អាឌុលហ្វ៍...

ឯកសារស្រសាវស្រាវ

អាឌុលហ្វ៍ ហ្ុ៊ីត្លែរ និងអាណាចក្រអាល្លឺម៉ង់មួយពាន់ឆ្ាាំ

ងួន សុខហ ាង

២០១២

អឌុលហ្វ៍ ហុ្៊ីែលលរ បិសាចក្នុងេរឿងនិទាន

េរៀបេរៀងរបមូលចងរក្ងេោយ ៖ ងួន សុខហឿង

សូមរក្ាសិទ្ធិររប់ែបបយើង ។

េ ោះពុមពឆ្នាំ ២០១២

អរមភក្ថា

ែប៊ឡាំង,អលលឺម៉ង់ យប់ៃងៃទ្៊ី៣០ មក្រា ១៩៣៣ តាមដងវិង៊ីវីែលមរសាាស មានសេមលងែរសក្េហឿរក្េរ្រៀវៃនបណ្តារជនអលលឺម៉ង់ជាមួយនឹងការេលើក្ៃដសាាាំរលង់េ ើងេៅេលើជាសញ្ញារាំណ្តប់ដល់ ការមក្ដល់របស់េមដឹក្នាំក្ាំពូល និងក្ងទ្័ពក្ាំេទ្ចរបស់រណបក្ឝណ្តសុ៊ី ។ េមដឹក្នាំែដលេររំពឺងថានឹងនាំមក្នូវក្ត៊ីរីក្ចាំេរើនដល់មហមនុសឝអលលឺម៉ង់ និងអណ្តចរក្អលលឺម៉ង់ងម៊ីមួយ ។

េលើបុរសេនោះជានរណ្ត? េហ្ើយក្តាាអ្វ៊ីែដលជាំរុញឲ្យមហជនអលលឺម៉ង់េោរពរូបោល់យើងេនោះ ? េលើោល់ នេរបើរ ស់អ្ាំណ្តចរបស់ោល់ែបបណ្តខលោះ ?

ជេយ! េមដដឹក្នាំៃន ពួក្េយើង! ជេយ! ហ្ុ៊ីែលលរ! ជេយ! ជ័យជាំនោះដ៏អ្សាារយ! ជេយ! មហមនុសឝអលលឺម៉ង់ !

ោល់រឺ អឌុលហ្វ៍ ហ្ុ៊ីែលលរ បុរសែដលពិភពេោក្មិនអចបាំេភលច ន ។ ោល់ជាបុរគលដ៏សាំខាន់ក្នុងសង្គ្រាមេោក្េលើក្ទ្៊ី២ ជាធាលុផឝាំែដលមិនអចខវោះ ន ។ សានៃដែដលោល់ នបនឝល់ទ្ុក្ រឺជាមហវិនសក្មមេរកាមសង្គ្រាមេោក្េលើក្ទ្៊ី២ ។

េសៀវេៅេនោះនឹងនាំមក្ជូនេោក្អ្នក្នូវដាំេណើរជ៊ីវិលរបស់អ្នក្ដឹក្នាំដ៏អ្សាារយមានក្់ែដលអចេៅ នថាជាក្ាំពូលអ្នក្ដឹក្នាំពិភពេោក្ក្នុងយុរសម័យងម៊ីេនោះ ។ េដើមប៊ីឲ្យមានភាពសុរក្ិលលអ ខ្ុាំ ទ្ជាអ្នក្និពនធ នរសាវរជាវរបមូលផតុាំនូរាល់ឯក្សារទាាំងបរេទ្ស និងឯក្សារជាភាសាជាលិនន មក្រច ច់ប្ចូលោនជាមួយនឹងទ្សឝនៈផ្ទាល់ខលួនឲ្យេលចេចញ ជារូបរាងេសៀវេៅ “អឌុលហ្វ៍ ហ្ុ៊ីែលលរ និង អណ្តចរក្អលលឺម៉ង់ ១០០០ឆ្នាំ” េនោះេ ើង ។

ជាចុងេរកាមេនោះ សូមេមតាាខនត៊ីអ្ភ័យេទាសព៊ីសាំណ្តក្់មិលតអ្នក្អន ចាំេ ោះចាំនុចខុសឆគងននែដលអចនឹងេក្ើលមានក្នុងេសៀវេៅេនោះផង ។

“អាឌុលហ្វ ៍ហ្ុ៊ីែលលរ និងអាណាចររអាលលឺម៉ង់មួយពាន់ឦនាំ”

ឯកសារស្សាវស្រាវ ទំព័រ 1

បណាាឦនាំដាំបូងៗរបស ់អាឌុលហ្វ ៍ហ្ុ៊ីែលលរ

េនេះនឹងថ្លាែលលងែសតងអាំព៊ីដាំេ ើរជ៊ីវិលរបសម់ហាបុរស អាឌុលហ្វ៍ ហ្ុ៊ីែលលរ (Adolf Hitler) ។

េលរអាឌុលហ្វ ៍ ហ្ុ៊ីែលលរបានរបសូលេៅៃលងទ៊ី២០ែែេមសាគ.ស១៨៨៩នាទ៊ីររុងរបូ៊េៅ-ែអ៊ម-អ៊៊ិន(Braunau-am-Inn,)ែដលឧទ៊ីរបជុាំជនមួយសថិលែរបររពាំែដនរបេទសអូរទ៊ីស និង របេទសអាលលឺម៉ង់ ។ អល់មានឪពុរេឨមេះ អាឡយស ៍ហ្ុ៊ីែលលរ (ALois Hitler) ឯមាាយនាមនាង ហារ ៉ហ្ុ៊ីែលលរ (Clara Hitler) ។ េពលេរើលឪពុរអល់មានអាយុ៥២ឦនាំេៅេហ្ើយ រីឯមាាយវិញេទើបនឹងមានអាយុែល ២៩ឦនាំបុ៉េនានេះែដលនាាំបត៊ីរបពនធមួយគូេនេះមានអាយុែុសអនដល់េៅ២៣ឦនាំឯេណាេះ ។ គូរសររមួយគូេនេះព៊ីមុនមរធ្លាប់ឧរូនធម៌ និងឪពុរធម៌នឹងអន ែលេឪយសារេមើលេ ើញថ្លរូននិងឳពុរសុទធែលេៅរាំរពាឥលមានគូអប់ េទើបសេរមចចិលតឥប់ៃដអនរសាងសុភមងគលរគួសារលម៊ីមួយេឡើងមរ ។ អាឌុលហ្វ ៍ហ្ុ៊ីែលលរឧរូនទ៊ីបួនរនុងចាំេនាមបងបសូនរបាាំនារ់ ។ េឪយសារសម័យេនាេះវិឧាសារសតសុឡភិបាលេៅមានររមិលទាបេៅេឡើយេទើបេធវើឲ្យេលរអាឡយស៍និងនាងហារ៉រលូវបាល់បង់រូនរូនឧទ៊ីរសលញ់របស់អល់អស់ប៊ីនារ់ផទួនៗេឪយរួចរស់ជ៊ីវិលមររលឹមែលព៊ីរនារ់គឺអាឌុលហ្វ៍ និងបសូនរស៊ីនាមនាងផូឡាបុ៉េនានេះ ។

ឪពុរអាឌុលហ្វ៍គឺឧមន្រនត៊ីរជហរថ្លនរ់ែពស់មានរ់មានឤរឧមន្រនត៊ីគយែដលេធវើរិចចហរទារ់ទង

នឹងែផនរពនធឪរ ។ េឪយសារែលួនឧមន្រនត៊ីមានរ់េទើបអល់រលូវេធវើឲ្យែលួនឯងហាយឧមនុសឝលឹងរុឹងេហ្ើយ ែលងឪរ់ររិលយររមឧរ់លរ់ដល់ររុមរគួសារ ។ មានេពលែលេះអល់បានរជុលៃដឪរ់ទ ឌរមមយើង

ធងន់ធងរដល់រុមារអាឌុលហ្វ៍ ហ្ុ៊ីែលលរ ែដលមិនបានសរមបែលួនេធវើតាមដាំបូនាមនែលួនឧឳពុរេទៀលផង ។ េរពាេះែលរុមារអាឌុលហ្វ៍ ហ្ុ៊ីែលល ឧរូនរបុសេទាលែលមានរ់ែដលមានជ៊ីវិលេៅរស ់អល់់រលូវទទួលបាននូវហរយរទុរឪរ់ែពស់ព៊ីសាំណារ់ឪពុរមាាយ

ឧពិេសសគឺអនរមាាយរបស់អល់ែលមតង។ឧេរៀងរល់េពលែដលរុមារអាឌុលហ្វ ៍ ហ្ុ៊ីែលលរ េរើលមានបញ្ហាឧមួយឪពុរែលួនមតងៗនាងហារ៉ឧមាាយែលងេចញមុែហរពារ ហន់េជើង និងជួយអាសាររូនេនេះឧនិចចែដលឧេហ្លុនាាំឲ្យអាឌុលហ្វ ៍ ហ្ុ៊ីែលលរហាយឧរូនសាំ ពវចិលតែលមួយរបស់មាាយ ឬអាចថ្លឧរូនទេរមើសរ៏ថ្លបានែដរ ។ េឪយបានទទួលរត៊ីរសលញ់យើងរឧល់េរៅព៊ីមាាយែបបេនេះេហ្ើយ េទើបរុមារអាឌុលហ្វ៍ ហ្ុ៊ីែលលរមានហរេអរពរសលញ់មាតាយើងឡាាំងបាំផុលែដលេយើងនឹង

េ ើញេៅេពលេរហយ ។



ហលព៊ីលូចរុមារអាឌុលហ្វ៍ ហ្ុ៊ីែលលរ ឧសិសឝដ៏ពូែរមានរ់រនុងថ្លនរ់បឋមសិរាេហ្ើយ ែលមទាាំងែលងែលទទួលបានពារយសរេសើថ្លឧេរមងែដលេពាេពញេឪយភាពឧអនរដឹរនាាំ និងគុ ធម៌លសរបៃព ។ េលើសព៊ីេនេះអល់ ឧសិសឝែដលមានរបាឧាវងៃវនិងមានចរិយសុភាពរលឺមរលូវែលមេទៀលផង ។ េៅសាលេរៀនអល់ឥប់អារមម ៍ឡាាំងបាំផុលេៅេលើ មុែវិឧារបវលតិសារសតសន្រឤាមរបស់អាលលឺម៉ង់ ភូមិវិទានិងសិលបៈគាំនូរ ។ មានៃលងមួយេនាេះ អល់បានេពាលរបាប់ឪពុរអល់ថ្ល រូបអល់ចង់ហាយសិលបៈររមួយរូបនាាំឲ្យេលរឪពុរែឹងេលើរូបអល់យើងឡាាំងេហ្ើយេរឿងេនេះរ៏ហាយឧទាំនាស់ពារយសមត៊ីរវងរូននឹងឳពុរមិនេចេះឈប់ឈររហ្ូលអស់េពញមួយជ៊ីវិល ។

លុេះមួយរយៈេរហយមរគឺេពលែដលអល់មាន អាយុ១១ឦនាំ បសូនរបុស េអល មុ៉នល៍ (Edmund) រ៏បានសាាប់េឪយសារជមងឺររ្ជឹលរនុងវួយរលឹមែលរបាាំមួយឦនាំបុ៉េនានេះ ។ តាាំងព៊ីេពលេនាេះមរេគសេងេលេ ើញថ្លរុមារអាឌុលហ្វ ៍ ឥប់េផតើមផ្លាស់បតូរអលតចរិលែលួនឯងព៊ីលសៗមរឧមនុសឝរសពាប់រសេពានេហ្ើយេឆវឦវឦប់ែឹងរចេលលឪរ់មិលតភរតិសូមប៊ីែលរគូៗរ៏រលូវអល់ែរសរគាំហ្រឪរ់ែដរ ។ េឪយបនតអាររៈែបបេនេះរហ្ូលមរ មិនយូរបុ៉នាមនអល់បាល់បង់ហរេហលសរេសើ េឪយសារហរ សិរាលយចុេះរគប់មុែវិឧាសូមប៊ីែលមុែវិឧាែដលអល់េពញចិលតបាំផុលរ៏អល់មិនអាចបាំេពញពុនទុលសបានែដរ េហ្ើយែលមទាាំងទទួលបានរលឹមេរហមមធយមេទៀលផង ។ វបានេធវើឲ្យរូបអល់ធ្លារ់ែលួនមរហាយឧសិសឝធមមតាមានរ់ែដលអមនេគឯងឥប់អារមម ៍ ។ ទាាំងឪពុរមាាយ និងបណាារគូៗបានែិលែាំអូសទាញរុមារអាឌុលហ្វ៍ ឲ្យរលលប់មរររផលូវលសរលហលវិញែលរ៏រលូវអល់បដិេសធរហ្ូលមរ េទើបេធវើឲ្យពួរេគអស់ទឹរចិលតនិងែលងែវល់ឡាយព៊ីរូបអល់េឪយបេណាាយឲ្យអល់េធវើអវ៊ីៗ តាមែលែលួនអល់ចង់េធវើ ។ េរហយមរេឪយរលូវេគេបាេះបង់េឥលឲ្យឯហ អល់រលូវឤរេៅេសពគប់ឧមួយមិលតភរតិលម៊ីៗែដលមានអាយុេរមងៗឧងអល់េៅវិញ ។ ឧមួយនឹងពួរេរមងៗទាាំងេនាេះអល់បានេលងែលបងឧមួយអនេសទើររល់ៃលង េហ្ើយែលបងែដលអាដុលហ្វ ៍ ហ្ុ៊ីែលលរចូលចិលតេលងឧងេគ គឺឧែលបងែដលទារ់ទងនឹងហររបយុទធលស៊ូ ។ វពិលណាស់េឪយសារអល់មានអាយុេរចើនឧងមិលភរតិដ៏ៃទ េទើបរគប់េពលេលងទាាំងអស់ អល់មាននាទ៊ីេធវើឧអនរដឹរនាាំហររបយុទធ ។ រុមារអាឌុលហ្វ ៍ ហ្ុ៊ីែលលររ៏ធ្លាប់បានចូលេរៀនេៅសាលរគិសតសាសនា

មួយរែនលងែដរ គឺបានចាំនួន២ឦនាំ រ៍បុ៉ែនតអល់មិនបានែិលែាំសិរាេរៀនសូរលបុ៉នាមនេទ េឪយេរបើេពលេវលភាគេរចើនរបស់អល់េៅរមានតឧមួយែលនឹងេសៀវេៅរូបភាពសត៊ីព៊ីសឹរសន្រឤាម និងវីរៈបុរសសន្រឤាមអាលលឺម៉ង់ េៅវិញ ។ គួបញ្ហារ់ែដរថ្ល េៅឦនាំ១៨៩៦ នាងហារ ៉ ឧមាាយបានរបសូល នាង ផូឡា ឧបសូនរស៊ីែលមានរ់គល់ែដលនឹងរួចរស់មានជ៊ីវិលបនតឧមួយបងរបុស អាឌុលហ្វ ៍ហ្ុ៊ីែលលរ ។



េៅៃលងទ៊ី៣ ែែមររ ឦនាំ១៩០៣ រនុងេពលែដល អាឌុលហ្វ៍ មានអាយុ១៣ឦនាំ េលរអាឡយស ៍ហ្ុ៊ីែលលរឧឳពុររ៏ទទួលមរ ៈភាពេឪយសារជមងឺររលសួលធងន់ធងរ។ េហ្ើយអល់បានបនឝល់ទុរឲ្យរគួសារេនេះនូវរទពយសមបលតិមធយមលមម បូររួមនិងរបារ់េបៀវលឝបាំណាច់ៃនហរសាាប់របស់េលរអាឡយស ៍ វសមលមមសរមាប់នាងហារ៉អាចរគប់រគងសាានភាពរស់េៅរបស់រគួសារេនេះបាន។ លវ៊ីលបិលែលអាឌុលហ្វ ៍ មិនចូលចិលតឳពុរែលួនែមន ែលអល់រ៏មានរត៊ីេអរពយើងរឧលេរៅដល់េលរឳពុរែដរ ។ េរហយេពលែដលសាាម៊ីបាល់បង់ជ៊ីវិល នាងហារ៉រ៏រលូវទទួលែុសរលូវទាាំងរសុងេៅេលើរគួសារទាាំងមូល ។ េឪយរត៊ីរសលញ់ដ៏េមាេះមុលែដលមាាយមានេទាេលើរូនរបុសសាំ ពវ បានេធវើឲ្យអាឌុលហ្វ៍ហន់ែលរពេហ្ើនេឡើងមិនសូវសាាប់ដាំបូនាមនមាាយ េហ្ើយរ៏មិនែាំសិរាែដរែដលឧេហ្លុនាាំឲ្យហរសិរារបស់អល់ហន់ែលយើប់យឺនេឡើងៗ ។ សថិលេៅរនុងវ័យ១៥ឦនាំឧវ័យជាំទង់ែដលទឹរចិលតេឆវឦវរបស់អល់ហន់ែលពុេះរេរញ្ហាលេឡើងៗ រហ្ូលេធវើឲ្យអល់សេរមចចិលតេបាេះបង់ហរសិរាេឥលទាាំងរសុង។មាាយមិនអាចនឹងបដិេសធនូវសាំេ ើរបស់រុនរបុសសាំ ពវបានេឡើយមានែលបេណាាយតាមចរិលរូន។

ឧអរុសលេៅៃលងទ៊ី២១ ែែធនូ ឦនាំ១៩០៧ មាាយឧទ៊ីេអរពរសលញ់របស់អាឌុលហ្វ ៍បានលឥរេលរេៅេឪយសារជមងឺមហារីរ បនាាប់ព៊ីបានទទួលហរពាបាលព៊ីេលរេវជជប ឌិលជវ៊ីហ្វ មួយរូបរួចមរ ។ រយៈេពលេនាេះគឺឧេពលេវលមហាអារររ់បាំផុលសរមាប់ អាឌុលហ្វ៍ ហ្ុ៊ីែលលរ ។ អនរមាាយែដលធ្លាប់ែលប៊ីបាច់ររាែលររូបអល់តាាំងព៊ីលូចមរ ឥឡូវបានឣាលឥរឦាយព៊ីរូបអល់េហ្ើយរ៏មិនអាចវិលវិញបានេឡើយ ។ េឪយរត៊ីរសលញ ់និងសាាយរសេណាេះមាាយ អាឌុលហ្វ៍ ហ្ុ៊ីែលលរបានអងគុយសាំរុរសរមរ់ទឹរែភនរ ព៊ីមុែផនូរសព អនររស៊ីហារ ៉ អស់េពលឧងមួយេមាើង ។ េនេះបឤាញថ្ល អល់រសលញ់អនរមាាយអល់ឡាាំងបាំផុល ។

សរុបមរេយើងេ ើញថ្លរុមារ អាឌុលហ្វ ៍ ហ្ុ៊ីែលលរធ្លាប់ឧេរមងលសហលព៊ីលូច ែលបនាាប់ព៊ីហរសាាប់របស់បសូនរបុសបានេធវើឲ្យអល់បារ់ទឹរចិលតយើងឡាាំង ។ េយើងរអន់ែលដឹងថ្លឥប់តាាំងព៊ីេនាេះមរអល់រ៏មិនែិលែាំេរៀនសូរលេទេហ្ើយែលមទាាំងឥប់េផតើមបេ្ជញនូវអលតចរិលេហងហចនិងចូលចិលតេលងែលបងណាែដលមានហររបយុទធលស៊ូរួមនឹងហរចិលតរមានតយើងជរ់ចិលតនូវរល់សរមមភាពសន្រឤាមនានាែដលមានេៅរនុងេសៀវេៅរូបភាព េទើបេធវើឲ្យរូបអល់ឥប់េផតើមមានរត៊ីរសៃមមួយ ែដលនឹងហាយឧហរពិលនាអនាគល ។ រពឹលតិហរ ៍េរហយែដលមាាយបានសាាប់េរហមហរពាបាលពិសាំនារ់េលរគរូេពទយជវ៊ីហ្វែដលអល់យល់ថ្លមិនបានយរចិលតទុរឪរ់ដល់ជមងឺមាាយអល់ផងេនាេះ បានេធវើឲ្យរូបអល់ហន់ែលមានហរសសប់ សសប់ និងសសប់ឡាាំងេឡើងៗ រហ្ូលហាយឧគាំនុាំាំាំមួយែដលនឺងនាាំអល់ឲ្យហាយឧមនុសឝេឣរេៅបាំផុលចាំេពាេះជនណាែដលហាឿនរបឦាំនឹងរូបអល់ ។



យុវវ័យរាំរពារនុងទ៊ីររុង

បនាាប់ព៊ីឳពុរមាាយសាាប់ អាឌុលហ្វ៍ រលូវធ្លារ់ែលួនហាយឧេរមងរាំរពា។ ឥប់ព៊ីេនាេះមរអល់

មិនមានអនរនរណាអាចជួយឧបលថមភដល់រូបអល់បានេឡើយ។ េហ្លុេនេះ េហ្ើយេទើបរនុងរាំលុងឦនាំ១៩០៨ អល់រលូវេធវើដាំេ ើរវររសុររាំេ ើលេៅហន់រដឌធ្លន៊ី វីែយន របស់របេទសអូរទ៊ីស េឪយសងឃឹមថ្លនឹងអាចែសវងររជ៊ីវភាពលម៊ីមួយបាន ។ រាំលុងេពលេនាេះអល់មិនមានផទេះសែមបងពិលរបារដសានរ់េៅេនាេះេទេហ្ើយបរេភាគែលនាំប័ុងនិងអាហារតាមហាងនានាែដលសរមាប់ែលរបឧជនររ៊ីររ

ហ្ូបែលបុ៉េនានេះ ។ េឪយអមនសញ្ហាប័រលមធយមសិរា អល់រលូវបានបសិេសធមតងឧព៊ីរដងមិនឲ្យចូលេរៀនរនុងសាលសិលបៈទ៊ីររុងវីែយន ។ វពិលឧបានេធវើឲ្យអល់អសងឃឹមបនតិចបនតួចែដរ ។ រនុងេពលេនាេះអល់បានេរបើរបាស់េទពេហសលយសិលបៈែដលអល់មានមរចិ្ចឹមររពេះេឪយ ហរគូរគាំនូរ និង រូបភាពផាយពា ិជជរមមនានាលរ់ ។ សថិលរនុងសាានភាពែបបេនេះ អល់មិនអាចេគចផុលរត៊ីររលាំបារេវទនាបានេឡើយ ។ ែលេបើេទាេះឧរលូវរស់េៅឧមួយរបឧជនររ៊ីរររនុងទ៊ីររុងយើងណា រ៏ ហ្ុ៊ីែលលរមិនបេណាាយែលួនឯងឲ្យពាលអាវែសែដរ ។ អល់រ៏ធ្លាប់រសលញ់នារីអូរទ៊ីសមានរ់ែដរ ែដលឧេសនហារអដាំបូងរបស់អល់ ែលេសនហាេនេះរ៏រលូវចប់េៅវិញេៅេពលែដលនារីេនាេះេៅេរៀបហរឧមួយនឹងបុរសជនឧលិជវ៊ីហ្វមានរ់របល់ចិលតអល់។

េគសេងេលេ ើញថ្លអល់មិនចូលចិលតផឹររសា ឬជរ់បារីេទ េហ្ើយេរចើនេរបើេពលេវលទាំេនររបស់អល់អានេសៀវេៅនានាែដលនិយយព៊ីសាសនាេៅបូពាៀរបេទស េសៀវេៅរបវលតិសារសត េសៀវេៅសត៊ីព៊ីហរស ាាំទឹរចិលត េហ្ើយឧពិេសសបាំផុលគឺេសៀវេៅនេយបាយ ។ េឪយសារេសៀវេៅទាាំងេនេះេហ្ើយបានជរមុញ អាឌុលហ្វ៍ឲ្យហាយឧបុគគលែដលពូែរនិយយសត៊ី េហ្ើយអល់ែលងែរសរគាំហ្ររបរបេឪយអាំណាចដល់នរណាែដលហាឿនរបឦាំងគាំនិលអល់ ។ មិនែលបុ៉េនានេះអល់ែលមទាាំងទាល់េឥលនូវរល់គាំនិលនានាែដលមានលរខ ៈផទុយព៊ីគាំនិលរបស់អល់ ។ តាមរយៈេសៀវេៅែដលអល់បានអាន អាឌុលហ្វ៍មានជាំេនឿថ្លអល់ “មិនមានអវ៊ីរលូវេរៀនលេៅេទៀលេទ េហ្ើយរ៏មិនមានអវ៊ីែដលអល់រលូវែរែរបែដរ” វឧជាំេនឿែដលអល់មានរហ្ូលដល់ៃលងសាាប់ ។ េសៀវេៅទាាំងេនាេះបានេធវើឲ្យអល់មានជាំេនឿយើងមុលមាាំដូចបណាាជនឧលិអូរទ៊ីសនិង អនរនិយយភាសាអាលលឺម៉ង់ដ៏ៃទេទៀលែដរថ្ល “ជនឧលិអាលលឺម៉ង់ឧពូជសាសន៍មាាស់េលើេគ” អាលលឺម៉ង់សមបូរេឪយរាំពូលមនុសឝេពារេពញេឪយសមលថភាពែពស់ែដលសរតិសមសរមាប់េធវើឧអនរដឺរនាាំព៊ីភពេលរទាាំងមូល ។ េឪយបានពរងឹង នូវគាំនិលរបស់អល់ឲ្យហន់ែលរឹងមាាំេឡើង ហ្ុ៊ីែលលរឥប់េផតើមប ាតេះនូវគាំនិលសសប់េែពើមជនឧលិេផឝងៗ ែដលរស់េៅេលើទឹរដិអូរទ៊ីសេហ្ើយែដលមិននេចេះភាសាអាលលឺម៉ង់ ឧពិេសសបាំផុលគឺ ជនឧលិ ជវ៊ីហ្វែដលេរហយហាយឧសរលូវធាំបាំផុលរបស់់ហ្ុ៊ីែលលរ េពលែដលអល់េឡើងហន់អាំណាចេៅអាលលឺម៉ង់ ។ ជនឧលិជវ៊ីហ្វ ឧជនឧលិលាំណាងឲ្យអវ៊ីៗែដលពិសពុលនិងែុសឆគងសរមាប់អាឌុលហ្វ៍ ហ្ុ៊ីែលលរ ។ េៅទ៊ីររុងវីែយន ហ្ុ៊ីែលលរ បានអាននូវបណាាអលថបទឧេរចើនសត៊ីអាំព៊ីហរវយរបហារេៅេលើពួរជវ៊ី



ហ្វ ។ េលើសព៊ីេនេះេៅេទៀលអល់រ៏បានេ ើញនូវហរសសប់េែពើមែដលបានបេ្ចញមរយើងឧរ់ែសតងនិងឧរបឥាំចាំេពាេះជនឧលិជវ៊ីហ្វទាាំងេនាេះ ។ ពួរជវ៊ីហ្វឧអនរែសវងររសមភាព របឧធិបេលយយ និងេសរីភាពែដឡវផទុយពិអវ៊ីៗែដលហ្ុ៊ីែលលររបាថ្លនចង់បាន ។ ពួរេនេះចង់ឲ្យេសរីភាព រគប់ែបបយើងរួមទាាំងហរេបាេះេឦនលេរជើសេរើសលាំណាងររសតឧេដើមែដឡសុទធសឹងែលឧរបស់អមនរបេយជន៍សរមាប់ហ្ុ៊ីែលលរ ។ អាឌុលហ្វ៍ ហ្ុ៊ីែលលរែដលជរ់ចិលតនឹងឈុលឦរសន្រឤាមតាាំងព៊ីរុមារភាពមរបានរបឦាំងយើងឡាាំងដល់គាំនិលចង់បានសុែសនតិភាពរបស់ជនឧលិជវ៊ីហ្វ ែដលអល់យល់ថ្លជិវិលគឺហរលស៊ូ របយុទធេដើមប៊ីឈនេះ ។

សរមាប់ហ្ុ៊ីែលលរ(ឥប់ព៊ីេនេះលេៅែញុាំសូមេៅេឨមេះអល់េឪយែល៊ីថ្លហ្ុ៊ីែលលរ) មានែលហរេរបើរបាស់ធម៌េតា និងហ្ិងាបុ៉េនានេះេទើបអាចេឪេះរសាយបញ្ហាចាំេពាេះមុែ និងសេរមចេអលេៅបាន ។ េសចរត៊ីេមតាាររុណា សនាានចិលតលស និងគុ ធម៌គឺឧវលថុឆេួលល៊ីលែដលសរមាប់ែលបុគគលមានភាពទន់េែាយនិងលងង់េលាបុ៉េនានេះ ។ ហ្ុ៊ីែលលរេជឿថ្ល មនុសឝភាគេរចើនេធវើរិចចហរណាមួយមិនែមនេឪយចិលតរសលញ់ឬអា ិលអាសូរេនាេះេទ គឺេគេធវើេឡើងេដើមប៊ីែលអាំណាចឬេឪយភាពេលភលន់និងភ័យឡាចបុ៉េនានេះ ។

ហ្ុ៊ីែលលរធ្លាប់បាននិយយថ្ល “រាំពូលអនរភូលភរ រ៏ឧរាំពូលអនរេវទមនតែដរ” (Great liars are also great magicians.) េឪយេហ្លុេហ្ើយេទើបអល់បាននិយយេហ្ើយនិយយេទៀលនូវអវ៊ីែដលអល់េៅថ្លឧសរលូវរបស់មហាជនឧលិអាលលឺម៉ង់ េហ្ើយបនាាប់មរវរ៏ហាយឧពារយេសាារែដលេគយរមរអនុវលតតាម។ អល់បានលរមង់ទិសមហាជនឲ្យសសប់ជនឧលិជវ៊ីហ្វេឪយហរទមាារ់រាំហ្ុសរគប់ែបបយើង ឲ្យពួរេនេះទទួលែុសរលូវេលើអវ៊ីៗ ទាាំងអស់ែដលប៉េះពាល់ដល់ជិវិលឯរជនរបស់េគ ។ អល់បានេរបើរបាស់យុទធអនរលរ់ទាំនិញ មរេឣសនាបរញ្ហាបដល់ែួររាលអនរសាាប់ េឪយហរនិយយេហ្ើយនិយយេទៀលនូវេរឿងដែដលេរចើនេលើរ េរចើនដង។ អល់មានជាំេនឿថ្លហរេរបើរបាស់ពារយសាម្ដឤយៗអាចនឹងេធវើឲ្យមនុសឝរនុងសងគមទាាំងមូលេជឿ និងទទួលយរគាំនិលរបស់អល់បានយើងឦប់រហ្័ស ។

ទនទឺមអនេនេះែដរ ហ្ុ៊ីែលលរេជឿថ្លមានែលហរេធវើេគឯងឲ្យែលបឡាចបុ៉េនានេះេទើបអាចឲ្យេគេជឿថ្លបុពញវេហ្លុណាមួយរលឹមរលូវ និងយុលតិធម៌បាន ។ អល់មានមលិមួយថ្ល េដើមប៊ីឲ្យហរេធវើឲ្យេគែលបឡាចនិងសាាប់តាមែលួនរបរបេឪយេឧគជ័យគឺមិនរលូវឲ្យមានហរែលបឡាចណាមួយេទៀលេរើលេឡើងរពមអនេឡើយ ។

ទាាំងអស់េនេះេហ្ើយែដលសុទធែលឧលទធផលៃន េមេរៀនលម៊ីរបស់ ហ្ុ៊ីែលលរ ទទួលបានព៊ីហរសិរា រលិេះរិេះ និងពិឥរណាតាមរយៈបណាាេសៀវេៅនិងរពឹលតប័រល ឯរសារនានាែដលអល់បានអានរមលុងេពលែដលអល់រស់យើងលាំបារេវទនា រណាាលទ៊ីររុងវីែយន ។ េហ្ើយេមេរៀនទាាំងេនេះេហ្ើយនឹងរលូវយរមរអនុវលតេឪយរូបអល់ផ្លាល់េៅេពលែដលអល់ហន់អាំណាចេៅអាលលឺម៉ង់ ។

ររុងម៊ុយ ិច និងសន្រឤាមេលរេលើរទ៊ី១



េៅរនុងែែឧសភា ឦនាំ១៩១៣ ហ្ុ៊ីែលលរ បានទទួលនូវរបារ់េបៀវលឝបាំណាច់ចុងេរហយរបស់

សពេលរ អាឡយន៍ ឧបិតា ។ េហ្ើយភាាមៗបនាាប់ព៊ីេនាេះមរ អល់រ៏បានសេរមចចិលតយើងឦប់រហ្័សេដើមប៊ីេៅរស់េៅេលើទឹរដ៊ីៃនរបឧជនរាំពូលមនុសឝរបស់អល់ គឺទ៊ីររុងមុ៊យ ិច របស់អាលលឺម៉ង់េដើមប៊ីេគចេចញព៊ីហលពវរិចចេយធ្ល អូរទ៊ីស -ហ្ុងរគ៊ី ។ បុ៉ែនតលុេះដល់ែែស៊ីហា ឦនាំ១៩១៤ គឺេៅ

េពលែដលសន្រឤាមេលរេលើរទ៊ី១ បានឦបេឆេះេឡើង ហ្ុ៊ីែលលរ បានសម័រគចិលតចូលបេរមើឲ្យរងទ័ពអាលលឺម៉ង់រនុងឫនៈឧនារសា ។ េទាេះប៊ីឧលួនាទ៊ីរបស់អល់លរមូវឲ្យអល់របឈមនឹងេរអេះថ្លនរ់ដល់ជិវិលរគប់វិនាទ៊ីរ៏អល់មិនែដល លសូញែលសរ ឬរែររចិលតេឡើយ ផទុយេៅវិញអល់ែបរឧែិលែាំបាំេពញភាររិចចឡាាំងេឡើងៗរហ្ូលទទួលបាននូវេមៃដ “អាយរន ររស” ថ្លនរ់ទ៊ីមួយ និងទ៊ីព៊ីរែលមេទៀងផង (Iron Cross)។ រ៏បុ៉ែនតនាយទាហានហាហានមួយរូបេនេះេសទើរែលរលូវបាល់បង់ែភនរទាាំងគូេៅរនុងៃលងទ៊ី១៥ ែែលុល ឦនាំ១៩១៨ រនុងេពលែដលរងេរអេះេឪយហរបាញ់ឧសម័នពុលព៊ីភាគ៊ីអង់េគលស វគឺឧបទពិេសាធន៍ដ៏ធាំបាំផុលែដលអល់ធ្លាប់ទទួលបានព៊ីមុនមរ ។ ែ ៈេពលែដលអល់រាំពុងែលសរមារពាបាលេៅរនុងមនទ៊ីរេពលេៅេឡើយ អល់បានសាាប់ឮព៊ីហរចុេះឥញ់សន្រឤាមរបស់អាលលឺម៉ង់ ។ រអន់ែលឮដាំ ឹងេនេះភាាម ហ្ុ៊ីែលលរបានសែមតងេចញនូវហរេសារសាាយឧពន់េពររហ្ូលេគងយាំេឧគេែនើយ ។ វបានេធវើឲ្យអល់មិនចង់និយយសត៊ីអស់មួយរយៈធាំ ។ មិនែុសព៊ីរបឧជនអាលលឺម៉ង់រប់ពាន់អនរេទៀលែដរ ហ្ុ៊ីែលលរបានដឹង និងេជឿឧរ់ថ្លរងទ័ពរបស់អាលលឺម៉ង់មិនបានឥញ់សន្រឤាមេទ ែលគឺរលូវឥញ់េឪយសារពួរសរលូវវយរបហារព៊ីេរហយែនង ។ អាលលឺម៉ង់ឥញ់រ៏េឪយសារពួរនេយបាយរបល់ ែដលទទួលហរជាំរុញព៊ីពួររុាំមុយនិសត និងពួរជវ៊ីហ្វ េហ្ើយែដលសុែចិលតទទួលយរសនតិភាព យល់រពមបឈឈប់សន្រឤាម ។ អល់បានេៅររុមេនេះថ្លឧ “ឧររិដឌររែែវិចឆិហ” (November Criminals) តាមមនុសឝឧេរចើនេទៀល េហ្ើយេបតឧាថ្លនឹងសរសឹរចាំេពាេះហរេបាេះបង់េឥលនូវហរលស៊ូេនេះវិញ ។

សន្រឤាមេលរេលើរទ៊ី១ បានប្ចប់ឧសាាពរ េហ្ើយភាគ៊ីអាលលឺម៉ង់ រលូវចុេះហ្លថេលឡេលើសនធិសញ្ហាសនតិភាព ែវៃសល៍ (The Treaty of Versailles) ដ៏មហាអយុលតិ-ធម៌សរមាប់អារបឧជនអាលលឺម៉ង់ និងឧពិេសសសរមាប់អនរហាហាឿនអាឌុលហ្វ៍ ហ្ុ៊ីែលលរែដលេសទើរែលបានលេះបង់ជ៊ីវិលរនុងសន្រឤាមេៅេហ្ើយេនាេះ។ សនធិសញ្ហាេនេះលរមូវឲ្យបាល់បង់ទឹរដ៊ីមួយចាំែ ររបស់មហាមនុសឝអាលលឺម៉ង់រួមទាាំងធនធ្លនទាាំងឡាយឧប់ឧមួយែដនដ៊ីេនាេះផង។ េលើសព៊ីេនេះេទៀលវែលមទាាំងបានបញ្ហាឲ្យអាលលឺម៉ង់សងៃលលែូចឡលៃនសន្រឤាម េហ្ើយនិងលេះបង់ែដនដ៊ីអាណានិគមរបស់ែលួនយើងអយុលតិធម៌េទៀលផង ។ អាឌុលហ្វ៍ ហ្ុ៊ីែលលរ សសប់សនធិសញ្ហាែវៃសល៍ េនេះឧទ៊ីបាំផុលេហ្ើយអល់នឹរេហ្រវេឥលេៅេពលឡងមុែ ។



ឆលងតាមរយៈសន្រឤាមមួយេនេះ បានផតល់នូវហរលល់ដាំឧេរចើន បូររួមទាាំងបទពិេសាធន៍យើងអសាារយដល់អាឌុលហ្វ៍ ហ្ុ៊ីែលលរ ។ វែលមទាាំងបានេធវើឲ្យអល់បានែសវងររេ ើញ ព៊ីភាពឡាាំងអសាារយរបស់ែលួន និងេធវើឲ្យអល់យល់ហន់ែលចាស់លស់េឡើងៗអាំព៊ីលរមូវហរ និងទ៊ីតាាំងពិលរបារដសរមាប់ែលួនអល់េហ្ើយែដលអល់នឹងរលូវែលេៅហន់ហប់នាេពលឡងមុែ ។



ហរសេរមចចិលតដ៏សាំឡន់របស់អាឌុលហ្វ៍ ហុ្៊ីែលលរ េរហយសន្រឤាមេលរេលើរទ៊ី១បានចប់ ហ្៊ែលលរែដលមានអាយុ២៩ ឦនាំ បានរលឡប់េៅហន់ ទ៊ីររុងមុ៊យ ិចវិញ េហ្ើយហរមរដល់េលើរេនេះហ្ុ៊ីែលលររលូវបានេគអនុញ្ហាលឲ្យេៅ រស់េៅរនុងបនាាយទាហានរបស់ទិររុងមុ៊យ ិច ។ េពលេនាេះលទធិរុាំមុយនិសតរាំពុងវយរបហារមរេលើអាលលឺម៉ង់ទាាំងមូលផងេនាេះ រួមទាាំងទ៊ីររុងមុ៊យ ិចផងែដរ ។ ហ្ុ៊ីែលលរ ផ្លាល់មាឤរមម ៍ភ័យឡាចនិងមិនេពញចិលតនឹងលទធិមួយេនេះទាល់ែលេសាេះ ។ អល់យល់ថ្លអនរដឹរនាាំអាំណាចគ ៈបរឝសងគមនិយមែដលមានអាំណាចទាាំងេនាេះសុទធែល ឧពួរជវ៊ីហ្វទាាំងអស់ សូមប៊ីែលមាាស់លទធិ គឺ ហល់មាើរឝរ៏េឪយ ។ េឪយសារចរិរនេយបាយសសប់ជវ៊ីហ្វរសាប់ផង េៅែែររេឪ ឦនាំ១៩១៩អល់ រលូវបានេគែ នាាំឲ្យេធវើឧភានរ់ឤរសមាាល់ មានភាររិចចេសុើបយរហរ ៍ព៊ីពួរសងគមនិយម និងពួររុាំមុយនិសតនិយម ។ បនាាប់ព៊ីទទួលបានភាររិចចេនេះេហ្ើយអល់រ៏ឥប់េផតើមចូលរួមរបជុាំឧមួយររុមមួយែដលមានេឨមេះថ្ល “បរឝពលររអាលលឺម៉ង”់ ។ េបើេមើលពិេរតេៅបរឝេនេះមានេឨមេះែបបរុាំមុយនិសតនិយម ែលធ្លលុពិលបរឝេនេះឧអងគហរមួយែដលមានគាំនិលឧលិនិយម និងគាំនិលរបឦាំងជវ៊ីហ្វ យើងឡាាំងហាបាំផុល ។ ហ្ុ៊ីែលលរែដលមានភាររិចច យរហរ ៍ព៊ីររុមបរឝេនេះ ឥប់េផតើមជរ់ចិលតេៅនឹងេអលហរ ៍របស់

បរឝែដលរសបនឹងេអលគាំនិលអល់យើងឡាាំងេនាេះ បានបាំេភលចេឥលភាររិចចែលួនឯង េហ្ើយែបរឧបានេឡើងនិយយែលលងហរ ៍មួយរបឦាំងនិងពួរជវ៊ីហ្វយើងរងរុបងអសាារយ ។ តាាំងព៊ីេពលេនាេះមរ ហ្ុ៊ីែលលរហាយឧបុគគលែដលេគឥប់អារមម ៍បាំផុល ។ ែដលេរហយមរមិនយូរបុ៉នាមន ហ្ុ៊ីែលលររ៏រលូវបានអេ្ជើញឲ្យចូលរួមឧសមាជិរបរឝេនេះ េឪយអល់រលូវបានអល់ទទួលយរភាាមៗគឺេៅៃលងទ៊ី ១២ ែែរញ្ហា ឦនាំ១៩១៩ ។ េឪយហរបិុនរបសប់សាាល់ជាំនាញរនុងហរេរបើរបាស់សាំនួនេវហារ, េចេះនិយយែលលងេសចរឋ៊ីយើងព៊ីេរេះ េរាេះរាយ ឥលមានរអារ់រអួលផងេនាេះ ហ្ុ៊ីែលលររលូវបានទទួលហរដេមលើងឫនៈមរឧ សមាជិរទ៊ី៧ ៃនគ ៈ

រមាមធិហររបលិបលតិរបស់បរឝែលមេទៀលផង ។ មរដល់េពលេនេះអល់រាំពុងែលឥប់េផតើមអនុវលតនូវេមេរៀនទាាំងឡាយែដលអល់បានេរៀនសូរលហលព៊ីេពលែដលអល់រស់េៅទ៊ីររុងវិែយនឧបេ ាើរៗេហ្ើយ ។ ហ្ុ៊ីែលលររ៏ធ្លាប់រុលឹរឲ្យដឹងថ្លរាំលុងេពលែដលអល់សេរមចចិលតចូលរួមរនុងបរឝពលររអាលលឺម៉ង់េនាេះគឺឧ “ហរសេរមចចិលតដ៏សាំឡន់បាំផុលរនុងជ៊ីវិលែញុាំ” ។ អល់បានេលើរយររពឹលតិហរ ៍េនាេះមរពិព ៌នារនុងេសៀវេៅ េម៉ន ហាំថ្ល៖ “ ែញុាំបាននិយយអស់ សាមសិបនាទ៊ី , ែញុាំមានអារមម ៍ធមមតាែដលព៊ីមុនមរែញុាំមិនែដលគិលថ្លែញុាំងអាចេធវើហរនិយយបាន! បនាាប់ព៊ីរយៈេពលសាមសិបនាទ៊ី មនុសឝមានរនុងរូនបនទប់លូចេនាេះរលូវបានឩតាំងឲ្យសាទរនឹងអាំរទយើងឡាាំងហាែដលបឤាញេឡើងតាមរយៈហរលេះបង់វីភាគទានផ្លាល់ែលួនរហ្ូលដល់េៅប៊ីរយរបារ់មាើរ(Marks) របស់អាលលឺម៉ង់ ។”របារ់ទាាំងេនេះទាំនងរលូវបានយរេៅេរបើរបាស់រនុងហរេបាេះពុមពែិលតប័ ណ និងហរេឣសនាផឝពវផាយឲ្យបរឝ ។ េឪយេមើលេ ើញអវ៊ីហន់ែលរលូនេៅមុែេហ្ើយេនាេះ ហ្ុ៊ីែលលរឥប់េផតើមមានទាំនុរចិលតេលើែលួនឯងឡាាំងេឡើង ។ អល់រ៏ឥប់េផតើមបាំេពញមុែឤរនានារបស់បរឝេឪយរបឹងែរបងបេ្ជញអស់ថ្លមពល ែដលអល់មាន ។ អល់បានចុេះផាយហរេឣសនារតាមហរែសលនានាេដើមប៊ីទារ់ទាញរបមូលផតុាំសមាជិរបែនថមេទៀលដល់បរឝ ។ ហ្ុ៊ីែលលរ បានេបើរឲ្យមានហររបជុាំមហាជនេៅតាមបណាាហាងផឹរសុ៊ីនានា ែដលមានមនុសឝរុេះររ ។ ឧមួយនឹងជាំនាញរនុងហរជែជរយរឈនេះរបស់អល់ ហ្ុ៊ីែលលរបាន



ប្ចុេះច្ចូលឲ្យេគែរែរបេឨមេះបរឝ ឧលម៊ី គឺ ព៊ី “បរឝពលររអាលលឺម៉ង”់ េៅឧ “បរឝពលររអាលលឺម៉ង់ឧលិសងគមនិយម” ែដលរលូវេគេៅហល់ថ្លឧ “ណាសុ៊ី” វិញ ។

េរហយមរសថិលេរហមហរែ នាាំរបស់អាឌុលហ្វ៍ហ្ុ៊ីែលលរ គ បរឝរ៏បានេលើរេឡើងនូវរមមវិធ៊ីមួយែដលសរុបេចញនូវេអលហរ ៍ធាំៗរបស់បរឝ។ រមមវិធ៊ីនេយបាយលម៊ីេនេះបានបឤាញយើងចាស់អាំព៊ីហរជាំហ្ររបឦាំងនឹងសនធិ

សញ្ហាែវរ-ៃសល៍ ែដលឧរិចចរពមេរពៀងប្ចប់សន្រឤាមេលរេលើរទ៊ី១ និងឧរិចចរពមេរពៀងែដលហ្ុ៊ីែលលរសសប់បាំផុល ។ រមមវិធ៊ីនេយបាយេនេះបានអាំពាវនាវឲ្យ ពលរដឌនិយយភាសាអាលលឺម៉ង់ទាាំងអស់រប់ទាាំងរបឧជនែដលរស់េៅរបេទសអូរទ៊ីស និងេឆរូសលូវ៉គ៊ីទាាំងអស់ ឲ្យមររួបរួមអនេរហមទង់ែលមួយ (ទង់ណាសុ៊ី) ។ េហ្ើយេៅរនុងេនាេះរ៏មានបញ្ហារ់យើងចាស់ថ្ល បរឝសនាថ្លនឹងដរហ្ូលស្ដឧលិ អាលលឺម៉ង់ែដលឧរាំពូលមនុសឝេចញព៊ីពួរជវ៊ីហ្វទាាំងអស់ ែដលហ្ុ៊ីែលលរគិលថ្លឧពួរេថ្លរទាប ឧពួរែដលមរដេ ាើមភាពសមបូរសបាយព៊ី ពួរអាលលឺម៉ង់ ។ ហ្ុ៊ីែលលរហាឿនសនាថ្លនឹងដឹរនាាំអាណាចររអាលលឺម៉ង់លម៊ីមួយែដលមានែល ជនឧលិអាលលឺម៉ង់បុ៉េនានេះ ឲ្យេឦពេះេៅររលាំឪប់ទ៊ី មួយេលើពិភពេលរ ែលមទាាំងអាចមានអាយុ១០០០ឦនាំឯេណាេះ ។

េឆលើយលបេៅនឹងេសចរត៊ីរបហសហ្ួចេៅព៊ីសាំណារ់បុរសែដលពូែរេរបើរបាស់េវហារស័ពវឧអាវុធេនេះ សមាជិររបស់បរឝណាសុ៊ីមានហរេរើនេឡើងយើងឦប់រហ្័សឧទ៊ីបាំផុល ។ េឪយសមលថភាពនិងជាំនាញរនុងហរនិយយបានេធវើឲ្យសមាជិររនុងបរឝនាាំអនេហលសរេសើររាំពូលបុរស(ពុលទឹរមាើល់)េនេះយើងឡាាំង េហ្ើយរហ្ូលដល់រពមរបគល់អាំណាចរគប់រគងបរឝទាាំងរសុងឲ្យេៅហ្ុ៊ីែលលរ តាមសាំេ ើរព៊ីអល់ែលមេទៀលផង ។ បនាាប់ព៊ីទទួលបានអាំណាចរគប់រគងបរឝេហ្ើយ ហ្ុ៊ីែលលរឥប់េផតើមបេងេើលេឡើងរងរមាាាំងរបឪប់អាវុធមួយេឪយឲ្យេឨមេះថ្ល “រងរាំេទច” ែដលមានភារៈរិចចឥប់ពួរឬ ររុមបរឝណាែដលហាឿនរបឦាំងឬមានគាំនិលផទុយព៊ីហ្ុ៊ីែលលរ និងបរឝណាសុ៊ី រពមទាាំងពួរជវ៊ីហ្វផងែដរឧពិេសសគឺមានភារៈរិចចហរពារហ្ុ៊ីែលលរែលួនឯងផ្លាល់ែលមតង ។ ហ្ុ៊ីែលលរបានេធវើហរបញ្ហារភាាមៗឲ្យពួរេនេះេចញរបលិបលតិហរៃវូពួរជវ៊ីហ្វឧមាាស់ហាងលរ់ដូរទាំនិញនានា និងឲ្យដុលរាំេទចហាងទាាំងេនាេះេឥលែលមតង ។ ឥប់តាាំងព៊ីឦនាំ១៩២០ មរហ្ុ៊ីែលលររលូវបានេគសមាាល់ថ្លឧេមដឹរនាាំមិនអាចជាំទាស់បានរបស់បរឝណាសុ៊ី ។ េរហមហរដឹរនាាំរបស់ហ្ុ៊ីែលលរ ទង់របស់បរឝណាសុ៊ីហន់ែលេលចេធ្លាេឡើងៗ េរពាងរពាល េៅអាលលឺម៉ង់ភាគឡងលបូង។



រដឌរបហារបរជ័យ ចូលគុរ និពនធ “េម៉ន ហាំ” រនុងែែេមសាឦនាំ១៩២១, េរហមហរអបសងេល់ព៊ីសនធិសញ្ហាសនតិភាពែវៃសល៍ បានបនឝល់

ឲ្យអាលលឺម៉ង់សងៃលលែូចឡលទាាំងអស់ែដលេរើលពិសន្រឤាមេលរេលើរទ៊ី១។ បាំ ុលរបមា ឧ ៣៣ពាន់លនដុលា ៃនសាំ ងសន្រឤាមេនេះបានជេះឥទធិពលយើងឡាាំដល់ររមិលអលិផរណាេៅអាលលឺម៉ង់ ។

រូបិយប័ ណអាលលឺម៉ង់, របារ់មាើរ បានធ្លារ់លៃមលយើងគាំហ្ុរ ។ មុនេពលែដលសាំ ងរលូវបានរបហស ៤មាើរអាលលឺម៉ង់េសមើនឹង១ដុលាអាេមរិរ ។ បនាាប់មរគឺ៧៥មាើរេសមើនឹង១ដុលារនុងឦនាំ១៩២២េហ្ើយរ៏ធ្លារ់មរ៤០០មាើរេសមើនឹង១ដុលា ។ រឪាភិបាលអាលលឺម៉ង់បានសាំ ូមពរឲ្យមានហរផ្លារសាំ ង ។ ែលរបេទសបារាំងបានបដិេសធ ។ អាលលឺម៉ង់បានបាំពានេឪយមិនបានេធវើតាមរិចចសនាសាំ ងរបស់ែលួន ។ រនុងេពលេនាេះគឺរនុងែែមររ ឦនាំ១៩២៣ ទាហានបារាំង បានចូលេៅហន់ហប់រលួលរតាលាំបន់ឧសាហ្រមម រួហ្៍ (Ruhr) របស់អាលលឺម៉ង់ ។ របារ់មាើររបស់អាលលឺម៉ង់បានធ្លារ់មរដល់១៨ ០០០មាើរ់រនុងមួយដុលារ រហ្ូលមរដល់ែែររេឪ ឦនាំ១៩២៣គឺ ១៦០ ០០០ , ែែស៊ីហា ១ ០០០ ០០០ និងរហ្ូលដល់ែែវិចឆិហឦនាំ១៩២៣ធ្លារ់ចុេះយើងសេមបើមគឺ ១ដុលារអាេមរិរ មានលៃមលរហ្ូលដល់៤ ០០០ ០០០ ០០០ (បួនពាន់លន)របារ់មាើរអាលលឺម៉ង់ ។ របឧជនអាលលឺម៉ង់ េសទើរែលបាល់បង់ជ៊ីវិល ។ របារ់ែែែដលទទួលបានគឺអមនលៃមលេឡើយ ។ េរគឿងេទសមានលៃមលរប់លនមាើរ ។ របឧជនឥប់េផតើមេធវើរុបរមម ។

មរដល់េពលេនេះ បរឝណាសុ៊ីឥប់េផតើមេមើលេ ើញសភាពហរ ៍ហារ់មាន អាំេណាយផលលសេហ្ើយ។ មរទល់នឹងែែវិចឆិហឦនាំ១៩២៣,បរឝណាសុ៊ីមានអនរអាំរទរបែហ្លឧ៥៥ ០០០នារ់េហ្ើយឧបរឝែដលធាំបាំផុលេៅអាលលឺម៉ង់ ។ ឧមួយនឹរហរបញ្ហាសមាជិរបរឝ ហ្ុ៊ីែលលរបានដឹងថ្លអល់រលូវែលបេ្ជញសរមមភាព ឬរ៏រលូវរបឈមនឹងហរបាល់បង់ភាពឧអនរដឹរនាាំបរឝណាសុ៊ី ។

េហ្លុេនេះេហ្ើយហ្ុ៊ីែលលរ ិងបរឝណាសុ៊ីបានគិលេចញនូវែផនហរឥប់ជរមិលពួរេម-ដឹរនាាំរដឌហរបាវ៉េរៀេឪយេរបើហ ុងហាំេភលើងបងខាំពួរេគឲ្យទទួលយរហ្ុ៊ីែលលរេឡើងហន់អាំ-ណាចេធវើឧេមដឹរនាាំរាំពូល ។ បនាាប់មរ េឪយមានហរអាំរទព៊ីឧលតមេសន៊ីយ៍ េអរិច លូដិនដូហ្វ (Erich Ludendorff)ែដលឧេមទ័ពដ៏េឆនើមរបស់អាលលឺម៉ង់រនុងសន្រឤាមេលរេលើរទ៊ីមួយ េហ្ើយអល់រ៏ឧបុគគលែដលេជឿថ្លរងទ៍ពអាលលឺម៉ង់មិនបានឥញ់សន្រឤាមេទ ។ ភាាមៗពួរេគរ៏បានឪរ់េចញែផនហរេនេះឲ្យអនុវលត ។ េគបានេរជើសេរើសរែនលងែដលមានហររបមូលផតុាំេឪយហ្វូងមហាជន អនរជាំនួញនិងេភញៀវរិលតិលយសនានាដ៏ធាំបាំផុលេៅមុ៊យ ិចេដើមប៊ីេធវើហរ ។

នាៃលងទ៊ី៨ ែែវិចឆិហរ ឦនាំ១៩២៣ ,រងរមាាាំងណាសុ៊ី េរហមបញ្ហាហរផ្លាល់ព៊ីហ្ឺរមាើន់ហ្គររីង (Hermann Göring)បានេធវើហរេឡាមព័ទធទ៊ីតាាំងទ៊ីតាាំងេនាេះ ។ េវលេមាើង៨:៣០នាទ៊ីយប់,ហ្ុ៊ីែលលរនិងរងរាំេទចរបស់អល់បានបាំផទុេះចូលរនុងរែនលងរបមូលផតុាំែដលនាាំឲ្យេរើលមានភាពរចបូររចបល់យើងឡាាំង។ហ្ុ៊ីែលលរបានបាញ់ហាំេភលើងេឡើងេៅេលើេហ្ើយែរសរហេនើហ្វូងមនុសឝែដលរាំពុងរសឡាាំងហាំងឲ្យររាភាពេសងៀមសាាល់ ។ ហ្ុ៊ីែលលរនិង ហ្គររីង បានហ្រ់េឡើងេលើេវទិហររសបេពលរងរាំេទច របស់អល់



រាំពុងពរឤយែលួនេពញសាលធាំ ។ េទសាភិបាលរដឌ ហាាេសទវ វុន ឡហ្រួ (Gustav von Kahr)រលូវបានរុឡនហរែលលងហរេឪយសារសរមមភាពេនេះេហ្ើយបានរបគល់េវទិហរឲ្យេៅហ្ុ៊ីែលលរ។

“បដិវលតន៍ឧលិនិយមបានឥប់េផតើមេហ្ើយ” ហ្ុ៊ីែលលរែរសរ។ “អមននរណាមានរ់រលូវបានអនុញ្ហាលិឲ្យឥរេចញពិសាលេនេះេឡើយ។ េបើេៅែលមិនមានសាាល់ភាាមៗេទែញុាំនឹងេរបើរបាស់ហាំេភលើងយនត ! រដឌបាលបាវ៉េរៀរលូវបានដរេចញេហ្ើយរលូវជាំនួសេឪយរឪាភិបាលបេណាាេះអាសននមួយ ។ ទាហាននិងបូ៉លិសរាំពុងែលែហ្ររបួនេពញទ៊ីររុងទាាំងមូលេរហមបឪ សាាសទ៊ីហ!” ។ តាមហរពិលវឧហររុហ្រទាាំងរសុង ែលអនរេៅរនុងសាលទាាំងអស់សុទធែលមិនដឹង ។

ហ្ុ៊ីែលលរបានដឹរនាាំឲ្យមានរដឌរបហារដេ ាើមអាំណាចមួយេនេះេឡើងព៊ីរឪាភិបាលបាវ៉េរៀេៅអាលលឺម៉ង់ េឪយយរគាំរូតាមេបន៊ីលូ មូសូល៊ីន៊ី បានដេ ាើមអាំណាចេៅ អ៊៊ីតាល៊ីរួចមរលម៊ីៗ ។ ែលេឪយអរុសលរបស់

អល់ែផនហររបស់អល់រលូវបរជ័យទាាំងរសុង ។ អល់បានេគចែលួនេៅពួនេៅផទេះមិលតភរតិរបស់អល់មានរ់ រ៏បុ៉ែនតអល់រលូវេគឥប់មរវិញបាន េហ្ើប្ជូនចូលមនទ៊ីរ ុាំឣាំងែលនស៍ប៊៊ឺរ ភាាមៗ

េដើមប៊ីរង់ឥាំហរហល់េទាសឧសាធ្លរ ៈ។

ឧមួយនឹងហររលាំរលយបដិវលតន៍របស់បរឝណាសុ៊ី, វេធវើឲ្យអនរសេងេលហរ ៍យល់បានថ្លអាជ៊ីពនេយបាយរបស់ហ្ុ៊ីែលលរ និងចលនារបស់បរឝណាសុ៊ីផ្លាល់រលូវដួលរលាំយើងរាំសល់និងគួរឲ្យអស់សាំេ ើច។ ែលតាមហរពិលឧរ់ែសតងវមិនបានដូចេគរុពឹងទុរេឡើយហរហល់េទាសេលើរូបអល់មិនបានប្ចប់អាជិពនេយបាយអល់េឡើយ ែលវគឺឧអវ៊ី ែដលអល់បានេៅថ្លឧ “ហរឥប់េផតើមពិលរបារដ” របស់អល់េៅវិញ ។

េៅៃលង ទ៊ី១ េមសា ១៩២៤ លុលហររាំពូលបានសេរមចហល់េទាសអល់ឲ្យឧប់គុរ ៥ឦនាំព៊ីបទរបរពឹលតបទេលើមសរពហ្មទ ឌររមិលធងន់ ។ ែលេឪយសាររបឧរបិយភាពរបស់អល់ និងេឪយសារគាំនិលឧលិនិយមរបស់អល់បានេធវើឲ្យរបឧជ អាលលឺម៉ង់ឧេរចើនឥល់ទុររូបអល់ឧអនរហាហានមួយរូប ឧអនរឧលិនិយមដ៏អសាារយ។ ដូេចនេះេហ្ើយេទើបមានអនរអាំរទរូបអល់ឧេរចើនអនរេផញើរលិែិលសុាំឲ្យសរមាលេទាសេលើរូបអល់ េហ្ើយទ៊ីបាំផុលហ្ុ៊ីែលលរបានឧប់គុរែល ៩ែែបុ៉េនានេះ ។ េៅរនុងគុរនេយបាយមនទ៊ីរ ុាំឣាំងែលនស៍ប៊៊ឺរ ែដលជ៊ីវភាពរបស់ហ្ុ៊ីែលលររស់េៅដូចេភញៀវពិេសសសានរ់រនុងសណាាអរ អ្ចឹងែដរ ។ អល់រលូវបានទទួលនូវរបបអាហារឦាញ់ៗ រពមទាាំងអាចជួបទាំនារ់ទាំនងហរឤរឧមួយេលឡផ្លាល់ែលួនបានឧរបឥាំេទៀលផង។



េៅរនុងរាំលុងែែវិចឆិហឦនាំ១៩២៣ គឺរនុងចេនាាេះ េពល៩ែែរនុងគុរេនេះេហ្ើយែដលហ្ុ៊ី

ែលលរបានេរបើេពលេវលឧេរចើនេដើមប៊ីបឤាញព៊ីគាំនិលទាាំងអស់របស់អល់ តាមរយៈហរសរេសរេសៀវេៅជ៊ីវរបវលតិនេយបាយសេងខបរបស់អល់

។ វឧេសៀវេៅែដលបានេរៀបរប់ព៊ីឦរជ៊ីវិលនេយបាយរបស់អល់ រពមអនឧមួយនឹងេអលជាំហ្រ និងែផនហរនានាែដលអល់នឹងអនុវលតេៅេពលែដលអល់េឡើងហន់អាំណាចរាំពូលែដលឧសុបិនតរបស់អល់ ។ “េម៉ន ហាំ ” (Mein Kampf )ឧភាសាអាលលឺម៉ង់ ែរបឧភាសាែែមរេយើងថ្លឧ “ហរលស៊ូរបស់ែញុាំ” ។

លវ៊ីលបិលែលេសៀវេៅមួយរាលេនេះរលូវបានិពនធេឡើងេឪយហ្ុ៊ីែលលររ៏ពិលែមន, រ៏បុ៉ែនត“េម៉ន ហាំ” មិនអាចេចញឧរូបរងេឡើយរបសិនេបើអល់មិនបានរបគល់វេៅឲ្យ រូឌុលហ្វ៍ េហ្េះស៍ ែដលឧេលឡផ្លាល់របស់អល់ចងររងេនាេះ។

បានអានេសៀវេៅេម៉ន ហាំ គឹហារ់ប៊ីដូចឧបានសាាប់ហរែលលងហរ ៍ដ៏ែវងអនាាយរបស់ហ្ុ៊ីែលលរសត៊ីព៊ី យុវវួយភាពរបស់អល់, េពលដាំបូងៗៃនហរចូលរួមរនុងបរឝណាសុ៊ី,គេរមាងអនាគលសរមាប់អាលលឺម៉ង់ និងគាំនិលនានារពមទាាំងហររបរួលរបែជងរបស់អល់ ។



ហរឥប់េផតើមពិលរបារដរបស់ែញុាំ

រលឹមែលបុ៉នាមនៃលងមុនបុ យ ូែអល គឺរនុងរាំលុងែែធនូឦនាំ១៩២៤ អាឌុលហ្វ៍ ហ្ុ៊ីែលលររលូវបានេឪេះែលងឲ្យមានសិទធេសរីភាពេឡើងវិញ បនាាប់ព៊ី៩ែែរនុងមនទ៊ីរ ុាំឣាំងែដលបានផតល់ឲ្យអល់នូវេមេរៀនសត៊ីព៊ី

រាំហ្ុសរបស់អល់ ។ អល់បានប្ចូលបែនថមនូវហរពល៌មានលម៊ីឧេរចើនសនធឹរ សត៊ីព៊ីរដឌរបហារ និងឧបដិវលតន៍មិនសេរមចរបស់បរឝណាសុ៊ីហលព៊ីែែវិចឆិហ ១៩២៣េហ្ើយែដលមានហរឧប់ទារ់ទងដល់អនាគល ចូលេៅរនុងសាំេៅេសៀវេៅេម៉ន ហាំ។ ឥឡូវេនេះអល់បាន

ដឹងថ្លហរផតួលរុលាំរឪាភិបាលរបឧធិបេលយយេឪយហ្ិងា េហ្ើយេឪយអមនហរចូលរួមអាំរទព៊ី ពួរេយធ្ល

និងសាាប័នពារ់ព័នធេផឝងៗេទៀលគឺឧហរពាយមេធវើេរឿងរ៉វឲ្យេរើលមុនេពលរាំ ល់ែដលវមិនអាចេៅរួចបានឧឪច់ឡល។ មតងេនេះអល់បានេផតឧាថ្លនឹងមិនរបរពឹលតរាំហ្ុសែបបេនាេះមតងេទៀលេឡើយ ។

ហ្ុ៊ីែលលរមានគាំនិលលម៊ីមួយ គឺេដើមប៊ីអាចផតួលរឪាភិបាលេហ្ើយរបមូលអាំណាចមរឲ្យអល់និងបរឝណាសុ៊ីរគប់រគង រលូវែលេរើលេចញព៊ីហរេបាេះេឦនលេឪយរបឧធិបេលយយ ។ បរឝណាសុ៊ីនិងេរៀបចាំបេងេើលឲ្យមានលរខ ៈដូចឧរឪាភិបាលមួយេឪយែលួនឯង េនាេះអាំ-ណាចរ៏នឹងរលូវទទួលបាន េហ្ើយនឹងនាាំមរនូវលទធិរបឧធិបេលយយេឪយរសបចាប់ែលមេទៀលផង។ េពលេនាេះរឪាភិបាលេនេះនឹងរអិលែលួនចូលេៅទ៊ីទាាំងពិលរបស់វ។

បុ៉ែនតមុននឹងេរឿងរ៉វទាាំងេនេះអាចឥប់េផតើមបាន, ហ្ុ៊ីែលលរឥាំបាច់រលូវជរមេះបញ្ហាឥស់េឥលសិន។ បនាាប់ព៊ីរពឺលតហរ ៍បដិវលតន៍ហលពិេលើរមុនមរ , រឪាភិបាលអាលលឺម៉ង់របឥាំបាវ៉េរៀ បានេធវើហរហាមរបាមមិនឲ្យបរឝណាសុ៊ី និងហែសលរបស់ែលួន(The Völkischer Beobachter ) មានសរមមភាពបាន ។ ហរេនេះបានេធវើឲ្យបរឝណាសុ៊ី បាល់បង់នូវហរឥល់ែចងរគប់រគងេឪយសារមានបញ្ហាែែវងគាំនិលអនរនុងររុមអនរដឹរនាាំ ។

េៅេដើមឦនាំ ១៩២៥, ហ្ុ៊ីែលលរមានឱហសបានចូលជួបពិេរអេះេយបល់ឧមួយនាយររដឌមន្រនត៊ីបាវ៉េរៀេហ្ើយអល់បានេធវើហរលួងេលមប្ចុេះប្ចូលរបរបេឪយេឧគជ័យ ឲ្យមានហរេលើរែលងនូវបរមាមេឪយសនាឧមួយនឹងឬរពារសុភាពរបសាថ្ល គ បរឝណាសុ៊ីនឹងេធវើរិចចហរដលរសបតាមចាប់ និងរសបតាមរដឌធមមនុ្ដរបឧធិបេលយយផងែដរ ។

េៅៃលងទ៊ី២៧រុមភេះ,បរឝណាសុ៊ីបានេធវើហរជួបជុាំដ៏ធាំឧេលើរ ទ៊ី១េៅមុ៊យ ិច បនាាប់ ព៊ីរពឺលតិហរ ៍រដឌរបហារមរេហ្ើយហ្ុ៊ីែលលររលូវបានអេះអាងឧលម៊ីមតងេទៀលរនុងមុែឤរឧេមដឹរ នាាំឪច់ឡលរបស់បរឝណាសុ៊ី ។ បុ៉ែនតេៅេពលែដលអល់េធវើេសចរត៊ីែលលហរ ៍េៅហន់សមាជិរណាសុ៊ីឧងបួនពាន់នារ់េនាេះ, ហ្ុ៊ីែលលរបានេភលចែលួនេហ្ើយរ៏បាន



រពួសមរឧលម៊ីនូវពារយសមត៊ីសមលុលនិងហរគាំរមរាំែហ្ងដល់របបសាធ្លរ រដឌរបឧធិបេលយយ, លទធិមាើរឝនិយម និងសរលូវធមរបស់អល់គឺជនឧលិជវ៊ីហ្វ ។ សរមាប់ឧហដូរ , រឪាភិបាលបាវ៉េរៀ បានទេះអល់មួយរាំេផលៀងយើងឡាាំងតាមរយៈបរមាមមិនឲ្យអល់និយយឧសាធ្លរ ៈអស់ ២ឦនាំ។ វគឺឧដាំេ ើរលយេរហយដ៏ធាំបាំផុលសរមាប់បុគគលែដលទទួលបានេឧគជ័យេឪយសារែលជាំនាញែលលងហរ ៍េនេះ។ បុ៉ែនតទនទឹមនឹងហរេធវើឲ្យែរចិលត ឬរ៏បនថយេលបឿនបរឝ , ហ្ុ៊ីែលលរបានឥប់េផតើមេរៀបចាំរចនាសមព័នធបរឝណាសុ៊ីេឡើងវិញភាលមៗតាមរយៈហររបឹងែរបងយើងរជួលេរជើម ។ េពលេនាេះេហ្ើយែដលហ្ុ៊ីែលលរឥប់េផតើមបេងេើលេឡើងនូវគ បរឝណាសុ៊ីមួយយើងរឹងមាាំេហ្ើយែដលរលូវរគប់រគងអាលលឺម៉ង់េរហមបញ្ហាព៊ីរូបអល់ ។

គួឲ្យេគរល់សមាាល់ែដរថ្ល ឥប់តាាំងព៊ីមានេសរី ភាពមរវិញ ហ្ុ៊ីែលលរេចេះែរលមសរអារបបរិរិយ សមត៊ីសេតានិងហរេសលៀរពារ់របស់ែលួនឲ្យហន់ែលរបេសើរឧងមុន។ ឧមួយនឹងទឹរមុែមាាំទាាំព៊ីធមមឧលិរបស់អល់ េគររមនឹងេ ើញហ្ុ៊ីែលលរេសើចឬសូមប៊ីែលញញឹម ។ េនេះចង់បឤាញថ្លអល់ឧបុគគលែដលហ្មល់ចល់ និងរលឹមរលូវ។

េឪយបានេរៀបចាំរសាងបរងួបរងួមបរឝណាសុ៊ីេឡើងវិញឲ្យមានរេបៀបេរៀបរយលសេហ្ើយ អល់របារដចាស់រនុងចិលតណាស់ថ្លអវ៊ីែដលអល់រង់ឥាំេនាេះគឺឱហសហ្ុចឲ្យ ។ រនុងចេនាាេះេពលរបាាំឦនាំ គឺព៊ីឦនាំ១៩២៤ ដល់១៩២៩ របេទសអាលលឺម៉ង់មានភាពសមបូរសបាយេរចើនេឡើង នាាំឲ្យរបឧជនរសាយអារមម ៍ែលងគិលដល់រាំហ្ឹងសន្រឤាមេទៀល ។ េហ្លុេនេះេហ្ើយសមាជិររនុងគ បររឝណាសុ៊ី បានលយចុេះ ។ ែលហ្ុ៊ីែលលររ៏េៅែលរុពឹងរនុងចិលតឧនិចច ថ្លរនុងៃលងណាមួយសាំណាងរបស់អល់នឹងមរដល់េហ្ើយអល់នឹងអាចេរមចេអលបាំ ងេធវើឧេមដឹរនាាំអាលលឺម៉ង់ឧរ់ឧមិនឡនេឡើយ។



ឱហស...រ៏បានមរដល់ ទ៊ីបាំផុលអវ៊ីែដលហ្ុ៊ីែលលរបារុពឹងទុរមរឧយូរ េហ្ើយេនាេះរ៏បានមរដល់ ។ េៅរពឹរៃលងអឤារទ៊ី ២៩ ែែលុល ឦនាំ ១៩២៩ ទ៊ីផារហ្៊ុន វូល រសទ៊ីល េៅអាេមរិបានរសុលចុេះ ឧេហ្លុបណាាលឲ្យទ៊ីផារហ្ិរ្ដវលថុពិភពេលរ ឪាំរាលចុេះេៅររេរអេះភ័យយើងឡាាំង ។ េសដឌរិចចរបស់អាលលឺម៉ង់ែដលេពលេនាេះរុពឹងេៅេលើហរែច៊ីបុលព៊ីអាេមរិររលូវជួបបញ្ហា ។ េៅេពលែដលបាំ ុលរលូវដល់េវលសង េហ្ើយទ៊ីផារនាាំេចញអាលលឺម៉ង់រលួវសងួលហ្ួលែហ្ង ភាាមៗេនាេះឧសឝហ្រមមអ ាូងេរបងរបស់អាលលឺម៉ង់រ៏រលូវប្ឈប់ ។ ភាពអមនហរឤរេធវើនិងហរដួលរលាំធនារអរទូទាាំងអាលលឺម៉ង់បានបងេឧវិបលតិសងគមយើងធងន់ធងរ។ អលិផរណាបានរលលប់មរឩតាំញ៊ី អាលលឺម៉ង់សារឧលម៊ី។

អាឌុលហ្វ៍ ហ្ុ៊ីែលលរបានដឹងយើងចាស់រនុងចិលតថ្លឱហសមាសរបស់ែលួនបានមរដល់េហ្ើយ។ ភាាមៗេនាេះគ បរឝណាសុ៊ីែដលដឹរនាាំេឪយហ្ុ៊ីែលលរ បានេរើនសមាជិរែលួនយើងឦប់រហ្័សបាំផុល។ ហ្ុ៊ីែលលរបានចុេះេធវើហរេឣសនាឡាាំងេឡើងៗ េហ្ើយអល់ែលងែលនិយយដែដលៗសត៊ីព៊ីេអលបាំនងនិងហរសនានានាែដលអល់នឹងេធវើវេពលែដលអល់អាចេឡើងហន់អាំណាចបាន ។ អល់បានសនាថ្លនឹងេធវើឲ្យជនឧលិអាលលឺម៉ង់រគប់រូបមានហរឤរេធវើ រសាងសងគមអាលលឺម៉ង់មួយែដលមានែលភាពសមបូររុងេរឿង េហ្ើយមានែលឲ្យមានែលជនអាលលឺម៉ង់បុ៉េនានេះែដលអាចរស់េលើែដនដ៊ី អាលលឺម៉ង់បាន ។ អល់បានសនាថ្លនិងេធវើឲ្យេសដឌរិចចអាលលឺម៉ង់មានសថិរភាព ។

រហ្ូលដល់ពារ់រណាាលឦនាំ១៩៣០, សមាពលៃនេសដឌិចចធ្លារ់ចុេះបានេធវើឲ្យមានហរបារ់ទឹរចិលតយើងឡាាំងដល់បណាាជនអាលលឺម៉ង់។ រឪាភិបាលអាលលឺម៉ង់បានឥប់េផតើមជាំពារ់ែលួនរនុងហរេឪេះរសាយវិបលតិ ។ ហាាសេសទវ េរសតសេមន (Gustav Stresemann) រដខមន្រនត៊ីហរបរេទសដ៏ចាំណានរបស់អាលលឺម៉ង់ រលូវបានសាាប់រនុងែែលុល ឦនាំ១៩២៩ គឹមុនេពលវិបលតិវូលរសទ៊ីលបនតិចបុ៉េនានេះ។ អល់បានចាំនាយេពលេវលឧេរចើនឦនាំេដើមប៊ីសាារ និងេធវើឲ្យមានសថិរភាពេសដឌរិចចអាលលឺម៉ង់ បុ៉ែនតឧអរុសលអល់រលូវបាល់បង់ជិវិលទាាំងមិនទាន់បានប្ចប់វ ។

វិបលតិដ៏ធងន់ធងរេនេះបានជរមុញឲ្យមានភាពចរមូងចរមាសយើងឡាាំងរនុងបណាាគ បរឝនេយបាយអាលលឺម៉ង់ ឧេហ្លុនាាំឲ្យមានហរែបរបារ់ឧររុមេផឝងៗែដលមិនអាចនិងសរមុេះសរមួលអនបាន ។ រនុងែែមិនា ឦនាំ១៩៣០ ែហ្៊នរិច រប៊៊ឺនិ៊ង (Heinrich Bruening) សមាជិរៃនគ បរឝហលូលិរនិយមរណាាល បានហាយឧអធិហរបល៊ីអាលលឺម៉ង់ ។ េលរអធិហរបល៊ីរប៊៊ឺនិ៊ងរលូវបានជួបរបទេះនឹងហរជាំទាស់យើងឡាាំងព៊ីពួររបឦាំងេៅេលើគាំេរងហរជួយសេន្រឤាេះរបឧជនអាលលឺម៉ង់ឲ្យេជៀសផុលព៊ីវិបលតិហ្ិរ្ដវលថុេនេះ ។ េដើមប៊ីអាចបាំែបរររ ិមួយេនេះបាន , េលរបានេៅជួបេលររបធ្លនាធិបល៊ី ហ្ុិនដិនេប៊ើគ (Hindenburg) េដើមប៊ីសាំ ូមពរឲ្យេលរយរមារតា៤៨ៃនរដឌធមនុ្ដ មរេរបើរបាស់េដើមប៊ីឲ្យេលររបធ្លនាធិបល៊ីអាចមានអាំណាចេពលមានអាននរនុងហររគប់រគងរបេទស



េឪយរសបចាប់ ។ រិចចហរេនេះបាននាាំឲ្យមានរាំហ្ឹងយើងឡាាំងហាព៊ីសាំណារ់ពួររបឦាំង ,េហ្ើយបានេធវើហរឲ្យដរចាប់េនេះេចញ។

វិធ្លនហរ ៍ចុងេរហយ,េៅែែររេឪ ១៩៣០ រប៊៊ឺនិ៊ងបានសាំ ូមពរឲ្យហ្ុិនដិនេប៊ើគេធវើហររុលយសភាេហ្ើយេរៀបចាំឲ្យមានហរេបាេះេឦនលសារឧលម៊ីែដលនឹងរលូវបានេធវើេៅៃលងទ៊ី១៤ ែែរញ្ហា ។ ហ្ុ៊ីែលលរនិងបរឝណាសុ៊ី បានេធវើហរវយលុរយើងឥស់ៃដរនុងយុទធនាហរេនេះ ។ ពលរដឌអាលលឺម៉ង់ហារ់មានភាពែឆសលឆសន់នឹងឦរនេយបាយនានារបស់អនរររុងែប៊រឡាាំង ។ ពួរេគធុញរទាន់នឹងភាពររ៊ីររ ហរឈឺឥប់ និងភាពទន់េែាយនានា ។ ពួរេគអសងឃឹមឧឡាាំងេហ្ើយមិនចង់សាាប់នរណាទាាំងអស់ ,សូមប៊ីែលអាឌុលហ្វ៍ ហ្ុ៊ីែលលរ ។ អាឌុលហ្វ៍ ហ្ុ៊ីែលលរ និងបរឝណាសុ៊ី ឥប់េផតើមេធវើយុទធនាហរែបបែយល់គួចនាឦនាំ១៩៣០ ែដលមានលរខ ៈមិនែដលជួបរបទេះេៅអាលលឺម៉ង់ ។ ហ្ុ៊ីែលលរ ែលួនឯងបានេចញេធវើដាំេ ើរពាសេពញអាលលឺម៉ង់ េឪយពាាំនាាំយរឧមួយនូវហរែលលងហរ ៍យើងេរាេះរាយ រនុងរិចចរបជុាំនានា េឪយមានទាាំងហរឥប់ៃដររ់ទារ់ដល់មហាជន , ហរចុេះហ្លថេលឡនានា, ហរបិទផាយរូបភាពេឣសនារ េហ្ើយសូមប៊ីែលហរឥប់េលើបពួរេរមងៗឧរូនេៅមហាជនែលមេទៀលផង ។ យូេសហ្វ

េហ្គើបែបល ឧសហ្ហរីដ៏ជាំនិលរបស់សុ៊ីែលលរ បានេរៀបចាំឲ្យមានហររបជុាំឧសាធ្លរ ៈឧេរចើន, ហរេដើរដែងឞរគមេភលើង, ហរបិទបឤាញនូវប័ ណេឣសនាររគេបើទិសទ៊ី រួមទាាំងហរេបាេះពុមភផាយនូវហរែសលបរឝណាសុ៊ីេលែពិេសសៗ ឧេរចើនែលមេទៀលផង ។

របឧជនលលឺម៉ង់េពលេនាេះរាំពុងែលសថិលរនុងសាានភាពបារ់ទឹរចិលតយើងឡាាំងេឪយសារហរេរើនេឡើងនូវរាំេ ើនៃនភាពររ៊ីររលាំបារេវទនានិង

ភាពមិនរបារដរបឧៃនអសថិរភាពនេយបាយរបស់របេទសអាលលឺម៉ង់ ។ សរមាប់ហ្ុ៊ីែលលរ ែដលឧរាំពូលអនរេវហារ, ហលនុវលតភាពមាសែដលអាច

ឲ្យអល់អាចបេ្ចញនូវសមលថភាពពិលរបស់អល់េនាេះរ៏បានមរដល់លមម ។ អល់បានររេ ើញហរទារ់ទាញយើងអសាារយរនុងហរែលលងហរ ៍េៅហន់បណាាអនរសាាប់ហរែលលងសុនទររថ្លរបស់អល់ ។ ហ្ុ៊ី

ែលលរបានផតល់ឲ្យបណាាជនអាលលឺម៉ង់នូវធវ៊ីែដលពួរេគគាំពុងែលេរសរឣានចង់បាន េនាេះគឺហរេលើរទឹរចិលត ។ អល់បានផតល់នូវពាំនូរៃន ហរសនារឧេរចើនែដលមានភាពមិនចាស់លស់េហ្ើយែដលអល់េជៀសវងមិនផតល់ភាពលមសិល ។ អល់បានេរបើរបាស់ឣារបេយគែដលមានលរខ ៈឤយនិងសាាប់យល់ េហ្ើយបញ្ហារ់វឧលម៊ីមតងេហ្ើយមតងេទៀល ។

រគប់យុទធនាហររបស់អល់រលូវបានេរៀបចាំេឡើងយើងរបុងរបយ័លន េដើមប៊ីឲ្យហាយឧរពឺលតិហរ ៍ែដលលសបាំផុល ។ េឪយមានេចលនាគិលទុរឧមុន អនរសាាប់ទាាំងអស់រលូវេធវើហររង់ឥាំរហ្ូលេរើលេឡើងនូវហរតានលឹងធុញរទាន់មួយ េដើមប៊ីបាំែបរេចញនូវភាពដនឹងធឹងរនុងចិលតេឪយសារសេមលងលន្រនត៊ីេយធ្ល និងសេមលៀរបាំពារ់ព័ ៌េតានល េហ្ើយេៅទ៊ីបាំផុលមនុសឝពិេសសែដលរគប់អនរាំពុងរង់ឥាំរ៏បានមរដល់ឧមួយសេមលងែរសរជ័យេឣសយើងរងរុពងពាសេពញសាលទាាំងមូលែដលបានឩតាំងឲ្យរុេភើបេឪយផ្លារសញ្ហាបរឝណាសុ៊ីែដលរលូវបានពយួរយើងមានសណាាប់ធ្លនប់េៅរគប់រជុងទាាំងអស់ ។ ហ្ុ៊ីែលលរបានឥប់េធវើហរេផតើមែលលងពារយេពចន៍េឪយសេមលងលិចៗ ែបបសាារ់េសទើរ េឪយបនតិចមតងៗហន់ែលចាស់េឡើងៗេហ្ើយរ៏បាំេបាើងលេមលើងសេមលងយើងឡាាំងហាេឡើងៗេៅរគប់េពលែដលអល់សែមតងព៊ីេសច



រត៊ីលូចចិលតឬរ៏ចងរាំហ្ឹង ។ អល់បានប្ចូលសេមលង និងហយវិហរឥលេឡាេះរពមេឪយហរសែមតងទឹរមុែែដលបល់ែបនេៅតាមពារឝសមត៊ីែដលអល់រាំពុងនិយយ ។ ជាំនាញេនេះបាននាាំឲ្យអនរសាាប់ទារ់ទាញចិលតយើងឡាាំងរហ្ូលដល់ពួរេគញ៊ីែភនរ េផទៀងរលេចៀររបុងរបយ័លនឥាំសាាប់ពារយរគប់មាើល់ែដលផុសេចញព៊ីបបូរមាើល់របស់អល់រហ្ូល ។ ហ្ុ៊ីែលលរសនារគប់យើងដល់រគប់ៗអន៖ រគប់ៗអននឹងមានហរឤរេធវើ, វិបុលភាពនឹងេរើលមានដល់រគប់អនរជាំនួញ, ចាំ ូលនឹងេរើនេឡើងដល់រគប់ឧសាហ្រមម, បេងេើនចាំនួនទាហានអាលលឺម៉ង់, និងហរេធវើឲ្យអាលលឺម៉ង់មានភាពសមបូរសបាយរុងេរឿងេឡើងវិញឧេដើម ។ អល់បានសនាថ្លនឹងេធវើឲ្យអាលលឺម៉ង់ឡាាំងហាេឡើងវិញ េហ្ើយអល់នឹងប្ចប់ហរសងបាំ ុលសន្រឤាមេលរេលើរទ៊ី១ េឪយែហ្រេឥលសនធិសញ្ហាទ៊ីររុងែវរៃសេឥល ។ អល់រ៏បានសនាថ្លនឹងបាំបាល់េឥលនូវអាំេពើពុររលួយ, និងលទធិមាើរឝិសេៅអាលលឺម៉ង់ េហ្ើយឧពិេសសគឺអល់នឹងឥល់វិធ្លនហរយើងេឣរេៅបាំផុលដល់ជនឧលិជវិហ្ស៍ ។

ហ្ុ៊ីែលលរបានេធវើហរអាំពាវនាវដល់បណាាជនអាលលឺម៉ង់រគប់ឧន់ថ្លនរ់ទាាំងអស់ឲ្យរួបរួមអនេរហមទង់បរឝណាសុ៊ីែដលមានរូបអល់ អាឌុលហ្វ៍ ហ្ុ៊ីែលលរឧអនរដឹរនាាំ ។

គឺេៅៃលងេបាេះេឦនល ទ៊ី២៤ ែែរញ្ហា ឦនាំ១៩៣០ ,ឧលទធផលគ បរឝណាសុ៊ីទទួលបានសនលឹរេឦនលអាំរទចាំនួន ៦ ,៣៧១,០០០ សេមលង គឺទទួលបានអាំណាចរហ្ូលដល់១០៧េតអ៊ីរនុងសភាឧលិអាលលឺម៉ង់នាេពលេនាេះ។ វគឺឧេឧគជ័យដ៏រុងេរឿងបាំផុលសរមាប់ហ្ុ៊ីែលលរ។រលឹមែលមួយយប់បុ៉នេនាេះ គ បរឝណាសុ៊ី បានផ្លាស់បតូរព៊ីបរឝលូចមួយហាយមរឧគ បរឝនេយបាយធាំបាំផុលលាំឪប់ទ៊ី២េៅអាលលឺម៉ង់ ។ វពិលឧបានជរមុញហ្ុ៊ីែលលរឲ្យពរងឹងរិលានុភាពឧលិេនាេលើឦរអនតរឧលិេហ្ើយរ៏បានឪស់េលឿនដល់េររើនដល់សារព័ល៌មានលប៊ីៗ េៅេលើពិភពេលរឲ្យេឥមេរមចង់ដឹងចង់ឮែដរ។ អល់រលូវបានទទយលហរេឡាមព័ទធជុាំជិលេឪយសារែលសាំេ ើរសុាំេធវើបទសមាាសន៍នានាឧ

េរចើន។ អនរសារព័ល៌មានអនតរឧលិពិលឧមិនអស់ចិលតនឹងអវិែដលអល់បានេធវើេឡើយ ។ ពួរេគពិលឧចង់ដឹងព៊ីបាំ ងពិលថ្លេលើអល់មានន័យែបបណាែដលហាឿនែហ្រេឥលនូវសនធិសញ្ហាែវរៃសល៍? េហ្ើយថ្លេលើចាស់ែដរឬេទែដលអាលលឺម៉ង់នឹងមិនទទួលែុសរលូវចាំេពាេះ

សន្រឤាមេលរេលើរទ៊ីមួយ? េបើនិយយដល់េរឿងអល់េធវើឲ្យែញុាំនឹរេ ើញដល់េលរ សារ់ ឡូ (Charlie Chaplin) ែដលឧលួរសែមតង

ដ៏សារសមបាំផុលរនុងហររតាប់តាមហ្ុ៊ីែលលរយើងររមិចររេមើម។

េៅៃលងទ៊ី១៣ ែែ លុល ១៩៣០, សថិលរនុងឯរសណាានអាវព ៌េតានល ពួរអនរលាំណាងររសតរបស់បរាណាសុ៊ី បានរបមូល

អនឧឯរចឆ័នចូលេៅអងគុយេលើេតអ៊ីរនុង



សភាឧលិអាលលឺម៉ង់។ េៅេពលែដលមានហរឧេទទសនាមេឡើងមរ រគប់ៗអនសុទញធែលបានែរសររពមអនថ្ល “ជ័េយហ្ុ៊ីែលលរ!ជ័េយ!” ។ ពួរេគមិនមានបាំ ងថ្លនឹងសហាហរឧមួយភាគ៊ីរឪាភិបាលរបឧធិបេលយយបនតិចេសាេះេឡើយ។ ពួរេគពិលឧបានដឹងថ្លវគឺឧគុ របេយជន៍ដ៏លសរបស់បរឝពួរែលួនរនុងហរេធវើឲ្យសភាពហរ ៍អាលលឺម៉ង់ហន់ែលអារររ់េឡើងៗ។ ដូេចនេះេហ្ើយេទើបមានហរបេងេើនសេមលងឲ្យេរហរលវ៉ព៊ីសាំនារ់បុរសសមត៊ីមុលឧងែផលឪវ ហ្ុ៊ីែលលរេៅហន់ទុរគលជនអាលលឺម៉ង់ ។ រងរមាាាំងរបឪប់អាវុធរបស់បរឝណាសុ៊ី បានពារ់សេមលៀរបាំពារ់ឧជនសុ៊ីវិលេហ្ើយបានឥប់េបើរឦរជប់េលៀងយើងឥស់ៃដចាំេពាេះជ័យជមនេះេលើហរេបាេះេឦនលេលើរេនេះ េឪយបានជូនឧហដូរយើងឧប់ចិលតមិនអាចបាំេភលចបានដល់ រល់ហាងទាំនិញ, េភាជន៊ីយឪាន រ៏ដូចឧរគិេះសាាននានាែដលមានមាាស់ឧជនឧលិជវិព េឪយវយបាំែបររ្ចរ់ទាារបងសួចឲ្យបារ់ែបរេែទចេដើមប៊ីបឤាញថ្ល គង់មានៃលងមួយពួរឯងនឹងដូចរ្ចរ់េនេះអ្ចឹង។ មរដល់េពលេនេះ សរមាប់ពួររបឧធិបបេលយយអាលលឺម៉ង់េពលេវលគឺឧរបស់ពួរេគ ែលអនរហន់នាឡិហរគឺឧ អាឌុហ្វ ហ្ុ៊ីែលលរឯេណាេះេទ។



ជ័យជាំនេះ និងអលតឣលរបស់េអនជ៊ី សថិលរនុងចេនាាេះឦនាំ១៩៣០ និង ១៩៣១ គឺឧឦនាំមាសៃនហរេធវើនេយបាយរបស់ហ្ុ៊ីែលលរ។ មរដេលើេពលេនេះបរឝណាសុ៊ីគឺឧគ បរឝធាំលាំឪប់ទ៊ីព៊ីររនុងសងគមនេយបាយអាលលឺម៉ង់ ។ ហ្ុ៊ីែលលរែលួនឯងរ៏បានហាយឧអនរនិពនធដ៏លប៊ី មានរ់ែដលបានលរ់េសៀវេៅ េម៉ន ហាំ ឪច់រហ្ូលដល់េៅឧង របាាំ មឺុនរាល (៥០,០០០) េហ្ើយេសៀវេៅេនេះេហ្ើយែដលនាាំអល់ឲ្យមានេឨមេះហន់ែលលប៊ី និោមានរបឧរបិយែលមេទៀល។ េហ្ើយបរឝណាសុ៊ី រ៏បានរសាងទ៊ីបញ្ហាហរបរឝលម៊ីសាាល េៅទ៊ីររុងមុ៊យនិច ែដលឲ្យេឨមេះថ្ល ផទេះព ៌េតានល។ េលើពួរេគបានរបារ់មរព៊ីណាេដើមប៊ីបងេរបេងេើលបរឝេនេះហន់ែលលសនិងឡាាំងេឡើងៗ? ពិលណាស់ លុយឧេរចើនរលូវបានបងឞូរចូលមររនុងបរឝតាមរយៈពួរឧសាហ្ររអាលលឺម៉ង់ែដលឦាលេហ្ើយបានសមលឹងេ ើញនូវអាំណាច និងអាគលដ៏លសរបស់បរឝេនេះ។ ពួរេគវិនិេយគឧមួយ ហ្ុ៊ីែលលរ រនុងបាំ ងនិងទទួលបាននូវហរអនុេរអេះ រពមនឹងហរលបសនងណាមួយេៅេពលែដលហ្ុ៊ីែលលរបានហន់អាំណាច។ របារ់របស់ពួរេគបានយរេៅេរបើរបាស់េដើមប៊ីបេងេើនរបារ់ែែដល់បុគគលិរដ៏េរចើនរបស់បរឝ និងេលើេរបងសរមាប់េរបើរបាស់េលើមាើសុ៊ីនេឣសនានានារបស់បរឝណាសុ៊ី ។ េលើសព៊ីេនេះេទៀល ហ្ុ៊ីែលលររ៏បានទទួលហរអាំរទព៊ីសាំណារ់ នាយឧលតមេសន៍មួយចាំនួនរបស់អាលលឺ

ម៉ង់ផងែដរ។ ពួរេនេះសងឃឹមថ្លេរហយែដរហ្ុ៊ីែលលរបានេឧគជ័យេពលណាអល់នឹងែហ្រ សនធ៊ីសញ្ហា ែវៃសល៍ែដលបានររមិលនូវវឌឍនភាពរបស់រងទ័ពអាលលឺម៉ង់េឪយហរររមិលឲ្យអាលលឺម៉ង់មានរងទ័ពរលឹមែល មួយែសននារ់ (១០០,០០០) េឥល ។ ពិលណាស់ថ្លពួរឧលតមេសន៊ីយ៍ទាាំងេនាេះរលូវបានជរមុញចិលត

តាមរយៈហរសែមតងរបស់េលរមាាស់សមត៊ីែផសមមុល ហ្ុ៊ីែលលរ។ ហ្ុ៊ីែលលរធ្លាប់បានេរបើរបាស់បនទប់ហល់រត៊ីរបស់លុលហរ ដមប៊ីេធវើហរប្ជូនេសចរត៊ីអាំពាវនាវដល់ពួរឧលតមេសន៊ីយ៍ថ្លនឹងមិនមានហរជមនួសរងទ័ពរបស់ែលួនឧមួយនឹងរងរមាាាំងបរឝណាសុ៊ីេឡើយ េៅេពលែដលបរឝណាសុ៊ីេឡើងហន់អាំណាច ែលបរឝណាសុ៊ីនឹងជួយេធវើទាំេនើបរមមរងទ័ពអាលលឺម៉ង់ទាាំងមូលឲ្យហាយឧទ័ពឡាាំងហាេឡើងដល់រាំពូលែលមតង។ មួយមាើល់េនេះេហ្ើយែដលេធវើឲ្យពួរឧលតមេសន៊ីយ៍េរសរសន្រឤាមទាាំងេនាេះញញឹមបិទ មាើល់មិនជិលេហ្ើយរ៏សលុងេៅតាមអល់ែលមតង។ េទាេះឧយើងណារ៏េឪយ រ៏ រងរមាាាំងរបស់បរឝណាសុ៊ីផ្លាល់បានបងេរបញ្ហាឧេរចើនដល់អល់ផងែដរ។ អាំេពើហ្ិងារឧេរចើនរលូវបានបងេរេឡើងេហ្ើយពួររងរមាាាំងទាាំងេនាេះចង់េធវើែលួនេគឲ្យហាយឧទាហានបដិវដឋន៍អាលលឺម៉ង់ យើងពិលៗ ។ ហ្ុ៊ីែលលរបានពាយមប្ឌប់អាំេពើរហ្ិងារទាាំងេនាេះេរពាេះអល់ដឹងចាស់ណាស់ថ្លេនេះមិនែមនឧេពលេវលសរមាប់ហ្ិងារេទ។ អវ៊ីៗ បានរបេសើរេឡើងវិញបនាាប់ព៊ីមានហរឥប់ែលួនេមបញ្ហារហរ ហ្ុិនរិចហ្ុិមឡឺរ (ហ្ុិនរិចហ្ុិមឡឺរ បានេធវើអលតឣលរនុងគុរ) និងលុបបាំបាល់ពួររងរមាាាំងទាាំងេនាេះេឪយជាំនួសមរវិញនូវរងអងគររឝផ្លាល់របស់ហ្ុ៊ីែលលរវិញ។



មរដល់ទ៊ីេនេះសូមរលលប់េៅេរហយបនតិច គឺរលលប់េៅរររដូវេតា ឦនាំ ១៩២៨វិញ។ ហលេណាេះ ហ្ុ៊ីែលលរបានជួលផទេះេៅឯជនបទែរបរ បឺុចេលសហាាដិន (Berchtesgaden) ។ មរទល់នឹងឤយុសាមសិបរបាាំបួនឦនាំ(៣៩) វគឺឧរនែលងែលមួយគល់ែដលអល់េៅថ្លឧេគហ្ឪានពិលរបារដរបស់អល់ ឥប់តាាំងព៊ីអល់ែបរេចញព៊ីមាតា។ អល់បានយរផទេះេនាេះមរេធវើឧទ៊ីលាំេៅអចិៃន្រនតយ៍ែដល េរហយមរវហាយឧវីឡាសេឹមៃសេរបស់អល់។ ហ្ុ៊ីែលលរបានទារ់ទងេៅ បងរស៊ីចុងរបស់អល់គឺនាង េអនជ៊ីឡា ឲ្យឥរេចញព៊ីទ៊ីររុងវីែយ៉ន េដើមប៊ីមររស់េៅជួបជុាំបងបសូនសាច់ឩលិែលមួយ និងអាចមរេមើលហរឤររនុងផទេះសែមបងឲ្យែលួនផងែដរ។ អនររស៊ី េអនេជឡាមិនបានមរែលឯងេទ អល់បាននាាំមរឧមួយនូវរូនរស៊ីដ៏រសស់សាាល គឺនាងេជល៊ី ែដលមានអាយុេទើបនឹងៃមភឦនាំ ។ រអន់ែលេ ើញរមួយរស៊ីដ៏រសស់សាាលភាាម ហ្ុ៊ីែលលររ៏បារ់លង់សរមស់ភាាមែលមតង។ អល់បានលួងលមរបេលមេសនហ្៍រមួយរស៊ីែលួនឯងដូចយុវជនែដលេទើបមានេសនហាេថ្លមងលម៊ីអ្ចឹង។ វពិលឧគួរឲ្យអស់សាំេ ើចែដរ ែដលថ្ល ហ្ុ៊ីែលលរបានេដើរផារទិញអ៊ីវ៉ន់, ចូលហាងហេហ្វ, េៅេមើលរុនឧមួយអន រពមទាាំងនាាំ នាងេៅចូលរយមរនុងរិចចរបជុាំនានារបស់បរឝេទៀលផង។ ចាំែនរឯនាងេជល៊ីរ៏រាំពុងែលលង់នឹងភាពលប៊ីលាញរបស់េលរពូមានរ់េនេះែដរ ។ មនុសឝមានបាននាាំអនមរសុាំហ្លថេលឡ ព៊ីេលរពូរេមាាេះេៅេពលែដលអនរទាាំងពិររាំពុងទទួលទានហេហ្វ វពិលឧេធវើឲ្យនាងរុេភើបចិលតណាស់។ េលើសព៊ីេនេះេៅេទៀលគឺរគប់រែនលងែដលពួរេគេៅដល់ នាងសេងេលេ ើញសុទធែលរងអងគររឝេសសរសេេះឥាំហរពារសុវលថិភាពជូនគូរេសនហ្៍មួយគូរេនេះ។ ែលឧអរុសល, េអជ៊ីរបស់ហ្ុ៊ីែលលរ រលូវបានែបរចិលតពិេលរពូរមឝល់ តាមរយៈហរែចចង់ព៊ីសាំណារ់ពួររេមាាេះៗ ។ អនរែដលបានេសនហាព៊ីនាងេនាេះគឺឧអនរេបើរឡានរបស់ហ្ុ៊ីែលលរផ្លាល់។ េហ្ើយរេមាាេះេនាេះេសទើរែលបាល់បង់ជ៊ីវិលេៅេហ្ើយ រុាំែលេអនជ៊ីសាំ ពវលល់ជងគង់អងវរ េទើបហ្ុ៊ីែលលររពមបនធូរៃដឲ្យ ។ ឧលនូរនឹងជ៊ីវិលរបស់ែលួនេគរលូវសបលថ្លមិនឲ្យបឤាញមុែសារឧលម៊ី ចាំេពាេះេអនជ៊ីឬហ្ុ៊ីែលលរ។ ៃលងបនាាប់មរេអនជ៊ីរលូវបានឪរ់ឲ្យសថិលេរហមហរឣាាំេមើលរគប់េពលេវលព៊ីសាំណារ់អងគររឝចិលតែដរេដលហ្ុ៊ីែលលរទុរចិលតបាំផុល។ េទាេះប៊ីឧបុរសេសាមេះេសនហ្៍ េនេះរសលញ់េអនជ៊ីឡាាំងបុ៉នានរ៏េឪយ រ៏អល់រលូវបានទារ់ទាញចិលតេឪយរញ្ហាអ៊ីវ៉រប៉ន (Eva Braun) ែដលមានវ័យរលឹមែល១៧ឦនាំ។ នាងឧបុគគលិររនុងហាងលលរូបមួយែដលមានមាាស់ឧអនរលលរូបផ្លាល់ែលយនរបស់ហ្ុ៊ីែលលរ ។ េហ្លុេនេះេហ្ើយេទើបេធវើឲ្យពួរេគមានឱហសជួបអនឧេរចើន។ សូមឤរមរររទាំនារ់ទាំនងេសនហាពូនិងរមួយវិញមតង, គឺេៅរនុងែែរញ្ហា ឦនាំ១៩៣១, េលរពូបានបញ្ហារយើងឪច់អហ្ឤារហាមមិនឲ្យរមួយរស៊ីេចញេៅណាឦាយព៊ីរនុងផទេះេឡើយ។ េរឿងេនេះបានេធវើឲ្យនាងេអនជ៊ីែឹងយើងឡាាំង។ នាងេៅែលទទូចទាាំងបងខាំសុាំេចញេៅេរត ។ ែលហ្ុ៊ីែលលរបដិេសដភាាមៗ។ វបានេធវើឲ្យទាំនារ់ទាំនងេនេះេរបេះឦរយើងធងន់ធងរបាំផុល។ េៅេពលែដលហ្ុ៊ីែលលរបានឥរេចញេៅេដើមប៊ីរបជុាំរិចចហររនុងបរឝ, រូដុហ្វេហ្ស បានទុរស័ពទមរអល់ េហ្ើយបានរបាប់ថ្ល រមួយរស៊ីរបស់អល់បានបាញ់សមាាប់ែលួនឯងេៅរនុងបនទប់េហ្ើយ។ វគឺេរឿងអរុសលបាំផុល, ហ្ុ៊ីែលលរបានរលលប់មរវិញភាាមៗ។ អវ៊ីែដលអល់បានេ ើញេៅេពលេនាេះគឺសារសពនាងេអនជ៊ី ែដលមានសានមរអប់ហាំេភលើងែល៊ី ទាំលុេះចាំរបេហាងេបេះដូងហ្ូរឨមររហ្មរឥលេពញបនទប់។ េសចរត៊ីេសនហាមួយេនេះបានប្ចប់េហ្ើយ។ ហ្ុ៊ីែលលរ បានបារ់ទឹរចិលតយើងឡាាំង, អល់មិនបានទទួលទាន េហ្ើយរ៏មិនេគងអស់ប៊ីបួនៃលង។ ហែសលរបឦាំងណាសុ៊ីបានេឥទហ្ុ៊ីែលលរថ្លបានបញ្ហារឲ្យរមួយរស៊ីេធវើអលតឣល ែលេបើតាម ហ្ឺរេមន ហ្គូរឺង បាន

អ៊ីវ៉រប៉ន



និយយថ្ល ហ្ុ៊ីែលលរ និងមិនេធវើអាំេពើរែបបេនេះឪរ់រមួយរស៊ីសាំ ពវរបស់អល់េឡើយ។ ហ្ុ៊ីែលលរែលួនឯងរ៏ធ្លាប់បាននិយយថ្ល េជល៊ី គឺឧមនុសឝរស៊ីមានរ់គល់ែដលអល់រសលញ់។ អល់បានររាទុររូបលលរបស់នាងឪរ់ពយួរតាាំងេៅេលើជញ្ហាាំង ែដលបានលមសរេឪយបុបាារសស់សាាលេៅេរៀងរល់ៃលងែួបរាំេ ើល និងៃលងមរ ៈរបស់នាង។ រគប់េពលែដលអល់រុលឹរពិរូបនាង េគែលងសេងេលេ ើញទឹរែភនររលឹងរេលងហ្ូររសរ់មរឧនិចច។ មិនយូរបុ៉នាមន, បនាាប់ព៊ីមរ ៈភាពរបស់នាង, ហ្ុ៊ីែលលបានបដិេសដឩតាំសាច់េហ្មែដលេគបេរមើឧអាហារេពលរពឹរ។ អវ៊ីែដលអល់និយយេនាេះគឺ វេរបៀបបាននឹងពិសារសារសព។ េហ្ើយរ៏ឥប់តាាំងព៊ីេពលេនាេះែដរ ែដលហ្ុ៊ីែលលរ ែលងទទួលទានសាច់។



េឧគជ័យ,ផ្លាច់ហរ,រួបរួម,រសាង និងរាំេទច នាែែស៊ីហា ឦនាំ១៩៣២ គ បរឝណាសុ៊ី ទទួលបានេតអ៊ីសរុបរនុងសភាចាំនួន២៣០េតអ៊ី។ េហ្ើយរ៏ហាយឧបរឝដ៏ធាំបាំផុលរនុងសភាអាលលឺម៉ង់។ េហ្ើយអវ៊ីែដលគួរឲ្យភាារ់េផសើលគឺ រនុងរមលុងែែមររឦនាំ១៩៣៣ សមាជិរបរឝរបឦាំងនានាបានេសនើសុាំរបធ្លនាធិបល៊ី ហ្ុិនេដនបឺរឲ្យហ្ុ៊ីែលលរេធវើឧអធិហរបល៊ីអាលលឺម៉ង់។ ឧលទធផល េពលែដលហ្ុ៊ីែលលរេឡើងហន់ដាំែ ង ពួររបឦាំងទាាំងេនាេះបានទទួលផលលបសនងយើងឥស់ៃដ។ គឺនាររល៊ីៃលងទ៊ី៣០ មររ ១៩៣៣ េនាេះេហ្ើយែដលរបឧជនែបរឡាាំង រប់ពាន់នារ់នាាំអនេចញមរអបអរសាទរដល់ហរដែងឞរឧរបួនរបស់រងរាំេទចៃនគ បរឝណាសុ៊ីរបស់េលរអធិហរបល៊ីេថ្លមងលម៊ី អាឌុហ្ល ហ្ុ៊ីែលលរ។ េហ្ើយេរហយេនាេះមួយែែគឺ េៅយប់ៃលងទ៊ី២៧ែែរុមភេះ ឦនាំ១៩៣៣ មានហរលួចដុលវិមានរដឌសភាឧលិរបស់អលលឺាំ់ម៉ង់ ែដលេនេះឧសានៃដសែមតងឦរេលោនរបស់ររុមរងរាំេទចរបស់ណាសុ៊ី េហ្ើយែដលរលុវហ្ុ៊ីែលលរបែងវងឲ្យេៅឧអេពើេភវររមមរបស់សរលូវឧលិេៅវិញ។ ហរេនេះបានឩតាំងឲ្យហ្ុ៊ីែលលរេសនើសុាំអាំណាចដឹរនាាំទាាំងរងទ័ព, បូ៉លិស និងអាំណាចនេយបាយេដើមប៊ីអាចឲ្យអល់រាំេទចពួរេនាេះេឥល។ ឧលទធផលបនាាប់ព៊ីបានអាំណាចទាាំងអស់មរេហ្ើយេនាេះ ហ្ុ៊ីែលលរបានរបហសឪរ់អាលលឺម៉ង់រនុងសភាពអាសនន េហ្ើយដរហ្ូលសិទធិពលរដឌអាលលឺម៉ង់ទាាំងរសុង។ មិនយូរបុ៉នាមន បណាារអនរែដលរបឦាំងហ្ុ៊ីែលលររលូវបានឥប់ែលួន, គ បរឝរបឦាំងនិងសហ្ជិពនានារលូវបានបិទ។ អាដុហ្ល ហ្ុ៊ីែលលរបានរបហសបេងេើលអាណាចររអលលឺម៉ង់១០០០ឦនាំ។ េៅៃលងទ៊ី២ ែែស៊ីហាឦនាំ១៩៣៤ របធ្លនាធិបល៊ី ហ្ុិនេដនបឺរ បានទទួលមរ ៈភាព ភាាមៗហ្ុ៊ីែលលររ៏បានរបមូលអាំណាចទាាំងអស់ មរហន់ហាប់យើងែ នៃដ។ ឥប់ព៊ីេពលេនាេះមរអាំណាចទាាំងអស់ធ្លារ់េលើរណាាប់ៃដបុរសឡាាំងមានរ់េនេះេហ្ើយ។ េយើងអាចនិយយបានថ្ល អល់ជិេះេសេះែលងៃដេហ្ើយ។ អនររបឦាំងនឹងរូបអល់ទាាំងអស់រលូវទមាារ់េចញព៊ីលាំែ ង េហ្ើយប្ជូនេៅហន់ជាំរុ ុាំែលួនែដលមិនមានសងឃឹមថ្លអាចរស់រនបានែលមេទៀលផង។ ហ្ុ៊ីែលលរបានបញ្ហារភាាមៗឲ្យរគប់រគងេលើរគឹេះសាាននានាទាាំងរបស់រដឋឋរ៏ដូចឧឯរជន។ គ បរឝណាសុ៊ី េរបើរបាស់នេយបាយឧលិនិយម និងសងគមនិយមែដលរបឦាំងនឹងរបបរុមមុយន៊ីសត ។ ទាហានរបស់អាលលឺម៉ងគឺ ឧរងរងរមាាាំងឧលិែដលអាំរទែលហ្ុ៊ីែលលរមានរ់គល់។ អល់បានលរមូវឲ្យេគេៅអល់ថ្លឧ េលរេមដឹរនាាំ ( Mi Furhrer) ។ ហ្ុ៊ីែលលរែហ្រសនធិសញ្ហា ែវរៃសល៍េឥល។ អល់បានបញ្ហារឲ្យបេ ាញជនឧលិជវិព េចញព៊ីរគប់រគឹេះសាាននានាទាាំងរដឌនិងឯជន។ ហាងលរ់ទាំនិញរបស់ជនឧលិជវិពរលូវបានរាំេទច េហ្ើយមិនមានហរលរ់ទាំនិញដល់ពួរេនេះេទ។ មិនយូរបុ៉នាមន ជនឧលិជវិពរលូវបានេគឥប់ប្ជូនេៅជាំរុរបមូលផតុាំ។ អមននរណាហាឿនរបឦាំទេងវើររបស់អល់េឡើយ។ ឧហរពិលណាស់ របឧជនអាលលឺម៉ង់ហន់ែលេពញចិលតចាំេពាេះរូបអល់េៅវិញ។ េរពាេះចេនាាេះឦនាំ១៩៣៣ ដល់១៩៣៩ េសដឌរិចចអាលលឺម៉ង់ឥប់េផតើមរបេសើរេឡើងតាមរយៈហរផតល់ហរឤរឲ្យរបឧ



ពលរដឌអាលលឺម៉ង់េធវើ។ ហ្ុ៊ីែលលរបានបញ្ហារឲ្យបេងេើលេរងចររឧសាហ្រមមសពាាវុធដូចឧេរងចររផលិលយនតេហាេះ ហាំេភលើង នាវមុជទឹរ ឧេដើម។ េនេះេហ្ើយែដលេធវើឲ្យរបឧជនអាលលឺម៉ង់រប់ពាន់នារ់មានហរឤរេធវើ។ ហ្ុ៊ីែលលរបានឥល់តាាំងឲ្យមានហរេរើ់សរងទ័ពបែនថម

េដើមប៊ីបាំេពញលរមូវហរសភាពហរ ៍របេទសឧលិ ។ រងទ័ពអា

លលឺម៉ង់បានេរើនេឡើងយើងឦប់រហ្័សបាំផុល ។ ហ្ុ៊ីែលលរបានបឤាញឲ្យពលរដឌអាលលឺម៉ង់េ ើញថ្លមានែលហររួបរួមអនឧធលុងមួយ ៃនរបឧឧលិអាលលឺម៉ង់ែលមួយ េរហមហរដឹរនាាំរបស់ែលួនែលមានរ់គល់េទេទើបអាលលឺម៉ង់អាចេគចផុលព៊ីសភាពហរ ៍ រចបូររចបល់ េហ្ើយមានែលហររបគល់អាំណាចទាាំងអស់មរឲ្យអល់បុ៉េនានេះេទើបអាលលឺម៉ង់អាចហាយឧឧលិសាសន៍រាំពូលែដលនឹងដឹរនាាំពិភពេលរបាន។ េរហមហរដឹរនាាំរបស់ហ្ុ៊ីែលលរេសដឌរិចចអាលលឺម៉ង់បានសទុេះេឡើងមរវិញ។ អល់បានបេងេើលអងគហរយុវជនហ្ុ៊ីែលលរ េឡើងមរ រនុងេអលបាំ ងប ាតេះេអលគាំនិលរសលញ់េមដឹរនាាំ គឺរូបអល់េនេះឯង ។ អល់ឦាលែមនែទន យុវជនហ្ុ៊ីែលលរ រសលញ់ហ្ុ៊ីែលលរ េអរពហ្ុ៊ីែលលរ េហ្ើយេពលអនាគលពួរេគរ៏នឹងហាយឧអនរេសាមេះសម័រគអល់បាំផុលែដរ។ លវិលបិលែលអល់ឧអនរដឹរនាាំផ្លាច់ហរគួរឲ្យឡាចយើងណារ៏េឪយរ៏អល់មិនែមនមិនឡាយែវល់ព៊ីរបឧជនេនាេះែដរ។ អល់ដឹងចាស់ណាស់ថ្លអាំណាចទាាំងអស់គឺេចញព៊ីរបឧជន។ របឧជនឧរមាាាំងដ៏ឡាាំងហារបស់សងគម។ ដូេចនេះអល់មិនបានេធវសរបេហ្សរនុងហរែលររាយរចិលតទុរឪរ់េលើសុែមាលភាពនិងសនតិសុែរបស់របឧជនែដរ។ ហ្ុ៊ីែលលរបានេរៀបចាំឲ្យមានហរេលើរសទួយសុែភាពរបឧជនអាលលឺម៉ង់ េហ្ើយគឺសរមាប់ែលពលរដឌអាលលឺម៉ង់ែលបុ៉េនានេះ។ ជនឧលិ បរេទស ឧពិេសសជវ៊ីព មិនមានសិទធទទួលបានហរែលទាាំេនាេះេទ។ អល់បានបាំផុសឲ្យមានចលនារបឦាំងនឹងហរជរ់បារី េរពាេះអនរវិទាសារសតអាលលឺម៉ង់បានររេ ើញថ្ល បារីេធវើឲ្យមានជមងឺមហារីរសួល េហ្ើយែលួនអល់ផ្លាល់សសប់បារីឡាាំងបាំផុល។ គួរបញ្ហារ់ែដរថ្លរនុងសងគមអាលលឺម៉ង់នាេពលេនាេះហរររាំងឡងសញ្ហាលិគឺឧេរឿងសាំឡន់បាំផុល។ មានែលពលរដឌអាលលឺម៉ង់បុ៉េនានេះ ែដលអាចទទួលបាននូវផលរបេយជន៍ព៊ីរដឌ ។



នេយបាយអនតរឧលិ

សរមាប់រិចចហរនេយបាយអនតរឧលិវិញ អល់បានបញ្ហារ់យើងចាស់េៅរនុងេសៀវេៅេម៉ន ហាំថ្ល ហររបមូលផតុាំជនឧលិអាលលឺម៉ង់េឡើងវិញគឺឧមហ្ិចឆិតាែលមួយគល់របស់អល់។ រួចព៊ីេនាេះគឺឧហរពរង៊ីរែដនដ៊ីអាលលឺម៉ង់លលសនធឺងតាមបេណាាយទិសឡងេរើល េៅហន់បូ៉ឡូញ, អុ៊យែររន និង សហ្ភាពសូេវៀល។ ហរពរងឹរេនេះគឺឧេរឿងសាំឡន់បាំផុលរនុងហរបេងេើលនូវរបវលតិសារសតអលលឺម៉ង់លម៊ីមួយែដលនឹងហាយេៅឧមាាស់េលើឧលិសាសន៍នានាេលើសលរេលរ។ អល់បានសមលឹងេមើលេ ើញថ្លរបបហាាសុ៊ីសេៅអុ៊ីតាល៊ី គឺឧសមព័នធមិលតរបស់អល់យើងលសរបេសើរបាំផុល។ អង់េគលស រ៏អាចឧសមព័នធមិលតែដរ ឲ្យែលអង់េគលសហាឿនលេះបង់នូវនេយបាយឥស់គាំរិលរបស់ែលួនរនុងហរទប់លាំនឹងអាំណាចេៅទវ៊ីបអឺុរូុប រពមទាាំងរាំ ល់នូវរពាំែដនៃនចាំ ុលេរតរបេទសរបស់ែលួន។ ចាំែ រឯេៅភាគឡងលិចឯេណាេះវិញ បារាំងេៅែលឧសរលូវព៊ីធមមឧលិរបស់អាលលឺម៉ង់ដែដល េហ្ើយបារាំងរលូវែលចុេះឥញ់ ឬរ៏រលូវបានរាំេទចេឥលេដើមប៊ីអាចឲ្យដាំេ ើរពរងឹរអាណាចររអាលលឺាំម៉ង់ហ្ុ៊ីែលលរអាចសេរមចបាន។

មុននឹងអាចបងេរហរែផនហរេនេះបាន វពិលឧមានសារៈសាំឡន់ណាស់រនុងហររុលយេឥលនូវអវ៊ីៗែដលឧលរខែ ឌប៉េះពាល់ដល់អាលលឺម៉ង់។ វចាស់ណាស់ថ្លសរលូវដាំបូងទ៊ីមួយរបស់ហ្ុ៊ីែលលរគឺ សនធិសញ្ហាែវរៃសល៍ ។ អល់បានេរបើរបាស់រល់មនតវិឧាហរែដលអល់មានទាាំងបុ៉នាមនេដើមប៊ីេឣសនាឲ្យទវ៊ីបអឺុរូុបទាាំងមូលេរហររបឦាំងនឹងរបបបុ៉លេសវិគ និងទទូចអងវរឲ្យេគេជឿឧរ់ថ្លអល់ឧសនតិបុរសយើងពិលៗ ។ អល់បានពាយមបឤាញឲ្យេគឯងេជឿថ្លអល់គឺឧសុភាពបុរសែដលរសលញ់សនតិភាព េហ្ើយអវ៊ីែដលអល់របាថ្លនចង់បានគឺឧសនតិភាពតាមរយៈហរដរេចញនូវអសមភាព េចញឲ្យអស់ព៊ីរនុងសនធិសញ្ហា ែវរៃសល៍។ អល់បានរបាប់េគឯងថ្ល៖េលរអនរសារគិលេៅេមើលថ្ល៖ “េហ្លុអ៊ីរ៏អយុលតិធម៌េមល៉េះ ែដលអាលលឺម៉ង់ឥញ់សន្រឤាមេហ្ើយឧអនររឝល់ណាស់េៅេហ្ើយ ែបរឧមររលូវសងែគឯងរគប់អន គឺរលូវសងពួរអនរែដលឈញនេះេៅវិញ។ វពិលឧមិនសមេសាេះែដលមនុសឝព៊ីរនារ់វយអនដល់ចុងប្ចប់អនរឥញ់ែដលសល់ែលដេងឞើមផតឹរៗែបរឧរលូវេចញលុយសងអនរឈនេះេៅវិញ។”

េៅែែលុលឦនាំ១៩៣៣ អល់បានសេរមចេឧគជ័យរនុងហរដរេចញនូវហរហល់បនថយសពាាវុធេឥលេៅរនុងសននិសិទធសត៊ីព៊ីនិសពាាវុធ និងសននិបាលឧលិ។ អល់ែលមទាាំងបានចុេះហ្លថេលឡេលើសនធិសញ្ហាមិនឨានពានអនឧមួយបូ៉ឡូញែលមេទៀលផងេៅែែមររឦនាំ១៩៣៤។ រល់ហរលុបេឥលនូវសនធិសញ្ហាណាមួយនឹងអាចេធវើេៅបានដរបណា ែលមានហរេសនើរឲ្យពិភារា ែសវងររនូវរិចចរពមេរពៀងលម៊ីណាមួយេហ្ើយែដលរលូវបានទទូចសុាំេឪយមហ្ិចឆិតាៃនជនអាលលឺាំម៉ង់។ េរឿងមួយែដលបរឝណាសុ៊ីេធវើហ្ួសេហ្លុេនាេះគឺ៖ េៅេពលែដលណាសុ៊ីអូរទ៊ីសេឪយមានហរសមគាំនិលឧមួយនឹងអងគភាពណាសុ៊ីសអាលលឺម៉ង់ផងេនាេះបានលបេធវើឣលអធិហរបល៊ីរបស់អូរទ៊ីសគឺេលរ អ៊៊ិនេហ្គលបឺល ឌូលហ្វុស(Chancellor Engelbert Dollfuss ) េហ្ើយែលមទាាំងបានពាយមបេះេបារេៅែែររេឪ ១៩៣៤ ែលហរបុ៉នប៉ងន៉បានទទួលបរជ័យ។ េលរអធិហរបល៊ី អាឌុហ្ល ហ្ុ៊ីែលលរបានេចញមររបហសបដិេសដរល់ទាំនួលែុសរទូវទាាំងអស់។ េៅែែមររឦនាំ១៩៣៥មានហរេធវើរបឧសិទធិេៅេលើែដនដ៊ី សារេលនដ៍ ។ េហ្ើយឧលទធផលសេមលងឧងេតសិបភាគរយ(៩០)បានសេរមចរួបរួមែដនដ៊ី



រលលប់េៅហន់អាណាចររអាលលឺម៉ង់វិញ។ រហ្ូលដល់ែែមិនាឦនាំដែដល ហ្ុ៊ីែលលរបានែ នាាំឲ្យមានហរឥប់េរ ឌទាហាន េទាេះប៊ីឧវរលូវបាននាាំមរនូវហររបឦាំងលវ៉ព៊ី អង់េគលស បារាំងនិងអ៊៊ីតាល៊ីរ៏េឪយ។ ហររបឦាំរលូវបានហល់បនថយមរវិញរសបេពលែដលហ្ុ៊ីែលលរបានេរៀបចាំឲ្យមានហរបឤាញនេយបាយហរទូលសនតិភាពរបរបេឪយេឧគជ័យមួយរនុងហរអនទងចិលតអង់េគលសេដើមប៊ីចរឥរ សត៊ីព៊ីសនធិសញ្ហា រងនាវ នាែែមិលុនាឦនាំ១៩៣៥ ែដលបានផតល់សិទធិឲ្យអាលលឺម៉ង់អាចរលិេះរិេះដល់បញ្ហារងនាវបាន។ រណាាប់ៃដធងន់បាំផុលរបស់អល់បានមរដល់នាែែមិនឦនាំ១៩៣៦ គឺេៅេពលែដលអល់បានេរបើរបាស់ហរអល់េទាសរបស់រលិហរសញ្ហារវង បារាំងនិង សហ្ភាពសូេវៀល េដើមប៊ីររមិលលាំបន់ដររងទ័ពៃនែដនដ៊ី រុីនេលនដ៍ ។ វឧហរសេរមចចិលតមួយែដលផទុយព៊ីេយបល់របស់ទ៊ីរបឹរាេយធ្លរបស់អល់។ េៅេពលេនាេះែដរអល់រ៏បានហរចងសមព័នធមិលតឧមួយអុ៊ីតាល៊ី ។ រនុងែែវិចឆិហឦនាំ១៩៣៧ រនុងជាំនួបរបជុាំសមាាល់មួយឧមួយនឹង េមបញ្ហាហរេយធ្លរបស់អល់, ហ្ុ៊ីែលលរបានឪរ់េចញនូវគេរមាងចមាាំងអនាគលរបស់អល់ ែដលនឹងឥប់េផតើមេចញព៊ី អូរទ៊ី និង េឆរូសលូវ៉គ៊ី។

ពិលដូចគេរមាងរបស់អល់ែមន។ េឪយសេងេលេ ើញយើងចាស់ថ្ល អងគហរសងគមរបឧឧលិពិលឧអមនលទធភាពនិងអាំណាចអវ៊ីេសាេះេដើមប៊ីហរបន្រឤាបេលើជបុ៉នរនុងហរឨានពានែដនដ៊ីមាើន់ជូរី េហ្ើយរ៏ មិនអាចទប់អុ៊ីតាល៊ីមិនឲ្យហន់ហប់េអលយូព៊ីបានេនាេះ ហ្ុ៊ីែលលរបានដឹងថ្លេពលេវលសរមាប់ែផនហររបស់អល់បានមរដល់េហ្ើយ។ ភាាមេនាេះគឺ េៅរនុងែែមិនាឦនាំ១៩៣៨ ហ្ុ៊ីែលលរបានបញ្ហារឲ្យរងទ័ពអាលលឺម៉ង់ចូលលុរលុយ អូរទ៊ីស ែដលឧមាលុភូមិរបស់អល់។ ែលអវ៊ីែដលេធវើឲ្យេគភាារ់េផសើលគឺ ជនឧលិអូរទ៊ីសរប់ពាន់អនហបានេចញមរទទួលសាាគមន៍ហ្ុ៊ីែលលរេហ្ើយដាំេរើងសរេសើរអល់ថ្លឧវិរៈបុរសេៅវិញ។ បនាាប់ព៊ីេនាេះមរហ្ុ៊ីែលលរបានអនទងចិលតបារាំងនឹងអង់េគលសឲ្យរពមរបគល់ែដនដ៊ីេឆរូសលូវ៉គ៊ី ភារឡងលិចមរឲ្យែលួនវិញេឪយសមាាងថ្លែដនដ៊ីេនេះឧរបស់អាលលឺម៉ង់េហ្ើយរបឧជនទាាំងេនាេះសុទធែលនិយយភាសាអាលលឺម៉ង់។ ែផនហរអល់បានសេរមចបនតិចមតងៗេហ្ើយ។ បុ៉នាមនែែេរហយមរ គឺេៅែែម៊ីនា ១៩៣៩, អាលលឺម៉ង់បានវយរគប់រគងេលើ េឆរូសលូវ៉គ៊ីទាាំងមូលែលមតង ។ ហរឥប់េផតើមៃនគេរមាងចមាាំងែដលអល់បានេរអងេឡើងបានសេរមចេហ្ើយ។

ៃលងទ៊ី១ ែែរញ្ហា ឦនាំ១៩៣៩, អាលលឺម៉ង់បានឨានពាន បូ៉ឡូញ ែដលឧហរបឤាញព៊ីហរឥប់េផតើមបឤាល់េភលើងសន្រឤាមេលរេលើរទ៊ី២របស់ហ្ុ៊ីែលលរ។ េលើអល់បានេរបើឧបាយែបបណាេដើមប៊ីអាចឨានពានបូ៉ឡូឋេ ោយរសបចាប់បាន?

មុនរងទ័ពរបស់អល់ឥប់េផតើមវយរបហារេៅេលើបូ៉ឡូញ ហ្ុ៊ីែលលរបានឲ្យេគេរៀបចាំឦរសែមតងមួយឲ្យពិភពេលរេមើលេ ើញថ្លបូ៉ឡូញបានឨានពានអាលលឺម៉ង់។ អល់បានឲ្យេគឥប់អនរេទាសរនុងជរមាំរបមូលផតុាំរបស់អាលលឺម៉ង់ចាំនួនដប់ព៊ីរនារ់នារ់(១២) េឪយឥល់ឲ្យេសលៀរពារ់ឯរសណាានទាហាឿនបូ៉ឡូញ េហ្ើយរ៏សមាាប់េឥលេៅែរបររពាំែដនបូ៉ឡូញ។ េឪយសមាាងេលសថ្លបូ៉ឡូញ ឨានបានអាលលឺម៉ង់េនេះេហ្ើយ េទើបហ្ុ៊ីែលលរឥល់ហរបូ៉ឡូញយើងឥស់ៃដ។ ហ្ុ៊ីែលលរបានរបហសភាាមៗថ្លេនេះគឺឧឧបលតិវេហ្លុរបស់បូ៉ឡូញរនុងហរែដលពួរេគបានពាយមឨានពានែដនដិអាលលឺម៉ង់។ ឧមួយនឹងហររបឌិលនូវឦរេលោនមួយេនេះេហ្ើយែដលនាាំឲ្យសន្រឤាមេលរេលើរទ៊ីព៊ីរឥប់រាំេ ើលេឡើង។



ឧមួយនឹងហរេបើរឦររបយុទធដាំបូង នាេមាើងរបមា ឧ ៤៖៤៥នាទ៊ីរពហាម, ទាហានរបស់ហ្ុ៊ីែលលរ (អាលលឺម៉ង់) បានេរៀបរបនួនចងឧែែឝរចវ់់ារ់របយុទធេៅសមរភូមិមុែរបស់បូ៉ឡូញលលសនធឺងរបែវង មួពាន់របាាំព៊ីររយហាសិបៃម៉ល៍ (១,៧៥០) ។ សារគិលេមើលថ្លសរលូវេរៀបរបួន ែវងយើងេនេះេលើបូ៉ឡូញមានរមាាាំងបុ៉នាននឹងអាចទប់ទល់បាន? រងទាហានេលមើរេជើងមួយលនរបាាំែសននារ់ (១.៥), អមេឪយរងរលេរហេះេលឿនរបស់អាលលឺម៉ង់ចាំនួន ព៊ីរពាន់របាាំព៊ីរយ េរគឿង (២,៧០០) បានវយសរមុរចូលយើងេរៅនឹងេលឿនបាំផុលេៅរនុងែដនដ៊ីបូ៉ឡូញ។ រងទាហានទាាំអេនាេះរលូវបានអាំរទេឪយហរទមាារ់រអប់ែបរៃនរងអាហសរបស់អាលលឺម៉ង់េដើមប៊ីរេមទចរងអាហសរបស់បូ៉ឡូញឲ្យសូនយ េហ្ើយែលមទាាំងទមាារ់រអប់ែបររេមទចផលូវែដរ ននិងែែឝផលូវសាំឡន់នានា េឪយបនឝល់់ទុររលឹមែលភាពភ័យឡាចនិងរនធល់ចិលតសរមាប់បូ៉ឡូញែលបុ៉េនានេះ។ អវ៊ីែដលហន់ែលភាារ់េផសើលបាំផុលេនាេះគឺ ទាាំងរងរលេរហេះ ទាាំងរងអាហសអាលលឺម៉ង់ និយយរួមគឺរងទ័ពអាលលឺម៉ង់បានបាំពារ់នូវសពាារវុធយើងទាំេ ើបនិងអសាារយបាំផុល។

ភាាមៗេនាេះែដរ បារាំង នឹងអង់េគលសបានសេរមចចិលត របហសសន្រឤាមរបឦាំងអាលលឺម៉ង់។ បារាំង នឹងអង់េគលស បានែិលែាំជួយយរអាសារបូ៉ឡូញ េឪយប្ជូនជាំនួយេៅសមរភូមិភាាមៗែដរ បុ៉ែនតរងរាំេទចរបស់ហ្ុ៊ីែលលរឡាាំងណាស់ ។ េៅទ៊ីបាំផុលបូ៉ឡូញរ៏បរជ័យ។ សន្រឤាមេលរេលើរទ៊ីព៊ីររ៏បានេចញរូបរងមរ ។



សន្រឤាមេលរេលើរទ៊ីព៊ីរ េឪយសារែលសន្រឤាមេនេះមានទាំហ្ាំធាំេពរេហ្ើយវហ្ួសព៊ីអវ៊ីែដលែញុាំអាចបររសាយឲ្យេរាេះរាយបាន។ ែញុាំសូមេលើរយរែលេហ្លុហរ ៍ណាែដលសាំឡន់ៗែលបុ៉នេនាេះ។ យុទធសារសត សន្រឤាមរបស់អាលលឺម៉ង់រលូវបានសនមល់ទុរឧមុនតាាំងពិដាំបូងមរេឪយមហាបុរស អាដុហ្ល ហ្ុ៊ីែលលរ។ េៅេពលែដលទទួលបានេឧគជ័យេលើបូ៉ឡូញ ែលបរជ័យរនុងហរចរឥរឧមួយអង់េគលស អល់បានបញ្ហារឲ្យរងទ័ពអាលលឺម៉ង់េរលៀមចាាំង វយរបហារេៅហន់ទិសឡងលិច។ េឪយសារែលធ្លលុអាហសមិនអាំេណាយផល បានេធវើឲ្យនាយឧលតេសន៊ីរបស់អល់សេរមចផ្លារហរវយរបហារទិសឡងលិចសិន។ វបានេធវើឲ្យមានហរែរែរបធាំៗព៊ីរេៅរនុងែផនហររបស់ហ្ុ៊ីែលលរ។ ទ៊ីមួយគឺឧបញ្ហាររបស់ហ្ុ៊ីែលលររនុងហរបឤារនូវហររបឈមអនឧយថ្លេហ្លុណាមួយឧមួយអង់េគលសេៅ រេវយ តាមរយៈហរហន់ហប់របេទសេនេះ និង ឪនឺមាើរនាែែេមសា ឦនាំ១៩៤០។ ហ្ុ៊ីែលលរបានយរចិលតទុរឪរ់ឡាាំងបាំផុលចាំេពាេះរបលិបលតិហរមួយេនេះ។ ហរចូលអនតរគមន៍របស់អល់េៅរនុងជួររងទ័ពបានេធវើឲ្យរបលិបលតិហរហន់ែលមានលាំនឹងលសេឡើង។ ទ៊ីព៊ីរគឺគេរមាងវយរបហារចូលតាមលាំបន់ អាដិនេ ស( Ardennes) របស់ឧលតមេសន៊ី េអរិច វូន មាើនែសតន ( Erich von Manstein) ជាំនួសឲ្យហរវយរបហារផលូវឦាយេៅភាគឡងេជើង។ គេរមាងេនេះបានឥប់េផតើមេៅៃលងទ៊ី១០ ែែឧសភា។ េនេះគឺឧ ហរឥប់េផតើមរបរបេឪយេឧគជ័យយ់់ាងរលចេះរលចង់។ រងទ័ពអាលលឺម៉ង់បានហន់ហប់េៅដល់រាំពង់ែរពរ(Channel ports)រនុងរយៈេពលដប់ៃលង។ រលឹមែលបួនៃលងបុ៉េនានេះ ហ្ូឡង់បានទមាារ់អាវុធចុេះឥញ់សន្រឤាម។ េហ្ើយបាល់រង់( Belgium) អាចលស៊ូបានែលដប់របាាំមួយៃលងបុ៉េនានេះ។ េៅៃលងទ៊ី១៤ែែមិលុនារងទ័ពអាលលឺម៉ង់បានចូលដល់េបេះដូងបារាំង គឺទិររុងបាើរីស។ រឪាភិបាលលម៊ីរបស់បារាំងែដលបេងេើលេឪយេលរមាើសាល ភ៊ីលិប េប៉េលន( Marshal Philippe Petain)សាំ ូមពរឲ្យមានយុទធសនតិភាពេៅព៊ីរយប់បនាាប់។ េរហយមរបារាំង រលូវបានែបងែចរឧព៊ីរលាំបន់គឺ លាំបន់មួយរគប់រគងេឪយរងទ័ពអាលលឺម៉ង់រគបរគង េហ្ើយមួយែផនរេទៀលសថិលេរហមហររគប់រគងរបស់រឪាភិបាលេលរេប៉េលនែដលមានមូលឪានេៅ វិជ៊ី(Vichy)។ េពលេនេះហ្ុ៊ីែលលរបានបែងវរហ ុងធាំមរររអង់េគលសវិញមតង។ េបើររេលរមរេមើលអង់េគលសវិញេ ើញថ្លអង់េគលសមានរបាាំងធមមឧលិឧរនាាំងហរពារយើមាាំេរពាេះអង់េគលសរលូវបានផ្លាច់េចញព៊ីឧបទវ៊ីបេឪយែរពរអង់េគលស(English Channel)។ េដើមប៊ីអាចបេងេើលែផនទ៊ីវយរបហារអង់េគលសបាន អាលលឺម៉ង់រលូវរិេះររវិធ៊ី ណាែដលអាចវយេអររ៏បារទឹររ៏បាន(របលិបលតិហរេតាសមុរទ),អាលលឺម៉ង់បានេរអងទមាារ់រអប់ែបរយើងឡាាំងហាេៅេលើែដនដ៊ីអង់េគលសេពញមួយរដូវេតា ឦនាំ១៩៤០ បូររួមទាាំងហរវយឆមរ់េពលយប់េលើទ៊ីររុងឡុនដុង និងលាំបន់ឧសាហ្រមមនានាេទៀលផង។ វបានេធវើឲ្យប៉េះពាល់ដល់ជនសុ៊ីវិល បណាាលឲ្យមានហរសាាប់នឹងរបួសយើងធងន់ធងរបាំផុល។ រងទ័ពអាហសភូមិននទ (The Royal Air Force (RAF)) របស់អង់េគលសបានទទួលបរជ័យឧយថ្លេហ្លុ។ ហ្ុ៊ីែលលរបានផ្លារែផនហរលុរលុយអង់េគលសេឪយសារែលធនធ្លនដ៏សនធឹរសនាាប់របស់អង់េគលស េហ្ើយរងទ័ពរបស់ែលួនរ៏មានរាំ ល់ែដរ ។ នាយររដឌមន្រនត៊ីអង់េគលស វិនសតុន ឈឹចឆឺល ឥប់េផតើមទទួលបាននូវជាំនួយព៊ីសហ្រដឌអាេមរិចែដលបានឆលងហរសេរមចព៊ីរពឺទធសភាអាេមរិចេៅេដើមឦនាំ១៩៤១។ េៅៃលងទ៊ី២២ មិលុនា១៩៤១ អាលលឺម៉ង់បានេបើរយុទធនាហរវយយរែដនដ៊ីសូេវៀលេណាលាំបន់ (AA) (ឥប់ព៊ីេែលតអាឡន់េហ្េល រហ្ូលដល់អារសាាឡន់) ។ វបានេធវើឲ្យសូេវៀលបងខាំចិលតចូលរួមឧមួយររុមសមព័នធមិលត(មានបារាំង,អង់េគលស,ហណាឪ និងអាេមរិចឧេមេហាង)េដើមប៊ីរបឦាំងនឹងររុមសមព័នធរល៊ីភាគ៊ីែដលមានរាលមាើសុ៊ីនឧអាលលឺម៉ង់,អុ៊ីតាល៊ី និងជបុ៉ន។ ែបរមរេមើលសភាពហរ ៍សន្រឤាមេៅអាន្រហ្វិរឡងេជើង រងរមាាាំងរបស់អាេមរិចនិងអង់េគលសបានបរជ័យេរហមៃដរបស់អាលលឺម៉ង់និង អុ៊ីតាល៊ី រនុងឦនាំ១៩៤៣។ ចាំែ រឯសមរភូមិសន្រឤាមេៅភាគឡងេរើលឯេ េះ



វិញហរវយបរលបលរបស់សូេវៀលឥប់េផតើមេឡើងរនុងែែវិចឆិហ ១៩៤២េហ្ើយប្ចប់មរវិញេឪយឨមឪបធរ ៊ីេៅរនុងសមរភូមិរបយុទធសាាល៊ីរហដ(Stalingrad)។ រងទ័ពអាលលឺម៉ង់ជួបនឹងបញ្ហាឧបេរចើនដូចឧែវេះេសបៀងរពមទាាំងថ្លនាំសងេូវេហ្ើយអាហសធ្លលុរឤរេពរចាំែ រឯរងទ័ពសូេវៀលឧមាាស់រសុរែដលសាុាំនឹងអាហសធ្លលុពិលឧមានេរបៀបយើងឡាាំង។ េៅែែៃលងទ៊ី៣១ ែែមររឦនាំ ១៩៤៣ រងទ័ពែដលេសសសល់របស់អាលលឺម៉ង់បានចុេះឥញ់។ េៅៃលងទ៊ី៦ ែែមិលុនាឦនាំ១៩៤៤ រងទ័ពសមព័នធមិលតបានឥប់េផតើមេបើរឦរវយរបហារទញវីបអឺរូុបទាាំងមូល។ អង់េគលស,ហណាឪ,អាេមរិចបានប្ជូនទាហានចាំនួនមួយែសនរបាាំមឺុនរបាាំមួយពាន់នារ់(156,000) តាមបេណាាយេឆនរសមុរទបារាំង។ ឧហរេឆលើយលប ហ្ុ៊ីែលលរបានបងឞូររមាាាំងចុងេរហយបាំផុលរបស់អល់េៅហន់អឺរូុបឡងលិចេឪយយល់រពមទទួលឥញ់ភាគឡងេរើល។ រងពលរបស់សូេវៀលបានចូលហន់ហប់ែដនដ៊ីបូ៉ឡូញ, េឆរូសលូវ៉គ៊ី, ហ្ុងរគ៊ី និងរូមាើន៊ី េៅេពលែដលហ្ុ៊ីែលលរររបមូលផតុាំរងមាាាំងរបស់ែលួនេដើមប៊ីបេ ាញអាេមរិចនិងអង់េគលសេចញព៊ីអាលលឺម៉ង់រនុងសមរភូមិ បុ៊លេហ្គ( Bulge) (ែែធនូ ១៩៤៤ ដល់ មររ ១៩៤៥) ែដលឧហរែែឝរហរពារធមចុងេរហយបាំផុលរបស់អាលលឺម៉ង់។ ហរទមាារ់រអប់ែបរមួយេៅែែរុមភៈ ឦនាំ១៩៤៥ សរមាប់នាាំមុែទាហានសមព័នធមិលតរនុងហរវយរបហារេលើអាលលឺម៉ង់ែដលឧហរវយរបហារចុងេរហយបាំផុល។ ឧលទធផលអាលលឺម៉ង់បានចុេះឥញ់ទាាំងរសុងេៅៃលងទ៊ី៨ែែឧសភា ១៩៤៥។



អវសានជ៊ីវិល

គឺេៅេពលែដលរងទ័ពសរលូវព័ទធជុាំជិលែលួន េនាេះេហ្ើយែដលមហាបុរស អាឌុហ្វហ្ុ៊ីែលលរ បានដឹងយើងចាស់ថ្លអាណាចររអាលលឺម៉ង់របស់អល់នឹងរលូវដួលរលាំឦប់ៗេនេះេហ្ើយ។ េហ្ើយវពិលណាស់ែដលរូបអល់រ៏មិនអាចនឹងមានជ៊ីវិលេមើលេ ើញអាលលឺម៉ង់ដ៏អសាារយ១០០០ឦនាំែដលអល់សនាេនាេះែដរ។ អល់បានសមលឹងេ ើញថ្លជនឧលិអាលលឺម៉ង់ែដលអល់រសលញ់េសមើសឤោរេនាេះ មិនឡាាំងហាដូចែដលអល់បានគិលទុរេនាេះេទ។ អល់ែលមទាាំងបានដឹងេទៀលថ្ល អវ៊ីៗែដលអល់បានលេះបង់សរមាប់អាលលឺម៉ង់គឺ មុែឧមិនលបសនងអល់ឲ្យបានលសេឡើយ។ នាៃលងទ៊ី ៣០ ែែេមសា ឦនាំ១៩៤៥ ហ្ុ៊ីែលលរបានដឹរៃដ នាង អ៊ីវ៉រប៉ន ចុេះេៅហន់បញ្ហាហរេរហមដ៊ីរបស់អល់ េឪយយរេៅនូវថ្លនាំពុលមួយរ្ចប់ រពមឧមួយនឹងហាំេភលើងែល៊ីមួយេដើមផង។ អល់បានរបាប់អ៊ីវ៉ថ្ល “េបើសាាប់រ៏រលូវសាាប់តាមរេបៀបអនរហាហានែដរ េបើគង់ែលេគសមាាប់ដែដរ សមាាប់ែលយនឯងវិញលសឧង” ។ និយយចប់អល់រ៏លយថ្លនាំពុលផឹរេហ្ើយរបាប់ឲ្យនាងេអវ៉បាញ់ឲ្យចាំរាលែលួន រួចេអវ៉រលូវែលបាញ់សមាាប់ែលួនតាមអល់ែដរ។ ជ៊ីវិលរបស់បុរសមានរ់ែដលេសទើរែលរគប់រគងពិភពេលរទាាំងមូលេៅេហ្ើយេនាេះរ៏រលូវប្វប់េឪយរេបៀបេនេះ។ ហ្ុ៊ីែលលរគឺឧបុរសមានរ់ែដលបានេធវើឲ្យអាលលឺម៉ង់េឡើងដល់ររមិលរាំពូលរបស់ែលួន។ វហារ់ប៊ីដូចឧេលឿនេពរេទែដលជ៊ីវិលរបស់មហាវិរបុរស ៃនអាណាចររអាលលឺម៉ង់មួយពាន់ឦនាំមានរ់េនេះរលូវប្ចប់? ែញុាំមិនអាចេឆលើយលបនឹងសាំនួរេនេះបានេទ។ មានែលេលរអនរអានេទែដលអាចេធវើហរសននិឪានបាន។



េរឿងែដលសេងវគ េលើអនរដឹងេទថ្ល ហលព៊ីបណាាឦនាំដាំបូងៗហ្ុ៊ីែលលរបានឥល់តាាំងឲ្យររុមចល័លមួយចុេះរបមូលជនឧលិជវ៊ីពតាមបណាាភូមិរសុរនានាឲ្យមរឈរលាំរង់ជួរអនេៅមុែរេៅាែដលជ៊ីររូចេរសច ។ បនាាប់មររ៏េរបើហាំេភលើងបាញ់រេះសមាាប់េឥលទមាារ់រនុងរេៅាេនាេះែលមតងេៅ។ ែលបនាាប់មរគឺេៅចេនាាេះេពលមុនសន្រឤាមេលរេលើរទ៊ីព៊ីរ និងរនុងេពលេធវើសន្រឤាម ហ្ុ៊ីែលលរបានបឤាប់ឲ្យមានហរបេងេើលជាំរុ ុាំឣាំងឧេរចើនសរមាប់ឪរ់ពួរអនរេទាសនេយបាយនានា ឧពិេសសពួរជវ៊ីពែលមតង។

ជាំរុទាាំងេនាេះភាគេរចើនគឺឧជាំរុមរ ៈ។ ជាំរុមរ ៈែដលលប៊ីបាំផុលគឺអសវ៊ីលស៍ សថិលរនុងែដនដ៊ីបូ៉ឡូញ។ ជាំរុេនេះបានសមាាប់ជ៊ីវិលមនុសឝអស់រប់លននារ់ េហ្ើយេតសិបភាគរយឧជនឧលជវ៊ីព។ ណាសុ៊ីដឹរជ្ជូនអនរេទាសតាមឡានដឹរទាំនិញ នាវ និងតាមរលេភលើងេៅហន់ជាំរុទាាំងេនាេះ។ េពលែដលពួរេគមរដល់ជាំរុ រិចចហរដាំបូងគឺហរដរហ្ូលអស់ព៊ីែលួននូវរទពយទាាំងឡាយែដលែលួនមាន។ អនរេទាសរលូវែបងែចរឧព៊ីរ គឺអនរមានរមាាាំងែដលណាសុ៊ីទុរេរបើហរសិន នឹងអនរែដលេែាយឬមានជមងឺ នឹងរលុវប្ចូនេៅរនុងបនទប់ឧសម័នពុលេដើមប៊ីសមាាប់េឥល។ អនរែដលរួចផុលព៊ីហរសមាាប់រនុងបនទប់ឧសម័នពុលមិនរប់ថ្លមានសាំណាងេនាេះេទ។ ពួរេគរលូវេវទនាេទវដង។ មិនមានហរផតល់អាហារឬរ៏េទរផឹរេឡើយ។ អនរេទាសទាាំងអស់រស់េៅរនុងបនទប់ែដឡបិទ ជិលឈឹង។

ែញុាំមិនចង់េធវើហរបរិយយឲ្យេរចើនេពរេនាេះេទេរពាេះវពិលឧេធវើឲ្យសែងវគចិលតេពរេហ្ើយ។ សូមេលរអនរអានេមតាាេមើលរូបភាពឡងេរហមេៅចុេះ។



សម្រង់សរតីរបស់អាឌុហ្ល៍ ហ្ុីត្លលរ

អនរែដលពូែររុហ្របាំផុល រ៏ឧរគូេវទមនតដ៏អសាារយមានរ់ែដរ!

ហរសសប់ គឺមានសភាពឧរ់លរ់ឧងហរមិនចូលចិលត!

ហររុហ្រមិនែមនសរមាប់ហរពារែលួនេទ ែលគឺសរមាប់វយរបហា!

ៃលងៃនេសចរត៊ីសុែសុភមងគលផ្លាល់ែលួន បានចប់េហ្ើយ!

សមបលតិមានលៃមលបាំផុលរបស់រឪាភិបាលគឺរបឧជនមិនេចេះគិល!

អាលលឺម៉ង់នឹងហាយឧមហាអាំណាចដ៏ធាំបាំផុ ឬរ៏មិនបានហរអវ៊ីទាាំងអស់!

សចចៈធម៌មិនែមនបញ្ហាឧបញ្ហាេទ ែលជ័យជាំនេះេទែដលឧបញ្ហា

ែញុាំេរបើអារមម ៍េដើមប៊ីេឪេះរសាយេរឿងឧេរចើន ែលេរបើេហ្លុផលែលបនតិចបនតួចប៉ុេនានេះ!

ពួរេគនឹងេជឿឧរ់េបើអនរនិយយេរឿងរុហ្រញយៗ !

វពិបាររនុងហររបយុទធឧមួយហរពិល ែលរសួលរបយុទធលតាាំងនឹងចាំេនេះដឹង!

ហររុហ្រមនុសឝមួយររុមធាំ វរសួលឧងហររុហ្រមនុសឝមានរ់!

អនរឈនេះមិនែដលសួរេគថ្លអល់មានសចចៈភាពឬអល់េទ!

អ្នកដែលពូដកកុហកបំផុត ក៏ជាគ្រូវវទមន្តែ៏អ្ស្ចារយម្នាក់ដែរ!

ការស្អប់ រឺម្នន្ស្ភាពជាក់លាក់ជាងការមិន្ចូលចិតត!

ការកុហកមិន្ដមន្ស្គ្ម្នប់ការពារខ្លួន្វទ ដតរឺស្គ្ម្នប់វាយគ្បហា!

ថ្ងៃថ្ន្វស្ចកតីស្ុខ្ស្ុភមងគលផ្ទាល់ខ្លួន្ បាន្ចប់វហើយ!

ស្មបតតិម្នន្តថ្មលបំផុតរបស្់រដ្ឋាភិបាលរឺគ្បជាជន្មិន្វចេះរិត!

រកាសិ្ទធ ិ

អាឌុលហ្វ៍...

Documents

Transcript of អាឌុលហ្វ៍...