» علی العال�م� ان يتعل�م� ع�لم� ما لم

يکن ي�عل�م و ي�عل�م� الناس� ما قد ع��لم «

» بر شخص عالم است که دانشی را

که هنوز ندانسته فرا گيرد و آنچه را

که می داند به مردم ياد دهد «

امام علی عليه السالم

بسم الله الرحمن الرحیم

قی کردنقی کردنوداء، �حرق�ه� الس� �ال� ت �راد� ا وداء، امام رضا علیه السالم : » م�ن ا �حرق�ه� الس� �ال� ت �راد� ا امام رضا علیه السالم : » م�ن ا

ف�ع�لیه بالق�ی�ف�ع�لیه بالق�ی�

�وره &طالء& بالن �ورهو� ف�صد& الع�روق و� اال &طالء& بالن »» و� ف�صد& الع�روق و� اال

هرکس می خواهد سودا او را نسوزاند بر او باد قی هرکس می خواهد سودا او را نسوزاند بر او باد قی »» ، ، کردنکردن

طب طب رگ زدن و نوره کشیدن » رگ زدن و نوره کشیدن » الرضا- بحاراالنوارالرضا- بحاراالنوار

�أ کان �ق�ی �ت �ن ی �أ قبل ا �ق�ی �أ کان امام باقر علیه السالم :» م�ن ت �ق�ی �ت �ن ی �أ قبل ا �ق�ی امام باقر علیه السالم :» م�ن ت

بعین� �فض�ل من س� بعین�ا �فض�ل من س� ا

�ه �ل� داء و عل بیل ک ج� الق�ی@ ع�ن هذا الس@ �خر� �هد�واء و� ی �ل� داء و عل بیل ک ج� الق�ی@ ع�ن هذا الس@ �خر� »»د�واء و� ی

امام صادق علیه السالم : » تب در سه چیز خارج می امام صادق علیه السالم : » تب در سه چیز خارج می : :شودشود

قی قی عرق کردن، اسهال، عرق کردن، اسهال، »»کردنکردن

در قی دو هدف کلی وجود دارد :در قی دو هدف کلی وجود دارد :

تخلیه اخالطی که در دهانه معده به وجود می آیندتخلیه اخالطی که در دهانه معده به وجود می آیند

باال کشیدن موادی که به پایین رفته اندباال کشیدن موادی که به پایین رفته اند

قی در افراد تندرستقی در افراد تندرست

قی هم خاصیت پیشگیری دارد و هم خواص درمانی لذا افراد سالم کهقی هم خاصیت پیشگیری دارد و هم خواص درمانی لذا افراد سالم که برایشان منعی وجود ندارد نیز باید جزء برنامه شان باشد. برایشان منعی وجود ندارد نیز باید جزء برنامه شان باشد.

هر روز از طعام هضم شده در معده مقداری در میان پرزهای آن باقی هر روز از طعام هضم شده در معده مقداری در میان پرزهای آن باقی می ماند لذا الزم است هر چند وقت یکبار معده را از آن آلودگی ها پاک می ماند لذا الزم است هر چند وقت یکبار معده را از آن آلودگی ها پاک

باشد. رطوبت زیاد باشد. رطوبت زیادمعده سرد و دارای رطوبت بسیارمعده سرد و دارای رطوبت بسیار کنند مخصوصا اگر کنند مخصوصا اگر مانع رسیدن حرارت معده به غذا و هضم آن شده و ناگواریدن طعام خود مانع رسیدن حرارت معده به غذا و هضم آن شده و ناگواریدن طعام خود

موجب رطوبت بیشتر می شود. صفرایی که پیوسته از جگر به روده می ریزد موجب رطوبت بیشتر می شود. صفرایی که پیوسته از جگر به روده می ریزد بلغم را می شوید و به روده بزرگ می برد ولی معده اگرچه مرکز بلغم است بلغم را می شوید و به روده بزرگ می برد ولی معده اگرچه مرکز بلغم است

صفرا وارد آن نمی شود تا بلغم را بشوید زیرا اگر صفرا وارد معده می شد، صفرا وارد آن نمی شود تا بلغم را بشوید زیرا اگر صفرا وارد معده می شد، مردم همیشه احساس دل بهم خوردگی داشتند و غذا در معده قرار نمی یافت مردم همیشه احساس دل بهم خوردگی داشتند و غذا در معده قرار نمی یافت

را به را به پاک کردن معده از بلغم اضافیپاک کردن معده از بلغم اضافی و هضم نمی شد لذا خداوند متعال و هضم نمی شد لذا خداوند متعال اختیار ما داده است تا با قی کردن این کار را انجام دهند. اختیار ما داده است تا با قی کردن این کار را انجام دهند.

دفعات و چگونگی قی کردن در دفعات و چگونگی قی کردن در افراد سالمافراد سالم

ماهی یکبار، دو روز پشت سر هم انجام شود تا در روز دومماهی یکبار، دو روز پشت سر هم انجام شود تا در روز دوم

خلطی که از جای نجنبیده نیز برآید، خلطی که از جای نجنبیده نیز برآید، )گروهی ماهی دو نوبت و هر نوبت دو روز پشت سر هم را توصیه کرده اند( )گروهی ماهی دو نوبت و هر نوبت دو روز پشت سر هم را توصیه کرده اند(

: جهت پاکسازی معده نباید قی آور خورد و قوت قی هم جهت پاکسازی معده نباید قی آور خورد و قوت قی همنکته :نکته

نباید زیاد باشد زیرا اخالط را به معده می آورد. در اینگونه نباید زیاد باشد زیرا اخالط را به معده می آورد. در اینگونه

موارد قبل از غذا شربت سکنجبین می خورند و بعد غذایی که موارد قبل از غذا شربت سکنجبین می خورند و بعد غذایی که

و اگر نیاز شد و اگر نیاز شد )مثل ماهی شور با ترب()مثل ماهی شور با ترب( خلط غلیظ را لطیف کند خلط غلیظ را لطیف کند

مقارن با قی کردن کمی آب شبت با سکنجبین عسلی می مقارن با قی کردن کمی آب شبت با سکنجبین عسلی می خورندخورند

تا آسانتر برآید. تا آسانتر برآید.

منافع قی کردنمنافع قی کردن

بعد از اسهال هیچ استفراغی قویتر و نافعتر از قی نیستبعد از اسهال هیچ استفراغی قویتر و نافعتر از قی نیست

همه بیماریها و دردها که فروسوی ناف باشد را سود داردهمه بیماریها و دردها که فروسوی ناف باشد را سود دارد

معده را پاک می کند و بعد از آن غذا بهتر گواردمعده را پاک می کند و بعد از آن غذا بهتر گوارد

آرزوهای بد مثل میل به خوردن خاک و گل را زایل می آرزوهای بد مثل میل به خوردن خاک و گل را زایل میکند کند

)همینطور تمایل به چیزهای ترش، شور یا تند( )همینطور تمایل به چیزهای ترش، شور یا تند(

ج و صرع که از معده خیزدm mج و صرع که از معده خیزدآماسها و تهب آماسها و تهب

برخی بیماریهایی که قی در آنها برخی بیماریهایی که قی در آنها موثر استموثر است

مالیخولیا / رعشه / سنگینی سر/ کم نوری چشم / سردرد بخاری/مالیخولیا / رعشه / سنگینی سر/ کم نوری چشم / سردرد بخاری/

صرع/ فلج/ بدرنگی و زردی چهره/ درد دندان/آبریزش دهان/ صرع/ فلج/ بدرنگی و زردی چهره/ درد دندان/آبریزش دهان/

خونریزی مغز/ سنگینی معده )تخمه(/ بی اشتهایی، الغری/خونریزی مغز/ سنگینی معده )تخمه(/ بی اشتهایی، الغری/

ریزش صفرا به معده/ مسمومیتها/ تنگی نفس/ سرفه ناشی ازریزش صفرا به معده/ مسمومیتها/ تنگی نفس/ سرفه ناشی از

سردی/ یرقان/ درد کلیه و مثانه و قرحه آنها/ خونریزی کلیه، سردی/ یرقان/ درد کلیه و مثانه و قرحه آنها/ خونریزی کلیه،

�ساء/ سستی عضالت و مفاصل/ �ساء/ سستی عضالت و مفاصل/مقعد و رحم/ استسقاء/ عرق الن مقعد و رحم/ استسقاء/ عرق الن

نقرس/ داءالفیل/ قوبا/ جذامنقرس/ داءالفیل/ قوبا/ جذام

در اوجاع مفاصل اگر ماده ی علت، صفرایی بود، نخست قی باید در اوجاع مفاصل اگر ماده ی علت، صفرایی بود، نخست قی بایدفرمود وفرمود و

اگر ماده خونی بود نخست استفراغ خون از جانب مخالف و پس از اگر ماده خونی بود نخست استفراغ خون از جانب مخالف و پس از دو سهدو سه

روز قی فرماید روز قی فرماید

،در دوالی و داءالفیل اگر به فصد حاجت آید، نخست رگ باسلیق زنند، در دوالی و داءالفیل اگر به فصد حاجت آید، نخست رگ باسلیق زنندپسپس

قی فرمایند به داروها که بلغم را سود دارد قی فرمایند به داروها که بلغم را سود دارد

در درد پاشنه اگر سبب ، فرود آمدن ماده باشد قی فرمایند در درد پاشنه اگر سبب ، فرود آمدن ماده باشد قی فرمایند

تبهایی که زندرون سرد باشد و بیرون گرم یا برعکس زندرون گرم و تبهایی که زندرون سرد باشد و بیرون گرم یا برعکس زندرون گرم و بیرون سرد باشد ... اندر عالج هر دو نوع، قی باید فرمود به بیرون سرد باشد ... اندر عالج هر دو نوع، قی باید فرمود به

سکنگبین وسکنگبین و تخم ترب و مانند آن تخم ترب و مانند آن

از تدابیر الغر کردن همه تن این است که ریاضت و قی بسیار باید کرد از تدابیر الغر کردن همه تن این است که ریاضت و قی بسیار باید کرد

فعل داروهای قی آورفعل داروهای قی آورآنچه به قی برمی آید بیشتر بلغم باشد و صفرا کمتر پس از بلغم برآید وآنچه به قی برمی آید بیشتر بلغم باشد و صفرا کمتر پس از بلغم برآید و

سودا از پس صفرا و کمتر آید. معموال باقی سودا دفع نمی شود مگر سودا از پس صفرا و کمتر آید. معموال باقی سودا دفع نمی شود مگر دردر

فردی که پیوسته شراب خورد و جگرش گرم باشد و یا سپرز او بزرگ فردی که پیوسته شراب خورد و جگرش گرم باشد و یا سپرز او بزرگ باشدباشد

و یا زنی باشد که حیض او بسته شده باشد. در اینصورت سرکه را گرم و یا زنی باشد که حیض او بسته شده باشد. در اینصورت سرکه را گرم کرده بر روی معده او ضماد می کنند. )نافع است( کرده بر روی معده او ضماد می کنند. )نافع است(

داروی مسهل خلط را در تن دیرتر جنباند و دیرتر به سوی خود کشد درداروی مسهل خلط را در تن دیرتر جنباند و دیرتر به سوی خود کشد در حالیکه داروی قی فورا خلط را از قعر تن و اندام بیرون می کشد. حالیکه داروی قی فورا خلط را از قعر تن و اندام بیرون می کشد.

قوت دافعه طبیعی همه اندامها چنان است که به سمت پایین دفع می قوت دافعه طبیعی همه اندامها چنان است که به سمت پایین دفع می کنندکنند

لذا داروی قی آور باید چنان قوی باشد که بر این جهت طبیعی غلبه کند لذا داروی قی آور باید چنان قوی باشد که بر این جهت طبیعی غلبه کند وو

به سرعت نیز این کار را انجام دهد. به سرعت نیز این کار را انجام دهد.

موارد ممنوعیت قیموارد ممنوعیت قی

( آناتومی : ( آناتومی :11سینه تنگ و برهنه از گوشتسینه تنگ و برهنه از گوشت

گردن باریک و درازگردن باریک و دراز

تورم حنجرهتورم حنجره

مردم سخت فربه را اسهال )مردم سخت فربه را اسهال فربهی و تنگی مجاریفربهی و تنگی مجاری( موافقتر ازموافقتر از

قی باشد و برای افراد الغر قی مناسبتر است( قی باشد و برای افراد الغر قی مناسبتر است(

( فیزیولوژی : ( فیزیولوژی :22بارداریبارداری

گرسنگی و تشنگیگرسنگی و تشنگی

به فاصله کمتر از سه روز از فصد به فاصله کمتر از سه روز از فصد

عادت به قی داشتن یا دشوار بودن آن برای فرد عادت به قی داشتن یا دشوار بودن آن برای فرد)این افراد فقط در تابستان مجاز به قی کردن هستند()این افراد فقط در تابستان مجاز به قی کردن هستند(

سرمای زیاد هواسرمای زیاد هوا

مگر در مزاجهای مرطوب یا افرادی که باید قی آور قوی )مگر در مزاجهای مرطوب یا افرادی که باید قی آور قوی صبح ناشتا صبح ناشتا(بخورند زیرا بخورند زیرا

امکان دارد مواد معده به طرف سر رانده شده و کثرت قی در آنها باعث امکان دارد مواد معده به طرف سر رانده شده و کثرت قی در آنها باعث ناتوانی معدهناتوانی معده

شود و مجاری و حنجره صدمه ببیند( شود و مجاری و حنجره صدمه ببیند(

روز بعد از فصد )مخصوصا اگر فم معده ضعیف باشد( روز بعد از فصد )مخصوصا اگر فم معده ضعیف باشد(33تا تا

( بیماری ها ( بیماری ها 33)ضعف مغز )در ضعف دماغ و اندام سر، مسهل ارجح است(ضعف مغز )در ضعف دماغ و اندام سر، مسهل ارجح است

چشم دردچشم درد

درد و ورم گلو/ بیماریهای سینهدرد و ورم گلو/ بیماریهای سینه

بیماری های حادهبیماری های حاده

)بیماری ناشی از گرمی زیاد )قی حرارت بدن را برمی انگیزد(بیماری ناشی از گرمی زیاد )قی حرارت بدن را برمی انگیزد

اجابت مزاج دشواراجابت مزاج دشوار

)ضعف معده / ورم گرم معده )مسهل بهتر است(ضعف معده / ورم گرم معده )مسهل بهتر است

عوارض قیعوارض قی در صورت زیاده روی معده را زبون کند و اخالط بد به آن در صورت زیاده روی معده را زبون کند و اخالط بد به آن

روی آورد روی آورد

سده جگر را زیان داردسده جگر را زیان دارد

بسیار باشد که از قوت قی رگی در سینه بشکافدبسیار باشد که از قوت قی رگی در سینه بشکافد

دندان و چشم و بیماریهای سینه و سر را زیان دارددندان و چشم و بیماریهای سینه و سر را زیان دارد

) اگر به اندازه حاجت و به وقت کنند برای گرانی سر و گوش و ) اگر به اندازه حاجت و به وقت کنند برای گرانی سر و گوش و خیرگیخیرگی

چشم مفید است( چشم مفید است(

تمهیدات قبل از قیتمهیدات قبل از قی

زمانزمان مزاج مرطوب مزاج مرطوب مزاج محرور مزاج محرور هوا هواتحرک و ورزشتحرک و ورزش طعام طعام وضعیت فرد وضعیت فردفرد الغرفرد الغر

بهترین فصل برای قی تابستان است چون در این فصل اخالط بهترین فصل برای قی تابستان است چون در این فصل اخالط ( زمان : ( زمان :11

گداخته و به باال حرکت می کنند لذا قی کردن سهلتر است گداخته و به باال حرکت می کنند لذا قی کردن سهلتر است

: قی کردن با داروی قوی فقط اول بهار و اول پاییز جایز است قی کردن با داروی قوی فقط اول بهار و اول پاییز جایز استنکته :نکته

قی در این افراد باید قبل از غذا خوردن باشد تا داروی قی در این افراد باید قبل از غذا خوردن باشد تا داروی ( مزاج مرطوب : ( مزاج مرطوب :22

)طعام و شراب در این افراد با اخالط تزاحم می کند()طعام و شراب در این افراد با اخالط تزاحم می کند( قی رطوبتها را بکند قی رطوبتها را بکند

همچنین باید بعد از فعالیت و زمانی باشد که فرد می خواهد استراحت همچنین باید بعد از فعالیت و زمانی باشد که فرد می خواهد استراحت

)ریاضت اخالط را می گدازد()ریاضت اخالط را می گدازد( کند کند

: اگر فرد نتواند بدون خوردن طعام و شراب قی کند ، بخورد : اگر فرد نتواند بدون خوردن طعام و شراب قی کند ، بخورد :نکته :نکته

اندکی ماهی شور+ ترب+ آب نیمگرم که شبت، لوبیا و خردل و نمک اندکی ماهی شور+ ترب+ آب نیمگرم که شبت، لوبیا و خردل و نمک در در

آن پخته باشد + سکنجبین عسلی آن پخته باشد + سکنجبین عسلی

قی در مزاج محرور باید بعد از استراحت و غذا قی در مزاج محرور باید بعد از استراحت و غذا ( مزاج محرور :( مزاج محرور :33خوردنخوردن

باشد به این ترتیب که باید بعد از استراحت با آب نیمگرم غسل کند و باشد به این ترتیب که باید بعد از استراحت با آب نیمگرم غسل کند و بهبه

بدن روغن بمالد و شربتی از کشکاب و روغن بادام بخورد و پس از بدن روغن بمالد و شربتی از کشکاب و روغن بادام بخورد و پس از 44--33

ساعت مقداری ماهی تازه بخورد و موقع قی کردن کشکاب و ساعت مقداری ماهی تازه بخورد و موقع قی کردن کشکاب و سکنجبین با سکنجبین با

آب گرم بنوشد آب گرم بنوشد

هوای منزل گرم باشد یا در گرمابه قی کنند زیرا گرمابه اخالط را هوای منزل گرم باشد یا در گرمابه قی کنند زیرا گرمابه اخالط را( هوا :( هوا :44

بگدازد )اگر خلط خیلی غلیظ باشد باید به حمام رفت( بگدازد )اگر خلط خیلی غلیظ باشد باید به حمام رفت(

قبل از خوردن قی آور باید مقداری ورزش و قبل از خوردن قی آور باید مقداری ورزش و ( تحرک و ورزش : ( تحرک و ورزش :55

تحرک داشت تا تن گرم شده، اخالط رقیق و گذرهای آن گشاده شود. تحرک داشت تا تن گرم شده، اخالط رقیق و گذرهای آن گشاده شود.

باید طعام بسیار خورند تا معده پر شود و گوناگون تا معده آن باید طعام بسیار خورند تا معده پر شود و گوناگون تا معده آن ( طعام : ( طعام :66رارا

باز دهد و بعد از آن کمی درنگ کنند تا فضلها و خلطها با طعام بیامیزد باز دهد و بعد از آن کمی درنگ کنند تا فضلها و خلطها با طعام بیامیزد و و

با آن بیرون آید با آن بیرون آید

: از خوردن تقویت کننده های معده و فم آن و چیزهایی که نیروی از خوردن تقویت کننده های معده و فم آن و چیزهایی که نیروینکته :نکته

نگهدارنده معده را برانگیزد پرهیز کنند نگهدارنده معده را برانگیزد پرهیز کنند: قبل از خوردن قی آور خوردن منضج ضروری است زیرا اگر اخالط قبل از خوردن قی آور خوردن منضج ضروری است زیرا اگر اخالطنکته :نکته

به پرز معده چسبیده باشند در برابر دارو پایداری می کنند و به پرز معده چسبیده باشند در برابر دارو پایداری می کنند و معده معده

آزرده و اندام درونی متورم می شوند. چیزهایی که خوردنشان آزرده و اندام درونی متورم می شوند. چیزهایی که خوردنشان

اخالط را آماده دفع می کند عبارتند از : اخالط را آماده دفع می کند عبارتند از :

سکنجبین عسلی + آب ولرم سکنجبین عسلی + آب ولرمصفرا :صفرا :

سکنجبین + شوید پخته + نمک + خردل سکنجبین + شوید پخته + نمک + خردلبلغم :بلغم :

سکنجبین عنصلی و نمک هندی - نمک و شوید پخته سکنجبین عنصلی و نمک هندی - نمک و شوید پختهسودا :سودا :

( وضعیت فرد : ( وضعیت فرد :77هر دو چشم را ر&فاده نهند و بع&صابه ببندند و تا از قی فارغ نشود هر دو چشم را ر&فاده نهند و بع&صابه ببندند و تا از قی فارغ نشود

چشم نگشایدچشم نگشاید

)بهتر است شکم را هم ببندد()بهتر است شکم را هم ببندد(

)اگر بایستند بهتر است()اگر بایستند بهتر است(موقع قی راست نشیند تا اخالط راست برآید موقع قی راست نشیند تا اخالط راست برآید و به هیچ و به هیچ

وجه به پهلو تکیه نکندوجه به پهلو تکیه نکند

هر که را قی دشوار است یا به آن عادت ندارد از چند روز هر که را قی دشوار است یا به آن عادت ندارد از چند روز نکته :نکته :پیش غذایپیش غذای

چرب و شیرین خورد و هیچ ریاضت نکند تا اگر معده چرب و شیرین خورد و هیچ ریاضت نکند تا اگر معده یاری نکرد و قییاری نکرد و قی

کرده نشود، غذایی که در تن می ماند نیک باشد کرده نشود، غذایی که در تن می ماند نیک باشد

اقدامات بعد از قی اقدامات بعد از قیچشم و صورت با آب سرد شسته شودچشم و صورت با آب سرد شسته شود

دهان را با آب گرم شسته و با سکنگبین یا ماءالعسل غرغره کننددهان را با آب گرم شسته و با سکنگبین یا ماءالعسل غرغره کنند

لختی بیاسایدلختی بیاسایدبعد از شستن دهان مقداری مصطکی با آب سیب بخوردبعد از شستن دهان مقداری مصطکی با آب سیب بخورد

ترکیب ذیل را بخورد تا باقی فضله که در معده است به سمت روده ترکیب ذیل را بخورد تا باقی فضله که در معده است به سمت رودهدفع شود: دفع شود:

با اندکی شکر اندر آب سیب با اندکی شکر اندر آب سیب)یک درم()یک درم( + مصطکی + مصطکی )یک مثقال()یک مثقال( عود عود

طعام و شراب نخورد و زود به گرمابه رفته خویش را شسته و زود طعام و شراب نخورد و زود به گرمابه رفته خویش را شسته و زودبیرون آیدبیرون آید

از سکنجبین و جالب بپرهیزد()از سکنجبین و جالب بپرهیزد(بعد از قی اگر تشنه شد آب سیب بخورد بعد از قی اگر تشنه شد آب سیب بخورد(

نشانه های مفید بودن قینشانه های مفید بودن قی

احساس سبکی پس از آن احساس سبکی پس از آنآرزوی طعام بهتر شودآرزوی طعام بهتر شودنبض و نفس به اعتدال باشدنبض و نفس به اعتدال باشدهمه قوتها قویتر شودهمه قوتها قویتر شود در ابتدا منش گشتن باشد و بیشترین رنج او سوزش در ابتدا منش گشتن باشد و بیشترین رنج او سوزش

مختصرمختصر

فم معده باشد و تاسه بعد از سه چهار ساعت رفع فم معده باشد و تاسه بعد از سه چهار ساعت رفع شودشود

در ابتدای قی از دهان لعاب آید بعد بلغم بسیار به دفعات در ابتدای قی از دهان لعاب آید بعد بلغم بسیار به دفعات

دفع شود و سپس خلطی رقیقتر آید دفع شود و سپس خلطی رقیقتر آید

عالئم زیانمند بودن قیعالئم زیانمند بودن قی چیزی برنیاید یا تمام برنیاید چیزی برنیاید یا تمام برنیایدعرق بسیار روان شودعرق بسیار روان شود نشانه آن است که خلط بد )نشانه آن است که خلط بد چشمها بیرون بزند و سرخ شود چشمها بیرون بزند و سرخ شود(

و گرم به و گرم به

دماغ آمده و ممکن است ایجاد آماس گرم در مغز کند( دماغ آمده و ممکن است ایجاد آماس گرم در مغز کند( گرفتگی صدا()گرفتگی صدا(آواز برنیاید آواز برنیاید( خلط بد به معده آمده و معده قادر به دفع آن )خلط بد به معده آمده و معده قادر به دفع آن فواق پدید آید فواق پدید آید(

نیست(نیست(اگر این عالئم ایجاد شود و آن را درمان نکنند مردم هالکاگر این عالئم ایجاد شود و آن را درمان نکنند مردم هالک

)در این شرایط باید حقنه کرد با آب نیمگرم و روغنها که )در این شرایط باید حقنه کرد با آب نیمگرم و روغنها که شود. شود. قوتقوت

تریاقی دارد مثل روغن سوسن و آب عسل بنوشد( تریاقی دارد مثل روغن سوسن و آب عسل بنوشد(

عوارض قی کردنعوارض قی کردن: سوزش معده و تاسه عظیم :سوزش معده و تاسه عظیم

اگر قی آور قوی باشد و قی دیر اتفاق افتد بروز می کند. اگر قی آور قوی باشد و قی دیر اتفاق افتد بروز می کند. تدارک آن با آب ولرم و روغن زیتون یا کنجد باید کرد و هر تدارک آن با آب ولرم و روغن زیتون یا کنجد باید کرد و هر ساعت شربتی از آن داد تا قی برآید و سوزش ساکن گردد ساعت شربتی از آن داد تا قی برآید و سوزش ساکن گردد

: آب گرم و روغن بنفشه یا بابونه به هم آب گرم و روغن بنفشه یا بابونه به همدرد پهلوها بعد از :درد پهلوها بعد از زده روی موضع می نهند / تکمید به آب گرم زده روی موضع می نهند / تکمید به آب گرم

: خوردن آب جوجه یا آبگوشت چرب / خوردن آب جوجه یا آبگوشت چرب / سوزش زیاد بعد از قی :سوزش زیاد بعد از قی مالیدن روغن بنفشه روی مالیدن روغن بنفشه روی

شکمشکم

: جرعه جرعه آب گرم خوردن و عطسه آوردن جرعه جرعه آب گرم خوردن و عطسه آوردنفواق :فواق

: )بازوها را بسته و حقنه به کار برند بازوها را بسته و حقنه به کار برندخناق )شایع( :خناق )شایع

: شیر تازه دهند تا قوت دارو شیر تازه دهند تا قوت دارو خون برآمدن از پس قی :خون برآمدن از پس قی باز دارد باز دارد

)اندر همه اعراض بد شیر تازه می دهند که سخت سودمند )اندر همه اعراض بد شیر تازه می دهند که سخت سودمند است (است (

: مصطکی با آب سیب بخورد مصطکی با آب سیب بخوردادامه حالت تهوع :ادامه حالت تهوع

: گذاشتن دست و پا در آب سرد گذاشتن دست و پا در آب سردتداوم قی :تداوم قی خوردن داروی خواب آور خوردن داروی خواب آور

ضماد داروی قابض نیرو بخش ضماد داروی قابض نیرو بخش معطر بر معدهمعطر بر معده

انواع قی آورهاانواع قی آورها

: الف( طعام و شراب :الف( طعام و شراب

خربزه، بیخ خربزه، شبت، ترب، چغندر، انجیر، ق�ط�ف، شلغم، خربزه، بیخ خربزه، شبت، ترب، چغندر، انجیر، ق�ط�ف، شلغم،

، سکنگبین عسلی گرم و کشکاب با، سکنگبین عسلی گرم و کشکاب با)شنبلیله()شنبلیله( تخم کاکیان، ح�لبه تخم کاکیان، ح�لبه

سکنگبین و ماهی شور – تخم کدو، تخم خیار، کنجد، لوبیا سکنگبین و ماهی شور – تخم کدو، تخم خیار، کنجد، لوبیا

: ند�س، م�ویزه، کنگرزد، ب( داروها :ب( داروها� �الهنگ، ک ب �ند�س، م�ویزه، کنگرزد، خربق سپید، ج� �الهنگ، ک ب خربق سپید، ج�

القی�، جوز ماثل القی�، جوز ماثل جوز� ، پیاز نرگس، تخم مازریون، تخم ، پیاز نرگس، تخم مازریون، تخم )تاتوره()تاتوره( جوز�

شبرم، روغن سوسن، شحم حنظل، هسته تمر هندی، پیه انار شبرم، روغن سوسن، شحم حنظل، هسته تمر هندی، پیه انار

قوت داروهای قی آورقوت داروهای قی آور قویترین داروی قی آور()قویترین داروی قی آور(خربق سپید خربق سپید( الهنگ� ب �الهنگج� ب ج�کند�س، تخم شبرم، مازریون، جوز� الق�یکند�س، تخم شبرم، مازریون، جوز� الق�ینمک هندی، بوره، تخم ترب، تخم شبت، تخم س�رم�ق و ترب که درنمک هندی، بوره، تخم ترب، تخم شبت، تخم س�رم�ق و ترب که در

سکنگبین عسلی آغشته باشند، خردل سکنگبین عسلی آغشته باشند، خردل تخم س�رم�ق، طبیخ سرمق و تخم س�رم�ق، طبیخ سرمق و)خلطها را لطیف کند وبه رفق بیارد(،)خلطها را لطیف کند وبه رفق بیارد(،کنگرزد کنگرزد

خربزه و تخم او و آب لوبیا و بیخ سوسن و خبازی که بپزند و آب خربزه و تخم او و آب لوبیا و بیخ سوسن و خبازی که بپزند و آب او با او با

سکنگبین بخورند، کشکاب که تره در آن بپزند، فقاع گرم به آب سکنگبین بخورند، کشکاب که تره در آن بپزند، فقاع گرم به آب شبت یاشبت یا

پیاز نرگس که با پیاز نرگس که با )خاصه پس از آنکه اندر گرمابه برآمده باشند(،)خاصه پس از آنکه اندر گرمابه برآمده باشند(، انگبین انگبین ماهیماهی

تازه یا غذای دیگر بخورند تازه یا غذای دیگر بخورند

دسته پنجم اخالط را از معده و اندام نزدیکتر بیرون آرند و دسته پنجم اخالط را از معده و اندام نزدیکتر بیرون آرند و نکته :نکته : خلطخلط

لطیفتر و بلغم پخته را خارج کنند لطیفتر و بلغم پخته را خارج کنند

خربق سپیدخربق سپید

اخالط اخالط)قاتل الکلب()قاتل الکلب(موش را بکشد و خوک و سگ را زهر است موش را بکشد و خوک و سگ را زهر است غلیظ و لزج را از قعر اندام دور برآرد. مصرف آن خطرناک استغلیظ و لزج را از قعر اندام دور برآرد. مصرف آن خطرناک است

چون اگر در تن خلط بسیار نباشد باعث بروز تشنج خشک چون اگر در تن خلط بسیار نباشد باعث بروز تشنج خشک می شود و اگر خلط بسیار باشد ممکن است باعث خناق شود می شود و اگر خلط بسیار باشد ممکن است باعث خناق شود

چون خلط بسیار به یکبار به سمت معده می آید ولی به یکبارچون خلط بسیار به یکبار به سمت معده می آید ولی به یکبارنمی تواند خارج شود لذا آنرا فقط زمانی که مجبور باشیم بایدنمی تواند خارج شود لذا آنرا فقط زمانی که مجبور باشیم باید

تجویز کنیم و آن در مورد فردی است که قی دشوار باشد وتجویز کنیم و آن در مورد فردی است که قی دشوار باشد وسخت فربه باشد و در تن او فضول بسیار باشد و واقعا نیازمند سخت فربه باشد و در تن او فضول بسیار باشد و واقعا نیازمند

به قی باشدبه قی باشد

ب�الهنگ ب�الهنگج� ج�)د زرد� �رب �د زرد(تخم گیاهی است )ت �رب تخم گیاهی است )تمقدار شربت نیم درهم و کشندهمقدار شربت نیم درهم و کشنده

یک درهم یک درهم

ک�ند�س ک�ند�س )ش()ش(

ماز�ریونماز�ریون

Nی یNجوز� الق� جوز� الق�

تدبیر اصالح آن و کنگرزد تدبیر اصالح آن و کنگرزد

کوبیدن و با نمک آمیختن کوبیدن و با نمک آمیختن و خوردن با آب شوید و خوردن با آب شوید

است.است.

جوز ماثل جوز ماثل )تاتوره()تاتوره(

رم� رم�س� س�قق

پیاز نرگسپیاز نرگساخالط را به سوی خویش کشد. اخالط را به سوی خویش کشد.

هرچه هرچه اندام را جراحت کند و اندر وی اندام را جراحت کند و اندر وی

بماند بماند چون خار و پیکان بیرون آردچون خار و پیکان بیرون آرد

برخی نسخه های قیبرخی نسخه های قی: سکنگبین و کشکاب بلغم رقیق را از معده پاک کند سکنگبین و کشکاب بلغم رقیق را از معده پاک کندبلغم رقیق :بلغم رقیق : ترب را بپزند و در سکنگبین عسلی بخیسانند و کمی نمک و ترب را بپزند و در سکنگبین عسلی بخیسانند و کمی نمک و بلغم غلیظ :بلغم غلیظ

بوره بر وی بپاشند و بگذارند تا صبح بماند و صبح ناشتا بخورند و بعد از بوره بر وی بپاشند و بگذارند تا صبح بماند و صبح ناشتا بخورند و بعد از آن ماهی شور و انار و ترب و کمی ترید پاچه و یکساعت بعد از آن آب آن ماهی شور و انار و ترب و کمی ترید پاچه و یکساعت بعد از آن آب

شبت با سکنگبین بخورند شبت با سکنگبین بخورند

سکنگبین عسلی که از سرکه انگور تهیه شده و زوفا را در آن پخته باشندسکنگبین عسلی که از سرکه انگور تهیه شده و زوفا را در آن پخته باشند را بیرون آرد را بیرون آردرطوبت که طبقات معده اندر خورده باشدرطوبت که طبقات معده اندر خورده باشد

دو سه عدد پیاز نرگس با غذا بخورند به آسانی قی آرددو سه عدد پیاز نرگس با غذا بخورند به آسانی قی آرد رم )سه درم()سه درم(تخم ترب تخم ترب� �رم + ماءالعسل& نیمگ )یا دو درم کنگرزد یا دو درم جوزالقی()یا دو درم کنگرزد یا دو درم جوزالقی( + ماءالعسل& نیمگ

یا سکنگبین()یا سکنگبین( + آب شبت + آب شبت )ده درم()ده درم(بیخ خیار کوفته بیخ خیار کوفته(آب برگ خیار + سکنگبین نیمگرم آب برگ خیار + سکنگبین نیمگرم روغن تازه + آب نیمگرمروغن تازه + آب نیمگرم بشکنند و به اندازه یک قاشق مرباخوری مغز آن را : بشکنند و به اندازه یک قاشق مرباخوری مغز آن راتمرهندیتمرهندیهسته هسته :

جوشانند و صاف کرده بخورند جوشانند و صاف کرده بخورند را جوشانده بخورند را جوشانده بخورندپیه انارپیه اناربه اندازه یک قاشق چایخوری به اندازه یک قاشق چایخوری شحم حنظلشحم حنظل

پاک کردن معده تندرستان را خربزه و خیار و پیاز نرگس و تخم پاک کردن معده تندرستان را خربزه و خیار و پیاز نرگس و تخم نکته :نکته :تربترب

و تخم شبت و مانند این کفایت باشد و تخم شبت و مانند این کفایت باشد

اندر بیماریهای مزمن چون فالج، رعشه و مالیخولیا به جوزالقی و اندر بیماریهای مزمن چون فالج، رعشه و مالیخولیا به جوزالقی ونکته :نکته : جبالهنگ و خربق و مانند آن حاجت افتد جبالهنگ و خربق و مانند آن حاجت افتد

ترکیبات قویترکیبات قوی نیم من()نیم من( + آب نیمگرم + آب نیمگرم )سه درم()سه درم(بوره بوره(

روغن سوسن + آب نیمگرمروغن سوسن + آب نیمگرم

سخت )سخت + آب شبت + روغن تازه + آب شبت + روغن تازه عدد( عدد(1515- - 2020))مویزج مویزج(قوی(قوی(

یک )یک سودا را براندازد : نمک هندی، تربد زرد، بوره ارمنی سودا را براندازد : نمک هندی، تربد زرد، بوره ارمنی(

+ سکنگبین + طبیخ شبت + سکنگبین + طبیخ شبت)نیم درم()نیم درم( + خردل + خردل درم( درم(

آب نیمگرم + آب نیمگرم)کوبیده()کوبیده(پوست خربزه خشک پوست خربزه خشک +

ه» بحق� م�لوه� ح� العلم� ل�ت� م� ح� أن� لوالله �حب�هم� أل�

لکنNهم و خلقه من طاعته واهل�ل�طلب� ملوه� ح�

هانوا و الله، ت�هم م�ق� ف� الدaنيا،». الناس علی

اگرحاملينعلمآنراچنانکهحقسکنندحملتآنهابندگانشوتعالیخدایگمانبيدنيابرایآنهاوليکنميدارنددوسترابهدانشرویآوردندلذاخداوندبرآن

وحقيرراآنهامردموگرفتخشمهاکوچکشمردندامامعلیعل

السالميه