ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ (ΔΠΜ 61)

ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΡΙΤΗ

ΘΕΜΑ: Τα μηνύματα των πολιτιστικών

οργανισμών

Σοφία Α. Βασάλου

Επιβλέπων Καθηγητής:

Φιλήμων Μπαντιμαρούδης

Αθήνα, Μάρτιος 2013

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ........................................................................................................... 3

1. Τρόποι ανάλυσης/ερμηνείας μηνυμάτων που εμπεριέχονται σε εικόνες –

Μεθοδολογία παρούσας εργασίας .............................................................. 4

2. Ο «Τοίχος» των Pink Floyd ως παγκόσμιο πολιτιστικό προϊόν .................... 5

2.1. Το προσχέδιο της αφίσας“Roger Waters The Wall Live” .................................. 6

2.2. Η αφίσα της Συναυλίας “Roger Waters The Wall Live” – Το τελικό προϊόν- Ανάλυση ........................................................................................................................ 6

3. Σημειολογική/Δομική ανάλυση της αφίσας της Συναυλίας “Roger Waters

The Wall Live” ............................................................................................... 7

3.1. Ο ρόλος του μηνύματος στη συγκεκριμένη συναυλία/παγκόσμια περιοδεία. 8

3.2. Σύνοψη αποτελεσμάτων - Συμπεράσματα........................................................ 9

Επίλογος.......................................................................................................... 11

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ................................................................................................. 12

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ................................................................................................... 13

Δ.Π.Μ.61. Εργασία3η

: Τα μηνύματα των πολιτιστικών οργανισμών

3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Από τους προϊστορικούς χρόνους, ο άνθρωπος στην προσπάθειά του να επικοινωνήσει

χρησιμοποίησε στα μηνύματά του σύμβολα, μέσω μιας ατέρμονης και αδιάλειπτης κωδικοποίησης

εννοιών. Γενικά, τα σύμβολα μπορεί να είναι φυσικά ή τεχνητά αντικείμενα και εικόνες. Μπορεί να

προκύπτουν από ενέργειες, χειρονομίες, σκέψεις ή συναισθήματα, που αντιπροσωπεύουν μια

βασική έννοια. Όμως το νόημα ενός συμβόλου, δεν είναι απαραίτητα εγγενές και συνυφασμένο στο

καθεαυτό αντικείμενο που το εικονίζει, αλλά βασίζεται στο πολιτιστικό και ιστορικό πλαίσιό του, και

σε νόρμες που μπορεί διαφοροποιούνται μέσα στον χώρο και τον χρόνο. (O'Connell,Μ. & Airey,

R.,2007:62) Το βέβαιο όμως είναι ότι πάντα τα σύμβολα μεταφέρουν κάποια μηνύματα.

Αντίστοιχα, οι πολιτιστικοί οργανισμοί, στο πλαίσιο της επικοινωνίας τους με το κοινό τους,

παράγουν και δημοσιοποιούν πολλαπλά μηνύματα. Οι παραγωγοί των μηνυμάτων αυτών -με στόχο

την υλοποίηση της επικοινωνιακής στρατηγικής του- αλλά και οι αναλυτές των μηνυμάτων,

λαμβάνουν υπόψη τους μια σειρά από ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες, που σχετίζονται με το

ευρύτερο περιβάλλον λειτουργίας του. Τα μηνύματα αυτά μπορούν να περιλαμβάνονται σε:

ενημερωτικά έντυπα, αφίσες, ταμπλό, οπτικοακουστικά μηνύματα, ιστοσελίδες, email, μικρές

συσκευές κλπ. (Μπαντιμαρούδης,Φ.,2013)

Στην παρούσα εργασία θα γίνει μια προσπάθεια ανάλυσης της αφίσας της παγκόσμιας

περιοδείας της μουσικής παράστασης με τίτλο: “ Roger Waters - The Wall Live” που

πραγματοποιήθηκε μεταξύ του 2010 και 2011. Ο λόγος που επιλέχθηκε αφορά στο γεγονός ότι

πρόκειται για μια αφίσα που απευθύνθηκε στο παγκόσμιο κοινό. Επιπροσθέτως, το ίδιο το

περιεχόμενο της, καθώς και ο βαθμός επίδρασης/αντίκτυπου που κατάφερε να επιτύχει, την κάνουν

μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα περίπτωση μελέτης.

Η εμβληματική φόρμα του «Τοίχου» των Pink Floyd, διατυπωμένη με έναν σύγχρονο και

δυναμικό τρόπο, αποτυπώθηκε για επικοινωνιακούς και διαφημιστικούς λόγους σε εφημερίδες,

περιοδικά διαφημιστικά ταμπλό, φυλλάδια, κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο και τελικά εκτυπώθηκε στα

εισιτήρια της συναυλίας. Μια αφίσα/έργο τέχνης με δραματικά χαρακτηριστικά και με μήνυμα

φορτισμένο με στόχο να επιδράσει ψυχολογικά στους δέκτες. Αποδείχτηκε τελικά πειστικό; Τι

ανταπόκριση έλαβε από τους δέκτες της;

Το γεγονός ότι η συγκεκριμένη διαφημιστική αφίσα αποτελεί παράγωγο προϊόν ενός έργου

τέχνης, μας υποχρέωσε σε μεγάλο βαθμό να το αντιμετωπίσουμε ως τέτοιο και να προβούμε στην

ανάλυση των σημειολογικών/δομικών του χαρακτηριστικών. Και καθώς ένα έργο τέχνης εμπεριέχει

από τη φύση του την έννοια του μηνύματος, σαν άλλοι αναγνώστες, μέσα στο πλαίσιο της παρούσας

εργασίας, θα χρησιμοποιήσουμε ως κύριο εργαλείο την ποιοτική ανάλυση της εικόνας με στόχο την

αναγνώριση της “γραμματικής” των εικαστικών στοιχείων της. Δεδομένου ότι έχουμε να κάνουμε με

εικόνα, σημειώνεται ότι στο πλαίσιο των “συντακτικών” της στοιχείων περιλαμβάνονται: οι μορφές,

η φωτεινότητα, το χρώμα, η ύλη (το μέσο δηλαδή που χρησιμοποιείται) και η κίνηση. (Duroy,R-

Kerner,G, 1995:330)

Δ.Π.Μ.61. Εργασία3η

: Τα μηνύματα των πολιτιστικών οργανισμών

4

1. Τρόποι ανάλυσης/ερμηνείας μηνυμάτων που εμπεριέχονται σε εικόνες – Μεθοδολογία παρούσας εργασίας

Η ανάλυση, τόσο του περιεχομένου όσο και της λειτουργίας του μηνύματος που εμπεριέχεται σε

μια εικόνα, γίνεται με δοκιμασμένες ερμηνευτικές μεθόδους οι οποίες προσφέρουν -με το δικό της

τρόπο η κάθε μία- δυνατότητα να αντλήσει κανείς από αυτή, εμπειρίες και νοήματα που δεν

αποκτιούνται μέσω άλλης οδού. Ουσιαστικά, οι μέθοδοι αυτές δεν διαχωρίζονται, παρά μόνο για να

υπηρετήσουν την ανίχνευση ενός ιστορικού και πολιτισμικού πλαισίου σε σχέση με την κατανόηση

του υπό μελέτη θέματος. Ενδεικτικά, ορισμένες από τις μεθόδους αυτές είναι: η μορφοπλαστική και

η σημειολογική ανάλυση, η αναλυτική-ψυχολογική και κοινωνικοϊστορική προσέγγιση, καθώς και η

εικονογραφική - εικονολογική μέθοδος του Ε. Panofsky. 1

Η θεωρία αναφέρει ότι κάθε εικόνα μεταφέρει ένα μήνυμα. Έτσι, η αποκάλυψη/

αποκρυπτογράφηση, της «εγγενούς σημασίας ή του περιεχόμενου μιας εικόνας/μηνύματος», είναι

άμεσα συνυφασμένη με το κοινωνικό, ιδεολογικό, πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της κάθε εποχής

και είναι «τόσο πάνω από τη σφαίρα της συνειδητής βούλησης, όσο κάτω απ’ αυτή βρίσκεται η

εκφραστική σημασία». (Πανόφσι,1991:24-25)

Από μια άλλη οπτική, «η Σημειωτική θεωρεί την επικοινωνία ως την παραγωγό νοήματος

διαμέσου των μηνυμάτων, είτε από τον κωδικοποιό είτε από τον αποκωδικοποιό. Το νόημα δεν είναι

μια έννοια απόλυτη και στατική που βρίσκεται συσκευασμένη μέσα στο μήνυμα. Το νόημα είναι μια

ενεργητική διαδικασία» όπου η διαρκής διαπραγμάτευση παίζει σημαντικό ρόλο. Με αυτόν τον

τρόπο «το νόημα είναι το αποτέλεσμα της δυναμικής ‘αλληλοδράσης’ ανάμεσα στο σημείο, τον

ερμηνευτή και το αντικείμενο· είναι ιστορικά καθορισμένο και μπορεί να αλλάξει με τον καιρό.»

(Fiske, 1992:69)

Από την άλλη, σύμφωνα με τον Ρ.Μπάρτ, σημειολογία είναι μια επιστήμη των μορφών, που

εξετάζει τις σημειοδοτήσεις ανεξάρτητα από το περιεχόμενό τους. Τοποθετημένη μέσα στα όρια και

τους περιορισμούς της, είναι μια επιστήμη αναγκαία αλλά όχι επαρκής. Κάθε σημειολογική πράξη

πρεσβεύει την ύπαρξη σχέσης ανάμεσα στο σημαίνον, στο σημαινόμενο και στο σημείο, ενώ η

βασική της λειτουργία είναι η αναγνώριση/αποκρυπτογράφησή τους2 (Ρ.Μπάρτ,1979:204-208). Ο

«Μυθολόγος»/σημειολόγος του Ρ.Μπάρτ, κατά την εργασία του πιθανόν να σκοντάψει σε

ορισμένες δυσχέρειες, αν όχι μεθοδολογικές, τουλάχιστον συναισθηματικές όπου δυστυχώς στις

περισσότερες των περιπτώσεων είναι αναπόφευκτες. (Ρ.Μπάρτ,1979:261)

Όμως, για να γίνει εφικτή η κατανόηση των συμβολικών αξιών που ενυπάρχουν στην εγγενή

σημασία μιας εικόνας/μηνύματος «απαιτεί κάτι περισσότερο από την απλή εξοικείωση με

συγκεκριμένα θέματα και έννοιες όπως αυτά μεταβιβάζονται από τις φιλολογικές πηγές» στις οποίες

θα ανατρέξει ο μελετητής για να αναλύσει μια εικόνα ή ένα μήνυμα. Και συμπληρώνει,

αναφέροντας ότι «είναι πολύ επικίνδυνο να εμπιστευόμαστε τυφλά την ‘απλή και άδολη διαίσθηση

μας’». Έτσι, παρουσιάζει μια ερμηνευτική μέθοδο που απαιτεί προσεκτική παρατήρηση, γνώση,

κατανόηση αλλά και αυτό που ονομάζει «συνθετική διαίσθηση», όπου σε κάθε στάδιο εφαρμογής

της πρέπει να υποβάλλεται σε αρχές και διαδικασίες ελέγχου, προκειμένου να μην υποπέσει ο

1 Αυτή η τελευταία, αποτελεί και την πιο διαδεδομένη μέθοδο προσέγγισης ενός έργου από τους ιστορικούς της τέχνης. Σχετίζεται άμεσα με την ποιοτική ανάλυση και ειδικότερα με την λεγόμενη δομική / συντακτική μέθοδο ανάλυση. 2 Στην σημειολογική αλυσίδα του Μπάρτ, ο σημειολόγος μελετά ένα άθροισμα σημείων που αποτελούν το ένα και μοναδικό σημείο και που προέρχονται από όλα τα μέσα, είτε αυτό είναι ο λόγος, είτε εικόνα, ήχος, αντικείμενο ή ακόμη και δράση/τελετουργία. Όλα τους λοιπόν αποτελούν σημεία

Δ.Π.Μ.61. Εργασία3η

: Τα μηνύματα των πολιτιστικών οργανισμών

5

αναλυτής στα σφάλματα ενός άκρατου υποκειμενισμού που μπορεί να συνοδεύουν κάθε

διαισθητική προσέγγιση. (Πανόφσι,1991:28-30)

Όπως γίνεται αντιληπτό, στην παρούσα εργασία θα προχωρήσουμε στην προσπάθεια

δομικής/σημειωτικής ανάλυσης του υπό εξέταση μηνύματος, αξιοποιώντας με τον καλύτερο δυνατό

τρόπο συνδυαστικά όλα τα παραπάνω εργαλεία.

2. Ο «Τοίχος» των Pink Floyd ως παγκόσμιο πολιτιστικό προϊόν

Όλα ξεκίνησαν στα 1979 όταν το αγγλικό συγκρότημα Ροκ μουσικής Pink Floyd κυκλοφορεί έναν

μουσικό δίσκο βινυλίου με τίτλο: “The Wall”, και για άλλη μια φορά μπαίνουν ψηλά στις παγκόσμιες

λίστες πωλήσεων και ραδιοφωνικών εκπομπών (charts). Με δυνατές μελωδίες και τραγούδια

ηχηρού περιεχομένου, το “The Wall” καταγράφεται στη συνείδηση των ακροατών ως μια

αντιπολεμική ιστορία και μια φωνή αντίστασης στην διεφθαρμένη άρχουσα τάξη.

Ο ιθύνων νους πίσω από αυτόν τον «Τοίχο» ήταν ο Roger Waters, ένα από τα ιδρυτικά μέλη του

συγκροτήματος. Το 1982 προβάλλεται για πρώτη φορά στο φεστιβάλ Καννών, η ομότιτλη

κινηματογραφική ταινία σε σκηνοθεσία του Allan Parker, αποσπώντας εξαιρετικές κριτικές από

κοινό και κριτικούς. Το “The Wall” γίνεται πλέον παγκόσμιο και αποκτώντας εικόνες, αυξάνει την

επιρροή του στο παγκόσμιο κοινό. 3

Πρόκειται για την ιστορία ενός παιδιού που πριν γεννηθεί, έχασε τον πατέρα του στον πόλεμο

και που μεγαλώνει σε ένα συντηρητικό και με κακούς δασκάλους οικοτροφείο. Στη συνέχεια της

ζωής του, μέσα από μια σειρά ατυχών επιλογών, καταλήγει κλειστεί εντελώς στον εαυτό του. Κάθε

ένα από τα τραύματα της ζωής του μετατρέπονται σε "τούβλα" που δημιουργούν γύρω του έναν

μεταφορικό τοίχο (bricks in the wall), απομονώνοντάς τον από τον υπόλοιπο κόσμο. Ο

αναπόφευκτος ισχυρός νευρικός κλονισμός, τον οδηγεί στο ψυχιατρείο, όπου μάχεται για να

απελευθερωθεί από τον τοίχο --που ο ίδιος καθ’ όλη τη ζωή του δημιούργησε γύρω του-- και να

ισορροπήσει συναισθηματικά και νοητικά. (Waddell,R.,2012α, Urick, Bret,2010)4

Με την πάροδο των ετών το “The Wall” έγινε σύμβολο των ανθρώπων που προσπαθούν να

ορίσουν τον εαυτό τους και να αντισταθούν σε οτιδήποτε προσπαθεί να τους βάλει σε καλούπια,

ενώ ο δίσκος αποτελεί ακόμη και σήμερα έναν από τους πιο ευπώλητους όλων των εποχών. 5

O R.Waters, έχοντας πλέον τα πνευματικά δικαιώματα, αποφάσισε να κάνει μια μεγάλη

παγκόσμια περιοδεία αυτής της μουσικής παραγωγής η οποία ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2010 και

ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του 2012 με τίτλο: “Roger Waters-The wall live”. Σε αυτή

πραγματοποιήθηκαν 192 παραστάσεις σε 29 χώρες και 93 πόλεις, της βόρειας και νότιας Αμερικής,

της Ευρώπης και της Ωκεανίας ενώ την παρακολούθησαν περίπου 3,3 εκατομμύρια θεατές.

Χαρακτηρίζεται μια από τις πιο επιτυχημένες παραγωγές όλων των εποχών του Ροκ6. Οι κριτικές που

έλαβε ήταν διθυραμβικές, ενώ η κάλυψη των εισιτηρίων έφτασε στο 98% παγκοσμίως. 7

3 http://www.imdb.com/title/tt0084503/releaseinfo?ref_=tt_ov_inf 4 http://www.thewallanalysis.com/main/my-brick.html 5 http://www.pinkfloyd.com/history/biography.php 6 Και από αισθητικής απόψεως αλλά και από την άποψη των εσόδων. 7 Billboard 28 Ιουλίου 2012, σελ 12-19., Waddell,R.,2012 & http://en.wikipedia.org/wiki/The_Wall_Live_%28concert_tour%29 (Box Office Score Data) (Τελ. Ενημέρωση: 26 Ιανουαρίου 2013)

Δ.Π.Μ.61. Εργασία3η

: Τα μηνύματα των πολιτιστικών οργανισμών

6

2.1. Το προσχέδιο της αφίσας“Roger Waters The Wall Live”

Όταν η ομάδα παραγωγής του R.Waters ξεκίνησε την

προετοιμασία για την παγκόσμια περιοδεία του 2010-

2011, ζητήθηκε από τον Gerald Scarfe να δημιουργήσει

μια αφίσα που θα απευθύνεται στο διεθνές κοινό8.

Εκείνος κατέληξε στο έργο της Εικόνας 1. Σε αυτή κάτω

από έναν κόκκινο ουρανό με κατάμαυρα σύννεφα,

υψώνεται ένας τεταμένος λευκός τοίχος. Μέσα από αυτόν

ξεπροβάλει μια αγωνιώδης μορφή που κραυγάζει, με

κλειστά από την ένταση της στιγμής μάτια. Θυμός, ανάγκη

για απελευθέρωση και η αίσθηση του τραγικού, είναι

διάχυτη σε όλη την εικόνα όπως και στις γραμμένες λέξεις/πληροφοριακό υλικό που είναι πάνω της.

Φαίνεται όμως πως η εξπρεσιονιστική αντίληψη του Scarfe για την αφίσα δεν ικανοποίησε τους

παραγωγούς. Όπως αναγράφει ο ίδιος ο καλλιτέχνης στην ιστοσελίδα του: «αυτή είναι η έμπνευση

του Gerald για το πόστερ της περιοδείας, αλλά ο Roger θέλησε τα τούβλα να ψηφιοποιηθούν για την

τελική εκδοχή.»9 Προφανώς η στρατηγική προσέγγιση του κοινού που είναι εξοικειωμένο

περισσότερο με τις γραφικές τέχνες παρά με την ίδια την τέχνη, επικράτησε.

2.2. Η αφίσα της Συναυλίας “Roger Waters The Wall Live” – Το τελικό προϊόν- Ανάλυση

(Το Σημαίνον): Σε απόλυτα μαύρο φόντο μπροστά από

τα αδιόρατα μαύρα σύννεφα ενός κόκκινου ουρανού,

υψώνεται ένας τεράστιος και χωρίς όρια, λευκός τοίχος

μέσα από τον οποίο προβάλλει το πρόσωπο μιας μορφής

που κραυγάζει. Από το στόμα της φαίνεται να βγαίνουν

κόκκινες λάμψεις ενώ η αίσθηση της αγωνίας είναι

αδιόρατη σε όλη την εικόνα. Τα γράμματα που

πληροφορούν τον θεατή για τον τίτλο είναι και αυτά

γραμμένα με έντονο και νευρικό γραφικό χαρακτήρα, ενώ

σταγόνες μελανιού έχουν ξεφύγει σε διάφορα σημεία της

επιφάνειας κοντά στα γράμματα, δείχνοντας την

ψυχολογική ένταση του ατόμου που τα έγραψε. Ο «τοίχος»

αποκτά οντολογική υπόσταση. Δομημένος από μικρά

τούβλα, φαίνεται στιβαρός. Αδύνατο να πέσει. Κάποια από

τα τούβλα φαίνονται να υποχωρούν από την πίεση της

κραυγάζουσας μορφής και έχουν χάσει την αρχική τους

θέση. Φαίνονται ότι πάνε να πέσουν, όμως θα πέσουν;

8 Σημειώνεται ότι, εκείνος ήταν που υπέγραψε το εξώφυλλο του δίσκου του 1979, αλλά και τις κινούμενες εικόνες (animation) της ταινίας του 1982 9 http://www.geraldscarfe.com/shop/pink-floyd-prints/poster-for-roger-waters-tour-of-the-wall/ 10 Roger Waters The Wall Live Tour 2010 “Poster” photo (The “Mona Lisa”) (http://www.rogerwaterstours.com/index.php/photos-roger-waters-the-wall-live-tour-2010-2011/roger-waters-the-wall-live/ )

Εικ. 1: Η πρωτότυπη αφίσα για την παγκόσμια

περιοδεία Roger Waters. The Wall Live

Εικ. 2: Η διαφημιστική αφίσα της παγκόσμιας μουσικής περιοδείας (2010-2012) με τίτλο: “Roger Waters. The Wall Live”

10

Δ.Π.Μ.61. Εργασία3η

: Τα μηνύματα των πολιτιστικών οργανισμών

7

Η σύγκριση της εικόνας με την εξπρεσιονιστική «Κραυγή» του Ε.Μουνχ (1893-1910), φαντάζει

αναπόφευκτη11. Μια από τις πιο εμβληματικές και αναγνωρίσιμες εικόνες στην ιστορία της

τέχνης12,13 η Κραυγή παρουσιάζει τη στοιχειωτική απόδοση μιας μορφής, όπου κάτω από έναν

βαμμένο κόκκινο ουρανό, αγωνιώδεις γραμμές οδηγούν προς το κεφάλι της μορφής που ουρλιάζει.

Σε αυτήν, «όλο το τοπίο μοιάζει να συμμερίζεται την αγωνία και τη συγκίνηση αυτής της μορφής»

όπου με παραμορφωμένα χαρακτηριστικά και σκαμμένα μάγουλα, θυμίζει το πρόσωπο του

θανάτου. (Gombrich,E.H.,1994:564).

Παρόμοια και στην περίπτωσή μας, παρατηρούμε μια εικόνα που παρόλο που δεν είναι όμορφη,

καταφέρνει με την καθαρή επικοινωνιακή ισχύ που την διακατέχει, να μεταδώσει μια αρχέγονη

δύναμη κάνοντάς την εμβληματική. Όπως και να έχει, μια κραυγή αγωνίας δεν μπορεί να είναι

όμορφη, και αν κάποιος θελήσει να καταπιαστεί με τη γυμνή αλήθεια των συναισθημάτων και της

οντολογικής ύπαρξης του ανθρώπου, καθώς και να αφυπνίσει τον θεατή, οφείλει να καταγράψει

τον απόκληρο ή το “άσχημο”.

3. Σημειολογική/Δομική ανάλυση της αφίσας της Συναυλίας “Roger Waters The Wall Live”

Ο μεθοδικός συνδυασμός των αλληλεπιδρώντων σημαινόντων που δομούν τη συγκεκριμένη

αφίσα δημιουργούν μια αλυσίδα συνόλων με έκδηλη σημασία. Η υποδειγματική «καταδήλωση»

στην παρούσα αφίσα είναι η απεικόνιση της προσωπικής απομόνωσης και της μάχης που δίνει το

άτομο μέσα σε αυτή. Η «συμπαραδήλωση» είναι ο τρόπος με τον οποίο αυτή εικονίζεται.

Με επίκεντρο την ξαφνική συγκίνηση που μεταβάλει όλες τις αισθήσεις, η εικόνα δεν είναι

ρεαλιστική. Αναφέρεται στο φαντασιακό επίπεδο του θεατή και τον μεταφέρει σε ένα εφιαλτικό

τοπίο. Παράλληλα όμως, οι αναφορές στον καθημερινό κόσμο της εμπειρίας του είναι πολλές,

καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν καθημερινά την ίδια εμπειρία με τον ένα ή με τον άλλο

τρόπο.

Οι διαδικές αντιθέσεις του κόκκινου και του μαύρου επιβάλουν μια ταραχή στη σκέψη. Το

κυρίαρχο μαύρο φόντο συνδέεται με την απομόνωση και τον θάνατο, ενώ το κόκκινο που

ξεπροβάλλει από μέσα του -και που θυμίζει το αίμα- συμβολίζει την ετοιμότητα και τον κίνδυνο,

ενώ είναι συνυφασμένο με τον φόβο και την επανάσταση. Το λευκό, σε αντιπαραβολή με το

κυρίαρχο μαύρο, χάνει την δύναμη του συμβολισμού του, εκείνου της καθαρότητας και της πίστης.

Άλλωστε δεν είναι καθαρό λευκό, είναι γκρι, που από μόνο του υποδηλώνει και μια αμφιβολία στον

συμβολισμό του ίδιου του χρώματος. Πάντως, και τα τρία αποτελούν χρώματα συνδεδεμένα με

συναισθηματικά φορτισμένες έννοιες, καθορίζοντας τη σύσταση των σκέψεων των ατόμων που τα

παρατηρούν. Η ψυχολογία των χρωμάτων έχει αποδείξει ότι γενικά οι άνθρωποι κατηγοριοποιούν

βάσει ομοιοτήτων και κατατάσσουν έννοιες σε πράγματα που μοιάζουν να έχουν κάτι κοινό μεταξύ

τους αλλά και με τους ίδιους. Μερικές κατηγορίες μοιάζουν να είναι παγκόσμιες άσχετα από το

πολιτιστικό υπόβαθρο του κάθε ατόμου. Και αφορά σε εκφράσεις προσώπου που συμβολίζουν

βασικά συναισθήματα όπως χαρά ή λύπη, θυμό, φόβο ή αηδία. Το ίδιο ισχύει με τα χρώματα και

11 Βλ. Παράρτημα, Εικ.: 4 12 http://www.moma.org/visit/calendar/exhibitions/1330 13 http://news.bbc.co.uk/today/hi/today/newsid_9712000/9712756.stm What makes The Scream so iconic? (radio podcast)

Δ.Π.Μ.61. Εργασία3η

: Τα μηνύματα των πολιτιστικών οργανισμών

8

κυρίως αυτά τα τρία (λευκό/μαύρο/κόκκινο). (Matsumoto,D. & Juang,L., 2004: 104 & 271,

Kress,G.&VanLeeuwen,T.,2002:343-344)

Η κυρίαρχη μετωνυμία που εμπλέκεται στην αφίσα, είναι ο «Τοίχος» ο οποίος αντιπροσωπεύει

την έννοια της απομόνωσης και παρέχει στον θεατή τη δυνατότητα να συμπληρώσει μόνος του το

υπόλοιπο της ιστορίας. Η αυτόματη αναγνώριση του κατάλληλου ερμηνευτικού κώδικα από τον

παρατηρητή χρησιμεύει για να αναγνωρισθεί ως μέλος ενός αποκλειστικού ομίλου με κάθε πράξη

ερμηνείας, που κι αυτή χρησιμεύει με τη σειρά της για να ανανεώνει τη συμμετοχή του στον όμιλο

αυτό (διακειμένικότητα). Έτσι η αναγνώριση του «Τοίχου» ως έννοια προκύπτει πρώτα απ όλα από

την πιθανή πρότερη εμπειρία που μπορεί να έχει ο ίδιος ο παρατηρητής, δηλαδή να γνωρίζει την

ιστορία του. Εάν όμως δεν την έχει τι γίνεται; Η ίδια η αφίσα από μόνη της υπαινίσσεται την κραυγή

του Μουνχ και παραπέμπει σε μια τραγική κατάσταση. Υπαινίσσεται λοιπόν ένα εμβληματικό έργο

τέχνης εντυπωμένο στο συλλογικό ασυνείδητο του κοινού και χρησιμοποίει το μέσο της αφίσας για

να τον προσελκύσει και να μετουσιώσει τα βαθύτερα ένστικτά του σε περιέργεια, αποσπώντας του

την προσοχή.

Στην προκείμενη περίπτωση, η οργάνωση του μηνύματος ακολουθεί την οργάνωση με βάση την

ψυχολογική επίδραση καθώς προκαλεί την προσοχή του δέκτη, αναφέρεται σε μια σημαντική του

ανάγκη, απεικονίζει νοερά μια από τις διάφορες καταστάσεις ή γεγονότα που τον αφορούν και που

θα ήθελε να μιμηθεί το πεδίο της δράσης της. (Κάστορας, 2002:119)

Με σημειωτικούς όρους, ο κώδικας των γραμμάτων – ο τρόπος με τον οποίο έχουν αποδοθεί οι

πληροφορίες της αφίσας- χρησιμεύουν για να αγκιστρώσουν την εικόνα ή και να συμπληρώσουν την

ψυχολογική ένταση της στιγμής, ενώ συνδέουν και το όνομα του R.Waters με το γεγονός. 14 Έτσι,

ακόμη κι αν κάποιος δεν γνωρίζει την ιστορία πίσω από τον τοίχο, σίγουρα μπορεί να αντιληφθεί ότι

αφορά σε μια τραγική ιστορία η οποία ίσως και να σχετίζεται και με το όνομα που διαβάζει πάνω σε

αυτή. Σίγουρα όμως σχετίζεται με την προσπάθεια ενός ατόμου να σπάσει τα δεσμά που τον

περικλείουν15 σε ένα ζοφερό περιβάλλον που συμβολίζεται με το μαύρο και κόκκινο φόντο. Άραγε

θα τα καταφέρει;

3.1. Ο ρόλος του μηνύματος στη συγκεκριμένη συναυλία/παγκόσμια περιοδεία.

Ποιος όμως ο λόγος για τον οποίο επιλέχθηκε το συγκεκριμένο θέμα για τη διαφημιστική αφίσα;

Πέραν του γεγονότος ότι αποτελεί ένα αναγνωρίσιμο σημείο από την παλαιότερη ιστορία του

“The Wall”16 που παραπέμπει σε μια διάσημη πλέον cult σκηνή της ομότιτλης ταινίας αλλά και της

αφίσας της (βλ. εικ. 2-3 Παράρτημα), υπήρχε και η σκοπιμότητα του ίδιου του καλλιτέχνη. Όπως ο

ίδιος αναφέρει εκείνο που ήθελε να επικοινωνήσει με το παγκόσμιο κοινό του 21ου αιώνα,17 είναι

ότι 33 χρόνια μετά από τη δημιουργία του δίσκου, πολλά δεν έχουν αλλάξει. Υπάρχουν και σήμερα

παρόμοια κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα στα οποία ήρθαν να προστεθούν και τα οικονομικά.

Ο ίδιος αναφέρει: «Προϊόντος του χρόνου γίνεται ευκολότερη η επικοινωνία μεταξύ των ιδεολογικών

και εθνικών συνόρων, καθώς όλοι πλέον καταλαβαίνουν ότι η οικονομική “ανομοιότητα” είναι αυτό

που βρίσκεται στη βάση όλων μαχών που εκτυλίσσονται παγκοσμίως». Ενώ, αναφερόμενος στους

νέους, δηλώνει εξαιρετικά θορυβημένος από την απομόνωση στην οποία εθελοντικά έχουν

14 Σημειώνεται ότι μεγάλο μέρος της ιστορίας είναι αυτοβιογραφική του καλλιτέχνη 15 Ο τοίχος έχει και καμπύλη φόρμα που υποδηλώνει/συμβολίζει την φυλακή και το άπειρο καθώς δείχνει να μην τελειώνει πουθενά. 16 Πλάνο και αφίσα της ταινίας (Βλ. Παράρτημα, Εικ.: 2-3) 17 Περίπου 30 χρόνια μετά την έκδοση του ομότιτλου μουσικού δίσκου και της ταινίας

Δ.Π.Μ.61. Εργασία3η

: Τα μηνύματα των πολιτιστικών οργανισμών

9

επεισέλθει, καθώς και από τον παράξενο τρόπο που «χαίρονται την μη-υπαρξή τους», κάτι που τον

φοβίζει. (Waters,R.,2012)

Έτσι, κατά δήλωση του ίδιου του καλλιτέχνη, target group του είναι κυρίως οι νέοι στους

οποίους θέλει να απευθυνθεί και να μεταδώσει τις θεωρήσεις του. Θέλει κοινωνικά να πάρει αυτόν

τον «μεταφορικό τοίχο της απομόνωσης» και να τον γκρεμίσει κάνοντάς τον «παγκόσμιο κοινωνικό

θέμα», ενώ πολιτικά θέλει να συνδέσει το «κράτος δικαίου με τα θύματα που βιώνουν την αδικία»,

σε όλον τον κόσμο.

Με σημειωτικούς και επικοινωνιακούς όρους, ο τοίχος εδώ αποτελεί σημείο με υψηλό βαθμό

κινήτρωσης όπου το σημαινόμενο (στην προκειμένη περίπτωση η έννοια της απομόνωσης),

καθορίζει το σημαίνον (εδώ ο Τοίχος), παράγοντας ένα πολύ εικονικό σημείο. Και αποτελεί ένα

κλασικό παράδειγμα εκείνου που ο Fiske θα έλεγε: «όσο μεγαλύτερη κινήτρωση έχει ένα σημείο,

τόσο περισσότερο επιπροσδιορίζεται το σημαίνον από το σημαινόμενο». (Fiske,1992:77).

Εκείνοι που τελικά σχεδίασαν την αφίσα επέλεξαν να ψηφιοποιήσουν και να κάνουν πιο

εύληπτο το μήνυμα που ήθελε να περάσει ο καλλιτέχνης. Άλλωστε, το πρωτότυπο έργο του Scarfe

ήταν πολύ φορτισμένο συναισθηματικά για να χρησιμοποιηθεί ως διαφήμιση και ίσως για τους

παραγωγούς της περιοδείας να μην είχε το θεμιτό αποτέλεσμα. Μπορεί για την ταινία του 1982 να

λειτούργησε αποτελεσματικά ως θέμα της τότε αφίσας, όμως πιθανών να μην έβρισκε την

αντίστοιχη ανταπόκριση στο κοινό του 21ου αιώνα. Έτσι μέσα στο πλαίσιο της διαφήμισης της

παγκόσμιας περιοδείας, ένα έργο τέχνης μοιραία μετατράπηκε σε μαζικοποιημένο προϊόν.

Σε αυτή την περίπτωση, το τεστ ‘συμμετατροπής’ (Chandler,D.) θα μπορούσε να ταυτοποιήσει

τα σύνολα (υποδείγματα) και τους κώδικες, στους οποίες ανήκουν τα σημαίνοντα της αφίσας.18 Και

δεδομένου ότι γνωρίζουμε την πρωτότυπη αφίσα που σχεδιάστηκε για την περιοδεία (βλ. Εικ.1), θα

μπορούσαμε να αναφερθούμε περεταίρω επάνω στο θέμα. Αυτό όμως είναι πέρα από τα όρια της

παρούσας εργασίας. Άλλωστε, όπως πολύ συνοπτικά αναφέρει ο Fiske: «όπου υπάρχει επιλογή

υπάρχει και νόημα και ότι το νόημα αυτού που επιλέγεται καθορίζεται και από το νόημα εκείνου που

δεν επιλέγεται» (Fiske,1992:82)

Οι σχεδιαστές της αφίσας χρησιμοποίησαν όλα τα όπλα της υποσυνείδητης πειθούς μέσω των

συμβολικών συσχετισμών, στα όρια θα λέγαμε του προπαγανδισμού. Καθώς χρησιμοποίησαν όλα

τα εργαλεία και τα μέσα της μαζικής κουλτούρας, ώστε να διασφαλίσουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Η συγκεκριμένη αφίσα θα μπορούσε να πει κάποιος ότι λειτουργεί εκβιαστικά. Όμως το κοινό δεν

εκβιάζεται και αναγνωρίζει τις ειλικρινείς προθέσεις πίσω από τα μηνύματα ακόμη, κι όταν αυτό

γίνεται υποσυνείδητα.

3.2. Σύνοψη αποτελεσμάτων - Συμπεράσματα

Κάποιος θα μπορούσε να θεωρήσει ότι η διαφημιστική αφίσα της παγκόσμιας περιοδείας

ήταν εξαιρετικά τραγική. Όμως, τι είναι τελικά αυτό που επηρέασε τόσα εκατομμύρια θεατών να

παρακολουθήσουν με τόση θέρμη τις συναυλίες; Όλοι τους ήταν γνώστες ή θαυμαστές της μουσικής

των Pink Floyd; Ήταν η ιστορική συγκυρία της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που κάνει

υποσυνείδητα τους ανθρώπους να ενοποιούνται σε έναν κοινό παγκόσμιο στόχο; Η ταύτιση του

18 Τι θα γινόταν εάν χρησιμοποιούσαν την πρωτότυπη εικόνα και όχι την επεξεργασμένη ψηφιακά που τελικά έγινε, ή τι θα γινόταν εάν χρησιμοποιούσαν την άλλη εμβληματική εικόνα του The Wall «τα σφυριά». Θα είχε την ίδια απήχηση η αφίσα σε όλον τον κόσμο; Και σε ποιο βαθμό θα κατάφερνε να προσελκύσει και άτομα που δεν γνώριζαν εκ των προτέρων την ιστορία;

Δ.Π.Μ.61. Εργασία3η

: Τα μηνύματα των πολιτιστικών οργανισμών

10

«τοίχου» με το «κακό» που τους περιβάλλει και τους δεσμεύει, καθώς και όλο το επερχόμενο

ζοφερό μέλλον των ίδιων και των παιδιών τους που συνειρμικά τους το φέρνει στο νου η μεγάλη

μαύρη επιφάνεια της αφίσας;

Ένα είναι το βέβαιο: οι υπεύθυνοι για την σχεδίαση της διαφημιστικής αφίσας

χρησιμοποιόντας έξυπνα όλα τα επικοινωνιακά μέσα της τραγωδίας, απέδειξαν για άλλη μια φορά

ότι η τραγωδία «πουλάει» και η επίδραση της έννοιας της τραγωδίας είναι ίδια σε όλα τα μήκη και

πλάτη της Γής. Είναι κοινός τόπος ότι παγκοσμίως οι υποψήφιοι θεατές ταυτίζονται με την

απεικόνιση του πόνου. Ακόμα κι όταν επικρατεί η αίσθηση του φόβου απέναντι στη θέα μιας τόσο

τραγικής αφίσας, το αίσθημα του οίκτου στην εικόνα ενός ανθρώπου που αναξιοπαθεί, επικρατεί.

Και όπως αναφέρει ο Αριστοτέλης για την τραγωδία «η εγγύτητα του τρομερού κάνει τους

ανθρώπους να συμπονούν». (M.C.Beardsley. 1989:52-53).

Οι συμβολικοί κώδικες των σημαινόντων που χρησιμοποιήθηκαν για την σύνταξη του

μηνύματος, αποτελούν δείγμα ευρείας εμβέλειας, αν και τα σημαίνοντα σύμβολα μπορεί να είναι

μικρής. Έτσι, ακόμη και όταν κάποιος δεν γνωρίζει την ιστορία (ή τον ‘Μύθο’ όπως θα έλεγε και ο Ρ.

Μπάρτ)19, που κρύβεται πίσω από την παράσταση, ή την ποιότητα της μουσικής των Pink Floyd,

σίγουρα θα βρει πεδίο ταύτισης με την αφίσα. Θα τον κάνει να ενδιαφερθεί και μέσα από το

αίσθημα του οίκτου θα υποκύψει στο μήνυμα.

Επιπροσθέτως, η παγκόσμια περιοδεία του “The Wall” λανσαρίστηκε στις περισσότερες

χώρες ως το μεγαλύτερο πολιτιστικό γεγονός της χρονιάς και σε πολλές από τις χώρες που

πραγματοποιήθηκε η συναυλία, αντιμετωπίστηκε ως ένα «Αστικό Γεγονός» στο ποίο έπρεπε να

συμμετάσχουν όλοι, να εξασφαλίσουν το πολυπόθητο -στις περισσότερες των περιπτώσεων

εξαιρετικά ακριβό- και δυσκολεύρετο εισιτήριο εισόδου. Όπως προαναφέρθηκε, περίπου 3,3 εκ.

θεατές σε 192 παραστάσεις παρακολούθησαν μέσα σε κατάμεστα στάδια την παράσταση που μέχρι

τώρα χαρακτηρίστηκε ως η πιο επιτυχημένη στην ιστορία της rock μουσικής.

Όμως δεν θα πρέπει να παραληφθεί η παρατήρηση ότι αυτή η παγκόσμια περιοδεία

«αυτοπεριορίστηκε» στο μέρος του πλανήτη που ονομάζεται αγγλοσαξονικός ή δυτικός κόσμος, που

σε μεγάλο βαθμό διέπεται από κοινές έννοιες και κουλτούρες. 20 Γεγονός που περιορίζει την

εξέταση της διαπολιτισμικότητας που θα θέλαμε να κάνουμε.

Όπως και να έχει, οι επικοινωνιακοί στόχοι της ομάδας παραγωγής επετεύχθησαν, καθώς το

98% των εισιτηρίων πωλήθηκε. Γεγονός που καθορίζει και τον βαθμό επιρροής όχι μόνο της

συμβολικής διαφημιστική αφίσας που χρησιμοποιήθηκε ως επικοινωνιακό μέσο, αλλά και του ίδιου

του ονόματος του R.Waters και της ιστορίας των Pink Floyd, που στη βιομηχανία του θεάματος

αποτελούν πολιτιστικό προϊόν ευρείας αποδοχής.

19 Σύμφωνα με τον Ρ.Μπάρτ, «ο μύθος είναι λόγος» και [...] «δεν μπορεί να είναι ούτε αντικείμενο, ούτε έννοια, ούτε ιδέα· είναι ένας τρόπος σημειοδότησης, μια μορφή». [...] Δεν ορίζεται από το αντικείμενο του μηνύματος του αλλά από τον τρόπο που προφέρει αυτό το μήνυμα: στον μύθο υπάρχουν όρια μορφής, δεν υπάρχουν όρια ουσίας». (Μπάρτ,1979:202) 20 Με μια μικρή εξαίρεση της χώρες της νοτίου Αμερικής, οι οποίες όμως ακόμη και πολιτισμικά βρίσκονται σε μεγάλο βαθμό κάτω από τησφαίρα επιρροής αυτής της βορείου.

Δ.Π.Μ.61. Εργασία3η

: Τα μηνύματα των πολιτιστικών οργανισμών

11

Επίλογος

Ο Ρ.Μπαρτ αναφέρει ότι: «πλανιόμαστε αδιάκοπα ανάμεσα στο αντικείμενο και την

απομυθοποίηση του, ανίκανοι να το εκφράσουμε στην ολότητα του · γιατί αν εισδύσουμε στο

αντικείμενο, το απελευθερώνουμε άλλα και το καταστρέφουμε· και αν πάλι τού αφήσουμε όλη τη

βαρύτητά του, τότε το σεβόμαστε άλλα το αποδίδουμε μυθοποιημένο.» [...] Εκείνο που πρέπει να

επιζητήσουμε είναι: «η συμφιλίωση της πραγματικότητας με τον άνθρωπο, της περιγραφής με την

εξήγηση, τού αντικείμενου με τη γνώση.» (Ρ.Μπάρτ,1979: 265)

Εισερχόμενοι στα δικά μας, κατά τον Wittgenstein «τα όρια της γλώσσας μου ορίζουν τα όρια του

κόσμου μου». Αντιστρέφοντας τη φιλοσοφική ρύση διαπιστώνουμε ότι τα όρια του κόσμου μας και

οι εμπειρίες που κατέχουμε, μας περιγράφουν τα όρια του λόγου που μπορούμε να αναπτύξουμε.

Με απλά λόγια είναι δύσκολο να αναλύσεις σημειολογικά και σε βάθος ένα τόσο περίπλοκο θέμα

που περιλαμβάνει κώδικες και υποκώδικες. Οι γνώσεις μας στο αντικείμενο της σημειωτικής

ανάλυσης είναι περιορισμένες και όσο κι αν προσπαθήσαμε να αποσυναρμολογήσουμε τους

τρόπους λειτουργίας αυτών των κωδίκων, πάντα υπάρχει ο κίνδυνος να υπάρχουν αξίες που

τροφοδοτούνται όταν άλλες θα παραγκωνίζονται. Όπως αναφέρει ο Chandler: «Η λειτουργία της

'αποπολιτογράφησης' τέτοιων πολιτιστικών υποθέσεων παρουσιάζει προβλήματα, όταν ο

σημειωτιστής είναι κι αυτός το προϊόν της ίδιας κουλτούρας» (Chandler,D). Ετούτο, ως ένα βαθμό,

ίσως θα μπορούσε και να εξηγήσει το ότι παγκοσμίως το κοινό φαίνεται να επέλεξε την

αποκωδικοποίηση της αφίσας (και γενικά του “The Wall”), υιοθετώντας τη φωνή αντίστασης στη

διεφθαρμένη άρχουσα τάξη ή την ανάγκη απελευθέρωσης, που αναγνώρισαν μέσα σε αυτό, και όχι

το γεγονός ότι όλα συμβαίνουν στο διαταραγμένο μυαλό του ήρωα ή την καταγραφή της ψυχικής

ασθένειας.

Μήπως όμως αυτό είναι πιο εύκολο; Μήπως τελικά εγκλωβισμένοι μέσα στην ιστορική συγκυρία

της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης το παγκοσμιοποιημένο κοινό ένιωσε ότι ταυτίζεται με τα δεινά

του ήρωα της αφίσας; Μήπως τόσα εκατομμύρια κοινού απλά είναι ακροατές/εραστές της

μουσικής των Pink Floyd και θα πήγαιναν ούτως ή άλλως στην συναυλία; Ή μήπως απλά θέλησαν

όλοι να είναι μέρος εκείνου που χαρακτηρίστηκε από τη βιομηχανία του θεάματος ως «το

σημαντικότερο μουσικό γεγονός της χρονιάς» για να έχουν μετά την πολυτέλεια να δηλώσουν,

«ήμουν κι εγώ εκεί», αποκτώντας κοινωνική ταυτότητα;

Ως παρατηρητές είναι δύσκολο να δώσουμε σαφή απάντηση στα παραπάνω καθώς εγείρονται

θέματα που άπτονται της κοινωνιολογίας, της ψυχολογίας -που δεν κατέχουμε- ή και της

σημειωτικής την οποία τώρα ανακαλύπτουμε. Το βέβαιο πάντως είναι, ότι ως παρατηρητές

προσπαθήσαμε να μην υποπέσουμε σε υποκειμενικές ερμηνείες ή μεγαλεπήβολους ισχυρισμούς.

Προσπαθήσαμε να αποτινάξουμε την ιδιότητα που κατέχουμε, αυτή του «μέλους της ίδιας

κουλτούρας που αναλύουμε» και που αυτόματα μας καθιστά κι εμάς τους ίδιους δικό της προϊόν.

Τελικά, με αφορμή τη συγκεκριμένη αφίσα επιλέξαμε τον ρόλο του «σημειολόγου καλλιτέχνη»

που, όπως θα έλεγε και ο Ρ. Μπάρτ, «παίζει με τα σημεία σαν με μια συνειδητή απάτη που την

εντρυφεί και θέλει να κάνει τους άλλους να την εντρυφήσουν και να καταλάβουν την γοητεία της»

(Μπάρτ,Ρ,1979:40), και συμπληρώνουμε: τόσο της σημειωτικής, όσο και της ίδιας της αφίσας.

Δ.Π.Μ.61. Εργασία3η

: Τα μηνύματα των πολιτιστικών οργανισμών

12

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Beardsley M.C., (1989) Ιστορία των Αισθητικών Θεωριών. Αθήνα: Νεφέλη Urick, Bret, (2010) A Complete Analysis of Pink Floyd's The Wall, Διαθέσιμο στο:

http://www.thewallanalysis.com (3/2/13)

Chandler,D. (χ.χ.) Σημειωτική για Αρχάριους. Διαθέσιμο στο: http://www.mcm.aueb.gr/ment/semiotics/semiotic.html (3/3/13) Duroy,R.-Gunter,K. (1995) «Η τέχνη ως σημείο: Η Σημειωτική – σιγματική μέθοδος» (επιμ. Dilly,H) στο Belting,H. Et al, Εισαγωγή στην Ιστορία της Τέχνης. Θεσσαλονίκη:Βάνιας σελ:326-354 Fiske, J. (1999) Εισαγωγή στην επικοινωνία. Αθήνα: Πατάκης Gombrich,E.H., (1994) Το Χρονικό της Τέχνης. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης Kress,G.&VanLeeuwen,T.,(2002) «Colour as a semiotic mode: notes for a grammar of colour» Στο: Visual Comunication, Vil1 (3):343-368. Διαθέσιμο στο: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.126.7669 (3/3/2013) Matsumoto,D. & Juang,L., (2004) Culture & Psychology. Ed. Thomson Wadsworth, Belmont, USA O'Connell,Μ. & Airey, R.,(2007) Signs & Symbols – What they mean & How we Use them. Ed.: Southwater, London Waddell,R.,(2012α) «The Billboard Cover Story» Διαθέσημο στο: http://www.billboard.com/features/roger-waters-the-billboard-cover-story-1007642752.story#/features/roger-waters-the-billboard-cover-story-1007642752.story (17/2/2013) Waddell,R.,(2012) The Billboard (July 28, 2012), p.p.:12-19 Waters,R., (2012) Συνέντευξη τύπου: Roger Waters The Wall Live 2013 European Tour Press Conference 15 November 2012 Διαθέσιμο στο: http://vimeo.com/53679348 (17/2/2013) Κάστορας,Σ.(2002) «Μέθοδοι οργάνωσης μηνύματος» Στο: Σ. Κάστορας Πολιτιστική Επικοινωνία (Τόμος Α’ Αρχές και Μέθοδοι Επικοινωνίας) Πάτρα:ΕΑΠ, σελ: 111-128 Μπαντιμαρούδης,Φ., (2013) Ανάλυση Μηνύματος Γ’ Ο.Σ.Σ. Παρουσίαση (27/1/2013) Μπάρτ,Ρ. (1979) Μυθολογίες, μάθημα. Αθήνα:Κέδρος Πανόφσι,Ε., (1991) Μελέτες Εικονολογίας. Αθήνα: Νεφέλη Ψύλλα,Μ.,(2004) «Το μήνυμα ως αντικείμενο ερμηνείας και ανάλυσης στο πλαίσιο της επικοινωνιακής πράξης», Στο Παπαγεωργίου,Γ.,: Μέθοδοι στην κοινωνιολογική έρευνα. Αθήνα: Τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδανός, σελ73-118

Δ.Π.Μ.61. Εργασία3η

: Τα μηνύματα των πολιτιστικών οργανισμών

13

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Εικ. 1: Pink Floyd The Wall: The Scream. Tο

πρωτότυπο έργο του G. Scarfe Εικ. 2: Πλάνο από τις κινούμενες εικόνες της ταινίας The Wall.

Εικ. 3.: Η αφίσα της ταινίας του A.Parker Pink

Floyd The Wall (1982) Εικ. 4.: Edvard Munch. The Scream. Pastel on board. 1895.