ธรรมอานวยพร

ในโลกนชวตทมความสข สดชน และแจมใส ไดอยตลอดเวลานน เพราะเปนชวตทดาเนนอยบนเสนทางแหงธรรมะทพระพทธองคทรงคนพบ ทรงไดพสจน และทรงเมตตานามาสงสอนเพอนเกดแกเจบตาย ใหหลดพนจากความทกข ซงเปนดจดวงประทปสองสวางนาทางใหชวตทดาเนนตามรอยแหงพระองคไดพบกบความสขทแทจรง หลกธรรมอนมาซงความสาเรจและความมชวตทสขสดชน แจมใส คอ อทธบาท ๔ ไดแก ฉนทะ..ความพอใจจะทาสงนนอยเสมอ, วรยะ...ความเพยรพยายาม, จตตะ...ความคด ตงจตรบรในสงททาและทาดวยจตทไมฟงซาน และวมงสา...ความไตรตรอง ใชปญญาใครครวญกอนทจะกระทาสงใดลงไป ผดาเนนชวตดงกลาว จกประสบกบความสาเรจในชวต พบแตความสขสดชนแจมใสตลอดไป ขอความเจรญในธรรม จงบงเกดแกทานสาธชนผประพฤตธรรมโดยทวกน เทอญ.

ดวยความสจรต หวงด

ปรารถนาใหโลกพบกบความสงบสข

สารบญ

สข สดชน แจมใส ดวยแสงแหงพระธรรม ๑

ความสาคญของใจ ๑ จตใจพกผอนไดดวยการสงบอารมณ ๑ ดาเนนชวตอยเพอทาหนาทใหสมบรณ ๕ ควบคมความคดไดจตใจจกสงบ ๖ หลกการคดของพระพทธเจา ๗ สงทไมควรสะสมไวในจตใจ ๘ ควบคมจตใหเปนปจจบน ๙ การเพงอยเฉพาะหนา ๑๐ สรางฐานจตใจทถกตอง ๑๒ สงททกชวตตองเรยนรและเขาใจ ๑๓ ชวตผดพลาดเพราะจตใจขาดคณธรรม ๑๕ สข สดชน แจมใส ดวยแสงแหงพระธรรม ๑๗

ชวตมนคงและมคาดวยรากฐานแหงธรรมะ ๑๘ เพมคณคาชวตดวยศล สมาธ ปญญา ๑๘ ธรรมะเปนพนฐานแหงความมนคง ๑๙ ธรรมะยอมคมครองรกษาผประพฤตธรรม ๒๐ พฒนาตนสชวตทมนคงและมคา ๒๑ เครองหามลอชวต ๒๒ คนสรางงาน งานสรางคน ๒๔ คณคาแหงพระธรรม ๒๗ ชวตมนคงและมคาดวยรากฐานแหงธรรมะ ๓๐ เรยนรชวตจากธรรมชาต ๓๔ ดวงประทปสองทางชวตใหมนคง ๓๕

มรรคาสชวตทสข สดชน แจมใส ๓๗

สข สดชน แจมใส ด ว ย แ ส ง แ ห ง พ ร ะ ธ ร ร ม

ญาตโยมพทธบรษททงหลาย ณ บดน ถงเวลาของการฟงปาฐกถาธรรมะ อนเปนหลกคาสอนในทางพระพทธศาสนาแลว ขอใหทกทานอยในอาการสงบ ตงอกตงใจฟงดวยด เพอใหไดประโยชนอนเกดขนจากการฟงตามสมควรแกเวลา

ความสาคญของใจ วนอาทตย...เปนวนหยดงานหยดการทางรางกาย เรากมาพกผอนทางดานจตใจ รางกายกบใจนนจะตองมการพกผอนเทา ๆ กน รางกาย...กพกผอนดวยการนอนหลบในเวลากลางคน ใจ..นนพกผอนดวยการสงบอารมณ อนเปนเหตใหเกดความวนวายยงยากทางใจประการตาง ๆ

จตใจพกผอนไดดวยการสงบอารมณ ถาเราพกผอนแตเพยงรางกาย จตใจไมไดพกผอนเลย กมกเกดเปนปญหา เพราะวาความเหนดเหนอยทงหลายนนมนอยทใจมากกวาอยทรางกาย ความเหนอยทางใจนน เปนความเหนอยทลกซง สวนความเหนอยทางรางกายนน เปนแตเพยงผวเผน แกไขไดงาย สะดวกสบาย โดยไมลาบากอะไร แตวาความเหนดเหนอยทางจตใจนนเปนเรองทแกยาก ถาไมศกษาวธการทจะแกไขความเหนดเหนอยทางจตใจกนไวบางแลว เรากจะรสกเหนอยใจมากขน ดงทเราไดยนคนบางคนพดวา เหนอยใจ หนกใจ หรอวาไมสบายใจ อะไร ๆ ตาง ๆ อนนกเนองจากวาใจไมไดมการพกผอนเสยบางเลย

สภาพของใจทไมไดรบการพกผอน

“ใจทไมมการพกผอน” นนกคอใจทคดเรองอะไรอยตลอดเวลา แลวไมไดคดเพอใหเกดความสบายใจ เปนการคดสรางความทกข ความเดอดรอนใหแกใจดวยประการตาง ๆ ทเรยกกนวาความวตกกงวลนนเอง ความวตกกงวลเมอเกดขนในจตใจของผใดแลว ตองทาใหผนนเหนดเหนอยทางใจ วนวายใจอยตลอดเวลา ไมเปนอนไดพกผอน แมแตเวลาหลบนอนกไมไดหลบกบเขา มอยไมใชนอยทคนนอนแลวกระสบกระสายอยตลอดเวลา ในเวลาทเรานอนไมหลบนน...มนเปนเรองปญหาในทางใจ ไมใชเรองปญหาทางกายอยางเดยว เรองปญหาทางกายนนกมบางเหมอนกน เชนวา ทองเสย หรอวามอาการไมสบายทางรางกายในสวนใดสวนหนงอยางนกเปนเหตใหนอนไมหลบ หรอวาเกดเจบไขไดปวยดวยโรคอะไรกตาม เรานอนไมหลบ นนเปนเรองของรางกายแท ๆ แตวาบางทรางกายเปนปกต กนอาหารได ทองไสเปนปกต แตวากลบนอนไมหลบ

เหตแหงความเหนดเหนอยของจตใจ ทนอนไมหลบกเพราะวา ใจมนคดเรองอะไรตออะไรยงวนวายไปหมด ความวนวายทเกดขนในใจนน กเนองจากกระทบกบอารมณบางประเภททเราไมนกไมฝนวามนจะเกดขนในชวตของเรา เมอสงนนเกดขนโดยกะทนหน โดยเราไมรเนอรตว กเกดความครนคดอยในใจตลอดเวลา ตวอยางงาย ๆ เชน เราสญเสยอะไรทเรารกใคร พอใจไป จะเปนคนกตาม เปนวตถเปนสงของกตาม เราไมนกวามนจะสญเสย เราไมนกวามนจะจากเราไป แตวาเกดสญเสยขนอยางกะทนหน โดยเราไมไดคดนกไวกอน พอสงนนเกดขนเรากไมสบายใจ มความกระทบกระเทอนทางจตใจ ถาคนเปนโรคเกยวกบหวใจอยบาง กคงจะกระทบกระเทอนอยางหนก จนอาจจะเรยกวาชอคไปเลยกได แตถาไมมโรคทางอยางนน เขาเรยกวาไมเปนโรคหวใจ ความคดตาง ๆ เกดมากขนในใจจนนอนไมหลบ บางทเปนอยางนนมบอย ๆ วนกอนนมพระองคหนง ทานตองสญเสยบดาไปแลวกมานอนพกอยทกฏ ทงคนไมไดนอน ไฟสวาง หยบหนงสอเลมนนมาอานจบไป เลมโนนมาอานจบไป อาตมากหลบไปเตมตน ตนขนมาเหนยงนงอานหนงสออย กถามวา ทาไมไมหลบไมนอน? บอกวา...มนนอนไมหลบ.. นอนไมหลบมาหลายคนแลว อนนเกดจากความคดนนเอง คอมนคดอยแตเรองทเราประสบกบปญหา ไมไดปลอยวางปญหานน หรอไมไดคดทจะเตรยมตวไวกอนในเรองปญหาอยางนน อาการอยางนนจงเกดขนในใจ

สข สดชน แจมใส : ๒

สข สดชน แจมใส ดวยใจทเปนสข ญาตโยมทอยบานกคงมปญหาประเภทอยางน ทจะเกดขนแกเราไดบอย ๆ เชน เราเปนคนประกอบธรกจ เรองธรกจทเรากระทานน มนกไมแนเสมอไป..ไมแนวาเราจะมกาไรเสมอไป หรอวาเราจะไดดงทเราตองการเสมอไป บางครงมนกได แตบางครงมนกไมได เวลาไดรสกอยางไร?...ถาเวลาไดกมกสบายใจ ชมชนรนเรงดวยประการตาง ๆ แตถาเวลาเราไมได...จะรสกอยางไร? ...เรากรสกไมสบายใจ ผดหวงในเรองนนเรองน การทเราผดหวงกเพราะวาเราตงความหวงไวมากเกนไป อยาไปตงความหวงในอะไร ๆ ใหมากเกนไป

อยาตงความหวงกบสงใด ๆ มากเกนไป อนนเปนเรองหลกทควรจะคดไวในใจบอย ๆ วา เราจะทาอะไรกตาม อยาไปหวงใหมากเกนไป คออยาหวงเอารอยเปอรเซนต สดแลวแตมนจะไดดกวา ถาเราไปหวงมากเกนไปแลวกรนแรง เปนความคดทมความหวงรนแรง เมอสงนนไมสมหวง เรากเสยดาย เรากมความทกข มความเดอดรอนใจ บางทกเปนทกขเอามากทเดยว เมอถามวาเปนทกขดวยเรองอะไร กวา แหม!...มนไมเหมอนใจเลยคราวน หวงจะไดอยางนนอยางน แตไมไดดงทตองการ อนนคอความผดพลาดของการดาเนนชวตของเราในแงจตใจ การดาเนนชวตผดในแงจตใจ มนสรางความทกขความเดอดรอนแกเราอยางเหลอกนทเดยว เพราะฉะนน จงอยากจะแนะนาไวใหกบโยมทงหลายวา ไมวาเรองอะไร ๆ เราอยาไปตงความหวงในเรองทจะไดไวมากเกนไป เรามความคดแตเพยงประการเดยววา เราจะทาสงนนสงน ทาไปตามหนาททเราจะตองทา เชน เราทาการคาขาย ประกอบธรกจการงานอะไร ๆ กตาม เรากทาไปตามหนาทของเรา เราไมตองการผลตอะไรใหมากเกนไป เพยงสกแตวาทาไปเทานน ทาดวยสตปญญา ความสามารถมเทาใดกลงทนไปเถอะ

สข สดชน แจมใส : ๓

รสภาพความเปนจรงของสงทงปวง ในเรองนนการลงทนทาไดเตมท แตอยาไปหวงวาจะไดเทานนจะไดเทานใหมากเกนไป เพราะสงตาง ๆ นไมไดอยในอานาจของเรา เราบงคบมนไมได ใหไดดงใจมนไมได เชนวาเราลงทนไปกอนหนง เพอสรางงานการอะไรขนมา ถาเราหวงวามนจะไดกาไรเทานนเปอรเซนตเทานเปอรเซนต แตวาเอาจรงเอาจงเขากลบไมได เพราะสงทงหลายในโลกน..เปลยนแปลงอยตลอดเวลา ไมมอะไรหยดนงสกอยาง การคาขายกมความเปลยนแปลง การบานการเมอง เรองของคน เรองของพนแผนดน เรองดนฟาอากาศ อะไร ๆ ตาง ๆ น มนเปลยนแปลงอยตลอดเวลา เราจะไปกาหนดเอาตายตววาจะเปนอยางนน จะเปนอยางนนน เปนเรองทเปนไปไมได เพราะสงเหลานนไมไดอยในอานาจของเรา เชน เราสงอะไรมาอยางหนง แลวกนกวา คราวนแหละเราจะไดกาไรมากมายจากสงเหลาน แตวาดนฟาอากาศเปลยนแปลงไป เชนวา เราอยอากาศมนกแหง ๆ ฝนฟาไมตก แตพอเราลงมอทางานทาการเรองนน...ฝนเทลงมาจก ๆ นาทวมบานทวมเมองเลยทเดยว ทาใหสนคาทเราสงมานนมอปสรรค ไมสามารถจะสงไปทนนทนไดดงใจ อนนมนเปนเรองธรรมดาทอาจจะเกดขนแกใคร ๆ กจการงานทเรากระทาอยเมอใดกได เพราะฉะนนพระทานจงสอนวา อยาไปมความหวงในเรองอะไร ๆ ใหมนมากเกนไป

ความหวงนนแหละคอความอยาก ชาวโลกเรามกพดกนวา เราอยกนดวยความหวง คอวาหวงนาบอหนากนเรอยไป คลาย ๆ กบคนเดนทาง พอมาถงศาลาพกรอนหลงน พกแลวกเดนตอไป นกวาจะไปพกศาลาโนนตอไป พอถงศาลานนกนกวาจะไปพกศาลาโนนตอไป อยางนเรยกวาเดนไปดวยความหวง ความหวงนนกคอ...ความอยากนนเอง เราเอาความอยากมาเปนอาหารใจ มาเปนเครองหลอเลยงจตใจ ชาวโลกทวไปอยดวยความอยาก อยดวยความปรารถนาวาจะมสงนนจะมสงน เรยกวาหาเหยอมาลอจตใจอยตลอดเวลา ทนการทเราเอาเหยอตาง ๆ มาลอจตใจอยตลอดเวลา ทนการทเราเอาเหยอตาง ๆ มาลอจตใจเรานน...มนไมสขใจอะไรมากนก แลวอาจจะผดหวงเมอใดกได เรากเกดเปนความทกขเกดความเดอดรอน เมอเราผดหวง

สข สดชน แจมใส : ๔

ดาเนนชวตอยเพอทาหนาทใหสมบรณ ถาพดกนในแงธรรมะในแงจตใจอยางแทจรงแลว เราไมควรจะอยดวยความหวงอยางนน แตเราควรจะอยอยางไร? เราควรจะอยเพยงเพอทาหนาทของเราเพยงอยางเดยวเทานนเอง ใครมหนาทอนใดกทาหนาทอนนนไป มหนาทพอคา..กคาขายไป หนาทราชการ..กทาไป หนาทพอหนาทแมกทาไป ใครมหนาทอนใดกทาหนาทอนนนไป อนนคอสงทจาเปนสาหรบชวต ไมใชเรองทเราจะหวงไดเสมอไป เราจะหวงวาเมอทางานชนนแลว..จะไดเทานน จะไดเทาน อนนอยาไปสรางความหวงไวเลย เพราะถาเราสรางไวกเทากบสรางวมานในอากาศ เปนความฝนแบบลม ๆ แลง ๆ ทเราสรางขนมาในมโนภาพของเราเทานน มนจะสลายลงเมอใดกได และเมอมนสลายไป จตใจเรากตองมความทกข มความเหยวแหงใจ มความไมสบายใจดวยประการตาง ๆ แลวมนเรองอะไรทเราไปหาเรองใหเกดความทกขความเดอดรอน มนเรองอะไรทจะไปหาความทกขใหแกจตใจของเราเอง

เมอไมตงความหวง กไมพบความผดหวง เราไมไดเกดมาเพออยกบความทกข อยกบความเดอดรอนใจ แตเราเกดมาเพอความรเทารทนในสงเหลานนตามสภาพทเปนจรง อยในโลกดวยปญญา ไมใชอยดวยความโงเขลา หรอดวยอวชชา คอความไมรชด ไมเขาใจชดในเรองนนตามสภาพทเปนจรง ทาใหเปนเหตใหเกดปญหาวนวายขนในจตใจของเราดวยประการตาง ๆ

เราไดยนขาวปรากฏอยบอย ๆ วา คนทพลาดหวงนนมกจะทาอะไรในทางแปลก ๆ แผลง ๆ เชนวา ทาลายตวเองเสยเพราะวาไมสมหวง เชน ชายหนมหญงสาวทมความรกกน แลวมความหวง

100% วาจะไดอยกนแตงงานกนตามเรองตามราว แตมนเกดผดหวงขนมา เพราะเหตการณ

เปลยนแปลง เชนวาคนโนนเขาคลายความรกไป เขาไมรกเหมอนเดมแลว เขาไปมรกใหมแลว คนทถกพรากความรกไปกเสยอกเสยใจ ไมกนไมนอน ไมอยากจะอยในโลกตอไป อนนกเพราะวาผดหวงจงไดเกดอารมณเชนนนขนมา

สข สดชน แจมใส : ๕

นาประสบการณในชวตมาเปนบทเรยน หรอในเรองอน ๆ อกกเหมอนกน มนมมากมายกายกองทสรางปญหา คอความทกข ความเดอดรอนใหเกดขนในใจของเราดวยประการตาง ๆ ถาหากวาเราศกษาในเรองอยางน คอศกษาจากประสบการณในชวตของเราเองวา ในชวตของเรามนมอะไรเกดขน แลวสงทเกดขนนน มนใหอะไรแกเรา ใหความสขใจเบาใจแกเรา ใหความทกขความหนกใจแกเรา หรอใหความเดอดเนอรอนใจแกเรา เราจะตองศกษาเรอย ๆ ไป นาประสบการณเหลานนมาเปนบทเรยน เปนเครองเตอนจตสะกดใจไวบอย ๆ เพอจะไดไมทาอะไรซาลงไปในเรองอยางนนอก จะไดหลกเลยงจากเรองทมนเคยเปนเหตใหเกดความทกขความเดอดรอนแกเรา เรากจะมปญญามากขนในเรองเกยวกบชวต

ควบคมความคดได จตใจจกสงบ การเปนอย ในชวตประจาวน ตองเปนอยดวยการศกษาหาความร ความเขาใจ จากประสบการณทเราผานมาทกเรองทกประการ ใหถอวาเรองตาง ๆ ทเกดขนในชวตของเรานนเปนครเราทงนน เปนบทเรยนสอนใจเราทงนน และเมอเราถอเอาเรองเหลานนเปนบทเรยนเครองสอนใจ แลวเรากจาไวทหลงเราจะไมคดอยางนน จะไมนกในรปนนอกตอไป เพราะการคดนกในรปอยางนนมนสรางความทกขความเดอดรอนใหแกเรา แตวาเราจะคดในรปทเรยกวามปญญา มความเขาใจในเรองนน ๆ ถกตองตามสภาพทเปนจรง อนนจะชวยใหเกดการผอนคลายทางดานจตใจ จะไดคลายความทกขความเดอดรอนใจไปได นประการหนง ทนอกประการหนง ความผดในเรองนททาใหเกดความหนกอกหนกใจ เหนอยใจ ในชวตของเราทว ๆ ไปกคอ การคดในเรองเกา ๆ ทผานมานน ไมใชวาจะหามเสยเลยหามได...คดได แตวาตองคดดวยปญญา คดเพอเอามาเปนบทเรยนไวสอนใจ หาความจรงในเรองอยางนน คดแบบวเคราะหวจย...อยางนไมเสยหาย

สข สดชน แจมใส : ๖

ปลอยวางในสงทคดแลวเปนทกข แตวาโดยมากหาไดคดในรปนนไม เอามาคดในรปทมนจะสรางปญหา คอความทกขความเดอดรอนทงนน คอคดดวยความโงเขลา ไมไดคดดวยปญญาในเรองอะไรตาง ๆ เรองบางเรองมนผานพนไปตงนานแลว แตเรากเอามาคด พอคดแลวกเกดความไมสบายใจ เกดเปนทกขขนมากเพราะเรองอยางนน บางคนถงกบวานาตาไหล ถามวาทาไมจงนาตาไหล? แหม!...คดถงเรองเกาแลวฉนเศราใจเหลอเกน เรองอะไรทไปคดใหมนเศราใจ มนเรองอะไรอยด ๆ ไมวาไปหาเรองใหเกดความทกขความเดอดรอน ทคนโบราณเขาวา เอามอไปซกหบ มอมนอยด ๆ ไมชอบ เอาเขาไปซกในหบ แลวกปดฝาหบลงไป โดนเอามอเจบปวดไปเปลา ๆ นมนไมไดเรองอะไร ทาไมจงชอบคดในเรองอยางนน เรองเกา ๆ ทผานมาแลว ไมชอบปลอยชอบวาง ไมชอบทงเรองนนออกไปเสย

หลกการคดของพระพทธเจา ในหลกธรรมะของพระพทธเจานน ทานวางหลกในเรองนเอาไววาอยางไร ใหเราคดอยางไร นกอยางไร พระผมพระภาควางหลกเรองนไววา “อยาคดถงสงทลวงมาแลว อยาคดถงสงทยงไมมาถง สงใดเกดขนเฉพาะหนา...ใหเพงพจารณาในเรองนน เพอใหรชด เหนชดตามสภาพทมนเปนอยจรง ๆ” อนนเปนหลกการอนหนงซงเราควรนามาใชในชวตประจาวนของเรา เพราะวาคนเราทว ๆ ไปทมความทกขระทมตรอมใจ อะไรตาง ๆ นนสวนมากกเปนเรองเกา ๆ ทมนผานพนมาแลว ของหายไปตงสองเดอนแลวกยงเอามาคดถงอย คอบางทกพดกะใคร ๆ วา

แหม!... นกถงเรองนนทไรแลวแสนจะกลมใจ รแลววากลมใจ แตทาไมไปคดถงเรองนน นเขาเรยกวา

เผลอไป ประมาทไป ไมไดระมดระวงควบคมความคดของตว แลวกไปคดถงเรองททาใหเศราใจ ใหเสยใจ เปนทกขเปนรอนดวยประการตาง ๆ ลวนแตเปนเรองเกา ๆ แก ๆ ทงนน เอามานงคดนงฝนไป ไมไดเรองอะไร อยางนนไมควรคด เพราะผานพนไปแลว

สข สดชน แจมใส : ๗

สงทไมควรสะสมไวในจตใจ เรองเวลานมนมสามกาล คอวา ปจจบน อดต อนาคต สามกาลนมนนดเดยวเทานนเอง ตวปจจบนกนดเดยว แลวมนกกลายเปนอดตไป แลวอนาคตกยางเขามา กลายเปนตวปจจบน แลวกเปนอดตตอไป

ถาหากวาเราถอหลกวา เวลานไมคงท...มนมาถงเราแลวกผานพนไป ๆ วนาทนนผานพนไป วนาทใหมผานเขามาแลวกผานพนไป คลาย ๆ กบวาภาพยนตร เวลาเราดหนง ภาพตาง ๆ ซงมนผานสายตาเราไปในรปตาง ๆ กน นนกคอความเปลยนแปลงของภาพอยตลอดเวลา ภาพมนถยบเพราะความหมนของเครอง แลวฟลมมนกหมนไป เรากเหนวาเปนภาพวงแสดงอยางนนอยางน เปนปรากฏการณแกสายตาของเรา ทาใหเราเหนวามนเปนจรง ๆ จง ๆ เปนเรองเปนราว บางทดดวยความเพลดเพลน บางทดแลวกเศราโศกเสยใจ เวลาจบเรองลงไปกพลอยเศราไปกบพระเอกหรอนางเอกทตองพบชะตากรรมทไมนกไมฝนวาจะเปนอยางนนเปนอยางน ทจรงภาพเหลานนมนเปนมายาทมาหลอกตาเราชวขณะหนงเทานนเอง แตวาภาพมนตดตอกน เลยเหนเปนเรองเดยวกนตลอดเวลา อยางนมนกผาน ๆ ไปเทานนเอง อะไร ๆ มนกผานมาแลวกผานไป ไมไดหยดอย มนผานมาแลวกผานไป ผานมาแลวกผานไป ไมไดหยดอย แตวาเรานนเปนผทาผด...ทาผดในเรองอยางไร? คอไปเกบเอาสงนนไวเอามาใสในใจ มาใสไวในหวงนกในความคดของเรา เกบเรอยไปไมรวาอะไรตออะไร

สภาพของจตทชอบสะสมอารมณ ลกษณะของจตมนกอยางนนอยดวยเหมอนกน คอชอบสะสมอารมณประเภทตาง ๆ ทผานเขามา แลวกเกบเอาไว แลวเอามานงคดนกใหเกดความทกข ความเศราใจ ไมมเรองอะไรจะคด...กไปเอาเรองทมนเศราใจทาใหไมสบายใจ บางทเอาไปคดในเวลาใกลจะนอน จงกระทบอารมณ...เลยนอนไมหลบ หรอบางทเอาไปคดเวลารบประทานอาหาร เลยเกดเบออาหารขนมา ไมอยากจะรบประทานแลว ใจมนไมสบาย คนอนนง

ใกลกถามวาไมสบายดวยเรองอะไร? แหม!... ใจมนไปคดในเรองครงกระโนน เกาไมรสกกสบปแลว ถา

เปนวตถกเรยกวาบดแลว เนาแลว เปอยแลว เราอตสาหเอามาสรางเปนโครงรางขนมาใหม ไปเกบเอาขเถามา เอามาเสกสรรปนแตงใหมนเปนรปเปนรางขนมา แลวนงดดวยความเศราโศกใจ นเรยกวาความเขลาหรอความฉลาด ขอใหเราคดดสกเลกนอย ถาคดดแลวกเหนวา เอ...มนษยนแยเตมท เรองเปนขเถาผงไปหมดแลว อตสาหเอาขเถาขนมาเสกอกใหเปนรปเปนรางขนมา แลวกมานงฝนในเรองทเปนความทกขความเศราใจ อนนมนไมใชเรองทควรจะเปนไปเลย

สข สดชน แจมใส : ๘

พจารณาสงตาง ๆ ดวยปญญา สงใดทผานไปแลวกปลอยไป...ชางมนเถอะ ผานพนไปแลว เราจะไปคดถงสงนนทาไม ใหมนเปนอดตไป อดตมนกผานพนไปแลว ปจจบนมนกผานพนไปแลว อนาคตกยงมาไมถง... แตถามาถงเขาเรากพจารณาตอไปดวยปญญาวา สงนกาลงเกดขนแกเรา แตวาสงนมนไมเทยง มนมความเปลยนแปลง คอยดวามนจะเปลยนแปลงอยางไรตอไป ใหเราทาตนเปนคนดดวยปญญา อยาดดวยความยดมนถอมน อยาดดวยความหลงผดในเรองนน ๆ จตใจเรากจะสบายขน ไมมปญหา ไมมความทกข ความเดอดรอนใจ นเปนหลกหนงทชวยแกปญหา คอความทกขเหมอนกน คอใหรวาอะไรทผานพนไปแลวกผานพนไป อยาไปรอไปคนเอามาคดนกใหเสยเวลา ใหมนเกดความทกขความเดอดรอนใจเปลา ๆ แตถาเราจะเอามาคดนกกเรยกวาคดดวยปญญา รอมนดวยปญญา และสรางขนดวยปญญาตลอดเวลา อยางนนสงนนจะเปนประโยชน...ไมเปนความเสยหายในการทเราจะคด เพราะเอามาศกษาคนควาในเรองอยางนน วาสงนมนเกดขนอยางไร ตงอยเปลยนแปลงไปในสภาพอยางไร เพอเราจะไดจดจาไวเปนบทเรยนสาหรบชวตของเราตอไป นไมใชเรองเสยหาย แตถาเอามานงคดดวยความเขลาแลว เรานงกลมใจ เปนทกขไมสบาย อยางนนมนไมใชเรองทเราควรกระทา

ควบคมจตใหเปนปจจบน อนเรองทเกดขนเฉพาะหนา เรองนนเรยกวาเรองปจจบน เราควรจะทาจตใหเปนปจจบนไว จตทเปนตวปจจบนหมายความวา...ตนอยตลอดเวลา ไมหลบใหล ไมมวเมา

ตนตวอยดวยสตปญญา คาวา หลบใหลในทางจต นน หมายความวา ไมร ไมเขาใจ เมอใดเราไมร ไมเขาใจ กเรยกวาเราหลบแลว พอหลบแลวมนกวนวาย มนเกดปญหาอะไรรอยแปดตาง ๆ ขนมา เพราะไมไดตนดวยสตปญญา เรากลายเปนคนหลบอยในขณะนน...ไมด ไมงาม เราจะตองเพงปจจบน หมายความวา ตนตวอยดวยสตปญญา นนแหละมนจะชวยใหเรามองเหนอะไรไดอยางชดเจนแจมแจง วามอะไรเกดขนแลว มอะไรเกดขนตอไป มนเปลยนแปลงไปในรปอยางไร คอยมองไป คนควาไป ศกษาไปในเรองนน ๆ อยางนเรยกวาอยดวยความตนตว อยดวยปญญาความตนตว นนกคอ ความมสตคอยพจารณาอะไรตาง ๆ ไว

สข สดชน แจมใส : ๙

ทนโดยปกตอารมณตาง ๆ นน ไมใชวามนจะเปนเครองยวเสมอไป ไมใชยวใหเกดความโกรธเคองอะไร ๆ เสมอไปกหามได มนมเฉพาะเรอง เฉพาะบางประการ ขอใหเราสงเกตวา ตาไดเหนรป หไดยนเสยง จมกไดกลน ลนไดรส กายไดถกตองสงใดกตาม บางทมนกเฉย ๆ ไมมความรสกอะไร เชน ตาเราเหนของบางอยาง มนกเฉย ๆ ไมมการปรงแตงเปนความรก ความชง หรออะไรขนมาในใจแมแตนอย มนเพยงสกแตวาเหนแลวผานพนไปเทานนเอง แตวาอารมณบางประเภทมนกอใหเกดอะไรขน เชน กอใหเกดความกาหนด เกดความขดเคอง เกดความลมหลง เกดความมวเมาขนในใจของเรา มนกมเหมอนกน

สงเกตลกษณะความคดทเกดขนในจตใจ อนนขอใหเราสงเกตดตวเราเองวา เวลาเราเหนอะไร ไดยนอะไร ไดรสอะไร ไดถกตองสงใด สภาพจตของเรามอะไรเกดขนบาง ความกาหนดเกดขนหรอไม มโทสะเกดขนหรอไม มความลมหลงเกดขนหรอไม มความมวเมา มความรษยา พยาบาทเคยดแคนตอสงเหลานนทมากระทบหรอไม ใหคอยสงเกตลกษณะความคดทเกดขนในใจของเรา การคอยสงเกตนแหละ คอเพงอยเฉพาะหนาเหมอนกน

การเพงอยเฉพาะหนา การเพงอยเฉพาะหนา กคอการคอยสงเกตดวา เมอสงนนมากระทบตาเกดอะไรขน เสยง...มากระทบห แลวเกดอะไรขน กลน...มากระทบจมกของเรา แลวเกดอะไรขน เรารบประทานอาหาร เชนวารบประทานรสเปรยว รสเคม รสหวาน รสผสมกน เรากตองคอยสงเกตวา พอเคยวถกสงนน มรสเปนอยางนน เกดอะไรขนในใจของเรา...ใหคอยกาหนดไว ขณะรบประทานอาหารเขาไปในปากกคอยกาหนดไว ขณะดมกคอยกาหนดไว ขณะรบประทานอะไรเขาไปในปากกคอยกาหนดไว ตาไดด หไดฟง จมกไดกลน มอไดสมผสกบสงใด เรากคอยกาหนดสงนนไววามนเกดอะไรขนมาบางในจตของเรา เรากจะไดรวามนเกดอะไร

สข สดชน แจมใส : ๑๐

วเคราะหเหตททาใหเกดอารมณนน ๆ แลวเมอรวามนเกดอะไรขนแลว เรากอยาใหมนพนไปเฉย ๆ แตเราควรจะตงปญหาตอไปวา ทาไมจงเกดอยางน ทาไมจงเกดความพอใจ ทาไมจงไมพอใจ ทาไมจงไปโกรธเขา ทาไมจงไปเกลยดเขา ทาไมจงไปรษยาเขา หรอทาไมจงไปพยาบาทเขา ไปอาฆาตเขา ใหเอามาแยกแยะวเคราะหวจยดอารมณนนวา ทาไมมนเปนอยางนน แลวสงนนมนคออะไร...ททาใหเราโกรธเคองมนคออะไร ยกตวอยางงาย ๆ เชนคาดาวา...คาดาวาทคนอนดาเรา เชน เขาดาเราวาอายชาตชว หรอวา

ชาตนนชาตน หรอคนอยางนนอยางน พอไดฟงแลว แหม!...ซาขนมาทเดยว หแดง ตาแดง ขนมาทเดยว มนมาแลวอารมณมนมาแลว มนเกดความโกรธขนมาแลว ทาไมจงเกดความโกรธขนมาในเมอเขาวาอยางนน กเพราะวาเราไปสาคญผด...สาคญผดวาเขาดาเรา มนมเราแลวกมเขา มสองผขนมา ผรบกบผให ผรบคอตวเรา ผใหกคอผทดาเรา เกดเปนสองคนขนมา คนหนงเปนผดา อกคนหนงเปนผรบคาดา เรยกวามตวสมมตขนสองตวในโลกแลว คอตวเราตวหนง แลวตวเขาอกตวหนง แลวเรากเกดฟงขนมาวา มนดากนหวา อายคนดากมขนมากลายเปนสองตวขนมามสองผขนมาแลว เรยกวาผดากบผถกดา...มสองอยาง

ละจากความยดมนถอมน ในโลกนมนกมอยสองเรองน ญาตโยมจาไวดวย มอยสองเรองเทาน คอสงทเรารบร แลวกความรบรของเรา หรอวาผกระทา ผถกกระทาวานาย ก. ดา นาย ก. เปนผกระทา เราเปนผถกกระทาคอถกดาแลว เรากไปโกรธนาย ก. โกรธนาย ก. วาดาเรา เรามองเหนวานาย ก. เปนกอนเปนกลมขนมา วาเปนตวเปนตน มอะไรตออะไรพรอม แลวกพดคาผรสวาทดาเราอยางนน แลวเรากมองดตวเราวา ฉนกเปนตวเหมอนกน เปนตวทจะออกไปรบคาดา เลยเกดโกรธขนมาเชนนน... สาเหตมนอยทตรงน ไมใชเรองอะไร ตรงทวาเรายดมนถอมนวา ฉนม ฉนเปน แลวกยดมนวาเขาม วาเขาเปน มนมเรามเขาขนมา เขาดาเรา เราเปนผถกดา แลวเราเปนผโกรธ โกรธเขาผนนวาเขาผนนมนดาเรา เรากโกรธขนมาทนท อนนเปนความคดทไดรบมานานแลว ฝงอยในใจมานานแลว ตงแตเปนเดกตวนอย ๆ เพราะวาคนเราพอเกดมากถกสอนใหยดมนถอมนในเรองอะไรตาง ๆ ใหยดมนในเรองเลก ๆ นอย ๆ แลวกคอยขยายไปทกวนทกเวลา

สข สดชน แจมใส : ๑๑

สรางฐานจตใจทถกตอง อยในครอบครว...เดกตวนอย ๆ กยดมนในของทตวม เชนวา นของเลนของฉน คนอนมาแตะตองไมได มาเอาไปกไมได ถาเอาไปกรองไห ทาอะไรไมไดกรองไหไปตามเรอง เมอเขาเอาอะไรของฉนไป เกดความทกขความเดอดรอนใจขนมา เพราะความยดถอวา สงนเปนของฉน แลวแมพอกสอนอยางนน...นของหนนะ บอกใหเดกรบไววาเปนของหน ตกตาของหน อายนของหน เราสอนมาอยางนน สอนใหยดไวโดยไมรตวตงแตตวนอย ๆ แตวาเดกนนเราจะอธบายเหตผลมนกลาบาก จงตองใหเขาใจอยางนนไวกอน แตวาเมอเดกนนพอรเดยงสา พอพดจากนเขาใจ พอแมควรจะเพาะเอาไว แลวเพาะใหเรยนรความจรงของชวตใหรวา อะไรทเปนตวเรานนมนหามไม ไมมอะไรทเปนของเรา หลกอนตตาไมใชวาเปนเรองทจะสอนคนแกหรอวาคนมมอายมาก ๆ อะไรหามได เราจะตองสอนเดกตงแตตวนอย ๆ ใหเขามฐานทางจตใจถกทางไวตงแตเบองตน ไมใหเกดความยดถอทรนแรงในเรองอะไร ๆ ตาง ๆ ใหรวาอะไรเปนของสมมต อะไรเปนของจรงเปนของแท แลวใหรวาสงทงหลายมนมความเปลยนแปลงอยางไร บางทเราอาจจะพาเดกไปดดอกไม เพราะในตนไมตนหนงมนมดอกไมหลายชนด เชน มดอกไมทกาลงตม กาลงแยม กาลงบาน บานเตมท แลวกกลบบางอนกเรมเหยว แลวกรวงหลนลงไปอยทโคนตน บางอนกหลนไปหมดแลว บางอนกยงสมบรณอย เรากเอาเดกไปใกลตนไม แลวคยกบเดกในแงธรรมะซงเปนความจรงทเดกควรจะเขาใจ เปนการสรางฐานชวตใหเดกไดเขาใจตงแตตวนอย ๆ โตขนเดกจะไมเปนโรคประสาท จะไมเกดความหลงผดในปญหาอะไรตาง ๆ จะชวยใหชวตเขาสดชนรนเรง เพราะเขารความจรงเขาใจความจรงของสงตาง ๆ เหลานน แลวเรากอธบายใหเหนวา ดอกไมเหลานมนแตกตาง มนไมเหมอนกน แตวาทกดอกตองมสภาพเหยวแหงรวงโรยเหมอนกนไปโดยลาดบ ขนแรกกเปนดอกตม ดอกแยม ดอกบาน...แลวกรวงผลอยลงไปทโคนตน ไมมอะไรเหลออย มนเปนอยางน ถาเราเหนผลไมกสอนเดกในเรองผลไม ในเรองความเปลยนแปลง...ผลไมแรกออกมนกลก เลก ๆ เกดจากดอก แลวตอมากคอยโตขน ๆ โดยลาดบ ตนไมตนหนงกมลกหลายชนด พอเรมเปนลก แลวกลกทแกลกทมเปลอกเปนสเรอ ๆ เหลอง ๆ ลกทสกเอาไปกนได แลวทหลนไปกองอยทพนดนเนาไปกม

สข สดชน แจมใส : ๑๒

สงททกชวตตองเรยนรและเขาใจ สงเหลานเปนบทเรยนไดทงนน ทเราจะคยกบเดกของเราใหเขาใจไปทละนอย ๆ ในเรองทเกยวกบปญญาของชวตเดกจะไดรเปนฐาน เมอเขาเตบโตขนเปนหนมเปนสาว เรากคอยอธบายไปโดยลาดบในเรองความจรงตามหลกเหลาน ซงเปนสจจะ เปนเรองแท เรองถกตอง เดกกจะรบสงเหลานมาฝงไวในความคดของเขา เมอมปญหาอะไรเกดขนเขากจะปลงตกไป ไมเหมอนกบเดกทพอเอาแมวสองตวไปใหคนอนเขา แลวกยงตวตาย แสดงวาในครอบครวนนไมไดคยธรรมะกบลกหลานเลย ไมไดคยธรรมะใหเขาใจวา แมวนมนเปนสตวธรรมดามอยทวไปเยอะแยะ บานไหนเขากเลยงแมวกนทงนน แลวกตองตาย ตองสญหาย มนตองเปลยนแปลงอะไรไปบางเปนธรรมดา แลวจะไปยดถออะไร นไมไดคยธรรมะ เพราะทงพอทงแมกตองไปทางานตลอดทงวน ลมทจะสอนธรรมะใหลกไดเขาใจ นบถอศาสนาแตไมถงธรรมะของพระศาสนา เลยไมไดเอาไปใช เสยดายทกาลงเรยนอยในมหาวทยาลย แลวกไปยงตวตาย วชาทเรยนมาทงหมดนนชวยตวเองไมได ชวยจตใจไมได ถาปราศจากธรรมะอนเปนความจรงทเราจะตองร ตองเขาใจ

ลกษณะทแทจรงของจตใจ ถาเราสอนลกของเราไปตงแตเรมตน ใหเขาใจเรองเลก ๆ นอย ๆ ทกโอกาสทจะสอนได เชน เมอเราไปงานศพเรากสอนเดกได ดหนง ดละคร...กสอนเดกได เพราะมนกมอะไรทเปลยนแปลงอย เรองกฎแหงกรรมยงสอนไดงาย เพราะวามนสนองกนอยในตว ใครทาบาปทากรรมไวกไดรบผล เรากสอนใหเดกเขาใจไดทกโอกาส คอวาการสอนธรรมะกบเดก ๆ น อยาเอาเปนจรงเปนจง สอนเลน ๆ ฝากไวในสมองตงแตตวนอย ๆ สงเกตดเดกนอย ๆ ยงไมร แตวาเราเปนผใหญอายหลายสบแลว ลองระลกถงอดตวา ในสมยทเราเปนเดกนนเรานอนกบคณยา คณยาย ทานสอนอะไรเรามง ทานพดอะไรกบเรามง สงทเราไดรบเมอเปนเดกมนฝงอยในหว เปนความคดทนานเหลอเกน แลวกถาวาเรองททานสอนเราในเรองทถกทชอบ มนกฝงอยในใจ ทาใหเรายดมนอยในสงนนไมคอยจะเปลยนแปลง เพราะรบตงแตเดก คอจตใจของเดกนมนคลายกบผาขาวทสะอาด ใครจะยอมสอะไรกได จะยอมสใดกเรยกวาสวยทงนน แตถาเราไมยอมมนเลย มนกเปรอะขฝนไปตามเรอง เกบตกจากสงตางๆ จากสงแวดลอม จากคนนนนด จากคนนหนอย เรยกวาเลอะเทอะเปรอะเปอนไปหมด ไมมระเบยบในจตใจเขา ไมมหลกเกณฑ เทยวเกบมาจากนนนดนหนอยเลยไมไดเรองอะไร

สข สดชน แจมใส : ๑๓

ทนใหเราคอยพดใหเขาเขาใจในเรองความจรง เชน เดกมาฟองวาเดกคนนนดาหน เขาดาวาอยางไร เราลองถามเดกวาเขาดาวาอยางไร เขาดาวาหนเปนหมา แลวหนเปนหมาหรอเปลา ไหนเดนดซเหมอนหมาไหม เราตองถามเดกอยางนน เดกมนบอกวาเดนไมเหมอนสนข สนขมนไมไดเดนอยางนน กคลาดตามเนอตามตวกไมมขน หกไมยาวเหมอนสนข ปากกไมแหลม อะไร ๆ ทเขาวาเขาโกหกทงนน เขาวาเราเปนหมา เรากไมไดเปนตามเขาวา จะไปโกรธไปเคองอะไรเขา ไมใชเรองทควรจะโกรธเคองอะไร หรอจะพดในแงวาเขาเตอนเราใหเราสานกตววาอยาเปนสนข อยาทาอะไรเหมอนกบสนข จะไดเปนเครองสารวมจตใจ เราพดเราสอนเขาอยางนน ทาใหเดกคลายความโกรธไป เรองของเดกเขาไมยดมนเทาใดหรอก ไมเหมอนผใหญ ผใหญมเรองอะไร แหม!... ฝงหวไวเลยทเดยว โกรธนกโกรธหนา ไมยอมเปลยนแปลง ยดมนไวในจตใจ เคยมทานคนหนงแกมลกสาว แลวกไปรกชอบกบชายคนหนง กไปอยดวยกนอยางนน ไมไดถกตองตามประเพณอะไร ทาใหแกกโกรธใหญโต กเลยบอกพชายของผหญงวา เองไปซ ไปทบานนน ไปเอากลบมา กเกลยดนาหนาอายผชายคนนน ทนพชายกไป...ไปนงด ๆ เอะ!..เขารกกนดน ไปอยกนเรยบรอย ไมมอะไร ดเสรจแลวกไมพด

อะไรเลยสกคาหนง กลบมาเลย มาถงพอกถาม พอใหไปเอานองมา...ทาไมไมเอามา? ผมไปดแลวมนรกกนด ไปอยกนเรยบรอย แลวกผชายนนกเปนคนเรยบรอย ไมขเหลาเมายา เปนคนมความร งานการตอไปเขาจะกาวหนา พนฐานเขาด จะไปแยกเขามาทาไม เขาอยกนกดแลว พอวาเองมนไมเหมอนขา..แกดลกชายเขาไปอกวาไมเหมอนขา หาวาไมโกรธเหมอนขา แลวตอมากมลก...มลกเปนชายนารกนาเอนดทเดยว กพามาทบานคณตา เอามาถงใหคนอมดแล แกมาเหนเขา โอ...ลกใครนารกจรง ไมรวาหลานตวกเขาไปอม แลวกถามกบคนใชวาลกใคร พอ

เขาบอกวาลกของลกสาวตวกวางทนท เอาไป ๆ! ไมอยากแตะตอง ดเถอะนเขาเรยกวาโกรธเหลอเกน

เอาไปอมอยไดเพราะไมร พอรวาเปนลกใคร กวาเอาไปเลยไมอยากแตะตอง ของเกามนออกมาไมรตว มนออกมาไมรตว นเรองผใหญโกรธแลวกโกรธนานจรง ๆ โกรธตดญาตขาดมตรกนเลย แตวาเดกนนเขาโกรธประเดยวประดาว เชน เดกชาย ก. ดาเดกชาย ข. เดกชาย ข. กโกรธ ไมอยากจะคยดวย...แลวหนหลงให ประเดยวเทานนแหละ ไปคยกนไปหยอกลอกนตอไป

สข สดชน แจมใส : ๑๔

ชวตผดพลาดเพราะจตใจขาดคณธรรม ผใหญเราถาทาใจใหเปนเดกมงกจะดเหมอนกน มนสบาย ไมตองผกโกรธกน แลวคนเดยวนนากลวกนจรง ๆ มนโกรธกน...มนฆากนทงนน ไมไวชวตกนแลว อยรวมแผนดนกนไมได มนเหลอเกนแลวน เพราะอะไร กเพราะวาจตใจนนหางศลธรรม หางธรรมะกนเหลอเกน ในครอบครวของเขาคงจะไมมศาสนาประจาจตใจ ไมมธรรมะ ไมไดอบรมบมนสย อยกนแตในเรองของวตถ เรองกนเรองใช เรองวตถตลอดเวลา ไมไดสอนธรรมะกนบาง นแหละคอความผดพลาดของการดาเนนชวตของสงคมในยคปจจบน ทไมหนหนาเขาหาศาสนาไว

ศาสนาเปนเครองเหนยวรงจตใจ ศาสนานมนเปนเครองเหนยวรงบงคบจตใจ ทาคนใหเกดความสานกรสกผดชอบชวด จะชวยใหจตใจของเราสงบ สดชน สบาย ไมกระทาชวหยาบ ๆ แลวกไมใหกระทาความชวทลกซงมากเกนไป และโดยเฉพาะอยางยงกคอวา เปนยาแกทกขในชวตประจาวนทจะทาเราใหผอนคลายจากปญหานานาประการทเกดขนในชวตของเรา

จตใจทไดรบการพฒนาจากพระธรรม

ใหลองสงเกตตวเราแตละทาน ตงแตเราเรมศกษาธรรมะ อานหนงสอบาง มาฟงธรรมะบาง สนทนาอะไร ๆ กนอยบอย ๆ ความรสกนกคดในจตใจของเรานนมนไดเปลยนแปลงไปหรอไม เรากจะเหนวาเปลยนแปลงไป มความยบยงชงใจ และมความสานกในเรองอะไรตาง ๆ เชนวาบางคนใจรอนกหายใจรอนไป มกโกรธกเบาไป หรอวาอะไรตออะไรมนดขนทกอยาง ธรรมะอยางเดยวทจะชวยเราไดในทกประการ ถาเราใชธรรมะเหลานนเปนเครองปลอบโยนจตใจของเราไว เพราะฉะนน จงตองคอยควบคมไวตลอดเวลา เอาสตปญญาเปนเครองมอควบคมไว ใหมองเหนอะไร ๆ ตามสภาพเปนจรงไวตลอดไป

สข สดชน แจมใส : ๑๕

ความคดกบจตใจ นอกจากการพจารณาดงทกลาวมาแลว ถาเราอยวาง ๆ กหมนดตวเอง กาหนดลมหายใจเขาออกงาย ๆ หายใจธรรมดา ๆ แลวกคอยกาหนดไวใหจตมนอยทลมเขาลมออก วาง ๆ กนงทาอยางนนเสยบอย ๆ จะไดเกดกาลงทางภายในมากขน เวลามปญหาอะไรเรยกวาทงปญหานนเสย แลวกมานงเพงอยทลมเขาลมออก เพอปรบตวเองใหมนหยดเสยกอน เชนวา หากจะเกดความโกรธ...กาหนดลมเสย หายใจแรง ๆ ...หายใจเขาแรง หายใจออกแรง กาหนดลมเสย ความโกรธมนกเบาไป เชน พอจะโกรธกรบหายใจ...หายใจใหแรง หายใจเขาหายใจออกแรง ๆ อารมณนนกผอนคลายไป และขณะหายใจนนคอยกาหนดอยเรอย มสตคอยกาหนดลมเขาออกกจะไมเกดความโกรธประเภทรนแรงขนมา แลวเมอจตสงบจากความโกรธ เรากใชปญญาพจารณาวา เอะ! เมอตะกน อะไรเกดขน โกรธ

อะไร? โกรธใคร? โกรธเรองนน โกรธเรองน แลวทาไมไปโกรธ ทาไมมนจงเกดขน เราบงคบมนไดหรอ อยในอานาจของเราหรอ...ทจะไมใหโกรธนน เรากพอจะรไดวาอะไรเปนอะไรขนมา กพอทจะเหนยวรงจตใจของเราเอาไวไมใหเกดความกระทบกระทงเพราะอารมณนน ๆ มากเกนไป เมอเราทาบอย ๆ กเกดความชานาญ เกดความคลองแคลวทจะตอสกบอารมณ มความแคลวคลองทจะคดแยกแยะปญหาประเภทตาง ๆ ทจะเกดขนรบกวนจตใจของเรา สภาพจตใจกคอยสบายขน ถาจตใจเราสบายแลว อะไรอนมนกพลอยดไปหมด เชน ระบบการยอยอาหาร การขบถาย ประสาท สมองอะไรมนกดไปหมด เพราะระบบการควบคมจตใจอยในสภาพปกต แตถาเมอใดจตใจไมปกตแลว การสงงานสงการมนกไมเรยบรอย เพราะฉะนน จงเกดเปนโรคอยางนนอยางน เชน เปนโรคทางประสาท โรคขบถายไมด ยอยอาหารกไมด นมนกระทบกระเทอนจากความยงยากทางดานจตใจทงนน ในทางพระพทธศาสนาถอวา ใจเปนใหญ ใจเปนตนเรองของอะไรทกสงทกประการ เราจงตองคอยควบคมความคดนกของเราไว ใหอยในแนวทางทถกทชอบ วนหนง ๆ ของชวตตองพยายามรกษาจตของเราใหมนสงบไวใหเปนนานงในอาง อยาใหเปนนาในทะเล ทมนกระเพอมเปนคลนใหญ ๆ อยตลอดเวลา...ไมเอา ใหเปนนานงในอาง มอะไรเกดขนกคอยนกตรกตรอง อยาไดใจรอน อยาไดใจเรว อยาทาอะไรดวยอารมณหนหนพลนแลน การทาดวยอารมณหนหนนน ตงตวไมทน เมอตงตวไมทนแลวกสบสนวนวายไปหมด เพราะปรบตวไมทน...มนลาบาก เพราะฉะนนคอย ๆ คด คอย ๆ ตรอง หดทาอยางนบอย ๆ สภาพจตใจกจะอยในภาวะปกต เมอจตใจปกตเรากจะรสกวาสบาย มอะไรมากระทบกเฉย ๆ ได ไมวนวายมากเกนไป

สข สดชน แจมใส : ๑๖

สข สดชน แจมใส ดวยแสงแหงพระธรรม สมยกอนมบานเจาคณคนหนงอยคลองบางลาพ ใกลสะพานวนชาต สะพานยสบสมถนา บานนสวดมนตกนทงบานเลย คนใชสวดมนตเปนหมด ไมใชสวดนอย ๆ สวดธรรมจกร สวดอาทตตฯ สวดอนตตฯ ได คนในบานนนสวดทกคน พอคากสวดมนตแลว ลกเลกเดกนอยกมานงสวดมนตกนหมดทงบาน ใสบาตรขนใหญ..เคยไปบณฑบาต ทบานเขาสวดมนตกนอยางนน นคออบายใหคนในบานรกกน นงสวดมนตดวยกนแลวกเปนกนเอง แลวไมทะเลาะเบาะแวงกน คนอยกนมาก ๆ มนตองมอะไรมาเปนเครองควบคมจตใจ เพราะถาไมมอะไรเหนยวรงเลย มนกจะทาใหเกดการแตกแยกหรอทะเลาะเบาะแวงกน คนโบราณเขาฉลาด ใชวธการระงบจตใจดวยธรรมะ กอยกนดวยความสบาย ไมตองขนเงนเดอนใหกไดเพราะคนใจมนไมวนวาย

ธรรมะเปนสงสาคญในทางจตใจ

เดยวนไมพอใจกสไตรค นกเรยนสไตรค...เพราะตองการไวผมยาว ตองการหองสบบหร แลวมพเศษอก...นาน ๆ กเดนสไตรคกน เพอใหครสอนเวลานนเวลาน เพอมนจะไดหยดพกสบบหรกน นบานเมองของเราจะเละเทะมากเขาทกวนเวลาน เพราะวามนขาดสงสาคญในทางจตใจ คอ “ธรรมะ” นนเอง

ดงทกลาวมากพอสมควรแกเวลา

ขอยตการแสดงปาฐกถาไวแตเพยงเทาน

สข สดชน แจมใส : ๑๗

ชวตมนคงและมคา ด ว ย ร า ก ฐ า น แ ห ง ธ ร ร ม ะ

ญาตโยมพทธบรษททงหลาย ณ บดน ถงเวลาของการฟงปาฐกถาธรรมะ อนเปนหลกคาสอนในทางพระพทธศาสนาแลว ขอใหทกทานอยในอาการสงบ ตงอกตงใจฟงดวยด เพอใหไดประโยชนอนเกดขนจากการฟงตามสมควรแกเวลา

ชวตกบความกาวหนาในการปฏบตธรรม วนนเปนวนอาทตยในฤดกาลเขาพรรษา เราไดมาฟงปาฐกถาธรรมะ เรากควรจะพจารณาตวเราทกคนแตละอาทตยทผานมาน เราไดปฏบตตนในทางใดบาง ศล...ของเราเปนอยางไร สมาธ...เปนอยางไร และมปญญา...เกดขนในใจของเราเทาใด เรามความร ความเขาใจในเรองอะไร ๆ ตาง ๆ ถกตองตามสภาพทเปนจรงอยหรอเปลา ความยดถอมวเมาในเรองอะไร ๆ ตาง ๆ มนจางหายไปจากจตใจของเราหรอไม เปนเรองทจะตองพจารณาเพอใหรจกตวเรามากยงขน รความบกพรอง รความสมบรณในตวเราเองใหดขน เพราะเราอยเพอความดขน เพอความกาวหนาในการปฏบตธรรม

เพมคณคาชวตดวยศล สมาธ ปญญา ถาชวตเปนอยโดยไมมความดเพม และไมมความกาวหนาในการปฏบตธรรม ชวตกจะไมมความหมายอะไร เรยกวาอยในตามธรรมชาตเทานนเอง ไมมความตนตว ไมมความกาวหนาในธรรมะอนเปนหลกปฏบตในชวตประจาวน ชวตของเรากจะไมมคาไมมราคาเทาใดนก เราจงควรจะเพมคณคาใหแกตวเอง ดวยการปฏบตใหกาวหนาในทางศล ทางสมาธ ทางปญญา อนเปนแนวทางแหงความหลดพน พระผมพระภาคทรงแสดงไวเพอใหเรานามาปฏบต เรากตองนาสงเหลานนมาปฏบตกบตวเรา ทาใจเราใหอยในศลธรรม เมอใจอยในศลในธรรมแลว กายวาจากเปนศลเปนธรรม เมอกายวาจาใจเปนศลเปนธรรม ชวตเรากสงบ ไมวนวาย ไมสรางปญหาใหเกดขนแกใคร ๆ

สข สดชน แจมใส : ๑๘

สงสาคญในการสรางความมนคงใหชวต เชน คนอยรวมกนในครอบครว ถาพอบานเปนคนมศลธรรมประจาใจ แมบานกสบายใจ แมบานเปนคนมศลธรรมประจาใจ พอบานกสบายใจ พอแมอยในศลในธรรม ลกกสบายใจ และลกกจะไดเอาเยยงอยางจากพอแมไปประพฤตปฏบตตอไป ครอบครวนนกจะมนคง สกลนนกจะตงมน ความมนคงของตวเรา ความมนคงของวงศตระกล ความมนคงของชาต ลวนอยทความมนคงของจตใจในพระพทธศาสนา

ชวตมนคงไดดวยคณธรรมในจตใจ ถาเรามจตใจมนคงในพระศาสนา มความมนคงดวยตวเราเองแลว ชาตประเทศของเรากพลอยมนคงตามไปดวย สมยนเขาพดกนอยบอย ๆ ถงความมนคงของชาตประเทศ แตไมคอยจะคานงถงความมคณธรรมประจาจตใจ ไมคอยยาในเรองน ไมไดทาความเขาใจกนในเรองน เมอคนไมมคณธรรมเปนหลกครองใจ จตใจกจะไมมนคง ชวตความเปนอยกไมมนคง เศรษฐกจกไมดขน การงานไมดขน อะไร ๆ มนกไมดไปทงหมด นนแหละเพราะไมมความมนคงทางจตใจ จงตองกลาวยากลาวเตอนกนใหเกดความรสกในเรองน แตวามคนอยบางประเภท ทไมรคณคาของธรรมะ เขาเหลานนไมเหนวาธรรมะเปนเรองสาคญสาหรบชวตของเขา เขาคดเพยงแตเรองวตถเทานน ซงวตถเหลานนกเปนผลจากธรรมะเหมอนกน ถาเราประพฤตธรรมะ วตถทไดมากมนคง เชน เราหาเงนได ถาเราเปนผประพฤตธรรม เรากใชเงนเปน ใชเทาทจาเปน อะไรทไมจาเปนเรากไมใช ประพฤตอยางนเงนกเหลอกนเหลอใช เพราะรจกกนรจกใช กเรยกวาเราเปนผประพฤตธรรมอยในสวนนน ธรรมะจะชวยเศรษฐกจครอบครวใหดขน

ธรรมะเปนพนฐานแหงความมนคง ในประเทศชาตกเหมอนกน ถาคนในชาตเปนผทมนคงอยในศลธรรม ฐานะครอบครวกดขน เศรษฐกจในครอบครวกจะดขน เพราะมธรรมะเปนพนฐาน ถาไมมธรรมะเปนพนฐาน อะไรตาง ๆ กจะงอนแงนคลอนแคลนไปหมด เหมอนเราสรางบานโดยไมลงเสาเขม...มนไมแนน เมอดนไมแนน บานนนกมโอกาสจะพงไดงาย..พงมาหลายหลงแลว เพราะเสาเขมมนเลกไป หรอวาเสาไมมนคง ตอกนอย ๆ ไมคอยมนคง จนผลทสดยบลงไปเลย ตก ๒ ชน ชนท ๑ จมลงไปหมดชนท ๒ โผลเหลออกนดหนอย นชใหเหนวาฐานไมด

สข สดชน แจมใส : ๑๙

เรอนตกทฐานไมมนคง มนกพงทรดไดงายฉนใด คนเรานกเหมอนกน ถาฐานชวตไมมนคงแลว อนตราย เกดเปนความทกข ความเดอดรอนดวยประการตาง ๆ

ธรรมะกบการแสวงหาวตถ คนทสรางปญหาคอความทกข ความเดอดรอนขนในชวตนน ไมใชคนประเภทใด แตเปนคนประเภททไมมคณธรรมเปนหลกคมครองจตใจ เขาไมแสวงหาธรรมะ แตเขาแสวงหาวตถ วตถกบธรรมะตองแสวงหาควบคกนไป คนมธรรมะแลวแสวงหาวตถ...จะไดวตถทดทงามมาใช แลวหาเทาทจาเปนแกชวต ไมมกมาก อยากไดอะไรมากเกนไป ชวตกไมสบสนวนวาย เพราะธรรมะเขาไปประคองไว ตองเดนทางคกน ธรรมะกบวตถตองไปดวยกน เหมอนใจกบกายตองไปดวยกน ถามแตกาย ไมมใจ..เรากอยไมได มใจไมมกาย..มนกอยไมได มนตองรวมตวกนเขา จงจะอยกนไดดวยความเรยบรอย ฉนใด ธรรมะกบวตถกตองไปดวยกน ฉนนน คนแสวงหาวตถทไมมธรรมะ กจองจะเอาวตถเทานนเอง ไมคดวาจะถกหรอผด จะดหรอชว จะเสอมหรอจะเจรญ จะสรางปญหาใหใครบางในการแสวงหา ความไมมธรรมะ ไมมใจจะคดในเรองด..ชว, สข..ทกข, เสอม..เจรญ เขากมงหาแตวตถ ถามใครมาขดขวางไมใหเขาไดวตถตามทตองการ เขากจะทาลายคนนนทนท จงปรากฏวายงกนบอย ๆ ยงกนกเพราะวาผลประโยชนขดกน อกฝายหนงตองการแสวงหาผลทางวตถ...แตไมมคณธรรม เมอคนหนงแสวงหาบางในทางเดยวกน เหนวาคนนมาแยงอาชพของตว กทาลายบคคลนน พวกทถกทาลายกเจบแคน ตองมาทาลายพวกนอกเหมอนกน ทาลายกนไปทาลายกนมา ผลทสดกเสอมทง ๒ ฝาย ไมไดอะไรเลยแมแตนอย

ธรรมะยอมคมครองรกษาผประพฤตธรรม นกเพราะเรองไมมคณธรรมเปนหลกเปนพนฐานในทางจตใจ จงไดเกดอาการเชนนนขนมา เราจงตองพยายามทจะชวยกนปลกใจคนเพอใหหนหนาเขาหาธรรมะ ใหนาธรรมะไปใชในชวตประจาวนใหมากขน ๆ เรากจะเหนผลวาธรรมะรกษาเราอยางไร คมครองเราอยางไร ทาใหเราอยเยนเปนสขเพราะธรรมะไดอยางไร เปนเรองทเราควรจะคดแลวควรจะทา แลวกนามาพจารณาวา เมอกอนเราทาอะไรโดยปราศจากธรรมะ คดโดยไมมธรรมะ พดโดยไมมธรรมะ จะทาอะไรกไมมธรรมะ ไปไหนมาไหนก

ไมไดใชธรรมะ สภาพชวตของเราเปนอยางไร เรากจะเหนวา ออ!...มนเกดความแตกตางกน

สข สดชน แจมใส : ๒๐

เหมอนเราใสเสอ...ตวหนงสกปรก อกตวหนงสะอาด เมอใสตวสกปรกกนงไมสบาย นอนไมสบาย มนเหนยวเหนอะหนะ มกลนอะไรฉน ๆ อยตลอดเวลา แตถาเราใสเสอทสะอาดเรยบรอย เรากสบายใจ ไมมความอดอดขดใจเลยแมแตนอย ขอนฉนใด คนเรากตองม “เสอธรรมะ” มาสวมไวทกาย วาจา ใจ จตใจกจะอยในสวนถกสวนชอบ ไมไปเทยวคดในเรองยง เรองเสยหาย ชวตกจะมความสข มความเจรญ

พฒนาตนสชวตทมนคงและมคา สมยนคนขาดธรรมะมอยมาก เรากตองชวยกนชกจงโนมนอมจตใจ เพอใหคนไดหนหนาเขาหาธรรมะใหมากขนกวาปกต เราทากนในครอบครวเรากอน คอพฒนาบคคลในครอบครวใหดขน พอบานกบแมบานน...ใครจะมาพฒนาให? มนกยากเหมอนกน เราจะตองพฒนาตวเราเอง ดวยการนกคดวา ตวเรานมหนาทอะไร? เราทาอะไรอย? แลวความสขความทกขของเราเปนอยางไร? เทยบเคยงใหเหนชดวา ทกขกบสขนอยางไหนมากกวากน ยงใจกบสงบใจอนไหนจะมากกวากน จตใจวนวายกบจตใจเศราหมองมอะไรมากกวากน พจารณาเปรยบเทยบทตวเราเอง เรากจะมองเหนตวเองวาอยในสภาพอยางไร เมอเหนตวเองวาอยในสภาพทไมถก ไมดไมงาม เรากควรคดวา...เราเกดมาเพอความเปนอยางนหรอ? หรอวาเราเกดมาเพอความเปนอยางอนนอกเหนอไปจากนหรอเปลา? คดใหดกจะเหนดวยตวเองวา ชวตทแทจรงนนคออะไร? ความตองการทแทจรงคออะไร? แลวเรากาลงแสวงหาสงนนอยหรอเปลา เรากจะรดวยตวเราเอง แลวกจะไดคดละเลกจากสงนน เพออนาคตของครอบครวเพอใหแมบานและลก ๆ สบาย แมบานกเหมอนกน ตองพจารณาตวเองวา เรามความบกพรองอะไรบาง? มสงไมดไมงามอะไรอยในตวของเราบาง เรากตองแกไข อยามทฐมานะ อยาถอไปในทางทจะทาใหเราเสยคน แตยอมออนนอมยอมรบคาสอนคาเตอนทเราไดรบมาจากใคร ๆ เชน รบไปจากพระ เรากตองเอาไปใชไปพจารณาปรบปรงและสงเสรมความดความงามใหเกดขนในจตใจของเรา

สข สดชน แจมใส : ๒๑

เครองหามลอชวต ถาเราทาไดอยางน พอบานแมบานกจะเปนคนทประพฤตธรรม แลวลกกจะทาตามพอแม ลกกจะเจรญตงแตตวนอย ๆ โตขนในวยทนเอจกจะไมเสยผเสยคน เพราะพอแมเปนตวอยางอย และพอแมกไดหมนสอนหมนเตอน หมนชใหเหนวาอะไรเปนอะไร เดก ๆ เขากจะเขาใจความหมาย จงตงหนาประพฤตแตสงทดงาม แลวผลทสดครอบครวนนกจะมแตความเจรญ มแตความกาวหนา ไมตกตา เพราะมธรรมะเขามาชวย... เขามาเปนเครองหามลอชวต ไมใหหมนตกตาเรวเกนไป นคอประโยชนทเราจะไดรบ

การงานทปราศจากเครองหามลอชวต ในวงงานการนกเหมอนกน เจาหนาทททางานทาการ กควรจะทาหนาทอยางตรงไปตรงมา ไมใหมนเสยเวลา อะไรไดกวาได อะไรไมไดกตอบวาไมได ไมใชเอาเรองไปกกทงไวในลนชก ไมเอามาจดการเสยใหเรยบรอย ผนอยทงหลายทคอยผลทตนขอรองไป เมอไมไดผลกเกดอารมณหงดหงดงนงาน ถาคนหงดหงดมนหลายคนเขา มนกรวมตวกนเปนพรรคเปนพวก แลวกจะเขาไปทาอะไรตอ

หวหนาคนนน...หวหนากเดอดรอน เวลาเดอดรอนกไมมาโทษตวเอง แตกลบไปโทษพวกนนวา “ไอพวก

นละมนชอบทายงนก” ความยงมาจากใคร..กมาจากคนทเปนหวหนาคนนนแหละทไมเอาธรรมะเขาไปใช ไมรจกใชในสงทควรใช มนกเลยเกดเปนปญหา

ธรรมะเปนหลกคมครองจตใจ แตถามเรองอะไรมา กรบจดรบทาใหมนเสรจไว ๆ ไดหรอไมไดกวากนไป พวกคอยกไมตองกงวลใจ เพราะไดรผลวาไดหรอไมได ถาไมไดกคอยทาใหมตอไป สรางความงามความดตอไป ถาไดกจะไดสบายใจ นคอยอยไมเหนอะไร ไมเหนผลสกท อะไร ๆ กไมมาสกท อยางนมนกไมสบายใจ คนทไมสบายใจมาก ๆ มนกรมกนสรางปญหา เกดปญหาขนในสงคมนน ๆ เปนความเดอดรอน นกคอความผดทเราไมไดใชธรรมะเปนหลกคมครองจตใจ ในเรองบานเรองเมองเรานกเหมอนกน เหตการณอะไร ๆ ตาง ๆ ทเกดขนในบานในเมองของเรากเพราะวา ผบรหารบานเมองนนไมไดรวดเรวทนใจคน ทาอะไรชกชา ไมคอยจะแสดงเหตผลอะไรใหเขาเขาใจ มไฟททาทาจะเกด...ถาไมรบไปดบ รอจนไฟมนไหมเผาบานเผาเมองเสยหาย แลวจะไปแกไดอยางไร

สข สดชน แจมใส : ๒๒

อนนคอเปนความผดของคนทเปนหวหนาคนทมความบกพรอง ไมรจกใชเครองมอสอสารทตนมอย จะใชวทยเมอไหรกได ใชโทรทศนเมอไหรกได หนงสอพมพฉบบไหนกได ใหเขาเขยนลงไปในเรองอยางนนอยางน เพอชแจงเหตผลใหคนเขาใจวาอะไรมนเปนอะไรอยางถกตอง หรอมฉะนนกไปเอง พอมเรองอะไรกไปจดการเรองนนใหมนเรยบรอย ไมตองมปญหาเกดขน ทปกตใตมพระอยรปหนง แตวาทานไมไดเปนเจาคณะ สมยกอนนเปนผชวยเจาคณะจงหวด พอเจาคณะจงหวดองคนนสนบญแลว ทานกไมไดเปนแทน เรองทไมไดเปนกเพราะวาผใหญไมคอยชอบ พระรปนเอาแตงาน ไมคอยเขาใกลผใหญ เรยกวาทานประจบไมคอยเปน แตถางานแลวเรยบรอย ทานตงใจทาจรง ๆ สมมตวา มกรณพพาทเกดขนในวดใด ๆ กตาม เจาคณะจงหวดไมตองไป ทานบอกวา

“อาจารยไมตองไป ผมจะไปจดการเอง” ทานกไปหาทง ๒ ฝาย ชนแรกทานกไปหาฝายหนง แลวกไปหา

อกฝายหนง ไปพดจาทาความเขาใจกน เพอใหเกดความประนประนอมกน เสรจแลวกนมนตทง ๒ องค มาพบกน ณ ทจดหนง มาฉนอาหารรวมกน ๓ องค ฉนรวมกน...เวลาฉนกคยกนพดกนไป ฉนเสรจแลวกนอนเอกเขนกคยกนไป ผลทสดเรองมนกจบ ไมมเรองลาบาก และไมตองรายงานผใหญ เพราะวาเรองมนจบเสยแลวไมตองใหเรองขนมาจนถงมหาเถรสมาคมใหเกดเปนปญหา ทานกจดการของทานอยางนน เวลาใดวดไหนกตาม จะมอะไรเปนงานเปนการ ทานอาจารยนจะตองไปชวย ชวยตงแตกอนงานจนเสรจงาน...ชวยเกบขยะ กวาดมลฝอย เสรจแลวจงจะกลบวด พระสงฆองคเจาทงหลายกพอใจ ชอบใจ วาองคนแหละควรเปนเจาคณะของพวกเรา แตวาผใหญกลบไมชอบ และหาวาเปนพระเกะกะ ไมเคารพผใหญตาง ๆ นานา ซงโดยนสยไมไดเปนอยางนน แตเปนคนทชอบทางานเทานน ผใหญมากไปนงกราบสกท แลวกลกขนไป ทานไมนงนาน ๆ เพราะวางานทานมาก คนทาแตงานเลยไมไดทางาน กลบไปตงคนททางานเหมอนกน แตวาทางานสวนตวเสยมาก ไมคอยทางานสวนรวม ศลธรรมของประชาชนกเสอมลงไปเรอย ๆ อาชญากรรมกเพมขน เพราะวาหวหนาฝายสงฆไมคอยเอางานในเรองการสงสอน เรองการอบรม ไปชอบทาแตเรองอนตลอดเวลา นแหละคอความผดพลาดทเกดขนแลวมนกเกดเปนปญหาขนมา

โลกนมใชมแตเราคนเดยว คนเราอกอยางหนง เมอทาอะไรอยนาน ๆ แลวกควรจะพอกนเสยท หยดเสยบาง พอเสยบาง อยาแสดงคนเดยวตลอดไป ใหคนอนเขาแสดงบาง เพราะวาคนทมความสามารถ ไมใชมแตเราคนเดยว คนอนเขากมเหมอนกน ลองใหเขาทาบาง แลวไปนงดขาง ๆ เวทวาเขาทากนอยางไร มอะไรขดของเปนปญหา ถาเหนวาพอจะแนะนาไดกควรแนะนาวา ควรทาอยางนน ควรทาอยางน ถาเรยบรอยกนงด เฉย ๆ ...ดแบบอเบกขา คอนงจองดเรอย ๆ ไป ไมมอะไรกไมเปนไร เปลยนแปลงกนเสยบางมนกจะด

สข สดชน แจมใส : ๒๓

คนสรางงาน งานสรางคน อยางอาตมาแสดงปาฐกถาธรรมกบญาตโยมทกอาทตยน ความจรงอยากจะเปลยนตวเหมอนกน แตเปลยนแลวโยมกไมคอยจะเจรญตาเจรญใจ เลยตองฝนแสดงเรอยไป วนไหนไมอย...องคอนกแสดงแทนไดเหมอนกน ความจรงไมใชหวงหามแตอยางใด อยากใหองคอนแสดงอย แตวายงไมถงขนาด จงตองอบรมกนตอไป มใหไปแทนบางเวลาน เขานมนตอาตมากรบ แตไมไปหรอก ใหพระอนไป...ใหมหาองคนนองคนไป ไปแลวกถามเจาภาพวา เปนอยางไร? องคทไปแทนน เปนอยางไร?...

ใชได นนนะซ! สนคาไมด ฉนไมสงไปขายในตลาดหรอก จะตองขายของด ๆ เลอกสรรแลวจงไดสงให

ไปเทศนไปสอน เพอใหมประสบการณมาก ๆ แลวตอไปกทางานไดทกแงทกมม เราตองสรางคนควบคกบการสรางงาน ถาเราสรางงานแลวไมสรางคน...มนกไปไมรอด เพราะฉะนน ตองสรางงานไปดวย งานกกาวหนาเปนไปดวยด อนนเปนเรองธรรมดา

สงทไดรบจากการพฒนา คนเรานน มนชอบของใหม ๆ ของเกานาน ๆ เขามนกเบอ อยากจะไดของใหมกนบาง อนนเราก

ควรจะเปลยนกนเสยบาง เมอเราเปนมานานแลว หลายปแลว เอา! คณเปนเสยบาง ไมเปนไร...ผมไปเปนลกนองบาง เหมอนกบคนบางคน ชนแรกกเปนอธการบดในมหาวทยาลย ตอมาเขาเลอกตงอธการใหมกไมไดเปนอธการ...แกกไมยง ไมทาใหเกดความวนวาย ไปเปนอาจารยสอนลกศษยตอไป เพราะหนาทกคอสอนศษย กสอนไปเรอย ๆ ใครเปนอธการกได แลวกออนนอมเชอฟงผทมาเปนใหม ไมไดถอตวถอยศวา ฉนเปนมากอนนะไองานอยางน ทาอยางนนไมได...อยางนนมนกเกดกเลส แตแกกไมมกเลสอยางนน เปนไดสบาย ๆ แลวพออาตมาไดพบทานผน ขอเจรญพร...แสดงความดใจดวยทไมไดเปนอธการบด ทานกยม...ยมแปนทเดยว แลวบอกวาทดใจกเพราะวารจกถาย รจกถอนตวเอง เมอใดเขาไมเอาเรากไมเอา ใหคนอนเขาทาบาง อยางนมนกดเหมอนกน สงทงหลายมนตองเปนอยางนน เราปลกตนไมดอกไวขางบาน ถาออกดอกอยางเดยว ดนาน ๆ เหนแตสเหลอง ๆ ตลอดเวลา ถาตนนนตาย เอาอยางอนมาปลกบาง เปลยนเปนตนไมอน เปนดอกไมอน หรอปลกสลบสกนไป สเหลอง สขาว สแดง สชมพ มองแลวมนหลากส...มนลานตาด ถาเขาใหปลกแตเพยงอยางเดยวมนกไมได

สข สดชน แจมใส : ๒๔

คนนกเหมอนกนแหละ ถาคนเดยวทาอะไรซา ๆ ซาก ๆ คนแสดงคนปฏบตกเบอ คนดกเบอ เรากควรเปลยนใหคนอนแสดงบาง นอกจากเปลยนคนแสดงแลว เปนการหดคนใหทางานดวย เพราะวาชวตของคนเราไมไดอยยงยนคาฟา มวนแตก มวนสลาย เมอเราสลายไป คนอนเขาจะไดทาแทนตอไป ใหฝกหดกนไว การบรหารงาน..คนนนทาได คนนกทาได ไดชวยกนทาหลาย ๆ คน มนกจะด

ความเจรญกาวหนาและความมนคง ในตางประเทศทเขาเจรญนน เราจะสงเกตเหนวาเขาเปลยนตวกนเรอย ๆ แตวาการเปลยนกขนอยกบคน...ประชาชน ประชาชนเขาไมเลอกกตองเปลยน ถาเขาเลอกอกกตองรบตอไป เชนในองกฤษน ทานนายกเชอรชล ทางานในสมยสงคราม ทานเดดขาดเอาจรงเอาจง จนองกฤษชนะสงคราม พอชนะสงครามแลวแกกถอยไป ใหคนอนเขาเปน พอคนพรรคอนขนมาเปนกเปนไมนานเทาใด แปลวาประชาชนเหนวาไมไหว เศรษฐกจไมกาวหนา การงานไมด...เขากเปลยน พอเลอกตงใหมเขากเปลยนพรรคกนไป เปลยนเปนนางแธตเชอร...เปนผหญงนะ แตเปนผหญงทแกรง เขาเรยกวา นายกรฐมนตรหญงกระดกเหลก เขมแขงเหมอนกบผชาย ทางานกาวหนา เศรษฐกจด เวลาใดขายของไมออก แกลดคาเงนตมเดยวเทานนเอง คนยโรปแหกนมาซอของใหญเลย..แหกนมาเลย แหมาซอของราคาถกในประเทศองกฤษ ซอเสอ ซอผา ซอของทกอยางเพราะเงนมนถก พอเงนถกขายของไดกตตลาดยโรปกระจยไปเลย เพราะของมนถกกวาประเทศอน แตแกกไมใหถกอยอยางนนหลายเดอนหรอก พอขายจะหมดสตอคแลว ผลตไมทนแลว แกกลบยกระดบเงนตราใหสงขนเทาเทยมประเทศอนตอไป คนกไมมาซอมาเหมอนเมอกอน แตกยงซอเพราะวามนตดเสยแลว...ตดของใชองกฤษเสยแลว นยมชมชอบเสยแลว เขากซอตอไป นวธการของเขาเปนอยางนน เพราะเขาเขาใจ ดเวลา ดเหตการณทเหมาะสมแกเรอง เขากทาอยางนน จงเปนทพอใจของประชาชน สมยหนงผานไป สมยทสองทานสมครอก..กไดเปนอก ประชาชนเทคะแนนให เพราะทานทางานเปนประโยชนแกสวนรวม เขาเปนอยางนน นตอไปอาจจะเลอกคนอนกได เพราะเหนวาแมแธตเชอรนแกอายมากไปแลว ทางานอะไรอาจจะไมกาวหนา เขากจะเลอกคนอนตอไป เขามคนใหเลอก เพราะเขาสรางคนขนมา เขาสรางคนโดยวธใด ดวยวธระบบพรรค เขามพรรค แลวพรรคการเมองกสรางคนขนมา ใครเปนหวหนาพรรคคนนนกไดเปนนายกรฐมนตร เมอไดรบเลอก เขากใหเปนนายกรฐมนตร แตพรรคการเมองของเขามนไมมาก ๒-๓ พรรคเทานน เพราะวามนคงแลว

สข สดชน แจมใส : ๒๕

บานเรามพรรคการเมองมาก พรรคเลกพรรคนอย พรรคป พรรคหอย มมากมายเหลอเกน แลวกสงคนไมรวาใครตอใครใหสมคร ตองเสยเงนไปเยอะแยะมากมายคาสมคร สมครแลวกไมไดสกคะแนนหนง กมหลายพรรคทไมไดสกคะแนน บางพรรคกไดมา ๑ คน ไดมา ๒ คน หรอม ๆ แหรม ๆ

ความจรงเขาไมไดเลอกพรรค เขาเลอกคน เหนวาคนนนใชได เขากเอาเขามา ไมไดเลอกพรรคอยางนน แตวาพรรคนมนสรางคนขนมา เพราะเขาเลอกคนด แตบางทกเลอกคนไมดเขาพรรคเหมอนกน พรรคกยงลาเอยงอย ยงไมเปนธรรมเทาใด ยงไมไดเอาธรรมะไปใชในระบบนนมากเทาใด เลยเลอกคนทเขาพอใจ ใครมสตางคมาก กเอามาเปนสมาชกของพรรค ไมใชอะไรหรอก จะไดเอาสตางคมาลงทนหนอยในการเลอกตง พอไดคนประเภทอยางนนเขาไป ไปทางานกอยางนนแหละ ไมไดจรงจงอะไร เพราะวายงเหนแกอะไรตออะไรอย

เมอคนททางานเปนผไมมความรสกลาเอยงในเรองอะไร มความเปนธรรม กจะเลอกคนทมธรรมะใหเขาอยในพรรคของตว ประชาชนกจะพอใจในความประพฤตปฏบตของคนเหลานน พรรคนนกสรางคนไวมากขน มกาลงมากขน แลวกจะเปนพรรคททางานทาการเปนรฐบาล หวหนากจะไดเปนนายกรฐมนตรได บานเมองกจะดขนเรอย ๆ เพราะมคนทจะเปนนายกคอยทจะเปนผแทนหลายคน

ตางคนตางกทาดเพอใหราษฎรชอบ เมอราษฎรชอบเขากเลอก คนมนกแขงขนกนกระทาความงามความด การแขงขนนนไมใชอาวธประหารกน แตวาเอาความดมาสกน ใครดกวา...ชนะไป ใครดนอย...แพกไมเปนไร หนมาสรางความดตอไปกบประชาชน ปหนาเอาใหม คนกเลอกเอง อยางนกดขน บานเมองเรากจะดขนตามไปดวย

ผลเสยอนเกดจากจตใจทขาดธรรมะ

แตทไมคอยเรยบรอยกเพราะธรรมะยงไมซมซาบเขาไปในจตใจของคนเหลานน ยงไมไดใชธรรมะเปนแกนนาของหมคณะ ไมเอาธรรมะมาเปนเครองตดสนบคคล ตดสนเหตการณ ตดสนอะไรตาง ๆ ไมไดใชธรรมะเตมเมดเตมหนวย เอาแตอารมณบาง เหตผลกยงนอย ถอพรรคถอพวกอะไร ตาง ๆ อยางน มนกมปญหาเกดขนดวยประการตาง ๆ ดงทเราเปนอยกนในปจจบนน

สข สดชน แจมใส : ๒๖

ธรรมะคอสงจาเปนสาหรบทกชวต จงเหนวา ธรรมะเปนสงจาเปนสาหรบบคคลทกประเภท ทกอาชพ ทกฐานะ ทกตาแหนง ไมวาใครจะเปนอะไร..เดกกตองมธรรมะ หนมสาวกตองมธรรมะ พอบานแมเรอนกตองมธรรมะ นกการเมองกตองมธรรมะ คณะผบรหาร คณะรฐบาล กยงตองมธรรมะมากเปนพเศษ เพราะถาขาดธรรมะกเอาตวไมรอด จงตองมธรรมะเปนเครองกากบอยตลอดเวลา ชวตจงจะกาวหนา พวกเราทงหลายทเปนคนสนใจในธรรมะ มารบมาฟง มาศกษา กเอาไปปฏบตกนอย แตวามคนอกมากทไมไดเขาวด ไมไดฟงธรรม ไมไดรวาอะไรเปนอะไร อนนเราจะตองชวยกนหนอย ชวยกนชก

ลากคนเหลานนมาวด ไปชวนบอย ๆ ชวนจนใหเขารสกราคาญ แหม!...มาชวนหลายหน ตองไปเสยท

อยางนนกไดผลละ มาดวยความไมเตมใจ แตมาถงวดแลวไดยนไดฟงอะไรกเกดเตมใจขนมา เรากไดอานสงสมาก ไดบญ ไดกศลมากเหลอเกนในการทดงเพอนมาวด

คณคาแหงพระธรรม

คนบางคนมความทกขมาก ไมสบายใจ ไมมาวด ถามเขาวาทาไมไมไปวดเสยบาง เฮอ!...หมน

กลมใจไมอยากไปวด อาว!...แลวกน คนกลมใจนแหละควรจะมาวดละ คนสบายใจแลวไมมากไมเปนไร

เพราะวาดอยแลว แตคนกลมนควรจะมา...กลบพดวาหมนกลมใจ ไมอยากจะไปวด รอใหสบายกอนคอยไป...นอยางนไมถก เขายงไมรความหมายวาเรามาวดเพออะไร? วด...เปนเหมอนโรงพยาบาล พระ...เปนเหมอนหมอประจาอยโรงพยาบาล โรงพยาบาลนรกษาโรคทางจตใจเพอทาใหใจของคนดขน เมอใดไมสบายใจนนแหละควรจะมาวด แตถาเราสบายไมตองมากได ทามาหากนกนไปตามเรอง พอยงยากทางจตใจตองไปวดเสยหนอย ไปใหหมอตรวจเสยหนอย ไปรบยาจากหมอเสยหนอย เหมอนกบเราปวยทางกาย ถารสกวามนผดปกตในรางกาย ตองไปใหหมอตรวจ เพราะเราตรวจตวเองกไมได ตองใหหมอผชานาญตรวจ เขาตรวจเสรจแลวกรวาอะไรเปนอะไร เขาร เขากเอายาใหเรารบประทาน เรากกนยานนตามทหมอเขยนสงไวทขางขวดใหมนถกเรอง โรคมนกหาย สบายใจ คนเรานกเหมอนกน เวลาใดกลมใจขนมา ไปวดเสยหนอยจะไดอารมณด มความสบายใจ หรอแมไมกลมกมาไว มาเพออะไร? มาเพอหาเครองมอเตรยมตวตอสกบปญหาชวต เพราะชวตมปญหาดวยกนทงนน มความทกข มความเดอดรอนขนในชวตประจาวน

สข สดชน แจมใส : ๒๗

เมอใดอะไรเกดขนแลว เราไมมเครองมอจะไปตอสกบมน เรากเปนผแพ แตถาเรามารบฟงไวบอย ๆ เปนอะไรอานหนงสอธรรมะบอย ๆ เปดเทปฟงบอย ๆ มนมทางทจะรวาอะไรเปนอะไร เมอใดอะไรเกดขน เรากเอาความรทมชวยแกไขปญหา ดบความทกขดบความเดอดรอนนนใหหมดไปจากจตใจ นเราทาได แตถาเราไมมาฟงเสยเลย ไมรจะทาอยางไร อดอดขดใจ กไมรจะทาอยางไร เปนทกขกไมรจะแกอยางไร เพราะไมเคยเรยนไมเคยรในวชาอยางน

เปนเครองมอแกไขปญหาชวต การทเรามาวดนน กเพอศกษาใหรเหตผลของเราเอง เกยวกบชวตของเรา ใหรวาทกขมนคออะไร เหตมนคออะไร ทกขดบไดไหม...ดบได ดบไดดวยอะไร...มครบ พระพทธเจาทรงสอนไวใหครบเหมอนกบสอนเรองโรค สอนสาเหตของโรค สอนวธรกษาโรคใหเราเขาใจ แลวโรคมนกหายไปจากตวเรา

เปนยารกษาโรคทางใจ โรคทางใจนสาคญกวาโรคทางรางกาย โรคทางรางกายนาน ๆ จะเปนสกทหนง แตโรคทางใจนเปนทกวนกวาได ถากเลสเกดขนกเรยกวาเปนโรคทางใจ เดยวความโกรธ ความหลง ความรษยา ความพยาบาทเกดขน เดยว..มานะ แขงด ถอตว ดหมนคนนนคนนอะไรตาง ๆ นมนโรคทงนน

เปนอาวธทใชฟาดฟนกบกเลส ถาเราไมมยาคอธรรมะสาหรบใชแก เรากถกโรคโจมต เราตองพายแพโรค พายแกโรคกคอนงเปนทกขอยตลอดเวลา ทกขจนกระทงเสยผเสยคนไปเลย เพราะเราไมรจกเครองมอเอาไปปราบโรคเหลานน แตถาเราไดมาเรยนมาศกษารไว พออะไรเกดขนเรากแกไดทนทวงท เพราะเรามเครองมอพรอมไวกบเนอกบตวของเรา พอเกดเรองนขนมากชกเครองมอออกมา เหมอนกบเจอขาศกกชกดาบเลย ฟนกนเลย เชง ๆ ชง ๆ เดยวเดยวกมอดมวยกนไปขางหนง ธรรมะกเหมอนกบเปนอาวธทคม คมกวาคมใด ๆ ทงหมด ฟนแลวกแหลกไปเลย อารมณทงหลายกระจยไป ไมอยในจตใจของเราตอไป เรามาศกษากเพอประโยชนอยางน...เพอเอาไปใชในชวตประจาวน เพอแกไขปญหาใหชวตของเราดขน

สข สดชน แจมใส : ๒๘

ชวตสดใสบนเสนทางแหงธรรมะ ทโยมทามากเหนผลกนอยบางแลว เหนผลวาอะไรมนเบาไป มนบางไปจากจตใจของเรา ความทกขมนกเบาบางไป อะไร ๆ มนกคอยโปรงแจมใส รเทาทนตอเรองอะไรตาง ๆ มากขน นคอผลทเราจะไดรบจากการมาวดมาศกษาธรรมะ เพอนฝงของเราทยงไมลมหลมตา มอยทว ๆ ไป ถาเรารจกเพอน เรารกเพอน ตองชวยเพอนใหเขาหาธรรมะ พยายามดงเอามาหาสงแวดลอม พดจาชกจงโนมนาวจตใจใหเขามาใหจนได ถาไมมาวดกหลอกใหออกจากบานมากอน แลวกแวะมาวด มาฟงธรรมะ เขากจะไดรวา ออ...ธรรมะเปนอยางน เปนประโยชนอยางน ชวยใหชวตของเราดขน คนนนกเขาทาง พอเขาเสนทางแลวเราปลอยได เพราะเดนไปตามเสนทางแลวไปหาคนอนมาอกใหเขาเสนทาง ในเสนทางของธรรมะ กจะมสมาชกเพมขน เมอสมาชกศกษาธรรมะ ปฏบตธรรมะ เผยแผธรรมะ มมากขน โลกนมหวงวาจะอยดวยความสขตลอดไป ความทกขไมมากลากราย ดหรอไมญาตโยมลองพจารณา ถาเราพจารณาเรากเหนวา เออ..มนเขาทด เรองนเปนประโยชน แลวกทาตามทแนะนา พยายามจงคนอนมา คนหนงหาเพอนมา ๒ คน อกคนหนงกหามา ๒ คน หามาเรอย ๆ เดอนนเอามาสก ๒ คน แลวคนนนไปหามาอก เพมเตมขนอก สมาชกในทางธรรมกจะมากขน คลายกบเราตงสมาคมเรยกวา “ธรรมสมาคม” คนมาวดทกคนกเปนสมาชกของธรรมสมาคม เมอเราเหนประโยชนของสมาคมวาใหอะไร กไปหาสมาชกเพมขน ความดกแพรหลายไป ความสขกแพรหลายไป ปญหายงยากทงหลายคอยจางหายไปจากชวต จากครอบครว จากสงคม จากประเทศชาต มนแผออกไป ยงแผกวางเทาใด แสงกยงมากขน ความสวางนนกยงมากขน เปนความสขขนเพราะเรองอยางน เราจงควรแสวงหาสงทเปนความสขตลอดไปดวยวธการอยางน

ชวตเจรญกาวหนาไดดวยพระธรรม อกประการหนง ทาใหเหนเปนตวอยางแกเพอนวาเราเคยไปวด เคยไปฟงธรรม เรามสภาพชวตอยางไร เราเปนคนหนกแนนขน ใจเยนมากขน โกรธนอยลงไป อะไร ๆ ทเคยม มนคอยจางไปหายไป จนเพอนฝงมอง ๆ ดแลวเหนวา เอ..อายนมนแปลก เดยวนตงแตไปวดน มนไมเหมอนกอน นนแหละเพอนรแลววาไมเหมอนกอน แปลกกวาเมอกอน มอารมณเยอกเยนสดใส แลวกเปนคนทไมววามเหมอนเมอกอน

สข สดชน แจมใส : ๒๙

เชนเมอกอนเปนคนเจาอารมณ มกโกรธ มกเคอง แตวาเมอปฏบตธรรมหนกเขากหายไป จตใจสงบเยอกเยน คนเขากรแลว เขาเหนแลวเขากวา ออ..นดขน ถามวาทาไมถงไดดขน เขาไมรนวาเราทาอะไร เรากบอกเขาวา ฉนไปวด...ไปฟงเทศนทกวนอาทตย แลวฉนเอามาคดมาตรอง เอามาเปนกระจกเงาสองดตวฉนบอย ๆ ฉนสะอดสะเอยดตวฉนเองเหลอเกนแลวเวลาน...เพราะวาขยะไมดทงหลายมนมารวมอยทฉนตงหลายเรอง ฉนกเลยเอาสงนนออกไปทงเสย ไมใหมนเกดขนอกตอไป ชวตของฉนกเปลยนแปลงไป ดงทเปนอยน

ทกสงยอมเปลยนไปตามกฎธรรมชาต เราอยาคดผด อยาคดวามนเปลยนไมได เชน เราพดวา นสยเปลยนไมได นสยเราสรางขนมาได เรากเลกไดเหมอนกน อะไรทเราทาใหมนเกดได เรากทาใหมนดบไดเหมอนกน นสยของเราเปนอยางไร คนมกพดวา นสยมนเปลยนไมได มนเปนมาเสยอยางนนนานแลว นคอพดผดกฎธรรมชาต เพราะกฎธรรมชาตมอยวา สงทงหลายมความเปลยนแปลง สงทงหลายเกดแลวมนมดบดวยกนทงนน ไมมอะไรคงทนถาวร มนเปนอยอยางนนเสมอไป

ชวตมนคงและมคาดวยรากฐานแหงธรรมะ เพราะฉะนน เราเขาใจหลกนวา...ตองเปลยนไดนสยเราเปลยนได เชน เปนคนมกโกรธ...เปลยนเปนคนไมโกรธกได เปนคนมกได...เปลยนเปนคนไมมกไดกได เปนคนหลง...กเปลยนเปนคนไมหลงกได เปนคนชอบนนทาคน...เปลยนเปนคนไมพดมากกได สารวมปาก นงทไหนไมมอะไรจะพดกนงเฉย ๆ ไมเปนอะไร แตถามเรองเขาขอรองใหเราพด เรากพดใหเขาฟงเทาทจาเปนแกเรอง พดแลวจบเรอง ไมใชพดพราเพรอ เราพดเปนเรองเปนราว ควรจะหยดเมอไมมใครฟง เมอเขาไมฟง เรากหยดเสย ถาเขาสนใจฟง เรากพดตอไป อนนทาใหเราเปลยนแปลงไปในเรองอยางนน กโดยอาศยธรรมะทไดศกษา ไดปฏบต เปลยนแปลงไปเรอย ๆ เหมอนรางกายเราน ถาอาบนาบอย ๆ มนกเปลยนเปนสะอาดขน ไมมเชอรา ไมมโรคผวหนง เพราะการรกษาความสะอาดของรางกาย เสอผา ทหลบทนอน คอยปด คอยกวาด คอยเชด คอยถ สงนนมนกดขน

สภาพชวตของเรานกเหมอนกน ถาเราขดบอย ๆ ลางบอย ๆ มนกดขน เชดบอย ๆ มนกดขน เหมอนคาพดในสตรเวยหลาง ซงเปนคาพดของลกศษยคนหนงของอาจารยเวยหลางกลาววา รางกายกเหมอนกบตนโพธ ใจเหมอนกระจกเงา เชดบอย ๆ ฝนกไมจบ เรยกวาเปนขนศลธรรม ไมลกซงอะไรเทาไร แตวาเวยหลางเขยนลกกวานน ทานพดวา...ไมมตนโพธ ไมมกระจกเงา เมอทกอยางวางเปลา ฝนมนจะจบทตรงไหน เปนธรรมะขนอนตตาเลย... เขยนลก แตวาศษยผใหญของอาจารยเวยหลางนน

สข สดชน แจมใส : ๓๐

ถกอาจารยเกณฑใหเขยน ความจรงกไมอยากเขยนหรอก แตถาไมเขยนกไมได...ไมรวาภมธรรมขนาดไหน อาจารยกจะตวา เออ...มาอยนาน เปลองขาวสกไปตงกกระสอบแลว อยไมไดเรองอะไร จะถกดวาใหเสยหายกเลยไปเขยนวา กายเหมอนตนโพธ ใจเหมอนกระจกเงา เชดบอย ๆ ฝนกไมจบ

อาจารยมาดแลว เอ...ยงไมไดความ เจานมนไปอยทประตเทานนเอง ไมไดเขาไปขางในเลยแมแตนอย คออยในขนศลธรรม ยงไมถงขนสจธรรม อนเปนธรรมขนสงของพระพทธเจา แตบอกวากดเหมอนกน ถาใครปฏบตตามหลกการนแลวกด จงเกณฑคนในวดใหทองทกคน ใหจาไดเอาไปใชเปนหลกปฏบต เรองอยางนเปนขนตน ยงไมใชขนสง เราถอศลถออะไรนกเปนขนตน แตทลกซงขนไปเราตองรวาอะไรเปนอะไรอยางถกตอง แลวจะไดปลงวางไดงาย ๆ

ความเปลยนแปลงคอการไมหยดนง ทนการรอยางถกตอง กตองรตามกฎความจรงของธรรมชาต กฎทเปนจรงของธรรมชาตนนคออะไร กคอวาสงทงหลายเปลยนแปลง นอนนเปนกฎตายตว...สงทงหลายเปลยนแปลง ไมหยดนง ความเปลยนแปลงคอการไมหยดนง เราจะเหนวาเราเอาเมลดเพาะลงไปในดน พอเอาเมลดเพาะลงไปในดนแลวรดนาบอย ๆ มนกงอกขนมา แลวเรากรดนาพรวนดน มนกขยายเตบโตขน ๆ จนตนนนสง ออกดอกออกผลใหเราไดกนไดใช นคอความเปลยนแปลงของสรรพสงทงหลาย ไมมอะไรอยนง ตนหญา...กไมอยนง จงตองตดบอย ๆ เพราะอะไร เพราะมนงอกขนเรอย มนรกขน ตองใหคนตด ตองจางคนมาตดตนไม มนเจรญขนเรากตองตดตองแตง เพราะไมตองการใหมนเจรญมากเกนไป แตถาตนไมใดท เราตองการใหมนเจรญเปนรมเปนเงา เรากปลอยมนไปตามธรรมชาต มนกเปลยนแปลงเตบโต ๆ ความเตบโตกคอการเปลยนแปลงของสงเหลานน

สภาพแวดลอมกบการเปลยนแปลงของชวต คนเรากเหมอนกน เกดมาจากทองแม ตวเลกนดเดยว แลวกคอยกนอาหาร เตบโตขนทกวนาทของชวตนนแหละเตบโตขนจนเปนเดก รจกควา รจกคาน เดนเตาะแตะไปไหนมาไหนในบรเวณนนได คลานได อยาใหมนคลานตกลงไปในใตถนกแลวกน ตองทาคอกกนไวใหคลานอยในบรเวณน แลวกคอยลกขนยน ทาทายนเขาเรยกวาตงไข นงได ยนได เดนได ทาอะไรได ไดรบสงดบาง สงชวบาง เพมเตมนสย

สข สดชน แจมใส : ๓๑

ถาไดเตบโตในสานกคนด กรบความดไว เพราะตวอยางดมมาก แตถาเตบโตในสานกคนไมด กรบความไมดไว เพราะคนไมดทาใหเหนทกวนทกเวลา เดกทเกดในบานของสภาพชน กบเดกทเกดในแหลงทมคนหนาแนนนน...มนมสภาพชวตทผดกน มความเปนอยทไมเหมอนกน นคอสงแวดลอมทาใหเปนอยางนน แตวาโดยเนอแทกเตบโตขนทงกายทงใจ ความนกคดเปลยนแปลงไปทกวนาทของชวต เปลยนไปจนกระทงถงทสด หยดเปลยนแปลงในทางขน ทนเรากเปลยนแปลงในทางลง เรยกวา...เรมแกชวตเรมเปลยนแปลงไปในทางแกชรา ผมเรมเปลยนจากดาเปนขาว ตาเคยยาวกลบสน ดอะไรไมชด หทเคยฟงเสยงแจว กลายเปนหชกจะตง ๆ ใครพดอะไรกตองเอามอปองฟงวาอะไรนะ เขาพดอะไรไมไดยน กถามวาวาไง ๆ คนทพดดวยเขากไมกลาพดดง ๆ กลววาจะหาวาไปขตะคอกคนแก กเลยพดดงวา เออ...วาอยางนนเหรอ หมนหาเรองแลว เขาเรยกวาหหาเรอง ฟงอะไรกไมคอยทจะไดยน...มนกยงทางห เรองอนมนกยงไปเรอย ๆ ตอมนาลายไมคอยทางาน ปากมนกแหงไป

ทสดของความเปลยนแปลง นมนเรองความชราทงนน รางกายทกสวนกชราไป ปวดเขา ปวดแขง ปวดขา ปวดบนเอว ปวดสนหลง...เรองมนเยอะ ถายงมอายมากขนเทาไร เรองมนกยงมากขน ๆ นกคอความเปลยนแปลงทงนน เปลยนแปลงไปสความแตกดบ ทสดของสงทงหลายคอความแตกดบนนเอง ไมมอะไรทจะคงทถาวรสกอยางเดยว ใหเรารกฎของธรรมชาตอยางนไว วามนเปนอยางนน เมอเหนอะไรมนเปลยนแปลงไป อยาไปวตกกงวล บานเราอยใหม ๆ กทาสสวยนาด พออยไปนาน ๆ ชกจะคลา ๆ ดา ๆ ดาง ๆ สกชกจะถลอกปอกเปกไป หลงคากชกจะรว เพดานกจะเสย พนกจะพง มองไปตรงไหนมนกมเรองผ ๆ พง ๆ ทงนนแหละ มนกเปนเรองธรรมดาทจะตองเปนอยางนน เราอยาไปทกขรอนอะไรกบมน เรองคาเรองขาย เราเปนคนคาขาย บางทเรากขายคลอง เปนเอเยนตรถยนต กขายจนวงกนเตมถนนเลย เอา...มนกมจดอมเหมอนกน พอรถมากเขามนขายไมคอยออก พอขายไมออกเจาของกบอกวา แหม...หมนขาดทน คอวากาไรมนนอยไป ไมใชวาขาดทนยบยบอะไร...ไมใช กาไรเคยไดเดอนละ ๑ ลาน แตมาไดเดอนละแสนนลดแลว นอยแลว ทาทาวตกกงวลแลว เราเปนนกธรรมะกรวา ธรรมดา...อะไรมนจะขนอยตลอดเวลา...มนมทไหน นาขนแลวมนกลง ลงแลวมนกขนอก ยงเดอนขางขนแลวมนขนใหญ ขน ๑ คา ขนมาเรอย ๆ ๑๔-๑๕ คานนาเตม เขาเรยกวานาเตม...ขนเตม พระจนทรเตมดวงนากเตมเหมอนกน ขนเตมลนไหลไปเขาบานชอง เขาสวนอะไรวนวายไปหมด แลวมนกลงอกเหมอนกน ไมไดขนอยตลอดเวลา

สข สดชน แจมใส : ๓๒

ผหลกผใหญทานจงสอนวา นาขนใหรบตก นาลงแลวจะไปตกทไหน นกเปนคตเตอนใจวาใหทาอะไรเมอถงเวลาอยาชกชา...จะคาจะขาย จะไปไหน จะทาอะไรตองรบไป รบทา อยาชา...ชาเพอนเอาไปกนหมด เรากอดเทานนเอง นทานสอนไว...นากมขนมลง

ทกชวตลวนอยภายใตกฎของธรรมชาต สรรพสงทงหลายมความเปลยนแปลง ชวตเรามนกตองเปลยนแปลงตามสภาพของกฎธรรมชาต เราจะไปหามขนกไมได จะไปทาอะไรขนกไมไดทงนน ทาไดอยางเดยววา ดความเปลยนแปลงนนดวยปญญา ดแลวจะไมเปนทกข เพราะเราดดวยปญญา ดดวยปญญากรวานแหละคอธรรมชาต ธรรมชาตมนเปนอยางน มนตองเปลยนแปลงอยางน เปลยนไป ๆ มนกดบไปตามธรรมชาตของมน ไมใชเราจะไปทาอะไรกบมนได ฝนไมได...หามพระอาทตยไมใหขนกไมได ใหอยในตอนเทยงแลวหยดอยตรงนน...อยาไปไหนนะ อยาชกรถไปไหนนะ...พดกบพระอาทตย พระอาทตยกวาไมได ฉนไมเชอใคร ฉนตองไปตามจกรราศ ดวงอาทตยกหมนไป โลกกหมนไป ดวงจนทรกหมนไป อะไร ๆ กหมนไปตามวถของจกรราศ ไมมอะไรหยดนง นคอธรรมชาต

ทกสรรพสงกบความเปนเชนนนเอง เรองของเรากเปนอยางนน ชวตเรากมการเปลยนแปลง เราอยาไปทกขกบความเปลยนแปลงทมนเกดขน แตใหมองวา เออ...นแหละธรรมชาต มนเปนอยางน เราตองเจบไขไดปวยบางเปนเรองธรรมดา เวลากายปวย อยาใหใจปวยไปดวย บางคนกายปวยแลวแตใจยงเขมแขงอย ใครไปเยยมยงยมไดอย นอยางนคอยยงชวหนอย วนนนไปเยยมพระองคหนงทเปนเพอนกน อายทาน ๘๐ ปแลว แกกวาอาตมา เหนทานนอนอย ไปถงทานบอกวานอนการกศลมาหลายเดอนแลว เรยกวายงมอารมณสนกอย ยงพดตลกวานอนการกศล เพราะเวลานนเขาเดนการกศลกนบอย ๆ พอเดอนสงหาคมนวนเฉลมพระชนมพรรษาพระราชน...เดนอกแลว เดนการกศล แตหลวงพอองคนน พออาตมาไปถงกบอกวา หมนนอนการกศลมาหลายเดอนแลว...ยงยมอย กเลยชนใจ เพราะเพอนกนปวย เรากเปนทกขดวยนดหนอย แตไปถงทานบอกวา ฉนนอนการกศลมาหลายเดอน...เลยรสกสบายใจ

สข สดชน แจมใส : ๓๓

บางองคปวยหนก ๆ ยงมอารมณตลกอยกบคนทไปเยยม เรยกวาตลกจนหมดลมหายใจ พดขบขน สดชน ไมมความกลวมรณภย คอความตาย นกเพราะวามองเหนอยวา ธรรมชาตมนเปนอยางนน เราจะหนจากความเปนอยางนนไปไมได เมอมอะไรเกดขนเรากพดไดวา มนเปนเชนนนเอง หรอวา มนเปนเชนนนเอง แลวพดออกไปใหดง ๆ กได ตวเองกจะไดยนดวย ใจกจะไดสบาย แตถาเราไมพดอยางนน... ฉนใชมานานแลว มาทาของฉนแตกได...โกรธเดก ทนกโมโห ถาพดกนตามภาษาชาวบานกวาโมโห ความจรงมนโทโส โทสะ... โกรธคนนน โกรธคนน ของแตกแลว...ใจตว

กพลอยแตกไปกบของนนดวย เลยนงเปนทกข พอมองไปตรงนนแลวละก...แหม! กลมใจ กรกษามา

นาน มนทาของกแตกได แหม!...มนนาเฆยนใหหลงลายเสยเลย วาไปใหญ นคอความทกขเพราะปลง

ไมลง ถาเราปลงเสยได พอเปรยงลงไป ...เออ ธรรมดา มนเปนอยางนนแหละ มนตองแตกเปนธรรมดา เสรจแลวกคอยวากนใหม จะสอนจะอบรมใครกคอย ๆ วากนไป พดดวยใจเยน ๆ อยาพดกนดวยอารมณรอน มนกจะรสกสบาย

เรยนรชวตจากธรรมชาต นคอธรรมชาตทมนมอย เปนอย สอนเราอยตลอดเวลา แตเราไมคอยรบคาสอน ไมคอยรบคาเตอนอะไร ในโลกนมนเปนบทเรยนเราทงนน ตนไมเวลาใบมนจะรวง...มนเปนสเหลอง ใบไมสเหลอง พอเราเหนใบไมมสเหลอง ถาเราเอาใบไมนนมาสอนตวเอง เรากรวา ออ...เรานกเหมอนใบไม มนเหลองลงไปแลว ไมเทาใดมนจะหลดจากขว เราเหนใบไมแหงกองอย เชน เวลาเรากวาดขยะ อยากวาดเฉย ๆ กวาดแลวตองเอาธรรมะจากกองขยะทเรากวาดดวย เอาธรรมะอยางไร? เอาธรรมะมาบอกตวเอง ชวตของเรากเหมอนกบใบไม มนผลแยมออกเตมใบ แลวกแกสกเหลอง...หลนจากขว ชวตของเราทกคนกเหมอนกน มนกจะตองหลนลงเหมอนใบไมทเรากวาดนนแหละ..นกเอาไวอยางนน เรากจะไดกาไร กวาดขยะ...ไดกาไร กวาดขยะไดธรรมะเปนเครองเตอนใจ แตถาเรากวาดดวยอารมณวา แหม!...ตองกวาดทกท เราไมไดบวชมาเพอกวาดขยะนนา เราบวชมากเพอศกษาธรรมะ แตหลวงพอใชใหกวาดขยะ นเพราะเขาไมเอาธรรมะไปใช กโกรธหลวงพอเขาไปอก หาวาหลวงพอใชใหกวาดขยะ

สข สดชน แจมใส : ๓๔

การทางานคอการปฏบตธรรม

เหมอนกบเดกหนมคนหนงขนไปเชยงใหม...ใหนอนคนหนง รงเชาถามวา “เธอมาธระอะไรทน”

“ผมจะมาประพฤตธรรม” “ดมาก...มาประพฤตธรรม เดกหนม ๆ เขาหาธรรมะมนเจรญกาวหนา...

เธออยนเธอตองทาอะไรบาง ตนเชาไปกวาดศาลาฉน ตกนาเรยงไวใหพระฉน แลวกคอยดแลพระ พอ

พระฉนเสรจแลวเธอกกนอาหาร กนอาหารแลวกปดกวาดศาลาตอไป”

พอบอกอยางนน เขาบอกวา “ผมมาปฏบตธรรมนะครบ ไมใชมาเปนภารโรงกวาดขยะ” เขาวา

อยางนน เลยบอกวา “นแหละ...คอการปฏบตธรรม การทางานนคอการปฏบตธรรม ถาเธอกวาดขยะ

ได ตวตนของเธอมนกนอยลงไป อตตามนกลดลงไป ทฐมานะมนลดลงไป กวาดขยะได ลางจานได ทาอะไร ๆ ได นตวตนมนลดลงไป แตคนเรามนลดไมคอยลง มนคอยพองอยนนแหละ...ลดไมลง ทน

ทางานใหมนลดลงไปเสยบาง” เขาไมเหนดวย...กเลยเยนนนแหละเขาเดนทางกลบ ไมบอกไมลา..ไป

เองเลย เพราะวาเจออาจารยใหกวาดขยะ ลางจานขาว เลยเผนเลย ไมอยดวยแลว นคอความไมเขาใจ ไมรวาเขาใหทาเพออะไร ทาแลวจะไดอะไร จตเขายดมนวาจะประพฤต

ธรรม ประพฤตธรรมอยางไรเขากไมร ไมรวาธรรมะคออะไร

ดวงประทปสองทางชวตใหมนคง ธรรมะคองาน คอหนาท เมอเราทาหนาทแลว กเรยกวาเราประพฤตธรรมะ ทางานอะไร?...ลดความเหนแกตว ลดความยดถอในตวตนลงไป นนแหละคองาน เปนการปฏบตธรรม ทางานอยางนนกทาได มนไมไดเสยหายอะไร...อยางนถกตอง จงตองฝกกนเหมอนกน ฝกหดใหทางาน อะไรทเราไมเคยทากใหทาเสย เหมอนกบพระทบวชใหม ๆ ใหทางานกวาดขยะ ลางบาตรของตวเอง ลางจานขาว ใหกวาดโนนกวาดน กวาดหองนา อยบานไมเคยกวาด คนรบใชกวาดใหบางคนนะ แตบางคนกตองทาเหมอนกน ทนถาเราทาได...กเรยกวา เราไดลดทฐมานะ ลดความเหนผด สาคญผดไปวา ฉนเปนนน ฉนเปนน คนเรา

มน “เปน” หลายเรอง เปนจนคบโลกไปเลย เปนมาก เปนหลายเรอง...ยง ถาเปนมากมนกยงละทน เรา

จงควรลดความ “เปน” ออกไปเสยบาง ใหเปนตวธรรมดา ๆ แลวความรสกในเรองถอตวถอตนอะไร ๆ

มนกคอยนอยลงไป จตใจของเรากสบาย

สข สดชน แจมใส : ๓๕

ธรรมะของพระศาสดาสวางเปรยบดงดวงประทป เปนแสงสองทางใหชวตดาเนนไปอยางมนคงและมคา ดวงประทปใหแสงสวางฉนใด อนธรรมะของพระผมพระภาคเจากฉนนน ธรรมะเทานนทจะชวยสอนใหเราเขาใจในเรองอะไรตาง ๆ ไดอยางถกตอง ทาใหเราดาเนนชวตไดอยางมนคงและมคามากยง ๆ ขนไป

ดงทกลาวมาพอสมควรแกเวลา

ขอยตการแสดงปาฐกถาไวแตเพยงเทาน

ความสขนน...คนอนใหไมได แตเราจะตองทาใหมนเกดขนแกเราเอง แมคนอนจะอวยพรบอกวา เปนสข ๆ เถอะ กพดไปอยางนนตามภาษานยม

แตเนอแทนนเราตองรบวา เขาบอกใหเราเปนสข แลวเราจะเปนสขไดอยางไร? ... “เราจะเปนสขได กเพราะเราทาเหตใหเกดความสข”

ปญญานนทภกข

สข สดชน แจมใส : ๓๖

ม ร ร ค า ส ช ว ต ท

สข สดชน แจมใจ

สงทเรยกวา “ความสข” เรองของความสข เปนสงทเราตองการกนทงนน ไมมใครเลยตองการความทกข ความเดอดเนอรอนใจ แตวาโดยธรรมขนสงของพระพทธศาสนาน พระพทธเจาทานสอนใหเรารวา... ในโลกนไมมความสข มนมแตความทกขเทานนทดบไป...นอกจากทกขหามอะไรไม พระพทธศาสนาสอนเรองความทกข สอนเรองเหตใหเกดทกข สอนเรองทกขเปนสงทดบได แลวกสอนวธวาจะดบทกขไดอยางไร อนนเปนสจจะ เปนความจรงทมอยในโลก ความสขนนหามไม มแตความทกข แตเรากเรยกวามความสข ทเรยกวามความสขกเพราะวา ทกขมนลดนอยลงไป สมมตเปนตวเลขวา ทกขมน ๑๐๐ ถาลดลงไปสก ๕ เรากเรยกวาเปนความสขแลว เปนความสขเพยง ๕ เทานนเอง แตวาอก ๙๕ นนยงเปนความทกขอย หรอถาลดลงไปสก ๑๐ เรากยงมทกขอยอกตง ๙๐ ลดลงไปถง ๙๕ กยงมทกขอกตง ๕ มนกยงมทกขอยนนเอง... มนเปนอยางน

ทสดของความทกข โลกนมแตความทกข ถาทกขลดลงไปหนอย กเรยกวาเปน “ความสข” เทานนเอง แตวาทานกไมเรยกวาเปนความสขอกแหละ ทานเรยกวานนคอ ทสดของความทกข ใชคาบาลวา อนโต ทกขสสะ แปลวา นนเปนทสดของความทกข คอวา ทกขมนจบเพยงเทานน หมดทกขกถงนพพาน นพพานกคอ “การดบทกขได” ตราบใดทยงมชวตอย ถาจตยงไมถงปญญา เรากยงจะตองมความทกขทจะตองทนตอไป ทนเรอยไปจนกวาเราจะมปญญารแจงเหนจรงในสงนนตามสภาพทเปนจรง แลวเรากไมตองทนทกขอกตอไป จตของเราไปถงจดหมาย คอทสดของความทกข

สข สดชน แจมใส : ๓๗

ละเสยซงความยดมนถอมน คาวาทกข นแปลวา ทนไดยาก หรอนาเกลยด เพราะมนทนอยไมได มนเปนไปตามสภาพอยางนน ตนไมกเปนทกขตามสภาพของตนไม สตวกเปนทกขตามสภาพของสตว แตวาเรามจตทจะยดจะถออะไรได เลยเขาไปจบไปถอเอาไว...เพมทกขขนมาอกทหนง เพราะสงนนมนไมเหมอนใจเรา มนไมเปนไปตามทเราตองการ... เราไมตองการใหแก...มนกแก ไมตองการใหเจบ...มนกเจบ ไมใหตาย...มนกตาย ไมใหหาย...มนกหาย อยากใหมนอยอยางนน อยอยางน อย ๆ มนกเสยไป มนกแตกไป หายไป นเกดความทกข เพราะวาเราไปคดวาสงนนเปนของเรา ของกนะ เกดตวกของกขนมา กเลยเปนทกขซอนทกขขนมา เดมมนกเปนทกขอยแลวตามสภาพอยางหนงแลว ไปยดถอเขาอกกเปนสองทกข เปนสามทกข สทกข ทกขเรอยไปไมจบสน

มรรคสชวตทสข สดชน แจมใส พระพทธเจาเปนผประกอบดวยพระมหากรณาธคณอนยงใหญ ไดประทานคาสอนไววา “ทกคนอาจทาตนใหพนจากความทกขได ถาหากเขามความพยายาม ทกคนอาจทาตนใหมความสขประดจเทพเจาได ถาเขามความเขาใจในชวต และปฏบตในทางอนจกนาใหเกดสขนน ๆ”

กตญกตเวทตอบดามารดา การทจกไดความสขในครอบครวนน ในเบองตนจะตองรสกในหนาทแหงบตร อนจะพงมตอบดามารดาเสยกอน เพราะบดาเปนหวหนาในครอบครว คลายกบเปนศรษะของตน ขอนเปนเรองสาคญมาก พระผมพระภาคจงไดสอนกอน แมในมงคลสตรกตรสไววา... การปฏบตตอบดามารดา เปนอดมมงคล ในสงคาโลวาทสตร กยกยองบดามารดาวาเปนบรพาทศ คอเปนทศเบองหนาอนบตรธดาพงนอบนอม ในพระสตรอกแหงหนงตรสวา...ครอบครวใด บตรธดามความเคารพตอบดามารดา ครอบครวนนชอวา มเทวดาคมครอง และไดรบแตความสวสดมงคล ดวยเหตน พระพทธศาสนาจงสอนใหเคารพบดามารดาในฐานะแหง...

สข สดชน แจมใส : ๓๘

เทพเจาผใหความคมครองปองกน ปรมาจารยใหความรอนหาคามได ประดจพระอาทตย ผใหแสงสวางแกชวต บตรธดามความกตญกตเวท ควรเคารพนบนอบตอบดามารดา และทาการบชาทานดวยการใหอาหาร เครองดม ผานงหมและทหลบทนอน อนจะนาความสขใหทานในโลกนกอน แลวจะทาใหทานไดรบความสขในโลกหนาอก

ปฏบตหนาทใหถกตองตามฐานะแหงตน ตอจากการปฏบตมารดาบดา พงเขาใจในหนาทของผวเมยอนจะตองปฏบตตอกน ถาตางฝายตางรจกกนและกนแลว ความระหองระแหงในครอบครวกจกไมเกดขน พระศาสดาตรสสอนในการครองชพอยางสจรตตอกน เชนกบวาตนเปนเทวดาในครอบครว คอ ตองมหลกธรรมประจาใจอยเสมอ ธรรมเทานนจะนามาซงความสงบสขและความเจรญ แตถาปราศจากธรรมแลว พญามารกมโอกาสเขาทารายทานได กหนาทอนจกถงกระทาตอกน อนปรากฏอยในสงคาโลวาทสตร นนวา สามพงปฏบตตอภรรยาดวยอาการ ๕ คอ ยกยองหรอรบรไวในฐานะแหงภรรยา ไมดหมน ไมนอกใจ มอบความเปนใหญให และใหเครองประดบเนอง ๆ ฝายภรรยาเมอไดรบการบารงอยางน กตองรกและบารงตอบใหสมกนตามหนาท คอ จดการงานด ชวยเหลอคนขางเคยงด ไมนอกใจผว รกษาทรพยทผวหามาไดใหปลอดภย และขยน...ไมเกยจครานในกจการทงปวง นเปนหนาทอยางยอ ๆ ทพระศาสดาทรงสอนไว สามภรรยาชาวพทธควรดาเนนตามหลกน

สามคคปรองดองตอกนและกน นอกไปกวาน พระศาสดายงทรงตกเตอนทงสองฝายใหเอาอกเอาใจกน ใหคดวาเปนผรวมทกขรวมสขจรง อยาคดเอารดเอาเปรยบ แตจงถนอมนาใจกน เพออนาคตของตระกล ตลอดถงความรงเรองของประเทศชาต มเรองอะไรทหมองใจเกดขน กจงปรกษาปรองดองกนอยางหนาชนตาบาน อยาปนหนายกษหนามารเขาใสกน ใหถอวาเปนผลงเรอลาเดยวกน ความสขกจกมาสบาน บานนอย ๆ กเปนวมาน...

สข สดชน แจมใส : ๓๙

วมานแหงความสข “วมานแหงความสข” เปนวมานในโลกน ผอยกคอเทพบตรเทพธดา จงทาตวของทานใหเปนเทพบตรเทพธดา โดยการปฏบตตามคาสอนของพระพทธเจาเถด แลวทานกจกรไดเองวาทานเปนอะไร บานของทานกจกเปน “บานแสนสข” ไดตามปรารถนา

ขอความสขจงมแดทานผครองเรอนทกคน ทกครอบครว ขอใหพระจงมในใจของชาวโลกทวหนา

ขอใหความโหดรายทารณของโลกจงหมดไป ขอใหชาวโลกจงรกกนฉนพนอง

ขอใหชาวโลกจงประนประนอมกนในทางทถก

*** ทาด ดแลวเปนพร ***

ทาด ดแลว เปนพร ไมตองออนวอนขอพร กะใคร ใหกวน

พรทใหกน ผนผวน เปนเหมอนลมหวน อวลไป อวลมา อยาหลง

พรทา ดเอง มนคง วนคนยนยง ซอตรงตอผ รทา

อยากรวย ดวยพร เพยรบา-เพญบญ กศลนา ใหถก ใหพอ ตอตน

ทกคน เกดมา เปนคน ชวดมจน เปนผล แหงกรรม ทาเอง

ถอธรรม เชอกรรม ยาเกรง บาปชว กลวเกรง ทาแต กรรมด ทวพร ฯ

พทธทาสภกข

สข สดชน แจมใส : ๔๐

สข สดชน แจมใส

หลวงพอปญญานนทภกข

ISBN : 974 – 7587 – 54 - 8

ดาเนนการจดพมพโดย : ธรรมสภาและสถาบนบนลอธรรม

ทานทเหนคณคาของหนงสอเลมน ประสงคจดพมพเผยแพรเปนธรรมทาน

โปรดตดตอท : ธรรมสภา ๑/๔-๕ ถ.บรมราชชนน เขตทววฒนา กรงเทพมหานคร ๑๐๑๗๐ โทรศพท (๐๒) ๔๔๑๑๕๓๕, ๘๘๘๗๙๔๐ โทรสาร (๐๒) ๔๔๑๑๙๑๗

การใหธรรมะชนะการใหทงปวง

การรบธรรมะและนาไปปฏบตยอมชนะการรบทงปวงเชนกน