امام صادق(عليه السلام): العامل بلا بصيرة كالماشي علي...

امام صادق)عليه السالم(:امام صادق)عليه السالم(:

العامل بلا بصيرة كالماشي علي العامل بلا بصيرة كالماشي علي غيرالطريق لا يزيده سرعة السير الا غيرالطريق لا يزيده سرعة السير الا

بعدا.بعدا.

شاخص هاي فعاليت هاي برنامه ريزي شاخص هاي فعاليت هاي برنامه ريزي فرهنگيفرهنگي

ردیشاخصمصاديق عمدهف

توجه به موضوعات عمده فرهنگی

1ایجاد و تقویت دغدغه فرهنگی

2آشنایی با مباحث فرهنگی مرتبطسیر مطالعات فرهنگی

قرار گرفتن در معرض ایده ها ی جدید

ارتباط با نشست ها،همایش ها و صاحبنظران

3

تعامل و گفتگو با دوستان، محافل فرهنگیهمفکران و ....

4

5هدفگذاریPIPOترسیم چشم انداز،

6پرداختن به مسایل فرهنگیمهندسی فرهنگی مسأله محور

تعامل نهادها، رسانه ها و گروهها

7اجرای برنامه های فرهنگی

نظارت و کنترل فعالیت های سنجش اثربخشیفرهنگی

8

بازنگری اهداف، راهبردها، ساختار مهندسی مجددو سازمان و .....

9

دستیابی به تحلیل از مسایل مدلسازی، سنجش مدلهافرهنگی

10

شبکه ارتباطی صاحبنظران فرهنگی

11ارایه نقطه نظرها

تعيين اهداف،

ماموريت ووظايف شناخت محيط

خارجي )فرصت ها و

تهديدها(

شناخت داخلي )قوت ها و ضعف ها(

تعيين محورهاي استراتژيك

ترسيم استرات

ژي

الگوي مديريت الگوي مديريت استراتژيكاستراتژيك

برنامه ريزي فرهنگيبرنامه ريزي فرهنگي

ترسيم چشم اندا

ز

تعيين شاخص هاي استراتژيك




تهديدها(




ژي



ز


تعيين اهداف، تعيين اهداف، ماموريت ها و وظايفماموريت ها و وظايف

رسالت يا”ماموريت"رسالت يا”ماموريت"((((MISSIONMISSION::

منظور اساسي و منحصر به منظور اساسي و منحصر به فردي كه يك سازمان را از فردي كه يك سازمان را از

سازمان هاي ديگر ممتاز مي سازد سازمان هاي ديگر ممتاز مي سازد و پاسخگوي چيستي، چرايي، و پاسخگوي چيستي، چرايي،

چگونه و كي مي باشد.چگونه و كي مي باشد.

رسالت يا”ماموريت"رسالت يا”ماموريت"((((MISSIONMISSION::

را را )چرائي()چرائي(فلسفه وجودي سازمان فلسفه وجودي سازمان رسالت سازمان مي نامند هر رسالت سازمان مي نامند هر نيازنيازسازمان در پاسخ به يك سري سازمان در پاسخ به يك سري

ايجاد ميشود و هدف آن رفع آن نياز ايجاد ميشود و هدف آن رفع آن نياز مي باشد بنابراين قبل از هر اقدام مي باشد بنابراين قبل از هر اقدام بايد مشخص شود كه چه نيازهائي بايد مشخص شود كه چه نيازهائي منجر به تشكيل سازمان گرديده منجر به تشكيل سازمان گرديده

است.است.

: :اهميت ماموريت سازمانياهميت ماموريت سازماني

هدف نهائي سازمان را عمال مورد تاكيد هدف نهائي سازمان را عمال مورد تاكيد قرار مي دهدقرار مي دهد

مبنا و معيار تخصيص منابع محسوب مبنا و معيار تخصيص منابع محسوب ميشودميشود

جو شناخته شده اي را بر سازمان جو شناخته شده اي را بر سازمان حاكم مي كند و راهنماي تدوين برنامه ها حاكم مي كند و راهنماي تدوين برنامه ها وفعاليت هاي همه واحدها وافراد قرار وفعاليت هاي همه واحدها وافراد قرار

مي گيرد مي گيرد زمينه انعطاف پذيري سازماني را زمينه انعطاف پذيري سازماني را

فراهم مي آورد و برنامه ارزيابي فعاليتها فراهم مي آورد و برنامه ارزيابي فعاليتها و نتايج حاصله را جهت دهي مي نمايدو نتايج حاصله را جهت دهي مي نمايد

طراحي ماموريتها و وظايف طراحي ماموريتها و وظايف ::اصلياصلي

براساس نيازها و براي پاسخگوئي براساس نيازها و براي پاسخگوئي به آنها مشخص ميكنيم كه چه به آنها مشخص ميكنيم كه چه اقدامات تخصصي بايد صورت اقدامات تخصصي بايد صورت

پذيرد. پذيرد. ماموريت آن چيزي است كه بايد ماموريت آن چيزي است كه بايد توسط كالن سازمان انجام پذيرد. توسط كالن سازمان انجام پذيرد. به عبارت ديگر كسب و كارها و به عبارت ديگر كسب و كارها و

مشاغل اصلي سازمان بايد مشخص مشاغل اصلي سازمان بايد مشخص شود.شود.

روش برنامه ريزي مداخله بر اساس روش برنامه ريزي مداخله بر اساس )تحليل چارچوب )تحليل چارچوب ((PIPOPIPO))هدف هاهدف ها

منطقي(منطقي(

گردآوري نمايندگان جامعه مورد نظر و گردآوري نمايندگان جامعه مورد نظر و 1.1.صاحب نظران.صاحب نظران.

تبيين مسايل عمده و ترسيم درخت مسايل.تبيين مسايل عمده و ترسيم درخت مسايل.2.2.

توجه به ارزش هاي فرهنگي و فرصت ها.توجه به ارزش هاي فرهنگي و فرصت ها.3.3.

ترسيم درخت اهداف.ترسيم درخت اهداف.4.4.

تبيين منطق عمل و اهداف عملياتي.تبيين منطق عمل و اهداف عملياتي.5.5.

تعيين نتايج و فرآورده هاي مورد انتظار.تعيين نتايج و فرآورده هاي مورد انتظار.6.6.

تبيين شيوة سنجش.تبيين شيوة سنجش.7.7.

¶° eÉ Ì³¶°� � �

Ê]ZÌ Y� � �

cZZeY� �

]ZÀ»� Ê¿Z¿YÉÁ Ì¿� �

½Z»ZÁZfyZ� � � �

Ì ¿Y� �

Ì ¿Y¦ � � � Ê f ]YÁ¦ � �

¶° eÄ]Z Y� � � dËÂÅ¦ �

ÊËMZÊËZ Z¿� � � Ê z] iY½Y|¬§� �

É ZfyZ¦ � � � ½{Â¿¦ À»� ½{Â¿ÁÄ]� �

Ê ZeYÊ¿Z»Z]Z¿� � � ÊmZycZZeY� � � cZ ZeY¦ � � �

Ê¿Z» Z� �

[ ~m

Â»M� � ¼f »|� � � � ÊÅ|¿Z» Z� � ¹Zn ¿YÁ u� �

dË{Á|v»

ÂÀe¹|� � ½{Â¿ Y|ËZa�

É Ì³¶°� �¶° e�

Ê z]iY ËY§Y� � � �

Z Y¼f »|� � � � � �

Y|ËZa ]ZÀ»Ä]Ê]ZÌf {� � �

Z YÉ Z³|¿Z» ËY§Y� � � � �

ÊËY³ ze� � �

Ê Ì ÁÊ¼ f ³� � �

f ³� � �½Z Zz»�

Z Y f ³� � � � �

¼f » nÀ� � � � ZÅ|ÀËM§sÔ Y� � {|n»Ê |ÀÆ»�

d·Z ÀË�³� � � �¶° eÃ ËÁ� �

ZfyZÊÀËZ]� � �

sÂ ®Ì° e� �dÌ·Z §

Ê° eÊËY´¿Á{� � � Z YZ¬eYÌ� � � � � É °§Zª Ì¼ e� �

Ê z]dËÂÅ� cZ ZeY f ³� � � � � dÌ·Z §ÄÀÌ» ÂÀe� �

ZÆ¿Z» ZZ] ZeY� � � � ÊËMZcZiY� ZÆ°¼ÊÅ|¿Z»Z�




تهديدها(




ژي

ترسيم چشم اندازترسيم چشم انداز



ز


نمونه اي از مفهوم لغوي چشم انداز نمونه اي از مفهوم لغوي چشم انداز

((19641964در فرهنگ مريم وبستر )در فرهنگ مريم وبستر )

ίΪϧϢθ�

Ä]ÄÉ Ìq�YÌ£Ê¬Ë� � � �

Ê·Â¼ »½|Ë{

{Â Ê»Ã|ÅZ »� �

ªË YÄÊ�Á�� Ê»ª y Â e� �

{Â�

c |«ZË¶¼� �Â e� �

Ì£Ê Ë|¿YÁ{� � �Ìa {É{Z� � �

Y«Är¿MÊÀÌ]� �|f§ZÌ]©ZeYd Y�

Ϣθ�ϲΣϼτλ

ϡϮϬϔϣ

ίΪϧ

ϲϧΎϣίΎγΖϴόοϭΏϮϠτϣϩΪϨϳ ί ϱέϮμΗϖϠΧ

Bass , 1987

Ε έϮμΗϦϳ ϦϳϭΪΗˬΏϮϠτϣϩΪϨϳ Ε έϮμΗϒϳήόΗί ΪϧϢθ� ϝΎϘΘϧ ϖϳήσί ϥ ϭ34 ϥΩήϛΪϨ ϮΗϭͳ

Conger and kanungo,1987;Bennis and Nanus ,1985;Ticky and Devanna,1987;Perhaps a reflection of Selznick,1957

ΪϨ ϮΗϱ ήΑϲϳΎϨΒϣͳ =ϲϳΎϧ ϮΗ +ί ΪϧϢθ�ϥ ή< ϳΩϥΩήϛ

Bennis and Nanus,1985;Ticky and Devanna,1986;Gluck,1984

ϥ ή< ϳΩϥΩήϛΪϨ ϮΗϱΎϨΒϣͳ

Sashkin,1987;Serivastva,1983;Mendel and Gerjuoy,1984

مقايسه فرآيند ايجاد چشم انداز مقايسه فرآيند ايجاد چشم انداز فردي و گروهيفردي و گروهي

::VISIONVISION)))) چشم اندازچشم اندازديدگاهي آرماني است كه وضعيت ديدگاهي آرماني است كه وضعيت

سازمان را در آينده اي مشخص كه از سازمان را در آينده اي مشخص كه از عهدة ماموريت خود برآمده و مقاصد عهدة ماموريت خود برآمده و مقاصد

خود را محقق ساخته است نشان خود را محقق ساخته است نشان مي دهد. مي دهد.

::VISIONVISION)))) چشم اندازچشم انداز

عبارتست از آينده اي واقع گرايانه، عبارتست از آينده اي واقع گرايانه، تحقق پذير و جذاب براي سازمان. تحقق پذير و جذاب براي سازمان.


چشم انداز بيان صريح شما از چشم انداز بيان صريح شما از آينده اي است كه سازمان بايد به آينده اي است كه سازمان بايد به

سمت آن حركت كند. سمت آن حركت كند.


چشم انداز مركب از بخشي آينده چشم انداز مركب از بخشي آينده نگري، بخشي درون بيني، ميزان نگري، بخشي درون بيني، ميزان

زيادي تصور و قضاوت و اغلب حد زيادي تصور و قضاوت و اغلب حد زيادي جسارت و دريادلي است. زيادي جسارت و دريادلي است.


چشم انداز جهت را پيش بيني مي كند چشم انداز جهت را پيش بيني مي كند اما استراتزي چارچوب رسيدن به آن اما استراتزي چارچوب رسيدن به آن

را دراختيار مي گذارد. را دراختيار مي گذارد.

يهايژگوي شم چ

ج.ا.ا انداز

1404 در افق

ـرمردم ساال توسعه يافته ـبرخوردار از عدالت

زاديهاي آاجتماعي و مشروع ـ حفظ كرامت و

برخوردار از دانش حقوق انسانها يشرفته پ

ـ توانا در توليدعلمال الهام بخش و فع

ثر در جهان ؤوماسالم

2323

الف - مباني نظري

الف - مباني نظري

- ديدگاه رهبران7- ديدگاه رهبران7

- اهداف انقالب1- اهداف انقالب1- آينده نگري2- آينده نگري2- تفكر راهبردي3- تفكر راهبردي3- آرمان هاي نظام4- آرمان هاي نظام4- ويژگي ها و 5

مختصات- ويژگي ها و 5

- آثار و پيامدها6- آثار و پيامدها6مختصات

نگاهي به تجربه ساير كشورها در تدوين چشم انداز

نگاهي به تجربه ساير كشورها در تدوين چشم انداز

ب - مباني تجربيب - مباني تجربي

مباني

فلسفه سياسی اسالم ؟؟! اسالم پژوهی؟؟!

مجتبی لشکربلوکی ، دوره دکتری مجتبی لشکربلوکی ، دوره دکتری مديريت استراتژيک، درس استراتژی مديريت استراتژيک، درس استراتژی

کسب وکار، دکتر روستاکسب وکار، دکتر روستا2424

تفكر استراتژيك

تفكر استراتژيك

مقصود از تفكر استراتژيك ، خلق استراتژيهاي ابتكاري و نو است كه مي توتند قواعد بازي را بازنويسي كرده و چشم انداز آينده بالقوه اي را ترسيم

نمايد ، كه بطور قابل توجهي متفاوت از شكل گيري حال مي باشد .استراتژي

در پارادايم تلفيقي

شكل گيري استراتژي

در پارادايم تلفيقيمقصود برنامه ريزي استراتژيك ، عملياتي

كردن استراتژيهاي خلق شده از طريق تفكر استراتژيك و حمايت از فرآيند تفكر استراتژيك

است .برنامه ريزي

استراتژيكبرنامه ريزي

استراتژيك

فرآيند تفكر، تحليل، همگرا، غيرخالق

فرآيند تفكر، تحليل، همگرا، غيرخالق

فرآيند تفكر، تركيبي،

واگرا، خالق

فرآيند تفكر، تركيبي،

واگرا، خالق

در سند چشم تفكر و برنامه ريزي استراتژيك ةرابط - مباني نظري . . . تفكر راهبردي

انداز چه مولفه ای با اين

ويژگی ها آمده است؟

مجتبی لشکربلوکی ، دوره دکتری مجتبی لشکربلوکی ، دوره دکتری مديريت استراتژيک، درس استراتژی مديريت استراتژيک، درس استراتژی

کسب وکار، دکتر روستاکسب وکار، دکتر روستا2525

ايجاد فرصتها براي اجرا و طرح سواالتي از

شد اگر...؟ قبيل چه ميو اگر ... آنگاه ... ؟

ايجاد فرصتها براي اجرا و طرح سواالتي از

شد اگر...؟ قبيل چه ميو اگر ... آنگاه ... ؟

احساس تمايل و يك نقطه نظر واحد رقابتي

براي آينده

احساس تمايل و يك نقطه نظر واحد رقابتي

براي آينده

يك مدل ذهني از كل

سيستم و كل جريان ارزش آن

يك مدل ذهني از كل

سيستم و كل جريان ارزش آن

شكار فرصتها ،

خالقيت و ،آورينوابتكار ؟

شكار فرصتها ،

خالقيت و ،آورينوابتكار ؟

پيوند دادن گذشته به ده ينحال و حال به آ

براي ايجاد قدرت تصميم گيري درست و

بموقع

پيوند دادن گذشته به ده ينحال و حال به آ

براي ايجاد قدرت تصميم گيري درست و

بموقع

مباني نظري . . . تفكر راهبردي

تفكر

استراتژيك

تفكر

استراتژيك

فرصت طلبي

هوشمندانه

فرصت طلبي

هوشمندانه

اجراي فرضيهاجراي فرضيه

موقعه تفكر ب موقعه تفكر ب

چشم انداز نيت تمركزنيت تمركزسيستم

چشم انداز سيستم

انداز در سند چشم کدام مولفه ای بر

فرصتشکار

ها،نگاهی متفاوت است؟

آيا با تعداد زياد مولفه ها می

را تمرکز توان فهم کرد؟

در سند چشم

انداز چه مولفه ای با اين

ويژگی آمده است؟

2626

هاي چشم انداز : ويژگي

ها ها و آرمان - بيانگر ارزش1 - سادگي، گويايي، كوتاهي 2آفرين – اشتياق - غرورآفرين 3زا و چالشي - كلمات هيجان4 - قدرت انگيزش قوي 5ي ا - غيركليشه6

مباني نظري . . . ويژگي ها و مختصات

2727

جامع ، تحول گرا ، آينده نگر و پويا باشد .- 7

داراي افق زماني معين است .- 8

تصوير مطلوب از اهداف ممكن باشد .- 9


قابل دستيابي در زمان مورد نظر و كميت پذير باشد .- 10

برآيند آثار از مؤلفه هاي قوت و فرصت از - 11يكطرف و رافع نقاط ضعف و تهديدات با توجه به

هاي تعيين شده باشد . استراتژيبرانگيزاننده مشاركت همگاني و مشوق حركت - 12

جامعه باشند .

2828

آثار چشم انداز صحيح :

- جلب مشاركت و تعهد و احساس تعلق جامعه .1 - معني بخشي به زندگي مردم .2 - استانداردسازي حركت كشور .3ده كشور.ن - پيوند زدن حال و آي4 - وحدت بخشي و أيجاد انسجام در مسير پيشرفت كشور .5 - تبديل آرمانهاي شخصي به آرمانهاي مشترك .6 - عامل نشاط و تحرك .7 - افزايش قدرت برخورد با مشكالت .8 - امكان يافتن راههاي جديد و سريع ) بدليل دوردست بودن 9

اهداف ( .


ترسيم جايگاه مطلوب سازمان

ترسيم جايگاه مطلوب سازمان

بازبيني الزامات و پيش نيازها

بازبيني الزامات و پيش نيازها

برگزاري نشست های تخصصی

برگزاري نشست های تخصصی

تدوين سند چشم انداز

تدوين سند چشم انداز

رسالت و ماموريت و

ارزشهاي حاكم

رسالت و ماموريت و

ارزشهاي حاكم

نخبگان و مدیران مياتيمدیران مياتيصاحب نظران

نخبگان و صاحب نظران

ايده پردازي كاركردهاي

سازمان

ايده پردازي كاركردهاي

سازمان

ترسيم آينده محتمل سازمان

ترسيم آينده محتمل سازمان

تبيين انتظارات از سازمان

تبيين انتظارات از سازمان

تبيين مباني و فروض اساسي

تبيين مباني و فروض اساسي

مستندات و منابع

مستندات و منابع

تحليل وضعيت موجود

تحليل وضعيت موجود

اعتبار بخشی سند

و اصالح

اعتبار بخشی سند

و اصالح

دبيرخانه تدوين

چشم انداز

دبيرخانه تدوين

چشم انداز

مدیريت ارشدمدیريت ارشد

نمونه اي از فرايند تدوين چشم انداز

آینده پژوهی چیست ؟آینده پژوهی چیست ؟

آینده پژوهی مشتمل بر مجموعه تالش هایی است که بااستفاده از تجزیه و تحلیل آینده پژوهی مشتمل بر مجموعه تالش هایی است که بااستفاده از تجزیه و تحلیل

منابع، الگوها و عوامل تغییر و یا ثبات، به تجسم آینده های بالقوه و برنامه ریزی منابع، الگوها و عوامل تغییر و یا ثبات، به تجسم آینده های بالقوه و برنامه ریزی

چگونه از دل تغییرات چگونه از دل تغییرات برای آنها می پردازد. آینده پژوهی منعکس می کند که برای آنها می پردازد. آینده پژوهی منعکس می کند که

)یا تغییر نکردن( «امروز»، واقعیت «فردا» تولد می یابد.)یا تغییر نکردن( «امروز»، واقعیت «فردا» تولد می یابد.

» آینده پژوهی معادل لغت التین «آینده پژوهی معادل لغت التینFutures StudyFutures Study است. کلمه جمع « است. کلمه جمع »FuturesFutures

به این دلیل استفاده شده است که با بهره گیری از طیف وسیعی از متدلوژی ها و به این دلیل استفاده شده است که با بهره گیری از طیف وسیعی از متدلوژی ها و

بجای تصور «فقط یک آینده«، به گمانه زنی های سیستماتیک و خردروزانه، در بجای تصور «فقط یک آینده«، به گمانه زنی های سیستماتیک و خردروزانه، در

مبادرت می شود.مبادرت می شود.«چندین آینده متصور» «چندین آینده متصور» مورد نه فقط «یک آینده« بلکه مورد نه فقط «یک آینده« بلکه

و و «محتمل» «محتمل» ،،«ممکن» «ممکن» موضوعات آینده پژوهی دربرگیرنده گونه های موضوعات آینده پژوهی دربرگیرنده گونه های

برای دگرگونی از حال به آینده می باشند.برای دگرگونی از حال به آینده می باشند.«مطلوب» «مطلوب»

ضرورت آینده پژوهیضرورت آینده پژوهی .تغییرات تغییرات امروزه تغییرات با نرخ سریعتری بوقوع می پیوندند. امروزه تغییرات با نرخ سریعتری بوقوع می پیوندند

و متعاقبا تغییر در دیگر جنبه های زندگی، افزایش روز افزون و متعاقبا تغییر در دیگر جنبه های زندگی، افزایش روز افزون فناوری فناوری وابستگی متقابل کشورها و ملل، تمرکز زدایی جوامع و نهادهای وابستگی متقابل کشورها و ملل، تمرکز زدایی جوامع و نهادهای

موجود که بدلیل گسترش فناوری اطالعات شتاب بیشتری یافته است، موجود که بدلیل گسترش فناوری اطالعات شتاب بیشتری یافته است، به همراه حفظ ویژگیهای ملی، به همراه حفظ ویژگیهای ملی، جهانی شدن جهانی شدن تمایل روزافزون به تمایل روزافزون به

لزوم درک بهتر از لزوم درک بهتر از قومی و فرهنگی و بسیاری عوامل دیگر، قومی و فرهنگی و بسیاری عوامل دیگر، "تغییرات" و " آینده" را برای دولتها، کسب وکارها، "تغییرات" و " آینده" را برای دولتها، کسب وکارها،

سازمانها و مردم ایجاب می کند.سازمانها و مردم ایجاب می کند..با این همه آثار و با این همه آثار و آینده اساسا قرین به عدم قطعیت است.آینده اساسا قرین به عدم قطعیت است

که ریشه در گذشته و حال دارند، که ریشه در گذشته و حال دارند، اطالعات و واقعیات اطالعات و واقعیات رگه هایی از رگه هایی از می توانند رهنمون ما به آینده باشند. ادامه «تصمیم گیری صرفا چندین می توانند رهنمون ما به آینده باشند. ادامه «تصمیم گیری صرفا چندین آینده محتمل بر اساس تجارب گذشته«،غفلت از رصد تغییرات آتی را آینده محتمل بر اساس تجارب گذشته«،غفلت از رصد تغییرات آتی را

در پی خواهد داشت و با تلخکامی روبرو خواهد شد.در پی خواهد داشت و با تلخکامی روبرو خواهد شد. عدم قطعیت نهفته در آینده برای بعضی، توجیه کننده عدم دور عدم قطعیت نهفته در آینده برای بعضی، توجیه کننده عدم دور

اندیشی آنان است وبرای عده ای دیگر منبعی گرانبها از اندیشی آنان است وبرای عده ای دیگر منبعی گرانبها از فرصت هاست.فرصت هاست.

تاریخچه آینده پژوهیتاریخچه آینده پژوهی

اشتیاق بشر برای دانستن در باره آینده از عهد باستان وجود داشته است پیشگویان و اشتیاق بشر برای دانستن در باره آینده از عهد باستان وجود داشته است پیشگویان و کاهن ها نمونه هایی از کسانی هستند که در گذشته تالش داشتند به نحوی به این اشتیاق در کاهن ها نمونه هایی از کسانی هستند که در گذشته تالش داشتند به نحوی به این اشتیاق در

نزد خاص و عام پاسخ دهند.نزد خاص و عام پاسخ دهند.دیده می شود، عصری که دیده می شود، عصری که عصر روشنگری عصر روشنگری اولین نشانه های جدی تر توجه بشر به آینده در اولین نشانه های جدی تر توجه بشر به آینده در

بشر باور داشت که علوم برای هر چیزی راه حلی خواهند یافت. در اثر رشد شتابان علوم بشر باور داشت که علوم برای هر چیزی راه حلی خواهند یافت. در اثر رشد شتابان علوم در این دوره، متفکرین عصر روشنگری واقعا به این نتیجه رسیده بودند که تنها زمان در این دوره، متفکرین عصر روشنگری واقعا به این نتیجه رسیده بودند که تنها زمان می خواهد تا همه قوانین و قواعد جامعه و محیط پیرامون بشر معلوم و آشکار شود.می خواهد تا همه قوانین و قواعد جامعه و محیط پیرامون بشر معلوم و آشکار شود.

º روشنی از آینده )مدینه º روشنی از آینده )مدینه در همین دوران، بر خالف گذشته که بیشتر متفکرین، افق های کامال در همین دوران، بر خالف گذشته که بیشتر متفکرین، افق های کامالفاضله(، تصویر می کردند، تجسم های تیره تری از آینده نیز نضج یافت. آثار متفکرینی چون فاضله(، تصویر می کردند، تجسم های تیره تری از آینده نیز نضج یافت. آثار متفکرینی چون

Aldous Aldousو آلدوس هاکسلی و آلدوس هاکسلی George OrwellGeorge Orwell، جورج اورول ، جورج اورول H.G.WellH.G.Wellاچ جی ول اچ جی ول HuxleyHuxley از زمره چنین اندیشه هایی محسوب می شود و با چنین نمونه هایی است که کال از زمره چنین اندیشه هایی محسوب می شود و با چنین نمونه هایی است که کال

آینده پژوهی راه خود را به ادبیات باز می کند. موفقیت عظیم رمان های ژول ورن و پا آینده پژوهی راه خود را به ادبیات باز می کند. موفقیت عظیم رمان های ژول ورن و پا ، در ادامه همین راه رخ می دهد.، در ادامه همین راه رخ می دهد.سبک علمی تخیلی در ادبیاتسبک علمی تخیلی در ادبیاتگرفتن گرفتن

که در آن اختراعات و ابداعات شگفت انگیزی نظیر که در آن اختراعات و ابداعات شگفت انگیزی نظیر ۱۸۹۳۱۸۹۳برگزاری نمایشگاهی در سال برگزاری نمایشگاهی در سال تلفن، المپ برق و اولین دوربین فیلمبرداری معرفی شد، باعث هیجان عمومی گردید. در تلفن، المپ برق و اولین دوربین فیلمبرداری معرفی شد، باعث هیجان عمومی گردید. در

شخصیت برجسته آن روزگاراعالم می کندواز شخصیت برجسته آن روزگاراعالم می کندواز ۷۴۷۴همان روزها یک نشریه مطرح، فراخوانی از همان روزها یک نشریه مطرح، فراخوانی از آنان می خواهد که در مورد قرن بعدی پیش بینی هایی بعمل آورند. بعدها معلوم شد که پیش آنان می خواهد که در مورد قرن بعدی پیش بینی هایی بعمل آورند. بعدها معلوم شد که پیش

º هیچیک از رخدادهای مهم º هیچیک از رخدادهای مهم بینی های آنان تا حد زیادی خوش بینانه بوده و در ضمن، تقریبا بینی های آنان تا حد زیادی خوش بینانه بوده و در ضمن، تقریباقرن بیستم نظیر اختراع اتوموبیل، رادیو و تلویزیون، بروز دو جنگ جهانی، کشف انرژی قرن بیستم نظیر اختراع اتوموبیل، رادیو و تلویزیون، بروز دو جنگ جهانی، کشف انرژی

اتمی، پرواز به فضا و البته ظهور کامپیوتر در فهرست آینده نگاری آنان یافت نمی شد.اتمی، پرواز به فضا و البته ظهور کامپیوتر در فهرست آینده نگاری آنان یافت نمی شد.

نیاز به پیش بینی تکنولوژی، منجر به انجام یکی از مشهورترین ارزیابی ها با استفاده نیاز به پیش بینی تکنولوژی، منجر به انجام یکی از مشهورترین ارزیابی ها با استفاده ۱۹۶۴۱۹۶۴درسال درسال خبرگان فنآوری های مختلف خبرگان فنآوری های مختلف ، ، RandRandگردید. در چارچوب حمایت های موسسه رند گردید. در چارچوب حمایت های موسسه رند روش دلفی روش دلفی از از

طی یک پروژه مشترک مامور شدند که تکنولوژی های نوظهوردر یکصد سال آینده را پیش بینی طی یک پروژه مشترک مامور شدند که تکنولوژی های نوظهوردر یکصد سال آینده را پیش بینی « تحوالت مهم علمی»، «کنترل جمعیت»، « تحوالت مهم علمی»، «کنترل جمعیت»، نمایند. بررسی آنان شش مقوله نمایند. بررسی آنان شش مقوله

«اتوماسیون»، «پیشرفت در زمینه علوم فضایی»، «جلوگیری از جنگ» و «اتوماسیون»، «پیشرفت در زمینه علوم فضایی»، «جلوگیری از جنگ» و را شامل می شد. این تکنیک از افراد می خواست که ضمن ارایه را شامل می شد. این تکنیک از افراد می خواست که ضمن ارایه «سیستم های تسلیحاتی» «سیستم های تسلیحاتی»

ارزیابی خود، پراکندگی پاسخ های سایر خبرگان را نیز در نظر گرفته و پس از بحث در مورد ارزیابی خود، پراکندگی پاسخ های سایر خبرگان را نیز در نظر گرفته و پس از بحث در مورد . نتایج این تکنیک بطرز عجیبی . نتایج این تکنیک بطرز عجیبی تفاوت ها، نهایتا ارزیابی های تجدید نظرشده خود را ارایه کنندتفاوت ها، نهایتا ارزیابی های تجدید نظرشده خود را ارایه کنند

در پیش بینی ظهور تکنولوژی های دهه های بعدی، دقیق بود.در پیش بینی ظهور تکنولوژی های دهه های بعدی، دقیق بود.

آینده پژوهی بمثابه یک فعالیت عمومی از دهه شصت آغاز شد. برتراند دوژوئنل اولین مطالعه آینده پژوهی بمثابه یک فعالیت عمومی از دهه شصت آغاز شد. برتراند دوژوئنل اولین مطالعه نظری در مورد آینده را بنام «هنر گمان« را نوشت. او در این زمینه با اشاره به این که «هیچ نظری در مورد آینده را بنام «هنر گمان« را نوشت. او در این زمینه با اشاره به این که «هیچ

واقعیتی در مورد آینده وجود ندارد«، نتیجه گرفت که یافتن مدارک و استنتاجات برای آینده، نیازمند واقعیتی در مورد آینده وجود ندارد«، نتیجه گرفت که یافتن مدارک و استنتاجات برای آینده، نیازمند روش هایی غیر متداول می باشد.روش هایی غیر متداول می باشد.

بود که در آن آینده پژوهی به عنوان یکی از رشته های جدید علوم پایه ریزی شد. دو بود که در آن آینده پژوهی به عنوان یکی از رشته های جدید علوم پایه ریزی شد. دو ۶۰۶۰باز این دهه باز این دهه یا انجمن آینده دنیا و یا انجمن آینده دنیا و World Futures Society(WFSWorld Futures Society(WFS))سازمان معتبر آینده پژوهی جهان یعنی سازمان معتبر آینده پژوهی جهان یعنی

یا فدراسیون جهانی آینده پژوهی، در یا فدراسیون جهانی آینده پژوهی، در World Futures Studies Federation(WFSFWorld Futures Studies Federation(WFSF) )همچنین همچنین در پاریس تأسیس شدند. در حال حاضر در پاریس تأسیس شدند. در حال حاضر ۱۹۷۳۱۹۷۳ در آمریکا و در آمریکا و ۱۹۶۷۱۹۶۷همین دوران به ترتیب در سالهای همین دوران به ترتیب در سالهای

بر بر برخوردار است. برخوردار است. ۱۹۷۰۱۹۷۰ و اوایل و اوایل ۱۹۶۰۱۹۶۰آینده پژوهی از پهنه وسیعتری نسبت به دوران طالیی آینده پژوهی از پهنه وسیعتری نسبت به دوران طالیی خالف آن دوران، آینده پژوهی تنها به عده معدودی از نویسندگان و استادان محدود خالف آن دوران، آینده پژوهی تنها به عده معدودی از نویسندگان و استادان محدود نمی شود بلکه دنیای کسب و کار، دولتمردان و فرهیختگان همگی در حال بیداری و نمی شود بلکه دنیای کسب و کار، دولتمردان و فرهیختگان همگی در حال بیداری و درک این واقعیت هستند که برای اینکه آینده موفقی داشته باشیم باید بر روی آن درک این واقعیت هستند که برای اینکه آینده موفقی داشته باشیم باید بر روی آن

تمرکز کنیم. بدین ترتیب است که برنامه ریزی استراتژیک بر مبنای چشم اندازها و تمرکز کنیم. بدین ترتیب است که برنامه ریزی استراتژیک بر مبنای چشم اندازها و متکی بر سناریوها، امکانپذیر خواهد بود.متکی بر سناریوها، امکانپذیر خواهد بود.

می می مسائل امروز سازمانها با راه حلهاي ديروز مسائل امروز سازمانها با راه حلهاي ديروز آیاآیا

توان پاسخ داد؟توان پاسخ داد؟

؟ ؟پيش بيني آينده مشكالت آتي را حل مي كندپيش بيني آينده مشكالت آتي را حل مي كند

آینده وجود دارد ؟آینده وجود دارد ؟

o اقدام كرد. اقدام كرد. آینده پژوهی آینده پژوهی بايد براي بايد براي

o آينده اي وجود ندارد، بلكه بايد آن را خلق آينده اي وجود ندارد، بلكه بايد آن را خلق

..كردكرد

oبا تغيير كافي نيست ، بلكه با تغيير كافي نيست ، بلكه همسویی همسوییفقطفقط

کرد.کرد. لمسلمسبايد آن را بايد آن را

ابزار آينده پژوهيابزار آينده پژوهي11 دلفی .دلفی.22سناریو پردازی.سناریو پردازی.33روند.روند.44تجزیه و تحلیل روندها.تجزیه و تحلیل روندها.55تجزیه و تحلیل پیشران ها.تجزیه و تحلیل پیشران ها.66فناوري هاي كليدي.فناوري هاي كليدي.77چشم انداز سازی.چشم انداز سازی.88نقشه راه.نقشه راه.99پس نگری.پس نگری.1010مدل سازی.مدل سازی.1111شبیه سازی.شبیه سازی.1212ترکیبی از روش های فوق.ترکیبی از روش های فوق.

PossiblePossibleآینده ممکن آینده ممکن

Plausible آینده موجه

( Probableآینده محتمل

Preferableآینده مطلوب

آینده ممکن

آینده موجهسناریو

آینده محتمل

آینده مطلوب

انواع آینده

تعریف سناریوتعریف سناریوواژه سناريو از دنياي تئاتر و سينما گرفته شده و بر روايت داستان واژه سناريو از دنياي تئاتر و سينما گرفته شده و بر روايت داستان

برنامه ريزي برنامه ريزي و نيز نقش هاي بازيگران داللت دارد. اما در مبحث و نيز نقش هاي بازيگران داللت دارد. اما در مبحث بر پايه سناريو مي توان آن را به صورت داستان هاي بر پايه سناريو مي توان آن را به صورت داستان هاي

مربوط به آينده هاي ممکن متعدد، که يک دولت، سازمان مربوط به آينده هاي ممکن متعدد، که يک دولت، سازمان يا شرکت احتماال با آنها مواجه خواهد شد، تعريف کرد.يا شرکت احتماال با آنها مواجه خواهد شد، تعريف کرد.

به صورت پويا و متحرک به صورت پويا و متحرک سناريوها به صورت نموداري و سناريوها به صورت نموداري و جريان تحول و پيدايش دنياي آينده را نمايش مي دهند.جريان تحول و پيدايش دنياي آينده را نمايش مي دهند.

سناريوها موجب تمرکز توجه ما بر روي نقاط انشعاب مسير آينده سناريوها موجب تمرکز توجه ما بر روي نقاط انشعاب مسير آينده و پيشامدهاي بالقوه در اين مسير مي شوند. به کمک تصميم گيري و پيشامدهاي بالقوه در اين مسير مي شوند. به کمک تصميم گيري برپايه آينده هاي بديل و آزمون استراتژي هاي پيشنهادي در شرايط برپايه آينده هاي بديل و آزمون استراتژي هاي پيشنهادي در شرايط مختلفي که سناريوها معرفي مي کنند، براي مواجهه باعدم قطعيت مختلفي که سناريوها معرفي مي کنند، براي مواجهه باعدم قطعيت

هاي آينده آمادگي بيشتري کسب مي کنيم. در اين حالت تصميم هاي آينده آمادگي بيشتري کسب مي کنيم. در اين حالت تصميم هاي اتخاذ شده در برابر اکثر رويداد هاي آينده، که شايد برخي از هاي اتخاذ شده در برابر اکثر رويداد هاي آينده، که شايد برخي از

آنها دور از تصور باشند، انعطاف پذيري زيادي خواهند داشت.آنها دور از تصور باشند، انعطاف پذيري زيادي خواهند داشت.

انواع سناريوهاانواع سناريوهابا نگاهي ساده به موقعيت هايي که يک دولت، شرکت يا سازمان با نگاهي ساده به موقعيت هايي که يک دولت، شرکت يا سازمان

شايد در آينده با آنها روبرو شود، مي توان پنچ نوع سناريوي متمايز شايد در آينده با آنها روبرو شود، مي توان پنچ نوع سناريوي متمايز را شناسايي کرد.را شناسايي کرد.

روندهاي جاري بدون تغييرات مهم روندهاي جاري بدون تغييرات مهم "سناريوي بدون شگفتي" "سناريوي بدون شگفتي" - - 11 به "مسير عادي" خود ادامه خواهند داد. به "مسير عادي" خود ادامه خواهند داد.

: آينده "بهتر" از گذشته خواهد بود .: آينده "بهتر" از گذشته خواهد بود ."سناريوي خوش بينانه" "سناريوي خوش بينانه" - - 22

آينده "بدتري" را نسبت به حال و گذشته آينده "بدتري" را نسبت به حال و گذشته "سناريوي بدبينانه»: "سناريوي بدبينانه»: - - 33لحاظ مي کند.لحاظ مي کند.

": در آن حوادث و "بحران هاي غير منتظره" ": در آن حوادث و "بحران هاي غير منتظره" "سناريوي فاجعه"سناريوي فاجعه- - 44براي سازمان رخ خواهند داد. براي سازمان رخ خواهند داد.

" :که در آن رويداد هاي "بسيار خوب باور " :که در آن رويداد هاي "بسيار خوب باور "سناريوي معجزه"سناريوي معجزه- - 55نکردني" در آينده به وقوع مي پيوندند.نکردني" در آينده به وقوع مي پيوندند.

سناریونویسیسناریونویسیروش سناريونويسي به معناي سازمان دهي اطالعات و احتماالت آتي در ترسيم و روش سناريونويسي به معناي سازمان دهي اطالعات و احتماالت آتي در ترسيم و تصويرسازي آينده هاي بديل مي باشد . روش سناريونويسي به ويژه براي كمك به تصويرسازي آينده هاي بديل مي باشد . روش سناريونويسي به ويژه براي كمك به

درك حوادثي مفيد خواهد بود كه به نظر مي رسد تركيبي ناهمگون از اطالعات درك حوادثي مفيد خواهد بود كه به نظر مي رسد تركيبي ناهمگون از اطالعات غيرمرتبط هستند . اين روش با توجه به نقطه ي شروع و عزيمت ، مي تواند برون غيرمرتبط هستند . اين روش با توجه به نقطه ي شروع و عزيمت ، مي تواند برون

يابي يا هنجاري باشد . مطالعه ي هنجاري با تعيين اهداف و مقاصدآتي آغاز مي يابي يا هنجاري باشد . مطالعه ي هنجاري با تعيين اهداف و مقاصدآتي آغاز مي شود و سپس با تعيين احتمال و چگونگي در وقوع آن ها به انجام مي رسد.شود و سپس با تعيين احتمال و چگونگي در وقوع آن ها به انجام مي رسد.

روندهاي موجود در روندهاي موجود در مطالعه ي برون يابي بر اين فرض استوار است كه مطالعه ي برون يابي بر اين فرض استوار است كه متغيرهاي مرتبط تدوام خواهند يافت. سناريوها از جنبه ي دروني، متغيرهاي مرتبط تدوام خواهند يافت. سناريوها از جنبه ي دروني،

تصاوير مجسمي از احتماالت آينده و تركيبي از عناصر كميت پذير و تصاوير مجسمي از احتماالت آينده و تركيبي از عناصر كميت پذير و كيفي هستند كه به عنوان سلسله عوامل منطقي بديل ر خدادها كيفي هستند كه به عنوان سلسله عوامل منطقي بديل ر خدادها

. براي اين منظور نخست بايد تحليل تأثير عوامل متقابل صورت . براي اين منظور نخست بايد تحليل تأثير عوامل متقابل صورت مرتب شده اندمرتب شده اندبگيرد تا روابط بين فرض هاي موجود براي كسب اطمينان از هماهنگي آن ها با هر بگيرد تا روابط بين فرض هاي موجود براي كسب اطمينان از هماهنگي آن ها با هر

مورد است. مزيت مورد است. مزيت ٣٣ يا يا ٢٢سناريو انتخاب شود . شمار سناريوها اغلب محدود به سناريو انتخاب شود . شمار سناريوها اغلب محدود به مهم اين روش آن است كه عدم اطمينان ها ر ا در چشم اندازها نمودار مي سازد و مهم اين روش آن است كه عدم اطمينان ها ر ا در چشم اندازها نمودار مي سازد و

مشخص مي كند كه آينده هاي محتمل زيادي وجود دارند . محدوديت بزرگ اين مشخص مي كند كه آينده هاي محتمل زيادي وجود دارند . محدوديت بزرگ اين روش، آن است كه سناريوها به ميزان قابل توجهي وابسته به نويسندگان آن ها روش، آن است كه سناريوها به ميزان قابل توجهي وابسته به نويسندگان آن ها

هستند.هستند.

برنامه ريزي برپايه سناريو برنامه ريزي برپايه سناريو چيست ؟چيست ؟

برنامه ريزي بر پايه سناريو روشي منظم و منضبط است که از آن براي برنامه ريزي بر پايه سناريو روشي منظم و منضبط است که از آن براي کشف نيروهاي پيشران کليدي در متن تغييرات شتابان ، پيچيدگي هاي فوق کشف نيروهاي پيشران کليدي در متن تغييرات شتابان ، پيچيدگي هاي فوق

العاده و عدم قطعيت هاي متعدد استفاده مي شود. از طريق اين روش، العاده و عدم قطعيت هاي متعدد استفاده مي شود. از طريق اين روش، رهبران و مديران با نگاه به رويداد هاي غير منتظره در آينده و درک عميق رهبران و مديران با نگاه به رويداد هاي غير منتظره در آينده و درک عميق

پيامدهاي احتمالي آنها، چندين داستان يا روايت متمايز درباره آينده هاي پيامدهاي احتمالي آنها، چندين داستان يا روايت متمايز درباره آينده هاي ممکن را کشف و "تعريف" مي کنند. اين سناريوها ابزاري براي نظم ممکن را کشف و "تعريف" مي کنند. اين سناريوها ابزاري براي نظم

بخشيدن به بينش ها و استنباط هاي رهبران و مديران هستند. مقصود از بخشيدن به بينش ها و استنباط هاي رهبران و مديران هستند. مقصود از تعريف سناريوها انتخاب فقط يک آينده مرجح و آرزوي به حقيقت پيوستن آن تعريف سناريوها انتخاب فقط يک آينده مرجح و آرزوي به حقيقت پيوستن آن

قصد قصد و يا پيدا کردن محتمل ترين آينده و سعي در تطبيق با آن نيست، بلکه و يا پيدا کردن محتمل ترين آينده و سعي در تطبيق با آن نيست، بلکه اصلي برنامه ريزي برپايه سناريو اتخاذ تصميم هايي استراتژيک اصلي برنامه ريزي برپايه سناريو اتخاذ تصميم هايي استراتژيک

است که براي "همه آينده هاي ممکن" به اندازه کافي خردمندانه است که براي "همه آينده هاي ممکن" به اندازه کافي خردمندانه و پابرجا باشند. اگر هنگام تدوين سناريوها تفکر جدي صورت و پابرجا باشند. اگر هنگام تدوين سناريوها تفکر جدي صورت

بگيرد، آنگاه اصال مهم نيست که در آينده چه اتفاقي خواهد افتاد، بگيرد، آنگاه اصال مهم نيست که در آينده چه اتفاقي خواهد افتاد، زيرا دولت، شرکت يا سازمان در مقابل "هر اتفاقي" آماده است زيرا دولت، شرکت يا سازمان در مقابل "هر اتفاقي" آماده است

. در برنامه ريزي . در برنامه ريزي و مي تواند بر مسير اتفاقات آينده تاثير گذار باشدو مي تواند بر مسير اتفاقات آينده تاثير گذار باشدبرپايه سناريو تالش مي شود بر اساس فهم داللت هاي انتخاب هاي امروز برپايه سناريو تالش مي شود بر اساس فهم داللت هاي انتخاب هاي امروز

راه هاي اثر گذاري بر پيامدهاي آتي اين انتخابها در آينده کشف شوند.راه هاي اثر گذاري بر پيامدهاي آتي اين انتخابها در آينده کشف شوند.

فرايند برنامه ريزي بر پايه فرايند برنامه ريزي بر پايه سناريوسناريو

براي فعاليت در دنياي سرشار از عدم قطعيت، رهبران و مديران بايد براي فعاليت در دنياي سرشار از عدم قطعيت، رهبران و مديران بايد

" اگر اين " اگر اين مفروضات خود را درباره مسير حرکت جهان با پرسش هاي فراوانمفروضات خود را درباره مسير حرکت جهان با پرسش هاي فراوان

. . به چالش بکشند تا بتوانند جهان آينده را واضح تر ببينندبه چالش بکشند تا بتوانند جهان آينده را واضح تر ببينندطور شود چه؟" طور شود چه؟"

هدف برنامه ريزي بر پايه سناريو کمک به رهبران و مديران براي هدف برنامه ريزي بر پايه سناريو کمک به رهبران و مديران براي

تغيير نگرش آنها نسبت به "واقعيات هاي پنداري" و نزديک کردن تغيير نگرش آنها نسبت به "واقعيات هاي پنداري" و نزديک کردن

هر چه بيشتر ديدگاه آنها به "واقعيت هاي موجود" و يا "واقعيت هر چه بيشتر ديدگاه آنها به "واقعيت هاي موجود" و يا "واقعيت

. نتيجه نهايي برنامه ريزي بر پايه سناريو ترسيم . نتيجه نهايي برنامه ريزي بر پايه سناريو ترسيم هاي در حال ظهور" استهاي در حال ظهور" است

يک نقشه درست و دقيق از آينده نيست بلکه هدف آن اصالح و بهبود نظام مند يک نقشه درست و دقيق از آينده نيست بلکه هدف آن اصالح و بهبود نظام مند

در کتاب " هنر دورنگري" ، در کتاب " هنر دورنگري" ، پيتر شوارتزپيتر شوارتزتصميم هاي مربوط به آينده است. تصميم هاي مربوط به آينده است.

گام هاي برنامه ريزي بر پايه سناريو را به شرح زير توصيف کرده است: گام هاي برنامه ريزي بر پايه سناريو را به شرح زير توصيف کرده است:

گام اول: آشکار سازي تصميم گام اول: آشکار سازي تصميم رهبر يا مدير سازمان بايد درک درستي از انتخاب هاي خود داشته و بداند که در رهبر يا مدير سازمان بايد درک درستي از انتخاب هاي خود داشته و بداند که در

آينده نزديک و در حال تکوين بايد چه موضوعات مهمي را در دستورکار خود قرار آينده نزديک و در حال تکوين بايد چه موضوعات مهمي را در دستورکار خود قرار دهد. واکنش رهبران و مديران به اين مسائل بسياري از عملکردهاي آينده دهد. واکنش رهبران و مديران به اين مسائل بسياري از عملکردهاي آينده

سازمان آنها را مشخص مي کند. بنابراين در گام نخست بايد ماهيت تصميم هاي سازمان آنها را مشخص مي کند. بنابراين در گام نخست بايد ماهيت تصميم هاي اين گام با طرح پرسش هاي مناسب با توجه به اين گام با طرح پرسش هاي مناسب با توجه به استراتژيک آشکار شود. استراتژيک آشکار شود.

ارزش ها، چشم انداز، اهداف و ماموريت سازمان انجام مي شود . ارزش ها، چشم انداز، اهداف و ماموريت سازمان انجام مي شود . اين پرسش ها مي توانند به شرح زير باشند :اين پرسش ها مي توانند به شرح زير باشند :

صنعت و کسب و کار ما به کدام سمت در حال حرکت است؟ صنعت و کسب و کار ما به کدام سمت در حال حرکت است؟ مسير توسعه و رشد صنعت و يا کسب و کار ما چيست؟ مسير توسعه و رشد صنعت و يا کسب و کار ما چيست؟

چه رويدادهايي ممکن است در توسعه و رشد صنعت و يا کسب و کار چه رويدادهايي ممکن است در توسعه و رشد صنعت و يا کسب و کار ما موثر بوده و ما را به اعمال تغييرات وادار کنند؟ما موثر بوده و ما را به اعمال تغييرات وادار کنند؟

تحت چه شرايطي و در چه محيطي سازمان ما مي تواند موفق تحت چه شرايطي و در چه محيطي سازمان ما مي تواند موفق باشد؟اباشد؟ا

تحت چه شرايطي و در چه محيطي سازمان ما در معرض خطر قرار تحت چه شرايطي و در چه محيطي سازمان ما در معرض خطر قرار مي گيرد؟ مي گيرد؟

اين پرسش ها براي نفوذ به ذهن رهبران و مديران، که نوعا حالتي تدافعي دارد، اين پرسش ها براي نفوذ به ذهن رهبران و مديران، که نوعا حالتي تدافعي دارد، ساختار ذهني ساختار ذهني با مقاومت هايي روبرو خواهد شود. بنابراين در اين مرحله با مقاومت هايي روبرو خواهد شود. بنابراين در اين مرحله

ومشخص مي شود که آيا ساختار ذهني رهبران و مديران ، ومشخص مي شود که آيا ساختار ذهني رهبران و مديران ، موجود آزموده شده موجود آزموده شده آنها را از بهتر ديدن آينده هاي متعدد و مختلف محروم کرده است يا نه؟ اين آنها را از بهتر ديدن آينده هاي متعدد و مختلف محروم کرده است يا نه؟ اين

مرحله همچنين شامل شناسائي "عوامل کليدي موفقيت" کسب و کار مي شود.مرحله همچنين شامل شناسائي "عوامل کليدي موفقيت" کسب و کار مي شود.

گام دوم : بدست آوردن و جمع آوري گام دوم : بدست آوردن و جمع آوري اطالعات اطالعات

هنگام تدوين سناريوها، روايت داستان هايي که دانش کنوني مردم هنگام تدوين سناريوها، روايت داستان هايي که دانش کنوني مردم را نسبت به محيط پيراموني افزايش داده و درضمن نگرش آنها را نسبت به محيط پيراموني افزايش داده و درضمن نگرش آنها

به واقعيت هاي جهان آينده را به چالش کشد، ضروري است. به واقعيت هاي جهان آينده را به چالش کشد، ضروري است. بنابراين فرايند تدوين سناريو لزوما شامل بدست آوردن و جمع بنابراين فرايند تدوين سناريو لزوما شامل بدست آوردن و جمع

آوري اطالعات مي باشد. پس از جمع آوري اطالعات طراحان مي آوري اطالعات مي باشد. پس از جمع آوري اطالعات طراحان مي توانند سئواالت اساسي و مهمي را مطرح کنند. يک طراح سناريو توانند سئواالت اساسي و مهمي را مطرح کنند. يک طراح سناريو

بايد به صورت همزمان بر روي موضوعات کليدي و مهم و نيز بايد به صورت همزمان بر روي موضوعات کليدي و مهم و نيز يکي از موضوعات يکي از موضوعات رويداد هاي غير منتظره احتمالي تمرکز کند. رويداد هاي غير منتظره احتمالي تمرکز کند.

مهم هنگام جمع آوري اطالعات توجه ويژه به پيشرفت مهم هنگام جمع آوري اطالعات توجه ويژه به پيشرفت هاي علم و فنآوري و همه رويدادهايي است که به هاي علم و فنآوري و همه رويدادهايي است که به

باورها و نظام هاي ارزشي مردم آينده شکل مي دهند. باورها و نظام هاي ارزشي مردم آينده شکل مي دهند.

گام سوم : شناسايي نيروهاي پيشران گام سوم : شناسايي نيروهاي پيشران کليدي کليدي

سومين فعاليت هنگام تدوين سناريوها، جستجوي "نيروهاي پيشران سومين فعاليت هنگام تدوين سناريوها، جستجوي "نيروهاي پيشران کليدي" است که "عوامل کليدي موفقيت" کسب و کار را تحت تاثير کليدي" است که "عوامل کليدي موفقيت" کسب و کار را تحت تاثير

مي تواند بر مي تواند بر ضوابط دولتي ضوابط دولتي قرار مي دهند. به عنوان مثال قوانين و قرار مي دهند. به عنوان مثال قوانين و موفقيت کسب و کار تاثير داشته باشد اما بايد توجه کرد که عالوه بر موفقيت کسب و کار تاثير داشته باشد اما بايد توجه کرد که عالوه بر

قوانين دولتي، عوامل ناشناخته خارجي فراواني نيز وجود دارند. قوانين دولتي، عوامل ناشناخته خارجي فراواني نيز وجود دارند. شناسايي و ارزيابي اين عوامل بنيادي نقطه عطف روش برنامه شناسايي و ارزيابي اين عوامل بنيادي نقطه عطف روش برنامه

نيروهاي پيشران کليدي نيروهاي پيشران کليدي شناساييشناساييريزي بر پايه سناريو است. ريزي بر پايه سناريو است. لزوما بايد به صورت گروهي انجام شود. نيروهاي پيشران لزوما بايد به صورت گروهي انجام شود. نيروهاي پيشران

را مي توان به مولفه هاي اجتماعي، فرهنگي، فنآورانه، را مي توان به مولفه هاي اجتماعي، فرهنگي، فنآورانه، عموما عموما سياسي، اقتصادي، و زيست محيطي تجزيه کرد. سياسي، اقتصادي، و زيست محيطي تجزيه کرد.

شرکت ها کنترل کمتري بر نيروهاي پيشران دارند و تنها اهرم موثري شرکت ها کنترل کمتري بر نيروهاي پيشران دارند و تنها اهرم موثري که براي برخورد با آنها در اختيار دارند، شناسايي و فهم تاثيرات که براي برخورد با آنها در اختيار دارند، شناسايي و فهم تاثيرات

آنهاست. آنهاست.

گام چهارم: آشکار سازي عناصر نسبتا گام چهارم: آشکار سازي عناصر نسبتا معين معين

عناصر نسبتا معين، که به زنجيره رويدادهاي خاص وابسته نيستند، عناصر نسبتا معين، که به زنجيره رويدادهاي خاص وابسته نيستند،

مثال بارز مثال بارز شالوده توسعه سناريوها و منطق حاکم برآنها مي باشند. شالوده توسعه سناريوها و منطق حاکم برآنها مي باشند.

براي عناصر نسبتا معين، رشد جمعيت يک کشور است. براي عناصر نسبتا معين، رشد جمعيت يک کشور است.

در شوروي در شوروي ۱۹۷۰۱۹۷۰ و و ۱۹۶۰۱۹۶۰کاهش شديد نرخ زادوولد در دهه هاي کاهش شديد نرخ زادوولد در دهه هاي

با معضل کمبود با معضل کمبود ۱۹۸۰۱۹۸۰سابق باعث شد تا اين کشور در اواسط دهه سابق باعث شد تا اين کشور در اواسط دهه

نيروي کار مواجه شود. اين مساله باعث بوجود آمدن مشکالت نيروي کار مواجه شود. اين مساله باعث بوجود آمدن مشکالت

و و ۶۰۶۰اقتصادي و سياسي فراواني در شوروي سابق شد. در دهه هاي اقتصادي و سياسي فراواني در شوروي سابق شد. در دهه هاي

در کشور شوروي در کشور شوروي ۸۰۸۰ موضوع کاهش نيروي کار فعال دردهه موضوع کاهش نيروي کار فعال دردهه ۷۰۷۰

سابق يک عنصر نسبتا معين تلقي مي شد. سابق يک عنصر نسبتا معين تلقي مي شد.

گام پنجم: شناسائي عدم قطعيت گام پنجم: شناسائي عدم قطعيت هاي بحرانيهاي بحراني

در هر طرحي، عدم قطعيت هاي بحراني مختلفي وجود دارند و در هر طرحي، عدم قطعيت هاي بحراني مختلفي وجود دارند و وظيفه اصلي هر طراح سناريو جستجو و يافتن آنهاست. اين عدم وظيفه اصلي هر طراح سناريو جستجو و يافتن آنهاست. اين عدم

قطعيت ها اغلب با عناصر نسبتا معين رابطه دارند. طراح سناريو با قطعيت ها اغلب با عناصر نسبتا معين رابطه دارند. طراح سناريو با مورد سئوال قراردادن مفروضات خود درباره عناصر نسبتا معين و مورد سئوال قراردادن مفروضات خود درباره عناصر نسبتا معين و پيگيري زنجيره روابط مي تواند برخي عدم قطعيت هاي بحراني را پيگيري زنجيره روابط مي تواند برخي عدم قطعيت هاي بحراني را

به عنوان مثال صنعت چاپ و نشر يک کشور به عنوان مثال صنعت چاپ و نشر يک کشور شناسايي کند. شناسايي کند. را در نظر بگيريد. "جمعيت با سواد" يک عنصر نسبتا را در نظر بگيريد. "جمعيت با سواد" يک عنصر نسبتا

معين مي باشد زيرا به زنجيره رويداد هاي خاص وابسته معين مي باشد زيرا به زنجيره رويداد هاي خاص وابسته نيست و مي توان با آمارگيري آن را تعيين کرد. ولي نيست و مي توان با آمارگيري آن را تعيين کرد. ولي

"فرهنگ مطالعه" يک عدم قطعيت بحراني است که به "فرهنگ مطالعه" يک عدم قطعيت بحراني است که به موضوعات گوناگوني همچون سياست هاي فرهنگي، موضوعات گوناگوني همچون سياست هاي فرهنگي،

آموزشي و اقتصادي و ديگر عوامل بستگي دارد. بنابراين آموزشي و اقتصادي و ديگر عوامل بستگي دارد. بنابراين سياست هاي کنوني آموزش و پرورش و ديگر نهاد هاي سياست هاي کنوني آموزش و پرورش و ديگر نهاد هاي

فرهنگي مي تواند بازار آينده صنعت چاپ و نشر را تحت فرهنگي مي تواند بازار آينده صنعت چاپ و نشر را تحت تاثير قرار دهد. تاثير قرار دهد.

گام ششم: تدوين سناريوهاگام ششم: تدوين سناريوهابراساس فرض هاي مربوط به عناصر نسبتا معين و عدم براساس فرض هاي مربوط به عناصر نسبتا معين و عدم قطعيت هاي بحراني و چگونگي رفتار نيروهاي پيشران قطعيت هاي بحراني و چگونگي رفتار نيروهاي پيشران

کليدي مي توان سناريوهاي مختلفي را تبيين و تدوين کرد. کليدي مي توان سناريوهاي مختلفي را تبيين و تدوين کرد. در واقع سه محور مذكور چارچوبي مفهومي براي اکتشاف آينده هاي در واقع سه محور مذكور چارچوبي مفهومي براي اکتشاف آينده هاي

ممکن متعدد فراهم مي آورند. هنگام تدوين سناريوها بهتر است از ممکن متعدد فراهم مي آورند. هنگام تدوين سناريوها بهتر است از گروهي افراد که در شرکت، سازمان يا دولت مسووليت تصميم گيري گروهي افراد که در شرکت، سازمان يا دولت مسووليت تصميم گيري ندارند، استفاده شود. هر يک ازاعضاي گروه تحقيق خود را انجام داده ندارند، استفاده شود. هر يک ازاعضاي گروه تحقيق خود را انجام داده

و سپس در جلسه اي مشترک به پرسش هايي همچون موارد زير پاسخ و سپس در جلسه اي مشترک به پرسش هايي همچون موارد زير پاسخ مي دهند. مي دهند.

نيروهاي پيشران کليدي کدام ها هستند؟ نيروهاي پيشران کليدي کدام ها هستند؟ چه موضوعاتي نامشخص و مبهم هستند؟ چه موضوعاتي نامشخص و مبهم هستند؟ چه آينده هايي غير قابل اجتناب هستند؟ چه آينده هايي غير قابل اجتناب هستند؟

هدف از اين کار ترسيم نمودارها و انتخابهاي مختلف براي تصميم هدف از اين کار ترسيم نمودارها و انتخابهاي مختلف براي تصميم اصلي است. بايد نمودارهايي ترسيم کرد که پويايي موقعيت هاي اصلي است. بايد نمودارهايي ترسيم کرد که پويايي موقعيت هاي

مختلف را به خوبي نشان داده و با تصميم مدنظر ارتباط اثر بخش تري مختلف را به خوبي نشان داده و با تصميم مدنظر ارتباط اثر بخش تري داشته باشد.داشته باشد.

گام هفتم: تحليل تصميم گام هفتم: تحليل تصميم

پس از تدوين سناريوها بايد به تصميم هاي شناسائي پس از تدوين سناريوها بايد به تصميم هاي شناسائي

بايد ديد که عملكرد هر بايد ديد که عملكرد هر شده در گام اول بازگشت. شده در گام اول بازگشت.

يک از تصميم ها در هر يک از سناريوها چطور يک از تصميم ها در هر يک از سناريوها چطور

به نظر مي رسند؟ نقاط ضعف و آسيب پذير به نظر مي رسند؟ نقاط ضعف و آسيب پذير

آشکار آنها کدام است؟ آيا تصميم هاي آشکار آنها کدام است؟ آيا تصميم هاي

استراتژيک در همه سناريوها عملکرد خوبي استراتژيک در همه سناريوها عملکرد خوبي

دارند يا فقط در يک يا دو مورد از آنها؟دارند يا فقط در يک يا دو مورد از آنها؟

گام هشتم: انتخاب شاخص هاي راهنماگام هشتم: انتخاب شاخص هاي راهنما

پس از تدوين سناريوها و تحليل تصميم، بايد پس از تدوين سناريوها و تحليل تصميم، بايد

شاخص هاي راهنما براي پايش مسيرهاي آينده تهيه شاخص هاي راهنما براي پايش مسيرهاي آينده تهيه

به کمک اين شاخص ها مي توان از به کمک اين شاخص ها مي توان از شوند. شوند.

ظهور هريک از سناريو ها به موقع آگاه شد ظهور هريک از سناريو ها به موقع آگاه شد

و دريافت كه مادر آبستن آينده كدام فرزند و دريافت كه مادر آبستن آينده كدام فرزند

خود را به دنيا خواهد آورد. خود را به دنيا خواهد آورد.

ويژگي هاي سناريوهاي ويژگي هاي سناريوهاي برتربرتر

زنجيره زنجيره . يک سناريو غيب گويي، فال گيري، پيش گويي يا پيش بيني نيست بلکه . يک سناريو غيب گويي، فال گيري، پيش گويي يا پيش بيني نيست بلکه ۱۱است که از استمرار روندهاي مشخص و است که از استمرار روندهاي مشخص و اي منطقي و مستدل از رويدادهايي اي منطقي و مستدل از رويدادهايي

يا تحقق واقعيت هاي مشخص ناشي مي شوند. يا تحقق واقعيت هاي مشخص ناشي مي شوند. و و چندين سناريوي مختلف چندين سناريوي مختلف . در هر تمرين برنامه ريزي برپايه سناريو لزوما بايد . در هر تمرين برنامه ريزي برپايه سناريو لزوما بايد ۲۲

متمايز تهيه شوند تا بدين ترتيب دامنه اي گسترده از آينده هاي مختلف پوشش داده متمايز تهيه شوند تا بدين ترتيب دامنه اي گسترده از آينده هاي مختلف پوشش داده شده و تقريبي قابل اطمينان از روندها و واقعيت هاي آينده به دست آيد. محدوديت شده و تقريبي قابل اطمينان از روندها و واقعيت هاي آينده به دست آيد. محدوديت هاي موجود درباره تعداد سناريوها بيشتربه خاطر محدوديت هاي ادراکي، تحليلي و هاي موجود درباره تعداد سناريوها بيشتربه خاطر محدوديت هاي ادراکي، تحليلي و

شناختي انسان است و نه محدوديت هاي مربوط به پيچيدگي هاي دنياي واقعي.شناختي انسان است و نه محدوديت هاي مربوط به پيچيدگي هاي دنياي واقعي.. سناريوها هميشه حاوي بعضي مطالب هستند که جهان بيني و ساختار ذهني ما را . سناريوها هميشه حاوي بعضي مطالب هستند که جهان بيني و ساختار ذهني ما را ۳۳

به چالش مي کشند. درغير اين صورت درهمان ساختار ذهني قديمي محبوس خواهيم به چالش مي کشند. درغير اين صورت درهمان ساختار ذهني قديمي محبوس خواهيم ماند و بايد با پيامدهاي ناگوار آن روبرو شويم. جابجايي و تغيير ساختار ذهني بر ماند و بايد با پيامدهاي ناگوار آن روبرو شويم. جابجايي و تغيير ساختار ذهني بر

توانايي ما براي درک و تفسير عالئمي که از محيط پيراموني دريافت مي کنيم، تاثير توانايي ما براي درک و تفسير عالئمي که از محيط پيراموني دريافت مي کنيم، تاثير ژرفي مي گذارد. درک اين نکته که تعابير و تفاسير محدود و ناقص ديگران موجب ژرفي مي گذارد. درک اين نکته که تعابير و تفاسير محدود و ناقص ديگران موجب

غفلت آنها شده است کار بسيار آساني است ولي اذعان به وجود همين تعابير و غفلت آنها شده است کار بسيار آساني است ولي اذعان به وجود همين تعابير و تفاسير محدود و ناقص در ساختار ذهني خودمان بسيار مشکل و ناخوشايند است. تفاسير محدود و ناقص در ساختار ذهني خودمان بسيار مشکل و ناخوشايند است.

هنگام تدوين گروهي از سناريوها، طراحان بايد عادت ها و هنگام تدوين گروهي از سناريوها، طراحان بايد عادت ها و بنابراين بنابراين چارچوب هاي فکري خود، همکاران و حتي مشتريان را به چالش بکشند. چارچوب هاي فکري خود، همکاران و حتي مشتريان را به چالش بکشند.

با تشکر و آرزوی با تشکر و آرزوی موفقیتموفقیت

امام صادق(عليه السلام): العامل بلا بصيرة كالماشي علي...

Documents

Transcript of امام صادق(عليه السلام): العامل بلا بصيرة كالماشي علي...