ადრეულ ასაკში ბავშვის

სიცოცხლისა და განვითარების

, კონცეფცია როგორც

სიღარიბის და უთანასწორობის

შემცირებისსაშუალება

მტკიცებულებათა სიმრავლე

• , , , ჯანმრთელობის განათლების ფსიქოლოგიის ნეირომეცნიერებებისა და ადამიანური კაპიტალის

ფორმირების ეკონომიკის სფეროებიდან• ბავშვთა ადრეულ ასაკში ჯანსაღი განვითარება

მნიშვენლოვან გავლენას ახდენს –– ჭარბწონიანობის /ზრდაში ჩამორჩენის პრევენციაზე– წიგნიერებისა და მათემატიკური აზროვნების უნარზე– ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე– გულის დაავადებების პრევენციაზე– , დანაშაულის ძალადობის პრევენციაზე– ეკონომიკურ მონაწილეობის ზრდაზე– კეთილდღეობაზე

ბავშვთა ადრეული ასაკიგანვითარების ყველაზე მნიშვნელოვანი ფაზა

ცხოვრებაში

ადრეული გამოცდილებისა და გენების გამოხატვის

ინტერაქტიური გავლენა ზემოქმედებას ახდენს

მომწიფებადი ტვინისარქიტექტურაზე.

ადრეული გარემო, , პირობები დეპრივაცია

, , სტრესი ურთიერთობები - „ენა პირდაპირ ძერწავს“

განვითარებად ტვინს

ტვინის არქიტექტურა აგებულია “ ქვევიდან ზევით” თანმიმდევრობით: უფრო მაღალი უნარები უფრო რთულად

, ვითარდება თუ უფრო დაბალი უნარები სათანადოდ არჩამოყალიბდა

სინაფსური სიხშირე

დაბადებისას 6 წლის ასაკში 14 წლისასაკში

0 1 4 8 12 163 6 9-3-6

C. Nelson, in From Neurons to Neighborhoods, 2000

შესაძლებლობების ფანჯარა - ადრეულ ასაკში ბავშვთა განვითარება

ჩასა

ხ ვა

თვეებიასაკი წლები

ენა

უფრო მაღალი შემეცნებითი ფუნქცია გრძნობის უნარები

( , )მხედველობა სმენა

, არსებობს კრიტიკული ან მგრძნობიარე პერიოდები რომელთა განმავლობაშიც აუცილებელია

გარკვეული ტიპის სტიმულების მიღება

ტვინის უჯრედები სტაბილიზდება ასაკთან ერთად

და სულ უფრო მეტად რთულდება მათი შეცვლა

სწორი კვება და მდიდარი, გამ ოცდილება გავლენას

ახდენს ტვინის განვითარებაზე

3 წლის ბავშვები

ნორმა უკიდურესიუგულველყოფა

უთანასწორობა იწყება ადრეულ ასაკში და პროგრესულად

ღრმავდება

Lancet, 2011

დამცველი ფაქტორები

კარგი კვება გულისხმიერი

აღზრდა უსაფრთხო და

მასტიმულირებელიგარემო

ჯანმრთელობის დაცვა (პრენატალური, დედათა, ახალშობილთა, ჩვილთა)

ოჯახის ადეკვატურიშემოსავალი

ბიოლოგიური რისკები

კვების ქრონიკულიდეფიციტი

რკინისა და იოდისდეფიციტი

საშვილოსნოს შიგნით ზრდის შეფერხება

აივ ინფექცია

ფსიქოსოციალურირისკები

არასათანადო ურთიერთობა მზრუნველსა

და ბავშვს შორის დედის დეპრესიულობა ინსტიტუციური აღზრდა ძალადობის მსხვერპლობა ცუდი სასწავლო გარემო

პრენატალური ახალშობილი ბავშისადრეული

ასაკი

მოზარდობა ზრდასრულობა

პოტენციალზენაკლები

ტვინისფუნქციონირება

ქცევითიკომპეტენტურობის

ტრსექტორიები

ოპტიმალური

> დამცველირისკფაქტორები

> რისკფაქტორები დამცველიფაქტორები

ოპტიმალურიგანკურნება

პოტენციალზე ნაკლები

, რისკფაქტორების შემცირება , დამცველი ფაქტორების ზრდა ან

ინტერვენცია მგრძნობიარეპერიოდში

მცირეწლოვანი ბავშვი და ოჯახი - ბავშვის უფლებათა კონვენცია საქართველომ განახორციელა გაეროს ბავშვის უფლებათა კონვენციის

რატიფიკაცია

• მუხლი 5 მონაწილე სახელმწიფოები პატივს სცემენ მშობელთაპასუხისმგებლობებს, ..უფლებებსა და მოვალეობებს .

• მუხლი 9 1. მონაწილე სახელმწიფოები , უზრუნველყოფენ რომ ბავშვი არ დაშორდეს თავის მშობლებს ...

• მუხლი 18 1. ... ორივე მშობელს აქვს საერთო პასუხისმგებლობა ბავშვის აღზრდასა და განვითარებაზე. 2. მონაწილე სახელმწიფოებმა სათანადო დახმარება უნდა

გაუწიონ მშობლებს... , თავიანთი მოვალეობის შესრულებაში აღზარდონ ბავშვი...

• მუხლი 24 (ე) ...მშობლები... ინფორმირებულნი არიან, ხელი მიუწვდებათ განათლებაზე და სარგებლობენ დახმარებით ბავშვთა ჯანმრთელობისა და კვების

შესახებ საბაზისო ცოდნის გამოყენებისათვის (ვ) მითითებები მშობლებისათვის

• მუხლი 27 2. ... მშობელს (მშობლებს) ... ეკისრებათ ძირითადი პასუხისმგებლობა უზრუნველყონ ბავშვის განვითარებისათვის საჭირო ცხოვრების პირობები . 3.

მონაწილე სახელმწიფოები... , აუცილებელ ზომებს იღებენ იმისათვის რათა დახმარება... გაუწიონ და აუცილებლობის შემთხვევაში მატერიალურად ეხმარებიან და

თანადგომას უწევენ პროგრამებს, , უწინარესად საკვებით ტანსაცმლითა და საცხოვრებლით უზრუნველყოფის თვალსაზრისით.

მშობელთა პასუხისმგებლობები – ზოგადი კომენტარი #7

• მშობლები არიან ვალდებულებების ძირითადი მატარებლები

• მათ შესაძლოა სჭირდებოდეთ დახმარება თავიანთი პასუხისმგებლობის

შესრულებისათვის

• მცირეწლოვანი ბავშვები განსაკუთრებით მოწყვლადნი არიან დაშორების

უარყოფითი შედეგების მიმართ

• მცირეწლოვანი ბავშვები არასოდეს უნდა იყვნენ მოთავსებულნი ინსტიტუციაში

მხოლოდ სიღარიბის, ქრონიკული, დაავადების ან შეზღუდული

შესაძლებლობების ქონის გამო

ბავშვის უფლებათა რეალიზაცია ადრეულ

ასაკში

მცირეწლოვანი ბავშვები ინსტიტუციებში

• იშვიათად აქვთ შესაძლებლობა განავითარონ / მიჯაჭვულობა მშობლის მზრუნველის მიმართ

• , აქვთ ნაკლები დრო და საშუალება თამაშის სოციალური ურთიერთობისა და ინდივიდუალური

, ზრუნვისათვის ვიდრე ოჯახში მცხოვრებ ბავშვებს

• შესაძლოა ემუქრებოდეთ ზიანი და მოწყვლადობის გაზრდილი რიკსი

• მიჯაჭვულობის დარღვევა

• ჩამორჩენა განვითარებაში, მათ შორის ნერვული, ატროფია რომელიც ზეგავლენას ახდენს

, , შემეცნებით სოციალურ ემოციურ და ფიზიკურგანვითარებაზე

ადრეულ ასაკში ბავშვთა განვითარების პროგრამები

ადრეული ურთიერთობები

ოჯახის მხარდაჭერა

ჯანმრთელობა და კვება

დაცვა და ინკლუზიურობა

პროგნოზირებადი, გულისხმიერი და

მოსიყვარულე ზრუნვა; უსაფრთხო მიჯაჭვულობა;

ურთიერთობა დაკომუნიკაცია

ხელშემწყობი, პრევენციული და

განკურნებაზე ორიენტირებული

ჯანდაცვა და ადეკვატური და სათანადო კვება

ჩამორჩრნისა და შეზღუდული

შესაძლებლობების ადრეული გამოვლენა და

; ინტერვენცია ძალადობისა და

უგულველყოფისაგანდაცვა

ბავშვთა ჯანმრთელობისა და განვითარების შესახებ

;ცოდნის ხელმისაწვდომობა საოჯახო და ბავშვთა; , დახმარება განსახლება

...დასაქმება

ჯანდაცვის სექტორიჩვეულებრივ ერთადერთია,

რომელსაც შეხება აქვს აბსოლუტურად ყველა

მცირეწლოვან ბავშვთან და ოჯახებთან

ყველა ოჯახს სჭირდება გარკვეული დახმარება

ზოგიერთ ოჯახს სჭირდება მეტი

დახმარება

საყოველთაო• ჯანმრთელობის ხელშეწყობა• ბავშვის აღზრდა• ბავშვის განვითარების

მონიტორინგი• , შეღავათების მომსახურების

ხელმისაწვდომობა

გაძლიერებული• კონსულტაცია• დაკავშირება სხვა

მომსახურებასთან

ინტენსიური მრავალდისციპლინური

საქმისწარმოება

მო

მსახ

ურებ

ისკო

მპლ

ექსუ

რო

ბა

ცოტა

რამდენი

მე

ყველა

საქმ

ისწა

რმო

ება

ბავშ

ვთა

კეთილ

დღეო

ბის

მომს

ახურ

ება

გაფრთხილება დაკავშირება

/რეფერალიიდენტიფიცირება

სკრინინგიმონიტორინგიმხარდაჭერა

კონსულტაციარჩევა

ინფორმირება

ნობელის პრემიის ლაურეატი ეკონომისტები: , , , , . ფინ კაიდლენდი რობერტ მანდელი დაგლას ნორთი თომას შელინგი ვერნონ ლ სმითი

კოპენჰაგენის კონსენსუსი: 10 გლობალური განვითარებისგამოწვევა

განხილული ნობელის პრემიის ლაურეატ ეკონომისტთა კოლეგიის მიერ

დაავადებები

ჰაერის დაბინძურება

კონფლიქტები

განათლება

გლობალური დათბობა ქალები და განვითარება

ტერორიზმი

სუბსიდიები და ვაჭრობის ბარიერები

სანიტარული პირობები და წყალი

კვების დეფიციტი დაშიმშილი

50 როგორ დავხარჯოთ , მილიარდი დოლარი ისე

რომ მსოფლიო უკეთესი ადგილი გახდეს

განვითარების გამოწვევების პრიორიტიზირება ეკონომიკური კრიტერიუმების მიხედვით

გადაჭრის გზა გამოწვევა

1 საკვები მიკროელემენტების დანამატები ბავშვთათვის (A & Zn)

კვებისდეფიციტი

2 დოჰას განვითარების პროგრამა ვაჭრობა

3 საკვები მიკროელემენტებით ფორტიფიკაცია კვებისდეფიციტი

4 ბავშვთა იმუნიზაციის დაფარვის გადართოება დაავადებები

5 ბიოფორტიფიკაცია კვებისდეფიციტი

6 , დეჰელმინიტიზაცია კვების სხვა პროგრამებისკოლაში

კვებისდეფიციტი

7 სწავლის ხარჯების შემცირება განათლება

8 გოგონების სკოლაში სწავლის რაოდენობის გაზრდა და გაუმჯობესება

ქალები

9 სათემო ნუტრიციული პროგრამები კვებისდეფიციტი

კოპენჰაგენის კონსენსუსი: სარგებლისა და ხარჯების მაღალი ფარდობა

სტატუს ქვო: კვების 8 ინდიკატორის მიმოხილვა - საქართველო

ნუტრიციულიინდიკატორი რისკ ჯგუფი

ეროვნულიპრევალენტობ

აშემთხვევები რისკი ან დეფიციტი

ზრდაში ჩამორჩენა < 5 ბავშვი წელი 11.3% 31,102 განვითარება დასწავლა

მცირე წონადაბადებისას ჩვილები 5.4% 3,412 , სიკვდილიანობა

, ავადობა ზრდა

ანემია

< 5 ბავშვი წელი 22.8% 62,791 განვითარება და

სწავლა

არასაპენსიო ასაკის ქალები 24.1% 385,360

მოსწრება, სამსახურში

გამომუშავება

შობადობა ანემიის მქონე ქალებში 25.6% 16,132

პერინატალური სიკვდილიანობის

რისკი

არასაკმარისი ძუძუთიკვება

0-24 თვის ასაკისბავშვები 45.2% 56,966 სიკვდილიანობა და

ავადობა

დეფექტი დაბადებიდან

( ნერვული მილის)დეფექტი

ყველაახალშობილი 2/1000 126

სიკვდილიანობა და შეზღუდული

შესაძლებლობები

პროდუქტიულობა

ფიზიკური ზრდა

შემეცნებითი განვითარება

შემეცნება და ზრდა აკადემიური მოსწრება

ჩამორჩენა < 5 წელი: 11.3% საქართველოს ეროვნული ნუტრიციული კვლევა 2010 .წ

მომავალი პროდუქტიულობის დანაკარგი: 19.8% ანემია < 5 წელი: 22.8% საქართველოს ეროვნული ნუტრიციული

კვლევა 2010 .წ მომავალი პროდუქტიულობის დანაკარგი: 2.5%

დაკარგული პოტენციალი პროდუქტიულობა ბავშვის განვითარებიდან

მიმდინარე წმინდა

მაჩვენებელი @ 3%

სიკვდილიანობა დაკარგული

შრომითი ძალა

მიმდინარე წმინდა

მაჩვენებელი @ 3%

დაკარგული მომავალი

პოტენციალი

დაკარგული მიმდინარე

წარმოებაზრდასრულები

ჯანდაცვის ნამეტი ხარჯი

სულ $მილიონი

პერინატალურისიკვდილიანობა

5.35 5.35

არასაკმარისი ძუძუთიკვება

3.38 3.78 7.16

მცირე წონა დაბადებისას 2.05 7.05 9.09

მცირეწონიანი 0.46 0.46

ნერვული მილისდეფექტი

0.13 1.09 7.39 8.62

ჩამორჩენაგანვითარებაში

44.60 44.60

რკინადეფიციტური ანემია 0-5 წლამდე

17.42 17.42

რკინადეფიციტური ანემია ზრდასრულებში

23.05 23.05

11.36 63.11 23.05 18.22 115.74

ეროვნული ეკონომიკური ტვირთის მიმოხილვა: $115.7 მილიონი წელიწადში (მიმდინარე წმინდა

მაჩვენებელი 3%)

კვების მწვავე დეფიციტის 10 წლიანი ტვირთი : $1.35 მილიარდი/წელიწადში

უმოქმედობის ხარჯიწ. მცირეწ

ონიანი< 5 წ.

მცირე წონა დაბადებისას

ორსულ თა

ანემია

არაექსკ ლუზიური

ძუძუთი კვება

დეფექტი დაბადებისას: ნერვული მილის დეფექტი

ჩამორჩენა< 5 წ.

რკინადეფიციტ

ურიანემია< 5 წ.

რკინადეფიციტ

ურიანემიაზრდასრულები

10 წ. სულ

1 0.46 9.09 5.35 7.16 8.62 44.60 17.42 23.05 115.74 2 0.47 9.40 5.53 7.40 8.91 46.11 18.01 23.84 119.68 3 0.49 9.72 5.72 7.65 9.21 47.68 18.63 24.65 123.75 4 0.50 10.05 5.91 7.91 9.52 49.30 19.26 25.49 127.95 5 0.52 10.40 6.12 8.18 9.85 50.98 19.91 26.35 132.30 6 0.54 10.75 6.32 8.46 10.18 52.71 20.59 27.25 136.80 7 0.56 11.11 6.54 8.75 10.53 54.50 21.29 28.17 141.45 8 0.58 11.49 6.76 9.04 10.89 56.35 22.01 29.13 146.26 9 0.60 11.88 6.99 9.35 11.26 58.27 22.76 30.12 151.24 10 0.62 12.29 7.23 9.67 11.64 60.25 23.54 31.15 156.38

5.3 106.2 62.5 83.6 100.6 520.8 203.4 269.2 $1,352

5: სეგმენტი მთელი მოსახლეობა

4: 6-24 სეგმენტი თვე

3: 0-6 სეგმენტი თვე

2: სეგმენტი მშობიარობა

1: სეგმენტი ორსულობა

ვიტამინები და მიკროელემენტები განათლება მცირეწლოვან ბავშვთა კვების შესახებ

, დედათა საკვები მიკროელემენტების დანამატები ნუტრიციული განათლება

.დედათა საკვები მიკროელემენტების დანამატები ძუძუთი კვების ხელშეწყობა

ძუძუთი კვების პოპულარიზაცია ( ბავშვისადმი კეთილგანწყობილი საავადმყოფოს ინიციატივა )

, ფქვილის ფორტიფიკაცია მასმედიის მხარდაჭერა მიზნობრივი დანამატები

– რკინა ფოლიუმის მ იზნობრივი განაწილება

სტრატეგიული: სიცოცხლის ციკლის პერსპექტივა ნუტრიციული მომსახურების ინტეგრირებული

პორტფოლიოსათვის

ინდიკატორი მიმდინარედანაკარგი

Xეფექტიანობა

Xწვდომა

=სარგებელ

ი მცირე წონა

დაბადებისას$106.20 10% 92.7% $9.84

პერინატალურისიკვდილიანობა

$62.47 25% 92.7% $14.48

ოპტიმალური ძუძუთი კვების დეფიციტი

$83.58 50% 94.6% $39.53

ნერვული მილისდეფექტი $100.60 70% 77.5% $54.58

ჩამორჩენა $520.75 25% 74.0% $96.29

რკინადეფიციტური ანემია ბავშვებში $203.42 40% 78.0% $63.47

რკინადეფიციტური ანემია

ზრდასრულებში$269.20 50% 75.0% $100.95

$1,351.55 $380.12

მიმოხილვა: კვების დეფიციტის ტვირთის 10 შემცირების პოტენციური წლიანი სარგებელი

ადრეულ ასაკში ბავშვთა განვითრება – გათანაბრების მძლავრი საშუალება

:წყარო CSDH (2008). : . თაობაში ნაპრალის დახურვა ჯანდაცვის თანასწორობა ჯანდაცვის დეტერმინანტზე ქმდებებით . , ჯანდაცვის სოციალური დეტერმინანტების კომისიის საბოლოო ანგარიში ჟენევა ჯანმო

ეკონომიკური არგუმენტი ბავშვთა კეთილდღეობის სასარგებლოდ

“ ამონაგები ადრეული ასაკის კარგად შედგენილ ინტერვენციებზე ინვესტიციებიდან მნიშვნელოვნად

, აღემატება როგორც მათღირებულებას ისე საბაზრო მოგებას 1”:

– საერთაშორისო დონეზე ( ძირითადად ამერიკაში) - $1.26 – 17.92 თითოეულ ინვესტირებულ დოლარზე

– გაერთიანებულ სამეფოში – £1.37 - £9.2 თითოეულ ინვესტირებულ ფუნტზე

– მოგების მომტანი პროგრამები აქცენტს აკეთებენ ოჯახების ყოვლისმომცველ

დახმარებაზე ( , ვიზიტები სახლში განათლება , ბავშვის აღზრდის შესახებ და დახმარება

სოციალური დაცვა და სხვ.)

1 Wave Trust (2012) Tackling the roots of disadvantage – Conception to age 2 – the age of opportunity

• , ფაქტორები რომლებიც ზეგავლენას ახდენენ ბავშვის აღზრდის უნარზე

სიღარიბე, , , , უმუშევრობა მარტოხელა მშობელი დიდი ოჯახები ცუდი , , ( ) საცხოვრებელი პირობები რთული ბავშვი მშობლის ფსიქიკური

, / , ავადმყოფობა ნარკოტიკების ალკოჰოლის არასათანადო მოხმარება ძალადობა ოჯახში

/ თუმცა სიღარიბე არ არის ერთადერთი მთავარი ფაქტორი : %, 5 გაერთიანებული სამეფოს კოჰორტის ათასწლეულის კვლევა ბავშვთა რომლებიც

წლის ასაკში სათანადოდ არიან განვითარებულნი

სიღარიბის გარეშე მუდმივი სიღარიბე მუდმივი სიღარიბის გავლენა

ბავშვის სათანადო აღზრდა 73% 58% -15%

ბავშვის ცუდი აღზრდა 42% 19% -23%

ბავშვის ცუდი აღზრდისგავლენა

-31% -39% -19% -35%

ბავშვის აღმზრდელობითი და გულისხმიერი ზრუნვის მნიშვნელობა

“ , იშვიათია საჯარო პოლიტიკის ისეთი ინიციატივა რომელიც განამტკიცებს სამართლიანობასა და სოციალურ სამართლიანობას

, და ამავდროულად ხელს უწყობს პროდუქტიულობას ეკონომიკაში და ზოგადად საზოგადოებაში. სოციალურად დაუცველ

მცირეწლოვან ბავშვებში ინვესტირება სწორედ ამგვარ პოლიტიკასწარმოადგენს.”

ჯეიმს ჯ. ჰეკმანი, ნობელის ლაურეატი ეკონომისტი

ადრეულ ასაკში ბავშვის განვითარებაზე ფოკუსირებული პოლიტიკა საქართველოში

• ხუთ წლამდე ბავშთა სიკვდილიანობის – 20.5/1000მაჩვენებელი

• – ზრდაში ჩამორჩენა ხუთ წლამდე ბავშვებში11.3/1000 (31 102)

• სკოლამდელ საგანმანათლებლო დაწესებულებებში ჩარიცხვის წმინდა

– 46%მაჩვენებელი• – 400 ბავშვები ინსტიტუციებში ყოველწლიურად• – უკიდურეს სიღარიბეში მცხოვრები ბავშვები

77000• – ფარდობით სიღარიბეში მცხოვრები ბავშვები

205 000

მადლობა