Αριθμητικά επίθετα. Γραμματική Ε΄& ΣΤ΄δημοτικού

123

™¯ËÌ·Ù›˙ˆ Ï¤ÍÂÈ˜™¯ËÌ·Ù›˙ˆ Ï¤ÍÂÈ˜

AΡΙΘΜΗΤΙΚΑ �Είναιλέξειςπουφανερώνουναριθμούς.Χρησιμοποιούμετααριθμητικάγιαναδείξουμεποσότητα,σειρά,ήγιαναδηλώσουμεαπόπόσαμέρηαποτελείταικάτι,πόσεςφορέςμεγαλύτεροείναιαπόκάτιάλλοήγιανααναφερθούμεσεμονάδεςπουαποτελούνένασύνολο.Τααριθμητικάμπορείναείναι:

Αριθμητικά επίθετα Αριθμητικά ουσιαστικάτέσσεραπιάτα μιαδωδεκάδααυγάτρίτοςγύρος καμιάεικοσαριά άτομα

Τααπόλυτα αριθμητικάφανερώνουνορισμένοαριθμόαπόπρόσωπα,ζώα,πράγματα.Ταχρησιμοποιούμεγιαναδηλώσουμεποσότητα, χρόνο, απόσταση, μέγεθος.

Εσύείσαιμισόμέτροκαιτρία εκατοστά,ενώεγώείμαιέναμέτροκαιτριάντατέσσερα εκατοστά.Α!Kαιφοράωπαπούτσινούμεροτριάντα εφτά.

Χιλιομετρικέςαποστάσεις πόλεωναπό την ΑθήναΘεσσαλονίκη:πεντακόσια δέκαχιλιόμετραΠάτρα:διακόσια δέκαχιλιόμετραΒόλος:τριακόσιαείκοσιχιλιόμετρα

Σουφλέ με τέσσερα τυριάΥλικά:έξι πατάτεςτέσσερα αυγάμισόλίτρογάλατέσσεριςφέτεςμπέικονπενήνταγραμμάριαπαρμεζάναεκατόν πενήνταγραμμάριαφέταεκατόγραμμάριακασέριεβδομήνταγραμμάριαγραβιέρα

9.1 Απόλυτα αριθμητικά

100138 ��.indd 123 10/4/2013 1:24:31 µµ

™™™¯̄̄ËËËÌÌÌ··ÙÙ››˙̇̇̇ˆ̂ ÏÏ¤¤ÍÍÍÂÂÈÈ˜̃̃

∂∂∂∂∂¡¡¡¡√√√√∆∆∆∆∆∆∏∏∏∏∆∆∆∞∞∞∞∞ 9999:: MMMÂÂÙÙÂÙÂÙÚÚÚÚÒÒÒ,,,, ‰ËÏÒÓˆ ÔÛfiÙËÙ· Î·È ÛÂÈÚ¿

124

Τατακτικά αριθμητικάδηλώνουντηθέσηπουπαίρνεικάποιοςήκάτισεμια σειρά.

9.2 Τακτικά αριθμητικά

– Κυρία μου, τι τα φοράτε τα γυαλιά, αφού δε βλέπετε πούπάτε;Τηνπρώτηφοράμεπατήσατε, τηδεύτερη φοράπέσατε ολόκληρη επάνω μου, την τρίτη φορά με ξενυχιάσατε, την τέταρτη καθίσατε πάνω στο καπέλο μου και τώρα χύσατε έναολόκληροφλιτζάνικαφέστοκαινούριομουπουκάμισο.–Ω!Μεσυγχωρείτε,καλέμουκύριε.Είναιηπρώτημέραπουαναγκάζομαιναφορέσωγυαλιάκαιδενταέχωσυνηθίσει.–Τότε,λέωναπάτεκαλύτεραστοσπίτισαςκαινακυκλοφορή-σετεέξωξανάτην εκατοστή ημέρα...

Απόλυτα αριθμητικά Τακτικά αριθμητικά

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΛΥΤΩΝ ΚΑΙ ΤΑΚΤΙΚΩΝ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΩΝ

1 ένας πρώτος2 δύο/δυο δεύτερος3 τρεις τρίτος4 τέσσερις τέταρτος5 πέντε πέμπτος6 έξι έκτος7 επτά/εφτά έβδομος8 οκτώ/οχτώ όγδοος9 εννέα/εννιά ένατος10 δέκα δέκατος11 ένδεκα/έντεκα ενδέκατος12 δώδεκα δωδέκατος13 δεκατρείς δέκατοςτρίτος14 δεκατέσσερις δέκατοςτέταρτος15 δεκαπέντε δέκατοςπέμπτος16 δεκαέξι/δεκάξι δέκατοςέκτος17 δεκαεπτά/δεκαεφτά δέκατοςέβδομος18 δεκαοκτώ/δεκαοχτώ δέκατοςόγδοος19 δεκαεννέα/δεκαεννιά δέκατοςένατος20 είκοσι εικοστός21 είκοσιένας εικοστόςπρώτος22 είκοσιδύο εικοστόςδεύτερος

100138 ��.indd 124 10/4/2013 1:24:32 µµ



125

Απόλυτα αριθμητικά Τακτικά αριθμητικά

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΛΥΤΩΝ ΚΑΙ ΤΑΚΤΙΚΩΝ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΩΝ

Παρατηρώότιτααριθμητικάπουείναιμεπλάγιαγράμματακλίνονται!

6,16,26,36,56,106και1,11,21,31,51,101

Γράφωμελέξειςτουςαριθμούς:

1 ένας πρώτος2 δύο/δυο δεύτερος3 τρεις τρίτος4 τέσσερις τέταρτος5 πέντε πέμπτος6 έξι έκτος7 επτά/εφτά έβδομος8 οκτώ/οχτώ όγδοος9 εννέα/εννιά ένατος10 δέκα δέκατος11 ένδεκα/έντεκα ενδέκατος12 δώδεκα δωδέκατος13 δεκατρείς δέκατοςτρίτος14 δεκατέσσερις δέκατοςτέταρτος15 δεκαπέντε δέκατοςπέμπτος16 δεκαέξι/δεκάξι δέκατοςέκτος17 δεκαεπτά/δεκαεφτά δέκατοςέβδομος18 δεκαοκτώ/δεκαοχτώ δέκατοςόγδοος19 δεκαεννέα/δεκαεννιά δέκατοςένατος20 είκοσι εικοστός21 είκοσιένας εικοστόςπρώτος22 είκοσιδύο εικοστόςδεύτερος

30 τριάντα τριακοστός40 σαράντα τεσσαρακοστός50 πενήντα πεντηκοστός60 εξήντα εξηκοστός70 εβδομήντα εβδομηκοστός80 ογδόντα ογδοηκοστός90 ενενήντα ενενηκοστός100 εκατόν/εκατό εκατοστός101 εκατόνένας εκατοστόςπρώτος200 διακόσιοι διακοσιοστός300 τριακόσιοι τριακοσιοστός400 τετρακόσιοι τετρακοσιοστός500 πεντακόσιοι πεντακοσιοστός600 εξακόσιοι εξακοσιοστός700 επτακόσιοι/εφτακόσιοι επτακοσιοστός800 οκτακόσιοι/οχτακόσιοι οκτακοσιοστός900 εννιακόσιοι εννιακοσιοστός

1.000 χίλιοι χιλιοστός2.000 δύοχιλιάδες δισχιλιοστός3.000 τρειςχιλιάδες τρισχιλιοστός10.000 δέκαχιλιάδες δεκακισχιλιοστός

1.000.000 έναεκατομμύριο εκατομμυριοστός1.000.000.000 έναδισεκατομμύριο δισεκατομμυριοστός

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 27

100138 ��.indd 125 10/4/2013 1:24:33 µµ



126

Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο


Ναπώςκλίνονταιτααπόλυτααριθμητικά ένας, τρεις, τέσσερις.

Αςδούμεπώςκλίνονταικαιμερικάάλλααπόλυτααριθμητικά.

Αυτοίοιτύποιμοιάζουνπολύμετουςτύπουςτουαόριστουάρθρου(βλ.ενότητα5.4).

Μετονίδιοτρόποκλίνονταικαιόλοιοιαριθμοίπουτελειώνουνσε3(δεκατρείς, είκοσι τρεις,τριάντα τρειςκτλ.)

•Τοδιακόσιοι, διακόσιες, διακόσιακαιόσαμοιάζουνμεαυτό,ακολουθούντηνκλίσητωνεπιθέτωνσε-ος(βλέπεενότητα7.1)καιέχουνμόνοπληθυντικό.Στηγενικήσυχνάκατεβά-ζουντοντόνοστηνπαραλήγουσα.

Π.χ.Θαπαρακολουθήσωτοναγώναδρόμου τετρακοσίων μέτρων.

• Το εκατομμύριο και το δισεκατομμύριο είναι ουδέτερα ουσιαστικά, τα οποία κλίνονταιόπωςταουδέτεραουσιαστικάσε-ο (βλ.ενότητα6.2Γ1). Π.χ. Ένα εκατομμύριοάνθρωποιέχασαντηζωήτους,ενώπενήντα τρία εκατομμύρια έμεινανάστεγοι.

Μιλάμεγιαέναποσό των είκοσι ενός εκατομμυρίωνευρώ.


Μετονίδιοτρόποκλίνονταικαιόλοιοιαριθμοίπουτελειώνουνσε4(δεκατέσσερις).

Ον. ένας μία/μια ένα

Γεν. ενός μιας ενός

Αιτ. έναν μία(ν)/μια(ν) ένα

Ον. τρεις τρεις τρία

Γεν. τριών τριών τριών

Αιτ. τριών τριών τριών

Ον. τέσσερις τέσσερις τέσσερα

Γεν. τεσσάρων τεσσάρων τεσσάρων

Αιτ. τέσσερις τέσσερις τέσσερα

100138 ��.indd 126 10/4/2013 1:24:33 µµ



127

Τατακτικά αριθμητικά κλίνονταιόπωςταεπίθετασε -ος, -η, -ο(βλ.ενότητα7.1).

Κλίνονταιόπωςταεπίθετασε -ος, -η, -ο(βλ.ενότητα7.1).

Πολλαπλασιαστικάαριθμητικάείναιτα:απλός, διπλός, τριπλός, τετραπλός, πενταπλός,εκατονταπλός, πολλαπλός κτλ.

Μισός, -ή, -όΤοεπίθετομισόςσυνδυάζεταιμετααπόλυτααριθμητικάκαισχηματίζειτουςπαρακάτωτύπους:

αρσενικό� ενάμισηςχρόνοςθηλυκό� μιάμισηώραουδέτερο� ενάμισι λίτρο

αρσενικόκαιθηλυκό� τρεισήμισι τόνοι,τρεισήμισι μέρεςουδέτερο� τριάμισικαρπούζια

αρσενικόκαιθηλυκό� τεσσερισήμισιαιώνες,τεσσερισήμισιώρεςουδέτερο� τεσσεράμισιλεπτά

Οιτύποιδυόμισι, πεντέμισι, εξήμισι, εφτάμισι, οχτώμισι κτλ.είναιάκλιτοι.

9.3 Πολλαπλασιαστικά αριθμητικά

Ταπολλαπλασιαστικά αριθμητικάφανερώνουναπόπόσαμέρηαποτελείταικάτικαιλήγουνσε-πλός.

Με τα διπλά γλυκά και τους διπλούςμεζέδες, σίγουρα χρειάζεσαι διπλή πόρτα και

διπλό κρεβάτι στο σπίτι σου.Με τόσα κιλά που έβαλες θα πρέπει τώρα νακαταβάλεις πολλαπλές προσπάθειες για να

αδυνατίσεις.

100138 ��.indd 127 10/4/2013 1:24:33 µµ



128

9.5 Περιληπτικά αριθμητικά

Χτες το μεσημέρι μια τετράδα μαθητών που επέστρεφε από το σχολείο βρήκε ένανξεχασμένοχαρτοφύλακαστησυμβολήτωνοδώνΤσιμισκήκαιΠαύλουΜελά.ΑπότοσημείοαυτόπερνούνκαθημερινάεκατοντάδεςΘεσσαλονικείς,αλλάκανείςδενείχεπροσέξειτονχαρτοφύλακα.Χωρίςδισταγμόοιμαθητέςτονπαρέδωσανστουςαστυνομι-κούς,οιοποίοιεπέστρεψαντοεύρημαστονκάτοχότου.Εκείνοςευχαρίστησεθερμάτουςμαθητές,καθώςεκτόςαπόαρκετέςχιλιάδεςευρώοχαρτοφύλακαςπεριείχεκαικαμιάδεκαριάέγγραφαμεγάληςσημασίας.

Ταπεριληπτικάαριθμητικάσχηματίζονταιαπότααπόλυτααριθμητικάωςεξής:

Τα περιληπτικά αριθμητικά φανερώνουνέναπλήθοςμονάδωνπουαποτελούνένασύνολο(-άδα)ήέχουντησημασίαπερίπου(-αριά).

Κλίνονταιόπωςταεπίθετασε-ος, -η, -ο(βλ.ενότητα7.1).

9.4 Αναλογικά αριθμητικά

Αναλογικάαριθμητικάείναιτα:διπλάσιος, τριπλάσιος, τετραπλάσιος, πενταπλάσιος, εκα-τονταπλάσιος, πολλαπλάσιοςκτλ.

Τα αναλογικά αριθμητικάδηλώνουνπόσεςφορέςμεγαλύτεροείναικάτικαιλήγουνσε-πλάσιος.

Φέτος τρως διπλάσιες μερίδες γλυκόκαι τριπλάσιους μεζέδες από πέρσι. Σίγουρα θα

χρειάζεσαι και διπλάσιο μέγεθος παντελόνι για να σεχωρέσει. Με τόσα κιλά, όμως, που έβαλες θα πρέπει

τώρα να καταβάλεις πενταπλάσιεςπροσπάθειες για να αδυνατίσεις.

100138 ��.indd 128 10/4/2013 1:24:34 µµ



129

α)μετηνκατάληξη -άδα:π.χ.δυάδα, τριάδα, τετράδα, δεκάδα, εικοσάδα κτλ.Αλλά:ένας � μονάδα

β)μετηνκατάληξη-αριά:π.χ.δεκαριά, δωδεκαριά, εικοσαριάκτλ.Αυτάτααριθμητικάσυνοδεύονταιαπότο καμιά (π.χ.καμιά εικοσαριάμήλα).

Τι να θυμάμαι όταν γράφω

•Τααπόλυτααριθμητικάμέχριτοείκοσι γράφονταιωςμίαλέξη: δεκαέξι,δεκαεφτά.Απότοείκοσι ένακαιπάνωγράφονταιωςξεχωριστέςλέξεις:σαράνταοκτώ,τέσσεριςχιλιάδεςπεντακόσιαενενήνταεννέα.

•Τατακτικάαριθμητικάαπότοδέκατος τρίτοςκαιμετάγράφονται ωςξεχωριστέςλέξεις:δέκατοςτρίτος,εικοστόςπέμπτος.

•Γράφονταιμεδύο-νν-τοεννέα/εννιάκαιόσααριθμητικά παράγονταιαπόαυτόκαιπεριέχουνολόκληρητηλέξη εννέα/εννιά (εννιακόσιοι,εννιαπλάσιοςαλλάενενήντα,ένατος,ενενηκοστός).

•Τασύνθετααριθμητικάπουέχουνδεύτεροσυνθετικότηλέξη μισόςγράφονταιστηλήγουσαμε -ι.Δενακολουθούντονκανόνακαιγράφονταιμε-ηόσαέχουνπρώτοσυνθετικότοαρσενικό έναςκαιτοθηλυκόμία: ενάμισιευρώ,δυόμισικιλά,τεσσερισήμισιώρες,εφτάμισιτόνοι, αλλάμιάμισηώρα,ενάμισηςτόνος.

Τι θα θυμάμαι για... τα αριθμητικά

Τααριθμητικά φανερώνουναριθμούς.Υπάρχουνπέντεκατη-γορίεςαριθμητικών:

1.Απόλυτα(δηλώνουνποσότητα),π.χ.τρία

2.Τακτικά(δηλώνουνσειρά),π.χ.τρίτος

3.Πολλαπλασιαστικά(δηλώνουναπόπόσαμέρηαποτελείταικάτι),π.χ.τριπλός

4.Αναλογικά(δηλώνουνπόσεςφορέςμεγαλύτεροείναιαπόκάτιάλλο),π.χ.τριπλάσιος

5. Περιληπτικά(δηλώνουνμονάδεςπουαποτελούνένασύ-νολο),π.χ.τριάδα

Τααριθμητικάμπορείναείναιεπίθεταήουσιαστικά.

100138 ��.indd 129 10/4/2013 1:24:34 µµ

Αριθμητικά επίθετα. Γραμματική Ε΄& ΣΤ΄δημοτικού

Education

Transcript of Αριθμητικά επίθετα. Γραμματική Ε΄& ΣΤ΄δημοτικού