Πλίνιος - Φυσική Ιστορία - για τον άνθρωπο

Έδωσα μία περιγραφή του κόσμου, και των χωρών, των ειδών, των θαλασσών, των σημαντικών ποταμών, νησιών και πόλεων που αυτός περιέχει. Υπάρχουν κι άλλα πολλά που δεν είπα, αφού ο ανθρώπινος νους δεν είναι αρκετά ικανός για να εξερευνήσει όλα τα πεδία.»Απ’ όλα τα ζώα του κόσμου, η πρώτη θέση πρέπει δικαιωματικά να δοθεί στον Άνθρωπο, για χάρη του οποίου η Φύση φαίνεται να έχει δημιουργήσει όλα τα άλλα πράγματα –αν και ζητά σκληρό αντίτιμο για όλα τα πλούσια δώρα της, κάνοντάς το σχεδόν αδύνατο να κρίνεις αν ήταν ένας καλός γονέας για τον Άνθρωπο, ή αν ήταν μία ανελέητη μητριά.» Πρώτα απ’ όλα, τον άνθρωπο μονάχα, απ’ όλα τα ζώα, τον καλύπτει με δανεικά υλικά. Όλα τα υπόλοιπα όντα, σε όλη τους την απειράριθμη ποικιλία, σοφά τα ντύνει με σκεπάσματα –κελύφη, φλοιούς, λέπια, φτερά, πούπουλα, γούνες, αγκάθια, προβιές, τομάρια, χνούδια, φολίδες, θώρακες, πανοπλίες… ακόμη και τους κορμούς των δέντρων, τους έχει προστατέψει από το κρύο και τη ζέστη με σκληρό και παχύ φλοιό, συχνά διπλό και τριπλό: αλλά μόνο τον Άνθρωπο, από την ημέρα της γέννησής του, τον ξεβράζει στον κόσμο γυμνό, πάνω στο αφιλόξενο γυμνό έδαφος, για να ξεσπάσει αμέσως σε θρήνο και κλάμα.»Κανένα άλλο από όλα τα έμβια όντα δεν ρέπει τόσο πολύ προς τα δάκρια και το κλάμα, κι αυτό αμέσως στο ίδιο το ξεκίνημα της ζωής. Ακόμη και εκείνο το πολυσυζητημένο χαμόγελο της βρεφικής ηλικίας, δεν σχηματίζεται στα χείλη κανενός παιδιού μικρότερου από έξι εβδομάδες.» Αυτή η μύηση στο φως, αφού εγκαταλείψει ο Άνθρωπος το σκοτάδι της μήτρας του, ακολουθείται από μια μεγάλη περίοδο δεσμών και εξάρτησης, τέτοια εμπόδια κανένα άλλο όν δεν τα συναντά –ούτε ακόμη κι εκείνα τα ζώα που ανατρέφονται ανάμεσά μας– κανένα από τα άκρα του δεν λειτουργεί για πάρα πολύ καιρό, σαν να είναι δεμένα από αόρατα δεσμά και περιορισμένα. Κι έτσι, μόλις καταφέρει να γεννηθεί, κείτεται με χέρια και πόδια αλυσοδεμένα, κλαίγοντας απαρηγόρητα.» Το ζώο που θα γίνει κύριος όλων των άλλων, μυείται στη ζωή με τιμωρία, εξαιτίας ενός και μόνο λάθους: του παραπτώματος της γέννησής του. Αλίμονο, τι τρέλα για εκείνους που σκέφτονται ότι με ένα τέτοιο ξεκίνημα θα ανατραφούν σε περήφανη θέση!» Η πρώτη υπόσχεση δύναμης και το πρώτο δάνειο χρόνου που του δίδεται, τον μετατρέπει σε ένα τετράποδο ζώο, κυλιέται στα τέσσερα. Πότε αρχίζει ο άνθρωπος να περπατά; Πότε αρχίζει να μιλά; Πότε το στόμα του είναι αρκετά σκληρό για να μπορεί να δεχθεί κανονική τροφή; Πόσο χρόνο κάνει για να συμπυκνωθεί και να δέσει το

κρανίο του, ένα σημάδι ότι είναι το πιο αδύναμο από όλα τα πλάσματα; Κανένα άλλο ζώο δεν είναι τόσο ανήμπορο μετά τη γέννησή του και για τόσο πολύ καιρό, ευάλωτο από τα πάντα, και κανένα άλλο ζώο δεν είναι εξαρτημένο τόσο απόλυτα από τους γονείς του για τόσα χρόνια, ανίκανο, σε πλήρη άγνοια, παραδομένο στη μοίρα. Κι ύστερα, μετά τη γέννηση, έρχονται οι αρρώστιες του, και όλες εκείνες οι θεραπείες ενάντια στις αρρώστιες του –που με τη σειρά τους θα ηττηθούν από νέες αρρώστιες!» Και το γεγονός πως όλα τα άλλα πλάσματα έχουν συνείδηση της φύσης τους, κάποια χρησιμοποιούν την ταχύτητα, άλλα το ικανό τους πέταγμα, άλλα κολυμπούν, ενώ –απ’ όλα τα πλάσματα της Φύσης– ο Άνθρωπος μονάχα δεν γνωρίζει τίποτε απολύτως εκτός κι αν του διδαχθεί –δεν γνωρίζει ούτε να μιλά και να επικοινωνεί, ούτε να περπατά, ούτε καν να τρώει. Με λίγα λόγια, το μοναδικό πράγμα που μπορεί να κάνει από φυσικό ένστικτο, είναι να κλαίει! Αναπόφευκτα, υπήρξαν πολλοί που πίστεψαν ότι καλύτερα θα ήταν να μην είχε γεννηθεί, ή ότι θα πρέπει να τελειώνει το συντομότερο δυνατόν. Στον Άνθρωπο μονάχα, απ’ όλα τα πλάσματα του κόσμου, δίδεται η θλίψη, μονάχα αυτός τη νιώθει, κι επίσης μόνο σε αυτόν δίδεται η πολυτέλεια, κι αυτή σε αμέτρητες μορφές, αγγίζοντας κάθε ξεχωριστό τμήμα της οντότητάς του: απ’ όλα τα πλάσματα, μονάχα αυτός έχει φιλοδοξία, πλεονεξία, απύθμενη επιθυμία, όρεξη και πόθο για ζωή, μόνο αυτός έχει προσδοκία, δεισιδαιμονία, αγωνία για το θάνατο και την ταφή, κι ακόμη και την αναρώτηση για το τι θα γίνει αφότου δεν θα υπάρχει πια.» Κανενός πλάσματος η ζωή δεν είναι τόσο επισφαλής και αβέβαιη όσο του Ανθρώπου, κανένα δεν έχει τόσο μεγάλη λαχτάρα για όλες τις ηδονές και τις ευχαριστήσεις, κανένα πλάσμα δεν έχει τόση συγχυσμένη δειλία, ή πιο άγρια οργή. Στη φυσική τους κατάσταση, όλα τα άλλα πλάσματα περνούν το χρόνο τους άξια ανάμεσα στα όμοια του είδους τους: τα βλέπουμε να συγκεντρώνονται σε συντροφικά κοπάδια, να στέκουν όλα μαζί ενάντια σε άλλα είδη ζώων –ακόμη και τα πιο άγρια λιοντάρια δεν πολεμούν μεταξύ τους, το δάγκωμα του φιδιού δεν επιτίθεται στα άλλα φίδια, ακόμη και τα τέρατα της θάλασσας και τα ψάρια δείχνουν τη σκληρότητά τους μόνο ενάντια σε άλλα είδη διαφορετικά από τα ίδια. Ενώ ο Άνθρωπος, τ’ ορκίζομαι, μονάχα σ’ αυτόν συμβαίνει, όλα του τα κακά τα παθαίνει από τους συνανθρώπους του