Искусственный интеллект и универсальное мышление

149
Ïîòàïîâ Àëåêñåé Ñåðãååâè÷ Èñêóññòâåííûé èíòåëëåêò è óíèâåðñàëüíîå ìûøëåíèå Ñàíêò-Ïåòåðáóðã 2012

description

Обзорная книга для начинающих разбираться в области искусственного интеллекта

Transcript of Искусственный интеллект и универсальное мышление

  • -2012

  • 3ISBN 978-5-7325-1008-9

    681.3 32.973

    64

    : . . , - . , , - ; . . , - .-. , ,

    , . . / . . . .: , 2012. 711 .: .

    ISBN 978-5-7325-1008-9

    . - , , , , . , , - , , , , -, .

    , , .

    681.3 32.973

    . . , 2012

    , 2012

    64

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

    . . . . . . . . . . . . . . 11

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38, 43 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 . . . . . . . . . . 90 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

    . . . . . . . . . . . . . 115

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 . . . . . . . . . . . . . . . . . 125, . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157N- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 . . . . . . . . . . 172 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 . . . . . . . . . . . . . . 189, . . . . . . . . . . . . . 196

  • 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210

    . . . . . . . . . . . . . . . 220

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250 . . . . . . . . . . . . 260 . . . . . . . . 274 . . . . . . . . . . . . . . . 285

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300 . . . . . . . . . . . . . 306 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363 368 . . . . . . . . . . . . . . . 377 . . . . . . . . . . . . . 387

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469 . . . . . . . . . . . . . 483 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 496 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 507

    . . . . . . . . . 515

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 538 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 547 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 566 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 608. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 633 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 646, . . . . . . . . . . . . . . . . . 666 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 672 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 681 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 688

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 701

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 708

  • 6 7

    , , - . ( ), -. , ? , . - , , . - . , , -. .

    . - : , , . - : - , .

    , , . , , . - ( , ), , . , ( ) ? ,

    ? ( ) , . . - , , .

    , , , , - , . - . : , ... . , -, .

    - ( ) . , , . , . - -, , .

    . , - , ( ) . , , - , , - , - . , -

  • 8 9

    , , . , , - . . : -, , ?

    , , , , , , . , - . , - - . , , -, , .

    -, , . , , , , , , . . , - . . () , - , - , .

    - , ,

    . . , (, , . .) . , - , . . - .

    , - . -: , ; , , , , - - . , , , - - . , , .

    , , , , - , , - . , , , . , , - , , - . , , . , -

  • 11

    (, , ) .

    -, () , , . , , - , - . , , , , , , , (- , , - ).

    , , , . , , - . - - -, .

    . . , . . -, . . . . - . : , , - ailab.ru ( aicommunity) - .

    ! e-mail:

    [email protected]

    () - , . - , , , . ? , , , - , - . , , -, - . , - , , ( ) . , .

    . -, , , -. , - .

  • 12 13

    , ( ), , - . , , , . , - .

    - 1950- . , - 1956 , , 1960- . 1969 1- - . - ?

    , , ... 1921 , - . , , . - ( ) - . .

    !.. , . , . .

    , , - . , :

    , . , . , .

    ? - - - - . . , - , , - . : , . , , - . , , , - . - . XVIII . - - , , .

    , - . , , -, . . , - , , -, - , , . , , - .

    ? ? ? ,

  • 14 15

    . , - : - ; ; . - , , -, , - . . . - - - , : !, - , . , , .

    , -, . . - -. , , . . , - . - , . - , , , - , .

    , . - , . - , , . - , XVII .

    -, , , . , - -

    ( - ; , - ). - , , XVII - . , , , . ( , , ).

    , - ( . . ).

    , - , . - XIX , .

    - , - , . ( -). , 1920- , . - .

    - , ? , ? ? ,

  • 16 17

    - , , , .

    . , - -, . , , , - .

    , - , : ? ? , , , -. ?

    . , , . , - . , , ! , , , , - - - . , ,

    . , -

    , , . : , . - , !

    , , ? . , . , , , . , ( ) , ( , , - . .).

    , , - . . - - . , , . - , ( , , ), , .

    , , , . ,

  • 18 19

    A + B = B + A, A B. : . . - , , XVIIXVIII . .

    . , , , - : , ? , - . , , . , - , .

    -. , . , , , (. . ).

    , , . , . , . , , , - .

    -,

    . , - G - #, :

    1) A, B, G (A # B) # C = A # (B # C);2) E G, A G

    E # A = A # E = A;3) A G Z G , A # Z =

    = Z # A = E. , 13 -

    , - ( , ).

    (E , Z A ). . -, , A = B, A # C = B # C C.

    , - , . , -. , , . , - . - . , , - (-), . , . , - .

    , - ,

  • 20 21

    ?.. , - . - . , ? , , - ? . : ?

    -, , . - , (). , - , - , .

    - 1900 . . , - ( ) . , , . -, : xyz = = 105 x y = 4 x = 7, y = 3, z = 5. , ?

    1928 - . . ( XVII ) , , ,

    , , - . - , XIX ( , ) . , - , . . - ! ( ) . - , . - , -. .

    . Algorithmi - -. IX . XII , . , .

    - , (, -, : XIX + VI XII IV, ). - , - .

    XII , - ,

  • 22 23

    , ( ). - , . : - , . - .

    , , - -. , . - : ? XX - .

    - . -. -. - , . - . , - .

    - , , .

    ? ?

    , ?

    - . , 1931 - , . . , . - , .

    , - , , . , - .

    1936 ( ). - (), . - , - ( ), . . , - , . . , , , . - , , -

  • 24 25

    - . , , - , (. . , , , ).

    -, - . . , , , -. , , .

    , , - , - -. , .

    , , , -. , , (- ) . , . , . - , ,

    . , , -. .

    - () , . , , . , - , . ( , ) , . , , , .

    , , , . , . . - . , ( , - ). , - .

    . - , - . ( ) :

  • 26 27

    .

    , -, , -: ?! , , , , , , .

    , -. . , , ( ) , , - ? - , , , - , . , -. , . - , , , - . , , - , .

    , , , , , . . -. , ,

    , ( ). , , - , .

    , - XIX , , - , , , , . . . - - . . - , , , , - . , . , - . - , , .

    : , - , . , , - .

    , , , -. ,

  • 28 29

    , - ( , , , ). , , , - , .

    , , , -. , - , . , , .

    : - , - . . - , - (, , ). , , , , , .

    - - , -. , . - : , , ( - ,

    ) , . , , , - , .

    - -:

    , , - . . , .

    , , , . , .

    - , ... , ? -...

    , , . - , . , , . , , , , , , .

    - . , -. , , , . ?

    , 1931 . . . -, - , -

  • 30 31

    , , - ( ). , ( ) . , . , , . - , , - , . , -, ? - , -. , , - .

    , . . - , , - ( ). , - , . , . , , , , -, . , , , , - . , -, , . . - , , . ,

    : , ? ?..

    - . , . . T, , 0, , 1 . P, T, T(P), , T 0, P , T 1, P , - . T - P, , , . , ? ? P , T, , T(P) 1, P . P , T(P) - 0, P . , T .

    - . , - , 1970 -. , ( ) , , .

    , , . . - XVIII : (4 = = 2 + 2, 18 = 5 + 13, ). - ,

  • 32 33

    . , . , , -, (, ) , - .

    , -, ? , - ? , .

    , , . . , - . - , - . , -, ( , - ). , , . - ( ) . - , . - .

    , , T . , 0, 1, 1, 0.

    , . 0 1. , , , , . , ?

    -: , - ( ), . ( , , ) - , . , - ; - ( - , ). , - , -, , 1970- . , , - , . , , -, . 0, 1, , , -. , , , , . .

    T : , . -, . , T 0 1,

  • 34 35

    P. - , , , - , , 42. T , - , , - P . . , , , , , , .

    , 1939 . . - , -. , , (, - ), -. : , ?.. - , - . , - , -, .

    , , - , . , ; , .

    , - , - , .

    . - . . , -, , , , , ? . ( , , , ). , -, , , - . : , - , , . , , , . , , . .

    , -, , . , - , , . , - : T P - T, . , P - T , . , , . -, -, .

  • 36 37

    . . : , , , , , , - .

    -. , - -, , - . , , . , - - . - , , , , . : - , , , . , - , . , ( ) , - . , , , ( ) , -.

    , - , , -, - -

    , .

    - . , , , . . , - . , . , - . , - , .

    : . , -. , . , - , : ? , , - ? ?

    , , . - . . , . , , .

  • 38 39

    , -. . -, . , -. . .

    , . , .

    , - M -. . , - , . . ( M N = [log2 M]).

    , : , M . -

    2 M , M - . N = [log2 M], -

    22 2 .N NM = , N, M. ( ) -

    , , .

    , , - . , - .

    , - . , 5 , M . 1/10 , , . - , . - - .

    M

    N

    10 20 40 60 80 100 120

    5106 N/1

  • 40 41

    , (polynomial) N. - , . P , - . P, , , . .

    P: N, 2N/2 N. , , NP. , NP not polynomial, nondeterministic polynomial. , . () -. , , , .

    , - - . , , .

    P NP ( ). , NP , N (. . ).

    . , , . , , - .

    NP, . NP- (, , ). - NP- . - , . , P NP , . . NP- . -, . . 1971 , Millenium Prize Problems, , - 1 . , NP- , , P- NP- . , , , - (, , ). .

    ? - NP- , - , . , , , - . , , , : , , -. , , 1020, , . , , , 50 ,

  • 42 43

    , (, , ). NP- .

    , - , - N, -. NP- -, . .

    NP, , - , . , . , . - , , , . , - - . , ( -), P, NP (-, , ). , . - - .

    , , NP- . (-, ).

    NP , ( - ). . P (- ), , , .

    , , , , NP- ( , , , NP- -, ). NP- , , . , (- ), . , ? -, - , .

    ,

    -, , ? ( NP- ) - : , , - .

    , - -

  • 44 45

    . , , . , (, , ), - . - . , . , , , .

    , , - . , - , -, ! , ? - 1014 ( 1011 , - 1000 ), . , , , - , ( , - ). - , , - .

    -, . ( FPGA Field-Programmable Gate Array), - , - .

    , , . - - (GPGPU), CPU. , , -. , , ( ), , - .

    - . - , - , , . , - . , , SETI@home, - - . Folding@home, - .

    , - NP-. , , - . , NP- , , (-, , , N = 150,

  • 46 47

    10,5 , N = 300 ).

    ( -) . , - ( ) . - - . - ( ) ( ).

    , , , ( , , - . . ). - . , -, . . .

    - , -, . , . , - - , , - . , - , , , . ? , - ,

    ( , ). , - - , , - , . , , , - , , - , , , .

    , , - . . , , . ., - , , . , . - .

    - - , 1980- - .

    - (-, ), . , . , , . , .

  • 48 49

    , . - , - ( ), , - , , - . , .

    ? : 000, 001, 010, , 111, - - , 001 100+ 000 101 001 ,+ + . . ( - - , -). - ( ), . . ( ) 0 1 , - ( ) 000 , 101 001 . , - .

    - , . , , . . - . , .

    , . , , , -

    . , - ( - ), -. NP-?

    . , - - . , , , - - ( - -). , , - . . : , ( ) . - 50 %, , . - , - , . , . : ? - : , , , ( ), , , , , ( , -

  • 50 51

    ). , , ( ). - - . .

    , , , , - - - , - , .

    , - . - , . , , - (, - ). - . , - , - . - .

    - . , -, NP- ( , , ), ( ) . - -

    , -, , 302 , . - - . , , ( ), , . , , - .

    . : -, , , - , - - (, , ). , - ( ). - , . - , , - , , , , , - . , , .

    ,

  • 52 53

    - . , , , (, ) NP- (, - ), , , - - , ?

    , , . , , - . - , . -, , , - . , , - , .

    - , , , , , - - ,

    , -.

    , ? - , - , , . , -, , , ( , , , ). , ?

    - . , . . - , : . ? ? , ?

    . , - - . , (, ) . , , - , , . , - . 1950- ?

  • 54 55

    XIX - . , , - (), - . , , , . , -, , - . - , , .

    : - ( ), , . . - , , .

    1883 - . , -, .

    1905 , , - . - .

    . . . , . , -

    , - .

    (intelligence quo-tient IQ) . - . - , , . , IQ , . - .

    , - , . -, - : , , , , , - , , ? , , , , , , , , -. - , - , , , , . , , - .

    , . . - , , ,

  • 56 57

    ? ? , , , , , . - , - , , , . , - - .

    , - . , - ( ) - , . - - . , -. , , , . , - , . , - , , , ( IQ - : , 200, , 160, , 100; -, , ).

    - , , - ,

    , , , . - ( ) , , , .. 150 , . , . , , - , , , -. , - .

    - , 100 IQ. , , -, , - - . , , - IQ, .

    , , (, - , - ), . , - .

    IQ - , . IQ-.

    1. : 2 3 7 13 27 ...2. :196 (25) 324329 (??) 1373. : ()

  • 58 59

    (. . . .) 4. :) ) ) ) ) 5. ,

    : (. . .)

    , - , .

    ?.. , - (, , ), , . - ( n- ). - - . , . - , , - , .

    . - , - ( ). , ( -, ), . , - , , , . : ( ) , . , - ,

    , - , , , - - .

    , - , . , : -, , , ( - ). , , , . , , , , , , .

    , - NP- , . , . , - . , , , , , , , , - . , , ( ) .

    - , -, . - , .

  • 60 61

    , ? , - ?

    ?

    - : , . -. , , - . -, - (, - ), . III . . - .

    : - , . - , . , , , .

    - , , . , , - , - , . , - , .

    -, , XIX . , - (, ) . - , , , . , - , , , - . - 1888 , , .

    , , -. ( ) , . - , , , - , .

    - . - , - . , . -, , , -, ( ). -

  • 62 63

    ( - ) , , - .

    - , , - . -, , ( , ) . - - , - (, - ). . . . . - :

    (1898) , . - .

    , , - , , , ( ) - . , , , , . , , (-, , ).

    , -. -, .

    () - . , , , , . -, . ( , , , - ) , , , .

    , , . - . , , - . . , , , .

    , - . , , . , , , - : , , .

  • 64 65

    -, - XX , , . , , , . , , - , - . , . - , , , , .

    . . , , , , - , - . , , , - . - , , , - . , - , . - , , - - . , .

    ? - :

    - ( ), ;

    , , , ;

    , , ;

    , .

    -. , ? . , - .

    , - , - . - (-), , , . , - . , , , , , - , . . . , . , - ( - , . .).

  • 66 67

    XIX . . , ( ) , . , - - ? , - . -, - , .

    - . - . - , . . .

    , - , ? , -, . , - , ( ) - . , , . , - IQ-, , - , . ?..

    , , ( - , ).

    , . - , , . , - , - ?

    , - XX , . - , - , . . , - ?

    . - . , , , - , . , , , - . , 1892 , - .

    . . , - , , , - . , , , - , . - - . ,

  • 68 69

    .

    , , - - . - , , - .

    ( ) - . , , , . - , , , , - (, ) - ( ). , - , - .

    ( 35 ) , - . . , , - . , , , , , . , .

    , , -. -, - . - ( ),

    ( ), , .

    , , . , , - , , . , ? , , , ( ). , - , ? , - , , , . - , , , , . , .

    - - , ( ), , -. - - - - , - .

  • 70 71

    . , , - - , , . . . , . , . -. - . , , , .

    , - , . - ( , ) , , , . . - . : - .

    , - : N 12 + 22 + + ... + N2.

    3 22

    1

    2 3.

    6

    N

    n

    N N Nn

    =

    + +=

    , , , . , .

    , , :

    2 2 3 3 2

    1 1 1

    3 3 2

    1

    3 3

    1

    3 3

    1 1

    3 3 2

    1 13 ( 3 )

    3 3

    1( 3 3 1 3 1)

    3

    1(( 1) 3 1)

    3

    1 1(( 1) ) (3 1)

    3 3

    ( 1) 1 3 ( 1) 2 2 3.

    3 6 6

    N N N

    n n n

    N

    n

    N

    n

    N N

    n n

    n n n n n

    n n n n n

    n n n

    n n n

    N N N N N N N

    = = =

    =

    =

    = =

    = = + + =

    = + + + + =

    = + =

    = + + =

    + + + + += =

    (, -, , , -). , . , , - , . , , - .

    - , ( - - )? , , . , , - .

    , - .

  • 72 73

    , , . - , , . . , , -. , ( ).

    - . . , : ? -. , , , - , - .

    - - , ? , .

    - , , ? : ; - .

    , . :

    ; -

    ;

    ; (

    ). : ;

    (, );

    . ,

    . , -. , , , .

    ? : - . . .

    , , - , , . , . , - ( , - ). ?

    - , , , , , , ( : ,

  • 74 75

    -). : -, . , . , ( ) , - . . , .

    : 1) ; 2) 3) ; 4) .

    ( - ), - , . : , . , ; - , .

    - - . . , - (-, , , ,

    - ). , , . - , , , , . -, , , , : 1) , - ; 2) , ; 3) . - (, ) , .

    , - ( -) , . - , , , - .

    , , , - . , , , - .

    , - , - - . - .

  • 76 77

    - , , , , (- ), () , ( ) - (). , - . , - . , , . . , - . : ? - NP- .

    , - - , , . -? , ? 195060- - , - . , - .

    - -

    , , . . , - , . , , , , . - - , ( , , -) . .

    - , . -, - . - - . , .

    - 33. ?

    , -, . , . - . , . , , .

    : A1 C3. ( - ++)

    make_move (X, B2);if (last_move (O) == A1) {

  • 78 79

    make_move (X, C2);if (last_move (O) = = A2) {

    make_move (X, A3);if (last_move (O) = = C1) {

    make_move (X, B1); // } else {

    make_move (X, C1); // }

    } else {make_move (X, A2); //

    }} else

    . , -? , , -. , . - 33. , . , - , , . , , - , .

    , - , , , . - , (, . .). - , .

    , ,

    , , . - . , , -, -? , ( ) , .

    ( - ) . field[3][3] 33, , , X O, . - :

    char field[3][3];void tree_search( char player ){for( int i = 0; i < 3; i++ ) {for( int j = 0; j < 3; j++ ) {if( field[i][j] = = ) {field[i][j] = player;if( player = = X)tree_search( O );

    elsetree_search( X );

  • 80 81

    field[i][j] = -;}

    }}

    }

    field (), tree_search(X), field - .

    check_game, , X O, - 3 , , . (- ).

    , - . , , . , , , . , , - .

    +1, - 0, 1. , -, , . , , - . .

    , ( ), - . , - , .

    , - , - , .

    - , ? , NP-. , : , - , , , . , - 1040, 10120,

  • 82 83

    10400. , , , , . , -: , 10100 - , , , , .

    , - , . , , -, , ( -), .

    , - 33 , , . - 45, . , - 33, ( ), . , - .

    , ? - ? - , , - , - , .

    - -. - , . , . - , ? 9. -. , - . , , - ( ) .

    ( ) : , . , - . . . , -, (, ).

    - . . , , - () -.

    ? : -

  • 84 85

    , . : , , , - , . , (). , , NP- .

    , - , , -, -. , . , - .

    - . , , . -, , - , ( , ), . , - , -. , , , - , , .

    , - , . - , , : (,

    , ) , , -.

    ( ) - , , . , , - , . , - . , -. , , - , , , . -, (), - , . , , , .

    , , - - ( -) . , , . , - . , , . , . - . -, .

  • 86 87

    , -. , , , - . - (opponent exploiting), . . . , , - (, ) . , , , - . , , . , .

    , - . , - , : , , , .

    - , . - ( ) ( - ). , - . , , .

    .

    , . - . - , . , , - . n- n ( ) .

    , -, . , , , , , (, ) . , , - . , , ( ), . - , , , . - ?

    n- - , n - . - n .

    . , -

  • 88 89

    . n- () . - - . , , , , , , . . .

    , , . -?

    - -- ( ). - , , -, . , . (. . ) , , , . , , , (. . - ).

    , . -- .

    . -

    . , . - NP- . : , , . .

    : , - - , , -, . - : ( ) , , . -- , NP-.

    ( ) , -- (-) . , , -- -, n- .

    - : - . ,

  • 90 91

    , - , , . - , . . , - .

    . , - , 1950- . - , , . - , , , - .

    , - , , . (1965 .) (- RAND) , , - , - , . , , , .

    1969 , . - , PDP-6 ( 0,25

    ), . - , , . , , .

    , - , . -, - , , , . , - .

    , - . 1990- , 2006 2 : 4. . 2008 - ( -) -, 2007 . Jeopardy! 2011 - -. , , - . , , . , , , - . , - - ( ).

  • 92 93

    , - : - , , , . ?

    , , . - , , . . , , . , - - . -? , , .

    . - , , , , . - -, , , - , , , , . - . , , , . , , , - , .

    , , ,

    . , an + bn = cn ( ) - n > 2. . , ( -) (- , ). : , , , . - , , , .

    , . - . , , 1995 , - ? - ? , ( , )?

    , -, , . , , - , .

    , , -, , -

  • 94 95

    . , - - , , , , ( -, ). -, . -, , . , , .

    , - , , - . , , - 1993 , , , .

    Deep Thought, -

    . b4a5, , . - , -, . , , , , . . - .

    - Deep Thought. - , - , . , 2007 - , , , , -. , . , - - , . , , - , , - . , - . , - . , , , - . .

    : - , , . - ( ), - . . ,

    , ,

    8

    7

    6

    5

    4

    3

    2

    1

    a b c d e f g h

  • 96 97

    - , , , - ( ) .

    , , : , . , , , - , - NP- , -, .

    , - . - , -, , . , , , - , .

    - , . - , . , . , NP- - . -, - , . , NP- ( , ) -, , . . . -

    , . - , , , , , , .

    , , - . ( ) , . - , . , . - . , . , , , , , . - , , - , .

    , - , , , - . , . , - . ?..

    , , -, , - . ,

  • 98 99

    , , - NP-. . : , . ?! , , . , - , , , ? , , , .

    -, - . - . -, - , , . , - , . , , 2n 1 (, 7, 31 .). , , - (23 + 1 = 7, 235 + 1 = 31, 211 + 3 + 5 + 7 = 37 . .). , . , - -. , - . , . ,

    . . , , , - . ( -) .

    , , . NP- , . . , - , , , - - . , - , . , , ( ), .

    , , , , . , - , , . NP- , .

    , , , - NP- , . , , - , , , , . - .

  • 100 101

    , -, - -- . , -. , - ( ), ( ). , , - 33. - . - : , , .

    , . , , - , - , - , - . XX - .

    - , -, , - . , , - , , .

    , - , (General Problem Solver GPS). GPS - ( ) 1957 ( 1969 ) -. , GPS , - 1978 . , GPS -, . GPS , . , GPS , - .

    GPS, -, - , (). , . GPS - .

    , GPS, (-) , . , , , . . , GPS - , GPS , .

  • 102 103

    , , GPS, - . GPS , , ? - , GPS.

    - : , , , - ( -1, -2, , ). : , , . - . , .

    GPS , - . , - - , , ? , , - . , , - , , , . - , , -. , -, , . , - . , ,

    , . : , - . - GPS?

    , . , , - . -, , -. - . , - .

    , GPS , , , - . , , - , - ( ). GPS , , GPS - .

    GPS . , - - , , - , - , . . GPS , - .

    , GPS IQ, (

  • 104 105

    , - ), , , , GPS, IQ. , GPS -. , : , - , .

    , : . , . , , NP- , , -. -, , . , ( ), ( , - ). , , ? , - . . , - . , -

    , . , , . - , , - ( - ).

    , , , . . - , , , . . , ( ) , -. , . - ?

    , , . -, , : 10 , 12, 15. , ? , 10, 12 15 -. , ? ? , -? ?

  • 106 107

    , -, . GPS , , . GPS , - : , - , . - , - . , GPS , ( ) .

    GPS - , - . , GPS , -, . , , , . - - ?

    , - - . ? ,

    . .

    MN . - : ci, j, i = 1, , M, j = 1, , N. (1, 1) (M, N). , - .

    - ? -? , , - . . . : , .

    , - M N. - , . , - .

    - . :

    1) D MN - di, j (+);

    2) (1, 1) c1, 1;3) (i, j),

    , di,j + ci1, j1 - di1, j1, . . , -

  • 108 109

    , ( ). , di1, j1 > > di, j + ci1, j1, (i1, j1) di,j + ci1, j1;

    4) 3 , - D ;

    5) D - (1, 1) , - ; .

    . -

    ? - NP-, , , . , - , . , , .

    , . ,

    , , - , , . , - .

    - , , , - P, . , P, , . , . , . , , , - , , . , -, .

    , , , . - P -, NP- . -, , , , , , , .

    : ci,j ; D ; D .

    , di, j

  • 110 111

    , - , - . . . , - . -, ( ), -. , .

    , - . , , , . , . ( - ) .

    , -, GPS, . , ? , ?

    . - , . - , - . , , ( ),

    , - .

    . , - ( ), . . . -, , , , , . . ( - , ).

    , - , .

    , -, . : ( , ), . - , . P.

    , , . 2012 . . , .

    - : , -, 6 , 1 6 . 6235. ? -

  • 112 113

    , . -, 7. , , 7 k ( k , ). , . , .

    - , , . -, - , . . NP- ( ). - . , , , : - 88 (A1 H8), . . 62 , 12?

    , ( ). - ( ) . , (30 32), - , . - , - . , , NP- , P ( , , NP- ).

    P - , -

    . -: P NP- , .

    , , P, -. - NP- . - , - IQ , . ., , , - .

    , - , . , , , . -, - , - . , . P, NP- , - . , , -, . , .

    , , -, , , - .

  • 115

    . - , , .

    - : - , , 1970- . GPS -. , . , - GPS , , , -. .

    - , - : - , - , . . ? , , . - , .

    , , - (, ), - , . , , ?

    , . , ! , , , . , , , - . , , - , . , ? , , : ! , , - . ?

    , . ( , , -), ,

  • 220 221

    ?

    , , - , , - - (, ). . , - . , , . , ? , ( ), . .

    , - ? , - . , - . , , , , .

    , -, . - .

    . , , - , . , ( , , - ). -, , - . , , , . - , . , - - .

    , - ? . , , - ( , , , , ). . . - : , , - ,

  • 222 223

    - - . , , . - , . ( ) - . - , - .

    , -, , , , . - , . , () , , . , , , , . , , - , . .

    , - - , -. , : ( -

    ), .

    , - , - , - . , , - (, ) - . , . - - . , -, , - . , . , -, . , . . , - - , - .

    , . . - , , .

    . , - . , , ( ), , , ( ) (-).

  • 224 225

    , - . - , -. , , , ( ) , , . . . . . - , , - . , - (, , - ). , , , ? , -, ( , ).

    , , -, ( ) . , , -. , - -, . , ,

    , - , - .

    , - . - -. - , , , .

    , , , - . , -. , . , ( ) .

    - , - ( ). - , - , ( , , ).

    , , - , , - . ? ? , , - ( ) . ,

  • 226 227

    (), - . . , .

    , - . , - , , - . , . ? , , , (, , , ). , , ( , , -). , . , , . -, - , ( ). . , - .

    , ( -

    -) . , - . , ( ) -. -, , . , , - . , - , ? , .

    - . , (, - ), , - (, ). , , - , -. . - . . . .

    , , . , . - , . -, .

  • 228 229

    , -, - . - . . , - , , , ( ), .

    1012, , , - - . , 1011, . . , - 1010 . ( ) , , - (. . 1012). -, , : (. glue . glia). , ( ).

    , - , - . , 10141015 . ? : 10300 -. ( ) , , . . , , , , -. ( ) 4 101 000 000 - , , - . , , - , - ( ). , , - , .

    ( ) , -. -, . , . ( - ) - , , - . , .

  • 230 231

    ? -, - . , -. , , . , . , : , , , .

    1943 ( 1956 - , ). , --: , -, ( ). , -. . , , , ( - 0,1 10 ). , , , .

    , . , . , , ( )

    , . , -, . , , . : , - . ( XX - , ) , ! - , . , , , - : ?

    , , . . . - 1952 ( 1963 ). , , , , , . . , -, , . ( !) , .

    , - ( ), - . , , ,

  • 232 233

    . , . , - - . . , -, . .

    , . -, , - ( ) ( ). : , - . , : , - . - , , . . , 0,07 (, ). , .

    - - , , , , ( ). , , - . - ( , , 0,04 ). , , -. ( ) - . ,

    . - ( - ), , . . , - , - .

    , - , ( ) . , ( ), -. - , - , . , , , -. , . . , .

    -, ( ). , , , . - .

    , , -

  • 234 235

    , . 1980- . . , , .

    , , - . , , . , . , , 1000 , 1 - . , , , -, - - ( , 30 , ). ( ), , . , . , , - , .

    , , - ? , - , ,

    . -. , , , , , , . , - , , - .

    () . , , - , - . , , . , ?..

    - -. , , . ? - ? , -. , , , . . - ? - ? ?

    , , : (1949 .). - :

  • 236 237

    , -. , - . ? , , - . -, .

    1950- , - ( perception ). . . , , , .

    ( - , , ). - . - : , - ( -; : , ).

    . . ( -, ). , - . 1 ( ), 1 ( ) 0 ( ). -, . .

    , -

    , ( ). , . -, , ( - ). .

    , , . . . , . : - , , ; , - , . . ( , - ?) - .

    , , ,

  • 238 239

    , . , , 1957 - IBM 704, 1960 MARK 1, . ? , -?

    1969 , - . - : . , , -, .

    . - , , - : (0, 1) (1, 0) , (0, 0) (1, 1) . - , , ( -, , ). , , .

    , - w1x1+w2x2, wi , xi . , w1x1+w2x2>e, e ( -: , , , ). , X1OX2 ,

    , -, . , , (0, 0), (1, 1) (0, 1), (1, 0). , .

    , - . , , - - , - . 1957 . . , , - ( ).

    - ? ? - : , - ( , ). , - , -, . , - , , , - . - ( , ) , - -, .

  • 240 241

    , , , . , ( ) - (. . ), . - - , . - . - . - , . , , , . - .

    , , , - . -, . , -, ( -, . connect , ), . - -. , , - , , , .

    1986 - ,

    - (, , 19691986 . , ). (, , ) -, . , , , . - : , . - , , . -.

    , , ( ) - , . , - , . . , , - . - . , , -, . - , . , . , 10001000

  • 242 243

    21 000 000 ( -), , , -. , . , - , , .

    , ( ). - : , , ( ). , - , .

    - , . . , . . , , . , - ( ). , , , - . , , , . , , - , , - . , ,

    1971 , .

    , , , , - , . , . , , - , , .

    , - ( ) . , ?

    ? . - . - , - - . ? , - , - , - . .

    , - , , , .

  • 244 245

    ? : , - - . , - , . , . , , , , ( ) , , .

    , - () , ( ), , . . . .

    -. - , . (, ) . (, ) , . - . , , - . , - . , , , . , , -. .

    , , 1970- , , . - , . - . , , . , . -, , . , . . -, ( , , ).

    , , , , , , - ? , - - . ( ). , , , , () , . - . , , .

    , - , - . ,

  • 246 247

    , , - , - . , - , ( ) - ( ). , .

    , , , - - - (, ): - , . , , ( ). , - , , - .

    - NP- . -. , . . , , - . ,

    , - .

    , . , ( 1987 ) - - , , , . . -, , .

    , , , -. , .

    - - , . - ; ( ) -, (-) . , -, . - - . , - : , , -, . - , , , , . , ,

  • 248 249

    - ( - ).

    - . , ( ) , , , ? , - . , , - ?

    - , . , - : ( ) . - , , - . , . - , - , . . 1970- .

    , , , . , , , .

    , . , -

    , ( , ). , , -, .

    - . ? -, - , , , . , , , , , - ( ). - - . , - , , . - . . .

    , - . . . , , , - . , - . - ? , -

  • 250 251

    ( , - 72 ).

    ? , , , -? , . : - , , . -, ( ) . ( ) . , - ( , ), . , - , . , .

    , , , , : , , . , , , , , . , , - , - . : , , - ? - ,

    , , , -, . , .

    , , - , , , . ( ), . - , - , . , , , , , ( , ).

    , - . . -, . , - . , - ?

    , - , . , . , - , - , , - ? ? , - .

  • 252 253

    , , - . - - , 15 %.

    , 100 , - 1000010000 . ( ). , - 1% (, , - , )?

    , , -. , . , - , . , . , , - , . -, , , .

    - ( ). , , , ( ), . , . . -, .

    , - , , . - . , - , , , - .

    , ( - ), : on- - , , off- -.

    ,

  • 254 255

    , on- , - , . , . - - .

    , - . , , - , - , .

    , , - , , . , , , . , - (

    - ), .

    - (, ) , - . ( ) . , . , 200 , - . - ? , ( 70 %) , , - ( 1960- . . -, 1981 ). - . , (, - ), - . , , . , - , . - .

    , : , , ; - -; . . , , . , -

    ) )

    ( - , ): on-; off-; ,

    on- off-

    ))

  • 256 257

    , . 45 , , , , .

    , - . - , 1970 . . . . , - . , , , , - , - , . , -, . , , -. , , , . , - . , , .

    (, ) - , - . - - , , . , (. . )

    , , , - . , , . - - , , , , . , .

    , -, , . , -, - , .

    , - , , - , - . - 1975 , .

    . , - . . -, ( ), . . , . , , -. , , . , , , -

  • 258 259

    , .

    -, - , , , ( ). - , ( ): - , -. , . , - (, -) . - , - . .

    , -, , . , . , - , , . , , - , , - (, ).

    . , , , , , .

    - 1980 . , - . , , . , . - .

    - . , , . . , - , . . - . , , , , - , , - . - , , , . . -. - .

  • 260 261

    , , , . -, (). , ( ), , , , . - .

    . - , - - ( ) . , , . -, . . - , -, .

    , - , . . :

    , - , . ?

    , - . , , - : , , - , - , . - , , , . . - ? ?

    , , . . , , , , , , . . : ? , , - ? -, ?

    , -: . ? , . ,

  • 262 263

    , NP-. , . - ! , NP- ?

    ( ), -, , : - , - , . , - - NP- , , ( -, ) -

    , : NP- , . - - . ?

    , ( ) - , , , - . - , . , ?

    , , , , . , -

    , .

    , , . , . , . , .

  • 264 265

    , . , , , , , . , - , ? - - , ! , , , ? , : - , . - .

    - - , , , , ( , , , . . ), . , , . , : , .

    , . - ( ) . , . , , , -

    . , , , , -. , -, , , , , .

    , , , -, - -, , , . , , , . , - . -, , , . , , XIX , . , . , . . ( . ), , , . , - . , , ( , , ).

    -, , -.

  • 266 267

    - , -. , , - .

    ( ) -, -. , - . , - . , , , , . .

    , ( , - ), - . , , , .

    . , , , , . . , - , (, ? , , , , , , ). - -, . , -. , , .

    , . , - , ? - , - . - . , , . 16. , 64. . - . ?.. . ! , . ? - ? , , - .

  • 268 269

    , , , - . , , . - . , - , . , -, . , , , , , . , , , . , , , . , , . . , , Abibas, . (, ) .

    , - . . - , - . . , , , : , , , , .

    - -

    . , , , , . , - NP- - . -, ; - .

    ? - , .

    , , 1970- , -. , , , - , . - . - , - . , - , . , .

  • 270 271

    - . - . , , - . - - ( ). , - , - , . , , . , , , ( ). , -, , .

    - , , , ( ). , , , . . . - -, , , . , , , . ( ), - , , - , .

    - , , - . , , .

    , , , -, - , . ( ) , - , -, . - , . , . - , , , , . - , - . - . , - - (. . , ), - . , , , .

    , - --

  • 272 273

    . ? , , ? , , , . - , -. , , , - , , . - , ? , ( , - ). , , , .

    . . , , - , - . - , . 1969 , - , -, . , , , - - . , -

    , . , , ( , , ).

    , , , , (, ) . , . , , - . - , .

    - . . , - . , , .

    - , , - , , . - , . , NP- ( ), , - . , , . ,

  • 274 275

    -, . , . -, , .

    , : , , - , , - . , ( - , ). , - . , , .

    - : . , . , - ( - ), ,

    . - , , .

    , - . , , ( -), .

    , - (), , - . , ( - -) . , , , . , , - - , . ( -, ), - ( ). ( ) , , ( ). , , - . , . . . . -

  • 276 277

    .

    , , -? . , ( , , - ). , , , ( ), -, . , , .

    , ? : , , , . -, - . , , - - .

    , , . . ( XX -, ,

    ) (-, ), , , . - . Blue Brain, Blue Gene, . , , . , , - . , , .

    - ? , . - , , . - : , -, , - , . ( ) , . : - ( ), ( ) !

    , , , - . ,

  • 278 279

    - . ( - ) - , -, .

    , - , - . , , , , , , - . . .

    - , , , . - , , , ( -, ). - , , , . . - , , - , . , , . .

    , , , -, . : , - ? - 1990 :

    -, , , : , , , : ? , , , . , 2006 : - , , - . , - , , FineReader- FormReader (ABBYY), , .

    , - , . , - , , , , , , - . , . -, , ?

    - - . , - . , , , . . , -

  • 280 281

    , , ( ) - - . : - , , , ; .

    , , , - , . , , ? , , - ( ) - , ? . -: ( )? , . , .

    -, - ( ), , . , - , . -, - , . -, , -. , , , - . ,

    . ( 90 %) ? , - . - , (- ) ( , ). - ( ) . - . , , - , . . - . .

    - 1960- . , , -, . . - , (), , , .

  • 282 283

    , . - , , . - . , , , - , -.

    , , . , , . - , .

    . -, , , . , , , .

    , , . . , , -. , , , - . , , - ,

    . , , ( ) , , , - , . , - , , .

    , , , - . - - ? , . , , . , - . ( - ) , , , - . , , - .

    , , ! , , , . , ? -! , , - . ? , - . , - . ,

  • 284 285

    , . . - , .

    , - , . - - , , , . . , -, , , , - , . - . , ( , !), -, , . (, , - , ), .

    - -, , . , : , , , , - , . . , - . : , , . - : -

    , . . . ( - ) : , . -, , - ; , , . , . , , - . , . , - , , , .

    , , , - , , . , . - , - - - , , . ?

    , ( , ). ? , , .

  • 286 287

    , . - - - ( 0 1) . , , , , .

    , , - . : , , , . , () , - .

    , , - ( , , ). , , (, - ), , . . , . - , : , , , - , - , . : .

    ( ) . , . - : . , !

    ( -) . , p/q, p q . p q - . , - , .

    , - ( - ). - . - , - , , . ( ) , - . , -.

    ( - ), - , (,

  • 288 289

    , ) , . , -, . , . , - , - . , , - . - . , - , - . , .

    , . , , . , , , - . , , , . , , ! , , , -, .

    -

    . () . , , , - , . , , - .

    , - , , , , - . , . , - - , . , , . , , : , , , , .

    , - . , . , : (3751, 1357), (4382, 2348), (7289, 2789), . , : (2384, 2023), (3891, 1389), (5261, 1093), .

    - , -. , - . - , , ,

  • 290 291

    , . , , ! -, . , , , . , , , . , , , .

    , - , - , , ( ) . , , - . , . , , - , . , -, , . -, , . , , ( ) . , . - , ?..

    - , . . - . - , , -

    . ? ?.. , , . - , . (, , ) . - , .

    (- , - ) - . , , - . , , . , , , ( ) . , -. ? -? .

    , - . , , - . . , - - , , . : -; ; -

  • 292 293

    , , - , - . , -. , . , , - . .

    - ? , , -. , . - . , . , , - , .

    . , - . . , - - -. . ? , , , -. . , , , .

    , - . . , , - (). , - , .

    - (, ), , - , , . , - , . , , . .

    , . - , .

    . . ,

  • 515

    ( ). . , - ( ) - . - .

    - . , , - , . - (), , ?

    , (, -, ). - animal+robot, . . -, () , . , , .

    - ( ). , -

  • 516 517

    , ( ), . ( ) , - , - . . - : , -. , . - , . ( ) : , , , , - . , . . , -, . . , , - . . : , , , . .

    , ( - ), , . -

    . -, . , , - - , , -: , . , -, . , - , , () , - , - .

    - 1990 - - ( ). , , . . - . . : , 1987 . - , 19601970- , - .

    , , - , . - : ( ) . : - - . , - .

  • 518 519

    , - . ? -, , , (. . ), . - , - . , , . , . , -, . : , , , . , , , . - , . , . - , . , - ?

    , - , - , - . - , , , .

    - . . , - . . ? , - .

    . , , ( - ). - , ( , , ) , . - , , - .

    , - , . - . - , , , -. , .

    , - -. . - . , , ( -), -. , , . , -. - . , . - (,

  • 520 521

    ). - , , , . , - . , -, , ( - ).

    , , . . - ( ). , , , - , , . , - . , .

    , . , - - , . , - ( , ). , - , , , . , : ?

    - . - , . , -. , -, -, - . , , , , . , .

    , - , - -, . - .

    - . - , - , , . ( ). - ( , ), - . - , .

    - , , - , , . , -

  • 522 523

    , .

    / ( , ). . - . , , . , , . , -, , . - - . ( , ) ( ). - , , . - .

    , - . ? - , - ( ). ? , . , . . , , , , , .

    ? , . , . -: , . , , ( , -) - . : - , . , .

  • 524 525

    , , . , . , - , .

    , - . , , . , : , , . -, , - , , , , . - ( -) , , . . :

    - . , - , , - , , , . , -, , ( ).

    ? , ,

    , , , ? - - , . - . , , - ? , . , ( , - ). - . - , - ! . - - ( - ). ?

    , . , - . . ?

    -, . - , - ( ) - (, ). . , -

  • 526 527

    . , .

    , ( - ). , - , , . - , , . ( -, , ) , , - . . - .

    . - , - , , .

    The Emotion Machine: Commonsense Thinking, Artificial Intelligence, and the Future of the Human Mind ( : , - ), , . , , -, , . , - , - . , . , , - , , , .

    , ( , , , - ). , , - . . , , , .

    -. . , , - . , . - , - .

    , -

  • 528 529

    , . - , . , , - . - : , .

    -, . - , - . - , . , - - , - , , , , . . ( -), , - :

    . - , -, , ... , -, .

    , , , - , .

    , , , .

    , - ,

    . - . - , - ; - . ; , .

    - - . , , - . - , -. . , , : - , , , . - , . , , , : , . . , - , - ( , , ), . -

  • 530 531

    , : , . ?

    , - . , , . , . , . , , , , . -: , , , , . , ? , , . , . , - - , , . , - . -, . , -? . , . , , , , , , . - , , -, ,

    , ( , , ; , ).

    - , , - . - (, , , - ). - , . - , . , . ( , ).

    - (, , , , ) , , : ? - ( ) - . - ( - ). , , , , : - - , .

  • 532 533

    . - , , , , , , , .

    , , , . , , , , -. ( 1961 ) - , : ? , ( ) . , - , , -, , . - , - , . : , . - , , - .

    -. , , , - . , ( -,

    ). - . , , .

    - - , . . - , - . . - . , , , . , - . ?..

    : - . - , . , , : -? , . : , . ? ? , ( , ). , - , , , , -

  • 534 535

    , - .

    , , , , - ? ? , - , - ? , . , . , - , - .

    , - , . -? (- ), , -, , . , - , . - , , , .

    , , ( -) . , - , ( ). ( , , , ) - . , - , . , , - , -

    , , , . . ( ).

    , , , - . , - ? ! !? , - .

    . , : , - , , . , , . - , . -, , , , , . , , ( 100%) . - , , , .

    . , , - . - . , , , . , , . ,

  • 536 537

    , , , - .

    , , , . , , - . , , , . , , . , - , , , . , - .

    -. , , , . , , , , , , . , - , . . - . , - , , , .

    , , , --, . -

    , , , . , , , . , , - , - . . , - ( ) . : , , , ? , , : , , . - . , , . , , , . , .

    , , ( ), , , - , - . , , , ? , , , (- ) ? , . , , , , - . - , , (, , -

  • 538 539

    , ). , - .

    - , , . . , - , - . -, . , , . - , . , : , , - ! - , !

    , , . ? , , , , (- , , - , , ). , . , -

    , , . - -. , .

    1987 , - (). - . , - . , - 1960- ( . . ).

    -, - . . , () -. , . - - , - , .

    , . - , - ( ), , ( , ), . , - .

    -

  • 540 541

    . , , (, . . - ) . , - . , , , - , , , .

    , , , - , , . (), () (*), .

    - - ( ). : -, , , , . . , . , .

    - . - , , . - , , (, ,

    ), - . - . , .

    , - , , - , - . .

    - , , , - - - - , , .

    , - , -. ? , - - -. , . - , , , .

    , - , . , , , . , , , . .

    -

  • 542 543

    , , - , ( -) , , . . , , . , -: . , . , , , -. , - . . , , , . . - ( ). , : , - ( - ), . ( ) . - - , , .

    , . , - - . - , , -, . - .

    , , . , - . ., . , - ( , , ), . -, (, . .). , , (, , , ). : . , - , ( ), .

    ? - . , , . ( ) - , . - . - , . , , , . , - .

  • 544 545

    , , , - , .

    , -, (). - , , , . , , , - .

    , . . , , , -. . - - , - , . . , . (, ) . - , - . - .

    , , , . , ? , , () . , - , - . -:

    , ? , . , . - , .

    ( -) . . , , , , , . ( ) . - : , ; , . - , ( , ). , , , - -, , - . , , .

    - , , . , . , - , .

    . , ( ), . . . ? . - ? , ,

  • 546 547

    , . - , , . - , , , . , . - - ? , . . .

    , - , . , ( ) . , , - , , , , - , , , . , - , , .

    - --. - , ( , ). -, , , . ( ) . , , . ,

    , . . , .

    - . - , , . - . -, - , , , .

    , , - . , - , , ( ), . . - . , , . , . , .

    , , . , , , .

    . - , . -

  • 548 549

    . , - , ( ). - . , , , . - . ?

    , - . , , - . . .

    , . , , , - . . , . , : , - , - , . , , . () ; ( ) , . , , . ( ) - , , ,

    . , .

    , . - - . , . - . , -, , - . , , , , , - , , - . ( , ), , , -, - . , . .

    : . , , , - . , , . , . , - , (- ) . . ( ), , , , . -

  • 550 551

    . , ( ), ( ) -. , ( ) , .

    - . , , , - . , - - , . . , (- , , -). (, , ). , . ( ) - . , , . , , (, ). , , -, , - .

    , , , - , - . , , , ,

    8 , . , - ( ) - , . , - . - - . , , - . , . .

    : ? , , . , . : , - . ? , .

    , -, XVII . 1831 - , . 1869 , ( nucleus ). 1880- . -, , ( ). , , ,

  • 552 553

    , !

    1950- - , . , . . 1962 . , - (), - . - () . , 1866 , . , -, , - . - , -. , , - .

    , , . - , (, , ) ( - ). , , , - ( ). () - , ( , , - , - ). , - . 1961 , . -

    , , . 43 = 64, - 20 ( , -). (. ).

    . -, , , , - . , ? ? , -, - : , ? .

    -, . - , ( ) , - . , ( ) ( ). , .

  • 554 555

    . - . - ( ). -, , , , . - , . , , - . , , , , , .

    - . , , (. . , , ), - () -. , -. , - ( ) , . ( ) , (. . ).

    , , - , . , 1050. ,

    . , , 166 , - ( , - 166 21 !). , , 25 , ( , 25 ).

    , , , . . () , , 20 -. 4 500 ( , ).

    . . , ( ) . , , - , ( ). - . ( ) : - , . , . - : - , . - , , , - , ,

  • 556 557

    . , , ( ( ) -). , . , , - . , , ?

    . , -, - ( ), . 30 %. - , , . , .

    , - , . , -, . , -, , . , . .

    , - , . , .

    , , , - . - . . ?

    - , . - , 31 536 000 , . , , . - , - .

    . ? - ? , - , , . . , . , - , .

    ( , , ) - XIX , , , - , , . , , , , - . , . , -, , , , . , -

  • 558 559

    , - ?

    , , - . : , , . . . , - , - . , () , . , . . - , .

    1865 . - , . . - . 1883 ( ).

    - , . XX . - , 1907 ( 1937 32 ) ( , , -, , - . .). , , , , -. .

    , - - , .

    -, . - , XX : ( , - ), - , , . ., ( ). , , -.

    , , - , . . , . . , , -, . . -? , ( ) , -? - , - .

    , , -

  • 560 561

    , . - ( IQ-, . .) - ( ), (. . ) . ( ). ,

    1, 1,cp 2, 2,cp

    2 21, 1,cp 2, 2,cp

    ( )( )

    .( ) ( )

    i ii

    i ii i

    I I I I

    CI I I I

    =

    , , I1,i -, I2,i (i ); I1, , I2, , C - .

    , I1,i = I2,i i, - . , . , I1,i - I2,i, .

    , - , - ,