سلول ها

50سلول واحد سازنده ی همه ی جانداران است. بدن انسان حدود ميليون ميليون سلول دارد. هر روز سلول های مرده ی پوست از

سطح آن جدا می شوند و سلول های تازه ای جای آن ها را می گيرند، گلبول های قرمز تازه جای گلبول های فرسوده و در حال مرگ را می گيرند. سلول های جديد نيز پوشش درونی دستگاه گوارش را نوسازی می کنند. همه ی کارهايی که جاندران انجام می دهند در

نتيجه ی واکنش هايی شيميايی است که درون سلول ها انجام .می شود

سلولی نظريه‌ی

. سه نظريه اين شد پيشنهاد ميکروسکوپ ها نخستين ساختن از پس سلولی نظريه ی: دارد اصل

•. کند فعاليت مستقل طور به می تواند که است زنده واحد کوچک ترين سلولبسياری • شمار يا يک از جانداران همه ی است؛ جانداران همه ی پايه ای واحد سلول

. شده اند ساخته سلولنمی تواند • خود به خود سلول می آيد؛ پديد ديگری سلول از سلولی تقسيم با سلول هر

. آيد پديد . استثنا ويروس ها سلولی، نظريه مورد در دارد وجود استثنا چند يا يک قانونی هر برای

موجود. راستی به آيا که اين و ندارند سلولی سازمان بندی و ساختار سلول ها هستند. دارد بحث جای هستند، زنده

سلول جانوري

بطور را زنده موجود یک اعمال همه است قادر سلول چونمحسوب حیات واحد عنوان به بنابراین دهد، انجام کامل

اجتماع. از بدن ارگانهای و بافتها همه که آنجا از ولی می گرددساختمان واحد را سلول مرسوم بطور ، شده تشکیل سلولها

. پروتوپالسم را سلول دهنده تشکیل حیاتی ماده نامیده اند بدن(Protoplasm )از غیر آن قسمت عمده که می نامند

سلول . سیتوپالسم، هسته می باشد هسته محتویات ،که است شده جدا اطراف محیط از غشایی بوسیله پروتوپالسم

را سلولی آن . غشای از پروتوپالسم ، آبمی نامند الکترولیتها ،مانند آلی ماکرومولکولهای و ساکاریدها ، پروتئینهاامالح ، پلی

نوکلئیک و لیپیدها بستر اسیدهای و محیط که است شده تشکیل. می کند فراهم سلول فعالیتهای برای را مناسبی

غشای سلولی نانومتر که 10 تا 7 ساختمانی است به ضخامت غشای سلولی

محدوده سلول را معین کرده و به عنوان سدی انتخابی ، مبادله مواد بین سلول و محیط اطرافش را کنترل می کند. بنابراین اولین نشانه آسیب سلولی ، متورم شدن سلول می باشد که در اثر از بین رفتن

قدرت انتخابی غشا و هجوم مواد به داخل سلول بوجود می آید. غشای پروتئینها و لیپیدهاساختمانی است لیپوپروتئینی یعنی بطور عمده از

نیز در ساختمان کربوهیدراتهاتشکیل شده ، با وجود این ، مقدار کمی آن شرکت دارد.

ریبوزوم هابا ریبوزومها متراکمی و کوچک بسیار عمدتا 25تا 15ابعاد ذرات که نانومترند

مقداری 7RNAاز . پروتئین و زیرواحد دو از ساختمانی نظر از شده اند ساختهدو هر که شده اند تشکیل بزرگ و و کوچک شده اند ساخته هستک در زیرواحد

در شرکت شده اند پروتئین سازی جهت منتقل سیتوپالسم . به

هسته سلول میکرون که همه 10 تا 5 ساختمانی است گرد یا بیضوی به ابعاد هسته

حاوی هسته می باشند. اغلب سلولها گلبول هاي قرمزسلولهای بدن بجز (و معدودی دارای سلولهای کبدیدارای یک هسته ، برخی دارای دو هسته)

هسته های متعدد می باشند )سلولهای عضله مخطط(. شکل و موقعیت هسته در هر سلول بستگی به شکل سلول دارد. هسته همه فعالیتهای

، تمایز و رشد سلولی را تقسیمحیاتی سلول از قبیل سنتز پروتئین ، ، غشای هستهکنترل می کند. هسته از نظر ساختمانی از سه قسمت

تشکیل شده است. هستک و کروماتین

گلژی موازی دستگاه بطور که شده تشکیل محدبی پهن واکوئلهای و کیسه ها از ، . باعث گلژی دستگاه دهنده تشکیل کیسه های بودن منحنی شده اند چیده هم رویسطح یک و محدب سطح یک دارای ظاهری شکل نظر از ارگانل این که می شود . سلولهای در آن جایگاه ولی دارد، قرار هسته باالی در معموال گلژی باشد مقعر

. با سازی پروتئین در شرکت گلژی وظیفه باشد متفاوت است ممکن مختلف . شبکه در شده ساخته پروتئینهای می باشد دانه دار آندوپالسمی شبکه همکاری

. می گردند منتقل گلژی دستگاه به حامل وزیکولهای توسط ، دانه دار آندوپالسمیرا گلژی محدب سطح می یابند، اتصال گلژی محدب سطح به حامل وزیکولهای چون

. تغییرات ، گلژی دستگاه به شده منتقل پروتئینهای در می نامند نیز سازنده سطح : می آید عمل به زیر

اولیه مولکولهای از اضافی قطعات شدن بریدهشدن قندی افزوده موادشدن سولفاتافزودهشدن فسفاتافزوده

بسته بندی و تغلیظاین بر عقیده و می گیرد انجام گلژی متعدد کیسه های از عبور ضمن تغییرات این

. از پس پروتئینها متفاوت اند آنزیمی محتویات نظر از گلژی کیسه های که استسطح از غشا در شده محصور گرانولهای صورت به خود نهایی فرم آوردن بدست . نیز ترشحی سطح را گلژی مقعر سطح دلیل همین به می شوند خارج گلژی مقعر

می نامند.

گلژي دستگاه

آندوپالسمی شبکهآندوپالسمی الکترونی با شبکه یا میکروسکوپ پهن وزیکولهای صورت به

. و لوله ها این می گردند شاهده هم با مرتبط و منشعب دراز و پهن لوله هایبوجود سیتوپالسم داخل در را وسیعی و پیوسته بهم شبکه وزیکولها

صاف ) صورت دو به که دانه دار( )SERمی آورند . RERو شبکه( می شود دیدهداشتن با و می باشد خود سطح در ریبوزوم فاقد صاف آندوپالسمی

خاص و آنزیمهای سموم خنثی سازی ، لیپیدها متابولیسم جمله از وظایفی . ریبوزوم دارای ، دانه دار آندوپالسمی شبکه دارد عهده بر را کلسیم ذخیره

. . دارد دخالت سازی پروتئین در بنابراین می باشد خود سطح در

میتوکندریآن میتوکندری ابعاد که میله ای یا گرد است . 1تا 0.5ارگانلی مولد مرکز عنوان به می باشد میکرون

قادرند که می باشد سلول شیمیایی انرژی قابل انرژی انرژی به را مختلف آلی مواد در نهفتهیعنی سلول . ATP )آدنوزین تری فسفاتاستفاده سلول( انرژی مصرف هرچه بنابراین نمایند تبدیل

. درون در حتی برعکس و بود خواهد بیشتر آنها تعداد و بزرگتر میتوکندری ها اندازه باشد، بیشتربیشتر فعالیت انجام جهت انرژی به نیاز که می گیرند قرار سلول از بخشی در میتوکندریها سلول

باشد.

غشای ولی صاف بیرونی غشای که شده محصور درونی و بیرون غشای دو بوسیله میتوکندری( " کریستا " که است مانندی تیغه چینهای دارای را( cristaدرونی غشا دو بین فضای و می شود نامیده

" " " می نامند" میتوکندری ماتریکس را درونی غشای بوسیله شده محدود فضای و غشایی بین فضای ، پروتئین محتوی از DNAکه مملو متراکمی و ریز گرانولهای و منزیم، کلسیم، فسفات ،

. می باشد مانند ریبوزوم ساختمانهای

سلول گياهي

. سلول است زنده موجودات تمام در مشترک ساختاری واحد سلول . است میکروسکوپی اندازه دارای و کوچک ، مستقل عنصری

و پیچیده بسیار ساختاری با اجزا از مجموعه ای سلولی محتویات . واکنشهای و حیاتی پدیده های و ظواهر تمام است خاص ترکیبات

. است سلولی درون پروتوپالست محتویات فعالیت از ناشی ، موجودمتنوعتری اشکال دارای جانوری سلولهای به نسبت گیاهی سلولهای

و. مساوی اقطار با ضلعی چند اشکال دارای گیاهی سلول های هستنددر محصور ، گیاهی سلولهای آن بر عالوه و هستند کشیده یا و منظم

نازک گاه که هستند مقاوم و محکم و سخت نسبتا دهنده شکل غشایاست ضخیم گاهی .و

یاخته ای دیوارهیاخته های از بعضی و گیاهی یاخته های اغلب پیرامون نام در به دیواره ای ، جانوری

دیواره یاخته ای . سخت نسبتا ساختار گیاهان یاخته های در یاخته ای دیواره دارد وجودو هندسی شکل یاخته ها این به که می کند ایجاد را بیرونی اسکلت نوعی و دارد سلولزی

. که دیواره این می دهد ثابتی نخستین نسبتا بوسیله دیواره می شود، پروتوپالسم نامیدهیاخته بین زنده تمایز وجه اساسی ترین آن وجود و می شود جانوران ایجاد و گیاهان

: دو. از یک هر است بخش سه شامل شامل یاخته دو بین دیواره ، است هم مجاور یاختهیاخته ای بین الیه ، دو آن بین و می کند تولید را نخستین نام دیواره میانی به مشترک تیغه

دارد وجود یاخته دو .بین

از میانی تیغه مانند جنس ، پکتینی . پکتین ترکیبات ، یاخته سن افزایش نتیجه در است ،است روی ممکن الیه ای صورت به یاخته داخل سمت از و شوند ساخته دیگری مواد

قرار نخستین که دیواره دومین بگیرند . پسین یا دیواره از یاخته دو بین ارتباط دارد نام. پالسمودسمها راه در نخستین دیواره های در پالسمودسمها می گیرد صورت

و می آیند بوجود است، میانی تیغه فاقد دیواره که جایی ، دیواره ریز سوراخهایمی یابد جریان دیگر یاخته به یاخته ای از محلها آن از .سیتوپالسم

غشای سلولی از یک الیه دو مولکولی )دو ردیفی( فسفولیپید غشای سیتوپالسمی

ساخته شده که هر مولکول آن شامل یک سر آب دوست و یک دم آب گریز است. استقرار این دو ردیف مولکول در مقابل یکدیگر

طوری است که دمهای آب گریز به طرف داخل و در مقابل یکدیگر و سرهای آب دوست به طرف خارج قرار گرفته اند. مولکولهای پروتئین در سطح بیرونی یا درونی و یا در تمام غشا وجود دارند. نقش غشای سیتوپالسمی حفظ تراوایی انتخابی است. این غشا

چون سدی نیمه تروا عمل می کند، نیمه تراوا بودن غشا عامل اصلی در نقش آن است.

میتوکندریو میتوکندریها میله ای یا ، کروی شکل به که هستند ریزی ذرات

: بیرونی غشای هستند غشا دو دارای و می شوند دیده رشته ای یا . نقش است خورده چین صورت به درونی غشای و صاف آنها

، انرژی تنفسمیتوکندری منبع ، میتوکندری ضمنا و استآنها. درونی غشای سطح در موجود تنفسی آنزیمهای می باشد

مولکولهای شکستن آمینه و گلوکزموجب چربیها اسیدهای و . می گردد آزاد انرژی نتیجه در و می شود

آندوپالسمی شبکه. شبکه آندوپالسمی به برش در است خالی تو لوله های از متشکل

با مرتبط و فراوان شاخه های با ، توخالی غشایی ظریف مجاری صورتتمام در پراکنده و متراکم بیش و پهن مخازن شکل به یا و یکدیگر

. شبکه بیرونی دیواره نقاط از بسیاری به می شود مشاهده سیتوپالسمدلیل همین به و متصل اند ریبوزوم دانه های فراوانی تعداد ، آندوپالسمی

: آندوپالسمی شبکه می شوند یافت دانه بدون و دانه دار صورت دو بهدانه بدون آندوپالسمی شبکه و بوده ریبوزوم واجد که ناصاف یا دانه دار

. و ذخیره ، آندوپالسمی شبکه نقش است ریبوزوم فاقد که صاف یاسلولزی دیواره تشکیل در شرکت و یاخته درون مواد بعضی هدایت

. است یاخته ها بین ارتباط ایجاد و یاخته

گلژی دستگاه . دیکتیوزومها است شده تشکیل نام به واحهایی از گلژی دستگاه

گرفتن قرار هم روی از که هستند ویژه ای غشایی 5سیستمهای. 15تا شده اند تشکیل آنها لبه در وزیکولهایی با تخت و گرد کیسه

. بندی بسته در دیکتیوزوم ها می نامند سیسترنا را کیسه هر . دارند نقش پروتئین

هستههستک هسته دو یا یک و کروماتین دانه های و هسته شیره و غشا از

. است شده وجود RNAو DNAتشکیل پالست و میتوکندری و هسته در . است. یوکاریوت یاخته های درونی ساختار اندامک بزرگترین هسته دارند

. می کند فرق یاخته نوع و سن حسب بر هسته نسبی اندازه

پايان

متینا‌رحمانی‌کالس:‌1هفتم‌