τις περιοχές διαχείμασης στην τροπική Αφρι-κή Τα μικρά και μεγάλα νησιά της χώρας μας αποτελούν κατά την ανοιξιάτικη πε-ρίοδο τον πρώτο ενδιάμεσο μεταναστευ-τικό σταθμό στα οποία τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να τραφούν και να ξεκου-ραστούν μετά από διάστημα τεσσάρων με πέντε ημερών κουραστικού ταξιδιού όσο δηλαδή διαρκεί η διάσχιση της ερήμου και της Μεσογείου

Με βάση θεωρητικά μοντέλα αλλά και εμπειρικά δεδομένα είναι ξεκάθαρο ότι κατά την ανοιξιάτικη μεταναστευτική πε-ρίοδο τα πουλιά βρίσκονται υπό πίεση για να αφιχθούν γρήγορα στις περιοχές αναπαραγωγής τους στη Βόρεια Ευρώπη Επομένως η δυνατότητα ανεύρεσης τρο-

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ πολύτιμοι μεταναστευτικοί σταθμοί για τα πουλιά

φής στους ενδιάμεσους μεταναστευτικούς σταθμούς επηρεάζει το φιλόδοξο εγχείρη-μα της μετανάστευσης γιατί καθορίζει τον λιγοστό χρόνο που τα πουλιά παραμένουν σε αυτά Για παράδειγμα σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα για τον Κηποτσι-ροβάκο (Sylvia borin) φαίνεται ότι τα με-ταναστευτικά που φτάνουν σε κάποιο νη-σί της δυτικής ή της κεντρικής Μεσογείου παραμένουν σε αυτά κατά κανόνα μόνο για μια ή δύο μέρες Αντίθετα στην ανατολική Μεσόγειο από δεδομένα που έχουν συστημα-τικά συλλεχθεί στα Αντικύθηρα γνωρίζουμε ότι τα πουλιά παραμένουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με βάση προκαταρτικά αποτελέσματα τηλεμετρίας

Αυτό συμβαίνει πιθανότατα γιατί τα που-λιά που φτάνουν στα ελληνικά νησιά (ει-κόνα που προκύπτει από δεδομένα από τα Αντικύθηρα τη Γαύδο και τα Στροφάδια) είναι πολύ πιο εξασθενισμένα από τα πουλιά που προσγειώνονται σε νησιά της κεντρι-κής και δυτικής Μεσόγειου Πολλά πουλιά μάλιστα εξαντλούνται τόσο πολύ από τη δι-άσχιση της ερήμου και της θάλασσας που αδυνατούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την ηπειρωτική Ελλάδα (πχ Πελοπόν-νησος) Κατά τη διάρκεια ήμερων ή ετών με δυσχερείς καιρικές συνθήκες (αντίθε-τους ανέμους βροχόπτωση κλπ) μπορεί κάνεις να βρει δεκάδες νεκρά πουλιά από την εξαθλίωση και την ασιτία στη Γαύδο και στα Αντικύθηρα Στα Στροφάδια όπου

η απόσταση από τις Αφρικάνικες ακτές εί-ναι μεγαλύτερη το φαινόμενο παρατηρεί-ται ακόμη πιο έντονο

Τα πουλιά που φτάνουν με περίσσεια ενεργειακών αποθεμάτων σε ένα νησί αμέ-σως μετά τη διάσχιση της Μεσογείου δίνουν κατά κανόνα προτεραιότητα στην ξεκού-ραση και την αποφυγή αρπακτικών αφού θα συνεχίσουν το ταξίδι τους με τη δύση του ηλίου Η πλειοψηφία όμως των πουλι-ών που φτάνουν σε νησιά όπως η Γαύδος τα Αντικύθηρα και τα Στροφάδια έχουν εξαντλήσει τα ενεργειακά τους αποθέματα και το πρώτο τους μέλημα είναι η γρήγορη ανεύρεση τροφής ώστε να αναπληρώσουν την απολεσθείσα σωματική τους μάζα και συνεπώς να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις περιοχές αναπαρα-γωγής Επειδή η αφομοίωση της τροφής είναι μειωμένη μετά από μεταναστευτικές πτήσεις μεγάλων αποστάσεων αφού μέρος του πεπτικού συστήματος έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης πολλά είδη καταφεύγουν στην κατανάλωση νέκταρ για τις πρώτες ώρες μετά την άφιξη τους κα-θώς είναι ενεργειακά πλούσιο και εύκολα αφομοιώσιμο από το ταλαιπωρημένο πε-πτικό τους σύστημα Πρόσφατη εργασία σε επιβεβαίωση των παραπάνω φανέρωσε ότι η κατανάλωση σε νέκταρ είναι αυξημένη από τα πουλιά στα Αντικύθηρα σε σύγκρι-ση με πουλιά σε αλλά νησιά της κεντρικής και δυτικής Μεσογείου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ wwwleavingisliningorg facebook Ασφαλή Καταφύγια για τα Άγρια Πουλιά

Τα νησιωτικά οικοσυστήματα λοιπόν παί-ζουν έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη μετανάστευση των πουλιών και κατ΄ επέκταση στην ίδια την επιβίωσή τους Το επιστημονικό έργο που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται στα Αντικύθη-ρα (από την Ορνιθολογική μέσω του Ορ-νιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων) στη Γαύδο (από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης) και στα Στροφάδια (από το ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων σε συνεργασία με την Ορ-νιθολογική και το Σουηδικό Μουσείο Φυσι-κής Ιστορίας) μας έχουν βοηθήσει να κατα-νοήσουμε καλύτερα το υπέροχο φαινόμενο της μετανάστευσης

Δυστυχώς παρέα με την κατανόηση του υπέροχου αυτού φαινομένου έρχεται και η συνείδηση των ανθρωπογενών απειλών που αντιμετωπίζουν τα ήδη εξαντλημένα πουλιά που σταθμεύουν στη χώρα μας Δυ-στυχώς στα Ιόνια νησιά είναι ακόμη πο-λύ διαδεδομένη η ανοιξιάτικη λαθροθηρία του Τρυγονιού αλλά και άλλων ειδών Το κυνήγι την άνοιξη έχει απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1985 γιατί τα πουλιά είναι σε πρώιμη αναπαραγωγι-κή περίοδο και έτσι με κάθε πυροβολισμό κινδυνεύει να χαθεί η επόμενη γενιά των ειδών που μεταναστεύουν

Παρότι η laquoπαράδοσηraquo αυτή αποτελεί ευ-θεία παραβίαση των ευρωπαϊκών Οδηγιών για τη βιοποικιλότητα οι αρχές εξακολου-θούν μέχρι και σήμερα να μην ελέγχουν τη λαθροθηρία στη Ζάκυνθο τους Παξούς τους Αντίπαξους την Κέρκυρα και τους Οθωνούς Η Ορνιθολογική προκειμένου να αντιμετω-πίσει τη λαθροθηρία έχει αρχίσει μια διεθνή τριετή εκστρατεία χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της το-πικής κοινωνίας και ιδίως της νέας γενιάς για τις επιπτώσεις της λαθροθηρίας

ΓιΩΡΓοΣ ΚΑΡΡΗΣΚαθηγητής Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλ-

λοντος και Οικολογίας TEI Ioνίων Νήσων

μΑλΑμΩ ΚοΡμΠΕΤΗΥπεύθυνη Πολιτικής Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

ΧΡΗΣΤοΣ μΠΑΡμΠουΤΗΣΔρ Βιολογίας Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανμιο Κρή-της Συντονιστής Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων

ΣΤΑυΡοΣ ΞΗΡουΧΑΚΗΣΔρ Βιολογίας ndash Ερευνητής Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Thord FranssonΔρ Υπεύθυνος Τμήματος Ασπόνδυλων Κέντρο Δακτυ-

λιώσεων Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σουηδίας

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 21

laquoΤο Ιόνιο φλέγεταιraquo Θα μπορούσε να είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας Κι όμως είναι σενάριο αναπτυξιακής φαντα-σίας που χρησιμοποιείται έντονα εδώ και δύο χρόνια για να πείσει τους μνημονια-κούς ιθαγενείς με καθρεφτάκια και φθη-νά κόλπα ότι στα βάθη της γης και των θαλασσών ενεργειακά πλούτη θα φέρουν την πολυπόθητη ευμάρεια Οι εξορύξεις στο Ιόνιο μια βαθειά πολιτική επιλογή του σημερινού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζεται από τους εμπνευστές της μάλλον με μια αβάσταχτη και ευκαιριακή ελαφρότητα

Κι η αριστερά Η θέση της σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο Ευτυχώς προς το πα-ρόν δεν μπήκε στην κουβέντα για τα αντι-σταθμιστικά οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες των νησιών του Ιονίου αντίθετα με τα όσα υπόσχονται σπάταλα οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι αναλώθηκαν εδώ και μήνες σε διεκδικητικές κορώνες ενός ποσοστού επί τοις εκατό άγνωστο προς το παρόν και απροσδιόριστο ικανό πάντως να προκαλέσει έναν νέο Πελοπον-νησιακό πόλεμο με τον άλλο διεκδικητή του τοπικού ποσοστιαίου αντισταθμιστικού οφέλους Αρκεί όμως αυτό όταν παράλ-ληλα σιωπά ή έστω δεν καταλήγει σε μια σαφή θέση γιrsquo αυτήν την απαρχαιωμένη και καθεστωτική μορφή μονοπωλιακής ανάπτυξης

Η ριζοσπαστική αριστερά στις μέρες μας που διεκδικεί για πρώτη φορά την κυβερνητική ευθύνη οφείλει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες τα κινήμα-τα και τους πολίτες να συμμεριστεί τις αγωνίες τους και να μην περιορίσει την δυναμική της σε έναν άγονο κυβερνητισμό σε μια προσπάθεια απλά και μόνο να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους όποιοι κι αν είναι αυτοί για την κατάργηση των μνημονίων Οφείλει να είναι ειλικρινής και πιστή σε αρχές και αξίες που η τάξη του χρόνου ήρθε να δικαιώσει Να είναι ουσια-στική και πειστική και όχι απλά και αδιάκριτα αρεστή με επιχειρήματα του ταξικού και πολιτικού της αντιπάλου

Η τοπική κοινωνία στην Κεφαλονιά αλλά και σε όλο το Ιόνιο αγνοεί και γι αυτό αγωνιά για το μέγεθος του ζητήματος και όχι το βάθος των εξορύξε-ων Η κινηματική ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στις δράσεις της Ριζοσπαστικής μας Πρωτοβουλίας δεν είχε ως αφετηρία μια σύντομη συ-ζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων από τη συνήθη δραστηριότητα ή τον κίνδυνο ατυχήματος και τις επιπτώσεις των σεισμών του ρήγματος του Ιονίου σε αυτές αλλά την παράλληλη αγωνία τους για την αλλοίωση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής της τοπικής οικονομίας και παραγωγής για την ιστορική επερχόμενη λεηλασία του πλούτου του Ιο-νίου των κοινωνιών και των ανθρώπων του

Την αγωνία της αυτή για το μέλλον των παιδιών μας οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να συμμεριστεί και όχι να περιθωριοποιήσει με ΑΝΑΣΕΣ μιας αισιό-δοξης αλλά κενής προοπτικής Και πρέπει να δώσει τώρα μια απάντηση επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας για το ποιά ανάπτυξη θέλει και ποι-ούς πόρους Αν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός τότε σίγουρα θα υπάρχει κι άλλος δρόμος Κι ο δρόμος αυτός είναι πάνω στη γη και στη θάλασσα και όχι στα βάθη της

ΣΤΑυΡοΣ ΑΝΤυΠΑΣμέλος Ριζοσπαστικής Πρωτοβουλίας Κεφαλονιάς

δ ιάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο ιόνιο

Η συζήτηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο άνοιξε με ένταση γύρω στο 1998-1999 όταν από τον τότε αρμόδιο φορέα της ελληνικής πολιτείας δόθηκαν τέσσερις περιοχές (δυο στην στεριά Ιωάννινα Αιτωλοακαρνανία και δυο στην θάλασσα Κεφαλονιά-δυτικός Πατραϊκός και Ζάκυνθος-Κατάκολο) σε δύο εταιρείες του εξωτερικού προκειμένου να προχωρήσουν σε διερευνητικές εργασίες

Οι εταιρείες αυτές αποχώρησαν το 2000 χωρίς να αναφερθούν τα όποια αποτελέσματα εν τω μεταξύ όμως δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σοβαροί προβληματισμοί στην πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας

bull Τι επίδραση θα έχει στο περιβάλλον αυτή η δραστηριότητα όταν και αν υπάρξειbull Είναι αναστρέψιμη μια καταστροφή από λάθος η άλλη αιτίαbull Πως επηρεάζει η υψηλή σεισμικότητα της περιοχήςbull Πως θα μεταβληθεί και σε ποια κατεύθυνση το παραγωγικό μοντέλο της περιοχήςΤα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν απαντήθηκαν παρά μόνο εν μέρει και αποσπασματι-

κάΓι αυτό όταν στα τρία τελευταία χρόνια αναζωπυρώθηκαν οι συζητήσεις για νέες έρευνες

και μεγάλες προοπτικές που παρουσιάστηκαν και σαν laquoνέο Ελντοράντοraquo οι συμπολίτες και συμπολίτισσες του Ιονίου είναι υποψιασμένοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΠΣ Ιονίων που συζήτησε τις στρατηγικές μελέτες περιβαλλο-ντικών επιπτώσεων το καλοκαίρι του 2012 διατύπωσε σωρεία σοβαρών και ανεπίτρεπτων ελλείψεων σ αυτές και ζήτησε να μην εγκριθούν αν δεν συμπληρωθούν

Μέχρι και σήμερα και ενώ οι ερευνητικές εργασίες έλαβαν τέλος για δεύτερη φορά μέσα σε 15 χρόνια οι μελέτες αυτές δεν έχουν ακόμη εγκριθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αυτοδιοικητικές δυνάμεις στην Περιφέρεια όπως η ΑΝΑΣΑ αλλά και κινήσεις πολιτών είναι σε ετοιμότητα ώστε αφ ενός μεν να αξιολογηθεί σωστά και ρεαλιστι-κά η όποια προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και αφ ετέρου να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η αειφορία στο περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτη η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των κατοίκων των νησιών του Ιονίου

ΘΕοΔΩΡοΣ ΓΑλιΑΤΣΑΤοΣ Περιφερειακός σύμβουλος Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κεφαλονιάς και Ιθάκης

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 618

Είναι χιλιοειπωμένο και αποτελεί ανα-ντίρρητη πραγματικότητα Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι τομέας προτεραι-ότητας για την τρόικα και όχι μόνο Εργο-λάβοι και επίδοξοι επενδυτές δίνουν μάχη με στόχο τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και τα δη-μοτικά τέλη Δίπλα τους laquoτεχνικοί νομικοί και οικονομικοί σύμβουλοιraquo του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα διεκδικούν το δικό τους μερίδιο από τη τελευταία όπως ίσως νο-μίζουν μεγάλη δεξαμενή πόρων Και εδώ έχουν το δικό τους ρόλο οι εκλεγμένοι της τοπικής αυτοδιοίκησης Ενδεικτικές είναι πρόσφατες αποφάσεις ανάθεσης υπηρεσιών laquoσυμβούλωνraquo και ΣΔΙΤ για μονάδες επεξερ-γασίας απορριμμάτων στο νομό Ηλείας και στη Δυτική Μακεδονία

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αν τελικά απο-φύγει τον απόλυτο αφανισμό μετατρέπεται σε εισπρακτικό μηχανισμό στην υπηρεσία επιχειρηματικών συμφερόντων που ετοι-μάζονται να λεηλατήσουν το δημόσιο πλού-το και τα λαϊκά εισοδήματα και με τη δια-χείριση των απορριμμάτων εκτοξεύοντας στα ύψη τα δημοτικά τέλη Το σχέδιο αυτό εξυπηρετείται πολύ καλά από τη συστημα-τική απαξίωση των δημόσιων υπηρεσιών που έχει πλέον κορυφωθεί τα τελευταία χρόνια Εξάλλου έτσι laquoδικαιολογούνraquo την εκχώρηση των υφιστάμενων υποδομών και υπηρεσιών στους ιδιώτες με αναπόφευκτη συνέπεια την οικονομική επιβάρυνση των δημοτών και προετοιμάζουν για τις επερ-χόμενες ΣΔΙΤ με τα δυσβάσταχτα δημοτικά τέλη και την απομάκρυνση-απόλυση των εργαζομένων στους ΟΤΑ

Σημερινές εξελίξεις

Όπως είναι σχετικά γνωστό σε εξέλιξη βρίσκονται δώδεκα (12) Διαγωνισμοί για Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα στη διαχείριση απορριμμάτων Δυτική Μακεδονία Πελοπόννησος Αιτωλοακαρνανία Σέρρες Ηλεία Αχαΐα τέσσερις (4) διαγωνισμοί στην Αττική και οι πρόσφατα ενταχθέντες στις ΣΔΙΤ για την Ηπειρο και Κέρκυρα Όπως αναφέρουν δημοσιεύματα πρόκειται για μια τεράστια αγορά που μπορεί να αναπληρώ-σει τη βουτιά των δημόσιων έργων αφού ο συνολικός προϋπολογισμός των συμβά-σεων ανέρχεται σε 21 δις ευρώ σε τιμές 2012 με το κόστος κατασκευής στα 750

εκατ ευρώ και προβλεπόμενη συγχρημα-τοδότηση από κοινοτικούς πόρους και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

Με αυτές τις συμβάσεις ΣΔΙΤ διάρκειας καταρχήν 27 χρόνων ο επενδυτής ανα-λαμβάνει τη μελέτη κατασκευή συντήρη-ση και λειτουργία των υποδομών των μο-νάδων επεξεργασίας που προορίζονται να υποδέχονται σύμμεικτα απορρίμματα Στις προκηρύξεις που βγαίνουν το αντικείμενο δεν περιορίζεται στις μονάδες επεξεργασί-ας Ο επενδυτής προβλέπεται να αναλάβει και όλες τις υποδομές και δραστηριότητες υπάρχουσες ή απαιτούμενες νέες Αναλαμ-βάνει δηλαδή εξ ολοκλήρου το σύστημα δι-αχείρισης Είναι προφανές ότι και η απο-κομιδή δεν θα ξεφύγει

Την ίδια στιγμή ndash και μάλλον εντεινόμε-να το επόμενο διάστημα μέχρι να ολοκλη-ρωθούν οι διαδικασίες των ΣΔΙΤ ndash έχουμε σειρά αναθέσεων για υπηρεσίες laquoαπασχό-λησης προσωπικούraquo κυρίως στον τομέα της διαχείρισης και βέβαια έχουμε τις κλα-σικές αναθέσεις υπηρεσιών συντήρησης ή αποκομιδής κλπ όπου ο ανάδοχος χρησι-μοποιεί και δικό του εξοπλισμό ή εγκατα-στάσεις Αν και προβάλλεται το πρόσχημα της έλλειψης προσωπικού και εξοπλισμού τελικά για τους Δήμους που μπαίνουν σrsquo αυτή τη διαδικασία δεν προκύπτει κανένα οικονομικό όφελος Μόνο το εργολαβικό κέρδος και το ΦΠΑ που καλούνται να κα-λύψουν οι δήμοι αρκεί για να καταλάβει κανείς πόσο laquoμπαίνουν μέσαraquo

Αναπάντητα ερωτήματα

Από όσα έχουν δει το φως της δημοσι-ότητας μετά και από την πρόσφατη συζή-τηση στη Βουλή επερώτησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για τη διαχείριση των απορριμμάτων (httpgooglcYeyt) σημειώνω

Η κυβέρνηση δια του κ Καλαφάτη Αν Υπουργού ΠΕΚΑ μετά τη δημοσιότητα που πήρε η Ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ και σχετικό άρ-θρο στις laquoΟικοτριβέςraquo τ 2) προσπαθεί να διασκεδάσει τον κίνδυνο να απορριφθούν χρηματοδοτήσεις για μονάδες επεξεργασί-ας σύμμεικτων απορριμμάτων Παρουσιάζει στη Βουλή τις δράσεις για το Εθνικό Σχέ-διο Πρόληψης Απορριμμάτων και για την Αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Δι-αχείρισης που θα εγκριθούν όμως κατόπιν εορτής αφού δηλαδή πρώτα προχωρήσουν οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ

Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη ούτε για την επιλογή μεθόδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων και ρίχνει το μπαλάκι των ευθυνών στην αυτοδιοίκηση Στα ερωτή-ματα για το παρωχημένο των Περιφερεια-κών σχεδιασμών και τις ανεπίκαιρες μελέ-τες που συνοδεύουν τους διαγωνισμούς η απάντηση του Αν Υπουργού ήταν ότι δεν φταίει το ΥΠΕΚΑ καθώς τους σχεδιασμούς και τις μελέτες που είναι η βάση των δια-γωνισμών τις έκαναν οι φορείς διαχείρι-σης αποβλήτωνhellip

Οι διαγωνισμοί για τις ΣΔΙΤ και ειδικό-

τερα η επίμαχη φάση του Ανταγωνιστικού Διαλόγου που οδηγεί στην επιλογή αναδό-χου-επενδυτή γίνονται σε καθεστώς από-λυτης και αδιαφανούς εποπτείας από την κυβέρνηση μέσω της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ Στην καταγγελία για αδιαφάνεια και έλλειψη διαλόγου με την κοινωνία η κυ-βέρνηση παραπέμπει σε μια κατόπιν εορτής περιορισμένη στα κόμματα διαβούλευση για την αναθεώρηση του εθνικού σχεδιασμού χωρίς τους πολίτες και τους θεσμικούς φο-ρείς της αυτοδιοίκησης

Χαρακτηριστική περίπτωση η Αττική Στην ερώτηση laquoτι κάνετε με την Αναθεώ-ρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικήςraquo το ΥΠΕΚΑ και η Περιφέρεια Αττικής απαντούν laquoη ανα-θεώρηση είναι αρμοδιότητα του ΕΔΣΝΑ δεν είναι δική μας υπόθεσηraquo Ο Περιφε-ρειάρχης και Πρόεδρος του Ειδικού Δια-βαθμιδικού Συνδέσμου Αττικής (ΕΔΣΝΑ) Γ Σγουρός σε κάθε δημόσια ομιλία του το τελευταίο χρόνο δεν παραλείπει να δηλώ-νει laquoΤο ΠΕΣΔΑ του 2003 ψηφίστηκε από τη Βουλή και είναι Νόμος του κράτους Μόνο η Βουλή μπορεί να τον αλλάξειraquo Τα συμπεράσματα δικά σαςhellip

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ κατήγγειλε τις ΣΔΙΤ ως αποκαλυπτικές των προθέσεων της κυβέρ-νησης να εξασφαλίσει την κερδοφορία των επιχειρηματιών απέναντι ακόμη και στις εγγενείς αβεβαιότητες όπως η μεταβολή της ποσότητας και σύνθεσης των απορριμ-μάτων αλλά ακόμη και στην περίπτωση μελλοντικής μεταβολής των απαιτήσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσία τα επόμενα 30 χρόνια Οι ιδιωτικοί φορείς που θα εμπλα-κούν στη διαχείριση των απορριμμάτων μπορούν να ζητήσουν αποζημίωση για οτι-δήποτε τους καθυστερήσει εμποδίσει στην επίτευξη των αποτελεσμάτων ή προκαλέσει στέρηση εσόδωνhellip

Και βέβαια η μνημονιακή συγκυβέρνηση και οι αρεστοί επιτελείς της επεξεργάζονται σειρά μέτρων και δράσεων στο ίδιο κλίμα άκρατης δημοκρατίας που τη χαρακτηρίζει Εξάλλου πρέπει να δείξουν στους δανειστές ότι παίρνουν τα προσήκοντα μέτρα για τη διαχείριση των αποβλήτων Οι πολίτες θα μάθουν όταν θα κληθούν να πληρώσουν το μάρμαρο

ΓΕΩΡΓιΑ ΑΣΗμΑΚοΠουλουμέλος της Ανεξάρτητης Ενωτικής Κίνησης ΕΣΔΝΑ

ένας σκοτεινός χορός

συμφερόντων

που πρέπει να σταματήσει

διαχείριση απορριμμάτων με ΣΔιΤ

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 19

Διαδημοτικός σταθμός απορριμμάτων από τρεις Δήμους της Αττικής

Στο πλαίσιο των ασφυκτικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα στους ΟΤΑ εξαιτίας των δραστικών περικο-πών στη χρηματοδότηση και της δραματικής μείωσης στο προσωπι-κό οι Δήμοι Αλίμου Γλυφάδας και Ελληνικού-Αργυρούπολης έχουν τους τελευταίους μήνες αναλάβει μία σημαντική πρωτοβουλία για τη διαχείριση των απορριμμάτων που μπορεί να αποτελέσει παρά-δειγμα και για άλλους δήμους

Η διαχείριση των απορριμμάτων μία από τις βασικές λειτουργίες των Δήμων απορροφά σήμερα ένα τεράστιο μέρος του προϋπολογι-σμού τους Το κόστος για τους Δήμους αναμένεται μάλιστα να πολ-λαπλασιαστεί χάρη στους προγραμματισμούς της Περιφέρειας για τη δημιουργία τεσσάρων μεγάλων εργοστασίων για απορρίμματα στην Αττική Επίσης είναι γνωστό ότι ο όγκος των απορριμμάτων που επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται είναι πολύ μικρότερος από αυτό που θα μπορούσε καθώς και ότι οι τρεις Δήμοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τη χρήση χώρων για μεταφόρτωση απορριμ-μάτων που δεν πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές

Σε αντίθεση με τους σχεδιασμούς της Περιφέρειας Αττικής και σε σύγκρουση με την προωθούμενη λογική μεταβίβασης των υπη-ρεσιών καθαριότητας στον ιδιωτικό τομέα οι τρεις Δήμοι επεξερ-γάζονται μία κοινή πρόταση ήπιας διαχείρισης των απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή και με έμφαση στην ανακύκλωση την επα-νάχρηση και την κομποστοποίηση Με βάση σύγχρονες τεχνολογί-ες διαμορφώνεται δηλαδή μία πρόταση δημιουργίας διαδημοτικής μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων φιλική για το περιβάλλον και καθοριστική για την ποιότητα ζωής στην πόλη με άμεσα οικονομι-κά οφέλη για τους πολίτες και τους Δήμους

Η πρόταση αυτή αποτελεί προϊόν συνεργασίας των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Πε-ριβάλλοντος και με το Εργαστήριο Αριστοποίησης Παραγωγικών Συστημάτων του ΤΕΙ Πειραιά τα οποία έχουν συντάξει προσχέδιο μελέτης Στενή παραμένει και η συνεργασία των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε άμε-ση συνάρτηση με την πρόταση για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου που υποστηρίζεται και από τους τρεις δήμους

Το προσχέδιο μελέτης του ΤΕΙ Πειραιά παρουσιάστηκε στις 19 Ιουνίου σε δη-μόσια εκδήλωση και στην οποία παραβρέθηκαν αιρετοί εκπρό-σωποι των σω-ματείων εργα-ζομένων τοπι-κών συλλόγων και δημόσιων φορέων καθώς και πολλοί κάτοι-κοι της περιοχής οι οποίοι ενημε-

ρώθηκαν και αντάλλαξαν απόψεις στο πλαίσιο μίας ανοιχτής δια-δικασίας ουσιαστικής διαβούλευσης με την κοινωνία

Την ίδια στιγμή οι τρεις Δήμοι βρίσκονται σε επαφή με την Πε-ριφέρεια Αττικής για τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις και την εξεύ-ρεση χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ όπως και με την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομί-ου του Ελληνικού

ΤΑΚΗΣ ΚοΡοΒΕΣΗΣΑντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Ελληνικού-Αργυρούπολης

Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Ελπίδα η δημιουργία τοπικών εταιρειών πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης

Όπως σε όλη τη Ελλάδα έτσι και στην Πελοπόννησο Κυβέρνηση και Περιφέρεια προωθούν τα σχέδιά τους ώστε να αναθέσουν μέσω ΣΔΙΤ τη διαχείριση των σκουπιδιών σε ιδιώτες με την κα-τασκευή φαραωνικών έργων και πανάκριβο από κάθε πλευρά κόστος Όπως ανακοινώθηκε πρό-σφατα εντός του καλοκαιριού αναμένεται η ανάδειξη του αναδόχου και η ολοκλήρωση των σχε-τικών διαδικασιών Από το σημείο αυτό όμως και μέχρι την κατασκευή του έργου και την έναρ-ξη λειτουργίας του laquoολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτωνraquo θα παρέλθουν τρία τουλάχιστον χρόνια ήτοι ούτε το 2016 δεν θα είναι έτοιμο το εν λόγω έργο

Από την πλευρά τους οι Δή-μοι Πελοποννήσου διατυπώνουν από τις αρχές του 2012 όλο και εντονότερα προς το ΥΠΕΚΑ το αίτημα να αναλάβουν έως τότε αυτοί να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν υποδομές προσω-ρινής διαχείρισης των απορριμ-μάτων Και το αίτημά τους αυτό εμπεριέχει και την πλευρά της χρηματοδότησης των εν λόγω υποδομών από κρατικούς ή και κοινοτικούς πόρους Ποιες είναι αυτές οι υποδομές laquoπροσωρινής διαχείρισηςraquo ή laquoμεταβατικού στα-δίουraquo ή laquoενδιάμεσης λύσηςraquo Εί-τε μια μονάδα κομποστοποίησης για ένα μικρό μέρος προδιαλεγμένων οργανικών αστικών αποβλήτων είτε μια μονάδα Μηχανικής Διαλογής Σε αυτήν θα οδηγείται ο κύριος όγκος των σύμμεικτων στερών αποβλήτων ώστε μετά από τη διαλογή το -όχι καλής ποιότητας- οργανικό κλάσμα να οδηγείται στην μονάδα κομποστο-ποίησης Τα ανακυκλώσιμα που υπάρχουν στα σύμμεικτα θα διαχωρίζονται () ενώ το υπόλειμμα θα οδηγείται σε μια τρίτη υποδομή δεματοποιητή όπου θα μπαλάρεται και θα εναποτίθεται ανα-μένοντας την μέσω ΣΔΙΤ ολοκληρωμένη Μονάδα για την τελική διαχείρισή του Πρόκειται για μία λύση επίσης εξαιρετικά προβληματική

Μέχρι να γίνουν όλα αυτά τα σκουπίδια εξακολουθούν να μεταφέρονται laquoπροσωρινά και μέχρι νεωτέραςraquo από το ένα μέρος στο άλλο με νόμιμο ή παράνομο τρόπο και με πανάκριβο τίμημα

Σε αυτό το κλίμα όπου Κράτος και Δήμοι εξακολουθούν να πηγαίνουν από προσωρινή λύση σε προσωρινή λύση κοινωνικές δυνάμεις αφυπνίζονται και αναλαμβάνουν τοπικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κοινωνικής βάσης για το laquoκόψιμο του γόρδιου δεσμούraquo των σκουπιδιών με τη μό-νη από κάθε πλευρά (οικονομική κοινωνική οικολογική πολιτιστική) ενδεδειγμένη μέθοδο την laquoδιαλογή στην πηγήraquo

Στη Λακωνία ιδρύθηκε το 2011 η laquoΛακωνική Βιοενεργειακή ΑΕraquo και δραστηριοποιείται πα-ραλαμβάνοντας από δημότες και επιχειρηματίες διαχωρισμένα υλικά συσκευασιών (χαρτί γυαλί πλαστικό μέταλλο καθώς επίσης και τηγανέλαια) Προ τριμήνου δεκάδες Αρκάδες ίδρυσαν την laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo εταιρεία πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης με στόχο την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων με τα αντίστοιχα χαρα-κτηριστικά ως προς τις ακολουθούμενες μεθοδους

Μέσα από παρόμοιες πρωτοβουλίες πολλαπλά οφέλη (οικονομικά κοινωνικά οικολογικά) δι-αχέονται σε ολόκληρη την τοπική κοινωνία ενώ στα θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος ανήκει και η διαρκής και συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των δημοτώνπολιτών

Παρόμοιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες τοπικής κοινωνικής βάσης έχουν ξεκινήσει επίσης στη Μύκονο και στην Τήνο για την επίλυση του ίδιου προβλήματος Αισιοδοξούμε ότι σύντομα θα γεννηθούν και άλλες σε διάφορα μέρη της χώρας Με φόντο την ολόπλευρη ndashκαι όχι μόνον την σχετιζόμενη με τα σκουπίδιαndash κρίση ο τόπος μας το έχει τόσο πολύ ανάγκη

ΒΑΣιλΗΣ ΓιοΚΑΡΗΣΔιευθύνων Σύμβουλος laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 620

Αν και το επικό ταξίδι της μετανάστευ-σης των πουλιών είναι μία αρχέγονη συ-νήθεια που πάντα κέντριζε την φαντασία των ανθρώπων δυστυχώς οι γνώσεις μας αναφορικά με αυτό παραμένουν περιορι-σμένες Για παράδειγμα οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει εάν τα πουλιά προκειμένου να προσανατολιστούν παρα-τηρούν τη θέση των άστρων και του ήλιου ή βασίζονται στο μαγνητικό πεδίο της γης διατηρώντας έτσι την πορεία τους στο μα-κρινό ταξίδι της μετανάστευσης

Δισεκατομμύρια πουλιά διασχίζουν κάθε χρόνο την έρημο της Σαχάρας κα τη Με-σόγειο θάλασσα προς και από τις περιοχές αναπαραγωγής στην Παλαιαρκτική και τις περιοχές διαχείμασης στην τροπική Αφρι-κή Τα μικρά και μεγάλα νησιά της χώρας μας αποτελούν κατά την ανοιξιάτικη πε-ρίοδο τον πρώτο ενδιάμεσο μεταναστευ-τικό σταθμό στα οποία τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να τραφούν και να ξεκου-ραστούν μετά από διάστημα τεσσάρων με πέντε ημερών κουραστικού ταξιδιού όσο δηλαδή διαρκεί η διάσχιση της ερήμου και της Μεσογείου

Με βάση θεωρητικά μοντέλα αλλά και εμπειρικά δεδομένα είναι ξεκάθαρο ότι κατά την ανοιξιάτικη μεταναστευτική πε-ρίοδο τα πουλιά βρίσκονται υπό πίεση για να αφιχθούν γρήγορα στις περιοχές αναπαραγωγής τους στη Βόρεια Ευρώπη Επομένως η δυνατότητα ανεύρεσης τρο-

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ πολύτιμοι μεταναστευτικοί σταθμοί για τα πουλιά

φής στους ενδιάμεσους μεταναστευτικούς σταθμούς επηρεάζει το φιλόδοξο εγχείρη-μα της μετανάστευσης γιατί καθορίζει τον λιγοστό χρόνο που τα πουλιά παραμένουν σε αυτά Για παράδειγμα σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα για τον Κηποτσι-ροβάκο (Sylvia borin) φαίνεται ότι τα με-ταναστευτικά που φτάνουν σε κάποιο νη-σί της δυτικής ή της κεντρικής Μεσογείου παραμένουν σε αυτά κατά κανόνα μόνο για μια ή δύο μέρες Αντίθετα στην ανατολική Μεσόγειο από δεδομένα που έχουν συστημα-τικά συλλεχθεί στα Αντικύθηρα γνωρίζουμε ότι τα πουλιά παραμένουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με βάση προκαταρτικά αποτελέσματα τηλεμετρίας

Αυτό συμβαίνει πιθανότατα γιατί τα που-λιά που φτάνουν στα ελληνικά νησιά (ει-κόνα που προκύπτει από δεδομένα από τα Αντικύθηρα τη Γαύδο και τα Στροφάδια) είναι πολύ πιο εξασθενισμένα από τα πουλιά που προσγειώνονται σε νησιά της κεντρι-κής και δυτικής Μεσόγειου Πολλά πουλιά μάλιστα εξαντλούνται τόσο πολύ από τη δι-άσχιση της ερήμου και της θάλασσας που αδυνατούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την ηπειρωτική Ελλάδα (πχ Πελοπόν-νησος) Κατά τη διάρκεια ήμερων ή ετών με δυσχερείς καιρικές συνθήκες (αντίθε-τους ανέμους βροχόπτωση κλπ) μπορεί κάνεις να βρει δεκάδες νεκρά πουλιά από την εξαθλίωση και την ασιτία στη Γαύδο και στα Αντικύθηρα Στα Στροφάδια όπου

η απόσταση από τις Αφρικάνικες ακτές εί-ναι μεγαλύτερη το φαινόμενο παρατηρεί-ται ακόμη πιο έντονο

Τα πουλιά που φτάνουν με περίσσεια ενεργειακών αποθεμάτων σε ένα νησί αμέ-σως μετά τη διάσχιση της Μεσογείου δίνουν κατά κανόνα προτεραιότητα στην ξεκού-ραση και την αποφυγή αρπακτικών αφού θα συνεχίσουν το ταξίδι τους με τη δύση του ηλίου Η πλειοψηφία όμως των πουλι-ών που φτάνουν σε νησιά όπως η Γαύδος τα Αντικύθηρα και τα Στροφάδια έχουν εξαντλήσει τα ενεργειακά τους αποθέματα και το πρώτο τους μέλημα είναι η γρήγορη ανεύρεση τροφής ώστε να αναπληρώσουν την απολεσθείσα σωματική τους μάζα και συνεπώς να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις περιοχές αναπαρα-γωγής Επειδή η αφομοίωση της τροφής είναι μειωμένη μετά από μεταναστευτικές πτήσεις μεγάλων αποστάσεων αφού μέρος του πεπτικού συστήματος έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης πολλά είδη καταφεύγουν στην κατανάλωση νέκταρ για τις πρώτες ώρες μετά την άφιξη τους κα-θώς είναι ενεργειακά πλούσιο και εύκολα αφομοιώσιμο από το ταλαιπωρημένο πε-πτικό τους σύστημα Πρόσφατη εργασία σε επιβεβαίωση των παραπάνω φανέρωσε ότι η κατανάλωση σε νέκταρ είναι αυξημένη από τα πουλιά στα Αντικύθηρα σε σύγκρι-ση με πουλιά σε αλλά νησιά της κεντρικής και δυτικής Μεσογείου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ wwwleavingisliningorg facebook Ασφαλή Καταφύγια για τα Άγρια Πουλιά

Τα νησιωτικά οικοσυστήματα λοιπόν παί-ζουν έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη μετανάστευση των πουλιών και κατ΄ επέκταση στην ίδια την επιβίωσή τους Το επιστημονικό έργο που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται στα Αντικύθη-ρα (από την Ορνιθολογική μέσω του Ορ-νιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων) στη Γαύδο (από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης) και στα Στροφάδια (από το ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων σε συνεργασία με την Ορ-νιθολογική και το Σουηδικό Μουσείο Φυσι-κής Ιστορίας) μας έχουν βοηθήσει να κατα-νοήσουμε καλύτερα το υπέροχο φαινόμενο της μετανάστευσης

Δυστυχώς παρέα με την κατανόηση του υπέροχου αυτού φαινομένου έρχεται και η συνείδηση των ανθρωπογενών απειλών που αντιμετωπίζουν τα ήδη εξαντλημένα πουλιά που σταθμεύουν στη χώρα μας Δυ-στυχώς στα Ιόνια νησιά είναι ακόμη πο-λύ διαδεδομένη η ανοιξιάτικη λαθροθηρία του Τρυγονιού αλλά και άλλων ειδών Το κυνήγι την άνοιξη έχει απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1985 γιατί τα πουλιά είναι σε πρώιμη αναπαραγωγι-κή περίοδο και έτσι με κάθε πυροβολισμό κινδυνεύει να χαθεί η επόμενη γενιά των ειδών που μεταναστεύουν

Παρότι η laquoπαράδοσηraquo αυτή αποτελεί ευ-θεία παραβίαση των ευρωπαϊκών Οδηγιών για τη βιοποικιλότητα οι αρχές εξακολου-θούν μέχρι και σήμερα να μην ελέγχουν τη λαθροθηρία στη Ζάκυνθο τους Παξούς τους Αντίπαξους την Κέρκυρα και τους Οθωνούς Η Ορνιθολογική προκειμένου να αντιμετω-πίσει τη λαθροθηρία έχει αρχίσει μια διεθνή τριετή εκστρατεία χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της το-πικής κοινωνίας και ιδίως της νέας γενιάς για τις επιπτώσεις της λαθροθηρίας

ΓιΩΡΓοΣ ΚΑΡΡΗΣΚαθηγητής Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλ-

λοντος και Οικολογίας TEI Ioνίων Νήσων

μΑλΑμΩ ΚοΡμΠΕΤΗΥπεύθυνη Πολιτικής Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

ΧΡΗΣΤοΣ μΠΑΡμΠουΤΗΣΔρ Βιολογίας Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανμιο Κρή-της Συντονιστής Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων

ΣΤΑυΡοΣ ΞΗΡουΧΑΚΗΣΔρ Βιολογίας ndash Ερευνητής Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Thord FranssonΔρ Υπεύθυνος Τμήματος Ασπόνδυλων Κέντρο Δακτυ-

λιώσεων Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σουηδίας

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 21

laquoΤο Ιόνιο φλέγεταιraquo Θα μπορούσε να είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας Κι όμως είναι σενάριο αναπτυξιακής φαντα-σίας που χρησιμοποιείται έντονα εδώ και δύο χρόνια για να πείσει τους μνημονια-κούς ιθαγενείς με καθρεφτάκια και φθη-νά κόλπα ότι στα βάθη της γης και των θαλασσών ενεργειακά πλούτη θα φέρουν την πολυπόθητη ευμάρεια Οι εξορύξεις στο Ιόνιο μια βαθειά πολιτική επιλογή του σημερινού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζεται από τους εμπνευστές της μάλλον με μια αβάσταχτη και ευκαιριακή ελαφρότητα

Κι η αριστερά Η θέση της σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο Ευτυχώς προς το πα-ρόν δεν μπήκε στην κουβέντα για τα αντι-σταθμιστικά οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες των νησιών του Ιονίου αντίθετα με τα όσα υπόσχονται σπάταλα οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι αναλώθηκαν εδώ και μήνες σε διεκδικητικές κορώνες ενός ποσοστού επί τοις εκατό άγνωστο προς το παρόν και απροσδιόριστο ικανό πάντως να προκαλέσει έναν νέο Πελοπον-νησιακό πόλεμο με τον άλλο διεκδικητή του τοπικού ποσοστιαίου αντισταθμιστικού οφέλους Αρκεί όμως αυτό όταν παράλ-ληλα σιωπά ή έστω δεν καταλήγει σε μια σαφή θέση γιrsquo αυτήν την απαρχαιωμένη και καθεστωτική μορφή μονοπωλιακής ανάπτυξης

Η ριζοσπαστική αριστερά στις μέρες μας που διεκδικεί για πρώτη φορά την κυβερνητική ευθύνη οφείλει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες τα κινήμα-τα και τους πολίτες να συμμεριστεί τις αγωνίες τους και να μην περιορίσει την δυναμική της σε έναν άγονο κυβερνητισμό σε μια προσπάθεια απλά και μόνο να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους όποιοι κι αν είναι αυτοί για την κατάργηση των μνημονίων Οφείλει να είναι ειλικρινής και πιστή σε αρχές και αξίες που η τάξη του χρόνου ήρθε να δικαιώσει Να είναι ουσια-στική και πειστική και όχι απλά και αδιάκριτα αρεστή με επιχειρήματα του ταξικού και πολιτικού της αντιπάλου

Η τοπική κοινωνία στην Κεφαλονιά αλλά και σε όλο το Ιόνιο αγνοεί και γι αυτό αγωνιά για το μέγεθος του ζητήματος και όχι το βάθος των εξορύξε-ων Η κινηματική ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στις δράσεις της Ριζοσπαστικής μας Πρωτοβουλίας δεν είχε ως αφετηρία μια σύντομη συ-ζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων από τη συνήθη δραστηριότητα ή τον κίνδυνο ατυχήματος και τις επιπτώσεις των σεισμών του ρήγματος του Ιονίου σε αυτές αλλά την παράλληλη αγωνία τους για την αλλοίωση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής της τοπικής οικονομίας και παραγωγής για την ιστορική επερχόμενη λεηλασία του πλούτου του Ιο-νίου των κοινωνιών και των ανθρώπων του

Την αγωνία της αυτή για το μέλλον των παιδιών μας οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να συμμεριστεί και όχι να περιθωριοποιήσει με ΑΝΑΣΕΣ μιας αισιό-δοξης αλλά κενής προοπτικής Και πρέπει να δώσει τώρα μια απάντηση επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας για το ποιά ανάπτυξη θέλει και ποι-ούς πόρους Αν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός τότε σίγουρα θα υπάρχει κι άλλος δρόμος Κι ο δρόμος αυτός είναι πάνω στη γη και στη θάλασσα και όχι στα βάθη της

ΣΤΑυΡοΣ ΑΝΤυΠΑΣμέλος Ριζοσπαστικής Πρωτοβουλίας Κεφαλονιάς

δ ιάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο ιόνιο

Η συζήτηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο άνοιξε με ένταση γύρω στο 1998-1999 όταν από τον τότε αρμόδιο φορέα της ελληνικής πολιτείας δόθηκαν τέσσερις περιοχές (δυο στην στεριά Ιωάννινα Αιτωλοακαρνανία και δυο στην θάλασσα Κεφαλονιά-δυτικός Πατραϊκός και Ζάκυνθος-Κατάκολο) σε δύο εταιρείες του εξωτερικού προκειμένου να προχωρήσουν σε διερευνητικές εργασίες

Οι εταιρείες αυτές αποχώρησαν το 2000 χωρίς να αναφερθούν τα όποια αποτελέσματα εν τω μεταξύ όμως δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σοβαροί προβληματισμοί στην πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας

bull Τι επίδραση θα έχει στο περιβάλλον αυτή η δραστηριότητα όταν και αν υπάρξειbull Είναι αναστρέψιμη μια καταστροφή από λάθος η άλλη αιτίαbull Πως επηρεάζει η υψηλή σεισμικότητα της περιοχήςbull Πως θα μεταβληθεί και σε ποια κατεύθυνση το παραγωγικό μοντέλο της περιοχήςΤα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν απαντήθηκαν παρά μόνο εν μέρει και αποσπασματι-

κάΓι αυτό όταν στα τρία τελευταία χρόνια αναζωπυρώθηκαν οι συζητήσεις για νέες έρευνες

και μεγάλες προοπτικές που παρουσιάστηκαν και σαν laquoνέο Ελντοράντοraquo οι συμπολίτες και συμπολίτισσες του Ιονίου είναι υποψιασμένοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΠΣ Ιονίων που συζήτησε τις στρατηγικές μελέτες περιβαλλο-ντικών επιπτώσεων το καλοκαίρι του 2012 διατύπωσε σωρεία σοβαρών και ανεπίτρεπτων ελλείψεων σ αυτές και ζήτησε να μην εγκριθούν αν δεν συμπληρωθούν

Μέχρι και σήμερα και ενώ οι ερευνητικές εργασίες έλαβαν τέλος για δεύτερη φορά μέσα σε 15 χρόνια οι μελέτες αυτές δεν έχουν ακόμη εγκριθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αυτοδιοικητικές δυνάμεις στην Περιφέρεια όπως η ΑΝΑΣΑ αλλά και κινήσεις πολιτών είναι σε ετοιμότητα ώστε αφ ενός μεν να αξιολογηθεί σωστά και ρεαλιστι-κά η όποια προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και αφ ετέρου να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η αειφορία στο περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτη η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των κατοίκων των νησιών του Ιονίου

ΘΕοΔΩΡοΣ ΓΑλιΑΤΣΑΤοΣ Περιφερειακός σύμβουλος Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κεφαλονιάς και Ιθάκης

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 19

Διαδημοτικός σταθμός απορριμμάτων από τρεις Δήμους της Αττικής

Στο πλαίσιο των ασφυκτικών συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα στους ΟΤΑ εξαιτίας των δραστικών περικο-πών στη χρηματοδότηση και της δραματικής μείωσης στο προσωπι-κό οι Δήμοι Αλίμου Γλυφάδας και Ελληνικού-Αργυρούπολης έχουν τους τελευταίους μήνες αναλάβει μία σημαντική πρωτοβουλία για τη διαχείριση των απορριμμάτων που μπορεί να αποτελέσει παρά-δειγμα και για άλλους δήμους

Η διαχείριση των απορριμμάτων μία από τις βασικές λειτουργίες των Δήμων απορροφά σήμερα ένα τεράστιο μέρος του προϋπολογι-σμού τους Το κόστος για τους Δήμους αναμένεται μάλιστα να πολ-λαπλασιαστεί χάρη στους προγραμματισμούς της Περιφέρειας για τη δημιουργία τεσσάρων μεγάλων εργοστασίων για απορρίμματα στην Αττική Επίσης είναι γνωστό ότι ο όγκος των απορριμμάτων που επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται είναι πολύ μικρότερος από αυτό που θα μπορούσε καθώς και ότι οι τρεις Δήμοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τη χρήση χώρων για μεταφόρτωση απορριμ-μάτων που δεν πληρούν τις απαιτούμενες προδιαγραφές

Σε αντίθεση με τους σχεδιασμούς της Περιφέρειας Αττικής και σε σύγκρουση με την προωθούμενη λογική μεταβίβασης των υπη-ρεσιών καθαριότητας στον ιδιωτικό τομέα οι τρεις Δήμοι επεξερ-γάζονται μία κοινή πρόταση ήπιας διαχείρισης των απορριμμάτων με διαλογή στην πηγή και με έμφαση στην ανακύκλωση την επα-νάχρηση και την κομποστοποίηση Με βάση σύγχρονες τεχνολογί-ες διαμορφώνεται δηλαδή μία πρόταση δημιουργίας διαδημοτικής μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων φιλική για το περιβάλλον και καθοριστική για την ποιότητα ζωής στην πόλη με άμεσα οικονομι-κά οφέλη για τους πολίτες και τους Δήμους

Η πρόταση αυτή αποτελεί προϊόν συνεργασίας των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Πε-ριβάλλοντος και με το Εργαστήριο Αριστοποίησης Παραγωγικών Συστημάτων του ΤΕΙ Πειραιά τα οποία έχουν συντάξει προσχέδιο μελέτης Στενή παραμένει και η συνεργασία των τριών Δήμων με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού σε άμε-ση συνάρτηση με την πρόταση για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου που υποστηρίζεται και από τους τρεις δήμους

Το προσχέδιο μελέτης του ΤΕΙ Πειραιά παρουσιάστηκε στις 19 Ιουνίου σε δη-μόσια εκδήλωση και στην οποία παραβρέθηκαν αιρετοί εκπρό-σωποι των σω-ματείων εργα-ζομένων τοπι-κών συλλόγων και δημόσιων φορέων καθώς και πολλοί κάτοι-κοι της περιοχής οι οποίοι ενημε-

ρώθηκαν και αντάλλαξαν απόψεις στο πλαίσιο μίας ανοιχτής δια-δικασίας ουσιαστικής διαβούλευσης με την κοινωνία

Την ίδια στιγμή οι τρεις Δήμοι βρίσκονται σε επαφή με την Πε-ριφέρεια Αττικής για τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις και την εξεύ-ρεση χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ όπως και με την ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΕ για τη χωροθέτηση της μονάδας εντός του πρώην αεροδρομί-ου του Ελληνικού

ΤΑΚΗΣ ΚοΡοΒΕΣΗΣΑντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Ελληνικού-Αργυρούπολης

Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Ελπίδα η δημιουργία τοπικών εταιρειών πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης

Όπως σε όλη τη Ελλάδα έτσι και στην Πελοπόννησο Κυβέρνηση και Περιφέρεια προωθούν τα σχέδιά τους ώστε να αναθέσουν μέσω ΣΔΙΤ τη διαχείριση των σκουπιδιών σε ιδιώτες με την κα-τασκευή φαραωνικών έργων και πανάκριβο από κάθε πλευρά κόστος Όπως ανακοινώθηκε πρό-σφατα εντός του καλοκαιριού αναμένεται η ανάδειξη του αναδόχου και η ολοκλήρωση των σχε-τικών διαδικασιών Από το σημείο αυτό όμως και μέχρι την κατασκευή του έργου και την έναρ-ξη λειτουργίας του laquoολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτωνraquo θα παρέλθουν τρία τουλάχιστον χρόνια ήτοι ούτε το 2016 δεν θα είναι έτοιμο το εν λόγω έργο

Από την πλευρά τους οι Δή-μοι Πελοποννήσου διατυπώνουν από τις αρχές του 2012 όλο και εντονότερα προς το ΥΠΕΚΑ το αίτημα να αναλάβουν έως τότε αυτοί να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν υποδομές προσω-ρινής διαχείρισης των απορριμ-μάτων Και το αίτημά τους αυτό εμπεριέχει και την πλευρά της χρηματοδότησης των εν λόγω υποδομών από κρατικούς ή και κοινοτικούς πόρους Ποιες είναι αυτές οι υποδομές laquoπροσωρινής διαχείρισηςraquo ή laquoμεταβατικού στα-δίουraquo ή laquoενδιάμεσης λύσηςraquo Εί-τε μια μονάδα κομποστοποίησης για ένα μικρό μέρος προδιαλεγμένων οργανικών αστικών αποβλήτων είτε μια μονάδα Μηχανικής Διαλογής Σε αυτήν θα οδηγείται ο κύριος όγκος των σύμμεικτων στερών αποβλήτων ώστε μετά από τη διαλογή το -όχι καλής ποιότητας- οργανικό κλάσμα να οδηγείται στην μονάδα κομποστο-ποίησης Τα ανακυκλώσιμα που υπάρχουν στα σύμμεικτα θα διαχωρίζονται () ενώ το υπόλειμμα θα οδηγείται σε μια τρίτη υποδομή δεματοποιητή όπου θα μπαλάρεται και θα εναποτίθεται ανα-μένοντας την μέσω ΣΔΙΤ ολοκληρωμένη Μονάδα για την τελική διαχείρισή του Πρόκειται για μία λύση επίσης εξαιρετικά προβληματική

Μέχρι να γίνουν όλα αυτά τα σκουπίδια εξακολουθούν να μεταφέρονται laquoπροσωρινά και μέχρι νεωτέραςraquo από το ένα μέρος στο άλλο με νόμιμο ή παράνομο τρόπο και με πανάκριβο τίμημα

Σε αυτό το κλίμα όπου Κράτος και Δήμοι εξακολουθούν να πηγαίνουν από προσωρινή λύση σε προσωρινή λύση κοινωνικές δυνάμεις αφυπνίζονται και αναλαμβάνουν τοπικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κοινωνικής βάσης για το laquoκόψιμο του γόρδιου δεσμούraquo των σκουπιδιών με τη μό-νη από κάθε πλευρά (οικονομική κοινωνική οικολογική πολιτιστική) ενδεδειγμένη μέθοδο την laquoδιαλογή στην πηγήraquo

Στη Λακωνία ιδρύθηκε το 2011 η laquoΛακωνική Βιοενεργειακή ΑΕraquo και δραστηριοποιείται πα-ραλαμβάνοντας από δημότες και επιχειρηματίες διαχωρισμένα υλικά συσκευασιών (χαρτί γυαλί πλαστικό μέταλλο καθώς επίσης και τηγανέλαια) Προ τριμήνου δεκάδες Αρκάδες ίδρυσαν την laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo εταιρεία πολυμετοχικής κοινωνικής βάσης με στόχο την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων με τα αντίστοιχα χαρα-κτηριστικά ως προς τις ακολουθούμενες μεθοδους

Μέσα από παρόμοιες πρωτοβουλίες πολλαπλά οφέλη (οικονομικά κοινωνικά οικολογικά) δι-αχέονται σε ολόκληρη την τοπική κοινωνία ενώ στα θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος ανήκει και η διαρκής και συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των δημοτώνπολιτών

Παρόμοιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες τοπικής κοινωνικής βάσης έχουν ξεκινήσει επίσης στη Μύκονο και στην Τήνο για την επίλυση του ίδιου προβλήματος Αισιοδοξούμε ότι σύντομα θα γεννηθούν και άλλες σε διάφορα μέρη της χώρας Με φόντο την ολόπλευρη ndashκαι όχι μόνον την σχετιζόμενη με τα σκουπίδιαndash κρίση ο τόπος μας το έχει τόσο πολύ ανάγκη

ΒΑΣιλΗΣ ΓιοΚΑΡΗΣΔιευθύνων Σύμβουλος laquoΑρκαδική Εναλλακτική ΑΕraquo

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 620

Αν και το επικό ταξίδι της μετανάστευ-σης των πουλιών είναι μία αρχέγονη συ-νήθεια που πάντα κέντριζε την φαντασία των ανθρώπων δυστυχώς οι γνώσεις μας αναφορικά με αυτό παραμένουν περιορι-σμένες Για παράδειγμα οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει εάν τα πουλιά προκειμένου να προσανατολιστούν παρα-τηρούν τη θέση των άστρων και του ήλιου ή βασίζονται στο μαγνητικό πεδίο της γης διατηρώντας έτσι την πορεία τους στο μα-κρινό ταξίδι της μετανάστευσης

Δισεκατομμύρια πουλιά διασχίζουν κάθε χρόνο την έρημο της Σαχάρας κα τη Με-σόγειο θάλασσα προς και από τις περιοχές αναπαραγωγής στην Παλαιαρκτική και τις περιοχές διαχείμασης στην τροπική Αφρι-κή Τα μικρά και μεγάλα νησιά της χώρας μας αποτελούν κατά την ανοιξιάτικη πε-ρίοδο τον πρώτο ενδιάμεσο μεταναστευ-τικό σταθμό στα οποία τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να τραφούν και να ξεκου-ραστούν μετά από διάστημα τεσσάρων με πέντε ημερών κουραστικού ταξιδιού όσο δηλαδή διαρκεί η διάσχιση της ερήμου και της Μεσογείου

Με βάση θεωρητικά μοντέλα αλλά και εμπειρικά δεδομένα είναι ξεκάθαρο ότι κατά την ανοιξιάτικη μεταναστευτική πε-ρίοδο τα πουλιά βρίσκονται υπό πίεση για να αφιχθούν γρήγορα στις περιοχές αναπαραγωγής τους στη Βόρεια Ευρώπη Επομένως η δυνατότητα ανεύρεσης τρο-

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ πολύτιμοι μεταναστευτικοί σταθμοί για τα πουλιά

φής στους ενδιάμεσους μεταναστευτικούς σταθμούς επηρεάζει το φιλόδοξο εγχείρη-μα της μετανάστευσης γιατί καθορίζει τον λιγοστό χρόνο που τα πουλιά παραμένουν σε αυτά Για παράδειγμα σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα για τον Κηποτσι-ροβάκο (Sylvia borin) φαίνεται ότι τα με-ταναστευτικά που φτάνουν σε κάποιο νη-σί της δυτικής ή της κεντρικής Μεσογείου παραμένουν σε αυτά κατά κανόνα μόνο για μια ή δύο μέρες Αντίθετα στην ανατολική Μεσόγειο από δεδομένα που έχουν συστημα-τικά συλλεχθεί στα Αντικύθηρα γνωρίζουμε ότι τα πουλιά παραμένουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με βάση προκαταρτικά αποτελέσματα τηλεμετρίας

Αυτό συμβαίνει πιθανότατα γιατί τα που-λιά που φτάνουν στα ελληνικά νησιά (ει-κόνα που προκύπτει από δεδομένα από τα Αντικύθηρα τη Γαύδο και τα Στροφάδια) είναι πολύ πιο εξασθενισμένα από τα πουλιά που προσγειώνονται σε νησιά της κεντρι-κής και δυτικής Μεσόγειου Πολλά πουλιά μάλιστα εξαντλούνται τόσο πολύ από τη δι-άσχιση της ερήμου και της θάλασσας που αδυνατούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την ηπειρωτική Ελλάδα (πχ Πελοπόν-νησος) Κατά τη διάρκεια ήμερων ή ετών με δυσχερείς καιρικές συνθήκες (αντίθε-τους ανέμους βροχόπτωση κλπ) μπορεί κάνεις να βρει δεκάδες νεκρά πουλιά από την εξαθλίωση και την ασιτία στη Γαύδο και στα Αντικύθηρα Στα Στροφάδια όπου

η απόσταση από τις Αφρικάνικες ακτές εί-ναι μεγαλύτερη το φαινόμενο παρατηρεί-ται ακόμη πιο έντονο

Τα πουλιά που φτάνουν με περίσσεια ενεργειακών αποθεμάτων σε ένα νησί αμέ-σως μετά τη διάσχιση της Μεσογείου δίνουν κατά κανόνα προτεραιότητα στην ξεκού-ραση και την αποφυγή αρπακτικών αφού θα συνεχίσουν το ταξίδι τους με τη δύση του ηλίου Η πλειοψηφία όμως των πουλι-ών που φτάνουν σε νησιά όπως η Γαύδος τα Αντικύθηρα και τα Στροφάδια έχουν εξαντλήσει τα ενεργειακά τους αποθέματα και το πρώτο τους μέλημα είναι η γρήγορη ανεύρεση τροφής ώστε να αναπληρώσουν την απολεσθείσα σωματική τους μάζα και συνεπώς να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις περιοχές αναπαρα-γωγής Επειδή η αφομοίωση της τροφής είναι μειωμένη μετά από μεταναστευτικές πτήσεις μεγάλων αποστάσεων αφού μέρος του πεπτικού συστήματος έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης πολλά είδη καταφεύγουν στην κατανάλωση νέκταρ για τις πρώτες ώρες μετά την άφιξη τους κα-θώς είναι ενεργειακά πλούσιο και εύκολα αφομοιώσιμο από το ταλαιπωρημένο πε-πτικό τους σύστημα Πρόσφατη εργασία σε επιβεβαίωση των παραπάνω φανέρωσε ότι η κατανάλωση σε νέκταρ είναι αυξημένη από τα πουλιά στα Αντικύθηρα σε σύγκρι-ση με πουλιά σε αλλά νησιά της κεντρικής και δυτικής Μεσογείου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ wwwleavingisliningorg facebook Ασφαλή Καταφύγια για τα Άγρια Πουλιά

Τα νησιωτικά οικοσυστήματα λοιπόν παί-ζουν έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη μετανάστευση των πουλιών και κατ΄ επέκταση στην ίδια την επιβίωσή τους Το επιστημονικό έργο που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται στα Αντικύθη-ρα (από την Ορνιθολογική μέσω του Ορ-νιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων) στη Γαύδο (από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης) και στα Στροφάδια (από το ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων σε συνεργασία με την Ορ-νιθολογική και το Σουηδικό Μουσείο Φυσι-κής Ιστορίας) μας έχουν βοηθήσει να κατα-νοήσουμε καλύτερα το υπέροχο φαινόμενο της μετανάστευσης

Δυστυχώς παρέα με την κατανόηση του υπέροχου αυτού φαινομένου έρχεται και η συνείδηση των ανθρωπογενών απειλών που αντιμετωπίζουν τα ήδη εξαντλημένα πουλιά που σταθμεύουν στη χώρα μας Δυ-στυχώς στα Ιόνια νησιά είναι ακόμη πο-λύ διαδεδομένη η ανοιξιάτικη λαθροθηρία του Τρυγονιού αλλά και άλλων ειδών Το κυνήγι την άνοιξη έχει απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1985 γιατί τα πουλιά είναι σε πρώιμη αναπαραγωγι-κή περίοδο και έτσι με κάθε πυροβολισμό κινδυνεύει να χαθεί η επόμενη γενιά των ειδών που μεταναστεύουν

Παρότι η laquoπαράδοσηraquo αυτή αποτελεί ευ-θεία παραβίαση των ευρωπαϊκών Οδηγιών για τη βιοποικιλότητα οι αρχές εξακολου-θούν μέχρι και σήμερα να μην ελέγχουν τη λαθροθηρία στη Ζάκυνθο τους Παξούς τους Αντίπαξους την Κέρκυρα και τους Οθωνούς Η Ορνιθολογική προκειμένου να αντιμετω-πίσει τη λαθροθηρία έχει αρχίσει μια διεθνή τριετή εκστρατεία χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της το-πικής κοινωνίας και ιδίως της νέας γενιάς για τις επιπτώσεις της λαθροθηρίας

ΓιΩΡΓοΣ ΚΑΡΡΗΣΚαθηγητής Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλ-

λοντος και Οικολογίας TEI Ioνίων Νήσων

μΑλΑμΩ ΚοΡμΠΕΤΗΥπεύθυνη Πολιτικής Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

ΧΡΗΣΤοΣ μΠΑΡμΠουΤΗΣΔρ Βιολογίας Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανμιο Κρή-της Συντονιστής Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων

ΣΤΑυΡοΣ ΞΗΡουΧΑΚΗΣΔρ Βιολογίας ndash Ερευνητής Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Thord FranssonΔρ Υπεύθυνος Τμήματος Ασπόνδυλων Κέντρο Δακτυ-

λιώσεων Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σουηδίας

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 21

laquoΤο Ιόνιο φλέγεταιraquo Θα μπορούσε να είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας Κι όμως είναι σενάριο αναπτυξιακής φαντα-σίας που χρησιμοποιείται έντονα εδώ και δύο χρόνια για να πείσει τους μνημονια-κούς ιθαγενείς με καθρεφτάκια και φθη-νά κόλπα ότι στα βάθη της γης και των θαλασσών ενεργειακά πλούτη θα φέρουν την πολυπόθητη ευμάρεια Οι εξορύξεις στο Ιόνιο μια βαθειά πολιτική επιλογή του σημερινού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζεται από τους εμπνευστές της μάλλον με μια αβάσταχτη και ευκαιριακή ελαφρότητα

Κι η αριστερά Η θέση της σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο Ευτυχώς προς το πα-ρόν δεν μπήκε στην κουβέντα για τα αντι-σταθμιστικά οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες των νησιών του Ιονίου αντίθετα με τα όσα υπόσχονται σπάταλα οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι αναλώθηκαν εδώ και μήνες σε διεκδικητικές κορώνες ενός ποσοστού επί τοις εκατό άγνωστο προς το παρόν και απροσδιόριστο ικανό πάντως να προκαλέσει έναν νέο Πελοπον-νησιακό πόλεμο με τον άλλο διεκδικητή του τοπικού ποσοστιαίου αντισταθμιστικού οφέλους Αρκεί όμως αυτό όταν παράλ-ληλα σιωπά ή έστω δεν καταλήγει σε μια σαφή θέση γιrsquo αυτήν την απαρχαιωμένη και καθεστωτική μορφή μονοπωλιακής ανάπτυξης

Η ριζοσπαστική αριστερά στις μέρες μας που διεκδικεί για πρώτη φορά την κυβερνητική ευθύνη οφείλει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες τα κινήμα-τα και τους πολίτες να συμμεριστεί τις αγωνίες τους και να μην περιορίσει την δυναμική της σε έναν άγονο κυβερνητισμό σε μια προσπάθεια απλά και μόνο να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους όποιοι κι αν είναι αυτοί για την κατάργηση των μνημονίων Οφείλει να είναι ειλικρινής και πιστή σε αρχές και αξίες που η τάξη του χρόνου ήρθε να δικαιώσει Να είναι ουσια-στική και πειστική και όχι απλά και αδιάκριτα αρεστή με επιχειρήματα του ταξικού και πολιτικού της αντιπάλου

Η τοπική κοινωνία στην Κεφαλονιά αλλά και σε όλο το Ιόνιο αγνοεί και γι αυτό αγωνιά για το μέγεθος του ζητήματος και όχι το βάθος των εξορύξε-ων Η κινηματική ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στις δράσεις της Ριζοσπαστικής μας Πρωτοβουλίας δεν είχε ως αφετηρία μια σύντομη συ-ζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων από τη συνήθη δραστηριότητα ή τον κίνδυνο ατυχήματος και τις επιπτώσεις των σεισμών του ρήγματος του Ιονίου σε αυτές αλλά την παράλληλη αγωνία τους για την αλλοίωση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής της τοπικής οικονομίας και παραγωγής για την ιστορική επερχόμενη λεηλασία του πλούτου του Ιο-νίου των κοινωνιών και των ανθρώπων του

Την αγωνία της αυτή για το μέλλον των παιδιών μας οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να συμμεριστεί και όχι να περιθωριοποιήσει με ΑΝΑΣΕΣ μιας αισιό-δοξης αλλά κενής προοπτικής Και πρέπει να δώσει τώρα μια απάντηση επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας για το ποιά ανάπτυξη θέλει και ποι-ούς πόρους Αν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός τότε σίγουρα θα υπάρχει κι άλλος δρόμος Κι ο δρόμος αυτός είναι πάνω στη γη και στη θάλασσα και όχι στα βάθη της

ΣΤΑυΡοΣ ΑΝΤυΠΑΣμέλος Ριζοσπαστικής Πρωτοβουλίας Κεφαλονιάς

δ ιάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο ιόνιο

Η συζήτηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο άνοιξε με ένταση γύρω στο 1998-1999 όταν από τον τότε αρμόδιο φορέα της ελληνικής πολιτείας δόθηκαν τέσσερις περιοχές (δυο στην στεριά Ιωάννινα Αιτωλοακαρνανία και δυο στην θάλασσα Κεφαλονιά-δυτικός Πατραϊκός και Ζάκυνθος-Κατάκολο) σε δύο εταιρείες του εξωτερικού προκειμένου να προχωρήσουν σε διερευνητικές εργασίες

Οι εταιρείες αυτές αποχώρησαν το 2000 χωρίς να αναφερθούν τα όποια αποτελέσματα εν τω μεταξύ όμως δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σοβαροί προβληματισμοί στην πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας

bull Τι επίδραση θα έχει στο περιβάλλον αυτή η δραστηριότητα όταν και αν υπάρξειbull Είναι αναστρέψιμη μια καταστροφή από λάθος η άλλη αιτίαbull Πως επηρεάζει η υψηλή σεισμικότητα της περιοχήςbull Πως θα μεταβληθεί και σε ποια κατεύθυνση το παραγωγικό μοντέλο της περιοχήςΤα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν απαντήθηκαν παρά μόνο εν μέρει και αποσπασματι-

κάΓι αυτό όταν στα τρία τελευταία χρόνια αναζωπυρώθηκαν οι συζητήσεις για νέες έρευνες

και μεγάλες προοπτικές που παρουσιάστηκαν και σαν laquoνέο Ελντοράντοraquo οι συμπολίτες και συμπολίτισσες του Ιονίου είναι υποψιασμένοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΠΣ Ιονίων που συζήτησε τις στρατηγικές μελέτες περιβαλλο-ντικών επιπτώσεων το καλοκαίρι του 2012 διατύπωσε σωρεία σοβαρών και ανεπίτρεπτων ελλείψεων σ αυτές και ζήτησε να μην εγκριθούν αν δεν συμπληρωθούν

Μέχρι και σήμερα και ενώ οι ερευνητικές εργασίες έλαβαν τέλος για δεύτερη φορά μέσα σε 15 χρόνια οι μελέτες αυτές δεν έχουν ακόμη εγκριθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αυτοδιοικητικές δυνάμεις στην Περιφέρεια όπως η ΑΝΑΣΑ αλλά και κινήσεις πολιτών είναι σε ετοιμότητα ώστε αφ ενός μεν να αξιολογηθεί σωστά και ρεαλιστι-κά η όποια προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και αφ ετέρου να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η αειφορία στο περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτη η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των κατοίκων των νησιών του Ιονίου

ΘΕοΔΩΡοΣ ΓΑλιΑΤΣΑΤοΣ Περιφερειακός σύμβουλος Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κεφαλονιάς και Ιθάκης

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 620

Αν και το επικό ταξίδι της μετανάστευ-σης των πουλιών είναι μία αρχέγονη συ-νήθεια που πάντα κέντριζε την φαντασία των ανθρώπων δυστυχώς οι γνώσεις μας αναφορικά με αυτό παραμένουν περιορι-σμένες Για παράδειγμα οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταλήξει εάν τα πουλιά προκειμένου να προσανατολιστούν παρα-τηρούν τη θέση των άστρων και του ήλιου ή βασίζονται στο μαγνητικό πεδίο της γης διατηρώντας έτσι την πορεία τους στο μα-κρινό ταξίδι της μετανάστευσης

Δισεκατομμύρια πουλιά διασχίζουν κάθε χρόνο την έρημο της Σαχάρας κα τη Με-σόγειο θάλασσα προς και από τις περιοχές αναπαραγωγής στην Παλαιαρκτική και τις περιοχές διαχείμασης στην τροπική Αφρι-κή Τα μικρά και μεγάλα νησιά της χώρας μας αποτελούν κατά την ανοιξιάτικη πε-ρίοδο τον πρώτο ενδιάμεσο μεταναστευ-τικό σταθμό στα οποία τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να τραφούν και να ξεκου-ραστούν μετά από διάστημα τεσσάρων με πέντε ημερών κουραστικού ταξιδιού όσο δηλαδή διαρκεί η διάσχιση της ερήμου και της Μεσογείου

Με βάση θεωρητικά μοντέλα αλλά και εμπειρικά δεδομένα είναι ξεκάθαρο ότι κατά την ανοιξιάτικη μεταναστευτική πε-ρίοδο τα πουλιά βρίσκονται υπό πίεση για να αφιχθούν γρήγορα στις περιοχές αναπαραγωγής τους στη Βόρεια Ευρώπη Επομένως η δυνατότητα ανεύρεσης τρο-

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ πολύτιμοι μεταναστευτικοί σταθμοί για τα πουλιά

φής στους ενδιάμεσους μεταναστευτικούς σταθμούς επηρεάζει το φιλόδοξο εγχείρη-μα της μετανάστευσης γιατί καθορίζει τον λιγοστό χρόνο που τα πουλιά παραμένουν σε αυτά Για παράδειγμα σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα για τον Κηποτσι-ροβάκο (Sylvia borin) φαίνεται ότι τα με-ταναστευτικά που φτάνουν σε κάποιο νη-σί της δυτικής ή της κεντρικής Μεσογείου παραμένουν σε αυτά κατά κανόνα μόνο για μια ή δύο μέρες Αντίθετα στην ανατολική Μεσόγειο από δεδομένα που έχουν συστημα-τικά συλλεχθεί στα Αντικύθηρα γνωρίζουμε ότι τα πουλιά παραμένουν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα με βάση προκαταρτικά αποτελέσματα τηλεμετρίας

Αυτό συμβαίνει πιθανότατα γιατί τα που-λιά που φτάνουν στα ελληνικά νησιά (ει-κόνα που προκύπτει από δεδομένα από τα Αντικύθηρα τη Γαύδο και τα Στροφάδια) είναι πολύ πιο εξασθενισμένα από τα πουλιά που προσγειώνονται σε νησιά της κεντρι-κής και δυτικής Μεσόγειου Πολλά πουλιά μάλιστα εξαντλούνται τόσο πολύ από τη δι-άσχιση της ερήμου και της θάλασσας που αδυνατούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την ηπειρωτική Ελλάδα (πχ Πελοπόν-νησος) Κατά τη διάρκεια ήμερων ή ετών με δυσχερείς καιρικές συνθήκες (αντίθε-τους ανέμους βροχόπτωση κλπ) μπορεί κάνεις να βρει δεκάδες νεκρά πουλιά από την εξαθλίωση και την ασιτία στη Γαύδο και στα Αντικύθηρα Στα Στροφάδια όπου

η απόσταση από τις Αφρικάνικες ακτές εί-ναι μεγαλύτερη το φαινόμενο παρατηρεί-ται ακόμη πιο έντονο

Τα πουλιά που φτάνουν με περίσσεια ενεργειακών αποθεμάτων σε ένα νησί αμέ-σως μετά τη διάσχιση της Μεσογείου δίνουν κατά κανόνα προτεραιότητα στην ξεκού-ραση και την αποφυγή αρπακτικών αφού θα συνεχίσουν το ταξίδι τους με τη δύση του ηλίου Η πλειοψηφία όμως των πουλι-ών που φτάνουν σε νησιά όπως η Γαύδος τα Αντικύθηρα και τα Στροφάδια έχουν εξαντλήσει τα ενεργειακά τους αποθέματα και το πρώτο τους μέλημα είναι η γρήγορη ανεύρεση τροφής ώστε να αναπληρώσουν την απολεσθείσα σωματική τους μάζα και συνεπώς να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις περιοχές αναπαρα-γωγής Επειδή η αφομοίωση της τροφής είναι μειωμένη μετά από μεταναστευτικές πτήσεις μεγάλων αποστάσεων αφού μέρος του πεπτικού συστήματος έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης πολλά είδη καταφεύγουν στην κατανάλωση νέκταρ για τις πρώτες ώρες μετά την άφιξη τους κα-θώς είναι ενεργειακά πλούσιο και εύκολα αφομοιώσιμο από το ταλαιπωρημένο πε-πτικό τους σύστημα Πρόσφατη εργασία σε επιβεβαίωση των παραπάνω φανέρωσε ότι η κατανάλωση σε νέκταρ είναι αυξημένη από τα πουλιά στα Αντικύθηρα σε σύγκρι-ση με πουλιά σε αλλά νησιά της κεντρικής και δυτικής Μεσογείου

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ wwwleavingisliningorg facebook Ασφαλή Καταφύγια για τα Άγρια Πουλιά

Τα νησιωτικά οικοσυστήματα λοιπόν παί-ζουν έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη μετανάστευση των πουλιών και κατ΄ επέκταση στην ίδια την επιβίωσή τους Το επιστημονικό έργο που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται στα Αντικύθη-ρα (από την Ορνιθολογική μέσω του Ορ-νιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων) στη Γαύδο (από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης) και στα Στροφάδια (από το ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων σε συνεργασία με την Ορ-νιθολογική και το Σουηδικό Μουσείο Φυσι-κής Ιστορίας) μας έχουν βοηθήσει να κατα-νοήσουμε καλύτερα το υπέροχο φαινόμενο της μετανάστευσης

Δυστυχώς παρέα με την κατανόηση του υπέροχου αυτού φαινομένου έρχεται και η συνείδηση των ανθρωπογενών απειλών που αντιμετωπίζουν τα ήδη εξαντλημένα πουλιά που σταθμεύουν στη χώρα μας Δυ-στυχώς στα Ιόνια νησιά είναι ακόμη πο-λύ διαδεδομένη η ανοιξιάτικη λαθροθηρία του Τρυγονιού αλλά και άλλων ειδών Το κυνήγι την άνοιξη έχει απαγορευτεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1985 γιατί τα πουλιά είναι σε πρώιμη αναπαραγωγι-κή περίοδο και έτσι με κάθε πυροβολισμό κινδυνεύει να χαθεί η επόμενη γενιά των ειδών που μεταναστεύουν

Παρότι η laquoπαράδοσηraquo αυτή αποτελεί ευ-θεία παραβίαση των ευρωπαϊκών Οδηγιών για τη βιοποικιλότητα οι αρχές εξακολου-θούν μέχρι και σήμερα να μην ελέγχουν τη λαθροθηρία στη Ζάκυνθο τους Παξούς τους Αντίπαξους την Κέρκυρα και τους Οθωνούς Η Ορνιθολογική προκειμένου να αντιμετω-πίσει τη λαθροθηρία έχει αρχίσει μια διεθνή τριετή εκστρατεία χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της το-πικής κοινωνίας και ιδίως της νέας γενιάς για τις επιπτώσεις της λαθροθηρίας

ΓιΩΡΓοΣ ΚΑΡΡΗΣΚαθηγητής Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλ-

λοντος και Οικολογίας TEI Ioνίων Νήσων

μΑλΑμΩ ΚοΡμΠΕΤΗΥπεύθυνη Πολιτικής Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

ΧΡΗΣΤοΣ μΠΑΡμΠουΤΗΣΔρ Βιολογίας Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανμιο Κρή-της Συντονιστής Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων

ΣΤΑυΡοΣ ΞΗΡουΧΑΚΗΣΔρ Βιολογίας ndash Ερευνητής Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Κρήτης Πανεπιστήμιο Κρήτης

Thord FranssonΔρ Υπεύθυνος Τμήματος Ασπόνδυλων Κέντρο Δακτυ-

λιώσεων Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σουηδίας

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 21

laquoΤο Ιόνιο φλέγεταιraquo Θα μπορούσε να είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας Κι όμως είναι σενάριο αναπτυξιακής φαντα-σίας που χρησιμοποιείται έντονα εδώ και δύο χρόνια για να πείσει τους μνημονια-κούς ιθαγενείς με καθρεφτάκια και φθη-νά κόλπα ότι στα βάθη της γης και των θαλασσών ενεργειακά πλούτη θα φέρουν την πολυπόθητη ευμάρεια Οι εξορύξεις στο Ιόνιο μια βαθειά πολιτική επιλογή του σημερινού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζεται από τους εμπνευστές της μάλλον με μια αβάσταχτη και ευκαιριακή ελαφρότητα

Κι η αριστερά Η θέση της σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο Ευτυχώς προς το πα-ρόν δεν μπήκε στην κουβέντα για τα αντι-σταθμιστικά οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες των νησιών του Ιονίου αντίθετα με τα όσα υπόσχονται σπάταλα οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι αναλώθηκαν εδώ και μήνες σε διεκδικητικές κορώνες ενός ποσοστού επί τοις εκατό άγνωστο προς το παρόν και απροσδιόριστο ικανό πάντως να προκαλέσει έναν νέο Πελοπον-νησιακό πόλεμο με τον άλλο διεκδικητή του τοπικού ποσοστιαίου αντισταθμιστικού οφέλους Αρκεί όμως αυτό όταν παράλ-ληλα σιωπά ή έστω δεν καταλήγει σε μια σαφή θέση γιrsquo αυτήν την απαρχαιωμένη και καθεστωτική μορφή μονοπωλιακής ανάπτυξης

Η ριζοσπαστική αριστερά στις μέρες μας που διεκδικεί για πρώτη φορά την κυβερνητική ευθύνη οφείλει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες τα κινήμα-τα και τους πολίτες να συμμεριστεί τις αγωνίες τους και να μην περιορίσει την δυναμική της σε έναν άγονο κυβερνητισμό σε μια προσπάθεια απλά και μόνο να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους όποιοι κι αν είναι αυτοί για την κατάργηση των μνημονίων Οφείλει να είναι ειλικρινής και πιστή σε αρχές και αξίες που η τάξη του χρόνου ήρθε να δικαιώσει Να είναι ουσια-στική και πειστική και όχι απλά και αδιάκριτα αρεστή με επιχειρήματα του ταξικού και πολιτικού της αντιπάλου

Η τοπική κοινωνία στην Κεφαλονιά αλλά και σε όλο το Ιόνιο αγνοεί και γι αυτό αγωνιά για το μέγεθος του ζητήματος και όχι το βάθος των εξορύξε-ων Η κινηματική ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στις δράσεις της Ριζοσπαστικής μας Πρωτοβουλίας δεν είχε ως αφετηρία μια σύντομη συ-ζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων από τη συνήθη δραστηριότητα ή τον κίνδυνο ατυχήματος και τις επιπτώσεις των σεισμών του ρήγματος του Ιονίου σε αυτές αλλά την παράλληλη αγωνία τους για την αλλοίωση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής της τοπικής οικονομίας και παραγωγής για την ιστορική επερχόμενη λεηλασία του πλούτου του Ιο-νίου των κοινωνιών και των ανθρώπων του

Την αγωνία της αυτή για το μέλλον των παιδιών μας οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να συμμεριστεί και όχι να περιθωριοποιήσει με ΑΝΑΣΕΣ μιας αισιό-δοξης αλλά κενής προοπτικής Και πρέπει να δώσει τώρα μια απάντηση επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας για το ποιά ανάπτυξη θέλει και ποι-ούς πόρους Αν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός τότε σίγουρα θα υπάρχει κι άλλος δρόμος Κι ο δρόμος αυτός είναι πάνω στη γη και στη θάλασσα και όχι στα βάθη της

ΣΤΑυΡοΣ ΑΝΤυΠΑΣμέλος Ριζοσπαστικής Πρωτοβουλίας Κεφαλονιάς

δ ιάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο ιόνιο

Η συζήτηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο άνοιξε με ένταση γύρω στο 1998-1999 όταν από τον τότε αρμόδιο φορέα της ελληνικής πολιτείας δόθηκαν τέσσερις περιοχές (δυο στην στεριά Ιωάννινα Αιτωλοακαρνανία και δυο στην θάλασσα Κεφαλονιά-δυτικός Πατραϊκός και Ζάκυνθος-Κατάκολο) σε δύο εταιρείες του εξωτερικού προκειμένου να προχωρήσουν σε διερευνητικές εργασίες

Οι εταιρείες αυτές αποχώρησαν το 2000 χωρίς να αναφερθούν τα όποια αποτελέσματα εν τω μεταξύ όμως δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σοβαροί προβληματισμοί στην πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας

bull Τι επίδραση θα έχει στο περιβάλλον αυτή η δραστηριότητα όταν και αν υπάρξειbull Είναι αναστρέψιμη μια καταστροφή από λάθος η άλλη αιτίαbull Πως επηρεάζει η υψηλή σεισμικότητα της περιοχήςbull Πως θα μεταβληθεί και σε ποια κατεύθυνση το παραγωγικό μοντέλο της περιοχήςΤα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν απαντήθηκαν παρά μόνο εν μέρει και αποσπασματι-

κάΓι αυτό όταν στα τρία τελευταία χρόνια αναζωπυρώθηκαν οι συζητήσεις για νέες έρευνες

και μεγάλες προοπτικές που παρουσιάστηκαν και σαν laquoνέο Ελντοράντοraquo οι συμπολίτες και συμπολίτισσες του Ιονίου είναι υποψιασμένοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΠΣ Ιονίων που συζήτησε τις στρατηγικές μελέτες περιβαλλο-ντικών επιπτώσεων το καλοκαίρι του 2012 διατύπωσε σωρεία σοβαρών και ανεπίτρεπτων ελλείψεων σ αυτές και ζήτησε να μην εγκριθούν αν δεν συμπληρωθούν

Μέχρι και σήμερα και ενώ οι ερευνητικές εργασίες έλαβαν τέλος για δεύτερη φορά μέσα σε 15 χρόνια οι μελέτες αυτές δεν έχουν ακόμη εγκριθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αυτοδιοικητικές δυνάμεις στην Περιφέρεια όπως η ΑΝΑΣΑ αλλά και κινήσεις πολιτών είναι σε ετοιμότητα ώστε αφ ενός μεν να αξιολογηθεί σωστά και ρεαλιστι-κά η όποια προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και αφ ετέρου να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η αειφορία στο περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτη η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των κατοίκων των νησιών του Ιονίου

ΘΕοΔΩΡοΣ ΓΑλιΑΤΣΑΤοΣ Περιφερειακός σύμβουλος Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κεφαλονιάς και Ιθάκης

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 21

laquoΤο Ιόνιο φλέγεταιraquo Θα μπορούσε να είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας Κι όμως είναι σενάριο αναπτυξιακής φαντα-σίας που χρησιμοποιείται έντονα εδώ και δύο χρόνια για να πείσει τους μνημονια-κούς ιθαγενείς με καθρεφτάκια και φθη-νά κόλπα ότι στα βάθη της γης και των θαλασσών ενεργειακά πλούτη θα φέρουν την πολυπόθητη ευμάρεια Οι εξορύξεις στο Ιόνιο μια βαθειά πολιτική επιλογή του σημερινού πολιτικού συστήματος αντιμετωπίζεται από τους εμπνευστές της μάλλον με μια αβάσταχτη και ευκαιριακή ελαφρότητα

Κι η αριστερά Η θέση της σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο Ευτυχώς προς το πα-ρόν δεν μπήκε στην κουβέντα για τα αντι-σταθμιστικά οφέλη για τις τοπικές κοινω-νίες των νησιών του Ιονίου αντίθετα με τα όσα υπόσχονται σπάταλα οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες οι οποίοι αναλώθηκαν εδώ και μήνες σε διεκδικητικές κορώνες ενός ποσοστού επί τοις εκατό άγνωστο προς το παρόν και απροσδιόριστο ικανό πάντως να προκαλέσει έναν νέο Πελοπον-νησιακό πόλεμο με τον άλλο διεκδικητή του τοπικού ποσοστιαίου αντισταθμιστικού οφέλους Αρκεί όμως αυτό όταν παράλ-ληλα σιωπά ή έστω δεν καταλήγει σε μια σαφή θέση γιrsquo αυτήν την απαρχαιωμένη και καθεστωτική μορφή μονοπωλιακής ανάπτυξης

Η ριζοσπαστική αριστερά στις μέρες μας που διεκδικεί για πρώτη φορά την κυβερνητική ευθύνη οφείλει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες τα κινήμα-τα και τους πολίτες να συμμεριστεί τις αγωνίες τους και να μην περιορίσει την δυναμική της σε έναν άγονο κυβερνητισμό σε μια προσπάθεια απλά και μόνο να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους όποιοι κι αν είναι αυτοί για την κατάργηση των μνημονίων Οφείλει να είναι ειλικρινής και πιστή σε αρχές και αξίες που η τάξη του χρόνου ήρθε να δικαιώσει Να είναι ουσια-στική και πειστική και όχι απλά και αδιάκριτα αρεστή με επιχειρήματα του ταξικού και πολιτικού της αντιπάλου

Η τοπική κοινωνία στην Κεφαλονιά αλλά και σε όλο το Ιόνιο αγνοεί και γι αυτό αγωνιά για το μέγεθος του ζητήματος και όχι το βάθος των εξορύξε-ων Η κινηματική ανταπόκριση των κατοίκων του νησιού στις δράσεις της Ριζοσπαστικής μας Πρωτοβουλίας δεν είχε ως αφετηρία μια σύντομη συ-ζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εξορύξεων από τη συνήθη δραστηριότητα ή τον κίνδυνο ατυχήματος και τις επιπτώσεις των σεισμών του ρήγματος του Ιονίου σε αυτές αλλά την παράλληλη αγωνία τους για την αλλοίωση της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής της τοπικής οικονομίας και παραγωγής για την ιστορική επερχόμενη λεηλασία του πλούτου του Ιο-νίου των κοινωνιών και των ανθρώπων του

Την αγωνία της αυτή για το μέλλον των παιδιών μας οφείλει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να συμμεριστεί και όχι να περιθωριοποιήσει με ΑΝΑΣΕΣ μιας αισιό-δοξης αλλά κενής προοπτικής Και πρέπει να δώσει τώρα μια απάντηση επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας για το ποιά ανάπτυξη θέλει και ποι-ούς πόρους Αν ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός τότε σίγουρα θα υπάρχει κι άλλος δρόμος Κι ο δρόμος αυτός είναι πάνω στη γη και στη θάλασσα και όχι στα βάθη της

ΣΤΑυΡοΣ ΑΝΤυΠΑΣμέλος Ριζοσπαστικής Πρωτοβουλίας Κεφαλονιάς

δ ιάλογοι

για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στο ιόνιο

Η συζήτηση για την ύπαρξη υδρογονανθράκων στο Ιόνιο άνοιξε με ένταση γύρω στο 1998-1999 όταν από τον τότε αρμόδιο φορέα της ελληνικής πολιτείας δόθηκαν τέσσερις περιοχές (δυο στην στεριά Ιωάννινα Αιτωλοακαρνανία και δυο στην θάλασσα Κεφαλονιά-δυτικός Πατραϊκός και Ζάκυνθος-Κατάκολο) σε δύο εταιρείες του εξωτερικού προκειμένου να προχωρήσουν σε διερευνητικές εργασίες

Οι εταιρείες αυτές αποχώρησαν το 2000 χωρίς να αναφερθούν τα όποια αποτελέσματα εν τω μεταξύ όμως δημιουργήθηκαν οι πρώτοι σοβαροί προβληματισμοί στην πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας

bull Τι επίδραση θα έχει στο περιβάλλον αυτή η δραστηριότητα όταν και αν υπάρξειbull Είναι αναστρέψιμη μια καταστροφή από λάθος η άλλη αιτίαbull Πως επηρεάζει η υψηλή σεισμικότητα της περιοχήςbull Πως θα μεταβληθεί και σε ποια κατεύθυνση το παραγωγικό μοντέλο της περιοχήςΤα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν απαντήθηκαν παρά μόνο εν μέρει και αποσπασματι-

κάΓι αυτό όταν στα τρία τελευταία χρόνια αναζωπυρώθηκαν οι συζητήσεις για νέες έρευνες

και μεγάλες προοπτικές που παρουσιάστηκαν και σαν laquoνέο Ελντοράντοraquo οι συμπολίτες και συμπολίτισσες του Ιονίου είναι υποψιασμένοι

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΠΣ Ιονίων που συζήτησε τις στρατηγικές μελέτες περιβαλλο-ντικών επιπτώσεων το καλοκαίρι του 2012 διατύπωσε σωρεία σοβαρών και ανεπίτρεπτων ελλείψεων σ αυτές και ζήτησε να μην εγκριθούν αν δεν συμπληρωθούν

Μέχρι και σήμερα και ενώ οι ερευνητικές εργασίες έλαβαν τέλος για δεύτερη φορά μέσα σε 15 χρόνια οι μελέτες αυτές δεν έχουν ακόμη εγκριθεί

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αυτοδιοικητικές δυνάμεις στην Περιφέρεια όπως η ΑΝΑΣΑ αλλά και κινήσεις πολιτών είναι σε ετοιμότητα ώστε αφ ενός μεν να αξιολογηθεί σωστά και ρεαλιστι-κά η όποια προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων και αφ ετέρου να γίνει σε όλους αντιληπτό ότι είναι αδιαπραγμάτευτη η αειφορία στο περιβάλλον είναι αδιαπραγμάτευτη η προστασία της ασφάλειας και της υγείας των κατοίκων των νησιών του Ιονίου

ΘΕοΔΩΡοΣ ΓΑλιΑΤΣΑΤοΣ Περιφερειακός σύμβουλος Συντονιστής ΣΥΡΙΖΑ Κεφαλονιάς και Ιθάκης

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

ιδέες amp θεωρία

22

Το επιχείρημά μας είναι ότι όλη αυτή η φιλολογία περί πε-λατών καταναλωτών επιλογών αγορών και προσωπικού συμφέ-ροντος διαμορφώνει τόσο την αντίληψη που έχουμε για εμάς τους ίδιους όσο και τον τρόπο που κατανοούμε και σχετιζό-μαστε με τον κόσμο Αυτές οι laquoπεριγραφέςraquo ρόλων συναλλα-γών και σχέσεων στη βάση της υπόθεσης ότι οι ατομικές επιλο-γές και το προσωπικό συμφέρον πρέπει να κυριαρχούν δεν είναι στην πραγματικότητα απλές πε-ριγραφές αλλά ένα ισχυρό μέσο κατασκευής και επιβολής νέων υποκειμενικοτήτων Η αντίληψη του Γκράμσι για τη σημασία της laquoκοινής λογικήςraquo η θεωρία του Αλτουσέρ για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους και την laquoέγκλησηraquo των υποκειμένων και οι περιγραφές που δίνει ο Φου-κώ για τον laquoλόγοraquo (discourses) ως πλευρές της laquoκυβερνησιμό-τηταςraquo αποτελούν θεωρητικές πηγές μέσω των οποίων αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αναγνω-ριστούν και να κατανοηθούν

Η νέα κυρίαρχη ιδεολογία εντυ-πώνεται μέσω κοινωνικών πρα-κτικών καθώς επίσης και μέσω κυρίαρχων εννοιών και περιγρα-φών Η υποχρεωτική άσκηση της laquoελεύθερης επιλογήςraquo ndashγιατρού νοσοκομείου στο οποίο θα νοση-λευθείς σχολείου για τα παιδιά σου μεθόδου θεραπείαςndash είναι επίσης πέρα από τη συγκεκρι-μένη αξία της ένα μάθημα κοι-νωνικής ταυτότητας επιβεβαι-ώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ο καθένας μας είναι πάνω από όλα ένας καταναλωτής που λειτουρ-γεί μέσα σε μια αγορά

[hellip] Έτσι τα λεξιλόγια που ανα-

ταξινομούν ρόλους ταυτότητες και σχέσεις ndashανθρώπων χώρων και θεσμώνndash και οι πρακτικές που τα ενεργοποιούν ενσαρκώ-νουν και επιβάλλουν τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού και μέ-σω αυτής μια νέα καπιταλιστι-κή ηγεμονία Ένα άλλο σύνολο λεξιλογίων παρέχει τους όρους μέσω των οποίων το σύστημα περιγράφει τον εαυτό του και τις λειτουργίες του Αυτά τα λε-ξιλόγια σχηματίζουν το πλαίσιο των κατηγοριών ndashγια παράδειγμα την παραγωγή την κατανάλωση τη γη την εργασία το κεφάλαιο τον πλούτοndash μέσω των οποίων γίνεται αντιληπτή η laquoοικονομίαraquo (ως μια υποτίθεται διακριτή και αυτόνομη σφαίρα) Αυτοί οι ορι-σμοί συγκροτούν ένα ακόμα στοι-χείο laquoκοινής λογικήςraquo ndash σχετικά με τον τρόπο που ο οικονομικός κόσμος υπάρχει laquoφυσικάraquo και έτσι πρέπει να παραμείνει

[] Ποιες είναι όμως οι βασικές

έννοιες στο σύστημα των λεξι-λογίων της οικονομίας και πώς λειτουργούν

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια δέσμη εννοιών όπως είναι ο πλούτος η παραγωγή η ανά-πτυξη1 (growth) και η εργασία Το οικονομικό σύστημα υποτί-θεται ότι δουλεύει για αυτό που ονομάζεται δημιουργία πλούτου και επίτευξη laquoανάπτυξηςraquo Η ανάπτυξη υπολογίζεται από την αύξηση του ΑΕΠ το οποίο είναι το συνολικό άθροισμα των όσων παράγονται σε ιδιωτικό και δημό-σιο τομέα Η κυρίαρχη αντίληψη θεωρεί ότι η ευημερία των ατό-

μων και της κοινωνίας μπορεί να μετρηθεί με αυτά τα μεγέθη Εκτός από τη γνωστή συζήτηση για τις δυσλειτουργίες στον τρόπο μέτρησης αυτών των μεγεθών έχει αναγνωριστεί πλέον χάρη κυρίως στη σοσιαλδημοκρατία ότι η αύξηση στο συνολικά πα-ραγόμενο πλούτο είναι ανεπαρ-κές μέτρο για την αποτύπωση της ευημερίας καθώς ο πλούτος δεν διαμοιράζεται με ίσο τρόπο σε όλη την κοινωνία Αλλά η σοσιαλδημοκρατική αντίληψη έχει παραδοσιακά περιοριστεί στη μεταβολή της ισορροπίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού (ή μεταξύ αγοράς και laquoκρατικών συστημάτωνraquo) χωρίς να αμφι-σβητεί την ίδια την αρχιτεκτο-νική του συστήματος

Εμείς υποστηρίζουμε ότι η αρ-χιτεκτονική αυτή πρέπει τώρα να τεθεί υπό αμφισβήτηση Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για την οικο-νομία ενώ παρουσιάζεται ως περιγραφή ενός φυσικού και αι-ώνιου συστήματος στην πραγ-ματικότητα περιγράφει ένα πο-λιτικό οικοδόμημα που πρέπει να αμφισβητηθεί

Ας εστιάσουμε καταρχάς στο παράδειγμα της ανάπτυξης ως κεντρικού στόχου της οικονο-μίας Η ανάπτυξη και στη συνέ-χεια (ενδεχομένως) η αναδιανο-μή αποτελούν κοινούς στόχους του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας Αυτή η προ-σέγγιση όμως θα πρέπει να αμ-φισβητηθεί

Πρώτα απrsquo όλα υπάρχει ένας τεχνικός περιορισμός στο επι-χείρημα ndashτουλάχιστον με τον τρόπο που αυτό τίθεται από τη

Doreen Massey Λεξιλόγια της Οικονομίας

Η συλλογή άρθρων

laquoΜετά το

νεοφιλελευθερισμό

Το μανιφέστο του Kilburnraquo

υπό την επιμέλεια των

βρετανών ακαδημαϊκών

Stuart Hall Doreen

Massey και Michael Rustin

προσπαθεί να αναλύσει τη

σύγχρονη οικονομική κρίση

του καπιταλισμού και τις

κοινωνικές και πολιτικές της

συνέπειες Το μανιφέστο θα

κυκλοφορήσει σε δώδεκα

άρθρα διαθέσιμα στο

κοινό διαδικτυακά από το

περιοδικό Soundings

httpwwwlwbookscouk

journalssoundings

Παρακάτω έχουμε

μεταφράσει ένα μέρος

του πρώτου άρθρου της

Doreen Massey με τον τίτλο

Λεξιλόγια της Οικονομίας

απόσπασμα άρθρου

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

OικοτριβέςΙούνιος 2013 ndash τ 6 23

σοσιαλδημοκρατίαndash ότι η ανά-πτυξη επιτρέπει την αντιμετώ-πιση των ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής Στο άμεσο μέλλον τόσο στην περίπτωση της βρε-τανικής οικονομίας όσο και ευ-ρύτερα η ανάπτυξη ενδέχεται να είναι ανεπαρκής για να επι-τρέψει την αύξηση του βαθμού της αναδιανομής που φαίνεται επιθυμητή από μια προοδευτι-κή σκοπιά Ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μεγάλη πολιτική αντι-παράθεση Συνεπώς η επιστρο-φή στο αναδιανεμητικό μοντέ-λο της σοσιαλδημοκρατίας των προηγούμενων δεκαετιών είναι αδύνατη

Εξάλλου αυτό το μοντέλο στις πιο σκληρές του εκδοχές πα-ρήγαγε τις συνθήκες ώστε οι αγορές να αναπτυχθούν και να αποδεχόμαστε σήμερα (ως φυσι-κό γεγονός) την ανισότητα που παράγουν (αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαφορετικά μο-ντέλα ανάπτυξης παράγουν δι-αφορετικούς βαθμούς ανισότη-τας) Ο ρόλος του κράτους ήταν τότε μέσω της φορολογίας να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες και συνεπώς να αναδιανείμει ένα μέ-ρος του παραγόμενου πλούτου προκειμένου να βοηθήσει στην άρση ανισοτήτων που προκύπτουν από την παραγωγή του

Αυτό είναι ούτως ή άλλως μια περίεργη συνθήκη Παράγει μια ιδιότυπη αλληλουχία γεγονότων ndash πρώτα δημιουργούμε ένα πρό-βλημα και μετά προσπαθούμε να το λύσουμε Γιατί πρέπει να πα-ραχθεί το πρόβλημα της ανισότη-τας εξαρχής Αυτή η διαδικασία δεν αμφισβητεί με κανένα τρόπο τους μηχανισμούς της αγοράς και των κερδών που παράγουν μόνιμα ανισότητες (αν και έχουν εισαχθεί ορισμένοι περιορισμοί) Είναι εμφανές ότι ο αγώνας επι-κεντρώθηκε σε θέματα διανομής παρά στην ίδια τη φύση του συ-στήματος Επιπλέον οι κατακτή-σεις της (έστω και περιορισμένη στο αναδιανεμητικό κομμάτι) πά-λης ήταν ένας από τους λόγους

για την κατάρρευση αυτής της συνθήκης Όπως έχουμε ήδη επισημάνει εξαρχής σε αυτό το μανιφέστο ακόμα και αυτά τα λίγα κέρδη για τον κόσμο της εργασίας στο πλαίσιο της σοσι-αλδημοκρατίας αποδείχθηκαν αφόρητα για το κεφάλαιο Έτσι ξεκίνησε την αντεπίθεση του (βλ νεοφιλελευθερισμό) Ένα κρίσι-μο στοιχείο της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης αντεπίθεσης ήταν η laquoαπονομιμοποίησηraquo της κοινής λογικής που υποστήριζε πτυχές της σοσιαλδημοκρατικής προσέγγισης δηλαδή τη δέσμευ-ση για ένα στοιχειώδες επίπεδο ισότητας το σημαντικό ρόλο της κρατικής παρέμβασης και κυρί-ως την αντίληψη για το τι είναι δημόσιο Η αλλαγή της γλώσσας για την οικονομία ήταν κομβική για τη μεταβολή της κυρίαρχης αντίληψης

Το γεγονός ότι το νεοφιλε-λεύθερο υπόδειγμα ως διάδοχο σχήμα της σοσιαλδημοκρατίας έχει εισέλθει στη δικιά του κρί-ση μας προσφέρει μια ευκαιρία για να παράξουμε ένα νέο όραμα Όπως ήδη αναφέρθηκε οι ρυθ-μοί ανάπτυξης είναι πιθανότα-τα ανεπαρκείς για να επαναφέ-ρουμε το προηγούμενο μοντέλο Επιπλέον όλο το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό έχει αλλάξει τόσο πολύ που η επιστροφή στο χθες είναι αδύνατη

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι καθόλου δύσκολο να εργαστούμε για ένα εντελώς διαφορετικό μο-ντέλο κατά το οποίο η λειτουργία της οικονομίας δεν θα παράγει ανισότητες που εκ των υστέρων απαιτούν διόρθωση Προφανώς αυτή η διαδικασία προϋποθέτει μια πιο εμπεριστατωμένη κριτική και αντιμετώπιση των δυνάμε-ων της αγοράς ως παραγωγούς ανισότητας Σημαίνει επίσης την υποστήριξη ενός νέου λεξιλογίου για την ισότητα καθώς και την πολιτική διεκδίκηση της Ένα νέο λεξιλόγιο ήδη αναδύεται ndash αν και δεν είναι ακόμα αρκετά δημοφι-λέςndash που στηρίζεται στην έννοια της laquoπρο-διανομήςraquo Ο όρος μπο-

ρεί να φαίνεται αδόκιμος αλλά αν επικεντρώνεται στην ανάγκη σχεδιασμού ενός συστήματος πα-ραγωγής που κατά τη λειτουργία του δεν παράγει υψηλά επίπεδα ανισότητας τότε είναι στη σω-στή κατεύθυνση

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η τρέχουσα έννοια του πλούτου και η δέσμευση μας στη μεγέθυνση του πρέπει να αμφισβητηθούν ndashσίγουρα στον παγκόσμιο Βορράndash έχει να κάνει με τη σχέση μας με τον πλανήτη Η περιβαλλοντική καταστροφή - ειδικότερα αλλά όχι αποκλει-στικά μέσω της κλιματικής αλ-λαγής ndash που προέκυψε από το κυνήγι τη ανάπτυξης απειλεί να προκαλέσει μια καταστρο-φή της οποίας τα πρώτα σημά-δια παρατηρούμε ήδη Αυτό εί-ναι ένα παγκόσμιο ζήτημα στο οποίο σχετικά πλούσιες αν και άνισες κοινωνίες όπως το Ηνω-μένο Βασίλειο έχουν διεθνείς ευθύνες Το Ηνωμένο Βασίλειο πολύ συχνά περηφανεύεται για τα πράσινα χαρακτηριστικά του παραγωγικού του μοντέλου Όμως στο βαθμό που έχει υπάρξει κά-ποια βελτίωση αυτή προέκυψε από το κλείσιμο των ανθρακω-ρυχείων (που δεν επιδιώχθηκε για περιβαλλοντικούς λόγους) και ndashακόμα περισσότεροndash από τη μεταφορά της βιομηχανικής παραγωγής στο εξωτερικό Αν όπως υποστηρίζουμε στο πλαί-σιο των θέσεών μας ένα κίνητρο για την παγκοσμιοποίηση ήταν η επιθυμία του κεφαλαίου να πα-ρακάμψει τις εργασιακές απαι-τήσεις του laquoΠρώτου Κόσμουraquo τότε ένα από τα αποτελέσματα της είναι η μετατόπιση στη γε-ωγραφία της παραγόμενης μό-λυνσης προς τον παγκόσμιο Νό-το Η Κίνα μεταξύ άλλων πα-ράγει πλέον αγαθά που κάποτε κατασκευάζονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα οποία ακόμα χρειαζόμαστε (ή τελοσπάντων επιθυμούμε) Όμως ο κυρίαρχος λόγος κριτικάρει την Κίνα για τη μόλυνση ndash τα επίσημα στοιχεία όμως δεν συνυπολογίζουν καν

την ενέργεια που χρησιμοποιεί-ται και την περιβαλλοντική κα-ταστροφή που συντελείται από από τη μεταφορά προς όλο τον κόσμο και τη χώρα μας βεβαίως προϊόντων κάθε είδους από μη-χανές έως τροφές για κατοικίδια και χριστουγεννιάτικα στολίδια Ταυτόχρονα υπάρχει ένα εξαγω-γικό εμπόριο τοξικών αποβλή-των που παράγουμε εμείς προς χώρες τόσο εξαθλιωμένες που είναι έτοιμες να τα αναλάβουν για εμάς

Βέβαια σημαντική αλλαγή στον παγκόσμιο Νότο προκύπτει από την αυξανόμενη εκβιομηχάνιση και τον πλουτισμό μερικών από τις βασικές χώρες του Παρόλα αυτά υποστηρίζεται ότι με καμία προβλέψιμη τεχνολογία δεν θα μπορούσε ο πλανήτης να αντέ-ξει το να ζουν όλοι στα επίπε-δα που είναι τώρα κοινά στον παγκόσμιο Βορρά Ποιος όμως πρέπει να αλλάξει

Επιπλέον η περιβαλλοντική υποβάθμιση και οι καταστροφές που απορρέουν από την κλιματι-κή αλλαγή δεν θα εμφανιστούν ομοιόμορφα στην υφήλιο Πιθα-νότατα τέτοια δεινά θα πλήξουν πιο γρήγορα και πιο βαριά τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές που σε κάθε περίπτωση έχουν λιγό-τερους πόρους για να αντιμε-τωπίσουν τέτοια καταστροφή Η προοπτική αυτή είναι ένας εφιάλτης από πιθανούς λιμούς αναγκαστικές μεταναστεύσεις κοινωνική αποδιοργάνωση και πολέμους

Τέλος υπάρχει ίσως ένα ακό-μα βαθύτερο ερώτημα Γνωρί-ζουμε πλέον ότι η αύξηση του πλούτου όταν μετριέται με τους καθιερωμένους χρηματιστικούς όρους λίγο επηρεάζει τον τρό-πο που οι άνθρωποι αντιλαμβά-νονται την ευημερία τη στιγμή που υπάρχει επάρκεια για την κάλυψη των βασικών αναγκών Επιδιώκοντας laquoανάπτυξηraquo με αυ-τούς τους όρους ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων και των επιθυμιών των ανθρώπων οι οι-κονομίες κυνηγούν μια χίμαιρα

δεδομένου ότι ενώ η ανάπτυ-ξη μπορεί να προκύψει όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επίπεδα της ικανοποίησης για τη ζωή μας παραμένουν πεισματικά στάσιμα Πράγματι στο βαθμό που το κυ-ρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης οδη-γεί σε αύξηση των ανισοτήτων γνωρίζουμε πλέον ότι αποτελεί την κατεξοχήν γενεσιουργό αιτία της κακής υγείας του εγκλήμα-τος και των κοινωνικών δεινών σε σύγκριση με το ποιά θα ήταν η κατάσταση σε μια πιο δίκαιη κοινωνία

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη μέτρηση του πλού-του και του ακαθάριστου εθνι-κού προϊόντος αποκλειστικά με χρηματιστικούς όρους Τέθηκε υπό ευρεία αμφισβήτηση κυρίως την περίοδο της χρηματοπιστωτι-κής κρίσης όταν όλη η συζήτη-ση γινόταν για την καταστροφή που επήλθε από την απληστία του ανταγωνισμού Ακόμα και ο David Cameron αναλογίσθη-κε ότι υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα στη ζωή από το ΑΕΠ Το momentum έχει χαθεί αλ-λά μια βαθύτερη δυσαρέσκεια εξακολουθεί να υποβόσκει Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με laquoδιορθωτικές παρεμβάσειςraquo στο ΑΕΠ Το πρόβλημα είναι δι-αρθρωτικό Μπορούμε να επα-ναπροσδιορίσουμε τον πλούτο για να συμπεριλάβει χαρακτη-ριστικά που υπερβαίνουν μια ατομοκεντρική και χρηματιστι-κή προσέγγιση Θα μπορούσαμε τελικά να θέσουμε το ερώτημα laquoΓιατί υπάρχει η Οικονομίαraquo Τι θέλουμε να παρέχει

Αυτή η σειρά ερωτημάτων και η πρόκληση να σκεφτούμε δια-φορετικά μπορεί να πάρει πολλές κατευθύνσεις ndash ελπίζουμε ότι οι αναγνώστες θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία

μετάφραση-επιμέλεια οτ

[1] Επιλέγουμε να μεταφράσουμε τον όρο growth ως ανάπτυξη και όχι μεγέθυνση για νοηματικούς λό-γους σε σχέση με τη συνέχεια του κειμένου

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική

Oικοτριβές

Ιούνιος 2013 ndash τ 6

EJOLT - Χρειάζεται νέα Ευρωπαϊκή πολιτική για τα ορυκτά καύσιμα ώστε να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Περιβαλλο-ντικού Οργανισμού Ejolt που δημοσι-εύθηκε στις 21 Μαΐου επισημαίνει ότι η εκμετάλλευση νέων μορφών ορυκτών καυσίμων θα εκτοξεύσει τις εκπομπές

διοξειδίου του άνθρακα στα 550ppm (parts per million) πολύ πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο των 350ppm Ως αποτέλεσμα η μέση πα-γκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί το λιγότερο κατά 3degC και η στάθμη των υδάτων κατά τουλάχιστον 25 μέτρα

Τα συνολικά επιβεβαιωμένα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων πε-ριέχουν περίπου 3 φορές περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορούμε να κάψουμε διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα να παραμείνουμε κάτω από το συμφωνημένο στόχο της αύξησης της θερμοκρασίας μόνο κατά 2degC

Ο Ejolt προτείνει την ανάληψη πρωτοβουλιών για να laquoαφήσουμε το πετρέ-λαιο μέσα στο έδαφοςraquo ειδικά σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές Τέτοιες κινήσεις θα πρέπει να στηριχθούν πολιτικά και οικονομι-κά και το Ejolt ζητάει από την ΕΕ να αναλάβει τη χρηματοδότηση ανάλογων πρωτοβουλιών

Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α h t t p w w w e j o l t o r g w o r d p r e s s w p - c o n t e n t uploads201305005_Yasunisationpdf

Διαδηλώσεις σε Ρουμανία και Πολωνία εναντίον των σχεδίων εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου της Chevron

Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική Ρουμανία στις 27 Μαΐου εναντίον της εξό-ρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή από την αμερικάνικη πετρελαϊκή εταιρεία Chevron H Chevron έχει αποκτήσει δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης σε 3 οικόπεδα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα συνο-λικής έκτασης 670000 εκταρίων

Αντίστοιχες κινητοποιήσεις εναντίον σχεδίων της Chevron για εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου πραγ-

ματοποιούνται και στην Πολωνία όπου μάλιστα αγρότες της περιοχής Zurawlow έχουν καταλάβει το οικό-πεδο στο οποίο προτίθεται η Chevron να πραγματοποιήσει τις εξορύξεις

Πολλές κυβερνήσεις στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη βλέπουν την εκμετάλλευση κοιτασμά-των σχιστολιθικού αερίου ως μια ευκαιρία να μειώσουν την ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία και να ενισχύσουν τη θέση τους στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη

Την ίδια στιγμή όμως η ελλιπής ενημέρωση σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων και κυρίως η χρήση μη δοκιμασμένων τεχνολογιών εξόρυξης και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αυτές συνεπάγονται έχουν ξεσηκώσει τις τοπικές κοινωνίες και έχουν ενισχύσει το σκεπτικισμό σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο και την εξορυκτική μέθοδο της υδρορωγμάτωσης (Fracking) ακόμα και μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ

Στους δρόμους για την αξιοπρέπεια και στη Βραζιλία

Μια αύξηση της τάξης των 10 σεντς στα εισιτήρια των συ-γκοινωνιών ήταν η αφορμή μεγάλων κινητοποιήσεων που πήραν και χαρακτηριστικά εξέγερσης σε πολλές πόλεις της Βραζιλίας Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται γιατί παρά τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ και της φορολογίας οι δημόσιες υποδομές απαξιώνονται και καταρρέουν Τα προ-βλήματα στα λιμάνια τα αεροδρόμια τη δημόσια συγκοι-νωνία την υγεία και την εκπαίδευση η κακή ποιότητα ζωής στις μεγαλουπόλεις κάνουν πιο έντονη την αντίθεση με τις

μεγα-κατασκευές για το Μουντιάλ του 2014 και τις ldquoαποκλειστικέςrdquo ζώνες του πλούτου Αυτά λειτούργη-σαν σαν σπίθα για να εκφραστεί δυναμικά η φωνή του πιο νεανικών ldquoδυναμικώνraquo αλλά και αποκλεισμένων στρωμάτων που οι προσδοκίες τους συντρίβονται από τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες τις εταιρικές ελίτ και την πολιτική διαφθορά στη χώρα

ε ίδαμε

24

Περιβάλλον και Ανθρώπινη Υγεία ndash Δημοσιεύτηκε η μελέτη της ΕΕΑ

Πρόσφατη έρευνα με τίτλο laquoΠεριβάλλον και Ανθρώπινη Υγείαraquo που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επι-τροπή Περιβάλλοντος (European Environment Agency) και την Υπη-ρεσία Επιστημών της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commissionrsquos in-house science service) τεκμηριώνει τη συσχέτιση μεταξύ περιβαλλοντικών συνθηκών (ρύπανση θό-ρυβος και άλλες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης) και σωματικής και ψυχικής υγείας των ανθρώπων

Η μελέτη επισημαίνει τις μεγάλες ανισότητες στις περιβαλλοντικές συν-θήκες μεταξύ περιοχών της Ευρώπης Οι ανισότητες αυτές αντικατοπτρίζο-νται σε αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στο επίπεδο υγείας και στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων

Μερικά από τα βασικά ποσοτικά ευρήματα της έρευνας αφορούν στο δι-πλασιασμό μεταξύ 2000 και 2009 των πωλήσεων του κλάδου των χημι-κών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων χημικών που επηρεάζουν την αν-θρώπινη υγεία και στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη διάδο-ση ασθενειών όπως ο καρκίνος οι καρδιοπάθειες και το άσθμα με απο-τέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου ζωής κάθε πολίτη της ΕΕ κατά 85 μήνες Επιπλέον το ποσοστό των ελεύθερων πράσινων χώρων στις πόλεις παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις όλες οι πόλεις στη Γαλλία και τη Σουηδία καταλαμβάνονται κατά τουλάχιστον 40 από πράσινους χώρους ενώ το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 30 για τις πόλεις της Ουγγαρί-ας και της Ελλάδας

Ολόκληρη η μελέτη εδώ httpwwweeaeuropaeupublicationsenvironment-and-human-health

Η Desertec εγκαταλείπει το όνειρο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από τη Σαχάρα προς την Ευρώπη

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο Desertec συνολικού προ-ϋπολογισμού 400 δις euro εγκαταλείπεται πλέον ορι-στικά τουλάχιστον ως προς το σκέλος εξαγωγής της πα-ραγόμενης ενέργειας προς την Ευρώπη

Όταν ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2009 το Desertec

προβλεπόταν ότι θα αξιοποιούσε την ηλιακή ενέργεια στην έρημο Σαχάρα χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των συγκεντρωτικών ηλιοθερμικών (CSP) ώστε μέσω καλωδίου υψηλής τάσης να τροφοδοτήσει την ευ-ρωπαϊκή αγορά Στην πλήρη ανάπτυξή του το 2050 το Desertec με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 100 GW προβλεπόταν ότι θα μπορούσε να παρέχει το 20 της συνολικής ευρωπαϊκής ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια

Σήμερα ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής της Desertec επιβεβαιώνει το σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετω-πίστηκε από την αρχή αυτό το τεράστιο έργο λέγοντας ότι τo Desertec θα πρέπει να προσανατολιστεί προς τις χώρες του Μαγκρέμπ Η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της ζήτησής της μέσω εσωτερικών έργων ανανεώσιμων πηγών και όχι με εισαγωγές από τη Βόρειο Αφρική