Санхүүгийн шинжилгээ

Áàðèëãà óãñðàëòûí ñàëáàðûí ÌÓÈÑ-ÝÇÑ-ÍÁÁÒ

ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí øèíæèëãýý, ä¿ãíýëò

54

Ìàãèñòðàíò Á.Îþóí÷èìýã

“Барилга угсралтын салбарын санхүүгийн тайлангийн шинжилгээ, дүгнэлт” сэдэвт

магистрын дипломын ажлын сэдэвчилсэн төлөвлөгөө

Агуулга

Оршил

Нэгдүгээр бүлэг. Барилга угсралтын салбарын өнөөгийн байдал, хөгжлийн чиг хандлага

1.1 Монгол улсын эдийн засгийн өсөлтөнд Барилгын салбарын гүйцэтгэх үүрэг, хөгжлийн

чиг хандлага

1.2 Барилгын салбарын төсөвлөлт, үр дүнгийн тайлагналын онцлог

Хоёрдугаар бүлэг. Барилгын салбарын зэрэгцүүлсэн шинжилгээ, дүгнэлт

2.1 Барилга угсралтын “Орчлон констракшн” ХХК-ийн аж ахуйн үйл ажиллагааны болон

санхүүгийн тайланд хийсэн шинжилгээ, дүгнэлт

2.2 Барилга угсралтын “Орчлон констракшн” ХХК-ийн 2005, 2006 оны санхүүгийн тайлангийн

шинжилгээний үзүүлэлтүүдийг салбарын томоохон компанитай зэрэгцүүлсэн шинжилгээ,

дүгнэлт

Дүгнэлт, санал

Ашигласан материал, мэдээллийн эх сурвалж



54


Хавсралт

Оршил

Сэдвийн чухал болох нь

Орчин үед байгууллагын үндсэн зорилго болох ашиг олох явдал нь сайтар боловсруулсан

төлөвлөгөө, түүнийг хэрэгжүүлэх менежменттэй шууд холбоотой гэдгийг байгууллагын

удирдлага мэддэг болсон. Төлөвлөгөөг боловсруулахад үйл ажиллагааны болон санхүүгийн

шинжилгээ чухал үүрэгтэй.

Санхүүгийн тайлангийн шинжилгээний арга зүйг авч үзвэл зах зээл өндөр хөгжсөн

орнуудад санхүүгийн тайлангийн хэрэглэгч субъектуудын ашиг сонирхолд нийцүүлэн олон

тооны томъёолол бүхий харьцаануудыг ашигладаг байна.

Манай орны хувьд санхүүгийн шинжилгээний үзүүлэлтийн систем, арга зүйн хувьд салбар

бүрээр хараахан боловсруулагдаагүй, үзүүлэлтийн стандарт дунджыг салбарын хэмжээнд

тооцоолж үнэлгээ дүгнэлт өгөх, шийдвэр гаргахад ашиглах хэрэгцээ шаардлага тавигдаж байна.

Дундаж үзүүлэлтүүдийг байгууллагын болон салбарын, улмаар улс орны хэмжээнд янз

бүрийн арга хэлбэрээр тодорхойлж болох ба эдгээрээс дунджыг тодорхойлох зохимжтой

хувилбарыг сонгон, тооцоолсон үзүүлэлтийн гүйцэтгэлийг үнэлэх боломжийг судлахыг

чухалчиллаа.

Судалгааны зорилго

Барилгын салбарын санхүүгийн шинжилгээний арга зүйн асуудлыг “Орчлон констракшн”

ХХК-ийн 2005-2006 оны санхүүгийн тайлангийн үзүүлэлтээр судалж, үйл ажиллагаа нь

харьцангуй жигдэрсэн “Жигүүр гранд” групп, “Бридж констракшн” ХХК болон салбарын

дундажтай зэрэгцүүлэн үнэлгээ дүгнэлт өгөхийг зорилоо.

Судалгааны зорилт

Дээрх зорилгын хүрээнд дараах зорилтуудыг дэвшүүлж байна.Үүнд:

1. Барилгын салбарын өнөөгийн байдал, үйл ажиллагааны болон санхүү-эдийн засгийн

үзүүлэлтүүдийн онцлогыг судлан тодорхойлох

2. Санхүүгийн бүртгэл, тайлагналын болон гүйцэтгэлийн шинжилгээний үзүүлэлтийн



54


системийг барилгын салбарын онцлогт тохируулан боловсруулах

3. Барилгын салбараас сонгосон компаниудын санхүүгийн үзүүлэлтийг иж бүрнээр нь судалж

дүгнэлт өгөх асуудлыг авч үзлээ

Судлагдсан байдал

Санхүүгийн тайлангийн шинжилгээний зохион байгуулалт, байгууллагын болон салбарын

харьцуулсан шинжилгээний арга зүйн асуудлаар бакалавр болон магистрын түвшинд олон

арван судалгаа шинжилгээ хийгдэж байсан хэдий ч барилгын салбарыг тусгайлан авч судалсан

нь бага бөгөөд барилгын салбарын санхүүгийн шинжилгээний үзүүлэлтийн системийг зах

зээлийн өнөөгийн нөхцөлд салбарын техник эдийн засгийн талаас нь тодорхойлсон нь бага юм.

Судалгааны объект

Санхүүгийн шинжилгээний зохион байгуулалт, арга зүйн асуудлыг барилгын салбарын

“Орчлон констракшн” ХХК-ийн тайлангийн гүйцэтгэлээр тооцоолж, үзүүлэлтүүдийг нь

санхүүгийн удирдлагын байр сууринаас, мөн салбарын онцлогийн талаас нь шинжлэн үнэлэлт,

дүгнэлт өгөхийг хичээлээ.

Судалгааны шинэлэг тал

Судалгаагаар барилгын салбарын онцлогийг тусгасан, тэгэхдээ нийтлэг жишигт нийцсэн

үзүүлэлтүүдийн системийг тодорхойлсоноос гадна барилгын салбарын санхүү эдийн засгийн

өнөөгийн байдалд үнэлгээ дүгнэлт өгсөн.

Судалгааны ажлын ач холбогдол, практик хэрэглээ

Барилгын салбарын зэрэгцүүлсэн судалгаа нь энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг аль ч

компанийн хувьд өөрийн санхүүгийн түвшингээ зөв үнэлэх улмаар салбарын дундаж болон

тэргүүлэх байгууллагын түвшинд хүрэх боломжоо үндэслэлтэй тооцоолох, төлөвлөх үндэслэл

болно.

Судалгааны бүтэц

Дипломын ажил нь оршил, үндсэн хэсэг нь 2 бүлэг, судалгааны дүгнэлт, ном зүй

гэсэн хэсгүүдээс бүрдэж байгаа бөгөөд судалгааны зорилгоор …..хүснэгт, …..схем,

……графикийг хийж харууллаа.



54


Нэгдүгээр бүлэг. Барилга угсралтын салбарын өнөөгийн байдал, хөгжлийн чиг

хандлага

1.1 Монгол улсын эдийн засгийн өсөлтөнд барилгын салбарын гүйцэтгэх үүрэг,

хөгжлийн чиг хандлага

Барилгын салбар нь нэг талаас материаллаг үйлдвэрлэлийн салбар, нөгөө талаас

үндсэн хөрөнгийн нөхөн үйлдвэрлэлийг бий болгодог үндэсний эдийн засгийн чухал

хэсэг бөгөөд улс орны хөрөнгө оруулалтын циклийн зохих хэсгийг өөрийн үйл

ажиллагааны хүрээндээ багтааж байдаг агуулгаараа улс орны хөгжлийг түлхүү хангадаг

онцлогтой удирдлагын салаа салбар юм1.

Энэ утгаараа эрчимтэй өөрчлөгдөн шинэчлэгдэж, зах зээлийн харилцаанд шилжиж

байгаа Монгол улсын үндэсний эдийн засагт барилгын салбар нь эдийн засгийн үндэс

болсон өмчийн суурь харилцааг бүрдүүлэгч, үл хөдлөх хөрөнгийн нөхөн үйлдвэрлэлийг

хангагч ач холбогдол бүхий салбарт тооцогдоно.

Сүүлийн жилүүдэд барилга угсралтын ажил, үйлдвэрлэл өргөжиж бизнес

эрхлэгчдийн анхаарал сонирхолыг татаж, энэ салбарт олон зуун аж ахуйн нэгж, мянга

мянган иргэд бизнес, ажил үйлчилгээ эрхлэх болжээ.

1 Ë.Øàãäàððàã÷àà “Áàðèëãûí ñàëáàðûí õºãæëèéí çàðèì àñóóäàë” ÓÁ., 2006 14-ð òàë



54


Барилга угсралтын ажил, үйлдвэрлэл өргөжиж байгаа нь салбарын төдийгүй

үндэсниий хэмжээний эдийн засгийн чухал үр дагавартай асуудлын нэг болж байгаа

бөгөөд барилгын салбарын удирдлагын зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгох

нийгэм эдийн засгийн зайлшгүй шаардлагыг нөхцөлдүүлж байна. Иймээс барилгын

салбар болон барилгын компаниудын эдийн засаг эрх зүй, техник технологи, удирдлага

зохион байгуулалтыг зах зээлийн харилцаа, орчин үеийн шаардлагад нийцүүлэн

боловсронгуй болгож хөгжүүлэхэд эрдэмтэн судлаачид судалгаа шинжилгээний

ихээхэн ажил өрнүүлж байгаа билээ.

Их барилгын салбарын үүсэл хөгжил

Монгол улсын барилга байгуулалтын салбарын хөгжлийг түүхчилж үйл ажллагаа,

зохион байгуулалт, бүтцээр нь 1921 оноос өнөөдрийг хүртэл 5 үе шатанд хувааж үзэж

болно2.

Монгол улсад барилгын байгууллага үүсч хөгжсөн үе (1926-1945 он)

1. 1924 оны 3 сарын 8-ны тогтоолоор “Дархчуудын хороо”

2. 1926 оны 6 сарын 15-ны тогтоолоор “Моголын хувь нийлүүлсэн барилгын” хоршоо

3. 1926 оны 10 сард Аж ахуйн яамны дэргэд “Барилгын хэлтэс”

4. 1936 онй 11 сард Худалдаа үйлдвэрлэлийн яамны дэргэд “Барилгын техникийн

хэрэг эрхлэх” газар

5. 1937 оны 12 сарын 17-ны тогтолоор “Барилгын техникийн хэрэг эрхлэх газар”-ыг

өөрчлөн төр, аж ахуйн хосолмол “Улсын барилгын” трест

6. 1945 оны 10 сарын 12-ны тогтоолоор “Олзлогдсон цэргүүдийн хэрэг эрхлэх” газар

тус тус байгуулж байжээ.

Их барилгын салбар төлөвшиж бие даасан үе (1947-1960 он)

1.1947 оны 11 сарын 4-д “Барилгын хэрэг эрхлэх ерөнхий” газар байгуулсан. Энэ газрыг

2 Ë. Øàãäàððàã÷àà “Áàðèëãûí ñàëáàðûí õºãæëèéí çàðèì àñóóäàë” ÓÁ., 2006 37-ð òàë



54


яам эрхтэй ажиллуулсан.

2.1957 оны 6 сарын 28 д “Улсын барилгын хэрэг эрхлэх” хороо

3.1959 оны 11 сарын 4-д “Барилга, барилгын материалын үйлдвэрийн” яам

тус тус байгуулсан бөгөөд Монголд барилга, барилгын материалын болон зураг

төслийн гол байгууллагууд бүрэлдэж, барилга бүтээн босгох ажлын хэмжээ улсын

хэмжээгээр өрнөж, манай орны эдийн засагт их барилга нь бие даасан томоохон

салбар болж бүрэлдэн тогтсон үе байсан.

Салбарын хөгжлийн эхний (гарааны) үе (1961-1970 он)

1.1960 оны 12 сард Гадаад орнуудтай эдийн засгийн талаар харилцах улсын хороог

барилгын комисстой нэгтгэн “Улсын барилга- засгийн комисс”

2.1963 оны 12 сарын 23 –ны зарлигаар “Улсын барилга- засгийн комисс”-ыг өөрчлөн

БНМАУ-ын ”Барилгын зөвлөл”-ийг байгуулсан бөгөөд бүтээн байгуулалтын томоохон

ажлуудыг хэрэгжүүлэхэд ихээхэн үүрэгтэй байв.

3.1963 оны 12 сарын 22-ны тогтоолоор БНМАУ-ын “Барилга, барилгын материалын

үйлдвэрийн” яамыг өөрчлөн Барилгын яам, Барилгын материал үйлдвэрлэлийн яам

болгон салгасан.

4.1968 оны 1 сарын 26-ны зарлигаар Барилгын яам, Барилгын материал

үйлдвэрлэлийн яамыг дахин нэгтгэсэн байна. Энэ нь барилга, техникийн бодлого,

гүйцэтгэх үйл ажиллагааг нэгтгэн эдийн засгийн төлөвлөлт, хөрөнгө оруулалтын

бодлогыг салгасан явдал бөгөөд барилга байгуулалтын хэмжээ ихээр өссөнтэй

холбоотой.

Их барилга бүх нийтийн үйлс, бүтээн байгуулалтын фронт болсон үе

(1970-1990он)

1972 онд “Барилга- Архитектурын комисс” байгуулагдаж 1979 онд татан буугдаж “

Барилга архитектур техникийн улсын ” хороог байгуулсан бөгөөд энэ үеэс барилгын

ажилд орчин үеийн шинжлэх ухаан техникийн ололтыг техник технологийн баримт

бичиг, норм нормативаар дамжуулан нэвтрүүлэх, үйлдвэрлэлд чанар технологийн

болон инженерийн хяналтыг чангатгаж, тэр үеийн ЗХУ болон Европод түгээмэл

хэрэглэж байсан барилга байгуулалтын техник технологи нэвтэрч эхэлсэн.

1988 онд Барилгын яамыг байгуулсан. Энэ яам нь Монгол орны нийгэм, эдийн засгийн

шинэ тогтолцоог сонгож, Үндсэн хуулиа шинээр баталсан үеийн барилгын салбарын

төрийн захиргааны төв байгууллага байсан. Энэ үед улс орны эдийн засгийн ач



54


холбогдол бүхий томоохон барилга байгууламжууд баригдаж тэдгээрт төрийн дэмжлэг,

хяналт удирдлагыг нэг субъектэд хариуцуулсан нь салбарын удирдлагын арга

хэрэгслийг бүтцээр дамжуулан хэрэгжүүлсэн явдал байсан.

Их барилгын салбарын өөрчлөлт шинэчлэлт, зах зээлийн харилцааны өнөө үе

(1990 оноос хойш)

1992 оны 7 сард Монгол улсын барилга хот байгуулалтын яамыг байгуулсан. Энэ

үед салбарын байдал маш их хүндэрч, хөрөнгө оруулалтын хомсдол, ажилгүйдэл дээд

цэгтээ хүрч барилга, барилгын материал, зураг төслийн болон хайгуул шинжилгээний

бүх байгууллага өмч хувьчлагдаж, задралд орсон юм. 1994 оноос 2004 онд

байгуулагдаж байсан Дэд бүтцийн хөгжлийн яамыг татан буулгаж Монгол улсын

Барилга, хот байгуулалтын яамыг дахин байгуулж, зах зээлийн харилцааны

шилжилтийн үеийн бүтээн байгуулалтын төрийн бодлого зохицуулалтыг хариуцуулж,

хүн амын орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлэх Засгийн газрын “40 мянган айлын орон

сууц” хөтөлбөр, барьцаалан зээлдүүлэх тогтолцоог нэвтрүүлэх, чанар технологийн

дэвшил гаргах гол зорилтуудыг дэвшүүлэн гаргасан.

Барилга, хот байгуулалтын салбарыг зах зээлд шилжүүлэх нарийн төвөгтэй

зорилтыг шийдвэрлэхэд салбарын үүсгэл санаачлагын хөдөлгөөн, байгууллага бий

болж ажилласан нь онцгой үүрэг, түүхэн ач холбогдолтой байв.

Дээрх “40 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх хүрээнд УИХ-аас

барилгын материал, материалын үйлдвэрлэлийн шинэ байгуулагдах үйлдвэрүүдийн

тоног төхөөрөмж, машин механизмыг импортлоход гаалийн болон нэмэгдсэн өртгийн

албан татвараас чөлөөлөх тухай 2 хууль баталж, улмаар орон сууцны барилга

байгуулалтыг дэмжих зорилгоор 60 тэрбум төгрөгийн бондыг Засгийн газраас гаргах

болсон нь барилгын салбарт төрөөс үзүүлсэн томоохон дэмжлэг болсон юм3.

Барилгын салбарын үйлдвэрлэлт

Зах зээлийн харилцаанд шилжсэнээс хойш барилга угсралтын байгууллагууд

хувьчлагдсанаас үүдэн бүтцийн болон өмчийн төрөл хэлбэр ихээхэн өөрчлөгдсөн

байна. Хувьчлалын өмнө байсан барилга угсралтын болон тусгай ажлын томоохон 76

трест, удирдах газар, барилгын материалын 21 үйлдвэр завод, комбинат нь

хувьчлагдсанаар барилга угсралт, засварын болон тусгай ажлын 514, барилгын

3 Ë.Øàãäàððàã÷àà “Áàðèëãûí ñàëáàðûí õºãæëèéí çàðèì àñóóäàë” ÓÁ., 2006



54


материалын 57 компани болон жижгэрч чадавхи муутай компаниуд болж зах зээлийн

нөхцөлд өрсөлдөх чадваргүйд хүрч хүнд сорилттой тулгарч байсан4. Харин сүүлийн 5

жилд шилжилтийн үеийн хямрал бэрхшээлийг үндсэнд нь давж сэргэлтийнхээ үед явж

байна гэж судлаачид үзэх болов.

Өнөөдөр барилга угсралтын ажил нь 2006 оны жилийн статистик мэдээгээр улсын

хэмжээгээр 197.6 тэрбум төгрөгийн барилга угсралтын ажил гүйцэтгэсэн нь

шилжилтийн дараах 1990 оны барилга угсралтын ажлаас 195.9 тэрбумаар их байж,

өөрөөр хэлбэл 1990 онд 1.7 тэрбум төгрөгийн барилга угсралтын ажил хийгджээ.

Үүнийг зураг ¹ 1-т дэлгэрэнгүй үзүүлсэн байна.

(Зураг ¹1)

1998-2006 оны Барилга угсралтын ажлын динамик

Áàðèëãûí ñàëáàðûí äýýðõ äèíàìèêèéí õàðüöóóëàëò íü çàõ çýýëä øèëæñýíýýñ

õîéøèõ Ìîíãîë óëñûí áàðèëãûí ñàëáàðûí óíàëòûí ¿å (1990-1993 îí), óíàëò çîãññîí ¿å

(1993-1999 îí)-èéã äàâàí òóóëæ, ñýðãýëòèéí ¿åèéíõýý ýõýíä (2000 îíîîñ) áàéíà ãýæ

¿çýæ áîëîõîîð áàéíà.

Áàðèëãûí ñàëáàð íü 1989 îí áóþó çàõ çýýëèéí õàðèëöààíä øèëæèõ ¿åä íèéãìèéí

íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íèé 10 õóâü, ¿íäýñíèé îðëîãûí 7.8 õóâèéã ¿éëäâýðëýäýã áîëæ óëñûí

õýìæýýãýýð 75 òýðáóì òºãðºãèéí (1994 îíä õºðâ¿¿ëñýíýýð) áàðèëãà óãñðàëò, çàãâàð

øèíý÷ëýëòèéí àæèë ã¿éöýòãýñíýýñ 75.3 õóâü áóþó 57 òýðáóì òºãðºãèéí àæëûã ýõ îðíû

áàéãóóëëàãóóä ã¿éöýòãýæ áàéñàí áàéíà.

4 Ë.Øàãäàððàã÷àà “Áàðèëãûí ñàëáàðûí õºãæëèéí çàðèì àñóóäàë” ÓÁ., 2006 20-ð òàë



54


Íèéãýì ýäèéí çàñãèéí øèëæèëòèéí ¿åä îëîí õ¿÷èí ç¿éëèéí íºëººëëººð ñàëáàðûí

àæëûí õýìæýý, ÷àäàâõè, òåõíèê òåõíîëîãèéí ò¿âøèíä îãöîì ººð÷ëºëò ãàð÷ øèëæèëòèéí

õÿìðàëûã òóóëæ áàéñàí þì5. (çóðàã ¹ 1-í 1990-1999îí)

Óëìààð 2006 îíû ñòàòèñòèê ìýäýýíýýñ ¿çýõýä áàðèëãàä îðóóëñàí õºðºíãº

îðóóëàëò ìýäýãäýõ¿éö ºñ÷, ýíý õàíäëàãà öààøèä óëàì íýìýãäýõ ýð÷èìòýé õºãæëèéã

õàíãàõ ººäðºã òºëºâ áàéäàë áèé áîëîâ.

2006 îíû áàéäëààð óëñûí õýìæýýíä òóñãàé çºâøººðëèéí ¿íäñýí äýýð áàðèëãûí

òºðºë á¿ðèéí àæèë ¿éë÷èëãýý ýðõýëæ áàéãàà 1154 áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæ

áàéãààãààñ 574 áàéãóóëëàãà èäýâõòýé ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéíà. Ýäãýýðèéí á¿òöèéí

96 õóâü íü õóâèéí õýâøëèéí áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæ áàéãààãèéí 6.2 õóâü íü

ãàäààäòàé õàìòàðñàí áîëîí ãàäààäûí 100 õóâü õºðºíãº îðóóëàëòòàé êîìïàíèóä ýçëýõ

áîëñîí áºãººä 345 íýãæ áóþó 60 õóâü íü çºâõºí Óëààíáààòàð õîòîä àæèëëàæ áàéíà.

Ýäãýýð íýãæ¿¿äèéí 59 íü 50-èàñ äýýø, 107 íü 20-49 àæèë÷èä, 125 íü 10-19 àæèë÷èä,

áóñàä íü 1-9 àæèë÷èäòàé áºãººä áàðèëãà óãñðàëòûí àæèë ýðõýëäýã 401, çóðàã òºñºë,

õàéãóóë øèíæèëãýýíèé 178, áàðèëãûí ìàòåðèàëûí 144 êîìïàíè ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ

áàéíà6. (Çóðàã ¹ 2 )

100%

4%

89.80%

6.20%

Òºðèéí áàéãóóëëàãóóä

Õóâèéí õýâøëèéíáàéãóóëëàãóóä

Ãàäààäòàé õàìòàðñàíáîëîí ãàäààäûíáàéãóóëëàãà

Áàðèëãà óãñðàëòûí ñàëáàðûí èäýâõòýé ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áóé

áàéãóóëëàãóóäûí àíãèëàë (õóâèàð)

Áàðèëãà óãñðàëòûí áàéãóóëëàãóóäûí á¿òöýýð 2002-2006 îíóóäàä ã¿éöýòãýñýí àæëûã

àâààä ¿çâýë äàðààõ áàéäàëòàé áàéíà. (Çóðàã ¹ 3 )

Áàðèëãà óãñðàëòûí áàéãóóëëàãóóäûí ã¿éöýòãýñýí

5 Ë.Øàãäàððàã÷àà “Áàðèëãûí ñàëáàðûí õºãæëèéí çàðèì àñóóäàë ” ÓÁ., 2006 15-ð òàë6 http://www.google.com



54


58%65%

73%

6%

23%30%

17%

71% 74%

12% 8% 9% 12%15%

27%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

2002 2003 2004 2005 2006

Ìîíãîëûí áàðèëãûíáàéãóóëëàãóóä

Ìîíãîë ãàäààäûí õàìòàðñàíáàéãóóëëàãóóä

Ãàäààäûí áàéãóóëëàãóóä

àæèë (õóâèàð)

Ìºí áàðèëãûí ñàëáàðûí àæèëëàã÷èäûí òîîíû ºñºëòèéã ãðàôèêààð ¿ç¿¿ëüå. (Çóðàã

¹ 4)

Áàðèëãûí ñàëáàðò àæèëëàã÷èä

27.6 25.5

35.139.2

48.956.3

0

10

20

30

40

50

60

2001 2002 2003 2004 2005 2006

Àæèë÷èä(ìÿí.õ¿í)

Àæèë÷èä(ìÿí.õ¿í)

Ìºí Ìîíãîëûí áàðèëãûí çàõ çýýëä ãàäààäûí áàðèëãûí êîìïàíè ï¿¿ñ¿¿äèéí

îðîëöîî ñ¿¿ëèéí ¿åä ºñ÷ çîõèõ îðîí çàéã ýçëýõ áîëîâ. Æèøýý íü: ÎÕÓ, ÁÍÕÀÓ, ÁÍÑÓ,

ßïîíû áàðèëãûí êîìïàíèóä áàéãààãààñ ÎÕÓ-ûí “Çàðóáåæñòðîé”, “Ñòðîé èíâåñò”,

ÁÍÕÀÓ-ûí á¿õ õÿòàäûí áàðèëãûí åðºíõèé êîìïàíèéí ñàëáàð êîìïàíèóä, ßïîíû “Äàé

Íèïïîí êîíñòðàêøí” çýðýã êîìïàíèóä òîìîîõîí áàðèëãà, áàéãóóëàìæóóäûã áàðèõ àæëûã

ã¿éöýòãýæ áàéíà.



54


Áàðèëãà óãñðàëòûí àæëûí õýìæýý 2005, 2006 îíû áàéäëààð 179.1 òýðáóì, 197.6

òýðáóì òºãðºãò òóñ òóñ õ¿ðñýí áºãººä ¿¿íèéã äýëãýðýíã¿éãýýð äîîðõ õ¿ñíýãòýíä

õàðóóëñàí áàéíà7. (Õ¿ñíýãò ¹ 1)

2005, 2006 îíû Áàðèëãà óãñðàëòûí àæëûí õýìæýý

Ã¿éöýòãýã÷2005 2006

Òýðáóì(òºã)Õóâèéíæèí Òýðáóì(òºã)

Õóâèéíæèí

Äîòîîäûí áàðèëãûíáàéãóóëëàãóóä 147.1 82.10% 166.7 84.40%Ãàäààäûí áîëîí õàìòàðñàí ÀÀÍ 32 17.90% 22.9 11.60%Ä¿í 179.1 100% 197.6 100%

7 “Ìîíãîë óëñûí ñòàòèñòèêèéí ýìõýòãýë” ÓÁ., 2006, 2007



54


2006 îíû áàéäëààð íèéò áàðèëãà óãñðàëò, èõ çàñâàðûí àæèë 2005 îíûõîîñ 6.6

õóâü áóþó 12.3 òýðáóì òºãðºãººð íýìýãäñýí áàéíà.

2005 îíä íèéò áàðèëãûí áàéãóóëëàãóóä 101.2 òýðáóì òºãðºãèéí ¿íäñýí ôîíä á¿õèé

113 áàðèëãà îðîí ñóóö, ¿éëäâýð ¿éë÷èëãýýíèé îáúåêòûã8, õàðèí 2006 îíä 141.1 òýðáóì

òºãðºãèéí ¿íäñýí ôîíä á¿õèé áàðèëãà áàéãóóëàìæóóä òóñ òóñ àøèãëàëòàíä îðóóëñàí

áàéíà. ¯¿íèé äýëãýðýíã¿éã õ¿ñíýãò ¹ 2 áîëîí çóðàã ¹ 5-ò ¿ç¿¿ëüå.

(Õ¿ñíýãò ¹ 2 áîëîí Çóðàã ¹ 5)

2005, 2006 îíû áàðèëãà óãñðàëòûí ã¿éöýòãýëèéí á¿òýö

¯ç¿¿ëýëò 2005 Õóâü 2006 ÕóâüÎðîí ñóóöíû çîðèóëàëòòàé 81 72% 127 56.70%Õóäàëäàà, ¿éë÷èëãýýíèé 23 20.30% 79 35.30%Çî÷èä áóóäëûí çîðèóëàëòòàé 6 5.30% 8 3.60%¯éëäâýðëýëèéíçîðèóëàëòòàé 3 2.40% 10 4.40%Íèéò òîî 113 100% 224 100%

¯íäñýí ôîíä(òýðá.òºã)101.2

òýðá.òºã 100%141.1òýðá.òº

ã 100%

8 “Ìîíãîë óëñûí ñòàòèñòèêèéí ýìõòãýë 2005” ÓÁ., 2006 45-ð òàë



54


81

127

23

79

6 8310

0

20

40

60

80

100

120

140

2005 2006

Îðîí ñóóöíûçîðèóëàëòòàé

Õóäàëäàà ,¿éë÷èëãýýíèé

Çî÷èä áóóäëûíçîðèóëàëòòàé

¯éëäâýðëýëèéíçîðèóëàëòòàé

(Çóðàã ¹ 5)

Äýýðõýýñ áàðèëãà óãñðàëòûí áàéãóóëëàãóóäûí ã¿éöýòãýñýí àæëûí á¿òöèéã ä¿ãíýõýä

ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äèéí áàðèëãà óãñðàëòûí ã¿éöýòãýëèéí 50 äýýø õóâèéã îðîí ñóóöíû

áàðèëãàæèëò ýçýëæ áàéãàà íü õ¿í àìûí îðîí ñóóöíû ýðýëò õýðýãöýý èõ áàéãààã

õàðóóëæ áàéíà.

ªºðººð õýëáýë, õ¿í àìûí îðîí ñóóöíû áàðèëãàæèëò íü íýã òàëààñàà çàõ çýýëèéí

õýðýãöýý òàëààñàà, íºãºº òàëààñàà áèçíåñèéí àøèã îðëîãî á¿õèé ÷èãëýë ãýäýã óòãààñàà

øàëòãààëæ ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä Óëààíáààòàð õîò, òºâèéí á¿ñ íóòàãò íèëýýä ýð÷èìòýé

ºñºõ áîëîâ. Õºäºº îðîí íóòãààñ õîò ñóóðèí ðóó õàíäñàí øèëæèëò, õºäºëãººí, ãàäààäàä

àæèëëàæ àìüäðàã÷èä ýðãýæ èðýõ ÿâäàë èõýññýíòýé óÿëäàí ñóóö õ¿ñýã÷äèéí òîî

íýìýãäýæ áàéãàà çýðýã íü îðîí ñóóöíû áàðèëãàæèëò íýìýãäýõ ¿íäñýí øàëòãààí áîëæ

áàéíà. Îðîí ñóóöíû áàðèëãàæèëò ºñ÷ áàéãàà íü ýåðýã ñàéí áîëîâ÷, ò¿¿íèéã òºëºâëºæ,

áàðüæ, çàõ çýýëä áîðëóóëàí õóäàëäàæ áàéãàà àðãà, õýëáýð, õýðýãñýë íü áîäèò, øèíæëýõ

óõààí÷ áóñààñ øàëòãààëæ îëîí êîìïàíè, áàéãóóëëàãóóäûí îðîí ñóóöíû òºñºë ¿ð

àøèãã¿é, ýðñäëèéí áàòàëãààã¿é áîëæ áàéíà.

Ìîíãîëûí Çàñãèéí ãàçàð 2005 îíû 6 äóãààð ñàðûí 27-íû ºäðèéí òîãòîîëîîð

“40000îðîí ñóóöíû õºòºëáºð”-èéã áàòàëæ óëìààð “Áàðèëãûí çàðèì áàðàà ìòåðèàë,

ìàøèí òåõíèê, áàðèëãûí ìàòåðèàëûí ¿éëäâýð¿¿äèéí òîíîã òºõººðºìæèéã èìïîðòëîõîä

ãààëèéí áîëîí íýìýãäñýí ºðòãèéí òàòâàðààñ 2008 îíûã õ¿ðòýë ÷ºëººëñºí ” íü îðîí

ñóóöíû áàðèëãà áàéãóóëàëòûã çàõ çýýëèéí íºõöºëä äýìæñýí îíöãîé à÷ õîëáîãäîëòîé

àðãà õýìæýý áîëñîí. Ò¿¿í÷ëýí, 2006-2008 îíä îðîí ñóóö õóäàëäàí àâàõ ñàíõ¿¿ ýäèéí



54


çàñãèéí áîëîìæèéã õàíãàõ ¿¿äíýýñ àðä èðãýäèéã ìºíãºæ¿¿ëýõ, õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã

á¿ðä¿¿ëýõ çîðèëãîîð Çàñãèéí ãàçàð 60 òýðáóì òºãðºãèéí áîíä ãàðãàõ, óäààí õóãàöààíû

áàðüöààò çýýëèéí òîãòîëöîîã áèé áîëãîõ òàëààð ÁÕÁß, Ìîíãîë áàíêíààñ òîäîðõîé

àñóóäëûã òºëºâëºí àæèëëàæ áàéãàà íü çàõ çýýëèéí ¿åèéí íºõöºë áîëîìæèéã áèé

áîëãîõ ñàéí òàëòàé. Óëìààð ýíýõ¿¿ õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð “Îðîí ñóóö

ñàíõ¿¿æèëòèéí êîðïîðàöè” ÕÕÊ-èéã Ñàíãèéí ÿàì, ÁÕÁß, ÍÇÄÒÃ- ûí îðîëöîîòîéãîîð

áàéãóóëñàí.

Ýíýõ¿¿ õºòºëáºðò 10000 íèéòèéí îðîí ñóóö, 15000 àøèãëàãäààã¿é (óëñûí

ýçýìøëèéí) ãàçàð äýýð áàðèõ àìèíû îðîí ñóóö ìºí 15000 ãýðò àìüäàð÷ áóé àéëûã

öýâýð, áîõèð óñíû øóãàìàíä õîëáîõîîð òóñãàñàí áàéíà9. Ýíýõ¿¿ õºòºëáºðèéã

õýðýãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð Áàðèëãà, õîò áàéãóóëàëòûí ÿàìíààñ ººðºº ººðèéãºº

ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ ¯íäýñíèé Îðîí ñóóöíû Òºâ (¯ÎÑÒ)-èéã ÿàìíû á¿òöýä áàéãóóëàõ òóõàé

Çàñãèéí ãàçðûí òîãòîîëûí òºñëèéã áîëîâñðóóëæýý. Õºòºëáºðèéí ñàíõ¿¿æèëòýíä

îéðîëöîîãîîð 600 ñàÿ àìåðèê äîëëàðòàé òýíöýõ õýìæýýíèé õºðºíãº øààðäàãäàõ

óðüä÷èëñàí òîîöîî ãàð÷ áàéíà.

Äýýðõ õºðºíãèéã:

– îðîí ñóóöíû äýä á¿òýö áàðüæ áàéãóóëàõàä 70,0 ñàÿ àì äîëëàðòàé òýíöýõ õýìæýýíèé

õºðºíãº;

– íèéòèéí çîðèóëàëòòàé 10000 îðîí ñóóö áàðèõàä 200,0 ñàÿ àì äîëëàðòàé òýíöýõ

õýìæýýíèé õºðºíãº;

– øèíý õîòõîí, õîðîîëîëä 15000 îðîí ñóóö áàðèõàä 300,0 ñàÿ àì äîëëàðòàé òýíöýõ

õýìæýýíèé õºðºíãº;

- ãýð õîðîîëëûã öýâýð, áîõèð óñíû øóãàì ñ¿ëæýýíä õîëáîõîä 30,0 ñàÿ àìåðèê

äîëëàðòàé òýíöýõ õýìæýýíèé õºðºíãº çàðöóóëàõààð òºëºâëºæ áàéíà.

Ìºí ò¿¿í÷ëýí “40 ìÿíãàí àéëûí îðîí ñóóö” õºòºëáºðèéí 21 àéìãèéí 185 ñóìàíä

áàãà äóíä îðëîãîòîé èðãýä áîëîîä òºðèéí àëáàí õààã÷äûã õàìðóóëæ, èðãýäýý îðîí

ñóóöæóóëàõ àæèë 2007 îíû 9-ð ñàðûí 1-èéí áàéäëààð õýðýãæèëòèéí ÿâö íü ÎÑÑÊ íü 5

äàâõàð 40-í àéëûí îðîí ñóóöíû áàðèëãûã 19-í àéìãèéí òºâä áàðüæ, íèéòäýý

8,731,221,819 òºãðºãèéí òºñºâò ºðòºã á¿õèé 760-í àéëûí îðîí ñóóö áàðèõààð 19-í àæ

àõóéí íýãæòýé õàìòðàí àæèëëàæ áàéíà. Òºðèéí àëáàí õààã÷èäàä çîðèóëñàí 5-í äàâõàð

20-í àéëûí îðîí ñóóöíû áàðèãûã 12 àéìãèéí òºâä íèéò 6,393,846,000 òºãðºãèéí

9 “ÌÓ-ûí õîò ñóóðèí ãàçðóóäûí îðîí ñóóöûã õýðýõýí ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ òóõàé ñàíàë” ÓÁ., 2005



54


òºñºâòýé 240 àéëûí îðîí ñóóöíû áàðèëãà áàðèõààð 12 àæ àõóéí íýãæòýé, 14-í àéìãèéí

89 ñóìàíä íýã äàâõàð 4, 8 àéëûí îðîí ñóóöíû áàðèëãà íèéòäýý 476

àéëûí îðîí ñóóöûã 2,370,953,841 òºãðºãèéí òºñºâò ºðòºãòýé áàðèõààð 28 àæ àõóéí

íýãæòýé ãýýä íèéò 1656 àéëûí îðîí ñóóöíû áàðèëãûã 60 ãàðóé àæ àõóéí íýãæòýé

õàìòàð÷ 19,263,191,660 òºãðºãèéí òºñºâòýéãýýð àæèëëàæ áàéíà. Áàðèëãûí àæëûí

ã¿éöýòãýëýýñ õàðàõàä èõýíõ áàðèëãóóä îí äàìæèæ 2008 îíä àøèãëàëòàíä îðîõîîð

áàéíà10.

Áàðèëãûí ñàëáàðûí õºãæëèéí ñ¿¿ëèéí 15 æèëèéí ¿ç¿¿ëýëòýýñ ¿çýõýä óëñ àðäûí

àæ àõóéí íèéò õºðºíãº îðóóëàëò 2.8, áàðèëãà óãñðàëòûí àæèë 2.5, ¿¿íýýñ äîòîîäûí

áàðèëãûí áàéãóóëëàãóóäûí õ¿÷ýýð ã¿éöýòãýõ àæèë 3.0, èõ çàñâàðûí àæèë 2.6, ñàëáàðûí

öýâýð á¿òýýãäýõ¿¿í 2.7, àæèëëàãñàä 1.6, ¿éëäâýðëýëèéí ¿íäñýí ôîíäûí õýìæýý 10

äàõèí òóñ òóñ íýìýãäñýí áîëîâ÷ ýöñèéí ãîë ¿ð ä¿í áîëîõ àøèãëàëòàä îðóóëàõ áàðèëãà,

áàéãóóëàìæ, øèíý õ¿÷ ÷àäàë, ¿íäñýí ôîíäûí òºëºâëºãºº æèë äàðààëàí òàñàð÷,

ìàòåðèàë, ìàøèí ìåõàíèçìààð ñààòàæ, ¿éëäâýðëýëèéí æèãä ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäàæ,

çóðàã òºñºë, òåõíèê òåõíîëîãèéí øèéäýë íü õîöðîãäîæ èðæýý11.

Áàðèëãûí ñàëáàðûí óäèðäëàãà, òºëºâëºëò õàíãàëòã¿é, õºðºíãº îðóóëàëòûí

íýãäñýí ìº÷ëºãò îðîëöîã÷ áàéãóóëëàãóóäûí óÿëäàà õîëáîî, àøèã ñîíèðõîë ñàëàíãè

òóñäàà áàéãààä òóñ ñàëáàðûí íýã äîãîëäîë îðøèæ áàéíà.

Áàðèëãûí ñàëáàðûí õºðºíãº îðóóëàëò áà òºñëèéí ñàíõ¿¿æèëò

Áàðèëãà õºðºíãº îðóóëàëòûí ñàëáàðûí ñ¿¿ëèéí 15 æèëèéí ÿâöàä õèéñýí

ñóäàëãààãààð 1990-1999 îíóóäàä óëñûí íèéò ýäèéí çàñãèéí òºëºâ áàéäàëòàé óÿëäàæ

¿íäñýí õºðºíãºä îðóóëàõ õºðºíãº îðóóëàëò õèéõýä õàðüöàíãóé àøèã áàãàòàé áàéñàí12.

Èéíõ¿¿ çàõ çýýëèéí ýðýëò íèéë¿¿ëýëòèéí õóóëèàð ñàëáàðóóäûí õîîðîíäîõ õºðºíãº

îðóóëàëòûí óðñãàëûí ÷èãëýë ººð÷ëºãäºæ, 1999 îíîîñ áàðèëãûí ¿éëäâýðëýëèéí çàõ

çýýë èë¿¿ õºäºëãººíä îðæ, äîòîîä ãàäààäûí õºðºíãº îðóóëàëò, ìºíãºíèé óðñãàë èõýýð

íýìýãäýæ, óðüä óðüäààñ õàðüöàíãóé äàëàéöòàé áîëæ ýõýëñýí.

Áàðèëãà ¿éëäâýðëýëèéí õºðºíãº îðóóëàëòûã ýõ ¿¿ñâýðèéí òºðëººð àâ÷ ¿çâýë:

- Óëñûí òºñºâ

- Ãàäààäûí õºðºíãº îðóóëàëò, çýýë òóñëàìæ

10 www.barilga.mn11 Ë.Øàãäàððàã÷àà “Áàðèëãûí ñàëáàðûí õºãæëèéí çàðèì àñóóäàë” ÓÁ., 2006 150-ð òàë12 “Ìîíãîë áàðèëãûí ñàëáàðûí ºíººãèéí áàéäºë, òóëãàìäñàí àñóóäàë” èëòãýë¿¿äèéí ýìõòãýë ÓÁ., 2006 146-ðòàë



54


- Õóâèéí õýâøëèéí õºðºíãº îðóóëàëò

- Õ¿í àìûí õºðºíãº îðóóëàëò

Óëñûí ñòàòèñòèêèéí àëáàí ¸ñíû òîî áàðèìòààñ õàðàõàä õºðºíãº îðóóëàëòûí äýýðõ

õýëáýð¿¿äýýñ óëñûí òºñºâ, áàíêíû çýýë, õóâèéí õýâøèë, õ¿í àìûí õºðºíãººð

ñàíõ¿¿æ¿¿ëñýí áàðèëãà óãñðàëòûí àæèë, áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí õýìæýý õàðüöàíãóé

òîãòìîë áàéãàà áºãººä ýäãýýð íü íèéëáýð ä¿íãýýðýý íèéò õºðºíãº îðóóëàëòûí 38

õóâèéã, òóñ á¿ðò íü àâ÷ ¿çâýë: Óëñûí òºñºâ- 10%, Áàíêíû çýýë- 8%, Õóâèéí õýâøèë, õ¿í

àìûí îðëîãî- 20% òóñ òóñ ýçýëæ áàéíà. Õóâèéí õýâøèë, õ¿í àìûí îðëîãî 20%-èéã

ýçýëæ áàéãàà íü ìºí ë îðîí ñóóöíû áàðèëãàæèëòòàé õîëáîæ ¿çýæ áîëíî. Àøèãëàëòàíä

îðæ áàéãàà îðîí ñóóöóóäûí èõýíõèéã õóäàëäàí àâ÷ áàéãàà õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýð íü

ãàäààäàä àæèëëàæ áàéãàà Ìîíãîë÷óäûí ãóéâóóëñàí àæëûí õºëñ áàéãàà.

Ìºí ò¿¿í÷ëýí 2006 îíû áàéäëààð áàðèëãûí ñàëáàðò 858.2 òýðáóì òºãðºãèéí õºðºíãº

îðóóëàëò õèéñíýýñ ýõ ¿¿ñâýð òóñ á¿ðä íü àâ÷ ¿çýõýä 494.6 òýðáóì òºãðºã áóþó 57.6

õóâèéã äîòîîä ýõ ¿¿ñâýðòýé õºðºíãº îðóóëàëò ýçýëæ áàéãààã òóñ á¿ðò íü àâààä ¿çâýë

óëñûí òºñºâ 144 òýðáóì òºãðºã áóþó 16.8 õóâü, ººðèéí õºðºíãº 245.4 òýðáóì òºãðºã

áóþó 28.6 õóâü, áàíê çýýë 105.2 òýðáóì áóþó 12.2 õóâèéã ýçýëæ áàéãàà áºãººä ãàäààäûí

ýõ ¿¿ñâýðòýé õºðºíãº îðóóëàëò 363.6 òýðáóì òºãðºã áóþó íèéò õºðºíãº îðóóëàëòûí 42.4

õóâèéã ýçýëæ áàéíà13

(Çóðàã ¹ 6)

13 “Ìîíãîë óëñûí ñòàòèñòèêèéí ýìõòãýë 2006” ÓÁ., 2007 27-ð òàë



54


105.2

144

245.4

363.6Óëñûí òºñºâ

Áàíê çýýë

ªºðèéí õºðºíãº

Ãàäààä ýõ ¿¿ñâýð

2006 îíû Áàðèëãà óãñðàëòûí àæëûí ñàíõ¿¿æèëòèéí ýõ ¿¿ñâýð(òýðá.òºã)

Áàðèëãûí ¿éëäâýðëýëèéí ñàëáàðò îðóóëæ áóé á¿õ òºðëèéí õºðºíãº îðóóëàëòûí ¿ð

àøèã ìàíàé îðíû áîäèò õºãæèë, ìàíàé àðä ò¿ìíèé àìüäðàëä òóõàéëáàë àæëûí áàéð

íýìýãä¿¿ëýõ, ÿäóóðëûã áóóðóóëàõàä ìýäýãäýõ¿éö íºëºº ¿ç¿¿ëýõã¿é áàéíà. Ó÷èð íü

áàðèëãà áàéãóóëàìæèéã áàðüæ áîñãîõîä çàðöóóëàãäàæ áàéãàà íèéò õºðºíãº îðóóëàëòûí

80 õóâèàñ èë¿¿ õóâü íü ãàäàãøàà óðñàí ãàð÷ áàéíà. Áàðèëãà óãñðàëò, çàñâàðûí àæèëä

øààðäëàãàòàé ìàòåðèàëûí 80 áà ò¿¿íýýñ äýýø õóâü íü ñàíòåõíèêèéí ìàòåðèàëûí

áàðàã 90 õóâü íü, ìàøèí ìåõàíèçì, òîíîã òºõººðºìæ, áàãàæ õýðýãñýë, àæëûí áîëîí

õºäºëìºð õàìãààëëûí õóâöàñíû 100 õóâü, àæèëëàõ õ¿÷íèé 60 áà ò¿¿íýýñ äýýø õóâèéã

ãàäààäààñ àâ÷ áàéãàà íü õºäëºøã¿é áàðèìò þì14.

Ìºí ò¿¿í÷ëýí Ìîíãîëä áàéãàà ýðõ àâñàí áàðèëãûí áàéãóóëàãóóäààñ 16 íü

ãàäààäûí, 13 íü ãàäààäòàé õàìòàðñàí êîìïàíèóä áºãººä ýäãýýðò ãàäààäûí 7600 õ¿í

àæèëëàæ æèëäýý 22 îð÷èì òýðáóì òºãðºãèéí áàðèëãûí àæëûã Ìîíãîëûí çàõ çýýëýýñ

îëæ ã¿éöýòãýæ áàéíà15. Ýäãýýð êîìïàíèóä íü Ìîíãîë óëñàä îð÷èí ¿åèéí òåõíèê

òåõíîëîãè ãàäíààñ õºðºíãº îðóóëñàí ç¿éëã¿é áºãººä çºâõºí Çàñãûí ãàçðûí áîëîí

ãàäààäûí çýýë òóñëàìæèéí õºðºíãººð õèéãäýõ òºñºë àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëæ, ìàíàé

áàðèëãûí êîìïàíèóäòàé ºðñºëäºí àæèëëàæ áàéãàà þì. Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä ã¿éöýòãýñýí

14 “Ìîíãîëûí áàðèëãûí ñàëáàðûí ºíººãèéí áàéäàë, òóëãàìäñàí àñóóäàë” ÓÁ., 2006 151-ð òàë15 Ë.Øàãäàððàã÷àà “Áàðèëãûí ñàëáàðûí õºãæëèéí çàðèì àñóóäàë” ÓÁ., 2006 203-ð òàë



54


òîìîîõîí òºñë¿¿ä áîëîõ16:

Çàìûí-¯¿äèéí òºìºð çàìûí øèëæ¿¿ëýí à÷èõ áàéãóóëàìæèéã ßïîíû “Êàíîéêå”

êîìïàíè

Õèéëèéí ãààëèéí áîëîí íýâòð¿¿ëýí ºíãºð¿¿ëýõ öîãöîëáîðò Îðîñûí “Çàðóáåæñòðîé”

êîìïàíè

Áóÿíò-Óõààãèéí íèñýõ áóóäëûí ºðãºòãºë øèíý÷ëýëòèéã ÕÁÍÃÓ-ûí “Ôëèïï Õîëüöìàí”

êîìïàíè

Íèéñëýëèéí 3,4-ð öàõèëãààí ñòàíöûí ºðãºòãºë, Öàõèëãààí òýýâýð êîìïàíèéí çàñâàð

¿éë÷èëãýýíèé ãàçðûí ñòàíöûí áàðèëãûã ßïîíû “Êàíîéêå” êîìïàíè ãýõ ìýò îëîí

àðâàí ñàÿ äîëëàðûí çýýë òóñëàìæèéí àæëûã ãàäààäûíõàí ã¿éöýòãýæ áàéíà.

Õ¿í àìûí òºâëºðºë, íÿãòðàë èõòýé Óëààíáààòàð õîòûí îðîí ñóóöíû ôîíäûã

íýìýãä¿¿ëýõ çîðèëãîîð “40 ìÿíãàí àéëûí îðîí ñóóö” õºòºëáºðèéã áîëîâñðóóëàõ ìàñòåð

òºëºâëºãºº õýðýãæèæ áàéãàà áèëýý. Ýíýõ¿¿ õºòºëáºð õýðýãæèæ áàéãàà íü ãàäààä,

äîòîîäûí õºðºíãº îðóóëàëò òóñ ñàëáàðò íýìýãäýõ òààòàé îð÷èíã á¿ðä¿¿ëæ áàéíà.

2006 îíä ÁÕÁß-íû õºðºíãº îðóóëàëò, õàìòûí àæèëãààíû ãàçðààñ õºãæëèéí àëáàí

¸ñíû òóñëàìæ (ÕÀ¨Ò)-ààð õýðýãæñýí áîëîí õýðýãæèõ òºñë¿¿äèéí ñóäàëãààã ãàðãàñàí

áàéíà. Õýðýãæèæ áàéãàà áîëîí öààøèä õýðýãæèõ òºñëèéí ñàíõ¿¿æèëò íü 162.4 ñàÿ àì.

äîëëàð áàéãààãààñ 129.8 ñàÿ àì. äîëëàðûã õºíãºëòòýé çýýëýýð, 32.6 ñàÿ àì.äîëëàð

(Áàðèëãûí íîðì, íîðìàòèâûí òºñëèéí òºñºâ îðîîã¿é)-ûí áóöàëòã¿é òóñëàìæààð

õèéãäýæ áàéíà17.

Õýðýãæèæ áàéãàà îðîí ñóóöíû áîëîí áóñàä òºðëèéí òºñë¿¿äèéã õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðýýñ

íü õàìààðóóëàí àíãèëàí ¿çâýë:

Óëñûí òºñâèéí õºðºíãººð õýðýãæèæ áóé òºñë¿¿ä

Õýëìýãäýãñýäýä çîðèóëàí æèë á¿ð 100 ñàÿ òºãðºãèéí ñóóö áîëîí îðîí íóòãèéí

áàéãóóëëàãûí òºñâººñ çàðöóóëàõ ñóóöàíä æèë á¿ð äóíäæààð 1350,0 ñàÿ áóþó 100

àéëûí îðîí ñóóö

Çýýëèéí õºðºíãººð õýðýãæ¿¿ëýõ òºñºë, àðãà õýìæýýí¿¿ä

-ÁÍÕÀÓ-ààñ îëãîñîí çýýëèéí õ¿¿ãèéí 50 ñàÿ þàíààð 13-ð õîðîîëîëä “Ãàíãàð èíâåñò”

ÕÕÊ 1000 àéëûí îðîí ñóóö áàðèãäàæ, òºñëèéí õýðýãæèëò 78 õóâüòàé

16 http://www.google.com17 ÁÕÁß, Õºðºíãº îðóóëàëòûí õàìòûí àæèëëàãààíû ãàçàð “ÕÀ¨Òóñëàìæààð õýðýãæèæ áóé áîëîí õýðýãæñýíòºñëèéí ñóäàëãàà” ÓÁ., 2006



54


-ÀÕÁ-íû õºíãºëòòýé çýýëýýð “Îðîí ñóóöíû ñàíõ¿¿æèëòèéí òºñºë”-ººð 15 ñàÿ àì

äîëëàðûã 32 æèëèéí õóãàöààòàé, ýõíèé 8 æèë 1 õóâèéí, 9 äýõü æèëýýñ ¿íäñýí òºëáºðèéã

1.5 õóâèéí õ¿¿òýé îëãîæ áàéãàà.

-2007-2012 îíóóäàä õýðýãæèõ ÀÕÁ-íû “Õîò áàéãóóëàëò òºñºë” áºãººä ìºí ë “40 ìÿíãàí

àéëûí îðí ñóóö” õºòºëáºðèéí äàãóó õýðýãæèíý.

Áóöàëòã¿é òóñëàìæèéí õºðºíãººð õýðýãæèæ áóé òºñë¿¿ä

-ÁÍÕÀÓ-í 30 ñàÿ þàíû “Àõìàäóóä áîëîí òºðèéí àæèëòíû îðîí ñóóöíû òºñºë” áºãººä

8000ì2 òàëáàéòàé öººí ºðººòýé 240 àéëûí îðîí ñóóöíû áè÷èë õîðîîëëûã Õÿòàäûí

áàðèëãûí êîìïàíè áàðüæ õ¿ëýýëãýí ºãñºí

-ÁÍÕÀÓ-í çýýëèéí çàðöóóëàãäààã¿é õºðºíãèéí 13 ñàÿ þàíû õºðºíãººð “Òºðèéí

àæèëòíû îðîí ñóóö” òºñºë õýðýãæñýí

-ßïîí óëñûí 1.9 ñàÿ àì.äîëëàðûí òóñëàìæèéí õºðºíãººð ÿäóóðëûã áóóðóóëàõ òºñëèéí

õ¿ðýýíä Óëààíáààòàð õîò, Äàðõàí, Çóóí ìîä çýðýã 8 àéìàãò îðîí ñóóö áàðèõ òºñºë

-ßïîíû áîëîí ÀÕÁ-íû ÿäóóðëûã áóóðóóëàõ ñàíãààñ õýðýãæ¿¿ëýõ “Áàðèëãûí ñàëáàðûí

ìýðãýæèëòýí àæèë÷äûã áýëòãýõ òóðøèëòûí òºñºë” õýðýãæèæ áàéãàà

-ÕÁÍÃÓ-ûí 2006-2014 îíä õýðýãæèõ 4.5 ñàÿ àì äîëëàðûí “Õîòûí èæ á¿ðýí õºãæèë

áîëîí áàðèëãûí ¿éëäâýðëýëèéã äýìæèõ” òºñºë þì

Òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãûí çýýëèéí õºðºíãººð

Ìîíãîëûí çàëóó÷óóäûí õîëáîîíû øóãàìààð çàëóó ãýð á¿ëèéã îðîí ñóóöòàé áîëãîõ

çîðèëãîîð îþóòàí çàëóó÷óóäàä õºíãºëòòýé çýýëýýð 24 àéëûí 4 îðîí ñóóöûã áàðèõ òºñºë

þì. Õºíãºëºëò íü õºðºíãèéí 60 õóâèéã çàõèàëàã÷ààñ óðüä÷èëãàà áîëãîí àâ÷, 40 õóâèéã 5

æèëèéí äîòîð òºëºõ áîëçîëòîé.

Îðîí ñóóöíû òºñºë õýðýãæ¿¿ëýã÷ êîìïàíèóäûí ººðèéí ýõ ¿¿ñâýðýýð

-“Áàðèëãà” êîðïîðàöè “Øèíý çóóí” îðîí ñóóöíû òºñºë

-“Êåêø¿çàí õºãæèë” ñàíãààñ õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà 1000 àéëûí íèéòèéí îðîí ñóóö áàðèõ

òºñºë

-“Æèã¿¿ð ãðàíä” ãðóïï 100000ì2 òàëáàéòàé îðîí ñóóö, òîìîîõîí öîãöîëáîðóóä

-“Àâçàãà òðåéä” ÕÕÊ íèéñëýëä îð÷èí ¿åèéí òîõèëîã îðîí ñóóö

-“Ýðýë” ÕÕÊ ººðèéí áîëîí çýýëèéí õºðºíãººð 280 àéëûí íèéòèéí, 750 àéëûí àìèíû

îðîí ñóóö áàðèõ òºñºë

-“Ãîëîìò” áàíê, “Áîäü ” ãðóïï íèéòèéí áîëîí àìèíû îðîí ñóóöíû òîìîîõîí 3 òºñºë ãýõ

ìýò òºñë¿¿äèéã õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà.



54


Ãàäààäûí êîìïàíèóäûí õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðýýð

ÁÍÕÀÓ-ûí 100 õóâèéí õºðºíãº îðóóëàëòòàé “Áîãäà õîëäèíã” ÕÕÊ-èéí õºðºíãººð 1088

àéëûí îðîí ñóóö áàðèõ, Ìîñêâà Óëààíáààòàð õîòûí õàìòàðñàí õºðºíãººð

“Çàðóáåæñòðîé” êîìïàíè “Ìîñêâà” íèéòèéí îðîí ñóóöíû áè÷èë õîðîîëîë, ßïîíû

“Ñóðóãà Ìîíãîë” ÕÕÊ “ßïîí õîòõîí” îðîí ñóóöíû õîðîîëîë áàðüæ ýõëýýä áàéíà.

Ýäãýýð òºñºë, òºëºâëºãºº áîëîí îðîí ñóóöíû áàðèëãàæèëòûí ºðíºëòººð ñóäàëãàà

õèéõýä óëñûí õýìæýýíä 480000ì2 òàëáàéòàé 11400 àéëûí îðîí ñóóö øèíýýð ýõëýí

áàðèãäàæ, 380000ì2 òàëáàéòàé 9100 àéëûí îðîí ñóóö àøèãëàëòàíä îðæ òîõèëîã îðîí

ñóóöíû îäîîãèéí õàíãàìæ 3.5 õóâèàð íýìýãäýõ òºëºâ áàéíà18.

1.2 Áàðèëãûí ñàëáàðûí òºñºâëºëò, ¿ð ä¿íãèéí îíöëîã

Áàðèëãà óãñðàëòûí áàéãóóëëàãûí ñàíõ¿¿ íü áàðèëãûí ¿éëäâýðëýëèéí ¿éë

àæèëëàãààíû îíöëîãîîñ øàëòãààëàí òºëºâëºëò, ñàíõ¿¿æèëò, çîõèîí áàéãóóëàëòûí

õóâüä èõýýõýí îíöëîãòîé áàéäàã áàéíà. ¯¿íä:

- Îëîí íýð òºðëèéí ò¿¿õèé ýä, ìàòåðèàë, õèéö õýñýã, á¿òýýö, ýäëýëèéã õýðýãëýæ

á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýäýã

- Çàõèëàã÷ áà ã¿éöýòãýã÷ áàéãóóëëàãûí õºðºíãº ñàíõ¿¿ãèéí îðîëöîîòîé ÿâàãääàã.

ßëàíãóÿà çàõèàëàã÷ áàéãóóëëàãûí ñàíõ¿¿, òºëáºðèéí ÷àäâàðûí áàéäëààñ áàðèëãûí

ÿâö èõýýõýí õàìààðäàã

- Áàðèëãûí ¿éëäâýðëýë íü áàéãàëü öàã àãààðûí áîëîí ãåîëîãè, ãèäðî ãåîëîãèéí

îíöëîã íºõöºëä ÿâàãääàã

- Áàðèëãûí ¿éëäâýðëýë íü õàðüöàíãóé óðò, óäààí õóãàöààíû òóðøèä ¿ðãýëæèëäýã

- Áàðèëãûí ¿éëäâýðëýëèéí á¿òýýãäýõ¿¿í íü òóõàéí ãàçàðòàà ¿ëäýæ õàðèí

õºäºëìºðèéí õýðýãñýë áîëîí õºäºëìºðèéí ç¿éë íü áàéðëàëàà ñýëãýæ áàéäàã

- Áàðèëãûí ¿éëäâýðëýëèéã ÿâóóëàõàä óëñ àðäûí àæ àõóéí áóñàä ñàëáàðóóä õàìòðàí

îðîëöäîã19 ãýõ ìýò áàéäàã.

Áàðèëãûí ñàëáàðûí áèçíåñ òºëºâëºãºº çîõèîõ, àæèë ¿éë÷èëãýýíèé ºðòºã

òîäîðõîéëîõ, íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿ç¿¿ëýëòèéã á¿ðòãýõ, àíãèëàõ, òîîöîõ,

òàéëàãíàõ àðãà ç¿éí ÍÁÁ-èéí íèéòýýð õ¿ëýýí çºâøººðºõ çàð÷ìûí äàãóó õèéãäýæ áàéãàà

áîëîâ÷ ¿éëäâýðëýëèéí òåõíîëîãèéí îíöëîãòîé óÿëäñàí á¿ðòãýë, òîîöîîíû ¿ç¿¿ëýëòèéã

18 Ë.Øàãäàððàã÷àà “Áðèëãûí ñàëáàðûí õºãæëèéí çàðèì àñóóäàë” ÓÁ., 2006 32-ð òàë19 Ä. Ìîëîìæàìö “Áàðèëãûí áàéãóóëëàãûí ñàíõ¿¿ ýäèéí çàñãèéí øèíæèëãýý” ÓÁ., 2005 7-ð òàë



54


õýðýãëýõ øààðäëàãàòàé áàéíà. Ýíý ñàëáàðò íýãæ á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõ õóãàöàà íü

óäààí, çàðèì òîõèîëäîëä îëîí æèëýýð ¿ðãýëæèëäýã, ¿éëäâýðëýëèéí áàéðøèë

òîãòâîðã¿é, èõýýõýí õýìæýíèé õºðºíãº õ¿÷ øààðäàãääàã, á¿òýýãäýõ¿¿í òóñ á¿ðèéã

¿éëäâýðëýõýä òîõèðñîí ñòàíäàðòûã óðüä÷èëàí áîëîâñðóóëàí áàòàëãààæóóëäàã

îíöëîãòîé þì.

ßëàíãóÿà èõ áàðèëãûí ñàëáàðò ìàø îëîí òºðëèéí àæèëáàðóóäûã õèéæ ã¿éöýòãýäýã

òóë òýäãýýðèéã íîðì÷èëæ çîõèöóóëñàí áàðèëãûí íîðì ä¿ðýì, áàðèëãà óãñðàëòûí àæëûí

ìàòåðèàë çàðöóóëàëòûí ¿éëäâýðëýëèéí íîðì òîãòîîõ àðãà÷èëñàí çààâàð áîëîâñðóóëàõ

áà õýðýãëýõ åðºíõèé ä¿ðýì, ºðòºã òîîöîõ çààâàð çýðãèéã ñóäëàõ øààðäëàãàòàé.

Áàðèëãûí ñàëáàðûí ¿éëäâýðëýëèéí á¿òýýãäýõ¿¿í òóñ á¿ðèéã ¿éëäâýðëýõýä

òîõèðñîí ñòàíäàðòûí øèëìýë çàãâàð íü îëîí óëñ áîëîí ìàíàé óëñàä áîëîâñðóóëàí

áàòàëãààæóóëäàã çóðàã, òºñºâ þì. Çóðàã òºñâººð óã á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ¿éëäâýðëýõ

òåõíîëîãèéí ¿å øàò, õýðýãëýãäýõ ìàòåðèàë, ò¿¿íèé îðö áîëîí áóñàä çàðäëóóä çýðýã óã

áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí ºðòãèéã òîäîðõîéëíî. Òºñºâ íü çàõèàëàã÷, ã¿éöýòãýã÷

áàéãóóëëàãûí àæèë ¿éë÷èëãýýíèé õýìæýýã ºðòãººð óðüä÷èëàí òîîöîõ, òºëºâëºõ,

ã¿éöýòãýëèéã áàòàëãààæóóëàõàä áàðèìòëàõ ¿íäñýí áàðèìò áè÷èã áîëîõ òºäèéã¿é ýíý

ñàëáàðûí ñàíõ¿¿, çàðäàë, óäèðäëàãûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëýë áîëîâñðóóëàõ, áàðèëãà

áàéãóóëàìæèéí ¿íý á¿ðä¿¿ëýõ ãîë õýðýãñýë áîëäîã.

Òºñºâ, ò¿¿íèé ñòàíäàðò

Áàðèëãûí ñàëáàðûí òîäîðõîé îáüåêòûã øèíýýð áàðèõ, ºðãºòãºõ, çàñâàðëàõ òºñºâ

çîõèîõ áóþó ¿íý á¿ðäýëòèéí íîðì, íîðìàòèâûã “Ìîíãîë óëñûí áàðèëãûí íîðì ä¿ðýì”

ÁÍÁÄ (4) 81-2-98 ãýñýí ñòàíäàðòûã áàðèìòëàí ã¿éöýòãýæ áàéõ áºãººä ýíýõ¿¿ ä¿ðìèéã

Äýä á¿òöèéí õºãæëèéí ñàéäûí 1998 îíû 8 äóãààð ñàðûí 14-íèé ºäðèéí òóøààëààð

áàòëàæ 1998 îíû 9 ä¿ãýýð ñàðûí 1-íèé ºäðººñ ýõëýí ìºðäºæ ýõýëñýí.

Áàðèëãà óãñðàëòûí àæëûí íýãæ õýìæèãäýõ¿¿íä íîãäîõ áàðèëãûí àæèë÷äûí öàëèí,

ìàøèí ìåõàíèçìûí àæèëëàõ õóãàöàà, ìàòåðèàë õèéö ýäëýëèéí õýðýãöýýíèé íººöèéí

íýãæèä íîãäîõ òîî, çàðäëûí õýìæýýã òºñâèéí íîðì ãýíý20. Òºñâèéí íîðìûí çîðèëãî íü

òóõàéí àæëûã ã¿éöýòãýõýä øààðäàãäàõ á¿õ íººöèéí íîðìàòèâò òîî õýìæýýã òîãòîîæ,

¿¿íèé ¿íäñýí äýýð òóõàéí àæëûí ¿íèéã á¿ðä¿¿ëæ ºðòãèéã òîäîðõîéëîõîä îðøèíî.

Òºñâèéí íîðì íü áàðèëãûí àæëûí åðäèéí íºõöºëä ÿâóóëàõ òåõíîëîãèéí øàò

20,21 Ìîíãîë óëñûí Äýä á¿òöèéí õºãæëèéí ÿàì “Áàðèëãûí òºñºâ çîõèîõ çààâàð” ÓÁ., 1998 4-ð òàë



54


äàìæëàãààð çîõèîãäîíî.

Áàðèëãûí ºðòºã òîäîðõîéëîõ åðºíõèé çàð÷èì: Òóõàéí áàðèëãûí çóðàã, òºñâèéã

¿íäýñëýí òîîöñîí áàðèëãà áàéãóóëàìæèéã áàðèõ, çàñâàðëàõ, òîíîãëîõîä øààðäàãäàõ

íèéò ìºíãºí õºðºíãèéí íèéëáýðèéã ºðòºã áóþó òºñºâò ºðòºã ãýíý21. ¯¿íèéã òåõíèê

ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñëýë áîëîâñðóóëàõ øàòàíä òîäîðõîéëíî.

Áàðèëãûí òºñºâò ºðòºã íü õºðºíãº îðóóëàëòûí õýìæýýã òîäîðõîéëîõ, áýëýí áîëñîí

áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí ÷ºëººò õýëöëèéí ¿íý òîãòîîõ, ã¿éöýòãýã÷ áàéãóóëëàãûí àæëûí

òîîöîîã õèéõ, óãñðàõ òýýâýðëýõ çàðäàë, ò¿¿í÷ëýí áàðèëãûí íýãäñýí òºñºâò òóñãàãäñàí

áóñàä çàðäëûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ, ã¿éöýòãýã÷, çàõèàëàã÷èéí òàéëàí òîîöîîã õèéõ ¿íäñýí

ìàòåðèàë áîëäîã. Ìºí ò¿¿í÷ëýí áàðèëãûí òºñºâò ºðòãèéã ¿íäýñëýí àøèãëàëòàíä

îðóóëñàí ¿íäñýí õºðºíãèéí ¿íèéã òîãòîîíî.

Áàðèëãûí òºñºâò ºðòºã òîäîðõîéëîõ ¿íäýñëýë íü – áàðèëãà óãñðàëòûí àæëûí õýìæýý,

òîíîã òºõººðºìæ, õèéö ýäëýëèéí æàãñààëò, àæèë ¿éë÷èëãýý ÿâóóëàõ òåõíîëîãèéí äýñ

äàðààëàë, àøèãëàëòàíä îðóóëàõ ýýëæ äóãààð çýðãèéã áàãòààñàí àæëûí çóðàã, òºñºâ ìºí

òóõàéí ¿åä ìºðäºæ áàéãàà òºñâèéí íîðìàòèâ, ¿íý á¿ðäëèéí òîãòîëöîî áîëíî.

Óëàìæëàëò íîðì íîðìàòèâ, ¿íýëãýýíèé àðãà

Ýíý íü òóõàéí áàðèëãûí áàòëàãäñàí òºñâèéí íýãæèéí ¿íý áîëîí íîðìîîð ¿íýëýí

ã¿éöýòãýñýí àæëûã ºðòãººð òîäîðõîéëíî. ¯¿í äýýð íýìýõýä òºñâèéí ñóóðü, îðöûí íîðì,

öàëèíãèéí òàðèô, ìàòåðèàëûí ºðòãèéí êàëüêóëÿöè, òýýâðèéí æèøèã ¿íýëãýý, ìàøèí

ìåõàíèçìûí àøèãëàëòûí çàðäàë, ãàçðûí õºðñíèé á¿òýö ãýõ ìýò 40 øàõàì ¿íýëãýýíèé

íîðì íîðìàòèâûã àøèãëàæ çîõèîäîã áàéíà.

Òóõàéí áàðèëãûã áàðèõ íèéò òºñºâò ºðòãºº íýãòãýí òîâ÷îî õèéäýã áºãººä óã ä¿í íü óã

îáúåêòûí òºñºâò ºðòãèéí õýìæýýã èëýðõèéëíý21. (Õ¿ñíýãò ¹ 3)

Òºñâèéí ºðòãèéí òîâ÷îî

¹ ªðòãèéí ¿ç¿¿ëýëò Çàðäëûí õýìæýý

1 Öàëèíãèéí çàðäàë

2 Ìàøèí ìåõàíèçìûí çàðäàë

3 Ìàòåðèàëûí çàðäàë

21“ Ìîíãîëûí áàðèëãûí ñàëáàðûí ºíººãèéí áàéäàë, òóëãàìäñàí àñóóäàë” èëòãýë¿¿äèéí ýìõòãýë ÓÁ., 2006145-ð òàë



54


4 Òýýâðèéí çàðäàë

5 Øóóä çàðäëûí ä¿í

6 Áóñàä øóóä çàðäàë 58.4%

7 Íèéò øóóä çàðäëûí ä¿í

8 Íýìýãäýë çàðäàë 57%

9 Òºëºâëºãººò õóðèìòëàë 95%

10 Ä¿í

11 Çàõèàëàã÷èéí õÿíàëòûí çàðäàë 2%

12 Ä¿í

13 Ìàãàäëàøã¿é àæëûí çàðäàë 2%

14 ÍªÒ

15 Íèéò ä¿í

Øóóä çàðäàë

Íèéò øóóä çàðäàë, íýìýãäýë çàðäàë, òºëºâëºãººò õóðèìòëàëûí íèéëáýðýýð

áàðèëãà óãñðàëòûí àæëûí òºñºâò ºðòºã (ã¿éöýòãýë)-èéã òîäîðõîéëíî. Øóóä çàðäëûí íýã

á¿ð÷èëñýí òºñâèéã ¿íäýñëýí, áóñàä çàðäëûí òîîöîî íýìýãäýë çàðäàë, òºëºâëºãººò

õóðèìòëàëûã òîîöîæ, íîðìàòèâò øóóä çàðäëûí ä¿í äýýð íýìæ òóõàéí îáúåêòûí òºñºâò

ºðòºã áóþó ã¿éöýòãýëèéã òîäîðõîéëíî.

Öàëèí:Íýãæ àæëûí öàëèíãèéí çàðäëûí õýìæýýã òîäîðõîéëîõäîî òóõàéí íýãæ àæëûí

õºäºëìºð çàðöóóëàëòûã òàðèôò öàëèíãààð ¿ðæ¿¿ëæ ãàðãàíà. Äýä á¿òöèéí õºãæëèéí

ñàéäûí (õóó÷íààð ) 1997 îíû 176 äóãààð òóøààëûí äàãóó áàðèëãà óãñðàëòûí àæèëä

õýðýãëýõ 8.7 ãýñýí èòãýëö¿¿ðýýð ¿ðæ¿¿ëæ áàðèëãûí àæèë÷äûí öàëèíãèéí ñàíã

òîäîðõîéëîîä ìºí îíû 369 ä¿ãýýð òóøààëààð áàòëàãäñàí ìàøèí öàãèéí ¿íýëãýýíèé

öàëèíã, ìàøèí ìåõàíèçì àøèãëàñíû ä¿íãýýñ ýíýõ¿¿ çààâðûí (õàâñðàëò¹ 1) çààñàí

õóâèàð ¿ðæ¿¿ëæ, òýäãýýðèéã íýìæ òîäîðõîéëíî.

Ìàøèí ìåõàíèçìèéí çàðäàë: Áàðèëãà ìàøèí ìåõàíèçìûí àæèëóóëñíû çàðäëûã íîðì

òóñãàãäñàí ìàøèí- öàãèéí òîîã ìºí äýýðõ òóøààëààð áàòëàãäñàí æèøèã ¿íýýð

òîäîðõîéëíî.

Ìàòåðèàëûí çàðäàë: Ìàòåðèàëûã îëæ áýëòãýõ áîëîí îáúåêòîä îðîõ ñòàíäàðò õýìæýýã

¿íýëñýí ¿íýëãýýíèé íîðì íîðìàòèâûí õàðãàëçàõ æèøãýýð òîäîðõîéëíî. Ìàòåðèàëûí

¿íý íü òîîöîîíä áîäèò áàéäëààð òóñãàãäààã¿é ó÷ðààñ ìàòåðèàëûí ¿íèéí çºð¿¿ ãàðäàã

áàéíà. ¯¿íèéã çîõèöóóëàõûí òóëä äàðààõ òîîöîîëëûã äàâõàð õèéäýã. Õýðâýý

ìàòåðèàëûí ¿íèéí çºð¿¿ èë¿¿ ãàðñàí áîë íýìæ, äóòóó òîîöîãäñîí áîë ººðèéí ñàíàë



54


áîëãîæ áàéãàà ¿íèéã øóóä ìàòåðèàëûí çàðäëûí òºñºâò òóñãàæ ºãäºã áàéíà.

Òýýâðèéí çàðäàë: Áàðèëãûí òºñâèéí òýýâðèéí çàðäëûã òýýâýðëýõ çàé áîëîí 1òí à÷ààã

òýýâýðëýõ èòãýëö¿¿ðèéã ¿íäýñëýí òîîöîîã õèéäýã.

Áóñàä øóóä çàðïàë

Ýíýõ¿¿ çàðäëûã 1996 îíû 406 òîîò òóøààëûí äàãóó áàðèëãûí áîëîí ìàøèí

ìåõàíèçìûí àæèë÷äûí öàëèíãèéí ñàíãààñ ñàëáàð òóñ á¿ðä æèøèã íîðì òîãòîîñîí áà

¿¿íèé äàãóó áàðèëãûí ñàëáàðò 58.4 õóâü áàéãààã ¿íäýñëýí òîäîðõîéëæ øóóä çàðäàëä

îðóóëíà.

Íýìýãäýë çàðäàë

Áàðèëãûí íýìýãäýë çàðäëûí õýìæýýã òºñºâò òóñãàõäàà áàðèëãûí àæèë÷èä,

ìåõàíèêæóóëàã÷äûí öàëèíãèéí ñàíã ñóóðü ºãºãäºë áîëãîí àâäàã. Íýìýãäýë çàðäëûí

õýìæýýã àæèë÷èä, ìåõàíèêæóóëàã÷äûí õºäºëìºðèéí õºëñíèé ñàíãààñ áàðèëãà çàì,

áàðèëãûí ñàëáàð áîëãîí ººð ººð æèøèã íîðìòîé áàéäàã áºãººä áàðèëãûí ñàëáàðûí

õóâüä áàðèëãûí òºðëººñ õàìààð÷ òîãòîîñîí æèøèã íîðìîîð òîäîðõîéëíî(õàâñðàëò¹

2). Ìºí òºñâèéí íýìýãäýë çàðäàëä áàðèëãûí ã¿éöýòãýã÷ áàéãóóëëàãààñ ¿éëäâýðëýëèéí

¿éë àæèëëàãààã õýâèéí ÿâóóëàõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëýõòýé õîëáîãäñîí çàðäëóóä áàãòàíà.

Òºëºâëºãººò õóðèìòëàë

Òºëºâëºãººò õóðèìòëàëûí çàðäàëä íèéò òàñðàëòã¿é àæèëñàí íýìýãäýë çàðäàë,

àæèë÷äûí áàéðàíä õîëáîãäñîí çàðäëóóä ìºí ¿íäñýí õºðºíãèéí áîëîí áàðüæ áàéãàà

áàðèëãà, çàì, îáúåêòûí äààòãàë, àæèëëàãñäûí íèéãìèéí áàòàëãààòàé õîëáîãäñîí

çàðäëóóä, ¿éëäâýðëýë õºãæ¿¿ëýõýä çîðèóëñàí õºðºíãº îðóóëàëò çýðýã çàðäëóóä áàãòàõ

áºãººä áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæèéí á¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëòààñ ¿ë õàìàð÷ áàðèëãûí

àæèë÷èä, ìåõàíèçì÷äûí õºäºëìºðèéí õºëñíèé 95 õóâèàð áîäîæ òºñºâ áà ã¿éöýòãýëä

òóñãàäàã.

Çàõèàëàã÷èéí õÿíàëòûí çàðäàë áîëîí Ìàãàäëàøã¿é àæëûí çàðäàë

Çàõèàëàã÷èéí õÿíàëòûí çàðäëûã áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí îáúåêòûí òºñºâò ºðòãººñ

öàëèíãèéí çàðäàë 39.6 õóâèéã õàññàí ä¿íãýýñ 2 õóâèàð òîîöîæ áîäíî.

Õàðèí ìàãàäëàøã¿é àæëûí çàðäëûã íýãäñýí òºñâèéí öàëèíãèéí çàðäàë áà òýýâðèéí

çàðäëûí íèéëáýðýýñ 2 õóâèàð òîîöîæ íýãäñýí òºñºâò òóñãàíà.

Íýìýãäñýí ºðòãèéí àëáàí òàòâàðûí õóâü õýìæýýã îäîî ìºðäºãäºæ áàéãààãààð áîäîæ

íýãäñýí òºñºâò îðóóëäàã.

Áàðèëãûí ¿éëäâýðëýëèéí øèíý÷ëýëò ººð÷ëºëòººñ áàðèëãûí ñòàíäàðò, íîðì



54


ä¿ðýì, ¿íýëãýýíèé íîðìàòèâ èõýýõýí õîöîð÷ áàðèëãûí ¿éëäâýðëýëýý ñààòóóëæ,

õºãæëèéã ÷ºäºðëºõ áàéäàëòàé áîëñîí áºãººä ¿íý á¿ðäýëò, ¿íèéí áîäëîãî, òºñºâ çîõèîõ

çààâàð íü õóó÷èí òºâëºðñºí òºëºâëºãººò ¿åèéí á¿òöýýð ÿâæ áàéãàà áºãººä äîòðîîñ íü

ãàíö òºñâèéí íýãæèéí ¿íýëãýýã õàíø äàãóóëàí øèíý÷ëýõ òºäèéãýýð ÿâæ áàéíà22. Ýíýõ¿¿

òºñºâ íü áàðèëãûí àæèë ¿éë÷èëãýýíèé õýìæýýã òîäîðõîéëîõ, ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ, áèçíåñèéí

¿éë àæèëëàãààã òºëºâëºõ, áîðëóóëàëòûã òîäîðõîéëîõ ¿íäñýí áàðèìò áè÷èã áîëäîã

áîëîâ÷ çàõèàëàã÷, ã¿éöýòãý÷ áàéãóóëëàãóóä íü ñàð á¿ð ã¿éöýòãýñýí àæèë

¿éë÷èëãýýíèéõýý õýìæýýã òºñâèéí äàãóó òîäîðõîéëîõîä èõýýõýí öàã õóãàöàà çàðöóóëäàã

òºäèéã¿é, òºñºâ íü õýðýãëýã÷èéí ýðýëò õýðýãöýýã á¿ðýí õàíãàæ ÷àäàõã¿é áàéíà. Èéìä

îëîí óëñûí ïðàêòèêò õýðýãëýãäýæ áàéãàà òºñâèéí ýëåìåíòèéí íîðì, ¿íýëãýýã òîìñãîñîí

¿å øàòíû íîðì ¿íýëãýýã áîëîâñðóóëàí õýðýãæ¿¿ëñíýýð àñóóäëûã øèéäâýðëýíý ãýæ ¿çýæ

áàéãàà þì. Ýíý àæëûí àðãà÷ëàë áàòëàãäàæ ýõýëæ áàéãàà áîëîâ÷ áàðèëãûí íýãæèéí

ñóóðü íîðì, øèíý÷ëýãäýæ áàòëàãäààã¿éãýýñ õ¿ëýýãäýæ áàéãàà þì23.

Áîðëóóëàëòûí îðëîãî áà ºðòºãÁàðèëãûí ñàëáàðûí äèéëýíõ áàéãóóëëàãà íü ìºíãºí ñóóðüò áóþó ñàíõ¿¿æèãäñýýð

õýìæýýãýýð áîðëóóëàëòûíõàà îðëîãûã òîäîðõîéëæ ýðãýëòèéí õºðºíãºº íºõäºã

îíöëîãòîé þì.

Òóõàéí òàéëàíãèéí õóãàöààíä ã¿éöýòãýñýí àæëûí õýìæýýã ïðàêòèêò òºñâèéí íýãæèéí

íîðìàòèâ ¿íý áîëîí ãýðýý õýëöëèéí äóíäàæ ¿íèéã ¿íäýñëýí òîäîðõîéëíî. Õýäèéãýýð

îðëîãî òîäîðõîéëîõ òîîöîîëîëò íü îíîëûí õóâüä ãýðýýíèé èæ á¿ðäýë áîëîí

ã¿éöýòãýëèéí õóâü õýìæýýíèé àðãààð òîîöäîã áîëîâ÷ ïðàêòèêò áàðèëãûí ñàëáàðûí àæ

àõóéí íýãæ¿¿ä íýãä¿ãýýðò: íîðì íîðìàòèâò ¿íäýñëýí òîîöñîí òºñºâò ºðòãèéã ¿íäýñëýí

ã¿éöýòãýñýí àæëûí ºðòºã, îðëîãûã òîäîðõîéëæ áàéíà. Ýíý óëàìæëàëò áîðëóóëàëòûí

àðãà þì. Õî¸ðäóãààðò: òºñâèéã ¿íäýñëýí õýëöëèéí äóíäàæ ºðòãèéí àðãààð òîäîðõîéëîõ

àðãûã Îëîí óëñûí áóþó Äýëõèéí áàíê, Àçèéí õºãæëèéí áàíê çýðýã áàéãóóëëàãóóäûí

òºñëººð ã¿éöýòãýæ áàéãàà áàðèëãûí àæèëä õýðýãëýæ áàéíà.

ªðòãèéí ñèñòåì íü òóõàéí ºðòãèéí îáúåêòîîñ ¿éëäâýðëýæ áàéãàà á¿òýýãäýõ¿¿í,

àæèë ¿éë÷èëãýýíä ÿìàð çàðäëûã íîãäóóëæ, ºðòºã òîîöîæ áàéãààã õàðóóëàõ îéëãîëò

áºãººä áàðèëãûí ñàëáàðûí àæèë ¿éë÷èëãýýíèé õýìæýý, ò¿¿íèé ºðòºã, àøèã àëäàãäëûã

22 “Ìîíãîëûí áàðèëãûí ñàëáàðûí ºíººãèéí áàéäàë, òóëãàìäñàí àñóóäàë” èëòãýë¿¿äèéí ýìõòãýë ÓÁ., 2006136-ð òàë23 “Ìîíãîëûí áàðèëãûí ñàëáàðûí ºíººãèéí áàéäàë, òóëãàìäñàí àñóóäàë” èëòãýë¿¿äèéí ýìõòãýë ÓÁ., 2006 137-òàë



54


òîîöîõäîî îëîí óëñûí ïðàêòèêò áàðèëãà, áàéãóóëàìæèéã èæ á¿ðýí äóóñãàñíû äàðàà

òîîöäîã ïðàêòèê áàéäàã áàéíà. Òóõàéëáàë, ÁÍÕÀÓ-ä ýíý àðãûã ò¿ãýýìýë õýðýãëýäýã

áàéíà.

Îëîí óëñûí ïðàêòèêò ¿éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã òîîöîõ äàðààõ õî¸ð àðãà ç¿éã

ò¿ãýýìýë àøèãëàäàã. ¯¿íä:

1. Àæëûí çàõèàëãûí àðãà

2. ¯éëäâýðëýëèéí ¿å øàòíû àðãà

Ýíý õî¸ð àðãà íü çàðäëûã õóðèìòëóóëàí á¿ðòãýõýä èë¿¿ ºðãºí õýðýãëýãääýã àðãóóä þì.

Õýäèéãýýð ýäãýýð õî¸ð àðãûí ºðòãèéí ¿íäñýí îáúåêò íü á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîâ÷ çàðäëûã

á¿ðòãýæ õóðèìòëóóëàõ àæèëëàãààíû õóâüä ºâºðìºö ÿëãààòàé.

Ýíýõ¿¿ õî¸ð àðãûã àøèãëàí ºðòºã òîîöîõîä ò¿¿íä íîãäóóëæ áàéãàà çàðäëààñ íü

õàìààðóóëàí òóñ á¿ðä íü ãóðâàí ¿íäñýí õóâèëáàð àøèãëàíà.

Á¿ðýí øèíãýýõ çàðäëààð ºðòºã òîîöîõ. Ýíý íü

1) Ã¿éöýòãýëèéí á¿ðýí øèíãýýõ çàðäëààð ºðòºã òîîöîõ

2) Øóóä çàðäëóóäûã ã¿éöýòãýëýýð, íýìýãäýë çàðäëûã ã¿éöýòãýëä íîãäîõ

çºâøººðºãäñºí òºñâººð òîîöîæ ºðòºã çýðýã õî¸ð õóâèëáàðòàé.

Íîðìàòèâò çàðäëààð ºðòºã òîîöîõ

Àæëûí çàõèàëãûí áîëîí ¿éëäâýðëýëèéí ¿å øàòíû àëü ÷ àðãààð ºðòºã òîîöñîí

óðüä÷èëàí òîîöñîí íîðìàòèâò çàðäëààð íü ºðòºã òîîöîæ, ã¿éöýòãýëèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé

ºðòãèéã ò¿¿ãýýð ¿íýëæ, ã¿éöýòãýëèéí áîëîí íîðìàòèâò ºðòãèéí çºð¿¿ã òóñãàéëàí á¿ðòãýæ

ºðòºã òîîöîõ àðãûã àøèãëàæ áîëíî. Ýíý àðãûã ìºíãºíèé õàíø, ýäèéí çàñãèéí áàéäàë

òîãòâîðæñîí, áýëòãýí íèéë¿¿ëýã÷ áîëîí õóäàëäàí àâàã÷ áàéíãûí òîãòâîðòîé íàéäâàðòàé

ò¿íøòýé íºõöºëä àøèãëàâàë çîõèìæòîé. Ó÷èð íü èéì íºõöºë á¿ðäýýã¿é áîë íîðìàòèâò

ºðòºã áîãèíî õóãàöààãààð ººð÷ëºãäºõ áîëæ áîäèò áàéäàëä çîõèöîõã¿é áîëíî. Ãýõäýý

áýëòãýí íèéë¿¿ëýã÷, õóäàëäàí àâàã÷ íàéäâàðòàé ò¿íø áàéõã¿é áàéëàà ÷ ò¿¿õèé ýä

ìàòåðèàëûí îëäîö, ¿íý õàíø òîãâîðòîé íºõöºëä àøèãëàæ áîëäîã áàéíà.

Øóóä çàðäëààð ºðòºã òîîöîõ ñèñòåì áàéæ áîëíî.

Ýíý ñèñòåìèéã ã¿éöýòãýëèéí áîëîí íîðìàòìèâò àëü ÷ ºðòãèéí ¿åä àøèãëàæ áîëîõ

áºãººä ò¿¿íèéã ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí çîðèëãîîð áèø óäèðäëàãûí á¿ðòãýëèéí

çîðèëãîîð àøèãëàíà.



54


¯¿íýýñ ãàäíà áàéãóóëëàãà áàðüæ áàéãóóëæ áóé îáúåêò òóñ á¿ð äýýð ºðòºã, çàðäëàà

àíãèëàí á¿ðòãýæ, òºñâèéí íîðìòîé çýðýãö¿¿ëæ àâ÷ ÿâàõã¿é áàéãàà áºãººä òóõàéí

áàðèëãûí ºðòºã, çàðäëûã òîäîðõîéëîõ, êîìïàíèóä ¿ð àøãàà õÿíàõ, ñóäàëãàà àâàõ ÿìàð

÷ áîëîìæã¿é áàéãààä òóñ ¿éëäâýðèéí ãàçðûí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéã ñàéæðóóëàõ

øààðäëàãàòàéã õàðóóëæ áàéíà. Ýíý áàéäëààñ ãàðàõûí òóëä íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë,

äàíñíû òºëºâëºãººã ººð÷ëºõ ìºí ãàðñàí çàðäàëä õÿíàëò òàâèõ, øèíæèëãýý õèéõ

øààðäëàãà ç¿é ¸ñîîð òàâèãäàæ áàéíà.



54


Õî¸ðäóãààð á¿ëýã. Áàðèëãûí ñàëáàðûí çýðýãö¿¿ëñýí øèíæèëãýý, ä¿ãíýëò

2.1 Áàðèëãà óãñðàëòûí “Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíû

áîëîí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä õèéñýí øèíæèëãýý, ä¿ãíýëò

“Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí ¿íäñýí ¿éë àæèëëàãàà

“Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ àíõ 2003 îíä áàðèëãûí àæëûí ãàðààãàà ýõýëñíýýñ õîéø

5 æèëèéí òóðøëàãà õóðèìòëóóëæýý.

“Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ íü Ìîíãîë Óëñûí õºãæèë äýâøèëèéí íýã õýñýã áîëîõ èõ

áàðèëãà, õîò áàéãóóëàëò, ¿éëäâýð ¿éë÷èëãýýíèé ñàëáàðûã õºãæ¿¿ëýõýä òîäîðõîé õóâü

íýìýð îðóóëàõ ýðõýì çîðèëãîòîéãîîñ ãàäíà ÷àíàðòàé íàéäâàðòàé áàéäëûã ýðõýì

çîðèëãîî áîëãîí àæèëëàäàã.

Ýíýõ¿¿ êîìïàíè íü 130 ãàðóé àæèë÷èíòàé áºãººä äèéëýíõ õóâü íü ìýðãýøñýí

÷àäâàðëàã àæèë÷èä áàéäàã áàéíà. “Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ íü àæèëòíû íèéãìèéí öîãö

àñóóäëûí íýã áîëîõ õºäºëìºðèéí òààëàìæèò íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëýõ, àæèë÷äûí îðîí ñóóö

õàíãàìæèéã íýìýãä¿¿ëýõ, ýð¿¿ë ìýíä ýìíýëãèéí ¿éë÷èëãýýíä õàìðóóëàõ, àæëûí õóâöàñ

õàìãààëàõ õýðýãñýë çýðãýýð õàíãàõ, ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ñóðãàëòàíä õàìðóóëàõ çýðýã

àñóóäëûã òºëºâëºëò, ¿å øàòòàéãààð àâ÷ õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà.

Áàðèëãûí àæëûí òóñëàí ã¿éöýòãýã÷ýýð òóñ òóñèéí ñàëáàðòàà òóðøëàãàòàé Íýìáýð,

Äè-Ýíä-Ýí, Îä, Çýò-Ýíä- Ýé çýðýã êîìïàíèóä àæèëëàäàã.

Äàøðàì äóðüäàõàä ýíýõ¿¿ êîìïàíèéí áàðüæ àøèãëàëòàíä îðóóëæ áóé áàðèëãà,

áàéãóóëàìæóóä äààòãàëä õàìðàãäñàí áàéäàã íü êîìïàíèéí äàâóó òàë ãýæ õýëæ áîëíî.

Ýíý íü çàõèàëàã÷èä áîëîí îðøèí ñóóã÷äûí ýðñäýëèéã áóóðóóëæ áóé õýðýã þì.

Áàðèëãûí õèéö, çàãâàð, ìàòåðèàëûí õóâüä ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëàõäàà äýëõèéí

áàðèëãûí ñàëáàðò ÷àíàðòàé, øèëäýã ãýãääýã ìàòåðèàë, õèéö, îð÷èí ¿åèéí äýâøèëòýò

òåõíîëîãèéã àøèãëàäàã. ¯¿íèé íýã æèøýý ãýâýë Ìîíãîë îðíû ýðñ òýñ óóð àìüñãàëä

çîõèöóóëàí áàðèëãûí ãàäíà ôàñàäûã åâðîï òåõíîëîãèîð õèéãäñýí äóëààí

òóñãààðëàëòàä ïåðëèò ïîëèñòðîë ìàòåðèàëûã àøèãëàæ áàðèëãûí äóëààíûã õàäãàëàõ

àñóóäëûã 100 õóâü øèéäñýí þì.

Ìºí áàðèëãûí ãàäíà òàëûí ºíãºëãººã Ãåðìàíû òåõíîëîãèéí øàâðààð øàâàðäñàí

áºãººä óã øàâàð íü áàðèëãûí ãàäíàõ áàéäàë, ºíãº ¿çýìæ, õàðàãäàõ áàéäëûã ãó÷èí

æèëèéí òóðøèä õýâýýð õàäãàëàõààñ ãàäíà ýâäðýë, ãýìòëýýñ õàìãààëàõ äàâóó òàëòàé



54


þì.

Áàðèãäàæ áóé áàðèëãóóä:

ÑÕÄ äàõü “Îð÷ëîí” õîðîîëîë

Àøèãëàëòàíä îðîõ õóãàöàà:Ýõíèé ýýëæ- 2008 îíû 4-ð óëèðàëÑ¿¿ë÷èéí ýýëæ- 2009 îíû 2ð óëèðàë ¯íý: 1ì.êâ=595$

1056 àéëûí îðîí ñóóöíû “Îð÷ëîí”

õîðîîëîë Ñîíãèíî Õàéðõàí ä¿¿ðãèéí íóòàã

äýâñãýðò ñ¿íäýðëýõ áºãººä òºñºë

2007-2009 îíä õýðýãæèæ äóóñàõ þì.

“Îð÷ëîí” õîðîîëîë íü 10-12 äàâõàð 8

áàðèëãààñ á¿ðäýõ áà íèéò 25000 ì.êâ

òàëáàéã õàìàðíà. Ã¿éöýòãýë 10 îð÷èì

õóâüòàé ÿâæ áàéãàà.

“Øèíý ä¿ð òºðõ” öýöýðëýãò õ¿ðýýëýí

“Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ íü 2006 îíû 7-ð

ñàðä Õàí Óóë ä¿ðãèéí 1-ð õîðîîíû íóòàã

äýâñãýðò, Çàéñàíãèéí ã¿¿ðíèé áàðóóí òàëä,

Óëààíáààòàð ñóâèëàëûí óðä “Øèíý ä¿ð

òºðõ” öýöýðëýãò õ¿ðýýëýí – New Face garden

îðîí ñóóöíû öîãöîëáîð õîòõîíû áàðèëãûã

ýõë¿¿ëýýä áàéãàà áºãººä 2007 îíû 12 ñàð

ãýõýä àøèãëàëòàíä îðóóëíà ãýæ òºëºâëºñºí

õýäèé ÷ 5 áàéðíû 2 íü àøèãëàëòàíä îðæ,



54


õàðèí 2 áàðèëãà íü 80 õóâüòàé, ¿ëäñýí

áàðèëãûí ã¿éöýòãýë 50 õóâüòàé ÿâæ áàéíà.

“Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” 80 àéëûí îðîí ñóóö

Óëààíáààòàð Ïàëàñûí áàðóóí óðä òàëä áóþó

Ñïîðò êîìïëåêñèéí ç¿¿í òàëä áàðèãäàæ áàéãàà

80 àéëûí îðîí ñóóö þì. Óã áàðèëãà ºìíº íü

òºìºð çàìûí àðêòàé øàð áàéðíû óðä áàðèãäñàí

áºãººä ºðººíèé çîõèîí áàéãóóëàëò, çàé

òàëáàéí òºëºâëºëò ãýõ ìýò ¿ç¿¿ëýëòýýð øèëäýã

áàðèëãààð øàëãàðñàí þì. Òèéìýýñ èðãýä áîëîí

õ¿ì¿¿ñýýñ ýíý áàðèëãûã äàõèí áàðèõ ñàíàë

òàâüñàíûã õ¿ëýýí àâàí àæèëëàæ áàéãàà þì.

2007 îíû 12-ð ñàðä àøèãëàëòàíä îðóóëàõààð

òºëºâëºæ, ã¿éöýòãýë òºëºâëºãºº ¸ñîîð ÿâàãäñàí

áàéíà.

Ò¿¿í÷ëýí Ñîíãèíî Õàéðõàí ä¿¿ðýãò áàðèãäàõ “Ñîíãèíî-Õàéðõàí” õîòõîíû áàðèëãûí

àæëûã ýõë¿¿ëýýä áàéãàà áºãººä ýõíèé ýýëæèéí 528 àéëûí îðîí ñóóö 2008 îíû 12-ð

ñàðä, õî¸ðäóãààð ýýëæèéí 528 àéëûí îðîí ñóóöûã 2009 îíä àøèãëàëòàíä îðóóëàõààð

àæèëëàæ áàéíà.

Ìºí “Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí îôôèñ, ¿éë÷èëãýýíèé áàðèëãà Áàÿíãîë ä¿¿ðãèéí 4-ð

õîðîîëëûí íóòàã äýâñãýðò áàðèãäàæ áàéãàà áºãººä 2007 îíä àøèãëàëòàíä îðóóëàõààð

òºëºâëºñºí áàéíà.

Àøèãëàëòàíä îðñîí îðîí ñóóö

2005-2006 îíä 80 àéëûí îðîí ñóóö

Àøèãëàëòàíä îðóóëñàí 80 àéëûí îðîí ñóóö íü

áàðèëãûí îð÷èí ¿åèéí øèíý äýâøèëòýò

òåõíîëîãè àøèãëàæ, ºðººíèé çîõèîí áàéãóóëàëò,



54


çàé òàëáàéã çºâ øèéäñýíýýðýý îíöëîãòîé þì.

Äàâóó òàëóóäààñ íü äóðüäâàë Åâðîï ñòàíäàðòûí

âàêóì öîíõ, õààëãà, Ãåðìàí Èòàëèéí ñàíòåõíèê,

Îðîñ Ïîëüøèéí öàõèëãààí òîíîãëîëòîé. Ìºí óñ

çººëð¿¿ëýã÷, öýâýðø¿¿ëýã÷, íýãäñýí

àãààðæóóëàëòòàé. Ò¿¿í÷ëýí Ñîëîíãîñ ëèôò,

õ¿¿õäèéí òîãëîîìûí áîëîí ñïîðòûí òàëáàé,

äóëààí ãàðàæ, àâòî çîãñîîëòîé.

2004-2005 îíä 40 àéëûí îðîí ñóóö

Õàí Óóë ä¿¿ðãèéí 3-ð õîðîîíû íóòàã äýâñãýðò 40

àéëûí îðîí ñóóöûã 2004-2005 îíä àøèãëàëòàíä

îðóóëñàí þì. Ýíõòàéâàíû ã¿¿ðíýýñ 800ì-èéí

çàéä áàéðëàõ ãàçàð õºäëºëòºíä òýñâýðòýé,

öóòãàìàë òºìºð áåòîíîí õéèöòýé, õàðóóë

õàìãààëàò, òîõèæèëò á¿õèé òóñãààðëàãäñàí

õàìãààëàëòûí òºìºð õàøààòàé, äóó ÷èìýý

áàãàòàé, àãààðûí áîõèðäîëò õàìãèéí áàãà

áàéäàã Äóíä ãîëûí ñàâ ãàçàð áàðèãäñàí óã

áàðèëãûã ÷àíàðûí ºíäºð ¿ç¿¿ëýëòòýé õ¿ëýýëãýí

ºãñºí áèëýý.

“Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí 2005, 2006 îíû àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíûøèíæèëãýý, ä¿ãíýëò

Áàðèëãà óãñðàëòûí áàéãóóëëàãóóäûí àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíû øèíæèëãýýíèé

¿íäñýí õýñýã íü áàðèëãûí àæëûí ã¿éöýòãýë áà ò¿¿íä íºëººëñºí õ¿÷èí ç¿éëèéã ñóäëàí

ä¿ãíýëò ºãºõ ÿâäàë þì. ¯¿íèé òóëä çàõèàëàã÷ áàéãóóëëàãàòàé õèéñýí àæ àõóéí ãýðýý

áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí àæëûã õéèæ ã¿éöýòãýñýí òóõàé ñàð óëèðàë òóòìûí ã¿éöýòãýëèéí

ìýäýý áîëîí áóñàä òàéëàí ìýäýýã àøèãëàäàã. Ò¿¿í÷ëýí áàðèëãûí áàéãóóëëàãûí àæ

àõóéí ¿éë àæèëëàãààã øèíæëýõäýý çºâõºí óëèðàë, æèëèéí òàéëàí áàëàíñ àøèãëààä



54


çîãñîõã¿é àæèë÷äûí õóâèàðëàëò, ìàøèí ìåõàíèçìûí á¿ðòãýë, õºäºëìºðèéí á¿òýýìæ

áîëîí öàëèíãèéí çàðäàë, ìàòåðèàëûí íîðì áà çàðöóóëàëò çýðýã àíõàí øàòíû

á¿ðòãýëèéí òîî ìýäýýã àøèãëàõ ¸ñòîé. Øèíæèëãýýíä õàìðàãäñàí áàðèëãûí

áàéãóóëëàãûí ¿éëäâýðëýëèéí áèåëýëòèéã òàéëàíò õóãàöààíä ã¿éöýòãýñýí áàðèëãûí

àæëóóäûí íèéëáýðýýð òîîöîæ ä¿ãíýëò ºãºõ áºãººä ýíý íü òóõàéí êîìïàíèä

çàõèàëàã÷èéí ºìíº ãýðýýãýýð õ¿ëýýñýí ¿¿ðãýý õýðõýí áèåë¿¿ëæ áàéãàà áîëîí çàéëøã¿é

àæëóóäûã öàã õóãàöààíä íü õèéæ ã¿éöýòãýñýí ýñýõ îëîí ÷óõàë àñóóäàëä ä¿ãíýëä ºãºõºä

à÷ õîëáîãäîëòîé áàéäàã. Õýðýâ áàðèëãà óãñðàëòûí êîìïàíè ¿íäñýí ¿éë àæèëëàãààíààñ

ãàäíà áàðèëãûí çàñâàð, òîíîã òºõººðºìæèéí ìîíòàæ, áàðèëãûí ìàòåðèàëûí

¿éëäâýðëýë çýðýã õýä õýäýí ÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã áàéâàë çàðèì íýð

òºðëèéí ¿éëäâýðëýëèéí òàñàëäëûã íºãºº õýñãýýð íü íºõºõ òîõèîëäîë ãàðäàã. Èéìýýñ

øèíæèëãýýã õèéõäýý ò¿¿íèéã õàðãàëçàí ¿çýõ øààðäëàãàòàé. Ìºí çàðèì áàðèëãà

óãñðàëòûí áàéãóóëëàãóóäûí õóâüä îëîí áàðèëãà çýðýã ýõýëñíýýñ äóóñààã¿é áàðèëãûí

àæëûí õýìæýý íýìýãäýæ ìºíãºí ä¿íãýýð èõ õýìæýýíèé áàðèëãà óãñðàëòûí àæèë

ã¿éöýòãýñýí ìýò õàðàãääàã áîëîâ÷ íýð òºðëººð íü àâ÷ ¿çâýë çàõèàëàãò áàðèëãóóäûã

õóãàöààíä íü àøèãëàëòàíä îðóóëààã¿é ÿâäàë èõ áàéäàã. “Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí

2005, 2006 îíû áàðèëãà óãñðàëòûí àæëûã ã¿éöýòãýõ ãðàôèê áèåëýëòèéí ìýäýýã àâ÷

¿çâýë:(Õ¿ñíýãò ¹ 4)

Áàðèëãà îáúåêòóóäûã àøèãëàëòàä îðóóëàõ ãðàôèêèéí áèåëýëòèéí ìýäýý

¹

Îáúåêòóóäûííýð

Òºëºâëºãºº Ã¿éöýòãýë ªºð÷ëºëò/+,-/

Ýõëýõ Äóóñàõ Õóãàöàà Ýõýëñýí Äóóññàí Õóãàöàà

1 40 àéëûí îðîíñóóö

2004îíû 2ñàðûí15


10 ñàð 2004 îíû2 ñàðûí25

2005 îíû2 ñàðûí30

12 ñàð +2 ñàð

2 Òºìºð çàìûí80 àéëûí îðîíñóóö





20 ñàð +3 ñàð

3 10-ð õîðîîëëûí80 àéëûí îðîíñóóö



15 ñàð 2006 îíû7 ñàðûí 5


15 ñàð +20 õîíîã

4 4-ð õîðîîëëûí 2005 2007 28 ñàð 2005 îíû 2007 îíû 28 ñàð -



54


îôôèñ,¿éë÷èëãýýíèéáàðèëãà

îíû 6ñàðûí30

îíû 12ñàðûí10

6 ñàðûí30

12 ñàðûí1

5 Øèíý ä¿ð òºðõõîðîîëîë


2007îíû 12ñàðûí 5


- - -

Õ¿ñíýãò ¹4.-ýýñ ¿çâýë “Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ íü áàðèëãà óãñðàëòûí àæëûã

òºëºâëºñºí õóãàöààíäàà õ¿ëýýëãýí ºã÷ àøèãëàëòàíä îðóóëàõ òàëààð íèëýýä èõ

àíõààðàë òàâèí àæèëëàæ áàéãàà íü õàðàãäàæ áàéãàà áîëîâ÷ çàðèì àæëóóäûã õóãàöààíä

íü õ¿ëýýëãýæ ºãººã¿é áàéãààã õàðæ áîëíî. Òóõàéëáàë: 40 ìÿíãàí àéëûí îðîí ñóóö,

òºìºð çàìûí 80 àéëûí îðîí ñóóö ãýõ ìýò. Ýäãýýðèéí õóãàöàà õýòýðñýí íü õÿíàãäàõ

õÿíàãäàõã¿é, ãàäààä áîëîí äîòîîä îëîí õ¿÷èí ç¿éëýýñ õàìààð÷ áàéãàà íü òîäîðõîé.

Ãýõäýý çàõ çýýëèéí ýäèéí çàñãèéí íºõöºëä òóõàéí áàðèëãà îáúåêòûã õóãàöààíä íü

àøèãëàëòàíä ºãººã¿éãýýñ çàõèàëàã÷ áàéãóóëëàãûí áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààíä èõýýõýí

õîõèðîë ó÷ðóóëæ îëîí ñàÿ òºãðºãèéí àëäàãäàëä îðóóëæ áîëîõ òàëòàé. Æèøýý íü:

ñóðãóóëèéí áàðèëãà áîë õè÷ýýëèéí æèëèéí ýëñýëòýý àëäàíà, äýëã¿¿ð áîë óëèðëûí

áîðëóóëàëòàà àëäàíà ãýõ ìýò þì.

Áàðóóíû îðíóóäàä ï¿¿ñ êîìïàíèóä ãýðýýò õóãàöààíäàà áàðèëãà îáúåêòûã

àøèãëàëòàíä îðóóëààã¿é òîõèîëäîëä áàðèëãûí êîìïàíèóäàä ººðèéí õ¿ëýýæ áàéãàà

àëäàãäëûíõàà õýìæýýãýýð òºëáºð òîðãóóëü íîãäóóëäàã áàéíà.

Áàðèëãà óãñðàëòûí áàéãóóëëàãóóä ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíäàà òàéëàíò õóãàöààíä

áàðèëãûí àæëûí äóóñààã¿é õýñãèéã òàéëàãíàõ áºãººä ¿¿íä ¿íäýñëýí áàðèëãà óãñðàëòûí

àæëûí õóðäöûã êîìïàíèéí õýìæýýãýýð áîëîí óãñðàëòûí àæèë òóñ á¿ðýýð òîîöîõ

øààðäëàãàòàé. ¯¿íèéã òàéëàíò õóãàöààíû ýöýñ äýõü äóóñààã¿é áàðèëãûí ¿ëäýãäëèéã

òàéëàíò õóãàöààíä àøèãëàëòàíä îðóóëñàí áàðèëãûí ºðòºãò õàðüöóóëàõ çàìààð òîîöíî.

“Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí õóâüä àâààä ¿çâýë äýýð ºã¿¿ëñýí÷ëýí 2003 îíä áàðèëãà

óãñðàëòûí çîðèëãîîð áàéãóóëàãäñàí áîëîâ÷ 2005 îíä 40 àéëûí îðîí ñóóö, 2006 îíä 80

àéëûí îðîí ñóóö áàðüæ àøèãëàëòàíä îðóóëñíààð ¿éë àæèëëàãàà íü áàéíãûí øèíæòýé

áîëæ òîãòâîðæñîí. Ýäãýýð ìýäýýëëèéã àøèãëàí áàðèëãûí àæëûí õóðäöûí

êîýôôèöèåíòèéã òîäîðõîéëáîë:

¯ç¿¿ëýëò Òîîöîõ æóðàì 2005 2006

Áàðèëãûí àæëûí õóðäàö Q/P 1.60 1.77



54


V- Áàðèëãûí àæëûí õóðäàö

P- Äóóñààã¿é áàðèëãûí äóíäàæ ¿ëäýãäýë

Q- Òàéëàíò õóãàöààíû ã¿éöýòãýñýí áàðèëãûí àæèë

Óã êîýôôèöèåíòèéí ¿ç¿¿ëýëòýýñ òóñ êîìïàíèéí õóâüä 2006 îíû àæëûí õóðäàö íü 2005

îíòîé õàðüöóóëàõàä 0.17-îîð ºññºí áàéíà.

Áàðèëãà óãñðàëòûí àæëûí òºëºâëºãººíèé áèåëýëòýíä õºäºëìºð çîõèîí

áàéãóóëàëò èõýýõýí íºëººòýé áºãººä õºäºëìºðèéí íººöèéí òºëºâëºãººíèé áèåëýëòèéã

øèíæëýõäýý àæèëëàõ õ¿÷ýýð õàíãàãäñàí áàéäàë, òýäíèé ìýðãýæëèéí çýðýã, òîãòâîð

ñóóðüøèë, àæëûí öàã àøèãëàëò, õºäºëìºðèéí á¿òýýìæ çýðãèéã ñóäàëäàã. Áàðèëãûí

¿éëäâýðëýëä àæèëëàã÷äûí òîî, á¿òýö, õàíãàìæ, õºäºëãººíèéã øèíæëýõäýý þóíû

ò¿ð¿¿íä áàðèëãûí ¿éëäâýðëýëèéí á¿õ àæèë÷äûã áàðèëãûí òàëáàéä àæèëëàäàã

àæèëëàã÷èä, òóñëàõ ¿éëäâýðëýëèéí àæèë÷èä ãýæ õóâààæ àâ÷ ¿çäýã. Èíãýñíýýð áàðèëãûí

òàëáàéä àæèëëàæ áàéãàà àæèë÷äûã áàðèëãà óãñðàëòûí àæëûí õýìæýýòýé, òóñëàõ

¿éëäâýðëýëèéí àæèë÷äûã ñàëáàðûí ¿éëäâýðëýëèéí ïðîãðàììûí áèåëýëòòýé õîëáîí

àâ÷ ¿çýõ áîëîìæòîé áàéíà.

“Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí àæèë÷äûí 2005, 2006 îíû á¿òöèéã àâ÷ ¿çâýë: (Õ¿ñíýãò ¹

5)

Àæèë÷äûí òîî, á¿òýö á¿ðýëäýõ¿¿íèé ìýäýý

¹ Àæèëëàã÷èäûí á¿ðýëäýõ¿¿í 2005 2006 ªºð÷ëºëò /+, -/

Òîî Á¿òýö/%

/

Òîî Á¿òýö/%

/

Òîî %

1 Óäèðäàõ àæèëòàí 9 8.1 10 7.2 1 11.1

2 Áàãà òóøààëûí àæèëòàí 7 6.2 7 5.1 - -

3 Èíæåíåð òåõíèêèéí àæèëòàí 11 9.8 16 11.6 5 45.5

4 Ìýðãýæèëòýé àæèëòàí 70 62.5 87 63.1 17 24.3

5 Òóñëàõ àæèë÷èí 15 13.4 18 13 3 20

Íèéò àæèë÷èä 112 100% 138 100% 26 23.2

Äýýðõ õ¿ñíýãòýýñ ¿çâýë òóñ êîìïàíèéí íèéò àæèë÷äûí á¿òýö á¿ðýëäýõ¿¿í íü 2006

îíä íèéò àæèë÷äûí 63.1 õóâèéã ìýðãýæèëòýé àæèë÷èä, 13 õóâèéã òóñëàõ àæèë÷èä, 11.6

õóâèéã èíæåíåð òåõíèêèéí àæèë÷èä, 5.1 õóâèéã áàãà òóøààëûí àæèë÷èä, 7.2 õóâèéã

óäèðäàõ àæèëòíóóä òóñ òóñ ýçýëæ áàéãàà áºãººä ýäãýýð àæèë÷äààñ äèéëýíõ íü òóñ

êîìïàíè ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ ýõýëñýí öàãààñ ýõëýí àæèëëàæ áàéãàà òîãòâîð



54


ñóóðüøèëòàé, äàäëàãàæñàí àæèë÷èä áàéíà. Ìºí ýíýõ¿¿ àæèë÷èäûí òîîíû ºñºëò íü

òóõàéí êîìïàíèéí ¿éë àæèëëàãààíû ºðãºæèëò áîëîí ã¿éöýòãýæ áóé áàðèëãà óãñðàëòûí

àæëûí íèéò õýìæýýíèé ºñºëòòýé õîëáîîòîé þì. ¯¿íýýñ ãàäíà áóñàä áàðèëãà óãñðàëòûí

êîìïàíèóäòàé õàðüöóóëáàë ãàäíààñ àæèëëàõ õ¿÷ ýðýëõèéëýõã¿é áàéãàà áºãººä

äîòîîäûí õºäºëìºð ýðõëýëòèéã äýìæèí àæèëëàæ áàéãààãààðàà îíöëîã þì.

Õºäºëìºðèéí íººöòýé õîëáîîòîé ñóäàëãààã õºäºëìºðèéí á¿òýýìæèéí òóõàé

îéëãîëòã¿éãýýð òºñººëºõ àðãàã¿é áºãººä øèíæèëãýýíèé çîðèëãî íü õºäºëìºðèéí

á¿òýýìæèä íºëººëæ áàéãàà ýåðýã ñºðºã îëîí õ¿÷èí ç¿éëèéã òîîöîîëîí ä¿ãíýëò ºãºõ

ÿâäàë þì. Äàðààõ õ¿ñíýãòýýð “Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí õºäºëìºðèéí á¿òýýìæèéí

¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã òîîöîîëñîí áàéíà. (Õ¿ñíýãò ¹ 6)

Àæèë÷äûí õºäºëìºðèéí á¿òýýìæèéí ìýäýý

¹ ¯ç¿¿ëýëò 2005 2006 ªºð÷ëºëò/%/

1 Íèéò àæèë÷èäûí òîî 112 138 23.2

1.1 Áàðèëãûí àæèë÷èí 70 87 24.3

2 Íèéò ã¿éöýòãýñýí àæèë (ñàÿ.òºã) 471.8 2,147.50 3.55

3 Íèéò àæèë÷äûí äóíäàæ á¿òýýìæ 4.213 15.562 2.69

3.1 Áàðèëãûí íýã àæèë÷íû äóíäàæ á¿òýýìæ 6.740 24.684 2.66

¯¿íýýñ ¿çâýë 2005, 2006 îíä õºäºëìºðèéí á¿òýýìæ õàðüöàíãóé õóðäàöòàé ºññºí

áàéãààã õàðæ áîëîõ áºãººä ýíý íü àæèë÷äûí äàäëàãæèëò áîëîí òîãòâîð ñóóðüøèëòàé

õàìààðàëòàé ýåðýã ¿ç¿¿ëýëò ãýæ îéëãîæ áîëíî. Ìºí òóñ êîìïàíèéí íèéò àæèë÷äûí

æèëèéí äóíäàæ á¿òýýë 2005 îíä 4.2 ñàÿ òºãðºã áàéñàí áîë 2006 îíä 15.5 ñàÿ òºãðºã

áîëæ 11.3 ñàÿ òºãðºãººð íýìýãäñýí áà áàðèëãûí íýã àæèë÷íû äóíäàæ á¿òýýìæ 2006 îíä

ºìíºõ îíîîñ 17.9 ñàÿ òºãðºãººð íýìýãäñýí áàéíà. Õàðèí öàëèíãèéí çàðäëûí ºñºëò íü

òàéëàíò õóãàöààíû äóíäàæ öàëèíãèéí ºñºëò áîëîí àæèëëàõ õ¿÷íèé òîîíû ºñºëòòýé

õîëáîîòîé þì. Ìºí ýäãýýð àæèë÷äûí öàëèíãèéí çàðäëûã òºñºâò ºðòºãò òóñãàõäàà

ìýðãýæèëòýé àæèë÷èä áîëîí òóñëàõ àæèë÷äûí öàëèíãèéí çàðäëûã òºñºâò ºðòãèéí øóóä

çàðäàëä õàðèí èíæåíåð òåõíèêèéí àæèë÷èä, áàãà òóøààëûí àæèë÷èä, áîëîí óäèðäàõ

òóøààëûí àæèë÷èäûí öàëèíã òºñºâò ºðòãèéí áóñàä øóóä çàðäàë áóþó íýìýãäýë äàéâàð

çàðäëààñ øóóä çàðäàëä øèëæ¿¿ëýõ çàðäàëä òóñãàäàã áàéíà. Ýíý íü áàðèëãà óãñðàëòûí

áàéãóóëëàãûí îíöëîãòîé õîëáîîòîé þì.

Áàðèëãà óãñðàëòûí àæèë ýðõëýõ íü õºäºëìºðèéí íèëýýäã¿é õ¿íä õ¿÷èð íºõöºëòýé

áºãººä ¿¿íèéã ìåõàíèêæóóëæ, øààðäëàãàòàé ìàøèí ìåõàíèçìààð õàíãàõ íü áàðèëãûí

ñàëáàðûí õºäºëìºðèéí á¿òýýìæèéã íýìýãä¿¿ëæ, áàðèëãûí ººðèéí ºðòãèéã õÿìäðóóëàõ,



54


áàðèëãà áàðèõ õóãàöààã áîãèíîñãîõ äàâóó òàëóóäûã àãóóëæ áàéäàã. Áàðèëãà óãñðàëòûí

àæëûí ìåõàíèêæèëòèéí ò¿âøèíã øèíæèëñíýýð ìàøèí ìåõàíèçìèéí õàíãàëò

àøèãëàëòûã ñàéæðóóëàõ çàìààð ¿éëäâýðëýëèéí ¿ð àøãèéã íýìýãä¿¿ëýõ àðãà çàì, íººö

áîëîëöîîã èëð¿¿ëýõ, òåõíèêèéí áîäëîãûí ¿íäñýí ÷èãëýëèéã òîäîðõîéëîõ, íýãäñýí

¿íýëýëò ä¿ãíýëò ºãºõºä òóñ äºõºì áîëæ óäèðäëàãûí øèéäâýðò íºëººëæ áàéäàã.

“Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ íü áàðèëãà óãñðàëòûí àæèëä àøèãëàõ çîðèóëàëò á¿õèé

íèéò 12 òåõíèêòýé á¿ðýí áóñ ìåõàíèêæñàí êîìïàíè þì. Òóñ êîìïàíèéí ìàøèí

ìåõàíèçìûí á¿ðýëäýõ¿¿íòýé õîëáîîòîé ìýäýýëëèéã õ¿ñíýãòýýð õàðóóëàâ.

(Õ¿ñíýãò ¹ 7)

Ìàøèí ìåõàíèçìûí õºäºëãººíèé ìýäýý

¹ Ìàøèí ìåõàíèçìûí íýðòºðºë

2005 2006 ªºð÷ëºëòÄ¿í õóâü

1 Õ¿íä ìàøèí ìåõàíèçì 87,895,790 87,895,790 - -

2 Òåõíîëîãèéí òîíîãòºõººðºìæ 48,327,910 41,970,850

- 6,357,060 -13.1

3 Òýýâðèéí õýðýãñýë 16,738,665 13,635,306

-3,103,359 -18.5

4Áóñàä 3,241,300 3,651,500 +410,200 +12.6

Íèéò ä¿í 156,203,665 147,153,446

-9,050,219 -5.8

Äýýðõ õ¿ñíýãòýíä ¿ç¿¿ëñýí òîíîã òºõººðºìæ¿¿ä íü çºâõºí ¿éëäâýðëýëèéí

çîðèóëàëòààð àøèãëàãäàæ áàéãàà òîíîã òºõººðºìæ¿¿ä áºãººä ýíä òºðºë á¿ðèéí êðàí,

ººðºº ÿâàã÷óóä áîëîí áåòîí õàëààã÷, çóóðàã÷, ãåíåðàòîðîîñ ãàäíà à÷ààíû õ¿íä äààöûí

àâòîìàøèíóóä áàéäàã áàéíà. 2006 îíä òóñ êîìïàíèéí ìàøèí ìåõàíèçìûí õýìæýý

ºìíºõ îíîîñ 9,050,219 òºãðºãººð áóóðñàí áºãººä íèéòäýý 147,153,446 ñàÿ òºãðºãò

õ¿ðñýí áàéíà. Íèéò ìàøèí ìåõàíèçìûí ä¿íä õ¿íä ìàøèí ìåõàíèçì íü ºìíºõ îíîîñ

ººð÷ëºãäººã¿é áºãººä òåõíîëîãèéí òîíîã òºõººðºìæ, òýâðèéí õýðýãñýë çýðýã ìàøèí

ìåõàíèçìóóä òóñ òóñ áóóðñàí áàéíà. Ýíýõ¿¿ õîðîãäñîí øàëòãààíûã ýëýãäëýý íºõºæ

öààøèä àøèãëàõ áîëîìæã¿é áîëñîí, ýâäýð÷ ãýìòñýí, àâààð îñîëä ºðòñºí ãýõ ìýòýýð

òîäîðõîéëíî. Õàðèí áóñàä áàãàæ õýðýãñëèéí ä¿í 410,200 òºãðºãººð íýìýãäñýí áºãººä

ýíý íü øèíý áàãàæ õýðýãñýë àâàõàä çàðöóóëàãäæýý.

Ìºí äýýðõ ìàøèí ìåõàíèçìûí õºäºëãººíèé ìýäýýã àøèãëàí ìàøèí ìýõàíèçìûí

òåõíèêèéí á¿òöèéí êîýôôèöèåíòóóäûã òîäîðõîéëäîã. ßëàíãóÿà òåõíèêèéí

øèíý÷ëýëèéí, õàñàëòûí áà ýëýãäëèéí êîýôôèöèåíòóóäûã òîäîðõîéëîõ ¸ñòîé. Ìàíàé



54


êîìïàíèéí õóâüä õàñàëòûí êîýôôèöèåíòûã òîîöâîë 5.8 õóâèéí õàñàãäàëòòàé áàéíà.

Áàðèëãà óãñðàëòûí êîìïàíèóäûí õºðºíãèéí àøèã îëîõ ÷àäâàðûã ãîë òºëºâ

ìàøèí ìåõàíèçìûí ä¿íãýýð òîäîðõîéëîõ áºãººä äàðààõ õ¿ñíýãòýä “Îð÷ëîí

êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí ìàøèí ìåõàíèçìûí îðëîãî îëîõ ÷àäâàðûã òîîöîîëîí õàðóóëñàí

áàéíà.(Õ¿ñíýãò ¹ 8)

Ìàøèí ìåõàíèçìûí àøèãëàëòûí ìýäýý

¹ ¯ç¿¿ëýëò 2005 2006 ªºð÷ëºëò

Ä¿í Õóâü

1 Íèéò ã¿éöýòãýñýí áàðèëãà(ñàÿ.òºã) 471.8 2,147.5 1,675.7 3.55

2 Íèéò ¿íäñýí êàïèòàëûí äóíäàæ ºðòºã(ñàÿ.òºã) 278.7 453.5 174.8 62.7

3 Ìàøèí ìåõàíèçìûí äóíäàæ ºðòºã(ñàÿ.òºã) 156.2 147.1 -9.050 -5.8

4 ¯íäñýí êàïèòàëûí à÷ààëàë(òºã) 3 14.6 11.6 386.6

5 Êàïèòàë çýâñýãëýìæ(ñàÿ.òºã) 2.24 1.69 -0.55 -24.5

Õ¿ñíýãòýýñ õàðàõàä íýã òºãðºãèéí õºðºíãèéí îðëîãî îëîõ ÷àäâàð ºññºí áàéíà. Ýíý

íü òóñ êîìïàíè ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä ¿éë àæèëëàãàà íü èäýâõæèí õýä õýäýí óãñðàëòûí

àæèë ã¿éöýòãýæ äóóññàíòàé õîëáîîòîé þì. ¯¿íýýñ ãàäíà íýã àæèë÷èíä íîîãäîõ ¿íäñýí

êàïèòàëûí õýìæýý 2006 îíä ºìíºõ îíòîé õàðüöóóëáàë 550 ìÿíãàí òºãðºã áóþó 26.8

õóâèàð áóóðñàí íü ¿íäñýí êàïèòàëûí õýìæýý ºññºí áîëîâ÷ àæèë÷äûí òîî èë¿¿

õóðäàöòàé ºññºíººð òàéëáàðëàãäàíà. ªºðººð õýëáýë àæèë÷äûí òîîíû ºñºëò íü

êàïèòàëûí ºñºëòººñ èë¿¿ áàéãààã õàðóóëíà.

Áàðèëãà óãñðàëòûí êîìïàíèóäûí õóâüä á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýëèéí çàðäëûí

ýëåìåíò¿¿äèéã íýã á¿ð÷ëýí òºñºâëºæ ã¿éöýòãýëä íü õÿíàëò òàâèí àæèëëàõ

øààðäëàãàòàé áºãººä ººð÷ëºëòèéí øàëòãààíûã òóõàé á¿ð òîîöîîëîí õ¿÷èí ç¿éëèéí

øèíæèëãýý õèéæ áàéõ øààðäëàãàòàé. “Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí õóâüä çàðäëûí

ýëåìåíò¿¿ä òºñºâëºñºí ä¿íãýýñ èõýíõäýý õýòýð÷ áàéãàà áºãººä ¿¿íèé øàëòãààí íü:

Ìàòåðèàëûí çàõ çýýëèéí ¿íèéí ºñºëò

Èõýíõ ¿íäñýí áîëîí òóñëàõ ìàòåðèàëûã èìïîðòîîð áýëòãýäýã ó÷èð âàëþòûí õàíøíû

ººð÷ëºëò èõýýõýí õýëáýëçýëèéã áèé áîëãîäîã

Òàéëàíò õóãàöààíû òóðøèä àæèë÷äûí òîî èõ áèø õýìæýýãýýð áîëîâ÷ òàñðàëòã¿é ºñ÷

áàéñàí

Äóíäàæ öàëèíãèéí ºñºëò

Áóñàä õýðýãëýýíèé çàðäëûí ºñºëò. ¯¿íä øàòàõóóí, öàõèëãààí ãýõ ìýò.



54


(Õ¿ñíýãò ¹ 9)

Çàðäëûí á¿òöèéí ñóäàëãàà

¹ Çàðäàë

2005 îí 2006 îíÄ¿í/ñàÿ.òºã-ººð/ Ä¿í/ñàÿ.òºã-ººð/

Áàòëàãäñàíòºñºâ Ã¿éöýòãýë

ªºð÷ëºë

ò

Áàòëàãäñàíòºñºâ Ã¿éöýòãýë

ªºð÷ëºë

ò

1¯íäñýíìàòåðèàë

251,653,909

312,691,421

24.3

1,083,027,169

1,433,251,274

32.3

2Òóñëàõìàòåðèàë

20,061,920

35,372,333

76.3

120,508,016

173,948,686

44.3

3 Òýýâýð 5,631,416

9,904,253

75.9

20,084,669

40,802,778

103.2

4¯íäñýí áàíýìýãäýë öàëèí

40,475,804

49,521,266

22.3

159,132,380

242,669,155

52.5

5 ÍÄØ 4,575,526

6,131,204

34.0

21,320,649

28,132,442

31.9

6

Ìàøèíìåõàíèçìûíçàðäàë

21,469,774

35,372,333

64.8

112,783,143

150,111,274

33.1

7Áóñàä íýìýãäýëçàðäàë

8,095,161

22,638,293

179.7

28,118,537

78,599,036

179.5

Çàðäëûí ä¿í 351,963,509

471,631,102

34.0

1,544,974,564

2,147,514,645

39.0

Äýýðõ õ¿ñíýãòýýñ õàðàõàä òàéëàíò õóãàöààíä òºñºâëºñºí çàðäëóóä áóþó áàðèëãà

óãñðàëòûí ºðòºã ä¿íãýýðýý 39 îð÷èì õóâèàð ºññºí áàéãàà íü õàðàãäàæ áàéíà. Ýäãýýðýýñ

õàìãèéí èõ õóâèàð ºñ÷ áàéãàà çàðäëóóäûã àâ÷ ¿çâýë òýýâðèéí áîëîí áóñàä íýìýëò

çàðäëóóäûí ºñºëò ìýäýãäýõ¿éö áàéãààã õàðæ áîëîõîîð áàéíà. Òýýâðèéí çàðäëûí õóâüä

íýã òàëààñ àøèãëàæ áàéãàà ìàòåðèàëûí õýìæýý ºññºí, íºãºº òàëààñ øàòàõóóíû

íýãæèéí ºðòºã ºññºí çýðãýýð òàéëáàðëàæ áîëîõ þì. Õàðèí áóñàä íýìýãäýë çàðäëûí

õóâüä îëîí òºðëèéí çàðäàë õàìààðäàã ó÷èð çàðäàë á¿ðýýð çàäëàí øèíæèëãýý õèéõ

øààðäëàãàòàé áàéíà.

Ìºí ò¿¿í÷ëýí áàðèëãûí ¿éëäâýðëýëèéí ººðèéí ºðòãèéí øóóä çàðäàë íü ñàëáàðûí

ºðòºã òîîöîõ îíöëîãîîñ øàëòãààëæ öàëèíãèéí çàðäàë, ìàòåðèàëûí çàðäàë, òýýâðèéí

çàðäàë, ìàøèí ìåõàíèçìûí çàðäàë áîëîí áóñàä øóóä çàðäëóóäûí íèéëáýðýýð



54


òîäîðõîéëîãääîã. Ãýâ÷ íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí îëîí óëñûí ñòàíäàðòûí äàãóó

çàðäëûã øóóä õºäºëìºð, øóóä ìàòåðèàëûí çàðäëààñ áóñàä çàðäëûã áàðèëãûí

íýìýãäýë çàðäàëä áàãòààõ ¸ñòîé ãýæ çààñàí áàéäàã.

Õàðèí êîìïàíèéí áàðèëãà óãñðàëòûí àæëûí ºñºëòºíä íºëººëñºí õ¿÷èí ç¿éëèéã

àâààä ¿çâýë:

(Õ¿ñíýãò ¹10)

Áàðèëãà óãñðàëòûí àæëûí ºñºëòºíä íºëººëñºí õ¿÷èí ç¿éë

Òîîöîîíûäóãààð

Õ¿÷èí ç¿éë

Íèéò áàðèëãàóãñðàëòûí

àæèë /ñàÿ.òºã/Íºëººëºë/ñàÿ.òºã/

Íèéò ¿íäñýíêàïèòàë/ñàÿ.òºã/

Ìàøèíìåõàíèçìûíõóâèéí æèí

Ìàøèíìåõàíèçìûíà÷ààëàë/òºã/

1 278.8 0.56026 3.02049 471.8 2 453.5 0.56026 3.02049 767.4 295.63 453.5 0.32437 3.02049 444.3 -323.14 453.5 0.32437 14.59891 2147.5 1703.2

Íèéò ä¿í - - - 1675.7Äýýðõ õ¿ñíýãòýýñ ¿çýõýä áàðèëãà óãñðàëòûí àæèë 1,675.7 ñàÿ òºãðºãººð

/471.8-2,147.5/ ºññºí áàéãàà áºãººä ¿¿íä íèéò ¿íäñýí êàïèòàë 174.7 ñàÿ òºãðºãººð

/453.5-278.8/ ºññºí íü áàðèëãà óãñðàëòûí àæëûã 295.6 ñàÿ òºãðºãººð, ìºí ìàøèí

ìåõàíèçìûí à÷ààëàë 11.58 òºãðºãººð /14.5984-3.0204/ ºññºí íü áàðèëãà óãñðàëòûí

àæëûã 1,703.2 ñàÿ òºãðºãººð òóñ òóñ íýìýãä¿¿ëñýí áàéíà. Õàðèí íèéò ¿íäñýí êàïèòàëä

ýçëýõ ìàøèí ìåõàíèçìûí õóâèéí æèí -0.23589 ôóíêòýýð áóóðñàí íü áàðèëãà óãñðàëòûí

àæëûã -323.1 ñàÿ òºãðºãººð áóóðóóëñàí áºãººä äýýðõ õ¿÷èí ç¿éë¿¿äèéí íèéëáýð ä¿íãýýð

áàðèëãà óãñðàëòûí àæëûí õýìæýý 1,675.7 ñàÿ òºãðºãººð íýìýãäñýí áàéíà.

¯íäñýí êàïèòàëûí à÷ààëëûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä íü õºäºëìºðèéí á¿òýýìæèíä õýðõýí

íºëººëñíèéã òîäîðõîéëîõ íü áàðèëãà óãñðàëòûí àæëûí ºñºëòºíä íºëººëñºí õ¿÷èí

ç¿éëèéí íºëººëëèéã çàäëàí øèíæèëæ øàëòãààíûã òîäðóóëàõàä ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé

áºãººä ¿¿íèéã àâààä ¿çâýë: (Õ¿ñíýãò ¹11)

Õºäºëìºðèéí á¿òýýìæèéí ºñºëòºíä íºëººëñºí ¿íäñýí êàïèòàëûí àøèãëàëòûí

¿ç¿¿ëýëò¿¿äÒîîöîîíû

äóãààð Õ¿÷èí ç¿éëÕºäºëìºðèéí

á¿òýýìæ /ñàÿ.òºã/Íºëººëºë/ñàÿ.òºã/



54


Êàïèòàëçýâñýãëýìæ/ñàÿ.òºã/

Êàïèòàë à÷ààëàë/òºã/

1 2.24 3.0205 6.7659 2 1.69 3.0205 5.1071 -1.65883 1.69 14.599 24.6839 19.5769

Íèéò ä¿í - - 17.9180

Òàéëàíò õóãàöààíä áàðèëãûí íýã àæèë÷íû õºäºëìºðèéí á¿òýýìæ 17.91 ñàÿ

òºãðºãººð /24.68-6.76/ íýìýãäñýí áàéãàà áºãººä ¿¿íä áàðèëûí ìàøèí ìåõàíèçìûí

òîîöñîí êàïèòàë çýâñýãëýìæ -0.55 ñàÿ òºãðºãººð áóóðñàí íü õºäºëìºðèéí á¿òýýìæèéã

-1.65 ñàÿ òºãðºãººð áóóðóóëñàí áàéíà. Õàðèí ìàøèí ìåõàíèçìààð òîîöñîí êàïèòàë

à÷ààëàë 11.58 ñàÿ òºãðºãººð ºññºí íü õºäºëìºðèéí á¿òýýìæèéã 19.58 ñàÿ òºãðºãººð

íýìýãä¿¿ëæ íèéëáýð ä¿íãýýðýý õºäºëìºðèéí á¿òýýìæèéã 17.92 ñàÿ òºãðºãººð ºñºõºä

íºëººëñºí áàéíà.

“Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí 2005, 2006 îíû ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí øèíæèëãýý,

ä¿ãíýëò

Àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãàä ñàíõ¿¿ãèéí øèíæèëãýý õèéõ íýãäñýí àðãà÷ëàëûã

Ñàíãèéí ßàìíààñ 2001 îíä æóðàì áîëãîí áàòàëñàí áîëîâ÷ òýð íü ºíººäðèéí ïðàêòèêò

òýð á¿ð á¿ðýí ä¿¿ðýí àøèãëàãäàæ áàéãàà íü ýðãýëçýýòýé áàéíà. “Îð÷ëîí êîíñòðàêøí”

ÕÕÊ-èéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýä øèíæèëãýý õèéæ ¿çâýë:

1. Òºëáºðèéí ÷àäâàðûí øèíæèëãýý:

Òºëáºðèéí ÷àäâàð íü àëèâàà êîìïàíèéí áóñäàä òºëºõ ¸ñòîé õ¿ëýýãäýæ áàéãàà ºð

òºëáºðèéã òºëæ áàðàãäóóëàõàä øààðäàãäàõ ñàíõ¿¿ãèéí íººö áîëîí áóñàä õºðºíãèéí

õ¿ðýëöýý, áîëîìæ, á¿òöèéã õàðóóëäàã íýãäñýí ¿ç¿¿ëýëò þì. (Õ¿ñíýãò ¹12)

Òºëáºðèéí ÷àäâàðûí øèíæèëãýý¹ ¯ç¿¿ëýëò Òîîöîõ æóðàì 2005 2006

1¯íýìëýõ¿é õºðâºõ õºðºíãèéíõàðüöàà Ìºíãº/ ÁÕªÒ 0.015 0.010

2Ò¿ðãýí õºðâºõ õºðºíãèéíõàðüöàà Ìºíãº+Àâëàãà/ ÁÕªÒ 0.080 0.058

3 Ýðãýëòèéí õºðºíãèéí õàðüöàà Íèéò ÝÕ/ÁÕªÒ 0.887 1.037

4Ýðãýëòèéí õºðºíãèéí õóâèéíæèí Íèéò ÝÕ/Öýâýð áàëàíñ 52.398 67.769

5Öýâýð ýðãýëòèéí õºðºíãèéíõóâèéí æèí Öýâýð ÝÕ/Íèéò ÝÕ -12.618 3.566

“Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí ¿íýìëýõ¿é õºðâºõ õºðºíãèéí õàðüöàà áóþó òºëáºð



54


áàðàãäóóëàõ ºíººãèéí áîëîìæ çîõèñòîé õýìæýýíýýñ õàðüöàíãóé äîîãóóð áàéãàà íü

ñàíõ¿¿æèëòèéã îðæ èðñýí äàðóéä íü çàðöóóëæ áàéãààã õàðóóëæ áàéíà.

Ò¿ðãýõ õºðâºõ õºðºíãèéí õàðüöàà áóþó òºëáºðèéã áàðàãäóóëàõàä íýí ò¿ð¿¿í

äàé÷ëàãäàõ õºðºíãèéí îéðûí áîëîìæ íü 2005 îíä 0.08, 2006 îíä 0.058 òóñ òóñ áàéãàà

áºãººä çîõèñòîé õýìæýýíýýñ ìºí ë äîîãóóð áàéíà. Ó÷èð íü àâàõ àâëàãà áîëîí ìºíãºí

õºðºíãº õàðüöàíãóé áàãà áàéãààòàé õîëáîæ ¿çýæ áîëíî.

Ýðãýëòèéí õàðüöàà áóþó òºëáºð áàðàãäóóëàõ õýòèéí áîëîìæèéã õàðóóëàõ ¿ç¿¿ëýëò

íü 2005 îíä 0.887, 2006 îíä 1.037 áóþó îéðîëöîîãîîð íýãòýé òýíö¿¿ áàéãàà íü íéèò

ýðãýëòèéí õºðºíãº íü ºð òºëáºðòýé òýíö¿¿ áàéãàà áºãººä ýðãýëòèéí õºðºíãèéã áîãèíî

õóãàöààò ºð òºëáºðººð ñàíõ¿¿æ¿¿ëæ áàéãààã õàðóóëæ áàéíà. Ýðãýëòèéí õºðºíãº õóâèéí

æèí 2005 îíä 52.39 áóþó 306,853,614 áàéñàí áîë 2006 îíä 67.76 áóþó 953,550,832

áîëæ ºññºí áàéíà.

2.Ñàíõ¿¿ãèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí øèíæèëãýý:

Àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãûí õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéí õýìæýý, á¿òýö á¿ðýëäýõ¿¿í,

ò¿¿íèé ººð÷ëºëò çýðýã íü ñàíõ¿¿ãèéí òîãòâîðòîé áàéäëûã õàðóóëàõ ÷óõàë ¿ç¿¿ëýëò

áîëäîã. Òóõàéí êîìïàíèé ñàíõ¿¿ãèéí õóâüä òîãòâîðòîé áàéíà ãýäýã íü õºðºíãèéí ýõ

¿¿ñâýðèéí ä¿íä ýçëýõ ººðèéí õºðºíãèéí õóâèéí æèí ºíäºð áàéõ ÿâäàë þì. Ãýâ÷ àëèâàà

êîìïàíèéí õóâüä ººðèéí ¿éë àæèëëàãààíäàà áàíêíû çýýë ãàäíû ýõ ¿¿ñâýðèéã ¿ð

àøèãòàé àøèãëàõ íü áèçíåñèéã ºðãºæ¿¿ëýõ ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé. Èéìýýñ ñàíõ¿¿ãèéí

òîãòâîðòîé áàéäëûí øèíæèëãýýíä äýýðõ íºõöºë¿¿äèéã õàðãàëçàí ¿çýõ øààðäëàãàòàé

áºãººä ýíý óòãààðàà ñàíõ¿¿ãèéí òîãòâîðæèëò íü õàðüöàíãóé ¿ç¿¿ëýëò þì. (Õ¿ñíýãò ¹13)

Ñàíõ¿¿ãèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí øèíæèëãýý¹ ¯ç¿¿ëýëò Òîîöîõ æóðàì 2005 2006

1 Áèå äààõ ÷àäâàðûí êîýô ªºðèéí êàïèòàë/Öýâýð áàëàíñ 0.41 0.35

2 Ñàíõ¿¿ãèéí õàìààðëûí êîýô Öýâýð áàëàíñ/ªºðèéí êàïèòàë 2.44 2.89

3 Çîõèöóóëàëòûí êîýô ªÝÊ/ªÊ 0.35 0.72

4 Ãàäíû êàïèòàëûí õóâèéí æèí Ãàäíû êàïèòàë/Íèéò êàïèòàë 0.59 0.65

5ÓÕÇýýë áîëîí ººðèéí êàïèòàëõàðüöàà ÓÕÇýýë/ªÊ 0 0



54


6Ãàäíû áà ººðèéí êàïèòàëûíõàðüöàà Ãàäíû êàïèòàë/ªÊ 1.44 1.89

Ñàíõ¿¿ãèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí õàðüöààíóóäûã àâ÷ ¿çâýë áèå äààõ ÷àäâàðûí

¿ç¿¿ëýëò 2005 îíä 0.41, 2006 îíä 0.35 áîëæ áóóðñàí íü íèéò ýõ ¿¿ñâýðèéí ä¿íä ýçëýõ

ººðèéí êàïèòàëûí õóâèéí æèí áóóðñíûã õàðóóëæ áàéíà.

Ñàíõ¿¿ãèéí õàìààðëûí êîýôôèöèåíò áóþó ºð òºëáºðèéí ñàíõ¿¿æñýí õºðºíãèéã

õàðóóëàõ ¿ç¿¿ëýëò íü 2005 îíä 2.44, 2006 îíä 2.89 áîëæ ºññºí áàéíà.

Õàðèí çîõèöóóëàëòûí êîýôôèöèåíò áóþó ººðèéí êàïèòàëûí íèéò ä¿íä ººðèéí

ýðãýëòèéí êàïèòàëûí ýçëýõ õóâèéí æèíãèéí ¿ç¿¿ëýëò 2006 ºìíºõ îíîîñ íýìýãäýæ 0.72

áîëæ ºññºí áàéíà. Ýíýõ¿¿ ¿ç¿¿ëýëò ºññºí íü ººðèéí õºðºíãººð ººðèéãºº

ñàíõ¿¿æ¿¿ëñýí áàéäàë õàðàãäàæ áàéãàà áºãººä ºññºí õàíäëàãà íü ýåðýã ¿ç¿¿ëýëò þì.

Ãàäíû êàïèòàëûí õóâèéí æèíã àâààä ¿çâýë 2005 îíä 0.59 áàéñíàà 2006 îíä 0.65

áîëæ ºññºí áàéíà. Ìºí ãàäíû áà ººðèéí êàïèòàëûí õàðüöàà ºññºí íü òàéëàíò

õóãàöààíä ãàäíû ýõ ¿¿ñâýðèéã ¿éë àæèëëàãààíäàà èõýýõýí õýìæýýãýýð àøèãëàñàíòàé

õîëáîîòîé þì.

Åðºíõèéäºº ñàíõ¿¿ãèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã àâ÷ ¿çâýë íèéò

ñàíõ¿¿æèëòèéí ýõ ¿¿ñâýðèéí ä¿íä ýçëýõ ãàäíûí êàïèòàëûí õóâèéí æèí ºñ÷ ººðèéí íýã

òºãðºãèéí ýõ ¿¿ñâýðò ãàäíûí 1.89 òºãðºã íîîãäîõ áîëñîí áàéãààã õàðæ áîëíî.

3. ¯íäñýí õºðºíãèéí øèíæèëãýý:

Àëèâàà áàéãóóëëàãûí ¿íäñýí õºðºíãèéí õýìæýý íü ¿éëäâýðëýëèéí òåõíèê

òåõíîëîãè, ìàòåðèàëëàã áààçûã èëýðõèéëäýã ÷óõàë ¿ç¿¿ëýëò þì. Òóõàéí ñàëáàðûí

îíöëîãîîñ õàìààðàí îëîí íýð òºðëèéí ¿íäñýí õºðºíãº àøèãëàãääàã áîëîâ÷

á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõýä îðîëöîæ áàéãàà áàéäàë, õºðºíãèéí àøèãëàëò, ¿ð àøãèéí

øèíæèëãýýíä ¿íäñýí õºðºíãèéã åðºíõèéä íü ¿éëäâýðëýëèéí áà ¿éëäâýðëýëèéí áóñ ãýæ

àíãèëàí ñóäàëãàà øèíæèëãýý õèéäýã. (Õ¿ñíýãò ¹14)

¯íäñýí õºðºíãèéí øèíæèëãýý

¹ ¯ç¿¿ëýëò Òîîöîõ æóõàì 2005 2006

1¯íäñýí õºðºíãèéíõóâèéí æèí Íèéò ¯Õ-èéí ºðòºã/Öýâýð áàëàíñ 0.279 0.138

2 ¯Õ-èéí ýëýãäëèéí êîýô¯Õ-èéí õóðèìòëàãäñàíýëýëýãäýë/¯Õ-èéí áàëàíñûí ºðòºã 0.005 0.068

Äýýðõ ¿ç¿¿ëýëòýýñ ¿çâýë “Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí ¿íäñýí õºðºíãèéí íèéò



54


õºðºíãèéí ä¿íä ýçëýõ õóâèéí æèí áóóð÷ 14 õóâü áàéíà. ¯íäñýí õºðºíãèéí ýëýãäëèéí

êîýôôèöèåíò áóóðñàí áàéãààòàé óÿëäóóëàí ¿çâýë òàéëàíò õóãàöààíò ýëýãäëýýðýý

àíõíû ºðòãºº íºõñºí çàðèì õºðºíã¿¿äèéã àøèãëàëòíààñ õàññàíòàé õîëáîîòîé áàéæ

áîëîõ òàëòàé þì.

4. Àøèãò àæèëëàãààíû øèíæèëãýý

Áèçíåñèéí áàéãóóëëàãûí ýöñèéí çîðèëãî áîë àøèã îëîõ ÿâäàë áºãººä îðóóëñàí

õºðºíãèéã èë¿¿ ¿ð á¿òýýëòýé àøèãëàæ, îðëîãîîðîî çàðäëàà íºõººä àøèãòàé àæèëëàñàí

íºõöºëä ¿éë àæèëëàãààãàà ºðãºòãºõ áîëîìæòîé áàéäàã. Èéìä àøèãò àæèëëàãààíû

øèíæèëãýý íü ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøãèéí íýãäñýí ¿ç¿¿ëýëò áºãººä îðóóëñàí õºðºíãèéí

íýãæ òóòìààñ îëñîí àøãèéí õýìæýýã ìºíãººð èëýðõèéëäýã ¿ç¿¿ëýëò þì. (Õ¿ñíýãò ¹15)

Àøèãò àæèëëàãààíû øèíæèëãýý

¹ ¯ç¿¿ëýëò Òîîöîõ æóõàì 2005 2006

1 Áîðëóóëàëòûí àøèãò àæèëëàãàà ¯íäñýí àæèëëàãààíû ÖÎ/ÁÎ 0.29 0.21

2ªðòãººð òîîöñîí áîðëóóëàëòûíàøèãò àæèëëàãàà

¯íäñýí àæèëëàãààíûÖÎ/ÁÁª 0.41 0.27

3 Õºðºíãèéí àøèãò àæèëëàãàà Öýâýð àøèã/Öýâýð áàëàíñ 0.09 0.18

4 ªºðèéí êàïèòàëûí àøèãò àæèëëàãàà Öýâýð àøèã/ªºðèéí êàïèòàë 0.23 0.51

“Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí õóâüä àøèãò àæèëëàãààíû ¿ç¿¿ëýëòèéã àâ÷ ¿çâýë

áîðëóóëàëòûí àøèãò àæèëëàãàà 2005 îíä 0.29 áàéñíààñ 2006 îíä 0.21 áîëæ, ìºí

ºðòãººð òîîöñîí àøèãò àæèëëàãàà 2005 îíä 0.41 áàéñàí áîë 2006 îíä 0.27 áîëæ òóñ òóñ

áóóð÷ýý.

Õàðèí õºðºíãèéí àøèã îëîõ ÷àäâàð 2005 îíä 0.09 áàéñàí áà 2006 îíä 0.18 áîëæ ìºí

ººðèéí êàïèòàëûí àøèãò àæèëëàãàà ºìíºõ îíä 0.23 áàéñíàà 2006 îíä 0.51 áîëæ òóñ òóñ

ºññºí áàéíà. ªºðººð õýëáýë á¿òýýãäýõ¿¿íèé àøèã îëîõ ÷àäâàð áóóð÷ õàðèí õºðºíãº

êàïèòàëûí àøèã îëîõ ÷àäâàð ºññºí áàéãààã õàðæ áîëîõîîð áàéíà.

Åðºíõèéäºº àøèãò àæèëëàãààíû ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéí çîõèñòîé õýìæýýíýýñ õàðüöàíãóé

äîîãóóð áàéãàà íü áàðèëãûí ñàëáàðûí îíöëîãòîé õîëáîæ ¿çýæ áîëîõ þì.

5. Ìºíãºí óðñãàëûí øèíæèëãýý

Ìºíãºí ã¿éëãýýíèé ¿ç¿¿ëýëò íü òàéëàíò õóãàöààíä òóõàéí êîìïàíèéí õýìæýýíä

ìºíãººð îðæ èðñýí îðëîãî áà ìºíãººð çàðöóóëñàí çàðäëûã íýãòãýí õàðóóëäàã. Ìºíãºí

ã¿éëãýýíèé òàéëàí íü òóõàéí õóãàöààíû ìºíãºí îðëîãî, ìºíãºí çàðëàãûã ¿éë

àæèëëàãààíû òºðë¿¿äýýð íü àíãèëàí õàðóóëæ áàéãóóëëàãûí òºëáºðèéí ÷àäâàðûí



54


ºíººãèéí áàéäëûã òºäèéã¿é õýòèéí òºëºâ áàéäëûã òîäîðõîéëæ ¿íýëýëò ºãºõºä íýí

øààðäëàãàòàé ìýäýýëëèéã áàãòààñàí áàéäàã. Èéìýýñ ìºíãºí ã¿éëãýýíèé øèíæèëãýýíä

ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã áîëñîí ìºíãºí ã¿éëãýýíèé òàéëàíã

àøèãëàäàã. (Õ¿ñíýãò ¹16)

Ìºíãºí óðñãàëûí øèíæèëãýý¹ ¯ç¿¿ëýëò Òîîöîõ æóõàì 2005 2006

1Àæëûí êàïèòàë áàáîðëóóëàëòûí õàðüöàà Àæëûí êàïèòàë/ÁÎ - -

2Àæëûí êàïèòàë áàõºðºíãèéí õàðüöàà Àæëûí êàïèòàë/Öýâýð áàëàíñ - -

3Ìºíãºí îðëîãî áàáîðëóóëàëòûí õàðüöàà

¯éë àæèëëàãààíû ìºíãºíîðëîãî/ÁÎ 1.00 0.96

4Ìºíãºí îðëîãî áàõºðºíãèéí õàðüöàà

¯éë àæèëëàãààíû ìºíãºíîðëîãî/Öýâýð áàëàíñ 1.14 1.86

5Ìºíãºí çàðëàãà áàáîðëóóëàëòûí õàðüöàà ¯À-íû ìºíãºí çàðëàãà/ÁÁª 1.44 1.51

“Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí õóâüä àæëûí êàïèòàë ñºðºã ä¿íòýé ãàðñàí ó÷èð

ýõíèé 2 ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä óòãà èëýðõèéëýõ áîëîìæã¿é áîëîõ áºãººä ìºíãºí îðëîãî áà

áîðëóóëàëòûí õàðüöàà áóþó áîðëóóëàëòûí îðëîãûí íýã òºãðºãò íîãäîõ ìºíãºí îðëîãûí

õýìæýý 2005 îíîîñ ¿ë ÿëèã áóóð÷ 0.96 áîëñîí áàéíà. Õàðèí ìºíãºí îðëîãî áà

õºðºíãèéí õàðüöàà áóþó íýã òºãðºãèéí õºðºíãºíä íîãäîõ ìºíãºí îðëîãî 2005 îíä 1.14

áàéñíàà 2006 îíä íýìýãäýæ 1.86 áîëñîí áàéãààã õàðæ áîëîõîîð áàéíà.

2.2 Áàðèëãà óãñðàëòûí “Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí 2005, 2006 îíû ñàíõ¿¿ãèéí

òàéëàíãèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã ñàëáàðûí òîìîîõîí êîìïàíèòàé çýðýãö¿¿ëñýí

øèíæèëãýý, ä¿ãíýëò

Ñàíõ¿¿ãèéí øèíæèëãýýíèé ýõíèé øàò áóþó àøèãëàõ ìýäýý ìàòåðèàëûã ñóäàëãààíû

çîðèëãîîð öýãöýëæ áýëòãýæ áóé õýðýã þì. Òóõàéí êîìïàíèéí õºðºíãº, êàïèòàëûí á¿òýö

á¿ðýëäýõ¿¿í õýðõýí ººð÷ëºãäñºí, ç¿éë àíãèóäûí õóâü õýìæýý çîõèñòîé ò¿âøèíä áàéãàà

ýñýõ, òýäãýýðèéí óÿëäàà õîëáîî, õàðèëöàí õàìààðëûã øèíæëýí ñóäëàõûí òóëä

áàëàíñûí íèéò ä¿íä ç¿éë àíãè òóñ á¿ðèéí ýçëýõ õóâü õýìæýýã òîäîðõîéëäîã. (Õ¿ñíýãò



54


¹17)

Á¿òýö á¿ðýëäýõ¿¿íèé øèíæèëãýý

¹ Õºðºíãº

Îð÷ëîíêîíñòðàêøí

Æèã¿¿ð ãðàíäãðóïï

Áðèäæêîíñòðàêøí

2005 2006 2005 2006 2005 2006

1 Ìºíãºí õºðºíãº0.88% 0.64%

16.53% 8.83% 4.05%

39.58%

2 Äàíñíû àâëàãà0.00% 3.13%

14.59%

17.88% 3.88% 9.56%

3 Áóñàä àâëàãà3.84% 0.00% 0.00% 0.04% 3.72% 2.72%

4 Áàðàà ìàòåðèàë

47.66%

62.77%

41.93%

50.97%

61.58%

32.85%

5 ¯íýëãýýíèé õàñàãäóóëãà0.03% 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% 0.00%

6 Õàíãàìæèéí ìàòåðèàë0.00% 1.23% 0.00% 0.00% 0.00% 0.00%

7 ÓÒÇ0.00% 0.01% 1.71% 0.00% 0.00% 0.00%

8 Ýðãýëòèéí õºðºíãèéí ä¿í

52.38%

67.77%

74.77%

77.72%

73.23%

84.70%

9 ¯íäñýí õºðºíãº

26.62% 9.79% 8.59%

17.57%

26.77%

15.29%

11 Áóñàä õºðºíãº1.15% 3.14% 16.05 0.00% 0.00% 0.00%

13 Äóóñààã¿é áàðèëãà

19.85%

19.30% 0.00% 4.71% 0.00% 0.00%

14 ¯íäñýí õºðºíãèéí ä¿í

47.62%

32.23%

24.64%

22.28%

26.77%

15.29%

15 Áèåò áóñ õºðºíãº0.00% 0.00% 0.01% 0.00% 0.00% 0.00%

16 Õ0 áà áóñàä õºð0.00% 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% 0.00%

17 Ýðãýëòèéí áóñ õºðºíãèéí ä¿í

47.62%

32.23%

24.64%

22.28%

26.77%

15.29%

18 Íèéò õºðºíãº10

0% 100% 100% 100% 100% 100%

Ýõ ¿¿ñâýð 19

20 ÁÕªÒ-í ä¿í

59.01%

65.35%

89.53%

92.84% 5.69%

41.99%

23 ªð òºëáºðèéí íèéò ä¿í

59.01%

65.35%

89.53%

92.84%

54.41%

70.86%

24 Õóâèéí

31.65%

13.17% 0.30% 0.10%

17.21%

10.20%

25 Õóâüöàò êàïèòàëûí ä¿í 0.0 0.00% 0.00% 0.00% 0.00% 0.00%



54


0%

26 Äàõèí ¿íýëãýýíèé íººö0.00% 0.00% 0.00% 3.47% 0.00% 0.00%

27 Ýç-í ºì÷èéí áóñàä õýñýã0.00% 0.00% 4.10% 0.00% 0.00% 0.00%

28 Õóðèìòëàãäñàí àøèã9.43%

21.47% 6.07% 3.59%

28.38%

18.95%

29 Ýç-í ºì÷èéí ä¿í

40.99%

34.65% 10.475 7.16%

45.59%

29.14%

30 Ýõ ¿¿ñâýðèéí ä¿í10

0% 100% 100% 100% 100% 100%

Äýýðõ ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãààñ ¿çýõýä 2005 îíä “Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí íèéò

õºðºíãèéí 52.40 õóâèéã ýðãýëòèéí õºðºíãº, 47.60 õóâèéã ýðãýëòèéí áóñ õºðºíãº ýçýëæ

áàéñàí áîë 2006 îíä ýðãýëòèéí õºðºíãº 67.77, ýðãýëòèéí áóñ õºðºíãº 32.23 õóâèéã òóñ

òóñ ýçýëæ, ýðãýëòèéí õºðºíãèéí õóâèéí æèí ºñ÷, ýðãýëòéèí áóñ õºðºíãèéí õóâèéí æèí

áóóðñàí áàéíà. Ýíýõ¿¿ ýðãýëòèéí õºðºíãèéí ä¿í ºññºí íü áàðàà ìàòåðèàëûí

¿ëäýãäëèéí ºñººëòòýé õîëáîîòîé áºãººä ýðãýëòèéí õºðºíãèéí ä¿íä áàðàà ìàòåðèàë,

äóóñààã¿é ¿éëäâýðëýëèéí õóâèéí æèí õàðüöàíãóé ºíäºð áàéíà. Ýíý íü äóóñààã¿é

áàðèëãûã áàðàà ìàòåðèàëûí äàíñàíä á¿ðòýãäýãòýé õîëáîîòîé þì. Ìºí áýëýí ìºíãºíèé

¿ëäýãäýë ºìíºõ îíîîñ 0.23 õóâèàð áóóðñàí íü ñàíõ¿¿æèëò îðæ èðñýí äàðóéä íü

ýðãýëòýíä îðóóëñàí áºãººä ýíý íü òºëáºðèéí ÷àäâàðûí áóóðàëòàíä íºëººëñºí ãýæ ¿çýæ

áîëíî. ¯íäñýí õºðºíãèéí áàëàíñûí ºðòºã 15.37 õóâèàð áóóðñàí íü òîíîã òºõººðºìæ,

ìàøèí ìåõàíèçì áóóðñàíòàé õîëáîîòîé þì.

Õàðèí ýõ ¿¿ñâýðèéí õóâüä íèéò ýõ ¿¿ñâýðò ººðèéí õºðºíãèéí ýçëýõ õóâèéí æèí 2005 îíä

40.99 õóâü áàéñíàà 200. îíä 34.65 õóâü áîëæ áóóðñàí áàéíà. Ýíý íü õóðèìòëàãäñàí

àøãèéí õóâü õýìæýý õýäèé ºññºí ÷ õóâèéí ºì÷èéí õóâèéí æèí áóóðñàíòàé õîëáîîòîé

þì. Ãàäíààñ äàé÷ëàí àøèãëàñàí áàíêíû çýýëèéí ºð òºëáºð íü 2006 îíä áàëàíñûí

íèéò ä¿íãèéí 31.87 õóâèéã ýçýëæ ºìíºõ îíîîñ 11.21 õóâèàð ºñ÷ýý. 2006 îíû ýöñýýð

äîòîîäûí áàíêóóäàä 448,451,200 òºãðºãèéí çýýëèéí ºãëºãòýé áàéíà.

“Æèã¿¿ð ãðàíä” ãðóïïèéí õóâüä 2005 îíä íèéò õºðºíãèéí 75.20 õóâèéã ýðãýëòèéí

õºðºíãº, 24.80 õóâèéã ýðãýëòèéí áóñ õºðºíãº ýçýëæ áàéñàí áîë 2006 îíä òóñ á¿ð 2.5

õóâèàð ¿ë ÿëèã ºñ÷, áóóðñàí áàéãàà íü íèéò õºðºíãºíä áàðàã ººð÷ëºëò îðîîã¿é áàéíà.

Ýðãýëòèéí õºðºíãèéã õóâüä ìºí ë áàðàà ìàòåðèàë, äóóñààã¿é ¿éëäâýðëýëëèéí õóâèéí

æèí õàðüöàíãóé ºíäºð áàéíà. Ò¿¿í÷ëýí ìºíãºí õºðºíãèéí õóâèéí æèí 2006 îíä

õàðüöàíãóé áóóðñàí ¿ç¿¿ëýëòòýé áàéíà.



54


Ýðãýëòèéí áóñ õºðºíãèéí õóâüä ìàøèí òîíîã òºõººðºìæ, òýýâðèéí õýðýãñëèéí õóâèéí

æèí áóóðñàí áºãººä ýðãýëòèéí áóñ õºðºíãèéí ä¿íä õàðüöàíãóé ºíäºð áàéíà.

Ýõ ¿¿ñâýðèéí õóâüä íèéò ýõ ¿¿ñâýðò ººðèéí õºðºíãèéí ýçëýõ õóâèéí æèí 2005 îíä 10.47

, 2006 îíä 7.16 áîëæ áóóðñàí áàéíà. Õàðèí ºð òºëáºðèéí õóâèéí æèí 2005 îíä íèéò ýõ

¿¿ñâýðèéí ä¿íä õàðüöàíãóé ºíäºð áàéãàà áóþó 89.53 õóâü áàéãàà íü á¿ãä äàíñíû ºãëºã

ýçýëæ áàéíà. 2006 îíû õóâüä ãàäíààñ äàé÷ëàí àøèãëàñàí áàíêíû çýýëèéí ºð òºëáºð

íèéò ºð òºëáºðèéí èõýíõ õóâèéã áóþó 67.78 õóâèéã ýçýëæ áàéíà.

Õàðèí ýçýìøèã÷èéí ºì÷èéí õóâèéí æèí 2006 îíä 7.16 áîëæ ºìíºõ îíîîñ áàãàññàí íü

òàéëàíò ¿åèéí àøèã áóóðñàíòàé õîëáîæ ¿çýæ áîëîõ þì.

“Áðèäæ êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãààñ ¿çâýë 2005 îíä íèéò

õºðºíãèéí 73.23 õóâèéã ýðãýëòèéí õºðºíãº, 26.77 õóâèéã ýðãýëòèéí áóñ õºðºíãº òóñ òóñ

ýçýëæ áàéñàí áºãººä 2006 îíû õóâüä 84.70 õóâèéã ýðãýëòèéí õºðºíãº, 15.30 õóâèéã

ýðãýëòèéí áóñ õºðºíãº ýçýëæ, ýðãýëòèéí õºðºíãèéí õóâèéí æèí ºñ÷, ýðãýëòéèí áóñ

õºðºíãèéí õóâèéí æèí áóóðñàí áàéíà. 2006 îíä ìºíãºí õºðºíãèéí ¿ëäýãäýë ýðñ

ºññºíèéã ñàíõ¿¿æèëò îðæ èðñýíòýé õàðèí áàðàà ìàòåðèàëûí ¿ëäýãäýë ýðñ áóóðñàí

áàéãàà íü áàðèëãà îáúåêòûã àøèãëàëòàíä õ¿ëýýëãýí ºãñºíòýé õîëáîí ¿çýæ áîëîõ þì.

Ýõ ¿¿ñâýðèéí õóâüä íèéò ýõ ¿¿ñâýðò ººðèéí õºðºíãèéí õóâèéí æèí 2005 îíä 45.59 õóâü,

2006 îíä 29.14 õóâèéã ýçýëæ áàéíà. Èíãýæ ººðèéí õºðºíãèéí õóâèéí æèí áóóðñàí íü

òàéëàíò ¿åèéí àøèã áóóðñàíòàé õîëáîí ¿çýæ áîëíî. Õàðèí ºð òºëáºðèéí õóâèéí æèí

2005 îíä 54.41 õóâü, 2006 îíä 70.86 õóâü áîëæ ºñ÷ýý. Ìºí ò¿¿í÷ëýí ãàäíààñ äàé÷ëàí

àøèãëàñàí ºð òºëáºðèéí õóâèéí æèí íü áàëàíñûí íèéò ä¿íãèéí 28.8 õóâèéã ýçýëæ

ºìíºõ îíîîñ 19.8 õóâèàð áóóðñàí áàéíà.

Äýýðõ 3 êîìïàíèéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí á¿òöèéã àâààä ¿çýõýä áàðàà ìàòåðèàë

áóþó äóóñààã¿é ¿éëäâýðëýëèéí ¿ëäýãäýë èõ õýìæýýòýé áàéñíàà áàðèëãà îáúåêòûã

àøèãëàëòàíä îðóóëàõàä ýðñ áàãàñàæ, ÿëàíãóÿà ñàíõ¿¿æèëò îðæ èðñýí ¿åä ìºíãºí

õºðºíãèéí ¿ëäýãäýë ýðñ íýìýãäýæ ýñâýë áàðèëãà óãñðàëòûí àæëûã ýõë¿¿ëýõýä èõýýõýí

õýìæýýíèé ìºíãºí õºðºíãº øààðääàã ó÷èð ìºíãºí õºðºíãèéí ¿ëäýãäýë ýðñ áàãàñàæ

áàéíà. Ìºí áàðèëãûí ¿éëäâýðëýë õàðüöàíãóé óäààí õóãàöààíä ¿ðãýëæèëäãýýñ èõýýõýí

õýìæýýíèé ýðãýëòèéí õºðºíãº øààðääàã ó÷èð áîãèíî õóãàöààò áîëîí óðò õóãàöààò

çýýë¿¿äèéã èõýýõýí õýìæýýãýýð àâäàã çýðýã áàðèëãà óãñðàëòûí áàéãóóëëàãûí ¿éë

àæèëëàãààíû îíöëîã õàðàãäàæ áàéíà.


Òºëáºðèéí ÷àäâàðûí øèíæèëãýý



54


¹ ¯ç¿¿ëýëòÒîîöîõæóðàì



Áðèäæêîíñòðàêøí Ñàëáàðû

í äóíäàæ2005 2006 2005 2006 2005 2006

1

¯íýìëýõ¿éõºðâºõõºðºíãèéíõàðüöàà

Ìºíãº/ÁÕªÒ 0.015 0.010 0.186 0.095 0.712 0.943 0.13

2

ò¿ðãýíõºðâºõõºðºíãèéíõàðüöàà

Ìºíãº+Àâëàãà/ ÁÕªÒ 0.080 0.058 0.350 0.288 2.050 1.235 0.44

3Ýðãýëòèéíõàðüöàà

ÍèéòÝÕ/ÁÕªÒ 0.887 1.037 0.840 0.837 12.880 2.017 0.97

4

Ýðãýëòèéíõºðºíãèéíõóâèéí æèí

ÍèéòÝÕ/Öýâýðáàëàíñ 52.398 67.769 75.204 77.719 73.234 84.705 0.58

5

Öýâýðýðãýëòèéíõºðºíãèéíõóâèéí æèí

ÖýâýðÝÕ/ÍèéòÝÕ

-12.618 3.566

-19.051

-19.450 92.236 50.434 0.087

Ñóäàëãààíû îáúåêòóóäûí õóâüä òºëáºðèéí ÷àäâàðûí õàðüöààíóóäûã àâ÷ ¿çâýë

¿íýìëýõ¿é õºðâºõ õºðºíãèéí õàðüöàà áóþó òºëáºð áàðàãäóóëàõ ºíººãèéí áîëîìæèéí

¿ç¿¿ëýëò íü 3 êîìïàíèéí äóíäàæ íü 2005 îíä 0.30, 2006 îíä 0.35 áàéãàà áºãººä

ñàëáàðûí äóíäàæ íü 0.13 áàéõ íü çîõèìæòîé ãýæ ¿çäýã. Ýíýõ¿¿ ¿ç¿¿ëýëòèéã êîìïàíè òóñ

á¿ðýýð íü àâààä ¿çâýë “Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí äóíäàæ 0.012, “Æèã¿¿ð ãðàíä”

êîìïàíèé äóíäàæ 0.14, õàðèí “Áðèäæ êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí äóíäàæ 0.827 òóñ òóñ ãàðñàí

áàéíà. Ýíýõ¿¿ ¿ç¿¿ëýëò “Áðèäæ êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí õóâüä íèëýýä ºíäºð áàéãàà íü

îíû ýöýñò ñàíõ¿¿æèëò èõ õýìæýýãýýð îðæ èðñýíèéã õàðóóëæ áàéíà. “Æèã¿¿ð ãðàíä”

êîìïàíèéí õóâüä øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëòèéã õàíãàæ áàéãàà òºäèéã¿é öààøèä ºñºõ

õàíäëàãàòàé áàéãàà íü ýåðýã ç¿éë áºãººä õàðèí “Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí õóâüä

çîõèñòîé õýìæýýíýýñ õàðüöàíãóé äîîãóóð áàéãàà íü ñàíõ¿¿æèëò îðæ èðñýí äàðóéä íü

ýðãýëòýíä îðóóëæ áàéãààòàé õîëáîí ¿çýæ áîëíî.

Ò¿ðãýí õºðâºõ õºðºíãèéí õàðüöàà áóþó òºëáºð áàðàãäóóëàõ îéðûí áîëîìæèéí

¿ç¿¿ëýëòèéí ñàëáàðûí äóíäàæ 0.44 áàéãàà áºãººä êîìïàíè òóñ á¿ðýýð íü àâààä ¿çâýë

“Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí äóíäàæ õàðüöàíãóé äîîãóóð áóþó 0.069, “Æèã¿¿ð ãðàíä”

êîìïàíè 0.319 áóþó ñàëáàðûí äóíäàæòàé îéðîëöîî áàéãàà áºãººä õàðèí “Áðèäæ

êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí õóâüä õàðüöàíãóé ºíäºð ¿ç¿¿ëýëòòýé áàéãàà íü ìºí íü ë èõ

õýìæýýíèé ñàíõ¿¿æèëò îðæ èðñýíòýé õîëáîîòîé þì.

Ýðãýëòèéí õàðüöàà áóþó òºëáºð áàðàãäóóëàõ õýòèéí áîëîìæèéí ñàëáàðûí äóíäàæ



54


¿ç¿¿ëýëò 0.97 áàéãàà áºãººä “Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí õóâüä 2005 îíä 0.88 áà 2006

îíä 1.037 áîëæ ºññºí áàéíà. Îéðîëöîîãîîð íèéò ýðãýëòèéí õºðºíãº íü ºð òºëáºðòýé

òýíö¿¿ õýìæýýíä áàéãàà íü çîõèñòîé ò¿âøèíä áàéíà ãýæ ¿çýæ áàéíà. “Æèã¿¿ð ãðàíä”

êîìïàíèéí õóâüä 2 îíû äóíäàæ ¿ç¿¿ëýëò 0.839 áàéãàà íü ñàëáàðûí äóíäàæ ðóó äºõºæ

áàéíà. Õàðèí “Áðèäæ êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí òóõàéä õàðüöàíãóé ºíäºð ¿ç¿¿ëýëòòýé

áàéãàà áà 2005 îíä 12.88, 2006 îíä 2.17 áîëæ áóóðñàí áàéíà.

Ýðãýëòèéí õºðºíãèéí õóâèéí æèíãèéí ñàëáàðûí äóíäàæ ¿ç¿¿ëýëò 0.586 áàéãàà áà

äýýðõ 3 êîìïàíèéí ýðãýëòèéí õºðºíãº çîõèõ ò¿âøèíä áàéãààã õàðæ áîëíî.

Õàðèí öýâýð ýðãýëòèéí õºðºíãèéí õóâèéí æèí íü çàðèì íýã êîìïàíèóä äýýð ñºðºã

ä¿íòýé ãàð÷ áàéãàà íü áîãèíî õóãàöààò ºð òºëáºðèéí ä¿í íü ýðãýëòèéí õºðºíãººñ äàâæ

áàéãààòàé õîëáîí ¿çýæ áîëíî. (Õ¿ñíýãò ¹19)

Ñàíõ¿¿ãèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí øèíæèëãýý

¹ ¯ç¿¿ëýëòÒîîöîõæóðàì



Áðèäæêîíñòðàêøí

Ñàëáàðûí

äóíäàæ2005 2006 2005 2006 2005 2006

1

Áèå äààõ÷àäâàðûíêîýô

ªºðèéíêàïèòàë/Öýâýðáàëàíñ 0.41 0.35 0.1 0.07 0.46 0.29 0.31

2

Ñàíõ¿¿ãèéíõàìààðëûíêîýô

Öýâýðáàëàíñ/ªºðèéí êàïèòàë 2.44 2.89 9.61 13.96 2.19 3.43 3.18

3Çîõèöóóëàëòûí êîýô ªÝÊ/ªÊ 0.35 0.7 0.03 1.74 1.01 0.93 0.12

4

Ãàäíûêàïèòàëûíõóâèéí æèí

Ãàäíûêàïèòàë/Íèéòêàïèòàë 0.59 0.65 0.89 0.93 0.54 0.71 0.61

5

ÓÕÇýýë áîëîíººðèéíêàïèòàëõàðüöàà ÓÕÇýýë/ªÊ 0 0 0 0 1.07 0.99 -

6

Ãàäíû áàººðèéíêàïèòàëûíõàðüöàà

Ãàäíûêàïèòàë/ªÊ 1.44 1.89 8.55 12.96 1.19 2.43 2.18

Äýýðõ êîìïàíèóäûí ñàíõ¿¿ãèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí õàðüöààíóóäûã àâ÷ ¿çâýë áèå

äààõ ÷àäâàðûí êîýôôèöèåíòûí ñàëáàðûí äóíäàæ íü 0.31 áàéãàà áºãººä êîìïàíè òóñ

á¿ðýýð íü àâààä ¿çâýë “Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí äóíäàæ 0.38 áàéãàà íü çîõèñòîé

ò¿âøèíä áàéíà ãýæ ¿çýæ áîëíî. Õàðèí “Æèã¿¿ð ãðàíä ” êîìïàíèéí õóâüä áèå äààõ

÷àäâàð õàðüöàíãóé áàãà áàéíà. Ó÷èð íü áàëàíñûí ä¿íä ººðèéí êàïèòàëûí ýçëýõ õóâèéí

æèí õàðüöàíãóé áàãà áàéãààòàé õîëáîîòîé þì. “Áðèäæ êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí ¿ç¿¿ëýëò



54


2005 îíä 0.46 áàéñíàà 2006 îíä 0.29 áîëæ áóóðñàí áàéíà. ªºðººð õýëáýë áàëàíñûí

ä¿íä ººðèéí õºðºíãèéí ýçëýõ õóâèéí æèí 45.59-29.14 áîëæ áóóðñàí áîëîí ãàäíû

êàïèòàëûí îðîëöîî íýìýãäñýí õýäèé ÷ ººðèéí ñàíõ¿¿æèëòýýð áèå äààæ ¿éë àæèëëàãàà

ÿâóóëàõ ÷àäâàð ñàéí áàéíà ãýæ ¿çýæ áîëíî.

Õàðèí çîõèöóóëàëòûí êîýôôèöèåíò áóþó ººðèéí êàïèòàëûí íèéò ººðèéí

ýðãýëòèéí êàïèòàëûí ýçëýõ õóâèéí æèíãèéí ¿ç¿¿ëýëòèéí ñàëáàðûí äóíäàæ 0.12 áàéãàà

áºãººä ìàíàé êîìïàíèóäûí òóõàéä “Æèã¿¿ð ãðàíä” êîìïàíè ñºðºã ä¿íòýé ãàðñàí áàéíà.

Õàðèí “Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ, “Áðèäæ êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí òóõàéä õàðüöàíãóé

ºíäºð ¿ç¿¿ëýëòòýé ãàðñàí áàéíà.

Ãàäíû êàïèòàëûí õóâèéí æèíã àâààä ¿çâýë òàéëàíò õóãàöààíä ýíý ¿ç¿¿ëýëò á¿õ

êîìïàíè äýýð ºñ÷ýý. Ýäãýýðýýñ õàìãèéí ºíäºð áàéãàà íü “Æèã¿¿ð ãðàíä” êîìïàíè áà

0.90-0.93 áîëñîí áàéíà áàéíà. ¯ëäñýí 2 êîìïàíèéí õóâüä ýíý ¿ç¿¿ëýëò ñàëáàðûí

äóíäàæòàé îéðîöîî áàéãàà áºãººä çîõèñòîé ò¿âøèíä áàéíà ãýæ ¿çýæ áîëíî. Õàðèí

“Æèã¿¿ð ãðàíä” êîìïàíè óðò õóãàöààò ºðòýé áàéñàí áºãººä ¿¿íèéã ººðèéí êàïèòàëä

õàðüöóóëñàí êîýôôèöèåíò 1.07-0.99 áîëñîí áàéíà.

Ãàäíû áà ººðèéí êàïèòàëûí õàðüöààíû ñàëáàðûí äóíäàæ 2.18 áàéãàà áºãººä

äýýðõ êîìïàíèóäûí ¿ç¿¿ëýëò ºññºí íü òàéëàíò õóãàöààíä òóñ êîìïàíè ãàäíû ýõ

¿¿ñâýðèéã ººðèéí ¿éë àæèëëàãààíä èõýýõýí õýìæýýãýýð àøèãëàñàíòàé õîëáîîòîé þì.

Ìºí ò¿¿í÷ëýí “Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí õóâüä ººðèéí êàïèòàëûí íýã òºãðºã òóòàìä

íîãäîõ ãàäíû êàïèòàë 1.89 òºãðºã áàéãàà áºãººä “Æèã¿¿ð ãðàíä” êîìïàíèéí õóâüä

õàìãèéí ºíäºð 12.96 òºãðºã áàéãàà áà “Áðèäæ êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí õóâüä 2.43 òºãðºã

òóñ òóñ áîëñîí áàéíà.

Åðºíõèéäºº êîìïàíè òîãòâîðòîé áàéíà ãýäýã íü õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéí íèéò ä¿íä

ººðèéí õºðºíãèéí õóâèéí æèí ºíäºð áàéõ ÿâäàë áàéäàã ÷ áàðèëãûí êîìïàíèóäûí õóâüä

ñàëáàðûí îíöëîãîîñ øàëòãààëæ ¿éëäâýðëýëèéí öèêëü õàðüöàíãóé óäààí õóãàöààíû

òóðø ¿ðãýëæèëæ ¿¿íòýé õîëáîîòîéãîîð èõýýõýí õýìæýýíèé ýðãýëòèéí õºðºíãº

øààðäàãääàã ó÷èðààñ àëèâàà êîìïàíè ººðèéí ¿éë àæèëëàãààíäàà áàíêíû áîãèíî áîëîí

óðò õóãàöààò çýýë ìºí ãàäíû ýõ ¿¿ñâýðèéã èõýä àøèãëàõ øààðäëàãàòàé áîëäîã. Èéìýýñ

ñàíõ¿¿ãèéí òîãòâîðòîé áàéäëûí øèíæèëãýýíä äýýðõ íºõöë¿¿äèéã õàðãàëçàí ¿çýõ

øààðäëàãàòàé þì.


Àøèãò àæèëëàãààíû øèíæèëãýý

¹ ¯ç¿¿ëýëò Òîîöîõ Îð÷ëîí Æèã¿¿ð ãðàíä Áðèäæ Ñàëáàð



54


æóõàìêîíñòðàêøí ãðóïï êîíñòðàêøí ûí

äóíäàæ2005 2006 2005 2006 2005 2006

1

Áîðëóóëàëòûí àøèãòàæèëëàãàà

¯íäñýíàæèëëàãààíû ÖÎ/ÁÎ 0.29 0.21 0.03 0.18 0.07 0.07 0.007

2

ªðòãººðòîîöñîíáîðëóóëàëòûí àøèãòàæèëëàãàà

¯íäñýíàæèëëàãààíû ÖÎ/ÁÁª 0.41 0.27 0.04 0.22 0.08 0.08 0.010

3

Õºðºíãèéíàøèãòàæèëëàãàà

Öýâýðàøèã/Öýâýðáàëàíñ 0.09 0.17 0.02 0.0002 0.05 0.02 0.004

4

ªºðèéíêàïèòàëûíàøèãòàæèëëàãàà

Öýâýðàøèã/ªºðèéíêàïèòàë 0.23 0.51 0.18 0.003 0.11 0.07 0.013

Äýýðõ êîìïàíèóäûí àøèãò àæèëëàãààã àâààä ¿çâýë “Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí

õóâüä áîðëóóëàëòûí àøèãò àæèëëàãàà áîëîí ºðòãººð òîîöñîí àøèãò àæèëëàãàà áóóðñàí

¿ç¿¿ëýëòòýé áàéãàà áºãººä õºðºíãèéí áîëîí ººðèéí êàïèòàëûí àøèãò àæèëëàãàà

õàðüöàíãóé ºññºí ¿ç¿¿ëýëòòýé áàéíà. Ýíý íü á¿òýýãäýõ¿¿íèé àøèã îëîõ ÷àäâàð áóóð÷

õàðèí õºðºíãº êàïèòàëûí àøèã îëîõ ÷àäâàð ºññºí áéàãààã õàðæ áîëíî. Õàðèí “Æèã¿¿ð

ãðàíä” êîìïàíèéí òóõàéä “Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-ààñ ýñðýã ¿ç¿¿ëýëòòýé áàéíà.

ªºðººð õýëáýë á¿òýýãäýõ¿¿íèé àøèã îëîõ ÷àäâàð ºñ÷, õºðºíãº êàïèòàëûí àøèã îëîõ

÷àäâàð áóóðñàí áàéíà. “Áðèäæ êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéí õóâüä áîðëóóëàëòûí àøèãò

àæèëëàãààíû áîëîí ºðòãººð òîîöñîí àøèãò àæèëëàãàà áàðàã ººð÷ëºëò îðîîã¿é áºãººä

õàðèí õºðºíãèéí àøèãò àæèëëàãàà áàãà çýðýã áóóð÷ 2006 îíä 0.05-0.02 áîëñîí áàéíà.

ªºðèéí êàïèòàëûí àøèãò àæèëëàãàà ìºí ë áóóðñàí ¿ç¿¿ëýëòòýé áàéãàà áºãººä ¿¿íýýñ

õºðºíãº êàïèòàëûí àøèã îëîõ ÷àäâàð áóóðñàí áàéãààã õàðæ áîëîõ þì.

Åðºíõèéäºº áîðëóóëàëòûí áîëîí õºðºíãèéí íýã òºãðºãò íîãäîõ àøãèéí õýìæýý

çàðèì íýã êîìïàíèéí õóâüä äîîãóóð áàéãàà íü áàðèëãûí ñàëáàðûí îíöëîãîîñ

øàëòãààëæ èõýýõýí õýìæýýíèé õºðºíãº øààðääàã, ìºí ò¿¿í÷ëýí áàðèëãà óãñðàëòûí

¿éëäâýðëýëèéí õóãàöàà õàðüöàíãóé óäààí õóãàöààíä ¿ðãýëæèëäýã áóþó ¿éëäâýðëýëèéí

öèêëü íü ñàíõ¿¿ãèéí æèëòýé äàâõöäàãã¿é çýðýã îíöëîãòîé õîëáîîòîé þì.



54


Ä¿ãíýëò, ñàíàë

Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä áàðèëãà óãñðàëòûí ñàëáàðò ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà àæ

àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãûí òîî îëøèð÷, òóñ ñàëáàðûí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿íèéí ºñºëòèéí

õóðäàö íü ºðòãèéí áîëîí áèåò ºñºëòººñ õýä äàõèí èõ áàéãàà íü ýíý ñàëáàðûã ñóäëàõ

ñîíèðõëûã ç¿é ¸ñîîð òàòñàí áèëýý. Ýíý çîðèëãîîð áàðèëãà óãñðàëòûí ñàëáàðò ¿éë

àæèëëàãàà ÿâóóëààä íèëýýä õýäýí æèë áîëñîí “Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ-èéã ñîíãîí àâ÷

¿íäñýí àæèëëàãààíû áîëîí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí õàðüöóóëñàí øèíæèëãýý õèéæ

ñàëáàðûí äóíäàæòàé íü çýðýãö¿¿ëæ ¿çëýý.

“Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ íü õýäèéãýýð òîìîîõîí êîìïàíèóäòàé õàðüöóóëáàë

öººõºí æèë ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà áîëîâ÷ çýðýãö¿¿ëñýí øèíæèëãýýíèé ¿ð

ä¿íãýýñ ¿çâýë ñàëáàðûí òîìîîõîí êîìïàíèóäòàé ºðñºëäºõ¿éö õýìæýýíä õ¿ðñýí íü

àæèãëàãäàæ áàéíà. ¯¿íýýñ ãàäíà àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíû øèíæèëãýýíèé ä¿íãýýñ

¿çâýë òóñ êîìïàíè íü õàðüöàíãóé òîãòâîðòîé àæèëëàäàã, çîõèõ òóðøëàãà á¿õèé

ìýðãýøñýí àæèë÷èäòàé, àæèë÷äûí óð ÷àäâàð áîëîí òåõíèêèéí õàíãàëòààñ ¿¿äýëòýé

õºäºëìºðèéí á¿òýýìæ ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä òàñðàëòã¿é ºñºæ áàéãàà çýðýã íü òóõàéí

ñàëáàðûí òîìîîõîí ºðñºëäºã÷èéí òîî íýãýýð íýìýãäýæ áàéãààã õàðóóëæ áàéíà.

“Îð÷ëîí êîíñòðàêøí” ÕÕÊ áîëîí áàðèëãûí “Áðèäæ êîíñòðàêøí” ÕÕÊ, “Æèã¿¿ð

ãðàíä” ãðóïï çýðýã áàðèëãà óãñðàëòûí ñàëáàðûí òîìîîõîí êîìïàíèóäûí çýðýãö¿¿ëñýí

ñóäàëãààã ¿íäýñëýí äàðààõ ñàíàëûã äýâø¿¿ëæ áàéíà. ¯¿íä:

Çàðäëûã õóðèìòëóóëàí á¿ðòãýæ, ºðòºã òîîöäîã àæëûí çàõèàëãûí àðãûí çàð÷ìûã

áàðèëãà óãñðàëòûí áàéãóóëëàãóóä áàðèëãûí îáúåêò íýã á¿ðèéí òºñºâò çàðäëûí

ã¿éöýòãýëèéã òàéëàãíàæ õÿíàëò òàâèõ õýðýãë¿¿ð áîëãîæ ÷àäàõã¿é áàéíà. ªíººäºð

òºñºâëºñºí áîëîí ã¿éöýòãýëèéã òàéëàãíàæ áàéãàà ¿ç¿¿ëýëòèéí õîîðîíä áàãà áóñ

õýìæýýíèé çºð¿¿ ¿¿ñ÷, ò¿¿íèéõýý øàëòãààíûã òýð á¿ð òîäîðõîéëîõã¿é áàéãààòàé

õîëáîîòîéãîîð óäèðäëàãûí áîëîí áóñàä øààðäëàãà õàíãàñàí ìýäýýëýë ºðòãèéí

òàéëàíãààð áîëîâñðîãäîõã¿é áàéíà. ¯¿íýýñ ãàäíà áàéãóóëëàãà áàðüæ áàéãóóëæ áóé

îáúåêò òóñ á¿ð äýýð ºðòºã, çàðäëàà àíãèëàí á¿ðòãýæ, òºñâèéí íîðìòîé çýðýãö¿¿ëýí

õÿíàäàãã¿é íü òóõàéí áàðèëãûí ºðòºã, çàðäëûã áîäèòîé òîäîðõîéëîõ, êîìïàíèóä

îðëîãî, ¿ð ä¿íãýý õÿíàõ, ñóäàëãàà ä¿ãíýëò ºãºõ ÿìàð ÷ áîëîìæã¿é áàéëàà. Ýíý

áàéäëààñ ãàðàõûí òóëä áàðèëãûí ñàëáàðûí îíöëîãò íèéöñýí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë,



54


äàíñíû òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëæ ìºðäºõ, áàðèëãà óãñðàëòûí áàéãóóëëàãûí

çàðäëûí á¿ðòãýë, ºðòãèéí òàéëàãíàëûí àðãà÷èëàë, æóðìûã áîëîâñðóóëàí ìºðä¿¿ëýõ

áîäèò øààðäëàãà ç¿é ¸ñîîð òàâèãäàæ áàéíà.

Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàãíàëûí ñòàíäàðòûí äàãóó òàéëàíò õóãàöààíä áàðèãäàæ ýõýëñýí

áîëîâ÷ õàðààõàí äóóñààã¿é áàéãàà áàðèëãûã áàðàà ìàòåðèàëûí äàíñàíä äóóñààã¿é

¿éëäâýðëýë ãýñýí íýðýýð çºâ òàéëàãíàäàã áàéõ ÿâäàë þì. Ïðàêòèêààñ ¿çâýë

äóóñààã¿é áàðèëãûí àæëûã òàéëàíò õóãàöààíû ýöýñò “Áàðàà ìàòåðèàë”, ”Óðüä÷èëæ

ãàðñàí çàðäàë”, “Äóóñààã¿é áàðèëãà”, “Óðò õóãàöààò õºðºíãº îðóóëàëò” ãýõ ìýò ÿíç

á¿ðèéí íýðýýð òàéëàãíàñàí áàéíà. Ýíý íü ñàëáàðûí òàéëàíãèéí íýãòãýëä ººð, ººð

íýðýýð îðæ, ñàíõ¿¿-ýäèéí çàñãèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéí òîîöîîã èõýýõýí áóäëèàíòóóëäàã

þì áàéíà. Èéìýýñ áàðèëãà óãñðàëòûí áîëîí áàðèëãûí ìàòåðèàëûí ¿éëäâýð¿¿äýä

òàéëàíãèéí ýäãýýð äàíñäûí õýðýãëýõ æóðìûã òîäðóóëàí íýã ìºð áîëãîõ íü èõýýõýí

à÷ õîëáîãäîëòîé áàéæ áîëîõ þì.

Áàðèëãûí ñàëáàðûí áèçíåñ òºëºâëºãºº çîõèîõ, àæèë ¿éë÷èëãýýíèé òºñâèéí áîëîí

ã¿éöýòãýëèéí ºðòºã òîîöîîëîõ æóðàì, çàðäëûã àíãèëàõ, òîîöîõ, òàéëàãíàõ àðãà ç¿é

íü åðºíõèéäºº ÍÁÁ-èéí íèéòýýð õ¿ëýýí çºâøººðñºí çàð÷ìûí äàãóó õèéãäýæ áàéãàà

ìýò áîëîâ÷ ¿éëäâýðëýëèéí òåõíîëîãèéí îíöëîãòîé óÿëäñàí á¿ðòãýë, òîîöîîíû

¿ç¿¿ëýëòèéã òýð á¿ð ìºðäºõã¿é áàéíà.

Ýíý áàéäëààñ áîëîîä äóóññàí áàðèëãûí òîìîîõîí îáúåêò òóñ á¿ðýýð îðëîãî, ¿ð

ä¿í íü òîäîðõîé áèø, çàðäëûí òàéëàãíàëûí ¿ç¿¿ëýëò íü òºñºâëºñºí ¿ç¿¿ëýëòòýéãýý òýð

á¿ð òîõèðäîãã¿é, ýäãýýð áàéäëààñ øàëòãààëàí áàðèëãûí èõýíõ áàéãóóëëàãóóä òàéëàíò

õóãàöààíû îðëîãî ¿ð ä¿íãýý ÿíç á¿ðýýð áóðóó òàéëàãíàäàã, òýð áàéäàëä òàòâàðûí áîëîí

àóäèòûí áàéãóóëëàãóóä õÿíàëò òàâüæ ÷àääàãã¿é þì øèã áàéíà.

Áàðèëãà óãñðàëòûí áàéãóóëëàãóóäûí îðëîãûã õ¿ëýýí çºâøººðºõ, õîëáîãäîõ

çàðäàë, ¿ð ä¿íãèéí òàéëàãíàëûí îëîí óëñûí ñòàíäàðòóóä áàéãàà õýäèé ÷ òýäãýýð íü

ïðàêòèêò ìºðäºãäºõã¿é, îðëîãîî íóóõ, ¿ð ä¿íãýý áóðóó (çîðèóä àëäàãäàëòàé) òàéëàãíàõ

íü ò¿ãýýìýë øèíæòýé áîëæýý.

Ýäãýýðýýñ ¿íäýñëýí ýöýñò íü òýìäýãëýõýä ìàíàé óëñûí æèøèã àæ àõóéí íýãæ¿¿ä,

áàñ ¿éë àæèëëàãààíû ºâºðìºö îíöëîãòîé Áàðèëãà óãñðàëò, Òýýâýð, ÕÀÀ-í ñàëáàðûí

îíöëîãèéã òóñãàñàí ¿íäýñíèé ñòàíäàðòóóäûã áîëîâñðóóëæ ìºðäºõ, àðãà÷èëàë ãàðûí

àâëàãààð õàíãàõ ÿâäàë íü á¿ðòãýë òàéëàãíàëûã ñàéæðóóëàõàä íýí à÷ õîëáîãäîëòîé ãýæ

¿çëýý.



54


Àøèãëàñàí ìàòåðèàë, ìýäýýëëèéí ýõ ñóðâàëæ

1. Ñàéíæàðãàë Á. “Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí øèíæèëãýý” ÓÁ., 1999 îí

2. Ãóíãààíÿìáóó Ö., Äàâààñ¿ðýí ×. “Ñàíõ¿¿ãèéí øèíæèëãýý” ÓÁ., 1997 îí

3. Ìîëîìæàìö Ä. “Áàðèëãûí áàéãóóëàãûí ñàíõ¿¿ ýäèéí çàñãèéí øèíæèëãýý” ÓÁ.,

2005 îí

4. Ñàðàí÷èìýã À., Îäãýðýë À “Äóíä øàòíû íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë” ÓÁ., 2004 îí

5. Øàãäàððàã÷àà Ë. “Áàðèëãûí ñàëáàðûí õºãæëèéí çàðèì àñóóäàë” ÓÁ., 2006 îí

6. Öýíä-Àþóø Ë., Ãàíöýöýã Ö. “Áàðèëãûí ýäèéí çàñãèéí ¿íäñ¿¿ä” ÓÁ., 2007 îí

7. Ìîíãîë óëñûí ÄÁÕß “Áàðèëãûí òºñºâ çîõèîõ çààâàð” ÓÁ., 1998 îí

8. “Ìîíãîëûí áàðèëãûí ñàëáàðûí ºíººãèéí áàéäàë, òóëãàìäñàí àñóóäàë”

èëòãýë¿¿äèéí ýìõòãýë ÓÁ 2006 îí

9. “Áàðèëãà” ñýòã¿¿ë 2006 îí (¹08), 2006 îí (¹10), 2007 îí (¹2)

10. Ñòàòèñòèêèéí ýìõòãýë 2003-2006 îí

11. ÁÕÁß., Õºðºíãº îðóóëàëòûí õàìòûí àæèëëàãààíû ãàçàð “Õºãæëèéí àëáàí ¸ñíû

òóñëàìæààð õýðýãæèæ áóé áîëîí õýðýãæñýí òºñëèéí ñóäàëãàà” ÓÁ., 2006 îí

12. “Ìîíãîë óëñûí õîò ñóóðèí ãàçðóóäûí îðîí ñóóöûã õýðõýí ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ òóõàé

ñàíàë” ÓÁ., 2005 îí

13. www.barilga.mn

14. http://www.google.com/

15. http://www.orchlon-const.tz.mn



54


(õàâñðàëò ¹ 1)

Ìàøèí ìåõàíèçìèéí àøèãëàëòûí çàðäëààñ

öàëèíãèéí ñàí òîîöîõ

¹ Áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí ¿íäñýí

íýð òºðºë

Ìàøèí ìåõàíèçìûí

àøèãëàëòûí çàðäëààñ

/õóâèàð/

1 ¯éëäâýðëýëèéí áàðèëãà 7.2

2 Îðîí ñóóö, èðãýíèé áàðèëãà

¯¿íýýñ: Òîì õàâòãàëæèëò áîëîí ýçýëõ¿¿íèé

á¿ðäëýýð

7.2

6.0

3 Õºäºº àæ àõóé, óñíû àæ àõóéí áàðèëãà 6.2

4 Çàì, òýýâðèéí áàðèëãà 6.1

5 Íèéãýì àõóéí áàðèëãà 5.4

6 Ýð÷ì õ¿÷íèé áàðèëãà 5.0

7 Õîëáîîíû áàðèëãà 5.7

8 Óóë óóðõàéí áàðèëãà 4.8

9 Áàðèëãà çàñâàðûí àæèë 6.4

(õàâñðàëò ¹ 2)

Áàðèëãûí àæëûí òºñºâ çîõèîõîä áàðèìòëàõ

íýìýãäýë çàðäëûí æèøèã íîðì



54


¹ Áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí ¿íäñýí

íýð òºðºë

Íýìýãäýë çàðäëûí

æèøèã íîðì

1 ¯éëäâýðëýëèéí áàðèëãà 58.3

2 Îðîí ñóóö, èðãýíèé áàðèëãà

¯¿íýýñ: Òîì õàâòãàëæèëò áîëîí ýçýëõ¿¿íèé

á¿ðäëýýð

57

65.5

3 Õºäºº àæ àõóé, óñíû àæ àõóéí áàðèëãà 58.9

4 Çàì, òýýâðèéí áàðèëãà 58.4

5 Íèéãýì àõóéí áàðèëãà 58.2

6 Ýð÷ì õ¿÷íèé áàðèëãà 68.2

7 Õîëáîîíû áàðèëãà 29.1

8 Óóë óóðõàéí áàðèëãà 62.1

9 Áàðèëãà çàñâàðûí àæèë 48.1

"Îð÷ëîí êîíñòðàêøí" ÕÕÊ-èéí 2005, 2006 îíû Áàëàíñ

Ìºðèéíäóãààð Áàëàíñûí ç¿éë 2005 2006

1 Õºðºíãº

1 Ýðãýëòèéí õºðºíãº

1.1.1 Ìºíãº áà ò¿¿íòýé àäèëòãàõ õºðºíãº 5,124,192.00 8,951,871.00

1.1.2 ¯íýëãýýíèé õàñàãäóóëãà 199,000.00 107,113.00

1.1.3 Äàíñíû àâëàãà 44,014,449.00

1.1.4 Áóñàä àâëàãà 22,490,860.00

1.1.5 Áàðàà ìàòåðèàë 279,039,562.00 883,190,679.00

1.1.6 Õàíãàìæèéí ìàòåðèàë 17,286,720.00

1.1.7 Ýðãýëòèéí õºðºíãèéí ä¿í 106,853,614.00 253,550,832.00

1.2 Ýðãýëòèéí áóñ õºðºíãº

1.2.1 ¯íäñýí õºðºíãº 156,203,665.00 147,153,446.00

1.2.2 Õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë (347,536.00) (9,385,704.00)

1.2.3 Áóñàä ¿íäñýí õºðºíãº 7,226,702.00 47,188,105.00

1.2.4. Õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë (516,541.00) (3,016,923.00)

1.2.5 Äóóñààã¿é áàðèëãà 116,205,879.00 271,563,189.00

1.2.6 Ýðãýëòèéí áóñ õºðºíãèéí ä¿í 478,772,169.00 1,153,502,113.00

1.30 Íèéò õºðºíãèéí ä¿í 585,625,783.00 1,407,052,945.00

2 ªð òºëáºð áà ýçýìøèã÷äèéí ºì÷



54


2.1 ªð òºëáºð

2.1.1 Áîãèíî õóãàöààò ºð òºëáºð

2.1.1.1 Äàíñíû ºãëºã 35,616,345.00 450,193,649.00

2.1.1.2 Îðëîãûí òàòâàðûí ºãëºã 8,322,649.00 15,794,200.00

2.1.1.3 ÕÀÎÀÒ-ûí ºãëºã 195,126.00 180,680.00

2.1.1.4 ÍªÀÒ-ûí ºãëºã 26,177,442.00

2.1.1.5 Áóñàä òàòâàðûí ºãëºã 282,200.00 3,435,521.00

2.1.1.6 ÝÌÍÄ-èéí øèìòãýëèéí ºãëºã 1,770,463.00 1,496,604.00

2.1.1.9 Áàíêíû áîãèíî õóãàöààò çýýë 121,000,000.00 448,451,200.00 2.1.1.10 Áóñàä ºãëºã 152,208,000.00 2.1.1.11 Áîãèíî õóãàöààò ºð òºëáºðèéí ä¿í 345,572,225.00 919,551,854.00

2.1.2 Óðò õóãàöààò ºð òºëáºðèéí ä¿í

2.2.20 ªð òºëáºðèéí íèéò ä¿í 345,572,225.00 919,551,854.00

2.30 Ýçýìøèã÷äèéí ºì÷

2.3.1 Õóâèéí ºì÷ 185,342,750.00 185,342,750.00

2.3.2 Õóðèìòëàãäñàí àøèã 54,710,808.00 302,158,341.00

2.3.2.1 Òàéëàíò ¿åèéí 247,447,533.00

2.3.2.2 ªìíºõ ¿åèéí 54,710,808.00

2.3.20 Ýçýìøèã÷äèéí ºì÷èéí ä¿í 240,053,558.00 487,501,091.00

2.5.20 ªð òºëáºð áà ýç-èéí ºì÷èéí ä¿í 585,625,783.00 1,407,052,945.00

"Îð÷ëîí êîíñòðàêøí" ÕÕÊ-èéí 2005, 2006 îíû Îðëîãûí òàéëàí

Ìºðèéíäóãààð ¯ç¿¿ëýëò 2005 2006

1.1 ¯íäñýí ¿éë àæèëëàãààíû îðëîãî

1.1.1 Áîðëóóëàëòûí îðëîãî 666,921,250.00 2,733,516,175.00

1.2 Áîðëóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã 471,631,102.00 2,147,514,645.00

1.3 Íèéò àøèã /àëäàãäàë/ 195,290,148.00 586,001,530.00

1.4 ¯éë àæèëëàãààíû çàðäàë

1.4.1 ¯íäñýí áîëîí íýìýãäýë öàëèí 5,326,134.00 5,885,000.00

1.4.2 Íèéãìèéí äààòãàëûí øèìòãýë 2,108,338.00 1,118,150.00

1.4.3 Çàñâàð ¿éë÷èëãýýíèé çàðäàë 704,286.00 1,360,971.00

1.4.4 Àøèãëàëòûí çàðäàë 477,540.00 4,712,411.00

1.4.5 Ò¿ðýýñèéí çàðäàë 524,160.00 80,000.00

1.4.6 Àëáàí òîìèëîëòûí çàðäàë 1,849,440.00 9,341,397.00

1.4.7 Òýýâðèéí çàðäàë 5,221,525.00 1,196,800.00



54


1.4.8 Ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàëûí çàðäàë 241,500.00 6,004,872.00

1.4.9 Ýëýãäëèéí çàðäàë 864,077.00 14,583,276.00

1.4.10 Çàð ñóðòàë÷èëãààíû çàðäàë 10,546,515.00 14,753,636.00

1.4.11 Øóóäàí, õîëáîîíû çàðäàë 4,420,635.00 4,662,794.00

1.4.12 Øàòàõóóíû çàðäàë 6,219,086.00 7,349,900.00

1.4.13 Íàéäâàðã¿é àâëàãûí çàðäàë 1,100,774.00 4,577,661.00

1.4.14 Øàãíàë, óðàìøóóëëûí çàðäàë 2,907,000.00

1.4.15 Çýýëèéí õ¿¿ãèéí çàðäàë 83,232,610.00 153,974,504.00

1.4.16 Áóñàä çàðäàë 5,514,583.00 15,527,087.00

1.4.20 ¯éë àæèëëàãààíû çàðäëûí ä¿í 131,258,203.00 245,128,459.00

1.50 ¯íäñýí ¿éë àæèëëàãààíû àøèã/àëä/ 64,031,945.00 340,873,071.00

2 ¯íäñýí áóñ ¿éë àæèëëàãààíû àøèã/àëä/

2.2 Òîðãóóëü õºíãºëºëòèéí àøèã /àëä/ (2,208,000.00)

2.7 Áóñàä 384,000.00 (3,955,617.00)

2.20 ¯íäñýí áóñ ¯À-íû àøèã /àëä/-ûí ä¿í (6,163,617.00)

3 Òàòâàð òºëºõèéí ºìíºõ àøèã 64,031,945.00 334,709,454.00

3.1 Îðëîãûí òàòâàðûí çàðäàë 9,604,792.00 87,261,921.00

4 Òàòâàðûí äàðààõ àøèã 54,427,153.00 247,447,533.00

5.00 Åðäèéí ¿éë àæèëëàãààíû àøèã/àëä/ 785,720.00

5.10 Îíöãîé øèíæòýé ç¿éë- öýâýð 117,858.00

6.00 Òàéëàíò ¿åèéí öýâýð àøèã/àëä/ 54,710,808.00 247,447,533.00

"Îð÷ëîí êîíñòðàêøí" ÕÕÊ-èéí 2005, 2006 îíû Ìºíãºí ã¿éëãýýíèé òàéëàí Ìºðèéíäóãààð ¯ç¿¿ëýëò 2005 2006 1 ¯íäñýí ¿éë àæèëëàãààíû ìºíãºí ã¿éëãýý 1.1 ¯íäñýí ¿éë àæèëëàãààíû ìºíãºí îðëîãî

1.1.1 Áîð-ààñ áîëîí õóä.àâ-ààñ îðñîí ìºíãº

666,921,250.00

2,618,392,055.00

1.1.4 Äóíäûí ñóóòãàë 5,063,396.00

1.2 ¯íäñýí ¿éë àæèëëàãààíû ìºíãºí çàðëàãà

1.2.1 Àæèëëàã÷èäàä îëãîñîí ìºíãº



54


10,113,585.00 21,352,857.00

1.2.2 Íèéãìèéí äààòãàëûí áàéãóóëëàãàä òºëñºí ìºíãº 2,163,825.00

7,461,411.00

1.2.3 Ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàë õóäàëäàí àâàõàä òºëñºíìºíãº

539,407,381.00

1,157,238,806.00

1.2.4 Àøèãëàëòûí çàðäàëä òºëñºí ìºíãº 48,463,305.00

1.2.5 Ò¿ëø øàòàõóóí, òýýâðèéí õºëñ, ñýëáýã õýðýãñýëäòºëñºí ìºíãº

39,789,205.00

585,294,429.00

1.2.6 Áýëòãýí íèéë¿¿ëýã÷èäýä òºëñºí ìºíãº

1,242,116,217.00

1.2.7 Òºëñºí õ¿¿ 83,232,610.00

153,974,504.00

1.2.8 Òºëñºí îðëîãûí òàòâàð 2,900,000.00

10,000,000.00

1.2.9 Äààòãàëûí òºëáðò òºëñºí ìºíãº 7,525,200.00

1.2.10 Òîðãóóëü 2,208,000.00

1.2.11 Áóñàä òàâàð 378,000.00

1.20 ¯íäñýí ¯À-íû öýâýð ìºíãºí ã¿éëãýýíèé ä¿í

(10,685,356.00)

(612,557,278.00)

2 Õºðºíãº îðóóëàëòûí ¯À-íû ìºíãºí ã¿éëãýý 2.2 Õóäàëäàæ àâñàí óðò õóãàöààò õºðºíãº

(37,321,134.00)

2.4 Õóäàëäàæ àâñàí õºðºíãº îðóóëàëò 26,365,505.00

2.20 ÕÎ-ûí ¯À-íû öýâýð ìºíãºí ã¿éëãýýíèé ä¿í (37,321,134.00)

3 Ñàíõ¿¿ãèéí ¿éë àæèëëàãààíû ìºíãºí ã¿éëãýý

3.2 Áàíêíààñ àâñàí çýýë

190,772,160.00

973,143,450.00

3.3 Ñàíõ¿¿ãèéí ò¿ðýýñèéí ºãëºãèéí òºëáºð (7,051,134.00)

3.4 Çýýëèéí òºëºëò

(192,772,160.00)

(312,386,150.00)

3.11 Âàëþòûí õàíøíû çºð¿¿ (199,000.00)

(75.00)

3.20 Ñàíõ¿¿ãèéí ¯À-íû öýâýð ìºíãºí ã¿éëãýýíèé ä¿í (2,199,000.00)

653,706,091.00

4 Á¿õ öýâýð ìºíãºí ã¿éëãýý

(39,249,861.00)

3,827,679.00

5.1Ìºíãºí áà ò¿¿íòýé àäèëòãàõ õºðºíãèéí ýõíèé¿ëäýãäýë

44,374,053.00

5,124,192.00

5.2Ìºíãºí áà ò¿¿íòýé àäèëòãàõ õºðºíãèéí ýöñèéí¿ëäýãäýë

5,124,192.00

8,951,871.00

"Æèã¿¿ð ãðàíä" ãðóïïèéí 2005, 2006 îíû Áàëàíñ



54


¹ Áàëàíñûí ç¿éë 2005 20061 Ìºíãºí õºðºíãº 569,197.50 877,000.30 2 Äàíñíû àâëàãà 502,406.90 1,776,375.50 3 Áóñàä àâëàãà - 3,594.80 4 Áàðàà ìàòåðèàë 1,443,303.90 5,063,478.90 5 ¯íýëãýýíèé õàñàãäóóëãà 6 Õàíãàìæèéí ìàòåðèàë 7 ÓÒÇ 58,919.20 - 8 Ýðãýëòèéí õºðºíãº 2,573,827.50 7,720,449.50 9 ¯íäñýí õºðºíãº 369,761.90 1,951,349.90 10 Õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë (73,949.60) (206,322.50)11 Áóñàä õºðºíãº 552,478.10 - 12 Õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë 2 - - 13 Äóóñààã¿é áàðèëãà - 468,111.30 14 Ìàë àìüòàä - - 15 Áèåò áóñ õºðºíãº 350.00 180.00 16 Õºðºíãº îðóóëàëò áà áóñàä õºðºíãº - - 17 Ýðãýëòèéí áóñ õºðºíãº 848,640.40 2,213,318.70 18 Íèéò õºðºíãº 3,422,467.90 9,933,768.20 19 Äàíñíû ºãëºã 3,064,160.90 - 20 Öàëèíãèéí ºãëºã - 7,522.60 21 Îðëîãûí òàò ºãëºã - - 22 ÕÀÎÀÒ-í ºãëºã - 2,467.30 23 ÍªÀÒ-í ºãëºã - 1,905.60 24 Áóñàä òàò ºãëºã - 2,156.50 25 ÍÄØ-í ºãëºã - 556.70 26 Áàíêíû áîãèíî õóãàöààò çýýë - 6,251,400.00 27 Áóñàä ºãëºã - - 28 ÓÎÎ - 2,956,059.70 29 Áîãèíî õóãàöààò ºð òºëáºðèéí ä¿í 3,064,160.90 9,222,068.40 30 Óðò õóãàöààò ºð òºëáºð - - 31 Óðò õóãàöààò ºð òºëáºðéèí ä¿í - - 32 ªð òºëáºðèéí íèéò ä¿í 3,064,160.90 9,222,068.40 33 Õóâèéí 10,248.00 10,248.00 34 Õóâüöàò êàïèòàëûí ä¿í 35 Äàõèí ¿íýëãýýíèé íººö - 345,000.00 36 Ýçýìøèã÷èéí ºì÷èéí áóñàä õýñýã 140,459.50 - 37 Òàéëàíò ¿åèéí 66,058.90 2,185.90 38 ªìíºõ ¿åèéí 141,540.60 354,265.50 39 Ýçýìøèã÷èéí ºì÷èéí ä¿í 358,307.00 711,699.40 40 ªð òºëáºð áà ýçýìøèã÷èéí ºì÷èéí ä¿í 3,422,467.90 9,933,767.80

"Æèã¿¿ð ãðàíä" ãðóïïèéí 2005, 2006 îíû Îðëîãûí òàéëàí ¹ ¯ç¿¿ëýëò 2005 2006

1 Áîðëóóëàëòûí îðëîãî 2,321,405.80 7,617,645.50 2 Áîðëóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã 2,237,910.60 6,246,469.30 3 Íèéò àøèã 83,495.20 1,371,176.20 4 ¯éë àæèëëàãààíû çàðäëûí ä¿í 1,278,741.40



54


5 ¯íäñýí ¿éë àæèëëàãààíû àøèã /àëäàãäàë/ 83,495.20 92,434.80 6 ¯íäñýí áóñ ¿éë àæèëëàãààíû àøèã /àëäàãäàë/ (2,837.90) (76,383.60)7 Òàòâàðûí ºìíºõ àøèã 80,657.30 16,051.20 8 Îðëîãûí òàòâàðûí çàðäàë 14,598.40 13,865.20 9 Òàòâàðûí äàðààõ àøèã 66,058.90 2,186.00

"Áðèäæ êîíñòðàêøí" ÕÕÊ-èéí 2005, 2006 îíû Áàëàíñ ¹ Áàëàíñûí ç¿éë 2005 2006

1 Ìºíãºí õºðºíãº 59,811.40 986,303.90 2 Äàíñíû àâëàãà 57,269.70 238,130.60 3 Áóñàä àâëàãà 54,994.80 67,710.60 4 Áàðàà ìàòåðèàë 909,147.90 818,525.40 5 ¯íýëãýýíèé õàñàãäóóëãà 6 Õàíãàìæèéí ìàòåðèàë 7 ÓÒÇ 8 Ýðãýëòèéí õºðºíãº 1,081,223.80 2,110,670.50 9 ¯íäñýí õºðºíãº 710,050.90 768,342.00

10 Õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë (314,871.50) (387,274.90)11 Áóñàä õºðºíãº - - 12 Õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë 2 - - 13 Äóóñààã¿é áàðèëãà - - 14 Ìàë àìüòàä - - 15 Áèåò áóñ õºðºíãº - 53.80 16 Õºðºíãº îðóóëàëò áà áóñàä õºð - - 17 Ýðãýëòèéí áóñ õºðºíãº 395,179.40 381,120.90 18 Íèéò õºðºíãº 1,476,403.20 2,491,791.40 19 Äàíñíû ºãëºã 63,983.60 786,564.70 20 Öàëèíãèéí ºãëºã - - 21 Îðëîãûí òàò ºãëºã 8,685.40 3,798.50 22 ÕÀÎÀÒ-í ºãëºã - - 23 ÍªÀÒ-í ºãëºã - - 24 Áóñàä òàò ºãëºã 1,849.50 - 25 ÍÄØ-í ºãëºã - - 26 Áàíêíû áîãèíî õóãàöààò çýýë - - 27 Áóñàä ºãëºã 8,670.10 10,115.30 28 ÓÎÎ 758.50 245,703.90 29 Áîãèíî õóãàöààò ºð òºëáºðèéí ä¿í 83,947.10 1,046,182.40 30 Óðò õóãàöààò çýýë 719,385.50 719,385.50 31 Óðò õóãàöààò ºð òºëáºðèéí ä¿í 719,385.50 719,385.50 32 ªð òºëáºðèéí íèéò ä¿í 803,332.60 1,765,567.90 33 Õóâèéí 254,040.00 254,040.00 34 Õóâüöàò êàïèòàëûí ä¿í 35 Äàõèí ¿íýëãýýíèé íººö - - 36 Ýçýìøèã÷èéí ºì÷èéí áóñàä õýñýã - - 37 Òàéëàíò ¿åèéí 72,909.80 53,152.90 38 ªìíºõ ¿åèéí 346,120.80 419,030.60 39 Ýçýìøèã÷èéí ºì÷èéí ä¿í 673,070.60 726,223.50 40 ªð òºëáºð áà ýçýìøèã÷èéí ºì÷èéí ä¿í 1,476,403.20 2,491,791.40

"Áðèäæ êîíñòðàêøí" ÕÕÊ-èéí 2005, 2006 îíû Îðëîãûí òàéëàí



54


¹ ¯ç¿¿ëýëò 2005 20061 Áîðëóóëàëòûí îðëîãî 3,224,488.20 4,755,114.10 2 Áîðëóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã 2,978,849.10 4,403,665.30 3 Íèéò àøèã 245,639.10 351,448.80 4 ¯éë àæèëëàãààíû çàðäëûí ä¿í 133,202.00 223,696.40 5 ¯íäñýí ¿éë àæèëëàãààíû àøèã / àëäàãäàë/ 112,437.10 127,752.40 6 ¯íäñýí áóñ ¿éë àæèëëàãààíû àøèã /àëäàãäàë/ (19,499.50) (50,445.50)7 Òàòâàðûí ºìíºõ àøèã 92,937.60 77,306.90 8 Îðëîãûí òàòâàðûí çàðäàë 20,027.80 24,154.00 9 Òàòâàðûí äàðààõ àøèã 72,909.80 53,152.90

Санхүүгийн шинжилгээ

Documents

Transcript of Санхүүгийн шинжилгээ