Ուրարտական թագավորների բարենորոգումներ
description
Transcript of Ուրարտական թագավորների բարենորոգումներ
7
Ուրարտական թագավորների
բարենորոգումներ
Արամե
Սարդուրի I- (ք.ա.835-825)
Իշպուինի- (ք.ա. 825-810)
Մենուա -(ք.ա. 810-786)
Արգիշտի I-(ք.ա. 786-764 )
Սարդուրի II- (ք.ա. 764-735)
Ռուսա I -(ք.ա. 735-71o-ական)
Արգիշտի II- (ք.ա.710-685)
Ռուսա II- (ք.ա.685-645)
Սարդուրի III- (ք.ա.643)
Ռուսա III-թվերը ճշտված չեն
Արամեի բարենորոգումները
Հետ է մղել Սալմանասար III-ի հարձակումները:
Պահպանել է երկրի ռազմաքաղաքական հզորությունը:
Ընդարձակել թագավորության սահմանները։
Սարդուրի I բարենորոգումները
Կառուցել է մայրաքաղաք Տուշպավանը ի պատիվ Տուշպեա աստվածուհու
Սարդուրի I-ի օրոք Վանի թագավորությունը ընդգրկում էր ոչ միայն Վանալճի սահմանը այլ նաև սահմանը հասնում էր Հայկական Տավրոսի լեռներից հարավ մինջև Տիգրիս գետի վերին հովիտը:
Թողել է արձանագրություն, որտեղ իրեն անվանել է <<Մեծ արքա>>, <<Հզոր արքա>>, <<Արքաների արքա>>, <<Տրեզերքի արքա>>:
Իշպուինի բարենորոգումները
Ստեղծել է Ուրարտական գիրը:
Կազմել է Ուրարտական Աստվածների դիցարանը, որը կոչվել է Խալդյան դարպաս:
Իշպուհիյին իր որդի Մենուային հետ ստեղծեց առաջին կանոնավոր բանակը:
Գրավեց Արդինի Մուսասիրը ու հասավ մինչև Բաբելոն Պարսուա երկիր:
Մենուաի բարենորոգումները
Մենուան կառուցել է բազմաթիվ ամրոցներ:
Հյուսիսում Մենուան հասել է Կարսի շրջան, Ճորոխի ավազան և Արարատի հյուսիսային ստորոտները, որտեղ, Արաքսի աջ ափին, կառուցել է Մենուախինիլի քաղաք-ամրոցը
Մենուան ստեղծել է ոռոգման լայն ցանց:
Արգիշտի I բարենորոգումները
Գահակալման սկզբում Արգիշտի Ա-ն ջանքեր է գործադրել Հայկական լեռնաշխարհի ցեղերին Ուրարտու պետության մեջ միավորելու համար:
Արգիշտի Ա-ն տիրել է Հյուսիսային Ասորիքով և Ուրմիա լճի ավազանով անցնող առևտրական մայրուղիներին:
Արին-բերդում հայտնաբերված արձանագրությունների համաձայն Արգիշտի Ա-ն գահակալման հինգերորդ տարում կառուցել է Էրեբունի քաղաքը:
Արգիշտի Ա-ն կառուցել է վարչա-տնտեսական կարևոր նշանակություն ունեցող մեկ ուրիշ քաղաք՝ Արգիշտիխինիլին:
Սարդուրի II բարենորոգումները
Հզորացրել է զինված ուժերը:
Հաղթել է Աշշուրնիրարի VI թագավորին և նրան դուրս մղել Հյուսիսային Ասորիքից ու Հյուսիսային Միջագետքից:
Ռուսա I բարենորոգումները
Ճնշել է կենտրոնախույս ուժերին:
Ծավալել լայն շինարարական աշխատանքներ
Իրականացրել վարչական վերափոխումներ:
Ընդարձակել պետության սահմանները:
Ասորեստամի դեմ ստեղծել է ռազմաքաղաքական խմբավորումներ։
Արգիշտի II բարենորոգումները
Վերացրել Ասորեստանի Սարգոն II թագավորի ավերիչ արշավանքի (մ.թ.ա. 714) հետևանքները:
Արգիշտի Բ-ի օրոք տերության արևելյան սահմանները հասել են մինչև Կասպից ծով:
Արգիշտի Բ-ն կազմակերպել է մարզական խաղեր, անձամբ մասնակցել մրցումներին։
Ռուսա II բարենորոգումները
Հիմնել է նոր ռազմական ամրություններ ու բերդաքաղաքներ, հիմնականում անխախտ պահել պետության սահմանները։
Զվարթնոցի մոտ պահպանված մի արձանագրության մեջ նա հիշատակում է պարտեզների ու այգիների հիմնման, Հրազդան գետի ջրանցքի կառուցման և այդ առթիվ աստվածներին զոհեր մատուցելու մասին։
Սարդուրի III բարենորոգումները
Սարդուրի Գ-ի օրոք թուլացել է Ուրարտուի հզորությունը
Նա բարիդրացիական հարաբերություններ է պահպանել Ասորեստանի հետ։
Նյութը պատրաստեց` Մկրտչյան ԷլենՂեկավար`
Արսեն Գալստյան