ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

24
24 ٢٠١٥ مای- ١٥٥ ژمارە

description

ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

Transcript of ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

Page 1: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

24ژمارە ١٥٥ - مای ٢٠١٥

Page 2: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

23ژمارە ١٥٥ - مای ٢٠١٥

مناڵه کان

په پوله خۆش خه یاڵه کانپێکه نینتان

وه کو شه پۆلی ده ریایه توڕه بوونتان: ره شه بایه

هیوای ئێوه وه ک هه ڵگورده له بن نایه .جله و ناکرێ

وه کو ئه سپی سه رکه ش وایه

جه بار سابیر

Page 3: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

22ژماره ١55 - بانەمەڕی ١٣٩٤

پشیلە و رێوی یەکتریان‌ ڕێوییەک‌ لەگەڵ‌ پشیلەیەک‌ دارستانێکدا‌ نێو‌ لە‌ دی.‌پشیلەکە‌دەیزانی‌ڕێوی‌بوونەوەرێکی‌بەهۆشە‌،‌چوو‌

بۆالی‌و‌گوتی:-‌رۆژباش‌مامۆستای‌خۆم‌!‌رۆژگار‌چۆن‌بەسەر‌دەبەی؟لە‌خۆبایی‌بوونەوە‌سەیرێکی‌پشیلەی‌کرد‌و‌ به‌‌ ‌رێوی‌

هێندێک‌راوەستا‌وپاشان‌گوتی:برسان‌ لە‌ مشکخۆری‌ گەمژە،‌ گێژو‌ بوونەوەری‌ ئەی‌من‌ لە‌ کە‌ نەماوە‌ کەللەدا‌ لە‌ مێشکت‌ وادیارە‌ ‌ مردوو!‌دەپرسی‌چۆنم؟‌نازانم‌بۆچی‌تا‌ئێستا‌هیچ‌فێر‌نەبووی.

پشیلەکە‌لە‌وه‌اڵم‌دا‌گوتی:ئاغام!‌من‌بە‌تەمەنی‌خۆم‌هەرشتێکی‌فێر‌بووم‌،‌ئەویش‌ئەوەیە‌کاتێ‌سەگ‌بۆم‌هاتن‌ڕادەکەمە‌سەر‌داریک‌و‌خۆم‌

مەاڵس‌دەدەم‌تا‌سەگەکان‌دەڕۆن‌وبەم‌چەشنە‌خۆم‌رزگار‌دەکەم‌.رێوی‌گوتی:

هەی‌بە‌زیاد‌نەبی‌،‌جا‌ئەوە‌چییە‌؟‌سەیری‌من‌بکە!‌له‌‌من‌فێربه‌‌سەد‌دانە‌فه‌ن‌و‌فێالن‌دەزانم‌و‌بە‌قەدر‌سەدانی‌وەکوو‌تۆش‌بە‌هۆش‌و‌گۆشم‌.‌بە‌راستی‌زگم‌پێت‌دەسووتێ.‌لەگەڵمدا‌وەرە‌تا‌

فێرت‌بکەم‌کە‌لە‌تەنگانە‌چۆن‌خۆت‌رزگار‌بکەی‌.و‌ خۆی‌ بە‌ راوچییەک‌ نەچوو‌ پێ‌ هێندەی‌

تاژییەکانییەوە‌لەو‌ناوە‌پەیدا‌بوو.بە‌ بەپەلە‌ کەوت‌ پێی‌ چاوی‌ کە‌ هەر‌ پشیلەکە‌به‌‌ تاژی‌ دا‌و‌ مه‌اڵس‌ هەڵگەڕا‌و‌خۆی‌ درەختێکەوە‌ڕێوی‌وه‌ربوون‌و‌له‌‌خاک‌و‌خۆڵیان‌گه‌وزاند.‌پشیله‌‌گوتی‌ و‌ کرد‌ ڕێوییه‌که‌ی‌ له‌‌ هه‌رای‌ پێکه‌نینه‌وه‌‌ به‌‌هەموو‌ ئەو‌ دەزانی‌سەرەڕای‌ فێڵەزان!‌ رێوی‌ مام‌زۆرزانی‌و‌ئەو‌هەمووە‌فێڵەی‌دەیزانی‌تووشی‌چ‌

چارەنووسیک‌هاتی؟!دارێکدا‌ به‌‌ توانیبات‌ من‌ وه‌ک‌ بخوازه‌‌ خۆزگه‌هه‌ڵگه‌ڕێی‌و‌به‌م‌چه‌شنه‌‌به‌‌ساغی‌و‌ساڵمه‌تی‌و‌زیندوویی‌بمێنیه‌وه‌.‌ئێستا‌له‌و‌سه‌ره‌وه‌‌دەبینم‌که‌‌بوویته‌‌ چۆن‌ و‌ ساغن‌ گوێت‌ چوارپه‌الن‌ له‌‌ چۆن‌

نێچیری‌تاژییان،‌ده‌بخۆ‌با‌نۆشی‌گیانت‌بێ!

چیرۆکی‌کۆنی‌کورده‌واری دارشتنه وه ی باوکی باوان

Page 4: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

21ژمارە ١٥٥ - مای ٢٠١٥

بە دڵی خۆتان بمڕەنگێنن

Page 5: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

20ژماره ١55 - بانەمەڕی ١٣٩٤

هێندێک تێبینی لەسەر شۆردنی منداڵ

ساڵمەتیی‌ لەسەر‌ بەرچاوی‌ كاریگەرییەكی‌ منداڵ‌ شۆردنی‌ شێوازی‌دەروونی‌و‌جەستەیی‌ئەو‌هەیه.‌

ئەمانەی‌خوارەوه‌چەند‌زانیارییەكی‌ورد‌و‌گرینگن‌بۆ‌ئەو‌مەبەسته:سابوونەكه‌ و‌ کەفاو‌ به‌ )گڵۆپ(‌ تۆقله‌ دەشۆی‌ منداڵەكەت‌ كاتێك‌ ‌•دروست‌بكەو‌هەڵیان‌بده،‌چونكه‌منداڵ‌چێژ‌لەوه‌دەبینێ‌و‌توانای‌بینین‌

و‌زیرەكیی‌زیاد‌دەكا.لەگەڵ‌بكەی،‌ئەمەش‌ لەكاتی‌شۆردنی‌منداڵەكەتدا‌قسەی‌ •‌هەوڵ‌بده‌

توانای‌قسەكردنی‌زیاد‌دەكا.•‌لەكاتی‌شۆردندا‌بوارێك‌بۆ‌یاریكردنی‌منداڵەكەت‌دروست‌بكه،‌ئەمه‌یارمەتیدەره‌بۆ‌ئەوەی‌له‌جیاوازیی‌نێوان‌مادده‌رەق‌و‌شلەكان‌تێ‌بگانەگۆڕن.‌ منداڵ‌ شامپۆی‌ كه‌ دەكەن‌ دایكان‌ ئامۆژگاریی‌ پسپۆڕان،‌ ‌•بۆنی‌ و‌ گەرماو‌ تینی‌ هۆگری‌ منداڵ‌ كه‌ سەلماندویانه‌ لێكۆڵینەوەكان‌شامپۆ‌تایبەتەكەیەتی‌و‌كاتێك‌بۆنی‌شامپۆ‌تایبەتەكەی‌دەكا،‌هەست‌به‌

ئارامی‌و‌هێمنی‌دەكا.

Page 6: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

19ژمارە ١٥٥ - مای ٢٠١٥

مەتەڵ

ئەوە چییە یەک چاو و یەک قاچی هەیە؟

*ئەو چییە سەری نیە

کاڵوی هەیە، قاچێکی هەیە، کەوشی نیە؟

*ئەوە چییە سپیە بەفر نیە،

دار نییە بەاڵم ریشەی هەیە؟*

ئەوە چییە ٣ چاو و یەک قاچی هەیە؟

ئا:‌دنیای‌مندااڵن

Page 7: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

18ژماره ١55 - بانەمەڕی ١٣٩٤

قسەی خۆش بۆ پێکەنین

دوو درۆزن دەگەنە یەکتریەکەم: ئەمن شەوی رابردوو لەسەر هەسارەی مانگ

نانم خوارد.دووهەم: دەزانم، کاتێک لە هەسارەی مێریخ دەگەرامەوە

تۆم دیت لەسەر سفرە دانیشتبووی.

***

مامۆستایەکی زمانی ئینگلیسی بە قوتابییەکی دەڵێ وەزرەکانی ساڵم بە ئینگلیسی بۆ بڵێ، بە دەڵێ مامۆستاکەی زستان، پاییز، هاوین، بەهار، دەڵێ دەداتەوە واڵم زوو قوتابییەکەی

زمانی ئینگلیسی بیڵێیەوە، قوتابیەکەی دەڵێ مامۆستا ئاخر من وەرمگێراوە.

***

مامۆستا: پێم بڵێ جیا لە ئۆکسیژێن چیتر لە هەوا دا هەیە؟

قوتابی: قشقەڵە، مێش و مێشوولە

Page 8: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

17ژمارە ١٥٥ - مای ٢٠١٥

ئایا ده زانن

زه‌رافه‌‌ده‌توانێ‌به‌‌زمانی‌گوێی‌خۆی‌ ‌-١خاوێن‌بکاته‌وه‌؟

چاوی‌هه‌شت‌پێ‌به‌‌ئه‌ندازه‌ی‌یه‌ک‌ ‌-2تۆپی‌باله‌‌گه‌وره‌یه‌؟

زۆربه‌ی‌‌مانگاکان‌کاتێک‌ ‌-3گوێیان‌له‌‌مۆسیقا‌ده‌بێ‌شیری‌

زیاتریان‌ده‌بێ؟

٤-‌‌پیتی‌“Q”‌له‌‌زمانی‌ئینگلیسی‌دا‌زۆر‌که‌م‌به‌کار‌دێ؟

Page 9: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

16ژماره ١55 - بانەمەڕی ١٣٩٤

سوودەکانی پەتاتە

پەتاتە‌گیایەکی‌‌١ساڵەیە،‌سەرەتا‌لە‌ئەمریکای‌باشوور‌دۆزراوەتەوە،‌کەسێک‌بە‌ناوی‌میرزا‌مۆلکۆم‌خان‌لە‌ئەمریکاوە‌هێناویەتە‌واڵتی‌ئێران.

سوودەکانی‌پەتاتە:و‌ ‌A ڤیتامین‌ زۆری‌ بڕێکی‌ پەتاتە‌ ‌-١

نیشاستە‌و‌قەندی‌تێدایە،هۆی‌ دەبێتە‌ پەتاتە،‌ خواردنی‌ ‌-2بۆ‌ هەروەها‌ پووک،‌ دڵ،‌ بەهێزبوونی‌

چارەسەری‌برینی‌گەدە‌باشە.‌،C ڤیتامین‌ زۆری‌ بڕێکی‌ هەروەها‌ ‌-3هەروەها‌ فۆسفۆر‌و‌ ئاسن‌و‌ پۆتاسیۆم،‌

ڤیتامین‌B6ی‌تێدایە.پیشاوی‌ بە‌ یا‌ کواڵوی،‌ بە‌ پەتاتە‌ ‌-٤

بخورێ‌باشترە.

پەتاتە‌بۆ‌ئەوەی‌خراپ‌نەبێ‌دەبێ‌لە‌شوێنی‌تاریک‌هەڵگیرێ.‌

‌‌‌‌‌‌‌

Page 10: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

15ژمارە ١٥٥ - مای ٢٠١٥

جیاوازییەکانی ئەم دوو وێنەیە بدۆزەوە

Page 11: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

14ژماره ١55 - بانەمەڕی ١٣٩٤

پێشمەرگە،‌ بنەماڵەیەکی‌ کوری‌ قازی‌ ئاالن‌تەمەن‌‌١١سااڵنە‌لە‌والتی‌دانمارک‌دەژیت.‌سالی‌‌١٩٩٤دایک‌و‌بابی‌بنکەکانی‌حیزبیان‌لە‌کوردستان‌بەجێ‌هێشت‌و‌ئاوارەی‌والتی‌دانمارک‌بوون‌ئاالن‌زۆر‌باش‌بە‌کوردی‌قسە‌دەکات‌و‌هیندەی‌کۆ‌لە‌خەبەر‌و‌زۆر‌جار‌بۆ‌هاوپۆل‌و‌مامۆستاکانی‌باسی‌کێشەی‌کورد‌دەکات.‌ئەوسال‌لە‌کێبەرکێیەکی‌کۆبوونەوەی‌سۆسیال‌دیموکراتەکاندا‌بەشداری‌کرد‌.‌دەبا‌هەموویان‌وێنەیەکیان‌کێشاباوە‌کە‌داهاتووی‌چۆن‌ دیمۆکراتەکان‌ سۆسیال‌ و‌ دانمارک‌نەفەری‌ بەشداربوواندا‌ نێو‌ لە‌ ئاالن‌ دەبینن.‌سێهەم‌هاتەوە‌و‌لە‌الیەن‌پارلمانتەر‌ئەستغید‌

کراک‌خەالت‌کرا.‌

Page 12: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

13ژمارە ١٥٥ - مای ٢٠١٥

زانیاری لەسەر تووتی

تووتیەکان‌باڵندەیەکی‌رەنگاوڕەنگن،‌لە‌هەموو‌جیهان‌

‌3٧2جۆر‌تووتی‌هەیە.‌پەڕ‌وباڵی‌

رەنگاورەنگیان‌هەیە.‌هەندێکیان‌کلکیان‌کورتە‌و‌دەنووکیان‌خوارە.‌تووتیەکان‌زیاتر‌لە‌ناوچە‌گەرمەکانی‌ئەفریقا،‌هیندوستان،‌ئوسترالیا‌و‌دارستانەکانی‌

ئامازۆن‌دەژین.هەرچەندە‌تووتی‌باڵندەیەکی‌کێوی‌)وحشی(یە‌بەاڵم‌زۆر‌زیرەکە‌و‌زوو‌دەبێتە‌هاوڕێی‌

مرۆڤ‌و‌دەتوانن‌فێری‌قسەکردن‌بن.

تووتیەکان‌بە‌شێوەی‌گرووپی‌)بە‌کۆمەڵ(‌دەژین.

خواردنی‌هەندێک‌لە‌تووتیەکان‌‌گوێز،‌فەندوق،‌بادام‌و‌میوەیە،‌هەندێکیان‌شیلەی‌گوڵەکان‌‌و‌کارگ‌دەخۆن.

و:‌دنیای‌مندااڵن

Page 13: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

12ژماره ١55 - بانەمەڕی ١٣٩٤

فرۆزێن ئەنیمەیشێنێکی‌ئه‌مریکاییه‌‌که‌ساڵی‌‌20١3له‌شێوەی‌کۆمێدی‌له‌ستۆدیۆی‌واڵت‌دیزنی‌پیکچەرز‌و‌له‌هاتوه‌ بەرهەم‌ جێنیفەر‌ و‌ بەک‌ کریس‌ دەرهێنانی‌ئەنیمەیشێنەکانی‌ فیلمه‌ داهاتترین‌ پڕ‌ له‌ یەکێکه‌‌ و‌

جیهان.چیڕۆکی‌ئەم‌ئەنیمەیشێنه‌باس‌له‌دوو‌خوشک‌دەکا‌کە‌کچی‌پاشان.‌یەکیک‌لە‌کچەکانی‌هەر‌لەمنداڵییه‌وه‌‌خاوەنی‌سێحرێکه‌که‌دەتوانێ‌به‌دەستەکانی‌هەموو‌شتێک‌بکاته‌سه‌هۆڵ‌و‌بەفر.‌کاتیک‌که‌‌منداڵ‌ده‌بێ‌به‌هەڵه‌جادوەکه‌بەکار‌ده‌هێنێ‌و‌بەر‌خوشکەکەی‌دایک‌ که‌ ئەوەی‌ هۆی‌ دەبێته‌ ئەمەش‌ و‌ دەکەوێ‌

مردنى‌ دواى‌ بشارنەوە.‌ هەموو‌کەس‌ لە‌ کچەیان‌ ئەو‌ بدەن‌ بڕیار‌ بابى‌ و‌دایک‌و‌باوکەکە‌خوشکە‌گەورەکە‌ئەبیتە‌شاژن‌،‌لە‌رۆژى‌تاج‌لەسەرنانى‌ئەمه‌ئاشکرا‌دەبێت‌کە‌جادووگەرە‌و‌بۆیەش‌لە‌شارۆچکەکە‌دەردەکرێت‌له‌رێگەدا‌ و‌کچەکەش‌ڕادەکاتە‌سەرچیا‌و‌خوشکەکەی‌بەدوایدا‌دەچێ‌و‌

تووشی‌چەند‌شتی‌سەیر‌و‌سەمەره‌دەبن..‌

Page 14: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

11ژمارە ١٥٥ - مای ٢٠١٥

چیرۆکی شووتیی دڵسۆز

بەرەو‌ شووتی‌ بوو‌ گەرم‌ زۆر‌ هەوا‌ بوو.‌ هاوین‌ وەرزی‌بوو. منداڵێک‌ گریانی‌ لە‌ گوێی‌ ناکاو‌ لە‌ دەرۆیشتەوە،‌ ماڵەوە‌لە‌دوورەوە‌چاوی‌بە‌منداڵێک‌کەوت‌کە‌لەسەر‌پاسکیلەکەی‌ڕا‌بەربۆتەوە‌و‌دەگری،‌شووتی‌دەستی‌منداڵەکەی‌گرت‌و‌هەڵی‌ستاندەوە،‌‌بەاڵم‌مندالەکە‌هەر‌دەگریا.شووتیەکەش‌

زۆری‌زگ‌پێ‌سووتا‌و‌یەک‌دانە‌قاشی‌‌شووتیی‌دایە.‌منداڵەکەش‌بە‌خۆشحاڵیەوە‌وەریگرت.

دا‌ رۆیشتنەکەی‌ بە‌ درێژەی‌ شووتی‌دەگوت. گۆرانیی‌ لەبەرەخۆیەوە‌ و‌هاتەوە گەرما‌ وەرزی‌ دیسان‌خۆشە. شووتی‌ خورادنی‌بکەوە تاقی‌ وەرە‌شووتی بخۆ!‌ قاشێکی‌شێعر‌ خەریکی‌ وا‌ هەر‌ کە‌ ‌چەند‌ بوو،‌ خوێندنەوە‌و‌ دا‌ دەورەیان‌ منداڵیک‌شووتییان‌ قاشێک‌ داوای‌لێکرد،‌منداڵەکان‌کە‌تا‌ئەو‌کاتە‌خەریکی‌یاری‌کردن‌بوون‌زۆر‌

ماندوو‌بوون،‌شووتی،‌ شەکەت‌و‌منداڵەکان.‌ لە‌ هەریەک‌ بە‌ دا‌ قاشێکی‌

شووتیەکە‌ خواردنی‌ بە‌ مندالەکان‌کرد. لێ‌ دستخۆشیان‌ و‌ حەساوە‌ ماندوویەتیان‌

پیاوێکی‌ تووشی‌ رێگا‌ لە‌ دا.‌ رۆیشتنەکەی‌ بە‌ درێژەی‌ دیسان‌ ‌ شووتیەکە‌ئاوی‌ کەمێکی‌ ‌ ئەویش‌ بوو‌،‌ تینوو‌ و‌ هیالک‌ ماندوو‌و‌ زۆر‌ بوو،‌ پیر‌کرد. شووتی‌ لە‌ دەستخۆشیی‌ حەساوە،‌ ماندویەتیی‌ هەتا‌ دایە‌ شووتی‌بدا.‌ کەس‌ یارمەتیی‌ زیاتر‌ لەوە‌ نەیدەتوانی‌ بوو،‌ ماندوو‌ و‌ هیالک‌ زۆر‌ شووتی‌بحەسێتەوە. و‌ بدا‌ وچان‌ دا‌ یەخچاڵ‌ لە‌ تا‌ رۆیشتەوە‌ ماڵەوە‌ بەرەو‌ بۆیە‌ هەر‌و:مەتین

Page 15: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

10ژماره ١55 - بانەمەڕی ١٣٩٤

فێرگەی نەققاشی

Page 16: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

9ژمارە ١٥٥ - مای ٢٠١٥

‌تاوسه‌کان‌له‌‌واڵتانی‌هێند‌و‌پاکستان‌و‌سریالنکا‌ده‌ژین،‌به‌اڵم‌به‌‌هۆی‌ئه‌و‌جوانییه‌ی‌که‌‌هه‌یانه‌،‌له‌‌زۆربه‌ی‌باخچه‌ی‌ئاژه‌اڵنی‌هه‌موو‌واڵتاندا‌و‌له‌‌زۆربه‌ی‌پارک‌و‌دارستانه‌‌

کێویه‌کاندا‌ڕاده‌گیرێن.‌تاوسه‌کان‌ده‌نگێکی‌گه‌وره‌یان‌هه‌یه‌‌و‌به‌رزی‌بااڵیان‌‌2میتر‌و‌‌30سانتی‌میتره.‌‌ئه‌وان‌گیانله‌به‌ری‌بچووکی‌دیکه‌‌ تێر‌کردنی‌خۆیان‌گیا‌و‌بۆق‌و‌شه‌یتانۆکه‌‌و‌هێندێک‌ بۆ‌

ده‌خۆن.کلکیان‌ ره‌نگی‌ پڕڕه‌نگتره‌.‌ ترو‌ نێره‌کان‌کورت‌ تاوسه‌‌ کلکی‌ له‌‌ مێیه‌کان‌ تاوسه‌‌ کلکی‌

سه‌وز‌یان‌شینێکی‌دره‌وشاوه‌یه‌‌که‌‌جوانییه‌کی‌تایبه‌تی‌هه‌یه‌.‌ئه‌دی‌بیستبووتان‌که‌‌په‌ڕی‌تاوسی‌نێر‌درێژترین‌په‌ڕ‌له‌‌نێو‌هه‌موو‌باڵنده‌کانه‌؟

باڵنده ی به له نجه والر

Page 17: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

8ژماره ١55 - بانەمەڕی ١٣٩٤

یەکتر‌بە‌ناوی‌»موهەندیس«‌بانگ‌دەکەن.‌پێشم‌خۆش‌بوو‌ببمە‌فڕۆکەوان،‌وەک‌براکانی‌ڕایت.‌بەاڵم‌ئێستا‌گوێبیستی‌هەر‌واڵتی‌ فڕۆکەکانی‌ خوارەوەی‌ کەوتنە‌ و‌ فڕۆکەوان‌ هەڵەی‌ لە‌ باس‌ دەبین‌ هەواڵێک‌ئێمە‌دەکات.‌ئەمن‌نازانم‌بۆ‌هەمیشە‌هەڵەکان‌لە‌فڕۆکەوانن.‌پێشم‌خۆش‌بوو‌ببمە‌خوێندکاری‌زانکۆ،‌بەاڵم‌براکەم‌پێشتر‌بۆخۆی‌لە‌زانکۆ‌بووە‌و‌دەیگوت‌خوێندکاری‌تێناگەن،‌ لێیان‌ ئەوان‌ و‌ بگەیەنێت‌ بەرپرسەکان‌ بە‌ گلەییەکانی‌ ناتوانێت‌ قەت‌ زانکۆ‌ئەگەر‌حەق‌بە‌خوێندکارەکانیش‌بێت‌ئەوا‌لێیان‌دەدرێت‌و‌دەبردرێنە‌زیندان،‌دەنا‌گاز‌ بە‌ دا‌ زانکۆ‌ ناوخۆییەکانی‌ بەشە‌ لە‌ دا‌ حەسانەوە‌ کاتی‌ لە‌ و‌ زانکۆ‌ دوای‌ لە‌دەخنکێی‌و‌یان‌شوێنی‌حەوانەوەتان‌ئاگر‌دەگرێت.‌براکەم‌گوتیشی:‌»ئەگەر‌لە‌زانکۆ‌فەرمانبەری‌ ببیە‌ و‌ بکەی‌ تەواو‌ کێشە‌ بێ‌ بە‌ زانکۆ‌ بخوێنی‌و‌سااڵنی‌ ئینگلیسیش‌هۆتێلێکیش،‌لەوانەیە‌القت‌هەڵخلیسکێ‌و‌لە‌باڵکۆنی‌هۆتێلەکەوە‌بەربییەوە‌و‌بمری«.‌

ئەمن‌نەمدەزانی‌براکەم‌بۆ‌وای‌دەگوت.‌وەبیرمە‌ڕۆژێک‌گوتم‌پێم‌خۆشە‌ببمە‌نووسەر،‌برا‌گەورەکەم‌گوتی‌جا‌لەو‌واڵتەدا‌نووسەریش‌ بە‌ دەتوانی‌ ئەوا‌ پیشە،‌ بووە‌ لەق‌ لەق‌ ڕاوکردنی‌ و‌ ڕاوچییەتی‌ ئەگەر‌بڵێی‌پیشەیە.‌نووسەر‌بۆ‌ئەوەی‌بناسرێت‌و‌ناوبانگێک‌پەیدا‌بکات‌یان‌دەبێت‌بچێتە‌زیندان‌یان‌دەبێ‌بکوژرێت.‌پێشم‌خۆش‌بوو‌ببمە‌یاریزانی‌یاری‌تۆپانێ،‌بەاڵم‌براکەم‌دەیگوت‌ڕەنگە‌لە‌یاری‌لەگەڵ‌یاریزانانی‌واڵتێکی‌دوژمن‌دا‌سەرنەکەوی‌و‌نەتوانی‌زۆر‌ پێکانێکی‌ بە‌ لە‌خۆڕاو‌ لەوانەشە‌ و‌ دەدرێی‌ ئەودەمی‌سزا‌ بکەی،‌ تۆمار‌ گۆڵ‌

سادەش‌گیانت‌لەدەست‌بدەی‌لە‌دوای‌یارییەکە.‌من‌ماندوو‌ببووم‌و‌ئیدی‌نەمدەزانی‌چ‌پیشەیەک‌هەڵبژێرم‌بۆ‌ژیانی‌داهاتووم‌بۆیە‌لە‌براکەم‌پرسی‌باشە‌ئەدی‌ئەمن‌ببمە‌چی؟!‌براکەم‌وەاڵمی‌دامەوە‌و‌گوتی:‌بی،‌ بەناوبانگ‌ نایاب‌و‌ تاک‌و‌ تێیدا‌ بدە‌کارێک‌هەڵبژێری‌کە‌ بەاڵم‌هەوڵ‌ »نازانم‌کارێک‌کە‌کەس‌ناتوانێت‌لە‌هیچ‌بوارێک‌دا‌تاوانبارت‌بکات‌و‌کەسیش‌نەوێرێت‌بڵێت‌

پشت‌چاوت‌برۆیە«.‌ئەوە‌بوو‌کە‌بڕیارم‌دا‌ببمە‌سەرۆک‌کۆمار.‌

وەرگێران‌لە‌داڕشتنی‌فارسیی‌منداڵێکی‌نموونەوە‌‌بە‌هێندێک‌دەسکارییەوە،‌هانا‌وریا

Page 18: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

7ژمارە ١٥٥ - مای ٢٠١٥

پێمخۆش‌بوو‌ببمە‌.....

لەشی‌ بواری‌ لە‌ پزیشک،‌شارەزا‌و‌پسپۆر‌ ببمە‌ بوو‌ پێم‌خۆش‌ منداڵ‌بووم‌ کە‌زۆر‌ بۆ‌ نەشتەرگەریم‌ بکەم.‌ چارەسەر‌ نەخۆشە‌ هەرچی‌ بوو‌ خۆش‌ پێم‌ دا‌ مرۆڤ‌بۆقیش‌کردبوو‌و‌لە‌خوێنیش‌نەدەترسام‌بەاڵم‌برا‌گەورەکەم‌دەی‌گوت:‌»ئەتۆ‌چونکە‌ببیە‌ »ئەگەر‌ گوتیشی:‌ براکەم‌ پزیشک«.‌ ببییە‌ ناتوانی‌ زۆر‌خۆشە‌ خەتت‌ و‌ دەست‌پزیشکی‌دادوەریش‌لەوانەیە‌لە‌کاتی‌دیاریکردنی‌هۆکاری‌مردنی‌کەسێک‌کە‌لە‌زیندان‌دا‌مردووە،‌بۆخۆشت‌بمری«.‌من‌نەمدەزانی‌براکەم‌مەبەستی‌لەو‌قسەیە‌چیە؟!‌من‌لە‌زۆر‌فیلم‌دا‌بینیومە‌پزیشک‌دەتوانێت‌بینا‌و‌ساختمانیش‌دروست‌بکات،‌بۆیە‌بڕیارم‌دا‌ببمە‌ئەندازیار.‌ئەودەمی‌دەمتوانی‌بینای‌پتەو‌و‌بەهێز‌دروست‌بکەم‌و‌پارەیەکی‌زۆر‌کۆ‌بکەمەوە‌و‌دەوڵەمەند‌بم.‌بەاڵم‌برا‌گەورەکەم‌چەند‌ساڵ‌لەوە‌پێش‌بوو‌بە‌ئەندازیار‌کەچی‌ئێستاش‌هەروا‌هەژارە‌و‌دەوڵەمەند‌نەبووە،‌براکەم‌دەیگوت‌لەو‌واڵتەی‌ئێمەدا‌

ئەگەر‌پارچە‌خشتێکی‌هەڵگرییەوە‌ئەوا‌ئەندازیارێک‌لە‌ژێرییەوە‌دێتە‌دەرێ.‌وەبیرمە‌کە‌پێم‌گوت‌دەمهەوێ‌ببمە‌ئەندازیار،‌دەستی‌بۆ‌دارەکەی‌نێو‌حەوشەکەمان‌ڕاکێشا‌و‌گوتی‌ئێستا‌بڕێک‌ئەو‌دارەی‌ڕابوەشێنی‌بیست،‌سی‌ئەندازیار‌بەردەبێتەوە.‌نازانم‌مەبەستی‌براکەم‌چی‌بوو‌بەاڵم‌ئەوەی‌ڕاست‌بوو‌کە‌دەیگوت‌هەموو‌خەڵکی‌سەر‌شەقام‌و‌کۆاڵنەکان‌ئەندازیارن،‌ئەگەر‌ئەندازیاریش‌نەبن‌ئەوە‌هەر‌وەک‌خوویەک‌

Page 19: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

6ژماره ١55 - بانەمەڕی ١٣٩٤

Hi every body ساڵو‌منداڵه‌کان‌‌‌‌‌‌‌

وانه‌ی‌ئه‌مجاره‌مان‌تایبه‌ت‌به‌توانین‌و‌نه‌توانین‌)can‌/‌can’t(

What‌can‌you‌do?تۆ‌ده‌توانی‌چی‌بکه‌ی؟

I‌can‌singمن‌ده‌توانم‌گۆڕانی‌بڵێم.

I‌can‌readمن‌ده‌توانم‌بخوێنمه‌وه

I‌can‌writeمن‌ده‌توان‌بنووسم.

We‌can‌dance‌ئێمه‌ده‌توانین‌سه‌ما‌بکه‌ین‌)هه‌ڵپه‌ڕین(.

I‌can‌swimمن‌ده‌توانم‌مه‌له‌‌بکه‌م.

I‌can’t‌swimمن‌ناتوانم‌مه‌له‌‌بکه‌م.

I‌can‌flyمن‌ده‌توانم‌هه‌ڵفڕم.

I‌can’t‌eat‌soupمن‌ناتوانم‌سوپ‌بخۆم.‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

‌‌کاوه‌ئاهه‌نگه‌ری

ئینگلیزیەی زمانی

فێرگ

Page 20: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

5ژماره ١55 - بانەمەڕی ١٣٩٤

الوه‌‌الوه‌‌ال،‌پرشه‌ی‌مانگ‌و‌خوه‌رعه‌رووسانه‌گه‌د‌هێمان‌ها‌خه‌وه‌رچه‌وه‌یلد‌پڕ‌له‌‌هساره‌ێ‌خه‌وه‌دۆیه‌ت‌شیرین‌شه‌كه‌تی‌ده‌ر‌كه‌رمانگه‌‌شه‌و‌ڕشیه‌ێ‌وه‌‌خه‌ڵوه‌ت‌تۆ

دۆنیا‌مه‌نیه‌‌وه‌‌ئه‌زره‌ت‌تۆعه‌رووسانه‌گه‌د‌بگر‌وه‌‌باوشتو‌دۆیه‌‌ت‌منی،‌ئه‌وه‌‌دۆیه‌ت‌تۆالوه‌‌الوه‌‌ال،‌ده‌رده‌گه‌د‌وه‌‌لیمبه‌و‌تا‌گه‌رد‌یه‌ك‌گیسێ‌بچنیم

بوه‌یمه‌ێ‌ته‌فریح،‌بوه‌یمه‌ێ‌بازاڒشەو‌ڕ‌نگینێگ‌ئەڕای‌بسێنیمعه‌رووسانه‌گه‌د‌نیشدێه‌سه‌ئێراچه‌وێ‌ها‌تنه‌و‌وه‌‌ته‌ك‌و‌ته‌نیاهه‌میشه‌‌ها‌الد،‌چ‌هاوڒێگه‌

وه‌‌ناو‌هیچ‌حاڵێگ‌نیه‌یلێده‌د‌وه‌‌جاالوه‌‌الوه‌‌ال،‌گوڵ‌بایمه‌

دڵد‌نیه‌شكنێ،‌خه‌نه‌ێ‌دایمه‌عه‌رووسانه‌گه‌د‌چه‌نێ‌عه‌زیزه‌عه‌رووسانه‌گه‌د‌چه‌نێ‌ئایمه‌

هه‌رچه‌ن‌چۆ‌مناڵ‌بێ‌زووانێگه‌ئه‌زیه‌تی‌نه‌كه‌ی،‌فره‌‌زانێگه‌

نه‌‌گه‌ورا‌بوودن،‌نه‌‌خۆسه‌ێگ‌دێرێخوه‌ش‌وه‌‌حاڵێ‌بوو،‌عه‌رووسانێگه‌‌

زوڵفه‌‌شووڕە‌گه‌ی‌شانه‌‌كردێه‌چه‌وی‌وه‌‌ناخ‌بهشت‌هاوردیه‌الوه‌‌الوه‌‌ال،‌بگره‌ی‌باوشعه‌رووسانه‌گه‌د‌خه‌وی‌بردیه‌

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سه‌با‌عه‌باسی)ساقی(

Page 21: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

4ژمارە ١٥٥ - مای ٢٠١٥

ئالفرید نۆبیل

دایک‌ له‌‌ ستۆکهۆلم‌ له‌‌ ‌١833 سالی‌ ئۆکتۆبری‌ 2١ی‌ سوئیدیه،‌‌ زانایه‌کی‌بووه‌،‌خاوه‌نی‌چه‌ندین‌کارگه‌ی‌گه‌وره‌ی‌چه‌ک‌وچۆڵ‌بووه‌.‌ئالفرێد‌نۆبیل‌له‌‌

ساڵی‌‌١866دینامیت‌و‌چه‌ندین‌مادده‌ی‌ته‌قینه‌وه‌ی‌دیکه‌ی‌داهێناوه‌.ته‌نیا‌ و‌ نه‌کردوه‌‌ مرۆڤه‌کان‌ به‌‌ خزمه‌تی‌ نۆبێل‌ داهێنانه‌کانی‌ هه‌رچه‌نده‌‌له‌‌ ‌١8٩5 ساڵی‌ له‌‌ ئه‌و‌ به‌اڵم‌ هاتووه‌،‌ به‌کار‌ ماڵوێرانکه‌ری‌ شه‌ڕ‌و‌ بۆ‌رێکخراوێکی‌ به‌‌ ده‌به‌خشێ‌ داراییه‌که‌ی‌ هه‌موو‌ خۆی‌ وه‌سیه‌تنامه‌که‌ی‌خێرخوازی‌بۆ‌دابینکردن‌و‌پێدانی‌خه‌اڵتیک‌به‌‌ناوی‌"نۆبیل"‌که‌‌ده‌درێ‌به‌و‌که‌سانه‌‌که‌‌هه‌موو‌ژیانی‌خۆیان‌ته‌رخان‌کردوه‌‌بۆ‌خزمه‌ت‌و‌پێشکه‌وتنی‌‌ئاشته‌وایی.‌ مافی‌مرۆڤ‌و‌ مێژوو،‌ ئه‌ده‌بیات،‌ پزیشکی‌ زانست،‌ بواره‌کانی‌ئالفرید‌نۆبیل‌١0ی‌دیسامبه‌ری‌ساڵی‌‌١8٩6له‌‌والتی‌ئیتالیا‌کۆچی‌دوایی‌

ده‌کا.

‌ئامادەکردنی:‌نێعمەت‌مەال

Page 22: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

3ژمارە ١٥٥ - مای ٢٠١٥

وتەی ئەمجارەمان

رۆژی‌جیهانی‌مندااڵنجیهانی‌ رۆژی‌ هاتنی‌ بۆنەی‌ بە‌ ‌ناوەندی‌ الیەن‌ لە‌ مندااڵنەوە‌کوردستان‌‌ رۆژهەاڵتی‌ منداڵپارێزی‌پیرۆزبایی‌لە‌هەموو‌مندااڵنی‌جیهان‌و‌بە‌تایبەت‌مندااڵنی‌کوردستان‌دەکەین.١ی‌ژوئەن‌رۆژی‌جیهانی‌مندااڵنە.‌بۆ‌یەکەم‌جار‌لە‌ساڵی‌١٩٤٩ی‌زایینی‌و‌

دوای‌شەری‌جیهانیی‌دووهەم‌‌لە‌کۆبوونەی‌یەکیەتیی‌دێموکراتیکی‌مندااڵن‌ جیهانی‌ رۆژی‌ وەک‌ رۆژە‌ ئەو‌ گیرا‌ پاریس‌ لە‌ کە‌ ژنان‌دیاری‌کرا،‌سااڵنە‌لە‌زۆربەی‌واڵتانی‌جیهان‌رێورەسمی‌جۆراوجۆر‌بەڕێوەدەچێ‌لە‌هەرێمی‌کوردستانیش‌سااڵنە‌ئەو‌یادە‌دەکرێتەوە.‌بەاڵم‌بەداخەوە‌لە‌رۆژهەالتی‌کوردستان‌کە‌تا‌ئێستا‌ئازاد‌نەبووە‌و‌منداالنی‌کورد‌هیچ‌مافێکیان‌نیە‌و‌تەنانەت‌ناتوانن‌رێوڕەسمی‌رۆژی‌بێبەشن،‌ خۆیان‌ مافەکانی‌ هەموو‌ لە‌ بگرن،‌ مندااڵنیش‌ جیهانیی‌لە‌ بتوانین‌ بە‌زمانی‌خۆشیان‌بخوێنن.‌هیوادارین‌ ناتوانن‌ تەنانەت‌داهاتوویەکی‌نزیک‌دا‌‌بە‌هەموو‌مافەکانمان‌بگەین‌و‌ئەو‌بۆنەیە‌لە‌

رۆژهەاڵتی‌کوردستان‌‌جێژن‌بگرین.سەرنووسەر

Page 23: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

2ژماره ١55 - بانەمەڕی ١٣٩٤

وربانی‌فه‌ره‌ر:‌شیالن‌ق

سه‌رنووس

ەران:‌کاوه‌‌ستەی‌نووس

دە

عمه‌ت‌مه‌ال،‌هانا‌وریا،‌نێ

اهه‌نگه‌ری،‌ئ

‌سوڵتانزادەمینا

‌‌‌‌‌په‌یوه‌ندی:‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌www.facebook.com/nawendy.mndal.paryzy.kurdistan

www.Kurdistanukurd.com

مندااڵن دنیای گۆڤارێکی مانگانه ی مندااڵنه، ناوەندی منداڵپارێزیی رۆژهەاڵتی كوردستان دەری دەكا

Page 24: ژمارە ١٥٥ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە

1ژماره ١55 - بانەمەڕی ١٣٩٤

١٥٥