κυκλος ζωης πληροφοριακων συστηματων

ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΑΙ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 1

1 ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

1.1 Εισαγωγή

Ένα Πληροφοριακό Σύστηµα (Π.Σ.) αποτελεί κάτι µη απτό. Είναι ένα ιδεατό κατασκεύασµα το οποίο δηµιουργείται για να αντιπροσωπεύσει µια φυσική οντότητα, η οποία υπάρχει µέσα σε µία επιχείρηση ή σε ένα οργανισµό. Προφανώς, η οντότητα αυτή αποτελεί βασικότατο δοµικό συστατικό της επιχείρησης ή του οργανισµού και επηρεάζει σηµαντικά τη λειτουργία τους. Ένα Πληροφοριακό Σύστηµα ακολουθεί σχεδόν πάντα µια συγκεκριµένη πορεία: δηµιουργείται, αναπτύσσεται, εξελίσσεται και, τελικά, αποσύρεται. Η ύπαρξή του οριοθετείται τη χρονική στιγµή που η επιχείρηση ή ο οργανισµός παίρνει την απόφαση για τη δηµιουργία του. Στη συνέχεια ακολουθεί µία περίοδος κατά την οποία προσδιορίζονται οι βασικές απαιτήσεις των λειτουργιών του και σχεδιάζονται οι λειτουργίες που ικανοποιούν τις απαιτήσεις αυτές. Από εκεί και πέρα ξεκινάει µια µεγάλη χρονική περίοδος κατά την οποία πραγµατοποιείται η ανάπτυξή του και η διαρκής εξέλιξή του ώστε να είναι σε θέση να ικανοποιεί διαρκώς τις ανάγκες της επιχείρησης ή του οργανισµού στον οποίο ανήκει. Φυσικά, κάποια στιγµή έρχεται ή ώρα που πρέπει να αποσυρθεί όταν η επιχείρηση ή ο οργανισµός αποφασίσει ότι είναι πια ξεπερασµένο, αναποτελεσµατικό και µη αποδοτικό. Η αποδοτικότητα και αποτελεσµατικότητα ενός Π.Σ. εξαρτάται από πολλούς ενδογενείς ή/και εξωγενείς παράγοντες (όπως για παράδειγµα η τεχνολογία υλικού και λογισµικού που χρησιµοποιείται). Η πορεία ενός Π.Σ, από τη στιγµή του καθορισµού του προβλήµατος ή των προβληµάτων που πρέπει να επιλύσει, µέχρι τη λειτουργία του, τη συντήρησή του και, τέλος, την απόσυρσή του, είναι γνωστός στη βιβλιογραφία ως Κύκλος Ζωής του Πληροφοριακού Συστήµατος. Η έννοια Π.Σ. δεν είχε πάντοτε την ερµηνεία και την υπόσταση που της έχουν δώσει σήµερα οι ερευνητές. Όπως είναι φυσικό, σε κάθε χρονική περίοδο, αντικατόπτριζε την άποψη που είχαν οι ερευνητές για τη χρήση και τη λειτουργία του µέσα σε µία επιχείρηση ή οργανισµό. Πιο συγκεκριµένα:

• Τη δεκαετία του 70 ένα Π.Σ. θεωρούταν ότι αποτελούσε ένα υπολογιστικό σύστηµα µε αποκλειστικό σκοπό την επεξεργασία δεδοµένων.

• Τη δεκαετία του 80 η έννοια Π.Σ. πήρε και κοινωνική διάσταση. Οι άνθρωποι που συµµετείχαν στη λειτουργία του ή επηρεάζονταν µε τον ένα ή τον άλλο τρόπο από αυτή θεωρήθηκε ότι είναι αναπόσπαστο κοµµάτι ενός Π.Σ..

• Από τη δεκαετία του 90 µέχρι και σήµερα έχει επικρατήσει η άποψη ότι ένα Π.Σ. αποτελείται από τις εξής τρεις αλληλοεξαρτώµενες παραµέτρους:

– τεχνική (υλικό + λογισµικό)

– οργανωτική (διαδικασίες)

– κοινωνική (ανθρώπινες σχέσεις και συναισθήµατα)



1.1.1 Ρόλος ενός Π.Σ. Σε µία επιχείρηση ή οργανισµό ένα Π.Σ., αποτελεί το συστατικό που συνδέει το φυσικό σύστηµα παραγωγής µε το σύστηµα λήψης αποφάσεων. Βασική λειτουργία του είναι ο µετασχηµατισµός των δεδοµένων που υπάρχουν στο φυσικό σύστηµα παραγωγής σε πληροφορίες (δεδοµένα) που απαιτούν οι δραστηριότητες του συστήµατος λήψης αποφάσεων. Όµως και αντίστροφα, διαβιβάζει (τις οδηγίες) δεδοµένα που παράγει το σύστηµα διοίκησης σε κατάλληλες πληροφορίες (δεδοµένα) για το φυσικό σύστηµα παραγωγής. Εκτός από τις παραπάνω βασικές λειτουργίες ένα ολοκληρωµένο Π.Σ. πρέπει να προσφέρει και επιπλέον δυνατότητες για:

συνεχή εξέλιξη για την ικανοποίηση νέων ή αυξανόµενων αναγκών

βοήθεια στις διαδικασίες ελέγχου και διοίκησης της επιχείρησης ή του οργανισµού

βοήθεια στον προγραµµατισµό και τη δηµιουργία της στρατηγικής ανάπτυξης της επιχείρησης ή του οργανισµού

συνεισφορά στη δηµιουργία αλλαγών ώστε η επιχείρηση ή ο οργανισµός να είναι σε θέση να προσαρµόζεται συνεχώς στο περιβάλλον του - ένα ολοκληρωµένο Π.Σ. πρέπει να είναι ευέλικτο και προσαρµόσιµο ώστε να ανταποκρίνεται στις αλλαγές και τις διαφορετικές απαιτήσεις διαφόρων οµάδων χρηστών

εκπαίδευση και µάθηση

1.1.2 Ολοκληρωµένος Ορισµός Π.Σ. Ένα Π.Σ. αποτελεί ένα οργανωµένο σύνολο που αποτελείται από τα εξής πέντε αλληλοεπιδρώντα στοιχεία:

άνθρωποι διαδικασίες δεδοµένα

λογισµικό

υλικός εξοπλισµός

Εποµένως, ένα Π.Σ. είναι ένα σύστηµα το οποίο είναι σε θέση να:

α) προσδιορίζει, κατά τρόπο αποδοτικό και αποτελεσµατικό, τις πραγµατικές ανάγκες των ανθρώπων που το χρησιµοποιούν και

β) να επεξεργάζεται όλες τις απαραίτητες πληροφορίες ώστε να ικανοποιούνται οι ανάγκες αυτές.

Πιο συγκεκριµένα, ένα Π.Σ., ως σύστηµα επεξεργασίας πληροφοριών, φροντίζει για τη συνεχή ικανοποίηση των µεταβαλλόµενων ή/και αυξανόµενων αναγκών των χρηστών. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως µε:

1. τον όσο το δυνατόν πιο αποτελεσµατικό τρόπο ανάκτησης, αποθήκευσης, επεξεργασίας, παρουσίασης και διάδοσης των πληροφοριών,



2. την παροχή των απαραίτητων µέσων και του κατάλληλου περιβάλλοντος µάθησης στους εµπλεκόµενους χρήστες ώστε να βελτιωθεί η αποτελεσµατικότητα της διαδικασίας λήψης απόφασης

3. την υποστήριξη των διαδικασιών λειτουργίας, ελέγχου και στρατηγικού σχεδιασµού της επιχείρησης ή του οργανισµού.

Από όλα αυτά µπορεί να συµπεράνει κανείς ότι κάθε προσπάθεια ανάπτυξης ενός ολοκληρωµένου Π.Σ. είναι ένα συνολικό αποτέλεσµα αποτελεσµατικού συνδυασµού των διαφόρων τεχνικών/οργανωσιακών και ανθρώπινων στοιχείων.

1.1.3 Κύκλος ζωής ενός Π.Σ. Ο κύκλος ζωής ενός Π.Σ. περιλαµβάνει βασικά όλες εκείνες τις δραστηριότητες που ανταποκρίνονται στα παρακάτω ερωτήµατα:

i. Τι;

ii. Γιατί; iii. Πότε; iv. Πώς; v. Πού;

vi. Από ποιόν;

Οι δραστηριότητες που προκύπτουν από την απάντηση των παραπάνω ερωτηµάτων συνήθως οµαδοποιούνται σε φάσεις. Ανάµεσα στους ερευνητές όµως, δεν υπάρχει κάποια κοινά αποδεκτή οµαδοποίηση των δραστηριoτήτων αυτών ούτε καν κάποιος κοινά αποδεκτός διαχωρισµός του κύκλου ζωής σε ένα καθορισµένο αριθµό φάσεων. Εκεί όπου υπάρχει κάποια ταύτιση απόψεων είναι η χρησιµότητα του κύκλου ζωής ενός Π.Σ. ως το βασικό µέσο επικοινωνίας µεταξύ των εµπλεκοµένων – στην ανάπτυξή του – παραγόντων και ως το µοναδικό µέσο για αποτελεσµατική διαχείριση και διοίκηση του έργου της ανάπτυξης.

1.2 Παραδοσιακός Κύκλος Ζωής ενός Π.Σ.

Οι περισσότεροι ερευνητές αποδέχονται ότι ο παραδοσιακός κύκλος ζωής ενός Π.Σ. αποτελείται από τις ακόλουθες επτά φάσεις:

1. ∆ιερευνητική µελέτη (ή καθορισµός του προβλήµατος)

2. Μελέτη σκοπιµότητας

3. Ανάλυση απαιτήσεων

4. Σχεδιασµός του συστήµατος,

5. Υλοποίηση – κωδικοποίηση

6. Εγκατάσταση

7. Λειτουργία – συντήρηση.



ΦΑΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ∆ιερευνητική µελέτη (Καθορισµός Προβλήµατος)

• Ποιο είναι το υπό εξέταση σύστηµα;

• Ποιο είναι το πραγµατικό πρόβληµα;

• Ποιες είναι οι υπάρχουσες εναλλακτικές λύσεις;

Ο χρήστης θα επιλέξει µία λύση για περαιτέρω εξέταση.

Μελέτη Σκοπιµότητας • Είναι εφικτή η υλοποίηση της λύσης;

• Υπάρχουν εναλλακτικοί τρόποι υλοποίησης;

• Με ποιο κόστος/όφελος;

Περιγραφή της λύσης που επιλέχθηκε για υλοποίηση.

Ανάλυση Απαιτήσεων • Ποιες είναι οι βασικές λειτουργίες του συστήµατος;

• Υπάρχουν ειδικές απαιτήσεις;• Ποια είναι τα κριτήρια

αποδοχής των διαφόρων προϊόντων;

Περιγραφή του τι πρέπει να κάνει το σύστηµα, ανεξάρτητα από την τεχνολογία υλοποίησης.

Σχεδιασµός Συστήµατος • Ποια θα είναι η δοµή του συστήµατος;

• Ποιος θα είναι ο εξοπλισµός σε υλικό και λογισµικό;

• Ποιες διαδικασίες απαιτούνται;

• Με ποιον τρόπο θα πραγµατοποιηθούν οι δοκιµές ελέγχου;

Αναλυτική περιγραφή του πως θα είναι το σύστηµα. Τεχνικές προδιαγραφές για το υλικό και το λογισµικό που θα χρησιµοποιηθεί.

Υλοποίηση • Λειτουργεί σωστά το υλικό; • Λειτουργεί σωστά το

λογισµικό; • Εκτελούνται σωστά οι

διαδικασίες;

Τεκµηρίωση του υλικού, του λογισµικού και των διαδικασιών που υλοποιήθηκαν.

Εγκατάσταση • ∆ουλεύει το σύστηµα ικανοποιητικά;

• Πως θα γίνει η µετάπτωση από το παλιό στο νέο σύστηµα;

Εγχειρίδια µε οδηγίες χρήσης. Παράδοση – Παραλαβή του συστήµατος.

Λειτουργία • Τι προσθήκες, αλλαγές, τροποποιήσεις και βελτιώσεις απαιτούνται;

Προσπάθεια για οµαλή λειτουργία και συνεχή βελτίωση.

Πίνακας 1.1: Ερωτήσεις καθοριστικής σηµασίας για την ανάπτυξη ενός Π.Σ.

Θεωρητικά, οι φάσεις αυτές πρέπει να βρίσκονται διατεταγµένες σειριακά, δηλαδή η ολοκλήρωση κάθε φάσης να οδηγεί πάντα στην αµέσως επόµενή της. Αυτό, φυσικά, προϋποθέτει ότι τα αποτελέσµατα κάθε φάσης θα οδηγούν κατά τρόπο αναµφισβήτητο στην επόµενη, δηλαδή το προϊόν που παράγει κάθε φάση θα γίνεται δεκτό όπως είναι χωρίς να υπάρχει η περίπτωση αλλαγής του αργότερα. Μόνο σε αυτή την περίπτωση είναι δυνατό να



παγιωθεί η σειρά εκτέλεσης των διαφόρων φάσεων. Ειδικότερα, για την τελευταία φάση, τη φάση της λειτουργίας – συντήρησης, οι νέες ή/και αυξανόµενες απαιτήσεις που µπορεί να παρουσιαστούν εξετάζονται από την αρχή, δηλαδή ο κύκλος ζωής του Π.Σ. ολοκληρώνεται και αρχίζει ξανά από την πρώτη φάση. Αυτό όµως δύσκολα συµβαίνει στην πράξη, αν δεν ληφθούν τα κατάλληλα µέτρα. Συνήθως οι χρήστες για διάφορους λόγους αλλάζουν συνέχεια τις απαιτήσεις τους, µε αποτέλεσµα οι αναλυτές του Π.Σ. να οδηγούνται σε µία συνεχή επανεξέταση των προηγουµένων φάσεων. Κάθε φάση του παραδοσιακού κύκλου ζωής παράγει κάποια καθορισµένα προϊόντα και έχει ως στόχο να απαντά σε κάποιες συγκεκριµένες ερωτήσεις καθοριστικής σηµασίας για την ανάπτυξη του συστήµατος (πίνακας 1.1). ∆ιαβάζοντας τις ερωτήσεις παρατηρεί κανείς ότι πρώτα εντοπίζεται το εκάστοτε πρόβληµα και οι αντίστοιχες πιθανές λύσεις του, εξετάζεται το κατά πόσο η κάθε λύση είναι εφικτή από οικονοµικοτεχνική άποψη και καθορίζονται οι απαιτήσεις για αυτόµατη επεξεργασία δεδοµένων που πρέπει να ικανοποιεί το Π.Σ..

Σχήµα 1.1: Οι πρώτες φάσεις του κύκλου ζωής ενός Π.Σ. αποτελούν τη βάση του έργου.



Οι απαιτήσεις αυτές µετασχηµατίζονται σε βασικές λειτουργικές απαιτήσεις, δηλαδή σε λειτουργίες του συστήµατος, ανεξάρτητα από την τεχνολογία που ακολουθείται για την υλοποίησή του. Στη συνέχεια, µε βάση την ανάλυση των απαιτήσεων προσδιορίζονται τα χαρακτηριστικά απόδοσης, από τα οποία προκύπτουν οι τεχνικές προδιαγραφές του υλικού/λογισµικού. Προκύπτει εποµένως µια πορεία µετάβασης από το «τι πρέπει να γίνει» στο «πως πρέπει να γίνει». Η πορεία αυτή θεωρείται σωστή, γιατί έχει ως αφετηρία το ίδιο πρόβληµα και όχι την τεχνολογία που θα χρησιµοποιηθεί για την επίλυσή του. Γενικότερα µπορεί να πει κανείς ότι δεν είναι καθόλου ορθόδοξο πρώτα να καθορίζεται το υλικό που θα χρησιµοποιηθεί και στη συνέχεια να δηµιουργείται το Π.Σ.. Το πιθανότερο είναι ότι εάν ακολουθηθεί αυτή η πορεία το αποτέλεσµα δε θα ικανοποιεί πλήρως τον χρήστη. Οι πρώτες φάσεις του κύκλου ζωής ενός Π.Σ. παίζουν σηµαντικό ρόλο στην ανάπτυξή του, αφού αποτελούν τη βάση του έργου (σχήµα 1.1). Αυτό φυσικά έχει ως αποτέλεσµα να επιδρούν σηµαντικά και στη διαµόρφωση του συνολικού κόστους του έργου. Τα σχήµατα 1.2, 1.3 και 1.4 παρουσιάζουν τις φάσεις του παραδοσιακού κύκλου ζωής, τις συµπληρωµατικές δραστηριότητες που τον συνοδεύουν, τους απαιτούµενους κάθε µορφής ελέγχους και, τέλος, τα παραγόµενα προϊόντα (παραδοτέα). Η µελέτη των παραπάνω σχηµάτων οδηγεί µεταξύ άλλων στην δηµιουργία των εξής τριών ερωτηµάτων:

i. Γιατί υπάρχουν τόσα πολλά επιµέρους προϊόντα;

ii. Γιατί πρέπει να γίνουν τόσοι πολλοί έλεγχοι;

iii. Είναι απαραίτητο να τηρηθεί αυστηρά η σειρά των φάσεων;

Η απάντηση στα δύο πρώτα ερωτήµατα είναι ενιαία. Σε ένα έργο σχεδιασµού και ανάπτυξης ενός ολοκληρωµένου Π.Σ. εµπλέκονται προφανώς πολλά άτοµα, από διαφορετικούς γνωστικούς χώρους. Τα άτοµα αυτά πρέπει να είναι σε θέση να επικοινωνούν αποδοτικά µεταξύ τους. Επιπλέον, βασικό χαρακτηριστικό των χρηστών είναι ότι αλλάζουν συχνά γνώµη και δύσκολα δεσµεύονται για κάποια συγκεκριµένη λειτουργία ή κάποιο συγκεκριµένης µορφής παραδοτέο. Εποµένως ο καθορισµός των παραδοτέων µιας φάσης, πάνω στον οποίο βασίζεται τόσο ο παραδοσιακός κύκλος ζωής όσο και οι περισσότερες µεθοδολογίες ανάπτυξης και σχεδιασµού Π.Σ., δύσκολα επιτυγχάνεται. Τα πολλά προϊόντα τεκµηρίωσης και οι πολλοί έλεγχοι υπηρετούν αυτούς ακριβώς τους δύο στόχους: την επικοινωνία και την ουσιαστική δέσµευση των χρηστών. Τα παραπάνω δεν ισχύουν όµως για το τρίτο ερώτηµα. ∆εν είναι υποχρεωτικό να ακολουθηθεί η διαδοχική σειρά των φάσεων. Για παράδειγµα, µπορεί να παραληφθεί είτε η πρώτη φάση, είτε η δεύτερη ή ακόµα και οι τρεις πρώτες. Όµως έχει αποδειχθεί στη πράξη ότι αυτό οδηγεί, τις περισσότερες φορές, σε πολλά προβλήµατα, που δύσκολα λύνονται. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στους ελέγχους που παρουσιάζονται στα σχήµατα 1.2, 1.3 και 1.4. Οι έλεγχοι αυτοί χωρίζονται σε δύο µεγάλες οµάδες:

1) τους ελέγχους που αντιστοιχούν στην επικύρωση και

2) τους ελέγχους που αντιπροσωπεύουν την επαλήθευση.



Σχήµα 1.3: ∆ραστηριότητες, παραδοτέα και έλεγχοι (φάσεις 3, 4)

Σχήµα 1.2: ∆ραστηριότητες, παραδοτέα και έλεγχοι (φάσεις 1, 2, 3 )



Στην επικύρωση οι έλεγχοι στοχεύουν να αποδείξουν ότι το προϊόν ανταποκρίνεται στις ανάγκες του χρήστη (απάντηση στο ερώτηµα: "φτιάχνω το σωστό προϊόν;"). Από την άλλη πλευρά στην επαλήθευση ελέγχουµε αν το προϊόν φτιάχνεται σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του χρήστη (απάντηση στο ερώτηµα: "φτιάχνω το προϊόν σωστά;") Οι έλεγχοι επικύρωσης/επαλήθευσης στις φάσεις του παραδοσιακού κύκλου ζωής δίνονται παρακάτω, στο σχήµα 1.5.

Σχήµα 1.4: ∆ραστηριότητες, παραδοτέα και έλεγχοι (φάσεις 5, 6, 7)



Σχήµα 1.5: Οι έλεγχοι επικύρωσης/επαλήθευσης στις φάσεις του παραδοσιακού κύκλου ζωής.

Κάποιοι από όλους αυτούς τους παίζουν ιδιαίτερα σηµαντικό ρόλο. Είναι οι κύριοι τεχνικοί έλεγχοι όπως είναι ευρύτερα γνωστοί και συµβολίζονται µε . Οι έλεγχοι αυτοί αντιστοιχούν στα βασικά παραδοτέα κάθε φάσης, τα οποία αποτελούν και την αρχή της επόµενης φάσης. Στη συνέχεια θα γίνει µία αναλυτική περιγραφή των φάσεων του παραδοσιακού κύκλου ζωής εµπλουτισµένη και µε στοιχεία από διάφορες άλλες προηγµένες µεθοδολογίες και προσεγγίσεις (όπως για παράδειγµα τη Μεθοδολογία Ευµετάβλητων Συστηµάτων, τις ∆οµηµένες Μεθοδολογίες, κ.ά.). Μ’ αυτόν τον τρόπο ο παραδοσιακός κύκλος ζωής ενός Π.Σ. γίνεται πιο λειτουργικός και κυρίως πιο αποτελεσµατικός, ώστε να µην µειονεκτεί σε σχέση µε τις άλλες υπάρχουσες µεθοδολογίες.



1.2.1 1η Φάση: ∆ιερευνητική Μελέτη Η φάση αυτή ξεκινάει τη στιγµή που ο χρήστης θέτει το πρόβληµα και ζητάει τη βοήθεια από κάποιο ειδικό αναλυτή/σχεδιαστή Π.Σ.. Επειδή ο χρήστης συνήθως δεν έχει καλή γνώση ούτε του περιβάλλοντος µέσα στο οποίο θα λειτουργήσει το σύστηµα ούτε της τεχνολογίας που θα χρησιµοποιηθεί για την υλοποίησή του το πρόβληµα περιγράφεται κατά τρόπο ασαφή ή/και λανθασµένο, που σχεδόν πάντα επιτρέπει πολλές παρερµηνείες. Τις περισσότερες φορές ο χρήστης έχει την εντύπωση ότι γνωρίζει το πρόβληµα, ή τουλάχιστον έτσι ισχυρίζεται. χωρίς όµως ποτέ να δεσµεύεται απόλυτα για αυτά που προσδοκάει από αυτό. Ο βασικός και αντικειµενικός στόχος της φάσης αυτής είναι ο προσδιορισµός του προβλήµατος. Αρκετοί ισχυρίζονται ότι η φάση αυτή θα µπορούσε σε πολλές περιπτώσεις να παραληφθεί. Όµως υπάρχουν περιπτώσεις που η παρουσία της κρίνεται απαραίτητη για την οµαλή και αποδοτική κατασκευή του Π.Σ. Η διερευνητική µελέτη είναι ιδιαίτερα απαραίτητη για:

• µεσαία και µεγάλα έργα µε υψηλό προϋπολογισµό και µεγάλα χρονικά περιθώρια ανάπτυξης

• έργα που δεν είναι εγγυηµένη η αναγκαιότητά τους

• έργα που δεν είναι καλώς και µε σαφήνεια ορισµένα.

• έργα ευαίσθητα από τεχνολογικής πλευράς

Αντίθετα, η διερευνητική µελέτη µπορεί να παραληφθεί για:

o µικρά έργα µε περιορισµένο προϋπολογισµό και µικρά χρονικά περιθώρια ανάπτυξης

o έργα που είναι µε σαφήνεια διατυπωµένα

o έργα που αποτελούν ένα κοµµάτι ενός µεγαλύτερου στρατηγικού σχεδίου

Τέλος, η φάση αυτή µπορεί να περιλαµβάνει και τη διαδικασία αποτίµησης του Π.Σ., η οποία αποτελεί τη διαδικασία καθορισµού της αξίας ενός προτεινόµενου ή ενός ήδη υλοποιηµένου συστήµατος. Η αναγκαιότητα της αποτίµησης ενός συστήµατος είναι πολύ µεγάλη και βοηθάει τον αναλυτή/σχεδιαστή στην ολοκλήρωση ενός Π.Σ. από πολλές πλευρές:

περιορίζει τον επιχειρηµατικό κίνδυνο

βοηθάει και στηρίζει τις χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις

υποστηρίζει τις οργανωσιακές αλλαγές που απαιτεί η επιτυχή ενσωµάτωση ενός Π.Σ.

προσφέρει τη δυνατότητα γνώσης της κατάστασης του συστήµατος και τον ορθό έλεγχό του

αξιοποιεί την εµπειρία που υπάρχει στην αντιµετώπιση των διαφόρων προβληµάτων

1.2.2 2η Φάση: Μελέτη Σκοπιµότητας Η δεύτερη φάση ξεκινάει µετά την έγκριση της διερευνητικής µελέτης και έχει ως σκοπό να αναλύσει παραπέρα τη ή/και τις λύση/εις που έχουν επιλεγεί κατά τη φάση της διερευνητικής µελέτης. Η ανάλυση γίνεται κυρίως ως προς τις εξής παραµέτρους:



Χρόνος (Πόσο χρόνο χρειάζεται η υλοποίηση κάθε λύσης;).

Κόστος (Ποια είναι η εκτίµηση για το συνολικό κόστος κάθε λύσης;)

Όφελος (Ποια είναι τα οφέλη που θα προσφέρει η κάθε λύση. Ποια είναι τα οφέλη από την εισαγωγή των υπολογιστών στην επιχείρηση;)

Τεχνολογία (Είναι η λύση εφικτή τεχνολογικά; Υπάρχουν δυσκολίες στην υλοποίησή της;).

Τεχνογνωσία (Υπάρχει στο σύστηµα η κατάλληλη τεχνική υποδοµή; Έχουν οι υπάλληλοι που θα το χειρίζονται τις γνώσεις ώστε να το χρησιµοποιήσουν αποδοτικά;)

Μετάπτωση στο νέο σύστηµα (Ποιός θα είναι ο τρόπος εισαγωγής του νέου συστήµατος και αφαίρεσης του παλαιού;)

Εξέταση των παραµέτρων ΑΕΜΕΒΥ (Αύξηση Εσόδων, Μείωση Εξόδων, Βελτίωση Υπηρεσιών).

Η µετάπτωση µπορεί να γίνει µε πιλοτική εγκατάσταση, µερική εγκατάσταση, σταδιακή εγκατάσταση, παράλληλη λειτουργία παλαιού και νέου συστήµατος, ταχεία και άµεση εγκατάσταση. Το κόστος µπορεί να είναι:

κοινωνικό (π.χ. απόλυση προσωπικού)

οργανωτικό (π.χ. ανασχεδιασµός υπηρεσιών)

ποιοτικό (π.χ. εικόνα της επιχείρησης, ποιότητα παροχής υπηρεσιών κλπ.)

ποσοτικό (βελτίωση ρυθµοαπόδοσης, παραγωγικότητας συστήµατος κλπ.)

οικονοµικό (π.χ. αγορά υλικού, λογισµικού υπηρεσιών, αγαθών κλπ.)

άλλης µορφής

Σε αντίστοιχες κατηγορίες µπορούν να διαχωριστούν και τα οφέλη που επιφέρει κάθε λύση. Ένας άλλος διαχωρισµός του κόστους είναι σε έµµεσο και άµεσο. Έµµεσο κόστος είναι εκείνο που οφείλεται σε στοιχεία που δεν ανήκουν αποκλειστικά στο έργο ανάπτυξης ενός συστήµατος και πραγµατοποιείται ταυτόχρονα για περισσότερα από ένα έργα είτε γιατί ο διαχωρισµός δεν είναι εύκολος είτε επειδή δεν κρίνεται οικονοµικά ωφέλιµος (π.χ. ενοίκιο, φωτισµός, τηλέφωνα κ.λπ.). Άµεσο κόστος είναι εκείνο που οφείλεται σε στοιχεία που τα οποία επιβαρύνουν εξολοκλήρου το έργο της ανάπτυξης. Το έµµεσο κόστος µπορεί να είναι:

• σταθερό (ασφάλιστρα παγίων αποσβέσεις εγκαταστάσεων, ενοίκιο, τηλέφωνα, φωτισµός, κ.λπ.)

• µεταβλητό (κόστος ανασχεδιασµού των λειτουργιών του συστήµατος, προµήθειες πωλήσεων, κ.λπ.).

Το άµεσο κόστος διαχωρίζεται επίσης στις εξής δύο κατηγορίες: • στο άµεσο µεταβλητό κόστος που σχηµατίζεται µόνο από (άµεσα) µεταβλητά έξοδα,

όπως το κόστος επικοινωνιών, το κόστος µεταφοράς δεδοµένων, τα αναλώσιµα, η διαρκής εκπαίδευση του προσωπικού, κλπ. Είναι ένα κόστος που προφανώς δεν µπορεί να υπολογιστεί από πριν.



• στο άµεσο σταθερό που αφορά αγορά υλικού, κόστος µετάπτωσης στο νέο σύστηµα, κόστος παράλληλης λειτουργίας παλαιού και νέου συστήµατος, κόστος συντήρησης, µισθούς προσωπικού του πληροφοριακού συστήµατος, αποζηµίωση προσωπικού που θα απολυθεί, κλπ. Είναι ένα κόστος το οποίο, σε ένα βαθµό, µπορεί να υπολογιστεί από πριν.

Μερικές φορές παρουσιάζουν ενδιαφέρον, και πρέπει να γίνεται προσπάθεια εκτίµησής των διαφυγόντων κερδών, όπως, για παράδειγµα, το τι χάνει η επιχείρηση χρησιµοποιώντας το υπάρχον σύστηµα, µε συνέπεια οι πελάτες να προτιµούν ανταγωνιστικές επιχειρήσεις. Τέλος, δε θα πρέπει να αγνοείται το κόστος της προσωπικής απασχόλησης των ιδιοκτητών στο σύστηµα. Το ότι αυτοί δεν εισπράττουν άµεσα µισθό δε σηµαίνει ότι ο χρόνος που δαπανάν δεν αντιστοιχεί σε χρήµατα. Στις οικονοµικές πράξεις που αφορούν επενδύσεις, όπως η ανάπτυξη ενός πληροφοριακού συστήµατος, η αξιολόγηση µιας λύσης προφανώς περιλαµβάνει και τη σύγκριση µε άλλες ενελλακτικές λύσεις. Επίσης, µπορούν να χρησιµοποιηθούν και διάφοροι δείκτες απόδοσης. Ένας δείκτης που χρησιµοποιείται συχνά για τη σύγκριση του οικονοµικού κόστους των λύσεων που προτείνονται (σε ορίζοντα 3-5 ετών) είναι ο δείκτης της Καθαρής Παρούσας Αξίας.Η σύγκριση γίνεται θεωρώντας ότι ο πληθωρισµός και το επιτόκιο εξόφλησης παραµένουν σταθερά για τον ορίζοντα της σύγκρισης. Μερικοί από τους δείκτες που συνήθως χρησιµοποιούνται για την αξιολόγηση των διαφόρων λύσεων είναι:

Kόστος ΕτήσιοΌφελος Ετήσιο∆είκτης_1 =

ουργίαςΚόστοςΛειτΑπόσβεσης Περίοδος

Ανάπτυξης Κόστος ΕφάπαξΌφελος Ετήσιο∆είκτης_2

+=

ΚόστοςΚόστοςΌφελοςΚεφαλαίου Απόδοσης ∆είκτης −

=

Για να είναι όµως µια αξιολόγηση πλήρης και αξιόπιστη θα πρέπει να περιλαµβάνει και να αναλύει τους παράγοντες που δεν µπορούν να ποσοτικοποιηθούν ούτε να υπολογιστούν µε οικονοµικά µεγέθη. Για παράδειγµα, θα πρέπει να εξετάζει και τα ακόλουθα ερωτήµατα:

Τι σηµαίνει απόλυση προσωπικού;

Πόσο εύκολες είναι οι νέες προσλήψεις;

Τι σηµαίνει λιγότερη εξάρτηση από συγκεκριµένο υπάλληλο;

Τι σηµαίνει συνεχής εκπαίδευση του προσωπικού; Πόσο εύκολη είναι η υλοποίησή της;

Πόσο θα οφελήσει/αυξήσει τα κέρδη η βελτιωµένη εικόνα της επιχείρησης/οργανισµού;



Για λόγους πληρότητας, στο σηµείο αυτό, θα αναφερθεί η περίπτωση της χρηµατοδοτικής µίσθωσης. Αν η οικονοµική επένδυση στην ανάπτυξη ενός Π.Σ. είναι σηµαντική, τότε η µελέτη σκοπιµότητας θα πρέπει να εξετάζει και αυτήν τη µέθοδο χρηµατοδότησης των αναγκαίων παραγωγικών µέσων (π.χ. αγορά υλικού, λογισµικού, κλπ.) για ίδρυση, επέκταση ή εκσυγχρονισµό της επιχείρησης ή του οργανισµού. Η µέθοδος αυτή ευνοεί σηµαντικά την ανάπτυξη επενδυτικών σχεδίων, αφού προσφέρει µια επιπλέον εναλλακτική χρηµατοδοτική λύση. Η χρηµατοδοτική µίσθωση είναι µια σύµβαση µεταξύ του κατόχου ενός παραγωγικού αγαθού (εκµισθωτής) και του χρήστη του αγαθού αυτού (µισθωτή) σύµφωνα µε την οποία ο πρώτος παραχωρεί το αγαθό στο δεύτερο έναντι περιοδικών καταβολών µισθωµάτων και για συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα Τα τελευταία χρόνια, στο χώρο της Πληροφορικής, είναι διαδεδοµένη η εκµίσθωση των υπηρεσιών µιας εταιρίας προσφοράς υπηρεσιών στη λύση ειδικευµένων µηχανογραφικών προβληµάτων. Πρόκειται για την εκχώρηση αρµοδιοτήτων για την εκτέλεση έργων ή φάσεων (µελέτη σκοπιµότητας, ανάλυση απαιτήσεων, σχεδιασµό, κωδικοποίηση, λειτουργία, συντήρηση) σε εταιρίες προσφοράς µηχανογραφικών υπηρεσιών. Η µέθοδος αυτή όµως παρά τα σηµαντικά πλεονεκτήµατά του έχει και µειονεκτήµατα. Συνήθως ο µεγαλύτερος κίνδυνος προέρχεται από την ανάγκη γνωστοποίησης προβληµάτων, στρατηγικών επιλογών αλλά και επιχειρηµατικών λειτουργιών σε τρίτους.

1.2.3 3η Φάση: Ανάλυση Απαιτήσεων Ο προσδιορισµός και στη συνέχεια η ανάλυση των απαιτήσεων, πρέπει να είναι ταυτόχρονα πλήρεις και ακριβείς, κάτι το οποίο είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο. Συνήθως οι αναλυτές ζητάνε µόνο από το δυνητικό χρήστη να προσδιορίσει τις απαιτήσεις του. Αυτό όµως όπως έχει δείξει η πρακτική δεν είναι αρκετό. Τρεις είναι οι κυριότεροι λόγοι που δυσκολεύουν την πληρότητα και την ακρίβεια της φάσης αυτής:

i) Η πολυπλοκότητα και η ποικιλία των απαιτήσεων είναι πολύ µεγάλη.

ii) Οι δυνατότητες του ανθρώπου για επεξεργασία πληροφοριών και διαµόρφωση λύσεων είναι περιορισµένες.

iii) Η αλληλοεπίδραση χρηστών/αναλυτών, σε σχέση µε τον καθορισµό των απαιτήσεων ακολουθεί σύµπλοκους κανόνες.

Η ανάγκη προσδιορισµού των απαιτήσεων, µέσα στα πλαίσια του σχεδιασµού και της ανάπτυξης ενός ολοκληρωµένου Π.Σ. αναφέρεται σε δύο επίπεδα:

1. Σε ολόκληρο το κυρίως σύστηµα, οπότε πρέπει να εξετασθεί η συνολική δοµή του οργανισµού/επιχείρησης.

2. Στον αναλυτικό προσδιορισµό των απαιτήσεων των συγκεκριµένων εφαρµογών, που υποστηρίζει το Π.Σ., οπότε πρέπει να εξετασθούν όλες οι λειτουργίες που υλοποιούνται και όλα τα παραδοτέα που παράγονται από τα επιµέρους κοµµάτια του συστήµατος.

Η διαδικασία που ακολουθείται για τον προσδιορισµό των απαιτήσεων είναι η ίδια και στις δύο περιπτώσεις. Εκείνο που διαφέρει είναι το εύρος και το βάθος της ανάλυσης. Πιο ευρύτερη και γενική είναι η εξέταση που γίνεται για ολόκληρο το σύστηµα από ότι η ανάλυση που γίνεται για τις επί µέρους εφαρµογές. Προφανώς αυτό το στοιχείο επηρεάζει σηµαντικά την επιλογή της µεθοδολογίας και των τεχνικών που πρόκειται να χρησιµοποιηθούν σε κάθε περίπτωση. Η εξέταση ολόκληρου του οργανισµού/επιχείρησης, απαιτεί:



1) Προσδιορισµό της δοµής του.

2) Καθορισµό των επιµέρους εφαρµογών, στις οποίες αναλύεται το σύστηµα πληροφόρησης του οργανισµού.

3) Καθορισµό των συστηµάτων διεπαφής µεταξύ των εφαρµογών, αφού κάθε εφαρµογή µπορεί να θεωρηθεί ως ένα υποσύστηµα του κυρίως συστήµατος.

Από την άλλη πλευρά οι απαιτήσεις στο επίπεδο µιας εφαρµογής µπορούν να οµαδοποιηθούν σε δύο κατηγορίες:

τις κοινωνικές (ο µηχανισµός λήψης απόφασης, ο καθορισµός των ρόλων και της υπευθυνότητας των ατόµων, οι απαιτήσεις από την εργασία, κ.λπ.

τις τεχνικές (δεδοµένα εισόδου, εξόδου, αποθήκευσης, επεξεργασίας ή µεταφοράς δεδοµένων).

Υπάρχουν τρία βασικά ερωτήµατα σχετικά µε την ανάλυση των απαιτήσεων:

I. Ποιο είναι το εύρος που καλύπτει η ανάλυση;

II. Πώς θα πρέπει να διατυπωθούν οι απαιτήσεις;

III. Πώς θα προσδιορισθούν οι απαιτήσεις;

Είναι φανερό ότι η πρώτη ερώτηση αφορά το περιεχόµενο των απαιτήσεων, η δεύτερη τη µορφή του περιεχοµένου και η τρίτη την πορεία για τον καθορισµό του. Πάντως χωρίς να κινδυνεύει κανείς, να υπεραπλουστεύσει την πραγµατικότητα, µπορεί να ισχυρισθεί ότι:

1. Για τον προσδιορισµό των απαιτήσεων απαιτείται η χρήση µιας µεθοδολογίας, από το πλήθος των µεθοδολογιών που υπάρχουν.

2.Η ανάλυση απαιτήσεων περιέχει πληροφορίες για το χρήστη, το σχεδιαστή, τον άνθρωπο που υλοποιεί τη σχεδίαση και, τέλος, τον ελεγκτή της υλοποίησης. Οι πληροφορίες µεταξύ άλλων αναφέρονται:

◊ στις λειτουργίες που πρέπει να εκτελεί το σύστηµα

◊ στο πλαίσιο, τους περιορισµούς και τις υποθέσεις που γίνονται.

◊ στην απόδοση του συστήµατος.

◊ στις ποσοτικές µετρήσεις και τα κριτήρια ελέγχου, ώστε να εξασφαλίζεται η ζητούµενη απόδοση.

3. Οι απαιτήσεις θα διατυπωθούν µε τη βοήθεια διαγραµµατικών, κυρίως, τεχνικών και άλλων εργαλείων, που υποστηρίζουν την απρόσκοπτη επικοινωνία µεταξύ των εµπλεκοµένων φορέων, ενώ παράλληλα διαθέτουν την απαιτούµενη αυστηρότητα (φορµαλισµό) για την ακρίβεια της περιγραφής.

Αξίζει να τoνισθεί ότι οι προδιαγραφές που τίθενται κατά τη διάρκεια της ανάλυσης θα πρέπει να αντιστοιχούν στις πραγµατικές απαιτήσεις του υπό ανάπτυξη συστήµατος. Πραγµατική απαίτηση είναι η απαίτηση που αντιστοιχεί σ’ ένα χαρακτηριστικό ή δυνατότητα που πρέπει να έχει το σύστηµα ώστε να είναι σε θέση να εκπληρώσει την αποστολή του. Οι πραγµατικές απαιτήσεις ενός Π.Σ. είναι ανεξάρτητες από τον τρόπο που θα υλοποιηθεί τελικά το σύστηµα.



Οι προδιαγραφές της ανάλυσης θα πρέπει να συγκροτηθούν µε τέτοιο τρόπο ώστε ούτε να υπάρχει περίπτωση να µην περιλαµβάνουν όλες τις απαιτήσεις του συστήµατος ούτε να περιέχουν λανθασµένες απαιτήσεις. Μια απαίτηση συστήµατος είναι λανθασµένη εάν το σύστηµα µπορεί να ικανοποιήσει την αποστολή του, χωρίς να χρειάζεται να ικανοποιηθεί η απαίτηση αυτή. Παράδειγµα µιας λανθασµένης απαίτησης αποτελεί ένα χαρακτηριστικό άσχετο µε το στόχο του συστήµατος ή µια δραστηριότητα που πρέπει να εκτελεσθεί αποκλειστικά και µόνο για να υποστηριχθεί η τεχνολογία υλοποίησης. Υπάρχουν δύο µεγάλες κατηγορίες λανθασµένων απαιτήσεων:

Τεχνολογικά λανθασµένες απαιτήσεις – δηµιουργούνται είτε γιατί ο αναλυτής περιλαµβάνει την υπάρχουσα στο σύστηµα τεχνολογία και στις προδιαγραφές του νέου συστήµατος ή γιατί προεξοφλεί τα τεχνολογικά χαρακτηριστικά του νέου συστήµατος και τα συµπεριλαµβάνει στις απαιτήσεις.

Αυθαίρετα λανθασµένες απαιτήσεις –δηµιουργούνται µε ένα από τους εξής δύο τρόπους:

1. Ο αναλυτής βάζει µια απαίτηση που δεν εξυπηρετεί το σκοπό του συστήµατος και στην πραγµατικότητα είναι άσχετη µε αυτόν.

2. Οι τεχνικές και τα εργαλεία που θα χρησιµοποιηθούν για την περιγραφή των απαιτήσεων να εµπεριέχουν κάποια προκατάληψη και έλλειψη αντικειµενικότητας, έτσι ώστε να οδηγούν σε µη απαραίτητες απαιτήσεις.

Η ανάλυση παράγει απαιτήσεις ανεξάρτητες από την τεχνολογία υλοποίησης, µε την έννοια ότι αυτές δεν ενδιαφέρονται και δεν καθορίζουν τον τρόπο µε τον οποίο θα υλοποιηθεί ή θα λειτουργεί το σύστηµα, αλλά τι θα κάνει, ανεξάρτητα από τον τρόπο υλοποίησης που θα επιλεγεί. Στη συνέχεια παρατίθενται δύο παραδείγµατα ανάλυσης απαιτήσεων:

Τι θα κάνει το σύστηµα: Μεταφορά ενός πακέτου από την Αθήνα στα Ιωάννινα.

Πώς θα το κάνει: Με τρένο, αεροπλάνο, λεωφορείο, ΙΧ αυτοκίνητο, µοτοσικλέτα, ποδήλατο, πλοίο ή µε τα πόδια

Τι θα κάνει το σύστηµα: Έκδοση ενός τιµολογίου.

Πώς θα το κάνει: Χρήση Η/Υ., απλής µηχανής, χειρογραφικά ή ανάθεση σε κάποιον άλλον να το κάνει.

1.2.4 4η Φάση: Σχεδιασµός Συστήµατος Ο σχεδιασµός ενός Π.Σ. πραγµατοποιείται σε δύο στάδια:

• στο λογικό σχεδιασµό, που ξεκινάει επικυρώνοντας το ορθολογικό µοντέλο του νέου συστήµατος, που έχει δηµιουργηθεί στο τέλος της φάσης της ανάλυσης και

• στο φυσικό σχεδιασµό, που αφορά το σχεδιασµό του Π.Σ. για θέµατα σχετικά µε τον τύπο και τη µορφή των δεδοµένων, εκθέσεων, αναφορών, φυσικού σχεδιασµού του λογισµικού, κλπ.

Ο λογικός σχεδιασµός ασχολείται κυρίως µε τα εξής σηµεία:



• τους στόχους/περιορισµούς του συστήµατος. • εναλλακτικούς τρόπους φυσικού σχεδιασµού. • τα διάφορα θέµατα σχεδιασµού: πλατφόρµες υλοποίησης, αρχιτεκτονικές για Βάσεις

∆εδοµένων, αρχεία, επικοινωνίες, δίκτυα, κ.λπ. • τα χρονοδιαγράµµατα. • τις εκτιµήσεις επικοινωνιακού/λειτουργικού φόρτου. • την τυποποίηση και τους ελέγχους που πιθανόν να υιοθετηθούν.

Στον πίνακα 1.2 παρουσιάζονται οι κύριες φάσεις του κύκλου ζωής ενός Π.Σ. και ο ρόλος των πέντε συστατικών στοιχείων του (άνθρωποι, διαδικασίες, δεδοµένα, υλικό, λογισµικό) σε κάθε φάση.

Πίνακας 1.2: Ο ρόλος των πέντε συστατικών στοιχείων ενός Π.Σ. στις κύριες φάσεις του κύκλου ζωής του.

Άνθρωποι ∆ιαδικασίες ∆εδοµένα Υλικό Λογισµικό ∆ιερευνητική µελέτη

Καθορισµός του προβλήµατος. Καθορισµός των ορίων του συστήµατος. Καθορισµός του έργου.

Καθορισµός των βασικών λειτουργιών του συστήµατος.

Καθορισµός των δεδοµένων που εισάγει, επεξεργάζεται και εξάγει το σύστηµα.

Προσδιορισµός της ύπαρξης και της γενικής µορφής του.

Προσδιορισµός της ύπαρξης και της γενικής µορφής του.

Μελέτη σκοπιµότητας

Καθορισµός και επιλογή των χρηστών.

Εκτίµηση του κόστους υλοποίησης κάθε εναλλακτικής λύσης.

Εκτίµηση κόστους των εναλλακτικών τρόπων εισόδου, εξόδου και αποθήκευσης δεδοµένων.

Εξέταση εναλλακτικών τρόπων παροχής του.

Εξέταση εναλλακτικών τρόπων παροχής του.

Ανάλυση απαιτήσεων

Αναλυτική περιγραφή των νέων ρόλων των χρηστών.

Αναλυτική περιγραφή του τι κάνει κάθε επεξεργασία που πραγµατοποιείται στο σύστηµα.

Αναλυτική παρουσίαση της δοµής των δεδοµένων.

Γενικές προδιαγραφές απαιτήσεων υλικού.

Αναλυτική περιγραφή των απαιτήσεων του τι πρέπει να κάνει το λογισµικό των εφαρµογών.

Σχεδιασµός Οργάνωση και καθορισµός των νέων ρόλων των χρηστών.

Σχεδιασµός των διαδικασιών.

Σχεδιασµός αρχείων, Βάσης ∆εδοµένων.

Αναλυτικές προδιαγραφές απαιτήσεων υλικού.

Λεπτοµερειακή περιγραφή του σχεδιασµού του λογισµικού των εφαρµογών.

Υλοποίηση Εκπαίδευση των χρηστών.

Βελτίωση και αναµόρφωση των διαδικασιών.

Υλοποίηση αρχείων, Βάσης ∆εδοµένων.

Αγορά υλικού. Κωδικοποίηση λογισµικού εφαρµογών. Αγορά λογισµικού συστήµατος.

Εγκατάσταση Έλεγχος. Έλεγχος και τεκµηρίωση.

Έλεγχος και τεκµηρίωση

Έλεγχος και τεκµηρίωση.

Έλεγχος και τεκµηρίωση.



1.2.5 Μετάβαση στο Νέο Σύστηµα Η µετάβαση από το υπάρχον φυσικό σύστηµα στο νέο φυσικό σύστηµα που έχει υλοποιηθεί, δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Είναι προφανές ότι τόσο ο αναλυτής όσο και ο χρήστης θα πρέπει να βασιστούν υποχρεωτικά στο υπάρχον φυσικό σύστηµα, αφού αυτό είναι ένα σύστηµα που ήδη υπάρχει και λειτουργεί, κάνοντας αρχικά µια αντικειµενική περιγραφή του, που θα αποτελέσει µια σταθερή βάση για την ανάπτυξη του νέου συστήµατος. Ο χρήστης όµως, όπως είναι φυσικό, θέλει, αν είναι δυνατόν, να γίνει απευθείας µετάβαση από το φυσικό υπάρχον σύστηµα στο νέο φυσικό σύστηµα. Ο αναλυτής, από την άλλη πλευρά, θέλει πρώτα να κατασκευάσει το ορθολογικό µοντέλο του νέου συστήµατος (δηλαδή µια περιγραφή του τι θα κάνει το νέο σύστηµα), πριν αρχίσει να ασχολείται µε τον τρόπο που θα ικανοποιείται αυτό (νέο φυσικό σύστηµα). Η απευθείας µετάβαση από το υπάρχον φυσικό σύστηµα στο ορθολογικό µοντέλο του νέου συστήµατος, παρουσιάζει αρκετές και σηµαντικές δυσκολίες. Πρώτ’ απ’ όλα, ο αναλυτής πρέπει να βεβαιωθεί ότι η διοίκηση έχει αντιληφθεί πλήρως τη δοµή, τις λειτουργίες και τα προβλήµατα του υπάρχοντος συστήµατος, για να µπορέσει να κάνει τις πραγµατικές αλλαγές/προσθήκες που απαιτούνται, ανεξάρτητα του τρόπου µε τον οποίο θα υλοποιηθούν στο καινούργιο σύστηµα. Για το λόγο αυτό από το µοντέλο του υπάρχοντος φυσικού συστήµατος δηµιουργείται το ορθολογικό µοντέλο του υπάρχοντος συστήµατος και στη συνέχεια κατασκευάζεται το ορθολογικό µοντέλο του νέου συστήµατος. Η όλη πορεία δηµιουργίας των διαφόρων µοντέλων δίνεται στο σχήµα 1.6.

Σχήµα 1.6: Η πορεία δηµιουργίας των διαφόρων µοντέλων



1.3 Επικοινωνία Ανθρώπου – Μηχανής

∆ύο είναι τα βασικά κριτήρια µε τα οποία µπορεί να αξιολογηθεί ένα Π.Σ.: η ακρίβεια και η ευκολία χρήσης. Ο χρήστης, όπως είναι φυσικό, έχει την απαίτηση το σύστηµα να παράγει όχι µόνο τα σωστά αποτελέσµατα στη σωστή χρονική στιγµή, αλλά και να είναι εύκολο στη χρήση του. Με άλλα λόγια, δεν τον ενδιαφέρει ο ακριβής µηχανισµός µέσω του οποίου γίνεται η επεξεργασία. Αυτό που τον ενδιαφέρει είναι να µην απαιτείται να αλλάξει ριζικά τις συνήθειές του και να µην απαιτούνται επιπλέον γνώσεις ή δεξιότητες για να το χρησιµοποιήσει. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελεί το σύστηµα οδήγησης ενός αυτοκινήτου. Ο τρόπος µε τον οποίο µεταφέρονται οι ενέργειες του οδηγού από το τιµόνι στους τροχούς, δεν ενδιαφέρουν τον οδηγό. Εκείνο που τον ενδιαφέρει είναι να αντιδρά το σύστηµα µε ακρίβεια και να είναι εύκολο και άνετο στη χρήση του. Ο χρήστης βλέπει το σύστηµα µέσω του συστήµατος διεπαφής ανθρώπου µηχανής (HCI - Human Computer Interaction) και το κρίνει µέσω των υπηρεσιών που του παρέχει το HCI. Η ακρίβεια αναλύεται και υλοποιείται σχετικά εύκολα, αφού από τη φύση της σχετίζεται µε µετρήσιµες οντότητες, ποσοτικές ή ποιοτικές. Από την άλλη πλευρά, ένα σύστηµα είναι εύκολο στη χρήση του, όταν παρέχει άνεση στις συναλλαγές που κάνουν οι χρήστες µαζί του. Έτσι οι παράγοντες που επιδρούν πάνω στην εύκολη χρήση, είναι εκείνοι που επιδρούν πάνω στην άνεση που παρέχει. Οι παράγοντες αυτοί µπορούν να οµαδοποιηθούν σε τρεις µεγάλες κατηγορίες:

α) Κοινωνικούς παράγοντες, οι οποίοι σχετίζονται µε το εργασιακό περιβάλλον και επιδρούν στη συγκινησιακή άνεση του χρήστη.

β) Φυσικοεργονοµικούς παράγοντες που σχετίζονται µε το υλικό και επιδρούν στη σωµατική άνεση του χρήστη.

γ) Ψυχολογικοεργονοµικούς παράγοντες, που σχετίζονται µε το σχεδιασµό του λογισµικού και επιδρούν πάνω στη γνωστική – αvτιληπτική άνεση του χρήστη.

Το γενικό περιβάλλον της επιχείρησης ή του οργανισµού και ο τρόπος µε τον οποίο εισάγεται η πληροφορική είναι δυνατόν να δηµιουργήσουν φόβο ή/και προκαταλήψεις στο χρήστη, σε βαθµό που να έχει αρνητική στάση ως προς το Π.Σ., µερικές φορές, ακόµη και πριν την υλοποίησή του. Η σωµατική άνεση των χρηστών του συστήµατος σχετίζεται κυρίως µε το σχεδιασµό και τοποθέτηση του υλικού. Μερικά από τα ζητήµατα που εξετάζονται για να δώσουν τη σωµατική άνεση στο χρήστη του συστήµατος είναι τα εξής:

• Μπορεί ο χρήστης να πληκτρολογεί χωρία προβλήµατα;

• Μπορεί να διαβάζει άνετα;

• Είναι η ακτινοβολία της οθόνης όσο το δυνατόν λιγότερη;

• Υπάρχει η δυνατότητα µεταβολής της φωτεινότητας της οθόνης;

Η γνωστική – αντιληπτική άνεση είναι στενά συνδεδεµένη µε το λογισµικό και τη φιλικότητά του. Ένα µήνυµα που είναι διατυπωµένο σε µια δυσvόητη ή ιδιάζουσα γλώσσα προκαλεί τη δυσφορία του χρήστη. ∆ύο άλλα στοιχεία που επηρεάζουν τη γνωστική – αντιληπτική άνεση είναι η διαθεσιµότητα και η ανταπόκριση, που χαρακτηρίζουν ένα σύστηµα. Η επικοινωνία του χρήστη µε τον υπολογιστή απαιτεί προφανώς τη δηµιουργία µιας γλώσσας επικοινωνίας. Η γλώσσα αυτή χωρίζεται σε δύο στενά συνδεδεµένα υποσύνολα. Το πρώτο



περιγράφει το πώς γίνεται η επικοινωνία του χρήστη µε τον υπολογιστή ενώ το δεύτερο τον τρόπο που ο υπολογιστής επικοινωνεί µε το χρήστη. Κάθε ένα από τα σύνολα αυτά έχει τους εξής κανόνες:

• σηµασιολογικούς, που σχετίζονται µε την ερµηνεία που δίνεται στα στοιχεία της γλώσσας.

• συντακτικούς, που σχετίζονται µε τους γραµµατικούς και συντακτικούς κανόνες τους οποίους πρέπει να ακολουθούν οι λέξεις στις προτάσεις.

• λεκτικούς, που καθορίζουν τον τρόπο που τα βασικά στοιχεία του υλικού συνδέονται µε λέξεις.

Ένα ολοκληρωµένο σύστηµα διεπαφής ανθρώπου µηχανής πρέπει να έχει µεταξύ άλλων και τα παρακάτω βασικά χαρακτηριστικά:

o απλότητα, δηλαδή να µην είναι σύνθετο ή/και πολύπλοκο

o να ικανοποιεί όλες τις ανάγκες του χρήστη

o άµεση απόκριση στις εντολές του χρήστη

o όλες οι ενέργειές του να ξεκινούν και να ελέγχονται από το χρήστη

o αξιοπιστία

o συνέπεια

o σταθερότητα

o ασφάλεια και αντιµετώπιση λαθών, (π.χ. ανεπιθύµητη διαγραφή αρχείων ή παραβιάσεις από τρίτους)

o οµοιοµορφία στα επιµέρους τµήµατά του.

Εάν δεν υπάρχουν σε ένα σύστηµα διεπαφής ανθρώπου υπολογιστή τα παραπάνω χαρακτηριστικά οι αντιδράσεις του χρήστη έχουν συνήθως ως αποτέλεσµα:

την εσφαλµένη χρήση του συστήµατος από το χρήστη

τη µερική εγκατάλειψη του συστήµατος από το χρήστη

την πλήρη αποµάκρυνσή του χρήστη από τη χρήση του συστήµατος

την τροποποίηση του υπάρχοντος συστήµατος.

Όλα αυτά φυσικά έχουν ως αποτέλεσµα σηµαντικό κόστος για την επιχείρηση. Το γνωστικό αντικείµενο επικοινωνία ανθρώπου µηχανής είναι πολυσύνθετο µε αποτέλεσµα να σχετίζονται µε αυτό, εκτός από την ανάλυση συστηµάτων, και η τεχνολογία λογισµικού, ο προγραµµατισµός υπολογιστών, ο σχεδιασµός του υλικού, η τεχνητή νοηµοσύνη, η ψυχολογία, η κοινωνιολογία, η θεωρία συστηµάτων, η θεωρία οργάνωσης επιχειρήσεων, κά.



1.4 Συστήµατα Ηλεκτρονικής ∆ιαχείρισης Εγγράφων

Στην ενότητα αυτή θα αναφερθούµε στα συστήµατα ηλεκτρονικής διαχείρισης εγγράφων τα οποία πλέον αποτελούν αναπόσπαστο κοµµάτι οποιασδήποτε σύγχρονης επιχείρησης ή οργανισµού. Τα τελευταία χρόνια η απαίτηση για ηλεκτρονική διαχείριση εγγράφων αυξάνει συνεχώς. Η δυνατότητα γρήγορης πρόσβασης σε χιλιάδες σελίδες εγγράφων, που περιέχουν ουσιαστικές πληροφορίες, καθιστά τέτοια συστήµατα χρήσιµα σε κάθε επιχείρηση που παράγει ή διακινεί µεγάλο όγκο εντύπων. Οι χρήστες απαιτούν πλέον την ύπαρξή της ηλεκτρονικής διαχείρισης εγγράφων στα Π.Σ. τους διότι η απόσβεση του κόστους των συστηµάτων αυτών είναι πολύ γρήγορη. Τα συστήµατα ηλεκτρονικής διαχείρισης εγγράφων χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, ανάλογα µε την βασική λειτουργία τους:

1. Συστήµατα αποθήκευσης και ανάκλησης, τα οποία δίνουν την ευχέρεια στο χρήστη να αποθηκεύει και να αναζητεί έγγραφα.

2. Συστήµατα υποστήριξης ροής εργασίας, που παρέχουν αυτοµατοποίηση της διαχείρισης και διακίνησης των εγγράφων.

Μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένα σύστηµα ηλεκτρονικής διαχείρισης εγγράφων για να λειτουργεί αποδοτικά είναι τα εξής:

Ο χρήστης πρέπει να έχει τη δυνατότητα δηµιουργίας τόσο προσωπικών όσο και κοινόχρηστων φακέλων.

Το σύστηµα πρέπει να παρέχει δοµή αρχειοθέτησης οµάδων εγγράφων, έτσι ώστε:

α) Σε κάθε οµάδα εγγράφων να µπορεί να ενταχθεί απεριόριστος αριθµός εγγράφων, οποιασδήποτε µορφής.

β) Οι οµάδες εγγράφων να µπορούν να αναζητηθούν µε κριτήρια αντίστοιχα των εγγράφων

γ) Τα έγγραφα να ταξινοµούνται σε ιεραρχικές δοµές µέσα στην αντίστοιχη οµάδα.

Το σύστηµα πρέπει να προσφέρει τη δυνατότητα δηµιουργίας ενεργών συνδέσεων µεταξύ των εγγράφων. Να υπάρχει η δυνατότητα ενεργοποίησης ή απενεργοποίησης των συνδέσεων αυτών ανάλογα µε τα δικαιώµατα που έχουν εκχωρηθεί στον κάθε χρήστη.

Να παρέχει υποστήριξη ηλεκτρονικού ταχυδροµείου για αποστολή εγγράφων στο δίκτυο των χρηστών ή σε αποµακρυσµένες θέσεις εργασίας.

Να επιτρέπει την αρχειοθέτηση εγγράφων που λαµβάνονται µέσω fax.

Το λογισµικό του συστήµατος να παρέχει τη δυνατότητα µαζικής µεταφοράς και εγγραφής εγγράφων στους οπτικούς δίσκους σε ώρες που προγραµµατίζει ο διαχειριστής του συστήµατος.

Θα πρέπει να υποστηρίζονται περισσότερα του ενός ανοικτά συστήµατα διαχείρισης βάσεων δεδοµένων.

Ο διάλογος ανθρώπου – µηχανής πρέπει να προσφέρεται και στην ελληνική γλώσσα.

Στην ελληνική γλώσσα πρέπει να είναι και η βοήθεια που περιέχει το λογισµικό.



Το λογισµικό πρέπει να υποστηρίζει και να αρχειοθετεί όλων των ειδών τα αντικείµενα (εικόνες, ήχο, video, γραφικά) καθώς και αρχεία άλλων εφαρµογών. Η αρχειοθέτηση των αντικειµένων πρέπει να γίνεται µε οµοιόµορφο τρόπο.

Πρέπει να υποστηρίζεται η εισαγωγή εγγράφων µε χρήση σαρωτών (εγχρώµων, ασπρόµαυρων ή σε διαβαθµίσεις του γκρι ).

Να είναι δυνατή η βελτιστοποίηση της ποιότητας των κακής ποιότητας εγγράφων κατά τη διαδικασία εισαγωγής µέσω ψηφιοποιητή.

Να εξασφαλίζεται πλήρης ασφάλεια στην αποθήκευση και διαχείριση των εγγράφων (χρήση κωδικών πρόσβασης και ελέγχου, δυνατότητα κλειδώµατος εγγράφου, διαβαθµίσεις ασφάλειας εγγράφου ανάλογα µε τη σπουδαιότητά του, κ.λπ.).

Για το σωστό και πλήρη σχεδιασµό ενός συστήµατος ηλεκτρονικής αποθήκευσης και ανάκλησης εγγράφων, θα πρέπει στη φάση της ανάλυσης να έχουν απαραίτητα συγκεντρωθεί µια σειρά από στοιχεία, όπως:

i) Ο όγκος των προς αρχειοθέτηση εγγράφων.

ii) Η µορφή των προς αρχειοθέτηση εγγράφων (όσο το δυνατόν πιο αναλυτικά): Έντυπα, βιβλία, περιοδικά, µορφότυπο (Α 1, Α3, Α4, κλπ.).

iii) Ο αριθµός των χρηστών που θα είναι σε θέση να έχουν ταυτόχρονη πρόσβαση, η διάρκεια και η συχνότητα της πρόσβασης αυτής, κλπ.

Για τα συστήµατα υποστήριξης ροής εργασίας θα πρέπει στη φάση της ανάλυσης να έχει εξετασθεί σχετικά µε τα έγγραφα που διακινούνται στο σύστηµα:

- ποιος κάνει τι - πότε και πώς γίνεται,

Η ανάλυση αυτή δε θα πρέπει να οδηγήσει σε ένα νέο σύστηµα, στο οποίο η διαδικασίες θα είναι απλή αντιγραφή των υπαρχόντων διαδικασιών. Στόχος θα πρέπει να είναι, εκτός από την αυτοµατοποίηση, και η αναδιοργάνωση των διαδικασιών για την ακόµη µεγαλύτερη βελτίωση της λειτουργίας της επιχείρησης/οργανισµού. Εκτός από τις απαιτήσεις που προκύπτουν από την ανάλυση ενός συγκεκριµένου συστήµατος, η διαχείριση της ροής των εργασιών θα πρέπει να ικανοποιεί και κάποιες επιπλέον απαιτήσεις. Στη συνέχεια παρατίθενται ορισµένες από αυτές:

Το σύστηµα διαχείρισης ροής εργασιών να χρησιµοποιεί για τη µεταφορά των δεδοµένων και των πακέτων εργασίας µεταξύ των χρηστών, κάποιο από τα πρότυπα ηλεκτρονικού ταχυδροµείου.

Κάθε χρήστης να διαθέτει δικό του φάκελο εκκρεµών υποθέσεων και εξερχόµενων εγγράφων.

Ο προγραµµατισµός των ροών εργασίας πρέπει να γίνεται µέσα από γραφικό περιβάλλον.

Οι προγραµµατισµένες εργασίες να µπορούν να καταχωρούνται ως πρότυπα, τα οποία να µπορούν να ανακληθούν και να χρησιµοποιηθούν ανάλογα µε την εργασία που ξεκινά.

Το σύστηµα να είναι σε θέση να διαχειρισθεί όλες τις πληροφορίες του αντίστοιχου συστήµατος ηλεκτρονικής διαχείρισης εγγράφων.



Να προσφέρει τη δυνατότητα καθορισµού χρονικών ορίων τόσο για µια υπόθεση όσο και για κάθε βήµα.

Για κάθε βήµα µιας υπόθεσης να ενηµερώνεται αυτόµατα η βάση δεδοµένων του επιβλέποντος αναφορικά µε την κατάσταση της υπόθεσης και το βαθµό ολοκλήρωσής της, και να ενηµερώνει σχετικά το χρήστη.

1.5 Απαιτήσεις Ασφάλειας Η ασφάλεια ενός Π.Σ. είναι από τη φύση της µια δυναµική παράµετρος, αφού τόσο το σύστηµα όσο και οι απειλές που δέχεται αλλάζουν συνεχώς. Η ασφάλεια µπορεί να αναλυθεί σε τρεις βασικές συνιστώσες:

• την πρόληψη

• τη θεραπεία

• τον έλεγχο

Εποµένως οι απαιτήσεις για ασφάλεια θα πρέπει να καλύπτουν και τις τρεις αυτές συνιστώσες. Μια αναγκαία συνθήκη για είναι δυνατή η αποτίµηση της ασφάλειας είναι η ύπαρξη ενός συνόλου απαιτήσεων, που πρέπει να αντιστοιχούν σε κάποια θεµελιώδη χαρακτηριστικά Έτσι, ενώ µπορεί να δίνεται µεγαλύτερη ή µικρότερη βαρύτητα σε κάποιο από αυτά, ανάλογα µε την περίπτωση, πρέπει όλα να λαµβάνονται υπόψη. Τα χαρακτηριστικά που είναι ευρύτερα κοινώς αποδεκτά είναι τα εξής:

1. η ακεραιότητα

2. η διαθεσιµότητα

3. η εµπιστευτικότητα

Ακεραιότητα των στοιχείων του συστήµατος είναι η ιδιότητα να είναι ακριβή και να αντιπροσωπεύουν την πραγµατικότητα. Συνέπεια της ακεραιότητας είναι κάθε αλλαγή (π.χ. του περιεχοµένου των δεδοµένων) να είναι αποτέλεσµα εξουσιοδοτηµένης ενέργειας ενώ, παράλληλα, µη εξουσιοδοτηµένη αλλαγή να µην είναι δυνατή. ∆ιαθεσιµότητα των πόρων του συστήµατος είναι η ιδιότητα των πόρων αυτών να καθίστανται αµέσως προσπελάσιµοι από κάθε εξουσιοδοτηµένο λογικό ή φυσικό αντικείµενο, που απαιτεί την πρόσβαση σε αυτούς. Εµπιστευτικότητα σηµαίνει προστασία από µn εξουσιοδοτηµένα λογικά ή φυσικά αντικείµενα (π.χ. προγράµµατα, άνθρωποι, κ.λπ.). Πριν από µερικά χρόνια εκείνοι που είχαν άµεσο συµφέρον από την ύπαρξη ασφάλειας στο Π.Σ. ήταν οι ιδιοκτήτες και οι σχεδιαστές του. Τα τελευταία όµως χρόνια µε την αύξηση της σπουδαιότητας του ρόλου που παίζει το σύστηµα αυτό µέσα σε µια επιχείρηση/οργανισµό, οι άνθρωποι που ενδιαφέρονται και εποµένως απαιτούν την ύπαρξη ασφάλειας έχουν αυξηθεί Σήµερα, αυτοί που απαιτούν ασφάλεια είναι:

1. Ο ιδιοκτήτης του συστήµατος

2. Ο σχεδιαστής

3. Ο χρήστης



4. Ο πελάτης

5. Η πολιτεία

6. Οι πολίτες, των οποίων προσωπικές πληροφορίες είναι αποθηκευµένες ή υφίστανται επεξεργασία από το Π.Σ..

Ο ιδιοκτήτης του συστήµατος εξακολουθεί να είναι εκείνος που έχει τη µεγαλύτερη αξίωση για ασφάλεια και προστασία, κυρίως γιατί επιχείρηση/οργανισµός όλο και περισσότερο εξαρτάται από την απρόσκοπτη λειτουργία του Π.Σ.. Αυτό επιβεβαιώνεται από την αύξηση της σε πραγµατικό χρόνο άµεσης επεξεργασίας σε βάρος της σειριακής. Φορέας της απαίτησης του ιδιοκτήτη είναι συνήθως η ∆ιοίκηση, η οποία και µεταφέρει την απαίτηση στον αναλυτή. Παράλληλα όµως, ο ιδιοκτήτης ενδιαφέρεται και για την ανάλυση των κινδύνων. Υπάρχουν µάλιστα πολλά πρότυπα τα οποία υποχρεώνουν τη ∆ιεύθυνση µίας επιχείρησης ή ενός οργανισµού να αναλύσουν πλήρως και τους τρεις παράγοντες όφελος, κόστος και επικινδυνότητα. Ο σχεδιαστής του συστήµατος ενδιαφέρεται για την ασφάλεια προσπαθώντας να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις που έχει καθορίσει ο αναλυτής. Στην προσπάθειά του αυτή αντιµετωπίζει αρκετές δυσκολίες γιατί, σε αντίθεση µε την πληθώρα των υπαρχουσών µεθοδολογιών για την ανάπτυξη ενός Π.Σ., δεν υπάρχει ολοκληρωµένη µεθοδολογία που να εξασφαλίζει µε σιγουριά την απόλυτη ασφάλεια και προστασία του συστήµατος. Ο χρήστης, από την πλευρά του, θέτει απαιτήσεις οι οποίες, σε σχέση µε την ασφάλεια και προστασία του συστήµατος, είναι σχετίζονται στενά µε τα εξής τρία ζητήµατα:

i) Τα µέτρα και οι διαδικασίες ασφαλείας και προστασίας δεν πρέπει να θέτουν εµπόδια στη χρήση των λειτουργιών του συστήµατος από το χρήστη.

ii) Οι χρήστες συνήθως βρίσκουν τρόπους να παρακάµπτουν σύµπλοκους, λειτουργικά, µηχανισµούς προφύλαξης.

iii) Ο χρήστης δυσανασχετεί και υποφέρει από άκαµπτα µέτρα και µηχανισµούς ασφαλείας και προστασίας.

Ο πελάτης, δηλαδή αυτός που εξαρτάται από το σύστηµα (π.χ. για τη λήψη µιας απόφασης) χωρίς κατ’ ανάγκην να είναι πάντα άµεσος χρήστης έχει και αυτός τις δικές του απαιτήσεις για ασφάλεια. Μερικές από αυτές είναι η υψηλή διαθεσιµότητα του συστήµατος, η ακεραιότητα των δεδοµένων και η προστασία της εµπιστευτικότητας των πληροφοριών. Σηµαντικό ρόλο στη διαµόρφωση ενός Π.Σ. παίζει και η πολιτεία µε το να θέτει πλαίσια και κανόνες που πρέπει να τηρούνται Η αύξηση των ποινικών αδικηµάτων που διαπράττονται από τη χωρίς περιορισµούς συλλογή, διασταύρωση, αρχειοθέτηση, χρήση, µετάδοση και επεξεργασία πληροφοριών, αναγκάζει την πολιτεία να καθορίζει αρχές, η παράβαση των οποίων συνεπάγεται ποινικές κυρώσεις. Τέλος απαιτήσεις έχει και ο πολίτης του οποίου τα στοιχεία είναι αποθηκευµένα και χρησιµοποιούνται από το Π.Σ.. Η γενίκευση της χρήσης των υπολογιστών, η αύξηση των δυνατοτήτων τους, η ευκολία διασύνδεσης Π.Σ., η αδιαφάνεια (για τον πολίτη) στη φάση της επεξεργασίας και κυρίως ο κίνδυνος που µπορεί να προκύψει από τον συνδυασµό πληροφοριών και ειδικότερα από τη διασύνδεση αρχείων, αναγκάζει τους πολίτες να ζητήσουν, µέσω της νοµοθετικής εξουσίας, τη θέσπιση αρχών που πρέπει να τηρούνται. Συµπερασµατικά, θα µπορούσε κάποιος να πει η αποτελεσµατικότητα ενός Π.Σ. εξαρτάται, από τη σωστή εναρµόνισή του µε το επιχειρησιακό περιβάλλον µέσα στο οποίο λειτουργεί.



Βιβλιογραφία

1. Αλεξανδρής Ν., Κιουντούζης Ε. και Τραπεζάνογλου Β., Ασφάλεια Πληροφοριών: Τεχνικά, Νοµικά και Κοινωνικά Θέµατα, Έκδοση Ελλην. Εταιρ. Επιστ. Η.Υ. και Πληροφ. (ΕΠΥ), Αθήνα, 1995.

2. Avison D. and Fitzgerald G., Information Systems Development: Methodologies, Techniques and Tools, 3rd Edition, McGraw–Hill Education, UK, 2003.

3. Γιακουµάκης Ε., Τεχνολογία Λογισµικού, Τόµος Α, Εκδόσεις Α. Σταµούλη. Αθήνα, 1993.

4. Γιακουµάκης Ε., Τεχνολογία Λογισµικού, Τόµος Β, Εκδόσεις Α. Σταµούλη. Αθήνα, 1994.

5. Γιάννακουδάκης Ε., Η αρχιτεκτονική των συστηµάτων βάσεων δεδοµένων, Αθήνα, 1994.

6. Γκρίτζαλης ∆. και Γκρίτζαλης Σ., Ασφάλεια Λειτουργικών Συστηµάτων, Αθήνα 1991.

7. Καλαµπούκης Θ., ∆οµές Αρχείων, Αθήνα, 1993.

8. Κιουντούζης Ε., Ασφάλεια Πληροφοριακών Συστηµάτων, Εκδόσεις Ε. Μπένου, Αθήνα 1993.

9. Κιουντούζης Ε., Μεθοδολογίες Ανάλυσης και Σχεδιασµού Πληροφοριακών Συστηµάτων, Εκδόσεις Ε. Μπένου, Αθήνα 1997.

10. Lacity M. and Hirschheim R., Information Systems Outsourcing: Myths, Metaphors and Realities, John Wiley and Sons, Chichester, England, 1994.

11. Πάγκαλος Γ., Τράπεζες Πληροφοριών: Βάσεις ∆εδοµένων: Θεωρία – Σχεδιασµός – Εφαρµογές, Θεσσαλονίκη, 1994.

12. Preece J., Rogers Y., Sharp H., Benyon D., Holland S. and Carey T., Human – Computer Interaction, Addison Wesley, Wokingham, England, 1994.

13. Smith S. and Mosier J. L., Design Guidelines for User Interface Software, MITRE Corporation ESD – TR – 86 – 278 Bedford, M.A., USA, 1984.

14. Sommerville I., Software Engineering, Addison Wesley, New York, USA, 1989.

κυκλος ζωης πληροφοριακων συστηματων

Documents

Transcript of κυκλος ζωης πληροφοριακων συστηματων