ژمارە ١٥٢ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە
24
24 ١٣٩٣ رێبەندانی- ١٥٢ ژماره
-
Upload
kurdistanukurd -
Category
Documents
-
view
249 -
download
2
description
ژمارە ١٥٢ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە
Transcript of ژمارە ١٥٢ی دنیای منداڵان چاپ و بڵاو بۆوە
24ژماره ١٥٢ - رێبەندانی ١٣٩٣
23ژمارە١٥٢ -فێوریەی ٢٠١٥
قەڵەمڕەنگیی ساڵسروشت دەفتەرێكی سپیی
بۆ زەوی هێنا بەدیاریزەوی دای به كوڕی نەورۆز
ئەویش دەستی كرد به یاری***
بەستەی قەڵەمڕەنگی تازەیدەرهێنا له جانتای بەهار
ڕەنگاندی دەفتەری سپیبه چیمەن و گوڵ و گوڵزار
***بەهار تاقەتی به سەرچوو
قەڵەمڕەنگی دا به هاوینئەویش بێستان و باخانی
پڕ كردن له میوەی شیرین***
خۆرێكی گەشی كێشاوه به ئاسمانی ساماڵەوه
شیلەی كرده دەمی تری وهه نار و پرتەقاڵەوه
***لەبن سێبەری دارێكا
هاوین وێنەی دەكێشاوهقەڵەمڕەنگەكانی بیر چوو
ئێواره بۆ ماڵ گەڕاوه***
هات لەگەڵ گێژەڵووكەیەكپایز بەگیانی خۆاڵوی
قەڵەمڕەنگەكانی هەڵگرتزەرد و سووری تێهەڵساوی
***پەڕەی دەفتەرەكەی هەمووڕەنگ كردەوه زۆر به جوانیبەاڵم هەمووی كرده ڕەنگی
زەرد و سوور و ئەرخەوانی***
پایز دەفتەرەكەی دانا تەواو بوون قەڵەمڕەنگەكان
گژەبایەك هات ڕرفاندیخستیه ماڵی پووره زستان
***بەفری كچی پووره زستان
هەڵیداوه پەڕەكانی بە قەڵەمسڕێكی سپیپاكی كردنەوه به جوانی
***كوتی: » دایه هەڵیگرهبیپارێزه لە خۆڵ و تۆز
ڕێگا خۆش بێ دەیبەمەوهبۆ كوڕەكەی مامه نەورۆز. «
***سەرما ڕۆیی، بەفره خاتوون
زوو دەفتەرەكەی بردەوهكوڕی نەورۆز شاد و دڵخۆش
دەستی به یاری كردەوه
ئه مین گه ردیکالنی
22ژماره ١٥٢ - رێبەندانی ١٣٩٣
منداڵینە! جیاوازییەکانی نێوان ئەو دوو وێنەیە ببیننەوە!
21ژمارە١٥٢ -فێوریەی ٢٠١٥
مێژوویه‌که‌ی‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ٢٠٠٠هه‌زار‌ساڵ‌له‌مه‌وبه‌ر‌که‌‌تا‌ساڵی١٨١٢به‌‌پێترا ناوچه‌ی سووره‌کانی ته‌پۆلکه سه‌ر له شارۆچکه‌یه ئه‌و ماوه‌ته‌وه، نهێنی
سازکراوه.
شاری له کۆلۆسێئوم بینای _٥سازکردنه‌کی مێژووی که ئیتالیا رۆمی‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌ساڵی7٢ی‌دوای‌زایین،نێوان کێبڕکێی بۆ سه‌ره‌تا بینایه ئه‌و‌ئاژه‌ڵه‌کان‌سازکراوه،دواتر‌بۆته‌‌شوێنی
شه‌ڕی‌گالدیاتۆڕه‌کان.
٦_بینای‌تاج‌مه‌حه‌ل‌له‌‌هیندوستان‌که‌‌له‌‌زه‌مانی‌پێنجه‌مین‌پاشای‌مغۆله‌کان‌به کردوه ده‌ستیان ١٦٤٢ ساڵی له‌‌دروستکردنی‌و‌ماوه‌ی٢٢سالی‌خایاندوه‌‌تا‌ته‌واو‌بوو‌و٢٠هه‌زار‌کرێکار‌و‌هه‌زار‌کار به بینایه ئه‌و بوونی ته‌واو بۆ فیل
هاتوون.
ساڵی له چین گه‌وره‌ی دیواری _7ماوه‌ی له سازکراوه، زایین پێش ٢٠٦ی‌دا ئیمپراتوره‌کان هه‌موو حوکمرانیی‌چین دیواری درێژایی درێژکراوه‌ته‌وه‌و
ده‌گاته‌‌نزیکه‌ی٦٠٠٠هه‌زار‌کیلۆمیتر‌و‌به‌رزی‌دیواره‌که١٠میتره.
20ژماره ١٥٢ - رێبەندانی ١٣٩٣
7 سه رسوڕهێنه ری نوێ جیهان
لهساڵی٢٠٠7ی‌زایینی،راپرسییه‌ک‌‌له‌‌نێوان١٠٠میلیۆن‌که‌س‌دا‌به‌ڕێوه‌چوو،نوێی‌گه‌وره‌ی‌جیهان‌دیاری 7سه‌رسوڕهێنه‌ری
کرا.١_په‌یکه‌ری‌رزگاریده‌ری‌مه‌سیح‌له‌‌به‌رزترین‌شوێنی‌شاری‌ریۆی‌به‌رازیل،سازکراوه.سازکردنی‌ماوه‌ی پێکردو ده‌ستی په‌یکه‌ره‌‌ساڵی١٩٢١ ئه‌و١٠ساڵی‌خایاندو‌به‌رزی‌په‌یکه‌ره‌که‌ش٣٠میتره‌و
کێشی‌هه‌زرا‌تۆنه.
له کاستیلۆ( )ئال ئێلتیزا چیچه‌ن بینایی _٢مه‌کزیک واڵتی له یۆکاتان ناوچه‌ی ناوه‌ندی‌هه‌ڵکه‌وتووه‌‌و٦٠٠ساڵ‌پێش‌له‌‌دایکبوونی‌مه‌سیح‌سازکراوه،و٣٦٥پلیکانی‌هه‌یه،واتە‌‌به‌ڕادەی‌به
رۆژه‌کانی‌ساڵ.
٣_ناوچه‌یه‌کی‌وێرانکراوه‌‌به‌‌ناوی‌ماچۆ‌پیچۆ‌پێڕوو‌که‌‌ساڵی١٩١١ لە‌واڵتی ئینکا به ناسراو‌له که دیتراوه‌ته‌وه ناسێکه‌وه الیه‌ن‌شوێنه‌وار له
نێوان‌چه‌ندین‌چیای‌به‌رز‌هه‌ڵکه‌وتووه.
٤_شارۆچکه‌ی‌گه‌وره‌ی‌پێترا‌له‌‌ئۆردۆن‌که
19ژمارە١٥٢ -فێوریەی ٢٠١٥
قسەی خۆش بۆ پێکەنین!
داڕشتنمامۆستا:بۆچی‌داڕشتنی‌تۆو‌براکەت‌لەسەر‌پشیلە،
هەر‌لە‌یەک‌دەچێ؟ماڵێ لە پشیلەیەمان ئەو ئاخر‌هەر مامۆستا قوتابی:
هەیە!
تاقیکاریتاقیکردنەوەی لە بووی چۆن ئەمڕۆ کوڕم! باوک:
بیرکاری؟پرسیارێکم تەنیا بووم باش گیان باوکە وەڵال کوڕ:
نەزانی!باوک:چەند‌پرسیارتان‌بۆ‌هاتبۆوە؟
کوڕ:٥دانەباوک:دەی‌زۆر‌باشە،کەواتە‌پرسیارەکانی‌دیکەت‌هەموو‌واڵم‌داوەتەوە؟
کوڕ:نا‌باوکە‌گیان‌چونکە‌مەجال‌نەبوو‌چاو‌لەوانی‌دیکە‌بکەم!
تمەن پەنجا بایی بگرە! گوێ سەعید! مامۆستا:کڕیوە، گۆشتم تمەن چل لوبیاو تمەن سی نۆک،
هەموویان‌کۆ‌بکەیەوە‌دەبێتە‌چەند؟!سەعید:مامۆستا‌دەبێتە‌قاپێک‌ئاووگۆشتی‌بەتام!
دیاریی نارین کەنکاش
18ژماره ١٥٢ - رێبەندانی ١٣٩٣
ئایا ده زانن؟!
مشک زه‌ڕافه‌‌و ده‌زانن ئایا -ده‌توانن‌زیاتر‌له‌‌وشتر‌بێ‌ئاو‌بژین؟
ئایا‌ده‌زانن‌ورچ٤٢ددانی‌هه‌یه؟ -
ئایا‌ده‌زانن‌به‌راز‌ناتوانێ‌سه‌ری‌به‌رز‌بکاته‌وه -و‌چاو‌له‌‌ئاسمان‌بکا؟
ئایا‌ده‌زانن‌شه‌یتانۆکه‌‌ده‌توانێ٣ساڵ‌بخه‌وێ؟ -
17ژمارە١٥٢ -فێوریەی ٢٠١٥
منداڵینە! بە دڵی خۆتان بمڕەنگێنن!
16ژماره ١٥٢ - رێبەندانی ١٣٩٣
بردی هینای‌و به‌اڵم‌هه‌رچی پێ‌داکا، ئاویان نەهەنگ‌ویستی بەچکە‌نەیتوانی،ئاخر‌لوتی‌گیرابوو.
مه‌له‌ئاوییه‌کان‌پێی‌پێدەکەنین،ئەوان‌بەرەو‌ئاسمان‌هەڵ‌فڕین‌و‌بەچکە‌نەهەنگیش‌رۆیشتەوە‌بۆ‌الی‌دایکی....
وەرگێران: مینا
15ژمارە١٥٢ -فێوریەی ٢٠١٥
چیرۆکی بەچکە نەهەنگه که
خه‌ڵک‌و له‌گه‌ڵ ئاو شه‌ڕه لە حەز زۆری هەبوو نەهەنگێک بەچکە‌کایەکردن‌به‌‌ئاو‌بوو.ئه‌و‌هەموو‌ڕۆژێ‌لووتی‌پڕ‌دەکرد‌لە‌ئاوو‌فیش‌فیش‌بە‌مه‌له‌‌ئاوییەکانی‌دا‌دەکردو‌تەڕی‌دەکردن‌و‌قاقا‌پێیان‌پێدەکەنی.دەنووساو پێکەوە باڵیان پێداکردبان، ئاوت کە ئاوییەکان مه‌له
نەیان‌دەتوانی‌هەڵفڕن،ئیدی‌ئه‌وان‌به‌وه‌‌زۆر‌په‌ست‌ببوون.ڕۆژێک‌ئه‌وان‌بڕیاریان‌دا‌کە‌فێڵێک‌لە‌بەچکە‌نەهەنگ‌بکەن.چوونە‌ئێمەش بکەو مەلە ئەتۆ بکەین، کێبەرکێیەک وەرە گوت: پێیان الی‌و‌هەڵدەفڕین.هەرکامێکمان‌زووتر‌گەیشتینێ‌شوێنی‌مه‌به‌ست‌ئه‌و‌براوە
بێ.بەچکە‌نەهەنگیش‌گوتی:باشە‌قبوڵمە‌بەو‌مه‌رجه‌ی‌ئەگەر‌من‌بردمەوە
ئێوە‌هەڵ‌نەیەن‌و‌ئەمن‌بە‌کەیفی‌خۆم‌تەڕتان‌بکەم.کێبرکێکه‌‌دەستی‌پێ‌کرد...
رۆیشتن‌و‌رۆیشتن‌تا‌گەیشتنە‌کێوی‌سەهۆڵەکە...ئاخر‌کێوەکە‌زۆر‌کە هەر بوو تینووی بوو، ماندوو زۆر نەهەنگەکە بەچکە بوو، دوور‌گەیشتنە‌کێوەکە‌بەچکە‌نەهەنگەکە‌تێر‌تێری‌له‌و‌سەهۆاڵوه‌‌خوارده‌وه.دوایه‌ش‌بە‌خێرایی‌خۆی‌گەیاندە‌کێوەکەو‌گوتی:ئاپشم...من‌ئاپشم..
بردمەوە‌ئاپشم...مه‌له‌‌ئاوییەکان‌پێکەنین‌و‌گوتیان:ئافەرین‌تۆ‌بردتەوە!ئێستان‌ئێمە
هەڵدەفڕین‌و‌ئەتۆش‌وەرە‌تەڕمان‌بکە!
14ژماره ١٥٢ - رێبەندانی ١٣٩٣
Hi everybody (ساڵو‌منداڵه‌کان):(Eat & Food(وانه‌ی‌ئه‌م‌جاره‌مان‌تایبه‌ته‌به‌خواردن‌و‌خۆراک
I want something to eatمن‌ده‌مهه‌وێ‌هه‌ندێک‌شت‌بخۆم
Take a look at food pyramid for kidsچاوێک‌له‌هێره‌می‌خواردنی‌مندااڵن‌بکەن
I know you like ice cream ده‌زانم‌به‌سته‌نیت‌پێ‌خۆشهDo you like these foods? ئه‌م‌خواردنانه‌ت‌پێ‌خۆشه؟
Please don’t forget water every day.تکایه‌خواردنه‌وه‌ی‌ئاو‌له‌بیر‌مه‌که‌‌هه‌موورۆژێ!
کاوهئاههنگهری
ئینگلیزیەی زمانی
فێرگ
13ژمارە١٥٢ -فێوریەی ٢٠١٥
+ دوو كێشكـــــە و سێ ریشۆڵە ـ رەندی زیرەكی پۆلــــــــــــە
لەق چوار و شەهین سێ +لەق
ـ هەرگیز ناكەم تــــــەقەتـەق+ قســـــــەم وەكوو گـــــوڵ وایە
ـ هەر بژین بـــــابە و دایــــــــە
+ كۆشش دەكەم دەخــــــوێنم ـ منیش گـــــــوڵت بۆ دێنـــــم
+ ئیتر بـــــــــژین بە شـــــــــادی ـ بە ســـــەربەستی و ئــازادی
+ بۆ خــــــــــــزمەتی نیشتمـان ـ تێدەكۆشین بێ وچـــــــــــان
محەممەد داریاس )كۆیە(
12ژماره ١٥٢ - رێبەندانی ١٣٩٣
+ تۆ وەرە هـــاوڕێ ســـــەركۆ بكـــــــــەین هێندێ گفتوگۆ
+ دەنـــكێ گەنم و دەنكێ جۆ ـ هــــــــاوڕێی باشین من و تۆ+ یەك هەنار و دوو هـــــەنجیر ـ هـــــەر بژی منداڵی ژیـــــــــر
+ پیرۆزە داری زەیتـــــــــــــوون
گفتـوگـۆ
ـ هەرگیز ناكەین شەڕە جوون+ درەخت و گــــــوڵ دەڕوێنین ـ میوە بە بەرهـــــــەم دەهێنین+ حەز دەكەم ببمە نـــــــــۆژدار
ـ یان مامۆستا و ئــــــەندازیار+ قوتابخانە زۆر خـــۆشــــــــــە
ـ ماڵی منە و هی تــــــۆشــــە
11ژمارە١٥٢ -فێوریەی ٢٠١٥
شه بیزاننوابا
کام‌له‌‌ئێوە‌دەیزانێ‌گیانلەبەرانیش‌توانای‌ژماردن‌و‌شتی‌وایان‌هەیە؟ئای‌بژین‌بۆ‌ئه‌وانه‌ی‌ده‌یانزانی...
به‌ڵێ.لێکۆڵەران‌دەڵێن‌هێندێک‌لە‌گیانلەبەران‌دەتوانن‌بەشێوەی‌زۆر‌سەرەتایی‌بژمێرن.بۆ‌نموونە:
جووجەڵەکان‌دەتوانن‌کۆو‌کەمی‌زۆر‌سەرەتایی‌بزانن!
مێش‌هەنگوینەکان‌دەتوانن‌شانە٣،٢و‌یان٤دانەییەکانیان‌بناسنەوە!
هەروەها‌مەلی‌ئاوییش‌کاتێک‌هێلکە‌دەکا‌دەیانژمێرێ‌و‌هەر‌باڵندەیەکی‌دیکە‌هێلکەی‌خۆی‌بخاتە‌نێو‌هێلکەکانی‌ئەوەوە‌دەزانێ‌و
لێیان‌فڕێ‌دەدا!
وەرگێران لە فارسییەوە:دایکی نارین
بیرکاری و گیانلەبەران
10ژماره ١٥٢ - رێبەندانی ١٣٩٣
دەبینن‌و سپی رەش‌و وەک شتێک هەموو هەیەو ڕه‌هه‌ندییان سێ بینینی‌بە ئێواران‌دا تاریکی هەروەها بەیانیان‌و بەره کەمی ڕووناکی لە دەتوانن
باشی‌شتەکان‌ببینن،چونکە‌ڕووناکی‌زۆر‌چاویان‌ئەزیەت‌دەکا.ئێمە کە دەنگانەی ئەو بجووڵێنن‌و گوێیان دەتوانن هەروەها رێوییەکان‌نای‌بیسین‌بە‌باشی‌بیبیسن،تەنانەت‌کاتێک‌مشک‌شتێک‌دەجوێ‌ئەوان‌لە
دووریی٢٠٠میترەوە‌دەتوانن‌ده‌نگه‌که‌ی‌ببیسن.ڕاوی باشی بە دەتوانن بەهێزەو زۆر بۆنکردنیان هەستی ڕێوییەکان‌له کیلومیتر ٦٠ خێرایی بە دەتوانن دەکێشرێتەوەو زۆر القیان پێ‌بکەن،
کاتژمێردا‌بەبێ‌ڕاوەستان‌هەڵێن‌و‌بە‌بەرزی٥میتریش‌باز‌بدەن.
ئا: مینا سوڵتان زادە
شه بیزاننوابا
9ژماره ١٥٢ - رێبەندانی ١٣٩٣
باس چیرۆکەکان‌دا لە کاتێک‌وەک به‌رده‌وام دەکرێ، ڕێوی لە‌ته‌ڵه‌که‌باز فێڵه‌زان‌و گیانلەبەرێکی‌ناوی‌دێ،بەاڵم‌ڕاستییه‌که‌ی‌ئه‌وه‌یه‌‌که‌‌ڕێوی‌گیانلەبەرێکی‌زۆر‌زیرەک‌و‌ڕاو بۆ دەچێ کاتێک ڕێوی وریایه.چاوەڕێی تاقەتەوە سەبرو بە زۆر‌نێچیرەکە‌دەکاو‌هەر‌کە‌نێچیرەکە‌لێی‌نزیک‌دەبێتەوە‌بە‌خێرایی‌دەیگرێ.
بۆ خسڵەتەکانیشی لە یەکێک‌چاوی رێوی ئەوەیە: ڕاوکردن‌زمانی دەکاتەوەو دەمی دەبەستێ‌و‌مردبێ، کە ئەوەی وەک دەردێنێ‌باڵندە رادەکشێ، عەرزی لەسەر‌الشخۆرەکان‌پێیان‌وایە‌مردوەو‌هەر‌پڕ لە بۆ‌خواردنی، دێنە‌خوارێ کە
هەڵدەستێتەوەو‌دەیانگرێ.شوێنێکی هەموو لە رێوییەکان‌گۆشتی خواردنیشیان دەژین. دنیا‌شتی میوەو مریشک‌‌و کەروێشک،
دیکەیە.ڕێوییەکان‌وەک‌مرۆڤەکان‌توانای
ڕێوی و فێڵه زۆره کانی
8ژماره ١٥٢ - رێبەندانی ١٣٩٣
لهساڵی١٦٩٩دا‌کرا‌به‌‌ئه‌ندامی‌به‌شداربووی)ئه‌کادیمیای‌فه‌ڕه‌نسی(و‌نازناوی)سوارچاک(ی‌له‌‌شاژن)ئان(ه‌وه‌‌له‌ساڵی١7٠٥دا‌پێدرا.
نیوتۆن‌ماوەیەک‌ڕووی‌لە‌زانستی‌کیمیا‌کرد،بەاڵم‌کۆچی‌دوایی‌دایکی‌وای‌کرد‌کە‌نیوتۆن‌ماوەیەک‌لە‌دونیای‌زانست‌داببڕێت.
کرد دوایی کۆچی دا زایینی ١7٢7ی ساڵی لە و مارس مانگی لە نیوتۆن‌بەاڵم‌دۆزینەوە‌زانستییەکانی‌کە‌دونیای‌زانستی‌دەوڵەمەندتر‌کرد‌تا‌ئێستاش‌بە
نەمری‌ماونەتەوە.هانا وریا
7ژمارە١٥٢ -فێوریەی ٢٠١٥
کرد وای ئەمەش هەر بشکێنێت. قوتابییەکە لووتی دەتوانێت نیوتۆن شه‌ڕیان‌و‌کە‌هەست‌بە‌هێز‌و‌توانای‌خۆی‌بکات.دوای‌ئه‌م‌ڕووداوه‌‌نیوتۆن‌له‌‌فێربوونی
وانه‌کانیشی‌دا‌سه‌رکه‌وتووتر‌ده‌رده‌که‌وت.نیوتۆن‌لە‌ساڵی١٦٦١دا‌و‌لە‌تەمەنی١٨ساڵی‌دا‌ڕوو‌دەکاتە‌زانکۆی‌کامبریج‌بەاڵم‌لەبەر‌هه‌ژاری‌ناتوانێت‌خەرجییەکانی‌زانکۆی‌دابین‌بکات،هەر‌ئەمەش‌وای‌پووڵێک‌ڕۆژانە هێنانی بەدەست بۆ و لە‌خوێندنەکەی بوون بەردەوام بۆ کرد‌ژوورەکان‌پاک‌بکاتەوە‌و‌لە‌ساڵۆنی‌نان‌خواردن‌دا‌وەک‌خزمەتکارێک‌کار‌بکات.بەدەستهێنانی بۆ کە دەکردەوە پرسیارانە لەو بیری کات هەموو نیوتۆن‌وەاڵمەکانیان‌پێویستی‌بە‌زانیارییەکی‌زۆر‌لە‌بواری‌فیزیا‌دا‌هەبوو،هەر‌لە‌بەر‌ئەمەش‌بوو‌کە‌هەموو‌کات‌خەریکی‌خوێندنه‌وه‌‌بوو‌بۆ‌به‌ده‌ستهێنانی‌زانیاری.کەوتنە لە بیری دایکی‌دا ماڵی باخچەکەی لە کە بوو کاتەش ئەو هەر تەنانەت‌خوارەوەی‌سێوەکە‌کردەوە.ئەو‌بیرۆکەیەی‌کە‌هەموومانی‌لە‌هێزی‌کێش‌کردنی
زەوی‌ئاگادار‌کردەوە.بەاڵم بێت، زەوی کردنی کێش هێزی نیوتۆن دۆزینەوەی گرنگترین ڕەنگە‌نابێت‌ئەوەش‌لەبیر‌بکەین‌کە‌زانیارییەکی‌زۆری‌لە‌بواری‌ڕووناکی‌دا‌بە‌جیهانی‌زانست‌بەخشی.زانست‌و‌زانیارییەکانی‌نیوتۆن‌بوونە‌هۆی‌دەوڵەمەند‌کردنی
زانست‌لەو‌سەردەمە‌و‌ئێستاش‌دا.له پێکهاتووه »ڕووناکی : گوتی و شی‌کرده‌وه ڕووناکیی بوو ئه‌ویش هه‌ر‌کۆمه‌ڵێک‌‌له‌‌تێکه‌اڵوێکی‌ئه‌و‌هه‌موو‌ڕه‌نگانه‌‌و‌به‌هۆی‌مه‌نشووری‌شووشه‌وه
جیا‌ده‌کرێنه‌وه«.هەسارەی سەیری هۆیەوە بە و بکات دروست تەلەسکۆبێک توانی نیوتۆن‌هەسارەیە ئەو سەر لە نوێ و گرینگ زانیاریی چەندین و بکات موشتەری‌بخاتەڕوو.هەر‌ئەم‌دۆزینەوە‌زانستییە‌نوێیانەش‌وای‌کرد‌کە‌نازناوی»سێر«ی
پێ‌ببەخشرێت‌و‌بە‌سێر‌ئیسحاق‌نیوتن‌بناسرێت.کرا له‌دواییش‌دا و ئینگلته‌را شاهانه‌ی کۆمه‌ڵه‌ی ئه‌ندامی بە بوو نیوتۆن‌و کامبریج زانکۆی له پڕۆفیسۆر بە بوو دواتر و کۆمه‌ڵه‌یه ئه‌و به‌سه‌رۆکی
6ژماره ١٥٢ - رێبەندانی ١٣٩٣
ئیسحاق نیوتۆن )newton( لە ساڵی لە زووتر و بەریتانیا واڵتی لە ١٦٤٢کاتی خۆی لە دایک بوو. باوکی نیوتۆن جووتیار بوو و سێ مانگ پێش لە دایک کرد. دوایی کۆچی کوڕەکەی بوونی لەگەڵ بوو هانا ناوی کە نیوتن دایکی هەژار بنەماڵەیەکی لە کە دا ئەوەش بە زەحمەتێکی و تەنیا بە بەاڵم نەبوو
زۆر نیوتۆنی بە خێو کرد. کە بوو دایک لە کاتەدا لەو نیوتۆن لە بەریتانیا دا شەڕی ناوخۆیی هەاڵیسا هەتا بوو بەردەوام ئەم شەڕەش بوو، ساڵی. شەش گەیشتە نیوتۆن تەمەنی کاریگەرییەکی سیاسیانە ڕووداوە ئەم زۆریان لەسەر ژیانی نیوتن هەبوو. هەر نیوتۆن دایکی کە بوو دا کاتەش لەم ژیانی پێکهێنانی سەرلەنوێ بڕیاری هاوبەشی دایەوه و بۆ ئەم مەبەستەش گەورەی دایە الی دەنێردرێتە نیوتۆن هەر ئەمەش وای کرد کە نیوتۆن ڕقێکی قەتیش و هەڵبگرێت زڕباوکی لە زۆر پەیوەندییەکی باشی لەگەڵ دایەگەورەی نەبووەو، زۆربەی کاتەکانیش خۆی بە
میکانیکییەوە ئامێری کردنی دروست ده خافاڵند.
کە بوو، دا ساڵی ١٠ تەمەنی لە و کرد دوایی کۆچی نیوتۆن زڕباوکی بەاڵم الیان، گەڕایەوە نیوتۆن دایکی نیوتن بۆ خوێندن و لەگەڵ مامی دەژیا. هەموو ئه و ڕووداوانه ی ژیانی بوونه به هه ست نیوتۆن ئەوەی بۆ هۆکار بە تەواوی باوەڕی و بکات بێ هێزی خۆی نەبێت. نیوتۆن له قوتابخانە توانای رووبه ڕووبوونه وه له گه ڵ ئه و منداالنەی نه بوو که کیشه یان بۆ دروست ده کرد. یازدە تەمەنی لە و ڕۆژێکیان بەاڵم قوتابییەکان لە یەکێک لەگەڵ ساڵیدا کێبه رکێ و دەبێتە ئازایه تی لەسەر
نیوتۆن کێ بوو؟
5ژمارە١٥٢ -فێوریەی ٢٠١٥
که ڵه شێره ته مبه ڵه که ی خۆم
پوورم‌ماڵیان‌له‌‌گونده،به‌اڵم‌به‌سه‌ردان‌هاتبوو‌ماڵی‌ئێمه.به‌یانی‌زوو‌له‌‌خه‌و‌هه‌ستا‌و
وتی‌ئه‌وه‌‌چ‌شارێکه؟به‌یانی‌به‌‌جێی‌ئه‌وه‌ی‌‌‌ده‌نگی‌که‌ڵه‌شێر‌له‌‌خه‌ومان‌هه‌ستێنی‌ده‌بێ
به‌‌ده‌نگی‌بووقی‌ئۆتۆمبیل‌له‌‌خه‌و‌هه‌ستین.هه‌ربۆیه‌‌پوورم
که‌ڵه‌شێرێکی‌بۆ‌کڕیم.دوو‌رۆژ‌تێپه‌ڕی‌به‌اڵم‌که‌له‌شێره‌که‌ی‌من‌به‌یانیان
نه‌یده‌خوێند!پوورم‌زۆر‌تووڕه‌‌ببوو،دوانیوه‌ڕۆ‌چوو‌بۆ‌حه‌وشه‌و‌که‌ڵه‌شێره‌که‌ی‌له‌‌باوه‌ش‌گرت‌و‌وتی‌که‌ڵه‌شێره‌کانی‌شاره‌که‌ی‌ئێمه‌‌به‌یانیان‌زوو‌به‌‌ده‌نگی‌به‌رز‌ده‌خوێنن‌و‌‌خه‌ڵک‌له‌‌خه‌و‌هه‌ڵده‌ستێنن،ئه‌گه‌ر‌تا‌سبه‌ی
به‌یانی‌نه‌خوێنی،منیش‌ده‌تکه‌م‌به‌‌چێشتێکی‌به‌تام.منیش‌که‌ڵه‌شێره‌که‌م‌خۆش‌ده‌ویست،پێمخۆش‌نه‌بوو‌‌که‌‌که‌س‌بیخوا‌بۆیه
هه‌وڵم‌دا‌فێری‌بکه‌م‌که‌‌به‌یانی‌زوو‌بخوێنی‌و‌له‌‌خه‌ومان‌هه‌ستێنی،به‌اڵم‌هه‌رچه‌نده‌‌هه‌وڵم‌دا‌فێر‌نه‌بوو.منیش‌ناچار‌بووم‌به‌یانی‌زوو‌له‌خه‌و‌هه‌ستام‌و
به‌‌ده‌نگی‌به‌رز‌وه‌ک‌که‌ڵه‌شێر‌خوێندم.له‌وکاتەدا‌‌دەنگی‌پوورم‌هات‌و‌وتی‌سەرەنجام‌ئه‌و‌که‌ڵه‌شێره‌‌ته‌مبه‌ڵه‌‌خوێندی‌به‌الم‌نازانم‌بۆ‌ده‌نگی‌له‌گه‌ڵ
که‌ڵه‌شیره‌کانی‌دیکه‌‌جیاوازیی‌هه‌یه؟!به‌م‌جۆره‌‌من‌که‌ڵه‌شێره‌که‌م‌رزگار‌کرد.
4ژماره ١٥٢ - رێبەندانی ١٣٩٣
دوکتور‌محەمەدی‌مەجدی‌کوڕی‌مامۆستا‌مەال‌حوسێنی‌مەجدی‌له‌ساڵی١٢٩٨ی‌هەتاوی‌بەرامبەر‌به١٩١٩ی‌زایینی،له‌شاری‌مەهابادی‌ڕۆژهەاڵتی‌کوردستان‌لەدایک‌بووه.دوای‌تەواو‌کردنی‌خوێندنی‌سەرەتایی‌و‌دواناوەندی‌له‌وەزاڕەتی‌پەروەرده‌دامەزراوه‌و‌ماوەیەک‌مامۆستا‌و‌سەرۆکی‌دەبیرستانەکانی‌مەهاباد‌بووه.دوای‌ئەمانەش‌درێژەی‌به‌خویندنی‌خۆی‌دا‌تا‌پلەی‌دوکتورای‌له‌زمانی‌فارسیدا‌وەرگرت‌و‌ماوەیەکی‌یەکجار‌زۆر‌مامۆستای‌زۆریەک‌له‌زانکۆکانی‌ئێران‌بوو.دوکتور‌محەمەدی‌مهجدی‌له‌دامەزرێنەرانی‌زانستگەی‌ئازادی‌مەهاباد‌بووه‌و‌بۆ‌ماوەی١٥سااڵن‌سەرۆکی‌ئەو‌زانستگەیه‌بووه‌و‌دوای‌ئەوەش‌بەردەوام‌لەسەر‌هەوڵەکانی‌خۆی‌بۆ‌هاوکاری‌کردنی‌ئەو‌زانستگەیه‌بەردەوام‌بووەو‌هەردەم‌هاورێ‌و‌هاوکاری‌ئەو‌زانستگەیه‌بوو.لەگەڵ‌ئەوەشدا‌که‌لەو‌سااڵنەی‌دوایی‌لەبەر‌نەخۆشی‌نەیتوانی‌لەماڵ‌بێته‌دەرێ‌و‌کەمتر‌هاتوچۆی‌دەرێی‌دەکرد‌بەاڵم‌به‌بەردەوامی‌کاری‌لەسەر‌خوێندن‌و‌کۆ‌کردنەوەی‌زانست‌کردوەو‌تا‌دوا‌ساتەکانی‌ژیانیشی‌له
خوێندن‌و‌نووسین‌دانەبڕاو‌زۆر‌کتێب‌و‌نووسینی‌لەپاش‌خۆی‌بەجێ‌هێشت.دوکتور‌محەمەدی‌مەجدی‌له‌ڕۆژی‌پێنج‌شەممه١٦ی‌ڕێبەندانی‌ساڵی١٣٩٣ی‌هەتاوی‌له‌شاری‌مەهاباد‌کۆچی‌دوایی‌کرد‌و‌تەرمەکەی‌له‌گۆڕستانی‌بوداق‌سووتانی‌مەهاباد‌بە‌خاکی‌پیرۆزی‌نیشتمان‌سپێردرا.لە‌بەرهەمەکانی،»ساڵنامەی‌فرهنگ‌مهاباد«ە‌که‌له‌چەند‌ژمارەیەکدا‌چاپ‌و‌باڵو‌بوونەوه.ئەو‌کتێبه‌پێک‌هاتووه‌له‌کۆمەڵێک‌شێعر‌و‌هۆنراوەی‌کوردی‌و‌فارسی‌و‌هەروەها‌کۆمەڵێک‌باس‌و‌وتار‌له‌بارەی‌مێژوو،جوغرافیا،ژیاننامەی‌زانایان.هەروەها‌کۆمەڵێک‌شێعر‌به‌زمانەکانی‌فارسی‌و‌کوردی‌که‌تا‌ئێستا‌چاپ‌و‌فارسی‌که‌چاپ‌و به‌زمانەکانی‌کوردی‌و ئینگلیزی کتێبی نەکراوەنەوه.و‌هەروەها‌وەرگێڕانی‌چەند باڵو‌و بەناوبانگ زانایانی له کوردستان، کۆماری دادی وەزیری باوکی، مەالحوسێنی مامۆستا بوونەوه. باڵو‌بەتایبەت و فەرهەنگی و سیاسی مێژووی له بەرچاوی شوێنی و بوو موکریان مەڵبەندی نێوبەدەرەوەی
کۆمەاڵیەتیی‌ناوچەکەدا‌دانابوو.ئا: نێعمەت مەال
دوکتور محەمەدی مەجدی
3ژمارە١٥٢ -فێوریەی ٢٠١٥
منداڵه‌‌ئازیزه‌کانی‌دنیای‌مندااڵن‌ئه‌وکاته‌تان‌باش!منداڵه‌‌خۆشه‌ویسته‌کان!ره‌نگه‌‌ئیوه‌‌پاش‌ئه‌وه‌ی‌له‌‌قوتابخانه‌‌گه‌ڕانه‌وه‌‌بۆ‌ماڵه‌وه‌‌و‌دوای‌ته‌واو‌کردنی‌ده‌رسه‌کانتان‌زۆربه‌ی‌کاتی‌خۆتان‌بۆ‌یارییه‌‌کامپیوتێریه‌کان‌ته‌رخان‌بکه‌ن.ئه‌ی‌ده‌زانن‌که‌‌دانیشتنی‌زۆر‌به‌‌دیار‌ئه‌و
یارییانه‌وه‌‌چ‌زه‌ره‌رێکی‌بۆ‌ئێوه‌‌هه‌یه؟ئه‌نجامدانی‌ئه‌و‌یارییانه‌‌بۆ‌ماوه‌یه‌کی‌زۆر‌چاوتان‌تووشی‌ته‌مبه‌ڵی‌ده‌کا،
له‌به‌ر‌ئه‌وه‌‌که‌متر‌ده‌جولێن،زۆر‌زوو‌کێشی‌له‌شتان‌زیاد‌ده‌کا‌و‌قه‌ڵه‌و‌ده‌بن،تووشی‌که‌م‌خه‌وی‌ده‌بن،هه‌روه‌ها‌له‌‌بنه‌ماڵه‌‌و‌هاوڕێکانتان‌داده‌بڕێن‌و‌به‌‌ته‌نیا‌ده‌مێننه‌وه‌‌و‌په‌یوه‌ندییه‌‌کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کانتان‌الواز‌ده‌بێ‌به‌تایبه‌تی‌کۆمه‌ڵێک‌یاری
هه‌یه‌‌که‌‌ده‌بنه‌‌هۆی‌تووڕه‌‌بوون‌و‌بەکارهێنانی‌توندو‌تیژی،له‌‌هه‌مووی‌گرنگتر‌ده‌بێته‌‌هۆی‌ئه‌وه‌ی‌له‌‌ده‌رسه‌کانتان‌وه‌دوا‌بکه‌ون.
هه‌وڵ‌بده‌ن‌به‌رنامه‌یه‌کی‌رێکوپێک‌داڕێژن‌و‌لە‌شەوو‌ڕۆژێک‌دا‌ماوەیەکی‌کەم‌بۆ‌ئەم‌یارییانە‌ته‌رخان‌بکه‌ن،بۆ‌ئه‌وه‌ی‌بتوانن‌به‌‌کاری‌دیکه‌شتان‌رابگه‌ن.
ەمجارەمانوتەی ئ
2ژماره ١٥٢ - رێبەندانی ١٣٩٣
سه‌رنووسه‌ر:شیالن‌قوربانی‌فه‌ر
دەستەی‌نووسەران:کاوهئاههنگهری،هانا‌وریا،نێعمه‌ت
مه‌ال،مینا‌سوڵتانزادە
په‌یوه‌ندی:www.facebook.com/nawendy.mndal.paryzy.kurdistan
www.Kurdistanukurd.com
مندااڵن دنیای گۆڤارێکی مانگانه ی مندااڵنه، ناوەندی
منداڵپارێزیی رۆژهەاڵتی كوردستان دەری دەكا
چیرۆک
شێعر
جۆراو جۆر
قسەی خۆش
فێرگەی نەقاشی
کاردەستی
زانیاری
1ژماره ١٥٢ - رێبەندانی ١٣٩٣
١٥٢
