ձ է 6 (117) ճ ր 8 Ա Ր Ի ՕԳՈՍՏՈՍ 1901

է,Օ ր օ տ շ հ տ ւ հ ”

ՕՈՕՃ148

ճշ \հ ք6է16ր&էւօոՈՀրօէւէ. Խատա.

/Արօտտծ։

ա>ձն՚րւօո օս յոսււոձւ

, , Օ ր օ տ շ հ & ճ "

(Տատտ6)

^ Հ Շ 8 8 Ե լ ն Փ « 1 » Շ կ 1 Ո ւ Գ Շ ւ 1 1 . ^ 8 Ո Ի Թ Ե Շ * 1 . “ 01“ Ւ նՆ

ս ա ա ն Օ Թ ՜ Ն ւ ւ ր ս ս . . .

Հպարտ, քաջարի, անքող»է ողդ \&աԱոսնը ^ւ^էր թ յր շ ֊

Նամոս ոտի տակ կ ---երկրորդ "*^դա մ՝ 7 տարւայ ըն­

թ ա ց ք ո ւմ . . .

*Ւ4ււ չլռեցին հաղարաւոր գոհերի հառաչանքները,

էՓէսչչ.օրիկի սարալանջերը կարմիրով ներկսած դ ե ռ չըլ

մաքրսեցին արեան հետքերից, չք կարողացանք մենը

ճ շտ ել դեո. 1 8 9 4 թ ւի ն տսած մեր կորուստների ք ա ­

նակը, շյլ կարողացանք դեո. սէաԲ, Է ա ՞ձ . Հ ^ ը կ ց ի "–ե** Գրգօյի, ո լ Գելիկդուղանի ռկս Ա սկի փայլուն պ ա տ ֊

կերները,--- և ահա կրկի՛ն ընդհարում, կրկին ա լե ր ո ւմ ֊

ներ, կրկին գոհերի ոսրւականներ Աասոսնոլմ. . .

Օգոստոսի 2 1 ֊ի ն ռ ո ւ ս ֊ տաճկական սահմանագլխից

Րրօ ձ ր ո տ ւ ւ օ ֊ի և մեր ստացած հեռա դիրը, որ արդեն

ց ր լ ե լ կ եւրօպակտն շքադիրներին, գ ո ւժե ց .ՈՄ0է–շի չ^^ա^աք^ոււ/ նոր ա նգթութիւններ տեղի

ունեցան ւ Ավազակախմբեր ՀամիդիԷնևրի եւ. կանոնաւոր " 1°1*Հ2^րՒ աջակցութևամր թա լա նում ե ւ սպանում են

յոսլիսի ձ-ից սկսած։ Ոչնչացրած են Ս*աոնիկ, Գ ո ւ ֊ րավոս, է1 կտար Շէխլան, Ծխավու եւլն* Օ նա կիչ ֊ները փախչում են լեոները* Վանից ե ւ Օիթէիսիպ եկած ֊րիվրդերը ե ւ զ°րքերը գրա ւում են Ս ասանի բարձրութիւէւները ե ւ ուզում են բոնի շինել աալզորանոցներ Գալւօրիկում, Գելիեգոլզա նում ե ւ Շ է ն ի ֊ կում։ Հրողովս։ րղր> սարսափաՀար, մերժում է ե ւ իր Հայրենիքից Հեռանալու Համար խնդրում է Հիւպ ա ֊ աոսների պաչապանութիւնը• Ս Օ (*| ե ւ Գալւօրիկը աւերւած են, բնակիչները ապաստանել են լեոները* հիա նյի ա չիրէթյ։ գրաւել է Գալլօրիկըս*Տաճիկ կառ ավարոսթիւնը ամենուրեք և անդադրում՝

առաջ կ տանում՝ իր օրհասական վճիռը* Ձ/ևերը փ ո խ ֊

ւո ւմ ՝ են, բա յց կոսթիւնը մնում՝ կ միշտ միէւեոյնը*

Ա յնտ եղ , ուր նա հաստաաւաե կ արդեն, ջնջում, խ ե ղ ֊

դում՝ կ հալ տարրը անսիրտ ե ամենավայրևնի հ ա լա ֊

ծանքներովէ Ա՝ի Ո ւրիլ տեղ, ուր հայը, թ շւա ռ ո ւթ ե ա ն

երկա թե ճանկերում՝ սղմւած, ստիպւան կ ամկն ի ն լ

ղոհել, քա յքա յւոզ պետ ո ւ թ իւնն, ինշսլկս մի օատկալ

հրեշ, իր օրհասական ցնցուա&երով ծծում ՝ կ անզօր կամ՝

յիմա ր զոհերի արիւնը, քա մում՝ կ նրանց կենսական

Ուժերի վերջին մնացորդները իր փտող մարմինը կ ա գ ֊

դուրելու համար* Մի երրորդ Ոէ՜Բ յ ար աէ"ե ., կ ա ր ֊

միր սարսափի ենթակալ հ ա//Լ ընդունակ կ գ ր ւխ ը

կորցրած ոչխարի պկս՝ թ ե կ ուզ անդունդը նետ ւել,

ստիպում՝ կ տլդ բազմաչարչար վատաբախտին թ ալն ե լ

իր հայրերի ծոփ արիւնով ու քրտինքովդ ոոոդւա ծ

երկիրը, իր սեփական տուն ու տեղւլ, իր ա ն թ իւ վշտերի

ու ցնծութ ե ա ն վկսչյ նւիրական յ աէ*կըա կամ՝ դարերի

սրբա դործւա ծ ա ւա նդութիւնները* Նսկ այնտեղ, ուր հալը

իրեն պաշտպանելու դեո. սիրտն ու խ ելքն ունի, ուր ա ա ֊

ճիկը դ ե ռ համողւած չկ նրա ա նբուժելի սա րկա հոդու ֊

թ ե ա ն մկջ, — այնտեղ^ նա ղօրանոցներ կ շինում, որպեսզի

ժամանակի ը ն թ ա ց քո ւմ ՝ ջնջկ հայ տարրի մկջ նրա յո յս ե րի

վերջին նշոյլներն անդամ, . . 0Հյդպ կս վարսեց նա ՏԼկյ–

թ ո ւևի հետ. այդպկս ուզեց վա րսել էլ Աասուեի հետ*

Ոճ– չդիմացաս Աասունր, աշխատասկր, տոկոսն, ս ա կ ա ֊

սապետ, բա յց ասան դա պահ ե իր հացին ու պա ալին

ակրը միշտ լի ն ե լ ցանկացոէլ քաջարի հասունը. , ,

։ Ե<֊ ծր բ մենք պատկերացնում՝ ենք այսօր մեծ վտանգի

ենթա րկվա ծ Iէասունը իր ամբողիէութեամբ^ իր բոլոր

հսկայական հասակով ե ներքին կորովով, մի սոսկալի

դա ռնութիւև կ, ՛որ տիրում՝ կ մեզ. . .

11 Հօր վայրենի Շ. ա տ ա խ ը , ա յդ ^ ա ր ջ ֊ գազանների

երկիրըս, իր է 5 ~ի Լափ զուտ հայաբնակ գիլզերով,

իր հռչակաւոր, անառիկ Գ ելիկգուղա նով և ամբողջ

հովտի վրայ ի շխ ո լ Անտօք լեռնովւ Հա յերը ա յդտ եղ սովոր

չե ն հեշտ ոսթեա մբ երես դա րձնել թշնամոսց, բոլոր ա յդ

դիսղերի ռկսները վտանգի ժամանակ սիրով ենթա րկ­

վում՝ են Գելիկդուղանի ռկսին, իսկ Անտօքի դիրքերին

դ ե ռ չ կ համարձակվել մօտենալ թշնամին. . .

ձեւլ աննման Ղ՝ տ լ լ օ ր ի կ ը , 0 ասոսնի եռուն

սիրտը, իր 2 0 ֊^ էք“ Փ դոստ հայաբնակ գ ի լզ ե ր ո վ իր

Մշոյ սուրբ կարապետի լեռնով, իր ^սատանի մազի*

յա յտ նի կամուրջով, որ միակ և վչո ան գա սոր ա նցքն կ Մշոյ

դաշտից դկպի Գալսօրիկի ձորը, էլ իր կետրօնական

նոյնանոլն դիւզ^վշ Փր ֆ ր ֊՝Հ ա ր ը նոյնպկս ա յդտ եղ կ էւ

ինշսլկս հանճարեղ ձեռքերով շինւա ծ ւֆ բ ե ր դ , միշտ ան­

սասան, միշտ անմատչելի, հովանա սորում կ Գալւօրիկը

դարերից իվերէ

Ա Հ օ» Գ ա ւ ա ռ ը 1 3 գ ի լզ ե ր ո ւմ ցր լա ծ,

իր աիիասիրտ բնա կիչներով էլ բըլԸթցի կ ո չւո լ ք ի ւր դ

ւֆ ցեղով, որ իր ծա գումը կ ր ո ւմ կ Պահչա սոսն ի հայ

նախարարներից, խ օսում կ հա յերեն ա ւելի լա ւ ք ա ն

ք րդե րե ն , յա ր դ ո ւ մ կ հայկական սրբութիւնները Խ

դ ե ռ երեկ այնչափ մօտ չե ր բուն քրդերին, որքան հ ա յե ֊

ժւցւէւտտժ Ե7

98 Գ Ր Օ Շ Ա Կ յս 6

րիծ* Ա Հա հարաւու մ \ » ա ր զ ա ն վ > ը իր 1 4

որոնցից ա ւելի 1 0 —Է զուտ հայեր ենք

ղ ե \ր է սիրահար, թիւրթերից անկախ և կապւած Նոյն

րո լորոիներհ Հեա* 1 1 ^ * ա րևմուտ քում Ւ* ի ա ն ի և

\օ ո ւ լ փ ի գա , ա ռները իրենց տասնաւոլ> գիձէելավլ

որոնցից ւք Հա նիսը ունեՆ ա ւելի 2 0 0 և նոյնիսկ

8 0 0 “ " լ ^ ՛ Էր ^ Ց գպ քոքծերով, եկեղեցիներովդ և Հ ա ֊ հ,թքաներովշ , 4

Ե*– ա/ գ Ւո1^ՐՒ Հէ19*/ էշխում* ե սասունցոլ ըևգհա – Նուր հոյակապ նկարագիրը*

կուքւա ^ իր լեռնոտ , ա նթ իւ ժայռերովդ ձորերովդ և

կիր՛ճերովդ ծա ծկվա ծ երկրի հեա, նա ժա յռերի վրայ

այգիներ ե բ ո ւս ց ր ե լ Հարոա սարալանջերում՝ բա րեբեր

արտեր ե մշա կել վիթխարի ձորերում հոտեր ե աճե–

*քթ(ձ մարգագեէոխններոէ-մ՝ մեղր ե Հա վա քել նոյնիսկ

վայշՏևի քեփերիդ երկնքի մանանան ե ժողովել և ո լ

ակի ժամանակ չ ե գա յթ ա կ ղվ ել ո չ դա ղթա կտ նութետ ն,

ոչ^ ա յլ հոսանքներովչ ե ազատասեր, իրենց ապա*.

հովութիլՆը և նահապետական խաալաղ կեանթը մի միայն

իրենք բազուկների վրայ հիմէտծ, սասունցիք մինչև,

վերքերս եք, երիտասարդ թ ե Հասակավոր, տօն օրերին՝

խմբերի բաժւսՆլա ծ՝ սովորոլթիւե ունեին վա րժվել պ ա ֊

աերաղմական փորձերում՝ ե փոխադարձ յարձակում&ե–

րումէ ՏԼեծքի երկրպագուներ յւասուեցիք ե ղե լ են միշտ,

և Գաչւօրիկի Հչօղենց սարը, որ հարուստ ե երկաթով,

ա ռա Լ ե թ ե ր ե լ բ ա զ մ ս թ ի ւ երկա թա գործներ, որոնց

ամենասիրելի գործը ^շեշխաևայ հրացաններ պ ա տ ֊

րաստելն ե* Շխորհիլ տեղի դիրքին ե աղգա բնա կութեա ն

Հա ջութ ե ա ն * Աասունի Հպատակութիւնը տաճկին հա­

մարես» միայն անվանական եր էփնջ 1 8 8 5 թ ի պ լ, երբ

նա խլվեց Վյսնի կուսակալութիւնից և միացրւեց նոր

սահմանված Րիթլիսի նահանգին* Հ\քքան անգամ՝ ե

սասունցէՆ մ ի ն լ այ գ օրերը դի մ ա դ րել հարկերի պա­

հանջին ե իր վրայ գնա ցա ծ ղօրքերին իսպառ յե ա մղեր

Սակայն 1 8 8 5 . նոյնիսկ 1 8 9 4 թ վ ից յե ա ո յ ե լ հասունը

դ ե ռ չե ր մ տ ե լ կատարեալ վարչական հպատակոլթետն

յյրքանրէ քէ*եսը , ընտրված գավառակի աղգարնակու–

թ ի ւն ի ց ֊ ահա սասսվնցու միակ իշխանավորը, նրա

վեճերը լուծողը, նրանից հարկ հաւպքոզը, նրա ապա–

հովութեա ն վրտյ հոգացողը, վերջապես թշնա մու դեմ՝

նրան դուրս բերողը, . .

ն ւ »«՝>» "ք/ս օրհնեա լ անկ իւնն ե$ որ ա յժմ՝ Վզանից

Ով Րիթյիսից մողովւա ծ բա զմա թիվ զօ/կ»եբով% միացրած

Հ խ ր գ գիշչստիշ^ ց ե լե ր ի և Համիդիեէքերի հետ, թ ի ւր ք

կաււավչսրութիւնը ոտի տակ ե տալիս, . .

Հեշտ ե սակայն երևա կա յել թ ե է ՜ ծ լ սքանչելի

ճակատամարտեր, ի ծ լ հերոսական ընդհա րումներ, ի " ն լ

տ րբեցուցիլ կռիվներ ն. երկարատև գիմա գրոլթ իւն

կարոդ եր ցոյց տաԼ ա/ գ .քաջարի երկիրը իր հազա­

րավոր ա նվեհեր կտրիճներով, ե թ ե ժամանակին մի փոքր

ժւցատ6ժ Ե վ

ա ւելի սրտովդ վերաբերվեր նրան հայ հա սար ա կութ իւնը,

հպյ բուրժուազիան և նրա ապօրինի զավակ հայ ինտե–

լիգեծցիա ն* օր ա ռա ^ շ^ելով^ մեր ընդհա նուր ազգային

պահանջների մարմնացում - անկեղծ և համոզված հայ

հեղափոխականների բարձրաձայն և ա նդա դրում կոչլչ

յ յ յէ ^ ք ւ ^ “7 ժողովրդին ։է, ոկռթւ, կ ռ ք ւ թշնա մու

դ ե մ ** ք^այց մեծ ե մեր պատմոլթիւնից պատւաս–

տած հրեշաւոր շպրիցը, ա հռելի ե մեր բուրժուազիայի

և թրքա ցա ծ ինտելիգենցիայի ստրկամտութիւնը ու

ա նխղճութիւնը , . • Վյոշխառուական բնա զդների գարշելի

մի թա դա ւորութիէՖ ե դա , ՈՐ(Լ զոհվողներից և ղոՀո–

ղոլթիւնից միայն փ ա խ չել դիտե՝ սպանիչ ցրտութեա%

մի ա մուլ անապատ ե Գա> "թի ցուրտ մթնոլորտ ում

տեղնուտեղը ս ա ռչո ւմ են արեան և արտասուքի ամՆ

բողջ ծովեր. . .

| / ւ ահա Սասունը փշրվելու վրալ ե • • •

(/<- նա կտրող^ ե փշքւեը Պայմանները նպաստավոր են

դրա համար* հասունը դ ե ռ չ ե բ ո ւժ վ ե լ 9 4 ֊^ հա րւա ծնե–

րից— նրա վերքերը դ ե ռ մխ ում են, \\ասունը տեսավ և սովի

շրջան --- թ շւա ռ ո ւթ ե ա ն սև օրերը այնտեղ^ դ ե ռ շեն

վերա ցել սասունցու հեա թ ի ւք ք ը այսօր թշնա մա ցրել ե

նրա բա ր եկա մ Հրդ երին - նրանց հետ Հ այ(Է հիմա

հ, գին դուշմանիդ ե. եւրօպական պ ետութիւնՆերի հովա–

նա ւորութեա ն նշանս»կութիւնը արատավորվեց հայկական

կոտորածներովդ թ ի ւր ք կա ռա վա րութիւնը այլևս չե

դ ո ղ ո ւմ միջամտութեան ուրվականից, ինչսլես առաջ

կռւող Հաք տարրը իր հերոսական պայքարի մեքէ մենակ

ե, թողնվա ծ հա յութեա ն ապահով մասերից, դավաճան­

ված իր հարազատ եղբայրներից - սրանց մ ե լ կան նոյն­

իսկ այնպիսիք, որոնց շատերի անարդ ճակատը արժանի

ե սուլթա ն Համիդի գարշելի համբոյրին, . .

Րպյց է&^բց^ենք մեր ս ա ռն ասր ա ո ւ թ իւնը* Պատմութեան

ա լերի չ անի ւը մեր հա յրենիքում շատ շտապ ե շարժ Հ

ւում , որպեսզի մենք մի րոպե ա նդա մ տարւ ենք վհա­

տեցուցիչ^ մա ածումն քներովդ և յե տ մնանք կե» սնքի

արադ ընթ ա ցքից*

Ղ՝եռ ևս մեղ պակասում էրն հասունի դեպ քերի

մասին ճշգրիտ մանրամասներ* \քենք չգիտ ենք, ի ծ լ վի­

ճակի մեջ ե ա յժ մ խնդիրը, ի ծ չ բնա ւորութիւն են ը ն դո լ–

ծ ե լ դեպ քերը* Զգիտ ե՚կք նա և, թ ե որ աստիճան խորը

կը լինի հայկական այս նոր դրամայի պա աճառ ա ծ ցըն–

բումը դրսի աշխարհում։ Ա ասունը իր առաջին որոտ-աղա–

ղակով հիմն դրեց Հմայիսեաև ծրագրին* Ար դ ե զք նրան

ե վիճակւած և ա յգ ծրագրի գոր ծա դր ել տալը, թ ե

վ ճ ռ ե լ ե ծա թ ե կ ո ւզ ոչնչա նա լ ր ՚Հ /9 չհա շտ վել եվրո­

պական անտարբեր ո ւ թ եան հետ, . <

ՒՆ և լինի, ահա սակայն այն նշանաւոր դ ա ս ը ,

որ բոլոր դեպ քերումս կ լ պետք ե տսԱ մեզ Սասունի

և Ս՚Հ|>/ ամբողջ դաշտի ներկայ տագնապը*

Ա յս օրւա յ մ ռ ւ յ լ փաստերի հանդեպ Հ ա1,իԼ11 ե

յ » 6 Գ Ր Օ Շ Ա Կ 99

միկերրորգ անգամ՝ մենը պսւրղւտե պէտք ե տեսնենք այն

(շմարտոՀթիւնը, որ իրերը ունեն իրենց յա տ ո ւկ օ ր ի ն ք ֊

ներր և չերՆ ըեթէսնում ո ք ^պատրտստողականութեան*

շթերք գեղագիրներով՚, ո լ երկայն ու. բարակ, թայց միշտ

տխմար եր ա գիրն երովչ ժողովրդի ասռողք մասերը, որոնք

մեր ս հանդարտակեացների* պիս շ ե ն խ օ ս ո ւ մ , ա յլ

ա ոք ր Ո Լ մ՝ ե Ն– –«4 ա պ ր ո ւ մ՝ ե ն շատ որոլ պ ա յ ֊

մանկերում - ստիպւտե են 2հան ա շել իրենց խեղդող

պայմանների բոլոր հոգեհա ն եա նրութիւնը և գ ի տ ե ն ՝ ի ն լ ա ն ե լ ո ւ. ա ն ո է, մ ե ն ։ ժողովրդից ուրեՅե

դատապարտւաե են յե տ Տքիալու ոչ միախ մեր րոլոր

^սրա ա ցա լ* փարիսեցիները, անասնարան մեե « լ փոքր

բուրժուազիան ե բա զմա թ իւ ^խոհեմ՝ ղեկավարները* ,

ա յլ և նրա՝կք, որոնք, շեմքելով իրենց համակրելի Ո»Ն* խ ո հ ե մ ո լթ ե ա ն *, որևե պատ՛ճառովդ գան գա ղ ո ւմ են

տանքւող^ ժողովրդի կողքին գ տ ն ւե լ գր ա ռա վ և նրա

ցա ւերով ա պ րել ԼԼ յ ո , ժողովուրդը շարունակ կո ֊ւի <4^ ժողովուրդը մ ե ղ ն ի ց ա ո. ա լ ե ։ ^ մենք ենք, որ

պիաի հետ ևենք նրան,շտապենք նրան օդնութեա ն հասնել,

վազենք ա մրա պնդել նրա շարքերը և ոշ թ ե յա նո ւն

այլե "Ա Լ եր ա դիրն երի շարունակ պտաե՚կքնրա շաւբքէլ բ ե ռ ֊

նաւորւաենրան սպասեցեելաալու իզուր ցնորքներովդ

թ ե «ձ °ր ե °ր պիտի կրկնւի ֆևնոյնը. մինշ մենք կը տ ա ֊

տանւենք և կը դանդաղենք, ժողովուրդը ւֆ օր ալստեղ,

ֆ ւ ս օր մի ուրիշ տեղ, մղւաե թշնա մու ա նդա դրում

և ըստ ժամանակի ու ձևի աննախատեսանելի հ ա ր ւտ ե ֊

նԼրից, սրտակտուր հառաչանքներով հանդերձ՝ պիտի

նեաւի թշնա մու սրի դեմ, և մենք, ,,նրա ց տ ւե ր ո վ

ապրողներս*, պիտի Տ&անք լոկ թշւա ո. հանդիսատեսներ

նրա անօրինակ մարտիրոսութիւններին, պիտի ուշանանք

նրա բողղքներին միանալու, ինշսլե" ուշացան ,,փ եսային*

դիմա ւորել ուզող յ ի մարն ե ր ը * *Մ ե լ պակասում են միջոցներ, շիշքսան աներով և

առանց պաշարի դժւա ր ե ժողովրդի համար երկարատև

կոփւներ մղել, -— այո, տ յդ ճիշդ ե* ^ այ& նախ՝ տանք

այն Հ ի ԼԱ։ **/* կ ա րոլ ենք և մեխից ե կախւաե տալ,

միէւնոյն եէ մեւլ շեն սպասում ո լ թշնամին, ոշ ժ ո ղ ս ֊

վըւրդը, և այն, ի ն լ մենք կը տանք, ֆ ա յն կաւելացնի

երկրի դիմադրական ուժը , հետևաբար նա և մեր

բողոքի նշան ակութի ւնը։ յե տ ո յ. միթ ե մ ե ն ք – յ ե ֊

ղա փոխ ական աշխարհա յեա ցքով ոգևորւա ե տարրերս,

լքւա ե թշնա մու դեմ՝ կռւեչՈւ անյադ եա րա ւով և պ ա տ ֊

ր աստ մեր կւււի յա քողութեա նը եա ռա յելու ամեն ֆ ֊

Հ ո ց ն ե ր ո վ – ք թ լ ենք։

Մեր, ք ա ն ա կ ը թող^ լինի մեր ո ւ ժ ը ։ Օ դտ ւեՀք

տ յդ ՈԱժից, դ որն գնեկք դրան առանց յա պա ղումն ել։ի,

և մեր առա ջ շսլիտի դիմանալ նա և ֆքոցևերի պ ա ֊

հ ա ն ք ը .. .

-----------------------------

ս ր ր օ ս ւ ս հ տ(Մ11-Ք0ԻՄ •հՕՐԿԻԷՆ ՝)

Փրփրակոե եովուե վօա/ հ ափէ տմպեր կ ը գիղե* I\մպերուն ու եովուե ֆ ք և մրրկահտւը հպարտ օրեն կը սաւառնի սև կայեակի մը պես։

Մ ե րթ իր թ և ե ր ո վ ալիքներուն խ փ ելով մերթ Նետիմը պես ղեպի ամպերը սլանալով կը ճչի ան, ---- ևամպերը թ ռչունի ն յա ն դ ո ւգ ն աղաղակին միք հբճւա կք կը լսեն։

Ա յ դ ճիչին մ ե լ մրրկի եա րա ւը կար ՏԼա/րոյթի ո ւ ժ , կիրքի րոց, վսա ա հութիւն դեպի յա զթ ա ն ա կ ը կը ԼԱեն ամպերը ալդ աղաղակին մեք*

(\րօր%երը կը պքան փոթորկին ա ոքև , իրար կանցնին եովուն վրալ և պաարասա են անոր յա ա ա կին թ ամ “ը ն ե լ իրենց ոարսափը մրրկեն*

Վյս/րի բա դերն ա լ կ՝ ողբա ձայն են։ նճոՆք --- ա դ բ ա–դե ր ը - անընդունակ եՆ կեանքի կ ռ ւո վ գինովն աք ու * &Ն«րՆ սիրաը դող կելլի ամպերու դոռումեն*

Տխմար վայրի սա գը վախվխելով իր դեր մա րֆնը քա– բա ժ ա յռ երուն ^ կըպ ա հի* Մինակ խրոխա մրրկահաւը կը թ ռ շի , կր ճախրի ազատ ու համարձակ՝ փրփրադեզ^ եովուն վրայ։

Ծ.ւեչի ու ա ւելի մ ռ ա յլ և ա ւելի ցա ե ամպերը կ1իքնեն եովուն վրալ, և ալիքները կլերդեն ու կը պարեն դեպի վեր, դեպի որոակ ալեակը։

՚Շ^անթը կ^որոտալ* ՏԼայրոյթին փրփրաե ալիքները կը մռնչեն ք ա ֆ ի ն հեա մարտնչելով*

ք ա ֆ ն պինդ ո ւժ ո վ մը կ ը գրկե ալիքա ներու խուրձեր և վայրենի շա բո ւթ իւնո վ մը կը խփի ժա յռ երուն զմրուխտե վՒթխարի կոյաերը փշուր փոշիը ն ե լո վ

Մրրկահաւը կը սաւառնի, ճչե լո վ ինչպես սեփսև կայեակ մը, սուլենկի մը պես կը ճղե ամպերը և իր թ և ե ր ո վ աչիքներուն փրփուրը կը կորզի*

ԱՀա կ՝անցնի ան դ և ի մը պիս - մրրկի ք ֊ոռ , սև դ և ը - և կ ը եիեաղի ու կ ը հեկեկալ• * , Աէր կ ը եիեադի ամպերուն վրայ, ան ուրա խ ութենին ի, որ կը հեկեկալ*

Ամպրոպի րա րկութեա ն մ ի լ խորիմաց դ և ը շատոնց ե յո դ ն ո ւթ ի ւն կը լսի. ան հաւաաացաե ի, որ ամպերըչպիտի եա եկեն արևը, ----չի՛, չպիտի եաեկենէ

■ Հաֆն կ*ոռ%այ» » . ^ ա ն թ ը կ՝ որոտ այ, , ,

՝Հք՝ովերու անդունդին վրա/, կապոլա բոցով մը, ամ­պե բ ո ւ երաՅԼեր կը բռնկին* ՝Ծ՝ովը կ՝որսաք կալեակներու սլաքները և իր խորքին կը մարե ղանոնք է 1|ա^ա^–ներուե արաացոլուՅեերը կրակի օձերու պիս, կը դալար- ւին եովուն 4 ^ ՛ հոն կորսւեչով

Փրրի՜կ* Շևուտով պիաի պ ա լթի մրրիկը*

V Ս *ա քսիմ Գ օ ր կ ի ն երիտասարդ աււս գրողնծրա շար­քին էքԷԷ ամհնափսՀյքուն տաղանդներին ւ/Էկր, իսկ իր ուղղա– թիւնով անպայման ամենահամակրելին է։ Օ՚օտիկ անցկալի ւ/ԷՀ պյլԻւպյլ պատճառներով քանի քանի անգամ թանտարկւած եւ աքսորած է ։ ։Հերքերս ալ ռուս ուսանողական ել րանւորական շարժումներոլն արձագանք տւաւ ,,Մրրկահավ (Բուրեվեստնիկ) իր պյլաթանական գրածով, որի մէվ մասը միայն կը թարգ­մանենք։ Զնպյելով իր հիւանդ դրութեան, Գօրկին կրկին թան- տարկւեցաւ քաթթարոս կառավարութեան կողմէ, թայց իր ժողո– վքրղականոլթեան շնորհիւ ել համակրողներս միշամտութեամր թս/նտէն հանւելով, վատառողՀ վիժակի մէջ, ցշւծցաւ Հիւսի– սպյին նովկաս։

ժւցատ6ժ Ե7 ծ .* .ծ .& .@

100 Գ Ր 0 Ծ ԱԿ

Ն*իղաքս ւքրրկահաւն է | որ հպարտօրեն Հր թևա պ ա րե կա/ծակներուՆ (/(Հ, բարկաճայթ ծովուն վլւայ. ատ յա ղ– թ ո ւթ ե ա ն մայւգ արԼՆ է , որ Հր կանչե՛

&՝ող ա ւելի ուժգին պ ալիք ի փոթորիկր։

ոխ Ե Ղ. ճ 1 մ 8 Ե” Ր“--- հա/ Հ Հ ,■--- 1Լ յ ո , հա/ եմ։- ՝>եւէճ հա լեր , ձեր Հայրենակիցներին, --- այսօր

կարդացին --- դա րձեա չ կոտորում՝ են։--- 11^») կոտորում են։--- Ռ՝այց ինչու. ա սում են՝ հալերը այնպես հեղ

խոնարհ։--- 9*»»ւ^ք հենց ալն պատճառովշ որ հեղ են, խոնարհ,» ,ե>– երր դարձրած ձեր երեսր խոսակցից՝ բ ա լլո ւմ

եք մտամոլոր, վիրաւոր, լս ո ւ մ կք ինչպես ր ոԷոր բերա ն• ն ե ր ը կրկնում են

հա լեր, խ ե ղճ հալե՞ր. . ,

^Հսեղճ հայե՜ր**. . • -ԱՀա թ ե ինչ վաստակեցինք մեր 3 0 0 հազար ղոհե­

րով, արեան ալն գետերով , որոնք ինչպես գարնան հեղեղ, ողողեցին երկրի ձորերն ու դաշտերը, նահատակների ալն լեգե°ններով, որոնք մորթւեցին առանց բողոքի, աղերսեէնքը շրթունքներին եաթաղսէնի դիմաց, ստրուկի վախը ճակատին. • •

ոք»ձշՅք հալե՜ր“ *մեր վաստակը շնորհիւ ոչխարամիտ քաղա–

քա գ ի ա ո ւթ ե ա ն ս, որ 2 5 աարւալ աղերսանքներից ե Տ ֊ ամեալ կոտորածներից յե տ ոլ, փոխանակ վ ր ե մ դո-

չե չո ւ , գերբնական ճիգեր ե թ ա փ ո ւմ մորթւա ծ հալերի ղաւակներին և ա ռևա նգւա ծ ^ ո/րերի եղբայրներին թմրեցնող օրօր կարդալու, վա րժեցնելու նրանց ստրկա- կան հնա ղա նդութեա ն, բղխած հալի գրչի ծայրից, պաշ­տոնական բարեմաղթ ութիւննեյ/ի, դրւա ծ պատրիարքների բերանումՀ ե խ ո հ ե մ ՝^ամրերութեան, աւաՆդւած յոէ– սա հատ ժողովրդին. . •

Գիր աւի,,\**եդճ հա լեր , խ եղճ հալե՜ր1՝*. , .

Հայկական բարձրավանդակների աղա տա դրական հո­վերով սնսւծ հերոսները, թ ե և , ճշմարիտ ե, փ ոքրաթիւ, թ ե և սահմանափակ, չա նցա ն, ա ։աղ, ժողովրդական ոդե– ւորութեա ն աշխարհը և ո չ եր օ տ ա ր աշխարհներ։ \\՝ե՝1րք հերոսներ ունեցանք, այէէ. բա յց կախաղանի բարձ՛ րոլթիւնից ^ա զա ա ութիւն1՝1 գոչող, կուրծքը ժալոինմաՆ թշեա ժա ն ալող, ժպիտը շրթունքներին ռումբ նետող

հ ե ր ո ս ը Ժողովրդական մ ո1Ղք,1,ի է ա7 ^ լ /> չդա րձա ։., նրան չճանաչեց ամբոխի աշուղը, օդայի հեքեաթարանը, երգիչը նրան չ անմահացրեց, պատանին նրա պատկերով իր սեղանը շէլարդարեց, զմայլանքի, կուսական յ ոքզեյ։ի աո֊արկայ չ եղաւ նա հալ օրիորդի համար և ոշ խ են­թացնող օրինակ՝ հալ երիտասարդին։ \քնաց ճիշտ կիսա– ծ ա նօթ, անժողովրդական, սեփական միայն փոքրա թիւ երազողներին. . .

ծ*ոստովս։նենք այդ*

^ գուցե դ ա 4 պատ՝ճա։ւը, որ հերոսական գործերի աչիքը չհասա ւ Նւրօպա, չշօշափեց ականջը օտար ազգերի, ուր լյՀայաստան ** դարձաւ համանիշ ,, կոտորս, ծ ի՝՝* Հ ա ր ,,հալըԱ չի արտասանւա մ առանց ,,խե ղճ՝* ֊ի , առանց մուրացկանին վ ա յե լ կսկծալից բացա կան չու թ ե աՆ, , ,

Ծ.մօ՜թ մեղ։կտրուկ ենքI խարուկ հայրենիքում, ստրուկ Օտար

երկրներում։ է ւ դրօշմած իր ճակատին սարկութեան կ՛նիքը, հալը պտտում ե երկրից երկիր, ցամաքից ցա ­մաք իբրև ճանապարհորդ, ուսանող^ վաճառական, աք­սորական, <^ձՍ| աէԳ անունը վրան* ն^ււ նոր դա րում մենք միավե ենք, միակ ս տ ր ո ւ կ ազգը մահմեդական բռնա պ ետ ութեա ն առաջ* Ուրիշը է կաք» Ն՝– չե ն ք ել զգում, որ մենք ա խ տ ենք ազատութեան համար, ինչպես ժ ա ն տ ա խ տ ը ա ռողֆութեան համար, Ռձտրուկ բռնու– թ ե ա ն թ ադ աւոր ու թ ե ա ն մեջ. ստրուկ և ազատութեան երկիրներումէ Ե>< ա յդ անզգալ երջանկու թ եա ն մեջ յա – 2Հախ երջանիկ ենք, յա մ օ ՜թ հա յութեա ն, երջանիկ, այո, որ մեզ խ ղճում են, որ մեղ կարեկցում, մեղ մեղքա նում են, * . Ա զա տ ութիւնը ե Հա րեկցել ստրուկին։ *հ<0

մեր ա ռպ քինութիւնը չե , աքը մեր ամօթը, մեր պար­ծանքը չե , աէՀ մեր անկար ո ւթ իմն ը . , ,

\էւ ինչո՞վ, ինչ իք համար պարծենաէտ։Տ ւ ե ց հայը իր քւա^օւ^յլ, փողք*, իբ համակրութիւնը,

և Երկիրը չփ րկւե“ց ւ~ է ք ր բ ե ք ։ Հյսւա գոլն օրերին՝ կարոդ հալը միայն իր ն ի ս ի ա հա մա կրութիւնը տւեց, իսկ անաջող տարիներին իր տրտունջը, դժդ ո հ ո ւթ ի ւնը , նոյն– իսկ ա նեծքը* 0 ասունցու արիւնը, վանեցու վերքերը, ուրֆա ցոլ դիակները կով1չասեցի հալի կա մ եւրօպական գաղութնե՛րի Հա նձնւիրութ եանս ապացոյցը չի ։ Ռեֆորմ­ների կարօա վեց նահանգները արիւն տւեցին։ Ւ նչ աւեցին ա յդ դժբախտ վաքսերից հե ռ ո ւ ժիլէօնասւեր հալերը, որոնց ա ր ի ւ ն ա ա ր ա ք երակների ապա հովու թ ի ւն ը աներկբալ ե\ աներկիւղ։

ն ^ ա ս ք , դատարկ թիւրքական գանձարանը փ ո ղ ո վ ապստամբ ք ր ՚էե ր ի ց դնդեր կազմեց, փ ո ղ ո վ ղօրանոց– ներ կանգնեց \\յգեսա ա % ի կրծքո։ մ, ՏՀկյթունի գա գա թի վրայ, Տաչւորիկի լանջերում^ իսկ հարուստ, միլիոնատեր։ դ ր ա մ ո վ ք օ ^ լ հա յը չ է ՞ կարող, ոչ, չի ուզումI չի եչ մտ ա ծում նոյն փ ո րլո վ զենք տաև կո֊ւողին, հաց հայդուկին, գ ր ի չ պրօպագանդիստին։

Ե թ ե մի օր, մի դժբախտ օր, Նւրօպան ասեր• |)Պա* տասխանձցեք մեղ, դուք, ո՜վ հա յ գրողներ, հալ հոե– տորներ, եւրօ պացոԼ դռները մա շոդ հալ պրօպադան– դիստներ. քա նի1՚ միլիոն են ղ ր ե չ ազաաոէթեան գործի համար ձեր հայրենակիցները, և քա նի՞ հոգի են զ ո հ ւե լ

.ձեր հայրենիքի դա շտ երում ալն երիտասարդներից, որոնք մեր համալսարանական ամբիոններից ազատութեան դա­սեր են ա ռա ծ**, -

ի նչ պատասխանենք, հալե՜ր։ 1|աւ/՝ կա րծում եք միթե, որ մեր ամօթահար կա րմրո։թիւնը կը փրկի ձեր պա–տիւը. » . ,

Գ ե ռ 2 0 տարի ա ռա վ Նւրօպան մեզ ասաց. ,,Հ\րիէն թ ա փ եցե ք՛*։ Ծ,րիւնը թ ա փ լե ց, յորդա ոա տ , անվերջ* Ս ակալն դա ալն արիւնը չ ե » բռնապետ ո ւթ ե ս»Նսնւս֊նղն եր, նրա ուզա ծը, նրա կենդանու թ ե ա ն աղթիւրը։ \\րդա րութեա ն գոր ծը մնաց կիսակատար։ Ռ՝ոնաւորը

ծ .8 .ծ .8 .@Ժ1ց1էւտ6ժ Ե7

Հ& 6 Գ Ր Օ Շ Ա Կ 101

ա րիւն չտ ւ ե ց ։ դ ե ռ չտ ե ս ա ւ մեր հա րւա ծիա րդի ւն քը , մեր վէքեմի պ տուղը։ Աո։.չիք ան ը շա ր ո ւն ա կ ո ւմ

ե պ ա ռ կ ե լ իր փա փուկ ա նկողնում։ ՏԼեքի փաշան նոր աստի՛ճաններ ե ստ անում\ վա հրին* ա նպ ա տ իժ ՅԼացած

պատրաստ ե վեր ս կս ելո ւ նոր կոտ որա ծներ։ ԹՆ մեղն երի ա րեա ն դիմա ց ս ճ ր ա դ ո ր ծ ո լ թ ի ւ ն լ մնաց ան­

պ ա տ իժ։ Վ^րեժի տեղ հ ն չո ւմ ՝ ե էա^Ըաէ Հձնձնւիրութ եա ն տեղ փշրանք, ––փ շրա կք փողի, փշրանք ո գ և ո ր ո ւթ ե ա ն , փշրանք վ ր ե ժ ի . , .

»Փ շր ա ն ք ը “ հիա ցմունք, յա ր գ ա ն ք Հ յ ար "ւ ց ե ց , ա յլ միտքն կա ր ե կ ց ո ւթ ի ւն , ց ա ււ հ ւ Ե ւրօպ ա ն մեաց ց ն ց ւա ծ

ոչ թ ե հա/կական հ ե ր ո ս ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ի ը ն կ ճ ո լ նկ ա ր ա գ ր ո վ ա չլ ա րեան, կոտ որա ծների, մ ո ր թ ւե լո ւ գ թ ա բ ե ր լո ւր ե ր ո վ « , ՚

^ \ս ե ղ ճ հ ա լե՛րի . . .

։։Կ ե ց ց ե ՜ հ ա յ ը “ . . . կ ը գ ո չե ն ր ի ւր ա ւո ր շ ր թ ո ւն ք ­նե ր ծա փ երի թ ն դ ի ւ ն ո վ 4ք1քէ դ ա րերի շա րքերի միջից իր տ ո կո ւնո ւթ ե ա մ բ գ ա ղ թ ա կ ա ն հ ա չը , փոխանակ մոր •

թ ւ ե լ ո ւ ինչպ ես ստ րուկ, ինչպ ես երկչոտ ա րա րա ծ, կը ց ց ւի թ շն ա մ ո ւ հ ա նդեպ ի բ ր և ա զա տ ո ւթ եա ն պինւոր, պատրաստ պ ոհելու ամեն ի նչ, ը նդ ունա կ հա րւա ծին հ ա ր ւա ծ տա լու* Օ*եր կ ռ ւի փ ո քր ա թ ի ւ, բ ա յց դիլցա ղ– նակւսն դ իպ ւա ծն եր ը դրա ա ռ հ ա ւա ա չեա ն են*

^ ա /ց ե թ ե մենք կ ը շա րունա կենք, հա նգիստ խ ղ ճ ո վ ա նխ ռ ո վ դ ե մ ք ո վ պ տ տ ե լ ա շխ ա րհից ա շխ ա րհ, ստրկու–

թ ե ա ն կնիքը մեր ճակատին, ա ղերսա նքը բեր ա ն ին , ի բ ր և զա ւա կներ շչլթա /ա կա պ հա /րենիքի, ե ր ջ ա ն ի կ , որ օտարը մեղ կա րեկցում, խ ղճում, ց ա ւ ա կ ց ո ւմ ե * աքն՝

ժա մա նա կ ^քկըիտ ^ բ ՀՒՐ։ ս ե րո ւն դի ց ս ե ր ո ւն դ , գր քի ց գի րք կը մճա/ և կ ը հնչի Ա՝ուրացկիՆ ա րժա նի մի խօզք միտքն*

հ աւէ*՜րԱ, , ,խ ե ղ ճ հ ա յե՞րի , « .

Հ Ա Յ Ա Ս Տ Ա Ն Ի Վ Ի Ճ ԱԿ ԸՎ. է Ր * Ի Ու Դ է Պ Ք է Ր է

Օգոստոսի 91-ի հեռագրից յետոյ մեր ստացած նամակներից քա ­ղում ենք հետեւծալ տեզեկութիւննծրը Սասանում եւ Մաշում

տեղի ունեցած անցքերի մասինւ

Ս II 0 Ո Ի I4 յ * ւ չ ի ս

Հա ղեշի կուսա կա լն ո ւ \ելայի պեքը Ի. ՚ԻյւաՆ հրա ­հ ա ն գն ե ր ո վ դ ե ռ տեղս, Ս*ք»ւշ ե ն ։ Ե րբեմն Սասնոյ և

երբեՏե Գաշտի վրա/ կ ը դա րձնեն իրենց ո ւշ ա դ ր ո ւթ ի ւն ը ո ւ հ ա րստ ա հա րութ ի ւնն եր ը * Աասունի բո լո ր լե ո ն ե ր ո ւ

վրա/ ք թ ր դ ա շիր եթ ն եր իրենց վրա նները հաստատ ած ե ն ւ Ւ ա ղե շեն զօրքեր եկա ն։ Սաս ունքին եր ը իրենց

գի րքեր են ի ջեցնե լո ւ ծր ա գր ի մ ը հա մաձայն, 5 0 0 - 4 ա ւելի կա նոնա ւոր զօրքով վա րպ ետ ներ ղրկւեցա ն ՍսքԱու֊Ն* որո շ ե ա լ ե ր ե ք կետ երու վրա/ (Շ*ենիկ, Գ ե չի ե դ ո ւզ ա ն և Տա չւորիկի զօրա նոցներ շ ի ն ե լո ւ հա մա ր։

Սասունցին նկ ա տ ե լո վ Որ կ ա ռ ա վ ա ր ո ւթ ի ւն ը հ ո գ մուտ •գ ո ր ծ ե լո վ , անձաքե ո ւ աՆձրրւձ ղի ր են ք խ ե ղ դ ե լո ւ և ուշիկ*.

Աէ-չիկ ջն ջե լո ւ նպատակ ունի, վերջա պ ես որոշեց միանգամից կոա որւիլ, սրե ա նցն իլ և չ թ ո ղ ն ե լ սր ա /դ ծ ր ա գ ի ր ը իրա կա նա նար Հա նր ա գի ր մ ը կնքելով, կանանց միջոցով

խ րկեցին Օ*ուշ կուսա կա լին, գ ր ե լո վ որ - , ,Ե թ ե կՈԼէւե ք մեղ մեր հողին վրա լեն գ ա ղ թ ե ց ն ե լ, բ ե ր ե լ տւէքք մեղի

4 քս *նի օտար հիլպ ա ա ոսներ, որոնց հովա նա լո ր ո ւ թ եա ն

ն ե ր ք և հ եռ ա նա նք ձե ր հ ո ղենւ հսկ ե թ ե կ ը ցա նկա ք զօրա նոցներ շ ի ն ե լ և մեղ թ ո ղ ն ե լ մեր տ եղւո / վրա/, չե ն ք կրնար ընդ ունի չ, ո ր ո վ հ ետ և մեր աշխատող ձ ե ռ ­ք ե ր ը մեր կ ա ն ա /ք ո ւ ա ղջիկներ լինելովՀ գ ի շեր ո ւ ցո–

ր ե կ գ ո ւր ս ն են, կ1ա նպա աւին ղօրաց կողմե, և չե ն ք կրնար տանիր վ ե ր ջա պ ե ս ա յդպ իսի ձեռնա րկ մ ը ս կ ս ւե լո ւն պ ես

կ ը կոա որւի ՚կք կին ս ւ ե ր ե խ տ /ո վ Ե րբ ա մա/ացան մեր րնա կա վա /րերը, աքն ա տ են ի ն չ կուզեք, զալն ը ր ե ք ս *

կ ա ռ ա վ ա ր ո ւթ ի ւն ը կա ր ծես կա ս եցա ւ ա /դ պատասխանի ա ռ ջ և * Ւա յց ա հա շատ չա նցնիր, ղօրքերի հ ետ միասին վա րպ ետ ներ կը խ ր կւի ն Սասուն՝ յի շ ե ա լ ղօր անոքն եր ո ւ

շ ի ն ո ւթ ի ւն ը ս կս ելո ւ* |) ա սունցի կա նա /ք չա ր ձ ա կ ե լո վ կը շպ րտ են մեկդի վար պ ետ ն ե ր ո ւ գ ո ր ծ ի ք ն ե ր ը և կը սպ ա ռ-

նա ն։ Վյա րպ ետ ները կը փախչին ս ւ Մ ո ւ շ կը վ երա դա ռնա ն*

ծ»ի անց ի ա շի ր ե թ ի ցեղա պ եա –Հեօ ռ Ո ըչօն, մ տ ն ե լո վ Տա լւոր ի կ կա ռա վա րա կա ն պ օրքերով և ա շի ր ե թ ի մար­

զ ի կնե րո վ , 1 0 0 սսկի տ ուրք կ ՝ա ռ ն ե և եա կ ը դ ա ռ ն ա /* ե ր կ ր ո ր դ ա ն գ ա մ Փ ա սուրի ԼՓսուր՝^ գա յմա դա մին հ ետ

կը վ եր ա դ ա ռ նա ր Ո^ (/Ս ա ն գ ա մ հ ա ր ի լր տ ա րւա յ տուրքպ ա հ ա նջելու եկ ա ծ ե ն ք . կ ա մ պիտի վ ճ ա ր եք ։ կ տ մ պիտի գ ա ղ թ ե ք 11, կ ՝ը ս ե * Տա լւորիկցին չա փ ե լո վ ո ւ կշո. ե լո վ իր ո ւ ժ ը , կ ը վ ճ ռ ե լե ռ ն ե ր ը ք ա շ ւի լւ Գ ր ո ւթ ի ւ ն ը ան­

սովոր ե • Սասունին վ է ծ վ տ ա նգ կըսպ ա ռնա լ» * ,

Մ Ո Ի 8. 10 յս>–չիս

8 ա *ի կ կ ա ռ ա վ ա ր ո ւթ ե ա ն և ի ս լա մ տարրին վերջին վ ճ ռ ա գ ի ր ն ե * կ ս ա ո ր ե լ ո ւ շ և 0 ա ս ո ւ ն . . .Ննչո ւ . . . ---- Ո րովհետ և Ծ շո/ և շԲ^տկէմյքի հ ա / տարրը

աէՔ ե պյսրնող թ ի լ. մը կ ը կա զմ^, ո րո վ հ ետ և 95-/1 գա զա նա յին կոտ որա ծին Ծ ուշը հ ա մեմտ տ ա բ ա ր ն ւա զ

ջա ր դ ո ւ վետս կրեց, ո ր ո վ հ ետ և \ք՝շոյ և 0ասնոյ մեԼ եըր հ Յն հեղա փ ոխ ա կա ն շա րժում ներ ո ւ խլբտուՅ&եր կերևինէ

Հ ո ւ ր ա վ ո ւ գ ի լզ ի չո ւ ն ի ս 25–^ ը նդ հ ա ր մ ա ն առ–

թ ի ւ թ ե և նա խա պ ես հա մ ա ռօտ ի ւ գ ր ւա ծ 4* բ ա/ց ա հա մանրամա ս ն ո ւթ ի ւնն եր ը ։ Ծ ե ր ա նմոռա նա լի հ ա յդ ո ւկ ն ե–

ր են և ՍԱՐՕն---բ ա ռ ի բ ո ւն նշա նա կ ո ւ թ եա մբա զնիւ, հա /րենիքի ա զա տ ո ւթ եա ն գ ո րծին նէ ի ր ւա ծ ան­կ ե ղծ երիտ ա սա րդներ ---- կը գ ա ն ւե ի ն Հ ո ւր ա վ ո ւ գ ի ւղ\\ռ ա ք ե լի տան մեԼ* Ս.լայի պեքը դ ա ւա ճ ա ն Մ ակարի մ ա տ նո ւթ եա ն վրա / հիՏԼւա ծ՝ ցե ր ե կ ի ն մօա 1 0 0 ձիա– ւո ր ն ե ր ո վ կ ը պ աշա րե Հ ո ւր ա վ ո ւ գ ի լզ ը ։ Կյ» հա սնին չա չա ններ ու և ք ր գ ե ր ո ւ մեծ ր ա ղ մ ո ւթ ի ւՆ մ ՝ա լ, կըսկսին գիէ-ղՇ խ ո ւզա ր կել, ա ւե լի ճ ի շ դ ը թ ա լա ն ե լ* Հ ա ր գ ը կ ը հասնի \ճ ռ ա ք ելի տ ա ն։ Ա՝եր հ ա յդ ո ւկ ն ե ր ը պատրաստ

կըսպ ա սեն։ Ե րբ գ ո ւ ռ ը կ ը բ ա ց ւի , կը գ ս ռ ա ն . --- ,,Փ4–դա յիի ա նո ւնը լս ա ծ չե ք . ճամբա/, բ ա ց ե ք ս* Ա մբոխը եր կ ո ւ մասի կ ը բ ա ժ ն ւի , և & ր հ ե ր ո ս ն եր ը դ ո ւր ս կը թ ռ չ ի ն * Ս եդրա կը շա տ ա ն գ ա մ պ ա տ ա հեր 4 ա յսպ իսի

դ ժ բ ա խ տ ա րկա ծներու և ը նդհա րում ն ե ր ո ւ և միշտ քո/ք

4 տ ւե ր ա ն ձ ն ւի ր ո ւթ ե ա ն աննման օրինաձևեր* Վ^երջա– ,պ ե » ա/սօր Նա կ ո ւգ ա յ երկա ր տարին ե ր ո ւ իր աշխա–

տ ո ւթ ե ա ն պսակն հ ի ւս ե /ո ւ ։ քնամոլ կողմէն դետ ին կը–

փ ռ ւի ն ե ր կ ո ւ ոստիկան — Ն ո ւս ո ւֆ չ ա ւ ո ւ շ ո ւ Փ4դ ո ւլլա հ

( ^ * մ ա կա նւա նեա լ)----^ ե ր կ ո ւ ո ւր ի շ ա լ ծա նր վիրա ւոր*

Ժ1ց1էւտ6ժ Ե7

102 Գ Ր Օ Շ Ա Կ յ|7 6

Մեր ընկերները կիյնան դուքան դաշտի մեջ---ոչ գիրք։ոլ ապաստանարան* Կո//> բա խ տ ը հոս ա չ իր դ ե ր ը կ ըխաղաք--- կ^աւրւի I\եդրակի մՆսինը, • • \\ատաղութետմբմը գետին կը ղարնե ու կը պոռաք. --- հրարա­նիս կտորները, հարիւրաւորներ եք։ մի----------------եկեք,սպանեցեք ։ ^ քա ջա լերւին վատերըէ և գնդակներըկարկտի նման կը աեղանւ Մեր հերոսը դ ո հ սրտով ժպիտը երեսին^ կիյնաք, իսկ Սարօն, թա րմ՝ երիտա­սարդը) ա ռիւեի պես կռէ–ելով կ ը հասնի Նփրատի եզեըթը ու հոն կիյնաք իր արիւնով ներկեք ով Մուրատ գետի պղտոր ^ու^ւշւ կը ցրւի, Ա«.աք ելի տունըկը վա ռեն , և դ ե ռ այսքանով իրենց վայրենի կիրքը չի յա դ ե ն ա ր , կըսպաննեն 3 դիւղացի խ եղճ հայերէ որսեր դիակներն աչ, իբրև ֆեդա յիի, մեր հերուների դիակների հեա Օ՝ուշ բեր ե լո վ կը թ ա ղեն անմահ դենի կողքին։ Աարդանք աՆոնր յիշաաակին, համբոյր անոնց պադ հողերուն. . •

Մ շոյ Ա րտ երդ դ իլղա քի Շյմա ւոն և Մ իստկ ա նո*ն երիտ ա սա րդներ, ՚ զենքի ե ա ր ա ւեն բ ռ ն ւ ա ե , էֆ ուրիշ ա խճանցի երիտա սա րդի հ եա չա չա ն ն ե ր ո ւ ե ը ր գ ե ր ո ւ մօա ե ա ռ ա յո ւթ ե ա ն մտնելով, կը դողնա ն եր ե ր կա նոՆա–

ւո ր զենքեր ո ւ կ ը փ ա խ չին։ Աուլիս ամաոք ֆ —ին կը վ ե ­

ր ա դ ա ռն ա ն դեպ ի զի*–զ խոտի դ ե ղ ի մ ը տակ կ ը ք ն ա ն ա ն * Ախճանցի երիտ ա սա րդը հար ր ե ր ե լո ւ համար

կ ե ր թ ա յ դիւդչ հոն հ ա ս նելո ւն պ ես՝ կը ձերրա կա լւի

ոստիկտ ններե ո ւ ք ր դ ե ր ե * Գ նդա կով աղան վիրա ւորելեն եա րը կըսկսին ե ե ե ե ը չա ր ա չա ր ։ Տ ե ս ն ե լո վ որ պիաի

ս պանն ե ն ղինքը, աղան կ՝ ը ո ե ՛ ^ 0 ՛^ սպ աննկր զիս– Ց "18 կուտ ա մ* ձ ե ղ ֆ եդ ա յի ն եր , ե ե թ ե ինձ 0 * ւ*ւշ տանիք, շա ա մը գա ղտ նիքներ կը յա յա ն ե մ ** ։ ք ո1$ կուա ա յի ր եր կ ո ւ ՛ը նկե ր ներ ը ։ Մ ա րդա կեր գա զա նի ո ւխ տ ե ա չ

ծ ա ռ ա ն ե ր ը հ ա ս ն ելո վ խոտի դ եզե մօա, խ որ քնոք կըսպ ա ննեն եր կո ւ երիտ ա սա րդներն աչ, ա ռա նր ձայն տ ա լու, ա ռա նք խ ղ ճ ա հ ա ր ւելո ւ • Ախճանցի երիտա սարդը,

ե ր բ բ ե ր ի ն Մ Ոէ–շ* հա ր ր ա քննո ւթ եա ն միջողին յա յա ն ե ց . ո հ ս ո չի ն չ չդ ի տ ե մ , էֆայն կեա նքս ա զա տ ելու համար

ա յդ պ ես խ օ ս ե ցա յս * 1|շ էէեայ բա նտ ը։ .

|)սւեղեւա ե ե անանկ դր ո ւթ ի ւն մը, որ իսլաւքնևրը արդեն իրենք համար լի ա զօր իրաւունք կը համարին ամէն պատահող հային սպաննեը ու անքնիը Այնպիսի ընդհանուր սարսափ մը կը տիրկ, որ հաք դիւղաքիՆ չի համարձակիր դաշտ իջնել, հունձը հասան ե « երկրա­գործի կենար ս ւ մա հլա ն օրն ե » ք ա/ք բանաարկ–ւ.ան ե իր տան մեջ*

6 ունիս 23 II (Ւ Գ Լ Ր գ Ւ՚ ՜ Ղ^ Ւ Ա-աաուրը կըսպանւի Գեղձմերցի ք ր դ ե ր ե առանք պատ՛ճառի։ Աունիս 23 տ ա փ ի ց ի հայ մը 0՝շպ Հրե կամուրԼ ըսւա ն տեղը ղօլաքերե սսւինով կը վիրաւոր ւի կողոպտեյունպատա կով։ Հունիս 27 V շ ո յ Ձ. ո ր ը 2լ թ օյի Օվօյի աղան դ ա յոյնով կը վիրաւիւոր թ ի ւր ք երե* Աուլիս 4 Ա ր օ ն ք դիւղ հունձքի մեվ Աակօն կըսպաննւի.եղբայրն ա չ մահամերձ կը վիրաւորւխ 6 ուլիս 4 Հ ***• ւ ա ա ո ր ի կ գիւղ երթալովք խումբ մը բադրանքի քըր~ դեր կ ը մտնեն տուն մը, ուր մայր մը իր երկու զա– ւա կներով կը գտնւի։ է*»եդճ կինը, դա տայ Լեղով հաց^ ե •կերակուր պատրաստելով կը հիւրասիրե երկիւղկն։ Սակայն հեռանա լու ժամանակ կըսպաննեն մայրն իր երկ ու լա ւա կաց հետ միասին։ Որպիսի քսա&էելք։ ա– բարք. , • Տեսեք, ր ուն վայրենիները Ուր կը բնակին։

Աուլիս 5 Տեբաղանքի կոտորանն երու և անմահ Սերորի սպ ա նութ եան պարաղային մեն դեր խաղարան ե պատ– ւանշաններու արժանացան քսալիը՝ աղայի փառաւոր պ ա ֊ աիժկն եարը, անոր եղբօրորդին Պրահիմը, սասունքի և բադրանքի ք ր դ ե ր ո ւ ընկերակքութեամր, յ արձակեք ով հայ Մ ա ռ ն ի կ դիւղի վբայ, կըսպաննեն 6 հայեր, 3 ա լ նանր կը վիրալորեն ու դիւղը կը կողոպտեն։ Գիւ– ղացիք քիրուցան եղան ու կորսւան են. թ ե ր և ս շատերն ալսպաննւան։ Աունիս 22 է յ՝խ ա վ ո ւ դիւղեն 13 աաւար աւար աարւեցաւ յա յտ նի աւաղակապետ Սեյիդի կողմե*6 ունիս 22 Ի* ո շ կ ե Լա ի ԼՊուլանըդ) հայ դիւղեն ամբողջ^ նախիրը աւարի առնւա ն ե * Մանազկերաի Տ ե ր ը ք գի*–զի նախիրը (160 ք «•»■ ») հասնանցի ա շիրէթի ցեղապեա Սոլախը կըա ա նի։ Աուլիս 8 Հ ե թ ա րդիւղեն 160 ոչխար աւարի ա ռնւա ն ե րադրանքիներե* Աուլիս 6 Մշ^/ IՀ ե խ լ ա ն դիւղեն 200 ոչխար աար– ւեցա ւ պաաըկանցիներե* •

ձ*ողովրդական տզրուկ մշեցի յա յտ նի ճիղա/իր աղա թ հ ւք ք ը , որ կը բնակի Ս*ձ"/ Աւաղաղրիւր դ ի ւղ յ ֊ բացար–

*ձակ ր ռ ն ո լթ ե ա ժ բ տիրացան ե զ ա հ 0 ը ն ձ–ն ո ւ ա, Ա ւ ա ղ ա ղ ր ի ւ ր ևլե գիւղերու վրայ։ Սա իր նա ոտ ներով մտնելով պատ ը ք անցի աշիրեթի մեջ* Ժո– ղոֆեեր, խորհրդակքութիւններ կը կաաարե, հբա հա նդելով թ ե յ արմար ա ռի թ ե • և Գաշաի գիւղերը Ա0ւե–րակ դարձուցեք** * ՊաաըքՈէնցի ա շիրեթ են Գառանք 0 |Օանուն րի ^բ ՚Է Ը---ոք* Գ Ն ֊ի կոտորանին յա յտ նի դեր խաղ–ցա ն եր՝ աւերակ դա րձնելով Մակարայեքւոք վանքը և կոտորելով հոն դանւող^ 4 ֊6 հարիւրե ա ւելի հայեր, երիտասարդ, ներ, կին, աղջիկ, պատանի և ե ր ե խ ա յ,– ֊ միացան ճեզայիր աղայի նա ռա յ ն»ուշիի հեա* ցրդական խառնիճաղանճ բա ղմութ եամբ մը կը յա րձա կին Ս» Աով– հանն ու վանքի սեփականութի ւնը եղող Տ ա ա ր ո դ ս մ հաք դիւղի վբայ, ուր կը կը բնակին 10– 16 աուն աղ. քաաիկ հայեր, և կը կողոպաեն ու կ^աւերեն ամեն քնչէ Գիշերը հոդ անցնելով առաւՕտեան կը պա շարեն Ս> Ա ո վ հ ա ն ն ո ւ վ ա ն ք ը ։ Վանականները դոները փակելով ՚ կ՝ ամրանան վանքին մեջ* "Հքդերը կք առաջարկ են դ ո ւռ ը բանալ ըսելովդ թ ե $Մենք վանքը կողոպտեյու համար եկան չենք, ա յչ խուղարկութիւններ կատարելու և ֆեդա յիներ գտ նելու^։ «Լանք ի տեսուչ և այժմու վանահօր փոխանորդ Հիղնքի Մկրտիչ վարդապետը կը պաաասխանե. յ,2 եպի չ ե մ կրնար դ ո ւռ ը բանա լ։ ն Հա չուր ղրկեր ե մ կառավարութեան. ե թ ե խուզարկելու կ ա մ կոտորելու պետք կայ, թ ո ղ դալ կառավարական զ°րքը և կաաարե**։ 11 յս պատասխանին ա ռջև, կարնես, ք ի չ մը կը շւարին։ Գ ես քք ՚ի ե ր ը հեռացա ն չեին վան–

ք ե ն , երբ վանքի կողմե կառավարութեան քք**–ր աւոալ անձն ա ւորու թ ի ւն ը կը վերադառնաք։ ե եղերկառավարութեան պատասխանը. ^Աքժմս պատրաստի ղ օ ր ք կ ա մ ո ս տ ի կ ա ն չ^կ ա յ , և մ ե ն ք ք– ի ա ա ե ն ք , ս ր ք ր դ ե ր ը ա յ դ պ ի ս ի ձ ե ռ ն ա ր կ մ ը չ ե ն ը ն ե ր 11* , .

Ա յլև ս ի ն չո ւ չկոտորել, ինչո՞ւ" չսպաննել ու չոչնչա– քնել, ո՞վ ե հարցնողը կ ա մ ո՞վ ե պատասխանատուն։ •Հրգերը կ՛՛իջնեն ք Լ ղ լ ա զ ա ճ ։ նոր համախրուՏներ կը լինին հոն։ Տեսնենք թ ե Ղզըսղաճի տրտման ինչպես * կը խաղցւխ

Աւազաղյւիւր դիւղացի Համբար անուն հայ մը գո ւ­թ ա ն ք շ ե լո ւ ժամանակ գիշերով կըսպաննւի։ Սպաննող–

ժւցատտժ Ե7

յ # 6 Գ Ր Օ Շ Ա Կ 103

ները յ ա1Ա0*է Լեն* Համբար՝ ճեզայիր ադայի Նառաներ։ Ս պանն ո ւ թ իւնը հայ տեղափոխ ականների կ ը վերա» գրեն։ Սկ/թա նքի ա շիրեթ են Գաշեի 0 ՝ողիկ անուն ք ի ւր դ ը սպաննեց 8 ր Օ Ն ք գի լզի ռես Ար թ ի ն ը ։ թ ո ղ ա ր կ ո վ գիւզի ռ եԱ Ս՝աշօյի ոչխարները թալաներին ւ պա–հոլս կը լսենք, որ Ե * խ ա վ ո ւ գիլզի աաւարի հեա՝ թուլուխի հօաերն ա լ քշւա Ն են է & ա ա ր ո գ ո մ ՝ դիւ– ղացի Մ ը լք ե անուն հայի ոչխարներու մեջ դրացի քըր– դերը մտնելով օր կեսօրին հաւնաեները կ1ընտրեն և կը աանինէ

Աւարա ռութեա նց, հարսաահարութեանց միառմի նկա­ր ա գր ում ի ւնը կատարել մեզ անկարելի ե» Ղըգիաե\ք, թ ե ի*նչեր կը կաաարւին Ս՝շոյ դաշտի սահմանի վրայ գըտ– նւող գիլզեր ու շրջակայ գա ւա ոներու 4 ^ 1 \\նոնց դ ժ ո ­խային կեանքն ե լ թ ոզ ^ր Փ՚Ւց կամարի վրայ նկարւի, . .

Ա*ւքանը ք ա ջ ։ / * / " ^ 4՚ւ "ք ամեն հայ ^մահ, մահս կը կանչեք ք աէ9 կարՆես մահն ա լ սարսափահար եր– բեմե հ ե ռ ո ւ կը փախչի, կարՆեսէ նա ա լ չուզեր հա յե­րիս կենաց թ ե լը ւֆ անգամեն կտրել, որպեսզի քամենք թ լ ւ ա ռ ո ւթ եան բաժա կի մրուրը, որպեսզի պատմութեան մեԼ ապագայ մարդկութեան թ ո դնենք հրեշային և հե­տաքրքիր նկարագիրներ. • •

ՏԷՐՕՐԻՕՏՍԼԿԱՆ ԳՈՐԾՈ՚ԼՈԻԹԻԻՆՆԵՐ ՄՈԻ5ՈԱՄ7 յս ^ յիս

Մշոյ արդեն իսկ անտանելի վիճակը կրկին Նանրա֊ ցա ւ* Կառավարութիւնը ջանք չի խնայեր մեր բ ն ա ջ ն ­ջումը օր ա ռա Լ աօնելու* քրդ ե ր ո ւ վոհմակներ ազաա համարձակ իրենց սուրը կը շարժեն Գտշաին մեկ Նայրեն միւսըլ Վերջին քա նի մը օր երու մե^ պատահան սպա– նութ իւններու թի*–ը Տ Օ ֊ի կը հասնի։ \սասգիլզի մեԼ սպանւաՆ են 3 հոզ–ի% Պետրոս Պահակետն, կա^ւօ 0 ՚« – կարեան և Ամպօ 6 ովսօյեան, 0՝ոկունք դիւղեն 8 հոգի, Հացիկ դիւղեն 1 1, Աըվարինճ գիւղեն 3» Շյէլակեն 1«

Ա. յ ս դժոխային կացութեա ն մեԼ ունինք սակայն մխիթարութիւն մը, որ մ ե լ վերջնական լք ո ւմ ն «*■ թա– րոյական մահացումե կը փրկե* & ջնա մին որչափ ամուր կը սեղմե իր Լերթերը մեր շուրջը, մենք ա լ այնչափ սերտ կերպով իրարոէ կը ։Գրձենանք և ընդհա նուր ա հռելի վտանգը փոխադարձ կարեկցութեան ու օդնու– թ ե ա ն բնազդները կ՝արթնցնե հայ Ժողովրդին մքք» \՝նչ որ աարիներու խանքերն ու քա րողութիւնները չեին յա Լողա ն ը ն ե լ ա նխելք կա ռավարութիւնը կ՝ընե մեկ հարւաեով՝ շնորհիւ իր Նայրայեղ խսաութիւններունւ Կեանքը ա լ իր ա րժեքը կորսնցուց հալուն համար, իսկ բանա , աանջ,սկք ու կախաղան ա ո » ^ * 1 ւ վախին տեղ՝ դա ռնքմհիՆա զ մը միայն կը ձևեն իր շրթունքներուն վբայ։

Աձ</աՀ սերորի մա հեն յե տ ո յ* պահ մը ոգևորութիւնը տիրեց թիւքքերուն ու քրդերո ւն մեջ, որոնք կ ը հ ա ւ ֊ տային անզուգական հերոսին հեա մեկտեղ թաղաՆ ըլլա լ ամբողջ յեղա փ ոխ ու թ ի ւն ը Սակայն դ ե պ ք եր ը չուշա ցա ն ապացուցանելու որ չարաչար սխալաՆ եին է Սերորի և Սպաղանքի դա հիճ Պըշարի էսալիլ աղան աապալելե ետքը, յեղափոխականի գ ն դ ա կ ը հ ա ո ա ւ նա և Հօթա նեՆց ՀՀ ե ր ի ֆ ա ղ ա յ ի ն , որ երկար աարիներե իվեր ճշմարիտ Ա զրա յել մը դարձան եր Մշոյ դաշտի հա, գիւղերու գյխուն, Ասոր սպանումը պաարւակ բռնելով, կառա վա րութիւնը 9 5 հոգի բանտարկեց Ս՝ոկունք գիւղեն։

Սպաննւաե տաղային ե ղ բա յր ն եր ը \ի ա զ ի և (է՝եշիտ,

գ ի լզ ի դաշտին մեը Լ ՞ք 0 հ ա յե ր ո ւ հա նդիպ ելով , չորսն ա լ մա րթ ինիի գ ն դ ա կ ն ե ր ո վ սպ ա ննեցին։ 0 րլան–

նւա ե ներ և են՝ Կ ուլեւի Սրգօն, Գա րխ օյի 0 ՝ովսես, իր ե ղ բ ա յր ը 0 եդ ր ա կ և Ս՝շո ւ քա ղա քա ցի մա րտ իրոս Պետ–

րոսեա ն։1*րենց կա տ ա ղ ո ւթ ի ւնը անմեղ գ ի ւղ ա ցի ներ ո ւ վրա յ ա լ

չկ ր ն ա լո վ յա գ ե ց ն ե չ , թ ի ւ ր ք ե ր ը ը նդ հ ա կ ա ռ ա կ ը համոզ–

ւե ցա ն , որ խ նդի ր ը սուր կե րպա րանք պիաի ա ո ն ե հ ե տ ք դ * հ ե տ ե , և տագնապի մա տնւաՆ՝ սկսան ա ւե լի արմատա­կան միջոցներ փ ն տ ռ ե լ պ ոռ թ կ ա ց ո ղ վ ր ե ժ խ ն դ ր ո ւթ ի ւն ը

խ ե ղ դ ե լո ւ հա մա ր։Ա յ – * պ ատակով տեղիս միւթեսա րիֆը արտակարգ

ժողով մը դ ումարեց, ուր հրաւիրաՆ եր թ ի ՆԸթ ե– ք ի ւր դ բոլոր հզ°ր չարադորՆները։ Ա յ գ մ ո զովին հ ե ­րոսը կ ը հանդիսանալ պալաքցի աշիրեթի ցեղապեա հաճը Գ ե ր ս ա ղ ա ն , որու ուղեղին մեջ սակայն բա ր­բարոս բնա զդները շաա քիշ աեղ եին թողա ն խ ելքին ։ Ա յս ցեղապետը զօր տալով իր ամբողվ վայրենի պեր– ճախօսութեան՝ ժողովականն երուն կ ը յա յա ն ե թ ե հայերու ան հանդարաութեան միակ պատճառը կառա­վար ո ւ թ եան անոնց հանդեպ մեղմ՝ ը ն թ ա ց ք բ ռ ն ե լն ե * Ե ւ լիապօրութիան կը պահանջե րոէոր հ աք տակն ու վբայ ընելու, խոստանալովդ կա րճ միջոցի մը մկվ ֆեդա յիներու անունն իսկ ջնջել։ 0*իէ-թկսարիֆը ք ի ւր դ պեյին այս կտրուկ առաջարկին իր կաաարեալ համաձայնութիւնը յա յա ն ե լո վ հանդերձ, կը պատաս– խանե թ ե ՝ ա/ գ աեսակ լիաղօրսւթիւն մը տալը իր իրա– ւա սութենկն վեր ե և պետք ե Պիթլէսի կուսակալին դիմել։

Ա «ո |* վբա յ Հ ա ճ ը Գ ե ր °ն գխ նւորևերու և ոսաիկան–

ն ե ր ո ւ ջոկա տ ով մը ճա մբա յ կ իյնա լ Պ ի թ լի ս ։ Սակայն

յի մ ա ր քիւ-րդը մտ քեն իսկ չ ե ր ա նցներ թ ե իր վթայ հսկող ա չք ե ր կան, 0 *ո ւշեն 8 ժ ա մ ՝ հ ե ռ ո ւ ||՝ա վա կ ո շ

ւա Ն տեղք յա ն կ ա ր Ն խ ո ւմ բ մ ը ֆ կ դ ա յի ն ե ր ե կ ը պա– շա րւի և աո անց դ ի մ ա դ ր ո ւթ ե ա ն ժա մա նա կ ունե նա լո ւ ա նձնատուր կ ը յլա յ։ ֆ ե դ ա յի ն ե ր ը ամբողջ^ խ ո * մրը ղ ի– ն «ա թ ա փ կ՝ ը ն ե ն , կ ը ս պ ա ն ն ե ն ո ւ կ՝ ա %-

յ ա յ ա ա ն ա ն ։11 յ ս դ ե պ ք ը բոլորովին ապշեցուց կա ռա վա րութիւնը,

որ կը տեսներ թ ե մութին մեվ ՆբաղրաՆ իր դա ւերն իսկ կ՝իմանան հայ ^կօ^տ եճիներըս ւ

Ե<– սա կա յն ա ւե լի ա պ շե ցո ւցի չ ա նա կնկա լ մ ը ն ա լ

վերա պ ա հւա Ն եր ի րեն ։Վ^ևրոյիշեա լ ա եռօրին ապ ա ւոր ո ւ թ ի ւն ը դ ե ռ չպաղաՆ

ֆ ե դ ա յի ն ե ր ո ւ ձ ե ռ ք ո վ ս պ ա ն ն ւ ե ց ա ւ Մ շոյ հա յու– թ ե ա ն են ֊կա տ ա ղի դ ա հ ի ճ ն ե ր ե ն մեկը Ի* ա լ ի լ ե ֆ ե ն –

տ ի ն ։ Ս^/ս ճիւա ղք, որ ա ա րիներե ի վ եր ք ա դարապետի Լպ եէետիյե ր եի ս ի ) պ ա շա օնը կը վա րեր, ա ներ ևա կա յելի Ն ա յր ա յեզ ո ւթ ե ա ն մ ը հա սցուցա Ն եր իր հա լա Ն ա նքները 8 արմն ի հ ա լո ւթ ե ա ն դ ե մ • ն *ա լի լ եֆենա իի սպ ա ն ո ւթ եա ն ա ւեա իսը լս ե լո ւն , 0 *^ »/ ա մ բո ղ վ հ ա յո ւ թ ի ւն ը մեկ բ ե ­րան օ ր հ ն եց ֆ ե դ ա յի ի ն պ ա տ ուհա սող բ ա զ ո ւկ ը » իսկ

մա հմեդա կա ն ամբոիՀն ո ւ կ ա ռ ա վ ա ր ո ւթ ի ւն ը սա րսափեն խ ելա կորոյս՝ նոր ոճիրն ե ր ո ւ շա րք մ ը վ երսկս ա ն։ Գիւ– ղեր ո ւ մեջ ա ասնեակ մը խ ե ղճ ե ր սպ ա ննւեցա ն և Մշոյ բա նտ երը ա յս պ ա հ ո ւս լի ե ն հա րիւրա ւոր հա յ բան–

; ա ա րկեա լներով։

-- -------- -—պ ------ր–----------------

ժւցատ6ժ Ե7

104 Գ Ր 0 Շ Ա Հ յ $ 6

Թ * Լ Թ Ա Կ 8 Ո հ Թ Ի հ Ն Ն Ե Ր

ՀԱՅ–ՄԱԿԵԳ01ւԱԿԱՆ ՀԱԼՅԳՈԻԿԱ8ԻՆ ԻՈԻՄԲԻ ՄԸ ԿԳԻԻԸ. (ՆԱՄԱԿ ՀՏԻՐՆԷԷն)

Հևմսոյս 6 ֊ի ն Հայ–, բուլղար յեղափոխական խումբ մը յա ր ձ ա կ ո ւմ գործեց քաղաքեո ք ա ռ ո ր դ ժամ՝ Հեռու, գա ն ւող 8 ^ ւ « ^ Մ ուսթա ֆա պեքի ագարակին վրաք* Ն* ումբ ը , որ նպաաակ ունեցա ծ ե էտիրնե/ի վալին գերի բ ռ ն ե լ Հ—֊ր ա ռա ծ եր որ վաքին նոքն °ք Ը ^Հրա ւիրւած եր ժՒ շ^աԼ ագարակին մեջ*

& յ|ք յա ն գ ո ւգ ն ձեռնարկին ա յլևա յլ մհ կն ու թ ի ւն ն եր կուաան, ր ա/ց Հրոսախումքէին գլխաւոր նպտտակներենմին եզաՆ ե միէ–ջՒ(,~վաէին ^^1'ք՝ բռնելով, թ ի ւր ք կա՝ ռ ավար ո ւ թ են են իրր փրկանք պ տ Հա նջել Հ աք ծ. մակե­դոնացի քա նի մր րանաարկեալներու– արձակումը։

Գմբախտաբար խ ումբը կես մամ՝ ուշ Հասնելով վալին արդեն քաղաք վերադարձան կը չինի* հեղափոխականները կ ր ձերբակալեն ագարակաաեր ոչկլի որդին և կուպեն լե ո ն ե ր ր Հեռա նա լէ բա /ց անմիջապեո յարձակման մր կ ե ն թ արկւին։ 0 ակա/ն՝ սպանելով 3 —4 ոստիկան, մեկ վիւլաղիմ, քա նի մը ղինւորներ և 1 5 ձի, որոնց եա ևր պաասպարւած կր կռւին եղեր ղինւորներ ը , խումբը յա ռ ա ջ կգրեիք ան ալ առանց պոՀ մը տալու* Հ\տռավա՝ ր ո ւթ իւնը իմանալով եղելութիւնը, անմիջապես րաղմա– ■ (միլ Հ ե ծ ե ա լ ու Հետևա կ ղինւորներ և մինչև իսկ երկու թ ն դ ա ն օ թ կը Հանե՝ խումբը ամբողջովին ձերբակալելու Համար*

ՇխդՀարումը տեղի կ՝ունենալ Սահմանագլխին 2 ^ յ քիլօմետր Հե ռո ւ, քարքարուտ աեղ մը* Ւոլոլւ ա նցքերն ու ճանապարհները արդեն բռ ն ւա ե իջնելով հեղափոխական- ներ ուն ուրիշ բան չի ճ ա ր ըեել, բա/ց ե թ ե կատաղի դիմա դրութիւն մը։ ՚Ա՝ինչև իրենց փամփուշտներուն սպառումը մոլեգնաբար կը կռւին Հարիւրապատիկ աւելի սաւար զորքին դեմ*

էՀռիւը կքԼսկԱի առաւօտեան մա մը 7 ամ–բոդջ չորս մ ա մ կը տևե*

IX մեն են առաջ կ՛՝իքն աք ցաքանի բուլղար հեղափոխա­կան Սօկօլօվը, բարձրաՀասակ, յա ղ թ ա ն գ ա մ երիտասարդ մը* 11<ր«ւ ւ Հեա կըսպանւին Հալերին (1Ն««օէր, քնկքիրտաղցի Օննիկը և \՝վան անունով բուլղա ր մը* Բուլղար ա Հ ալ երեն շաաերուն ծ ա նօթ դիւցադն թ ա թ ո ւլը իր ընկեր Գեորգին Հետ ք ի է մը Հեռո ւն առանձին դիրք կր բ ռ ն ե ն , խումբին թիկունքը պաշտպանելու Համարւ թշնամին, որ յ ոքս ուներ Ա՛քդ կետ են չա ռա ջա նա լով ն ե ղ օղակի մը մեջ ա ռներ Հրոսակները պօրաւոր ընդդիմութեա ն մ ը կը Հանդիպի ալդ երկուքին կողմե ։ Տեսնելով որ Հեռուեն Հրացանաձդութեամբ ոշ մեկ վնաս չե ն կրնար Հա սցնել ալդ երկու Հսկան երուն, որոնք շեշտակի Հարւաեներով շարունակ պինւորներու ձիերը կը գլորեին՝ Հր աման ա– աարը հեծ ելաղ Օ չլքին կը Հրամալե դիրքերին դուրս ելնեշ և վրաք աալ։ Տղա քը Հա րւա ծները 1լ արագացնեն, շաա մը ձիեր ու ղինւորներ ար կը տապալեն, ր ա/ց վերջի վերջո/ էիիյնան վրաք Հասնող Հեեելազօրքին սու­րերին։ Գերի կը րռնւին երկու Հալ և երկու բուլղար, Սլավի Տօնիվ, \**րիսաօ, Օննիկ քեոքՀղեան և եձակոր •|արապեաեան, բոլորն ար եանր վիրաւոր»

քն՝իւրքերու կորուստը յա յտ ն ի չ ե * \\՝Ւա/ն առաջին ընդ Հարման ընկածն՜երը քաղա ք են փոխադրւած,

Ժ1ց1էւտ6ժ Ե/

իսկ ղ–լի,աէ–"/1 կռւին 4 ^ ինկած ղին լորն երուն դիակ­ները հինգ սայլերով ղօրանոցները կրեր ենէ Գ ե ռ մինչև, հիմա քաղաքիա ղինւորական Հիւանդանոցին 4 ^ կը խնամւին բա զմա թիւ վիրաւորներ, որոնցմե օրական երկու երեքը կր մեռեին։ կռւի միջոցին ղինւորներու գնդա կ­ներին սպանւած ե նոյնպկս գերի բռն ւա ե պեքի որդին*

Շեղս։ փոխ ականն երու կողւՀն վերջին կռւողր եղեր ե &՝եքիրտաղցի Օննիկ քնպասեանը, որ իւրաքտնշիւր ձեռքը մեյմեկ քեվօլվեր րռնա ե զարմանալի արագութեամլւ կրակ ե տեղացեր աջ ու ձախ, ղինւորներու գնգակնե– րուն տարափին աակ և աքն մամանակ միայն անձնա­տուր ե եղեր, երբ ռեվոլվերի փամփուշտներն ա լ սպա­ռեր են>

1|ո Էլ քԼ մեե տպաւորութիւև ե ձգեր թ ե աղգարնա– կութեա ն և թ ե գ^քթիե վՐաք1 11 նմանը չտ եսնւա ծ կոիւ եր^ կը խոստովանին րոլորըւ “Նոյնիսկ թ ի ւր ք Հարիւ– րապետներու պատմածին նա յելով տղաքը կուեր են զարմանալի պաղարիւնութ եամր և ո լ 4 ^ գնդա կ պարապ չե ն արձակեր* “ՆաՀատակներոէձւդիակներր ինչպես նա և վիրաւսրները քաղա ք մտցուցին ղինւորական մեե թ ա ­փորով* ղինւորները ըստ իրենց վաղեմի սովո­րս ւ թ եան՝ վրեմնին վիրաւոլէներուն վլւայ են թա փ եր, բարբարոսական եեեի ենթա րկելով ղանոկք* ՝Ծ՝եեը բան­տին 4 ^ ս *լ շարուևակւաե ե*

Հարցաքննութիւնը, որ ամթոգք 2 3 օր տևեց* վերջա­նալու վրայ ե Հիմա, պատերազմական աաեանին վճիռը դ ե ռ չ ե յա յտ ն ւա ծ,

Թ յ ս առաջին անգամը շ ե որ Հայ և մակեդոնացի յեզափոխականները ձեոք ձեռքի տւաե կ ուի դ աՀՀոը կ՛*ելնեն* 1|ակայն առաջին անգամն ե» որ անոնց արիւնը իրար կը խառնւի* ք|*> աարակոյս շկայ, որ քնաթուլներու և Սօկօլովներու միատեղ թա փ ա ծ արիւնը պիաի լինի այն պօրաւոր շ ա ղ ա խ ը , որ անխախտելի կերպով պիտի միացնե ընդմիշտ Հա յ և մակեդմնացի ճշմարիտ յե ղ ա ­փոխական տարրերը։ ^

(ֆարգա՚կք ինկած քա ջերու յ իջա տա կին, պաաիւ այն Հալերուն, որոկք օտար Հողի վրաք ևս ցոյց տւին՝ թ ե ինչպես գիտ ե կ ռ ւ ի լ Հաք յեղա փ ոխ ա կա նը,, ,

V –

ՏԱՃԿԱ^քԳԱԿ11Ն 31ՄԱԲԵՐ0ԻԹԻԻՆՆԵՐ(ՆԱՄԱԿ ՀԱՍՊՈՒՐԱԿՍՆԷն)

Գեկաեմրեր 1 3 0 0

քն^իւյւք կա ռա վա րութիւնը իր փորած Հորը իյնալու վտանգին աակալ ա ռ տակաւ կ ը մերձենալ։ Հայկական յեղա փ ոխ ութեա ն սպառնալից գի/էթը այնպիսիմի սխալի 4 ^ դա յթեցոլպ , որուն աղետալի Հետ ևա նք­ները արդեն սկսած ե Ղքաև ^ որոնցմե խուսափիլ անկարելի ե • Ա յք քրդա կա ն կաղմակերպու թ ի ւն ն Խ

“Նա փոխանակ միջոցներ ձեռք ա ռնելու ք ի ւր դ ա յդ խ ում դ ո ւմ և բարբարոս տարրը քա ղպ քա կրթ ելու և իր ա երութեա ն ու մա րդկութեա ն օգտակար դարձնելու, տարիներով դ ր գո ե ց անոնց վայրենի բնա զդը և անոնց Հոգիին 4 ^ ն ե ր մ ո ւծ ե լ ջ*սնաց կրօն ական մոլեռանդու– թ ի ւն ը , որ *ֆակ պակասող յա ա կո ւ թ ի ւն ն եր ւ – > /*« • լոբովին վայրենացնելու Համար, որպեսզի դորեա ծե ղա­նոնք ոշ թ ե մ*ի1 ց գե ն , ա յլ տիրող աարրեն ա լ ա ւելի

յ0 6 Գ Ր Օ Շ Ա Կ 105

քաղա քա կիրթ մի ազգի յառաջդիմական ձդտումէերը զ»պ ե լ«ւէ արդ ա ր ո ւթ եան ձայնը խ եղդելու, ՛հա սարսա­փած հա յ յեղա փ ոխ ութեա ն արհաւիրքներեն, կուրացած աաեչութեան կրքով, Էր նիւթա պկս և բարոյապես ^ ա /* քա լմ ս ն եՆթակայ իշխանութեան իբր նեցուկ նոր սիւն մր սա եղծելու փ ութ ով իմաստուն Խ հեռատ ես քտ– ղաքակտնութիւն մը բա նեցնել կարծեց կազմակերպելով հա Հդ եա կա ն գունդերը, ղինելով և ա բտօնութիւններ շո ֊ա յչե ո վ անոնցէ Սակայն պետք ե ը ս ե լ թ ե իր հեռա տ եսութեա ն բացարձակ կարճատեսութիւն լինե/ն, զոր կանխաւ ամեն բանիբուն անձ գուշա կա ծ եր, ՛ինքն և ս կըզգպ յ այսօր, հակահարւածն սկսած ֆ և այր աալ և արդեն ա՜&չ ե աո.քևն ա ռնել,

ՈՀ քՒճ ւրա յ °աՒկ եանօթ ե թի՚֊րք և քիւրդ մո֊ղովուրգներու թարթ Ոէ– վաքթին, սովորութիւններուն–.նտ անշուշա ցնորք կը համարի* թ ե կարելի ե միութեան և սիրոյ յա րա ա և ու հասա ա աուն կապ հաստատել այս երևութա պ ես Հ , բա յց եապկս բոլորովին աարբեր երկու պեղերու միջև, ՝9իւրդը ազաա և անկեղծ, կոշա ու վայ­րենի իր չեոներոէն պես, սովոր ա ւա րա ռութծա ն և յ ա - փըշաակութետն, հիացող^ ասպեաական գիւցա զնութիւն– ներու| անկարելի ե ոթ համակերպի, մանաւանգ ենթա րկւի թիւրքին, որ իր հա ր եր ն պես առհասարակ ստրուկ և վաւաշոտ, խարդախ և երկչոտ , կրօնամոլ ու շահասեր յա ա կո ւթ ի ւններ սվ աոգորւած ե և իրեն ւփակ իաֆաը ունի իր կիրքն ու հա ճոյքը* Հայրենի և տգետ ք իւր դը , որ մամանակ մ ը գործիք դարձաւ և դ ե ռ դարձած ե իրեն աւելի մօա և ՝աւելի շահաւեա տարր մ ը փճտ– ին Կ ու համար, նա ևս սկսած ե %ԳաԼ. ՒԲ ս^քա/Տւ և իրենց մեկ մասին, անւանեը չի ներեր գազանա­պահ ութիւնը, հա յերու հեա կրկին մերձեցում մ ը առաջ բեր ե լո ւ համար ըյրած փօրձերը ուրա խա ռիթ ապացոյցներ են այս կարծիքի հաստատման, և ապահով ե մ թ ե պիաի լինի օր մը որ ա յդ գաղափարը ըեդհանրանպյ մեծա– մասնութեան մ եվև օգտակար իր ակ ա նութ իւն մը դա ռնա ր

Սակայն մինչև այգ երանելի օրը այս հեռանկարով որշափ և հաշտ քաղաքականութեան մը հետ ևիը ուզենք հայերս անոնց նկատմամբ, գմբախտաբար պետք ե խ ո ս ֊ աովանիլ թ ե պարտաւորւած ե՚կք ա յժ մ հակառակ և խոշնդոտ տարր մը նկա տ ել ղիրենք մեր դատին ու տես­ն ե լ խ մ դ մ ո ւթ ի ւն ն եր ու և աւարաո֊ո* թ ի ւն ն երու շարու- նակութիանը, զոր տա՛ճիկ կառ ավարութ իւնը անմաու– թ եա մր գիւրացուց և այսօր իր թ ո ւլս ւթ ե ա մ բ անկարող

ե աԲԳէւէԲն յ հ գաղափարը թ ե ք ի ւր գ ը վնասակար և վա տ ն֊

գա ւոր տարր մ *ե տաճիկ կնատ կառավարութեան հա­մար, մպքերու նոր յե ղ ա շր ջո ւմ մը յա ռ ա ջ բեր ա ծ ե, և տեղիս թ ի ւք ք քաղաքացի և ղինւորական մեծամաս– ն ութ իւն ը արդեն սկսած են անհաշտ ա չք ո վ նա յիլ համիդիեներուն, մանաւանգ պինւորակաճները, երբ կը տեսնեն իրենցմֆ արհամարւած, բոլորովին տգետ ու զուրկ ղինւորական կանոնաւոր կ ր թ ո ւթ ե ն ե Ւր ^ *9հաւասար կ ա մ իրենցմե բարձր պաշաօններու հասած* հ«ք գիւղացի տարրը բոլորովին գ մ գ ո հ ե, որովՀետև կարգ մ ը գա ւա ոներու մ ե լ ա յմ մ ինքն ա լ ենթա րկւա ծ ե հայ գիւղացիի նման քրդա կա ն բարբարոսութիւններու» (էԱէ-ՀաքՓ •"Գ ձ ա ^ ականջալուր եղածե մ վերջինն երու գա նգ ատն երուն, երբ անոնք մինչև իսկ իրենցմֆ ա ւելի բարեբախտ կը համարեին հայերն , ըսելով

թ ե * ո գոնֆ պաշտպանողներ կան, եւրօպացիներ ևձեր վքյֆմը լուծողներ, ֆեդա յիների, գարնանհարիւրաւոր տաճիկ ստորա դրութիւններով մի հանրա­գիր մատուցւեցաւ վալիին ուղղակի համիդի կներու դ ե Հ սակայն խնդիրը շուա փակւեցաւ, անշուշտ օր մը ա ւելի րորրոբւած երևա ն ելնելու պայմտնաւ*

Տա յրգ պ տ ա մա ծներես կը հ ե տ և ի ուրեմն ՝ թ ե թ ի ւ ր ք

ե– մ Ւ ր դ "ԲԼաՓ ի բ աՐ Գորե՝»կՒտ են , սա կա յն լտ ւ զ գ ա ­ց ա ծ ե ն իրա ր թ ա ք ո ւն գ ի տ ա ւո ր ո ւթ ի ւն ն ե ր ն , ուստ ի և ն ե ր կ ա յ խա ղաղ յա ր ա բ ե ր ո ւթ ի ւԱ ն է ր ը իրա կա ն յի ն ե լե

շա ա հ ե ռ ի են , Հծիլքքը պիտի շո/^ 1 գ գ "*– ե ք ր դ ա կ ա ն փ ա ռա սի ր ո ւ թ ի ւն ը , մինչև յ^ ի ^ դ ի վերջնա կա նա պ ես $ ն ջ ե լ հա յկա կա ն յե ղ ա փ ո խ ո ւ թ ի ւն ը , իսկ քէ^՜րդքէ բ ա ր ե կ ա մ պիտի ^եայ տնոր, որշափ թ ի լ ր ք ր հ ե ռ ի Տ /ա յ ուոնձգու–

թ ի ւ ն ը ն ե յե ք ր դ ա կ ա ն ա ւա նդա կա ն իրա ւուձքքներու մեջ և ղինթն նկա տ ե կես—աղաա և շաա տ եղեր ա լ բոլորովին աղատ ա շի ր ե թ ն ե ր , ի ն չ որ ե ա յժ մ ի ր ե ր ո ւ կ ա ց ո ւթ ի ւն ը , Սակայն տաճկական կ ա ռ ա վ ա ր ո ւթ ե ա ն ա րմա նա պ ա ա ւյ,ւ– թ ե ա ն հ ա ր յյր , տնտեսական շ ա հ ե լն ա յ սպիս ո վ բոլոր ո ­

վին կ ը վ ա ա նգ ւին ։ Հա յկա կա ն կոտորա ծն ե ր ե ա ռա ջ մեծաքանակ տ ուրք մը կ ա ռ ն ւե ր ի թ բ և աղնամ, բ ա յց ա յմ մ որ գ ր ե թ ե հ այ բ ա ռ ի ն բով ա նդ ա կ նշա նա կու–թ ե ա մ բ դա ա ա ր կւա ծ ե ն ոչխ ա րն ե ր ե և ա յծ ե ր ե * մ ի ն չդ ե ռ ք ի ւ ր դ ե ր ո ւ հ օ տ երն ա ն հ ա ճ մտա ա ճ ա ծ, ա նշուշտ կա–

ռ ա վ ա ր ո ւթ ի ւն ը պիտի ո ւղ եր իր պ իւտ ճեի ա/ դ պ ա կա սը լր ա ց ն ե լո ւ հա մա ր ք ր դ ե ր ե հ ա ւ ա ք ե լ ա յգ օրինակա ն տ ուրքը, ուօտ ի մարտին պ ա շա օնեա ներ ց ր ւե ց ա ն գա – ւա ռ ն ե ր ը * ծ *ա ղ ա լ ք ի ւ ր գ ե ր ն մ ե ծ , ը ն դ դ ի մ ո ւթ ի ւ ն չբր ի ն,

սա կա յն բո լո ր ա շի ր ե թ ն ե ր ը հ ա կա ռ ակեցանէ ՝Հ ի օռ Հ ի ւ– սէի ՚է, փաշա, որ ա մ էնա հա ւա տ ա րիմ կ ա ր ծ ւա ծ ն ե ր ե ն ե,

6 – 6 |0 0 0 ^1Բլ Ւ ոչխարի փոխարեն միայն 5 - 6 0 0 ց ոէՅաւաւ» կառավարութիւնը պահ մ ը ս*–զեց ո ւմ ի դիմել և ք^րծկեեն 1 0 0 - ի Հա ֆ դ°Բք ՚ԼՕկեց. սակայն երթ տե– սաւ որ խնդիրը ծանր կերպարանք պիտի սաանայ, անուշի կապեց, Ա յսպ ես և ուրիշ աշիրեթներ*

և ասոր նման րա ղմա թիլ օրինակներ ցոյց կուաան, որ ե թ ե կա ռա վա րութիւնը բռ ն ո ւթ ե ա ն և ում ի դիմե իր վեհապեաական իրա ւունքէերը գործ ա դ ր ե լ տալու համար, առաջին ա նգա մ ապսաամրու թ ե ա ն դրօշը պիտի պարգևն այն ք ի ւր դ պեյերը, որ այսօր Ոյո ա ո կայսերական պահոյից* իրենց հաւաաարմութեան ամե– նա հպատակ յա րգա ն քն երը կը մաաուցանեն և զորս սուլ­թ ա ն ը գրա ւա ծ կը կա րծե պաշաօՆներ և շքա նշաններ շռ ալլելով.

ււուրւ ոի ա ս - ՚ ւ ՚ Ի Ո և՜ (ՆԱՄԱԿ ԻւԱՐԲԵՐԳՀՆ)

3/ւ6 Տ - Ժ " 1 9 0 1Ա յէ օրեն որ թ ի ւր ք վարչագիաա թ ի ւն ը ուզեց իր

սպառնացող անխուսափելի անկսւմՀքե զթէք/Լ փրկելուհամար ք իւր դ Պրեաորեան գունդը — համիդիլեն--- կազմել,արդեն իսկ աղետալի ք պ յ լ մը կառներ ներքին կարդա– պ ա հութեա ն ո ւ խաղաղ զարգացման մասին* (Լւաքաք* ներու հրոս տխում բ ե ր զին ե լ ալն և ս իբրև կանոնաւոր բանակ, անոնց ամենավատ ղֆկքերուն փոխարեն յ անձն ե լ

ժւցատ6ժ Ե7

106 ԳՐՕՇԱԿ

կանոնավոր հրացան ու. րւաքւ/էէ^է՝ կը նշանակեր անպայ– ման ա ղա տութիւն աաՀ ոճրա գործութետ ն « լ աւար– ա ռ ո ւ թ եան և. օրին աւոր ապես վա ւերտցունեը վայրագ բարբարոսներ ու բոլոր արարքները, քա նի որ օսմանեան կա ռա վա րութիւնը սկիզբեն մինչև վծրքԼ ա ենւա ճ սւ. վա նդա լ ցեղ մը ցոյց աւած ե ք ՒՐԳ^ՐՇ. ", Ժ արհի "*– եւրօպական դա հլիճներուն՝

Նհալ*կե, առա ջները աեսակ մը հպարա բաւարարու– թ ե ա մ բ ընդունեցին ա լդ երադիրը րսչոր կարճա–աես վարչագետները, արդեն իսկ յա ղթ ա կ ա ն ժպիտովդ մ ը նշմտրած թ ե ՝ ե այր ասող հա/կական շարժումը իրդեժ՝ ղքսէԽչեյի հակակշռող մը կունենար» --- ու ալդմաքիավելական խ որհուրդը դրւեքա ւ չորս աևիէներու վրալ ո ւ ճամբայ հա նւեցա ւ իր հասցեին ։ րիրա օսմանցին իր դիւալին ծիծաղը քրքչա ց, երբ հալ- կական դժոխային կոաորաեներսւ միջոցին համիդիյեն իր վագերալին հաւաաարմութիւնը այնքան շնորհալի– *»րեն ցոյց աւաւ իր աիրոքցէ Հեսիկայ, իրաւ ե . յա Լողու- թ ի ւն մըն եր մասամբ, մանաւանդ որ սուլթա նը ա/դ ք ը ր ՝ դական ասպարին եա և պ ա հուըա ւեքաւ իր բոլոր դա– ւաճանի պաաասխանաաւութեամբը ու ինքպինք պաշա– պանեց եւրօպական դիւա նադիա ութեան դաաասաանին ա ռջև* ք1ւրե1քե ալդ ասպարը այնքան վեհանձն օրեն պահ­պանեք ղինքը ճգն՛աժամային վայրկենին, ու ոկենդանի– ներու ա երըս խիսա պարտական & աց այդ նշանին* Աւստի, ինքնխե հասկանալի ե* թ ե որքան բաղձայի ե անոր տևական մշանջենալորութիւնը և որքան յ " ֆ ս դրւա ե ե անոր վքայ դեո. գալիք պատահարներու համար ալ*

Համիդիյեն Պրետոր եան գունդն ե * որուն գեղարդնե– րուն վրայ կանգուն ճ ա ը կը կա րծե սուլթանական խ արխ ո ւ լ դա հը, - արեան համատարած լճի մը մեջեն դուրս տնկւած ահաւոր առկախ դղեակի մը պ ե"։

Րայց շատ չուշա ցա ւ ժամանակը, ո ւ դե պ ք եր ը վրեժ– խնդիր յա ջորդա կան ո ւ թ եամբ մը եկան ու կուդան համոզելու թ ե աւաղակներե պաշտպանւած վա րչութիլն մը ի ն չ անակնկալներ կրնալ պատճառեշ նոյնիսկ ղինքը կազմակերպողներուն ու իր պա շտ պանն երուն* Տակաւին կը կարծենք թ ե ապագայ ո գրեր գ ո ւ թ եան առաջին արարլածն ե այս, որուն յ ա%ոք,/իո*Լ տեսարանները գաղտնիք չեն վա րժ ա չք երուն* »

(նիլրքիան եանր արկածի մը առջև, կ ը գանեիՆքզինքը։

Գուցե այս պա հուս արաբական շարժումը ծ ա նօթ դեպք մըն ե արդեն Նւրօպայի համար և խնդիրը իր խոշոր գծերովդ ճանչւա ծ առհասարակ. սակայն ներքին վիճակը, ն ելքին մարդուն գիտցած մանրամասնութիւնները կրր՜ նան աւելի յսսրտկօրեն լուսա բա նել իրողութիւնը։ լորդ չըլլա լ եղելո ւթ ի ւնը քա նի մը խօզքով նախաբաներ

Հռչա կա ւոր յելուպակապետ նպ րա հիմ փա շան, որ հաժիդիյեի գունդին հեղինակաւոր ցեղապետներեն կը ճանչցւի, ա յժ մ ապաստանած ե Ղ ա ր ա ճ ա տ ա ղ ի ամրութիւններուն մեջ, որովհետև հա մի դի յա ները ասկե առա ջ յա ր ձ ա կ ո ւմ գործելովդ Ըյոմմար արաբ քեղին վրայ, կ1աւարեն ընտիր ն ժո յգնե ր ու ջոլիրներ, որոնք գումա րը երևա կա յելի ե * թ ե րաւական են ա ւելի մեծարժեք կրնալ Ը(1տԼ* Շ^ամմարի ք ե զա պետը Ղ՝րաՆ դիմելովդտ յդ յ ա ւիշաա Հւա ծն երուն եա արւիլը ու գ ո հ ա ց ո ւմ կը

■ պահանջեէ Ասքճ-էր կանցնխ. ու սպասւած պատասխանը կուշանա/ ղթէքը հանգստացնելու» Ուստի, ճարահատած»

ժւցատ6ժ Ե ՝/

երկրորդ հեռա գրով մը կիմաքնե նորեն՝ թ եիր իրաւուծքներն անտեսւած քԼԷԼաԷով, կըստիպւի անձամբ

■ ձեռք թերեը իր գոհա ցումը* եէ– ահա զինւա ծ արաբ• ներու ընդհա նուր ^ա ռա ջխ ա ղա ցում մը Նպրահիմ փաշպյի վրաններսւն վրայ, որոնք կը բռ ն ե ն Տիգրանա– կերտի շուրջը* Կ՝ըսւի թ ե Շ,ամմարի ցեղը իր վնասները տեղը բ ե ր ե լե ետք մեծ բա ժին մըն աշ թշնամվեն կո–

՝■ ղոպուա ա ռա ծ ե ա ւե ր ե լո վ հա միդիյեն ե ր ո ւ Լատ մ ը գ ի լզ ե ր * \>պ րտ հիմ փաշա/ պ ա շա րւա ծ ամեն կողմե,

հ ա ղ ի ւ կ ը փախի *Հարաճատաղ և ի ր ո ւղ ո ւթ ի ւն ը հ ե ռ ա ­գ ր ե լո վ Ի* Գ րա ն ո ւ Նրղնկա Գ - ֊ր դ ղօրաբան* սկի միլ–

ձիքծ՚ե՝ Ւէ՚ վիժա կին վ ա ա նգա ւոր հա նգա մ ա նքը կը պ արղե ո ւ օ գ ն ո ւթ ի ձ ւ կ ը խ ն դ ր ե ։

Միւշիր փաշան կ*աճապարե հեռա գրեր շրջակալ քաղաքները, որպեսզի տրամադրելի թ ոԼոր վաշտեր ը մեկՆին 0 ևարակ* շ տ բ թ ո լ երկու• օր ւան ^ջոցինմ ե ( Նարրերդի վաշտը, իր պեպքերը կարդադրելով, մեկնեցաւ որոշւած տեղըւ կիմանանք թ ե Հ^ալաթիայի վաշտը և ս մեկնած ե* և ալս պահուս ե օ թ ը վաշտ են ա ւելի ղօրք կը գանւֆ (\ևարակ սպասողական վիճակի մեջ* Աքւա րները հասած են մինչև յՀե ր ա ն ֊շե հ ի ր ու կը պահանջեն հպ րահիմ փաշայի գլուխ ը* ինչպես կը հսլ– ւասաեն վստահելի աղբիւրներե, կա ռա վա րութիւնը մե­ծաքանակ ռա զմա մթերքի բ ա շխ ո ւմ ըրա ծ ե մօտերս Իպրահիմ փաշայի ո*– իրեններուն* ք\ւշադրաւ ե այս կետը, որովհետև վաղը ա յլևս անկարելի ե ա/ գ րտ շխ լա ծ ռա զմա մթերքը հեզ մըն ա շ ետ պահանջեր* տեսնեք թ ե իմաստուն վարչագետներ ինչպես կը դարմանեն հոս ձախողանքները։ ։Լքողը նոյե ա յդ սոլին ը պիտի դաոնալ– կտրելու ղինքը հա յթ տ յթ ո ղ ձեռքը*

ն ե ր ք ի ն ը ն դ հ ա ն ո ւր ա նի շխ ա նութ ի ւնը , երկրին կոր­ծա նա րա ր վ ա ր չո ւ թ ի ւ ն ը պ յսօր ա յնքա ն կա աա րեա լ ա լե ­ր ո ւ մ մը կը ս պ ա ռ նա յ, որ վիճա կի այո գ ի ա ա կ ց ո ւթ ի ւն ը

մ տ ա ծ ե լ կուա ա յ նոյնիսկ ամեն այ ետ ին թ ի ւր ք ի ն ա յ։ Ղ ՝եռ

ա նցա ծ Օր պաշաօնական թ ի պ \ք ա ն ձ ն ա ւո ր ո ւթ ի ւն մ ը կ ա ա ա ր եա լ իրա ւուՆ ք կուա ա ր ա րա բի արշա ւա նքին,

բողոքելովդ ինքն ա լ իր կա րգին հա միդիեյի վա յրա գու–

թ ե ա ն ց դեմ՝, ո րո վ հ ե տ և ա յսօր հա միդիեյի շրջանակին մեջ^ գ տ ն ւո ղ ր ոլո ր քա ղ ա քն ե ր ո ւ ա ռևտ րա կա ն յա ր ա - ր ե ր ո ւթ ի ւն ն ե ր ը իսպ ա ռ դ ա դ ր ա ծ ե ն ։ ճ ր դ ե ն Փ ո ք ր ֊ Հ ա յո ց բոլոր ներքին քա ղ ա ք ն ե ր ո ւ վա ճա ռա կա նա կա ն

փ ո խ ա գ ր ո ւթ ի ւն ը կա րավանալին ը լլա լո վ ՝ ե ր բ ուղևորին ո ւ ջորեպ ա նին ա ռ ջ և աւաղակը կը դ ո ց ե ճա մբա ն, ամեն բ ա ն /Հ եց ա ծ նկ ա տ ե լո ւ ե ա յլև ս * Օրինակ, *Հղիեն ք յ՝ուշ~–

սր եր կո ւ օ ր ւպ յ ճա մ բա յ մըն ե * բոլորովին դ ա դ ր ա ծ ե ե ր թ և ե կ ո ւ թ ի ւ ն ը * քը դ ի ցի ն ա ւելի դ ի ւր ո ւթ ե ա մ ր կ ո ւգ ա յ

ն»ա րրերդ հ ի ն դ վ ե ց օր ւա յ ճա մբա յ ա ռ ն ե լո վ ո ւ չկրնա ր

Օ՚ուշ ե ր թ ա լ*

յ\րարիե արշաւակքը արհամարհական դաս մըն կ տիրող վա րչութեա ն՝ սորվեցնելու համար թ ե ի՛նչպես կարելի ե սա հմանաւորել սանձարձակ ու անպատկառ դողերու մարմին մը, և թ ե ար դա ր ո ւթ իւնը որքան ան­վիճելի պայման մը պե**\ք ե նկատւի հսկելու իրաւունքը վայելող ուժի մը կողմե։

Ա^ււ ամեն ո ւն հետ սա կա յն ա նհա նգիստ ո ւ ծանրա–

հ ո դ մ տ ա ծ ո ւմ մը կը շ ե շտ ւի թ ի ւր ք ե ր ե ն դ ե պ ի արա­բա կ ա ն ա յս ա նսպ ա սելի յա ն դ դ ն ո ւ թ ի լն ը , և վերին վար– չ ո ւ թ ե ա ն ց ո յց ա ւուծ փ ո ւթ կ ո տ իրա րա նցումը, զինւորա–

կա ն հ ա մ ա խ մ բումը աԼ ա ւե լի կը հա ստ ա տ են են թ ա –

յ » 6 Գ Ր Օ Շ Ա Կ 107

դ յ,ո ւթ իւնն ե ր ը թ ե անդ չէական թ ե լա դրութ եա ն մըարդէւնքէ են աչս ամենը, խալիֆայական փոխանորգու– թիւնը, որ շեղապես և իրաւուկքի աեսմկկտով այնքան օրէնաւոր փոխանցում՝ մը պիաի րչլայ, արաբին համար, պիաի ստեղներ նաև. աեսակ մը խկքնիշխանութիւն աը ԱԼնգլիղչ թ ևա րկ ո ւթ ե ա ն աակ ու պիաի ապահովեր աչս վերջինին Հնղկասաանի հռչակաւոր ուղին։ ԱՀա թ ե ի՛նչ ե, *»ր մտա հոգութետն ու ներքին սարսափի կը մաանէ թ ի ւք ք խորհողը* 1)>– աէԳ անորոշ երկիւղն է նորեն, որ

• խո լմա նին մեջ աչ, կը նորոգե Հրկասաանիգերու թ եան օր երուն գուշա կութիւնները, վեճերը։ ՝Շ,եք– խերու, մօլլաներոլ հան դիպեց աչ, որ կ ըսեին•

--- Հարդեն գիրքը մօա կը ցուցնէ վերջին Օրերը, աւե–

բումը հարաւէն , Արարիտյեն պիաի գա չ ու խալիֆային գուշա կութիւնները պիաի իրա գորնւին։

^ գրեմ՝ աչս ամենը երևա ն բ ե ր ե լո ւ համար աչն ընդհա նուր վրդովումը, դ մ գ ո հ ո ւթ ի ւե ը ու տագնապը, որ կը աիրե ամեն աեղ ^իլրքիա չի քնիւրք խումա նըերբեք դիտակից չշլԱ»Էի<վ իրերու սկզբունքին ու վախ­ճանական իմաստաօիրու թ եան ը , ղինքը ճնշող ապաւո– ր ո ւթ ի ւն ը այլապես կրօն ի հրաշալիքովդ կը մեկնե։

\քիա/Ն ճշմարիտն աչն ե , թ ե ք*ո1ոԸ բերա նները կը գ ա ն գ ա տ ի ն , հոգ շե * թ ե աչդ դանգաաը այլազան եղանակով կ*արաաչաչտւ ի, թի ւրքը գ ո ւ շ ա կ ո ւ – թ ե ա մ բ , հաչը ա ր ի ւ ն ո վ ^ և արարը զ ե ն ք ո վ կը յա չա նէ ղաչն --- ահա միակ ա ա րբերութ իւնը, , •

Կ Ե Ն Ս Ա Գ Ր Ա Կ Ա Ն

ՅԱկո* «ւււքԴւուէԱէ(ՃԱՐՏԱՐ. ՄՈԻՐԱ8–1»ԱՆ)

^ա լնոչ ճ ո ր կրկին ց ա ւա լի կորուսա մ ը ո ւն ե ք ա լ քաԼսւրի Աակորի ն ա հ ա ա ա կ ութ եա մ բ ։ Ա յ դ երկիրը, հ ա ­կա ռա կ տաճիկ կա ռավա րու–

թ ե ա ն բա րբա րոս և խ մ գ մ ա չի

հաչան ա նքներուն, միշա ո ւե ե - ց ա ւ իր քա ջա րի զա ւա կները, որմեք դիւցապնական կռիվնե­ր ո վ հա չ յե ղ ա փ ո խ ո ւթ ե ա ն վա րկը միշա բա ր ձ ր պ ա հեցին և ՚ տեղական մողովրդեա ն

ամեն խ ա ւե ր ո ւ մ եջ վեղա – փոխա կա ն գաղափարը ր ա եեցին ւ Շ ա կոբ մինն եր ա չդ հերոսներ են , և եր բ մանրամասն ա չբի ա ռ ջև բ ե ր ւի իր յե ղ ա փ ո խ ո ւթ ե ա ն համար ը ր ա ե ե ա ռ ա չո ւթ ի ւն ն ե ր ն ո ւ

զ ո հ ո ղ ո ւթ ի ւններն, իր 45տարեկան հասակին 4 ^ յեղա փ ոխ ա կա ն խ ա նդն ո ւ

ա ւի ւն ը , չ ե կա րելի յա ր - գա նքո վ շի յի շ ե լ իր անո*%ը և չ դ ա ս ե լ ղինքը աչն ա ղևիւ

ա նձերո ւ կ ա ր գ ը , որո՛նք մողովրդեա ն ե ո ցեն կ ՛ե լնեն,

անոր հոցին մեջ կ*ապրին և հոն կ ը զ ո հ են իրենց կե ա ՚կ քըիր ենցնամհւսըպաշտպ անելուև իրենց ա զգ ը ա զա տ ելու միակ սն.էրո.ւ*ւէւ գաղա փա րով, առ՛անց ուսմա ն և դիտ ոլ–

թ ե ա ն նշոչլն իսկ ունե նա լո ւ,

Ա ւթ ը ա արիներե ի ^ ե ր Ոակոր կը գո ր հ ե ր հա չ յ ե ղա փոխ ական Գա շնա կցու թ ե ա ն դրօշա կին աակ. թ կ զինւսր

եր> թ ե ս ո ւրհա նդա կ և թ ե կազմակերպող։ 0ասնոլ կօ

աոր *ն ե ն հ ՝ր ջ ՛ եր՚բ քեւ-թուը հ է

Շակորն եր "ր ուղևորական պարկը Հայակը, բեռնա– ւորւա հ թ ե ր թ ե ր ո վ և նամակներովդ աոանձինն կը վ^ղելէ հոս և հոն և յուսա հ ա ա մողովրդեան յո յս ու հաւաաք կը ներշնչեր։ Ւաղեշեն֊Կարին, Կարինեն-Ւ ա գրևա նդ, Տարմն, հ>նուս, սահմանի կօտֆաեներ ամենքը ղինքըկը ճանչնային և կ ը գնահաաեին ի բր և անձնուրաց թա նկա գին ընկեր,

1 8 Ց 7 -/& իր խմբա պեա սւթեա մբ 6 6 հա յդուկներովանցաւ \սլա թ և հմե % եմրութի գլուխ ը յա ե ձ ն ե ց

զենքերն Աղթիւրի և Գուլա գերեիւ *նոչՆ րոպեին ներկայ եղսղընկեր ղին Լորն երե մինչև

իսկ եռա նդա լիր խան­դաղատանքով կը յի շ ե ն հայ­կական աչդ զինահանդեսն, » • ր 6 ակոբի և Աղյփւրի, աչդ

երկու հօր եղբորորդին երու խումբերն, Գ ուրգկնի խ մրին

հրացանի որոտներով ղիրար ողջունեցին և ընկե­րական ապք համբոչրներով ղիրար ողջագուրեցին է

1 8 9 8 » ^ դա րձեա շ 6«ր* կոթն եր, «ք 6 $ ղինւորներով, անցաւ նոչն գՆով, և ո Գրօ– շակ« ֊ի համարները կար– դացոդներն անշուշտ կը յի շ ե ն աէն դիւցավևական կռիւը, զոր •Շլեց աչդ խումբը Ա յն թ ա փ ի դաշաեն մինչև Ն*լաթ։ ճ ա ր–

կորսնցուց իր •ֆակ եղբա յրը և պաաերազլֆ ապք միջոցին իր աչդ կոր ուս-

կ՛ոգևորեր իր ընկեր­ները չվախնաը մեռնելե ևկռէ֊ի լ Տ յ ահ։

9 8 - 4 ^ 4ՒրՀ, ^եացհ*լա թ։ Ւոլոր ժողովուրդը ղինքը կը սիրեր V կ ը յա ր . գեր* Աղբիւրի մա հը թ ե և պահ մը ընկճեց ղինքը,

սակայն յեղափոխական գաղափարով ոգևորւա հ Մուրատ^ ^ անկա> եքի կս Աթ վհա ա Լբ նոր թոքփսմէ ■

1 է * * ^ * “ մ"» 1 • * թ* ՞ վ *՜

Ժ1ց1էւտ6ժ Ե7 ծ .8 .ծ .8 .@ ։

108 Գ Ր 0 Ծ Ա Հ

այն ներքին չարիքները^ որ գորեէ յաո.աՀարման ա ր գե լք կը լինեին։ ԱՀսէ ալդ թա փ ին ^ հր «ր նոյեմբերին •^•րհոր ՛էի՛ *ԼՏ\ ա ոա նձինն պ ա շա րմա ն ք ի ւր դ ե ր ո ս և

ղինէ-որներոս վոհմակե <^*ւ ւ/եռաւ. իրրև. Հայդուկհ ղինէ֊որ սպաննեչե

\\դբ.իւ.րի ընաանիքրլ ֆակոբի մահոփ աօնեք անոր եղբայր ււկա Ա ՚խ ^ի հ. Օղթի*–րի ոՐք–ի ճտկորի նաՀաաակոէ-թեան աարեղ.արձր* ( \ Հ « րեաանիք մը ""Է՜ ժանի ամեն յա րղ.ա կքի և պաշաաման։ Նրանի" ա/ էք– ըն՝ աանիքի մայրերոէ%է որ այդպիսի հերոսներ կը ենին, ե փա ոք այն մողովրդեան, որ այսպիսի՝ ընտանիքներ կըսնոէ-քանե իր նորին

- - - ■ - - -

՝ԲԱ%Ա՝ԲԱԿԱՆ ՏԵՍ Ո հ Թ Ի հ Ն

Թ հ Ւ Ր Ք Ի Օ Յ & Ո Ւ Ր ձ է

ՍՈՒԼԹԱՆԸ ԵՒ ԹՒՒՐ-ՔԻԱն. - Սուլթան համիդի թազաւո- րութ իւնը — Թիւրքիա չկա/ որովհետել — կը նմանի թքամանի մը, ուր միշտ պէտք է թքնել։ Ոշ մէկ մաքրութիւն կայ, ոչ մէկ սրբութիւն ֊ա նվերԼ գազանոլթիւն, անծայրածիր թշւաոութիւն, ահռելի անառականոց մի, րբու մասին քիշ թ է շաա բարդյա– կան զգացումի համը առած անհատ մը շի կրնար պըժ– գանք չունենալ։ Եթէ բարոյականութիւնը մարմին առնէր աշ­խարհի մէէ եւ հրամպյէր տիեզերքի ճակատագրին, սւմնտի քա ր մը կանցնէր Թիւրքիղյ վիզը ու շս/նլէշի մը սլէս կը նետէր ծովեթուն անդունդը. պէտք է որ արդարոլթեան բազուկը ծանր զպյ համադրական եւ ր էժ ի մ եղած աններելի չա րա ֊ գործոլթեւմն մը վրայ, ա նարգած խիղճեբը եւ զոհերուն ուր- լականները հանգստացնելու համար։

Թիւրքիան, բարոյական եւ քաղաքական օրէնքով, պէտք է դուրս նետել էզետութիւննեբու ոլորտ էն, զի հոն ոշ մէկ բան կայ, որ թարծխօսէ եւ ցոյց տայ պետոլթեան մը կարգուսարքը, օրինաւորութիւնը, •իր երերին հոգածութիւնը, օրէնք ու արդա– ր ութ իւնը։ Սնանկացած աւ/էն տեսակէտով, բարբարոս եւ արիւն– արբու, մոխիրի վրպյ նստած ժողովուրդ մը, նիոբէի պէս լացող անէքխիթաի մայրեր, ցոփ, գող եւ մարդասպս/ն փատիշահ ու նախարարներ, — ահա այն հաշւեկշիոը, որ կուաայ քսաներորդ դարոլ սկիզբը օսմանեան որդնոտած եւ գոզոտ կայսրութիւնը, որ քըյց տւաւ մ ի Լա վ ա յ ր ի իր բացարձակ ա ն ը ն ղ ո ւ ն ա– կ ո ւ թ ի ւ ն ը ։

Սարսափելի հաբստահարութիւննծր տուրքերու համԽր, ժողո– վըրղի յուսահատ եւ խղճալի դրոլթիւն, հալածանքներ, երթ եւեկութիւնն երու խափս/նում միմիպ/ն հայերու համար, շլսւած ս/նգթութիւններ, ապերասան իշխանութիւններ, բացարձակ ւմնապահովոլթիւն, որ այդ շարատանՀ ել դժբախտ ժողովրդին ե տ ք ա չ խ ա ր հ ք ի արհաւիրքը կուապյ։ Ըկայ Ելեւմծւտք. երվրին եղած հարստութիւնը բոլոր սուլթանի անձնական զս/նձը կը թափի - ամէն Տամբպյ Հոոմ կը ղխ/է - որ կը մնուցանէ երվրին անբարղյականոլթիւնը էլ ապականութիւնը, որ կը փոլթացնէ երվրին մահը, որ կենդս/նի եւ փորկոլշտ կը պահէ Եըլդըզի գազանանոցը, ուր ժամադիր եղած են կասկածելի ծնունդով վարդեր ել զորս կը հովան աւոր են ,,գերոլհիի լա կոտ ներորոնք շեն ունեցած երրէք ,խղճի քննոլթիւնը" ծւ որոնց ս/նունը լսելով շենք զգացած դեռ պյն գաղտնի հաճոյքը, զոր կըզգար Մօն– թէսքիօ հոոմԽյեցի կայսեր մը մասին։ Շատ տեղեր մչա կութ իւնը, վարուցանը դադրած, ցամքած ըԱալով աշխատաւոր բազուկները, մայր հողը ամլացած՝ ւսյլեա հաց չի տար իր զաւակներուն։ Կատարեաւ անիշխանական դրութիւն կը տիրէ։ Այս տիծզծրա– կս/ն տագնապին աոՀծւ մէկ մարդ մը ւ/իւօ/ն իր պալատին խորը, դողահար չան պէս ծակը մտած, կը մլաւէ.

,,Պետութիւնը ես ինքս եմ". ~Բիւզանդես/և արքունիքն երու քակտի գիրն է այդ, ուր ներքի– նինծրը եւ մ է բ ա յ լ ը ն ե ր ը կուտեն, կը հատցնեն երկիրը։

, ,ճշմարիտ պետական մարդու մը համար ■ ֊ կ ՚ըսէ ֆրանսա­կան թերթ մը֊~լաւագո/ն րոպէն է Թիւրքիղյ այս դրութեան նպատավայարմար ուդզութիւն մը տալու* տեւական խաղադու- թեան թլակս/ն մի բանալու համԽր ծւ ժողովուրղնծրուն դար­ձնելու իրենց անկախութիւնը

ճիչդ է , շատ անգամ ը ս ա ծ ու խոսա ծ է ,,հիւանդ մար- ղուն" թաղման մասին, բա յց շահ երու թ/նամութիւնը ձգած է

, ժւցւէւտտժ Ե՝/

յ ® 6

որ չարաչար սատկի այդ հխանդը, մարդկային պատմութեան ճակրնաթի անիւներուն տակ։

՚Ւարերէ իվեր Գ ա հր ա մ ա ն օսմանցիները, որոնց վրպյ էն ալլահի շուքը անպակաս է , իրենց դժբախտութես/ն պատճառը վեր Լապէս յա Լողած են գտնել։ Միւսիւլման ընտս/նիքնծրան մէԼ օտար ուսուցչուհին երու մուտքն է որ իսլամական առաքի– նութիւնը կը փճացնէ, երվրին բարքերը կ ՚աւրէ եւ դէպի վ ե ֊ հապետը Հնազանդոլթիւնը կը թուլցնէ։ Փաաիշահին իրադէն անէծք կը կարդպյ այղպիսիներոլ դէմ, ել Պօլսղյ թերթերը պյդ իրաղէին աոթիլ ,,ժողովրդի հայր" կ՚անւանծն սուլթանը։ 7օըս– տասիր» Նատօեն իսկ պիտի նսեմանար օսմանցինծրու բար– քծրու ա ն ա ր ա տ ո լ թ ե ա ն նախանձախնդիր եւ պալատական զեղխութեանց մէէ լողացող վեհապետի մը հրամանին դիմաց։ Զէ" կարոդ ա ռ ա ք ի ն ի –ու տիպար Աբղիւլ Համիդը, որ շէ ճանչցած սրտի մեծ թոիէներ, տալ մեղի իր ,,մտածումները", իբր նոր Ալրծլիոս, ոբ իր մԽբղկպյին ամէն գործեր իր ,,խղճի քննութենէն“ կանցնէր։

Գժբախտ պյդ Երկիրը, որուն վեհապետը իր ժողովրդին հետ կը խաղպյ, ինչպէս օձը իր որսին հետ, ծւ որուն մեղսակից են թիւրք թուլմէԼք հրապարակագիրները, որոնք դաւաճանօրէն ամնլծրը կը թռցնեն իրենց փատիշահին բոլոր ս/Նօրէնութիւն– նծրը, էշութխննծրը։ Սուլթանը, օ ՚հ, անգամ մըն ալ կը փրկէ Թիւրքիան ետ հրելով միւսիւլմւմնները դէպի խաւարի խորը, իբ եր Լ ա ն ի կ տգիտութծանը մէԼ։ ա. Այդ արմատական բարենորոգումէն զատ, որ փրկոլթեան խա­րիսխը պիտի ըլլպյ օսմանեան կայսրութծան, ա յժմ աւ/էն ժ ա ֊ մս/ծակէ աւելի Թիւրքիղյ հիմերը աւազի վրպյ կպյնած են։ Երիքովի փողերն են որ կը հնչեն Թիւրքիղյ պատծրուն տակ։

Ս՝ակեղօնիոյ մէԼ ամէն օր ընդհարումներ, որոնք նախա­տեսել կատան ապագայի մեծ հրդեհը։ խումի մը մակեդո­նացի հայդուկներ, որոնց■ հետ միացած էին վրէժխնդիր հպյծր ալ, էտէրնէի գազանա բարղյ վալին աոեւս/ևգելու փորձին է/ԷԼ փաոաւոր ընդհարում մը ունեցան թիւրք ամբողԼ բանակի մը դէմ, սպանեցին բռնաւոր հարուստ պէյի մը, Տէրտլի Մաս- թաֆայի տղան, զոր լեռը հանած էին, ծւ անթիւ զինւորնկր, իրենցմէ ալ տալով քանի մի զոհեր եւ ձերբակալւածներ։ Սե­րմնիկի մօտ նոթ կոիւ մը, ուր օսմս/նծան զօրքեր ետ մղւելէն զատ՝ քանիներ ա լ զեիի կը բոնւին։

Ալբանիս/ն, որ կը հայթայթէ օսմւմնես/Ա բանակին կարեւոր զօբաբաժիներէն մէկը, կը խմորւի. ապագայ ազէտալի շարժումը կը ծոցւորի հոն։ Պալքանը հրաբուխ ըլալու կը պատրաստւի եւ ցա– ւալին այն է , ոբ օսմԽնծան պծտաթծան մէԼ կացութես/ն գի– տակցոլթխնը տխուր չնշինութեան հասած է. ամէն մարդ ան­համբեր ծւ անզօր կըսպասէ, թ է ի ՚ն չպ էս պիտի ԸԱպյ ամխողԼ կպյսրոլթեէմն մը նալաբծկութիւնը։

Արաբիան նմանապէս պարբերաբար կ՛ապստամբի, հակա֊ խալիֆայական փրօփակս/նտ կըլլպյ իսլամական աշխարհին ւ/ԷԼ։ Հպատակ տարրծրուն ատծլութխնը դէպի արիւնարբու ծւ օձի պէս պադ րէժիմի էրթալով կը ծովս/նպյ, որ պիտի խեղդէ սուլթս/նը եւ իր ծննծրը։ . .

Գահակալութեան տարեդարձը ժողովրդին համար սծւ օր մըն է ։ Այդ աոթիւ երծքհարիւր հպյ ձերբակալած ու բանտերը լեցոլ– ցած են, վախնալով որ հրամանով եղած Սասունի Հարդին վրպյ% Պօլսղյ մէԼ ցղյցեր կրնւմն պատահիր Օրմս/նծւմն պատ­րիարքը, - մարդ մի, որ իր յատակը պատրիարքական գահուն վրպյ դնելէն իվեր փառասիրական փպյլուն եբեւավայոլթիւն ունի - իր փեսին համԽր, կ՛ըսեն, ազգին–. . օժիտ կը պատրաստէ։ Երէկ բոչպյ, այսօր փաշսլյ։

Այս բոլորը սելգուժ նշաններ են, թ է սոլլթաեներու գահը ս/նվծրավանզնելի է , թ է ս/ն կ՚արշաւէ մահւս/ն Ետծւէ, ս/նմնաս– պանութծան ախտէն բռ ն ա ծ խենթի մը պէս։ Ւր տզիտոլթեան, անկարողութծս/ն վրէժը կը Լւմնայ մարել անմեղներոլ արեան մէԼ. պիտի ոՀնչանպյ առանց ճանչցած ըԱալոլ սրտի եւ հոգիի բարղյակս/ն շարժումները, առանց վայելած ու տեսած ըԱալու խաղաղութեան ու ազաաութծւմն օիարծւը ու ծիրանի դօտին;

Օսմանեան միութեան աոաքեաքները—խ ե ՚ղ ճ /Ւ ի զ ա ֊ կըսպասեն թեբս/ննին բաց, որ իրենց սուլթանը կեավուրներոլ արեան է/ԷԼ երվրին միութիւնը թ ր է ։ ՝

Սրիկայ սուլթանին ալփւնի ծարաւը, վպյրագութիւնը միայն հայերով չի գոհս/նար։ Թշւառութեան, մԽհան սարսափը ա<Ղն տեղ է ։ Այսքս/ն ադէս/նեբէ ետքը՝ նխթապէս եւ բաբղյապէս փճացած ժողովոլիդին ծոցէն գազս/ննծրոլ սիրտը լեդի պատառ ընող վրէժխնդրութիւն մի չծնաւ դեոտ

Եթէ Թիւրքիան ունենար տ®ո*1® ՏոԱստ - առաքինի Բրուտոս մի...

գ* *

ՓՐԱնՍԱ ԵՒ ԹՒՒՐՀԻԱ. ֊ Ծրեւլքի է/ԷԼ ֆրանսակէմն անունը եէ ազդեքոլթիւնը կը հիւծի, Լնորհիւ պյն ,,սպասողական Եւ

յ » 6 ԳՐՕՇԱԿ 109

ձեռնպահ11 քաղաքակւմՍութեան, որը վերջի ատեններ ֆրանսա– կան հանիապետութիւնը իրեն /լաւ ս/նանք ընտրեք միջազգային

■ խնդիրներու մէջ, ժամնաւորապէս Արէւելքի մէջ, ծւ մւմևաւանդ այն ա ն հ ա ս կ ա ն ա լ ի համոյակատարութեան, որ ցոյց տւաւ դէպի ռուսական ձգտոս/Նծրը ծւ փայփայեց սուլթս/ևի քւԽ– հաճե/քները։ Հինցան ախ օրերը, երբ թրքակս/ն Արել ելքի մէջ Փրանսիպյի անունը պատկառելի էր, երբ անոր քաղաքակրթութիւեը կը ւլացնէր արծւծլծան ա զ գ ե ր ը ե ր բ ֆրանսական դեսպանը ,ցսռախութիւն* ունէր միլս դեսպս/Ններուն վրա/* երբ ֆրանսա­կան դբօշին տակ կը ճամբոբդէիե Թիւրքիա մտնող շա տ. վա­ճառքներ ծւ ֆրանսական քաղաքացին երու տունը անբռնաբարելի էր։

Սոլլթս/նը այսօր արհամարհելի քանակութիւն մի համարած է ֆրս/նսան, կռթնելով աւելի ուժերլներու պաշտպանութեան վրայ։ Հայկական ամբողջ չարդնրոլ միջոցին, իբ կաշառակեր մամուլը– սակաւաթիւ ազնիւ րացաոութիւևով՜ ձուկի պէս մունջ մնաց, իսկ կաթոլիկ աշխարհքը ուրախութենէն խելա/եղ եղած էր, որ հայե– րուն ղժբախտութիւնը պիտի մղէ զիրծնք Ս. Պետրոսի նաւավը նետւիլւ Դժբախտ ֆրանսան մեր դժբախտ ութեան մէջ յենակէտ մի գտնել երազեք, գողունի միջոցով հայ տարրին թշւաոու– &խնը գնել, զպյն կաթօլիկ ընելով, հետծւապէս. . . Փրանսասէրւ ֆրանսական Արել ելքի քիշ շատ ծանօթ հծղինակաւոթ անժնա– ւորութիւննծր, ուղղակի կամ անուղղակի, պյդ քաւագար թէօրիին ուժ տւ ողներ էին, առանց խորին ծւ լուրջ նախաճեոնութծան մը լուսաբս/նութիւնը բերելու խնդրին մէջ։ Սա չափը միայն հասկացած էին, որ հայ տարրը ուժեղ, ճեոներէց եւ ճկուն տարր մըն է , որ կրնայ լաւ ոահվիրպյ մը ըլլալ այն տէցութծան, որուն համակրութիւն ունի, բայց խելքեբնին չէր համնէր հա բվա- լոր միջոցները ծւ կարծես նոյնիսկ լաւ չէին ճպնչցած հայուն բԼաւորութիւնը, ազգպյին նկարագիրը։ Արդէն ֆրանսակս/ն կ ա ֊ ոավարութծան մեծագոյն թերոլթիւնը ծւ զաբմանալիութիւնը անհծտպքրքրօրէն չճանխախ է պյն ժողովուրդները, որոնց հետ շահերով կապւած է ։ Ա յժ մ իր նահս/նջին մէջ — կորակոր նա­հանջ մ ը – դ ե ռ ստուգապէս չի գիտեր, թ է ինչ բնական ծւ թաքուն պատճառներ Արեւելքի մէջ ֆրանսպյի պարտութեան ղողանջը հնչծցուցին։ Փախստի արդարացում մը երբեմն կը Սոչի իրենց բերնէն, թ է ֆրանսսԸէ—որուն ,,մծծոլթիւնը աշ­խարհի յղյմն ք41, կըսէ յ/ուզէն—իր չափազանց մարդասիրու– Օիւնով տուժած է. կը մնպյ ուրեմն իրեն ամփոփւիլ չվերա­պահին քաղաքական ութ ծա ն* մը մէջ, աչքի առջեւ յււնծնալով ւ/իախ ֆրանսական անմիջական շահերը։ չՄաբդկութիւնը քա­ղաքավար չէ եղած միշտ մեգի՛*, կըսէր վերջերս ֆրանսպյի մեծ թերթ մը։ Այս գաղափարը լոելծպխ, եթէ ոչ յպյտնապէս, ֆրանսպյի քաղաքականութծան առաջնորդող մուսաներէն մէվի է ։

Եթէ ֆրանսան, չԱստուծոյ ճշմարիտ զինւորը* - ինչպէս կըսէ Շէ/քսբիր - հպյծրա Հարդ երան ՝ հանդ է պ շկրցաւ մարդկային վեհանձն շարժում մը ունենալ, ծլծւմտական ծւ դրամատէրնծրոլ ընկերութեան մը շահուն համԽր պատրաստ է սակպյն ս ո ւլ ֊ Սանը դարձի րերծլ։ Պօլսղյ քարափնծրու խնդիրն է ատ, որ ահագին աղմուկ կը հանէ եւրօպական մամուլին մէջ ե լ կըթ– պաոնպյ մինչելիսկ. երկու աէրութեանց ~միջեւ ղիւանագիտակսէն խզումի եւ պատերազմի։ Սուլթանը անմտօրէն, վերջապէս, պաս* ոած էր Օդիսծւ սի հովերուն տիկը։

1890-ին սուլթան Համիդ ֆրանսական ընկերութեան մը խոր­հած էր Պօլսղյ քարափնծրու, տ օ ք ե ր ո ւ , մթերանոցներոլ եւլն չին ութես/ն արտօնոլթիւնը։ Ընկեր ութ իւնը, պպյմանագրութծան աժով, պիտի սծպհականէր ծովուն մէջ շահած գետինը ել եթէ ուզէր՝ ծախէր իրը իրը։ 40 տարի ետքը, սակպյն, թիւրք պծ– տութիւնը իրաւունք պիտի ունենար գնել արտօնոլթիւնը։ Երկու տարի առաջ քարափնծրու ւ/էկ մասը միայն լմնցած, սուլթանը ընկերութեան իմացաք, որ չշարունակեն պյլեւս քարափնծրու շինաթիւնը, զի ինք մտադիր է անմիջապէս գնել կաոավա– րութեւմն հաշւոյն։ ՍՀտոր վըպյ ամէն տեսակ դժւարու թիւնն եր հանեց ընկերութեան առջեւ, արգելք ըլյալով անոր իր աշխա­տանքին արղիւնքը շահագործծլու, այնսլէս որ ընկծրոլթիւնը իր տարինծրու աշխատանքին մէջ ջուր հեիկած եղաւ միպյն;

Սուլթանի պյդ ոտնճգութիւնները կը բացատրեն անով ոբ իբր թ է քարափները կը դիւբացնծն յանցաւորնծրոլ փախուստ­ները ծւ երկրին մէջ ռումբի, զէնքէրոլ եւլն մուտքը։ Ապահովա– պէս եթէ թիւրքծրուն ըԱԱ/ն քարափները, մէկ աարիէն քար ու քանդ կըլլան։

ֆրանսական դեսպանը ստիպւծցաւ միջաւԽծՀ ֆրանսական քաղաքացինծրու շահերը պաշտպանելոլ ծւ միանգամայն թ ղ յլ չտալու որ ֆրանսական փպ/լազդծցութիլնը բոլորովին ջուրը խնպյ, փոշիանպյ Արեւելքի. է1ԷԼ։

Դեսպանը, հիմնւծլով պպյմանագրութ ծս/ն օրէնքին վբայ, ե ր կ ֊ սպյրի դրութեան մը մէջ դրաւ սուլթանը - կամ գնել քարափ­ները կամ թ ղ յլ տալ որ ընկծրութիւնը ազատօբէն իր իրպ– ւունքները գործադրէ; (

՝ Այս տնանկ եւ անոթի րոպէիե, (հապըլէի քաոժամուն, երբ զսխձը պարապ կը զռպյ, երբ երկրին վրայ ուժկարողու– թիւն չէ մնացած, երբ Եըլդըզը քորենը դեռ շքուսած՝ կերած հատցուցած է , դժւար է 45 միլիոն ֆրանք վժար ել։ Փոխ– աոութիւն մը միախ կրնայ պյդ ս/նել ղրութծնէ դուրս քաշել զպյն, բայց այդ երկար ժամանակի կը կաըօտի ծւ մեծ յոյսի տեղեր ալ շիկ ան։

Պալատը, աղիքը Թիւրքիղյ, որ կերկոխ եղած կը լափէ երկիրը, խոյս պատասխաններ տւաւ ծւ իվերջղյ անքաղաքավարօրէն չի զիջաւ մինչեւիսկ ,,Սէքէր Կօնստանիս ծանուցագրին պատասխանել։

նօնստս/և - ,ի ր ծրագիրնծրուն մէջ ուժով ծւ յամԽռող“ մարդը, ինչպէս կը սիրեն ըսել ֆրանսական թերթերը—ունկըն– դրութիւն խնդրեց սուլթանէն - նորէն լոութիւն. պարտաւորւե– ցալ դեսպանը առանց հրաւէրի գնալ պալատ, ուր իրեն ըսւծ– ցալ որ ոսուլթանին ակռան ցաւելոմմ* չի կրնար ընդունի^, եւ եթ է կուզի՝ ի. Դուռը թռղ երթայ։ Զափէ դուրս ա/դ անար­գանքին վրայ, դեսպանը 8«ր։« 1րօո«686 է բոնւած՝ ֆրանսպյի հան֊ րապծտութծան եղած նախատինքը իսկոյն հեռագրեց Տէլվասէին,. պնդելով որ գոհացում պահանջւի սուլթանին։

ԱԱահի շուքը աս լսածին, տակը բռնկածի պէս, լուր ղրկեց Կօնստանին որ պատրաստ է հինքը ընդունի/, թ է պարզ թիւր– իմացութիմե մը եղած է ։ Տեսակցութեան ատեն նորէն յպյտա– րարծց որ ինք (սուլթանը), ինչ ա լ ըԱԱԱ, պիտի գնէ քարափ­ները, բա յց առայժմ ընկծրութիւնը կրնայ իր իբաւունքնծրը գոբծադրծև եւ թ է ֆրանսական ուրիշ քադացացինծրու պահանջները ծւ միլս առկախ հարցերն եւս պիտի կարգաղրւին։ Սուլթանը պատւղյ խօսք կուաար։ –Սանի մը օր վերջ ղրկեց խոստացած իր աղին, բայց միայն քարափի ընկերութեան գոհացում կուտար։ Կօնս– տանը՝ զգալով որ ,խ ա բ օ ր * ֊ի մը զոհն եղած է եւ ոբպէսզի ֆրանսպյի Դրան հետ ունեցած ս/նլղ/ծ հարցերն միանգամ ընդմիշտ վճուին ու օսմանծս/ն նենգամիտ կառավարութեան՝ իրենց համ­բե րութ իւնը սուղի նստեցնէ, գոհ շծղաւ քարափնծրու հարցի լու­ծումով, պահանջեց նա ծւ ֆրանսական միւս քաղաքացին երան բողոքպահանջՆերին գոհացում՝ սպառնալով մնկնիլ Պօլսէն ծւ ճամիու դնել ՓարիզէՆ Թիւրքիղյ դեսպանը Միւնիթ պ էյ, մա– նաւանդ որ միջազգային քաղաքականութծան մէջ Փբանսս/ն թելերը ազատ կըզգպյ իր խօսքը քալեցնելու Համար։

Թիւրքծրը այս անգամ ա լ խաբեցին նօնստանը, ձգձգելով, քաշքշելով իրենց տւած խոստումները, որոմն մէջ սուլթան Համիդ ինքնիրեն կուտպյ մերթ կայմայապետի մը դերը, մերթ ղինքը շրջապատովնեբուն իրր գործիք։ Այս մարդուն գահը նստելէն իվեր, թիւրքերու միջազգային դիւանագիտութիւնը ահաւոր հա­կաս ութ իւն մը ել թիւրիմացութիւն մը եղած է ։ Սուլթանը, իբրեւ գարշելի բոնաւոր, ամէն քանի մէջ իր քիթը խօթած ու կամքը գործադրած է ե լ երբէք ալ չէ հասկցած պյդ անհարազատը երկրին ոչ միպյն գերագղխ, պյլծւ տաթրակւմն շահերը, հակա­ռակ ինքզինք բան մը քցնծլու հովերուն: Եը պատմեն, որ հա- րէմներուն հիացումի ՚ ե ւ . . . սէրը գրաւելրւ– համար, անոնց կը խօսի եղեր, որ ինք մեծագղյն դիւանագէտծ է ծւ թ է 8աճ– կաստանը իք օրով փառքի գագաթնակէաը հասած է ։

ֆթս/նսական դեսպանը, քարահատ ծւ անպատւած զգալով ինքզինք սուլթանի անպաբկծշտութենէն եւ խաբծբպ/ութիւն– նծրէն, օգոստոս 9 8 ֊ի ն ձգեց Պօլիսը։ Սուլթանը դեռ չէր սպասեր, որ Կօնստանը իբ սպառնալիքը կը գործադրէ. իմէմնալով պյդ անյուսալի մեկնումը, շանթահաբ եղած, դրվեց երկու արա• բողապծտնծր, աղաչելով,, պաղատելով, որ չհեռանպյ Պօլսէն, խոստանալով որ պատրաստ է նորանոր արտօնութիւններ եւս ընել— գուցէ չերջանկութեան դռներն41 ա\, բանալ։ Կօնստան սակպյն ետ ճամբեց պալատին պ/դ լամուկները՝ ըսելով որ 1,սուլթանի բերանացի խոստումներուն պյլևւս հաւատ չ՚ընծպ/եր. խնդիրը փողի վրպյ չէ միախ, ա յլ նածւ ուղղամտութ ծա ն*, որով առանց պյլծւպյլքի մերժեց բանակը ութ եան մտնել եւ ճամբայ ելաւ դէպի Փարիզ, ձգելով Եըլդըզը ապուշ ծւ տեռատես դրութեան ւքէջ եւ իր հետ տանելով ֆրանսպյի կրած անպատւութիւնը։

Թ է որքան լրջութիւն կպյ Կօնստանի պ/դ վճռական քպ/լին մէջ, ապագան պիտի ցցնէ։ ,,Գիտեմ թ է ի ն չ կարժի բերա­նացի խոստռւմննծրը Թիւրքիղյ մէջ*, կըսէր ֆրանսպյի դես­պանը Մապէյնի պատգամաւորներուն։ Եթէ հպյկական ջարդ ծ - բուն օրով պ/դ փորձառու ծւ վսեմ լեզուն բանեքնւէր. . . սուլ­թան Համիդ ագին փորը կը քա շէբ։ քքվ վրնպյ ըսել թ է ,,ՇԷ– քէրս ծօնստանի ա/դ վարմունքը նոր արտօնութիւններ փրցնելու ցոյց մը չէ Տիվանէն, որ արդարաշահ եւ ժոդովրդասէր քա– ղաքականութենէ զուրկ, չինականութիւննծ/րով ծւ ծղյլ յօրան– ջումծծրով ժամավաճառ կըԱայ. փոփոխամիտ, նենգամիտ, առանց շրջահպյծցաթեան ծւ հծոատծսութծւմն, անպարտաճանաչ եւ անվսահելի, յա րգը, պատիւը ադտոտած աշխարհի սսՎծս ճարդ չէ հասկցւած, թ է ինչ ազնիւ ծրագիր ունի թիւրք պետութիւնը իր ժողովրդին բարծլաւութծան համար. միայն սա յայտնի է

ժւցւէւտտժ Ե7

110 ԳՐՕՇԱԿ յ ս 6

«ր թ է % Երթին Եւ թ է արտաքին յարարծբութման <#Հ, Եշ Հանպյ միշտ , խղյս տալ պյն քանԷնՀ ինչ որ կլ։ կոԼւի օրրերգութծան մէշ տ պ ա ւ օ ր ո է թ ծ ա ն մ՝ ի ո ւ թ ի ւն.–

Կօնստանի հ ե գ ն ո ւ թ ի ւ ն ը արեւլեան կատակ-ողթեթհու՝ թծս/ն Եւ թիւրքերու. տար եզր ութ ծան ւ/քՀ՝ շահծկանութենէ զերե չէ ։

Եթէ չան է ճ է լ ր գպյ, կ՝ըսէ արծւծլեան աոածը...

Մ Ա Մ Ո Ւ Լ Ի Տ Ե Ս Ո Ւ Թ Ի Ւ Նո Պ Ր Օ Ս> Ր Ս " է Ն Ի Ա “

ա ա 1 7 , 1 8 )

՚Ք ի յեա ռ 1 7 թ * ի կիսամօեակը նւիրա ծ ե գեր­մանացի ճանապարհորդ դսկա, Հիւդօ Գ րօթեի < | | յ 01իաւածին, ուր յի շ ե ա է ճանապարհորդը կը Նկարագրի Տրապիզօնի ու. Սարին ի աարածւած երկրին աւերու անապատ վիճակը։ Վյսրգու հ անի աւերակներուն մօա հիւրասիրւած ե հ աք մը որոմն գետնափորբնակարանները խլուրդի որքերու կը նմանցնկւ գիլզը, որ քարդերու Ժամանակ եր էրը պօր շարունակ չ ա ֊ զեբու տ ւերուՏւ երուն ենթա րկւա ծ եր, սարսափելի աղ. ք ա ա ո ւթ եա ն մեվ եր աշխատող ձեռքերս». I\սվկաս դ ա ղ ֊ թ եշուն պատճառով։ ճանապարհորդը երկար ժամանակ շե կրցած մ ոռնա լ իր տեսան ցաւա դին դեմքերը և շի կրնար զս պ ել իր 4 ^ տագնապի ու. կարեկցութեա ն զգա ցո ւմ մըէ ամեն անգամ՝ որ յի շո զ ո ւթ ե ա ն ը կը ն ե ր* կայանաք բ ն ո ւթ ե ն էն ու. մարդերեն քախքախւած ե սար* սափելի ճակատադրե մը ըեկճւա ծ այդ 1"եղճ ժողս* վսւ*րդը» ՚

Ա յս միևնոյն դօկտօրն ե~~~աւ–ելցնենք մեր կողմեն ~ որ ասկե երկու, աարի առաք Փոքր*,Ասիպ արևմտեան մասին կատարաե մեկ ճա մրորգութենեն ետքը,հ ե տ և ե ա լ ա ն հ ե թ ե թ դատաստանը կ*ըներ հայերու. մասին՝ գերմանական 1)սէ Ճ/Ոէէհ հանդեսին մեք* -

Ո ճ ր և ե չք ճամփորդող մը թիւքքերուն կը համակրիր

յս յն ե ր ը կ՝արհտմարեէ իսկ հ ա լ ե ր ը կ* ա տ կ* Հա յերը շատ ք ի չ բացա ռ ո ւ թ եամբ վաշխառուներ ու. վաճա* ո ականներ են և տզրուկի պես կր ծն ե ն տնտեսապես թիպւթ ժողովու֊րդին արիւնը* Ա յս կետին մեք պետք ե փնտ ռել հայկական կէւտորաեներու. բուն շարժա ռիթը^**

հիմա, անձամբ Հայաստանը պաըտելե յե տ ո յ, ո«ւաեալ“ դօկաօրը ինք իր չե զ ւո վ կը լզե իր թ ք ա ծը *

Փ

“Նոյն թ ւի ն մեջ ծ՝. Ղ՝օրիս ^Համֆդական կեղծիքների

վերնտդրով յօ դ ւ ա ծ ի մը 4 ^ աղդուօրկն կը հեքքե

սուլթա ն Համիդի այն յաւիա ենա կա ն չքմեղա նքը թ ե

ինք պատասխանատու չ ե կ այս ր ո ւթ եան մեջ կտտարւաե

խ ժ դ ժ ութ իւն ն ե րուն և թ ե իր հրամանները չե ն գ.որ*

եադրւիր վաչիներու կողմե» 6 օգւա ծա դիրը մ էքկ ը բե ր ե

հ ե տ և ե ա լ երկու հետաքրքրական փաստերը,

Գերմանիպ Վ յ ՚էհ ե լմ ՝ հա/*11քԸ* Պաղեսաինի վերջին ուխտագնաց ո ւ թ եան ժամանակդ ոս տիկ ա նութ եան նախ• կին նախարար տխրահռչակ %ազլ*մ փաշայի հեա ունե* քա ն մեկ ա եսա կըութեա նը միջոցին երբ կ ը հարցնե թ ե ՝ Ո * վ ե վերջին ջա րդերու իսկական պատասխանատուն^ք “նազրմ՝ չի վարանիր պատասխանելու ոբա յց նորին վե* հափաււութ իւնը ի՛նքը Ա*

. 1 * ր *է~ին Գյսնի ն+բրնոփր կո*ս՝է,ձկայ^ պաշտօնաաեղին

մեկնելե առաքՀ պալատ կերթա յ, սուլթանին հրոէման* ները ստանա ու* ե<– ե րբ Հա ճը Ալի պեյի դայիրեյին մեքէ կը նստեր»* ներս կը մանե եպարքոս ճեվատ փաշան ու կըսե* ոՓ»շոր՚ւ նորին վեհափառ ո ւ թ իւնը էչիմացնե ձեղ, թ ե վերջին եայր խ ոա ութեա մբ պետք ե վ^թ^իթ հայերու. հեա^*

է>(. երբ ե երուն ի փաշան կը փորձեր թ աք աարե չ թ ե խստ ութիւնը ոչ մեկ լա ւ հետևա՛նք չի ունենար, ճեվաա կը յտ ր ե իր խօսքերուն վրայ շեշտեչով՝ ^Նս ձեղ կը կրկնեմ՝ նորին վեհա փ ա ռութեա ն հրամանները1*է

--- Իայց տ յդ հա յերը ապսաամրութեան մ ղ ե լ 4*

--- Ե թ ե ապստամբին, լա ւ ♦ դ«Կթ աԼ կը էաՐԳ^քԱ։Փ

Փ փԾ ուշի և Աասունի վերջին դԼպքերուն մասին 1*1Հ>

ձ Ո Ո Շ Ո էճ ՚֊ին և ոՂ՝րօշակինս զարնւտե հեռա դիրները եւրօպական գ ր ե թ ե թսլքր մեե ու փ ոքր թ ե ր թ երը ար– աաապեցին ՚ նւիրելով տ յդ ա ռ թ ի ւ բողոքի և արդարու* թ ե ա ն ցասումով լեցուն * բ ո ւռ ն նկաաողութիւններ, առաջնորդողներ և "*–րիշ յօ գ ւա ծ ն ե ր * Աիշենք, օրինակք7ա բ տ է ձ ս ր ա , ձ ս է օ ո է Շ , 1) ա 1ե յ Ւք&շտ, քրԱոհքսրէրրԽ էԱ Ո ց և լի ։ Եւրօպական հանրային կարծիքի ա յս յս ն * վերապահ շա հա գրգռումը ապացոյց եէ սր քաղաքակիրթ աշխարհը, առանց կուսակցութիւններու խտ րութեա ն, վերՀապես կ*ըմրռնե հայկական սարսափներու կ ա ն խ ա* մ ա տ ն ո ւ մ ը և մեծութիւնը*

ՓՓ փ

Նօ, յՐօէԱձ ա բս է 1 պ ս € իր օգոստոս 2*.ի թ ւի ն մ±Լ հրա տարա կան ե ֆրանսիական խորհրդարանի պատդա* մաւոր Ղփւսաավ քուանեի մեկ ընդարձակ յօ դ ւ ա ծ ը քք Հայաստանին համար** վերնա գրով։

ո կ Պօլսի * լ Թ – է աւորող օսմանցի Սալիդաւլան**–~կ ը * ե յա ր դ ե լի հեղինակը իր կարևոր յօդւ.ածի% ---9 6 - 9 6 » ^ ընդհանո, ր ջարդեր են յե տ ո յ ա ւելի փորձւան ու խոհեմցած ՚ հիմա մասնակի կոտ որանն երու և սիսաեմաաիք հարստահարութեան նւա ղ աղմկալի մեթոդով յա ռ ա վ կը տանի ամթողք հայ ցեղյչ բեա ջինվ ընելու իր նրա- դիրը։ Շօդւանադիրչր կ ը յի շ ե «Պ/»® Արմենիայի** վերքին երկու պրակները, որոնք լի են սուլթա նի այս ե ղ ե ռ ֊ նա գործ ո ւ թ իւնը մատնանշող ա հռելի մանրամասնու- թիւններովշ Ո ր ո վ հ ե տ և շպա հաւանական չե> կը վեր* Լացնե յօդւ-տ ծա գիրը, որ պ, Գելկասե այս սարսափներու մասին աեզեակ պահւի այն կրասենեակներու կողմեր որոնց պետն ե իկթ* ես մատնացոյց կ՛՛ընեմ իրեն ֆրան­սական քաքարի թ ե ր թ ի ՚ ո Պ/»օ Ա ր ո ն ի ա յի * այս վերքին երկու պրակները***

մ իևնոյն հեղինակը պարիղեան յԼօ/Ոէ$քՈՇ (քտդրին օգոստոս & 0 ֊ի թ^ին մկք և ս հրաաարակեց առաջնորդող մը, ուրկե հ ե տ և ե ա լ կտորները կը թարգմանեիք,

^ ա յ ց ե թ ե լտ ւ ապացուքւած ե\ »ր սուլթանի խոս* աումևերուն վերքը, չի գա ր միՆլև որ ակոայ լցուցնեն անոր, թ ե ր և ս յա րմա ր ըըա ր որ ֆրանսական և հէնշև իսկ եւրօպական մամուլը օգաւկր ա յդ դասեն Արդի^Լ Համիդի հանդիսաւոր խոսաու մեերուն վերաբերմամբ ուրիշ աւելի կարևոր խնդրի մը մասին՝ ք ա ն քա նի մը աարիե իվեր անվճար Տէացած առնելիքները։ Ստուգեմ խ ոսել Պօլսոյ վեհապետին հալերուն նկատմամբ սաանձ• նա ծ յա նէնա ռսւթ իւՆ ներսւն մասին։ ն ^ ս յա նձնա ռօւ* թ իւնները երկա ր֊րա րւօկ արձանադրաած են ք՝երյին՚ի

Ճ1ց1էւտ6ճ Ե7

յ & 6 Գ Ր Օձ ԱՀ 111

դաշն ա դրութ եա ն 4 ^ , զոր ստորագրողներին մեկն ա լ ֆրանսան ի* ֆրանսական կառավարութիւնը, որ Աբգի*֊Լ Հա մի դեն չ2Հանչքւած առնելիքներու վերարերեաչ քա նի մր գրական պահանջներ ր ա նաձևելե աւելին ը ր աւ, շ ե ր կրնար յի շ ե ց ն ե լ Պօլսոյ մենամոլին որ ան դրժա ծ ե ուրիշ յա նձն ա ռո ւթ ի լն ն եր ք ա ն անոնք, որոնց դոր– ծա դր ութ իւնը իրմեն կը պահանջւի* 0*անագանդ որ աքս յ անձն աո ո ւ թ իւնն երը երկկողմանի են, անոնք նոյնչափ կը պարտ աւոր են ֆրանսան( որչա փ սուլթա նըէ աակ եղող առնել/ւքներուն հետ ֆրանսան թ ո ղ ձեռք բեր ի կոտորանն երու դա դա րումը Հայաստանի մեջ, ե մեկ անդամւան համար մենք պիտի ն ափահարենք ւֆր դիւանաաան դո ր ծո ւն ե ո ւթ ի ւն ը ս*

^մակեդոնական ք^արձր 1)օմիտեի նտիէկին նախագահ |՝, ֆ ա ր ա ֆ օ Վ ի դատի ե արդարացման ա ո թ ի ւ Ո^րօշակի^ խ մբա դրութիւեը շնորհ աւոր ական մի հեոա • գիր ուղղեց նրան և հ ե տ և ե ա լ պատասխանը ստացաւ.

Սիրելի ընկերներ,ՇնպւՀակաչութիւձէ ձեր շնորհաւ որութիւմների համար* Դուրս գալով բանտից, ես ա ւելի քա ն երբեւիցէ

գիտակցում ե մ մեր ընդհանուր կռւի անհրամեշաութիլնը յա նուն մեր երկրների ապաաութեաէո (Հուսա նք, որ մեղ միացնաք համերաշխս։.թիւնը դաոնալով միշտ աւելի սերտ ու անկեղծ պիաի շարուևակւի արտալայաւել նա եւ կենդանի գործերով* ,

Եղբայրական բարեւներով

(*- ՍԱՐԱՖՕՎԱօֆիա 27 օ դոստ՛ 1901

Թ Ե Ր Թ 0 Ն

Գ (I ք * X Ի * ք Գ 6(Շարունակ» — Տես Ա* 5)

*Արի՛ փշրեմ ես քո խոփը, տանք դարթինին կռելու, եոենք-կոփենք սուր ու սուսեր՝ դուշմանի դէմ կուելոս Եղբայր հպ/եը, աոէ՚ք խոփը, տլէք դարրինին կռելու, Կոել-կոփել սուր ու սուսեր՝ Հայաստանը փրկելու*։

ԳԱՄԱՌ֊յքԱԹԻՊԱ

Vորգիք> գործի ժամանակ.

Գործն ե վերվ տալիս ցա լին ու հոգսին.Ով չի կամենում՝ հ ե ծ ե լ լծ ի աակ,

ո ւժ պիաի աալ բազկին ու մեջքին *4» որգիք, ամենքն են գործում,

Գործն ե գի՛ծ տալիս մեր ցաւոա կեանքին.Սձ. օրը ծ ո վ 4՚է բախտն ե պակասումի քնախտը շի տւած անգործ անճարին*

* ե ո^րիէիծրը քրտինք են թա փ ում,Ս՝ձ * *Հիաի թ ափծնք արիւն « լ քրտինք, , » ՈՀ երկունք ունի, Նա ջանք ե անում, Երկունքի ցա ւը օր հ նե լ ե երկինք*

Օշձ տիծղեըքը երկունք ե վաստակ,6ա<ւՆ ձ հիմունքը պ տղա բ ե ր ո ւթ եան,Կեանքի ծրկոմկքը խորն աևյաաակ,*1»րա ծնունդը պ ե ս ֊պ ե * անսահման*

8աւ«^ Հ– ծնւում* ծիլը ծաղիկի Հողի տակ պառկած փոքրիկ սերմից.

Տ ա ւո վ ե ր աք ,ա ո ւ մ թ ե ր թ ը կոկոնի ք|(.Ո–աՆէ բողբոջած բոքսի արգանդից։

ճ ա ւո վ ե ծ ն ւո ւմ դաւակը մօրից - ՝%աղցր պտուղը վշտի* խ նդութեա ն •8*ւէր ե դա սն արցունք ք ա մ ո ւմ աշքե րի ց Ա յԲ ս"Ղ որբերի բոցերի վրան*

Ց ա ւ ե կա րկա չում ծնունդի ճիգով խայռի խ ո ռոչո ւմ վտակը խեղչլւած,Հին ցա ւե ե հ ե գ ն ո ւմ ուրախ քրքիէըվչ Նրր դուրս ե Ժ ա յթ ք ո ւմ կապանքից փրկւած*

8աւ ե մ ռ ն չո ւմ դարաւոր կաղնին *Ծ>անր կացինի բիրտ հարւածներից,Ա յդ ցա ւի ձայնը կեանք ե շատերին. - I)րշափ բախտեր են ծ ն ւո ւմ մի մահից. , *

Երկիրը գարնան ց ա ւ ե մրմնջում.Երբ յօ շ ո ա ո ւմ ե սուր խոփը նրան,Կեանքն ա յգ մրմունջից իր երգն ե հ խ ս ո ւմ - Ս*ձՆ ե ր գ ը վշտի* նա և լյնծութեա ն*

8աւ ե սոսափում տ երևը դեղնած Մ ե ղ մ օրօրւելով ոսաիկի վրան,Ցա ւի երդ ունի քամին մոլորւած - Երգ չուռ վշաերի, մ ռ ա յլ գիշերւան*

Կոշտացած սիրտը վ շ աի երկունքով Փ տ փկում ե ինչոլեո ակօսւած երկիր,|7(. ազնիւ սիրտը ցողած արցունքով ՕքէքւաաՆ յս յս ն ե՝ ծ լո ւմ անպատիր*

|եանձր ամպերը կա խ ւում են վ եր ում Կենսատու անձրև ուսերին շալկած,Գժրախա երկիրը հ ե ծ ո ւմ ե վա րում ՝0 տատիկ երաշտով խանձւած, պապակած *

ք ալց երբ կայծակը բոցոտ ակոսով Պա տ ռում ե Հ"*~քծքը թղպոա ամպերին.Ցողերն են իջն ո ւմ ղով կաթիլներով,՝Նսր կեանք շնորհում տառապող երկրին*

գնական ցա ւից աւելի հզոր Գուշմանը ցա ւ ե գ ք ե լ մեր *ֆջքին.Այւիւնն ե բ ռ ն ե լ մեր դաշտեր ու ձոր,8աւՆ ե լոկ ակրը մեր դժբախտ երկրինւ

Ա ր< . • ՝Հանխ դարեր մեր մեԼքը ծռիՆք, մեջքերս, մեր չուր դուշմանին,

ճակատնիս դետնին, չտեսանք երկինք,Արցունք ու մոխիր մեաց մեղ բա ժին, » •

Հայրենի հողը թ ր ջե նք արցունքով.Մոխիր գլխներիս քանեց թշնամին,Մեր հպարտ մեքքը մի ա ն գա մ ծռինք,Հա րիւր տարիքներ սողացիկք դետին*

Հառաչանք, աղերս ոգՀ իգուր անցան.*է*«*ո»յչ յ աղ թ ողԱ չի ն ա լում դեանին, . «

նրանց, որոնք ոտքի տակ ընկա ն,––(1 վ չի ա րորում սողացող ճիճուին* ՚

Գետերն են կար Հ ր , Սեր հողերը սև,Մեր արցունքը ծ ո վ բախտը վերացած,Մեր ցա ւերը խոր, խաւար մեր արև,Հայրենիքը մեր երկունքով բո ն ւա ծ. , •

խազաք վաստակը կորալ մեր երկրից,Արեան, պայքարի ժամանակ հասաւ. * •

այս գարունն ե լ անցնի <&ր գ լե ի ք ՝---Գարունն ի * ն լ պեպք ե* երթ քո»ւն ե անբաւ*

Արիւնոա հողի կուրծքը սևացած

ժւցատ6ժ Ե7

112 Գ Ր Օ Շ Ա Կ յ » 6

Պողվատե խոփն /տ լ անզշբ ե պաառեէ \ճլքնտեղ, ուր սրով ոսկոր ե փո ւա ծ,

ո վ կարող ե հատիկներ ցա ներ % • \\ըիւնոա հողե սևացաե կրեքից

Լւ(^ փուշ ո ւ ֊ աաաասկ հ էլեր կ՝ արձակեն, ՛Նրանց սև Նաղկի, սև թերթիկներից Վ^րեմի, թոքնի կաթիլներ կ՝ընկնեն, . ,

VIՆոր զնդան ունենք կարեր պոդվաաից*

|Լաո.«/աէւ հնոցի արդ անդից վիժա ե.

Մուրկեր ե լ ունենք* ծանր * է + * * & խոշորն ե լ հնոցի բոցերում՝ ղաւաեւ

* վասաակի աքդ դորհիքներովշենք կո ի մենք թոփ « ւ Iքանդակներ,

խոփերն իզուր են, սւր արիւնն ՚ե ե ով,՝Ծ՝ով արեան հանդեպ թ ող դորեեն սրեր*

Մ եղքը մերը շէ;, տնկ՜եք դուշմանին, *|ւա պարպեց դրոշ արիւնոա մարաին*

եկեք, որ դ ի ք ,.* Հշօ/1 մուրճերով Զ.նդ*ոեի վրաք փշրենք հին խոփեր,|) ւ փշրաե խոփի աքդ բեկորներովդ

ո ւ կոփենք հաաու սուսերներ*՝&ԲՇ անե՜եք դուշմանին,

Նա պարպեց դրոշ արիւնոա մարտին* 11 Գուրդենը հուրը բորբոքեց.

Շ,արւեցեթւ "րդքթէ պնդանի բոլոր,Հին խոփն հնոցում՝ դեղնեց ու փափկեց,Սու,^ պիաի կռենք, սրեր փաս.աւոր*

Մ ե ղ ք ը մերը չ^% էԽնենք դուշմանին, Նա պարպեց դրոշ արիւնոա մարաին*

(ձարիքի ձեռքից հեեոդ ա շխ ա րհում ՍուՀւէւ ե ղօրավիդ սրբազան դատին*Ւախաի դաղանիքը շոկ սուրն ե լուեում,Նա ե տաքիս ցաւոա Արերին*

Մ եղքը մերը շե* անէՀեք դուշմանին, ՛նա պարպեց դր*> յ արիւնոա մարաին է

0 երոբ ջան, որդի, ք ո Նանր մուրճով Ամենից աո դ ո ւ պարկ այս խոփին,ՏԼնդանն ամուր ե պաաաե պողվատով---$Լարկ անվախ, որդի, մաաաղ ք ո թ և ի ն *

Մ եղքը մերը շ ե , անե՜նք դուշմանին. Նա պարպեց դ ր °շ արիւնոա մարաին*

Դ՜ ե հ, դուք եր "րդքթ* զարկեցեք մուրճեր,Փշրեցեք խոփը հազար կաորով . * խոփին եր կապւաՆ սև բախտ, սև սրեր, ն*ոփը մեր կեանքը պատեց ց ա ւե ր ո վ , ,

Մ եղքը մերը շե՛, անեինք դո* շմանին, Նա պարպեց դրոշ արիւնոտ մարտին*

Զտարկեցեք, ոբդի ՚ք, փշրեցե՛ք խոփեր, քեող դմոխք դաոնաք խաղաղ գորեանոց* , , խաղաղդ վասաակի զու ր են դործիքներ, Հոդինէրնս են հուր, մեր սրտերը խոց*

Մ եղքը մերը շե , անենք դուշմանին. Նա պարպեց դրոշ արիւնոտ մարտին

ՏԼարկեցեք, "ր*քքք* • • Տեեբ մուրճի ձա/նից 1*<*« արձադանքով թ ո ղ թ ն դա ն սարեր. Զտարկեցեք, պպիք> փշրան խոփերից Մահու ու ևրեա ն կռենք ԳՈԲեիքներ։.

Մ ե ղ ք ը մերը շ ե , անէանք դուշմա նին,

՛նա պարպեց դրոշ արիւնոա մարտինէ

է ^ ։ հք կա նպ նեշ վ զ ե ր դ ե ռ ա ե ,Հողը ՛ձեզ տանի, կպր հ ա ր և ա ն ն ե ր , , ,\շ լ ա րդա րու թ ի ւ ն , պատիւ շՏնաց, - »

խ ոփ երդ բ ե ր ե ք ւ կ ռ ե ն ք ս ո ւս ե ր ներ . , ,Մ ե դ ք ը մերը շ ե , ա նենք դուշմա նին.

Նա պարպեց դ րո շ ա րիւնոտ մարտին . .

(Շ արունակելի)

Դ ,Ա ք

Ն Ւ Ի Ր Ա Տ հ Ո Ւ Թ Ի Ւ Նսր^ասՆ րհհրօն *՝Թ. քաղաքից փ0.-ի միջոցով (800 ռ.) 796 ֆրանք, ճամբորդ

Դ.ից էօ ֆր., ՈՍԿՄօԱՊԱՏԻՑ 794 ֆր. 80 սանթ., 8. ԱւԷտից 10 ֆր–, Անց՛որդից 70 ֆր»՝ Գումար 1669 ֆր. 80 սանթիմ։

Ո Ս Կ հ 1 Ա Ն Ք հ ՝ • + - « * ՝1901 յունիսի մուտքը՝ ,,Փայլակի խ. 10 դահեկան, Բորենի

I 19, Հրացան եւ Ոմն 90-ական դահեկան, ,,Ազաւնի* խումբ 6. 86, Ատրճ՛անակ 6. 95 ել Լուսին 6. 96, հինւոր 90, ոԱրաբօս խ. 70, Գլխարկ 64։ ԱՐՇԱԿԱՒԱՆԷն՝ ՀԾբկիւղած* եւ ,,Ազգասէր* խմթերէն 95, նլէր Սերոբ-Աղբիւիէն 90, հեփիւրէն 46 դ ահեկ.։ Գումար 899. 76 դահեկան ողՀ։

ՎՐԻՊԱԿ. — րւ ՝Բ°1ա^ ած 1901 թ . Ւխ 4-ի Ոսկէհանքի ցանկին մէջ ըս ա ծ է՝ ^Մահ* 11 դհկ., պէտք է ըւլպք՝ ,,Մահ* 60 դահեկան; ,,Արաշանեան՝* խմբի անհատ ըսւած է , պէտք է ըապ ,,Արսլան– ծա ն* ■խմբի անհատէն;

ւասաաոտՏղյս 40 դ ահեկան ողջ, Ազիդ 80, ,,Միութիւնը փրկաթիւն է *

10, Իցաիթամաս 90, Սրտոտ 10, նըզօ 16, ^Տիզրան* խ. 170. 6, Շալալքի 40, Ցոլակ 97. 6, հինանշան 8, V. Թ. 196, Մեղու 909.6, Մ. հ. 60, Կարօ 38, հայկ 80, Աբգաբ 16, Սարհաա 44, Շմաւոն 80, հոհրապ 88, Գուրգէն 10, Սաֆօ 15 դհկյ Գումար 1169. 6 դահեկան ողՀ;

4հՕԱՊէ> Կեդր. ԿօմիաեՆ՝ ՚

^Ամատունի* խ. 60 դահեկւմն. Հոսանք 9, Մոսին 8, հար մայր 4, Հոսս/նք 8, նւէր 87, ,,Կախաղան* խ., ,,Հոսանքի խ., ,,Հիդրա*՛ խ^ Պ արտ ական ութ իւն 6-ական, ,,Կամցս խ. 16, ,,Արծիւ* խ. 97, Հոսանք 90 դհկ– Գումար 911 դահեկան;

Ն Ա Ի Ա 1 Ա ն Դ Ս 8 1 > " Կ ր ՛ Կ »4ա են՝ԿԱՐՄԻՐ քԱՀԱ-ՔԻՑ Կարմիաթշ. միՀոցոփ 100 ռուբլի, Բ.

^Կայծակ* խ. 90, ,,Սոչխան* խ., ,,Աղբիւր* խ., ՕՂ՝.–ի ,,Աոիւծ* խ., ՀՐԱՇԷնԻ ,,Գոդուո* խ. 10-ակս/Ն, մի բանտարկեալի հա­մար՝ Սոչխան, Վիշապ, Սիփւմն, Կայծակ 6-ական, Փ. Գալ 6, Պ. Գառ 1 ոս ԳԱ՚ՀԹԱՎԱՑՐԻ նոր Գիւղից՝ Ո8ոժարակամ* խ. 1899 թւակս/նից մնացած 18, ծ՛աղկամորից Ալի ասլան 6 ռուբլի;

նՌՐ հՄՀԱհԻՑ՝ Գռզուռ 8 ոութլի, Կագաւ 9, Ծզեբոս, Սի– փս/ն, Պուլղար, Ախբըրանց արիւն, Բերդ, խաւրծիլ, Արծիւ, Կպյ– ծակ. Վազիր, Սրմէշ, Տալասորց, Պինկօլ մէկ-մէկ-ական; Դ՛ԱՇՏ քաղաքի հասղ/թն է 1900-1901 յունիս. 8Ծ Դաշտից 199 ո. 40 կոպ.. Կլորիկի խմբից 186 ո., Ամառանոցի խմբից 97, Ա՛Հ քա­ղաքի խմբից 46, ՕՐ քաղաքից նւիբատլութիւն 800, տեղակսէն սնտուկի մէջ սաացւած է՝ Սամուէլից 6 ռուբլի։ Գումար 1000 ռուբլի 40 կօպէկ։

ՎՐԻՊԱԿ. - ք։0 6 ,,Գրօշակի* մէջ սխալմամբ կրկնած է ԳԱՎԹԱՎԱ8ՐԻ ՀԱՓՈԻՀ գխղից Մ. Մել. 16 ռուբլի։

Ա Մ Ե ՐհԿ ԱնէՇՐԻԷԻ կօմիաէն՝ Ց. Կ. 9 դօլար 60 սՀ1/թ, Պ. Կ. Կ.

9 դօլար, խ . Ծ., հ . Պ., Մ. Պ., Վ. Ի., Պապ, Կ. Կ. մէկւ/էկ– ական ղօլ., 8. 8., Ա. Թ., Հ. 8., Գ. Մ., խ. Պ., 8 . ֊* • , Կ. Կ., ծ՝. Ա., Ց. Պ., Ա. Պ., Ա. Հ., մորմ, Հորսէփի, Գ. Ա., հ . Կ., ց. Խ., Գ. Հ. 50-ական սէնթ, Մ. Փ., Պ. Կ., Մ. 0 հ– Հ–, Կ., Ցաւակ, Պ. Ե., ն, Ս., Պ. Պ., Մ. Ա. 96-ական սէնթ։ ֆու– մար 91 դօլար 6ծ սէնթ։

Ոձէ&շէսա Ժա ոՕրօտօհ&ք(ս, ճօոձրօ (Տատտօ)

ժւցատ6ժ Ե7

1 9 0 1 6 «Ե Պ «ե ւր Ի ե ր

«I ե ք X Ի Ն & Ա Ր 1 Թ

ՍՆքլշ^ՍասուՆձ-աձ խո ո վ ա յո յլ լուրերը , տարած՛ած արդեն եւրօպական շրջաններում, զուգադիպեցին ր ա ղ ա– Հ ա կ ա ն ե ր ե հ ա ն ց ք ե ր ի , կաաարւած միմիանքքից անկախդ է.ոհ՝"նո^ երկրհերում, յօ գ ո ւտ հաք կական րարենորոդուէքնև րի իրագործման։

Գրանք են,1 ) ն*աղաղութեան Համաժողովի որոշումը,2 ) ^իա րե ալ *1ւա հանդների նա խ ա ձեռնութիւնը,Տ Գ իմ ում ֆրանսիական արտաքին գործ երի նախարարին»Ո<֊ձ համարելով ո Գրօշակի^ առաջիկա/ հազարին սպասելը, շտապում՝ ենք հալ հասար ա կութ եան հա ղորդել

վերջի շա րա թւա յ ալդ անցքերի համառօտութիւնը՝ իբրև ո ք$աւեչւածս օգոստոսի համարի։ 0*անրամասները ապագա/ին*

Ն Ի է ՚ Ղ ւ ւ ՚ Լ ւ Ի Թ Ե Ա Ն Ճ ֊ Ռ Հ Ո Լ Մ & յ - Ո ՚ Լ Օ Վ Ի Ո Ր հ Տ Ո Ի Ս ՜ Ը\ք՝իջաղգային \ս աղա ղութեա ն համաժողովը, դումա րւա ծ սեպտեմբերի 1 0 “՚ 1 3 ■ ֊ ին ն1ր դլիա/ի *ելասգօվ բազարում,

իր երկրորդ Օրւաք նիսաը նւիրեչք հալկական հարցին։ թացի Ւերնի 0՝իջ՚սգգաքին ^իւրօյի դիմումից, համաժողովին ներկայ ացւեց ֆրանսերեն չեզւով տպան ^ զեկուցագիր՝ Հաչասաանի վիճակի վերաբերմամբ։ \քրկաբ վիճաբա– նութ իւնն երից յե ա ո չ , որ ոնց մասնակցում եին հաչեր, ռուսներ, ֆրանսիացիներ և անգլիացի միսսիօնարներ, համաժողովը ընդունեց հե տ ևե ա լ որոշումը, *

ո էՏաղաղոլթեան 1 Օ^րդ Համաշխարհային Ժողովը, գո։.ա մարւած ^լասգօվում, 1900 թ ւ ի սեպտեմբերին, աեղեկա» նալով ք^Էրնի Միջազգային խադաղութեան 81։այուն րխ , րպի զեկոէ-քքման, մի յիչասաակագրի հայերի ներկայ վիճ՛ սկի մասին Թ իւրրիա /ում ներկսՀքաւյւած հայ հրապարակախոս պ . Հ . քԼոաքեզեանի միջոցով, եւ մի նամակի Միացեալ Նահանգների խաղադոլթծաե ընկերոլթխնների կողմից.

^ Ն կ ա տ ե լ ո վ , որ հայ ժողովրդի ախուր դրսւթիւնը րնալ բա րելա լոլել, որ կոտորածներր ե լ խժդմութիւն^, ները շարոէ նա կլում են Հայաստանում, որ ք^երլինի դաշ^ նազիրը ստորաղրող եւրօպական ւգետութիւնները ո՛չ

մի հաւաքական ջանք չեն արել• վերջ գնելու այս դժրախտ քրիսաոնեայ ազդի վերաբերմամբ սիստէմա»տիքարար կաաարւող ա նգթոլթիւններին, ---

Վ ճ ռ ո ւ մ է՝ոՈւղարկել ք^երլինի դաշնագիրը ստորագրող եւրօպա^.

կան պետո, թիւններին մի խնդրագիր, որպէս ղի նրանք մի պաշտոնական կոնֆէրանս գումարեն վճռելու համար հայկակս/հ հարցը գործադրելով 189Ե .ի մայիսի րարե^, նորոգումէւերի ծրագիրը, որ մչակևլ են անգլիական,ֆրանսիական ու ռուսական կառավարութիւնները ■ ե լ ընդունւել է նոյնիսկ սուլթանի կողմից*։

II– ւր 1*11 Ո 1 1 1 . 1, 1 1 Հ Ս Լ Ն Գ Ն Ե Ր Ի I & I» Ո. 2 ե 1 Ա (I Ի Թ I՝ I* I քՍեպտեմբերի 1 0 —2* Գլասդօվի համաժովովը սաացաւ մի հեռ.ադիր, որով հա ղորդւում եր թ ե ՝ ոՄիտցեալ ^ւ»«

հանդների խաղաղութեւսՆ ըևկերութիւնները մի ուղերձ են ստորա դրել տալիս ամերիկական ժողովրդին, ուղղած Միացեալ Նահանգների նախադահին, որպես ղի վերջինս միքնորդե եւրօպական պեաութիւնների աոա^՛ կ օ % ֆ ե~ ր ա ն ս գումարելու հայկական հարցր լո ւծե լո ւ նպատակով^։ ՀաղորդելոՀ աքդ։ Հ^մերիկա/ի խաղա ղութեա ն ըևկերութիւնները խնդրոէ «/՝ են Ւ•աղաղութե>սն Համաժողովից՝ ո ւժ տալ իրենգ ձեռնարկին։ Համաժողովի որո­շումը, որ վերև բերեցինք, պարզ ապացոյց ե, որ էԱաղաղութեան ժողովը կատարելապես կոէք^,ակք,ց հանդիսացա։֊ ա յդ գեղեցիկ առաջարկին։

I I I . Դ Ի Մ Ո Ւ Մ Ֆ I՛ 1 Ո 1 )1 *1 Կ 0 Ա «Լ Ր Տ II ք Ի Ն Գ Ո Ո ե I՝ I՝ Ն «Լ Ի՛ Մ Ր «Լ Ր,Ի ՆՊարիղի Փ&էՈթՀ ԼԲ^գրԷ սեպտեմբերի 14– ^ համարում, իէֆքի ա1Էոց ՛ տպադրւտծ ե •

^Ֆրանսիական արտաքին գործերի նախարար պ• *հել. կասէ այսօր ընդունեց Բէ՝0 ձ. 7՝7Ո6Ո1(1~ի խմբագրապետ պ, Պիէռ ՝&իաոին, որը նրան յանձնևգ ա1Ո1աԱա

ֆօրմէւերի մի ծրա գիր, Թ խ .րքա ց Հայաստ՛անի համար, կա ղմւա ծ *հրօչակեան հ*ործող Կ ուսա կցութեա ն ձեռ^,

Ք ով ս՝

,,Գրօշակի** խ մբա դրութիւնը ա ն պ ա տ ե հ համարելով իր կողքից ա ւելա ցնել ուրիշ մանրամասներ, բաւա – կանանում ե վաւերացնելոՎ վերևի ^«ւ^ւ^ւ

Ճ1ց1էւտ6ճ Ե7 ծ.& .^.& .@