კონფერენცია "ვაზი"

91
ვვვვ ვვვვვვვვ, ვვვვვ ვვვვვვ

Transcript of კონფერენცია "ვაზი"

Page 1: კონფერენცია "ვაზი"

ვაზო ნაკურთხო, ფესვო მაგარო

Page 2: კონფერენცია "ვაზი"

ჩვენი ქვეყანა – საქართველო, როგორც ვაზისა და ღვინის, ისე ხორბლის ერთ-ერთ სამშობლოდ ითვლება. ამას ადასტურებს საქართველოს ტერიტორიაზე არსებული მრავალი ვაზისა თუ ხორბლის ადგილობრივი ჯიშის არსებობა.ამ ჯიშებმა, უდავოდ, ძალზედ დიდი და მნიშვნელოვანი როლი შეასრულეს ჩვენი ერის დღევანდელ დღემდე მოღწევაში და წარმოადგენენ ქართული კულტურის ერთ-ერთ ყველაზე ღირებულ ნაწილს. ქართული ვაზისა და ხორბლის ჯიშების გამოყვანა, ეს არ იყო არც ერთი, არც ორი წლისა და, თუ გნებავთ, არც ათწლეულების საქმე.მათ შექმნასა და გამოყვანას ქართველმა კაცმა საუკუნეები მოანდომა და ეს ხანგრძლივი პროცესი ქართული კულტურის შექმნისა და ჩამოყალიბების პარალელურად მიმდინარეობდა. აღნიშნული ჯიშების სახით საქმე გვაქვს არა მარტო ქართულ, არამედ მსოფლიო საგანძურთან.ამ ჯიშთა ბუნება ფაქტობრივად იგივეა, რაც ქართველი კაცის ბუნება. ქართული პურ-ღვინო ის პროდუქტებია, ურომლისოდაც ქართველი კაცი არ არის სრულფასოვანი ქართველი. თუკი ჩვენს წმინდათა წმინდა სამეულს – ენას, მამულსა და სარწმუნოებას ცალკ-ცალკე განვიხილავთ, მაშინ შეგვიძლია, თამამად ვთქვათ, რომ მამული არა მარტო ტერიტორია, არამედ პირველ რიგში, სწორედ ქართული პურ-ღვინოა, რომელიც მეორე მხრივ, ეხმაურება ასევე ენასა და სარწმუნოებასაც.

• მომხსენებელი ნიანიკურაძე

Page 3: კონფერენცია "ვაზი"

ეს ყოველივე კი, შესაძლოა, განხილვის საგნადაც გახდეს იმ გაგებით, რომ ჩვენი მართლმადიდებელი სარწმუნოების მთავარი სიმბოლო – ზიარება, რომელიც წარმოადგენს მაცხოვრის სისხლსა და ხორცს, თავდაპირველად, სწორედ პური და ღვინოა, ხოლო რაც შეეხება ენას, განა შეიძლება იმაზე მეტი ითქვას ამის შესახებ, როდესაც სიტყვა ”ღვინო” სწორედ ქართული ენიდან გავრცელდა მსოფლიო ენებში ღვინის აღმნიშვნელად და იგი წმინდა ქართულ სიტყვას წარმოადგენს?

დაჩი გოგლიჩიძე

Page 4: კონფერენცია "ვაზი"

• , არ გაუვლია ქართულ მიწაზე უცხოელ მოგზაურს რომ ქართული ღვინის სიკეთით განცვიფრებულს ქებითა და

. დიდებით არ მოეხსენებინოს იგი ეს განცვიფრება იმითაა, . გამოწვეული რომ ჩვენი ვაზი უძველესია მსოფლიოში

ვაზმა და ღვინომ განსაკუთრებული მნიშვნელობა შეიძინა ქართული ერისათვის იგი მისი კულტურის განუყოფელ

.ნაწილად იქცა• ღვინოს მნიშვნელოვანი როლი აკისრია ქრისტიანულ

, რელიგიაში ზიარებისას მიღებული პური და ღვინო . ქრისტეს სისხლთან ასოცირდება ვაზი ფიგურირებს

. საქართველოს გაქრისტიანების ლეგენდაშიც წმინდა ნინომ ვაზისაგან შეკრული ჯვრით უქადაგა ქართლოსის

. ნათესავთ ქრისტეს რჯული ვაზის ჯვრად ქცევა ერის . სულიერების უმაღლეს ცოდნასთან ზიარების ნიშანი იყო

, აღსანიშნავია რომ საქართველოს გარდა არცერთ „ ქრისტიანულ ქვეყანაში არ არსებობს ვაზის ჯვრის

“. , კულტი ვაზს მიეძღვნა არაერთი საგალობელი მათ შორის კი გამორჩეულია დავით აღმაშენებლის შვილის

დემეტრე უფლისწულის საგალობელი „შენ “ ხარ ვენახი , . რომელიც ღვთისმშობელს უძღვნა მრავლად გვხვდება

. , ვაზის ორნამენტები ეკლესია მონასტრებში ასე რომ ვაზისა და ქართველი კაცის ურთიერთობა ღვთივ

. კურთხეულია საქართველოში ვაზი მუდამ წმინდა .ღვთაებრივ მცენარედ იყო მიჩნეული

Page 5: კონფერენცია "ვაზი"

მაცხოვართან მიმართებაში სვეტიცხოველი, როგორც ახალი სიცოცხლის ხე ქართულ სივრცეში კიდევ ერთი სიმბოლოთი გამოიხატება– ეს არის ვაზი, რომელიც მოციქულთა სწორმა ნინომ სულიწმინდის განბრძნობით ამოიცნო. სწორედ ვაზის ნასხლევისაგან შექმნა მან წმინდა ჯვარი და შეკრა იგი თავისი თმით. საბა მეგრელიშვილი

Page 6: კონფერენცია "ვაზი"

რელიეფური ვენახი ტაძართა ფასადზე

Page 7: კონფერენცია "ვაზი"

საქართველო ლეგენდების ქვეყანაა, ერთ-ერთი ყველაზე ძველი და საინტერესო ქართული ლეგენდის მიხედვით ღვინის შექმნას ქართველები მამა ღმერთს უკავშირებენ: ღმერთი დედამიწაზე დაეძებდა ისეთ ადგილს, სადაც ვაზი უნდა გაეშენებინა. მრავალი ადგილი შეარჩია, მაგრამ საბოლოოდ არჩევანი ისეთ ადგილზე გააკეთა სადაც დამარხული იყო ბულბულის, ლომისა და ღორის ძვლები, ასეთი ადგილი საქართველო აღმოჩნდა. როდესაც ღმერთმა ამ მიწაზე ვაზი დარგო, შემდეგ მოსავალი მოიწია, დაწურა და ღვინო გააკეთა, ღვინოს იმ სამი სულდგმულის თვისებები გამოჰყვა, რომელთა ძვლებზეც ვაზმა იხარა, როდესაც ადამიანი ცოტა ღვინოს სვამს, მისი საუბარი ხშირად ბულბულის გალობასავით მოსასმენია, როდასაც ზომაზე ცოტა მეტს სვამს, ლომს ემსგავსება და ყოველგვარი წინააღმდეგობის დაძლევის ილუზია ექმნება, უკიდურესად გადათრობის შემთხვევაში კი ადამიანი ემსგავსება ღორს, თუ რატომ, ამის მიხვედრა ძნელი არ უნდა იყოს.

ლიზი სარალიძე

Page 8: კონფერენცია "ვაზი"

• ვაზისათვის ყველაზე მნიშვნელოვანი და . მარგებელი გასხლვა იყო გასხლვის

დროს ვაზს რამდენად მას ლერწამს, ჩამოაცლიდნენ იმდენად მისი

. ნაყოფიერება მატულობდა ვაზისათვის გასხლვის უაღრესი მნიშვნელობა

იმდენად ღრმად ჰქონდათ საბერძნეთში, შეგნებული რომ გასხლვის

, დღესასწაულიც კი იყო დაწესებული . რომელსაც ყოველ წლივ იხდიდნენ

, ვაზის გასხლვა ადვილი საქმე არ არის მას განსაკუთრებული ცოდნა და

, გამოცდილება სჭირდება მევენახემ უნდა იცოდეს ვაზის რომელი რქები და

, .სად ან რა დროს უნდა მოჭრას ნიკა პირველაშვილი

Page 9: კონფერენცია "ვაზი"

• , კახეთში ვაზს დარის მიხედვით შემოდგომაზეც სხლავდნენ და

, გაზაფხულზეც ასევე იქცეოდნენ, . ქართლშიც იმერეთშიც ლეჩხუმში

, მხოლოდ გაზაფხულზე სხლავდნენ გურიასა და სამეგრელოში უფრო

, ხშირად გაზაფხულზე მაგრამ ზოგჯერ . შემოდგომაზეც სხლავდნენ ვაზის

მოჭრილ რქას ქართულად მეორე , სახელიც ჰქონდა და აქვს ეხლაც ეს

არის წალამი. რაკი გასხლვის მიზანი ვაზის ნაყოფიერების გაძლიერება

, , იყო ამიტომ გამსხვლელს , უპირველესად ის უნდა სცოდნოდა თუ

.რომელ რქას რა დანიშნულება აქვს

Page 10: კონფერენცია "ვაზი"

• ზედმეტი ტოტების მოცლას, ფურჩქნას , ანდა ანდა ვაზის ვენახის გაფურჩქვნას

. . ეძახიან ვაზის ნაყოფს ყურძენს ვეძახით ყურძენი როგორც ცნობილია მრავალი

, ცალკეული მაგრამ ერთად შეკრული . ნაწილისაგან შედგება ამ ნაყოფს ქვია

. მტევანი ყურძნის მტევნის აღსანიშნავად . არსებობს თავთავისი სახელები ყურძნის

. ღეროს კლერტი ეწოდება ან და ბურძღენი :“ საბას უთქვამს ბურძღენი ყურძნის

“. კლერტია და კლერტი ყურძნის ღეროაო ანუ ყურძნის მთავარ ღეროს კლერტი მის

ტოტებს კი ბურძღენი .ეწოდება

Page 11: კონფერენცია "ვაზი"

• ყურძნის ჯიშები ასევე განირჩევიან . –მარცვლის მოყვანილობით სულხას

, საბას ჰქონდა აღნიშნული რომ„ “ ბუდუშაური ყურძენი

. მოგრძომარცვლიანი იყო ძველად ყურძნის მარცვლის ორ სახეს

, არჩევდნენ მრგვალსა და მოგრძოს აქედან გამომდინარე არსებობდა

ორი ჯიში მარცვალ მოგრძო და. მრგვალმარცვლიანი ყურძნის

ჯიშები ადრეც და ეხლა შეიძლება , გამოვარჩიოთ კანის თვისებით

– , თხლაფი თხელკანიანია ხოლო– კაკნატელა სქელკანიანს ნიშნავს და

ასევე ერთ ერთი უმნიშვნელოვანესი განმასხვავებელი არის და იყო

ყურძნის ფერი

Page 12: კონფერენცია "ვაზი"

• საქართველოში მევენახეობას განსაკუთრებით ღვინის დასაყენებლად

, მისდევდნენ მაგალითად სამცხეში , არსებობდა ყურძნის ჯიში რომელსაც

საღვინე , ეწოდებოდა აჭარაში კი , შემორჩენილია ჯიში რომელსაც საწური

, ჰქვია თუმცა ყურძენს საქართველოში მარტო ღვინის დასაყენებლად არ

, სწურავენ დაწურულ ყურძნის წვენს , მაჭრადაც სვამენ ყურძნის ასეთ ჯიშებს

სამაჭრე . ჰქვიათ გურიაში არის ერთი , ყურძნის ჯიში რომელსაც ბადაგი . ერქვა

არის საჭმელად განკუთვნილი ყურძნის ჯიშები ასეთ ყურძნის ჯიშებს სათვალოს

. ეძახიან ყურძნის ბევრი ჯიშის სახელწოდება მისი სადაურობის

, , მაუწყებელია მაგალითად წობანური, , ქიშური არაგვისპირული დიღმური

, ოცხანური ცოლიკოური და სხვა

Page 13: კონფერენცია "ვაზი"
Page 14: კონფერენცია "ვაზი"

კარგი ღვინის დასაყენებლად– ერთ ერთ მთავარ

პირობათაგანს სისუფთავის , დაცვა შეადგენდა ამიტომ

ყურძნის დასაწურად განსაკუთრებული ნაგებობაც

არსებობდა და ტექნიკური . საშუალებანიც გააჩნდათ

ყურძნის დაჭყლეტისათვის განკუთვნილ ადგილს და

მოწყობილობას სასაწნახელეს და საწნახელს ეძახიან.

Page 15: კონფერენცია "ვაზი"

აკა მორჩილაძე წერს:“მე ასე მჯერა, რომ ღვინო რომ არ იყოს, საქართველო არ იქნებოდა, თუ კი საქართველო რამეს უჭირავს, ერთ–ერთი ამათთაგანი არის ღვინო. იცინი–სვამ, ტირი–სვამ, სვამ დილიდან და ნაშუაღამევს, ღვინო აერთიანებს და აცალკავებს, ღვინო მალავს დარდებს და აღვიძებს მსახიობობის სურვილს ღვინო შვებას გვრის ამტან კაცს და ეხმარება მას მოქნილ აზრთა დალაგებაში. საქართველოში ყველაზე დიდი საოცრება არის ქვევრდიან ამოვარდნილი სურნელი. ამაზე კარგი ამაზე ნამდვილი ამაზე ბებერი და უბერებელი ჩვენს ქვეყანაში არაფერია. ღვინო უკვადვია და მასზე ვერავინ ამბობს უარს, ღვინო კალიფორნიაშიც ბლომად იწურება მაგრამ, იქ იმას არ ნიშნავს რასაც აქ ჩვენთან საქართველოში, ღვინო მარადიულია და მასში მთელი ქვეყნის პოვნა შეიძლება.“ ქართველი კაცი ვენახს სულიერად თვლიდა, თუ ქართველი კაცის ოჯახს თავს რაიმე უბედურება დაატყდებოდა იტყოდა, სულიერიდან მხოლოდ ვენახი . დაგვეღუპაო ვაზი იყო

და იქნება საქართველოს ეკონომოკური და სულიერი .სიძლიერის წყარო

Page 16: კონფერენცია "ვაზი"

ვაზის მოყვანა ყურძნის თესლით ესე იგი წიპწით

ვაზის გაჩენა ყურძნის თესლითაც შეიძლება, მხოლოთ გვიან იზრდება, როდესაც ყურძენსა სწურავთ, სანამ დაიდუღებს ტკბილი, უნდა კურკა გადაარჩიოთ, გარეცხოთ, გააშროთ და ქვიშაში შეინახოთ იმისთანა ადგილს სახლში სადაც არა ჰყინავს და არც სითბო იყოს. ეს თესლი გაზაფხულზედ მარტის თვეში დათესეთ კარგს მიწაში, როგორც აკეთებენ ბოსტნეულისათვისა და უთუოდ ამოვა ვაზი. კურკაზედ მოყვანილი ვაზი უფრო დიდხანსა სძლებს, რადგან მიწასა თესლი უფრო ითვისებს, რომლის გამო, ვაზი იზრდება საღი, უზადო და არ ბერდება მალე, და ამასთან, ზოგიერთ მწერლების თხზულებაში სწერია რომ ვითომც მარცვალსაც უფრო მსხვილს იკეთებდეს, ხოლო ყურძენს კი გვიან მოისხამს.

Page 17: კონფერენცია "ვაზი"

ვაზის მყნობა რადგან საფერავის და მწვანე ყურძნის ვაზი არის ნაზი ხე, რომელიც მალე ბერდება და მცირე მიზეზის გამო მალეც ხმება, ამ საფერავის და მწვანე ყურძნის ვაზის რქას ამყნობენ იმისთანა ვაზის ჯიშზედ, რომელიც უფრო დიდხანს სძლებს ხოლმე.ვაზის მყნობა შეიძლება იმ გვარად როგორც ხეხილის ხეებისა, ესე იგი: ფოთლით, კვირტით და რქით, უმჯობესია რქით მყნობა , რომელიც კეთდება ასე: ვაზი ჭრიან მიწის პირზე, შუაში ჩაურჭე სამყნე შტოები ერთი წლის ვაზისა, შემდეგ მაზი წაუსვით, შეკარით და შემოაყარეთ ბლომათ მიწა, რომ ნამყენი ადგილი მიწაში დამალული იყოს, ჰაერი და სიცხე ხვდებოდეს და ზაფხულში მორწყეთ ხოლმე, რომ მიწა ყოველთვის ნოტიო ჰქონდეს შემდეგ გადააწვინეთ მიწაზედ და ის ნამყენი ადგილი ჩაუმარხეთ მიწაში, და როდესაც იხაროს, ისევე ამოიღეთ მიწიდამ და ფეხზედ დააყენეთ ვაზი.

Page 18: კონფერენცია "ვაზი"

ახალი ჩაყრილი რქის თოხნა

ახალ ჩაყრილ რქასა სამ წელისადს უნდა თოხნა და ყოველ წლივ ორჯელ: ერთი მარტში და მეორე მაისში, თორემ დაიჩაგრება და გვიან გაიზდება და ზოგი კიდეც გახმება ნახარები. - (ნახეთ სტატიები ბარვაზედ, თოხნაზედ და ვაზის გადაწვენაზედ).

Page 19: კონფერენცია "ვაზი"

• ვაზის გადაწვენა

უმჯობესია ვაზი გადავაწვინოთ. , თებერვალში ზამთარში ვაზი მაგარია

, მოხრის დროს შესაძლოა გადატყდეს ამასთანავე დაბარულში ყინვა ჩავა

ან თოვლი ჩაჰყვება და გაახმობს ვაზსა. ვაზის გადაწვენა შემოდგომაზედაც შეიძლება ვიდრე ყინვები დაიწყება.მაგრამ უმჯობესია გაზაფხულზე .გადაწვენილი ვაზის რქა ორ კვირტზედ უნდა ამოსხლათ სამზე მეტი არ შეიძლება.

Page 20: კონფერენცია "ვაზი"

ვენახის თოხნა

გადაწვენილ ნაბარ ვაზსა ორ წელიწადს უნდა დათოხნა და წელიწადში ორჯერ: მარტიდამ აპირილის ნახევრამდის ესე იგი მწვანილის (ბოსტნეულის) თესვის დროს და მეორეთაც მაისის თვეში, როდესაც უფრო ბალახი მოდის და იზრდება. მეორე წელიწადსაც ამ დროებში უნდა გათოხნა და შემდეგ წლებში კი აღარ მოუნდება, რადგან ვაზი დამთავრებული იქმნება. და თუ ადგილის მიხედულობით, მთელ ვენახსა ყოველ წლივ უნდა ბარვა და თოხნა, მაშინაც თოხნა უნდა უფრო მაისის თვეშია, რადგან ბალახი მაშინ უფრო მოდის.    უკეთუ ფატარი ხირხატი მიწა არალის ვენახშია ის ყოველთვის და ხშირად უნდა ითოხნოს, რომ ვაზებში სრულებით ბალახი არ იყოს. ამ გვარად ნამუშავარი ვაზი კარგათაც ხარობს და ყურძენსაც კარგს მოისხამს; და ხირხატი ქვიანი მიწის ვაზის ძირი უკეთუ ბალახისაგან არალის დაფარული, რომლიდამაცა აქვს ჩრდილი, სიცხეში მზის სიცხოველე ჩაუვა ვაზის ძირკვამდისინ და გაახმობს ვაზსა, ამისათვის ამგვარ ადგილების ვენახშია, ხოლოთ მოუნდება დათოხნა პატარა ნაბარ ვაზსა, რადგან იგი გადაწვენის გამო დაბალი არის და ბალახი გადაეფარება ზედ; როდესაც ძალიან აუმაღლდეს ბალახი ვენახსა, ის უნდა გაითიბოს და მაშინვე მოირწყოს რომ სიცხემ არ შეაწუხოს ვაზის ძირი.

Page 21: კონფერენცია "ვაზი"
Page 22: კონფერენცია "ვაზი"

რქაწითელი

Page 23: კონფერენცია "ვაზი"

რქაწითელი ჯიში განეკუთვნება შავი ზღვის აუზის

- ეკოლოგიურ გეოგრაფიულ. , ჯგუფს ფოთლები საშუალო

-მომრგვალო სამ, ხუთფრთიანი მტევანი

, საშუალო ზომის ან დიდი. ცილინდროკონუსური

, მარცვალი საშუალო -ოვალური მომწვანო

ყვითელი ფერის ყავისფერი. ლაქებით ჯიში

. ყინვაგამძლეა

Page 24: კონფერენცია "ვაზი"

• რქაწითელით მზადდება სუფრის მშრალი თეთრი სამარკო „ “, . ღვინო რქაწითელი ადგილობრივი კახური მეთოდით ასევე

, , რქაწითელი ხიხვისა და მწვანეს ჯიშის ღვინომასალებთან, „ “ კუპაჟში გამოიყენება ღვინის რქაწითელი ხორნაბუჯულის

, . დასამზადებლად რომელიც ასევე კახური ტიპისაა, , , რქაწითელი მწვანეს ჯიშის ღვინომასალასთან ერთად კუპაჟში „ “ განოიყენება თეთრი სამარკო ღვინის ტიბაანის

. , დასამზადებლად რქაწითელის საფერავისა და კაბერნე სოვინიონის ჯიშის ღვინომასალები გამოიყენება სუფრის ნახევრადმშრალი ვარდისფერი ღვინის

. დასამზადებლად ასევე ეს ჯიში ჩინურის, ჩხავერის ჯიშის ღვინომასალებთან ერთად კუპაჟში გამოიყენება თეთრი

. ცქრიალა ღვინის დასამზადებლად ღვინომასალები, რქაწითელის ხიხვის, მწვანეს ჯიშისაგან გამოიყენება თეთრი

, მაგარი პორტვეინის „ “ ტიპის კარდენახის დასამზადებლად.

Page 25: კონფერენცია "ვაზი"

საფერავი• საფერავი — ქართული წითელყურძნიანი საღვინე

ვაზის . ჯიში . ივ ჯავახიშვილის განმარტებით საფერავი , ეკუთვნის ზოგად ჯიშთა ჯგუფს თუმცა

. წარმომავლობით კახური უნდა იყოს გავრცელებული იყო თითქმის მთელ საქართველოში

. - არსებობს ორი სახეობა დიდი და პატარა. საფერავი კახეთში გავრცელებული ყოფილა ასევე

" ". , განჯური საფერავი მოსავლიანობის შაქრის დიდი შემცველობისა და საღებავის სიუხვით ძვირფას ვაზის

. , ჯიშად ითვლება საჭმელად ნაკლებად იხმარება . უპირატესად საღვინე ჯიშია საფერავისგან დაყენებული წითელი ღვინო , გამოირჩევა სურნელით

.ფერითა და სიმაგრით

• , . მისი ფოთლები დიდი მომრგვალო სამფრთიანი . . მტევანი საშუალო ან დიდი კონუსური მარცვალი

. . საშუალო ან დიდი ოვალური მუქი ლურჯი რბილი. . კანით წვნიანი რბილობით ყინვაგამძლეობის

. თვალსაზრისით ყველაზე პირველია საფერავის , ჯიშის ღვინომასალა ალექსანდროული ჯიშის

ღვინომასალასთან ერთად გამოიყენება .ნახევრადტკბილი ღვინის დასამზადებლად

Page 26: კონფერენცია "ვაზი"

ხიხვი

ხიხვი — ქართული ტექნიკური ჯიში

დამწიფების გვიანდელი. , ვადით ფოთლები დიდი

, . მრგვალი სამფრთიანი მტევანი საშუალო

. მომწვანო ყვითელი ფერის გარჯული ლაქებით მზის

. , მხარეს რბილი კანით . წვნიანი რბილობით

Page 27: კონფერენცია "ვაზი"

ცოლიკოური— თეთრყურძნიანი საღვინე ვაზის . ჯიში

გავრცელებულია დასავლეთ საქართველოს. რაიონებში ვენახის ფართობისა და არეალის

მიხედვით ცოლიკოურსრქაწითლის შემდეგ პირველი ადგილი უჭირავს საქართველოში.

. ცოლიკოური საგვიანო სიმწიფის ჯიშია ივითარებს საშუალო ზომის კონუსურ ან

, განიერკონუსურ მომრგვალომარცვლიან.მტევანს

, გამოირჩევა უხვმოსავლიანობით ღვინის . , მაღალი ხარისხით ცოლიკოურს როგორც , უძველეს ქართულს ჯიშს აქვს მრავალი .ვარიაცია და კლონი

Page 28: კონფერენცია "ვაზი"

ქისი

— . ყურძნის ქართული ტექნიკური ჯიში . დამწიფების გვიანდელი ვადით ფოთლები

. . საშუალო მარცვალი ოდნავ ოვალური . , ძირითადად სამფრთიანი მტევანი საშუალო

- . კონუსური ან ცილინდრო კონუსური მარცვალი, . საშუალო ოვალური მომწვანო თეთრი ფერის

, . თხელი კანით წვნიანი რბილობით

Page 29: კონფერენცია "ვაზი"

•კრახუნა, ქართული თეთრყურძნიანი საღვინე ვაზის

. ჯიში გავრცელებულია , დასავლეთ საქართველოში

იმერეთის . რაიონებში საშუალო 80-100 / . მოსავლიანობა ც ჰა

მწიფდება ოქტომბრის შუა. რიცხვებში ყურძნის წვნის

21-24%. შაქრიანობა შეტანილია საქართველოს სამრეწველო ვაზის

. ჯიშთა სორტიმენტში კრახუნასგსნ მზადდება მაღალხარისხოვანი

.სუფრის ღვინო

Page 30: კონფერენცია "ვაზი"

ალექსანდროული ქართული წითელყურძნიანი საღვინე

ვაზის . ჯიში იზრდება საშუალო. ინტენსივობით ნაყოფს იძლევა

ყლორტების70-90%, მტევნის საშუალო 90-100 . წონაა გ ყურძენი მწიფდება

სექტემბრის , ბოლოს საშუალო 55-60 / - . მოსავლიანობა ც ჰა ზე

გავრცელებულიაამბროლაურისა დაცაგერის . მუნიციპალიტეტებში აყენებენ

მაღალი ღირსების ბუნებრივად ნახევრად ტკბილ წითელ ღვინოს

„ , — ხვანჭკარას სუფრის ღვინოს„ალექსანდროულს“.

Page 31: კონფერენცია "ვაზი"

ოჯალეში,ქართულიწითელყურძნია ნი საღვინე . ვაზის ჯიში გავრცელებულია

სამეგრელოსა და აფხაზეთის (რაიონებშისენაკი, მარტვილი, ზუგდიდი, სოხუმი, გუდაუთა,გაგრა). მწიფდება ოქტომბრის ბოლოს ან ნოემბრის . შუა რიცხვებში აქვს

- , ცილინდრულ კონუსური ფრთიანი; , მტევანი მუქი ლურჯი საშუალო ზომის

. მრგვალი ან ოდნავ ოვალური მარცვალი ლეჩხუმში გავრცელებული ოჯალეში

ანუ ორბელური ოჯალეში საფრანგეთიდანაა , შემოტანილი რომლის

„ “.ნამდვილი სახელწოდებაა მერლო

Page 32: კონფერენცია "ვაზი"

ჩხავერი

Page 33: კონფერენცია "ვაზი"

•ჩხავერი — ქართული ვარდისფერყურძნიანი ვაზის ჯიში .დამწიფების გვიანდელი ვადით

• , , ფოთლები საშუალო მომრგვალო სამფრთიანი მტევანი საშუალო, - , , ზომისაა ცილინდრულ კონუსისებრი ფორმის ხშირად ფრთიანიც მეჩხერი

. ან საშუალო სიმკვრივის ვაზზე დატოვებული ყურძენი დეკემბრის , ბოლომდე ძლებს დაკრეფილი კი ადრე გაზაფხულამდე ინახება

.დაუჭკნობლად• XIX საუკუნემდე მასიურად იყო გავრცელებული მაღლარების სახით

თითქმის მთელ გურიაში, , აგრეთვე აჭარაში, იმერეთში, , მოგვიანებითაფხაზეთშიც. გურიის აბორიგენულ ვაზის ჯიშებს შორის ჩხავერი

, განსაკუთრებით გამორჩეულია როგორც მაღალხარისხოვანი . . პროდუქციის მომცემი ჯიში ღვინო ძირითადად ღია ვარდისფერია, , ჩხავერისგან გარდა სუფრის მშრალი ღვინისა შეიძლება დაყენდეს

. ნახევრდატკბილი სუფრის ღვინო ჩხავერის ნახევრადტკბილ ღვინო 1934 . საქართველოში წლიდან იწარმოებოდა მას სხვადასხვა კონკურსებზე

1 , 4 1 და ფესტივალებზე მიღებული აქვს ოქროს ვერცხლის და ბრინჯაოს. მედალი

Page 34: კონფერენცია "ვაზი"

• ალადასტური• გურიაში გავრცელებულ წითელყურძნიან ჯიშთა შორის

, ალადასტურს ყოველთვის თვალსაჩინო ადგილი ეკავა როგორც უხმოსავლიან საღვინე და ადგილობრივი

. მოხმარების სუფრის ყურძნის ჯიშს ალადასტური გავრცელებულია ძირითადად ზემო გურიისა და ქვემო

. იმერეთის ტერიტორიაზე ალადასტური პირველ ნიშანს , . იძლევა დარგვიდან მესამე წელს ზოგჯერ მეორე წელსაც

. სრულ მოსავალს იძლევა მეხუთე წლიდან ალადასტურმა 90-105 უხვი მოსავალი იცის და ჰექტარზე საშუალოდ

. ცენტნერით განისაზღვრება დაკვირვებებიდან , გამომდინარე ცხადი გახდა რომ ალადასტური , ფილოქსერას უკეთ უძლებს ვიდრე სხვა ადგილობრივი

( , , , .). ჯიშები ჩხავერი ჯანი მტევანდიდი სხილთუბანი და სხვ სოკოვან დაავადებებიდან ალადასტური საკმაოდ კარგად

, . უძლებს ჭრაქს ხოლო ადვილად ზიანდება ნაცრისაგან ამიტომ მისი ყვავილობისა და მარცვლის გამოხორბვლის

პერიოდში ნაცრის წინააღმდეგ წამლობას . განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს კირის საკმაო

- რაოდენობით შემცველ თიხნარ ქვიშნარ ნიადაგებზე ალადასტური გაცილებით მაღალხარისხოვან პროდუქციას

, - . იძლევა ვიდრე უკირო ეწერ ტიპის ნიადაგებზე ალადასტურს ჩვეულებრივ ოქტომბრის ბოლოს ან

. ნოემბრის დასაწყისში კრეფენ

Page 35: კონფერენცია "ვაზი"

თეთრყურძნიანი საღვინე ვაზის . ჯიში გავრცელებული დასავლეთ

. საქართველოში საგვიანო, სიმწიფის უხვმოსავლიანი

— ჯიშიამტევნის საშუალო მასა180-190 . გ სრული სიმწიფის

— 19%-20%, პერიოდში შაქრიანობა — 9-12 / . მჟავიანობა გ ლ ციცგასგან

ამზადებენ მაღალხარისხოვან სუფრის ღვინოსშამპანურს,

კონიაკს.

ციცქა

Page 36: კონფერენცია "ვაზი"

ავშილური- ავშილური ანუ აბშილური მეგრული წითელყურძნიანი

. 1 საღვინე ჯიშია ყურძენი შეთვალებას იწყებს 1 სექტემბრიდან და მასობრივ სიმწიფეში შედის. ნოემბრისთვის ვაზი საშუალო ან საშუალოზე მეტი

. ზრდისაა მოსავლის პირველ ნიშანს ავშილური იძლევა , -დარგვიდან მესამე წელს ხოლო სრულ მოსავალს მეოთხე

. . მეხუთე წლიდან ავშილური უხვმოსავლიანი ჯიშია ვაზს ახასიათებს ყვავილცვენა და მცირედი

. წვრილმარცვლიანობა განსაკუთრებით ზიანდება. ჭრაქისგან დაკრეფილი ყურძენი დიდხანს არ

. , ინახება როგორც მაღალმოსავლიანი წვენის უხვგამოსავლიანი და ამავე დროს საკმაოდ ხარისხოვანი

პროდუქციის მომცემი საღვინე ჯიში ავშილური დიდი ყურადღების ღირსია და მისი გავრცელება

მიზანშეწონილია სამეგრელოს მთისპირა სოფლებში ფილოქსერაგამძლე საძირეებზე ნამყენების

. სახით ავშილურის პროდუქცია წარმატებით შეიძლება .გამოყენებულ იქნას ყურძნის წვენის დასამზადებლად

Page 37: კონფერენცია "ვაზი"

• ჩეში• - . ჩეში სამეგრელოში გავრცელებული თეთრყურძნიანი საღვინე ჯიშია

, ადგილობრივ მოხუცთა გადმოცემით ირკვევა რომ ჩეში წარსულში , ფართოდ ყოფილა გავრცელებული სამეგრელოს როგორც მთიან ისე

. ვაკე ადგილებში მის პროდუქციას მოსახლეობა ღვინის დასაყენებლად , იყენებდა და ღვინო ჩეშისა როგორც მაღალხარისხიანი პროდუქტი . ცნობილი ყოფილა სამეგრელოს გარეთაც ჩეშის მტევანი ცილინდრული

- , . ან ცილინდრულ კონუსურია საშუალო სიმკვრივის გვხვდება თხელი. , მტევნებიც მარცვალი ღია მწვანეა მზის მხარეზე მოქარვისფრო. , ელფერით საკმაოდ სქელკანიანი და წვნიანია სასიამოვნო ტკბილი

. . გემოთი მარცვლის კანი საკმაოდაა დაფარული ცვილისებრი ნადებით ყურძნის შეთვლაება იწყება აგვისტოს მეორე ნახევარში და მასობრივ

15- . სიმწიფეში შედის ოქტომბრის დან ვაზი საშუალო ან საშუალოზე . ძლიერი ზრდისაა სამეურნეო დანიშნულებით ჩეში საკმაოდ ხარისხოვან . საღვინე ვაზის ჯიშთა ჯგუფს ეკუთვნის ჩეშის გასაშენებლად

. აუცილებელია შეირჩეს მზით უხვად განათებული ფერდობი ადგილები

Page 38: კონფერენცია "ვაზი"

აფხაზურა . . . აფხაზურა თეთრყურძნიანი საღვინე ჯიშია აკად ივ

ჯავახიშვილი თავის შრომაში ლინგვისტური ანალიზის , საფუძველზე აფხაზურას სამშობლოს აფხაზეთს თვლის რაც

. გამართლებულად უნდა ჩაითვალოს წარსულში აფხაზურა , სამეგრელოს მთიან სოფლებში მაღლარების სახით. მოიპოვებოდა აფხაზურას ფოთლის ქვედა მხარე

. - შებუსულია მტევანი ცილინდრულ კონუსისებრი ფორმისაა . და მეტად მკვრივია გვხვდება საშუალო სიმკვრივის

. , მტევნებიც მარცვალი ღია მწვანეა მზის მხრიდან კი- . , მოყვითალო ქარვისფერი საშუალო სიდიდისაა ფორმით. , მომრგვალო თითქმის თხელკანიანია ნაკლებ ხორციანი და

, , უფრო წვნიანი ოდნავ მომჟავო მაგრამ სასიამოვნო. 25 გემოთი ყურძენი შეთვალებას აგვისტოდან იწყებს და

1 . -სრულ სიმწიფეში შედის ნოემბრიდან ვაზის ზრდა . განვითარება საშუალოა ხასიათდება საშუალოზე დიდი

. მოსავლიანობით სოკოვან ავადმყოფობათა მიმართ იგი . საკმაო გამძლეობას იჩენს ყურძენი შენახვის უნარს

. , მოკლებულია აფხაზურას როგორც კარგი ღირსების პროდუქციის მომცემი და ამასთან მოსავლიანი და გამძლე

, ჯიშის გავრცელება მიზანშეწონილია ზემო სამეგრელოს, . სოფლებში შესაბამის ფილოქსერაგამძლე საძირეებზე

ლეჩხუმის მევენახეობის რაიონებში მცირეოდენი ნარგავების სახით გავრცელებული ვაზის ჯიში აფხაზურას

, სახელწოდებით წითელყურძნიანია და მეგრულ .აფხაზურასთან მას კავშირი არა აქვს

Page 39: კონფერენცია "ვაზი"

• მცვივანი

• მცვივანი ანუ საფერავი ზემო გურიაში მაღლარების სახით

გავრცელებული წითელყურძნიანი . ვაზის ჯიშია ყურძენი შეთვალებას

. იწყებს სექტემბრიდან მასობრივ 25 სიმწიფეში შედის

. ოქტომბრიდან მტევანი თხელია . და ფორმით ცილინდრული

მარცვალი შავია და საშუალოზე. მცირე ფორმით თითქმის

. მრგვალია მცვივანი სოკოვან დაავადებათა მიმართ სხვა

ჯიშებთან შედარებით .გამძლეობით გამოირჩევა

Page 40: კონფერენცია "ვაზი"

• ხუშია• . ხუშია გურიაში გავრცელებული წითელყურძნიანი ვაზის ჯიშია

ხუშია მეტად მცირედ გავრცელებული ვაზის ჯიში ყოფილა და მისი . - გავრცელების არეალი მხოლოდ სოფ ნოღა ვაზისუბნის ზონით

. განისაზღვრებოდა ხუშის ფოთლის ქვედა მხარე. - . შებუსულია მტევანი ცილინდრული ან ცილინდრულ კონუსურია

. . საკმაოდ მკვრივია იშვიათად თხელი მტევნებიც გვხვდება . . მარცვალი შავია თითქმის საშუალო სიდიდისა და მომრგვალო

ყურძნის შეთვალება იწყება აგვისტოს ბოლოდან და მასობრივ . სიმწიფეში შედის ოქტომბრის ბოლო რიცხვებიდან ვაზი საშუალო

. ან საშუალოზე ძლიერი ზრდისაა სოკოვან ავადმყოფობათა , მიმართ ხეშია სუსტ გამძლეობას იჩენს განსაკუთრებით ადვილად

. ავადდება ნაცრით გურიის ბევრი სხვა ვაზის ჯიშებისგან განსხვავებით ხუშია არ იძლევა მაღალხარისხოვან მასალას

.სუფრის ღვინოების დასამზადებლად

Page 41: კონფერენცია "ვაზი"

წირქვალის თეთრი

Page 42: კონფერენცია "ვაზი"

• წითლანი• . წითლანი გურიის წითელყურძნიანი ვაზის ჯიშია ამჟამად ეს

. ჯიში თითქმის მთლიანად გადაშენებულია იგი გავრცელებული ყოფილა ზედა გურიის მთისპირა სოფლებში მაღლარების

. სახით გადმოცემით ამ ჯიშის პროდუქციას ადგილობრივი მოსახლეობა იყენებდა ორდინარული ტიპის საოჯახო

. ღვინოების დასამზადებლად მას იყენებდნენ ასევე როგორც . საკუპაჟე მასალას სხვა ჯიშებთან შერევით წითლანის ფოთლის

. ქვედა მხარე შებუსულია ყურძნის შეთვალება იწყება , სექტემბრის პირველი რიცხვებიდან ხოლო მასობრივი სიმწიფე . -ოქტომბრის ბოლოდან მტევანი თხელია და ცილინდრულ

. - , კონუსური მარცვალი მუქი წითელი ვარდისფერია . მომრგვალო ან ოდნავ ოვალური სქელკანიანი და საკმაოდ

. ხორციანი და წვნიანი

Page 43: კონფერენცია "ვაზი"

• ოფოურა• . ოფოურა გურიის წითელყურძნიანი აბორიგენული ჯიშია ზემო

` , გურიის სოფლებში მას მაგარასაც ეძახიან რომელი სახელწოდებაც მან მარცვლების სიმკვრივისა და ყურძნის ხანგრძლივად შენახვის

. . უნარის გამო მიიღო ოფოურას ფოთლის ქვედა მხარე შებუსულია . ყვავილი ფუნქციონალურად მდედრობითია ყურძნის შეთვალება

იწყება სექტემბრის პირველ ნახევარში და მასობრივ სიმწიფეში . შედის ნოემბრის შუა რიცხვებიდან ვაზი საშუალო ზრდისაა და

ხელსაყრელი ამინდების შემთხვევაში კარგი მოსავალიც. იცის სოკოვან დაავადებათა მიმართ ოფოურა სუსტ გამძლეობას

. -იჩენს ოფოურა კარგად ვითარდება სამხრეთ და სამხრეთ აღმოსავლეთით დახრილ მზით უხვად განათებულ ფერდობებზე და

. ნეშომპალა კარბონატული ტიპის ნიადაგებზე ამასთან ერთად . სასურველია მისი ფორმირება ოლიხნარებად ოფოურა საკმაოდ .ხარისხოვანი პროდუქციის მომცემი საღვინე ჯიშია

Page 44: კონფერენცია "ვაზი"

ღვანურა

Page 45: კონფერენცია "ვაზი"

• ორონა

• ორონა გურიის წითელყურძნიანი . აბორიგენული ჯიშია იგი ფართოდ

ყოფილა გავრცელებული როგორც, ზემო ისე შუა გურიაში მაღლარების

. სახით გადმოცემით ადგილობრივი მოსახლეობა მისგან ამზადებდა

საკმაოდ ხარისხოვან მუქ ვარდისფერ. ღვინოებს ორონას მტევანი

-ცილინდრული ან ცილინდრულ. . კონუსისებრია მეტად მკვრივია

მარცვლები თითქმის შავი ფერისაა და . საშუალო სიდიდის იგი სქელკანიანი და, . ხრაშუნაა სასიამოვნო ტკბილი გემოთი

მარცვლის კანი ცვილით უხვად არის. დაფარული ყურძენი შეთვალებას

იწყებს აგვისტოს ბოლოდან და მასიურ სიმწიფეში შედის ნოემბრის პირველი

. . რიცხვებიდან ვაზი საშუალო ზრდისაა

Page 46: კონფერენცია "ვაზი"

ბადაგი ბადაგი გურიის ვარდისფერყურძნიანი აბორიგენული. ჯიშია ძველად იგი მაღლარების სახით ფართოდ

ყოფილა გავრცელებული შუა და ზემო გურიის მთისპირა. სოფლებში გადმოცემით ბადაგისაგან ამზადებდნენ

, ოდნავ მოტკბო ნაზ და სასიამოვნო სასმელ სუფრის ., ტიპის ღვინოებს აღნიშნული სახელწოდება ჯიშს

მიღებული უნდა ჰქონდეს ყურძენში შაქრის უხვად დაგროვების გამო და რომ იგი განკუთვნილი ყოფილა

.. საბადაგო ჯიშად ყურძენი შეთვალებას აგვისტოს , ბოლოს იწყებს ხოლო მასიურ სიმწიფეს ოქტომბრის

. -ბოლოდან ვაზის ნორმალური ზრდა, განვითარებისთვის აგრეთვე ჯანსაღი და ხარისხოვანი

პროდუქციის მიღებისთვის მის გასაშენებლად უნდა - შეირჩეს სამხრეთისკენ ან სამხრეთ აღმოსავლეთისკენ

. მიმართული ფერდობები ბადაგის ღვინო შემდეგი : , _ ნიშნებით ხასიათდება იგი ვარდისფერია კომშისებრი

. , ელფერით ჰარმონიული თავისებური სპეციფიური. - არომატით როგორც სპეციფიკური ნიშან თვისებების

( , ), მქონე ფერი გემო ბადაგი განსაკუთრებული ყურადღების ღირსია ადგილეობრივი მნიშვნელობის

. სუფრის ტიპის ღვინოების თვალსაზრისით მოკრეფილი ყურძენი დიდხანს და კარგად ინახება

Page 47: კონფერენცია "ვაზი"

• საკმიელა• . საკმიელა გურიის თეთრყურძნიან აბორიგენულ ჯიშთა ჯგუფს ეკუთვნის

სოკოვანი ავადმყოფობებისა და ფილოქსერას შემოჭრამდე იგი მასობრივად . . იყო გავრცელებული მაღლარების სახით გურიის მთისპირა სოფლებში აკად

. ` ~ ივ ჯავახიშვილის მიხედვით საკმეველას სახელწოდებით ყოფილა , . გავრცელებული ვაზის ჯიში აგრეთვე ქართლში იმერეთსა და რაჭაში

დასახლებულ რაიონებში ამჟამად აღნიშნული ჯიში არ მოიპოვება და ამრიგან ძნელი დასადგენია ამ ჯიშების იდენტურობა გურულ

. . საკმიელასთან საკმიელას ფოთლის ქვედა მხარე საკმაოდ შებუსულია . , -ყვავილი ორსქესიანია მარცვალი ღიამწვანეა მზის მხრიდან მოწითალო

. . ქარვისფერი იგი საშუალო სიდიდის ან საშუალოზე მცირეა ფორმით . , მომრგვალო და სიმეტრიული საკმაოდ სქელკანიანია ტკბილი და

. 1 . სასიამოვნო გემოთი ჯიში მასობრივ სიმწიფეში ოქტომბრიდან შედის ვაზი . , ძლიერ ზრდისაა დაკვირვებით დადასტურდა რომ აღნიშნული ჯიში გრძელი . სხვლის მომთხოვნია საკმიელას სოკოვან დაავადებებიდან განსაკუთრებით

. . ნაცარი აზიანებს მოკრეფილი ყურძენი ზამთრისთვის ცუდად ინახება , ყურძნის გემოვნებითი თვისებების ქიმიური შემადგენლობისა და თვით

, მარცვლის კონსისტენციის მიხედვით საკმიელა მიეკუთვნება ხარისხოვანი .ღვინის ჯიშთა ჯგუფს

Page 48: კონფერენცია "ვაზი"

ჩხიროულა

Page 49: კონფერენცია "ვაზი"

ალექსანდროული

ალექსანდროული რაჭის მთავარი საწარმოო ვაზის

. - ჯიშია დოლა ხვანჭკარის მიკრორაიონში იგი იძლევა

ბუნებრივად ნახევრად ტკბილ , წითელ ღვინოს რომელიც

ფართოდაა ცნობილი` ~ , ხვანჭკარას სახელწოდებით

ხოლო დანარჩენ ადგილებში სუფრის ხარისხოვან წითელ.ღვინოს

Page 50: კონფერენცია "ვაზი"

• ბუდეშური• აღმოსავლეთ საქართველოში გავრცელებული ვაზის ადგილებრივ

, ჯიშებს შორის ბუდეშური ყურადღებას იპყრობს როგორც სუფრის . ყურძნისა და ორდინარული პროდუქციის მომცემი საღვინე ჯიში

ქართლისა და იმერეთის ზოგ რაიონში იგი ცნობილია აგრეთვე` ~ , ` თეთრი ბუდეშურის სახელწოდებით განსხვავებით შავი ანუ წითელი

~, ბუდეშურისაგან რომლის გავრცელების არეალი ძირითადად . - კახეთით განისაზღვრება სულხან საბა ორბელიანს თავის ლექსიკონში

: , , მოხსენებული აქვს ბუდეშური ყურძენი მოგრძე მარცუალი არისო რაც მიგვითითებს XVI-XVII . საუკუნეებში ამ ჯიშის ფართო გავრცელებაზე

მრავალი წლის განმავლობაში ამ ჯიშის ირგვლის წარმოებული , - -დაკვირვებანი ცხადყოფენ რომ ჯიშის ბოტანიკურ ბიოლოგიური ნიშან

, თვისებებით ბუდეშური ალაზნის კერის ტიპიური წარმომადგენელია რომელიც ქართლში ფართოდ გავრცელებულ ჯიშთა ჯგუფს

. მიეკუთვნება სოკოვან დაავადებათა და ფილოქსერას გავრცელებამდე ბუდეშური ფართოდ ყოფილა გავრცელებული

, , . ქართლში მესხეთში კახეთსა და გარე კახეთში და ასევე იმერეთშიც

Page 51: კონფერენცია "ვაზი"

მგალობლიშვილი

Page 52: კონფერენცია "ვაზი"

• ბუდეშური წითელი• , წითელი ბუდეშური ადგილობრივი მცირედ

. გავრცელებული ვაზის ჯიშია იძლევა კარგი ღირსების . სასუფრე ყურძენს მოსახლეობაში წითელი ბუდეშური

ცნობილია აგრეთვე შავი ბუდეშურის, სახელწოდებითაც თუმცა მისი მარცვლების შეფერვა

, არც წითელია და არც შავი არამედ სიმწიფის , – დასაწყისში ღია ვარდისფერი ხოლო დასასრულს

. მუქი ვარდისფერია ამჟამად წითელი ბუდეშური , მხოლოდ აღმოსავლეთ საქართველოში ძირითადად

, კახეთში მოიპოვება ხოლო ძველად მისი გავრცელების არეალს წარმოადგენდა საქართველოს

.თითქმის ყველა რეგიონი

Page 53: კონფერენცია "ვაზი"

• დონდღლაბი• . დონდღლაბი ადგილობრივი ვაზის ჯიშია

, გავრცელებულია შუა და ზემო იმერეთში იძლევა საშუალო ღირსების სუფრის თეთრ. ღვინოს ლიტერატურაში დონდღლაბი

" " " " მოიხსენიება ასევე მჭკნარას და მჭკნარა . დონდღლაბის სახელწოდებითაც იმერეთის

პირობებში დონდღლაბი საშუალოზე ძლიერი . ზრდით ხასიათდება თუმცა ნიადაგის

ფიზიკური თვისებების მიხედვით ვაზის ზრდის . სიძლიერე ცვალებადია დონდღლაბი

იმერეთის მთავარი საწარმოო ჯიშების მსგავსად ადრე იძლევა პირველსა და სრულ, მოსავალს მისი ნამყენები დარგვიდან მესამე

, წელს იძლევიან პირველ მოსავალს ხოლო- _ . მეოთხე მეხუთე წელს სრულ მოსავალს

. დონდღლაბი უხვმოსავლიანი ვაზის ჯიშია მისი 78-100 საშუალო საჰექტარო მოსავალი

, ცენტნერია ხოლო მოსავალი ცალკეულ 150-200 . ვენახებში ცენტნერამდეც კი ადის

ცხადია ჯიშის მოსავლიანობა დიდად არის დამოკიდებული დატვირთვის სიძლიერეზე და

- ,მოვლა დამუშავების ხარისხზე

Page 54: კონფერენცია "ვაზი"

ქველოური

Page 55: კონფერენცია "ვაზი"

• თითა ქართლური• – . თითა ვაზის ჯიშის ფართოდ ხმარებული სახელია წერილობითი

: , წყაროები ადასტურებს ვაზის ამ ჯიშის გავრცელებას კახეთში, , , , , საინგილოში ქართლში მესხეთში იმერეთში სამეგრელოში გურიასა და

. , აჭარაში ასე მაგალითად კახეთში გავრცელებულია კახეური თითა; – , ; , ყურძენი მესხეთში ცხენისძუძუ იგივე თითა რაჭაში გურიასა და აჭარაში

– , – ( ). თითა ყურძენი ხოლო სამეგრელოში დედოფლის კითი თითი , როგორც სახელწოდება გვიჩვენებს თითას შერქმევა აიხსნება ყურძნის

. მარცვლის თითის მოყვანილობასთან მიმსგავსებით ამ ჯიშის ყველა , წარმომადგენლის მარცვალი ფორმით მართლაც თითს ემსგავსება რის

გამოც ჩვენს წინაპრებს სამართლიანად შეურქმევიათ ეს. ; სახელი ქართლის თითა თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიშია სამეურნეო

. დანიშნულებით სუფრის ყურძნის ჯიშთა ჯგუფს მიეკუთვნება როგორც , ადგილობრივი მოხმარების სუფრის ყურძნის ჯიში ქართლის თითა ძალზე

, , საინტერესო ჯიშია განსაკუთრებით მესხეთში სადაც იგი ძლიერ ზრდასთან, ერთად საკმაოდ უხვი მოსავლიანობით და ყურძნის გარეგნული

. სილამაზით და მაღალ ხარისხოვანი გემური თვისებებით ხასიათდება ( ).თითა შედარებით ადრე მწიფდება სექტემბრის შუა რიცხვები

Page 56: კონფერენცია "ვაზი"

ბზვანურა

Page 57: კონფერენცია "ვაზი"

• კლარჯული• . კლარჯული თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიშია ყურძენი საუცხოო

, , გემური თვისებების ტრანსპორტაბელობის შენახვის დიდი ( ), უნარის ინახება თითქმის გაზაფხულამდე მტევნისა და

მარცვლების გარეგნული სილამაზისა და აგრეთვე საკმაოდ უხვი მოსავლიანობის გამო კლარჯული საქართველოს

- სუფრის ყურძნის ჯიშთა ერთ ერთი საუკეთესო . წარმომადგენლად ითვლება როგორც სახელწოდება

, ` ~ გვიჩვენებს კლარჯული თითქოს კლარჯეთიდან უნდა - , იყოს გადმოტანილი გურია აჭარის რაიონებში სადაც მას

განვითარებისთვის მეტად ხელშემწყობი ეკოლოგიური .პირობები დახვდა

Page 58: კონფერენცია "ვაზი"

კრახუნა . კრახუნა ადგილობრივი თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიშია მისგან მზადდება

. იმერული ტიპის მაღალალკოჰოლიანი სასუფრე თეთრი ღვინო ჯიში პერსპექტიულია ასევე მაგარი და სადესერტო ღვინოების

. დასამზადებლად კრახუნა გავრცელებულია ძირითადად. იმერეთში სიმწიფის დასაწყისის და სრული სიმწიფის დადგომის ვადის ( , მიხედვით იგი იმერეთის ძირითად საწარმოო ვაზის ჯიშებზე ციცქა

) . ცოლიკოური ერთი პერიოდით უფრო ადრე მწიფდება კრახუნა . შედარებით ადრე იწყებს პირველ და სრული მოსავლის მოცემას მისი

, -ნამყენები დარგვიდან მეორე წელს იძლევა პირველ ნიშანს ხოლო მესამე – . მეოთხე წლიდან სრულ მოსავალს კრახუნა საშუალოზე მაღალი

. 80-მოსავლიანობით ხასიათდება მისი საჰექტარო საშუალო მოსავალია100 . ცენტნერი დაკვირვებების მიხედვით კრახუნა ჭრაქს ნაკლებად

, , უძლებს განსაკუთრებით ეს შესამჩნევია დაბლობზე გაშენებულ ვენახებში . ხოლო ნაცრის მიმართ იგი საშუალო გამძლეა ადგილობრივ იმერულ

. ვაზის ჯიშებს შორის კრახუნა ფილოქსერას სუსტად უძლებს კრახუნა , კარგად გვარობს თითქმის ყველა ტიპის ნიადაგზე გარდა დაჭაობებულ

, და მლაშე ნიადაგებისა მაგრამ მაღალხარისხოვან ღვინოს იგი , ნეშომპალა კარბონატულ ტყის კარბონატულ და სუსტად გაეწერებულ . ნიადაგებზე იძლევა ზამთრის ყინვებს კრახუნა შედარებით კარგად

. უძლებს ახალი ვენახების გაშენებისას გაეწერებულ მძიმე ნიადაგებზე უნდა შეირჩეს საძირე რიპარია X 3306, რუპესტრის ნეშომპალა

, კარბონატულ ნიადაგებზე ბერლანდიერი რიპარიას ჰიბრიდები 5 , ძირითადად ბბ ხოლო მშრალ ქვიან მწირ ნიადაგებზე საძირე რუპესტრის

. . დულო კრახუნა მაღალხარისხოვან სუფრის ღვინოს იძლევა იმერული , წესით დაყენებული ღვინო მუქი შეფერილობისაა იგი მოქარვისფრო

, , , ყვითელია ხასიათდება თავისებური ჯიშური არომატით ენერგიით დიდი . სხეულით და ოდნავი უხეშობით ახალგაზრდობაში დავარგებისას ღვინო

, საგრძნობლად უმჯობესდება იგი ლამაზ მოქარვისფრო ყვითელ ფერს, იღებს ივითარებს ძლიერ ჯიშურ ბუკეტს და ხდება უფრო ნაზი და

.ჰარმონიული

Page 59: კონფერენცია "ვაზი"
Page 60: კონფერენცია "ვაზი"

ქართული - საგანძური

თელავის რაიონის სოფელ

წინანდალში არის135 წლის ვაზი- ,, ", შავი თითა

რომლის გარშემოწერილობა

125 - , სმ ია მტევანი კი4-5 - .კგ ს იწონის

Page 61: კონფერენცია "ვაზი"

ცისუსი (იგივე ოთახის ვაზი)

Page 62: კონფერენცია "ვაზი"
Page 63: კონფერენცია "ვაზი"

• :პროექტის სახელი „ “ვაზი და საქართველო 1-2 :პროექტის მოკლე აღწერა წინადადებით საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში გავრცელებული ვაზის ჯიშების და ყურძენთან

.დაკავშირებული ქართული ტრადიციების მოძიება და გაცნობა :პროექტის სრული აღწერა , , საქრთველო ვაზისა და ღვინის ქვეყანაა შესაბამისად მასთან დაკავშირებული ტრადიციები უძველესი

. , დროიდან მოდის მოსწავლეებმა უნდა მოიძიონ და გაეცნონ საქართველოს სახვადასხვა კუთხეში გავრცელებულ ვაზის ჯიშებს მის, , , , . , ( , მოვლას ღვინის დაყენებას მისი შენახვის წესებს ჭურჭელს მარანს აგრეთვე რა პროდუქტებს ამზადებენ ყურძნისგან ჩამიჩი

, , . .). , , , . ბადაგი ჩურჩხელა ტყლაპი და ა შ გაეცნობიან სხვადასხვა კუთხის ისტორიას კულტურას ტრადიციებს ქართულ სუფრას , , , .შეგროვებული მასალის მიხედვით შექმნიან ფოტოალბომს ჩანახატებს მოაწყობენ გამოფენას პრეზენტაციას / :მონაწილეთა ასაკი კლასები 10-17 / -5 - -12 .წელი მე მე კლასები

/ :ვადები ხანგრძლივობა 5 .თვე :პროექტის შესაძლო აქტივობები კლასში , . , მასალის მოძიება ლიტერატურის ინტერნეტის საშუალებით ჩანახატების შესრულება

, , , .ფოტოალბომის შექმნა პრეზენტაციის ვიქტორინის გამოფენის გამართვა / , :მოსალოდნელი შედეგები პროდუქტები რაც შეიძლება შეიქმნას , , , , ფოტოალბომი ჩანახატები პრეზენტაცია ბროშურა

. , ფოტოებისა და ნახატების გამოფენის მოწყობა ბლოგი შეგროვებული მასალების მიხედვით ვაზისა და ღვინისადმი მიძღვნილი .მუსიკალური ნაწარმოებების ალბომი :სარგებელი სხვებისათვის , , გაეცნობიან საქართველოს კუთხეებში გავრცელებული ვაზის ჯიშებს ღვინის დაყენების ტრადიციებს

.ყურძნისგან დამზადებულ სხვადასხვა პროდუქტებს და ქართული ვაზისა და ღვინის მნიშვნელობას მსოფლიოში :სამუშაო ენა .ქართული

/ / :საგნებთან საგნობრივ ჯგუფებთან ეროვნულ სასწავლო გეგმასთან კავშირიქართული - ( , ...) , სხვადასხვა საშუალებებით ბიბლიოთეკა ინტერნეტი სასარგებლო ჩვევების ჩამოყალიბება ლიტერატურული

, . . , ნაწარმოებების გაცნობა სადაც ვაზზეა საუბარი მხატვრული ტექსტის გაგება და თვითგამოხატვა მსჯელობის უნარის განვითარება .დისკუსიაში მონაწილეობა

გეოგრაფია - , , , გაეცნობიან საქართველოს იმ კუთხეების გეოგრაფიას სადაც ვაზია გავრცელებული კლიმატს რომელი ჯიშისთვის .რომელი კუთხეა უფრო ხელსაყრელი და კარგად ხარობს

ისტორია - , , - , გაეცნობიან საქართველოს კუთხეების ისტორიას ტრადიციებს წეს ჩვეულებებს რა გავლენა იქონია კონკრეტული .კუთხის ისტორიამ იქ გავრცელებული ვაზის ჯიშების განვითარებაზე

ბიოლოგია - , - , ( , , გაეცნობიან და შეისწავლიან ვაზის როგორც მცენარის ზრდა განვითარებას მისი მოვლის მორწყვა გასხლვა . .) , .შეწამვლა და ა შ წესებს რომელი ნიადაგია უფრო ხელსაყრელი კონკრეტული ვაზის ჯიშისთვის

ხელოვნება - , ( , , ხელოვნების სხვადასვა დარგების გაცნობა სადაც ვაზია მთავარი თემა ტილოები ქანდაკებები არქიტექტურული, . , .ძეგლები ეკლესიები ფარდაგები გობელენები

:მუსიკა , , .ვაზის თემაზე შექმნილი მუსიკალური ნაწარმობები ხალხური სიმღერები საგალობლები :მონაწილეები სხვა სკოლიდან .

:პროექტის ფასილიტატორის სახელი . :პროექტის ფასილიტატორის ელ ფოსტა /

Page 64: კონფერენცია "ვაზი"

ღვინო მრავალ სამკურნალო თვისებებს შეიცავს. ხალხურ მკურნალობაში ღვინის ზემოაღნიშნული მიზნით გამოყენება, ქართული ტრადიციული და ხალხური მედიცინის მიღწევათა რიგში დგება

Page 65: კონფერენცია "ვაზი"

• დამწვრობის სამკურნალოდ ძმრისა და ღვინის გამოყენება

დამოწმებულია ძველ ქართულ სამედიცინო

. ლიტერატურაში ხალხური მედიცინა ღვინოს მოტეხილობის

, მკურნალობაშიც იყენებს შავ ღვინოში ხარშავენ მცენარე

საროს ძირებს და აღნიშნული . წამლით მკურნალობდნენ ასევე

_ წყალ ღვინისა და დანაყილი ნიგვზის შერევით ამზადებდნენ

ნაღრძობის სამკურნალო. ( წამალსაც ასეთ ბავშვს რომელიც

, აღარ იზრდება კუნთები , მოდუნებული აქვს ახასიათებს

, , სიგამხდრე უმადობა ყვითლდება .) და სხვ ღვინოში სხვადასხვა

სამკურნალო მცენარეების ნახარშის აბაზანებით

მკურნალობდნენ.

Page 66: კონფერენცია "ვაზი"

, ახლო წარსულში ,,იმერეთში ექიმბაშებ

ი სხვადასხვა დაავადებების სამკურნალოდ შავ

,, ღვინოზე დადუღების წესით ამზადებდნენ

ძვირად ღირებულწამლებს.

Page 67: კონფერენცია "ვაზი"

ალოეს და მაისის უცეცხლო თაფლს შეურევდნენ (600_600 .), თანაბარი რაოდენობით გრ დაუმატებდნენ

სამსუფრის კოვზ არყის ხის კვირტს და სამ ლიტრ შავ ( ). ღვინოს ხვანჭკარა აღნიშნული წამალი ღვინოზე

. ცივად დაყენების წესით მზადდება დაკეპილ ალოეს და სხვა ინგრედიენტებს ჩაყრიან ღვინოში და ბნელ და

. გრილ ადგილზე დადგამენ სხვადასხვა სახის დაავადებების სამკურნალო ნახარშ

,, ~ წამლებში იცვლება ღვინოზე დასადუღებელი( ) : ; ღვინოში მოხარშული მცენარეები კვლიავი

; ბროწეულის კანი ასკილის და ლეღვის ; ყლორტები ; . მაყვლის ძირები ალოე და სხვა ჩამოთვლილი

მცენარეები ტკივილგამაყუჩებელ და სამკურნალო . თვისებებს შეიცავენ ყურის ტკივილის დასაამებლად

ღვინის ორთქლით ინჰალაციურ მკურნალობას. მიმართავდნენ ნაღვინარ დოქში ჩაასხამდნენ

ადუღებულ წყალს და მტკივან ყურს მის ორთქლზე, . გაიჩერებდნენ შემდეგ თბილად შეიხვევდნენ

Page 68: კონფერენცია "ვაზი"

• ხალხურ მედიცინაში ღვინოზე ნახარში წამლები გამოიყენებოდა შინაგანი

- ,, ~, დაავადებების მუცლის ტკივილის ღვიძლის . .... და სხვ დაავადებების სამკურნალოდაც სამ

ლიტრ შავ ღვინოში მოხარშავდნენ ერთ , კილოგრამ მაყვლის ძირებს ხარშვით

100 დაიყვანდნენ ერთ ლიტრზე და ჭამის წინ გრამს ასმევდნენ ავადმყოფყურის ტკივილის

დასაამებლად ღვინის ორთქლით ინჰალაციურ . მკურნალობას მიმართავდნენ ნაღვინარ დოქში

ჩაასხამდნენ ადუღებულ წყალს და მტკივან ყურს , მის ორთქლზე გაიჩერებდნენ შემდეგ თბილად

. შეიხვევდნენ ღვინო გამოიყენებოდა კბილის ამოღების დროს

. როგორც ასეპტიკური გამოსავლები საშუალება ღვინოში მოხარშული ბროწეულის ქერქის

, ნახარში კი კბილის ტკივილის სამკურნალო . . საშუალება იყო ს

Page 69: კონფერენცია "ვაზი"

.ყურძენი ეკუთვნის ყველაზე ძვირფას მცენარეთა ჯგუფს

- ყურძენი შესანიშნავი აღდგენითი და მატონიზირებელი. , , საშუალებაა ყურძნის წვენი შეიცავს შაქარს ბოჭკოვანას

, , ორგანული მჟავებს ასკორბინის მჟავას ვიტამინ B- , , ს პექტინს, . , მინერალებს ფერმენტებს დადგენილია რომ ყურძენი

. - .ასტიმულირებს ძვლებს ყურძენი კარგი წყარო კალიუმის

, ერთი ჭიქა ყურძნის წვენის ყოველდღიური მიღება ორგანიზმს შეავსებს B , ვიტამინით რომელიც ორგანიზმს დაეხმარება

, . სტრესების მოხსნაში დეპრესიის დაძლევაში ყურძნის წვენი , . აძლიერებს ფრჩხილებს თმას ყურძენი შეიცავს საკმაოდ დიდი

რაოდენობით ვიტამინ C- , , ს რაც იმას ნიშნავს რომ ის იცავს . ორგანიზმს ბაქტერიებისაგან ყურძნის წვენის საშუალებით

. ელასტიურობა ენიჭება კანი ყურძენი შეიცავს ვიტამინ E- - , ს ს !რომელიც ასტიმულირებს ორგანიზმის უჯრედებს

ყურძენი და ყურძნის წვენი არის რეკომენდირებული ნაწლავების, , , პერესტალტიკის ტრაქეიტის ბრონქიტის გულსისხლძარღვთა

.დაავადებების დროს

, , წითელი ყურძნის შეიცავს ანტიოქსიდანტებს ფლავონოიდებს, . , ტანინებს კატეხინებს იგი აუმჯობესებს გულისცემას არტერიულ

, , წნევას აუმჯობესებს სისხლს და ზრდის ჰემოგლობინის დონეს , აჯანსაღებს ღვიძლს ხელს უწყობს სხეულიდან დაგროვილი .ტოქსინების გამოდევნას

Page 70: კონფერენცია "ვაზი"
Page 71: კონფერენცია "ვაზი"

ვაზის ფოთლის ტოლმა განსაკუთრებით გემრიელია. იმისთვის რომ მისი არომატით მთელი ზამთარი ვისიამოვნოთ, შეგვიძლია დავაკონსერვოთ და ისე შევინახოთ. ეს ძნელი სულაც არაა.

Page 72: კონფერენცია "ვაზი"

• :ინგრედიენტები• ვაზის ფოთლები• 120 ცალი• ძმარი• 200 მლ• შაქარი• 1 .ს კ• მარილი• 2 .ს კ• წყალი• 1 ლ• ოხრახუში და

ტარხუნა• სურვილით

Page 73: კონფერენცია "ვაზი"

• , , , , შევარჩიოთ შედარებით თხელი ნაზი საშუალო ზომის ფოთლები რადგან დიდი ფოთლები , . . 10-10 როგორც წესი უფრო უხეშია კარგად გავრეცხოთ და დავწრიტოთ ზედმეტი წყლისგან

, ფოთოლი ერთმანეთზე დავალაგოთ და სიგარასავით გადავახვიოთ შემდეგ სუფთა ქილებში. , . ჩავალაგოთ ძალიან მჭიდროდ ნუ ჩავდებთ რომ მარინადი ყველგან თანაბრად მოხვდეს

, სურვილის შემთხვევაში ამ ეტაპზევე ჩავაყოლოთ ქილაში ოხრახუშის ან ტარხუნის რამოდენიმე ( , )ღერო ეს აუცილებელი არ არის მაგრამ კარგ არომატს აძლევს

: , , , . მოვამზადოთ მარინადი წყალი მარილი შაქარი ძმარი წამოვადუღოთ და დავასხათ ქილებს , . მჭიდროდ დავაფაროთ სახურავები ამოვატრიალოთ და დავალაგოთ თავით ქვემოთ ასევე. , , .გავაციოთ შემდეგ გადავიტანოთ გრილ მზისგან დაცულ ადგილას სარდაფში ან საკუჭნაოში

, .გამოყენების წინ მდუღარეს გადავავლებთ ზედმეტი მარილის მოსაცილებლად

2 .გამოდის საშუალო ზომის ქილა

, . დაკონსერვების გარდა შესაძლებელია ფოთლების გაყინვაც გარეცხილ და გამშრალ, , ფოთლებს ზემოთ აღწერილი წესით გადავახვევთ სიგარასავით შევფუთავთ კულინარიულ

. . ცელოფანში და საყინულეში შევინახავთ გალღვობის შემდეგ ფოთოლი გამუქდება მას ჩვეული .წესით დავდუღრავთ და გამოვიყენებთ

Page 74: კონფერენცია "ვაზი"
Page 75: კონფერენცია "ვაზი"

• - . ყურძენი მოიაზრება ღმერთების ხილად ეს პროდუქტი ხასიათდება ღვთაებრივი სამკურნალო და გემოვნური. , თვისებებით მისი მოხმარება რეკომენდირებულია

, როგორც ცალკე პროდუქტი რადგან ორგანიზმი შესანიშნავად ითვისებს მას და დიდი სარგებლობა მოაქვს

. მისთვის ყურძნის ხარისხის დასადგენად მთავარია .გავსინჯოთ მისი გემო

Page 76: კონფერენცია "ვაზი"

მსოფლიოში არც ერთ კენკრას არ შეუძლია , იტრაბახოს ისეთი საოცარი პოპულარობით როგორც

. , ყურძენს გარდა იმისა რომ ყურძნის არსებობის 7000 , ისტორია ითვლის წელს არსებობს სპეციალური

– მეცნიერება , ამპელოგრაფია რომელიც დაკავებულია ყურძნის სახეობებისა და ხარისხების

. , შესწავლით თვით ჰიპოკრატე მიიჩნევდა რომ ყურძნის წვენსა და დედის რძეს აქვთ ერთნაირი

. , სასარგებლო თვისებები ძველად როდესაც , ლეგიონერები სალაშქროდ მიდიოდნენ მათ მიერ

. წაღებულ საგზალს პური და ქიშმიში წარმოადგენდა , , არ დაგავიწყდეთ რომ დიდი ხანია რაც ყურძენი

გემრიელი დელიკატესების რიგიდან გადატანილია" " . , სამკურნალო პროდუქტების კატეგორიაში ამბობენ

რომ თურმე კლეოპატრა კოსმეტიკური მიზნებისათვის , იყენებდა ყურძნის წვენს რათა სახის კანისთვის

. მიენიჭებინა სიმკვრივე და სიქათქათე

Page 77: კონფერენცია "ვაზი"

• . ყურძნის შესანახად განსაკუთრებული პირობებია საჭირო მისი , შესანახი ადგილი კარგად უნდა ნიავდებოდეს და ტენიანობა

80-90%. უნდა იყოს ამაზე ნაკლები ტენიანობის პირობებში იგი , უბრალოდ ჭკნება ხოლო უფრო მაღალ ტენიანობის პირობებში

. , -0,5 ადვილად ლპება მისი შესანახი ოპტიმალური ტემპერატურა +0,5 . გრადუსი ცელსიუსიდან გრადუს ცელსიუსამდეა ოდნავ

. მაღალ ტემპერატურაზეც ინახება იგი სარდაფის პირობებში თუ ყუთებში ან კონტეინერებში მოვათავსებთ მას ზემოდან უნდა

. დავაყაროთ ნახერხი ასევე შეიძლება მისი შენახვა ქაღალდის , პაკეტში და პირსახოცშემოხვეულ მდგომარეობაში ოღონდ

. მტევნები არ უნდა იყოს მჭიდროდ ერთმანეთთან

Page 78: კონფერენცია "ვაზი"

• ჩვეულებრივ საყოფაცხოვრებო მაცივარში უმჯობესია ყურძენი ქაღალდის . , პაკეტით შევინახოთ თუ გარემოში ყინვა არ არის შეგვიძლია ყურძენი

, . მოვათავსოთ აივანზე ქაღალდგადაფარებულ მდგომარეობაში ყურძნის , , მუქი ფერის ჯიშები უკეთესად ინახება ვიდრე მისი ღია ფერის

. , წარმომადგენლები საერთოდ შესანახად უნდა აირჩეს ხარისხიანი და . 3 დაუზიანებელი მტევნები რაც არ უნდა ვეცადოთ ყურძენს კვირაზე მეტ

. ხანს სახლის პირობებში ვერ შევინახავთ არსებობს სპეციალური, . , საცავები სადაც დაცულია შენახვის იდეალური პირობები ეს სათავსო

აღჭურვილია სპეციალური აირის გარემოთი და აქ ყურძნის შენახვა . ნახევარი წელია შესაძლებელი

. ყურძენი სტრატეგიული დანიშნულების ხილია მისგან მზადდება ღვინო . და სხვა ალკოჰოლური სასმელები მისგან მიღებულ წვენსა და ქიშმიშს

. მეტად სასარგებლო თვისებები ახასიათებს ყურძნის მარცვლების შენახვა გაყინულ მდგომარეობაშიც შესა

.ძლებელია

Page 79: კონფერენცია "ვაზი"

• « » , შემოვიდა შემოდგომა და ყურძნის სეზონიც დაიწყო თუმცა რამდენად არის რეკომენდებული ამ ნაყოფის

, ბავშვისთვის მიცემა და რა წესები უნდა დავიცვათ ეს . ყველამ არ იცის ამ გემრიელი და საკმაოდ სასარგებლო

ხილის არასწორმა თუ გადამეტებულმა გამოყენებამ .შეიძლება ზიანიც კი მიაყენოს ბავშვის ჯანმრთელობას

• , პირველ რიგში პედიატრების რეკომენდაციაა რომ სამ . წლამდე ბავშვს ყურძენი არ აჭამოთ მიუხედავად მისი

, სარგებლობისა ის არც ისე ადვილად გადასამუშავებელი , ხილია ბავშვის კუჭნაწლავისთვის და ჯობს ცოტა გვიან

. გაასინჯოთ

Page 80: კონფერენცია "ვაზი"

, აუცილებელი წესია ყურძენი , გულმოდგინედ გაირეცხოს თვით

, მარცვლებზე ხელის გადასმითაც კი რადგან უმეტესად მას შეწამვლისას

მიღებული შხამების რაღაც ნაწილი , მაინც შენარჩუნებული აქვს და ჯობს ის

. , კარგად მოვაცილოთ ასევე როდესაც , ბავშვს ვაძლევთ კარგად უნდა

, გავარჩიოთ რომ ყურძნის მარცვლებთან ერთად რაიმე მწერი არ

( შეჰყვეს ხშირია აკიდოებში , გახლართული პაწაწინა ობობები

. .) ჭიანჭველები და ა შ ან დაზიანებული .მარცვალი არ ჭამოს

Page 81: კონფერენცია "ვაზი"

• , ყურძნის მიღება მასში შაქრის მაღალი შემცველობისა და , მაღალკალორიულობის გამო ასევე დაუშვებელია

, , მათთვის ვისაც შაქრიანი დიაბეტი აწუხებს ასევე კუჭის, , წყლული ჰიპერტონია სიმსუქნე და გულის ზოგიერთი

. დაავადება , , რაც შეეხება მის სარგებლობას ცხიმებს თუ გამოვრიცხავთ

. ის რძეს უთანაბრდება მასში ბევრია გლუკოზა და, , , ფრუქტოზა მდიდარია უჯრედისით პექტინებით

, , . არომატული ნივთიერებებით ფერმენტებით ვიტამინებით , მასში ბევრი მინერალური ნივთიერებაა განსაკუთრებით

.კალიუმი და მაგნიუმი

Page 82: კონფერენცია "ვაზი"

• , , ხელს უწყობს სისხლმბადობას ამაღლებს სისხლის შედედების უნარს , . ამკვრივებს სისხლძარღვების კედელს აწესრიგებს გულის მუშაობას

, ხშირად იყენებენ როგორც შხამსაწინააღმდეგო საშუალებას . მოწამვლის დროს

• , , ყურძენი სასარგებლოა ბრონქული ასთმის პლევრიტის ზედა სასუნთქი . , გზების ანთების დროს ყურძნის წვენი უხდება სისხლს ორგანიზმიდან

, გამოჰყავს შლაკები და დადებითად მოქმედებს თირკმლების. ღვიძლისმუშაობაზე მას დამამშვიდებელი მოქმედება აქვს და უხდება

, .იმ ბავშვებს რომლებსაც ძილის დარღვევა აქვთ• ( ). სასარგებლოა ყურძნის ჩირი ქიშმიში მხოლოდ ქიშმიშის ნაყენიც კი

(80 0,25 გრამ ქიშმიშს ასხამენ ლ ადუღებულ წყალს და ერთ საათს) . აჩერებენ ამაგრებს იმუნურ სისტემას ყურძნის მიღება სასურველია

.სხვა პროდუქტებისგან განცალკევებით

Page 83: კონფერენცია "ვაზი"

• . ყურძენი არა მხოლოდ გემრიელია ის ასევე შეიცავს უამრავ ვიტამინს და ანტიოქსიდანტს და კარგია სახის

.ნიღბებისთვის• , გთავაზობთ სახის ნიღბის რეცეპტებს რომელიც

.განკუთვნილია სხვადასხვა ტიპის კანისთვის

Page 84: კონფერენცია "ვაზი"

ყურძნის გასაწენდი გელი ყველა ტიპის კანისთვისინგრედიენტები:•2-3 მწიფე ყურძენი

გამოვწუროთ ყურძნის წვენი და წავისვათ . მთლიან სახეზე თვალის უპეების გარდა

.შემდეგ ჩამოვიბანოთ თბილი წყლით

Page 85: კონფერენცია "ვაზი"

სახის ნიღაბი ცხიმიანი კანისთვისინგრედიენტები:•1 სუფრის კოვზი ყურძნის წვენი•1 ს/კ ლიმნის წვენი•1 ს/კ პიტნის წვენი•ცივი წყალი•ვარდის წყალი

, .შეურიეთ ერთმანეთში ყურძნის ლიმნის და პიტნის წვენი 20 , წაისვით სახეზე და გაიჩერეთ წუთის განმავლობაში

. , შემდეგ ჩამოიბანეთ ახლა აურიეთ ცივი წყალი და ვარდის წყალი ერთმანეთსი და გადაისვით სახეზე.

Page 86: კონფერენცია "ვაზი"

ყურძნის და გვირილის ჩაი ყველა კანის ტიპისთვისინგრედიენტები:•5 ყურძენი•2 ს/კ გვირილის ნაყენი•2 ს/კ სიმინდის ფქვილი

შეურიეთ გვირილის ნაყენი და სიმინდის ფქვილი. . ერთმანეთში უნდა მიიღოთ პასტის მაგვარი მასა

.შემდეგ ამ ნაზავს დაუმატეთ ყურძნის წვენი   15 . ნაზავი შეიზილეთ სახეზე და დაელოდეთ წუთი შემდეგ ჩამოიბანეთ და წაისვით დამატენიანებელი

.კრემი

Page 87: კონფერენცია "ვაზი"

ქიშმიში• , ქიშმიში რკინის ძირითადი წყაროა რკინას კი როგორც

. ცნობილია ქსოვილებამდე ჟანგბადის მიტანა აკისრია 218 ნახევარი ჭიქა ქიშმიშის ენერგეტიკული ღირებულება

, 3 . კილოკალორიაა შეიცავს გრამ ნახშირწყალს ქიშმიშში შენარჩუნებულია ქორფა კენკრის ყველა სასარგებლო

. თვისება ის შეგიძლიათ სამკურნალოდ წლის ნებისმიერ .დროს გამოიყენოთ

• ვიტამინებიდან ქიშმიშში უხვადაა B1, B5, B6, B12, P, PP, C, – , , , მინერალებიდან კალიუმი კალციუმი მაგნიუმი

, , , . მანგანუმი კობალტი ფოსფორი რკინა ყურძნის ჩირი , დიდი რაოდენობით შეიცავს აგრეთვე ფოლიუმის მჟავას

, (79,5-87,5%), კაროტინს შაქრებს აზოტოვან ნივთიერებებს(2,1-2,9%), .ნახშირწყლებსა და ორგანულ მჟავებს

• – , ქიშმიში ეს არის კალიუმის მაგნიუმისა და ნიკოტინის ( ) , მჟავის ზზ ვიტამინი კონცენტრირებული წყარო ამიტომ

– დღემდე გულ სისხლძარღვთა დაავადებების შეუცვლელ . სამკურნალო საშუალებად ითვლება ამავე დროს ქიშმიში , ნატურალური ანტიდეპრესანტია რომელიც უძილობისა

. და სტრესის შედეგების დაძლევას ეხმარება

Page 88: კონფერენცია "ვაზი"
Page 89: კონფერენცია "ვაზი"

როგორ შევინახოთ ყურძნის წვენი

მომზადების პროცესი

გავრეცხოთ ყურძენი და.დავმარცვლოთ

შემდეგ გავწუროთ საწურზე

გაწურული წვენი ჩავასხათ ქვაბში და. ვადუღოთ დუღილის დროს დრო და

დრო მოვხადოთ ქაფი

წვენი ჩავასხათ ქილებში და.მოვხუფოთ

Page 90: კონფერენცია "ვაზი"
Page 91: კონფერენცია "ვაზი"