: ; ; 2003ISBN 5-7654-3166-6

, , ? , , . . , , . . - , .

, , , , . , . , , . . . , . . . , , . , , ? , . , , , . . , . , , . , . , , , , , . , . . , .

1. .

. ?, , , , , . , , . , . . - 10 . , , , , . . , . , . , . , ? . ( ) 24- . . , , , . , , , , . . , , , , . , : . . , , , . . 20 28 . 24, 6 24, 8 25 . - , . , (suprachiasmaticus ), . , . , , , . . - , . , -. , 37 , 37, 8 , 35, 5 . , , . , , , , , , . . , ? ?, , , . , , , suprachiasmaticus . , - (-, -) . . , , . ! , . , . , , . - -, (, .) , . . , , 25 , 24, . , . . , 25 . , . , ( , ), . , , , .

, . , , , . , . , . . . . , . , , . , , . , , , 11 . . , , . , . ? , , ., . , . () , . , , , . (-). , . . , , . , , . . . : . - . , (. 1).

. 1. : ( ); ( ); ( ) ( . -, 1998)

(-) . . , . , , , , , (. 2).

. 2. : ( ); ( ); ( ) ( . -, 1998)

- . , , , . , , , . , , , . , . , . , 75 % -, () , . . , . . - - 80 100 . , - ., -, , . - . , . , , -. , , - ., . , - -. 6 . , . 20 - . - -. . . , , - , . - , , . , , , . , : ( ), , , . , . , , (-). , . , 8 9 . 4 5 , 10 . , . . , , , , ; , , . , : ; ; - - ; ; . :1) ;2) . , . , .

,

, , , . . , . , , . - ( ) . . , , , , 25 . . . 1 , 2 . , . - -. 24- 25- , 1 , . . , , ( ) ( ). , (, ), , . , . , 24 , . , . - . 23 24 , . . , , . , , , , . , , . 24 . , , . , . , . , , . , -, , , , , . , , , . . . 10 18 . . . , 3- , , . , . 4 , 7 14 , 2 3 . , . , , , (7 10 ) . , , . , , , .

()

1. :) , (3)) (2)) (1)) (0)2. , ?) (3)) 23 1 (2)) 22 23 (1)) 22 (0)3. ?) (0)) (1)) (2)) (3)4. , ?) (1)) (0)5. :) (2)) (0)6. 1 ?) (0)) (2)7. , , ?) (0)) (1)) (2)) (3)8. , ?) 2 (3)) - (2)) (1)) (0) . 0 7 ; 8 13 ; 14 20 . (. .. . .: , 1986. . 201208)

, , ( ) ( ) , .

2.

, , , . () , . . , , , . , ( ) ( ). , ( ). -, . - , . , . , . 4 5 , . , , . , , , - , , . , - , . , : , , . , , , - . . , , , . . , , . , . , . , , . , . : , . , . , . . , , , . , , . . ( ), , , , . , . , . . ., 64 , , , . , , . , , . , , , . , , . . , , , , , . , , . , , , , . , .

. , , . , . , , , , . : , , , . , , . , , . , , . , - . , , . , , , . , , , - , . . , , , , .

. : , , , , , . : , ( ) . , , , , , , , . , . : , , .

. . , , , . (, .) . , , , , . , : ( ); ( , ); ( ); ; ; . , .

, , . . , . , , , , . , , , . 1 2 . , , , . ( ), , . :, ; ; ; ; ., , : ; ; ; ; . 1 2 , . - (Stanford Sleepiness Scale). .1 , , . .2 , . .3 . , .4 , . .5 , , .6 , . , .7 , , . . . , , , . , . . , . - , . . , , : , , , . (), , (), ( , , ). . , . . . , . : . ( ). . , , . . . . . . . . , . , . , , . , . , . , , , . , , , , .

, , , . , , , , . , , , , . , (. . ), . . :1. . , , 8 8, 5 , 8 10. , , , , , 15 . , . , , . . , , , , . . , , , - . , .2. . , . , . , , , . .3. , . . , , , , . , . , , ?4. , . 3 5 . , , , , . , - 46 , - 35 , 50 9 . 16 : , , , . . . , . , , .5. , 6 . , . . : , , . 10 , . , .6. . , , . , , , . , , ?7. . . , , . . . . , . . , , , , , . : , , , , , , . .8. . , , . : , . :1) , . , . , .2) , , . . , , . , , 7. . . , , , . , , , . , . .

,

, , , , . . , , ? , (, ). , , , . . . , . , : - ., , , . (X. ). . 35 , , , . , , . , . , , . , , , , . , . , . , , . , , , . ( ). . , , : , ?, . , , , ( ). . : ! , , . , , . , . , , , :1. . , , . . . ? ? , ?2. . , , . : ! . , , . , . ? , . , , , 3.3. . , . : ? ? , , ? , . , , ! , , .4. . , . , . , . 4.5. ! , , - , . , ! , , . , -, , . , ? , . . ? , . : , . , , . . , : . . , !

, . . , , . . , , . , , . , , . , , . , . , (). , , ( ). . , , , . . , , . . , , , , . , , , , -, . . , , . . , , . , , . , , , , , . . , . , , : . . . . , . , . , . : . : () ? () ? , , : , , , , , , . , , . :1) . , , .2) , .3) -. , , . . 2 5 , .4) . , .5) . , .6) , . . , , . ( ) , . 4 5 , . 4 .7) . , , . , , , .8) , , .9) . , , . , .10) . . , . , , . . , , . : , . , , : ;; ; ; , ; ; ;; ; . , , , , .

,

, - , - , , . , - , , . , , , . , . , . , , , . , , . , , . , ! , , . : , . , , . , . , : : , . . . , , . , , . :1) , .2) , . , . .3) (, , , , , , , ). , , . . . . . , . , . , . , . : . 15 , . . , , . , , . . , . , , . . . , , . . , , 3-4 . , , , . , . , , . , , . : 15 . , . , 7 , 7 15 . , ; . , 7 15 . , ; ; , , , 7 . , - , . , , . , 15 , . -. 15 , 15 . , . 3 4 . , , . , - . , , , , . , .

. () . , , ., . , -. . -. , , , . , . , , , . . , . 18 19 . , , 1 2 . 8 9 , 10 11 . , . . , ? . , , ( 22 23 ) ( 7 ). . , , , . - . . , , , . . 23 , 1 2 , . , , , . - , , , . , . , . : . , , . , . , . . , , , . . , , . - 8 , 19 20 , 3 4 . . . , , , . , , , . . , 2 4 . , - , . , , , . . , , . , . , , , . , .

? , , , . , . , , ., -, . , , - : , . , . , . , . , . , , , 1 3 , . . - . , , . , , . . , . 10 . , , . , , . . , 10 , 2 3 . ? , . (. .) , , , , .

. ( . , 1998)

: ; (Cole R ., Savage H .New light on jet lag .1995, Circadian Solutions )

, ., , , , . . , 2 , , . 2 , , , . . . 2 , .

,

, , - - , . . , . , . . , -. , c . , , , . , , . , . . - , - . - , . , , , . , , , . , : , , , . , 25 . , , , . . . , , , , , . . . , , , . , , .

. , , . . , ., . () () , , 6 18 6 . , . 4 5 , . , 11 12- . , , , . , , . , 10 . . , . . . , , , , , , , . , . , , , , . , , . . , . , . , . , . . , , , . . , . , , . . . , . . , , , . . , . , , . , , . . , , . , . . , . . . , , . , , , , . . 3 6 , . , , , 6- . , , . , . . , ( ). 1 6 % 1 % . . , 15 30 . , , , , . , . , , , . , . 20 30 . , , ., , . , , . , , , . , , . - , . . , , , . : , , , . . , . - . , . .

()

, 25 % . 6 . . , , , 4 , . 10 %. 4, 5 %, . , 1 % ., , , . , , , . , , , , , , . , , . () . , .- . , , , , . , , , . . . , . , , . - , , . , . . , , , , . , . , : , . . . , , . 18 . , , , . . : 11 , . . , , . : . , . . , , . . , , . , .

, , , . , - , . , , , : , ; ; , , ; ; ; . . 80- XIX , ., , , , . . , , . . , . , , , , . , 10 5 . . , . . , . ( ) , , . , , , , , , . , . , , . , . , , . . ( ). , , . . . : , , , , , , . . () , , , , . . , , , , , , . 25 % 15 % . , 8 12 , , , , , . , . , . , : , , . , . , . , , . , , . , . , , , . , . , . , , . , , , . , . , . : . . . . :. .. . , , . . , , . , , . , . , . , , , , ( , ). . , . , . , . , , . , . . .

- , , 20 40 . 0, 5 5 . , , , . , . , , , , , . , . , , , , . . , , , , , . . . , , . , . , , . , , , . . : 20 40 . 0, 5 5 ., :; ; ; ; . 5 % 30 50 29 % 50 . , , .

. , , , , . . , , . . - . , , , . 20 30 . . , , , , . , . . , , . , , . , , : . , , . , , . , , . , , . . . , , , . , , . . , , . , . . . . . , . .

, , . , , . , , , : -, , , , ( , , ), , , , . , , , . , , . : . , , , . , , . . , . , , . , , , , , . , , , . , , , . , , , , - ( ). , . , , , , , . , , , , , . , , , . - ., , . , , - . . - : , , , , . , , . , , . , , . , , , . , . , , . , , , . , , , , , . , . , , , ( , ) . . , . , , -. , , , , . ., . , . , , , , , . .

, , . ? , . 20- . 80 %. , , , . , ( ) , . . () ( , ). . , , 7 8 . 3 4 , . . , . . , . , , - . , , . , . , . , , , 3 4 ., , , . , , . : , , , . - . , (), , , , . . , , , , , . , .

3. ,

, , , , . , , . , . . , , . , . ( ) , . . , , , , , , - . , , . .

, . , , . , . ( ) , . (, ) , , . , , , . . , , 1 15% , . , . 4 8 , . . . , , . , , . , : ; ; ; , . , . , , . . . , . , , , . , . , , , . , , , . , . , . , 6 . , , . . , , . : , , , . ( ) , , . : , , . 5 . . , 10 20 % . . . , , . . , ., . , ., , . . : , , , , . , . , . . , . , . , , . , : , ; , ; , ; .

4.

. , , . , . , . , , , . . , 15 % . , . . . . , , . , . , . , , . . . , , , . , 1 3 , . 1 2 1 2 , . . . , - , . 1 2 . . 3 6 , . , . , , , 2 3 . , . , . , , . . . . , , . , . , , . . , . . , . , , . . , . : . . . . . . , . , , . , : ; 2 3 ; 2 3 ; , . . , : ; ; ; ; ; ; (, , , , . .). , , , , ., , , . , . !

. XX , . 1903 , . 1950 , ( ) . . 1960 , . 1980- ( ) ( ), () . . , ( ) , . , , . , . , . , 40 50 , . - , . .

( , , ) , , , . , , , , , . 2 3 . . 30 % . , . , : . . , . . H1 : ( ); ( , ); ( ), , (, , , , , . .). . , , , , . , , . , , . , H1 , , , . 1 . 2 . - (, ) , . , . , . , ( , , , , , , ). . , , , ; ; . , . ( ) , , . , , . , , . , , , , . , . , , , . . , . , ., , , , . ( ) . , , , . , , . . . ( , ) . , . . 6 . , . , , . . ( , , ), . . , , . ( , , ) . . , , , . , . , . , , . . , , , , , . , ( 2 3 , 2 3 ).

. , . , , . , . , , , . ? . , , . , . , . ( ) , , . , . , , . , . 20 27 . 10 17 . . , 2 , . , , , . . , , , . 3 20 . . , , , . , , , . , , , . . , , 20 . . , 2 3 . (, ), , . , , . , , , , , , . . , . 1 2 , , . 35 37 . , 10 20 . - () (3 5 /) 36 37 , 10 15 . , , . . , , .

, , . , . , . , , . , . , . .

: . . , , 50 130 . . , . - .: . : . , . ! Valere , . , , . , . : 2 . . 1 . 1 . . 3 4 . 2 3 2 . . 1/3 1/2 2 3 . 1/2 . 1 . . . . 20 50 . : 40 , 30 , 15 . , , , . , , .

: . , , 50 200 . , . . 5 .: . . : . : 2 . . 2 . 2 3 . (, ) 2 . . 0, 5 , 20 . .

( , ) : . , , , , . 150 . . - - . .: . : , , . . , , . : 30 500 , . 2 .

: 20 50 , , . 5 , . .: , , . 20 . . : (), , , , . , . , . : . 2 . . 0, 5 5 . 3 4 . , . , , . 3 6 . .

: . , , , -. 6 10 . -, , . .: . : , , . , . - . , . , . : 2 . . 2 . . . 3 . . 1 . , 5 , .

: . , , 1 . , , .: . : , . - , , . : 1 . . 2 , . . 1 ( ). . () 5 , , . ( 2 ) . 4 . . ( ) . 2 3 1 , .

: . , 50 90 . , . , 7 13 . 5 10, , - (- ).: . : . : 0, 5 3 5 . 3 . . !

: . , 50 200 , -. . . -, 9 .: . : , . : 2 . . 200 8 ( ). . 2 . . 2 500 . 4 .

- ( ) : . 3 12 , 45 . 7 9 . , , 5 8 . , , , - . .: . : , . - , , . - . : (20 %) 20 40 .

: . , . , . , .: (), . - , . . : . , , . . : 1 2 . . . .

(, ). . . , , , . , , . :1. .2. , , . .3. , 3 4 . . . . , , . . . , . , , , , . . , ? , ! . . - . , . , , . , . , . . , . , , , , . , , , . , , , . , , , , ., , . , , . . , . , . , . . , , , , . , ., , , . . , , . . , (, , ). , , . , , . 10 12 . , , . , , . , , . , , , . . , . , . . . , . . . : . , , . , . , .

() , () , , . (, ) . . () , , , . . ( ) , , , , . () (, , ) (, , , . .) . ( .hygieinos , ) , , . , , , , , . , . , , , . -. , . , , . . . , , . . . , . . , -. . , . , . : , , , . . 20 40 , . ( ) , . . , 3 4 19 20 . , . , , 1 2 10 11 . . , . , . , . , . (, ) , . . , , . , . (-) , , . (-) , , 4 ( ). 75 % -. (, ) . , , . , . , . 20 28 . , .

- . . .: ; .: , 1998. . . . .: . , 2002. . // Terra Medica. 2001. 3. . 10-11. , 2- . .: -, 2000. . . . // . 1998. 5. . 39-42. . . . : . .: , 1991. . . . .: , 1982. . . . .: , 1989. . : , 1988. : . .: , 2000. . . 8- . .: , 2002. . . . .: Natur Produkt ABC, 1993. . . .: , 2000. . . . .: , 1986. . . . : , 1990. . . . . .: , 1998. . .: . ., 1982.