სამი მუშკეტერი ალექსანდრე დიუმა

448
1 mTargmneli ivane maWavariani aleqsandre diuma sami muSketeri avtoris winasityvaoba saidanac irkveva, rom ambis gmirebi, romlebzedac pativi gveqneba mkiTxvelT movuTxroT, ar arian miTologiurni, Tumca maTi saxelebi `os~-ze da `is~-ze bolovdeba. daaxloebiT erTi wlis winaT, roca mefis biblioTekaSi ludoviko meToTxmetis istoriisaTvis masalebs veZebdi, SemTxveviT wavawydi `baton d artanianis mogonebebs~, romelic, _ iseve, rogorc umravlesoba im drois nawarmoebebisa, roca avtorebi, Tumca simarTlis Tqma ki ewadaT, cdilobdnen, Tavidan aecilebinaT amis Sedegad cotaTi Tu didi xniT bastiliaSi jdoma, _ dabeWdili iyo amsterdamSi, pier ruJTan. saTaurma mimizida; es memuarebi biblioTekis mcvelis TanxmobiT Sin waviRe da gatacebiT davewafe. me ar Sevecdebi, dawvrilebiT gavarCio aq es saintereso nawarmoebi, mxolod im mkiTxvelT, romelTac ician warsulis fasi, vurCev, gaecnon maT. isini am memuarebSi ipovian xelovanis erTi xelis mosmiT Seqmnil portretebs, da, Tumca es naucbaTevi Canaxatebi umetes SemTxvevaSi gakeTebulia yazarmis karebze da samikitnos kedlebze, mkiTxvelni mainc gamoicnoben maTSi ludoviko XIII, ana avstriels, riSelies, mazarinis da im drois sxva didebulT; suraTebi iseve namdvilia, rogorc b-n anketilis istoriebSi. magram, rogorc cnobilia, mwerlis axirebul gonebas xandaxan is aaRelvebs, rac mkiTxvelTa farTo wrisaTvis SeumCnevelia. memuarebis aq ukve aRniSnuli RirsebebiT iseve aRfrTovanebulni, rogorc ueWvelad aRfrTovandebian sxvebic, Cven mainc yvelaze metad gagvaoca erTma garemoebam, romlisTvisac, albaT, Cvenamde aravis araviTari yuradReba ar miuqcevia. d artaniani hyveba, rom, roca pirvelad gamocxadda mefis muSketerebis kapitanTan, baton de trevilTan, mis misaReb oTaxSi Sexvda sam axalgazrdas, romelnic msaxurobdnen im saxelovan polkSi, sadac TviTon mas surda, hqonoda pativi, CaericxaT, da rom maT erqvaT aTosi, porTosi da aramisi. unda gamovtydeT, CvenTvis ucnobma saxelebma gagvaoces da maSinve azrad dagvebada, rom es mxolod fsevdonimebia, romliTac d artanianma dafara namdvili saxelebi, SeiZleba cnobilebic, Tuki am metsaxelTa matarebelT es saxelebi TviTonve ar airCies im dRes, roca TavianTi Tavgunebobisa Tu ganawyenebisa an kidev siRaribis gamo muSketeris ubralo mosasxami moisxes. mas Semdeg mosveneba aRar gvqonda, vcdilobdiT, imdroindel TxzulebebSi wavwydomodiT Tundac kvals am araCveulebrivi saxelebisas, romelTac aseTi cxoveli interesi aRgviZres.
  • Upload

    -
  • Category

    Education

  • view

    237
  • download

    25

Transcript of სამი მუშკეტერი ალექსანდრე დიუმა

Page 1: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

1

mTargmneli ivane maWavariani

aleqsandre diuma

sami muSketeri

avtoris winasityvaoba

saidanac irkveva, rom ambis gmirebi, romlebzedac pativi gveqneba mkiTxvelT movuTxroT, ar arian miTologiurni, Tumca maTi saxelebi `os~-ze da `is~-ze bolovdeba.

daaxloebiT erTi wlis winaT, roca mefis biblioTekaSi ludoviko meToTxmetis istoriisaTvis masalebs veZebdi, SemTxveviT wavawydi `baton d'artanianis mogonebebs~, romelic, _ iseve, rogorc umravlesoba im drois nawarmoebebisa, roca avtorebi, Tumca simarTlis Tqma ki ewadaT, cdilobdnen, Tavidan aecilebinaT amis Sedegad cotaTi Tu didi xniT bastiliaSi jdoma, _ dabeWdili iyo amsterdamSi, pier ruJTan. saTaurma mimizida; es memuarebi biblioTekis mcvelis TanxmobiT Sin waviRe da gatacebiT davewafe.

me ar Sevecdebi, dawvrilebiT gavarCio aq es saintereso nawarmoebi, mxolod im mkiTxvelT, romelTac ician warsulis fasi, vurCev, gaecnon maT.

isini am memuarebSi ipovian xelovanis erTi xelis mosmiT Seqmnil portretebs, da, Tumca es naucbaTevi Canaxatebi umetes SemTxvevaSi gakeTebulia yazarmis karebze da samikitnos kedlebze, mkiTxvelni mainc gamoicnoben maTSi ludoviko XIII, ana avstriels, riSelies, mazarinis da im drois sxva didebulT; suraTebi iseve namdvilia, rogorc b-n anketilis istoriebSi.

magram, rogorc cnobilia, mwerlis axirebul gonebas xandaxan is aaRelvebs, rac mkiTxvelTa farTo wrisaTvis SeumCnevelia. memuarebis aq ukve aRniSnuli RirsebebiT iseve aRfrTovanebulni, rogorc ueWvelad aRfrTovandebian sxvebic, Cven mainc yvelaze metad gagvaoca erTma garemoebam, romlisTvisac, albaT, Cvenamde aravis araviTari yuradReba ar miuqcevia.

d'artaniani hyveba, rom, roca pirvelad gamocxadda mefis muSketerebis kapitanTan, baton de trevilTan, mis misaReb oTaxSi Sexvda sam axalgazrdas, romelnic msaxurobdnen im saxelovan polkSi, sadac TviTon mas surda, hqonoda pativi, CaericxaT, da rom maT erqvaT aTosi, porTosi da aramisi.

unda gamovtydeT, CvenTvis ucnobma saxelebma gagvaoces da maSinve azrad dagvebada, rom es mxolod fsevdonimebia, romliTac d'artanianma dafara namdvili saxelebi, SeiZleba cnobilebic, Tuki am metsaxelTa matarebelT es saxelebi TviTonve ar airCies im dRes, roca TavianTi Tavgunebobisa Tu ganawyenebisa an kidev siRaribis gamo muSketeris ubralo mosasxami moisxes.

mas Semdeg mosveneba aRar gvqonda, vcdilobdiT, imdroindel TxzulebebSi wavwydomodiT Tundac kvals am araCveulebrivi saxelebisas, romelTac aseTi cxoveli interesi aRgviZres.

Page 2: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

2

marto im wignebis sia, romelic am mizniT wavikiTxeT, albaT mTel Tavs Seadgenda, rac Zalze sasargeblo, magram arcTu saintereso iqneboda Cveni mkiTxvelisaTvis. amitom mxolod vetyviT maT, rom im wuTs, roca aseTi xangrZlivi da unayofo ZiebiT suldacemulebma ukve gadavwyviteT, Tavi gagvenebebina mokvlevisaTvis, Cveni cnobili da swavluli megobris, polen parisis rCeviT moviZieT xelnaweri in_folio, romelic miniSnuli iyo #4772 Tu #4773-iT, zustad ar gvaxsovs da dasaTaurebulia Semdegnairad: `graf de la feris mogonebani zogierT ambebze, romelnic safrangeTSi moxda ludoviko XIII mefobis bolos da ludoviko XIV mefobis dasawyisSi~.

SegiZliaT warmoidginoT, rogor gagvixarda, roca am xelnaweris, am Cveni ukanaskneli imedis, furcvlis dros meoce gverdze aRmovaCineT aTosis saxeli, ocdameSvide gverdze _ porTosis, xolo ocdameTerTmete gverdze _ aramisisa.

savsebiT ucnobi xelnaweris povna im epoqaSi, roca istoriulma mecnierebam ganviTarebis aseT maRal safexurs miaRwia, saswaulad gveCvena. viCqareT mogveTxova misi dabeWdvis nebarTva, rom rodisme sxvisi tvirTiT gamovcxadebuliyaviT warweraTa da kazmuli sityvierebis akademiaSi, Tu ver movaxerxebdiT _ rac advili SesaZlebelia, _ frangul akademiaSi Cveni sakuTariT vyofiliyaviT miRebuli.

aseTi nebarTva, Cvens movaleobad migvaCnia. es vTqvaT, siamovnebiT mogvces, rasac aRvniSnavT aq, raTa sajarod vamxiloT arakeTilmosurneTa sicrue, romelnic amtkiceben, TiTqos xelisufleba, romlis drosac vcxovrobT, maincdamainc keTilganwyobili veraa literatorebisadmi.

axla Cveni mkiTxvelis yuradRebas mivapyrobT am Zvirfasi xelnaweris pirvel nawilze, aRvudgenT Sesafer saTaurs da pirobas viZleviT, Tu am pirvel nawils xvda is warmateba, romelsac igi imsaxurebs, da raSic eWvi ar gvepareba, maSinve gamovaqveynebT meore nawilsac.

jerjerobiT ki, raki mamobili meore mamad iTvleba, mkiTxvelT nebas vaZlevT, CvenSi, da ara graf de la ferSi, eZebos sakuTari kmayofilebisa Tu mowyenis saTave.

raki yvelaferi davadgineT, SevudgeT Cvens Txrobas.

úƲÔÆ ÖÆܸ·ÒÆ I

baton d'artanian-mamis sami saCuqari

1625 wlis aprilis pirvel orSabaTs daba mengSi, sadac daibada `vardis

romanis~1 avtori, iseTi mRelvareba iyo, TiTqos mas hugenotebi2 Seseodnen, axla iq

apirebdnen gamagrebas da mis meore laroSelad3 gadaqcevas. mravalma moqalaqem, didi quCis mxridan gamoqceuli qalebi rom dainaxa da karapanebTan bavSvebis Rriali gaigona, saCqarod Caicva javSani. vin muSketiT, vin basri maxviliT SeiaraRda, rom amiT mainc gaemagrebinaT guli. yvela miiswrafoda `Tavisufali me-wisqviles~ sastumrosaken, romlis win uamravi xalxi mogroviliyo da, cnobismoyvareobiT aRsavse, saSinlad xmaurobda.

imxanad aseTi aurzauri Cveulebrivi movlena iyo. calkeul qalaqTa mematianeni TiTqmis yoveldRiurad aRniSnavdnen msgavs SemTxvevebs. warCinebuli seniorebi

Page 3: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

3

erTmaneTs emterebodnen, mefe kardinals ebrZoda, espanelebi _ mefes. am faruli da aSkara brZolebis garda qveyana savse iyo qurdebiT, maTxovrebiT, hugenotebiT, mglebiTa da msaxurebiT, romlebic eomebodnen yvelas _ didsa da pataras. moqalaqe iaraRs ar iSorebda, raTa moegeriebina qurdebi, mglebi da msaxurebi, xSirad _ mebatoneebi da hugenotebic, xandaxan TviT mefec, xolo kardinalisa da espaneTis winaaRmdeg igi arasdros gamovidoda. am odiTganve momdinare Cveulebis mizeziT iyo, rom zemoxsenebul 1625 wlis aprilis pirvel orSabaTs atexili aurzauris dros, Tumca arsad Canda arc wiTel-yviTeli almebi, arc hercog riSelies msaxurebi, mainc yvela `Tavisufali mewisqviles~ sastumrosaken garboda.

iq misulebma maSinve dainaxes am aliaqoTis mizezi. ymawvili kaci... aRvweroT misi portreti erTi kalmis mosmiT. warmoidgineT don

kixoti, oRond 18 wlisa; don kixoti msubuqad Cacmuli, ujavSnod da umuzaradod, don kixoti lurji Salis qurTukiT, romelic ise gaxunebuliyo, rom raRac ucnauri, momwvano cisferi mieRo, warmoidgineT grZeli da Savgvremani pirisaxe; amoweuli yvrimali _ cxadi niSani cbierebisa; ybebi metismetad ganviTarebuli _ am niSniT gamoirCeva gaskoneli, Tund beretic ar exuros, Cvens gmirs ki exura swored aseTi bereti, romelic raRac frTiT daemSvenebina. hqonda farTo da gonieri Tvalebi, kexiani, magram koxta da lamazi cxviri; Tavisi asakis pirobaze metad maRali iyo, xolo vaJkacTan Cia gamoCndeboda; gamoucdeli kaci Cvens gmirs samogzaurod wamosul fermeris Svilad CaTvlida, TasmiT Camokidebuli grZeli xmali rom ar hqonoda, romelic siarulis dros fexebSi exlarTeboda, xolo cxenze jdomisas _ cxenis aburZgnil balans edeboda.

diax, Cvens ymawvil kacs hyavda cxeni da imdenad SesaniSnavi, rom mTeli qveyana mas Sescqeroda. warmoidgineT bearnuli cxeni, Tormeti an TxuTmeti wlisa, Zuagaclili, Turquliani fexebiT; siarulis dros Tavi muxlebamde hqonda

Caqindruli, rac zedmets xdida sadavis xmarebas, Tumca dReSi rva lies1 gavlas mainc axerxebda. saubedurod, am bedauris Rirsebani imdenad iyo miCqmaluli misi feriT da uxeiro siaruliT, rom im droSic ki, rodesac yvela cxenis mcodned iTvleboda, boJansis karibWiT mengSi Semosuli aseTi cxenis gamoCenam savalalo STabeWdileba moaxdina xalxze da amis gamo yvelani aTvalwunebiT uyurebdnen mxedarsac.

Wabuki d'artaniani (es gaxldaT gvari am meore rosinantis mxedar don kixotisa) TviTonve grZnobda, ra sasacilos xdida es jaglagi, Tumca Tavs karg mxedrad Tvlida. amaod rodi oxravda, rodesac es cxeni aCuqa mamam; man kargad icoda, rom es `raSi~, sul didi, oci livri Tu eRireboda, magram mamis is sityvebi, am saCuqars rom dahyvnen Tan, daufasebelni iyvnen.

_ Svilo Cemo, _ uTxra gaskonelma aznaurma im wminda bearnuli kiloTi,

romelic mTel sicocxleSi ver moiSora henrix meoTxem,3 _ Svilo Cemo, es cxeni mamaTqvenis TavlaSi iSva am cametiode wlis winaT; mas aqeT is Cven saxlSia da amitom unda giyvardeT da afasebdeT. aramc da aramc ar gayidoT: dae, mSvidad, patiosnad mokvdes Tavisi siberiT. Tu am cxeniT mogixdaT salaSqrod wasvla, ise mouareT da gaufrTxildiT, rogorc erTgul moxucebul msaxurs. vinicobaa bedma gagiRimaT da didebulebTan erTad sasaxleSi moxvdiT, _ ganagrZo mamam, _ ris srul uflebasac gaZlevT Tqveni Zveli didebuli gvariSviloba, Rirseulad asaxeleT gvari aznaurisa, romelsac mTeli xuTasi wlis ganmavlobaSi saxelovnad atarebdnen Tqveni winaprebi. mudam umwikvlo, patiosnebiT aRsavse iyaviT. kardinalisa da mefis garda aravis araferi dauTmoT. kargad daixsomeT, rom vaJkacobiT, mxolod vaJkacobiT ikafavs gzas dRes aznauri, da Tu vinme erTi wuTiT mainc Sedrkeba, SeiZleba swored im wuTs dakargos man bednieri SemTxveva,

Page 4: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

4

romelsac keTili bedi aniWebda. Tqven axalgazrda xarT da mamaci unda iyoT, amas gavalebT ori garemoeba: jer erTi _ rom gaskoneli xarT, da meorec is, rom Svili xarT Cemi. ar SeuSindeT aranair SemTxveviTobas. da eZieT faTerakebi. xmlis xmareba kargad gaswavleT; muxli rkinisa gaqvT da muSti foladisa. unda ibrZoloT, sadac ki mogixdebaT; unda ibrZoloT miT ufro, rom dueli akrZalulia da, maSasadame, erTiorad mamaci isaa, vinc amas ar SeuSindeba.

_ Svilo Cemo, me SemiZlia gagatanoT mxolod TxuTmeti ekiu, Cemi cxeni da is darigeba, romelic axla moismineT. dedaTqveni Cems saCuqars daumatebs raRac malamos recepts, romelic mas erTma boSa dedakacma misca. es malamo sas-waulmoqmedia da hkurnavs yovelgvar Wrilobas, garda gulisa. gamoiyeneT yvelaferi es, icxovreT bednierad da xangrZlivad... ai kidev ra unda giTxraT: rodi minda Cemgan aiRoT magaliTi, vinaidan me Cems dReSi ar vyofilvar sasaxleSi da mxolod sarwmunoebisaTvis omebis dros moxalised momixda yofna. me minda giTxraT baton de trevilze, romelic odesRac Cemi mezobeli iyo da bavSvobisas hqonda bedniereba eTamaSa Cvens mefe ludoviko mecametesTan, _ RmerTma adRegrZelos igi! xandaxan TamaSi Cxubad gadaiqceoda xolme da am Cxubidan yovelTvis mefe rodi gamodioda gamarjvebuli. baton de trevilisagan miRebulma muStebma mefes didi pativiscema da megobruli grZnobebi aRuZra am aznaurisadmi. Semdeg baton de trevils parizSi pirveli mogzaurobisas xuTjer mouxda duelSi brZola; gansvenebuli mefis gardacvalebis dRidan axalgazrda mefis srulwlovanebamde _ kidev Svidjer, Tu ar CavTvliT omebsa da garemoebebs; srulwlovanebidan dRemde ki _ asjer! ai, amitom duelis asakrZalavad gamosuli mravali brZanebis da dadgenilebis miuxedavad, de trevili muSketerebis kapitania, ese igi, ufrosia gmirTa legionisa, romelsac didad afasebs mefe-batoni da TviT kardinalsac eSinia misi. riSelies ki, rogorc yvelasTvis cnobilia, bevris SiSi rodi aqvs. amas garda, batoni de trevili aTi aTas ekius iRebs weliwadSi da, maSasadame, didi da Zlieri mebatonea. manac TqvensaviT daiwyo. midiT masTan am weriliT, aiReT misgan magaliTi, raTa Tqvenc iseTive didebuli gaxdeT.

am sityvebis Semdeg mamam Tavisi sakuTari xmali Semoartya Svils, siyvaruliT daukocna orive loya da gza dauloca.

mamis oTaxidan gamosul d'artanians deda Sexvda boSa dedakacis ganTqmuli receptiT, romlis xmarebac, mosmenili darigebebis Semdeg, cxadia, xSirad dasWirdeboda ymawvilkacs. dedasTan gamoTxoveba ufro xangrZlivi, nazi da alersiani iyo, vidre mamasTan; imitom ki ara, TiTqos baton d'artanians ar hyvarebodes Tavisi erTaderTi vaJi, ara, batoni d'artaniani mamakaci iyo da vaJkacisaTvis uRirsad miaCnda grZnobebis ayola, qalbatoni d'artaniani ki qali gaxldaT da, amasTanave, mSobeli deda. man didxans itira. Svilis sasaxelod unda aRvniSnoT, rom miuxedavad misi didi mcdelobisa _ ar damorCileboda grZnobebs, rogorc es momaval muSketers Sehferoda, d'artanianma Tavi ver Seikava, mravali cremli daRvara da mozRvavebuli grZnobebis naxevari didi gaWirvebiT SeZlo daemala.

mamis sami saCuqriT aRWurvili ymawvili kaci im dResve gaudga gzas. rogorc ukve mogaxseneT, es saCuqrebi iyo: TxuTmeti ekiu, cxeni da baton de trevilisadmi miwerili werili. darigebebi, cxadia, saTvalavSi Casagdebi ar iyo.

amgvarad, d'artaniani, rogorc moralurad, ise fizikurad Zlier hgavda servantesis gmirs, romelsac ase moxdenilad SevadareT, rodesac istorikosis movaleobam gvaiZula dagvexata misi portreti. don kixots qaris wisqvilebi devgmirad eCveneboda, cxvris fara ki laSqrad. d'artanians yoveli Rimili Seuracxyofad miaCnda da yoveli gamoxedva _ xmalSi gamowvevad. amitom tarbidan mokidebuli mengamde sul muStmoRerebuli miemgzavreboda da dReSi aTjer mainc

Page 5: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

5

stacebda xmlis vadas xels. kidev kargi, rom mis muSts aravisTvis moumtvrevia yba da xmalic arc erTxel ar amouRia qarqaSidan. marTalia, sacodavi zerdagis danaxvaze gamvlelebi Rimils ver ikavebdnen, magram cxenTan erTad iseT mozrdil xmals xedavdnen, xolo am xmlis zemodan iseTi amayi da mkacri Tvalebi brialebdnen, rom myisve faravdnen sicils da Tu mainc mxiaruleba sZlevdaT, sifrTxiles iCendnen da antikuri niRbebiviT calybad iRimebodnen. ase xel-Seuxeblad imgzavra axalgazrda gaskonelma im bedukuRmarT mengSi Casvlamde.

magram iq ki, `Tavisufali mewisqviles~ sastumros WiSkarTan cxenidan Camoxtomisas, aravin gamoegeba, _ arc sastumros patroni, arc msaxuri, arc mejinibe, rom uzangi daeWiraT. mxolod qvemo sarTulSi, Ria fanjarasTan, man maRali da warmosadegi garegnobis aznauri SeamCnia. igi esaubreboda or kacs, romlebic, etyobodaT, didi pativiscemiT usmendnen. d'artanianma Cveulebisamebr ifiqra, Cemze laparakobeno, da yuri miugdo. amjerad arc Zalian Semcdara. maTi saubris sagani misi cxeni iyo. aznauri, etyoboda, dawvrilebiT usaxelebda msmenelebs am cxenis yovel Rirsebas. rogorc ukve vTqviT, msmenelebs oratoris didi pativiscema hqondaT da amitom yovel mis xumrobaze gulianad xarxarebdnen. Cven ukve viciT, rom araTu sicili, odnavi Rimilic kmaroda axalgazrda gaskonelis gasabrazeblad. advili warmosadgenia, ra STabeWdilebas moaxdenda masze es daucxromeli simxiarule da rogor gaaSmagebda aseTi dauridebeli xarxari.

d'artanianma, upirveles yovlisa, gadawyvita pirdapir saxeSi Seexeda im ukmexi vaJbatonisaTvis, romelic mas dascinoda; is zviadad miacqerda ucnobs, Tavisi amayi Tvali TvalSi gauyara da dainaxa ormoci-ormocdaxuTi wlis kaci, Savi, gamWriaxi TvalebiT, fermkrTali, sakmaod didcxvira, koxtad SekreWili Savi ulvaSiT. tanT ecva qurTuki da waRebSi Catanebuli mokle iisferi Sarvali imave feris TasmebiT. qurTuki da Sarvali axali iyo, magram samgzavro tomaraSi nadebs, daWmuWnils hgavda. d'artanianma gamocdili mkvlevaris uaRresad maxvili mzeriT mswrafl SeamCnia yvela es wvrilmani, ufro metic, SeiZleba igrZno kidec, rom im ucnobs didi gavlena eqneboda mis momaval cxovrebaze.

magram swored im wuTs, rodesac d'artaniani ase akvirdeboda iisfer qurTukSi gamowyobil aznaurs, am aznaurma bearnul cxenze iseTi friad Rrmaazrovani da metad brZnuli Sexeduleba gamoTqva, rom msmenelebi kvlav gulianad axarxardnen. miuxedavad aznaurisaTvis Cveuli TavdaWerilobisa, mis saxezedac gairbina mkrTalma Rimilma. axla eWvi aRar iyo, marTlac Seuracxyves d'artaniani. amiT gacofebulma bereti Tvalebze Camoifxata, Tan cdilobda, gaskoniaSi nanaxi mogzauri seniorebis darbaisluri manerebisaTvis miebaZa. erTi xeli xmlis vadaze daido, meoriT doinji Semoiyara da ucnobisaken gaemarTa. saubedurod, yoveli nabijis gadadgmaze ufro da ufro abrmavebda brazi. Rirseuli da qedmaRluri sityvebis nacvlad uxeSad wamoiyvira, rasac xelis aseTive uxeSi moZraoba mohyva.

_ ei, Tqven! _ SesZaxa d'artanianma. _ diax, Tqven, batono, mag fardis ukan rom imalebiT, erTi mibrZaneT, ra gacinebT ase, da mere erTad vicinoT.

aznaurma Tvali cxenidan nel-nela mxedarze gadaitana, etyoba, uceb ver mixvda, rom es ucnauri sityvebi mas exeboda, mere, rodesac aRaraviTari eWvi aRar darCa, rom es misi misamarTiT iyo naTqvami, warbebi odnav moRuSa da xangrZlivi dumilis Semdeg eniT gamouTqmeli TavxedobiTa da dacinviT upasuxa d'artanians:

_ me TqvenTvis araferi miTqvams, batono Cemo! _ samagierod, me geubnebiT, me! _ Sehyvira gaSmagebulma ymawvilma kacma. mis

sityvebSi igrZnoboda Tavxedoba da kargi manerebic, Tavazianoba da siZulvilic. ucnobi cota xans kvlav winandeburi RimiliT miaCerda d'artanians, Semdeg

fanjaras CamoSorda da neli nabijiT sastumrodan gamovida. or nabijze

Page 6: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

6

miuaxlovda da misi cxenis win gaCerda. ucnobis mSvidma da damcinavma ierma gaaorkeca fanjarasTan darCenil TanamosaubreTa mxiaruloba. gaSmagebulma d'artanianma miaxloebuli ucnobis danaxvaze xmali qarqaSidan mTeli ZaliT amoswia.

_ marTlac rom SesaniSnavi baiisferi cxenia, ukeT rom vTqvaT, SesaniSnavi iqneboda axalgazrdobaSi, _ warmoTqva ucnobma, romelic kvlav ganagrZobda cxenis daTvalierebas da ise esaubreboda Tavis msmenelebs, TiTqos verc ki amCnevda maT Sua mdgom gaSmagebul gaskonels. _ es feri sakmaod cnobilia mcenareTa samyaroSi, magram dRevandlamde iSviaTad gvxvdeba cxenebSi.

_ cxens is dascinis, vinc ver gabedavs dascinos mis patrons! _ Sehyvira trevilis Smagma mimbaZvelma.

_ me, batono, xSirad ar vicini, _ miugo ucnobma, _ rasac TviTonac SemamCnevdiT saxeze, magram mainc mnebavs SevinarCuno ufleba, vicino maSin, roca movisurveb.

_ me ki, _ SesZaxa d'artanianma, _ ar msurs icinodes vinme maSin, rodesac me es ar msiamovnebs.

_ marTla, batono?! _ ganagrZo ucnobma winandelze ufro mSvidad, _ mereda ra vuyoT! es sruliad samarTlianicaa. _ Semdeg quslebze Setrialda da gaemarTa sastumrosaken, romlis WiSkarTan d'artanianma Semosvlisas Sekazmuli cxeni SeamCnia.

magram Cvens gaskonels rodi hqonda Cveuleba, dausjelad gaeSva adamiani, romelic abuCad agdebas gaubedavda. swrafad amoaZro qarqaSidan xmali da Seuracxmyofels ukan daedevna yviriliT:

_ mobrundiT! mobrundiT, batono lazRandarav, ar minda zurgSi CagcxoT! _ me CamcxebT? me? _ SesZaxa ucnobma, Semotrialda da didi gancvifrebiTa da

zizRiT daacqerda d'artanians. _ gamigone, Cemo kargo, swored Wkuidan SeSlilxarT! _ mere Cumad, TiTqos Tavis Tavs elaparakebao, daumata: _ samwuxaroa, RmerTmani! ra aRmoCena iqneboda es biWi misi udidebulesobisaTvis, romelic yvelgan daeZebs aseT mamacebs Tavis muSketerTa aseulisaTvis.

man verc ki moaswro amis Tqma, d'artanianma iseTi ZaliT mouqnia xmali, rom albaT es ukanaskneli xumroba iqneboda ucnobisaTvis, ganze rom ar gamxtariyo. ucnobma aznaurma axla ukve dainaxa, saqmem seriozuli xasiaTi miiRo da manac iSiSvla xmali, Tavi daukra mowinaaRmdeges da TavdacvisTvis moemzada. magram imave wuTs ucnobis ori Tanamosaubre da sastumros patroni, SeiaraRebulni joxebiT, niCbebiTa da sakecebiT, miscvivdnen d'artanians. erT wuTSi mdgomareoba Zirfesvianad Seicvala. d'artaniani iZulebuli gaxda mobrunebuliyo da pirispir Sexvedroda mozRvavebul dartymebs. misma mowinaaRmdegem xmali qarqaSSi Caago da mSvidad adevnebda Tvalyurs brZolas. aqamde brZolis aqtiorma, axla mayureblis rolic iseTive ugrZnoblobiT Seasrula. Tumca mainc burtyunebda:

_ eSmakma dalaxvros es gaskonelebi! Sesvi Tavis narinjisfer cxenze eg CxubisTavi da gauSvi, wavides.

_ manam ar waval, sanam anderZs ar agigeb, Se laCaro, Sen! _ uyviroda d'artaniani, arc erTi nabijiT ar ixevda ukan da mardad, rac Zali da Rone hqonda, igeriebda sam mowinaaRmdeges, romlebic daundoblad scemdnen joxebiTa da sakecebiT.

_ isev es gaskonuri baqibuqi! _ waiburtyuna aznaurma. _ patiosnebas vficav, es gaskonelebi gamousworebeli xalxia. maS, ganagrZeT eg TamaSi, raki ase Zalian surs, daiRleba da TviTonve getyviT _ kmarao.

magram ucnobma jer kidev ar icoda, ra jiutTan hqonda saqme. d'artaniani ar ekuTvnoda maT ricxvs, vinc odesme patiebas Txoulobs. mokvdeboda da Tavs ar Seircxvenda, amitom brZola ramdenime wams kidev gagrZelda. bolos d'artaniani

Page 7: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

7

daiqanca, joxiT Suaze gadamtvreuli xmali xelidan gauvarda, meored moqneuli joxi Sig SublSi moxvda, sisxli waskda da TiTqmis gulwasuli miwaze gaiSxlarTa. am suraTis sanaxavad yoveli mxridan gamorboda xalxi. sastumros patrons uaresi davidarabisa SeeSinda, msaxurTa daxmarebiT daWrili saCqarod samzareuloSi Seiyvana da cotaodeni daxmareba aRmouCina.

aznauri kvlav Tavis Zvel adgils daubrunda da fanjridan raRac mouTmenlobiT gadascqeroda mogrovil xalxs, romelic, etyoboda, Zalian awuxebda.

_ rogor aris is cofiani? _ hkiTxa sastumros patrons, romelic is iyo Semovida misi mdgmuris janmrTelobis gasagebad.

_ xom uvnebeli da janmrTeli brZandeba Tqveni aRmatebuleba? _ hkiTxa sastumros patronma.

_ diax, sruliad uvnebeli var, Cemo keTilo maspinZelo. axla me minda gkiTxoT, rogor grZnobs Tavs is ymawvili kaci!

_ ukeT gaxlavT, batono, Tumca axlac gulwasulia. _ marTla? _ hkiTxa aznaurma. _ magram, sanam guli wauvidoda, mTeli Zal-Rone moikriba da duelSi

gamogiwviaT. _ maS, namdvili qaji yofila is mamacxonebuli! _ wamoiZaxa ucnobma. _ oh, ara, qaji rodi gaxlavT, Tqveno aRmatebulebav, _ zizRiT miugo

maspinZelma, _ sanam ugonod egdo, gavCxrikeT, boxCaSi erTi perangis meti araferi aRmoaCnda, xolo qisaSi 12 ekiu udevs. es gaxlavT mTeli misi avladideba. miuxedavad amisa, sanam guli wauvidoda, amayad wamoiZaxa: parizSi rom momxdariyo es ambavi, me vici, rogorc vananebdio, aq ki... dRes, dae, ase iyos, Semdeg mainc ar SevarCeno!

_ maS, etyoba, romelime ufliswuli unda iyos saidumlod gadacmuli, _ warmoTqva civad ucnobma.

_ es imitom mogaxseneT, batono, rom frTxilad brZandebodeT. _ gajavrebul gulze xom aravin dausaxelebia? _ rogor ara, jibeze xels irtyamda da gaiZaxoda: vnaxoT, ras brZanebs batoni

de trevili, rodesac gaigebs, ra Seuracxyofa miayenes adamians, romelsac is mfarvelobso.

_ batoni de trevili? _ Tqva ucnobma da Cafiqrda. _ jibeze xels icemda da baton de trevilis gvars axsenebda?.. erTi miTxari, Zvirfaso maspinZelo, roca is axalgazrda ugrZnoblad iwva, darwmunebuli var, arc im jibes dautovebdiT gauCxrekavad, iq raRa aRmoaCineT?

_ erTi baraTi gaxldaT, muSketerTa kapitnis baton de trevilis saxelze. _ nuTu marTla? _ diax, batono, rogorc movaxsene Tqvens aRmatebulebas. didi mosazrebis kaci ar iyo sastumros patroni da ver SeamCnia, rogor

Seucvala misma naTqvamma ucnobs saxis gamometyveleba. aznauri CamoSorda fanjaras, romlis rafaze orive idayviT dayrdnobiliyo da warbebi SeeWmuxna. etyoboda, raRac awuxebda.

_ dalaxvros eSmakma! _ gascra kbilebSi, _ nuTu trevilma momigzavna es gaskoneli? metad axalgazrda ki Cans! magram xmlis dakvra mainc xmlis dakvradve rCeba, vinc unda iyos misi damkvreli, bavSvi Tu moxuci. amasTan, bavSvze ufro naklebad miitanen eWvs, didi ganzraxvis CasaSlelad zogjer sakmarisia umniSvnelo dabrkoleba. _ da ucnobma fiqrebs misca Tavi.

_ erTi miTxariaT, maspinZelo, nuTu ver moaxerxebT, Tavidan momaSoroT eg cofiani? marTali giTxraT, magis mokvla ar SemiZlia, sindisi nebas ar maZlevs,

Page 8: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

8

magram xels ki miSlis es gaskoneli, _ daumata muqariT savse kiloTi, _ sad aris axla?

_ Cemi meuRlis oTaxSi gaxlavT, pirvel sarTulze, Wrilobas uxveven. _ bargi Tana aqvs? qurTuki ar gauxdia? _ ara, yvelaferi qvemoT, samzareuloSi gaxlavT, boxCac da qurTukic, magram

nuTu ase gawuxebT is damTxveuli?.. _ cxadia. iseTi ayalmayali atexa Tqvens sastumroSi, rom patiosani xalxi amas

ar moiTmens. adiT Tqvens oTaxSi, angariSi SeadgineT da Cemi msaxuric gaafrTxileT, moemzados.

_ rogor, Tqveni aRmatebuleba ukve gvtovebs? _ Zalian kargad iciT, rom mivdivar, weRan ar gibrZaneT, cxeni SegekazmaT? nuTu

ar aasruleT Cemi brZaneba? _ rogor ara, batono, gana ver naxeT wasasvlelad gamzadebuli Tqveni cxeni?

Sekazmuli dgas alayafis karebTan! _ Zalian kargi, aba, Cqara gaakeTeT is, rac dagavaleT. `oho, _ gaifiqra sastumros patronma, _ nuTu am biWisa SeeSinda da gaurbis?~ _

magram ucnobis mrisxane gamoxedvam myisve Seawyvetina fiqri, morCilad daukra Tavi da gavida.

_ ar minda, miledim dainaxos is saZageli, _ waibutbuta ucnobma. _ igi sacaa gamoivlis, Tumca ukve ratomRac igvianebs. yvelafers emjobineba, cxenze Sevjde da gzaSi Sevegebo. netavi ki vicode, ra weria trevilisadmi miweril baraTSi?! _ ucnobi wamodga da butbutiT samzareulosaken wavida.

sastumros patroni, darwmunebuli, rom ymawvili biWis iq yofna aiZulebda ucnobs daetovebina misi sastumro, angariSis Sesadgenad Tavisi meuRlis oTaxSi Sevida, sadac d'artaniani ukve mosulierebuli naxa da sityva gadaukra, policia usiamovnebas mogayenebs didebuli pirovnebis SeuracxyofisaTviso. sastumros patrons metad didebul kacad miaCnda ucnobi da miuxedavad imisa, rom d'artaniani jer kidev sustad iyo, mainc daiyolia, dauyovnebliv gasdgomoda gzas. jer kidev mTlad daretianebuli, uqurTuko d'artaniani loginidan Zlivs wamodga da maspinZlis daxmarebiT Zirs Cavida, magram samzareuloSi Sesvlis umal Tvali mohkra Tavis Seuracxmyofels. ucnobi etlis safexurTan idga, romelSic ori zorba normandiuli cxeni SeebaT. igi mSvidad emusaifeboda erT banovans.

misi Tanamosaubre, romlic etlis karis CarCoSi Canda, oci an ocdaori wlisa Tu iqneboda. ukve aRvniSneT, rom d'artanianis maxvili mzera mswrafl amCnevda yovelgvar wvrilmans. erTi Sexeda da maSinve dainaxa, rom etlSi lamazi axalgazrda qali ijda. didi STabeWdileba moaxdina am qalis silamazem masze, miT ufro, rom es silamaze sruliad ucxo iyo samxreTelTaTvis, sadac aRizarda Cveni d'artaniani. es iyo fermkrTali qali, qera, didroni daxuWuWebuli dalalebi mxrebze scemda, cisferi mibnedili Tvalebi, vardisferi Rawvebi da fifqiviT TeTri xelebi hqonda. qals cxare baasi gaemarTa ucnobTan.

_ maS ase, misi yovladuwmindesoba mavalebs?.. _ Tqva qalma. _ amwamsve dabrundeT ingliss da iqidan maSinve acnoboT mis

yovladuwmindesobas, Tu hercogi datovebs londons. _ sxvas arafers mavalebs? _ hkiTxa mSvenierma mogzaurma qalma. _ danarCeni davalebani am kolofSia Caketili, romelsac mxolod maSin

gaaRebT, rodesac lamanSs gadaxvalT. _ Zalian kargi, Tqven raRas gaakeTebT? _ me parizs davbrundebi. _ im Tavxed patara biWs ki ar aswavliT Wkuas? _ hkiTxa qalma.

Page 9: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

9

is iyo, pasuxi unda mieca ucnobs, magram manam is pirs gaaRebda, d'artaniani, romelmac mTlianad moismina es baasi, gareT gamovarda.

_ is patara Tavxedi biWi TviTonve aswavlis Wkuas! _ Sehyvira d'artanianma, _ imedi maqvs, vinc dasasjelia, amjerad veRar gameqceva.

_ veRar gageqcevaT? _ Tqva ucnobma warbebis SeWmuxniT. _ veRar! nuTu ar SegrcxvebaT qalbatonisa da gaqcevas ikadrebT? xmlis amoRebas apirebda ucnobi, rodesac qalis xma moesma: _ ar daiviwyoT, rom sul umciresi dagvianeba saqmes daRupavs! _ Tqven marTali xarT, _ Sehyvira ucnobma, _ Tqven Tqveni gziT wadiT, me ki Cems

gzas gavudgebi. Tavi daukra qals da cxens moaxta. amave dros meetlemac moswia cxenebs

sadaveebi da orive mogzaurma Tav-Tavisi mimarTulebiT gaswia. _ hei! danaxarjs ar gadamixdiT? _ uyviroda sastumros patroni fulis

gadauxdelad gaqceul mis ucnob stumars, romlisadmi pativiscema ucbad zizRad Seecvala.

_ Sen gauswordi, yeyeCo! _ gadmosZaxa gaWenebuli cxenidan ucnobma Tavis msaxurs. msaxurma ori Tu sami vercxli gadaugdo sastumros patrons da TviTonac WenebiT gahyva Tavis batons.

_ ah, is laCari, isa! mxdali, mSiSara! cru aznauriSvili! _ Sehyvira d'artanianma da axla msaxurs daedevna.

magram daWrili jer kidev imdenad misustebuli iyo, rom ar SeeZlo aseTi mRelvarebis atana. aTi nabiji arc ki gadaedga, rom yurebma zriali dauwyo, Tavbru daexva, sisxlis Rrubelma gaurbina Tvalwin da Sua quCaSi daeca yviriliT:

_ laCari! laCari! laCari! _ marTla rom laCaria, _ uTxra d'artanians sastumros patronma, romelic

aseTi qaTinauriT cdilobda Seerigebina sawyali biWi. _ mxdalze uaresia! _ butbutebda d'artaniani, _ magram is qali marTla rom

mSveniereba iyo. _ vin qali? _ hkiTxa sastumros patronma. _ miledi, _ CaiCurCula d'artanianma da xelmeored wauvida guli. _ eh, ra gaewyoba? _ iZaxda sastumros patroni, _ ori davkarge, magram es mesame

xom SemrCa, darwmunebuli var, ramdenime dRe mainc darCeba CemTan da TerTmeti ekiu kargi fulia.

rogorc cnobilia, d'artanians Tavis qisaSi swored TerTmeti ekiu hqonda darCenili. maspinZeli varaudobda, rom TerTmet dRes mainc iavadmyofebda daWrili da mis daukiTxavad dReSi TiTo ekius uangariSebda. magram sastumros patroni angariSSi motyuvda. meore diliT, xuT saaTze d'artaniani wamodga, Tavisi fexiT Cavida samzareuloSi, moiTxova Rvino, zeTi, rozmarini da kidev ramdenime Tavi sxvadasxva dasaxelebisa, romlis siam Cvenamde ver moaRwia; gadaSala Tavisi dedis recepti da imis mixedviT Seamzada malamo, moisva Wrilobebze. TviTonve sxvis dauxmarebliv icvlida safenebs ise, rom eqimi ar Caria mkurnalobaSi. albaT marTla uebari wamali iyo im boSa dedakacis malamo, romlis wyalobiT, da SeiZleba eqimis Caurevlobis gamoc, d'artaniani im saRamosve kargad grZnobda Tavs, xolo meore dRes diliT sruliad gankurnebuli da janmrTeli iyo.

rodesac d'artanianma daapira Rvinis, zeTis, rozmarinisa da sxvaTa safasuris gadaxda, romelic misi erTaderTi danaxarji iyo, vinaidan igi mkacr dietas icavda, aRmoCnda, rom (Tu sastumros patronis fics davujerebT), mis cxens samjer ufro meti SeeWama, vidre es mosalodneli iyo. d'artanianma xeli jibeSi Caiyo da amoiRo Tavisi gaxunebuli xaverdis qisa, romelSic TerTmeti ekiu aRmoCnda, xolo baton de trevilisadmi miwerili werili sadRac gamqraliyo.

Page 10: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

10

ymawvili kaci didi moTminebiT eZebda werils; ocjer mainc gadmoibruna jibeebi; calke boxCaSi eZeba, calke qisaSi, magram rodesac darwmunda, rom werili aRarsad moiZebneboda, erTxel kidev, es ukve mesamed, iseTi gaafTreba iwyo, rom SeiZleboda axla kvlav dasWirveboda RviniT, zeTiT, rozmariniT da kidev sxva raRac raRaceebiT Sezavebuli malamo. maspinZelma gacofebuli stumris danaxvaze, romelic imuqreboda, _ davlewav yvelafers, Tu Cems werils ar mipoviTo, maSinve xeli staca grZel maxvils, misma meuRlem ki grZeltariani cocxi aiRo, msaxurebi isev im joxebiTa da sakecebiT SeiaraRdnen, romlebic amas winaT d'artanianis winaaRmdeg emsaxurebodnen.

_ Cemi sarekomendacio werili! _ yviroda d'artaniani, _ Cemi werili, eSmakma wagiRoT! Torem yvelas mwyrebiviT Samfurze agagebT!..

saubedurod, erTi garemoeba uSlida xels ymawvil kacs, rom es muqara aesrulebina: xmali, rogorc ukve giambeT, pirvelsave brZolaSi Suaze gadautyda. es garemoeba ki mas sruliad daviwyeboda. rodesac d'artanianma xmlis amoReba daapira, xelSi mas patara, aTi-Tormeti gojis sigrZis natexi SerCa, romelic sastumros patrons didi sifrTxiliT Caedo qarqaSSi; xmlispiri ki sadRac miemala, Samfurad gamosayeneblad.

iqneba am uiaraRobasac ver SeeCerebina Cveni gaSmagebuli Wabuki, magram TviTon saxlis patroni mixvda, rom d'artanianis risxva sruliad safuZvliani iyo.

_ marTlada, sad aris is werili? _ Tqva man da Subi Zirs dauSva. _ diax, sad aris werili? _ dauyvira d'artanianma. _ gafrTxilebT, werili

baton de trevils ekuTvnoda da, maSasadame, kidec unda ipovoT; da Tu ver ipoviT, maSin man ukeT icis, rogorc gapovninebT!

am muqaram sabolood SeaSina sastumros patroni. mefisa da kardinalis Semdeg baton de trevilis saxels yvelaze xSirad gaiZaxodnen mxedrebi da moqalaqeebi. marTalia, iyo agreTve mama iosebic, magram mis saxels Tu axsenebda vinme, yovelTvis Cumad, radgan usazRvro SiSsa hgvrida qveyanas es `nacrisferi kardinali~.

SeSinebulma sastumros patronma maxvili Sors gadaisrola, cols ubrZana cocxi daegdo, xolo msaxurebs _ joxebi, da magaliTis misacemad TviTonve Seudga dakarguli werilis Zebnas.

_ iyo rame sagulisxmo im werilSi? _ hkiTxa man unayofo Zebnis Semdeg d'artanians.

_ iyo da agre? _ Sehyvira gaskonelma, romelic im werilze amyarebda mTel Tavis momaval keTildReobas sasaxleSi. _ im werilSi iyo mTeli Cemi qoneba.

_ espaneTis bankis bileTebi? _ hkiTxa Sewuxebulma sastumros patronma. _ misi udidebulesobis kerZo salaros bileTebi, _ upasuxa d'artanianma,

romelic am werilis daxmarebiT apirebda mefis samsaxurSi Sesvlas, da fiqrobda, SemiZlia aseTi pasuxis gacema ise, rom tyuilSi ar CameTvlebao.

_ eSmakma waiRos! _ wamoiZaxa sasowarkveTilma mapinZelma. _ amas ar vwuxvar, _ ganagrZo d'artanianma Tavisi gaskonuri siamayiT, _ fuli

araferia, werili iyo, rac iyo, aTasi pistoli1 rom damekarga, ise ar Sevwuxdebodi, rogorc am werilis dakargviT.

aTasis magivrad undoda oci aTasi eTqva, magram erTgvarma bavSvurma morcxvobam SeaCera.

sastumros patrons, romelic Tavbeds iwyevlida imisaTvis, rom werili ver ipova, uceb TavSi erTma azrma gaurbina:

_ is werili dakarguli ar gaxlavT! _ Sehyvira man. _ maS? _ wamoiZaxa imedianad d'artanianma.

Page 11: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

11

_ Tqveni werili moparulia. _ moparuli? mere vin moipara? _ guSindelma didebulma. samzareuloSi ewyo Tqveni bargi da qurTuki, rodesac

is iq marto Cavida. Tund dagenaZlevebiT, rom man amogacalaT! man mogparaT! _ Tqvena ggoniaT, rom man mompara? _ hkiTxa dartanianma, romelmac sxvebze ukeT

icoda, rom am werils mxolod misTvis SeeZlo moetana sargebloba. igi werilSi iseTs verafers xedavda, rom visime interesi an Suri gamoewvia da marTalic iyo: msaxuri moparavda im werils, Tu im dros iq myofi mgzavri, Tavis sasargeblos Sig verafers ipovidnen.

_ maS Tqven, _ ganagrZo d'artanianma, _ im Tavxed mxdalze geparebaT eWvi? _ amaSi darwmunebuli var! rodesac movaxsene, rom Tqven baton de trevilis

mfarvelobis qveS brZandebiT da werilic ki gqondaT im gamoCenil adamianTan, igi Zalian Sewuxda, mkiTxa, sad inaxeboda is werili da maSinve samzareuloSi Sevida, radgan iq eguleboda Tqveni qurTuki.

_ maS is aris werilis qurdi? _ Tqva d'artanianma, _ me baton de trevilTan viCivleb, is ki mefes moaxsenebs Cems saCivars.

esa Tqva Tu ara, medidurad amoiRo jibidan ori ekiu da sastumros patrons gauwoda. qudmoxdilma maspinZelma stumari mowiwebiT miacila karebamde, d'artaniani Sejda Tavis yviTel cxenze, romelmac igi yovelgvari xifaTis gareSe parizis wminda antuanis karamde miiyvana. aq man sam ekiud gayida Tavisi `raSi~. es Zalian kargi fasi iyo, radgan daqanculi cxeni ZlivsRa iZvroda, cxenis myidvelma CarCma pirdapir uTxra ymawvilkacs: _ cxra livri metismeti momivida, magram eg cxenSi ki ara, misi ucnauri feris gamo mogarTviTo.

amgvarad, d'artaniani fexiT Sevida parizSi, xelSi patara boxCa eWira. man iqamde iara, sanam Tavisi qisis Sesaferisi oTaxi ar daiqirava. es oTaxi saxlis mansardze iyo mowyobili luqsemburgis sasaxlis axlos, mesaflaveebis quCaze.

d'artanianma oTaxis be misca da dabinavda. Cvenma gaskonelma mTeli dRe qurTukze da Sarvalze sirmebis dakerebas moandoma. es sirmebi dedam mamamisis TiTqmis axali qurTukidan aarRvia da malulad gamoatana. Semdeg d'artaniani rkineulobis rigebs Cahyva, undoda axali piri gaekeTebina Tavisi xmlisaTvis,

aqedan ki luvrisken1 gaemarTa, da pirvelive Semxvedri muSketerisagan gaigo misamarTi baton de trevilis sasaxlisa; es sasaxle iqve, Zveli samtredis quCaze mdebareobda, swored im saxlis mezoblad, sadac d'artanianma oTaxi daiqirava; es garemoeba mas metad karg niSnad eCvena da imedi mieca, rom amaod ar Cauvlida es mogzauroba.

d'artanianma Tvali gadaavlo Tavis saqciels mengSi. kmayofili darCa, radgan warsulSi avi araferi Caedina, awmyo kargad moewyo da momavlis imedebiT aRsavse dawva da raindis ZiliT daiZina.

es, jer kidev provincielis Zili meore dilis cxra saaTamde gahyva mas. cxra saaTze adga da, baton de trevilis, mamamisis sityviT rom vTqvaT, safrangeTis samefos mesame piris sanaxavad gaswia.

II

baton de trevilis kabinetis mosacdeli oTaxi

Page 12: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

12

batonma de truavilma, _ es gvari hqonda mis ojaxs gaskoniaSi, _ anu batonma de trevilma, _ ase gadaikeTa gvari parizSi, _ swored iseve daiwyo Tavisi samsaxuri, rogorc d'artanianma, ese igi, gamofxekili, carieli jibiT, magram im usazRvro guladobiT, mizanswrafviT da moxerxebiT, romlis wyalobiT uRaribesi ymawvili gaskoneli aznauri xSirad ufro met didebas aRwevs xolme, vidre umdidresi perigurdeli an beriSoneli aznauri, romelic mxolod mamis keTildReobasa da memkvidreobas emyareba. de trevili Tavxeduri guladobiT da kidev ufro metad bedis wyalobiT, im dros, rodesac tyvia setyvasaviT cvioda da xmal-xanjali CitiviT frinavda haerSi, oTx-oTxi safexuris gadalaxviT, im Znelad asavali kibis mwvervalze aRmoCnda, romelsac sasaxlis gulis mogeba hqvia.

igi megobari iyo mefisa, romelic, rogorc yvelasaTvis cnobilia, did pativsa scemda Tavisi mamis _ henrix meoTxis xsovnas. baton de trevilis mama erTgulad emsaxureboda henrix meoTxes ligasTan brZolaSi. naRdi fulis uqonlobis gamo, _ es fuli ki mefes mTeli sicocxle aklda, xolo vals mudam ixdida erTaderTi saSualebiT _ gonebagamWriaxobiT, romelic TviTonve hqonda da Tavis dReSi aravisgan usesxia, _ man baton de trevilis mamas neba misca, parizis aRebis Semdeg gansakuTrebuli damsaxurebisaTvis, Tavis gerbad oqros lomi gaekeTebina warweriT: Fidelis et fortis. es did pativs niSnavda, magram naklebad sasargeblo iyo. rodesac gardaicvala mefe henrixis saxelovani TanamebrZoli, man erTaderT memkvidreobad Tavis vaJs xmali da gerbi dautova. am ori saunjisa da umwikvlo saxelis wyalobiT batoni de trevili miRebul iqna mefiswulis sasaxleSi, sadac igi ise kargad xmarobda xmals da ise erTgulad asrulebda Tavisi gerbis devizs, rom ludoviko mecamete, romelic mTel samefoSi saxelganTqmul mofarikaved iTvleboda, xSirad ityoda xolme: `Tu romelime Cems megobars duelSi brZola mouxdeba, vurCev pirvel sekundantad me wamiyvanos, xolo meored _ batoni de trevili, an piriqiTo~.

erTi sityviT, ludoviko mecametes uyvarda trevili, marTalia, mefurad, egoisturad, magram mainc uyvarda. maSin iseTi saSineli dro iyo, rom yvela cdilobda, Tavis garSemo Semoekriba trevilis msgavsni. bevrs SeeZlo waewera Tavis gerbze epiTeti `Zlieri~, trevilis devizis meore sityva iyo, magram Zalian cota gamoCndeboda iseTi, visac SeeZlo eRiarebina am devizis pirveli sityva _ `erTguli~. trevili swored am umciresobas ekuTvnoda. iSviaT jgufs Seadgenda es umciresoba; gonebiT morCils, vaJkacobiT brmad Tavganwiruls, TvaliT SorsmWvretels, xelswrafs, Tvali marto imisTvis hqonda, rom daenaxa, vis emdureboda mefe, xolo xeli imisaTvis, rom anderZi aego maTTvis. trevils aqamde araferi aklda, garda Sesaferi SemTxvevisa da swored am SemTxvevas eZebda yvelgan da ambobda: _ orive xeliT CavbRujav, Tu odesme Tvali movkar sadmeo. amitom de trevili mefe ludoviko mecametem Tavisi muSketerebis kapitnad daniSna, romlebic mefisadmi erTgulebiT, ufro ukeT rom vTqvaT, mefisadmi fanatizmiT, warmoadgenda imave Zalas, rasac henrix mesamisaTvis _ ordinarebi, xolo ludoviko meTerTmetisaTvis _ Sotlandielebis razmi.

am mxriv arc kardinali CamorCeboda mefes, romelmac naxa, ra mZlavri Zala Semoikriba ludoviko mecametem. am meore, ufro sworad, am pirvelma mefem safrangeTisam moisurva, masac hyoloda sakuTari damcveli razmi. manac Seadgina iseTive razmi muSketerebisa, rogoric ludoviko mecametes hyavda. yvela xedavda, rogor ejibrebodnen erTmaneTs mefe da kardinali. rogor daeZebdnen mTel safrangeTSi da ucxo qveynebSi xmlis qneviT saxelmoxveWil vaJkacebs. xSirad saRamoobiT, Wadrakis TamaSisas, ludoviko mecamete da kardinali cxare kamaTs marTavdnen TavianTi muSketerebis Rirsebaze. TiToeuli maTgani Tavisi

Page 13: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

13

mebrZolebis guladobasa da vaJkacobas ikvexnida, saxalxod ki orive gaiZaxoda, sastikad unda aikrZalos dueli da Cxubio; amave dros TviTonve malulad aqezebdnen da namdvil mwuxarebas an usazRvro sixaruls ganicdidnen maTi damarcxebis an gamarjvebis SemTxvevaSi.

batonma de trevilma maSinve miagno Tavisi mbrZaneblis sust mxares da amiT moipova mefis xangrZlivi mfarveloba. de trevili gangeb kardinal riSelies sasaxlesTan avarjiSebda sazeimod gamowyobil Tavis muSketerebs, romelTa mzakvruli ieri ise agiJebda mis yovladuwmindesobas, rom yalyze udgeboda WaRara ulvaSi. de trevils sakmaod kargad Seegno imdroindeli brZolis arsi, rodesac, Tu mtris xarjiT ara cxovrobdnen, iZulebulni iyvnen, TanamemamuleTa xarjiT ecxovraT. mefis muSketerebi, romlebic eSmakTa legions ufro hgavda, baton de trevilis mets aravis emorCileboda.

gulgaReRilni, nasvami, daWril-dakawruli muSketerebi mefisa, anu ukeT rom vTqvaT, baton de trevilisa, Tavisuflad daTareSobdnen duqnebSi, gasarTobebze, moednebze. gahyvirodnen, ulvaSs igrexdnen, xmlebs aJRarunebdnen. udides netarebas grZnobdnen, rodesac kardinalis mcvelebs Sexvdebodnen da Seejaxebodnen. amas ki brZola mosdevda. iqve, Sua quCaSi iSiSvlebdnen xmlebs, ecemodnen erTmaneTs, Tan saxumaro sityvebsac yvirodnen, zogjer kvdebodnen, magram darwmunebulni iyvnen, rom moklulT daitirebdnen da sisxls aiRebdnen. ufro xSirad ki TviTon klavdnen mowinaaRmdeges da brZolidan gamarjvebulni gamodiodnen, da aqac dar-wmunebulni iyvnen, rom sapatimroSi ar daaobebdnen, radgan batoni de trevili gamoaSvebinebda. amitom mefis muSketerebi aRmerTebdnen TavianT kapitans, miuxedavad imisa, rom TavzexelaRebuli yaCaRebi iyvnen, mis winaSe SiSiT kankalebdnen ise, rogorc mowafeebi TavianTi maswavleblis win. xma- amouRebliv emorCilebodnen yovel mis sityvas da mzad iyvnen Tavi moeklaT, sul umciresi SeniSvnac rom mieRoT misgan.

batoni de trevilic am Zalovani berketiT sargeblobda jer mefisa da misi megobrebisaTvis, xolo Semdeg TavisTvis da Tavisi megobrebisaTvis. aRsaniSnavia, rom im drois mogonebebSi, romlebic mravlad dagvitova am xanam, araferi moipoveba am Rirseuli didebulebis sasayveduro an samduravi. TviT mtrebis nawerebSic, mteri ki mas mravali hyavda, arsad aris aRniSnuli, rom mas visganme

moeTxovos rame im sikeTis samagierod, romelsac Tavisi seidebis1 daxmarebiT Tesavda. sakvirveli da iSviaTi niWi hqonda intriganobisa; am mxriv igi misi epoqis arc erT udides intrigans ar CamorCeboda; magram, miuxedavad amisa, de trevili patiosan kacad darCa da sagmobi ara Caudenia ra. ufro metic, miuxedavad mravali Wrilobisa da momqancveli varjiSisa, igi mainc gamoCenili oratori, banovanTa uerTgulesi Tayvanismcemeli da gulwarmtaci saluqi gaxldaT. iseve laparakobdnen de trevilis gamarjvebul siyvarulze, rogorc oci wlis winaT basompieris gamarjvebebze; cotas rodi niSnavda es Sedareba. amrigad, muSketerebis kapitani iyo Tayvancemuli, saSiSi da sayvareli pirovneba _ es ki Seadgens adamianis srul netarebas.

ludoviko meToTxmetem Tavisi didsxivosnobiT Caaqro sasaxlis yvela patara

varskvlavi; magram misma mamam ki pluribus impar2 piradi brwyinvaleba dautova yvela favorits, Tavisi pirovnuli Rirseba ki _ Tavis Tayvanismcemlebs. mefis da kardinalis garda, parizSi orasze mets kidev sxvas hqonda dilis misasalmebeli miReba, magram am orasSi yvelaze mravalricxovani Tayvanismcemlebi yovelTvis baton de trevilTan ikribebodnen.

Zveli samtredis quCaze mdebare de trevilis sasaxlis ezo banaks hgavda, romelic zafxulSi dilis eqvsi saaTidan da zamTarSi rva saaTidan daRamebamde

Page 14: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

14

jariT iyo savse. ormocdaaTi-samoci muSketeri, romlebic, etyoboda, xSirad icvlebodnen, rom yovelTvis mravlad sCvenebodnen xalxs, iaraRasxmulni da sabrZolvelad gamzadebulni daseirnobdnen. did, grZel kibeze Seuwyvetliv adiodnen da Camodiodnen mTxovnelebi: parizeli moqalaqeebi wyalobis saTxovnelad modiodnen, provincieli aznaurebi samxedro samsaxurSi Sesvlaze ocnebobdnen, xolo yovelgvari feris tanisamosSi gamowyobili msaxurebi TavianTi batonebis mier gamogzavnil baraTebs abarebdnen. baton de trevilis kabinetis mosacdelSi grZel skamebze rCeulni isvenebdnen, ese igi isini, vinc mowveulni iyvnen. am oTaxSi dilidan saRamomde xalxis yayani iyo, xolo gverdiT kabinetSi batoni de trevili ijda da iRebda mis sanaxavad mosulT; ismenda saCivrebs, iZleoda brZanebas, iseve rogorc mefes luvris aivnidan, masac SeeZlo kabinetis fanjridan moexdina Tavisi muSketerebis sabrZolo daTvaliereba.

im dRes, rodesac d'artaniani de trevilis sasaxleSi mivida, Cveulebisamebr, uamravi xalxi daxvda Segrovili; miT ufro bevri moeCveneboda igi provinciels, romelic pirvelad iyo parizSi, magram esecaa, rom es provincieli gaskoneli gaxldaT, im dros ki d'artanianis Tanamemamuleebi cnobilni iyvnen, rogorc naklebad morcxvni da uSiSarni. marTlac, ar SemkrTala d'artaniani, rodesac gaiRo didi, oTxkuTxedTaviani lursmnebiT SeWedili mZime kari da pirdapir SeiaraRebul adamianebSi moxvda, romlebic jguf-jgufad mimodiodnen, saubrobdnen, oxunjobdnen, Cxubobdnen da TamaSobdnen. oficeri unda yofiliyo kaci, gamoCenili pirovneba an lamazi qali, rom mSvidobianad gaevlo am mRelvare adamianTa talRebSi.

swored am areulobaSi da Jivil-xivilSi mouxda gavla Cvens ymawvilkacs. gulis fancqaliT miiwevda win, Tan cdilobda, gamxdar barZayebze mWidrod miekra xmali, cal xels farTofarflian quds ar aSorebda, saxeze provincielis odnavi Rimili ukrToda, romliTac cdilobda, daemala mRelvareba. gaivlida erT jgufs Tu ara, Tavisuflad amoisunTqavda, magram kargad icoda, rom ukanidanac Tvals ar aSorebdnen, da pirvelad Tavis sicocxleSi d'artanianma, romelsac Tavis Tavze dRemde sakmaod didi warmodgena hqonda, igrZno, rom sasacilo iyo.

kibesTan uaresi mdgomareoba daxvda. pirvel safexurze oTxi muSketeri xmlis varjiSiT irTobda Tavs. iqve parmaRze Segroviliyo aTi-Tormeti maTi amxanagi, romlebic Tavis rigs elodnen am varjiSSi monawileobis misaRebad.

erTi am oTx muSketerTagani zemo safexurze idga da amoRebuli xmliT cdilobda gza Seekra sami amxanagisaTvis, kibeze ar aeSva. misi mowinaaRmdegeni ki xmlis marjve xmarebiT cdilobdnen gzis gakafvas. d'artanians egona, safarikao, wvermomrgvalebuli blagvi daSniT iyo es brZola, magram male darwmunda, rom oTxives sagangebod galesili maxvili eWira da mebrZolebic gakawrulebi iyvnen. yoveli axali nakawris gamoCenaze mayureblebi, mebrZolebTan erTad, giJebiviT xarxarebdnen.

zemo safexurze mdgomi muSketeri araCveulebrivi xelovnebiT igeriebda samive mowinaaRmdeges da axlos ar ikarebda maT. movarjiSeebis irgvliv wre Seikra. pirobis Tanaxmad, is mebrZoli, visac xmali moxvdeboda, tovebda brZolis vels da baton de trevilTan Sesasvlel Tavis rigs mas uTmobda, vinc xmliT Seexo. xuTi wuTi sakmarisi aRmoCnda sami kacis dasamarcxeblad: erTs mklavSi moxvda xmali, meores _ nikapSi, mesames _ yurSi, zemo safexurze mdgomi ki odnavadac ar iyo gakawruli. gamarjvebulma muSketerma, dadebuli pirobis Tanaxmad, sami kacis rigi moigo. Cveni axalgazrda mogzauri Zalian cdilobda, araferi gahkvirveboda, magram am brZolam Zalian gaaoca. Tavis samSobloSi, im mxareSi, sadac ucbad ekideba xolme cecxli Tavsac da gulsac, mcire ram mizezi mainc aris saWiro

Page 15: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

15

duelisaTvis. xolo am oTxi mebrZolis gaskonuri varjiSis msgavsi mas araferi enaxa, TviT gaskoniaSic ki.

d'artanians Tavi sadRac Sors, uzarmazari devgmirebis qveyanaSi egona, sadac guliverma imogzaura da didi SiSi ganicada, magram jer Sors iyo miznidan Cveni gaskoneli, mas jer kidev gasavleli hqonda derefani da mosacdeli oTaxi.

derefanSi ukve aRar ibrZodnen, qalebze laparakobdnen, mosacdel oTaxSi ki sasaxlis ambebs yvebodnen. derefanSi d'artaniani WarxaliviT gawiTlda, mosacdel oTaxSi ki TrTola iwyo. aq man gaigona xmamaRali kritika im politikisa, romelic SiSiszars hgvrida mTel evropas, hkicxavdnen TviT kardinalis pirad cxovrebas, romlis saidumloebaSi SeWris cdisaTvis mravali warCinebuli da Zlieri didebuli sastikad iqna dasjili. es didi adamiani, d'artanianis mamis mier esoden Tayvancemuli, aq baton de trevilis muSketerebis sasacilo gamxdariyo: isini masxarad igdebdnen mis mogrexil fexebs da moxril zurgs. zogi leqsebs mReroda kardinalis xasa qalbaton d'egilonze da mis diswul qalbaton de kombaleze, zogi SeTqmulebas amzadebda kardinalis fareSebisa da damcveli razmelebis winaaRmdeg. yvelaferi es d'artanians warmoudgenlad da SeuZleblad miaCnda.

magram rodesac kardinalis molazRandareTa Soris xandaxan mefis saxeli gaismoda, cota xniT damunjdebodnen, TiTqos moRimar tuCebze klite daades da ena Caugmaneso, gaubedavad mimoixedavdnen, gegonebodaT, eSiniaT, baton de trevilis kabinetis kedelma ar gagvceso. magram Tu vinme isev kardinalze gadahkravda moswrebul sityvas, kvlav gaismoda guliani sicili da sinaTleze gamohqondaT yoveli misi saqcieli.

`ai, ubeduri adamianebi, romlebsac dRes-xval bastiliis1 cixeSi Cayrian da CamoaxrCoben, _ gaifiqra SeSinebulma d'artanianma, _ eWvi ar aris, mec aseTive bedi melis, radgan mTlianad movismine maTi naTqvami, da mec maT Tanamoziared CamTvlian, ras ityvis batoni mamaCemi, romelic sul imas CamCiCinebda, Tayvans unda scemde kardinalso, _ man rom icodes, ra uRmerToebis wreSi Cavarda misi Svili!~

amitom, me mgonia, mkiTxveli uCemodac mixvdeba, rom d'artaniani ver gabedavda am baasSi Carevas; Tumca TvalebdaWyetili Sescqeroda iqaurobas, yurmaxvilad ismenda yovel sityvas, daZabuli hqonda xuTive grZnoba, rom araferi gamohparoda. miuxedavad imisa, rom swamda mamis darigeba, Tavisi gemovnebiTa da alRoTi, dasagmobad ki ara, saqebad miaCnda is sityvebi da moqmedeba, rasac iq xedavda da ismenda.

d'artaniani sruliad ucxo iyo baton de trevilis erTgulTa krebisaTvis da radganac mas pirvelad xedavdnen TavianT Soris, mosvlis mizezi hkiTxes. man Zalian Tavmdablad daasaxela Tavisi vinaoba. xazi gausva, rom baton de trevilis Tanamemamule iyo da msaxurs, romelic mas esaubreboda, sTxova, muSketerTa kapitnisaTvis moexsenebina _ neba eboZebina erTi-ori wamiT mieRo. didebuli mfarvelis kiloTi dahpirda msaxuri am Txovnis droulad Sesrulebas.

d'artaniani cotaTi damSvidda, pirvandelma gancvifrebam gauara, goneba moikriba da Cveuli dakvirvebiT Seudga iq myofTa Seswavlas.

erTi, metad gacxarebulad moyayane jgufis SuaSi maRali tanis muSketeri idga mediduri saxiTa da iseTi ucnauri tanisamosiT, rom yvela mas Sescqeroda. am dRes is ar Semosula muSketerTa erTian samgzavro formaSi, romlis tarebac imxanad savaldebulod arc miaCndaT, radgan maSin, marTalia, Tavisufleba naklebi hqondaT, magram SezRuduli ar iyo damoukideblobac. mas odnav gaxunebuli da daWmuWnili cisferi xifTani ecva; zemodan oqromkediT amoqarguli sagangebo yabiwi ise brWyvinavda, rogorc mzis sxiviT gaSuqebuli ankara wyali. mxrebidan

Page 16: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

16

daSvebuli grZeli xaverdis wamosasxami araCveulebrivad amSvenebda. wamosasxamis SigniT mxedris mSvenieri yabiwi da zed Camokidebuli uzarmazari xmali moCanda.

muSketeri es wuTi iyo saguSagodan ganTavisuflebuliyo da Cioda, Zalian gavcivdi, wamosasxami amitom gadavicvio. drodadro gangeb Caaxvelebda kidec da mis garSemo Semokrebil megobrebs medidurad aweuli TaviT da ulvaSis grexiT esaubreboda. yvelani aRtacebiT Sescqerodnen mis oqromkedian yabiws, maT Soris d'artaniani _ yvelaze metad.

_ ras izam, moda mbrZaneblobs, _ ambobda muSketeri, _ Zalian kargad vici, rom sigiJea, magram modaa da Cvenc vemorCilebiT. egec rom ar iyos, xom unda davxarjoT rameze mamapapeuli qoneba.

_ ah, porTos! _ SesZaxa erTma amxanagma, _ axla imis mtkicebas ki nu dagviwyeb, TiTqos eg yabiwi marTla mamaSenisagan dagrCenodes memkvidreobiT. albaT im pirbadianma qalbatonma gaCuqa, warsul kviras rom gnaxeT sent-onores karisken erTad mimavalni.

_ ara, patiosnebas geficebiT, sityvas gaZlevT patiosani gvariSvilisas, rom me TviTon viyide, Cemi fuliT, _ upasuxa muSketerma, romelsac porTosi uwodes.

_ diax, swored iseve, rogorc me TviTon viyide, ai es safule im fuliT, romelic Cemma sayvarelma Camido Zvel qisaSi, _ Tqva meore muSketerma.

_ me Tqven garwmunebT, _ ganagrZo porTosma, _ amis dasamtkiceblad isica kmara, rom Tormeti pistoli miveci.

aRtacebam ufro imata, Tumca arc undobloba kargavda niadags. _ marTals ar vambob, aramis? _ mimarTa erT muSketers porTosma. es meore muSketeri, romelsac aramisi uwodes, yovelmxriv sawinaaRmdego tipi

iyo im yabiwiani medidurisa, romelic Tavisi naTqvamis damowmebasa sTxovda mas. igi ocdaori-ocdasami wlisa arc ki iqneboda; gulubryvilo, sasiamovno gamomet-yvelebis saxe hqonda da lmobieri Savi Tvalebi; vardisferi xaverdovani loyebi Semodgomis atams miugavda. wvrili ulvaSi, sworad gayvanili Savi xaziT, zemo tuCs umSvenebda. xelebs Zirs ar uSvebda, TiTqos eSinoda, venebi ar dameberoso, da drodadro yuris bibiloebs moiCqmetda xolme, raTa vardisferi da gamWvirvaleba ar dahkargoda. Cveulebriv, cotas da dinjad laparakobda, yvelas esalmeboda, uxmod icinoda da TeTr mSvenier kbilebs aCenda, romlebsac, rogorc mTel Tavis pirovnebas, etyoboda, did yuradRebas aqcevda.

megobris momarTvis sapasuxod, Tanxmobis niSnad, Tavi daaqnia. am damowmebam sabolood gafanta yoveli eWvi da isev aRtacebiT dauwyes yureba

yabiws, magram TqmiT ki masze aRaras ambobdnen da baasi sul sxva saganze gadaitanes.

_ graf de Sales mejinibis naTqvamze ras ityviT? _ mimarTa erT-erTma muSketerma ara erT romelime iq mdgoms, aramed mTel jgufs saerTod.

_ mereda ras ambobs igi? _ ikiTxa porTosma kmayofilebiT.

_ is ambobs, rom briuselSi kapucinis1 tansacmelSi gamowyobili roSfori unaxavs, kardinalis uerTgulesi mona. wyeulma roSforma, gadacmuli tansacmlis wyalobiT, gaaTamaSa batoni de legi, rogorc namdvili suleli.

_ rogorc namdvili suleli, _ gaimeora porTosma, _ magram marTali ki aris, rasac is ambobs?

_ me es ambavi aramisisagan vici, _ Tqva muSketerma. _ marTla? _ Tqvenc xom Zalian kargad iciT, porTos, _ uTxra aramisma, _ guSin aki giambeT

dawvrilebiT yvelaferi. aRar Rirs amaze laparaki!

Page 17: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

17

_ aRar Rirs? ase ggonia? aRar Rirs! _ ganagrZo porTosma, _ krints nuRar davZravT! eSmakma dalaxvros! Tqven Zalian swrafad akeTebT daskvnebs! rogor? kardinali kacsa gzavnis didebulis dasazveravad, viRac moRalatis saSualebiT iparavs mis miwer-moweras; am jaSuSis daxmarebiTa da moparuli werilebis wyalobiT Tavs hkveTen Sales im saSineli cilismwamebluri sababiT, TiTqos mas surda moekla mefe da dedofali misi umcrosi ZmisaTvis mieTxovebina. aravin araferi icoda am bneliT moculi istoriis Sesaxeb; Tqven es ambavi guSin gviambeT da amiT yvelani davkmayofildiT. magram dRes, rodesac jer isev braziT gviduRs guli am saSinelebis gamgoneT, Tqven ambobT: `aRar Rirs amaze laparakio!~

_ maS, visaubroT magaze, raki ase gsurT, _ upasuxa mSvidad aramisma. _ im roSfors, _ Sehyvira porTosma, _ me rom ubedur Sales mejinibe

vyofiliyav, Sav dRes davayenebdi! _ samagierod, Tqven Sav dRes dagayenebdaT wiTeli hercogi, _ upasuxa aramisma. _ oho, wiTeli hercogio! vaSa, vaSa, wiTeli hercogi! _ Sehyvira porTosma

taSiscemiTa da Tavis qneviT, _ wiTeli hercogi! zedgamoWrilia es saxeli, me gavavrceleb am saxels, Cemo Zvirfaso, amaSi darwmunebuli brZandebodeT. ra moswrebuli sityva aqvs aramiss! samwuxaroa, Cemo megobaro, rom ar gahyeviT Tqvens mowodebas, ra momxiblavi mRvdeli iqnebodiT!

_ o, es droebiTi dayovneba gaxlavT, wuTieri, _ upasuxa aramisma, _ dRes iqneba Tu xval, mRvdeli viqnebi. aki Tqvenc iciT, porTos, rom jerac ganvagrZob RvTismetyvelebis Seswavlas.

_ ambobs da kidec aasrulebs, _ Tqva porTosma, _ adre iqneba Tu gvian, anaforas Caicvams.

_ adre iqneba, adre, _ gauswora aramisma. _ mxolod raRacas elodeba, manam sabolood gadawyvetdes. rogorc ki

ausruldeba wadili, maSinve anaforas Caicvams, igi samxedro tansacmlis ukan ukidia ganjinaSi, _ wamoiZaxa erT-erTma muSketerma.

_ mereda, ras elodeba? _ hkiTxa axla sxva muSketerma. _ elodeba, rom dedofalma taxtis memkvidre misces safrangeTs. _ amaze nu vixumrebT, batonebo, _ SeniSna porTosma. _ madloba RmerTs,

dedofali jerjerobiT im asakisa brZandeba, rom magasac agvisrulebs.

_ amboben, batoni bukingami1 safrangeTSi brZandebao, _ Tqva aramisma iseTi cbieri siciliT, rom samarcxvino mniSvneloba misca am TiTqmis ubralo sityvebs.

_ aramis, Cemo megobaro, axla ki Tqven cdebiT. _ Seawyvetina sityva porTosma, _ Tqven xSirad gitacebT enamaxviloba da Sors SestopavT xolme. baton de trevils rom gaegona Tqveni sityvebi, mis risxvas ver gadaurCebodiT.

_ porTos, Tqven ra, swavla-darigebas mipirebT? _ Sehyvira aramisma da lmobier TvalebSi cecxlis alma gaurbina.

_ Cemo Zvirfaso, an muSketeri iyaviT, an mRvdeli! an erTi brZandebodeT, an meore, oRond orive erTdroulad ki ara, _ ganagrZo porTosma, _ ai, Tu gaxsovT, im dRes aTosmac giTxraT, erTdroulad or cxenze zixarTo. eeh, nu gacxardebiT, Zaliana gTxovT, usargeblo iqneba Tqveni risxva, xom gaxsovT, raze SevTanxmdiT me, Tqven da aTosi, qalbaton d'egilonTan daiarebiT da mas earSiyebiT, qalbaton Sevrezis diswul bua-trasis gulis mogebasac cdilobT. oh, RmerTo Cemo! nu gaam-xelT Tqvens bednierebas, aRsarebas aravina gTxovT, Tqveni morcxvoba cnobilia. magram Tuki TqvenTvisa gaqvT es saTnoeba, maSin mag saTnoebiTve moeqeciT dedoflis saidumloebasac. mefesa da kardinalze iybedon ramdenic surdeT; magram dedofali wmindaa da masze Tu ityviT rames, mxolod keTili unda brZanoT da sxva araferi.

Page 18: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

18

_ Tqvenc xom narcisi1 ara xarT, porTos, rom sul Tqveneburad gindodeT yvelaferi! me Tqven gafrTxilebT, _ upasuxa aramisma, _ xom iciT, WiriviT mejavreba, Wkuas rom maswavlian, mxolod aTosis darigebebi SemiZlia movismino, rac SegexebaT Tqven, metad kargi yabiwi gaqvT, magram Wkuis swavlebiT Tavs nu iwuxebT. Tu movisurveb, mRvdeli viqnebi, manamde ki muSketeri var da, rogorc muSketers Seefereba, imas vambob, rac minda. amJamad ki minda giTxraT, rom Tavi momabezreT.

_ aramis! _ porTos! _ kmara, batonebo! _ gaisma irgvliv. _ batoni de trevili elodeba baton d'artanians, _ Seawyvetina yvirili

msaxurma da kabinetis kari SeaRo. am sityvebis gagonebaze sruli dumili Camovarda, yvela CaCumda, kabinetis kari Ria iyo.

ymawvili gaskoneli mosacdeli oTaxidan muSketerebis kapitnis kabinetSi Sevida da sixaruli igrZno, rom swored droze gadarCa im ucnauri davis dasasruls.

III

baton de trevilis kabinetSi Zalian cud gunebaze iyo im dros batoni de trevili, magram mainc Tavazianad

miesalma ymawvilkacs, romelmac TiTqmis iatakamde daxara Tavi. misma bearnulma kilom Rimili mohgvara muSketerTa kapitans, romelsac gaaxsenda Tavisi axalgazrdoba da mSobliuri kuTxe; es mogoneba ki yovelTvis tkbil Rimils hgvris adamians, ra asakisac unda iyos igi. magram miuaxlovda Tu ara mosacdel oTaxs, d'artanians xeliT aniSna, TiTqos nebasa sTxovda, _ saCqaro saqme maqvs sxvebTan, jer imaTTan movrCebio, da Ria karSi mkacri, mbrZanebluri da mrisxane xmiT samjer gasZaxa:

_ aTos! porTos! aramis! ori muSketeri _ porTosi da aramisi, romlebic Cven ukve gavicaniT, maSinve

CamoSorda mosaubreTa jgufs da kabinetSi Sevida, karebi umal daixura. isini jer kidev ar damSvidebuliyvnen, magram de trevilis winaSe ise Rirseulad da darbaislurad eWiraT Tavi, rom d'artanianis aRtaceba gamoiwvies. d'artanians TiTqmis naxevarRmerTebad eCveneboda es muSketerebi, xolo maTi ufrosi ki Weqa-quxiliT SeiaraRebul olimpis mbrZanebel zevsad.

rogorc ki muSketerebi kabinetSi Sevidnen da kari daixura, mosacdel oTaxSi xelaxali xmauri atyda, romelic, eWvi ar aris, baton de trevilis mier muSketerebis daZaxebam gamoiwvia. batonma de trevilma samjer Tu oTxjer dahkra bolTa Tavis oTaxSi da samjer Tu oTxjer SeWmuxnili warbebiT win gauara porTossa da aramiss, romlebic ise iyvnen gaWimulebi, TiTqos aRlumze ariano. uceb am ymawvilebis pirdapir SeCerda de trevili, ganrisxebuli Tvali gadaavlo TaviT fexamde da mrisxaned uTxra:

_ iciT, ra miTxra mefem? _ Sehyvira man, _ didi xnis winaT ki ara, wuxel! ha, iciT?

_ ara, batono, _ upasuxa mcire dumilis Semdeg orivem erTad, Cven araferi viciT.

_ magram imedi maqvs, batono, pativs dagvdebT da gvibrZanebT, ra moxda! _ mimarTa aramisma uaRresad zrdilobianad da Tavi moxdenilad daxara.

Page 19: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

19

_ mefem brZana, rom amis Semdeg muSketerebs baton kardinalis razmebidan avarCevo.

_ baton kardinalis razmebidan? mereda risTvis? _ hkiTxa mkvircxlad porTosma.

_ imitom, rom kargada xedavs, sul mTlad gauwyaldeba piketi,1 Tu magari Rvino ar Cauria.

orive muSketeri wamoWarxlda. d'artanianma aRar icoda, sad wasuliyo. erCia, miwa gaskdomoda da Sig moyoliliyo.

_ diax, diax, _ ganagrZo mRelvarebiT batonma de trevilma, _ marTalic brZandeba misi yovladudidebulesoba, radgan, vficav patiosnebas, sasaxleSi Zalian gautydaT saxeli Cvens muSketerebs. wuxel, Wadrakis TamaSisas, kardinali damwuxrebuli saxiT uambobda mefes, _ rac Zalian ar momewona, _ rom guSinwin es abezari muSketerebi, es wyeulebi, _ (dacinviT gamoTqvamda am sityvebs, rac, ra Tqma unda, ufro metad ar momewona), _ es CxubisTavi muSketerebio, _ da Tan me Se-momyurebda Tavis cica-vefxvis TvalebiT, _ didxans darCenilan Rame duqanSi, ferus quCaze da Cemi guSagTa razmi (ise miyurebda, TiTqos masxarad agdebas mipirebda) Turme iZulebuli gaxda, daeWira is myudroebis damrRvevebio, daswyevla RmerTma! Tqven ukeT gecodinebaT es ambavi!.. rogor? Cemi muSketerebi daiWires?! Tqvenc iq yofilxarT! uaris Tqma aRar gamibedoT! ucvnixarT, kardinalma orive dagasaxelaT... sul Cemi bralia, Cemi, radgan me TviTon varCev Cems xalxs! erTi miTxariT, aramis, ra eSmakad mTxoveT muSketeris samosi, rodesac mRvdlis anafora ufro mogixdebodaT? an kidev, Tqven, porTos! marto imisaTvis gindaT eg mSvenieri oqros yabiwi, rom zed Calis xmali Segaban? aTosi? aToss ver vxedav! sad aris aTosi?

_ batono! _ mimarTa mwuxarebiT aramisma, _ aTosi avad gaxlavT, Zalian avad. _ avadao? rogora TqviT, Zalian avadao? riT aris avad, ra daemarTa? _ SiSoben, batono, vaiTu yvavili gamoaCndeso, _ upasuxa porTosma, romelsac

surda, TviTonac Careuliyo am baasSi, _ RmerTma daifaros, SeiZleba mTlad dausaxiCros saxe.

_ yvavili? Zalian kargi, ai kidev sasixarulo ambavi macnobeT, porTos! yvavili Seeyaros imxnis vaJkacs? SeuZlebelia!.. barem pirdapir miTxariT, rom daWrilia, an, iqneb, moklulic!.. ah! ras warmovidgendi? ah! RmerTo! geyurebaT, batonebo, me ar minda, rom Cemi muSketerebi sadRac binZur duqnebSi daiarebodnen, quCebSi Cxubobdnen da xmlebiT ibrZodnen gzajvaredinebze. me ar minda, rom Cemi razmelebi dacinvis sababs aZlevdnen baton kardinalis razmelebs, romlebic sakmaod mamacni, mSvidni da moxerxebulni arian. isini arasdros Tavs aravis daaWerineben. darwmunebuli var, iqve, moedanze daixocebian da dasaWerad ki aravis danebdebian, Tavis daRweva, gamoqceva, gamoparva! _ es mxolod mefis muSketerebma ician da Zalian kargadac!

cofmoreuli porTosi da aramisi brazisagan caxcaxebdnen, isini siamovnebiT waaxrCobdnen baton de trevils, magram ra unda eqnaT, darwmunebulni iyvnen, rom Tu igi emdureboda da ujavrdeboda, mxolod imitom, rom Zalian uyvarda Tavisi muSketerebi da es siyvaruli alaparakebda. metismeti aRelvebis gamo aramisi da porTosi xaliCas fexsa scemdnen, simwriT dakvnetili tuCebidan sisxli gamosdiodaT da mTeli RoniT uWerdnen xels xmlis vadas.

mosacdel oTaxSi, rogorc vTqviT, yvelam gaigo, rom batonma de trevilma aTosi, porTosi da aramisi gamoiZaxa. xmaze Seatyves, rogori ganrisxebuli unda yofiliyo muSketerTa kapitani.

Page 20: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

20

aTamde cnobismoyvare muSketeri kabinetis karebs mieyrdno da sibrazisagan feri misdiodaT. karze miWeril maT yurebs kabinetSi naTqvami erTi bgerac ar gamohparviaT. yurs ugdebdnen da sityvasityviT xmamaRla imeorebdnen kapitnis mier muSketerebis mimarT naxmar Seuracxmyofel sityvebs. erTi wamis ganmavlobaSi kabinetis karidan quCis karamde yvelas moedo es ambavi, mTeli sasaxle aRelvebuli iyo.

_ xom xedavT! batoni kardinalis gvardielebi mefis muSketerebs apatimreben, _ ganagrZo batonma de trevilma, romelic aranakleb gacofebuli iyo, vidre misi muSketerebi. igi ise warmoTqvamda TiToeul sityvas, rom msmenelebs xanjaliviT esobodaT. _ xom xedavT! misi yovladuwmindesobis eqvsma gvardielma daapatimra mefis eqvsi muSketeri! eSmakma dalaxvros! me gadawyvetili maqvs, axlave wavide luvrSi, vTxovo, gamaTavisuflon mefis muSketerebis kapitnis Tanamdebobidan da visime TanaSemwed damniSnon kardinalis gvardiaSi. Tu amaze uars metyvian, jandabas, avdgebi da mRvdlis anaforas Cavicvam.

am sityvebis gagonebaze mosacdel oTaxSi Tavi veRar Seikaves da CurCuli mRelvarebad iqca. irgvliv wyevla-krulva da lanZRva-gineba gaismoda: `wyeulebi!~ `eSmakma waiRos magaTi Tavi!~ `sikvdili magaT~. d'artaniani Tvals aqeT-iqiT acecebda, dasamal adgils eZebda da usazRvro survili hqonda, magidis qveS SemZvraliyo.

_ Tu asea, Cemo kapitano, maSin momismineT, _ mimarTa aRSfoTebulma porTosma, _ marTalia, eqvsni viyaviT eqvsis winaaRmdeg, magram Cven RalatiT dagvesxnen da, jer xmali arc ki gvqonda amoRebuli, rom moulodnelad gangmiruli ori amxanagi ukve miwaze egdo, aTosic saSinlad daWres da isic im moklulebiviT veRarafers gvSveloda. Tqven kargad icnobT aToss, batono! man orjer scada wamomdgariyo, magram orivejer Zirs daeca. miuxedavad amisa, Cven ar davnebebivarT, ara! ZaliT Segvipyres, magram gzaSi gamoveqeciT. rac Seexeba aToss, igi mkvdari egonaT da iqve datoves, brZolis velze, im mosazrebiT, rom gvami ar Rirda saTrevad, ai, namdvili ambavi Tu gindaT, es aris. ras izamT, batono kapitano, yovelTvis ar igeben brZolebs. didebuli mxedarTmTavari iyo pompeusi, magram sastikad damarcxda

farsalis2 brZolaSi; an kidev mefe francisko pirveli, rogorc gamigonia, sxvas

arc is Camouvardeboda Tavisi vaJkacobiT, magram paviis1 brZola mainc waago. _ maqvs pativi mogaxsenoT, _ rom anderZi avuge erT maTgans Tavisive xmliT,

radgan Cemi pirvelsave brZolaSi Suaze gadamityda, _ Tqva aramisma. _ eg me ar vicodi, _ Tqva batonma de trevilma cota damSvidebuli xmiT, _

rogorca vxedav, gauzviadebia baton kardinals. _ oRond, RvTis gulisaTvis, batono, _ ganagrZo aramisma, rodesac naxa, rom

kapitani mSviddeboda da SeiZleboda misi Txovnac Seewynarebina, _ RvTis gulisaTvis, batono, nu ityviT, rom aTosi daWrili gaxlavT, Tavs moiklavs, Tu gaigo, rom mefis yuramde miaRwia am ambavma. unda mogaxsenoT, misi Wrilobebi Zalian saSiSia. marto mxarSi rom yofiliyo, gadarCeboda rogorme, magram gulSic daWrilia da saxifaTo mdgomareobaSia...

am dros karis farda gadaiwia da mis foCebSi saSinlad fermixdili, mSvenieri, warmosadegi vaJkaci gamoCnda.

_ aTos! _ Sehyvira orive muSketerma. _ aTos! _ gaimeora batonma de trevilmac. _ Tqven dagibarebivarT, batono, _ mimarTa aTosma kapitans dasustebuli, magram

sruliad damSvidebuli xmiT. _ Tqven mkiTxulobdiT, rogorc amxanagebma gadmomces da ai, mec aq gaxlavarT; mibrZaneT, batono!

Page 21: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

21

am sityvebis Semdeg koxta samxedro tansacmelSi gamowyobili aTosi moxdenilad CamoSorda kars da mtkice nabijiT Sevida kabinetSi. batoni de trevili gulis siRrmemde aRgznebuli iyo aseTi vaJkacobiT. igi swrafad gaemarTa daWrili aTosis misagebeblad.

_ es iyo, am batonebs veubnebodi, _ mimarTa de trevilma, _ rom vukrZalav Cems muSketerebs ubralo saqmisaTvis Tavis ganwirvas, radgan mamaci adamianebi metad Zvirfasni arian mefisaTvis. xolo mefem kargad icis, rom misi muSketerebi yvelaze saukeTesoni arian mTel qveyanaSi. Tqveni xeli, aTos!

batonma de trevilma ar daucada axlad mosulis gulTbil sapasuxo sityvebs, xeli staca aTosis marjvena xels da ise Ronivrad mouWira, rom aTosma, romelsac yovelTvis SeeZlo Tavisi grZnobis damoCileba, veRar gauZlo tkivils, mwared gaaJrJola da feri ufro dakarga.

Zalian cdilobdnen, saidumlod SeenaxaT aTosis daWris ambavi, magram ukve yvelam icoda, rom igi mZimed iyo daSavebuli da imdenad moulodneli iyo iq myofTaTvis misi danaxva, rom kabinetis karis mixurvac ki daaviwydaT. kmayofilebis gamomxatvelma SeZaxilebma dafares muSketerTa kapitnis ukanaskneli sityvebi. orma Tu samma kacma odnav Ria karis fardebic ki gadaswia. eWvi ar aris, batoni de trevili sastikad Serisxavda maT zrdilobis kanonebis darRvevisaTvis, magram igrZno, rogor SeikumSa aTosis xeli mis xelSi, Sexeda mas da dainaxa, rom daWrils guli misdioda. da Tumca aTosi Seecada, mTeli Zal-Ronis mokrebiT tkivilebisaTvis rogorme gaeZlo, mainc mkvdariviT daeca iatakze.

_ Cqara dastaqari! _ Sehyvira batonma de trevilma, _ Cemi an mefisa! saukeTeso dastaqari! Cqara, Torem veRar gadavarCenT Cems gulad aToss!

am yvirilis gagoneba da mosacdeli oTaxidan xalxis kabinetSi Secvena erTi iyo. ise ucbad moxda yvelaferi es, rom baton de trevils azradac ar mosvlia karis mixurva. yvelani gars Semoexvivnen gulwasuls... magram amaod CauvlidaT es TanagrZnoba, rom am dros sasaxleSi dastaqari ar aRmoCeniliyo. man saswrafod gaapo xalxi, jer isev gulwasul aToss mivarda da imis gamo, rom xalxis yayani da moZraoba Zalian uSlida, iTxova, upirveles yovlisa, daWrili mezobel oTaxSi gaeyvanaT.batonma de trevilma maSinve gaaRo kari da gza uCvena aramiss da porToss, romlebmac xelSi aiyvanes TavianTi amxanagi da oTaxidan gaiyvanes, am jgufs ukan dastaqari misdevda.

baton de trevilis kabineti, romelSic, saerTod, erTob didi SiSiT da mowiwebiT Sediodnen, axla mosacdel darbazs damsgavseboda, sadac yayanebdnen da xmamaRla lanZRavdnen kardinalsa da mis jariskacebs.

cota xnis Semdeg porTosi da aramisi dabrundnen. daWrilTan mxolod dastaqari da batoni de trevili darCnen.

bolos batoni de trevilic gamoCnda. aTosi gonze movida. dastaqarma ganacxada, rom mis megobrebs SeeZloT guldamSvidebiT yofiliyvnen, radgan daWrilis mdgo-mareoba saSiSi ar iyo; misi aseTi sisuste mxolod bevri sisxlis dakargvas gamoewvia.

Semdeg batonma de trevilma xeliT aniSna da kabinetidan yvelani swrafad gavidnen garda d'artanianisa, romelsac ar daviwyeboda, rom mas audiencia hqonda, da gaskonuri sijiutiT eloda am wams.

rodesac yvelani gavidnen, batoni de trevili SemobrZanda. mis pirdapir ymawvili kaci idga, romelic mas sruliad daviwyeboda. aTosis mosvlam da iq momxdarma ambebma muSketerTa kapitans azrovnebis Zafi gauwyvites, man hkiTxa, ra saqmeze iyo mosuli es jiuti mTxovneli. d'artanianma moaxsena Tavisi vinaoba da masac maSinve gaaxsenda saqmis namdvili viTareba.

Page 22: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

22

_ ukacravad, _ uTxra siciliT de trevilma, _ ukacravad, Cemo kargo Tanamemamulev. warmoidgineT, sruliad gadamaviwydiT. ras izamT, muSketerTa kapitani igive ojaxis mamaa, magram mas gacilebiT meti pasuxsagebi movaleoba akisria. jariskaci igive bavSvia, oRond didi bavSvi, magram radganac me imis cdaSi var, rom asruldes mefis yoveli brZaneba da gansakuTrebiT ki batoni kardinalisa...

d'artanianma ver SeZlo Rimilis Sekaveba. am Rimilma daarwmuna batoni de trevili, rom saqme sulelTan ar unda hqonoda, amitom Secvala saubris Tema da pirdapir saqmeze gadavida.

_ me Zalian miyvarda mamaTqveni, _ uTxra man, _ ra SemiZlia gavakeTo misi vaJisaTvis? aCqardiT, dro ara maqvs.

_ mogaxsenebT, batono, _ Tqva d'artanianma, _ tarbidan aq mosvlamde sul imas vfiqrobdi, rom mamaCemisadmi im megobrobis saxeliT, romelic Tqven ar dagviwyebiaT, meTxova TqvenTvis muSketeris samosi. magram mas Semdeg, rac aq vnaxe am ori saaTis ganmavlobaSi, cxadad vxedav, rom arafriT damimsaxurebia igi da Rirsi ar gaxlavarT aseTi didi bednierebisa.

_ marTlacda bednierebaa muSketerebis razmSi Sesvla, _ upasuxa batonma de trevilma, _ magram es SeiZleba arc ise miuwvdomeli iyos TqvenTvis, rogorc ggoniaT, Tumca es SemTxvevac gaTvaliswinebulia misi yovladudidebulesobis brZanebaSi da me, samwuxarod, iZulebuli var, giTxraT, rom muSketerad mxolod mas Rebuloben, visac monawileoba miuRia ramdenime laSqrobaSi da vaJkacobiT Tavi gamouCenia. an ori wlis ganmavlobaSi umsaxuria sxva romelime razmSi, naklebad warCinebulSi, vidre Cvenia.

d'artanianma aRara upasuxa ra. morCilad daukra Tavi, Tumca, rodesac gaigo, ra Zneli yofila am razmSi Sesvla, ufro metad mounda muSketeris tansacmliT Semosva.

_ magram, _ ganagrZo batonma de trevilma da Tvali TvalSi gauyara Tavis Tanamemamules, TiTqos undoda gulis siRrmeSi Caswvdomoda da amoekiTxa iq dafaruli survili, _ magram mamaTqvenis siyvaruliT, Cveni Zveli megobrobis pativsacemad, mzada var, dagexmaroT. arc Zalian mdidrebi arian Cveni bearneli axalgazrdebi da ara mgonia, am mxriv Secvliliyos rame mas Semdeg, rac me wamovedi. Tqvenc bevri fuli ar geqnebaT sacxovreblad wamoRebuli.

d'artaniani welSi gaimarTa da ise gaiWima, TiTqos usityvod eubneboda, me aravis mowyaleba ara mWirdebao.

_ Zalian kargi, ymawvilo, Zalian kargi, _ ganagrZo de trevilma, _ kargad vicnob gaskonelebs. me rom parizSi Camovedi, oTxad oTxi ekiu medo jibeSi, magram vinmes rom gaebeda da eTqva, Sen luvris sasaxlis yidva ar SegiZliao, maSinve xmals viZrobdi.

d'artaniani ufro gaiWima: bedis saZieblad wamosuls gayiduli cxenis wyalobiT, oTxi ekiuTi meti hqonda, vidre de trevils Tavisi karieris dawyebisas.

_ maS, ase, _ uTxra batonma de trevilma, _ unda SeinarCunoT rac gaqvT, ragind didi Tanxac unda iyos, magram, amasTanave, aucilebelia ivarjiSoT, gaiwvrTnaT yovelive imaSi, rac ymawvili kacis aznauriSvilobas amtkicebs. dResve mivwer samefo akademiis gamges da xvalidanve yovelgvari xarjis gadauxdelad iqnebiT miRebuli. am mcire samsaxurze nu ityviT uars. Cveni didgvarovani yvelaze mdidari aznauriSvilebi cdiloben xolme iq Sesvlas da xSirad mizans ver aRweven. iq Tqven SeiswavliT cxenosnobas, farikaobas, cekvas, iqve SeiZenT karg nacnobebs. xandaxan Cems sanaxavadac gamoivliT da metyviT, rogor midis Tqveni saqme, an riT SemiZlia dagexmaroT.

Page 23: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

23

d'artanianma jer ara icoda ra sasaxlis Cveulebisa, magram maSinve igrZno, rom civad miiRes.

_ eh, batono! axla vxedav, ra Zalian did danakliss warmoadgens mamaCemis mier gamotanebuli sarekomendacio werilis uqonloba, _ Tqva man.

_ marTlac! _ wamoiZaxa batonma de trevilma, _ mikvirs, rom aseT did saval gzaze ar wamoiReT sarekomendacio werili, Cveni bearnelebis erTaderTi uebari wamali.

_ wamoviRe, batono, da, madloba RmerTs, Rirseuladac Sedgenili, _ Sehyvira d'artanianma, _ magram veragulad mompares.

d'artaniani dawvrilebiT mouyva mengSi momxdar ambavs da sul umciresi damaxasiaTebeli niSnebiT aRuwera ucnobi didebuli. yvelaferi es iseTi gancdiTa da gulwrfeli simarTliT moaxsena, rom aRtacebaSi moiyvana batoni de trevili.

_ ucnauria swored, _ warmoTqva Cafiqrebulma kapitanma, _ maS, Tqven xmamaRla maxseneT?

_ diax, batono. ra Tqma unda, didi Secdoma momivida, gaufrTxilebloba, magram ras izamT, Tqveni saxeli gzaSi faris magivrobas miwevda da Tqven TviTon gansajeT, ra xSirad vixmardi mas.

didi gasavali hqonda im dros pirferobas da baton de trevilsac iseve uyvarda igi, rogorc mefesa da kardinals. man ver Seikava Tavi, saxeze kmayofilebis Rimili moefina, magram es Rimili maleve gaqra da mengis ambavs daubrunda:

_ erTi miTxariT, im aznauriSvils patara Wriloba xom ar etyoboda saxeze? _ diax, TiTqos tyviis ganakawriao. _ lamazi kaci iyo? _ diax. _ maRali tanisa? _ diax. _ fermkrTali saxisa, SavTmiani? _ diax, diax, swored is gaxlavT. rogor, Tqven icnobT im kacs, batono? oh, Tu

rodesme vipove da vipovi kidec, geficebiT, Tundac jojoxeTSi daimalos... _ qals elodeboda? _ ganagrZo de trevilma. _ yovel SemTxvevaSi, masTan mcire xniT saubris Semdeg saCqarod cxens moaxta

da gaqusla. _ xom ar iciT, raze laparakobdnen? _ man kolofi gadasca qals. uTxra, rom kolofSi iyo saWiro darigebani da

sTxova, londonSi misvlamde ar gaexsna. _ ingliseli iyo is qali? _ miledis eZaxda. _ is aris! _ waiCurCula de trevilma, _ is aris! me ki isev briuselSi megona. _ oh, batono! _ Sehyvira d'artanianma, _ Tuki iciT, vin aris is kaci, mibrZaneT

misi vinaoba, sadauroba da mere Tqveni aRara minda ra, aRarafriT SegawuxebT. oRond misi javri amoviyaro da muSketerobazedac uars vityvi.

_ RmerTma dagifaroT! _ Sehyvira de trevilma, _ piriqiT, Tu quCaSi momavali dainaxoT, Tqven quCis meore mxares gadadiT! erideT, nu SeejaxebiT magisTana sal kldes, Torem ise dagamsxvrevT, rogorc patara minas.

_ eg ver SemaCerebs! oRond ki Sevxvde sadme!.. _ Tqva d'artanianma. _ Tuki Cems rCevas inebebT, Zebnas nu dauwyebT im kacs, _ warmoTqva de trevilma. de trevili ucbad SeCerda, erTma saeWvo fiqrma gauelva TavSi da

eldanakraviviT gaSeSda.

Page 24: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

24

ra iyo es sazareli mZulvareba, romelsac ase daJinebiT da daurideblad gamoxatavda ymawvili gaskoneli im ucnobisadmi, romelmac viTom mamis werili mohpara? am mZulvarebaSi xom ar imaleboda raime veragoba? misi yovladuwmindesobis mier xom ar iyo mogzavnili es axalgazrda kaci? maxis dagebas xom ar upirebdnen? es ymawvili kaci, romelic Tavis Tavs d'artanians uwodebs, saidumlo agenti xom ar aris kardinalisa, romelic sul imas cdilobda, Tavisi kaci hyoloda de trevilis saxlSi, raTa iq misi ndoba daemsaxurebina da, adre Tu gvian, muSketerebis kapitani daeRupa ise, rogorc aTasi sxva hyavda daRupuli? de trevili axla xelmeored, ufro meti dakvirvebiT daacqerda axalgazrda gaskonels. magram d'artanianis cocxali goneba, cbieri saxe da moCvenebiTi Tavmdabloba sruliad ar amSvidebda mas.

`Zalian kargad vxedav, rom gaskonelia, _ fiqrobda de trevili, _ magram xom SeiZleba gaskoneli kardinalisaken iyos da ara Cemken? vnaxoT, gamovcdi~.

_ Cemo megobaro, _ mimarTa d'artanians wynarad, _ radganac mjera werilis dakargvis ambavi, minda Cemi Zveli megobris Svils, weRandeli civad miRebis gamosasworeblad, gavando Cveni politikis saidumloeba. momismineT! mefe da kardinali saukeTeso megobrebi arian, maTi garegnuli uTanxmoeba mxolod sulelebs uxvevs Tvals. amitom ar minda, Cemi Tanamemamule, kargi mxedari da guladi vaJkaci, warmatebisken gzis maZebari, moumzadeblad gaexvios am TvalTmaqcobaSi, gulwrfelad sjerodes, rasac dainaxavs da TvaldaxuWuli gaebas maxeSi ise, rogorc mravali sxva. kargad daufiqrdiT Cems mdgomareobas, miiReT mxedvelobaSi, rom me erTgulad vemsaxurebi am or yovlisSemZle batons. arasodes Cems moqmedebas ara aqvs sxva mizani, Tu ara samsaxuri mefisa da kardinalisa. Cveni kardinali ubrwyinvalesia im didebul geniosTa Soris, romlebic ki odesme safrangeTs hyolia. maS ase, axalgazrdav, gaiTvaliswineT yovelive es da Tu piradad Tqveni an Tqveni ojaxis damokidebulebis gamo raime samduravi an mtroba gaqvT kardinalisadmi, rasac Zalian xSirada vxedavT aznaurebSi, gamomeTxoveT megobrulad da davcildeT erTmaneTs. dagexmarebiT yvelaferSi, rac ki dagWirdebaT, oRond me ar dagiaxloebT. imedi maqvs, Cemi gulwrfeloba SemZens megobars Tqveni saxiT, radganac Tqven pirveli axalgazrda xarT, romelsac ase gulaxdilad vesaubrebi.

de trevili gulSi sul sxvas fiqrobda: `Tu kardinalma gamomigzavna es axalgazrda mela, ra Tqma unda, etyoda kidec

Tavis jaSuSs, rom Cemi gulis mogebis saukeTeso saSualeba kardinalis lanZRva-ginebaa. miuxedavad Cemi sityvebisa kardinalis erTgulebis Sesaxeb, es gaiZvera mela axlave mipasuxebs, rom igi ver itans mis yovladuwmindesobas~.

magram baton de trevils imedi gaucruvda, misi molodinis winaaRmdeg d'artanianma sruliad bunebrivi ubraloebiT upasuxa:

_ mec swored maseTive ganzraxviT geaxeliT parizs. mamaCemma mibrZana, aravisTvis dameTmo, garda mefisa, kardinalisa da Tqveni, romlebic mas safrangeTis pirvel pirebad miaCnia.

rogorc mkiTxvelic SeamCnevda, mefes da kardinals d'artanianma de trevilic miumata, radgan, misi fiqriT, arafers waaxdenda aseTi damateba.

_ me didi Tayvanismcemeli gaxlavarT kardinalisa da didi pativismcemeli misi moRvaweobisa, _ ganagrZo axalgazrdam. _ Tqven brZaneT, rom gulaxdilad melaparakebiT, miT ukeTesi CemTvis, radgan mec Tqveni Sexedulebisa var. magram Tu eWvi gaqvT rame da undoblad miyurebT, rac sruliad bunebrivia, maSin wasulia Cemi saqme. vgrZnob, rom simarTlis TqmiT Tavs viRupav, magram miT uaresi, ra gaewyoba! Tqveni pativiscema xom SemrCeba da me es ufro metad miRirs, vidre sxva yovelgvari warmateba.

Page 25: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

25

metad gakvirvebuli darCa batoni de trevili. aseTi SorsmWvreteloba, aseTi gulwrfeloba saTayvanebeli iyo, Tumc eWvs ki sabolood mainc ver ufantavda, ramdenadac sxva ymawvilkacebs sjobda es gaskoneli, imdenad ufro saeWvo xdeboda. de trevilma mainc CamoarTva xeli da uTxra:

_ patiosani biWi xarT, megobaro, magram amJamad imis mets veras dagexmarebiT, rac weRan aRgiTqviT. Cemi saxlis kari yovelTvis Ria iqneba TqvenTvis. SemdegSi yovelTvis SegeZlebaT CemTan mosvla da eWvi ar mepareba, advilad miaRwevT Tqvens mizansac.

_ ufro sworad rom vTqvaT, batono, _ SeniSna d'artanianma, _ Tqven gnebavT elodoT, manam ramiT dagimtkicebT, rom mec Rirsi gaxlavarT muSketerobisa?! Zalian kargi, damSvidebuli brZandebodeT, _ daumata gaskonuri mourideblobiT, _ didxans ar mogiwevT lodini. _ Tavi daukra da wasvla daapira, TiTqos axla yvelaferi masze iyo damokidebuli.

_ moiTmineT! _ Seayena batonma de trevilma, _ werils dagpirdiT akademiis direqtorTan. nuTu imdenad ampartavani xarT, rom am werilis waRebazedac uars ityviT?

_ ara, batono, merwmuneT, rom is bedi ar eweva am baraTs, rac mamaCemis werils ewia. TvalisCiniviT gavufrTxildebi, geficebiT, daniSnulebisamebr Cavabareb baton direqtors. vai imas, vinc Seecdeba am werilis moparvas.

aseT baqiaobaze baton de trevils gaeRima. d'artaniani fanjarasTan datova, sadac am xnis ganmavlobaSi laparakobdnen;

TviTon Tavis magidasTan mivida, dajda da danapirebi sarekomendacio werilis wera daiwyo. d'artaniani, romelsac araferi saqme aRara hqonda, fanjaraze TiTebiT marSs ukravda da Tan ezodan erTimeoris miyolebiT gamosul muSketerebs quCis Casaxvevamde ayolebda Tvals.

batoni de trevili wamodga, mivida d'artanianTan, rom werili misTvis Caebarebina, magram swored im wams, rodesac man xeli gauwoda gamosarTmevad, de trevilma SeamCnia, rom gaskonels sisxli auvarda TavSi, sibrazisagan wamowiTlda da kabinetidan yviriliT gavarda.

_ eSmakma dalaxvros, axla ki veRar wamixval! axla me vici! _ vin aris, ymawvilo, vin? _ hkiTxa batonma de trevilma. _ is, Cemi qurdi! aramzada! _ upasuxa d'artanianma da miimala. _ ra eSmakma gaagiJa! _ Caiburtyuna de trevilma. _ iqneb esec xerxi iyo, rom

marjved gamqceoda, raki ver aasrula davaleba?

IV

mxari aTosisa, yabiwi porTosisa da cxvirsaxoci aramisisa gaafTrebulma d'artanianma sami naxtomiT gadasera mosacdeli oTaxi da

fiqrobda kibis oTx-oTxi safexuri erTad Caerbina, magram aq moulodnelad meore oTaxidan gamosul muSketers daxrili Tavi ise magra daajaxa mxarSi, rom am ukanasknelma mware tkivilisagan ufro daiRmuvla, vidre wamoiyvira.

_ bodiSs vixdi, _ uTxra d'artanianma, romelsac undoda ganegrZo gza. _ bodiSs vixdi, magram Zalian meCqareba. _ Zlivs moaswro erTi kibis Carbena, rom rkinasaviT magari xeli qamarSi swvda da Seayena.

_ Zalian geCqarebaT? _ Seutia mkvdrisferdadebulma muSketerma, _ am sababiT Tavsa mcemT da ambobT: `bodiSs vixdio~ da Tqven fiqrobT, rom es sakmarisia? srulebiTac ara, Cemo axalgazrdav! Tqven ggoniaT, rom raki dRes baton de tre-

Page 26: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

26

vilisagan Cveni datuqsva moismineT, yvelas SeuZlia iseve mogveqces, rogorc igi? scdebiT, megobaro, Tqven batoni de trevili ara brZandebiT!

d'artanianma maSinve icno Sinisaken mimavali aTosi, romlisTvisac dastaqars Wriloba ukve Seexvia.

_ garwmunebT, ganzrax ar dagjaxebivarT, _ wamoiZaxa d'artanianma. _ me erTxel ukve mogixadeT bodiSi da vfiqrob es savsebiT sakmarisia. kidev gimeorebT da metismetic momdis, patiosnebas geficebiT, Zalian meCqareba da gTxovT gamiSvaT, Torem me Cemsas veRar mivaRwev.

_ batono Cemo, Tqven zrdiloba ara gqoniaT, getyobaT, Soridan xarT Camosuli, _ uTxra aTosma da xeli gauSva.

d'artanians sami Tu oTxi safexuri arc ki Caerbina, rom aTosis am sityvebma ucbad SeaCera.

_ eSmakma dalaxvros! ragind Soridanac ar unda viyo Camosuli, Tqven ver maswavliT zrdilobas.

_ iqneb kidec gaswavloT! _ miugo aTosma. _ oh, ase rom ar meCqarebodes, _ Sehyvira d'artanianma, _ da sxvas ar mivdevde... _ aCqarebulo batono, Cemi devna ar dagWirdebaT, me isec advilad gipoviT.

gesmiT? _ sad? _ karmelitebis monasterTan. _ romel saaTze? _ SuadRisas. _ SuadRisas? Zalian kargi, iq dagixvdebiT. _ ecadeT, ar malodinoT, radgan Tormet saaTsa da TxuTmet wuTze minda eg

yurebi dagaWraT. _ kargiT, _ miayvira d'rtanianma, _ iq viqnebi, Tormets rom aTi wuTi daakldeba. man mokurcxla im imediT, rom iqneba kidev dasweoda ucnobs, romelic ise neli

nabijiT midioda, didi gza ar unda hqonoda gavlili. magram quCis WiSkarTan porTosi idga da guSags esaubreboda. swored erTi

kacis gasasvleli manZili iyo darCenili mosaubreTa Soris. d'artanianis fiqriT, es farTobi misTvis sakmarisi iqneboda, da maTken isris siswrafiT gaeqana, is iyo, unda gamZvraliyo, rom qarma porTosis wamosasxami aafriala da Cveni gaskoneli Sig gaexvia. cxadia, porTosma raRac mosazrebiT qars da d'artanians ar daaneba Tavisi Cacumlobis es umTavresi nawili. imis magivrad, rom xeli gaeSva wamosasxamis kalTisaTvis, man Tavisken ise miizida, rom d'artaniani mTlianad xaverdis wamosasxamSi gaexvia.

d'artaniani ismenda muSketeris lanZRva-ginebas, undoda rogorme gamomZvraliyo wamosasxamidan, romelic Tvalebze efareboda, gzas nakecebSi eZebda da cdilobda ise gamosuliyo, rom ar Sexeboda im oqros yabiws, romelsac Cven ukve vicnobT. magram, rodesac Tvali gaaxila, dainaxa, rom cxviri porTosis mxrebSua, swored im yabiwze miebjina, romelsac ase ufrTxildeboda.

Cvenda samwuxarod, iseve rogorc mraval nivTs Cvens cxovrebaSi, mxolod garegnuli brwyinvaleba aqvs, am yabiwsac wina nawili hqonda oqroTi amoqarguli, xolo ukan kameCis tyavi iyo. porToss saSualeba ara hqonda Zvirfasi yabiwis SeZenisa, da iZulebuli iyo, mosaCveneblad mxolod winidan moeqargvinebina oqros ZafebiT.

axla albaT mixvda mkiTxveli, rad sWirdeboda porToss avadmyofobis mogoneba da sicxian dReSi wamosasxamis tareba.

Page 27: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

27

_ ai, gagiwyra RmerTi! _ Sehyvira porTosma da Tan cdilobda, rogorme moeSorebina d'artaniani, romelic axla xelebs mis beWebze afaTurebda, _ cofiani xom ara xarT?

_ mapatieT! _ uTxra d'artanianma da bumberazis mxars qveSidan gamoyo Tavi, _ Zalian meCqareba... erT kacs mivdev da...

_ rodesac CqarobT, SemTxveviT, Sin xom ar grCebaT Tvalebi? _ SeekiTxa porTosi.

_ ara, _ upasuxa ukve wyeniT d'artanianma, _ Cemi Tvalebis wyalobiT imasac ki vxedav, rasac sxvebi vera xedaven.

mixvda Tu ara porTosi, ris Tqmasac ubedavda ymawvili kaci, aravin icis, magram gabrazda ki.

_ gafrTxilebT, batono, nurc agre exaxunebiT muSketerebs, Torem tyavgamZvrali darCebiT.

_ tyavgamZvralio? metismetad mkaci sityva ixmareT, batono Cemo, _ upasuxa d'artanianma.

_ es gaxlavT sakadrisi sityva im kacisaTvis, romelic daurideblad TvalebSi Sescqeris Tavis mters.

_ Tqven ki, Zalian kargad vici, rom zurgs ar uCvenebT xolme... Tqvenebs. Tavisi moswrebuli sityviT aRfrTovanebuli d'artaniani xarxariT gaudga gzas. porToss cofi moeria da d'artanianis dasaWerad waiwia. _ mere iyos, batono, mere! _ Semohyvira gaskonelma, _ rodesac wamosasxami Tan

aRar geqnebaT! _ maS, pirvel saaTze, luqsemburgis sasaxlis ukan. _ Zalian kargi, pirvel saaTze, _ miaZaxa d'artanianma da meore quCaze Cauxvia. magram ucnobi arsad Canda, arc im quCaze, romelic gaskonelma Caiara, da arc

imaze, romelsac gascqeroda. ukve sadRac mimaluliyo. d'artaniani Seecada, Semxvedri mgzavrebisagan gaego misi gza-kvali, magram amaod; bornamde Cavida. Semdeg senisa da wiTeli jvris quCebi amoiara, magram werilis qurdis kvalic ki veRarsad naxa. kidev kargi, rom am moZraobas misTvis sargebloba mohqonda: ramdenadac metad sdioda ofli siarulSi, imdenad metad ucivdeboda da umSviddeboda guli.

im dRes mravali ram gadaxda Tavs d'artanians. dRe avbediTad daiwyo. jer dilis Tormeti saaTic ki ar iyo da ukve batoni de trevilic momdurebuli hyavda, romelic, raRa Tqma unda, uzrdelobad da umadurobad CauTvlida d'artanians ase ucnaurad gamoqcevas. garda amisa, ori kargi dueli moeloda iseT vaJkacebTan, romlebTac sam-sami d'artanianic ar eyofodaT; dueli muSketerebTan, romlebic grZnobiT yvela mokvdav adamianze maRla idgnen misi fiqriT, da romelTa mimarT igi usazRvro pativiscemiT iyo gamsWvaluli.

samwuxaro iyo es mdgomareoba. darwmunebuli gaxldaT, rom aTosis xeliT mokvdeboda, amitom porTosze aRarc fiqrobda, magram mogexsenebaT, imedi sicocxlis ukanasknel wuTamde ara tovebs adamianis guls. d'artanianic am imeds emyareboda. fiqrobda, SeiZleba mZimed damWran am or duelSi, magram cocxali mainc gadavrCeo, da Tavisi momavali cxovrebis keTilad mosawyobad mkacrad usayvedura Tavs:

_ ra Tavqariani da xepre var! ara, Tavisi Wriloba ar eyofoda im sawyal aToss, rom mec ar mimematebina? kaci mxarSia daWrili da mec cxvariviT vaZgere Cemi kinkrixo. swored sakvirvelia, rom maSinve xmali ar iZro da iqve ar momkla. iseTi mware tkivili mivayene, rom amis sruli ufleba hqonda. rac Seexeba porToss, ho, baton porToss, aq saqme ufro sasaciloa, vidre sawyeni. _ Tavisda uneburad

Page 28: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

28

sicili waskda d'artanians. icinoda da Tan aqeT-iqiT iyureboda, rom sawyenad an damcinavad ar sCveneboda visme misi ganmartoebuli mxiaruleba.

_ rac Seexeba porToss, _ ganagrZo man, _ marTlac rom sasacilo Setakeba gvqonda. ara, namdvili Tavqariani var! giJi unda iyos kaci, rom ase moulodnelad, xmis amouReblad eces adamians, wamosasxamis qveS SeuZvres da sinjva dauwyos, rogori wamosasxami aqvs mosxmuli. bodiSs movixdidi da mSvidobianad Camivlida yvelaferi, gadakvriT is oxeri yabiwi rom ar mexsenebina. ara, ra mexumreboda, namdvili dawyevlili gaskoneli var! me mgonia, jojoxeTis koconSic ar daviSli lazRandarobas. _ eeh, d'artanian, Cemo guliTado megobaro, _ mimarTa alersiT Tavis Tavs, _ am xifaTs Tu gadaurCi, rac yovlad SeuZleblad unda migaCndes, ecade, momavlisaTvis umwikvlo zrdiloba SeiZino da amieridan Seni yofaqceviT mTeli qveynisTvis samagaliTo gaxde. Tavaziani da zrdili kaci gana laCaria? aba, aramiss gadaxede: lmobierebisa da zrdilobis gansaxierebaa, magram gana swori iqneboda, misTvis vinmes mxdali ewodebina? arasodes! dReidan mec yvelaferSi aramiss mivbaZav. oho! ager, aramisic aq yofila.

Tavisi monologiT damtkbari d'artaniani miuaxlovda d'egilonis sastumros, romlis win aramisi mxiarulad elaparakeboda mefis sam muSketers. Tavis mxriv, aramismac dainaxa d'artaniani. magram mas ar daviwyeboda, rom swored am ymawvili kacis TandaswrebiT gaubrazda batoni de trevili, da amitom srulebiT ar esiamovna maTi gakicxvis mowmis danaxva. aramisma iseTi saxe miiRo, TiTqos ver SeamCnia igi. Cveni ymawvili gaskoneli ki, aRtacebuli Tavisi gadawyvetilebiT, rom yvelas mimarT Tavaziani yofiliyo, mosaubreebs miuaxlovda da tkbili RimiliT Tavmdabali salami misca. aramisma Tavi odnav daukra, magram Rimili ki ar aRirsa da oTxivem myisve Sewyvita saubari.

arc iseTi suleli iyo d'artaniani, rom ar SeemCnia, ramdenad zedmeti iyo is iq, magram didebuli wreebis zne-CveulebebSi jer kidev gauwvrTnelma ver SeZlo moxerxebulad gamosuliyo am mZime mdgomareobidan, iseve rogorc ucxo wreSi moxvedrilma adamianma, Careulma im baasSi, romelic mas sruliad ar exeba. d'artaniani gamosavals eZebda. swored am dros dainaxa aramisis jibidan amovardnili cxvirsaxoci, romelsac muSketerma Tavisda SeumCnevlad fexi daadga. Sesafer SemTxvevad eCvena Cvens gaskonels, gamoesworebina Tavisi Secdoma: daixara, zrdilobianad gamoacala muSketers fexis qveSidan cxvirsaxoci, miuxedavad imisa, rom es ukanaskneli fexs aWerda, ar undoda daenebebina igi. d'artanianma cxvirsaxoci miawoda da uTxra:

_ me mgoni, batono, Zalian SegawuxebdaT am cxvirsaxocis dakargva. marTlac Zvirfasi ram iyo es cxvirsaxoci erT kuTxeSi sagangebod amoqarguli

gvirgviniTa da gerbiT. d'artanianis sityvebze aramisi gawiTlda, sisxli auvarda TavSi da gamorTmevis nacvlad xelidan gamohglija miwodebuli cxvirsaxoci.

_ oho, oho! _ Sehyvira erTma razmelma, _ morcxvo saluqo aramis, axlac ityvi, Semomwyralia Cemze de bua-trasio, maSin rodesac is momxiblavi qalbatoni Tavisi cxvirsaxociT gimSvenebs jibes?

aramisma iseTi TvaliT gadaxeda d'artanians, usityvod agrZnobinebda adamians, Cemi saxiT mosisxle mteri SeiZineo, mere Taviseburad moikatuna Tavi da Tqva:

_ cdebiT, batonebo, es cxvirsaxoci Cemi ar aris da ver gamigia, rad dasWirda am ymawvils, CemTvis SemoeTavazebina da ara erT-erTi TqvenganisTvis? am sityvebis dasamtkiceblad isic kmara, rom me jibeSi midevs Cemi. _ Tqva esa da maSinve Tavisi cxvirsaxoci amoiRo, isic Zalian koxta, wminda batistisa, Tumca metad Zvirad fasobda im dros batisti. aramisis cxvirsaxoci arc moqarguli iyo, arc gerbi hqonda, marto misi mflobelis saxelisa da gvaris mTavari asoebi amSvenebda.

amjerad d'artanianma xma aRar amoiRo, mixvda Tavis Secdomas.

Page 29: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

29

aramisma ver daarwmuna Tavis simarTleSi megobrebi. erTma maTganma moCvenebiTi sidarbaisliT mimarTa ymawvil muSketers:

_ Tu es asea, rogorc Sen ambob, iZulebuli viqnebi, Cemo Zvirfaso megobaro, eg cxvirsaxoci mogTxovo. kargad ici, rom bua-trasi Cemi guliTadi megobaria da ar minda, gamarjvebis nadavlad aqveynebdnen colis nivTebs.

_ cudada mTxov magas! _ uTxra aramisma, _ Tumca mwams simarTle Seni winadadebisa, me mainc uars getyvi, radgan uvargisi iyo Seni Txovnis forma.

_ Tu marTali gnebavT, _ gabeda d'artanianma baasSi Careva, _me ar daminaxavs, rom baton aramisis jibidan gadmovardniliyos cxvirsaxoci, baton aramiss zed fexi edga da megona, misi iyo.

_ Zalianac SecdiT, batono, _ civad upasuxa aramisma, am bodiSiT naklebad nasiamovnebma. Semdeg im muSketerisken Setrialda, romelmac Tavi de bua-trasis megobrad daasaxela, da ganagrZo: _ de bua-trasi Cemi megobaric gaxlavT, Cemo kargo, mec aranakleb erTguli var misi. cxadia, Seni jibidanac iseve SeiZleboda gadmovardniliyo cxvirsaxoci, rogorc Cemidan.

_ ara, geficebi patiosnebas! _ Sehyvira mefis razmelma. _ Sen Sens patiosnebas ficav, me Cemsas. maSasadame, tyuilis mTqmeli erTi

Cvengani unda iyos. modiT, Cemo montaran, ukeT gavarigoT saqme. Suaze gaviyoT es cxvirsaxoci.

_ gavxioT cxvirsaxoci? _ diax. _ Zalian kargi, _ Sehyvira orma razmelma, _ solomon brZenis msjavria swored!

sibrZnis salaro xar, aramis. ymawvilebma sicili daiwyes da, rogorc Cans, avi araferi unda mohyoloda am

SemTxvevas. ramdenime wuTis Semdeg baasi gaTavda. guliTadad, xelis CamorTmeviT gamoeTxovnen erTmaneTs razmelebi da muSketeri. samive Tavis gzas gaudga sxvadasxva mimarTulebiT.

`swored kargi SemTxveva meZleva am patiosan kacTan bodiSis mosaxdelad~, _ fiqrobda d'artaniani, romelic baasis dasasruls cota moSorebiT gamdgariyo. am keTili grZnobiT mivida aramisTan. is ki ise midioda, TiTqos vera xedavda.

_ ukacravad, batono, _ uTxra d'artanianma, _ imedi maqvs, mapatiebT... _ oo! batono, _ Seawyvetina aramisma, _ am SemTxvevaSi Tqveni moqmedeba ar

Seefereboda patiosani kacis saqciels. _ rao, rao? _ Sehyvira d'artanianma, _ Tqven ggoniaT, rom... _ me mgonia, batono, Tqven xepre ara xarT da kargad iciT, Tumc gaskoniidan

brZandebiT, rom fexiT ara Telaven cxvirsaxocs, Tu amas garemoeba ar moiTxovs. batistiT mofenili xom ara ggoniaT parizi?

_ cdebiT, batono, tyuilad cdilobT Cems damcirebas, _ miugo d'artanianma, romelsac etyoboda, rom ficxi xasiaTi ukve aviwyebda weRan miRebul zrdilobisa da mSvidobianobis aRTqmas. _ gaskoneli var, marTalia, da radgan es uCemodac gcodniaT, raRa saWiroa mogagonoT, rom did moTminebas ver daikvexnian gaskonelebi: isini raki bodiSs moixdian vinmesTan, Tunda raime sisulelis gamoc, darwmunebulni arian, rom ukve imaze meti Caidines, vidre saWiroeba moiTxovda.

_ me, batono, imitom ki ar geubnebiT magas, rom Cxubi mindodes TqvenTan, _ upasuxa aramisma, _ madloba RmerTs, Cxubis moyvare ara var, da Tu muSketeri var, isic mxolod droebiT. Tu brZolaze mivida saqme, vibrZvi, rodesac sxva gamosavali ara maqvs, isic didi zizRiT. dRevandeli SemTxveva ki metad mniSvnelovania. Tqven Tavi mosWeriT patiosan qals.

_ ese igi, Cemi mizeziT? _ Sehyvira d'artanianma. _ ra RmerTi gagiwyraT, rom me gamomiwodeT is cxvirsaxoci?

Page 30: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

30

_ Tqven raRa RmerTi gagiwyraT, rom jibidan amoagdeT? _ me vTqvi da vimeoreb, rom Cemi jibidan ar amovardnila. _ hoda, orjer TqviT tyuili, Cemo batono. Cemi TvaliT davinaxe, rom is

cxvirsaxoci Tqveni jibidan amovarda. _ oho! maS, mag toniT melaparakebiT, batono gaskonelo? Zalian kargi! me Tqven

gaswavliT Wkuas! _ me ki Tqvens monasterSi dagabrunebT, batono mRvdelo! moemzadeT

brZolisaTvis! aba, amoiReT xmali! _ ara, aq ara, Cemo gmirTagmiro, aq ara. nuTu imasac ki vera xedavT, rom

kardinalis erTguli monebiT garSemortymul de'gilonis sasaxlesTana varT. vin damarwmunebs, rom misma yovladuwmindesobam ar dagavalaT, aramisis Tavi momarTvio. me ki Zalian miyvars Cemi Tavi, saSinlad miyvars. vfiqrob, igi Zalian amSvenebs Cems mxrebs. maS ase, gadawyvetili maqvs Tqveni mokvla, am mxriv damSvidebuli brZandebodeT, magram minda mogklaT tkbilad, SemoRobil, daxurul adgilas, ise, rom iq aravin iyos.

_ Zalian kargi, Cemo batono! oRond nurc ase imedianad iqnebiT. waiReT eg cxvirsaxoci, Tqveni Tu sxvisi sakuTreba, iqneba gagiRimoT bedma da erTxel kidev gamoiyenoT.

_ gaskoneli brZandebiT, batono? _ hkiTxa aramisma dacinviT. - diax, gaskoneli gaxlavarT da gaskonelebi sifrTxilis gamo ar gadasdeben

duels. _ sifrTxile, batono, saTnoebaa, sakmarisad usargeblo _ muSketerebisaTvis,

magram aucilebeli _ samRvdeloebisaTvis. da vinaidan me mxolod droebiTa var muSketeri, minda, frTxilad viyo. meqneba pativi, or saaTze gnaxoT baton de trevilis sasaxleSi da miyruebul adgilsac iq amovirCevT.

ymawvilma kacebma erTmaneTs Tavi daukres. aramisi luqsemburgis sasaxlisken wavida. d'artanianma SeamCnia, rom daniSnuli dro axlovdeboda da gezi karmelistebis monastrisken aiRo. midioda da Tan TavSi erTi fiqri utrialebda: gaTavebulia, me ukan veRar davbrundebi, magram is mainc mecodineba, rom muSketeris xeliT vkvdebio.

V

mefis muSketerebi da kardinalis razmelebi

d'artaniani aravis icnobda parizSi, amitom martodmarto, usekundantod wavida

aTosTan Sesaxvedrad. gadawyvetili hqonda, rom imas dasjerdeboda, visac misi mopirdapire moiyvanda. garda amisa, fiqrobda, bodiSi moexada mamaci muSketeris winaSe, ise, rom Tavi ar daemcirebina. gaskoneli SiSobda, am duelsac iseTive arasasiamovno Sedegi ar mohyoloda, rogorc mTavrdeba brZola Zal-RoniT aRsavse axalgazrdisa daWril, misustebul mopirdapiresTan. Tu damarcxdeba, mteri ormagad gamarjvebuli iqneba, Tu gaimarjvebs, mtris sisustiT sargeblobas da yalb vaJkacobas daswameben. erTi sityviT, an cudad gamovxateT faTerakebis maZiebeli Cveni gmiris xasiaTi, an, rogorc ukve SeamCnevda mkiTxveli, Cveulebrivi adamiani ar iyo d'artaniani. miuxedavad amisa, rom TavisTvis Cumad imeorebda, aucileblad unda daviRupoo, mainc ara da ar undoda damorCileboda am azrs, rogorc amas sxva mis mdgomareobaSi myofi naklebad guladi adamiani Seegueboda.

Page 31: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

31

Cveni gmiri Caufiqrda im pirTa gansxvavebul xasiaTebs, romlebsac am dRes unda SebrZoleboda, da ufro cxadad warmoudga Tavisi mdgomareoba. imedi hqonda, aTosis winaSe Rirseuli bodiSis moxdis Semdeg, es muSketeri, romlis didebuli ieri da mkacri saxe metad moswonda, megobrad gaixdida mas. porTosze ecineboda. Tu ar momkla, me rom im yalbi yabiwis ambavi Sevalamazo da qveyanas movdo, sircxvilad marto es eyofao... rac Seexeba aramiss, Zalian arc misi eSinoda, darwmunebuli iyo, mas advilad gaistumrebda saiqios. an arada, cxvir-pirSi dahkravda xmals, riTac saukunod dausaxiCrebda im lamaz saxes, romliTac ase moswonda Tavi.

uryevi gadawyvetileba hqonda miRebuli d'artanians, magrad CabeWdoda gulSi mamis darigeba: `aravis arasodes araferi dauTmo, garda mefisa, kardinalisa da baton te trevilisao~. amitom igi ki ar midioda, mifrinavda karmelistebis monas-trisaken. es iyo ucnauri, ufanjro Senoba, xrioki mindvriT garSemortymuli. am monasterTan ebrZodnen erTmaneTs mopirdapireni, rodesac dro ara hqondaT sxva, ufro miyruebuli adgilis saZebnelad.

ukve SuadRe iyo, rodesac d'artanianma am xriok mindors miaRwia. aTosi ukve iq daxvda. sul xuTi wuTis mosuli Tu iqneboda. d'artaniani ise zustad gamocxadda, rom duelis wesebis mkacri damcvelic veras usayvedurebda.

aToss isev Zalian awuxebda Wriloba, Tumca xelmeored Seexvia baton de trevilis dastaqars. qvaze Camomjdari damSvidebuli, Cveuli RirsebiT aRsavse ieriT moeloda Tavis mopirdapires. d'artanianis danaxvaze zrdilobianad wamodga da mis Sesaxvedrad win ramdenime nabiji gadadga. gaskonelic, Tavis mxriv, ar CamorCa mowinaaRmdeges, qudi moixada da Tavazianad miesalma.

_ batono Cemo, _ uTxra aTosma, _ Cem or megobars vacnobe, rom damWirdeboda maTi sekundantoba, magram jer arsada Canan, mikvirs, rom igvianeben. maT es ar sCveviaT.

_ me, batono, sekundantic ara myavs, _ uTxra d'artanianma, _ guSin Camovedi parizs, mamaCemma gamomgzavna Tavisi axalgazrdobis megobar baton de trevilTan da mis garda aravis vicnob.

aTosi erT wams Cafiqrda. _ maS, baton de trevilis mets aravis icnobT? _ diax, batono, baton de trevilis mets aravis. _ esec ubedureba, _ ganagrZo dabali xmiT aTosma ise, TiTqos Tavis Tavs da,

amave dros, d'artaniansac elaparakebao, _ ubedurebaa swored: me rom Tqven mogklaT, bavSvebis mWamelis saxeli gamivardeba.

_ srulebiTac ara, batono, _ miugo d'artanianma da Tan Rirseulad CaRuna Tavi, _ srulebiTac ara, piriqiT, Tqven pativi damdeT, daWrili SemebrZoloT. es Wriloba Zalian unda gawuxebdeT!

_ geficebiT, Zalian mawuxebs da unda gamogitydeT, Tqven ufro metad gamimwvaveT es tkivili. Tumca araferia, aseT SemTxvevaSi Cveulebad maqvs marcxena xelis gamoyeneba. ar ifiqroT, rom sustad dagixvdebiT. orive xeliT erTnairad vibrZvi da Tu marTali gnebavT, upiratesobac meqneba, cacia mteri Zalian saSiSia maTTvis, vinc aseTi brZolisaTvis moumzadebelia. vnanob, maSinve ver gacnobeT es garemoeba.

_ iseTi rainduli patiosnebiT meqceviT, rom ar vici, ra sityviT gadagixadoT madloba, _ uTxra d'artanianma da erTxel kidev daukra Tavi.

_ aba, ras brZanebT, ris madloba? _ miugo aTosma Tavisi Cveuli didebuli ieriT, _ modiT, sxva, TqvenTvis sasiamovno rameze visaubroT. oh, dalaxvros eSmakma, rom icodeT, rogori tkivili momayeneT. cecxli mikidia mxarSi!

_ nebas rom momcemdeT... _ uTxra mokrZalebiT d'artanianma.

Page 32: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

32

_ ris nebas? _ malamo maqvs Wrilobis gansakurnavi, dedaCemma maswavla... uebari wamali

gaxlavT, Cems Tavze gamovcade. _ mere? _ mere, batono, darwmunebuli var, Cemi malamo sam dReSi gagimTelebT mxars da...

sami dRis Semdeg, rodesac gankurnebuli iqnebiT... didi siamovnebiT geaxlebiT, sadac mibrZanebT. _ d'artanianis mier bunebrivad warmoTqmuli es sityvebi Tval-saCinos xdida mis adamianobas da arafriT Crdilavda mis vaJkacobas.

_ patiosnebas geficebiT, batono, es winadadeba Zalian momwons, magram ara imitom, TiTqos vRebulobde mas, ara! mxolod imitom, rom TqvenSi patiosan didebulsa vxedav. ase iqceodnen da msjelobdnen karlos didis drois raindebi. magram, Cvenda saubedurod, didebuli imperatoris epoqaSi aRara varT. Cven baton kardinalis dros mogvixda cxovreba da dReidan sami dRis ganmavlobaSi Zalian saidumlodac rom SevinaxoT Cveni SebrZolebis survili, qveyana mainc gaigebs da yovelmxriv Seecdebian, CagviSalon es Sexvedra... ra vqna, ra daemarTaT im moyialeebs, ratom arsad Canan? _ Tqva aTosma.

_ Tu saqme gaqvT rame, batono, _ uTxra d'artanianma iseTive moridebiT, rogoriTac weRan sami dRiT duelis gadadeba SesTavaza, _ Tu geCqarebaT da survili gaqvT, amwamsve gamistumroT imqveyanas, Zalian damavalebT, Tu ar mome-ridebiT...

_ ai, kidev mosawoni sityva, _ wamoiZaxa aRtacebiT aTosma da koxtad daukra Tavi d'artanians, _ sityva, romelsac gonieri kaci ityvis da ara Tavqariani. Zalian miyvars Tqveni wrTobis kaci, vgrZnob, Tu dRes erTmaneTi ar amovxoceT, SemdegSi swored sasiamovno iqneba TqvenTan baasi. davucadoT Cems sekundantebs, me saCqaro ara maqvs ra da Cveni brZolac wesierad moxdeba. magram, ager, erTi maTgani modis!

marTlac, voJiraris quCis boloSi gamoCnda porTosis veeba figura. _ rogor?! _ Sehyvira d'artanianma, _ Tqveni pirveli sekundanti batoni

porTosia? _ diax, rao? sawinaaRmdego xom ara gaqvT ra? _ ara, batono, ara. _ ager, meorec modis. d'artaniani iqiT mibrunda, saiTac aTosma miuTiTa, da aramisi icno. _ rogor?! _ Sehyvira ufro meti gakvirvebiT, vidre pirvelad, _ Tqveni meore

sekundanti batoni aramisi gaxlavT? _ cxadia, gana ar iciT? Cven uerTmaneTod versada gvnaxavT, muSketerebSi, mefis

razmelebSi, sasaxleSi, qalaqSi yvela gvicnobs am saxeliT: aTosi, porTosi da aramisi, anu samni ganuyrelni! magram Tqven, mgoni, damaskodan modixarT an podan...

_ tarbidan, _ gauswora d'artanianma. _ gepatiebaT, ar icodeT es wvrilmani. _ Zalian saxelebi gqoniaT, batono Cemo, _ uTxra d'artanianma. amasobaSi porTosic movida. mas yabiwi gamoecvala da wamosasxamic Sin

daetovebina. xeliT miesalma aToss, Semdeg d'artanianisken mibrunda da gancvifrebuli darCa.

_ ah, ah, ah, _ Sehyvira gakvirvebulma porTosma, _ es ra ambavia? _ ra ambavi unda iyos? brZolas vapirebT me da es ymawvili kaci, _ upasuxa

aTosma da xeliT d'artanianze aniSna. _ mec unda SevebrZolo mas! _ daiZaxa porTosma. _ mxolod pirvel saaTze, _ daumata mSvidad d'artanianma. _ mec brZolas vapireb am axalgazrdasTan, _ Tqva aramisma, romelic, is iyo,

mivida da yuri mohkra maT baass.

Page 33: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

33

_ mxolod or saaTze, _ iseve mSvidad gasca pasuxi d'artanianma. _ kargi, magram, ra mizeziT ibrZvi, ra moxda, aTos? _ hkiTxa aramisma. _ aba, ra vici? mxari matkina. Sen, porTos? _ aba, ra vici? vibrZvi imitom, rom vibrZvi, _ upasuxa porTosma da gawiTlda. araferi gamoepareboda aToss. cbieri, wamieri Rimili SeaCmnia gaskonelis

tuCebze. _ patara kinklaoba mogvixda tanisamosis Sesaxeb, _ Tqva d'artanianma. _ aramis, Sen? _ hkiTxa aTosma. _me vibrZvi RvTismetyvelebis sakiTxebis gamo, _ miugo aramisma da Tan

d'artanians usityvod sTxova, saidumlod hqonoda duelis mizezi. aTosma axla meored SeamCnia Rimili d'artanians tuCebze. _ hoo? _ gaikvirva aTosma. _ diax, wminda avgustines erTma debulebam mwvave kamaTi gamoiwvia, _ Tqva

gaskonelma. `marTlac, rom Wkviani biWia~, _ gaifiqra aTosma. _ axla, batonebo, raki samive erTad brZandebiT, neba miboZeT, bodiSi mogixadoT,

_ uTxra d'artanianma. sityva `bodiSis~ gagonebaze aTosi moiRrubla, porTosis tuCebze cbierma

Rimilma gadairbina, xolo aramisis saxeze ukmayofileba aRibeWda. _ Tqven ver gamigeT, batonebo, _ Tqva d'artanianma da Tavi maRla aswia. mzis

sxivebma Suqi mohfines mis lamaz da mamacur saxes, _ bodiSs vixdi, batonebo, SeiZleba samives ver gadagixadoT Cemi vali, pirvelad baton aToss aqvs Cemi mokvlis ufleba, rac Zalian saeWvos xdis Cemgan Tqvens dakmayofilebas, batono porTos, da TiTqmis sruliad abaTilebs Tqvensas, batono aramis. ai, mxolod amitom kidev erTxel gimeorebT, mapatioT, Tu yvelasTan ver SevZleb Cemi valis moxdas! _ Tqva Tu ara es, d'artanianma lamazi, moxdenili mxedruli wesiT amoiRo xmali. am wuTSi is mzad iyo ebrZola ara marto aTosis, porTosis da aramisis, aramed safrangeTis samefos yvela muSketeris winaaRmdeg.

SuadRe iyo. mze duelisaTvis amorCeul adgils yoveli mxridan cecxls ukidebda.

_ oh, ra Zalian cxela, _ amoixvneSa aTosma da xmali amoiRo, _ qurTuks ver gavixdi, radgan es aris, kidev vigrZeni Wrilobidan sisxlis dena da ar minda Sevawuxo Cemi mopirdapire im sisxliT, romelic misi xmlis Sedegi araa.

_ marTali brZandebiT, batono, _ miugo d'artanianma, _ garwmunebT, Cem mier iqneba daRvrili Tqveni sisxli Tu sxvis mier, yovelTvis gulsaklavad momeCveneba TqvenisTana guladis sisxlis danaxva. maS, mec TqvensaviT qurTukSi vibrZoleb.

_ kargiT, kargiT! _ mimarTa porTosma, _ kmara eg qaTinaurebi! nu daiviwyebT, rom Cvenc jers veliT.

_ marto Tqveni saxeliT TqviT, porTos, aseTi sityvebi, _ Seawyvetina aramisma, _ me ki Zalian momwons am ymawvilis keTilSobiluri, rainduli sityva-pasuxi.

_ rogorc inebebT, batono, _ uTxra aTosma d'artanians. _ Tqvens brZanebas velodi, _ upasuxa gaskonelma da xmali gadaujvaredina. is iyo gaisma foladis wkaruni, rom monastris kuTxesTan misi

yovladuwmindesobis razmelebi gamoCndnen, win batoni de Jusaki mouZRodaT. _ kardinalis razmelebi! _ Sehyvires erTad porTosma da aramisma. _ CaageT

xmlebi, batonebo, CaageT xmlebi! magram ukve gvian iyo. kardinalis razmelebma iseT mdgomareobaSi dainaxes ori

mebrZoli, rom eWvs gareSe iyo maTi ganzraxva. _ Tqven, ei! _ Sehyvira Jusakma da Cqari nabijiT muSketerebisken wamovida, Tan

Tavisianebs aniSna, ukan mohyolodnen.

Page 34: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

34

_ maS aq ebrZviT erTmaneTs? brZaneba aRar gaxsovT? mefis brZanebas arRvevT? _ Zalian didsulovani brZandebiT, batonebo, _ uTxra boRmamoreulma aTosma,

vinaidan swored es Jusaki iyo guSinwindeli brZolis amtexi, _ Cven rom gvenaxeT sadme sabrZolod gasulni, merwmuneT, araviTar SemTxvevaSi ar dagiSlidiT ganzraxulis asrulebas. hoda, Tqvenc nu gviSliT brZolas, dastkbiT sanaxaobiT.

_ Zalian vwuxvar, batonebo, magram iZulebuli var, uari mogaxsenoT, eg SeuZlebelia! Cveni movaleoba _ upirveles yovlisa! CaageT xmali, batonebo, da mogvyeviT, _ upasuxa Jusakma.

_ didi siamovnebiT davemorCilebodiT, batono, Tqvens Tavazian mipatiJebas, _ daiwyo Jusakis mibaZviT aramisma, _ Cvenze rom iyos damokidebuli mag brZanebis asruleba. magram ra gaewyoba, saubedurod, SeuZlebelsa gvTxovT. ra vqnaT, rom batonma de trevilma agvikrZala aseTi qceva? amitom jobs Tqveni gza ganagrZoT, batonebo, amaze ukeTess veras izamT.

aseTma masxarad agdebam Jusaki gaagiJa. _ ar gvemorCilebiT? Zalas vixmarT!.. _ isini xuTni arian, Cven ki marto samni, dResac gvajobeben da jobs, aqve

davixocoT, icodeT, damarcxebuli me Cems kapitans veRar veCvenebi, _ Tqva Cumi xmiT aTosma.

aTosi, porTosi da aramisi erTmaneTs miuaxlovdnen. amasobaSi Jusaki Tavis mxedrebs sabrZolvelad alagebda.

erTi wami sakmarisi aRmoCnda d'artanianisaTvis gadawyvetilebis misaRebad. iseTi SemTxveva mieca, romliTac sabolood unda gadawyvetiliyo misi cxovrebis gza, swrafad da sabolood unda gadaeWra arCevani mefesa da kardinals Soris, xolo amorCeulis mxares TavganwirviT unda ebrZola. magram brZola kanonis darRvevas niSnavda. mtrad gauxdeboda mefeze mZlavr ministrs. yvelaferi es swrafad gaiTvaliswina Cvenma gmirma da mis sasaxelod unda iTqvas, erTi wamiTac ar Seyoymanda, muSketerebisaken mibrunda da uTxra:

_ batonebo, Tu nebas momcemT, odnav Sevasworeb Tqvens naTqvams. Tqvena brZaneT, rom samni xarT, me meoTxe viqnebi.

_ Tqven xom muSketeri ara xarT? _ uTxra porTosma. _ marTalia, Tqvennairi tansacmeli ar macvia, magram suli Tqveni midgas, guli

ki muSketerisa maqvs. amas kargad vgrZnob da amitom gierTdebiT. _ ganze gadeqiT, ymawvilo! _ dauyvira d'artanians Jusakma, romelmac mixra-

moxriT da saxis gamometyvelebiT cxadad Seicno misi ganzraxva. _ mibrZandiT, batono! Cven nebas gaZlevT gagvecaloT, jobs sakuTar tyavs gaufrTxildeT.

d'artanianma fexi ar moicvala adgilidan. _ marTlacda kargi biWi yofilxar, _ uTxra aTosma da xeli CamoarTva. _ ha! aba, Cqara! _ yviroda Jusaki. _ aba, ras vapirebT? _ Tqves porTosma da aramisma. _ didsulovani yofila es ymawvili, _ daiwyo aTosma. magram samives afiqrebda

d'artanianis siymawvile da Tanac misi gamoucdeloba. _ namdvilad samni viqnebiT, romelTagan erTi daWrili da erTic ymawvili biWia,

_ Tqva aTosma, _ xmas ki mainc dagviyrian, rom oTxni vibrZodiT. _ mere ra, ukan davixioT? _ ikiTxa porTosma. _ Zalian Zneli iqneba, _ miugo aTosma. d'artaniani maSinve mixvda, rac abrkolebda muSketerebis gadawyvetilebas. _ gamomcadeT, batonebo, da patiosan sityvas gaZlevT, cocxali ar waval aqedan,

Tu davmarcxdi. _ Tqveni saxeli, Cemo gulado? _ hkiTxa aTosma. _ d'artaniani, batono.

Page 35: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

35

_ maS, aTos, porTos, aramis, d'artanian!.. yoCaRad! _ ha, ras apirebT, batonebo? gadawyviteT, Tu ara? _ Sehyvira mesamed Jusakma. _ diax, batono! _ miugo aTosma. _ saxeldobr? _ gavkadnierdebiT, Cemo batono, da Wkuas gaswavliT! _ upasuxa aramisma. erTi

xeliT qudi mouxada, xolo meoriT xmali amoiRo. _ maS, ar gvemorCilebiT? _ Seutia Jusakma. _ kidec rom gvekiTxeba?! mefisa da kardinalis momxreni gaSmagebiT miscvivdnen erTmaneTs, magram

brZolis wesebi ar aviwydebodaT. aTosi kauzaks eca _ kardinalis sayvarel mxedars; porToss bikara ergo,

aramisi ori mowinaaRmdegis winaSe aRmoCnda. rac Seexeba d'artanians, mas wilad TviTon Jusaki xvda. ise ucemda ymawvil gaskonels guli, TiTqos gulis ficaris gamongrevas da

amovardnas apirebso, magram SiSiT ki ar eSinoda. ise ibrZoda, rogorc cofiani vefxvi: mters swrafi naxtomiT gars uvlida, icvlida adgils da mogeriebis qamandas. Jusaki metad gamocdili iyo amgvar brZolaSi da saxelic didi hqonda moxveWili, magram gaWirvebiT icavda Tavs marjve da cecxliviT swrafi mowinaaRmdegisagan. Zlivs igeriebda d'artanianis mier erT da imave dros yovelmxridan zedized motanil ieriSs.

bolos da bolos am gauTavebelma brZolam moTmineba daakargvina Jusaks. aseTi winaaRmdegobiT gacofebulma wonasworoba dakarga da Secdomebi dauSva. d'artanians ara hqonda brZolis sakmao praqtika, magram Teoria kargad icoda. man gaaorkeca siswrafe. Jusakma gadawyvita, magari dartymiT bolo moeRo mowinaaRmdegisaTvis, da iseTi ZaliT mouqnia xmali, rom TviTonac iqve CaiCoqa. d'artanianma moxerxebulad aicdina igi. rodesac Jusaki gveliviT iklakneboda Tavisi iaraRis qveS da wamodgomas apirebda, gaskonelma iseTi ZaliT hkra xmali, rom zurgamde gaatana. misi mowinaaRmdege kunZiviT gagorda miwaze.

Sewuxebulma d'artanianma swrafad moavlo Tvali brZolis vels. aramiss ukve moekla erTi mowinaaRmdege, magram meore Zalian aviwroebda, Tumca

aramissac kargi mdgomareoba hqonda da jer kidev SeeZlo Tavis dacva. bikara da porTosi erTmaneTs ar Camouvardebodnen, porTosi mklavSi daWriliyo, xolo bikara _ barZaySi. magram arc erTis Wriloba saSiSi ar iyo.

kauzakisagan xelmeored daWril aToss feri mixdoda, magram fexs mainc ar icvlida adgilidan, xmali axla marcxena xelSi eWira da ise ganagrZobda brZolas.

im drois duelis wesebis mixedviT, d'artanians ufleba hqonda, erT-erT maTgans miSveleboda. ymawvili kaci Sehyurebda Tavis megobrebs, cdilobda gamoerkvia, vis ufro esaWiroeboda misi daxmareba. am dros aTosis gamoxedva daiWira. wminda mWevrmetyvelebiT iyo savse es wamieri mzera. aTosi sikvdils arCevda da saSvelad arvis ixmobda, magram misi Tvalebi daxmarebas iTxovdnen. d'artanianma gaugo mas. erTi naxtomiT gverdiT daudga kauzaks da Sehyvira:

_ Cemken, batono razmelo! me Tqven mogklavT! _ kauzaki mibrunda, aman swored droze uSvela aToss, romelic aqamde mxolod Tavisi mamacobis wyalobiT iWerda Tavs, da dasustebuli cal muxlze daeSva.

- eSmakma waiRos magisi Tavi! _ Sehyvira aTosma, _ ar moklaT, ar moklaT, ymawvilo, gexvewebiT! erTi Zveli saqme maqvs magasTan dasamTavrebeli, kargad rom gavxdebi, gavuswordebi kidec. iaraRi ahyareT! xmali CamoarTviT! ase!.. Zalian kargi! Zalian kargi!

Page 36: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

36

aTosis es aRtaceba wamiT SeaCera oci nabijis mocilebiT gadasrolilma kauzakis xmalma. am xmlisken gaiqcnen d'artaniani da kauzaki; erTi _ xmlis wasarTmevad, meore ki _ xmlis asaRebad, magram gaskoneli ufro cqviti aRmoCnda, pirveli is mivida da fexi daadga xmals.

kauzaki aramisis mier moklul Tavis amxanags eca, misi xmali aitaca da d'artanianisaken wamovida, magram mas gza aTosma gadauWra. im erTi wamis Sesvenebam, romelic d'artanianis daxmarebiT eRirsa, Zal-Rone Semata mas da imis SiSiT, d'artanians ar daeswro misi mosisxle mtris mokvla, kvlav win daudga kauzaks.

mixvda gaskoneli, rom brZolaSi kvlav CarTviT aToss Zalian awyeninebda. ramdenime wuTis Semdeg yelgamoRadruli kauzaki Zirs daeca.

imave dros aramismac daaWira gulze xmali Tavis waqceul mopirdapires da aiZula, Sendoba eTxova.

marto porTosi da bikara darCnen brZolis velze. porTosi masxarad igdebda Tavis mopirdapires, ebrZoda da Tan dacinviT ekiTxeboda: romeli saaTiao, qaTinauriT uqebda Zmas, romelmac warmateba moipova navaris razmSi. porTosi masxarad igdebda mowinaaRmdeges, magram gamarjveba ki arsad Canda. bikara maT ricxvs ekuTvnoda, romlebic mxolod maSin ecemian miwaze, roca guliscema SeuwydebaT.

saqme ki metad saCqaro iyo, SeiZleboda guSagebi mosuliyvnen da yvelani daepatimrebinaT, daWrilebic da jansaRebic, mefis momxrenic da kardinalis momxrenic. aTosi, aramisi da d'artaniani garSemoxveodnen bikaras da Zalas atandnen, iaraRi daeyara. oTxis winaaRmdeg martod darCenili, barZaySi daWrili bikara ar apirebda danebebas; magram am dros Jusakma wamoiwia, idayvze daeyrdno da ubrZana, danebeboda. bikarac gaskoneli iyo. yuri moiyrua da sicili daiwyo, rogorRac moaxerxa brZolis dros Tavisi xmlis wveriT miwaze patara farTobis Semoxazva da siciliT Tqva:

_ aq ganutevebs suls bikara, Tavis amxanagTagan martod mitovebuli. _ isini oTxni arian Sens winaaRmdeg! gibrZaneb, danebdi! _ gaumeora Jusakma. _ eh, raki mibrZaneb, kidec unda dagemorCilo, _ upasuxa man. ucbad ukan gadaxta, xmali muxlze daido, oriv xeliT mokakva da, mtrisaTvis

rom ar daenebebina, Suaze gadatexa. gatexili xmali monastris ezoSi gadaisrola, gulxeli daikrifa da kardinalis madidebeli simReris stvena daiwyo.

guladoba pativdebulia yovelTvis, TviT mtrisganac ki. muSketerebma SiSveli xmliT salami misces. d'artanianic aseve moiqca, Semdeg bikaras daxmarebiT, Jusaki, kauzaki da aramisis mier daWrili mebrZoli monastris wina karTan miiyvanes, meoTxe maTi amxanagi, rogorc ukve mogaxseneT, mkvdari iyo. amis Semdeg muSketerebma zari Camohkres da gamarjvebiT aRtacebulni oTxi nadavli xmliT, baton de trevilis sasaxlisaken gaeSurnen.

quCis mTel siganeze xelixelgayrilni midiodnen, gzaze Semxvedri yvela muSketeri maT uerTdeboda. ase rom, bolos oTxi kacis dabruneba gamarjvebis didebul zeimad gadaiqca. netarebis zRvaSi curavda d'artaniani, erT mxares aTosi udga, meore mxares _ porTosi, alersiT xvevda xels orives.

_ Tu dRes muSketeri ara var, _ mimarTa Tavis axal megobrebs baton de trevilis sasaxlis karis SeRebisas, _ muSketerebis Segirdi xom var?

VI

misi udidebulesoba mefe ludoviko mecamete

Page 37: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

37

didi xmauri atexa am ambavma. batoni de trevili sxvebis gasagonad Zalian

ujavrdeboda Tavis muSketerebs, xolo farulad aRtacebiT miuloca gamarjveba. magram saWiro iyo saCqarod moexsenebina mefisTvis, ar SeiZleboda dros dakargva. amitom dauyovnebliv luvrisken gaswia. iq mivida da, vai im misvlas! ukve gvian iyo, mefesTan kardinali brZandeboda. kari moeketaT. mefes saqme aqvs da ver migiRebTo, _ moaxsenes de trevils. saRamos, rodesac trevili meored mivida, misi yovladudidebulesoba banqos TamaSobda. mefe igebda da, radgan metad Zunwi iyo, am mogebis gamo Zalian karg gunebaze brZandeboda. Tvali mohkra Tu ara darbazSi Sesul de trevils, Soridanve dauZaxa:

_ aqeT mobrZandiT, batono kapitano, aqeT, unda kargad SegamkoT! iciT, ra saCivriT mommarTa misma yovladuwmindesobam Tqveni muSketerebis Sesaxeb? mere iseTi mwuxarebiT, rom am saRamos avadac ki brZandeba. ra vqna, adamianebi arian Tu namdvili qajebi is Tqveni muSketerebi?

_ ara, mefeo, _ upasuxa de trevilma, romelmac erTi Tvalis gadavlebiT igrZno, rogor damTavrdeboda es saqme. _ ara, mefeo, qajebi ki ara, piriqiT, angelozebi arian Tqveni muSketerebi, kraviviT umwikvloni, amisi Tavdebi me gaxlavarT. sul imas natroben, rom xmali qarqaSidan mxolod maSin amoiRon, rodesac amas Tqveni keTildReoba moiTxovs. magram ra qnan sawylebma?! kardinalis razmelebi cofiani ZaRlebiviT dasdeven da sul imas cdiloben, rame Sari mosdon, Cxubi autexon. Tavmoyvareoba da Tqveni razmis saxelis dideba aqvT, mefeo, amitom iZulebulni gaxlavan, vaJkacurad dauxvdnen yovel Seuracxyofas.

_ mousmineT baton de trevils, mousmineT! _ Tqva mefem, _ Tavis razmze ki ara, TiTqos wminda monasterze laparakobs! lamis CamogarTvaT Tqveni Tanamdeboba da mivce iRumen Semros, romelsac monastris winamZRolobas davpirdi. ar ifiqroT, rom marto Tqvens sityvebs davujero. tyuilad ar meZaxian ludoviko samarTlians, batono trevil. cota momiTmineT da axlave ganvixilavT saqmes, axlave!

_ swored Tqveni samarTlianobis gamo gaxlavarT damSvidebuli, mefeo. moTminebiT movelodebi Tqvens brZanebas.

_ maS, cota xans moiTmineT, batono de trevil! didxans ar galodinebT. swored am dros umtyuna mefes bedma, nel-nela agebda mogebuls, amitom wamodga,

jibeSi Caiwyo mis win darCenili fuli da erT didebuls ubrZana: _ la vievil, dabrZandiT Cems skamze, me saCqaro saqme maqvs baton de trevilTan,

marTalia, oTxmoci luidori1 movige, magram imdenive Tanxa dadeT, rom wagebulni araferSi dagvemduron; samarTlianoba _ uwinares yovlisa. _ Semdeg baton de trevilisken mibrunda da fanjarasTan miiyvana.

_ maS, Tqven ambobT, rom misi yovladuwmindesobis razmelebma autexes Cvenebs Cxubi?

_ diax, mefeo, rogorc yovelTvis. _ mere, rogor moxda es Setakeba? Tqven gecodinebaT kargad, Cemo erTgulo

kapitano, da unda miamboT, msajulma kargad unda mousminos oriv mxares da ise gamoitanos Tavisi msjavri.

_ merwmuneT, mefeo, sul ubralod moxda yvelaferi. Cemi razmis sami saukeTeso mxedari, romelTa saxelebi TqvenTvis cnobilia da romelTa Sesaxeb xSirad gamogiTqvamT Tqveni kmayofileba davalebis erTguli SesrulebisaTvis, diax, sami saukeTeso mxedari: porTosi, aramisi da aTosi, saseirnod sen-Jermenisaken wasuliyvnen ymawvil gaskonelTan erTad, romelic swored dRes dilas gavacani maT da vuqe. Turme SeTanxmdnen, rom karmelistebis monasterTan Sekrebiliyvnen. is iyo Tavi moiyares, rom am dros Tavze batoni Jusaki da misi razmelebi: kauzaki,

Page 38: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

38

bikara da ori kidev sxva wasdgomodnen. cxadia, isini ar daadgebodnen am gzas, avi ganzraxva rom ar hqonodaT da kanonis darRveva ar ndomebodaT.

_ aha! mivxvdi, mivxvdi, _ Tqva mefem, _ eWvi ar aris, rom dueli hqondaT daniSnuli da swored TviTon midiodnen sabrZolvelad.

_ me maT ar vamtyuneb, mefeo, magram Tqven ukeT gansajeT, risTvis unda wasuliyo xuTi sagangebod SeiaraRebuli mxedari im miyruebuli monastris mindvrisaken, Tu ara avi ganzraxviT?

_ diax, marTali xarT, trevil, marTali xarT... _ diax, da rogorc ki dainaxes Tqveni muSketerebi, ucbad Seicvales ganzraxva,

daiviwyes erTmaneTisadmi miyenebuli Seuracxyofa da xuTives Tqveni muSketerebisadmi mtroba aReZraT. Tqvens yovladudidebulesobas kargad moexseneba, rom kardinalis razmelebi mosisxle, dauZinebeli mtrebi gaxlavT Tqveni muSketerebisa, romelnic mefes da mxolod mefes emsaxurebian.

_ marTalia, trevil, marTali, _ Tqva mwared daRonebulma mefem, _ merwmuneT, Zalian samwuxaroa, rom or banakad aris gayofili mTeli safrangeTi. magram bolo moeReba yovelive amas, trevil, bolo moeReba. maS, Tqven ambobT, rom kardinalis razmelebma Cxubi autexes Cems muSketerebs?

_ me imas mogaxsenebT, mefeo, rac moxda, magram ficiT ki ver SemogficavT. Cemze ukeT Tqven mogexsenebaT, ra Zneli gaxlavT, WeSmaritebis gamorkveva, metadre, rodesac kacs ar gaaCnia is sakvirveli alRo, romelmac samarTlianobis saxeli mouxveWa mefe ludoviko mecametes.

_ marTali xarT, trevil. axla es miTxariT, mgoni, martoni ar iyvnen Tqveni muSketerebi? viRac ymawvili kaci axldaT Tan, ara?

_ diax, mefeo, sami muSketeri gaxldaT, romelTagan erTi daWrili iyo, maT axlda erTi ymawvili, TiTqmis bavSvi. isini mamacad daxvdnen kardinalis razmis xuT saukeTeso falavans. oTxi maTgani Zirs dasces.

_ samagaliTo gamarjvebaa! _ Sehyvira sixaruliT Tvalebgabrwyinebulma mefem, _ saxelovani gamarjvebaa!

_ diax, mefeo, iseTive saxelovani gamarjveba, rogoric ses xidze movipoveT. _ oTxi kaci, maTgan ki erTi daWrili da erTi TiTqmis bavSvi! ase TqviT, ara? _ jer ymawvili kaci arc ki gaxlavT. TviTonve Careula brZolaSi da ise

didebulad iqceoda Turme, rom, Tu ar gamiwyrebiT, gavbedav da daxmarebasa gTxovT im ymawvilisaTvis.

_ ra hqvia? vin aris? _ d'artaniani gaxlavT, mefeo, Cemi Zveli megobris Svili, gaskonelia. Svili im

kacisa, romelic netarxsenebul mamaTqvenTan erTad monawileobas iRebda religiur omebSi.

_ Tqven ambobT, kargad iqceodao is ymawvili kaci? miambeT dawvrilebiT yvelaferi, trevil, xom iciT, rogor miyvars omisa da brZolis ambebi.

mefe ludoviko mecametem amayad aiwia ulvaSi da mamaci mxedris ieri miiRo. _ diax, mefeo, rogorc ukve mogaxseneT, sruliad ymawvili gaxlavT d'artaniani.

jer Tqvens muSketerebSi Sesvla ar Rirsebia da amitom eriskacis tanisamosiT gaxldaT. kardinalis razmelebma Turme metad ymawvilad scnes da raki muSketeric ar iyo, sTxoves, iqidan wasuliyo, vidre isini iaraRiT Seutevdnen mis amxanagebs.

_ hoda, cxadia, trevil, _ Seawyvetina mefem, _ rom maT dauwyiaT Seteva. _ marTali brZanebaa, mefeo, Zala daatanes. moSordi muSketerebs, wadi aqedano,

mas upasuxia: guliT mec muSketeri var, Tavdadebuli erTguli Cveni mefisa da amitom mec maTTan vrCebio.

_ yoCaRi biWi yofila! _ CaiCurCula mefem.

Page 39: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

39

_ da, marTlac, isic maTTan darCa... sakmaod mZlavri falavani geyolebaT, mefeo... rogorc gamoirkva, man ise magrad dahkra Jusaks xmali, rom sul cecxls afrqvevs Turme gabrazebuli kardinali.

_ im biWma daWra Jusaki? _ Sehyvira mefem, _ im ymawvilma? eg SeuZlebelia, trevil!

_ srul WeSmaritebas mogaxsenebT, mefeo. _ Jusaki daWra, mTel samefoSi ganTqmuli mofarikave? _ diax, mefeo, saxelganTqmulmac hpova Tavisze mZlavri mowinaaRmdege. _ me minda mag Wabukis naxva, trevil, Zalian minda, da Tu daxmareba SesaZlebeli

iqna, siamovnebiT davexmarebi. _ rodis inebebs Tqveni yovladudidebulesoba mis miRebas? _ xval SuadRisas, trevil. _ marto is moviyvano? _ ara, erTad momiyvaneT oTxive, erTad minda gadavuxado madloba. iSviaTia,

trevil, Tavdadebuli adamianebi da dajildoebuli unda iqnes aseTi Tavdadeba. _ xval SuadRisas luvrSi geaxlebiT, mefeo! _ ho, patara kibiT, trevil, patara kibiT! ra saWiroa, kardinalma icodes?.. _ batoni brZandebiT, mefeo. _ xom iciT, trevil, brZaneba brZanebaa. bolos da bolos, Cveni brZanebiT

akrZalulia dueli. _ marTalsa brZanebT, mefeo, magram es brZola sruliadac ara hgavs Cveulebriv

duels. ubralo SuriT gamowveuli Cxubi gaxlavT, ris damamtkicebel sabuTad isic kmara, rom xuTni iyvnen kardinalis razmelebi, sami muSketerisa da d'artanianis winaaRmdeg.

_ marTalia, _ daeTanxma mefe, _ magram ra genaRvlebaT, trevil, mainc patara kibiT amodiT.

Rimili moeria trevils, magram misTvis isic sakmarisi iyo, rom ymawvil mefes aRSfoTeba agrZnobina da aamxedra Tavisi mbrZanebeli kardinalis winaaRmdeg. mowiwebiT gamoeTxova da Sinisken gaeSura.

im saRamosve acnoba samive muSketers, rom pativi hqondaT saxvaliod mefesTan miwvevisa, magram isini didi xania rac mefes icnobdnen da amitom maTSi didi mRelvareba ar gamouwvevia am miwvevas. d'artaniani ki, Tavisi gaskonuri warmod-geniT, masSi xedavda Tavisi sicocxlis bednierebas. oqros sizmrebSi gaatara mTeli Rame. meore dRes, jer dilis rva saaTic ar iyo, rom is aTosTan Sevarda.

aTosi Cacmuli da saxlidan gasasvlelad gamzadebuli daxvda. mefesTan SuadRisas unda misuliyvnen da, raki dro hqondaT, porTosis da aramisis TanxmobiT, gadawyvites, luqsemburgis Tavlebis axlos mdebare duqanSi CogburTis saTamaSod wasuliyvnen. d'artanianic, aTosis miwveviT, maT gahyva. Tumca ar icoda es TamaSi, magram amiT undoda moekla dro dilis cxra saaTidan SuadRemde.

porTosi da aramisi adre misuliyvnen da ukve TamaSobdnen. yovelgvar moZrav TamaSobebSi daxelovnebulma aTosma d'artaniani gverdiT moiyena da amxanagebis sawinaaRmdego mxares dadgnen, magram pirvelsave moZraobaze, miuxedavad imisa, rom marcxena xeliT TamaSobda, igrZno, rom Wriloba jer ar miscemda aseTi varjiSis saSualebas. oris winaaRmdeg marto darCenilma d'artanianma, rogorc metad gamoucdelma, uari ganacxada TamaSis wesierad Catarebaze, amitom mxolod burTs esrodnen da qulebs ar uTvlidnen, magram porTosis herkulesiseburi xeliT gatyorcnilma erTma burTma ise axlos gauara saxesTan, rom maSinve mefesTan misvla moagonda.

`kidev kargi, amcda burTi da Sig cxvir-pirSi ar momxvda, Torem mefesTan dasisxlianebuli Tav-piriT ver mividodi da audiencia CameSleboda~, _ gaifiqra

Page 40: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

40

d'artanianma. is ki swored dRevandel audienciaze amyarebda Tavisi momavali cxovrebis keTildReobas. porToss da aramiss zrdilobianad Tavi daukra, ganze gadga da gamoucxada, rom burTs mxolod maSin iTamaSebda, rodesac maTi winaaRmdegobis gaweva SeeZleboda.

d'artanianis saubedurod, iqve, mayurebelTa Soris, kardinalis erTi razmeli ijda. mas jerac ver moenelebina Tavisi amxanagebis guSindeli samarcxvino damarcxeba da aRTqma daedo, pirvelive SemTxveva javris amosayrelad gamoeyenebina. misi fiqriT, swored axla eZleoda xelsayreli SemTxveva.

_ ar gagikvirdeT, rom burTisa eSinia am ymawvilkacs, _ mimarTa man Tavis mezobels, _ igi albaT muSketerebis Segirdia.

gvelnakbeniviT mibrunda d'artaniani da Seuracxmyofeli sityvebis warmomTqmel razmels Tvali TvalSi gauyara.

_ ras damaSterdi? _ Seutia Tavxedma da damcinavad gadaigrixa ulvaSi, _ miyureT, ramdenic geneboT, Cemo patara batono, me isa vTqvi, rac unda meTqva.

_ Tqven mier naTlad Tqmuli sityvebi ganmartebas ar saWiroebs, _ miugo Cumi xmiT d'artanianma, _ gTxovT, gamomyveT.

_ mainc rodis? _ hkiTxa kardinalis razmelma iseTive dacinviT. _ axlave, Tu inebebT. _ eWvi ar aris, iciT, visTan gaqvT saqme? _ ara, ar vici, da arc vsaWiroeb magis codnas. _ Zalianac cdebiT. Cemi saxeli rom gcodnodaT, iqneba agre arc

aCqarebuliyaviT. _ vin brZandebiT? _ bernaJu, Tqveni umorCilesi mona! _ gmadlobT, batono bernaJu, _ uTxra mSvidad d'artanianma, _ karebTan geliT. _ mibrZandiT, mec ukan mogdevT! _ nurc Zalian aCqardebiT, batono, ar dagvinaxon erTad gasulni, Cven iseT

saqmeze mivdivarT, rom mowmeebi ara gvWirdeba. _ Zalian kargi, _ upasuxa bernaJum. igi gakvirvebiT Sehyurebda d'artanians,

romelzedac araviTari gavlena ar iqonia misi saxelis xsenebam. marTlac, yvelasaTvis cnobili iyo bernaJus saxeli da albaT marto

d'artaniani warmoadgenda gamonakliss. bernaJu maT ricxvs ekuTvnoda, vinc yvelaze xSirad ereoda yoveldRiur CxubSi da brZolaSi, dauridebliv arRvevda mefisa da kardinalis brZanebas.

porTosi da aramisi burTis TamaSma ise gaitaca, xolo aTosi ise gafacicebiT Sehyurebda maT, rom verc ki SeamCnies TavianTi ymawvili megobris gasvla, romelsac male bernaJuc mihyva. d'artaniani Cqarobda, _ SuadRisas mefesTan unda misuliyo. amitom Tvali gadaavlo iqaurobas da roca naxa, rom quCaSi aravin iyo, Tavis Seuracxmyofels mimarTa:

_ Tqveni bedi, Tumc bernaJu yofilxarT, rom muSketerebis SegirdTan gixdebaT brZola, magram fiqri nu geqnebaT, vecdebi Segirdulad ar dagxvdeT. aba, xmali!

_ kargi, kargi, _ upasuxa bernaJum, romelsac masxarad igdebda d'artaniani, _ kargi, magram, me mgonia, cudi adgili avarCieT; sen-Jermenis eklesiis ukan an pre-o-klerkSi ufro myudrod viqnebodiT.

_ srul WeSmaritebas brZanebT, batono, _ miugo d'artanianma, _ magram ra vqna, saubedurod, ara maqvs magdeni dro, swored SuadRisas maqvs audiencia, maS, aba, xmali, batono!

bernaJu im bunebis kaci ar iyo, rom gaemeorebinebina amgvari mipatiJeba. man swrafad amoiRo xmali, xelSi aaTamaSa da eca Tavis mopirdapires, romelic gamoucdel ymawvilkacad miaCnda da imedi hqonda, SeaSinebda.

Page 41: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

41

magram d'artanians guSin daesrulebina Tavisi Segirdoba da, gamarjvebiT aRgznebuls, momavlis imediT aRtacebuls, gadawyvetili hqonda, an gamarjvebuli gamosuliyo am brZolidan, an Tavi Seekla mtrisaTvis. magrad dauxvdnen erTmaneTs mebrZolTa xmlebi, taramde scemdnen erTmaneTs, d'artaniani adgilidan fexs ar icvlida. bernaJum erTi nabijiT ukan daiwia. amiT isargebla gaskonelma da Sig mxarSi ataka maxvili. Semdeg erTi nabijiT TviTonac ukan daiwia da xmali maRla aswia.

_ es araferi! _ SesZaxa bernaJum, brmasaviT etaka d'artanians da xelmeored daiWra, magram Tavisas ar iSlida, ar vardeboda, damarcxebulad ar aRiarebda Tavs, oRond nel-nela miiwevda baton de la tremulis sasaxlisaken, sadac misi axlo naTesavi muSaobda. d'artanianma ar icoda, ramdenad mZimed hyavda daWrili Tavisi mteri, da kvlav ganagrZobda brZolas. albaT mesamedac apirebda dartymas, magram quCaSi gamvlelTa yvirili atyda. am xmaurma burTis moTamaSeTa yuramdec miaRwia. bernaJus ori megobari, romlebmac gaigones misi d'artanianTan saubari da SeamCnies maTi gareT erTad gasvla, am yvirilze wamocvivdnen, iZres xmlebi, gareT gacvivdnen da gamarjvebuls mieWrnen. aTosi, porTosi da aramisic swored im wams gamoCndnen, rodesac orma razmelma Seutia maT ymawvil megobars. muSketerebmac iZres xmlebi da ukanve gaabrunes Tavxedebi. bernaJu miwaze daeSva. kardinalis razmelebi orni iyvnen oTxis winaaRmdeg, amitom yvirili gaabes da Tavisianebs uxmes. maT yvirilze de la tremulis sasaxleSi myofni wamoiSalnen da oTx amxanags miscvivdnen, romlebmac Tavis mxrivac daiwyes Zaxili: `aqeT, muSketerebo!~

am mowodebas yovelTvis gamoexmaurebodnen xolme, yvelam icoda, rom muSketerebi misi yovladuwmindesobis mtrebi iyvnen da rac ufro metad sZuldaT kardinali, miT ufro metad uyvardaT mefis muSketerebi. yvela sxva razmeli, garda `wiTeli hercogis~ razmelebisa (am saxeliT adidebda kardinals aramisi), midioda maT misaSveleblad. swored am dros maxloblad Caiares baton de zesaris razmelebma. isini samni iyvnen; ori Cvens muSketerebs mieSvela, mesame de trevilis sasaxlisaken gaiqca yviriliT _ `aqeT, muSketerebo, aqeT!~ _ Cveulebisamebr, de trevilis ezo savse iyo muSketerebiT da isinic Tavisianebis saSvelad gaiqcnen. didi sisxlisRvra iyo mosalodneli, muSketerebi ufro metni iyvnen, amitom kardinalis razmelebi da maTi mSvelelebi de la tremulis sasaxlis ezoSi Secvivdnen. saCqarod moketes kari, SiSobdnen, sasaxleSic ar Sehyolodnen mtrebi. daWrili ukve moeTavsebinaT sasaxleSi. metad saSiS mdgomareobaSi iyo saxelovani bernaJu.

saSinlad aRSfoTebulma muSketerebma da maTma momxreebma gadawyvites, kargad daesajaT mefis muSketerebis winaaRmdeg gamosuli de la tremulis msaxurebi, da cecxli waekidebinaT maTi batonis sasaxlisaTvis. am winadadebas yvelam dauWira mxari, magram swored am dros saaTma TerTmeti dahkra. d'artanians da mis megobrebs moagondaT mefesTan daniSnuli audiencia da maSinve damSviddnen, Tumca guli swydebodaT, rom maT gareSe Catardeboda es mxiaruli TamaSi. zogma erTi-ori qva sTxliSa sasaxlis karebs, magram kari magrad dauxvdaT. muSketerTa momxreebs moswyindaT kidec, miT ufro, rom swored isini CamoSordnen im jgufs da trevilis sasaxlisken wavidnen, vinc winamZRolebad unda darCeniliyvnen Tavi-sianebTan. baton de trevils ukve gaego es ambavi da mouTmenlad eloda Tavis muSketerebs.

_ aba, Cqara luvrisken, _ ubrZana aToss da mis amxanagebs, _ Cqara! vecadoT, davaswroT kardinals mefis naxva. dRevandeli ambavi ise vuamboT, rogorc guSindelis gagrZeleba da orives erT ambad CaTvlis.

batoni de trevili da oTxi ymawvili kaci maSinve luvrisken wavidnen, magram warmoidgineT muSketerebis kapitnis gancvifreba, rodesac sasaxleSi moaxsenes,

Page 42: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

42

rom mefe irmebze sanadirod wabrZanebuliyo sen-Jermenis tyeSi. batonma de trevilma orjer gaameorebina es sityva. kargad xedavdnen muSketerebi, rom batoni kapitani TandaTanobiT moiRuSa.

_ nuTu guSinve gadawyvita misma yovladudidebulesobam sanadirod wabrZaneba?.. _ hkiTxa batonma de trevilma.

_ ara, Tqveno aRmatebulebav, _ miugo msaxurma, _ ufrosi monadire gaxldaT am dilas da moaxsena, rom wuxel iremi moemwyvdiaT. mefem pirvelad ar indoma wabrZaneba, magram mainc ver SeZlo uari eTqva im siamovnebaze, romelsac am nadirobisas hpovebda, da sauzmis Semdeg sanadirod wabrZanda.

_ dRes kardinali xom ar unaxavs mefes? _ hkiTxa batonma de trevilma. _ me mgonia, rom naxavda, _ upasuxa msaxurma, _ am dilas cxenebi Seabes misi

uwmindesobis etlSi da rodesac vikiTxe, sad mibrZandeba-meTqi, mipasuxes, sen-Jermenis tyeSio.

_ dagvaswro! _ Tqva batonma de trevilma, _ batonebo, me am saRamos vnaxav mefes, rac Seexeba Tqvens mosvlas, ar girCevT, eCvenoT.

sruliad safuZvliani iyo es rCeva, warmoTqmuli im kacis mier, romelic Zalian kargad icnobda mefes. rasakvirvelia, ymawvilebs azradac ar mosvliaT misi urCoba. batonma de trevilma ubrZana, Sin yofiliyvnen da arsad wasuliyvnen mis brZanebamde.

Tavis sasaxleSi dabrunebulma batonma de trevilma gadawyvita, TviTon aReZra saCivari. baton de la tremulTan msaxuri gagzavna da werili gaatana, romliTac sTxovda, sasaxlidan gaereka kardinalis razmelebi, daesaja Tavisi msaxurebi, romlebmac Tavxedoba gamoiCines da muSketerebis winaaRmdeg iaraRiT gamovidnen. magram baton de la tremulisaTvis ukve moexsenebina momxdari ambavi mis mejinibes, romelic, rogorc mkiTxvelma icis, bernaJus axlo naTesavi iyo. mejinibis naambobis gavleniT batonma de la tremulma upasuxa, rom saCivleli, piriqiT, mas hqonda baton de trevilis winaaRmdeg, vinaidan muSketerebi iaraRiT daecnen mis msaxurebs da sasaxlis gadawvasac apirebdnen.

daumTavrebeli iqneboda ori didebulis kamaTi damnaSaveebis aRmosaCenad, radgan TiToeuli ecdeboda Tavi gaemarTlebina. amitom batonma de trevilma saqmis saCqarod daboloebisaTvis sxva saSualebas mimarTa. maSinve baton de la tremulis sasaxleSi mivida da brZana, moexsenebinaT misi iq yofna.

zrdilobianad miesalmnen erTmaneTs didebulni, marTalia, megobrebi ar iyvnen erTmaneTisa, magram pativiscema ki Zalian didi hqondaT. patiosani kacebi iyvnen oriveni da kargi vaJkacebi. batoni de la tremuli protestanti gaxldaT, mefes iSviaTad xedavda, arc mefis partias emxroboda, arc kardinalisas. amitom Tavis sazogadoebriv damokidebulebaSi ar sargeblobda araviTari winaswari rwmeniT. amJamad ki, Tumca zrdilobianad miiRo batoni de trevili, magram mainc ufro civad daxvda, vidre Cveulebriv xvdeboda.

_ erTmaneTs vuCiviT, batono, erTmaneTs vamtyunebT da, ai, geaxeliT, rom erTmaneTis daxmarebiT gavarkvioT es saqme, _ Tqva trevilma.

_ siamovnebiT, _ upasuxa batonma de la tremulma, _ oRond unda mogaxsenoT, rom dawvrilebiT vici saqmis viTareba: yvelaferSi Tqveni muSketerebi arian damnaSaveni.

_ Zalian samarTliani da Wkviani kaci brZandebiT, batono, da ara mgonia, uari TqvaT Cems winadadebaze, _ uTxra de trevilma.

_ brZaneT, batono, brZaneT, gismenT. _ rogor aris batoni bernaJu, Tqveni mejinibis naTesavi? _ Zalian cudad, garda im Wrilobisa, romelic mxarSi aqvs da arc Zalian

saSiSia, filtvebi aqvs daSavebuli, ise rom, did imeds ver iZleva eqimi.

Page 43: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

43

_ cnobiereba xom SerCenia daWrils? _ sruliad. _ laparaki SeuZlia? _ Zalian Znelad. magram mainc laparakobs. _ Zalian kargi, batono! CavideT im ubedurTan, davaficoT da vTxovoT,

sikvdilis win sruli simarTle gviTxras. me masve virCev msajulad Tavis saCivarSi da imas davijereb, rasac is ityvis.

erT wams Cafiqrda batoni de la tremuli da radgan SeuZlebeli iyo ufro ukeTesi ramis mofiqreba, daTanxmda.

erTad Cavidnen qvemo sarTulis im oTaxSi, sadac daWrili iwva. bernaJu mis sanaxavad mosuli ori didebulis danaxvaze Seecada loginidan wamoweuliyo, magram sisustem dasZlia da TiTqmis gulwasuli daeSva baliSze.

batonma de la tremulma sapkuriT moasuliera daWrili. muSketerTa kapitanma wasvla dapira da sTxova, mas ewarmoebina dakiTxva, ar undoda efiqraT, rom misi iq yofniT gavlena iqonia bernaJuze, magram batonma de la tremulma ar gauSva.

swored is moxda, ris imedic hqonda baton de trevils: sikvdilsa da sicocxlis Sua Cavardnil bernaJus azradac ar mosvlia, erTi wamiT mainc daemala WeSmariteba. dawvrilebiT, sruli simarTliT uambo or didebuls yvelaferi ise, rogorc moxda.

sxva aRara undoda ra baton de trevils. sruli gankurneba da janmrTeloba usurva daWril bernaJus, gamoeTxova baton de la tremuls da Sin misvlisTanave acnoba oTx ymawvilkacs, rom sadilad TavisTan eloda.

didebuli sazogadoebis wevrebi daiarebodnen baton de trevilTan, sxvaTa Soris, sul kardinalis mowinaaRmdegeni; cxadia, sadilze sul imaze hqondaT saubari, rom orjer zedized samarcxvinod damarcxdnen misi yovladuwmindesobis razmelebi. radgan d'artaniani am orive dRis saocari brZolebis gmiri iyo, mxolod mas ulocavdnen gamarjvebas. aTosi, porTosi da aramisi d'artanians uTmobdnen pirvelobas ara marto imitom, rom misi kargi amxanagebi gaxdnen, aramed imitomac, rom amgvari milocvebi maT xSirad daemsaxurebinaT, xolo gaskonelisaTvis pirveli iyo es.

eqvsi saaTi sruldeboda, rodesac batonma de trevilma gamoacxada, rom luvrSi unda wasuliyvnen, mefis Sin ar yofnis gamo CaSlili audienciis nacvlad.

am saRamos batoni de trevili da oTxi ymawvili kaci mefis kabinetis mosacdel oTaxSi Sevidnen. mefe jer ar dabrunebuliyo sen-Jermenis tyidan. TiTqmis naxevari saaTi sruldeboda, rac Cveni gmirebi, sxva kariskacebTan erTad, icdidnen. uceb gaiRo yvela kari. msaxurebma daiZaxes: _ mefe mobrZandeba!

am sityvebis gagonebaze ise akankalda d'artaniani, rom Zvlebis tvinic ki uTrToda. moaxloebul wamze unda yofiliyo damokidebuli mTeli misi cxovreba, idga da Tvali veRar moeSorebina im karisagan, romliTac mefe unda Semosuliyo.

gamoCnda ludoviko mecamete. mas jer kidev sanadiro tanisamosi da maRalyeliani waRebi ecva. xelSi maTraxi eWira.

d'artanianma pirveli SexedviTve igrZno, rom igi ganrisxebuli unda yofiliyo. mefis am ganwyobas yvela xedavda, magram kariskacebi mainc, Cveulebisamebr,

dasaxvedrad gamwkrivdnen. sami muSketeri uyoymanod maSinve win gamovida. d'artaniani amas vera bedavda da ukan amoefara Tavis amxanagebs. amiTac veras gaxdnen Cveni muSketerebi: Tumca mefe piradad icnobda aTossac, porTossac da aramissac, mainc samives ise gauara win, rom arc ki Sexeda, xma ar gasca, TiTqos arasdros enaxa. baton de trevils ki Tvali TvalSi gauyara. muSketerebis kapitani magrad daudga, warbic ar Seixara. isev mefem aarida Tvali da buzRuniT Tavis kabinetSi Sevida.

Page 44: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

44

_ cudad aris Cveni saqme, _ Tqva siciliT aTosma, _ etyoba, dRes ver gveRirseba jildo Cveni raindobisaTvis.

_ aT wuTs aq damicadeT, _ sTxova batonma de trevilma, _ Tu aTi wuTis Semdeg ar gamogxedeT, Cems sasaxleSi dabrundiT. mets nuRar momicdiT, radgan unayofo iqneba Tqveni lodini.

aTma... TxuTmetma... ocma wuTma gaiara am lodinSi, magram kapitani arsad Canda. Sewuxebulma oTxma megobarma sasaxlisaken gaswia. ar icodnen, ra moelodaT.

batoni de trevili gabedulad Sevida mefis kabinetSi. marTlac, Zalian ganrisxebuli ixila misi yovladudidebulesoba, savarZelSi Camjdari, maTraxsa scemda Tavis yelian waRebs. batoni de trevili mainc imedianad iyo da Cveule-bisamebr moikiTxa mefe.

_ Zalian cudada var, batono, Zalian cudad, _ upasuxa mefem, _ metad mowyenili gaxlavar.

marTlac, es iyo ludoviko mecametis usaSinelesi avadmyofoba. igi xSirad dauZaxebda xolme romelime kariskacs, fanjarasTan miiyvanda da sTxovda: modiT, batono, erTad moviwyinoT.

_ rogor? nuTu mowyenili brZandebiT, mefeo? _ gaikvirva batonma de trevilma, _ gana dRes sanadirod ar brZandebodiT?

_ didi siamovnebaa?! gadagvarebas ganicdis yvelaferi da garwmunebT, aRarc ki vici, nadiri ar tovebs Tavis kvals Tu ZaRlebma dakarges ynosva. bukiT davdevdiT irems, eqvsi saaTi vdieT, manam saimedo adgils movimwyvdevdiT, da rodesac imedi mogveca, versad wagvivao, sen-simonma sayviri moamzada, rom gamarjvebis hangiT davmtkbariyaviT, swored am dros, ucbad, piri ibrunes ZaRlebma da nukrs gamoudgnen. ai, naxavT, imdens izamen, rom maiZuleben, oTxfexze nadirobac moviSalo, iseve, rogorc frinvelze momaSlevines. ah, Zalian ubeduri mefe var, Cemo de trevil! erTaderTi Savardeni myavda da isic guSinwin momikvda.

_ marTlac, samwuxaro gaxlavT, mefeo, mesmis Tqveni sasowarkveTileba. swored didi ubedurebaa. magram, vgoneb, kidev mravlad unda gyavdeT Savardeni da qori.

_ magram kaci ver miSovia, rom gamiwvrTnas isini, nel-nela qrebian bazierebi. vfiqrob, marto meRa davrCi nadirobis xelovnebis mcodne. Cems Semdeg, vgoneb, mTlad moispoba nadiroba. da adamiani mxolod xafangiT, kakanaTiT da saregveliT daiwyebs cxovelTa xocvas. netavi dro mainc mqonoda, rom mowafeebi amomerCia da meswavlebina! magram vin maRirsebs mocaleobas! sul Tavs damtrialebs batoni kardinali da erTi wamiT mosvenebasac ar maZlevs. gamibams baass, es espaneTi, es avstria, es inglisi... ho, marTla! kardinalis xsenebam momagona: batono de trevil, samduravs gicxadebT Tqveni mefe!

karga xania rac am biZgs eloda batoni de trevili. igi Zalian kargad icnobda ludoviko mecametes. rogorc ki daiwyo mefem moTqma, maSinve mixvda kapitani, rom es wuwuni da mwuxareba am Temaze sasaubrod sakuTari Tavis erTgvari gamxneveba da waqezeba iyo.

_ netavi ra iseTi ubedureba damemarTa, rom Tqveni yovladudidebulesobis samduravi davimsaxure? _ mimarTa batonma de trevilma iseTi ieriT, TiTqos usazRvrod gancvifrebuli yofiliyo.

_ gana ase asrulebT Tqvens valdebulebas? _ ganagrZo mefem ise, rom pirdapir ar epasuxa de trevilis kiTxvaze. _ gana imisaTvis dagniSneT Cemi muSketerebis kapitnad, rom Cemi mcvelebi adamianebs xocavdnen, oromtrials ayenebdnen mTel ubanSi da cecxlis wakidebas uqaddnen parizs? Tqven amaze arafers macnobebT? Tumca, eWvi ar aris, metad avCqardi sayveduris gamocxadebaSi. darwmunebuli var, ukve dapatimrebulni arian mSvidobianobis damrRvevni da Tqvenc imitom SewuxebulxarT, rom damnaSaveebis samarTalSi micema macnoboT.

Page 45: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

45

_ mefeo, _ miugo mSvidad de trevilma, _ mec swored imis saTxovnelad geaxeliT, rom minda, sastikad daasjevinoT damnaSaveni.

_ saxeldobr? _ Sehyvira mefem. _ saxeldobr, cilismwamebelni. _ ai, esec axali ambavi! _ brZana mefem, _ iqneb isic miTxraT, rom Tqveni sami

CamosaxrCobi muSketeri, aTosi, porTosi, aramisi, da maTi bearneli amxanagi, cofiani mglebiviT ar daecnen sawyal bernaJus, romelic dRes-xval SeiZleba wuTisofels gamoesalmos? iqneb isic miTxraT, rom bernaJus daWris Semdeg gars ar Semoexvivnen baton de la tremulis sasaxles da cecxlis wakidebac ar moindomes? omianobis dros iqneba didi araferi ubedureba yofiliyo im saxlis dawva, radgan hugenotebis bunagia Turme. magram dRes, mSvidobianobis dros, xalxisaTvis cudi magaliTi iqneboda. aba, brZaneT, yovelive amis uaryofa xom ar gnebavdaT?

_ vin mogaxsenaT, mefeo, eg mSvenieri zRapari? _ hkiTxa mSvidad batonma de trevilma.

_ vin momaxsena, batono, es mSvenieri zRapari? vin momaxsenebda, rogor ggoniaT, Tu ara is, vinc fxizlad aris, rodesac me mZinavs; Tu ara is, vinc muSaobs, rodesac me dros tarebas vcdilob; Tu ara is, vinc awarmoebs yvelafers Cvens samefoSi da mis gareTac mTel safrangeTSi da mTel evropaSi.

_ maS, RmerTs ucnobebia TqvenTvis, ueWvelia, mefeo, _ miugo de trevilma, _ RmerTis meti me aravin vici, rom ase sjobdes siZlieriT Cems mefes.

_ ara, batono, me samefos dedaboZze vlaparakob, erTaderT Cems erTgul moRvaweze, erTaderT Cems megobarze, baton kardinalze.

_ misi yovladuwmindesoba jer papi ar brZandeba. _ amiT risi Tqma gsurT, batono? _ minda mogaxsenoT, rom mxolod papi gaxlavT Seucdomeli da es Tviseba

kardinalebze ara vrceldeba. _ Tqven gnebavT miTxraT, rom igi matyuebs? Tqven gnebavT miTxraT, rom igi

mRalatobs? Tqven imis gamtyunebas cdilobT? hoda, TqviT, aRiareT gulwrfelad, ra bralsa sdebT!

_ ara, mefeo, brals arasa vdeb, magram imas ki mogaxsenebT, rom igi xSirad cdeba. imasac mogagonebT, rom tyuili moaxsenes da man ki daijera. mogaxsenebT, agreTve, rom aCqarebiT dasdo brali Tqvens muSketerebs, romlebic SeZulebuli hyavs da usamarTlod eqceva. dResac saqmis gamosarkvevad araswor wyaros dasjerda.

_ braldeba TviTon batoni de la tremulidan modis, TviTon hercogi la tremuli Civis. amaze raRas mipasuxebT?

_ me SemeZlo momexsenebina, mefeo, rom batoni la tremuli piradad dainteresebuli gaxlavT am saqmiT, maSasadame, miudgomel mowmed ver gamodgeba, magram, RmerTma damifaros, baton hercogs vicnob, rogorc patiosnebiT aRsavse keTilSobils da sruli ndobiT miviReb mis naTqvams, mxolod erTi pirobiT.

_ ra pirobiT? _ im pirobiT, Tqveno yovladudidebulesobav, rom TqvenTan daibaroT batoni de

la tremuli, Tqvenve dahkiTxoT sruliad martodmartom, ise, rom Tqvens metma aravin gaigonos misi naTqvami, da rogorc ki moismenT baton de la tremulis sityvebs, mere me geaxlebiT.

_ oho, _ iucxova mefem, _ maS, daendobiT baton de la tremulis moxsenebas? _ diax, mefeo. _ daemorCilebiT mis ganCinebas? _ ueWvelad.

Page 46: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

46

_ ikisrebT imis gadaxdas, rasac is mogTxovT? _ uTuod, mefeo. _ la Sene! _ dauyvira mefem msaxurs, _ la Sene! ludoviko mecametis erTguli msaxuri yovelTvis mefis karebTan idga. axlac

daZaxebisTanave eaxla mefes. _ la Sene! _ ubrZana mefem, _ saCqarod, axlave, amwamsve, wavides vinme baton de

la tremulTan da moaxsenos, rom amaRamve minda movelaparako mas. _ maS, sityvas maZlevT, mefeo, rom baton de la tremulis Semdeg Cemamde aravis

naxavT? _ aravis, gaZlevT patiosan sityvas. _ maS, xvalamde, Tqveno yovladudidebulesobav. _ xvalamde, batono. _ romel saaTze geaxloT, mefeo? _ roca Tqven gnebavT. _ diax, mefeo, magram vaiTu adre geaxloT da gagaRviZoT? _ me gamaRviZoT? me xom aRar mZinavs xolme! xandaxan wavTvlem cotas, gana eg

Zilia? mobrZandiT dilaadrianad, roca gnebavdeT, Tunda Svid saaTze. magram, vai Tqveni brali, Tu damnaSaveni Tqveni muSketerebi aRmoCndebian.

_ Tu damnaSaveni aRmoCndebian Cemi muSketerebi, Tqven xelT iqnebian, mefeo, da Tqven gadauwyvetT, Tqveni survilisamebr, Rirseul sasjels... kidev mibrZanebT rasme, mefeo? brZaneT, me mzad gaxlavarT, avasrulo Tqveni survili.

_ ara, batono, ara, usafuZvlod ki ar damarqves ludoviko samarTliani. maS, xvalamde, batono, xvalamde.

_ xvalamde, mefeo, RmerTi iyos Tqveni mfarveli! iqneba marTlac cota eZina mefes, magram baton de trevils ufro cudad eZina im

Rames. man im saRamosve Seatyobina Tavis sam muSketers da maT amxanags, rom xval diliT, Svidis naxevarze, mis sanaxavad misuliyvnen. meore dRes de trevilma isini luvrisken waiyvana ise, rom araferi uTqvams, arafers dahpirebia, mxolod ar daumala, maTi keTildReoba da TviTon misic dRes erT ubralo kamaTelze rom iyo damokidebuli.

sasaxleSi batonma de trevilma muSketerebi patara kibesTan gaaCera im pirobiT, rom Tu kvlav ganrisxebuli daxvdeboda mefe, SeumCnevlad ukan gaabrunebda, xolo Tu misi udidebulesoba inebebda maT miRebas, zeviT aiyvanda.

mefis kabinetis wina oTaxSi de trevils la Sene Sexvda da moaxsena, rom guSin batoni de tremuli ar daxvedriaT saxlSi, xolo Sin imdenad gvian dabrunebula, rom ukve SeuZleblad miuCnevia mefis Sewuxeba. amitom es-es aris axla movida da amJamad mefesTan brZandebao.

es Zalian gauxarda baton de trevils. darwmunda, rom de la tremulis Cvenebis Semdeg sxva veravin SeZlebda zegavlena moexdina mefeze. de trevilis mosvlis Semdeg ar gasula aTi wuTi, rom gaiRo mefis kabinetis kari da la tremuli gamovida. igi maSinve miuaxlovda muSketerTa kapitans da mimarTa:

_ batono de trevil, misma yovladudidebulesobam damibara, momexsenebina guSin diliT Cems sasaxlesTan momxdari Setakebis viTareba. sruli WeSmariteba movaxsene mefes. vuTxari, rom Cemebi iyvnen yvelaferSi damnaSaveni da rom mzad var, bodiSi movixado Tqven winaSe. raki aq gxedavT, gTxovT, miiRoT Cemi gulwrfeli bodiSi da kvlavac Tqvens guliTad megobrad miguloT.

_ diax, batono, _ miugo batonma de trevilma. _ imdenad Rrmada mwams Tqveni patiosneba, rom am saqmeSi Cems damcvelad mefis winaSe Tqven garda me aravin visurve. vxedav, rom ar Sevmcdarvar. did madlobas mogaxsenebT, rom jer kidev

Page 47: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

47

yofila safrangeTSi adamiani, romlis Sesaxeb gabedviT SeiZleba vTqvaT is, rac me movaxsene wuxel mefes.

_ kargiT, kargiT! _ gamosZaxa mefem, romelmac kargad gaigona or karSua Tqmuli qaTinaurebi: _ oRond kargad CaagoneT, de trevil, Tqveni guliTadi megobrobis msurvels, rom mec Zalian msurs baton de la tremulis guliTad megobarTa ricxvs vekuTvnode, Tumca is gamirbis, moagoneT, TiTqmis sami weliwadi sruldeba, rac arsad minaxavs da Tu naxva minda, msaxuri unda vaaxlo da davibaro. Cem magivrad es yvelaferi uTxariT, radgan amgvars arafers unda brZanebdes TviTon mefe.

_ gmadlobT, mefeo, _ moaxsena batonma de la tremulma. _ nu daiviwyebs Tqveni yovladudidebulesoba, rom Tqveni guliTadi, erTguli mosamsaxureni isini ki ar arian, visac yovelTvis TqvenTana xedavT mTeli dRis ganmavlobaSi, rasakvirvelia, me amas baton de trevilis Sesaxeb ar vlaparakob.

_ ah, maS, Tqvenc gaigoneT Cemi naTqvami? miT ukeTesi, batono, miT ukeTesi, _ uTxra mefem da karebTan mivida. _ ah, Tqvena xarT, trevil? sad arian Tqveni muSketerebi? guSinwin gTxoveT, mogeyvanaT da geCvenebinaT, ratom ar momiyvaneT?

_ qveviT gaxlavan, mefeo: Tu nebas momcemT, la Sene Cava da amoiyvans. _ diax, diax, axlave amovidnen, sadacaa rva saaTi Sesruldeba, cxraze ki

stumars moveli. maS, mibrZandiT, hercogo, da icodeT, kvlav gvinaxuleT, SemodiT, trevil.

batonma de la tremulma Tavi daukra da gamoeTxova. kibeze sami muSketeri da d'artaniani Sexvda, romlebsac la Sene miuZRoda.

_ mobrZandiT, Cemo gmirebo, _ dauZaxa mefem, _ mobrZandiT, minda kargad dagtuqsoT.

muSketerebi mefes miuaxlovdnen da mowiwebiT miesalmnen, d'artaniani maT ukan misdevda.

_ ra eSmaki gexmarebaT, _ ganagrZo mefem. _ rom oTxma kacma am or dReSi mwyobrs gamoakeliT yovladuwmindesobis Svidi razmeli? metismeti mogdiT, ymawvilebo, metismeti! ase rom mihyveT, misi yovladuwmindesoba iZulebuli iqneba, sam kviraSi ganaaxlos Tavisi razmi, da mec iZulebuli viqnebi, mkacrad avasrulebino Cemi brZanebani, erTi rom iyos, isic SemTxveviT, arafers vityvi, magram Svidi kaci or dReSi! metismetia, ymawvilebo, metismetia!

_ swored amitom geaxlnen, mefeo, rom bodiSi moixadon Tqvens yovladudidebulesobasTan. xom xedavT, mefeo, rogor Sewuxebulni gaxlavan, ar ician, rogor moinanion es uneburi codva.

_ Sewuxebulni arian da ar ician, rogor moinanion? hoo? ra vqna, rom ver mivndobivar maT pirmoTne saxes, metadre imas, ager ukan rom atuzula, gaskoneli, aqeT mobrZandiT, batono!

mixvda d'artaniani, rom mas exeboda mefis sityva, da imedmixdilma win waiwia. _ aki ymawvili kaciao? ymawvili ki ara, batono de trevil, namdvili bavSvia.

bavSvi, namdvili bavSvi! am pataram Cahkra ise magrad Jusaks Tavisi xmali? _ bernaJus ki orjer Cahkra, kidev ufro marjved. _ marTla? _ diax, mefeo, garda amisa, am ymawvils rom ar waerTmia CemTvis bikara, ara

mgonia, dRes aq gxlebodiT da usazRvro erTgulebiT da pativiscemiT mivsalmebodi Cems mefes, _ miugo aTosma.

_ maS, xorcSesxmuli qaji yofila es Tqveni bearneli, namdvili qaji, ha, batono trevil? am saqmeSi mravali qurTuki gaexvriteba da xmalic bevri daemtvreva. gaskonelebi ki Zveleburadve Raribebi arian, ara?

Page 48: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

48

_ unda mogaxsenoT, mefeo, rom gaskoniis mTebSi jer kidev ar upoviaT oqros zodebi, Tumca, saca samarTalia, didi xania am saswauliT unda daejildoebina RmerTs isini im samsaxurisaTvis, rac maT iseTi TavganwirviT gauwies netarxse-nebul mamaTqvens da sarwmunoebas.

_ sxva sityviT rom vTqvaT, gaskonelebs mouniWebiaT CemTvis mefoba, ara, trevil, vinaidan me var Svili mamaCemisa? Zalian kargi, Cemda sabednierod, agre iyos, me uars ar vambob. la Sene, wadiT, sul gadmoabruneT Cemi jibeebi, iqneba rogorme moagrovoT ormoci pistoli da aq momitaneT, axla ki, ymawvilo, gulze daideT xeli da miambeT saqmis viTreba!

d'artanianma dawvrilebiT moaxsena Tavisi guSindeli Tavgadasavali: rogor gaukrTa sixaruliT Zili imis gamo, rom SuadRisas mefes unda xleboda, da sami saaTiT adre mivida Tavis amxanagebTan sasaxleSi wasasvlelad, rogor wavidnen am sami saaTis mosaklavad CogburTis saTamaSod; rogor SeSinda, saxeSi ar moxvedroda burTi, ris gamoc masxrad aigdo bernaJum, romelmac sasikvdilo WrilobiT moinania Tavisi dacinva; Semdeg rogor Caerivnen brZolaSi baton de la tremulis msaxurebi da kinaRam cecxliT daawvevines misi sasaxle, rodesac TviTon batonma de la tremulma sruliad ara icoda ra am saqmisa.

_ ase, ase, _ CurCulebda mefe, _ swored ase miambo batonma de la tremulma Tqveni brZolis ambavi. sawyali kardinali! Svidi kaci or dReSi! mere sul saukeTesoni! kmara, batonebo, geyurebaT? kmara! ferus quCa gaxsovdaT da misi javri amoiyareT xom? maS,axla kmayofilni unda iyoT.

_ Tqveni morCilni gaxlavarT, mefeo, Tu Tqven kmayofili brZandebiT, _ miugo de trevilma.

_ diax, me kmayofili var, _ miugo mefem, la Senes erTi muWa oqro gamoarTva da d'artanians xelSi Cauyara, _ ai, ymawvilebo, imis dasamtkiceblad, rom me kmayofili var.

imxanad Tavmoyvareoba da ampartavnoba ise ar iyo gavrcelebuli, rogorc Cvens droSia. patiosani kaci xelidan xelSi iRebda mefisagan fuls da srulebiTac ar grZnobda amaSi Tavis damcirebas. d'artanianmac, uaris uTqmelad jibeSi CaiCxriala ormoci pistoli. Tan mefes guliTadi madloba moaxsena.

_ maS, ase, _ Tqva mefem da saaTs Sexeda, _ maS, ase, axla ukve cxris naxevari yofila da SegiZliaT mibrZandeT, rogorc giTxariT, cxra saaTze viRacas veli. didi madloba Tqveni erTgulebisaTvis, batonebo! maS, momavalSic aseve mqondes Tqveni imedi?

_ oh, mefeo, _ Sehyvira erTxmad oTxma amxanagma, _ mzad varT, nakuw-nakuwad viqceT Tqveni keTildReobisaTvis.

_ Zalian kargi, magram uvnebelni darCiT, TqvenTvisac emjobineba da CemTvisac sasargebloni iqnebiT. trevil, _ mimarTa neli xmiT kapitans, rodesac ymawvilebi gavidnen, _ vinaidan muSketerebSi adgili ara gaqvT, garda amisa, Cvenve davadgineT, rom mis rigebSi SesvlisaTvis saWiroa ori wlis samsaxuri sxva romelime razmSi, es ymawvili jer Tqveni qvislis, baton de zesaris razmSi miaRebineT. ah, RmerTo Cemo, trevil, rom icodeT, rogor mixaria, kardinalis daRrejili saxe rom warmomidgeba. gacofdeba, magram CemTvis sul erTia, me marTali var.

mefe xelis qneviT gamoesalma de trevils, romelmac Tavi daukra da gavida. gareT baton de trevils Sexvdnen Tavisi gmirebi, romlebic d'artanianis mier miRebul saCuqars, ormoc pistols iyofdnen.

kardinali,rogorc mefem Tqva, marTla cofsa yrida; ise iyo Sewuxebuli, rom rva dRis ganmavlobaSi mefes qaRaldsac aRar eTamaSeboda. is ki yuradRebas ar aqcevda am gaSmagebas. saamuri, momxiblavi RimiliT Sescqeroda da sadac Sexvdeboda, uTuod alersiani xmiT hkiTxavda:

Page 49: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

49

_ ukacravad, batono kardinalo, rogor brZandebian is sawylebi: bernaJu da Jusaki?

VII

muSketerebis Sinauri cxovreba luvridan gamosvlis Semdeg d'artanianma rCeva hkiTxa megobrebs, raSi

gamoeyenebina Tavisi fuli. aTosma urCia, kargi sadili SeekveTa restoran `naZvis girCebSi~, porTosma ki urCia, msaxuri aiyvaneo.

sadili im dResve SeukveTes da sufrasac axali msaxuri emsaxureboda. sadili aTosma SeukveTa, xolo msaxuri porTosma mouyvana. saxelovanma muSketerma turnelis xidze SeamCnia es pikardieli biWi, saxelad planSe, romelic wyalSi afurTxebda da uyurebda, rogor keTdeboda wreebi wylis zedapirze. muSketeri iqve gaurigda da d'artanians mihgvara. porTosis azriT, amgvari saqmianoba adamianis simSvidisa da SorsmWvretelobis niSani iyo. amitom amiT dakmayofilda da yovelgvari rekomendaciis gareSe aiyvana.

aznauris didebuli ieri momxibvleli eCvena planSes, miT ufro, rom darwmunebuli iyo, Tavis msaxurad mihyavda porToss da, cota ar iyos, nawyeni darCa, rodesac gaigo, rom es adgili ukve mis TanamoZmes, muSketonad wodebuls daekavebina. porTosma ganumarta, rom mas ojaxuri mdgomareoba ar aZlevda ori msaxuris yolis saSualebas da amitom igi msaxurad d'artanianTan unda damdgariyo. magram rodesac planSem naxa, rogori kargi sadiliT gaumaspinZlda misi batoni Tavis megobrebs, rogor iRebda jibidan muWiT oqros fuls, ifiqra,

bedi mewiao, da madloba Seswira zecas amisTana krezis1 saxlSi samsaxurisaTvis. am rwmeniT aRtacebuli ganagrZobda sufris alagebas da sadilis narCenebiT iklavda didi xnis SimSils. magram rodesac daRamda da Tavisi batonis loginis dalagebas Seudga, ucbad gauqra oqros sizmrebi sawyal planSes: d'artanianis or oTaxSi mxolod erTaderTi logini iyo. planSe wina oTaxSi dawva, d'artanianis loginidan gamoZrobil sabanze, romelic im dRidan man daisakuTra.

Tavis mxriv, aTossac hyavda msaxuri, saxelad grimo, romelic gansakuTrebulad hyavda gawvrTnili, metismetad Cumi iyo es Rirseuli didebuli (cxadia, aTosze gvaqvs laparaki), xuTi-eqvsi wlis manZilze masTan guliTadi megobroba hqondaT porTossa da aramiss. megobrebs xSirad SeumCneviaT aTosis saxeze Rimili, magram misi sicili ki arasdros unaxavT. Tu ityoda rasme _ mokled, mkveTrad; ambobda marto imas, ris Tqmac undoda. zedmets arafers ityoda, ar Sealamazebda da ar Seaferadebda.

miuxedavad imisa, rom aTosi jer ocdaaTi wlisa arc ki iqneboda, metad warmosadegi da Wkviani vaJkaci iyo. aravin icoda, hyavda Tu ara mas sayvareli. qalebze arasodes laparakobda, Tumca amxanagebs ar uSlida misi TandaswrebiT qalebze gaebaT saubari, romelSic is marto mware sityviT da mizanTropiuli SeniSvnebiT ereoda. TavdaWerili, ganmartoebuli da TiTqmis munji aTosi moxucebuls ufro hgavda. grimoc Tavisi xasiaTisamebr hyavda gawvrTnili, romelsac usityvodac, munjurad, tuCebis moZraobiT an sul ubralo xelis aweviT saucxood esmoda batonis brZaneba. aTosi mas sityviT gansakuTrebul SemTxvevaSi mimarTavda.

grimos ise eSinoda Tavisi batonisa, rogorc cecxlisa. Tumca Zalian uyvarda da Tayvans scemda mis geniosobas. xandaxan, darwmunebuli, rom kargad gaigo aTosis survili, Cqarobda brZanebis asrulebas da sawinaaRmdegos ki akeTebda.

Page 50: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

50

maSin aTosi mxrebs aiCeCda, ar gajavrdeboda, magram kargad mibegvavda xolme. im dReebSi igi SedarebiT mets laparakobda.

porToss, rogorc mkiTxvelic dainaxavda, sul sxva, aTosisagan gansxvavebuli xasiaTi hqonda. is ara marto bevrs laparakobda, aramed xmamaRlac; sul erTi iyo misTvis, yurs ugdebdnen Tu ara, laparakobda imitom, rom siamovnebas hgvrida laparaki da tkbeboda Tavisi naTqvamiT. Tavisuflad laparakobda yvelaferze, garda mecnierebisa; amas imiT asabuTebda, rom bavSvobidanve Tandayolili hqonda mecnierebis siZulvili, Tvalad da tanad iseTi warmosadegi ar iyo, rogorc aTosi; amas TviTonac grZnobda da xSirad iCenda ukmexobas aTosisadmi. metadre daaxloebis pirvel xanebSi, rodesac porTosi sagangebod morTuli dadioda, raTa tanisamosis mSvenierebiT mainc ejobna amxanagisaTvis. magram aTosi muSketerebis ubralo wamosasxamSi ise koxtad gadaiqnevda Tavs ukan, ise koxtad wamoswevda fexs, rom maSinve ikavebda Tavis kuTvnil adgils da yovelTvis ukan rCeboda porTosi, romelsac erTi kargi sanugeSo hqonda: baton de trevilis kabinetis wina darbazSi da luvris razmelebSi sul Tavis saxelovan sayvarlebze da lamaz qalebSi axal-axal gamarjvebaze laparakobda. mas satrabaxod swored is hqonda, rasac arasodes erTi sityviTac ar Seexeboda aTosi.

Zveli andazaa: rogoric batoni, iseTi msaxurio. maS, aTosis msaxuris Semdeg porTosis msaxuri vnaxoT. grimos Semdeg muSketoni gavicnoT.

muSketoni normandieli iyo. mSvidobiani saxeli erqva, `bonifasi~, magram es saxeli ufro keTilxmovani sityviT Seucvala Tavisma batonma da muSketoni uwoda. porTosTan igi im pirobiT dadga msaxurad, rom mxolod tanisamosi da bina hqonoda, magram orive saucxoo. garda amisa, mas dReSi ori saaTi Tavisufleba esaWiroeboda sxva samuSaosaTvis xelis mosakideblad, rac saSualebas miscemda, daekmayofilebina Tavisi danarCeni moTxovnilebani. porTosi maSinve daTanxmda, radgan aseTi pirobebi zedmiwevniT Sesaferisi iyo misTvis. muSketonisaTvis kamzolis Sesakerad porTosi Tavis Zvel tanisamoss da wamosasxams ugzavnida erT nacnob TerZs, romelic Cveuli ostatobiT TiTqmis aaxlebda am naWrebs, da muSketoni mudam kargad Cacmuli gamodioda.

mesame amxanagis, aramisis xasiaTi, vgoneb, sakmarisad cnobilia. miT ufro, rom mis daxasiaTebas, rogorc misi megobrebisas, kargad vnaxavT am ymawvilebis yofacxovrebaSi. aramissac hyavda msaxuri, saxelad bazeni. aramiss imedi hqonda, rom berad aRikveceboda sadme monasterSi da bazenic yovelTvis Savi tanisamosiT imoseboda, rogorc sasuliero piris msaxuri. es iyo berieli ocdaTxuTmeti-ormoci wlis gulCvili, mSvidobiani, Cafiqrebuli kaci. Tavisufali dro Tu darCeboda, maSinve saRvTo wignebs Caujdeboda, sadilze bevrnairs ara, magram Zalian gemriel saWmels amzadebda. erTob munji, brma, yru da erTguli msaxuri iyo.

axla, rodesac zereled mainc gavicaniT batonebic da msaxurebic, maTi binebic davaTvalieroT.

aTosi ferus quCaze cxovrobda. luqsemburgis axlos. eWira Zalian sufTad mowyobili ori patara oTaxi, romlis diasaxlisi, jer isev axalgazrda da lamazi qali, momxiblavad uRimoda yovelTvis. magram amaod. am ubralo binis kedlebze aqa-iq didebuli warsulis brwyinvalebis naSTi moCanda: aseTi iyo, magaliTad, francisko pirvelis drois damaskuri xelovnebiT SeWedili xmali, romlis Zvirfasi TvlebiT damSvenebuli tari orasi pistoli eRireboda.

aTosi xSirad ganicdida xelmokleobas, magram mas mZime wuTebSic azradac ar mosvlia am xmlis dagiraveba an gayidva. yovelTvis es xmali hqonda sanatrelad porToss. igi Tavisi sicocxlis aT weliwads miscemda, oRond is xmali misi sakuTreba yofiliyo.

Page 51: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

51

erT dRes porToss paemani hqonda didebul qalbatonTan da man aToss sTxova xmali. aTosma xmis amouReblad daicariela jibeebi, moagrova rac Tval-margaliti moepoveboda: _ qisebi, oqros Zewkvi, beWdebi _ da porToss miarTva, xmalze ki uari uTxra. _ xmali miWedilia Tavis adgilze da marto maSin daiZvris, rodesac TviTon misi patroni miatovebs am binas da sxvagan gadavao. am xmlis garda kedlebze ekida henrix mesamis droindeli didebulis portreti, metad moxdenili tansacmliT da suliwmidis ordeniT mkerdze. es suraTi ramdenadme hgavda aToss saxis nakvTebiT, STamomavluri TvisebebiT, da yovelive es imaze miuTiTebda, rom aTosis winapari unda yofiliyo es didebuli mefis raindi.

da bolos, erTi sagangebod gakeTebuli oqromWedluri yuTi, imave gerbiT, romelic xmals da portrets hqonda. sadad mowyobil oTaxSi igi daufasebel ganZad moCanda, aToss yovelTvis jibeSi edo am yuTis gasaRebi. mxolod erTxel, porTosis TandaswrebiT, gaxsna da sabolood daarwmuna megobari, rom yuTSi qaRaldebisa da werilebis garda sxva ara iyo ra: albaT, samijnuro werilebi da mamapapiseuli qaRaldebi.

porToss Zveli samtredis quCaze ekava sakmaod farTo da lamazad mowyobili oTaxebi. yovelTvis, rodesac igi amxanagebTan erTad gaivlida Tavisi binis fanjrebTan, sadac erT-erTSi aucileblad idga sazeimo tansacmelSi gamowyobili muSketoni, zeviT aixedavda xolme, xels aiSverda da megobrebs etyoda: _ ai, Cemi bina, _ magram arasodes aravis daxvdeboda `Tavis binaSi~, aravis miiwvevda stumrad da aravin iyo iseTi, rom danamdvilebiT scodnoda, ramdenad Seefereboda Sinauri mowyobiloba da simdidre am garegan fufunebas.

rac Seexeba aramiss, mas sami patara oTaxi eWira: sastumro oTaxi, sasadilo da saZinebeli. samive oTaxi pirvel sarTulze iyo moTavsebuli. sawoli oTaxi patara amwvanebul, maCrdilebel baRSi gadioda da, amave baRis meSveobiT, mas gamvlelis Tvali vera swvdeboda.

d'artanianis bina Cven ukve viciT da msaxur planSesac vicnobT. d'artaniani bunebiT Zalian cnobismoyvare iyo, rogorc yvela isini, vinc

intrigis niWiT arian dajildoebulni. man yoveli RonisZieba ixmara, raTa Seecno, vin iyvnen sinamdvileSi aTosi, porTosi da aramisi, radganac am mogonili saxelebiT faravdnen isini Tavis namdvil keTilSobilur gvarebs. metadre aTosi, romelic Soridanve moCanda didebuli gvariSvilis STamomavlad. d'artanianma porToss mimarTa da aTosis da aramisis warsulis moyola sTxova. Semdeg ki aramiss porTosis vinaoba hkiTxa.

samwuxarod, porTosma Tavisi gulCaTxrobili megobris cxovrebidan ara icoda ra imaze meti, rac yvelasTvis ukve cnobili iyo. ambobdnen, rom siyvarulma ar gaumarTla da saSinelma Ralatma samudamod mouSxama sicocxle, magram ra Ralati iyo es, aravin icoda.

rac Seexeba porToss, misi namdvili gvari da saxeli, msgavsad misi ori megobrisa, mxolod batonma de trevilma icoda, xolo misi cxovrebis gacnoba sulac ar iyo Zneli. es iyo pativmoyvare, mouridebeli. masSi cxadad moCanda misi adamianoba rogorc gamWvirvale minaSi, da mxolod maSin Secdeboda kaci mis SefasebaSi, Tu daijerebda yvelafer imas, rasac porTosi Tavis Tavze ikvexnida.

aramiss rom SexedavdiT, ityodiT, amas araviTari saidumloeba ar gaaCniao, magram sinamdvileSi igi mTlianad saidumloebiT iyo moculi. sxvis ambavs rom hkiTxavdnen, igi TiTqmis arafers ityoda, xolo saubars sxva saganze gadaitanda, rodesac Tavis Sesaxeb SeekiTxebodnen. erTxel d'artanianma baasi gauba porTosze da gaigo, rom viRac hercogis colis guli moenadirebina porToss. imedi mieca d'aratanians, iqneba Tavisi samijnuro Tavgadasavlebis Sesaxebac miTxraso rame, da hkiTxa:

Page 52: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

52

_ Tqvena, Cemo kargo megobaro, sxvebis samijnuro ambebi mSvenivrad iciT. Tqvens Tavze raRas ityviT?

_ ukacravad, _ Seawyvetina aramisma, _ me amas vambob imitom, rom TviTon porTosi meubneba daufaravad. igi xmamaRla gahyviris Tavis ambavs, magram, damijereT, Cemo keTilo d'artanian, me rom sxva wyarodan vicode, an misganve mqondes mondobili es ambavi, porTosi Cemze ukeTes moZRvars versad ipovida aRsarebis dasafaravad.

_ darwmunebuli var, _ daiwyo xelaxla d'artanianma, _ da eWvi ar mepareba, rom Tqven kargad icnobT didebulebis gerbsa da niSnebs, raSic is moqarguli cxvirsaxocic damemowmeba, romlis wyalobiTac movaxerxe Tqveni gacnoba.

amJamad ar gajavrebula aramisi, magram Taviseburi mokrZalebiT da alersianad upasuxa:

_ nu gaviwydebaT, megobaro, rom gadawyvetili maqvs, eklesiis msaxuri gavxde, da gavurbivar amqveyniuri cxovrebis yovelgvar cTunebas. is cxvirsaxoci, romelic fexqveS gamomacaleT, CemTvis aravis moucia, igi erT megobars darCa CemTan saxlSi. cxadia, cxvirsaxoci unda Semenaxa, rom ar Semercxvina megobari da saxeli ar gametexa im qalisaTvis, romelic mas uyvars. xolo Cems ambavs Tu ikiTxavT, me sayvareli arca myavs da arc minda myavdes, amaSi mec aTosis brZnul magaliTs vbaZav, romelsac, agreTve, aravina hyavs.

_ eSmakma dalaxvros! jer xom isev muSketeri xarT da ara mRvdeli? _ muSketeri droebiTa var, Cemo keTilo, kardinalis sityviT rom vTqvaT, me

Cemda uneburad var muSketeri, guliT ki, merwmuneT, eklesiis mona-morCili var. Cemi garTobis mizniT aTosma da porTosma CamCxires muSketerebSi. swored im dros, rodesac mRvdlad kurTxevas mipirebdnen... momivida patara uTanxmoeba erT... magram ra saWiroa TqvenTvis es Cemi warsuli, Zvirfas dros gakargvinebT tyuilubralod.

_ srulebiTac ara! piriqiT, me Zalian mainteresebs eg ambavi, _ miugo d'artanianma, _ garwmunebT, amJamad araviTari saCqaro saqme ara maqvs.

_ diax, magram locvani maqvs wasakiTxi! _ upasuxa aramisma, _ garda amisa, qalbatonma d'egilonma mTxova, ramdenime leqsi unda davwero. Semdeg sent-onores quCaze var gasasvleli, wiTeli saRebavi unda vuyido qalbaton de Sevrezs. xom xedavT, Cemo keTilo, rom Tqven Tu ar geCqarebaT, me Zalian bevri saqme maqvs saswrafod mosagvarebeli.

siyvaruliT CamoarTva xeli aramisma ymawvil amxanags da Tavisi saswrafo saqmeebis gasarigeblad gaeSura.

ramdens ar ecada, ramdens ar ewvala d'artaniani, magram amaze meti vera gaigo ra Tavis axal megobrebze. gadawyvita, jerjerobiT amas dasjereboda da momavlis imedi hqonoda, rom ufro safuZvlian da sarwmuno cnobebs Seagrovebda maTze. manamde ki aTosi aqilevsad miaCnda, porTosi _ aiaqsad, xolo aramisi _ iosebad.

saerTod ki mxiarulada cxovrobda es oTxi megobari: aTosi TamaSobda da yovelTvis agebda, magram arasdros erT susac ar isesxebda Tavisi megobrebisagan, Tumca misi qisa yovelTvis gaxsnili iyo maTTvis. roca fuli ara hqonda da ndobiT TamaSobda, meore dResve, dilis eqvs saaTze, gamarjvebulis karebTan iyo, rom wina dRiT wagebuli fuli Caebarebina.

porTosi xSirad ar TamaSobda. mogebis SemTxvevaSi igi Tavxedi da brwyinvale iyo, wagebisas ramdenime dRis ganmavlobaSi sruliad ikargeboda da mere isev gamoCndeboda CayviTlebuli, daRvremili saxiT, magram savse jibiT.

rac Seexeba aramiss, is arasodes ara TamaSobda. urigo iyo, rogorc muSketeri da ufro mosawyeni da autaneli, rogorc stumari. uaress veras warmoidgens adamiani lxinSi da dros tarebaSi. mas yovelTvis raRac saqme hqonda saCqarod mosagvarebeli. xSirad, rodesac sufras usxdnen megobrebi, RviniT

Page 53: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

53

gamxiarulebulni da gacxarebuli baasiT garTulni, darwmunebulni, rom or-sam saaTs kidev gastanda es tkbili lxini... aramisi wamodgeboda, saaTs daxedavda, momxiblavi RimiliT bodiSs moixdida imis gamo, rom paemani hqonda daniSnuli viRac RvTismetyvelTan, da gamoeTxoveboda sazogadoebas. xan kidev moimizezebda, disertaciaze unda vimuSaoo, da amxanagebs sTxovda, ar moecdinaT igi. amaze aTosi upasuxebda momxiblavi RimiliT, romelic metad amSvenebda mis didebul iers. porTosi Rvinos moiwafebda da Tan hficavda, rom aramisi Tavis dReSi veras eRirseboda da miyruebuli soflis mRvdlad mokvdeboda.

planSem, d'artanianis msaxurma, Rirseulad Seifera bedis wyaloba. ocdaaT sus aZlevda yoveldRe batoni da isic usazRvrod madlieri iyo Tavisi bedisa. ase gaiara erTma Tvem, magram, rodesac gaWirvebis qarma dauqrola mesaflaveebis quCis mdgmurs, ese igi, rodesac TiTqmis ukve SeWmuli aRmoCnda mefe ludoviko mecametis naCuqari ormoci pistoli, Civili dauwyo planSem. es wuwuni aToss sazizRrad eCvena, porToss _ Seuwynareblad, aramiss _ sasacilod. aTosma urCia d'artanians, kinwiskvriT gaegdo es briyvi. porTosma urCia _ jer kargad gaelaxa da Semdeg panRuri ekra. aramisma daariga, yuri moeyruebina; batons Tavisi msaxurisgan qebisa da madlobis meti araferi unda eyuradebodeso.

_ Tqven advilad ambobT magas, _ upasuxa d'artanianma, _ Tqven, Cemo aTos, erTxelac ar gamoelaparakebiT grimos, romelsac xmis amoRebas ukrZalavT da, maSasadame, ukadris sityvas ver gaigonebT misgan; Tqven, Cemo porTos, didebulad cxovrobT da amitom gaRmerTebT Tqveni muSketoni; xolo Tqven, Cemo aramis, yovelTvis erTguli xarT Tqveni RvTismetyvelebisa da saTayvaneblad hyavxarT Tqvens msaxurs, gulCvilsa da RvTismosav bazens. me ki jer arc saxarbielo mdgomareoba maqvs, arc SeZleba. muSketerobas rom Tavi davaneboT, razmelic ki ara var da ra unda movifiqro iseTi, rom Cemdami siyvaruli da pativiscema Cavunergo Cems planSes?

_ Zalian mniSvnelovani sakiTxia! _ uTxres megobrebma, _ Sinaur yofa-cxovrebas Seexeba. msaxursac ise unda moeqces kaci, rogorc cols, saxlSi SemoyvanisTanave is adgili unda miuCinoT, romelzedac gindaT, sabolood darCes. kargad daufiqrdiT amas.

d'artanianic daufiqrda am debulebas da gadawyvita, SeSinebis mizniT, samagaliTod gaelaxa planSe. man Cveuli keTilsindisierebiT aasrula Tavisi ganzraxva. kargad scema da ubrZana, fexi ar moecvala, nebadaurTvelad sxvagan sadme ar gadasuliyo. saerTo gauxdaT cxovreba oTx megobars. provinciidan Camosul d'artanians Tavisi Cveuleba ara hqonda ra, ucnob sazogadoebaSi uxdeboda cxovreba, amitom maSinve Seegua axal moTxovnilebebs da Tavisi megobrebis Cveulebebs.

zamTarSi, daaxloebiT, rva saaTze dgebodnen, zafxulSi _ eqvsze, da baton de trevilis sasaxlisaken mieSurebodnen brZanebis misaRebad. d'artaniani jer muSketerebSi ar iyo Caricxuli, magram sakvirveli bejiTobiT asrulebda muSketeris movaleobas. ar Sordeboda Tavis megobrebs da sadac isini iyvnen sadarajod, isic iq midioda, maTTan erTad asrulebda movaleobas. yvela muSketeri icnobda mas da karg amxanagad miaCndaT. de trevilma provinciidan Camosuli maSinve Rirseulad daafasa: uyvarda, exmareboda da xSirad aqebda mefesTan.

Tavis mxriv, sam muSketersac Zalian Seuyvarda ymawvili amxanagi. megobroba aerTebda am oTx kacs da cxovrebis mimdinareoba moiTxovda, rom dReSi sam-oTxjer enaxaT erTmaneTi. xan duelis, xan saqmis gamo, xan ki saqeifod da dros gasatareblad. CrdiliviT dasdevdnen erTmaneTs. am ganuSorebel megobrebs

Page 54: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

54

qalaqSi yovelTvis erTad xedavdnen an erTmaneTis mZebnelebs luqsemburgidan sen-sulpisis moednamde, an Zveli samtredis quCidan _ luqsemburgamde.

amasobaSi baton de trevilis dapirebebic TandaTan sruldeboda. erT mSvenier dRes mefem ubrZana baton de zesars, mis razmSi Caericxa d'artaniani umcros razmelad. oxvriT Caicva d'artanianma razmelis tanisamosi, romelsac netarebiT gacvlida muSketeris samosSi, Tundac aTi wlis sicocxle mieca sarTad. magram batoni de trevili ori wlis Semdeg hpirdeboda mas am bednierebas, Tan imeds aZlevda, Tu SemTxveva mogecaT da TvalsaCino ram samsaxuri gauwieT mefes an Tavi isaxeleT vaJkacobiT, am vadis Semcirebac SeiZlebao.

d'artaniani dasjerda am dapirebas da meore dRes dilidanve Seudga Tavis razmSi samsaxurs.

axla aTosis, porTosis da aramisis rigi iyo, axla isini iyvnen d'artanianTan erTad sadarajoze. amgvarad, d'artanianis samsaxurSi miRebiT baton de zesaris razmma, erTis magivrad, oTxi kaci SeiZina.

VIII

mijnurobis kvanZi gavida xani da bolo moeRo ludoviko mecametis naCuqar ormoc pistols, iseve

rogorc amqveynad yvelafers aqvs Tavisi sawyisi da dasasruli, da im ubeduri dRidan did gaWirvebaSi Cavarda Cveni oTxi megobari. jer aTosma Seinaxa karga xans amxanagebi, Semdeg porToss daawva es movaleoba da manac Taviseburad gaariga saqme: cota xniT sadRac gaqra da rom dabrunda, mTeli ori kviris ganmavlobaSi akmayofilebda Tavisi megobrebis yovelgvar moTxovnilebas. bolos aramisis jeric movida da manac es movaleoba pirnaTlad Seasrula. rogorc TviTon ambobda, Zalian karg fasad gayida RvTismetyvelebis wignebi da amiT ramdenime pistoli iSova.

mere, rodesac ufro gaWirda saqme, TavianTi Cveulebisamebr, daxmarebisaTvis mimarTes baton de trevils, romelmac winaswar misca momavali Tvis jamagiri, magram miRebuli Tanxa Sors ver waiyvanda sam muSketers, romlebsac uamisodac mravali vali hqondaT vadagadacilebuli.

bolos, rodesac mTlianad daucarieldaT qisebi, rogorc iyo moagroves rva Tu aTi pistoli da porToss misces saTamaSod. saubedurod, bedi ar swyalobda im dros porToss da es fulic waago, zed ocdaxuTi pistolic sxva miayola da sityva misca, meore dRes gadauxdida.

gaWirvebas SimSili mohyva. damSeulebi, Tavis msaxurebTan erTad, sasadilod nacnobebTan garbodnen. aramisis mcnebas icavdnen _ manam gaqvs, sTese sadil-vaxSami, gagiWirdeba _ moimkeo.

oTxjer dapatiJes nacnobebma aTosi da oTxjerve Tan waiyvana megobrebi maTi msaxurebiTurT. amgvarive eqvsi SemTxveva hqonda porToss da masac Tan dahyavda megobrebi da msaxurebi. aramisi rvajer miiwvies sadilze nacnobebma. rogorc ukve mkiTxvelic SeamCnevda, igi iseT adamianTa ricxvs ekuTvnoda, romelsac ar uyvarda xmauris atexa da saqmiT ki bevrs akeTebda.

rac Seexeba d'artanians, is jer aravis icnobda qalaqSi da mxolod erTxel miiwvies sauzmeze Tavis Tanamemamule mRvdelTan da sadilad kidev _ razmel mebairaResTan. Tavisi jariT miadga mRvdels, romelsac sauzmeze ori Tvis maragi SeuWames. razmelTanac kargad gaumaspinZldnen, magram planSesi ar iyos, ramdenic unda Wamo, mxolod erTxel gaZRebi.

Page 55: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

55

Zalian wuxda d'artaniani, rom amxanagebs CamorCa da sadilnaxevris meti ver moaxerxa. mRvdelTan mirTmeuli sauzme naxevar sadiladac Zlivs CaiTvleboda, maSin, rodesac aTosis, porTosisa da aramisis maspinZlebi lxiniTa da qeifiT uxv-debodnen stumrebs. wuxda gaskoneli, muqTaxorad miaCnda Tavi da bavSvuri miamitobiT is ki aviwydeboda, rom mTeli Tvis ganmavlobaSi misi fuliT cxovrobdnen misi ganuyreli megobrebi da maTi msaxurebi. wuxda da sul imis fiqrSi iyo, rom daeRwia Tavi am gaWirvebidan. bolos im daskvnamde mivida, rom am oTx ymawvil kacs, Zal-RoniT aRsavses, guladsa da mamacs, lxinis, qeifis, farikaobisa da oxunjobis garda, sxva ram mizanic unda hqonoda.

marTlac, yoCaRi biWebi iyvnen oTxiveni. erTmaneTisaTvis rogorc qisiT, ise sicocxliT Tavdadebulni, erTmaneTis qomagni da damxmareni. rac unda saxifaTo ram SemTxveodaT, ukan daxeva ar icodnen cal-calke iyvnen Tu erTad, gul-modgined asrulebdnen erTad miRebul ganzraxvas.

erTi garemoeba metad akvirvebda d'artanians: mis megobrebs azradac ar mosdiodaT gaWirvebidan Tavis dasaRwevi saSualebis Zebna.

d'artaniani ki sul amaze fiqrobda Zalian gulmodginedac, Tavs imtvrevda, rom mimarTuleba mieca oTxjer gamravlebul Seudarebeli ZalisaTvis, romlis daxmarebiTac, eWvic ara hqonda, raime saSualebas gamonaxavda. am fiqrebiT iyo Sepyrobili gaskoneli, rodesac karze odnav daukakunes. maSinve gaaRviZa planSe da karis gaReba ubrZana. magram ise ki ar warmoidginos mkiTxvelma, TiTqos Rame iyo an jer ar gaTenebuliyo, raki planSes eZina. ara! naSuadRevis oTxi saaTi Tu iqneboda. ori saaTiT adre planSem sadili sTxova Tavis batons, razedac d'artanianma mokled upasuxa andaziT: `sadils isa Wams, visac sZinavso~. da planSemac maSinve daiZina, rom sizmrad eWama sadili.

garegnobiT ubralo ieris kaci Semohyva planSes, etyoboda, qalaqis mcxovrebi unda yofiliyo.

planSes saubris mosmena surda, magram stumarma misalmebisTanave gamoucxada d'artanians, rom metad mniSvnelovani da saidumlo saqme hqonda, da sTxova, martod darCeniliyvnen.

d'artanianma planSe gaistumra da stumars skami SesTavaza. mcire xniT dumili Camovarda, isini erTmaneTs dakvirvebiT Sescqerodnen,

TiTqos cdilobdnen, winaswarve gaecnoT erTmaneTi. Semdeg d'artanianma Tavi daukra imis niSnad, rom usmenda.

_ baton d'artanianis qeba yvelgan gamigonia, rogorc guladi ymawvili kacisa, _ uTxra stumarma, _ swored am Rirseulad damsaxurebulma qebam gamabedvina Tqveni Sewuxeba da Cemi saidumlos gandoba.

_ brZaneT, batono, brZaneT, _ waaqeza d'artanianma, romelmac alRoTi igrZno raRac sasargeblo.

cota xans kidev gaCumda stumari da Semdeg kvlav ganagrZo: _ Cemi meuRle, batono, sarecxis saqmes ganagebs dedofalTan. mas arc Wkua da

arc silamaze ar aklia. am sami wlis winaT SemrTes igi; mziTvi Zalian cota hqonda, magram, samagierod, batoni de la porti, dedoflis pirisfareSi, naTlia gaxlavT misi da Zalianac exmareba.

_ mere, batono? gismenT, _ uTxra d'artanianma. _ Semdeg, batono, _ ganagrZo mosulma. _ Semdeg is, rom... guSin diliT moitaces

Cemi meuRle, rodesac igi TeTreulebis oTaxidan gamodioda. _ mereda, vin moitaca Tqveni meuRle? _ danamdvilebiT veras mogaxsenebT, batono, magram eWvi ki maqvs erT kacze. _ vin aris eg kaci, visze geparebaT eWvi? _ kaci, romelic didi xania, sul ukan dasdevs.

Page 56: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

56

_ ai, dalaxvros eSmakma!.. _ magram, momismineT, batono, _ ganagrZo stumarma, _ darwmunebuli var, rom

motacebis mizezi ufro politikuria, vidre siyvaruli. _ ufro politikuri, vidre siyvaruli? _ gaimeora cota xnis fiqris Semdeg

d'artanianma, _ risi Tqma gsurT amiT? _ ar vici, RmerTmani, SeiZleba Tu ara giTxraT, visze maqvs eWvi? _ ukacravad, batono! unda mogaxsenoT, rom me Tqven arafers gekiTxebiT, TviTon

mobrZandiT CemTan, Tqvenive sityviT, mniSvnelovani saidumlos gasandobad. moiqeciT ise, rogorc gijobdeT. kidev dro gaqvT, SegiZliaT waxvideT, jer xom araferi giTqvamT?

_ ara, batono, ara! patiosan ymawvilkacad mimaCnixarT da sruli ndobiT mogmarTavT. diax, me mgonia, Cemi coli imisTvis ki ar moitaces, rom is moswonT, aramed sxva qalis siyvarulis gamo, romelic gacilebiT ufro umaRlesi wodebis warmomadgenelia, vidre Cemi meuRle.

_ oho, iqneba qalbatoni de bua-trasis siyvarulia? _ wamoiZaxa d'artanianma, romelsac undoda eCvenebina mosaubrisaTvis, rom manac icoda sasaxlis yofa-cxovrebis ambebi.

_ ufro zeviT, batono. _ qalbatoni d'egiloni? _ ufro zeviT. _ qalbatoni de Sevrezi? _ zeviT, batono, ufro zeviT! _ qalbatoni... _ Tqma veRar gabeda d'artanianma. _ diax, batono, swored isa, _ upasuxa SiSiT acaxcaxebulma stumarma iseTi Cumi

xmiT, rom Zlivs gaigonebdiT. _ mere, vis siyvarulsa swameben? _ vis siyvaruls daswameben, Tu ara hercog... _ hercogisas? _ diax, batono, _ upasuxa mosulma axla ufro Cumi xmiT. _ mere, Tqven saidan iciT es yvelaferi? _ eh, saidan vici? _ diax, Tqven saidan iciT? an sruli ndoba, Cemo batono, an arada... xom gesmiT?! _ Cemi colisagan vici, batono, Cemi colisagan. _ Tqvenma colma saidanRa icis? _ baton de la portisagan, aki mogaxseneT, rom Cemi meuRle baton de la portis

naTlulia, romelic dedoflis didi ndobiT sargeblobs. diax, de la portmac im ganzraxviT Seiyvana Cemi coli dedoflis samsaxurSi, rom dedofals erTguli vinme hyoloda, romelsac sruliad uSiSrad miendoboda. mefes guli aqvs acruebuli Tavis meuRleze, kardinalic jaSuSebs axvevs. ase rom, dedofals gars mxolod mtrebi da moRalateebi exvia.

_ aha, ai, axla cxadia, _ Tqva d'artanianma. _ diax, am oTxi dRis winaT movida Cemi coli; samsaxurSi Sesvlisas aseTi

piroba SevkariT, rom kviraSi orjer mnaxavda, radgan, rogorc ukve mogaxseneT, Zalian vuyvarvar sawyal qals. diax, am oTxi dRis winaT movida Cems sanaxavad da saidumlod miTxra, rom did SiSs ganicdis amJamad dedofali.

_ marTla? _ diax. rogorc etyoba, mosvenebas aRar aZlevs kardinali. sicocxles ufro

metad umwarebs, vidre aqamde. jerac ar daviwyebia sarabanda1, vera da ver upatiebia dedoflisaTvis. Tqven gecodinebaT, raRa Tqma unda, sarabandis ambavi?

Page 57: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

57

_ vici da ase!!! _ itkica d'artanianma. ara icoda ra am sarabandisa, magram unda ise sCveneboda stumars, TiTqos dawvrilebiT icoda didebuli sazogadoebis saidumloebani.

_ ise rom, amJamad, batono, siZulvili ki ara, javris amoyraa. _ namdvilad? _ dedafalsa hgonia, rom... _ ra hgonia dedofals? _ dedofalsa hgonia, rom misi saxeliT werili misweres hercog bukingams. _ dedoflis saxeliT? _ diax, dedoflis saxeliT, surT, parizSi Semoityuon da xafangSi gaaban. _ ai daswyevlos eSmakma!.. mere, Tqveni meuRle, batono! ra SuaSia Tqveni meuRle? _ ician, batono, rom dedoflis erTguli mosamsaxure gaxlavT, da cdiloben,

CamoaSoron Tavis qalbatons; an daaSinon imdenad, rom dedoflis saidumloebani aTqmevinon; an moisyidon, acTunon da dedofalTan iyolion TavianT jaSuSad.

_ SesaZlebelia, rom asec iyos, _ Tqva d'artanianma, _ magram miTxariT, icnobT im kacs, Tqveni meuRle rom moitaca?

_ aki mogaxseneT, mgoni, unda vicnobde. _ vin aris? ra hqvia? _ saxeli ar vici, batono, me marto is vici, rom kardinalis kacia, masaviT

qofaki. _ kargi, magram xom ginaxavT is kaci? _ diax, Cemma colma damanaxva erTxel. _ iseTi niSani ara aqvs ra, rom SeiZlebodes misi cnoba? _ rogor ara, batono! didebuli kacis Sesaxedaoba aqvs, Savi wver-ulvaSi,

Savgvremani, gamgmiravi Tvalebi, elvare kbilebi, Tanac patara Wriloba etyoba safeTqelTan.

_ patara Wriloba safeTqelTan? _ Sehyvira d'artanianma, _ elvare kbilebi, Savgvremani da didebuli kacis Sesaxedaoba aqvs! es xom is aris, mengeli kaci.

_ mengelio, Tqven brZaneT! _ diax, diax, magram eg arafers ar niSnavs. ara vcdebi, piriqiT, Tu es kaci, imave

dros, Cemi mteric aRmoCnda, orives javrs erTad amoviyri, Tqvensasac da Cemsasac, magram sad vipovo.

_ ar vici, batono. _ araviTari cnoba ara gaqvT, sada cxovrobs? _ araviTari. erTxel Cemi meuRle mivacile luvramde da swored maSin Segvxvda

is kaci, sasaxlidan gamodioda. Cemma colma damanaxva maSin. _ daswyevlos RmerTma! _ burtyunebda d'artaniani, _ metad bundovani saqmea!

Tqveni meuRlis motaceba vin SegatyobinaT? _ batonma de la portma. _ dawvrilebiT gacnobaT, rogor moutacniaT? _ ara, batono, TvTionac araferi icis. _ Tqven? Tqven vera gamoarkvieT ra? _ diax, batono, zogi ram gavige... me miviRe... _ ra miiReT? _ ar vici, iqneba did gaufrTxileblobas viCen... _ eh, isev imas gaiZaxiT! unda mogaxsenoT, rom dagvianebuli iqneba eg Tqveni

sifrTxile da undobloba. _ arca vfrTxilob, batono, da arc undoblobas viCen! _ Sehyvira stumarma, rom

waeqezebina Tavisi gambedaoba, _ maS, bonasie ara vyofilvar... _ Tqven bonasie brZandebiT? _ Seawyvetina d'artanianma.

Page 58: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

58

_ diax, bonasie gaxlavarT. _ Tqvena TqviT, maS, bonasie ara vyofilvaro, bodiSi, sityva SegawyvetineT,

magram, CemTvis ucnobi ar unda iyos eg gvari. _ SesaZlebelia, batono, Tqveni saxlis patroni gaxlavarT. _ hoo! _ wamoiZaxa d'artanianma, odnav wamoiwia da Tavi daukra, _ maS, Cemi

saxlis patroni brZandebiT? _ diax, batono, sami Tvea Cems saxlSi dgaxarT. ueWvelia, garTuli brZandebiT

samsaxuriT da didroni saqmeebiT da daviwyebuli gaqvT qiris gadaxda. am xnis ganmavlobaSi erTxelac ar SemiwuxebixarT am wvrilmaniT. amitom vifiqre, Tqvenc Rirseulad damifasebdiT am pativiscemas.

_ dagifasebT da ase, Cemo keTilo batono bonasie? _ miugo d'artanianma, _ merwmuneT, didi madlobeli var aseTi Tavaziani moqcevisaTvis da kidev gimeorebT, Tuki SeviZel riTime Tqveni daxmareba...

_ mjera, batono, mjera da swored es mindoda meTqva: bonasie ar viyo, Tu sruli ndoba ar mqondes Tqveni.

_ maS, pirdapir miTxariT, ris Tqmas apirebdiT. bonasiem jibidan qaRaldi amoiRo da d'artanians miarTva. _ werili? _ wamoiZaxa ymawvilma kacma. _ dRes diliT momivida. d'artanianma werili gaxsna da, radgan binddeboda, fanjarasTan mivida. bonasiec

Tan mihyva. `nu eZebT Tqvens cols, _ waikiTxa d'artanianma, _ Tqvenve dagibrundebaT,

rodesac aRaraferSi dagvWirdeba. cocxali ver gadagvirCebiT, Tu rame gabedeT mis aRmosaCenad~.

_ aha, gasagebia! _ ganagrZo d'artanianma, _ magram bolos da bolos, aq muqaris meti araferia.

_ diax, batono, SiSis zarsa mcems es muqara. me, batono, xmal-xanjlisa ara vici ra da bastiliis cixisac Zalian meSinia.

_ Tqvenze metad arc me miyvars bastiliis cixe. marto xmalze rom iyos saqme, RvTis wyaloba gaqvT, me...

_ didi imedi mqonda Tqveni daxmarebisa, batono... _ marTla? _ me yovelTvis muSketerebTan gxedavT, batono, da iseT yoCaR biWebTan, rom

ukeTess vera naxavs adamiani. isini xom baton de trevilis razmelebi arian da, maSasadame, kardinalis mtrebic iqnebian. amitom vifiqre, Tqven da Tqveni megobrebi TanaugrZnobdiT sacodav Cvens dedofals da misi javris amosayrelad raime oins uzamdiT mis yovladuwmindesobas.

_ marTalia. _ garda amisa, sami Tvis qiraze sityvac ar miTqvams TqvenTvis... _ diax, diax, Tqven ukve gamoiyeneT es sabuTi da mec safuZvlianad vcnob. _ gadawyvetili maqvs, batono, rac unda didxans darCeT Cems saxlSi, ar

SegawuxoT qiris gadaxdaze. _ Zalian kargi. _ axla esec miiReT mxedvelobaSi, rom, Tu saqme moiTxovs, SemiZlia ormocdaaTi

pistolis morTmevac, Tu amjerad, droebiT, carieli gaqvT qisa. _ saucxoo azri mogsvliaT!.. maS, Tqven mdidari kaci yofilxarT, Cemo keTilo

batono bonasie! _ ara miWirs ra, RvTis madliT, batono, farTleuliT vvaWrobdi da davagrove

fuli. saxelovan naosan Jan mokes ukanaskneli mgzavrobis mosawyobad me Sevitane

Page 59: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

59

cotaodeni fuli da kargi mogebac vnaxe, dRes ori-sami aTasi ekiu renta maqvs. ise rom, Tqven TviTonac xedavT... aha! ager! _ Sehyvira ucbad bonasiem.

_ ra iyo? _ hkiTxa d'artanianma. _ ai, ai! _ sada? _ quCaSi, Tqveni fanjrebis pirdapir, ai, im SesasvlelSi. wamosasxamSi gaxveuli

kaci... _ is aris! _ Sehyvires erTad d'artanianma da bonasiem. orivem icno saerTo

mteri. _ axla ki veRarsad wamiva! _ Sehyvira d'artanianma da xmals eca. xmali

qarqaSidan amoiRo da gareT gaiWra. kibeze mis sanaxavad mosuli aTosi da porTosi Sexvdnen. megobrebma gza misces

da d'artanianic isariviT Casrialda. _ ra mogeCvena? sad mirbixar? _ Sehyvires erTad aTosma da porTosma. _ mengeli kacia! _ miaZaxa man da erT wamSi quCaSi gaCnda. d'artanians

ramdenjerme eambna Tavisi megobrebisaTvis mengSi viRac ucnobTan Setakebis ambavi da lamaz qalTan Sexvedra, romelsac im ucnobma kolofi Caabara da rTuli davaleba misca.

aTosis azriT, d'artanians albaT Cxubis dros daekarga mamis werili. misi SexedulebiT, d'artanianis mier aRwerili kaci ar SeiZleboda patiosani ar yofiliyo da, rasakvirvelia, werilis moparvas ar ikadrebda.

porTosi am ambavSi sul ubralo paemans xedavda, mijnuris mier lamazi qalisTvis daniSnuls, romelic Sxamad gadauqcia d'artanianma da misma yviTelma cxenma.

aramisis SexedulebiT, saidumloebiT iyo savse es saqme da saWirod ar miaCnda misi gamokvleva.

d'artanianis mier saCqarod wamosrolilma orma-samma sityvam maSinve miaxvedra aTosi da porTosi, sad da risTvis mirboda maTi megobari. cxadi iyo, d'artaniani daeweoda Tavis ucnobs, xolo Tu dResac dakargavda sadme, bolos da bolos, mainc Tavis binas mosZebnida da dabrundeboda, amitom maT gza ganagrZes.

oTaxSi aravin daxvdaT. saxlis patrons d'artanianisa da ucnobis Sexvedrisa SeSineboda. bonasies eWvi ar epareboda, rom aq sisxli daiRvreboda da, Tanaxmad mis mierve Tavisi guladobis aRiarebisa, gadaewyvita: goneba imitoma aqvs adamians, rom gansacdels moeridoso.

IX

d'artaniani amJRavnebs Tavis xasiaTs gamarTlda aTosis da porTosis winaswarmetyveleba: naxevari saaTis Semdeg

d'artaniani, marTlac, dabrunda, axlac, rogorc winaT, sadRac mimaluliyo ucnobi. ise gaqra, TiTqos cas an dedamiwas Caeylapos.

xelSi amoRebuli xmliT d'artanianma swrafad moirbina yvela axlomaxlo quCa, magram im ucnobis msgavsic ki aravin Sexvda. bolos is gadawyvita, rac dasawyisSi unda gaekeTebina: im saxls dabruneboda, romlis karTanac ucnobi idga. daakakuna, magram aqac amaod Cauara cdam: aTjer Tu Tormetjer dahkra CaquCi kars, magram saxlidan pasuxi aravin misca. am xmaurma fexze wamoayena mezoblebi, zogma quCis kari gaaRo, zogma fanjridan gadmoixeda. erTxmiv arwmunebdnen yvelani, rom es saxli gamoketili iyo da eqvsi Tvis manZilze aravis ecxovra Sig. marTlac. im saxlis yvela fanjaras darabebi efara.

Page 60: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

60

manam d'artaniani quCebSi darboda da karebs akakunebda, aramisic SemouerTda Tavis or amxanags da gaskonels Sin dabrunebisas megobrebis sruli kreba daxvda.

_ ha, ra gaarige? _ hkiTxa erTad samma muSketerma d'artanians, romelsac aRSfoTebul saxeze ofli wurwuriT Camosdioda.

_ ra gavarige! _ Sehyvira d'artanianma da xmali loginze daagdo, _ xorcSesxmuli qaji unda iyos is mxdali, ise gaqra, rogorc landi, rogorc Crdili, rogorc moCveneba.

_ gwamT rame moCvenebisa? _ hkiTxa aTosma porToss. _ me marto is mwams, rasac vxedav, da vinaidan moCveneba arasodes ar minaxavs,

maS, arca mwams. _ asea Tu ise, adamiania Tu qaji, sxeulia Tu aCrdili, moCvenebaa Tu sinamdvile,

cxadia, rom swored Cems sawamebladaa gaCenili. misma gaqcevam erTi sagangebo saqme CagviSala, batonebo, iseTi saqme, romelSic asi pistoli gvrCeboda naRdad da iqneba metic.

_ rogor Tu asi pistoli? _ hkiTxes erTad porTosma da aramisma. _ rac Seexeba aToss, man arc aq daarRvia Tavisi Cveulebrivi dumili da imiT

dakmayofilda, rom TvalebiT SeekiTxa d'artanians. am dros planSem kari odnav SemoaRo da Tavi Semoyo: undoda batonebis am

saubridan cota rame mainc gaegona. _ planSe! _ ubrZana d'artanianma msaxurs, _ CadiT Cvens saxlis patronTan,

baton bonasiesTan, da uTxariT, eqvsi boTli boJansis Rvino gamogvigzavnos. me boJansisa ufro momwons, vidre sxva.

_ ah, RmerTo! maS, magdeni ndobiT sargeblobT Tqvens saxlis patronTan? _ hkiTxa porTosma.

_ diax, _ upasuxa d'artanianma, _ dReidan, batonebo, arxeinad brZandebodeT, Tu es Rvino ar mogvewona, sxva, ukeTesis mosatanadac gavgzavniT.

_ brZensa xams sargeblobao da ara gadaWarbebao! _ Tqva darigebiT aramisma. _ tyuilad ki ar vambobdi, rom CvenSi yvelaze Wkviani Tavi d'artanians aqvs-

meTqi, _ Tqva aTosma da d'artanianma madlobis niSnad Tavi rom daukra, isev Cveulebriv dumils mieca.

_ bolos da bolos, ar unda gviTxraT, raSia saqme? _ hkiTxa porTosma. _ marTlac, gagvagebineT, raSia saqme? _ mimarTa axla aramisma, _ gagvagebineT,

Cemo sayvarelo megobaro, Tu amiT patiosani qalis saxeli ar SeibRaleba, xolo Tu ibRaleba, is emjobineba, rom sulac araferi TqvaT.

_ damSvidebuli brZandebodeT, _ upasuxa d'artanianma, _ me aravis patiosnebas ar Sevexebi. ai, momismineT...

man sityvasityviT, dawvrilebiT uambo Tavis megobrebs yvelaferi, rac misma saxlis patronma uTxra, amas isic daumata, rom ucnobi, romelmac bonasies coli moitaca, swored is kacia, romelTanac mas Cxubi mouvida mengSi, `Tavisufali mewisqvilis~ sastumroSi.

_ ar unda iyos urigo saqme, _ Tqva aTosma, rodesac gamocdili kacis gamometyvelebiT gasinja Rvinis gemo da kmayofileba daetyo saxeze, _ SeiZleba erTi ormocdaaTi-samoci pistolic davaZroT Tqvens bonasies, magram jer unda movifiqroT da ganvsajoT, Rirs ki ormocdaaTi-samoci pistolisTvis gavwiroT oTxma kacma?

_ nuTu gaviwydebaT, rom qali urevia am saqmeSi! _ Sehyvira d'artanianma, _ moitaces qali da, cxadia, emuqrebian. iqneba kidec tanjaven, awameben, mxolod imitom, rom Tavisi qalbatonis erTgulia.

Page 61: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

61

_ frTxilad, d'artanian, ÔfrTxilad, _ uTxra aramisma, _ me rom mkiTxoT, Zalian cxarobT qalbaton bonasies mdgomareobaze. qali Cvens wasawymendad gaaCina RmerTma, qalisgan aris, rom amodena ubedureba axvevia kacs.Î

aramisis sityvebze aTosma warbebi SeWmuxna da tuCze ikbina. _ me qalbaton bonasieze ar vwuxvar, _ miugo d'artanianma, _ dedoflis

mdgomareoba mafiqrebs, batonebo, dedoflisa. mefem miiviwya igi, kardinali sdevnis dedofals da dRe ar gava, rom Tavi ar gaagdebinon mis romelime erTguls.

_ hoda, rad uyvars espanelebi da ingliselebi? swored isini, vinc Cven dasanaxavad gvejavreba!

_ espaneTi misi samSobloa, _ upasuxa d'artanianma, _ da sruliad bunebrivia, rom Tavisi Tanamemamuleni, samSoblo qveynis Svilebi uyvardes. rac Seexeba meore braldebas, gamigonia, rom ingliselebi ki ara, ingliseli uyvarso.

_ eh, jobs, marTali vaRiaro, _ Tqva aTosma, _ namdvilad siyvarulis Rirsia is ingliseli. arasodes aravin minaxavs iseTi momxiblavi.

_ axla misi tanisamosi! _ daiZaxa porTosma, _ ise koxtad Cacmuli sxva aravin meguleba, luvrSi viyav im dRes. margalitebs rom abnevda... unda gamovtyde, ori aviRe da TiTo aT-aT pistolad gavyide. Sena, aramis, Senc icnob, ara?

_ iseve kargad, rogorc Tqven, batonebo, me erT-erTi viyavi maT Soris, vinc igi daakava amienis baRSi, sadac Semapara dedoflis mejinibem, batonma de piutanJma, maSin jer kidev seminariaSi vswavlobdi. es ambavi, rogorc meCveneboda, mefes Seuracxyofda.

_ da mainc, rom vicode, sad aris hercogi bukingami, albaT, xels Cavkidebdi da ise moviyvandi dedofalTan. Tundac marto imitom, rom kargad gamebrazebina batoni kardinali. merwmuneT, batonebo, erTaderTi Cveni mteri, Cveni mudmivi mosisxle mteri, kardinalia, da siamovnebiT Tavs gavwiravdi, Tuki raime oiniT Tavbeds vawyevlinebdi, _ Tqva d'artanianma.

_ maS, im kacma giTxraT, d'artanian, TiTqos dedofali SiSobdes _ vaiTu Cemi saxeliT moityueso bukingami parizSi? _ hkiTxa aTosma.

_ diax, batono, da Zalianac eSinia Turme. _ momiTmineT, momiTmineT! _ Tqva aramisma. _ ra moxda? _ gaikvirva porTosma. _ araferia, ganagrZeT. erTi ram magondeba. _ raki asea, darwmunebuli var, rom am qalis, dedoflis erTguli mxevlis

motaceba dakavSirebulia im werilTan da SeiZleba baton bukingamis parizSi yofnasTanac, _ Tqva d'artanianma.

_ sakvirveli SorsmWvreti Tvali aqvs gaskonels! _Tqva aRtacebiT porTosma. _ mec Zalian miyvars misi saubari, _ dasZina aTosma, _ saamoa misi gaskonuri

kilo da gamoTqma. _ momismineT, batonebo! _ Tqva aramisma. _ movusminoT aramiss! _ guSin RvTismetyvelebis doqtorTan viyavi, romelsac xandaxan vesaubrebi Cemi

Sromis Sesaxeb... aToss Rimili moeria. _ miyruebul ubanSi cxovrobs, _ ganagrZo aramisma, _ misi profesia da gemovneba

moiTxovs aseT simSvides, da swored im dros, rodesac iqidan gamovdiodi... _ aq aramisi gaCumda.

_ mere, mere? _ miscvivdnen amxanagebi, _ swored im dros, rodesac gamodiodiT... aramisma Tavs Zala daatana ise, rogorc amas akeTebs sicruis mTqmeli adamiani,

romelsac win gadaeRobeba moulodneloba, magram iseTi daSterebiT Sescqerodnen smenad gadaqceuli amxanagebi, rom yovlad SeuZlebeli iyo ukan daxeva.

Page 62: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

62

_ Cems megobar doqtors diswuli hyavs, axalgazrda qali, _ ganagrZo aramisma. _ oho, axalgazrda qali? _ Seawyvetina porTosma. _ Zalian patiosani da pativsacemi, _ aramisis am sityvebze sicili waskda

samTaves. _ eh, Tu ase icinebT an eWvi geparebaT, Cemgan veRarafers gaigebT. _ Cven gvwams, viTarca mahmadianT da munjni varT, viTarca akldama, _ uTxra

aTosma, _ ganagrZeT! _ vagrZeleb! _ daiwyo aramisma, _ is qali xandaxan Tavisi biZis sanaxavad dadis.

_ guSin isic swored maSin mosula, rodesac SemTxveviT mec iq gaxldiT da wamosvlisas... iZulebuli Seviqeni, Tavisive etliT wamomeyvana.

_ oho, maS, Tavisi etlica hqonia doqtoris diswuls? _ Seawyvetina porTosma, romelic ver aCerebda mousvenar enas, _ kargi nacnobebi gyoliaT, megobaro!

_ porTos, _ mimarTa aramisma, _ ramdenjer gTxoveT da gagafrTxileT, rom metad kadnieri xarT da amiT bevrsa kargavT qalebSi.

_ batonebo, batonebo, _ Sehyvira d'artanianma, romelic kargad Wvretda am saqmis arss, _ metad mniSvnelovani garemoebaa mosasmeni da Tu SesaZlebelia, nuRar vixumrebT, mere, aramis, mere?

_ ucbad erTi kaci momiaxlovda, tanad axovani, Savgvremani, keTilSobili saxisa... ai, imgvari, d'artanian, rogorc Tqveni ucnobi.

_ an iqneb, swored igive, _ miugo d'artanianma. _ iqneba asec iyos, _ ganagrZo aramisma. _ momiaxlovda Tavisi mxleblebiT, xuTi-

eqvsi kaci aTi nabijis moSorebiT dadga. is ki movida CemTan, didi mowiwebiT mommarTa: `batono hercogo~... _ mere qals gadaxeda, romelic xelixelgayrili momyavda, da uTxra: `Tqvenc, qalbatono~...

_ doqtoris diswuls? _ Cumad iyaviT, porTos! _ Seutia d'artanianma, _ swored autaneli kaci xarT! _ `keTil inebeT, CabrZandiT am etlSi da gTxovT, araviTari winaaRmdegoba ar

gamiwioT, araviTari xmauri an yvirili~... _ bukingami egoneT? _ Sehyvira d'artanianma. _ mgoni, rom ase iyo, _ Tqva aramisma. _ mere, is qali? _ hkiTxa porTosma. _ is kidev _ dedofali! _ upasuxa d'artanianma. _ namdvilad, _ daemowma aramisi. _ swored rom gulTmisania Cveni gaskoneli! _ wamoiZaxa aTosma, _ amas araferi

daemaleba. _ saqme isaa, rom simaRliT da tanadobiT Zaliana hgavs aramisi bukingams, magram

muSketeris tanisamosi?.. _ Tqva porTosma. _ didi wamosasxami mfaravda, _ upasuxa aramisma. _ ivlisis sicxeSi? ai daswyevlos! _ nuTu eSinia Tqvens doqtors, misi stumari

aravin icnos? _ wamoiZaxa porTosma. _ Zalian kargi, _ Tqva aTosma, _ tanadobiT bukingams migamsgavsaT, magram saxes

vera xedavda? _ didi qudi mexura, Tvalebze Camoweuli. _ oh, RmerTo Cemo! _ Sehyvira porTosma, _ ramdeni sifrTxile sWirdeba

RvTismetyvelebis Seswavlas! _ batonebo, batonebo! _ sTxova d'artanianma, _ xumrobaze nu davkargavT dros.

modiT, daviSaloT da Cemi saxlis patronis colis Zebnas SevudgeT. es aris yvela intrigis gasaRebi.

_ viRac mdabio moqalaqis colis Zebnas SevudgeT? Tqven ambobT magas, d'artanian? _ Tqva porTosma da tuCebi zizRiT damanWa.

Page 63: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

63

_ de la portis naTlulia da dedoflis erTguli mosamsaxure, gana ar giTxariT, batonebo? garda amisa, iqneba TviT dedoflis ganzraxvaa, daxmareba dabal fenebSi moipovos.

_ kargi, _ daeTanxma porTosi, _ magram karg gasamrjelozec mourigdiT Tqvens saxlis patrons.

_ es arc aris saWiro, _ upasuxa d'artanianma, _ radgan, darwmunebuli var, sulac rom araferi mogvces bonasiem, mainc sakmarisad dagvajildoeben meore mxridan.

am dros kibidan aCqarebuli fexis xma moisma. giJiviT SeaRes kari da d'artanianis oTaxSi, sadac Cveni megobrebi bWobdnen, ubeduri bonasie Semovarda.

_ ah, batonebo, miSveleT! _ yviroda bonasie, _ RvTis gulisaTvis, miSveleT! oTxi kacia mosuli, daWeras mipireben! miSveleT!

porTosi da aramisi wamocvivdnen. _ erT wams! _ SesZaxa d'artanianma da aniSna, qarqaSSi CaegoT TiTqmis

amoRebuli xmlebi, _ erT wams, batonebo! aq vaJkacoba ki ara, keTilgonierebaa saWiro!

_ maS, davaWerinoT es sawyali kaci? _ daiZaxa porTosma. _ Tqven ise moiqceviT, rogorc d'artaniani ityvis, _ uTxra aTosma. _ kidev

vimeoreb, CvenSi yvelaze maxvili Wkua d'artanianisaTvis miuniWebia bunebas da gicxadebT, rom me mas vemorCilebi, d'artanian, axla Sen ici, imoqmede ise, rogorc gindodes.

am dros karTan oTxi daraji gamoCnda. SeiaraRebuli muSketerebis danaxvaze isini SeCerdnen, oTaxSi Sesvlas veRar bedavdnen.

_ mobrZandiT, batonebo, mobrZandiT! _ SesZaxa d'artanianma, _ aq CvenTana xarT, Cven ki yvelani mefisa da baton kardinalis erTguli msaxurni varT.

_ maS, winaaRmdegobas ar gagviwevT, batonebo, miRebuli brZanebis asasruleblad? _ hkiTxa erTma, romelic ufrosi unda yofiliyo.

_ piriqiT, batonebo, Tu saWiroeba moiTxovs, Cvenc dagexmarebiT. _ ra vqna, ras sCadis d'artaniani? _ buzRunebda porTosi. _ miamiti xarT! _ uTxra Cumad aTosma. _ Tqven aki dampirdiT?.. _ mimarTa Cumi xmiT sabralo saxlis patronma. _ Tqveni daxmareba maSin SegveZleba, Tu Tavisufalni viqnebiT, _ auxsna swrafad

da dabali xmiT d'artanianma. _ da Tu SegvamCnies, rom Tqvens dacvas vapirebT, Cvenc TqvenTan erTad dagvapatimreben.

_ me ki mgonia, rom... _ mobrZandiT, batonebo, mobrZandiT, _ gasZaxa xmamaRla d'artanianma, _

winaaRmdegobis gawevis araviTari safuZveli ara maqvs. dRes vnaxe es kaci pirvelad, dRes gavicani, isic im sababiT, rom saxlis qira eTxova. amas TviTonac getyviT. xom marTals vambob, batono bonasie? upasuxeT!

_ sruli simarTlea, batonebo, _ Sehyvira bonasiem, _ magram imas ki aRar ambobs, batonebo...

_ ha, krinti ar dasZraT Cemze, Cems amxanagebze da metadre dedofalze, Torem yvelas daRupavT da Tqvens Tavsac veras uSveliT, _ wasCurCula d'artanianma, _ SemodiT, batonebo, waiyvaneT es kaci!

d'artanianma darajebs Zalad gaugdo saxlis patroni da Tan lanZRva dauwyo: _ didi gaiZvera yofilxarT, Cemo batono! fulis saTxovnelad amoxvediT CemTan,

muSketerTan? daapatimreT! waiyvaneT, daamwyvdieT! rac SeiZleba didxansa gyavdeT dapatimrebuli, iqneb fuli vigdo xelT da Semdeg gavusworde.

jariskacebma didi madloba gadauxades d'artanians da misi saxlis patroni waiyvanes.

Page 64: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

64

is iyo, unda gasuliyo maTi ufrosi, rom d'artanianma mxarze xeli daado da uTxra:

_ nuTu ise waxvalT, rom Cems sadRegrZelos ar gadahkravT da Tqvens sadRegrZelos ar damalevinebT? _ ori Wiqa aavso boJansis RviniT, romelic bonasies wyalobiT hqonda.

_ did pativs gcemT, batono, da siamovnebiT avasruleb Tqvens brZanebas, _ upasuxa razmis ufrosma.

_ maS, RmerTma gacocxloT, batono... Tqveni saxeli? _ buarenari. _ batono buarenaro! _ icocxleT da idRegrZeleT, Cemo batono! Tqveni saxelic mibrZaneT, Tu

SeiZleba. _ d'artaniani. _ icocxleT da idRegrZeleT, batono d'artanian! _ upirveles yovlisa, _ Sehyvira d'artanianma, TiTqos aRtacebuli yofiliyos

axali sadRegrZeloTi, _ es gaumarjos Cvens mefesa da kardinals! kargi Rvino rom ara yofiliyo, SeiZleba eWvic Seetana razmis ufross

d'artanianis gulwrfelobaSi, magram iseTi saamo sasmeli iyo boJansis Rvino, rom d'artaniansac moewona.

_ ra mogividaT, rogor CaidineT es saZagloba? _ mimarTa aRSfoTebulma porTosma d'artanians, rodesac razmis ufrosi gavida da megobrebi martoni darCnen.

_ Tavs lafi davisxiT! oTx muSketerTan Sevardes ubeduri, daxmareba sTxovos da xeli ar gaanZrion?! piriqiT, TviTonve daaWerinon? patiosanma gvariSvilma Wiqa miukakunos viRac policiels?

_ porTos, _ uTxra aramisma, _ ukve gagafrTxilaT aTosma, rom miamiti xarT da axla mec amasve gimeorebT. didi adamiani xar, d'artanian, da rodesac baton de trevilis Tanamdebobas mogcemen, gTxov, Semewio, rom erTi kargi mrevli maRirson.

_ vera gamigia ra, RmerTmani, _ Sehyvira porTosma, _ maS, Tqvenc iwonebT d'artanianis saqciels?

_ viwoneb da ase? _ upasuxa aTosma, _ piradad me viwoneb da vulocav kidec, rom ase SesaniSnavad moiqca.

_ ai, kidev ra giTxraT, _ Tqva d'artanianma ise, rom ar Seecada porTosisaTvis aexsna Tavisi saqcieli. _ gaxsovdeT, yvelani erTisaTvis da erTi yvelasaTvis! es aris Cveni mrwamsi. ara, batonebo?

_ diax, magram... _ daiwyo isev porTosma. _ mogveci xeli da daifice! _ Seuties erTad aTosma da aramisma. amxanagebis magaliTiT damarcxebuli porTosi raRacas buzRunebda, magram mainc

gaSala xeli. oTxma amxanagma erTad gaimeora d'artanianis mier warmoTqmuli fici. _ yvelani erTisaTvis da erTi yvelasaTvis! _ Zalian kargi, axla yvelani Sinisaken! _ Tqva d'artanianma ise, TiTqos sul

mbrZaneblobaSi gaetarebina Tavisi dReni, _ icodeT, frTxilad unda viyoT, dReidan mosisxle mtrad gavixadeT kardinali.

X

Tagvis maxe meCvidmete saukuneSi

Page 65: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

65

Cveni drois gamogoneba ar gegonoT Tagvis maxe. rogorc ki daiwyo adamianTa sazogadoebrivi cxovreba da sazogadoebam policia Seqmna, man, Tavis mxriv, maSinve Tagvis maxe gamoigona.

saWiro iqneba Cvens mkiTxvels gavacnoT, ras warmoadgens es Tagvis maxe. rodesac romelime ojaxSi raime danaSaulisagamo eWviT apatimreben vinmes,

saidumlod inaxaven mis patimrobas. oTxi-xuTi policieli daWerilis binis Sesasvlel oTaxSi awyobs safars, kars uReben yvelas, vinc ki daakakunebs, da maTac maSinve akaveben. amgvarad, ori-sami dRis Semdeg xelTa hyavT saeWvo pirovnebis yvela maxlobeli.

ai, ra gaxlavT Tagvis maxe. aseTi Tagvis maxe moawyves sawyal bonasies binaSic. vinc masTan mivida,

kardinalis erTgulebma yvela daakaves da dahkiTxes. d'artanianis binas calke kari da kibe hqonda da, ra Tqma unda, masTan mimavali patimrobasa da dakiTxvas ascdeboda, Tumca sami muSketeris meti aravin dadioda d'artanianTan.

megobrebi maSinve Seudgnen motacebulis Zebnas, magram veraferi gaiges, kvalsac ki ver miagnes, aTosma de trevilis naxvac gabeda da masac hkiTxa. am ambavma Zalian gaakvirva kapitani, radgan metad munjad da moridebulad miaCnda aTosi. Tumca batonma de trevilmac ara icoda ra. mxolod ukanasknelad sasaxleSi yofnisas SeamCnia, rom kardinali metad Cafiqrebuli iyo, mefe Sewuxebuli, xolo dedoflis dawiTlebuli Tvalebi imas amtkicebdnen, rom mas etira, an Zili gakrTomoda. magram am ukanasknelma garemoebam naklebad gaakvirva de trevili, radgan dedofals Tavisi qorwinebis Semdeg bevri uZilo Rame gaetarebina da Tvalebic xSirad hqonda namtiralevi.

gamoTxovebisas batonma de trevilma urCia aToss, erTgulad emsaxuraT mefisaTvis da metadre _ dedoflisaTvis.

rac Seexeba d'artanians, igi fexs ar icvlida saxlidan. sameTvalyureo punqtad gadaaqcia Tavisi bina. fanjrebidan kargad xedavda, vin modioda bonasiesTan da rogor vardeboda Tagvis maxeSi. garda amisa, Tavis oTaxSi iatakis filaqani aSala, ise rom, mxolod erTi Txeli ficari efara qvemo sarTulis im oTaxs, sadac daWerilebis dakiTxva warmoebda, kargad esmoda inkvizitorTa da maxeSi gabmulTa saubari.

jer guldagul Cxrekdnen daWerils, Semdeg ki dakiTxvas dauwyebdnen. erTsa da imave kiTxvebs aZlevdnen yvelas.

_ ra gamogatanaT qalbatonma bonasiem Tavisi meuRlisaTvis an sxva vinmesaTvis? _ sityvierad saidumlo xom ara moundviaT TqvenTvis baton bonasies an mis

meuRles? `TviTon rom icodnen rame, ase aRar dauwyebdnen gamokiTxvas, _ eubneboda Tavis

Tavs d'artaniani, _ ris gamorkvevas apireben netavi? parizSi xom ar aris bukingami? Tu aq aris, naxa dedofali Tu naxvas apirebs?~

am fiqrze SeCerda d'artaniani. yovelive imis Semdeg, rac man gaigona, ar iyo safuZvelmoklebuli aseTi mosazreba.

amasobaSi Tagvis maxes ar akldeboda Tagvebi da d'artanianis mkacri meTvalyureobac ar modunebula.

sawyali bonasies daWeris meore dRes, saRamos, rodesac aTosi d'artanians gamoeTxova de trevilTan wasasvlelad, is iyo saaTma cxrajer dahkra, planSem loginis gaSla daiwyo, rom am dros bonasies oTaxis quCis kari daukakunes, imwamsve gaaRes da mixures. viRac kidev gaeba maxeSi.

d'artaniani maSinve mivarda iataks, sadac filaqani iyo aSlili, dawva da yuri miugdo.

Page 66: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

66

ucbad gaisma kivili da kvnesa, romlis Cayruebas cdilobdnen. aq dakiTxvisa aRara iyo ra.

_ SegarcxvinaT RmerTma! _ brazobda d'artaniani, _ qali dauWeriaT, Cxreken, ara nebdeba... Zalas xmaroben qalze! Tqve aramzadebo!..

miuxedavad sifrTxilisa, Zlivs uZlebda gulisTqmas, rom sawyal qals miSveleboda.

_ xom geubnebiT, batono, rom coli var bonasiesi, am saxlis patroni var, ra gindaT Cemgan? xom geubnebiT, dedoflis mosamsaxure var-meTqi! _ kioda ubeduri.

_ bonasies coli? _ daiZaxa Cumad d'artanianma, _ nuTu bedi mewvia da me vipovi maT, visac mTeli qveyana daeZebs?

_ hoda, swored Tqven gelodiT amden xans, _ gaisma damkiTxvelis pasuxi. ufro da ufro axSobdnen kivils, raRac moZraoba ismoda. ficari SeinZra,

daWerili ewinaaRmdegeboda imdenad, ramdenadac ki SeeZlo qals oTx kacTan brZola.

_ SemibraleT, batono Sem... _ gaisma ucbad Cawyvetili xma. _ pirs ukraven, wayvanas upireben! _ daiZaxa d'artanianma da swrafad wamovarda,

_ Cemi xmali! aqeT, planSe! _ batono!.. _ gaiqeci, aTosi, porTosi da aramisi naxe. samSi erTs mainc ipovi saxlSi. Tu

Sin arian samiveni, Cemken wamovidnen iaraRiT. oRond saCqarod, sirbiliT! ho, momagonda, aTosi baton de trevilTan aris.

_ Tqven sad midixarT, batono? sad midixarT? _ fanjridan CavZvrebi, rom ufro male vuSvelo, Sen ki filaqani daawyve Tavis

adgilas, iataki dagave, kariT gadi da, _ sirbiliT! saiTac gibrZane. _ oh, batono, batono! _ mimarTa xvewniT planSem, _ xom mogklaven, rom CaxvideT... _ gaCumdi, Se sulelo, Sena! _ Seutia d'artanianma, fanjaraSi gadaZvra, CarCoze

daekida, Caxta pirveli sarTulidan, romelic, sabednierod, arc Zalian maRali iyo, da uvnebeli gadarCa.

mere bonasies karTan mivarda, daakakuna da Tan CurCulebda: _ axla me TviTona vZvrebi Tagvis maxeSi da vai im katas, vinc CemisTana Tagvs ar

gaeqceva! is iyo dahkra karis uratam, rom ucbad Sewyda xmauroba, gaisma karis gasaRebad

momavali fexis xma. kari gaaRes da xmalamoRebuli d'artaniani bonasies oTaxSi gaCnda. kari TavisTavad miixura, albaT zambaraze iyo mowyobili.

ubeduri bonasies mdgmurebs da axlo mezoblebs saSineli yvirili, Rriali, braguni, xmlis JRaruni d avejis mtvrevis xma moesmaT. Sewuxebuli mezoblebi fanjrebidan iyurebodnen am xmauris mizezis gasagebad. cota xnis Semdeg dainaxes, rom saCqarod gaiRo bonasies saxlis kari da Savtanisamosiani oTxi kaci gamovarda. ki ar gamocvivdnen, gamofrindnen, rogorc damfrTxali yvavebi, romelTac Zirsa scviodaT TavianTi frTebis bumbuli, ese igi, tanisamosisa da labadis naglejebi.

didi mxneoba ar dasWirebia d'artanians am gamarjvebis mosapoveblad, radgan kardinalis mosamsaxureTagan marto erTi iyo SeiaraRebuli, da isic metad cudad, romelic, martooden dasanaxavad icavda Tavs. marTalia, sxvebma skamebiT, ficrebiTa da WurWliT scades d'artanianis mokvla, magram ori Tu sami nakawri kmaroda, d'artanianis xmliT gakruli, rom guli gaxeTqodaT. aTi wuTi sakmarisi aRmoCnda maTi damarcxebisaTvis da d'artaniani darCa brZolis velis baton-patronad.

Page 67: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

67

seiris sayureblad gamosulma mezoblebma bonasies saxlidan gamovardnili oTxi kacis danaxvaze fanjrebi moxures. am dros ise xSiri iyo Cxubi da oromtriali, rom parizelebi gulgrilad xvdebodnen am ambavs.

garda amisa, ukve gviani iyo da maSinac, rogorc dRes, luqsemburgis gareubnebSi adre wvebodnen.

d'artaniani marto darCa qalbaton bonasiesTan, romelic TiTqmis gulwasuli esvena savarZelze. man swrafad gadaavlo Tvali axalgazrda qals.

es iyo momxiblavi ocdaxuTi-ocdaeqvsi wlis qali, Savgvremani, lurjTvala, koxta, odnav awvetili cxviriT, araCveulebrivi kbilebiT, maisis vardisferi saxiT. magram aq Tavdeboda is niSnebi, romlebis mixedviT SeiZleboda misi didebul qalbatonad cnoba. xelebi TeTri hqonda, oRond sinazes moklebuli, arc fexi amtkicebda didebul STamomavlobas. kidev kargi, rom am wvrilmanebisaTvis ar ecala d'artanians.

qalbaton bonasies daTvalierebis dros d'artanianma batistis mSvenier cxvirsaxocs mohkra Tvali, iseTive niSnebiT amoqarguls, romlis gulisaTvis aramisma kinaRam yeli gamosWra duelSi. mas aqeT d'artaniani Zalian undoblad ekideboda niSnian cxvirsaxocebs da amitom xmis amouReblad jibeSi Caudo gulwasul qals.

amasobaSi qalbatoni bonasiec mosulierda, Tvali gaaxila da Tavzardacemulma gadaxeda iqaurobas, dacarielebul oTaxSi marto darCeniliyo Tavis ganmaTavisuflebelTan erTad. xeli gauwoda da tkbilad Sescina Tavisi gulwarmtaci siciliT.

_ ah, batono! Tqvena xarT Cemi mxsneli, neba miboZeT madloba mogaxsenoT, _ Tqva man.

_ ris madloba, qalbatono! me Cemi movaleoba movixade, ase moiqceoda yvela Cems mdgomareobaSi myofi patiosani kaci, _ miugo d'artanianma.

_ ara batono, Tqven xarT Cemi mxsneli da imedi maqvs, dagimtkicoT, rom arc umadurs vinmes gauwieT mfarveloba. magram mibrZaneT, Tu iciT, ra undodaT Cemgan im kacebs, romlebic jer qurdebi megona, an batoni bonasie sad aris?

_ isini qurdebze ufro saSiSari iyvnen, qalbatono, baton kardinalis moxeleni gaxldnen. rac Seexeba Tqvens meuRles, baton bonasies, igi aq ar gaxlavT. guSin movidnen mis dasaWerad da bastiliisaken gaamgzavres.

_ Cemi qmari cixeSia? _ Sehyvira qalbatonma bonasiem, _ RmerTo Cemo! mere, ra daaSava iseTi sawyalma kacma, is xom sruliad udanaSauloa!

mkrTalma Rimilma gairbina axalgazrda qalis jer kidev SeSinebul lamaz saxeze.

_ ra daaSava iseTi? _ miugo d'artanianma, _ erTaderTi misi danaSauli, me rom mkiTxoT, is aris, rom Tqveni qmaria, Tavis sabednierod Tu saubedurod.

_ maS, Tqven iciT, batono?.. _ me vici, rom Tqven mogitaces. _ vin momitaca? iqneba iciT? oh, Tu iciT, miTxariT, vin aris Cemi mteri? _ Suaxnis kacia, ormoci _ ormocdaxuTi wlisa, Savgvremani, patara Wriloba

aqvs marcxena safeTqelTan. _ is aris! gvari miTxariT, gvari! _ gvari rom ar vici, ra giTxraT? _ Cemma qmarma icoda, rom momitaces? _ Tqveni momtaceblis werili mosvlia. TviTon is atyobinebda Tqveni gatacebis

ambavs. _ Tu iciT, eWvi aqvs rame Cems qmars? _ hkiTxa darcxvenili saxiT qalma. _ me mgoni, Tqveni motacebis mizezad politikuri garemoeba miaCnia.

Page 68: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

68

_ aqamde mec eWvi mepareboda, axla ki Cemi qmris azrs viziareb. maS, araviTari eWvi aRar aRZvria sawyal Cems bonasies? araferi daubarebia CemTan?

_ ras brZanebT, qalbatono, piriqiT, amayobda Tqveni erTgulebiT da, metadre, Tqveni siyvaruliT.

erTxel kidev gadaurbina qalbaton bonasies vardisfer bageze SeumCnevelma Rimilma.

_ mereda, rogor moaxerxeT gamoqceva? _ hkiTxa gakvirvebulma d'artanianma. _ cota xniT marto damtoves da mec imiT visargeble. ukve am dilas vicodi, ras

moelodnen Cemi gamtaceblebi. Sevkari zewrebi da fanjridan Zirs daveSvi. vfiqrobdi, rom qmari Sin damixvdeboda, da mec aqeTken gamoveSure.

_ misi mfarvelobis imedi gqondaT? _ oh, ara, kargad, vici, rom sawyali kaci me veraviTar mfarvelobas ver

gamiwevda. sxva saqmeSi mindoda gamomeyenebina... _ ra saqmeSi? _ oh, es, batono, Cemi saidumloeba ar aris! da arc SemiZlia gavuziaro vinmes. _ Tumca, ukacravad, qalbatono, _ mimarTa d'artanianma, _ razmeli var, magram

mainc girCevT sirfTxiles. aq arc aris adgili saidumloebis gasandobad. aramzadebi, romlebic gavaqcie, ukanve dabrundebian javris amosayrelad da sxvebsac wamoiyvanen. Tu aq davuxvdiT, orive daviRupebiT. marTalia, Cems megobrebs Sevatyobine, biWi gavaqcie, magram vin icis, Sin dauxvdebodnen?

_ marTalia, marTali! _ Sehyvira SiSiT aTrTolebulma qalbatonma bonasiem\, _ gaviqceT, Tavs vuSveloT, Cqara!

am sityvebiT mivarda d'artanians, mklavSi xeli mohkida da Tan gaiyola. _ saiT wavideT? _ hkiTxa d'artanianma. _ jer am saxls movSordeT, aq aris gansacdeli! mere movifiqrebT raimes. orive gareT gavarda. aRarc ki moagondaT, rom saWiro iyo karis daketva.

saCqarod Caiares mesaflaveebis quCa da sen-sulpisis moedanze gaCerdnen. _ axla ra vqnaT? _ hkiTxa d'artanianma, _ mibrZaneT, saiT gnebavT, sad

wagiyvanoT! _ ar vici, ra gipasuxoT, _ miugo qalma, _ ganzraxuli mqonda, Cemi qmari de la

portTan gamegzavna, romlisganac mindoda gamego luvrSi am sami dRis ganmavlobaSi momxdari ambebi. msurs vicode, saSiSroeba xom ar momelis sasaxleSi misvliT.

_ me aq ara var? gana me ki ver mival baton de la portTan! _ rasakvirvelia mixvidodiT, saubedurod, erTi didi dabrkoleba rom ar

gviSlides: bonasies kargad icnoben luvrSi da maSinve SeuSvebdnen, Tqven ki srulebiT ar gicnoben da karebs mogijaxuneben.

_ erTguli mekare rogor aravin geyolebaT luvris Sesasvlel karebTan, rom daniSnuli sityvis gagonebaze...

qalbatoni bonasie ymawvilkacs daacqerda. _ me rom gagandoT daniSnuli sityva, pirobas momcemT, rom mxolod erTxel

gamoiyenebT da maSinve daiviwyebT? _ patiosan sityvas gaZlevT keTilSobili kacisas! _ upasuxa d'artanianma iseTi

xmiT, rom sabolood moipova qalis ndoba. _ mjera Tqveni, patiosan ymawvilkacad meCvenebiT da ara mgonia, vcdebode. esec

rom ar iyos, SeiZleba am erTgulebaze iyos damokidebuli mTeli Tqveni sicocxlis bedniereba.

_ umagisodac yvelafers gavakeTeb imisaTvis, rom sindisierad da TavganwirviT vemsaxuro Cems mefes da vasiamovno Cems dedofals, _ upasuxa d'artanianma, _ ise mimsaxureT, rogorc Tqveni guliTadi megobari.

Page 69: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

69

_ mere me? me sadRa viyo, manam Tqven dabrundebiT? _ aravina gyavT iseTi, rom batoni de la portic iq movides Tqvens wasayvanad? _ ara, dRes me aRaravis vendobi. _ moiTmineT, _ uTxra d'artanianma. _ aTosis saxlTan varT. diax, is aris. _ vin aris aTosi? _ Cemi megobari. _ Sin rom iyos da daminaxos? _ ara, Sin ar aris. oTaxSi SegiyvanT, CagketavT da gasaRebs Tan waviReb. _ rom dabrundes? _ ar dabrundeba, magram kidec rom dabrundes, etyvian, rom mis oTaxSi Cemi

miyvanili qalia. _ saukunod Sevrcxvebi, es xom iciT? _ netavi Tqven! mere, vin gicnobT? dRes iseT mdgomareobaSi vimyofebiT, rom

aRarc ki unda gvagondebodes es morideba. _ maS, wavideT Tqveni megobrisaken. sad cxovrobs? _ ferus quCaze, ori nabijia aqedan. _ wavideT. gamarTlda d'artanianis sityva, aTosi Sin ar daxvdaT. gasaRebi mekares

gamoarTva, romelic mas, Cveulebisamebr, yovelTvis endoboda, rogorc aTosis megobars. kibe aiares da d'artanianma qalbatoni bonasie Tavisi megobris patara binaSi Seiyvana.

_ ise igrZeniT Tavi, rogorc Tqvens sakuTar saxlSi, qalbatono, _ uTxra d'artanianma. _ Signidan gadaketeT kari da aravis gauRoT, manam samjer ar dagikakuneben, ai, swored ase. _ da samjer daakakuna. pirveli ori erTmaneTs miadevna, mesame ki cota daayovna da Semdeg Cumad dahkra.

_ Zalian kargi, batono. axla ki Cemi rigia, me unda mogceT davaleba. _ brZaneT! _ luvris sasaxlis karebTan, eSelis quCis mxridan Jermeni ikiTxeT. _ kargiT, Semdeg? _ mis SekiTxvaze, ra gnebavTo, upasuxebT ori sityviT: `turi da briuseli~.

maSinve kars gagiReben, yovel Tqvens brZanebas usityvod aasruleben. _ mere ra unda vubrZano? _ ubrZaneT, batoni de la porti moZebnon. _ de la ports raRa vuTxra? _ CemTan gamogzavneT. _ kargi, magram kvlav sadRa gnaxoT me? _ Zalian gnebavT Cemi naxva? _ oh, rom icodeT!.. _ me momandeT magis moxerxeba da damSvidebuli brZandebodeT. _ maS, Tqvens patiosan sityvas vendobi! _ iqonieT magis imedi. d'artanianma siyvaruliT agznebuli TvalebiT Sexeda qalbaton bonasies da

gamoeTxova. kibeze Casvlisas Cvenma gmirma gaigona, rogor gadaketa orjer gasaRebiT kari

bonasies colma. d'artaniani Tvalis daxamxamebaSi luvrSi gaCnda. saaTma aTi dahkra, rodesac d'artaniani de l'eSelis WiSkars miadga. ise asrulda yvelaferi, rogorc qalbatonma bonasiem Tqva: kariskacma Jermenma

daTqmuli sityvis gagonebaze Tavi daukra da maSinve brZanebis asasruleblad gaiqca.

Page 70: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

70

aTi wuTis Semdeg de la portic gamoCnda, d'artanianma mokled uambo yvelaferi da acnoba, sad SeiZleboda qalbaton bonasies naxva. de la portma orjer gaameorebina aTosis saxlis misamarTi da maSinve iqiTken gaiqca, magram aTi nabijic ar gadaedga, rom ukan dabrunda.

_ ukacravad, ymawvilo, erTi rCeva minda gagibedoT. _ saxeldobr? _ SeiZleba amiT ar damTavrdes es ambavi da Tqvenc usiamovneba SegamTxvion. _ Tqven ase fiqrobT? _ diax, amxanagi aravina gyavT, romlis saaTi cotaTi CamorCebodes? _ mere? _ wadiT mis sanaxavad da Tu mowme dagWirdaT, aTqmevineT, rom aTis naxevarze

masTan iyaviT... sasamarTloSi amas alibi1 hqvia. marTebulad eCvena d'artanians es rCeva da ukanmouxedavad garboda. igi elvis

siswrafiT baton de trevilis sasaxleSi gaCnda. darbazSi, sadac xalxi ireoda, ar Sesula. msaxurs, romelsac igi sasaxlis maxlobel kacad miaCnda, sTxova, pirdapir kabinetSi SemiSvio. msaxurma de trevils moaxsena, rom mis Tanamemamules raRac saCqaro saidumlo saqme hqonda da kabinetSi elodeboda. xuTi wuTis Semdeg de trevili Tavis kabinetSi Semovida da d'artanians hkiTxa, riT iyo gamowveuli misi aseTi dagvianebiT mosvla, an riT SeeZlo daxmareboda.

_ ukacravad, batono, _ miugo d'artanianma, romelmac isargebla imiT, rom de trevilis mosvlamde marto iyo kabinetSi da ormocdaxuTi wuTiT ukan gadaswia isari, _ me megona rom cxra saaTze da ormocdaxuT wuTze jer dagvianebuli ar iqneboda da...

_ cxra saaTi da ormocdaxuTi wuTia? _ Sehyvira de trevilma da saaTs Sexeda, _ SeuZlebelia!

_ ai, batono, saaTs SexedeT, _ miugo d'artanianma _ me mgoni, ara vcdebi. _ marTalia, _ uTxra de trevilma, _ me ki megona, rom ufro gvian iyo, magram,

aba, ra gnebavT? ra gaqvT mosaxsenebeli? d'artanianma dawvrilebiT uambo dedoflis ambavi. uambo, rom kardinals ganzraxuli hqonda bukingamis parizSi Semotyueba, dedoflisa da hercogis maxeSi gabma. iseTi simSvidiT da dabejiTebiT uambobda yovelive amas, rom de trevilic daajera, miT ufro, rom muSketerTa kapitans, rogorca vTqviT, adreve SeemCnia mefis, dedoflis da kardinalis raRac ucnauri ganwyobileba.

saaTma aTi rom dahkra, d'artaniani gamoeTxova de trevils, romelmac madloba gadauxada am cnobebis moxsenebisaTvis da urCia, yovelTvis erTguli samsaxuri gaewia mefisa da dedoflisaTvis. uTxra es Tu ara, de trevili darbazSi gavida. kibeebi rom Caiara, d'artanianma mxolod maSin SeamCnia, rom joxi kabinetSi darCenoda, elvis siswrafiT airbina, zeviT oTaxSi Sevida, erTi TiTis waweviT Tavis droze daayena saaTi, da darwmunebulma, rom kargi mowme hyavda Tavis alibi-s dasamtkiceblad, damSvidebiT Caiara kibeebi da quCaSi gavida.

XI

kvanZi rTuldeba d'artaniani quCaSi Cafiqrebuli gamovida da Sin wasasvlelad Sori gza airCia.

gzaSi varskvlavebiT moWedil cas Sescqeroda. xan oxravda, xan icinoda. misi

Page 71: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

71

fiqris sagans qalbatoni bonasie warmoadgenda. gamoucdeli WabukisaTvis, jer isev Segird-muSketerisaTvis, axalgazrda qali siyvarulis ideals warmoadgenda.

ocnebaSi garTul d'artanians yovel nabijze satrfos gamogzavnili Sikriki elandeboda patara weriliT, romliTac paemans uniSnavda da mokiTxvis niSnad oqros Zewkvs awvdida. satrfoze fiqriT gatacebuli ocnebobda, rogori Tavmo-wonebiT gaaseirnebda mSvenier qalbaton bonasies sendenSi an sen-Jermenis bazarSi. rogori siamayiT gaacnobda aToss, porTossa da aramiss Tavisi gamarjvebis turfa nadavls.

aseTi tkbili fiqrebiT gatacebuli d'artaniani Rames ebaaseboda, varskvlavebs Sescinoda da SerS-midis quCas miuyveboda, maSin Sas-mididad wodebuls. swored am ubanSi cxovrobda aramisi. ucbad azrma gaurbina, Tavisi megobari enaxa, ecnobebina misTvis es garemoebani, romelTa gamo iZulebuli gaxda, planSe gaegzavna masTan TxovniT, dauyovnebliv misuliyo Tagvis maxeSi. Tu aramisi Sin iyo im dros, rodesac planSe mivida, eWvi ar aris, maSinve gaiqceoda mesaflaveebis quCisaken, d'artanianTan, sadac aTosi da porTosi daxvdebodnen, maTganac veras gaigebda, radgan saqmis viTarebisa maTac ara ecodinebodaT ra. megobris aseTi Sewuxeba ar SeiZleboda. ase msjelobda d'artaniani. gulSi ki aRtacebiT fiqrobda, rom sagangebo SemTxveva eZleoda, laparaki Camoegdo patara kekluc qalbaton bonasieze, romelsac mTlad daemonebina misi, Tu guli ara, goneba mainc.

ukve ori saaTi iqneboda, rac Rrma ZiliT eZina parizs. aravin Canda quCaSi, TerTmeti dahkra sen-Jermenis ubnis yvela saaTma. saamo, wynari dari idga. d'artaniani im patara quCas mosdevda, romelic dRevandel d'assas quCis adgilas iyo gayvanili. Ramis sigriliT da tkbili niaviT motanil baRebis surnelebiT tkbeboda. Soridan, magrad moxuruli darabebidan, moismoda moqeifeebis mxiaruli simRera. quCis bolos d'artanianma marcxniv Seuxvia. kasetisa da servandonis quCebis Sua aramisis saxli iyo.

gaiara kasetis quCa da Tavisi megobris saxlis karze kopiviT Camowolil nekerCxlisa da cicabardas mwvane totebSi ucbad Tvali mohkra viRacas, servandonis quCidan CrdiliviT gamomavals, wamosasxamSi gaxveuls. pirvelad kaci egona d'artanians, magram momcro tanma, gaubedavma moZraobam da tanis msubuqma mimoxram igi daarwmuna, rom qali unda yofiliyo. rogorc Canda, igi ver cnobda daniSnul saxls. xan moscildeboda, xan miuaxlovdeboda. am ambavma metad daainteresa d'artaniani.

`mivide da Cemi daxmareba aRvuTqva? _ fiqrobda Cveni gmiri, magram ver bedavda, _ mixra-moxraze etyoba, axalgazrda qali unda iyos, iqneb lamazic aris? SeiZleba, magram qali rom am dros quCebSi daeTreva, albaT sayvarels daeZebs, ra RmerTi gamiwyreba, xeli SevuSalo maT Sexvedras. esec rom ar iyos, pirveli gacnobisTanave WiriviT Semijavrebs~.

axalgazrda qali isev nel-nela moiwevda win da Tan saxlebs da fanjrebs Tvlida. am saxlis Zebna, Tu marTali gnebavT, arc Zneli iyo da arc did dros moiTxovda: sul sami saxli da ori fanjara iyo quCis am nawilSi. erTi _ aramisis binisa, da meorec _ misi saxlis paraleluri Senobisa.

`Tvali xom ar matyuebs? _ iZaxda d'artaniani, romelsac axla RvTismetyvelebis doqtoris diswuli agondeboda, _ ara, ra kargi iqneba, rom Cveni megobris saxls eZebdes es dagvianebuli mtredi! magram ra vqna, swored is diswuli unda iyos! Cems Tavs vficav, ase iqneba! ah, Cemo wminda aramis, axla ki zed mogaswar da fexs aRar movicvli, manam sinamdviles ar gavigeb!~

ramdenadac ki SeiZleboda, d'artaniani moikunta, quCis ubneles mxares, qvis skamis gverdiT miimala.

Page 72: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

72

axalgazrda qali isev nel-nela win moiwevda. misma msubuqma haerovanma moZraobam, nazma Caxvelebam sabolood daadastura misi qaloba. es daxveleba d'artanians pirobiT niSnad eCvena.

Caxvelebas Sesaferi niSniT upasuxes. aman ki SuaRamis mkvlevars gaufanta yoveli eWvi da gaugebroba, darwmunda, rom ukve miaRwia Tavis saZiebels, gabedviT mivida aramisis fanjris darabasTan da moRunuli TiTiT samjer dahkra Tanabari dayovnebiT.

_ aramisTan aris, _ Caibutbuta d'artanianma. _ oh, batono farisevelo! axla ki Cemi TvaliTa vxedav Tqvens RvTismetyvelebas!

dahkra Tu ara qalma samjer TiTi, maSinve gaaRes fanjara da quCaSi sinaTle gamovida.

`oho! cxadia, elodnen am stumars, _ fiqrobda d'artaniani, _ moviTminoT, albaT darabasac gaaReben da qalbatoni fanjridan Sefrindeba Tavis mijnurTan! esec Tqveni wminda mRvdeli!~

magram warmoidgineT misi gancvifreba, rodesac darabebi ar gaiRo, ufro metic, sinaTle, romelmac erTi wamiT ielva, uceb gaqra da iqauroba isev wyvdiadma moicva.

`amiT xom ar damTavrdeba mijnurTa Ramis paemani!~ _ fiqrobda d'artaniani da Tvalsa da yurs aRar aSorebda fanjarasTan atuzul qals da Cabnelebul fanjaras.

marTlac, ramdenime wamis Semdeg oTaxidan orjer daakakunes. quCaSi myofma axalgazrda qalma am or kakuns erTiT upasuxa. fanjris daraba

gaiRo. axla ki TviTon warmoidginos mkiTxvelma, ra mouTmenlobiT Sescqeroda am

fanjaras d'artaniani, rogor hqonda dacqvetili yurebi. saubedurod, sinaTle sxva oTaxSi gadaitanes, magram ymawvili kacis Tvali

sibneles miCveuli iyo, garda amisa, gadmocemiT gvarwmuneben, rom gaskonelebs katis Tvalebi aqvT da ise xedaven RamiT, rogorc dRisiT.

d'artanianma Ramis sibneleSic kargad gaarCia, rom axalgazrda qalma raRac TeTri sagani amoiRo jibidan, swrafad gaSala da Tavis idumalebiT mocul mobaases cxvirsaxocis patara daqarguli kuTxe aCvena.

d'artaniansac maSinve moagonda qalbaton bonasies fexTan napovni cxvirsaxoci, romelic gulwasuls jibeSi Caudo. am ambavma moagona agreTve is cxvirsaxoci, romelic aramiss gamoaZro fexqveSidan.

`netavi, ra eSmakis niSani unda iyo es cxvirsaxoci?~ _ gaifiqra d'artanianma. igi iseT adgilze idga, rom aramisis saxis danaxva ar SeeZlo. mas iotisodena eWvic ar Sehparvia, rom quCaSi mdgom qalTan molaparake misi megobari aramisi iyo. cnobismoyvareobam daTrguna gaskonelis sifxizle, isargebla SemTxveviT, manam isini fanjris mkrTal sinaTleSi cxvirsaxocis kuTxes dahyurebdnen, Tavisi safaridan elvis siswrafiT gamovida da erTi kedlis kuTxes aekra, saidanac kargad SeeZlo daenaxa aramisic da oTaxSi momxdari ambavic. gancvifrebulma d'artanianma Zlivs Seimagra Tavi yvirilisagan; aramisis nacvlad, Ramis stumars qali esaubreboda. d'artaniani kargad xedavda orives, arCevda maT tansacmels, magram saxis nakvTebis danaxvas da garCevas ver axerxebda.

oTaxSi myofma qalma Tavis mxriv aseTive cxvirsaxoci amoiRo jibidan, quCaSi mdgom qals gaucvala, Semdeg ramdenime sityva uTxres erTmaneTs ise xmadabla, rom d'artanianma ver gaigona. bolos darabac moxures. quCaSi darCenili qali gamobrunda, oTxi nabijis manZilze win gauara d'artanians da Tan Tavis wamosasxamSi ifuTneboda, magram metad dagvianebuli iyo es sifrTxile, d'artanianma ukve icno qalbatoni bonasie.

Page 73: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

73

qalbatoni bonasie! gana ara, cxvirsaxocis danaxvaze eWvma gaurbina, magram rogor warmoidgenda, rom qalbatoni bonasie, romelmac baton de la portTan gagzavna igi im mizniT, rom masTan erTad luvrSi dabrunebuliyo, SuaRamisas, Tormetis naxevarze, parizis quCebSi marto daiwyebda sirbils da imis SiSic ki aRar eqneboda, rom SeiZleboda meoredac daeWiraT?

maS saqme, romelmac is aq moiyvana, metad didmniSvnelovani unda yofiliyo, magram ra iqneboda es didmniSvnelovani saqme ocdaxuTi wlis qalisaTvis, Tu ara siyvaruli?

magram visi gulisaTvis igdebda Tavs aseT safrTxeSi qalbatoni bonasie? TviTon iyo Seyvarebuli Tu sxvas emsaxureboda ase Tavdadebulad? ai kiTxva, romelic utrialebda TavSi d'artanians. guls uRrRnida eWvianobis demoni, TiTqos ukve im qalis sayvareli yofiliyos.

magram imis dasazusteblad, Tu sad midioda qalbatoni bonasie, yvelaze ukeTesi saSualeba mis kvalze gayola da Tvalyuris devneba iqneboda. es iseTi martivi xerxi iyo, rom arc ki dafiqrebula d'artaniani, ise gadawyvita am gzas dasdgomoda.

qalbatonma bonasiem mohkra Tu ara Tvali kedlidan ZegliviT mowyvetil kacs da gaigona misken mimavali fexis xma, odnav SeSinebulma Sehyvira da mokurcxla.

d'artaniani myisve gamoudga. Zneli ar iqneboda misTvis swrafad dasweoda qals, romelsac fexi exlarTeboda wamosasxamis kalTebSi. male daewia kidec ara daRlilobiT, aramed SiSiT Zalmixdil qalbaton bonasies. d'artanianma mxrebze xeli daado, qalma muxlze daiCoqa da xmaCavarnilad daiZaxa:

_ momkaliT, Tu gnebavT, TqmiT ki veras maTqmevinebT! d'artanianma xeli moxvia welze, aayena. sabralo qals guli wasvloda. ymawvili

kaci Seecada Caegonebina, rom erTguli, misTvis Tavdadebuli megobari hyavda gverdiT da saSiSi ara iyo ra, magram ara sjeroda qalbaton bonasies misi fici, radgan icoda, rom SeiZleba boroti ganzraxva hqondes kacs, magram mainc eficebodes. ara sjeroda, magram xmam daajera. ymawvilma qalma icno Tavisi mxsnelis xma. gaaxila Tvalebi, gadaxeda im kacs, romelmac ase SeaSina, da sixaruliT Sehyvira:

_ oh, es Tqven brZandebiT? madloba RmerTs. _ diax, me gaxlavarT, _ miugo d'artanianma, _ mfarvelad mogevlineT. _ gana mag ganzraxviT amedevneT fexdafex? _hkiTxa kekluci RimiliT ymawvilma

qalma, romelsac d'artanianis danaxvaze yovelgvari SiSi gauqarwylda. _ ara, _ upasuxa d'artanianma, _ gamogitydebiT, sruliad SemTxveviT movxvdi

Tqvens gzaze. qali davinaxe, romelic Cemi megobris fanjaraze akakunebda. _ Tqveni megobris fanjaraze? _ Seawyvetina qalma. _ diax, qalbatono, aramisi Cemi guliTadi megobaria. _ aramisi? vin aris aramisi? _ kargiT erTi, iqneba isic miTxraT, rom ar icnobT aramiss? _ pirvelad mesmis misi saxeli. _ maS, am saxlSi pirvelad moxvediT? _ pirvelad. _ ar icodiT, rom am saxlSi ymawvili kaci cxovrobda? _ ara, ar vicodi. _ ar icodiT, rom muSketeri dgas am saxlSi? _ garwmunebT, ara. _ maS, Tqven mis sanaxavad ar mosulxarT? _ merwmuneT, ara, raRa Cemi Tqma gindaT, xom naxeT, rom qals velaparakebodi, me

saqme qalTan mqonda.

Page 74: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

74

_ es marTalia, magram eg qali aramisis megobaria? _ ar vici. _ megobaria, radgan mis saxlSi cxovrobs. _ es me ar mexeba. _ mainc, vin aris is qali? _ oh, es xom Cems saidumloebas ar Seadgens! _ Zvirfaso qalbatono bonasie, Tqven metismetad momxiblavi da mSvenieri xarT,

magram, imave dros, saidumloebiT moculi da Znelad gamosacnobi brZandebiT. _ mere ras vaSaveb amiT? _ arafers, piriqiT, Tayvansacemi xarT. _ maS, momeciT xeli. _ siamovnebiT, axla? _ axla wamiyvaneT. _ sad wagiyvanoT? _ iq, sadac me mivdivar. _ sad mibrZandebiT? _ naxavT. oRond karebTan unda damtovoT. _ gareT dagicadoT? _ ara, saWiro ar aris. _ maS, marto dabrundebiT? _ SeiZleba marto davbrunde, SeiZleba ara. _ iqidan vin gamogyvebaT, kaci Tu qali, iqneb marto dabrundeT? _ jer ar vici, batono. _ maS, me mecodineba! _ eg rogor? _ iq dagicdiT, manam gamoxvalT. _ oh, Tu asea, mSvidobiT!.. _ rogor Tu mSvidobiT? _ Tqven me ar mWirdebiT. _ aki TviTonve mTxoveT... _ patiosani kacis Svelas viTxovdi da ara jaSuSis Tvalyuris devnebas. _ metad ukmexi sityva wamogcdaT. _ maS ra hqvia im kacs, romelic fexdafex misdevs vinmes misi nebarTvis gareSe? _ cnobismoyvare. _ metad rbili sityva iqneboda am SemTxvevisaTvis. _ marTali brZandebiT, qalbatono, kargad vxedav, unda avasrulo yovelive is,

rasac mibrZanebT. _ rad aicdineT Cemi gulis madloba, ratom Tqven TviTon ar mixvediT aseT

daskvnamde? _ rom vnanobde? _ gulwrfelad nanobT? _ gulwrfelad, gpirdebiT, yvelafers agisrulebT, rasac ki damavalebT, oRond

neba miboZeT, migaciloT, sadac mibrZandebiT. _ mimiyvanT da maSinve waxvalT? _ diax, maSinve. _ ar damiwyebT Tvalyuris devnebas? _ ara. _ patiosan sityvas maZlevT? _ sityvas patiosani aznaurisas! _ Tqveni xeli, aba, wavideT.

Page 75: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

75

d'artanianma xeli SesTavaza qalbaton bonasies, romelic akankalebuli da mcinare saxiT daeyrdno gaskonelis Ronier mklavs. oriveni harpis quCis maRlobs ahyvnen. aq qalma isev yoymani daiwyo, kvlav daniSnuli saxlis Zebnas Seudga, magram raRac niSnebiT aq ufro advilad miagno da erT kars miadga.

_ axla ki, batono, ai aq maqvs saqme, _ uTxra man. _ gTxovT, miiRoT didi madloba im patiosani amxanagobisaTvis, romelmac mraval gansacdels gadamarCina, dadga Tqveni pirobis asrulebis dro. me daniSnulebisamebr movedi da unda gamogeTxovoT.

_ araviTari saSiSroeba ar mogeliT dabrunebisas? _ iqneb qurdebisa, sxva araviTari. _ qurdebi gana saSiSni ar arian? _ mereda ras waiReben? erTi suc ar migdia jibeSi. _ Tqven gaviwydebaT mSvenieri cxvirsaxoci amoqarguli niSniT? _ romeli? _ is, romelic Tqvens fexTan egdo, gulwasuli rom iyaviT da jibeSi CagideT. _ gaCumdiT, gaCumdiT, ubeduro! _ Sehyvira axalgazrda qalma, _ nuTu gindaT,

damRupoT? _ kargad xedavT, qalbatono, saSiSroeba jer kidev mogeliT, mxolod

erTaderTma sityvam ikmara, rom akankalebuliyaviT. modiT, qalbatono, gulwrfelad momendeT, _ Sehyvira d'artanianma, _ nuTu aqamde ver amoikiTxeT Cems TvalebSi Tavganwiruli erTguleba da TanagrZnoba, romliTac aRsavsea Cemi guli?

_ diax, batono, amovikiTxe, _ upasuxa qalbatonma bonasiem, da amitom, Tu gnebavT, mkiTxeT Cemi saidumloeba, merwmuneT, arafers dagimalavT. magram sxvisi saidumloebisas nurasa mkiTxavT, es sul sxva saqmea.

_ Zalian kargi, _ upasuxa d'artanianma, _ mag sxvis saidumloebasac mivagneb, Tuki mas SeuZlia gavlena iqonios Tqvens sicocxleze. unda vecado, Cemad gavixado es sxvisi saidumloeba.

_ oh, ara, ara! RmerTma dagifaroT, _ Sehyvira qalma iseTi SiSiT, rom d'artanianic Taviseburad aaTrTola _ ara, ara, nu CaereviT imaSi, rac me mexeba, nu ecdebiT miSveloT da damexmaroT im saqmeSi, romelsac me vasruleb. amasa gTxovT im TanagrZnobis saxeliT, romelic, vgrZnob, Tqvens gulSi aRvZari; im mfarvelobis saxeliT, romelic Tqven aRmomiCineT da Cems sicocxleSi ar daviviwyeb. damijereT rasac getyviT, gTxovT, damijereT. damiviwyeT, viTom aRarc ki varsebob, viTom arasdros arsad ginaxivarT.

gulSi moxvda d'artanians es sityva, ewyina da hkiTxa: _ aramismac aseve unda dagiviwyoT, qalbatono? _ ai, orjer Tu samjer warmoTqviT, batono, es gvari, miuxedavad imisa, rom

giTxariT, mag kacs ar vicnob-meTqi. _ maS, ar icnobT im kacs, romelsac SuaRamisas fanjaraze daukakuneT? kargiT

erTi, qalbatono! getyobaT, Zalian miamitad migaCnivarT. _ modiT, gamotydiT: Tqven eg ambavi da viRac aramisic imisaTvis gamoigoneT, rom

magiT mainc maTqmevinoT rame. _ me araferi gamomigonia, qalbatono, araferi SemiTxzavs, srul WeSmaritebas

vambob, sxvas arafers. _ ambobT, rom erTi Tqveni megobarTagani cxovrobs am saxlSi? _ vTqvi da, ai, mesamed vimeoreb, es is saxlia, romelSic Cemi megobari cxovrobs,

da es Cemi megobari aramisia. _ es yvelaferi SemdegSi gamoirkveva, _ wasCurCula qalma, _ axla ki daCumdiT,

batono.

Page 76: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

76

_ Tqven rom SegeZloT Cems gulSi Caxedva, iseT cnobismoyvareobas amoikiTxavdiT, rom SemibralebdiT, iseT gulwrfel siyvaruls igrZnobdiT, rom imwamsve daakmayofilebdiT Cems cnobismoyvareobas. ar unda geSinodeT maTi, visac uyvarxarT.

_ Zalian adre daiwyeT, batono, siyvarulze laparaki, _ uTxra Tavis qneviT qalma.

_ ra vqna, qalbatono, metad swrafad momedo siyvaruli. es Cemi pirveli siyvarulia. ra vqna, rom jer oci wlisac ara var?

malviT gadaxeda qalma Tavis Tayvanismcemels. _ momismineT, _ ganagrZo d'artanianma, _ kvals ukve mivageni. am sami Tvis winaT

kinaRam dueli mogvixda me da aramiss erTi cxvirsaxocis gamo, isic swored iseTi iyo, rogoric Tqven aCveneT viRac qals aramisis saxlSi. darwmunebuli var, mag cxvirsaxoczedac igive niSnebi iqneboda amoqarguli.

_ garwmunebT, batono, Zalian damRaleT Tqveni kiTxvebiT, _ uTxra axalgazrda bonasiem.

_ metad frTxili brZandebiT, qalbatono, warmoidgineT, rom daeWireT im cxvirsaxocianad, xom SercxvebodiT?

_ rad Sevrcxvebodi? me Cems cxvirsaxocze igive asoebi maqvs niSnad _ `k. b.~ _ konstancia bonasie.

_ an kamila de bua-trasi! _ gaCumdiT, batono! erTxel kidev gTxovT, gaCumdiT! ra gaewyoba, raki Cemi

gansacdeli arad migaCniaT da ver gaCumebulxarT, Tqveni Tavi mainc SeibraleT. ecadeT, eridoT yovel saSiSroebas.

_ me meubnebiT? _ diax, Tqven, cixe da sikvdili mogeliT Cemi nacnobobisaTvis. _ Tu es asea, me Tqven aRar mogSordebiT. xeli zeviT aRapyro qalma da vedreba daiwyo: _ Tu RmerTi gwamT, batono! Tu gwamT mxedruli patiosneba, Tu gwamT

keTilSobilis umwikvloeba, wadiT, momSordiT! ager, batono, SuaRamea, Tormetma dahkra, swored am dros melian... _ ara, qalbatono, me uars ver gavbedav, rodesac ase mTxoven, _ uTxra d'artanianma da mdablad daukra Tavi, _ damSviddiT, ai, mivdivar.

_ aRar damiwyebT Tvalyuris devnebas? _ me axlav Sin waval. _ gana ara, vicodi, rom patiosan ymawvil kacTan mqonda saqme! _ Sehyvira

sixaruliT qalbatonma bonasiem da d'artanians xeli gauwoda. meore xeli mosWida uratas, kedelSi gamoWril patara karze dasakakuneblad.

pirze miido d'artanianma qalis xeli da vnebiT dauwyo kocna. _ is emjobineboda CemTvis, rom arasodes menaxeT, _ wamoiZaxa d'artanianma im

gulubryvilo daudevrobiT, romelic qalebs xSirad ufro metad moswonT, vidre zrdilobiani TvalTmaqcoba, radgan naTqvamSi WeSmaritebas grZnoben da rwmun-debian, rom grZnobas ujobnia mofiqrebisaTvis.

_ Zalian kargi, _ upasuxa qalbatonma bonasiem TiTqmis alersiT da Tan xeli mouWira d'artanianis meore xels, _ Zalian kargi! mxolod me imdens ar vityvi, ramdenic Tqven TqviT: iqneb dRes ar gagimarTldaT, magram sxva dros miaRwevT mizans. vin icis, SeiZleba gavTavisuflde erT dRes da davakmayofilo Tqveni cnobismoyvareoba!

_ Cems siyvarulsac magave aRTqmas udebT? _ Sehyvira sixaruliT aRtacebulma d'artanianma.

Page 77: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

77

_ mag mxriv me araviTar aRTqmas ar gaZlevT. eg im grZnobaze iqneba damokidebuli, romelsac Tqven aRZravT Cems gulSi.

_ maS, dRes, qalbatono... _ dRes, batono, jerjerobiT usazRvro madlobas vgrZnob. _ oh, metismetad momxiblavi xarT, qalbatono, _ uTxra sevdiani xmiT

d'artanianma, _ metismetadac sargeblobT Cemi siyvaruliT. _ ara, batono, me vsargeblob Tqveni gulkeTilobiT, magram merwmuneT, CemisTana

adamianTan arafers dakargavT. _ oh, mag sityvebis Semdeg kacTa Soris ubednieresi var. nu daiviwyebT am Rames,

nu daiviwyebT nurc mag dapirebas! _ damSvidebuli brZandebodeT, Tavis droze da adgilze dawvrilebiT

gavixseneb yvelafers, axla ki wadiT; wadiT, RvTis gulisaTvis! swored SuaRamisas melodnen, me ukve davagviane.

_ xuTi wuTiT. _ marTalia, magram zog SemTxvevaSi xuTi wuTi xuT saukunes udris. _ iq, sadac siyvarulia. _ vin mogaxsenaT, rom mec siyvaruliT aRgznebulTan ara maqvs saqme? _ Tqven kaci geliT? _ Sehyvira d'artanianma, _ miTxariT, mamakaci geliT? _ xedavT? isev Tavidan iwyeba Cveni kamaTi, _ miugo qalbatonma bonasiem RimiliT,

romelSic mouTmenlobac gamoixateboda. _ ara, ara, mivdivar. mjera Tqveni, minda dagimtkicoT Cemi erTguleba, Tunda, Cem

saubedurod, sisulelesac Cavdiode, mSvidobiT, qalbatono, mSvidobiT... grZnobda, rom verafriT ver SeZlebda qalis xelis gaSvebas, Tu mZafrad ar

daTrgunavda Tavis grZnobas, da ucbad sirbiliT mokurcxla. qalbatonma bonasiem aqac, rogorc aramisis saxlTan, samjer daakakuna karebze.

quCis kuTxes rom miaRwia d'artanianma, ukan moixeda. lamazi qali ukve gamqraliyo. d'artanianma gza ganagrZo. patiosani sityva misca qalbaton bonasies, rom

zvervas aRar dauwyebda, da kidec aasrula. ver umtyunebda Tavis sityvas, Tund masze yofiliyo damokidebuli mTeli misi sicocxle. xuTi wuTis Semdeg d'artaniani ukve mesaflaveebis quCaze iyo.

_ sawyali aTosi, _ ambobda d'artaniani, _ jerac ar ecodineba, ra damemarTa, risTvis davibare, albaT, zis da melis, Tan tkbilad Tvlems. an iqneba aRar momicada, Sin wavida da iq gaigo, rom qali iyo mis saxlSi. qali aTosis saxlSi! magram viTom ratom ara? qali ar iyo weRan aramisis saxlSi? ucnaurze ucnauria es yvelaferi da netavi vicode, riT gaTavdeba?

_ Zalian cudad, batono, Zalian cudad, _ Semoesma xma. planSe iyo. d'artaniani, garTuli Tavis fiqrebSi, xmamaRla msjelobda da SeumCnevlad Sevida xeivanSi, romlis bolos iwyeboda mis binaSi asavali kibe.

_ rogor Tu cudad? ra ginda Tqva magiT, sulelo? _ Seutia d'artanianma, _ ra moxda viTom?

_ yovelgvari ubedureba. _ ra ubedureba? _ pirveli is, rom batoni aTosi daiWires. _ daiWires? aTosi? aTosi daiWires? mere risTvis daiWires? _ imitom, rom Tqvensa naxes, Tqven egoneT. _ mere, vin daiWira? _ im guSagebma, Tqven rom gaaqcieT. sxvac moiSvelies, sul Savad mosilebi. _ ratom ar uTxra aTosma Tavisi gvari? ratom ar uTxra, rom is ar urevia am

saqmeSi?

Page 78: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

78

_ kidev kargi, rom ar Tqva, batono, piriqiT, CemTan movida da Cumad miTxra: `amJamad Tavisufleba Sens batons esaWiroeba da ara me. man yvelaferi icis saqmisa da me ki _ araferio. dapatimrebulad igulisxmeben, is ki Tavisuflad iqneba da mixedavs Tavis saqmes. sami dRis Semdeg gamovacxadeb Cems vinaobas da iZulebulni iqnebian, maSinve gamomiSvano~.

_ yoCaR, aTos! swored didebuli gulis kacia, _ waiCurCula d'artanianma, _ ra qnes im guSagebma?

_ oTxma kacma batoni aTosi waiyvana, oRond ar vici, bastiliisaken Tu for-levekisaken; ori kidev aq darCa saSvelad moyvanil SavmosilebTan, romlebmac mTlad gadaaqoTes aqauroba da Tan waiRes, rac ki ram qaRaldi ipoves. Savmosilebi rom Cxrekdnen, is ori karebTan idga da darajobda. rodesac suyvelaferi gaCxrikes, wavidnen da Ria datoves carieli saxlis kari.

_ porTosi da aramisi? _ Sin ar damxvdnen da arc aq mosulan. _ kargi, magram SeiZleba kidevac movidnen, xom daubare, rom aq velodi? _ diax, batono. _ maS ase, fexi ar moicvalo aqedan. Tu movidnen, acnobe, rac moxda, da sTxove

`naZvis girCebSi~ damicadon. Sin nu Seiyvan, iqneb Soridan gviTvalTvaleben jaSuSebi. me baton de trevilTan waval, vuambob Cems Tavgadasavals da Semdeg maT Sevxvdebi.

_ kargi, batono, _ uTxra planSem. _ Sen aq unda darCe, geyureba? mxolod ar SeSinde! _ uTxra d'artanianma

gasamxneveblad Tavis msaxurs. _ arxeinad brZandebodeT, batono, _ daamSvida planSem. _ jer kargad ar

micnobT, Tu movindomeb, mec guladi gaxlavarT, mTavaria, moindomos kacma, esec rom ar iyos, mec xom pirkandeli var.

_ Zalian kargi, _ mouwona d'artanianma, _ pirkandeli xar? maS sikvdils arCev da fexs ar moicvli!

_ diax, batono, yvelafers gavakeTeb imisaTvis, rom Cemi erTguleba dagimtkicoT. _ Zalian kargi, _ ambobda Cumad d'artaniani, _ etyoba, Zalian kargi yofila is

meTodi, romelic am biWis gasawvrTnelad vixmare, Tu Sesaferi SemTxveva meqna, kvlav gavimeoreb.

mTel dRe-Ramis siaruliT daRlilobis miuxedavad d'artaniani sirbiliT wavida Zveli samtredis quCisaken.

batoni de trevili Sin ar dauxvda, luvris sasaxleSi darajad myof Tavis razms Tan gahyoloda.

d'artanianma gadawyvita, luvrSi moxvedriliyo. baton dezesaris razmelis tanisamosi ecva da fiqrobda, es gamoadgeboda saSvebad.

patara avgustinelebis quCa Caiara, sanapiroTi axal xidze apirebda gasvlas, rom fiqrma gauelva, boraniT gadaeWra gza, magram mdinaris napirze misvlisas uneblieT Caiyo jibeSi xeli, _ arc erTi groSi ar edo da, cxadia, ver SeZlebda gadasvlas. isev genegos quCis aRmarTs ahyva da dofinis quCidan momavali ori adamiani SeamCnia, erTi kaci iyo, meore _ qali.

qali agebulebiT da garegnobiT qalbaton bonasies hgavda. kaci... _ SeuZlebeli iyo aq Secdoma, _ kaci aramisi iyo. garda amisa, qals igive Savi wamosasxami esxa, romelic d'artanianma jer voJiraris quCaze, aramisis fanjarasTan da meored la harpis karTan naxa.

kidev meti, kacs muSketeris tanisamosi emosa da pirze cxvirsaxoci aefarebina, qals Tavsaxvevi saxeze CamoeSva, ormxrivi sifrTxile amtkicebda, rom isini cdilobdnen, aravis SeZleboda maTi cnoba.

Page 79: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

79

isinic xidze avidnen. d'artanianic swored am gziT modioda da ukan mihyva. oci nabijic ar eqneboda gadadgmuli, rom sabolood darwmunda: qali

qalbatoni bonasie iyo, xolo kaci _ aramisi. ucbad saSinelma eWvma aRSfoTebamde miiyvana gaskoneli. uRalates! uRalata

Tavisma guliTadma megobarma! uRalata manac, vinc ukve Tavis satrfod miaCnda. qalbatoni bonasie ificeboda, aramiss ar vicnobo, magram am ficidan ar gasula

TxuTmeti wuTi da mas mihyveboda mklavgayrili. d'artanians gadaaviwyda, rom es qali sul sami saaTis gacnobili hyavda, rom am

qals araferi emarTa misi, garda madlobisa, romelic ukve gadauxada. dapirebiT ki arafers dahpirebia. Cveni gmiri Tavis mijnurad sTvlida qalbaton bonasies da amitom Seuracxmyofelad miaCnda misi saqcieli, Ralati, dacinva... TavSi auvarda sisxli da gadawyvita, dauyovnebliv gamoerkvia yvelaferi.

win mimavalma qalma da kacma SeamCnies, rom ukan fexdafex viRac mosdevdaT, da erTiorad auCqares nabijs. arc d'artaniani CamorCa. piriqiT, gaaswro da rodesac quCis maSuqis kargad ganaTebul samaritenTan mividnen, d'artaniani win daudga. mgzavrebi SeCerdnen.

_ ra gnebavT, batono? _ hkiTxa muSketerma da Tan erTi nabijiT ukan daiwia. mas ucxoelis gamoTqma hqonda, es garemoeba ki umtkicebda d'artanians, rom igi Semcdari iyo Tavisi eWvis nawilSi mainc.

_ es aramisi ar aris! _ SesZaxa gakvirvebulma. _ ara, batono, me aramisi ar gaxlavarT! Tqveni wamoZaxili amtkicebs, rom sxvas

viRacas mimamsgavseT SecdomiT da mipatiebia. _ gipatiebiaT? _ Seutia d'artanianma. _ diax, _ upasuxa ucnobma, _ axla gza momeciT, batono, xom xedavT, rom Tqven

CemTan ara gaqvT saqme. _ marTali brZandebiT, batono, _ miugo d'artanianma, _ me TqvenTan ara,

qalbatonTan maqvs saqme. _ qalbatonTan? mere icnobT? _ gaukvirda ucnobs. _ cdebiT, batono! vicnob. _ ah! _ Caeria laparakSi qalbatoni bonasie sayveduriT savse xmiT, _ ah, batono!

me Tqven sityva momeciT patiosani keTilSobilisa da mxedrisa, imedi mqonda, rom SemeZlo vndobodi patiosan kacs...

_ Tqven, qalbatono, _ miugo dabneulad d'artanianma, _ Tqven SempirdiT, rom... _ momeciT xeli, qalbatono, da ganvagrZoT Cveni gza, _ Tqva ucnobma. gaSeSebuli d'artaniani, Seuracxyofili, damcirebuli amdeni SeusabamobiT,

gulxeldakrefiT win edga ucnob muSketers da qalbaton bonasies. muSketerma ori nabiji win wamodga da xeliT moiSora gaskoneli. ukan gadaxta

d'artaniani da xmali iSiSvla. imave wams swrafad amoiRo xmali ucnobma muSketermac.

_ RvTis gulisaTvis, milord! _ Sehyvira qalbatonma bonasiem, SuaSi Caudga mebrZolT, xmlebi dauWira.

_ milord! _ wamoiZaxa d'artanianma, romelic elvasaviT swrafma da brwyinvale azrma gons moiyvana. _ bodiSs vixdi, batono! nuTu Tqven brZandebiT?..

_ milordi, hercogi bukingamisa, _ uTxra Cumi xmiT qalbatonma bonasiem, _ axla Tqven iciT, Tu gsurT, yvelas dagvRupavT!

_ milord! qalbatono! mapatieT, gevedrebiT, ra vqna, milord, miyvars es qali da veWvianob, Tqvenc iciT, batono, ra aris siyvaruli! gTxovT, mapatioT da mibrZanoT, rogor an vis Sevakla Tavi Tqvenda sabednierod?

_ yoCaRi biWi yofilxarT, _ upasuxa bukingamma da xeli gauwoda d'artanians, romelmac mowiwebiT CamoarTva, _ daxmarebas mpirdebiT da mec siamovnebiT

Page 80: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

80

vsargeblob SemTxveviT. luvramde ukan mogvdieT, ase, oci nabijis manZilze, da Tu naxoT vinme Cvens sajaSuSod gamogzavnili, iqve mokaliT!

d'artanianma qalbatoni bonasie da milordi win gauSva, TviTon amoRebuli xmliT ukan gahyva.

kidev kargi, ymawvil kacs araferi SeemTxva iseTi, rom daemtkicebina milordisaTvis misi brZanebis asasruleblad Tavisi Tavganwirvis survili. axalgazrda qali da koxta muSketeri mSvidobianad Sevidnen luvrSi, de l'eSelis quCis mxaris kariT. TviTon ki maSinve `naZvis girCebisaken~ wavida, sadac porTosi da aramisi elodebodnen.

d'artanianma araviTari ganmarteba ar misca Tavis megobrebs, risTvis Seawuxa isini da amden xans rad alodina. mxolod gaagebina, rom TviTonve moawesriga is saqme, romlis Sesasruleblad saWirod miaCnda maTi daxmareba.

axla ki, raki ase gagvitaca Cvenma moTxrobam, Tavi davaneboT Cvens sam megobars, dae, kargad gamoiZinon TavianT saxlebSi, da luvris sasaxleSi SevyveT hercog bukingamsa da mis megzurs.

XII

JorJ vilersi, hercogi bukingamisa qalbatoni bonasie da hercogi bukingami sruliad Tavisuflad Sevidnen luvrSi.

qalbaton bonasies sasaxleSi icnobdnen, rogorc dedoflis moaxles, bukingams ki baton de trevilis razmis muSketeris tanisamosi ecva da rogorc zemoT vTqviT, swored de trevilis razmi sdarajobda im Rames sasaxles. garda amisa, kariskaci Jermenic dedoflis momxred iTvleboda da, kidec rom Cacvivnuliyvnen, qalbaton bonasies gaamtyunebdnen Tavisi sayvarlis sasaxleSi SeyvanisaTvis. mTel danaSauls axalgazrda qali kisrulobda, marTalia, saxeli gautydeboda, magram ra mniSvneloba hqonda im dros viRac vaWris cols da mis saxels?Þ

ezoSi Sesvlis Semdeg bukingamma da misma gzis maCvenebelma ocdaxuTi nabiji kedel-kedel iares. mere qalbatonma bonasiem gaaRo patara kari, romelic dRisiT yovelTvis Ria iyo, xolo RamiT daketili. sibneleSi mouxdaT siaruli, magram qalbatonma bonasiem zedmiwevniT kargad icoda yoveli misaxvev-mosaxvevi luvris im nawilisa, romelic gankuTvnili iyo sasaxlis msaxurTaTvis. qalbatonma bonasiem didi sifrTxiliT moixura kari, xeli dauWira hercogs da ramdenime nabiji gadadga. xelebis faTuriT kibis moajirs miagno, pirveli safexuri ipova da nel-nela ahyva kibes. aiares ori sarTuli, Semdeg qalma marjvniv Seuxvia, milordic ukan gahyva, derefani gadaseres, Semdeg kvlav erTi sarTuliT Zirs daeSvnen. ramdenime nabiji kidev gaiares, qalma gasaRebiT gaaRo kari da milordi Ramis patara sanaTiT ganaTebul darbazSi Seiyvana.

_ aq dabrZandiT, batono, patara xans, axlav movlen, _ uTxra bukingams, TviTon ki imave kariT gavida da isev gasaRebiT Caketa oTaxi. hercogi tusaRiviT damwyvdeuli darCa.

ganmartoebul magrad Caketil bnel darbazSi hercog bukingams sul umciresi, wamieri SiSic ar ugrZvnia. misi xasiaTisaTvis damaxasiaTebeli iyo faTerakebis Zieba da yovelgvari romantikuliT gataceba. guladi, gambedavi, Tavaziani hercogi Tavis sicocxles safrTxeSi pirvelad ar igdebda, bukingams ukve gaego, rom yalbi werili, ana avstrielis saxeliT gamogzavnili, romlis ndobam is parizs Camoiyvana, misTvis dagebuli maxe iyo. hercogma gamoiyena Seqmnili mdgomareoba da

Page 81: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

81

inglisSi dabrunebis nacvlad, dedofals acnoba, rom mis unaxavad parizidan fexs ar moicvlida.

dedofalma pirvelad gadaWrili uari SeuTvala, magram Semdeg SeSinda, hercogs ubedureba ar aetexa Tavisi TavisaTvis da amitom gadawyvita, mieRo bukingami da eTxova misTvis, rom saCqarod gamgzavrebuliyo ingliss. magram swored im saRamos, rodesac misi naxva daapira dedofalma, moitaces qalbatoni bonasie, mas ki davalebuli hqonda bukingamis sasaxleSi Seyvana. ise gavida ori dRe, qalbaton bonasies gza-kvalsac ver miagnes, haerSi Camokidebuli darCa yvelaferi. magram ganTavisuflebulma qalbatonma bonasiem maSinve de la porti naxa, wesrigSi moiyvana saqmeebi da, ai, ukve aasrula is gansakuTrebiT pasuxsagebi davaleba, romelic sami dRiT gadado misma motacebam.

marto darCenili bukingami sarkesTan mivida. sakvirvelad uxdeboda muSketeris samosi.

hercogi maSin ocdaTxuTmeti wlisa iqneboda. igi samarTlianad iTvleboda ulamazes didebulad safrangeTisa da inglisis didebulTa Soris da qalebis ocnebis mamakacs warmoadgenda.

yovlis SemZled, ZlierebiT aRsavsed miaCnda Tavi, rasac ki moiwadinebda, dauridebliv, pirdapir midioda Sesasruleblad, Tundac iseTi miuwvdomeli yofiliyo misi mizani da TvalismomWreli, rom sxvisTvis misi fiqric ki mxolod sigiJe iqneboda, amitom iyo, rom moaxerxa da ramdenjerme naxa turfa da Tan amparatavani ana avstrieli, Tvali auxvia Tavisi vaJkacuri mSvenierebiT da Tavi Seayvara.

sarkis win mdgomma JorJ vilers bukingamma gaiswora lamazi qera Tma, romelic muSketeris quds odnav aewewa, ulvaSi gadaigrixa, sixaruls ver itevda misi guli. amayma da bednierma imiT, rom axlovdeboda didi xnis nanatri wami, aRtacebuli imediT Sescina Tavis Tavs.

am dros gaiRo fardis ukan damaluli kari da darbazSi qali Semovida, bukingamma sarkeSi dainaxa Semosuli d aRtacebulma Sehyvira. es dedofali brZandeboda!

ana avstrieli maSin ocdaeqvsi-ocdaSvidi wlisa Tu iqneboda, ufro ukeT rom vTqvaT, im asakSi iyo, rodesac Tavisi mSvenierebis mwvervals aRwevs qali. mixra-moxra dedofals qalRmerTisa hqonda; misi mSvenieri Tvalebi, savse lmobierebiTa da didebulebiT, zurmuxtis sxivebs afrqvevdnen.

vardisferi qvemo tuCi, saerTod, rogorc avstriis mefis Svilebs, odnav win hqonda wamoweuli, magram es uxdeboda kidec. gaRimebis dros metad kekluci da momxibvleli iyo, gabrazebis dros mkacr da sastik gamometyvelebas iRebda.

ganTqmuls Tavisi kanis xaverdovnebiT, sakvirveli silamazis xelebi da mklavebi hqonda. imdroindeli yvela poeti umReroda mis mSvenierebas, rogorc saswaulebrivsa da Seudarebels. siymawvileSi qera Tma axla wablisferi gaxdomoda. sapkurmoyrili kululebi saocrad uxdeboda mis saxes.

erT wams eldanacemiviT darCa bukingami, arc erT mejlisSi, arc erT zeimSi, TiTqmis arsad ar enaxa ana avstrieli ase mSvenieri. ubralo, TeTri satinis kabiT Semosili metismetad momxiblavi Canda, dedofals Tan dona estefania axlda, erTaderTi misi maxlobeli espanel qalTagan, romelic gadarCa da sxvebiviT ar iqna gandevnili mefis eWviT da riSelies devniT.

dedofali ori nabijiT win wardga. _ bukingamma muxli moiyara da mowiwebiT emTxvia misi kabis bolos, es ise swrafad moxda, rom SemkrTalma qalma ukan dawevac ki ver moaswro.

_ hercogo! ukve gecodinebaT, rom me ar mibrZanebia TqvenTvis werilis mowera.

Page 82: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

82

_ oh, diax, qalbatono, diax, Tqveno yovladudidebulesobav, _ Sehyvira hercogma, _ vici, rom suleli viyavi, gadareuli, Torem rogor warmovidgendi, rom gaTbeboda yinuli, suls Caidgamda marmarilo, magram ras izamT? visac marTla guliT uyvars, siyvarulis sityvaca swams, garda amisa, me am mgzavrobiT erTxel kidev meRirsa Tqveni naxva.

_ diax, _ miugo dedofalma, _ magram isic iciT, rada da risTvis gavbede me Tqveni naxva? imitom, rom gulcivad SescqeriT Cems yovel mwuxarebas da parizSi darCena dagiJinebiaT. amiT ki gansacdels umzadebT Tqvens sicocxles da, masTan erTad, Cems patiosnebas... gnaxeT, batono. imisTvis, rom mogaxsenoT... erTmaneTs gvaSorebs yvelaferi _ Rrma zRvebi, saxelmwifoTa mtroba, dadebuli ficis siwminde! arakeTilsindisiereba iqneba yvela am garemoebaTa winaaRmdeg brZola. gnaxeT, milord, mxolod imitom, rom meTqva TqvenTvis: sabolood miviRoT gadawyvetileba da nuRar vecdebiT erTmaneTis naxvas.

_ brZaneT, qalbatono, brZaneT, dedofalo! _ miugo bukingamma, _ Tqveni xmis sitkboeba hfaravs Tqveni sityvebis simwares. arakeTilsindisierebaze brZanebT? mas adgili aqvs iq, dedofalo, sadac ganSorebulia RvTis mier erTmaneTisaTvis gaCenili ori guli.

_ milord, _ Sehyvira dedofalma, _ Tqven gaviwydebaT! me arasodes miTqvams, rom miyvarxarT.

_ magram isic arasodes gibrZanebiaT, dedofalo, rom Tqveni guli ar TanaugrZnobs Cems dawylulebul guls, da metismet ulmoblobas gamoiCenda Tqveni udidebulesoba, Tu marTla aseTi sityvebiT mommarTavda, es mibrZaneT, dedofalo, sad SegiZliaT ipovoT Cemi siyvarulisodena grZnoba, romelic vera da ver Cauqria verc dros, verc dacilebas, verc uimedobas? sad ginaxavT siyvaruli, romelic patara bafTiT kmayofildeba, malviT Tvalis gadavlebiT, erTi oboli sityviT? sami weliwadia, dedofalo, mas Semdeg, rac pirvelad gnaxeT da mxolod Tqveni siyvaruliT midgas suli. gnebavT, mogaxsenebT, rogor brZandebodiT morTuli, pirvelad rom SegxvdiT? gnebavT, dawvrilebiT CamogiTvliT Tqveni tan-sacmlis yovel samkauls? ai, axlac Tvalwin midgaxarT, baliSebze ijeqiT, espanelebis Cveulebisamebr, mwvane atlasis kaba gecvaT, oqromkediT da vercxliT moqarguli, Zvirfasi Tval-margalitiT damSvenebuli ganieri saxeloebiT. Tavs Tqveni kabisave feris patara qudi gexuraT, zed weros frTiT. oh, dedofalo! ai, Tvals vxuWav da isev ise gxedavT, rogorc maSin meCveneT, Tvals vaxel da ise gxedavT, rogoric dResa brZandebiT, ese igi, asjer ufro metad momxiblavs, vidre maSin brZandebodiT!

_ gana siSmage ar aris, _ waiCurCula dedofalma, romelmac ver SeZlo gaekicxa hercogi imis gulisTvis, rom amden xans gulSi CarCenoda misi saxe, _ gana siSmage ar aris amgvari mogonebiT vnebis gaxeleba?

_ maS, riT unda medgas suli amqveynad? ra vqna, rom mogonebaTa meti aRara damrCenia ra! mxolod mogoneba aris Cemi bedniereba, Cemi saunje, Cemi imedi. yovel Tqvens danaxvaze erT Zvirfas almass vumateb Cemi gulis saunjes. meoTxed gxvdebiT dRes. diax, qalbatono, sul oTxjer meRirsa Tqveni naxva am sami wlis ganmavlobSi. pirvelad, es aris axla mogaxseneT, meored _Ç qalbaton de SevrezTan, mesamed _ amienis baRSi...

_ hercogo! _ Seawyvetina gawiTlebulma dedofalma, _ gTxovT, araferi TqvaT im saRamos Sesaxeb.

_ oh, piriqiT, qalbatono, Tu saTqmeli gvaqvs rame, swored is saRamo unda gavixsenoT. es gaxlavT mTeli Cemi sicocxlis bednieri da sxivmosili saRamo, gaxsovT, ra mSvenieri saRamo iyo? ra saamo da surnelovani iyo haeri? rogor kaSkaSebda varskvlavebiT moWedili ca? maSin, qalbatono, Zlivs meRirsa erTi

Page 83: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

83

wamiT mainc martod davrCeniliyavi TqvenTan, maSin Tqven mzad iyaviT, gulwrfelad geambnaT CemTvis Tqveni ganmartoeba da gulistkivili. Cems xelze iyaviT dayrdnobili, Tqvens mSvenier Tmasa vgrZnobdi Cems saxeze... oh, dedofalo, dedo-falo! Tqven arc ki iciT, raodeni zeciuri netareba da samoTxiseburi bednierebaa Camaluli erT aseT wamSi! mTel Cems qonebas, sicocxles gavwiravdi, oRond erTxel kidev vigemo iseTi wami da iseTive tkbili saRamo! radgan im Rames, qalbatono, im Rames, geficebiT, Tqvenc guliT giyvardiT...

_ diax, milord, SesaZlebelia, momajadoebeli adgili, im saRamos mSveniereba, Tqveni momxiblavi mzera da aTasi ram, romelic erTad ikribeba xandaxan sabralo qalis dasaRupavad, im sabediswero Rames erTbaSad Semomexvia. magram xom naxeT, milord, umalve dedofali movida Zalmixdili qalis saSvelad. jer erTi sityvis meti arc ki geTqvaT siyvarulze, magram vgrZnobdi, rom metsac gabedavdiT, da amitom maSinve movuxme Cems mxleblebs.

_ ho, diax, diax, marTalsa brZanebT, sxva siyvaruli rom yofiliyo, da ara Cemi, ver gauZlebda mag gansacdels. magram Cemi siyvaruli ufro mgznebare da ukvdavi gamovida im gansacdelidan. Tqven gegonaT, rom gameqceodiT, raki parizs CabrZandebodiT. Tqven gegonaT, rom ver gavbedavdi Tavi damenebebina im saunjisaTvis, romelic Cemma mefem momabara? Calis fasad ar miRirs, qalbatono, qveynis saunje da mTeli qveynis mefeebi! erTi kviris Semdeg davbrundi, qalbatono, da ukve aRara gqondaT ra CemTvis saTqmeli. sazogadoebrivi mdgomareobis dakargvas miqadda es wadili. erTxel kidev, erT wams kidev menaxeT, rogorme, Tqveni xelis Sexebac ki ver movaxerxe da vgrZnobdi, rom mapatieT, raki ixileT Cemi sinanuli da morCileba.

_ diax, magram ciliswamebam gamoiyena mTeli es siSmage, romelSic me araferi brali ar mimiZRvis, es Tqvenc kargad iciT, milord, saSineleba dagvawia baton kardinalis mier gamZvinvarebulma mefem. gandevnil iqna qalbatoni de verne, gadaasaxles piutanJi, aiTvaliswunes qalbatoni de Sevrezi da rodesac Tqven moisurveT safrangeTSi elCad dabruneba, TviTon mefe, es ar unda daviviwyoT, milord, TviTon mefe gamovida amis winaaRmdeg.

_ diax, dedofalo, da Zviradac daujdeba safrangeTs Tavisi mefis es winaaRmdegoba... omiT gadavaxdevinebT samagieros. aRar SemiZlia me Tqveni naxva, qalbatono, Zalian kargi! samagierod, me minda, rom yoveldRe gesmodeT Cemi saxeli. rogor ggoniaT, dedofalo, ra mizani unda hqondes Cems misvlas da laroSelel protestantebTan SeTanxmebas, romelic me maqvs ganzraxuli? erTaderTi _ netareba Tqveni naxvisa, me imedi ara maqvs SeiaraRebuli xeliT movaRwio parizamde. es kargad vici, magram am oms SeiZleba Sedegad dazaveba mohyves, zavs Cveni qveynis warmomadgeneli dasWirdes da warmomadgenelic me viqnebi. maSin ki veRar gabedaven Cems winaaRmdeg xmis amoRebas, davbrundebi parizs, Tqven gnaxavT da erT wams mainc vigrZnob bednierebas. marTalia, ramdenime aTasi kaci Seswiravs Tavis sicocxles Cems bednierebas, magram ra menaRvleba? me marto is minda, rom Tqven gxedavdeT! iqneb marTla siSmage da sigiJe iyos Cemi wadili, magram erTi mibrZaneT, gana SeiZleba sxvac iyos sadme qali, rom aseTi gagiJebuli mijnuri hyavdes? gana SeiZleba sxvac yofiliyo sadme dedofali, rom aseTi Tavdadebuli mona hyoloda?

_ milord, milord! iseTi garemoebani mogyavT Tqvens gasamarTleblad, rom piriqiT, Tqvenve gamtyuneben. Tqven mier siyvarulis dasamtkiceblad motanili sabuTebi, milord, danaSaulebrivia.

_ es imitom, qalbatono, rom Tqven ar giyvarvarT! rom giyvardeT, sul sxva TvaliT SexedavdiT Cems naTqvams, Tqven rom giyvardeT, oh, rom giyvardeT, metismeti bedniereba meweoda da gavgiJdebodi. eh, qalbatono, de Sevrezi, romelic

Page 84: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

84

weRan axseneT, agre ulmobeli ar gaxldaT. qalbatoni de Sevrezi rolans uyvarda da manac siyvaruliT upasuxa.

_ qalbatoni de Sevrezi dedofali ar iyo, _ Cumi xmiT warmoTqva dedofalma, romelic Zalian cdilobda, magram veRar uZlebda am usazRvro siyvarulis Zalas.

_ maS geyvarebodiT, qalbatono, dedofali rom ara yofiliyaviT? brZaneT, maS geyvarebodiT? maS SemiZlia amiT vinugeSo, rom marto Tqveni wodebis Rirseba gaiZulebT, ase ulmoblad moeqceT Tqvens Tayvanismcemels? maS Tqven rom qalbatoni de Sevrezi yofiliyaviT, sawyal bukingamsac SeiZleboda, Sebralebis odnavi imedi hqonoda? gmadlobT am tkbili sityvisaTvis, o, Cemo mSveniero udidebulesobav, gmadlobT, gmadlobT!

_ oh, milord! Tqven ver gamigeT, me srulebiTac ar mindoda meTqva... _gaCumdiT, nuRaras ityviT! _ Seayena bukingamma, _ Tu bednieri var Tqveni

SecdomiT, aq mainc SemibraleT, es Secdoma mainc SeminarCuneT, weRan Tqven TviTonve brZaneT, rom maxe damiges da Sig Semityues, iqneba am maxeSi davtovo Cemi sicocxle, radgan, unda mogaxsenoT, raRac winaTgrZnoba CamZaxis, rom male gamovesalmebi wuTisofels...

momxiblavi, sevdiani Rimili moefina saxeze bukingams. _ oh, RmerTo Cemo! _ Sehkivla SeSinebulma dedofalma da usityvod

gamoamJRavna, Tu raoden Zlieri iyo misi grZnoba hercogis mimarT. _ me es Tqvens SesaSineblad ar momixsenebia, qalbatono, ara, merwmuneT.

sasacilo ki aris, rasac mogaxsenebT, da damijereT, me yuradRebas ar vaqcev amgvar sizmrebs. magram Tqven mier es aris axla wamomcdari sityva da imedi, romelic Tqven TiTqmis aRmiTqviT, gamoisyidis Cems wamebasac da, Tu gnebavT, Cems sicocxlesac.

_ oh, milord, _ miugo dedofalma, _ meca maqvs magisTanave winaTgrZnoba da avi sizmrebi. amas winaT landiviT mesizmra, TiTqos dasisxlianebuls gxedavdiT, Rrmad daWrils, miwaze...

_ marcxena mxarSi! ara, dedofalo? daniT daWrils mxedavdiT? _ Seawyvetina bukingamma.

_ diax, swored ase, milord, swored ase, daniT daWrils marcxena mxarSi. vin getyodaT, netavi, rom aseTi sizmari vnaxe? me aravisTvis gamindvia.

_ meti ara minda ra! giyvarvarT, qalbatono, da mec es mindoda gamego. _ miyvarxarT? me miyvarxarT? _ diax, Tqven, gana rom ar giyvardeT, Tqvenc iseT sizmrebs naxavdiT, rogorsac

me? gana erTnairi winaTgrZnoba gveqneboda orives, Cvens guls rom ar SeeerTebina Cveni sicocxle? giyvarvarT, dedofalo, da Tqven damitirebT!

_ oh, RmerTo, RmerTo! _ amoikvnesa dedofalma, _ ra vqna, amdenis atana rom ar SemiZlia? momismineT, milord, RvTis gulisaTvis, wadiT, moSordiT aqaurobas, me ar vici, miyvarxarT Tu ara, is ki kargad vici, rom verasodes ver gavbedav ficis gatexas. maS SemibraleT da wadiT, oh, Tqven rom safrangeTSi dagemarToT raime!.. Tqven rom safrangeTSi mokvdeT da warmovidgino, rom Tqveni sikvdilis mizezi iyo Tqveni Cemdami siyvaruli, verasodes veRar davmSviddebi... gavgiJdebi sinanuliT! wadiT, batono, wadiT! gexvewebiT, wadiT aqedan!

_ oh, ra mSvenieri xarT amwuTas! oh, rarig miyvarxarT! _ wadiT, wadiT! gevedrebiT, wadiT! mere dabrundiT! dabrundiT, rogorc elCi;

dabrundiT, rogorc ministri, dabrundiT razmelebiT, rom Tqveni dacva SeeZloT, msaxurebiT, romlebic Tvals ar mogaSoreben. maSin damimSviddeba guli, gansacdelSi aRar iqneba Tqveni sicocxle da mec meRirseba Tqveni naxvis bedniereba.

_ oh, nuTu marTalia, rasac brZanebT?

Page 85: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

85

_ diax... _ maS, raime saxsovari mainc miboZeT, Tqveni sakuTreba, patara nivTi, niSnad

Tqveni Sewyalebisa, romelic damarwmunebs, rom sizmari ar iyo yovelive es. beWedi, Zewkvi, farRuli... romlis tarebac SemeZleba.

_ waxvalT ki? waxvalT, rom mogarTvaT saxsovari? _ diax. _ maSinve? _ diax. _ gaxvalT safrangeTidan? inglisSi dabrundebiT? _ diax. geficebiT. _ maS, cota momiTmineT. dedofali Tavis oTaxSi Sevida da maSinve gamobrunda, xelSi xis patara,

vardisferi kolofi eWira, romelzedac oqroTi iyo moWedili misi monograma. _ inebeT, milord, _ uTxra bukingams, _ inebeT, gqondeT Cems saxsovrad. bukingamma CamoarTva kolofi da xelmeored daeSva muxlebze. _ Tqven dampirdiT, rom waxvidodiT, _ moagona dedofalma. _ dagpirdiT da kidec waval. xeli miboZeT, qalbatono, Tqveni xeli, da waval. dedofalma xeli gauwoda, Tvali daxuWa, meore xeliT estefanias daeyrdno,

radgan grZnobda, rom cota kidev da _ Ronemixdili Zirs daeSveboda. xarbad daewafa bukingami am mSvenier xels, mere wamodga da moaxsena: _ eqvs Tveze adre, Tu mkvdari ar viqeni, usaTuod gnaxavT, Tund qveynis

aforiaqeba damWirdes amisaTvis. da Tavisi dapirebis erTguli, igi swrafi nabijiT karisaken wavida. derefanSi mas Sexvda qalbatoni bonasie, romelmac imave sifrTxiliT,

mSvidobianad gaiyvana bukingami sasaxlidan.

XIII

batoni bonasie mTel am ambavSi, amas albaT Cveni mkiTxvelic SeamCnevda, monawileobda erTi

pirovneba, romelzedac, misi metad mZime mdgomareobis miuxedavad, aravin wuxda. es pirovneba batoni bonasie gaxldaT, sabralo msxverpli siyvarulisa da poli-tikisa, romlebic ase mSvenivrad Cawnuliyvnen erTmaneTSi im raindobisa da mijnurobis dros.

sabednierod, mkiTxvels iqneb axsovs kidec an SeiZleba aRarc ki axsovdes, rom Cven SevpirdiT, mxedvelobidan ar davkargavdiT baton bonasies.

dapatimrebuli bonasie pirdapir bastiliis cixeSi miiyvanes da SiSiT akankalebuli saxlis patroni Camwkrivebul SeiaraRebul jariskacebs Sua gaatares.

Semdeg erT derefanSi gaiyvanes da naxevrad miwisqveS CaTxril galereaSi Sevidnen. aq igi jariskacebis uSveri lanZRva-ginebisa da dacinvis sagani Seiqna. kargad xedavdnen mcvelebi, rom maTi patimari didebulTa wres ar ekuTvnoda, da amitom ise eqceodnen, rogorc mawanwalas.

daaxloebiT naxevari saaTis Semdeg mdivani movida da brZaneba gasca, batoni bonasie dasakiTxav oTaxSi waeyvanaT. amiT bolo moeRo mis wamebas. Cveulebriv, dapatimrebuls iqve dahkiTxavdnen, TavianT sakanSi, magram bonasiesTvis esec ki daiSures.

Page 86: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

86

ori mcveli gauZRva tusaRs. ezo gadaWres da derefanSi Sevidnen, sadac sami mcveli gaWimuliyo. kari gaaRes da sawyali bonasie dabalWerian oTaxSi Seagdes. am oTaxis mowyobilobas Seadgenda mxolod erTi magida da skami da erTic batoni gamomZiebeli. igi skamze dabrZanebuliyo da magidaze dayrdnobili raRacas werda.

orma mcvelma magidasTan miiyvana patimari. gamomZiebelma aniSna, jerjerobiT zedmetni iyvnen, da isinic moSorebiT dadgnen, ise, rom dakiTxva ar moesminaT.

qaRaldebSi TavCaqindrulma gamomZiebelma Tavi maRla aswia, undoda daenaxa, visTana hqonda saqme. pirquSi saxis kaci Canda es moxele, cxvirwvetiani, CayviTlebuli, amovardnili yvrimali, momcro, magram gamgmiravi cocxali Tvalebi da meliiseburi saxis gamometyveleba hqonda, grZel, moZrav kiserze msajulis ganieri Savi mosasxamidan amomZvrali Tavi ise qanaobda, rom javSnidan gamomZvrali kus Tavs mogagonebdaT.

upirvelesad baton bonasies gvari, saxeli, wlovaneba da misamarTi hkiTxes. patimarmac upasuxa, rom saxelad Jak-miSeli erqva, gvarad _ bonasie,

ormocdaTerTmeti wlis iyo da cxovrobda mesaflaveebis quCa #11-Si. gamomZiebelma dakiTxvis gagrZelebis nacvlad vrceli sityva wamoiwyo imis

dasasabuTeblad, Tu ra saSineli sasjeli moelis im bnel moqalaqes, romelic gakadnierdeba da politikur saqmianobaSi Caereva. Sesaval sityvas vrceli ganmarteba miayola, romliTac TvalsaCinod dauxata Zliereba da moRvaweoba kardinalisa, am qveynis Seudarebeli ministrisa, romelmac yvela warsuli drois ministri daamarcxa da momavalSi ministrebis cocxal misabaZ magaliTs warmoadgenda. dauxata Zliereba da moRvaweoba kardinalisa, romlis mowinaaRmdegeni dausjelad ver gadarCebian.

Tavisi sityvis meore nawilis damTavrebis Semdeg qoriviT daacqerda sawyal bonasies da urCia, dafiqrebuliyo, gaeTvaliswinebina mis garSemo Seqmnili seriozuli mdgomareoba.

batoni bonasie wyevlida im dRes, rodesac batonma de la portma urCia, misi naTluli SeerTo, da metadre im dRes, rodesac dedoflis moaxled waiyvanes misi coli. baton bonasies erT-erT damaxasiaTebel Tvisebas, metismet Zunwobasa da samrcxvino laCrobasTan SeerTebuls, Rrma egoizmic Seadgenda.

marTalia, baton bonasies uyvarda Tavisi mSvenieri axalgazrda coli, magram meorexarisxovani iyo misTvis es grZnoba da SeuTavsebeli misi xasiaTisaTvis.

erT wams daufiqrda bonasie mosmenil sityvebs da Semdeg civad mimarTa gamomZiebels:

_ garwmunebT, batono gamomZiebelo, Zalian kargad vici, da ufro ukeT, vidre vinme sxvam; vafaseb baton kardinalis Seudarebel moRvaweobas, romelic, Cvenda sabednierod, qveynis gamgeblad mogvevlina.

_ marTla? _ hkiTxa eWvianad gamomZiebelma, _ magram Tu es asea, rogorRa moxda, rom cixeSi amohyaviT Tavi?

_ rogor moxda, ufro ukeT, rad, risTvis, ra davaSave, rom cixeSi Camagdes? amisi mec araferi gamegeba, batono, da amitom verc pasuxs mogaxsenebT, oRond erTs vityvi: maincdamainc imitom ar unda vijde cixeSi, rom Segnebulad dameSavebinos rame baton kardinalisaTvis.

_ rogorc Cans, Tqven didi danaSauli CagideniaT, Torem samSoblos Ralats rogor dagwamebdnen?

_ samSoblos Ralats?! _ Sehyvira gulgaxeTqilma bonasiem. _ samSoblos Ralats?! mere rogor gnebavT, rom erT sawyal mewvrilmanes, romelsac WiriviT sZuls hugenotebi da dasanaxavad ejavreba espanelebi, samSoblos Ralats abra-lebdnen? dafiqrdiT, batono, yovlad SeuZlebeli gaxlavT aseTi braldeba.

Page 87: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

87

_ batono bonasie, _ uTxra gamomZiebelma da ise daacqerda Tavisi gamgmiravi TvalebiT, TiTqos gulis siRrmeSi upirebda Cawvdenas da iq sruli simarTlis amokiTxvas. _ batono bonasie, Tqven coli gyavT?

_ diax, batono, _ miugo aTrTolebulma bonasiem, radgan grZnobda, rom aq unda awewiliyo saqme, _ diax, batono, coli myavda.

_ rogor Tu gyavdaT? Tqven coli gyavT! an arada, ra uyaviT, rom aRar gyavT? _ momtaces, batono. _ mogtaces? _ wamoiZaxa gamomZiebelma, _ ah! am SeZaxilma agrZnobina bonasies, rom saqme ufro da ufro ixlarTeboda. _ maS, moitaces Tqveni coli? _ ganagrZo gamomZiebelma. _ mere, iciT, vin aris is

kaci, vinc motaceba gabeda? _ mgonia, rom vicnob. _ ra kacia, rogoria? _ gTxovT, iqonioT mxedvelobaSi, batono gamomZiebelo, rom me arafers

vamtkiceb, me marto Cems eWvs mogaxsenebT. _ visze geparebaT eWvi? vis abralebT am saqmes? aba, gulwrfelad mipasuxeT. saSinel yofaSi iyo bonasie, ar icoda, ra sjobda: uari eTqva yvelaferze, Tu

yvelaferi eTqva? uaris Tqmisa eSinoda, vaiTu efiqraT, am kacma metismetad bevri icis da ver uTqvamso; Tu ityoda, rac icoda, daarwmunebda, rom Ralats tyuilad swamebdnen, da gadawyvita, sruli simarTle moexsenebina.

_ me mgoni, batono, rom Cemi coli moitaca erTma axovanma, Savgvremanma kacma, romelic didebulTa gvars unda ekuTvnodes. xSirad SemimCnevia, rogor gviTvalTvalebda me da Cems cols, romelic luvridan saxlSi momyavda.

gamomZiebeli SeiSmuSna, etyoboda, raRac awuxebda. _ im kacis gvari? _ oh, gvarisa ki ra mogaxsenoT, ar vici, magram Tu Sevxvdi sadme, garwmunebT,

imwamsve vicnob, Tund aTas kacSi erios. ufro metad moeRuSa Subli gamomZiebels. _ maS, advilad icnobT, xalxSic rom iyos? ase TqviT, ara? _ ese igi... imas mogaxsenebdiT, _ daibna bonasie, raki igrZno, rom mcdar gzas

daadga. _ ese igi... _ Tqven TqviT, advilad vicnobo, _ uTxra gamomZiebelma, _ Zalian kargi,

dReisaTvis esec ikmarebs. vidre amaze metad win wavwevdeT Cvens gamoZiebas, unda vacnoboT erTs... rom Tqven icnobT Tqveni colis momtacebels.

_ magram me ar miTqvams, batono, rom vicnob im kacs, _ Sehyvira sasowarkveTilma bonasiem, _ piriqiT, me isa vTqvi, rom...

_ gaiyvaneT tusaRi! _ ubrZana gamomZiebelma or mcvels. _ sad waviyvanoT, batono? _ hkiTxa mcvelma. _ sakanSi. _ romel sakanSi? _ oh, RmerTo Cemo, sulerTia, romelSiac gindaT, oRond frTxilad, kargad

unda iketebodes kari, _ upasuxa gamomZiebelma ise gulcivad, rom sawyali bonasie SiSma aitana, _ vaime, vaime, _ kvnesoda SeSinebuli, _ ubedureba mewia, albaT, saSineli ram daaSava Cemma colma. mec misi Tanamoziare vgonivar da masTan erTad damsjian. albaT Tqva raime, aRiara, rom yvelafers miambobda, ras gauZlebda? iseTi susti ram aris dedakaci... sakanSi CaamwyvdieTo! sulerTia romel sakanSio, wasulia Cemi saqme! es Rame male gaivlis da xval... najaxis qveS damadebineben Tavs, saxrCobelaze Camomkideben! oh, RmerTo Zliero, RmerTo didebulo! Sen mainc Semibrale, me ubeduri!

Page 88: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

88

mcvelebma yuradReba ar miaqcies bonasies godebas, iqneba imitom, rom miCveulebi iyvnen amgvar kvnesas da gminvas, xeli dauWires patimars da gaiyvanes sakanSi dasamwyvdevad. gamomZiebeli werilis weras Seudga myisve. mdivani iqve idga, mas elodeboda.

im Rames Tvali ar mouxuWavs bonasies, imitom ki ara, rom metad saSineli iyo sakani, ara, Tavisi ubedureba ukrTobda Zils. skamze gaatara mTeli Rame da sul umciresi xmauris gagonebaze SiSisagan kankalebda. rodesac sakanSi ganTiadis pirvelma Suqma SeanaTa, glovis TalxiT mosilad eCvena ciskari.

ucbad urdulis xma Semoesma. Sexta, darwmunebuli iyo, mis wasayvanad modiodnen, rom eSafotze gaeyvanaT. magram rodesac sakanSi gamomZiebeli da misi mdivani dainaxa da ara is jalaTi, romelsac ise dabejiTebiT eloda, bonasie kinaRam mivarda da gulSi Caikra orive.

_ wuxandels aqeT Zalian garTulda Tqveni saqme, Cemo kargo, _ uTxra gamomZiebelma, _ girCevT, sruli simarTle miTxraT. icodeT, kardinalis risxvas ver gadaurCebiT, Tu gulwrfelad ar moinaniebT da sruli WeSmariteba ar aRiareT.

_ mzad gaxlavarT, batono, yvelafers mogaxsenebT, rac ki vici, _ Sehyvira bonasiem, _ daiwyeT, batono, mkiTxeT, rac gnebavT.

_ upirveles yovlisa, sad aris Tqveni coli? _ aki mogaxseneT, moitaces-meTqi. _ marTalia, magram guSin naSuadRevis xuTi saaTis Semdeg Tqveni daxmarebiT igi

sadRac gaparula. _ Cemi coli gaparula? _ Sehyvira bonasiem, _ oh, is ubeduri! Tu gaipara,

geficebiT, batono, es Cemi brali ar aris. _ maS, ra saqme gqondaT baton d'artanianTan, Tqvens mezobelTan, romelsac

guSin SexvdiT da didxans esaubreT? _ ah, diax, batono gamomZiebelo, diax, vaRiareb, marTlac gaxldiT baton

d'artanianTan. _ ra iyo Tqveni iq misvlis mizani? _ mindoda, daxmareba meTxova Cemi colis ZebnaSi. vfiqrobdi, mqonda amis

ufleba. rogorc Cans, vcdebodi, da Zalian gTxovT, mapatioT es Secdoma. _ mere, batonma d'artanianma ra gipasuxaT? _ d'artaniani dampirda daxmarebas, magram Zalian male mivxvdi, rom matyuebda,

mRalatobda. _ gindaT, marTlmsajuleba SeiyvanoT SecdomaSi? batoni d'artaniani pirobiT

SegekraT da am pirobis asasruleblad gaaqcia policielebi, romlebmac daiWires Tqveni coli, damala da gadaarCina igi datusaRebas.

_ batonma d'artanianma damala Cemi coli? ras meubnebiT? _ kidev kargi, rom Cvens xelT aris batoni d'artaniani, pirSi wagiyenebT da

maSin naxavT. _ oh, netavi male! magaze ukeTess veras mizamT, _ Tqva bonasiem, _ erT nacnob

saxes mainc vnaxav, sxva rom ara iyos ra. _ SemoiyvaneT batoni d'artaniani, _ ubrZana gamomZiebelma or mcvels. mcvelebma Semoiyvanes aTosi. _ batono d'artanian! _ mimarTa aToss gamomZiebelma, _ gviambeT, ra baasi

gqondaT Tqven da baton bonasies da raze SeTanxmdiT? _ mere, sada xedavT aq baton d'artanians? _ Sehyvira bonasiem. _ es d'artaniani

ar gaxlavT. _ rao? d'artaniani ar ariso? _ gancvifrda gamomZiebeli. _ ara, batono, sruliadac ara, _ miugo bonasiem.

Page 89: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

89

_ maS, ra gvaria es batoni? _ hkiTxa gamomZiebelma. _ ra mogaxsenoT, batono, rom ar vicnob? _ rogor Tu ar icnobT? _ ar vicnob. _ maS, arsad ginaxavT? _ rogor ara! magram gvari ki ar vici. _ Tqveni gvari? _ mimarTa gamomZiebelma aToss. _ aTosi, _ upasuxa muSketerma. _ es xom adamianis gvari ar aris, mgonia, mTis saxelia! _ Sehyvira sabralo

gamomZiebelma, romelic grZnobda, rom Tavbru exveoda. _ Cemi gvaria, _ uTxra mSvidad aTosma. _ mere, rada TqviT, d'artaniani varo? _ me vTqvi? _ diax, Tqven. _ me ki ara vTqvi, miTxres: `Tqven xarT batoni d'artaniani?~ mec vupasuxe: `Tqven

ase ggoniaT?~ darajebma daiZaxes: `darwmunebulni varTo~, da mec winaaRmdegobis gaweva ar vindome. garda amisa, xom SeiZleboda, Semcdari vyofiliyavi.

_ Tqven, batono, Seuracxyofas ayenebT marTlmsajulebis sidiades. _ sruliadac ara, _ upasuxa damSvidebiT aTosma. _ Tqven batoni d'artaniani xarT. _ ai, xom xedavT, rom Tqvenc amasve meubnebiT. axla bonasie Caeria saqmeSi. _ batono gamomZiebelo, aq saeWvo araferia, batoni d'artaniani Cemi mdgmuria da,

maSasadame, Zalian kargad unda vicnobde, miT ufro, rom saxlis qirasac ar maZlevs da xSirad mixdeba misi naxva. batoni d'artaniani ymawvili kacia, cxrameti-oci wlisa, es batoni ki, sul cota, ocdaaTisa mainc unda brZandebodes. batoni d'artaniani baton de zesaris razmSi imyofeba, xolo Tqveni patimari ki baton de trevilis razmis muSketeria, SexedeT mis Cacmulobas, batono gamomZiebelo.

_ marTalia, _ butbutebda gamomZiebeli, _marTalia. am dros kari SemoaRes da bastiliis cixis kariskacma Semoiyvana Sikriki,

romelmac werili miarTva gamomZiebels. _ oh, aramzada! _ Sehyvira gamomZiebelma. _ rao? ras brZanebT? vin aris aramzada? ara mgonia, Cems colze brZanebdeT

magas?! _ swored Tqvens colze vambob, Zalian ki gaiCarxa Tqveni saqme! Zalian! _ ah, RmerTo! _ Sehyvira gulgaxeTqilma bonasiem, _ moiReT wyaloba, batono,

erTi mibrZaneT, rogor aris Cemi saqme? ras hqvia `gaiCarxa?~ an ratom unda gamwvavdes Cemi saqme Cemi colis danaSauliT, rodesac me aqa gyavarT dapatimrebuli?

_ imitom unda gamwvavdes, rom igi im gegmis ganxorcielebas cdilobs, romelic Tqven da mas SegidgeniaT. Tqven daiwyeT da axla is ganagrZobs.

_ geficebiT, batono gamomZiebelo, rom cdebiT da Rrma Secdomis gzaze dgaxarT. geficebiT, rom ara vicodi ra, da arc axla vici imisa, rasac Cemi coli akeTebda. Tu marTla raime sisuleles sCadis, pirveli me gavkicxav, me davgmob, davTrgunav im RvTis mters...

_ ai ra, batono, _ mimarTa aTosma gamomZiebels. _ Tu me TqvenTvis aq saWiro ara var, gamgzavneT sadme, guli gamiwyala Tqvenma bonasiem.

_ waiyvaneT tusaRebi Tav-TavianT sakanSi, _ ubrZana gamomZiebelma mcvelebs da xeliT aniSna aTosze da bonasieze, _ oRond ufro mkacrad ugdeT yuri, vidre aqamde.

Page 90: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

90

_ erTi miTxariT, _ uTxra aTosma Cveulebrivi simSvidiT, _ Tu d'artanians abralebT raRac danaSauls, vera da ver gamigia, rad unda gavwio me misi magivroba?

_ waiyvaneT tusaRebi! _ dauyvira mcvelebs gamomZiebelma, _ da sruli saidumloeba! geyurebaT?

aTosma mxrebi aiCeCa, magram ras gaawyobda? mcvelebs gahyva bonasiesTan erTad, romelic ise mwared oxravda, rom tyis nadir-vefxvsac ki Seebraleboda.

bonasie im sakanSive Seiyvanes, sadac wuxel iyo damwyvdeuli, tirilSi gaatara mTeli dRe, ise, rogorc Seefereba namdvil mxdal vaWars, romelsac dasanaxavad ejavreba Tofi da xmali.

saRamos cxra saaTi iqneboda, rodesac loginSi Casawolad gamzadebul bonasies derefnidan fexis xma Semoesma. viRac mivida mis sakanTan, kari SeaRo, mcvelebi gamoCndnen.

_ aba, wamodiT! _ uTxra policielma, romelic ukan edga darajebs. _ sad unda wamovide? _ SeeSinda bonasies, _ sad unda wamovide am SuaRamisas?

sad unda wamiyvanoT? _ iq unda wagiyvanoT, sadac gvibrZanes Tqveni miyvana. _ es pasuxi ar aris. _ es aris erTaderTi pasuxi, romlis mets Cven veras getyviT. _ oh, RmerTo, RmerTo! _ kvnesoda sabralo bonasie, _ namdvilad mosaklavad

mimaTreven! xmis amouRebliv, sruli morCilebiT gahyva igi mcvelebs. gaiares misTvis ukve

nacnobi derefani, gadaWres pirveli ezo, Semdeg sapatimros meore Senoba da bolos Sesasvlel ezos karebTan mividnen, sadac etli idga, romelsac gars Se-mortymoda oTxi cxenosani mcveli. gulgaxeTqili bonasie etlSi Casves, policielic gverdze miujda, etlis kari mixures da magrad Caketes. uZravidan moZrav cixeSi gadaiyvanes sawyali kaci!

daiZra etli, magram ise nela midioda, TiTqos micvalebulis baldaxini yofiliyos. rkinis gisosebi efara etlis fanjaras, ris gamoc saxlebisa da qvafenilebis mets verasa xedavda tusaRi, magram namdvili parizeli iyo bonasie da yovel quCas scnobda boZebis, farnebisa da maRaziebis mixedviT. wminda pavles taZarTan, romlis maxlobladac bastiliis patimrebsa sjidnen xolme, kinaRam guli wauvida da orjer gadaiwera pirjvari, darwmunebulma, rom swored aq gaaCerebdnen, magram etli ar gaCerda.

cota xnis Semdeg iseTive gulsaklavma SiSma Seipyro, rodesac wminda iakobis sasaflaos Cauares.

am sasaflaoze marxavdnen samSoblos mtrebs, mxolod erTi imedi asuldgmulebda sawyal bonasies: mas moagonda, rom samSoblos mtrebs jer Tavs gaagdebinebdnen xolme, Semdeg ki marxavdnen. madloba RmerTs, jer kiserze eba Tavi, magram rodesac grevis moednisaken gauxvia etlma da dainaxa qalaqis sammarTvelos daqanebuli saxuravi da Senobis TaRebqveS Sesuli etli, gadawyvita, axla ki mosaklavad mivyavarTo. undoda aRsareba moexsenebina policielisTvis, magram man uari uTxra. maSin iseTi gulsaklavi yvirili daiwyo, rom Zlivs daaCuma misma Tanamgzavrma, isic muqariT, _ gaCumdiT, nu damayruebT Tqveni yviriliT, Torem alikaps amogdebTo.

am muqaram erTgvarad anugeSa bonasie: Tu grevze upirebdnen mokvlas, ra saWiro iyo alikapis amodeba da msxverplis miCumeba, rodesac ukve sasjelis adgils misuliyo etli? marTlac, etlma gauCerebliv gadaiara grevis moedani. axla saSiSi mxolod trauaris jvari rCeboda da swored iqiTken mimarTa cxenebi meetlem.

Page 91: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

91

axla ki yvelaferi cxadi Seiqna. trauaris jvarTan klavdnen mdabio warmoSobis patimrebs. tyuilad mohqonda bonasies wm. pavles taZris, an grevis moednis Rirsad Tavi: trauaris jvarTan unda damTavrebuliyo misi mgzavroba da sicocxle.

oci nabijiRa iqneboda sabediswero adgilamde, rom raRac xmauroba Semoesma. etli gaCerda. metismeti mRelvarebisagan misustebulma bonasiem odnav daikvnesa, TiTqos sulsa levso, da guli wauvida.

XIV

mengeli kaci trauaris jvarTan xalxi mogroviliyo, romelic, CamosaxrCob kacs ki ar eloda,

aramed CamomxrCvals Sescqeroda. am xalxma erT wams SeaCera etli, magram man maSinve gaarRvia brbo da Tavis

gzas gaudga. Caiara sent-onores quCa. keTili bavSvebis quCaze Cauxvia da erT dabal WiSkarTan SeCerda.

kari gaaRes. orma mcvelma xeli miaSvela bonasies, policielic daexmara. patimari xeivanSi gaatares, Semdeg kibeze aiyvanes da mosacdel oTaxSi dasves.

bonasie ise midioda, TiTqos sizmarSi iyo. midioda, moZraobda, magram mkvdariviT arafers ar grZnobda. rogorc mZinare, sagnebs raRac burusSi, bundovnad xedavda. TiTqos xmebi esmoda, magram sityvebs ver arkvevda. Tavi rom moeWraT am dros, xels ar gaanZrevda Tavis dasacavad, xmas ar amoiRebda Sebralebis saTxovnelad.

igi iseTive darCa skamze, rogorc mcvelebma dasves, zurgiT kedels miswoloda, xelebi Zirs daeSva. Semdeg TandaTan Zal-Rone moikriba, miixed-moixeda Tavis irgvliv da vera dainaxa ra iseTi saSiSi, rom mis sicocxles damuqreboda, araviTar gansacdels ar uqadda iqauroba. mSvenier rbil skamze ijda, kedels sagangebo tyavi efara, fanjrebze didroni wiTeli oqros ZafebiT amoqarguli damaskuri fardebi frialebda. bonasie mixvda, rom SiSi uadgilo iyo, da Tavis qneva daiwyo zeviT da qveviT, marjvniv da marcxniv.

martod darCenils xels aravin uSlida am moZraobaSi da cota suli moiTqva, Zala moikriba, jer erTi fexis ganZreva gabeda, Semdeg meorisa, bolos orive xeli miiSvela, skamidan wamoiwia da fexze dadga.

am dros kargi Sexedulebis oficerma SemoaRo kari, iqve gaCerda, ramdenime sityva kidev uTxra meore oTaxSi myofs, mere bonasiesken mobrunda da hkiTxa:

_ Tqven bonasie xarT? _ diax, batono, _ wailuRluRa bonasiem, romelic mkvdars ufro hgavda, vidre

cocxals, _ diax, batono, Tqveni umorCilesi mona. _ SediT! _ uTxra oficerma da gverdze gadadga, rom gza mieca. bonasiec maSinve

daemorCila da Sevida im oTaxSi, sadac, rogorc etyoboda, viRac eloda. es iyo didi kabineti, romlis kedlebze yovelgvari saxis sabrZolo iaraRi

ekida da Tumca seqtembris bolo dReebi idga da ara cioda, buxarSi mainc cecxli aenToT. kari da fanjara magrad miexuraT. oTaxis Suaze oTxkuTxedi magida idga wignebiT da qaRaldebiT dafaruli, romelzedac qalaq laroSelis uSvelebeli ruka iyo gaSlili.

buxarTan saSualo tanis, mediduri, zviadi saxis kaci idga, gamgmiravi Tvalebi, gadaSlili Subli hqonda, Camomxmar saxes ugrZelebda ulvaSebi da qvemo tuCidan espanurad daSvebuli wveri. ocdaTeqvsmeti-ocdaCvidmeti wlisa Zlivs iqneboda, magram ukve WaRara Sereoda Tmasac, ulvaSsac da espanurad daSvebul wversac.

Page 92: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

92

welze xmali ar ertya, magram mainc meomars hgavda da misi jer isev mtvriani waRebi amtkicebdnen, rom im dRes cxeniT evlo.

es kaci gaxldaT arman-Jan diu plesi, kardinali de riSelie, oRond iseTi ki ara, rogorsac axla gvixataven xolme: siberiT dauZlurebuls, wamebuliviT daavadebuls, modunebuli agebulebisas, xmaCaxrinwuls, erT uSvelebel savarZelSi Camarxuls, TiTqos winaswar kuboSi Cawoliliyos; romelsac TiTqos mxolod Tavisi WkuiT edga suli da evropasTan brZolas Tavisi dauRalavi gonebis daZabviT awarmoebda, _ ara, sinamdvileSi im dros igi moxdenili, koxta raindi iyo, taniT ukve susti, magram suliT Zlieri; im dros erT-erTi yvelaze SesaniSnavi kaci.

amrigad, pirveli SexedviT igi sulac ar hgavda kardinals da veravinac ver icnobda mas, Tu adre sadme ar enaxa.

sawyali bonasie iqve karTan aituza, is kaci ki, romelic es aris, axla agiwereT, iseTi dakvirvebiT Sehyurebda ubedurs, TiTqos cdilobda, warsulic ki amoekiTxa misi gulis siRrmidan.

_ es aris bonasie? _hkiTxa cota xnis dumilis Semdeg oficers. _ diax, Tqveno brwyinvalebav! _ kargi, momeciT es qaRaldebi da dagvtoveT. oficerma magididan qaRaldebi aiRo, riSelies miarTva, Tavi daukra da gavida. bonasiem icno es qaRaldebi _ bastiliis cixeSi dakiTxvis oqmebi. buxarTan

mdgomma kardinalma xelSi aiRo qaRaldebi da kiTxva daiwyo. xandaxan Tvals moaridebda qaRalds da xanjlis wveriviT erWoboda sawyal bonasies TvalSi da gulSi.

aTi wuTi oqmis wakiTxvas moandoma, aTi wami bonasies sinjvas, da kardinalma ukve icoda, visTan hqonda saqme.

`es gamofituli Tavi Tavis dReSi ar Careula SeTqmulebaSi, _ waiCurCula kardinalma, _ magram mainc vnaxoT~.

_ saxelmwifo Ralatsa gwameben, _ uTxra dinjad kardinalma. _ diax, ukve gamomicxades, Tqveno brwyinvalebav! _ Sehyvira bonasiem da Tan

tituliT mimarTa, romelic weRan oficerma ixmara, - Ralats mwameben, magram geficebiT, rom me magisi ara vici ra.

kardinalma Rimili Seikava. _ Tqven SeTqmulebaSi monawileobdiT Tqvens colTan, qalbaton de SevrezTan

da hercog bukingamTan erTad. _ marTlac, Tqveno brwyinvalebav, me ramdenjerme gavigone eg saxelebi. _ ram gamoiwvia mag saxelebis xseneba? _ Cemi coli ambobda, kardinalma riSeliem parizSi Semoityua hercogi bukingami,

rom isic daRupos da, masTan erTad, dedofalico. _ magas ambobda Tqveni coli? _ Sehyvira gabrazebiT kardinalma. _ diax, Tqveno brwyinvalebav, me ki vuTxari, rom sisulele iyo amis Tqma, radgan

mis yovladuwmindesobas ar SeeZlo... _ kmara, gaCumdiT! sulelo! _ Seutia kardinalma. _ Cemma colmac aseve mommarTa. _ iciT Tu ara, vin moitaca Tqveni coli? _ ara, Tqveno brwyinvalebav. _ magram eWvi gaqvT, ara? - diax, Tqveno brwyinvalebav, magram Cemi eWvi Zalian iukadrisa gamomZiebelma da

ukve is eWvic aRara maqvs. _ icodiT Tqveni colis gaparvis ambavi?

Page 93: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

93

_ ara, Tqveno brwyinvalebav, me misi gaparva cixeSi gavige gamomZieblis wyalobiT, romelic Zalian lmobieri kaci gaxlavT.

kardinalma meoredac Seikava Rimili. _ is ki aRar iciT, sad aris Tqveni coli? ra daemarTa gaparvis Semdeg? _ srulebiT aRaraferi, Tqveno brwyinvalebav. es ki vici, rom luvrSi mividoda. _ Ramis pirvel saaTze is jer kidev ar iyo iq misuli. _ oh, RmerTo Zliero! netavi ra daemarTa ubedurs? _ magasac gavigebT, nu wuxxarT. kardinals verafers daumalaven, yvelaferi icis

kardinalma. _ Tu asea, Tqveno brwyinvalebav, rogor ggoniaT, nuTu kardinali inebebs da

mibrZanebs, sad aris Cemi coli? _ iqneba kidec giTxraT, magram amisTvis saWiroa jer aRiaroT yvelaferi, rac ki

iciT, qalbaton de Sevrezisa da Tqveni colis erTmaneTTan damokidebulebis Sesaxeb.

_ rom ara vici ra! Tqveno brwyinvalebav, me Cems dReSi ar minaxavs qalbatoni de Sevrezi.

_ luvrSi rom midiodiT xolme Tqveni colis wamosayvanad, pirdapir Sin mogdevdaT?

_ TiTqmis arasdros. saqme hqonda tilos vaWrebTan da mec iqiT mimyavda. _ bevrni iyvnen es tilos vaWrebi? _ ori, Tqveno brwyinvalebav. _ sad idgnen? _ erTi _ voJiraris, xolo meore _ la harpis quCaze. _ Tqvenc SehyvebodiT xolme Tqvens cols? _ ara, Tqveno brwyinvalebav, me gareT velodebodi, karebTan. _ ras moimizezebda xolme, rom ase marto Sedioda vaWrebTan? _ arafers, `aq damicadeo~, metyoda da mec vucdidi. _ metad gulubryvilo qmari brZanebulxarT, Cemo Zvirfaso batono bonasie! _

uTxra kardinalma. `Cemo Zvirfaso bonasieo~... maS, saqme kargad midis, _ imeorebda gulSi sawyali

vaWari. _ im saxlis karebs icnobT? _ diax. _ saxlis nomeric gaxsovT? _ diax. _ aba nomeri miTxariT. _ voJiraris quCa #25 da la harpisa _ #75. _ Zalian kargi! _ brZana kardinalma da am sityvebis Semdeg vercxlis zari

daawkaruna. igive oficeri Semovida. _ roSfori mipoveT Cqara, _ uTxra Cumi xmiT kardinalma, _ amwamsve movides, Tu

dabrunda. _ grafi aq gaxlavT, _ moaxsena oficerma, _ daJinebiT moiTxovs Tqveni

yovladuwmindesobis naxvas. _ maS, mobrZandes, mobrZandes! _ warmoTqva swrafad kardinalma. isariviT gavarda oficeri. aseTi Cveuleba hqonda yvela mosamsaxures

kardinalis sasaxleSi. _ Tqveno yovladuwmindesobav! _ CurCulebda gancvifrebuli bonasie. jer xuTi wamic ar gasuliyo mas Semdeg, rac oficeri gavida, rom kari gaaRes

da kabinetSi viRac Semovida. _ is aris! _ Sehyvira bonasiem.

Page 94: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

94

_ vin is? _ hkiTxa kardinalma. _ Cemi colis momtacebeli. erTxel kidev daawkaruna kardinalma, Semovarda oficeri. _ CaabareT es kaci Tavis mcvelebs da mand melodos, manam davibareb. _ ara, Tqveno brwyinvalebav! ara, es is ar gaxlavT! _ moTqvamda bonasie, _ ara,

Sevcdi, ver davacqerdi, is sxva iyo da am batons arafriT hgavda. patiosani kaci gaxlavT es batoni.

_ gaiyvaneT es suleli! _ brZana kardinalma. oficerma xeli moxvia bonasies, mosacdel oTaxSi gaiyvana da or mcvels

Caabara. axlad Semosuli kaci mouTmenlad eloda bonasies gasvlas. karis

mixurvisTanave igi kardinalTan mivida: _ unaxavT erTmaneTi. _ vis? _ hkiTxa kardinalma. _ qalbatons da mas. _ dedofals da bukingams? _ Sehyvira riSeliem. _ diax. _ sad? _ luvrSi. _ darwmunebuli xarT? _ sruliad. _ vin mogaxsenaT? _ qalbatonma de lanuam, Tqveni yovladuwmindesobis msaxurma. _ ratom adre ar SegatyobinaT? _ SemTxveviT Tu undoblobiT, dedofals mTeli dRe Tavis oTaxSi hyoloda. _ maS, ase... davmarcxdiT. vecadoT samagieros gadaxdas. _ yvelafriT dagexmarebiT, rac ki SemeZleba, Tqveno brwyinvalebav,

damSvidebuli brZandebodeT. _ rogor moxda yvelaferi es? _ naSuaRamevs, pirvelis naxevarze, Tavis mxleblebTan yofila dedofali. _ sad? _ Tavis sawol oTaxSi. _ kargiT, Semdeg? _am dros viRacas dedoflisaTvis cxvirsaxoci miurTmevia. TeTreulis

gamgebeli qalisgan gamogzavnili. _ Semdeg? _ saSineli mRelvareba dastyobia maSin ana avstriels da momakvdaviviT

gayviTlebula. _ Semdeg? Semdeg? _ wamomdgara da aTrTolebuli xmiT uTqvams: `aq damicadeT aTi wuTi, male

davbrundebio~, _ kari gauRia da gasula. _ ratom maSinve ar SegatyobinaT qalbatonma de lanuam? _ ar iyo kargad darwmunebuli, Tanac dedofalma uTxra, `damicadeo~ da urCoba

ver gabeda. _ ramden xans ar dabrunebula dedofali? _ ormocdaxuT wuTs. _ Tan aravina xlebia? _ mxolod dona estefania. _ mere dabrunebula? _ diax, magram patara vardisferi kolofi auRia da isev gasula.

Page 95: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

95

_ meored rom dabrunda, is kolofi ukanve Semoitana? _ ara. _ icis qalbatonma de lanuam, ra hqonda dedofals im kolofSi? _ diax, almasis burnuki, misi yovladudidebulesobis saCuqari. _ Tqven ambobT, rom dabrunebisas is kolofi aRara hqondao dedofals? _ diax, aRara hqonda. _ qalbaton de lanuas azriT, dedofalma bukingams miarTva is kolofi? _ diax, darwmunebuli gaxlavT. _ es rogor? _ qalbatoni de lanua dedoflis samkaulebis gamgebeli gaxlavT da am

Tanamdebobis uflebiT mTeli dRe uZebnia is kolofi, Sewuxebula, rom veRar upovia, TviTon dedoflisaTvis ukiTxavs. dedofals ubrZanebia: wuxel erTi burnuki gamityda da oqromWedelTan gavgzavne gasakeTeblado.

_ unda SesuliyaviT oqromWedelTan da genaxaT, marTals ambobs dedofali Tu tyuis.

_ gaxldiT, gaxldiT. _ mere? ra Tqva oqromWedelma? _ arc moutaniaT da arc minaxavso. _ Zalian kargi, Zalian kargi, roSfor! jer kidev yvelaferi dakarguli ara

gvaqvs, vin icis... iqneb Cvenken motrialdes saqme. _ es cxadi gaxlavT, Tqveni yovladuwmindesobis niWma ar SeiZleba ar

gamoasworos... _ Tavisi agentis Secdomani? _ diax, swored magis Tqma mindoda, mimixvdiT da Tqven TviTon brZaneT. _ axla es miTxariT, iciT Tu ara, sad imalebodnen qalbatoni de Sevrezi da

hercogi bukingami? _ ara, Tqveno brwyinvalebav. Cemma moxeleebma vera gaiges ra. _ me ki gavige. _ Tqven gaigeT? _ diax, gavige, danamdvilebiT Tu ara, kvals mainc mivageni. erTi voJiraris

quCaze #25 saxlSi da meore la harpis quCaze #75-Si. _ iqneb mibrZanoT, Tqveno yovladuwmindesobav, orives dapatimreba? _ gvianRa aris. aqamde wavidodnen. _ mainc vecdebi, davrwmundebiT mainc. _ aTi Cemi razmeli waiyvaneT da kargad gaCxrikeT orive saxli. _ axlav geaxlebiT, Tqveno brwyinvalebav. _ da roSfori sirbiliT gavarda

kabinetidan. marto darCenili kardinali cota xniT Cafiqrda. mere erTxel kidev daawkaruna

zari. Semovida igive oficeri. _ ubrZaneT, tusaRi Semoiyvanon! xelmeored Seiyvanes bonasie. kardinalma aniSna oficers da isic gavida. _ Tqven tyuili miTxariT! _ mimarTa mkacri kiloTi kardinalma. _ me mogaxseneT tyuili? Tqvens yovladuwmindesobas? _ Tqveni coli voJiraris da la harpis quCebze farTlis vaWarTan ki ar

dadioda... _ maS visTan dadioda, RmerTo Zliero? _ qalbaton de SevrezTan da hercog bukingamTan. _ marTali gaxlavT, marTali! _ wamoiZaxa bonasiem da gaaxsenda, rac ki icoda: _

marTalsa brZanebs Tqveni yovladuwmindesoba. gana ara, ramdenjerme vuTxari Cems

Page 96: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

96

cols: Zneli warmosadgenia magisTana mSvenier saxlebSi cxovrobdnen-meTqi Seni tilos vaWrebi, miT ufro, rom arc erTs ara hqonda firmis niSani, razedac yovelTvis sicil-xarxariT mipasuxebda. oh, Tqveno brwyinvalebav, _ SesZaxa bonasiem da ucbad daiCoqa kardinalis winaSe, _ oh, Tqvena brZandebiT Cveni kardinali, didebuli, diadi kardinali, geniosi adamiani, romelsac Tayvansa scems mTeli qveyana.

didi da sasaxelo ar iyo bonasiesTana gulubryvilo kacis gadmobireba, magram erTi wamiT mainc Zalian nasiamovnebi darCa misi yovladuwmindesoba. magram maSinve TiTqos raRaca axalma azrma gaurbina gonebaSio, sicilma auSala tuCebi, xeli gauwoda muxlmoyrils da uTxra:

_ adeqiT, Cemo megobaro! patiosani kaci yofilxarT. _ xeli gamomiwoda kardinalma! Cemi xeliT Sevexe wminda kardinalis xels! _

yviroda bonasie, _ Tavis megobrad maxsena didebulma moRvawem? _ diax, Cemo megobaro, diax! _ miugo kardinalma im mSobliuri tkbili xmiT,

romliTac sargeblobda xolme xandaxan, da Tu moatyuebda vinmes, moatyuebda marto mas, vinc kardinals ar icnobda _ radgan ase usafuZvlod gamtyunebdnen da cilsa gwamebdnen, maS samagieroc gergebaT. hoda, ai, miiReT Cemgan es parki, asi pistolia Sig da mapatieT.

_ me vapatio Tqvens brwyinvalebas? _ Sehyvira bonasiem. fulis aRebaze yoymanobda, eWvi ar aris, dacinvisa eSinoda.

_ sruli ufleba gqondaT dageWireT da axlac sruli ufleba gaqvT ubrZanoT: mtanjon, mawamon, CamomaxrCon. Tqven brZandebiT qveynis mmarTveli da, rac unda damemarTos, sul patara, mokle sityviTac ki ver vityvi me Tqvens samduravs. me unda gapatioT Tqven? ara, Tqveno brwyinvalebav, mgoni, mexumrebiT an damciniT.

_ ah, Cemo keTilo bonasie! didsulovnebas iCenT am saqmeSi. kargad vxedav da Zalianac gmadlobT. maS, ase, am parks jibeSi CaidebT da ise gamomeTxovebiT, rom ukmayofilebis iotisodenac araferi wagyvebaT.

_ aRtacebuli mivdivar, Tqveno brwyinvalebav. _ maS, mSvidobiT! ara, ukeT rom vTqvaT, naxvamdis. imedi maqvs, kidev vnaxavT

erTmaneTs. _ rodesac ki moisurvebs Tqveni brwyinvaleba! Tqveni mona-morCili gaxlavarT,

Tqveno yovladuwmindesobav! _ Zalian xSirad, darwmunebuli brZandebodeT, radgan uaRresad momxiblavad

meCvena TqvenTan baasi. _ oh, Tqveno yovladuwmindesobav. _ maS, naxvamdis, batono bonasie, naxvamdis! xeliT aniSna kardinalma gamoTxoveba. bonasie moixara da Tavi miwamde daukra,

mere ukansvliT karamde mivida da wina oTaxSi gavida, axla iqidan moesma kardinals bonasies xma, romelic giJiviT gahyviroda aRtacebuli: _ gaumarjos mis brwyinvalebas! gaumarjos mis yovladuwmindesobas! gaumarjos didebul kardinals!

kardinali RimiliT ismenda baton bonasies aRtacebuli grZnobiT gamowveul SeZaxilebs, ukve Sors ikargeboda misi yvirili da kabinetamde veRar aRwevda. kardinalma kmayofilebiT warmoTqva:

_ Zalian kargi! erTi kaci kidev miemata dReidan maT ricxvs, vinc sicocxles gaswiravs CemTvis. _ da uaRresi yuradRebiT kvlav laroSelis gaSlil did rukas dauwyo sinjva, romelic, rogorc ukve vTqviT, Tavis samuSao magidaze hqonda gadafarebuli. xelSi fanqari eWira da xazebiT niSnavda adgilebs, sadac unda gaekeTebinaT didmniSvnelovani sagubari, rom Tvrameti Tvis Semdeg navsadguri daeketaT alyaSemortymuli qalaqisaTvis.

Page 97: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

97

Rrmad Cafiqrebuli da strategiuli mosazrebebiT gatacebuli dascqeroda rukas, rodesac kari gaiRo da kabinetSi roSfori Sevida.

_ ha, ras ityviT? _ wamoiZaxa sixaruliT kardinalma da iseTi siswrafiT wamoxta, rom cxadi iyo, Zalian did mniSvnelobas aZlevda roSforisadmi mindobil davalebas.

_ marTlac, erT-erT im saxlSi, romelic Tqvenma yovladuwmindesobam daasaxela, mdgara qali, ase, ocdaeqvs-ocdarva wlisa, da kaci _ ocdaTxuTmet-ormoci wlisa. magram qali wuxel wasula da kaci _ dRes dilas, _ upasuxa roSforma.

_ isini yofilan! _ Sehyvira kardinalma da saaTs Sexeda, _ gvian aris, dadevneba amao iqneba. qalbatoni de Sevrezi turSi brZandeba, bukingami ki bulonSi, Tu daveweviT, isev londonSi.

_ ras mibrZanebT, Tqveno yovladuwmindesobav? _ rac moxda, imaze krinti ar dasZraT! sruliad damSvidebuli brZandebodes

dedofali, sruliad uSiSrad, aramc da aramc ar gaagebinoT, rom Cven viciT misi saidumloeba. dae, fiqrobdes, rom raRac SeTqmulebis gamoZiebas vawarmoebT. damiZaxeT kancler segies.

_ im kacs ra uyaviT, Tqveno yovladuwmindesobav? _ vin kacs? _ SeekiTxa kardinali. _ bonasies. _ rogorc mindoda, ise iqneba swored. jaSuSad gveyoleba, Tavisive cols

uTvalTvalebs. grafma roSforma mdablad daukra Tavi imis dasamtkiceblad, rom swamda da

aRiarebda Tavisi mbrZaneblis upiratesobas, da segies dasaZaxeblad gavida. marto darCenili kardinali isev skamze dabrZanda, patara werili dawera,

dabeWda Tavisi piradi beWdiT, da kvlav zari daawkaruna. meoTxed Semovida oficeri.

_ damiZaxeT vitres! _ ubrZana kardinalma, _ da acnobeT, wasasvlelad moemzados.

cota xnis Semdeg kardinalis win gamoiWima gasamgzavreblad gamzadebuli dabarebuli kaci, romelsac maRali waRebi ecva da dezebi ekra.

_ axlave londonSi unda waxvideT, vitre! Zalian saswrafod. gzaSi erT wams arsad dadgebiT. am werils miledis miarTmevT. ai, esec fulis misaRebi baraTi. Cems molaresTan mixvalT da oras pistols miiRebT... magdensave miiRebT, Tu eqvsi dRis Semdeg dabrundebiT da kargad amisrulebT am davalebas.

xmis amouReblad, madlobis uTqmelad, daukra Tavi Sikrikma. CamoarTva werili, orasi pistolis baraTi da swrafad gavida.

ai, ra ewera werilSi: `miledi, Tqvenc daeswariT pirvelsave bals, sadac hercogi bukingami iqneba,

kamzolze almasis Tormeti burnuki eqneba. miuaxlovdiT da ori CamosWeriT. dauyovnebliv macnobeT, rogorc ki xelT geqnebaT es ori burnuki~.

XV

marTlmsajuleba da mxedroba meore dRes, am ambebis Semdeg, aTosi kvlav arsad Canda. d'artanianma da

porTosma es ambavi baton de trevils moaxsenes.

Page 98: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

98

rac Seexeba aramiss, man xuTi dRis Svebuleba aiRo da, rogorc ambobdnen, ruanSi wavida ojaxuri saqmeebis mosagvareblad.

batoni de trevili Tavisi razmelebis mama iyo. vinc unda yofiliyo, yvelaze ukanaskneli an naklebad cnobilic ki, raki muSketeris tanisamosi emosa, de trevilis daxmarebisa da Svelis iseTive imedi hqonda, rogoric Tavisi RviZli Zmisa.

batoni de trevili maSinve wavida sisxlis samarTlis mTavari msajulis sanaxavad da misi daxmarebiT miagno aTosis sapyrobiles, _ for-levekis cixes.

aTosmac gaiara yvela is mZime gancda, romelic sawyal bonasies TavgadasavalSi vuCveneT mkiTxvels.

mkiTxveli ukve icnobs bonasiesa da aTosis Sexvedris scenas. aToss im dRemde ar hqonda gamomJRavnebuli Tavisi vinaoba, eSinoda, d'artaniani ar daiWiron da saqmec daumTavrebeli ar darCeso. marto im dRes gamoacxada, rom is ar iyo batoni d'artaniani. amas isic daumata, rom arc baton bonasies icnobda, arc qalbaton bonasies, rom arc erTi arasodes ar unaxavs da arc dalaparakebia. Ramis aTi saaTi sruldeboda, rodesac is Tavisi megobris d'artanianis sanaxavad misuliyo da manamde ki baton de trevilTan sadilad yofiliyo, risTvisac oci mowmis dasaxeleba SeeZlo. daasaxela kidec ramdenime cnobili pirovneba, sxvaTa Soris, hercogi de la tremulic.

meore gamomZiebelic, rogorc pirveli, gancvifrebuli darCa am muSketeris ubralo da mtkice gancxadebiT. didi imedi hqonda, rom aTosze mainc amoiyrida mxedrebis javrs, romlebic sicocxles umwarebdnen marTlmsajulebis moxeleebs. magram mowmed dasaxelebuli gvari trevilisa da tremulisa Cafiqrebas da gansjas moiTxovda.

aTosic, bonasiesaviT, kardinalTan gagzavnes, magram, saubedurod, kardinali mefesaTn brZandeboda luvrSi.

es swored im dros moxda, rodesac baton de trevils sisxlis samarTlis msajuli da for-levekis sapatimros ufrosi enaxa, magram aTosi versad epova da isic mefesTan wasuliyo.

baton de trevils, rogorc muSketerebis kapitans, yovelTvis SeeZlo mefis sanaxavad Sesvla, ra droc unda yofiliyo.

mkiTxvelma ukve icis, rogor emdureboda mefe dedofals, miT ufro, rom metad cbierad agulianebda mefes kardinali, romelic amgvar oinebSi qalebs ufro ejibreboda, vidre kacebs. mefis ukmayofilebis erTi umTavresi mizezTagani iyo dedoflis megobroba qalbaton de SevrezTan. es ori qali ufro metad awuxebda mefes, vidre omi espaneTTan, mourigebloba inglisTan da finansuri gaWirveba. mefe darwmunebuli iyo, rom qalbatoni de Sevrezi exmareboda dedofals ara marto politikur saqmeebSi, aramed mijnurobis kvanZebSi da samarcxvino siyvarulSic.

kardinalis pirvelive sityvam imis Sesaxeb, rom qalbatoni de Sevrezi, romelic turSi gadasaxlebuli egulebodaT, parizSi brZanebula mTeli xuTi dRe da am xnis ganmavlobaSi Tvali auxvevia policiisaTvis, saSineli brazi mohgvara mefes. Jiniansa da verag mefes mainc surda, rom misTvis ludoviko samarTliani da ludoviko ubiwo ewodebinaT.

kardinalma isic daumata, rom parizSi Camosvlis garda qalbaton de Sevrezs miwer-mowera moewyo dedofalTan im saidumlo saSualebiT, romelsac im dros jadoqrobada sTvlidnen. moaxsena, rom SeTqmulebis kvanZs miagno da male aRmoaCenda am SeTqmulebis namdvil damnaSaveebs; magram swored im dros, rodesac dedoflis mier qalbaton de SevrezTan gagzavnili mociquli unda Caegdo xelSi... erTma muSketerma gabeda mTavrobis winaaRmdegoba da xmalamoRebuli daeria marTlmsajulebis brZanebis patiosnad aRmasrulebel moxeleebs, romlebsac

Page 99: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

99

davalebuli hqondaT, sruli miudgomlobiT gamoeZiaT da ganexilaT es saqme da Semdeg mefisaTvis moexsenebinaT... aq ki ukve Tavi veRar Seikava ludoviko mecametem, wamovarda da dedoflis oTaxisaken gadadga erTi nabiji im fermixdili da Camunjebuli aRSfoTebiT, romelic ise daimorCilebda xolme mefes, rom uaRres avkacobasac ki Caadeninebda.

ukve ganrisxebuli iyo mefe, xolo kardinals jer ar exsenebina hercogi bukingami.

am dros batonma de trevilma kari SeaRo da mefesTan Sevida. mefis daRvremili saxis danaxvam da kardinalis iq yofnam daarwmuna de

trevili, rom aq raRac unda momxdariyo, da kaJiviT gamagrda. ludoviko mecametes ukve xeli daedo karis saxelurisaTvis, gaRebas apirebda,

magram de trevilis fexis nabijebis gagonebaze ukan mobrunda. _ swored droze moxvediT, batono, _ uTxra wyromiT de trevils mefem, _

Zalian ambebi mesmis Cemi muSketerebis raindobaze... _ mec Zalian ambebi minda movaxseno Tqvens yovladudidebulesobas

marTlmsajulebis moxeleebis raindobaze. _ vera gamigia ra! _ Tqva medidurad mefem. _ maqvs pativi movaxseno Tqvens yovladudidebulesobas, _ ganagrZo de trevilma

imave kiloTi, _ rom zogierTi gamomZiebeli da policiis moxele, miuxedavad imisa, rom Zalian pativsacemi xalxia, rogorc etyoba, ver itans samxedro pirebs. imdenad gaTavxeddnen, rom gabedes erT ojaxSi Cemi muSketeris dapatimreba. xalxiT savse quCaSi gaatares, rogorc tusaRi da for-levekis cixeSi Caagdes raRac brZanebiT, romelic vTxove da ar maCvenes. diax, cixeSi Caagdes erTi Cemi muSketeri, ukeT rom vTqvaT, erTi Tqveni muSketeri, umwikvlo yofaqcevis kaci, saxelganTqmuli Tavisi patiosnebiT, romelsac aseve patiosan kacad icnobs Tqveni yovladudidebulesoba, _batoni aTosi.

_ aTosi, _ gaimeora mefem uneburad, _ diax, marTalia, me vicnob aToss. _ iqneba keTili ineboT da gaixsenoT, Tqveno yovladudidebulesobav, _

ganagrZo batonma de trevilma, _ is muSketeri gaxlavT aTosi, romelmac TqvenTvis cnobil samwuxaro duelSi ase mZimed dasWra batoni kauzaki... marTla, Tqveno yovladuwmindesobav, _ mimarTa de trevilma kardinals, _ xom mTlad ganikurna batoni kauzaki?

_ diax, gmadlobT, _ miugo gabrazebulma kardinalma da tuCze ikbina. _ batoni aTosi erTi Tavisi megobris sanaxavad misula, magram is megobari Sin

ar daxvedria, _ ganagrZo de trevilma, _ bearneli gaxlavT, ymawvili biWi, baton de zesaris razmeli. is iyo, Sevida Turme Tavisi megobris oTaxSi da jer wignic ki ar aeRo, raTa kiTxviT gaetarebina dro megobris mosvlamde, rom uceb jariskacebma alya Semoartyes saxls da kari Seamtvries...

kardinalma aniSna mefes, es im saqmis gamo, romelsac me mogaxsenebdiTo. _ viciT, batono viciT, _ upasuxa mefem, _ Cvens sasikeTod warmoebda eg

yvelaferi. _ maS, Cemi udanaSaulo muSketeris daWerac Tqvens sakeTildReod iqneboda? _

upasuxa de trevilma. _ sruliad udanaSaulo muSketeri mkvleliviT Caayenes or kacs Sua da Tavxed brboSi gaatares, adamiani, romelsac aTjer mainc daunTxevia Tavisi sisxli Tqveni udidebulesobis sakeTildReod da kvlavac yovelTvis mzad iqneba aseve TavganwirviT emsaxuros Tavis mefes.

_ rogor? _ wamoiZaxa dabneulad mefem, _ nuTu ase iyo saqme? _ baton de trevils is ar mouxsenebia, mefeo, _ daiwyo kardinalma uaRresad

gulgrili xmiT, _ rom is udanaSaulo muSketeri, is patiosnebiT aRsavse vaJbatoni, Sepyrobamde erTi saaTiT adre xmliT daeria oTx Cem mier gagzavnil

Page 100: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

100

moxeles, romlebsac davalebuli hqondaT, gamoeZiaT erTi metad didmniSvnelovani saxelmwifo saqme.

_ magis damtkiceba dasWirdeba Tqvens yovladuwmindesobas, _ mimarTa de trevilma gaskonuri gulwrfelobiT da mxedruli daurideblobiT, _ radganac erTi saaTiT adre, manam Tavis megobarTan mividoda, batoni aTosi CemTan gaxldaT sadilad. sadilis Semdegac CemTan darCa hercog de la tremulTan da graf de SalesTan baasiT garTuli, da aTis naxevramde SerCa.

mefem kardinals gadaxeda. _ namdvils oqmi gvetyvis, _ Tqva kardinalma xmamaRla, im SekiTxvis pasuxad,

romelic mefem TvalebiT dausva. _ dazaralebulma moxeleebma Seadgines es oqmi, ai, inebeT, Tqveno yovladudidebulesobav.

_ nuTu marTlmsajulebis moxeleebis mier Sedegnili oqmi dasajerebeli gaxlavT, da mxedris patiosani sityva ki ara? _ upasuxa amayad de trevilma.

_ kargiT, kargiT, trevil, gaCumdiT, _ uTxra mefem. _ Tu Tqvens yovladuwmindesobas eWvi aqvs Cems romelime muSketerze, _ mainc ar

daiSala de trevilma, _ sakmaod cnobili gaxlavT samarTlianoba baton kardinalisa da amitom me TviTon vTxov gamoZiebas.

_ im saxlSi, romelSic gamosaZieblad mividnen marTlmsajulebis moxeleebi, _ ganagrZo isev gulcivad kardinalma, _ erTi bearneli cxovrobs, mgoni, muSketerebis megobari unda iyos.

_ d'artanians brZanebT, Tqveno yovladuwmindesobav? _ me im ymawvil kacs mogaxsenebT, romelsac Tqven Zalian swyalobT, batono de

trevil. _ diax, Tqveno yovladuwmindesobav, sruli simarTlea. _ rogor ggoniaT, iqneba im ymawvilma kacma urCia avi? _ vis? aToss? romelic erTiorad ufro xnieria? _ Seawyvetina de trevilma, _

ara, batono, ara, da egec rom ar iyos, batonma d'artanianmac CemTan gaatara is saRamo.

_ manac TqvenTan? _ iucxova kardinalma, _ maS, sul TqvenTan yofila im saRamos mTeli qveyana!

_ nuTu Cemi sityva saeWvod miaCnia Tqvens uwmindesobas? _ uTxra sibraziT awiTlebulma de trevilma.

_ oh RmerTma damifaros! _ miugo kardinalma, _ oRond, es miTxariT, romel saaTze iyo d'artaniani TqvenTan?

_ SemiZlia sruli sizustiT mogaxsenoT, radgan CemTan rom Semovida, saaTs Sevxede da vnaxe, rom aTis naxevari iyo, Tumca me dagvianebulad meCvena.

_ rodis gavida Tqveni sasaxlidan? _ TerTmetis naxevarze, Tqveni oqmis Sedgenidan erTi saaTis Semdeg. _ kargi, magram... _ miugo kardinalma, romelsac eWvSeuxeblad miaCnda de

trevilis simarTle da grZnobda, rom xelidan usxlteboda gamarjveba, _ kargi, magram aTosi xom iq daiWires, swored mesaflaveebis quCaze, d'artanianTan.

_ gana akrZaluli gaxlavT megobarTan misvla? gana akrZaluli gaxlavT Cemi razmis muSketerisTvis Zmuri ganwyobileba de zesaris razmelTan?

_ diax, radganac saeWvoa is saxli, romelSic cxovrobs misi megobari. _ saeWvo aris is saxli, trevil, _ uTxra mefem, _ iqneba Tqven arc ki icodiT? _ diax, mefeo, ar vicodi, Tu is saxli saeWvo iyo, magram SeiZleba saeWvo ar

iyos is bina, romelic d'artanians uWiravs, radgan gabedviT SemiZlia mogaxsenoT, rom qveynad ar unda moipovebodes misebr erTguli, Taganwiruli msaxuri Tqveni yovladudidebulesobisa da Rrmad Tayvanismcemeli baton kardinalisa.

Page 101: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

101

_ es is d'artaniania, Jusaki rom daWra amas winaT im ubedur SetakebaSi, karmelistebis monastris kedlebTan? _ hkiTxa mefem da Tan kardinals gadaxeda, romelsac saxeze sibrazis ali moedo.

_ meore dRes ki _ bernaJu! diax, mefeo, diax, swored is gaxlavT. brwyinvale mexsiereba aqvs Tqvens yovladudidebulesobas.

_ axla ra gadawyvetilebas viRebT? _ ikiTxa mefem. _ es ufro Tqveni saqme gaxlavT, mefeo, vidre Cemi, _ miugo kardinalma. _ me

vamtkiceb danaSauls. _ me uarvyof, _ miugo de trevilma, _ mis yovladudidebulesobas hyavs

msajulebi, de, msajulebma gaarCion saqme. _ Zalian kargi, _ mouwona mefem, _ msajulebs gadavceT saqme, maTi xelobaa

gamoZieba da gamoiZion! _ gamoiZion! _ Tqva de trevilma _ magram, marTla samwuxaroa, rom ubeduri dro

dagvidga. wmindaniviT umwikvlo, saTnoebiT aRsavse adamiani, mainc uzrunvelyofili ar aris Seuracxyofisa da devnisagan. unda mogaxsenoT, rom Zalian dagvemdureba Cveni mxedroba, me amas ver dagimalavT, Tu policiis saqmis gamo, Tqveni risxvisa da sasjelis sagnad gaxdiT.

sifrTxile aklda am sityvas, magram Tavisi ganzraxva hqonda de trevils, _ afeTqebis gamowveva undoda, radgan naRmi qmnis cecxls, cecxli ki _ sinaTles.

_ policiis saqmis gamoo? _ Sehyvira mefem, romelsac gulSi moxvedroda de trevilis sityva, _ policiis saqmis gamo? mere, Tqven iciT raime, batono, mag saqmisa? Tqven Tqvens muSketrebs mouareT da guls nu miwuxebT. Tqven rom yuri gigdoT kacma, erTi muSketeris policiaSi daWeriT mTeli safrangeTi safrTxeSi Cavardeba. amdeni davidaraba erTi muSketeris gamo? me kidev aTs davaWerineb, dalaxvros RmerTma! ass, mTel razms! da xmis amoRebac aravin gabedos.

_ raki Tqveni yovladudidebulesobac eWvis TvaliT uyurebs muSketerebs, maS, damnaSaveni yofilan Cemi razmelebi da amitom, neba miboZeT, mefeo, Tqven CagabaroT Cemi xmali. eWvi ar aris, jer Cems razmelebs dasdo brali batonma kardinalma, xolo Semdeg me damdebs brals. is mirCevnia, me TviTon Cavjde cixeSi aTosTan da d'artanianTan erTad, romelsac, ueWvelia, dRes-xval daapatimreben... _ moaxsena de trevilma.

_ haa, gaaTavebT Tu ara, gaskonelo kerpo? _ mimarTa mefem. _ mefeo, _ upasuxa imave gabedulebiT de trevilma, _ ubrZaneT, damibrunon Cemi

muSketeri, Tu ara da, samarTalSi miscen. _ samarTals gadaecema, _ uTxra kardinalma, _ maS, ase? miT ukeTesi, raki ase datrialda saqme, me vTxov Tqvens

yovladudidebulesobas, neba miboZoT, rom me TviTon vicavde Cems muSketers. mefes saubris gamwvavebisa SeeSinda. _ rom mis yovladuwmindesobas ar hqondes sawinaaRmdego... _ Tqva mefem. mixvda kardinali, ris Tqma surda mefes, da TviTon moaxsena: _ ukacravad, mefeo, magram Tu Tqvens yovladudidebulesobas eWvi epareba, rom

SeiZleba me piradi interesi mqondes raime, maSin monawileobas ar miviReb mag saqmeSi.

_ es miTxariT, _ mimarTa mefem de trevils, _ SemomficavT mamaCemis saxels, rom aTosi TqvenTan iyo im dros, rodesac es ambavi moxda da araviTari monawileoba ar miuRia?

_ vficav gansvenebuli mamiTqvenis didebul saxels! vficav Tqvens sicocxles, radgan Tqven brZandebiT amqveynad erTaderTi Cemi siyvaruli da saTayvanebeli, rom aTosi im dros CemTan gaxldaT da veraviTar monawileobas ver miiRebda.

Page 102: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

102

_ daufiqrdiT, mefeo, _ mimarTa kardinalma, _ ase rom gavaTavisufloT patimari, verasodes ver mivagnebT WeSmaritebas.

_ damSvidebuli brZandebodeT, batono kardinalo, aTosi arsad gaipareba, _ miugo de trevilma, _ aq iqneba da yovelTvis SesaZlebs gamocxaddes marTlmsajulebasTan, raTa pasuxi gasces maT kiTxvas. me miguleT amis Tavdebad.

_ marTlac, sad eSmakebSi gaipareba? _ daeTanxma mefe, _ yovelTvis vipoviT, roca ki daibarebT, rogorc batonma de trevilma mogaxsenaT da, garda amisa, _ daumata mefem xmis daSvebiT da Tan vedrebis TvaliT Sehyurebda kardinals, _ davamSvidoT sawylebi: es ufro Sesaferi iqneba Cveni politikisaTvis.

am sityvebma gaacina batoni riSelie. _ ubrZaneT, mefeo, Tqven gaqvT ufleba patiebisa. _ patieba sWirdeba mxolod damnaSaves, _ moaxsena de trevilma, romelsac

undoda, saboloo sityva misi yofiliyo. _ Cemi muSketeri ki udanaSaulo gaxlavT. es patieba ki ara, SebRaluli samarTlianobis aRdgena iqneba.

_ for-levekSia dapatimrebuli? _ hkiTxa mefem. _ diax, mefeo, da isic _ saidumlo sakanSi, TiTqos saSineli ram Caedinos. _ ai, dawyevla! _ buzRunebda mefe, _ modi Sena da... _ brZaneba ganTavisuflebisa, mefeo, da gaTavdeba saqme, _ gauadvila kardinalma.

_ me iseve, rogorc Tqven, vfiqrob, rom sakmarisze metia baton de trevilis Tavdeboba.

didi pativiscemiT daukra Tavi de trevilma, igi sixarulma Seipyro, Tumca mainc Relavda, radgan grZnobda, rom kardinalis mxriv jiuti winaaRmdegoba emjobineboda am moulodnel daTmobas.

mefem xeli moawera aTosis ganTavisuflebis brZanebas da de trevilic gamoeTxova.

im wams, rodesac karis gaRebas apirebda, megobrulad gaucina kardinalma da mefes uTxra:

_ sruli Tanxmoba sufevs Tqveni muSketerebis razmebis ufrossa da razmelebs Soris, mefeo. samsaxurisTvisac sasargeblo gaxlavT es Tanxmoba da yvelasaTvisac pativsacemi.

`saSinlad gadamixdis am gamarjvebas da Zalian Cqarac, _ ambobda de trevili, _ ukanasknel sityvas Tavis dReSi aravis daanebebs Cveni kardinali. unda avCqarde, radgan mefem SeiZleba aseve ucbad Seicvalos azri. bolos da bolos, bastiliis an for-levekis cixeSi xelaxla Casma gamoSvebuli kacisa ufro Zneli iqneba, vidre iq damwyvdeulis iqve datoveba~.

gamarjvebulis zeimiT Sevida de trevili for-levekis cixeSi da gaaTavisuflebina muSketeri, romelsac sapatimroSic ki ar moSoreboda Tavisi daudevroba.

d'artanianis naxvisTanave de trevilma igi gaafrTxila: _ Zalian gadarCiT am saqmes. xedavT, ra samagiero gagimzades Jusakis

daWrisaTvis?! axla bernaJus daWrisTvis elodeT samagieros. Zalian frTxilad unda iyoT, rom ar gimuxTlon.

marTali iyo de trevili kardinalisadmi aseTi undoblobis gamoCenaSi. fiqrobda, rom saqme jer gaTavebuli ar iyo. rogorc ki gavida muSketerebis kapitani da kari gaixura, kardinali mefesTan mivida da moaxsena:

_ axla, rodesac orni marto davrCiT, modiT, Tu Tqveni yovladudidebulesobis nebac iqneba, darbaislurad movilaparakoT Cvens saqmeze... mefeo, bukingami parizSi gaxldaT xuTi dRe da mxolod dRes diliT wavida.

Page 103: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

103

XVI

aq moTxrobilia, Tu rogor amaod eZebda zars kancleri segie, raTa winandeburad daereka

SeuZlebelia im STabeWdilebis warmodgena, romelic ludoviko mecameteze am

ramdenime sityvam moaxdina. sisxli TavSi auvarda, mere gayviTlda, kardinalma maSinve igrZno, rom erTi xelismoqneviT daibruna, rac sabolood dakargulad miaCnda.

_ bukingami parizSi? _ Sehyvira mefem, _ mere, ra undoda? risTvis mobrZandeboda?

_ nuTu ar iciT? Tqvens mtrebTan _ hugenotebTan da espanelebTan undoda SeTanxmeba.

_ ara, RmerTsa vficav, ara! Cemi Sercxvena undaT da amisaTvis SeTqmulebas awyoben qalbaton de SevrezTan, qalbaton de longvilTan da kondeebTan!

_ oh, mefeo, ras ar warmoidgenT! metismetad keTilgonieria dedofali da Zalianac uyvars Tqveni yovladudidebulesoba.

_ susti qmnilebaa qali, batono kardinalo, _ miugo mefem, _ rac Seexeba siyvaruls, me Cemi azri maqvs amis Sesaxeb.

_ miuxedavad magisa, me mainc vamtkiceb, rom bukingami politikuri ganzraxviT iyo parizSi, _ Tqva kardinalma.

_ me ki darwmunebuli gaxlavarT, rom sul sxva ganzraxva hqonda, batono kardinalo. magram, Tu daaSava rame dedofalma, vai misi brali!

_ ah, marTla, _ daiwyo kardinalma, _ Tumca WiriviT mezizReba maggvar Ralatze Cemi fiqris SeCereba, magram Tqvenma yovladudidebulesobam momagona erTi garemoeba: Tqveni brZanebis Tanaxmad, qalbatoni de lanua davkiTxe ramdenjerme. am dilas miTxra, rom guSinwin Rame Zalian gvian daiZina dedofalma. dRes diliT bevri itira da mTeli dRe raRacas werdao.

_ aki vTqvi! _ wamoiZaxa mefem, _ mas swerda, raRa Tqma unda. kardinalo, dedoflis naweri minda!

_ mere, rogor gamovarTvaT, mefeo? me mgonia, rom verc Tqven ikisrebT da verc me amgvari davalebis asrulebas.

_ marSal d'ankris cols rogor gamoarTves werilebi? _ Sehyvira mefem saSineli gabrazebiT, _ gaCxrikes misi ganjinebi da bolos TviTon is qalbatonic.

_ marSal d'ankris coli marSal d'ankris coli gaxlavT da sxva araferi, viRac bedis maZiebeli florencieli. Tqveni yovladudidebulesobis meuRle ki safrangeTis dedofalia, espaneTis mefis asuli, maSasadame, dedofalTa Soris uaRresad didebuli.

_ miT ufro ar epatieba danaSauli! ramdenadac metad daiviwya maRali mdgomareoba, romelic bedma arguna, imdenad metad daeSva. didi xania gadawyvetili maqvs, sabolood movspo politikisa da siyvarulis yvela es patara xrikebi... viRac de la porti hyavs dedofals...

_ ramdenadac me vici, swored isaa umTavresi zambara am xrikebisa _ moaxsena kardinalma.

_ maS, Tqvenc CemsaviT fiqrobT? mRalatobs dedofali? _ hkiTxa mefem. _ me vfiqrob da kvlav movaxseneb Tqven yovladudidebulesobas, rom dedofali

raRac SeTqmulebas umzadebs Tavis mefes. magram is ki ar miTqvams, TiTqos Tavisi saxelis Sercxvenas apirebdes.

Page 104: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

104

_ me ki gadaWriT geubnebiT! geubnebiT, rom me dedofals ar vuyvarvar, geubnebiT, rom sxva uyvars, geubnebiT, rom is uyvars, is Sercxvenili bukingami! ratom ar daaWerineT, manam parizSi iyo?

_ rogor davaWerinebdi hercogs? inglisis mefis mTavar ministrs? ras brZanebT magas? xom SevrcxviT mTel qveyanaze! erTic vnaxoT, marTla safuZvliani gamodges Tqveni eWvebi, rac me dResac SeuZleblad mimaCnia. mTel qveyanas moedeba Cveni sircxvili.

_ Tuki ise iqceva, rogorc mawanwala, rogorc yaCaRi? unda... TviTonve Sewyvita Tavisi sityva ludoviko mecametem, imiT SeSinebulma, ris

Tqmac ver gabeda. kardinals ki waegrZelebina kiseri da mouTmenlad eloda mefis bageebze SemSral sityvas, magram amaod.

_ ra unda gveqna? _ araferi, _ upasuxa mefem, _ araferi. es mibrZaneT, Tvalyuri geWiraT, rac xani

parizSi iyo? xom arsad agcdeniaT? _ ara, mefeo. _ bina sad hqonda? _ la harpis quCa #75-Si. _ eg sad aris? _ luqsemburgis mxares. _ darwmunebuli brZandebiT, rom erTmaneTi ar unaxavT mas da dedofals? _ darwmunebuli gaxlavarT, mefeo, rom dedofali wmindad asrulebs Tavis

movaleobas. _ diax, magram mimowera ki hqondaT! vis swerda dRes dedofali, Tu ara imas?

kardinalo, is werili unda maCvenoT. _ mogaxseneT, mefeo... _ radac unda dagvijdes, werili minda! _ unda mogaxsenoT, rom... _ maS, Tqvenc mRalatobT, batono kardinalo, yovelTvis ase rom

ewinaaRmdegebiT Cems survils? iqneba Tqvenc migimxres espanelebma da ingliselebma, qalbaton de SevrezTan da dedofalTan erTad?

_ mefeo, me ki megona, rom daculi gaxldiT maggvari eWvianobisagan, _ upasuxa amooxvriT kardinalma.

_ batono kardinalo, xom moismineT Cemi naTqvami? me unda vnaxo is werili. _ erTaderTi saSualeba gaxlavT... _ ra saSualeba? _ marTlmsajulebis kanclers, baton segies davavaloT magis asruleba. es saqme

swored misi movaleobis farglebSia. _ ubrZaneT, axlave daibaron. _ CemTan unda gaxldes, mefeo, vTxove, Cemken gamoevlo, da TqvenTan mosvlis

gamo, brZaneba davtove, damicados. _ maS, axlave aq moiyvanon. _ asrulebuli iqneba brZaneba Tqveni yovladudidebulesobisa, magram... _ magram ra? _ magram, SeiZleba, dedofalma ar inebos damorCileba. _ ar inebos Cemi brZanebis damorCileba? _ diax, ar daijerebs, rom mefis brZanebaa. _ maS, eWvic rom ara hqondes ra, axlave waval da me TviTonve Sevatyobineb. _ imedi maqvs, ar daiviwyebs Tqveni yovladudidebulesoba, rom me gavakeTe

yvelaferi ganxeTqilebis Tavidan asacileblad.

Page 105: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

105

_ diax, batono, vici, metad Semwynarebeli brZandebiT dedoflisa, iqneba metismetad Semwynarebelic. magram gafrTxilebT, amaze Cven SemdegSi gveqneba baasi.

_ rodesac keTilinebebs Tqveni yovladudidebulesoba. oRond, me yovelTvis bednieri viqnebi da amayi, Tu movaxerxe da veRirse Tqvens da safrangeTis dedoflis keTilganwyobilebas.

_ kargi, kardinalo, kargi! manamde ki gagzavneT vinme marTlmsajulebis kancleris mosayvanad, me dedofalTan Seval.

oTaxidan gavida ludoviko mecamete da dedoflis oTaxisken mimavali derefnis kari SeaRo.

dedofals gars exvia Tavisi amala, qalbatoni de gito, qalbatoni de sable, qalbatoni de monbazoni da qalbatoni de gemene. erT kuTxeSi mikunWuliyo espaneli dona estefania, romelic dedofals madrididan gamohyva. qalbatoni de gemene wigns kiTxulobda da yvelani yuradRebiT ismendnen, garda dedoflisa, romelsac, piriqiT, im ganzraxviT moewyo es kiTxva, rom SesZleboda, mTeli Tavisi arsebiT fiqrebs miscemoda.

dedoflis fiqrebs oqro mohfenoda siyvarulis ukanaskneli tkbili aTinaTiT, magram mainc mware iyo da dasaRonebeli. dedoflisadmi ndoba dahkargoda mis qmars, SeZulebuli hyavda kardinals, romelic yvelgan uTvalTvalebda, ver moenelebina, rom dedofalma uaryo misi, viTom ufro tkbili siyvaruli da Tavisi dedamTilis, mariam mediCis magaliTs mihbaZa.

devnili iyo dedofali da xedavda, rogor uRupavdnen misTvis Tavdadebul, erTgul msaxurebs, ndobiT aRWurvil guliTad megobrebs, mis sayvarel mxevlebs. ubedur borotsvians hgavda dedofali; ubedurebiT avsebda, rasac ki xels Seaxebda. kargi TvaliT rom gadaxedavda vinmes, vinc unda yofiliyo, igi usaTuod kardinalis msxverpli gaxdeboda. qalbatoni de Sevrezi da qalbatoni de verne gandevnil iyvnen parizidan, de la portic ar umalavda Tavis mfarvels, rom dRe-dReze moeloda dapatimrebas.

swored am sevdian fiqrebs miscemoda dedofali, rodesac mefem misi darbazis kari SeaRo da Sevida.

maSinve Sewyda wignis kiTxva, fexze wamodgnen qalebi. darbazSi samariseburi siCume Camovarda.

mefe aravis misalmebia, ise Sevida darbazSi. pirdapir mivida dedofalTan, win gamoeWima da Secvlili xmiT uTxra:

_ Tqven geaxlebaT, qalbatono, marTlmsajulebis kancleri da is gagacnobT Cems davalebas.

ubeduri dedofali, romelsac mudam gayriT, gandevniT da samarTalSi micemiTac ki emuqrebodnen, gafiTrda, Tavi ver Seikava da hkiTxa:

_ ra saWiroa kancleris gamogzavna? ra unda miTxras kanclerma iseTi, rom Tqven TviTon ar SegeZloT Tqma?

mefem pasuxi ar aRirsa, quslebze Semotrialda da karisken gabrunda. TiTqmis maSinve Sevida damcveli razmis kapitani batoni de gito da dedofals

kancleris mosvla moaxsena. kanclers darbazSi mefe ar daxvda; misi yovladudidebulesoba sxva kariT

gavida. kancleri darbazSi Sevida saxeawiTlebuli, naZaladevi RimiliT. am kacs Cven

kidev SevxvdebiT am istoriaSi da amitom, vfiqrobT, cudi ar iqneba, mkiTxvelma axlave inebos misi gacnoba.

Zalian moqnili kaci iyo es kancleri. parizis RvTismSoblis taZris moZRvarma de roS le-malma, kardinalis yofilma msaxurma, urCia mis yovladuwmindesobas

Page 106: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

106

baton segies samsaxurSi miReba, rogorc sando da moxerxebuli pirovnebisa. kardinalma miiRo da metismeti kmayofilic darCa misi samsaxuriT.

cudi xmebi dadioda baton segies Sesaxeb. ai, sxvaTa Soris, erTi: mudmiv qeifSi gaetarebina ymawvilkacoba da Semdeg monasterSi Sesuliyo

siymawvilis codvebis mosananieblad. magram sawyalma codvilma am wminda saxlSi SesvliT ver moaxerxa swrafad moeketa monastris karebi, rom Sig ar Sesuliyvnen is vnebani, romlebsac monasterSi emaleboda. Tavs ar anebebdnen codviT savse sulis wamwymedni da manac gulwrfelad moaxsena monastris winamZRvars Tavisi gaWirveba. winamZRvarma moisurva, SeZlebisdagvarad, ganeSorebina morCilisagan avi, da urCia: rogorc ki igrZno macduris moaxloeba, maSinve zaris Toks mivardi da magrad darekeo. am xmis gagonebaze berebi mixvdebian, rom mavne suli misdgomia erT ZmaTagans da maSinve locvas daiwyebs mTeli monasterio.

es rCeva Zalian moewona momaval kanclers da axla wminda berebis locviTa da vedrebiT SeebrZola avsulebs. magram arc ase advilad Tmobs mavne suli adgils, sadac ukve Seuyvania Tavisi mecixovne jari. monasteri rom zaris rekvas axSirebda wminda berebis warmwymedi macduris gansadevnad, macduric ufro da ufro aZlierebda cdunebas. ise rom, dRedaRam Seuwyvetliv rekavda zari sruli xmovanebiT da auwyebda qveyanas daucxromel survils erTi codvilisas, romelic codvaTa ganSorebas cdilobda.

erTi wami aRar rCebodaT berebs dasasveneblad. ise gadioda mTeli dRe, rom monastris kibeze asvla-Camosvlis garda sxvas veRaras akeTebdnen. garda Ramisa da ciskris locvisa, iZulebulni iyvnen, ocjer mainc wamomxtariyvnen sawolidan, muxli moeyaraT TavianTi savanis filaqanze da vedrebiT eTxovaT yovladSemZleblis daxmareba.

gamourkveveli darCa, damarcxda am brZolaSi macduri Tu daiRalnen berebi da moaSlevines zaris rekva. asea Tu ise, sami Tvis Semdeg batoni segie monastridan gamovida, isev sazogadoebaSi gaeria da Tan miitana iseTi mZvinvare kacis saxeli, romlis dari jer qveyanaze ar yofila.

monastridan gamosvlis Semdeg sasamrTloSi Sevida moxeled da kardinalis partias miemxro, rac kargad amtkicebda mis gonierebas. mere kancleri gaxda. gulmodgined emsaxura kardinals, romelic sicocxles umwarebda dedoflis dedamTils da ukan ar ixevda dedoflis javris amosayreladac. kardinalis sruli ndobiT aRWurvili batoni segie axlac am ucnauri davalebis asasruleblad Sevida dedofalTan.

dedofali jer isev fexze idga, magram baton segies danaxvaze maSinve Tavis savarZelSi Cajda da qalebsac aniSna, TavianT baliSebze damsxdariyvnen. Semdeg segies mimarTa mediduri xmiT:

_ ra gindaT, batono, risTvis moxvediT? _ geaxeliT, raTa Tanaxmad mefis brZanebisa da im didi pativiscemis miuxedavad,

romelic yvela moxeles unda hqondes Tqveni yovladudidebulesobisadmi, mTlianad unda gavCxriko Tqveni qaRaldebi.

_ rogor, Cemi qaRaldebis gaCxreka gnebavT?! Cemi qaRaldebisa? mag sazizRrobisaTvis moxvediT?

_ mapatieT, qalbatono, dameTanxmebiT, am SemTxvevaSi me mxolod saSualeba gaxlavarT, mefis iaraRi. gana es aris, axla aq ara brZandeboda misi yovladudidebulesoba? gana ara gTxovaT TviTon mefem, momzadebuliyaviT Cems misaRebad?

_ maS, gaCxrikeT, batono, rogorca Cans, saSineli damnaSave vyofilvar. estefania, moarTviT Cemi magidebisa da qaRaldebis sacavis gasaRebebi.

Page 107: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

107

segiem formis gulisTvis gasinja dedoflis magida, radgan kargad icoda, iq ar Seinaxavda dedofali im mniSvnelovan werils, romelsac mTel dRes werda.

ocjer axada da daxura kanclerma dedoflis saidumlo yuTebi; axla saWiro iyo saqmis daboloeba, ese igi, TviTon dedoflis gaCxreka. amitom ana avstrielTan mivida da dabneulma, Secbunebulma moaxsena:

_ mxolod mTavari damrCa... _ ra? _ hkiTxa dedofalma, romelsac ver gaego, an ufro ukeT, ar undoda gaego

misi sityva. _ misi yovladudidebulesoba darwmunebuli brZandeba, rom dRes Tqven erTi

werili dagiweriaT, icis, rom is werili jer daniSnulebisamebr ar gagigzavniaT. aq arsada Cans is werili, arc Tqvens magidaSi da arc qaRaldebSi, namdvilad zed unda hqondes vinmes.

_ iqneba gabedoT da xeli SeaxoT Tqvens dedofals? _ Seutia ana avstrielma, wamodga, welSi gasworda da muqaris TvaliT daacqerda Tavxeds.

_ me Cemi mefis erTguli qveSevrdomi gaxlavarT, qalbatono, da gulmodgined vasruleb yovel mis brZanebas.

_ marTalia, marTali! _ Tqva dedofalma, _ erTgulad emsaxurebian mefes kardinalis jaSuSebi. erTi werili davwere dRes, jer ar gamigzavnia, ai, aq maqvs, _ da gulze daido Tavisi lamazi xeli.

_ maS, miboZeT eg werili, qalbatono. _ TviTon mefes mivarTmev, sxvas aravis! _ mefes rom ndomeboda mag werilis Tqvengan miReba, qalbatono, TviTonve

gTxovdaT da gamogarTmevdaT. me mogaxseneT da gimeorebT, rom davalebuli maqvs mag werilis mirTmeva, da Tu ar momcemT, maSin...

_ maSin ra? _ mefem damavala, wagarTvaT. _ rao? ra gsurT magiT TqvaT? _ brZaneba maqvs, yoveli saSualeba vixmaro, qalbatono, da ufleba maqvs, TviTon

dedofalic gavCxriko. _ saSinelebaa! _ Sehyvira dedofalma. _ nu maiZulebT, qalbatono, keTilad damamTavrebineT saqme. _ sazizRari Zaldatanebaa Tqveni saqcieli! nuTu ara grZnobT mag Tavxedobas? _ mefis brZanebas vasruleb, qalbatono, mapatieT. _ ara, me magas ver avitan! ara, sikvdili mijobs mag Seuracxyofas! _ Sehyvira

dedofalma, romelSic espanel da avstriel mefeTa sisxli boboqrobda; kanclerma mdablad daxara Tavi, mere dedoflisaken wavida im ganzraxviT, rom

iotisodenadac ki ara daeklo ra brZanebis asrulebisaTvis. sibrazis cremli waskda Seuracxyofil ana avstriels. rogorca vTqviT,

dedofali Zalian lamazi qali iyo. gaCxrekisas SeiZleba xeliT Sexeba dasWirveboda segies, magram mefe ise iyo bukingamisadmi eWviT gadareuli, rom amas aRar moerida.

kanclerma segiemac am wams TvalebiT Zebna monastris saswaulebrivi Toki, rom zari daereka da ganedevna macduri suli, magram Toki arsad iyo da raRas izamda, xeli aRmarTa, raTa Sehxeboda dedoflis mier miTiTebul adgils, sadac werili inaxeboda.

dedofalma erTi nabijiT ukan daiwia da ise gafiTrda, rom ifiqrebdiT, sikvdils veRar gadaurCebao. rom ar waqceuliyo, marcxena xeliT mis ukan mdgar magidas daeyrdno, marjvena xeliT gulispiridan dakecili qaRaldi amoiRo da kanclers gauwoda.

Page 108: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

108

_ ai, waiReT! aha! Cemi werili! _ Seutia nawyvet-nawyvetad, aTrTolebuli xmiT, _ waiReT da momSordiT, sazizRaro.

Tavis mxriv, baton kanclersac moreoda mRelvareba da TaviT fexebamde kankalebda. man werili CamoarTva, Tavi miwamde daukra da wavida.

gaixura kari Tu ara, dedofali wabarbacda, magram mxevlebi mieSvelnen da waqcevas gadaarCines.

kancleri maSinve mefesTan mivida da werili miarTva ise, rom erTi sityvac ar waekiTxa.

mefem akankalebuli xeliT CamoarTva es baraTi, eZeba misamarTi, romelic jerac ar iyo dawerili, feri ecvala, nel-nela gaxsna, mere, rodesac naxa, rom werilis pirveli sityva mimarTuli iyo espaneTis mefisadmi, swrafad gadaikiTxa. am werilSi mocemuli iyo kardinalis damxobis mTliani gegma. dedofali swerda Tavis Zmasa da avstriis imperators, romlebic Seuracxyofilni iyvnen riSelies politikiT, radgan kardinalis mudmiv sazrunavad gamxdariyo avstriis impera-toris karis damcireba. sTxovda, mosaCveneblad omi gamoecxadebinaT safrangeTisaTvis da zavis pirobad moeTxovaT riSelies gadayeneba... erTi sityvac ar iyo werilSi siyvarulis Sesaxeb.

aRtacebulma mefem ikiTxa, kardinali xom arsad wasulao. maSinve moaxsenes, rom isev Tavis kabinetSi brZandeboda misi yovladuwmindesoba

da misi yovladudidebulesobis brZanebas eloda. isic kardinalisaken gaeSura. _ inebeT, batono! Tqven marTali xarT. politikaze agebuli intrigaa da arc

erTi sityva ar weria siyvarulze. ai, inebeT, samagierod, Tqvens Sesaxeb bevri weria am werilSi.

kardinalma CamoarTva werili, uaRresi yuradRebiT waikiTxa da rodesac bolomde Cavida, erTxel kidev TaviT bolomde gadaikiTxa.

_ xom xedavT, Tqveno yovladudidebulesobav, ras miqadian Cemi mtrebi, or mxriv Semogviseven jarebs, Tu me ar damiTxoveT. me rom Tqvens adgilas vyofiliyavi, mefeo, davyvebodi am mZlavr daJinebul moTxovnas. me, Cemis mxriv, marTlac bednieri viqnebi, Tu gamaTavisuflebT amdeni saqmisgan.

_ ras ambobT magas, kardinalo? _ imas mogaxsenebT, rom davdni kaci amodena autanel brZolaSi da gauTavebel

saqmianobaSi; imas mogaxsenebT, rom ara mgonia, avitano is jafa, romelsac laroSelis garemocva miqadis da saqmisaTvis is emjobineba, iq daniSnoT batoni de konde an batoni basompieri, an sxva vinme saxelovani, romlis sicocxlis mizans brZola Seadgens. me, mefeo, eklesias vekuTvni da, miuxedavad amisa, erTi wami ver momiclia Cemi daniSnulebisaTvis, radgan iseT saqmeebs mandobT mosagvareblad, romlisTvis araviTari niWi ara maqvs. Tqvenc ufro bednieri iqnebiT Tqvens ojaxSi. darwmunebuli gaxlavarT, ucxoeTSic ufro meti dideba geqnebaT.

_ mesmis, batono kardinalo, _ upasuxa mefem, _ kargad mesmis, damSvidebuli brZandebodeT: dasjili iqnebian yvelani, vinc dasaxelebulia am werilSi, da TviTon dedofalic.

_ rasa brZanebT, mefeo? ise ar gamwiravs RmerTi, rom Cems gamo raime, Tundac sul umciresi usiamovneba miayenoT dedofals. marTalia, yovelTvis Tavis mtrad mivaCndi, Tumca Tqvens yovladudidebulesobas SeuZlia damemowmos, rom yovelTvis vcdilobdi mis daxmarebas, da maSinac ki veqomagebodi, rodesac Tqvens sawyens cdilobda. oh, rom eRalata TqvenTvis da SeebRala didebuli Tqveni saxeli, es sul sxva iqneboda, da pirveli me daviZaxebdi: `araviTari Sewyaleba, mefeo! araviTari Sewyaleba moRalatisa~! Cvenda sabednierod, aq samagiso araferia da

Page 109: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

109

Tqvens yovladudidebulesobas amis dasamtkiceblad xelTa aqvs erTi axali sabuTi.

_ marTali xarT, batono kardinalo, _ daeTanxma mefe, _ maSinac marTali iyaviT, rogorc yovelTvis, magram dedofali mainc majavrebs da kidevac ganvurisxdebi.

_ Tqven TviTonve xarT, mefeo, damnaSave mis mimarT. da kidec rom gagebutoT, kidec rom SemogwyreT, me mainc imas gavamarTleb. metad mkacrad eqceviT, mefeo, Tqvens dedofals...

_ me, batono, Cems da Tqvens mtrebs, rac unda warCinebuli gvaris warmomadgenlebi iyvnen, yovelTvis ase moveqcevi, Tundac aseTi simkacris samagierod saSineli gansacdeli momelodes.

_ dedofali Cemi mteria, mefeo, Tqveni ki ara; piriqiT, Tavganwiruli meuRle gaxlavT, morCili da erTguli, maS, neba miboZeT, erTxel kidev viSuamdgomlo da gTxovoT...

_ Tavi daimciros da pirvelad is movides CemTan. _ piriqiT, mefeo, Tqven uCveneT magaliTi. pirvelad xom Tqven awyenineT, Tqven

aRgeZraT eWvi da amiT SeuracxhyaviT dedofali. _ pirvelad me mivide? Tavi davimciro? ara da ara! _ gevedrebiT, mefeo. _ magram rogor unda mivmarTo, ra movimizezo? _ moawyveT raime iseTi, rom dedofali asiamovnoT. _ magaliTad? _ erTi kargi bali... xom iciT, rogor uyvars dedofals cekva. garwmunebT,

rogorc ki gaigebs, mis saamodaa daniSnuli bali, maSinve daaviwydeba Tavisi wyromac da samduravic.

_ batono kardinalo, xom iciT, rom me ar miyvars eg sajaro dros tareba? _ miT ufro asiamovnebT dedofals da guls mougebT. manac kargad icis, rom ar

gexalisebaT aseTi mejlisebi. garda amisa, saSualebas miscemT, gaikeTos Tqven mier amaswinaT dReobaze mirTmeuli briliantis burnuki. uxmareblad uwyvia dRevan-dlamde Tqveni saCuqari da am mejlisSi mainc gaikeTebs.

_ vnaxoT, batono kardinalo, vnaxoT, _ Tqva mefem, romelic aRtacebuli iyo sixaruliT. dedofali damnaSave gamodga politikur sakiTxebSi, am sakiTxs ki mefe araviTar mniSvnelobas ar aZlevda. dedofali sruliad wminda aRmoCnda im siyvarulSi, romelic saSinlad tanjavda mefis Tavmoyvareobas. aRtacebuli mefe mzad iyo, dauyovnebliv Serigeboda dedofals. _ vnaxoT, batono, vnaxoT, magram garwmunebT, metad lmobieri da Semwynarebeli brZandebiT.

_ miandeT, batono, aseTi simkacre ministrebs. lmobiereba da Semwynarebloba mefis saTnoebaa. iyaviT lmobieri da Semwyalebeli, maSin naxavT, ra sanetaro iqneba Tqveni cxovreba.

am sityvebis Semdeg kardinali wamodga, _ swored am dros saaTma TerTmeti dahkra, _ mdablad daukra Tavi mefes da wasvlis nebarTva sTxova. damSvidobebisas kvlav gaumeora Txovna, rom dedofals Serigeboda.

werilis warTmevis Semdeg sayvedurs moeloda dedofali da gancvifrebuli Sescqeroda mefes, romelic meore dilas sayveduris nacvlad gars evleboda da sul imas cdilobda, rogorme Serigeboda.

eCoTira ana avstriels mefis wadili, radgan metad Seuracxyofilad grZnobda Tavs da dedoflis Rirsebas. karga xans ebrZoda Tavis guls, rom damorCileboda garemoebas, magram Tavisi sefeqalebis rCevas dahyva da cdilobda ise moqceuliyo, viTom daaviwyda yovelive sawyeni. mefem isargebla am Serigebis pirveli wuTebiT da ganucxada, rom am dReebSi didi balis mowyobas apirebda.

Page 110: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

110

iseTi iSviaTi ram iyo sabralo dedoflisaTvis mxiarulad dros gatareba, rom am ambavma sruliad gauqarwyla Tavisi samduravi. Tu gulSi ara, garegnulad mainc daaviwyda ukmayofileba. hkiTxa, saxeldobr, rodis apirebda mejlisis gamarTvas. magram es TviTon mefemac ar icoda, radganac unda SeTanxmeboda kardinals. da marTlac, yoveldRe ekiTxeboda mefe riSelies, rodisTvis daeniSnaT mejlisi. misi uwmindesoba yoveldRe axal mizezs Zebnida. amgvarad aTi dRe gavida.

merve dRes Cven mier naambobi scenis Semdeg, kardinalma werili miiRo, romelSic mxolod ramdenime sityva ewera:

`isini me maqvs, magram ufulobis gamo ar SemiZlia davtovo londoni. gamomigzavneT xuTasi pistoli da fulis miRebidan oTxi-xuTi dRis Semdeg parizSi geaxlebiT~.

im dResac, rodesac es werili miiRo kardinalma, kidev imave kiTxviT mimarTa mefem.

TiTebze CamoTvala riSeliem dReebi da Tan fiqrobda: iwereba, fulis miRebidan oTxi-xuTi dRis Semdeg mand viqnebio. oTxi-xuTi dRe fulis iq misvlas moundeba, amdenive miledis dabrunebas. es ukve aTi dRe. axla patara wili pirqarsac davudoT, mosalodnel xifaTs, qalis sisustes da sul Tormeti dRe vakmaroT.

_ ha, ras ityviT, batono kardinalo? ver iangariSeT? _ ai, mefeo! dRes seqtembris oci gaxlavT. qalaqis TviTmmarTvelobis moxeleni

apireben bals oqtombris sams. esec xels giwyobT. aravis mouva azrad, rom Tqven Serigebas eZebT.

mcire xnis Semdeg daumata: _ ar dagaviwydeT, mefeo, moagonoT dedofals Tqveni survili, rom balze naxoT

igi Tqvens mier naCuqari briliantis burnukebiT morTuli.

XVII

col-qmari bonasie es meored axsena mefesTan kardinalma dedoflisadmi miZRvnili briliantis

burnukebi. gaukvirda ludoviko mecametes aseTi axireba da gaifiqra, rom aq raRac saidumloeba ifareboda, xSirad Seuracxyofili rCeboda mefe, radgan kardinalma Tavisi policiis daxmarebiT masze ukeT icoda yoveli wvrilmani misi ojaxuri cxovrebisa. imedi hqonda mefes, rom dedofalTan saubarSi naTels mohfenda am saidumloebas.

mefe dedoflis sanaxavad wavida, Tavis Cveulebis Tanaxmad, baasi mis maxlobelTa muqariT daiwyo. ana avstrielma araferi upasuxa, Tavi daRuna, danebda mozRvavebul niaRvars. imedi hqonda, rom adre Tu gvian, morCeboda mefe am muqaras. magram es dumili ara nebavda ludoviko mecametes, mas saqmis garkvevisaTvis kamaTi surda. igi darwmunebuli iyo, rom aq kardinalis avi ganzraxva imaleboda da rom misi yovladuwmindesoba, Cveulebisamebr, axlac raRac moulodnel sazarel xriks umzadebda. mefis muqaram da sayvedurma Sedegi gamoiRo.

_ gismenT, mefeo, _ Sehyvira moTminebidan gamosulma dedofalma, _ Tqven mainc ar meubnebiT yvelafers, rac gulis siRrmeSi gaqvT! raSi mamtyunebT, ra davaSave? erTi mibrZaneT, ra SegcodeT? ver warmomidgenia, rom Zmisadmi miwerili erTi werilis gamo amdeni sayveduri davimsaxure Tqvengan.

dedoflis aseTi ieriSis Semdeg mefem ar icoda, ra pasuxi mieca. gadawyvita, rom Sesaferisi SemTxveva eZleoda eTqva is, rac mejlisis winadRes unda eTxova.

Page 111: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

111

_ qalbatono, _ mimarTa man didmniSvnelovnad, _ am dReebSi bali iqneba, imedi maqvs, rom pativsa scemT qalaqis erTgul moRvaweT da sazeimod morTuli mobrZandebiT mejlisze, mokazmuli briliantis burnukiT, romelic me mogarTviT Tqvens dReobaze. ai, Cemi pasuxi.

saSineli iyo es pasuxi. dedofali darwmunda, rom mefisaTvis yvelaferi naTeli iyo, da mxolod kardinalis gavleniT, Svidi-rva dRis ganmavlobaSi ise undoda moeCvenebina Tavi, TiTqos araferi icoda. aseTi saqcieli damaxasiaTebeli iyo ludoviko mecametisaTvis. feri ecvela sabralos, magidas daabjina Tavisi mSvenieri xeli. gulgaxeTqili Sehyurebda mefes da aras eubneboda pasuxad.

_ gesmiT, qalbatono? _ mimarTa mefem, romelic xarobda dedoflis dabneulobiT, magram mizezisTvis ki ver miegno, _ gesmiT, qalbatono?

_ diax, mefeo, gavigone. _ maS, balze iqnebiT? _ diax. _ Tqveni burnukebiT? _ diax. ufro metad wauvidoda feri dedofals, SesaZlebeli rom yofiliyo. mefe

xedavda amas da tkbeboda im gulqva simkacriT, romelic erT borot Tvisebada hqonda mis xasiaTs.

_ Zalian kargi, maS, mgoni, SevTanxmdiT, da mec swored amis saTqmelad geaxeliT. _ rodisTvis gaxlavT daniSnuli eg bali? _ hkiTxa dedofalma. ludoviko mecametem zedmetad CaTvala pasuxis gacema, _ am dReebSi, qalbatono,

oRond danamdvilebiT aRar maxsovs dRe da ricxvi, kardinals vkiTxav, _ mainc upasuxa man.

_ maS, kardinali dagpirdaT mag balis gamarTvas? _ Sehyvira aRSfoTebulma dedofalma.

_ diax, qalbatono, _ upasuxa gakvirvebulma mefem, _ mere, ra mniSvneloba unda hqondes magas?

_ manve girCiaT, mec mimiwvioT im mejlisze Tqveni saCuqriT morTuli? _ rogor giTxraT... _ is aris, is, mefeo! kardinalia! _ mere ra? ra mniSvneloba aqvs magas? gana sul erTi ar aris, me momagondeboda

es bali Tu mas? ra danaSauls xedavT am mipatiJebaSi? _ araviTars. _ maS, mobrZandebiT? _ diax, mefeo. _ Zalian kargi! _ uTxra mefem da gamoeTxova, _ Zalian kargi! maS, Tqveni imedi

meqneba. reveransi gaukeTa dedofalma, magram ara zrdilobis gamo, aramed imitom, rom

muxli ekeceboda da Zlivs imagrebda Tavs. aRtacebuli wavida mefe. _ daviRupe, _ mosTqvamda Cumad dedofali, _ daviRupe. kardinalma yvelaferi

icis da is aqezebs mefes. cxadia, TviTon mefem jer ara icis ra, magram yvelafers gaigebs am cota xanSi. daviRupe! oh, RmerTo! RmerTo! RmerTo!

muxli moiyara baliSze, aTrTolebul xelebSi Camala Tavi da RmerTs vedreba dauwyo.

marTlac, saSineli iyo dedoflis mdgomareoba. bukingami londons dabrunda, qalbatoni de Sevrezi turSi iyo. dRes ufro meti jaSuSi exvia, vidre odesme, grZnobda, rom misi sefeqalebidan viRac Ralatobda, magram danamdvilebiT ar

Page 112: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

112

icoda, romeli unda yofiliyo. la ports ar SeeZlo sasaxlis datoveba... qveyanaze aravin hyavda iseTi, rom mindoboda.

did ubedurebas uqadda momavali. martodmarto rCeboda mis molodinSi da sasowarkveTili cxare cremliT qviTinebda.

_ nuTu verafriT davexmarebi Tqvens yovladudidebulesobas? _ moesma dedofals sitkboebiTa da TanagrZnobiT savse xma.

swrafad mibrunda dedofali. marTlac ar Semcdara, mas megobari elaparakeboda.

dedoflis oTaxis erT-erT karTan gamoCnda mSvenieri qalbatoni bonasie. rodesac mefe Sevida dedofalTan, igi gverdiT oTaxSi dedoflis kabebs da sarecxs alagebda, amitom gamosvla veRar gabeda da iqve darCa.

dedofalma Sehkivla, Sercxva, rom am mdgomareobaSi mouswres. Sewuxebulma veRarc ki icno la portis mier moyvanili Tavisi moaxle.

_ oh, nu geSiniaT, qalbatono, _ uTxra axalgazrda qalma, xelebi gulze daikrifa da sacodaobiT TviTonac tirili daiwyo. _ suliT xorcamde Tqveni var, dedofalo, da Tumca Zalian Sors gaxlavarT Tqvengan gvariSvilobiT, mainc vfiqrob, mivagno saSualebas, rom am gansacdels gadavarCino Tqveni yovladudidebulesoba.

_ Tqvena? oh, RmerTo! Tqvena? _ iZaxda gakvirvebuli dedofali, _ pirdapir TvalebSi Semomxede, Ralatis mets veRaras vxedav, gars mxolod moRalateebi maxvevia. rogor mogendoT, me ubeduri?

_ oh, qalbatono! _ Sehyvira axalgazrda qalma da daiCoqa, _ Cems sulsa vficav, mzad gaxlavar, Tunda axlav movkvde, oRond Tqven SegimsubuqoT eg vaeba.

gulis siRrmidan aRmoxda sityvebi bonasies cols da gulwrfel TanagrZnobad eCvena igi dedofals.

_ diax, qalbatono, marTali brZaneT, jaSuSebiT da moRalateebiT savsea aqauroba, _ ganagrZo bonasiem, _ magram RvTismSoblis wminda saxels vficav, rom veravin hpovoT Cemze erTguli da Tavganwiruli. is burnuki, romelsac mefe gTxovT, Tqven xom hercog bukingams mieciT? patara, vardisfer xis kolofSi gqondaT daketili. xom marTals mogaxsenebT? xom araferSi vcdebi?

_ oh, RmerTo! RmerTo! _ kvnesoda dedofali da Tavzardacemuli kbilebs akawkawebda.

_ unda davibrunoT rogorme is burnuki, _ ganagrZo qalbatonma bonasiem. _ diax, unda davibrunoT! _ Sehyvira dedofalma, _ magram rogor? ra

saSualebiT? _ unda gavgzavnoT vinme hercogTan. _ mere, vin gavgzavnoT? vin? vis vendoT? _ Cemi ndoba gqondeT, qalbatono, me momaniWeT es wyaloba, Cemo dedofalo, da

me movZebni iq gasagzavn kacs. _ mere, werilic xom unda mivwero? _ ho, unda misweroT, umagisoba SeuZlebelia. ori sityva Tqveni xeliT dawerili

da Tqveni sakuTari beWedi. _ diax, swored eg ori sityva iqneba Cemi ganaCeni _ gayra an gandevna! _ diax. Tu Tqveni werili vinme unamusos Cauvarda xelSi, magram me garwmunebT,

rom Tqveni ori sityva pirdapir mas miuva, visac Tqven ugzavniT. _ oh, RmerTo! RmerTo! maS, Tqven unda mogandoT Cemi Rirseba, Cemi saxeli, Cemi

sicocxle? _ diax, diax, qalbatono, me unda momandoT da, geficebiT, yvelafers gadavarCen,

yvelafers. _ mere, rogor? es mainc gamagebineT!

Page 113: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

113

_ Cemi qmari es ori Tu sami dRea cixidan gamouSves, ver movicale da jerac ar minaxavs. patiosani kacia, moxerxebuli. mas arc aravin uyvars da arc aravin sZuls. rasac ki movisurveb, yvelafers gavakeTebineb. vubrZaneb wasvlas da ise wava, rom arc ecodineba, ra miaqvs an visgan igzavneba. Tqveni yovladudidebulesobis werils misamarTisamebr miarTmevs.

dedofalma aRfrTovanebiT CamoarTva axalgazrda qals orive xeli, Tan daacqerda, TiTqos cdilobda, misi gulis siRrmidan amoekiTxa Tavisi eWvis pasuxi, da raki mis lamaz TvalebSi gulwrfeli erTgulebis meti vera amoikiTxa ra, moexvia da gulSi Caikra.

_ sikvdils, sircxvils da Tavlafis dasxmas gadamarCen, Tu mag sikeTes mizam! _ oh, nurc ase gaazviadebT im daxmarebas, romelsac, Cemda sabednierod, me

mavalebT. Tqven gadasarCeni ara gaqvT ra, qalbatono. mxolod veraguli SurisZiebis msxverpli brZandebiT.

_ marTalia, marTali, Cemo bavSvo, _ uTxra dedofalma, _ Sen marTals ambob. _ maS, miboZeT qalbatono, is werili; ar ivargebs dayovneba. dedofali saswrafod mivida patara magidasTan, romelzedac sawer-kalami da

qaRaldi ewyo. dawera ori striqoni, werili Tavisi beWdiT dabeWda da qalbaton bonasies misca.

_ friad saWiro da aucilebeli ram gvaviwydeba, _ Tqva dedofalma. _ ra, qalbatono? _ fuli. qalbatoni bonasie gawiTlda. _ diax, marTalsa brZanebT, unda mogaxsenoT, Tqveno yovladudidebulesobav,

rom Cemi qmari... _ Sens qmars fuli ara aqvs, eg gindoda geTqva? _ diax, diax... ara... fuli aqvs, magram metad Zunwi gaxlavT; es aris imisi nakli,

magram Tavs nu SeiwuxebT magisTvis, qalbatono, fulsac viSoviT rogorme. _ ubedureba isaa, rom arc me maqvs, _ Tqva dedofalma, _ magram cota

momiTmineT. dedofali Tavis salarosTan mivida. _ ai, es waiRe, rogorc marwmuneben, Zalian Zvirfasi beWedi unda iyos, Cemi Zmis _

espaneTis mefis saCuqaria. beWedi Cemia da rogorc minda, ise movixmar. waiRe, beWedi fulad gadaaqcie da Seni qmari gaistumre.

_ erTi saaTis ganmavlobaSi asrulebuli iqneba Tqveni brZaneba. _ xom xedavT misamarTs, _ daumata dedofalma iseTi Cumi xmiT, rom bonasies

cols Zlivs esmoda misi sityvebi, _ milord hercog bukingams, londons. _ mis garda sxva veravin waikiTxavs am werils. _ didsulovani qali yofilxar! _ Sehyvira sixaruliT dedofalma. qalbatonma bonasiem dedofals xelze akoca. werili gulispiris qveS Camala da

mercxlis siwrafiT gaqra. aTi wuTis Semdeg ukve Sin iyo. rogorc dedofals moaxsena, cixidan gamoSvebis

Semdeg jerac ar enaxa Tavisi qmari, da, cxadia, ar ecodineboda is cvlilebebi, romelic misma qmarma ganicada. or-samjer naxa bonasie grafma roSforma, guliTadad daumegobrdnen erTmaneTs da kardinalis yurmoWril monad gardaiqmna Cveni vaWari. igi sabolood darwmunda, rom misi colis motaceba politikuri ganzraxviT moxda.

qalbaton bonasies qmari Sin marto daxvda, sawyali kaci didi gaWirvebiT cdilobda mielagebina Tavisi bina. avejeuloba TiTqmis sul damtvreuli iyo, ganjinebi _ carieli. marTlmsajuleba ar ekuTvnis im sam arsebaTagans, romlebic, solomon brZenis sityvebiT, gavlisas kvals arsad toveben; rac Seexeba moaxle

Page 114: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

114

gogos, igi maSinve gaiqca, rogorc ki misi batoni Seipyres; ise SeSineboda sawyals, rom fexiT wasuliyo parizidan Tavis samSoblo burgundiamde.

Cvenma Rirseulma vaWarma saxlSi dabrunebisTanave acnoba cols Tavisi bednierebis ambavi. qalbatonma bonasiem SemouTvala, rogorc ki movicli, maSinve Sens sanaxavad gamoveSurebio.

xuTi dRe gavida, manam igi moiclida. sxva SemTxvevaSi es dro xangrZlivad moeCveneboda baton bonasies, magram imdeni ram ganicada baton kardinalisa da roSforis naxvis Semdeg, imdeni ram hqonda mosafiqrebeli, rom sxva aRara agondeboda ra. xolo fiqri, rogorc mogexsenebaT, yvelaze metad amoklebs dros.

bonasies fiqrebs ki, miTmutes, vardisferi edo. grafi roSfori mas megobrad Tvlida. Zvirfas, keTil bonasies eZaxda da sul imas umtkicebda, rom kardinalic Zalian afasebda da swyalobda mas.

aRtacebuli iyo Cveni vaWari, win dideba da simdidre elandeboda. Tavis mxriv, qalbatoni bonasiec bevrs fiqrobda, mxolod ara simdidresa da

pativmoyvareobaze. misi fiqri dastrialebda im mSvenier da mamac ymawvils, romelic siyvaruliT gatacebuls hgavda. Tvrameti wlis asakSi baton bonasieze gaTxovili konstancia misi qmris megobar vaWrebSi trialebda, magram maT Soris aravin iyo iseTi, TviTon bonasies CaTvliT, rom siyvarulis grZnoba aReZra axalgazrda qalSi, romlis guli ufro mets natrobda. qalbatoni bonasie gulcivad xvdeboda am mdabioT, miT ufro, rom im dros keTilSobilis wodebas metad didi gavlena hqonda burJuaziaze. d'artaniani ki aznauri iyo. garda amisa, igi razmelis tanisamosiT iyo morTuli, romelic muSketeris samosis Semdeg yvelaze metad uyvardaT qalebs. erTi sityviT, kidev erTxel vimeorebT, d'artaniani axalgazrda, Tvaltanadi, mamaci ymawvili iyo, siyvarulze ise laparakobda, rogorc adamiani, romelsac uyvars da swyuria Seiyvaros. mas yvelaferi gaaCnda imisaTvis, rom moexibla ocdaxuTi wlis axalgazrda qali. xolo qalbatonma bonasiem swored am dros miaRwia am bednier asaks.

erT kviraze meti iyo, rac erTmaneTi ar enaxa col-qmars. am xnis ganmavlobaSi maT cxovrebaSi mravali ram moxda didmniSvnelovani. odnavi fiqriT moculni Sexvdnen erTmaneTs. es kia, rom bonasies marTla gauxarda colis danaxva da xelgaSlili gaeqana misagebeblad. qalbatonma bonasiem Subli dauTmo sakocnelad.

_ saqme maqvs TqvenTan, movilaparakoT, _ uTxra colma. _ rogor? _ gaukvirda qmars. _ seriozuli saqme maqvs, pasuxsagebi da, amasTan, metad saCqaro. ai, momismineT,

movilaparakoT. _ maS, Tu asea, mec maqvs TqvenTvis momzadebuli ramdenime metad mniSvnelovani

SekiTxva, amixseniT, Tu giyvarvarT, Tqveni motacebis mizezi. _ amJamad saqme Cems motacebas ar Seexeba, _ upasuxa colma. _ maS, ras Seexeba? Cems dapatimrebas? _ Tqveni Sepyrobis ambavi im dResve gavige, magram raki araviTari danaSauli ara

gqondaT, araviTar veragobaSi monawileoba ar migiRiaT da ara icodiT ra iseTi, rom gamtyunebuliyaviT an Tqven, an vinme Tqveni maxlobeli, mec araviTari mniSvneloba ar miveci am garemoebas.

_ Zalian advilad laparakobT, qalbatono, _ upasuxa bonasiem. ewyina, rom ase umniSvnelod aRniSnavda misi coli am ambavs.

_ ici Tu ara, rom mTeli dRe-Ramis ganmavlobaSi bastiliis sakanSi vegde? _ male garbis dRe-Rame. Tavi davaneboT Tqveni Sepyrobis ambavs da davubrundeT

im saqmes, romlis gamo wamovedi Tqvens sanaxavad.

Page 115: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

115

_ rogor, saqmis gamo wamoxvediT Cems sanaxavad? maS, naxvis survili ara gqoniaT qmrisa, romlisagan gaSorebuli iyaviT mTeli rva dRis ganmavlobaSi? _ hkiTxa gulnatkenma bonasiem.

_ jer saqme iyos da mere sxva. _ brZaneT. _ metad didmniSvnelovani saqmea, mis Sesrulebazea damokidebuli Cveni momavali

keTildReoba. _ mas Semdeg, rac ukanasknelad gnaxeT, sakmaod kargad Seicvala Cveni

mdgomareoba, qalbatono bonasie, da sruliadac ar gamikvirdeba, Tu am ramdenime Tvis Semdeg igi SeSurdebaT kidec Cvens nacnobebs.

_ diax, metadre, Tu inebebT im davalebis asrulebas, romelsac me mogandobT. _ me momandobT? _ diax, erTi kargi saqmea, wminda saqme, gasarigebeli, Cemo batono, da Tanac bevr

fulsac moipovebT. _ qalbatonma bonasiem kargad icoda, rom fulis xseneba da misi qmris dayolieba erTi iqneboda. fuli batoni bonasies xasiaTis susti mxare iyo.

_ bevr fulsa? _ wamoiZaxa bonasiem da tuCebi waigrZela. _ diax, bevr fuls. _ mainc ramdens? daaxloebiT mainc... _ iqneba aTasi pistolic iyos. _ maS, Zalian didi saqme yofila Sesasrulebeli. _ Zalian didi. _ ra unda gavakeTo? _ axlave gaemgzavrebiT. qaRalds gagatanT, romelsac araviTar SemTxvevaSi ar

moiSorebT, da miscemT marto mas, visTvisac aris gankuTvnili. _ saiT unda gavemgzavro? _ londonisaken. _ me, londonisaken? xom ar damciniT? londonSi ra minda? me iq saqme ara maqvs. _ saqme sxvebsa aqvT. _ vin brZandebian eg sxvebi? gafrTxilebT, xels aRar gavanZrev TvaldaxuWuli!

me minda vicode, ra saSiSroeba momelis da visTvis vigdeb Tavs am gansacdelSi. _ Tqveni gamgzavni brwyinvale pirovnebaa da didi pirovnebaa isic, visTanac

ggzavnian. _ kidev veragoba! riT ar mogbezrdaT? madlobas mogaxsenebT, me mag saqmisa ara

mwams ra da batonma kardinalmac gamagebina, rom... _ kardinalma? _ Sehyvira qalbatonma bonasiem, _ maS, kardinali naxeT? _ TviTon kardinalma damibara, _ upasuxa amayad qmarma. _ Tqvenc maSinve gaeSureT misi survilis asasruleblad? ra daufiqrebeli

xarT! _ unda mogaxsenoT, rom me ar mekuTvnoda arCevani, ori policieli madga Tavze.

amasTan, isic unda giTxraT, rom me maSin ar vicnobdi mis yovladuwmindesobas da rom SemZleboda, sixaruliT avicdendi masTan misvlas.

_ maS, ukmexad mogeqcaT? dagemuqraT? _ xeli CamomarTva da Tavisi megobari miwoda. gesmiT, qalbatono? me gaxlavarT

megobari im Cveni didebuli kardinalisa! _ didebuli kardinalisa? _ iqneba gabedoT da uarhyoT misi didebuleba? _ me ar uarvyof! magram unda giTxraT, rom mswraflwarmavalia kardinalis

keTili ganwyobileba. giJi unda iyos kaci, rom sandod miiRos misi sityva, magram

Page 116: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

116

arsebobs sxva Zala. mis Zalaze ufro maRali _ Zala, romelic vinmes axirebas ki ar misdevs da arc raime saqmis daboloebas. ai, am Zalas unda emsaxuroT.

_ Zalian vwuxvar, qalbatono, magram kardinalze ufro didi Zalis mqones me aravis vicnob, amitom maqvs pativi, mas vemsaxuro.

_ kardinals emsaxurebiT? _ diax, qalbatono, da rogorc misi msaxuri, ar mogcemT uflebas, saxelmwifos

mSvidobianobis damrRvevTa SeTqmulebaSi CaerioT. xeli SeuwyoT veragobas im qalisas, romelsac guli espanelisa aqvs. Cvenda sabednierod, didebuli kardinali Tavis fxizel Tvals adevnebs cxovrebas da gulis siRrmeSi Cascqeris qveynis mtrebs.

bonasie sityvasityviT imeorebda frazas, romelic grafma roSforma baasSi uTxra. saSinel mdgomareobaSi Cavarda sawyali qalbatoni bonasie. darwmunebulma, rom qmari Seusrulebda am davalebas, sityva misca dedofals. sawyali qali im gansacdelis SiSiT kankalebda, romelsac TviTonve imzadebda. magram icoda Tavisi qmris xasiaTis sisuste _ fulisadmi siyvaruli, da imeds ar kargavda, rom daiyoliebda.

_ maS, Tqven kardinalisti brZandebiT, batono? _ daiZaxa qalbatonma bonasiem. _ ha, maS, Tqvenc maTi momxre brZandebiT, vinc awvalebs Tqvens meuRles da Seuracxyofs Tqvens dedofals?

_ kerZo interesebi araferia sazogadoebriv interesebTan SedarebiT. me maTken var, vinc saxelmwifos keTildReobas emsaxureba! _ wamoiZaxa medidurad bonasiem.

es frazac graf roSforisagan iyo nasesxebi, misgan gaigona vaWarma, moewona da SemTxveviT isargebla, rom Tavisad gaesaRebina.

_ iciT ki, ra aris saxelmwifo, ase Tamamad rom gaiZaxiT? _ hkiTxa colma da mxrebi aiCeCa. _ ikmareT Tqveni mdgomareoba, nu daiCemebT SorsmWvretelobas, romlis iotis odenic araferi gagaCniaT, imisi mxare daiWireT, visac ufro mets gamorCebiT.

_ he, he, _ gaecina bonasies, xeli dahkra savse parks da vercxlis fuli aawkaruna. _ amaze raRas brZanebT, qalbatono mqadagebelo?

_ vin mogcaT eg fuli? _ ver mixvdiT? kardinalma. _ kardinalma? _ kardinalma da Cemma megobarma grafma roSforma. _ grafma roSforma? gana roSfori ar iyo, me rom momitaca? _ SeiZleba, qalbatono, is yofiliyos. _ mere, Tqven fuls iRebT im kacisagan? _ Tqven ar miTxariT, rom motacebas marto politikuri safuZveli edoo? _ diax, magram am motacebis mizani iyo Ralati Cemi qalbatonisadmi. ganzraxva

hqondaT, vewvalebineT, vewamebineT, raTa ZaldatanebiT iseTi ram meTqva, rac safrTxis winaSe daayenebda mis patiosnebasa da TviT sicocxlesac.

_ Tqveni yovladudidebulesi qalbatoni erTi muxTali espaneli gaxlavT da Zalian kargs Svreba kardinali, rom ase eqceva.

_ vicodi, rom laCari, Zunwi da yeyeCi iyaviT, magram is ki ar vicodi, rom flidic yofilxarT, _ brazmoreviT warmoTqva qalbatonma bonasiem.

_ ras ambobT, qalbatono? _ gaikvirva bonasiem, romelsac jer ar enaxa Tavisi coli ase ganrisxebuli da Zalian erideboda ojaxSi uTanxmoebas, _ ras ambobT, qalbatono?

_ me imas vambob, rom Tqven Sercxvenili kaci xarT! _ Seutia colma, radgan xedavda, rom nel-nela qeds ixrida misi qmari. _ maS, Tqvenc politikosoba

Page 117: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

117

damiwyeT, ara? da isic kardinaliseburi politikosoba? eSmakis kerZi xdebiT suliT xorcamde mag fulis gulisTvis.

_ ara, kardinalisaTvis. _ es erTi da igivea! _ Sehyvira axalgazrda qalma, _ gaCumdiT, qalbatono, erTic vnaxoT, yuri mohkran da... _ diax, marTali xarT. Sercxvenili davrCebi Tqveni laCrobiT. _ ra vqna? ar metyviT, ra gindaT Cemgan? _ xom giTxariT, amwamsve waxvalT da patiosnad aasrulebT im davalebas,

romelsac me gandobT! Tu amas amisrulebT, daviviwyeb yvelafers da gapatiebT. kidev meti, giwvdiT xels da kvlav Zveleburad megobrad miguleT.

mxdali da Zunwi iyo bonasie, magram Tavisi colic uyvarda. guli moulba. ormocdaaTi wlis kaci didxans ver gauZlebs ocdaxuTi wlis colis gajavrebas. qmars yoymani Seatyo qalbtonma bonasiem.

_ ha, aba ras ityviT? _ ra unda vTqva, Cemo kargo megobaro? cota Tqvenc daufiqrdiT da gansajeT,

ras mavalebT: londoni Sors aris parizidan, Zalian Sors, da is saqme, romlisTvisac me mgzavniT, safrTxes ar unda iyos moklebuli.

_ ra genaRvlebaT, Tuki aicdenT? _ ara, qalbtono, ara ai, gadaWriT geubnebiT, me magas ver vikisreb, Zalian

meSinia veragobisa, isic meyofa, rac bastiliaSi vigeme, oh, ra saSinelebaa bastiliis cixe! mis mogonebaze TaviT fexamde vkankaleb. memuqrebodnen: dagtanjavT, jajiT gawamebTo! mere ici ra aris jaji? magari xis soli. CagirWoben fexebs Sua da gcemen, manam Zvlebi ar gaskdeba! ara, ara, me arsad waval. ucnauria swored! ratom Tqven TviTon ar mibrZandebiT? Tu marTali gnebavT, me vfiqrob, rom dRevandlamde Zalian vcdebodi TqvenSi. mgonia, rom Tqven qali ki ara, vaJkaci xarT, amasTan, Zalian guladi vaJkaci!

_ Tqven ki, Tqven dedakaci xarT, uqnara dedakaci, suleli da gadayruebuli! maS, geSiniaT? icodeT, rom Tu axlave ar waxvalT, amwamsve, dagaWerinebT dedoflis brZanebiT da vecdebi, swored iq Cagagdon, bastiliis sakanSi, romlis mogonebaze SiSiT gakankalebT.

Rrmad Caufiqrda Tavis mdgomareobas bonasie. kargad awona Tavisi gonebis sasworiT ori mosalodneli mrisxaneba: erTi - kardinalis mxriv, meore _ dedoflis mxriv. darwmunda, rom kardinalisa gacilebiT saSineli iyo, vidre dedoflisa.

_ ra vqna? damapatimreT dedoflis brZanebiT, me kidev mis yovladuwmindesobasTan viCivleb.

axla ki darwmunda qalbtoni bonasie, rom Zalian Sors Setopa, da SeSinda, Seatyo, rom meti Tqva, vidre SeiZleboda, gulgaxeTqili Sehyurebda Tavis gamoSterebul qmars, romelsac sabolood mieRo mtkice gadawyvetileba da SiSiT zardacemuls, sulelis gamometyveleba exateboda saxeze.

_ ase iyos, ra gaewyoba! _ uTxra qmars qalbatonma bonasiem, _ rom dafiqrdes adamiani, iqneba kidec dageTanxmoT. kacma ufro meti icis politikisa, metadre Tqven, batono bonasie, miT umetes, rom kardinalTanac gqoniaT saubari, magram, samwuxaroa, rom Cemi qmari, romelzedac vamyarebdi imeds, ar akmayofilebs Cems survils da ase ukmexad meqceva.

_ imitom, rom Tqvens survils Zalian Sors mivyavar da me ver vendobi maT, _ upasuxa qmarma gamarjvebulis sixaruliT.

_ maS, me uars vetyvi, _ uTxra oxvriT axalgazrda qalma, _ kargi, nuRar davubrundebiT am sakiTxs.

Page 118: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

118

_ is mainc geTqvaT, risTvisa mgzavniT londonSi? vin unda vnaxo? ra unda vuTxra? _ daiwyo xelaxla bonasiem, romelsac mxolod axla moagonda roSforis darigeba, raime saidumlo daecincla colisaTvis.

_ ra saWiroa TqvenTvis magis codna? _ upasuxa axalgazrda qalma, romelmac alRoTi igrZno undobloba da cdilobda Seesworebina daSvebuli Secdoma, _ ubralo saqmea; samkauli iyo sayideli, romlisTvisac gagiJebuli arian xolme qalebi, samagierod, fuls bevrs moigebdiT.

magram ramdenadac metad cdilobda coli Secdomis gaqarwylebas, imdenad metad rwmundeboda qmari, rom saidumloeba, romelsac mas ar andobda qalbatoni bonasie, metad didmniSvnelovani unda yofiliyo. man gadawyvita, saCqarod graf roSforis sanaxavad gaqceuliyo da ecnobebina, rom dedofali sando kacs daeZebs londonSi gasagzavnad.

_ mapatieT, rom marto gtovebT, Cemo sayvarelo, _ mimarTa cols, _ ar vicodi, rom moxvidodiT. erT Cems megobars paemani davuniSne. axlave davbrundebi, Tu inebebT da naxevar wuTs damicdiT, rogorc ki gavaTaveb saqmes Cems megobarTan, maSinve Tqvenken gamoveSurebi, da radgan ukve Ramdeba kidec, luvrSic me migacilebT.

_ gmadlobT, batono, _ upasuxa colma, _ Tuki imdeni vaJkacoba ara gaqvT, rom sasargeblo saqmeSi damexmaroT, martodmartoc kargad mivagneb sasaxles.

_ rogorc geneboT, Cemo qalbatono, _ ar iwyina bonasiem, _ isev male gnaxavT? _ Zalian male, imedi maqvs, am kviras gnaxoT, cota Tavisufal dros vipovi Tu

ara, wamoval, rom mivalago aqauroba da movawesrigo Cveni saqmeebi. _ Zalian kargi. maS, gelodebiT, xom ar miwyrebiT? _ me? ra maqvs gasawyromi? _ maS, naxvamdis im imediT, rom male SevxvdebiT erTmaneTs! _ diax, naxvamdis! bonasiem Tavis cols xelze akoca da Cqari nabijiT saxlidan gavida. _ xedavT am sulels? __ wamoiZaxa qalbatonma bonasiem, rodesac qmarma quCis

kari miixura da marto darCa. _ esRa aklda am sulels, rom kardinalis kaci gamxdariyo! mec ra momivida! ra pasuxi gavce dedofals, romelsac piroba miveci da dauyovnebliv davalebis asruleba aRvuTqvi. oh, RmerTo Cemo, RmerTo Cemo! _ mec albaT erTi im moRalateTagani vegonebi, romlebic matlebiviT fuTfuTeben sasaxleSi... oh, batono bonasie, guliT arasodes ar myvarebixarT da axla miT umetes mZulxarT da mezizRebiT! qali ar viyo, Tu Zvirad ar dagisvaT eg ambavi.

swored am wuTSi, rodesac am sityvebs ambobda qalbatoni bonasie, Weridan daukakunes. aixeda da nacnobi xma gaigona:

_ Cemo imedo, qalbatono bonasie, gamiReT xeivnis patara kari, rom TqvenTan Camovfrinde.

XVIII

sayvareli da qmari _ eh, qalbatono, _ uTxra d'artanianma, romelsac xeivnis kari gauRo

axalgazrda qalma, _ neba miboZeT, samZimriT mogmarToT: metad uxeiro qmari gyoliaT.

Page 119: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

119

_ nuTu gaigoneT Cveni laparaki? _ hkiTxa SemkrTalma qalma da SeSinebuli TvaliT d'artanians daacqerda.

_ Tavidan bolomde. _ oh, RmerTo Cemo! es rogor? _ imave xerxiT, romlis saSualebiTac dawvrilebiT gavigone Tqveni da

kardinalis razmelebis ufro gacxarebuli saubari. _ gTxovT, miTxraT, ra gaigeT Cemi da Cemi meuRlis baasidan? _ mravali ram: jer erTi, rom, sabednierod, Tqveni qmari metad suleli da

araraobaa, meorec is, rom Sewuxebuli brZandebiT, rac Zalian miama. Tqveni mwuxareba saSualebas maZlevs, Tqvens mona-morCilad miguloT da saqmiT dagimtkicoT, rom sicocxles gavwirav Tqveni gulis mosagebad, RmerTma icis, Tqveni gulisTvis cecxlSi Cavvardebi. gavige, agreTve, rom dedofals sando, guladi, gonieri da misTvis Tavdadebuli kaci sWirdeba londonSi gasagzavnad, am TvisebaTagan samive Tu ara, ori mainc momepoveba, da Tqvens brZanebasRa veli.

pasuxi ar misca qalbatonma bonasiem, magram guli sixaruliT ucemda. _ vin iqneba Tqveni Tavdebi, rom gagandoT es saidumloeba? _ hkiTxa man Semdeg. _ Cemi Tqvendmi siyvaruli! TqviT, mibrZaneT! ra unda gakeTdes. _ RmerTo! RmerTo! _ oxravda axalgazrda qali, _ rogor gavbedo, rogor

mogandoT amisTana saidumloeba, batono? Tanac jer TiTqmis ymawvili xarT... _ maS, asea saqme? Tavdebad ginda vinme damidges? _ rom icodeT, rogor damamSvidebdiT. _ aToss icnobT? _ ara. _ porToss? _ ara. _ aramiss? _ ara, vin arian eg batonebi? _ mefis muSketerebi. arc baton de trevils icnobT, muSketerebis kapitans? _ oh, diax, diax, magas ki vicnob! piradi nacnoboba ara maqvs, magram xSirad

gamigonia dedoflis mier misi qeba, mamac da patiosan kacad miaCnia. _imas xom ver ityviT, rom batoni de trevili giRalatebT da kardinalTan

gagcemT? _ oh, magas ra maTqmevinebs? _ Zalian kargi. miandeT mas Tqveni saidumloeba da hkiTxeT: SeiZleba Tu ara me

damavaloT eg saqme, rac unda didad Zvirfasi da saSiSi iyos misi mniSvneloba? _ kargiT, magram me ar mekuTvnis es saidumloeba da ar SemiZlia sxvas vando. _ baton bonasies kargad andobdiT? _ iwyina d'artanianma. _ ise vandobdi, rogorc werils miandoben xis fuRuros, mtredis frTas an

ZaRlis sayelos. _ kargi, magram gana vera xedavT, rogor miyvarxarT? _ Tqven ambobT magas!.. _ me patiosani kaci gaxlavarT! _ vici, batono. _ arc guladoba maklia. _ amaSi darwmunebuli var. _ maS, ai, gamomcadeT. qalbatoni bonasie ymawvil kacs daacqerda, isev yoymanobda, magram iseTi ali

asdioda d'artanianis Tvalebs, iseTi gamarjvebis rwmena ismoda mis xmaSi, rom ar SeiZleboda ar ndoboda, garda amisa, iseT umweo mdgomareobaSi iyo sacodavi, rodesac adamiani yvelafers gabedavs miznis misaRwevad. metismeti sifrTxile iseve

Page 120: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

120

damRupveli iyo axla dedoflisaTvis, rogorc metismeti ndoba. bolos isic unda iTqvas, rom axalgazrda mfarvelisadmi uneblieT aRZrulma grZnobam qalbaton bonasies xma amoaRebina.

_ momismineT, _ uTxra man d'artanians, _ me vendobi Tqvens dapirebas da Tqvens patiosnebas, magram geficebiT yovladmxilav RvTis winaSe, romelic Cveni SeTanxmebis mowmea, Tu mimtyuneT, kidec rom mapation Cemma mtrebma, Tavs moviklav Cemi xeliT da Tqven dagdebT brals Cems ubedurebaSi.

_ mec geficebiT, qalbatono, _ miugo d'artanianma, _ kidec rom Semipyron miRebuli brZanebis asrulebis dros, movkvdebi da saidumlos ar gavcem. iseTs arafers gavakeTeb, rom vinme xifaTSi Cavagdo.

maSin axalgazrda qalma uambo is saSineli saidumlo davaleba, romlis nawili d'artanianma TviTonac gaigona col-qmris baasidan;

es iyo maTi erTmaneTisadmi siyvarulis gamocxadeba. sixarulis da siamayis Suqi adga d'artanians. saidumlo davaleba andes da

qalbatoni bonasies gulic moigo. am garemoebam bumberazad gadaaqcia ymawvili kaci.

_ mivdivar, axlave mivdivar. _ rogor Tu midixarT, _ gaikvirva qalbatonma bonasiem. _ mere Tqveni razmi,

Tqveni kapitani? _ Cems suls vficav, Tqven damaviwyeT yvelaferi, Cemo sayvarelo konstancia!

diax, marTali xarT, Svebuleba unda aviRo. _ erTi dabrkoleba kidev. _ amoikvnesa qalbatonma bonasiem. _ oh, eg ra dabrkolebaa, _ Sehyvira d'artanianma mcire fiqris Semdeg, _ magas

advilad movaxerxeb. _ rogor moaxerxebT? _ axlave mivirben baton de trevilTan da vTxov, rom Svebuleba sTxovos

CemTvis Tavis qvisls, baton de zesars. _ kidev erTi ram... _ ra? _ hkiTxa d'artnianma, romelic xedavda, rom qalbaton bonasies

eZneleboda sityvis daboloeba. _ iqneba fuli ara gaqvT? _ eg `iqneba~ sruliad zedmeti sityvaa, _ siciliT upasuxa d'artanianma. maSin qalbatonma bonasiem ujra gamoswia da is qisa amoiRo, romelsac naxevari

saaTis win iseTi siyvaruliT ualersebda misi meuRle. _ ara gaqvT? ai, es waiReT. _ kardinalis qisa? _ Sehyvira d'artanianma da sicili waskda, radgan kargad

exsomeba mkiTxvels, aSlili filaqnis wyalobiT erTi sityva ar gamohparvia qalbaton bonasies da misi qmris saubridan.

_ diax, kardinalis qisaa, _ miugo qalma, _ da rogorc xedavT, Zalian didebuladac aris gaberili.

_ RvTis wyalobaa swored! _ icinoda d'artaniani, _ erTiorad mxiaruli iqneba Cemi mgzavroba: dedoflis gadarCena kardinalis fuliT!

_ kargi rama xarT da momxiblavi, _ uTxra alersiT qalbatonma bonasiem, _ darwmunebuli brZandebodeT, rom madlobas gadagixdiT dedofali.

_ me ukve dajildoebuli var da sakmaod uxvadac! _ miugo d'artanianma, _ miyvarxarT! Tqven ar mikrZalavT siyvarulis aRiarebas, es iseTi netareba gaxlavT, romelzedac me ocnebasac ki ver vbedavdi.

_ Cumad! _ wasCurCula qalma kankaliT. _ ra aris? _ quCaSi laparakoben.

Page 121: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

121

_ visi xmaa? _ es xma... es xma Cemi qmrisaa, diax, maSinve vicani! _ d'artanianma karTan miirbina

da urduliT daketa. _ manam ar waval, karebs nu gauRebT. _ mere mec rom unda wavsuliyavi? an kidev es fuli. ra vupasuxo, rom mkiTxos? _ Tqven marTali xarT, unda wavideT! _ wavideT? rogor wavideT? xom dagvinaxavs? _ maSin, CemTan unda avideT. _ oh, oh, _ Sehkivla qalbatonma bonasiem, _ im kiloTi meubnebiT magas, rom aqve

maSinebT. _ am sityvebze cremlebi moeria sabralo qals. d'artanians cremlebis danaxvaze guli auCqrolda, aRelda da daiCoqa: _ CemTan, qalbatono, ise uSiSrad iqnebiT, rogorc wminda taZarSi, sityvas

gaZlevT patiosani keTilSobilisas. _ wavideT, Tqven iciT da Tqvenma patiosnebam, Cemo megobaro. didi sifrTxiliT aswia d'artanianma urduli, aCrdiliviT Cavidnen ukana kariT

xeivanSi, Cumad avidnen kibeze da d'artanianis oTaxSi Sevidnen, Semdeg oriveni fanjarasTan mividnen da darabis direSi dainaxes quCaSi mdgomi bonasie, romelic wamosasxamian kacs elaparakeboda.

wamosasxamiani kacis danaxvaze d'artanianma xmali iSiSvla da kars mivarda. es misi ucnobi mengeli kaci iyo. _ ras SvrebiT, ra vqna? _ Sehkivla qalbatonma bonasiem. _ sicocxle

mogWarbebiaT? _ aRTqmuli maqvs, unda movkla igi! _ dRes Tqven ar gekuTvniT Tqveni sicocxle, xom aRmiTqviT am davalebis

asruleba! dedoflis saxeliT gikrZalavT raime gansacdelSi Tavis Cagdebas, Tu mas damokidebuleba ar eqneba Tqvens mgzavrobasTan.

_ Tqvenis saxeliT raRas mibrZanebT? _ Cemi saxeliT? _ daiwyo mRelvarebiT qalbatonma bonasiem, _ Cemi saxeliT,

gTxovT... magram yuri davugdoT, mgonia, Cemze laparakoben. d'artaniani fanjarasTan mivida da smenad gadaiqca. baton bonasies kari gaeRo da raki Sin aravin daxvedroda, isev im wamosasxamian

kacTan misuliyo, romelic quCaSi eloda. _ wasula, _ moaxsena wamosasxamians, _ luvrisken wavidoda. _ darwmunebuli xarT, rom ver mixvdeboda, ra ganzraxviT datoveT marto? _

hkiTxa ucnobma. _ rogor mixvdeboda? _ upasuxa dabejiTebiT bonasiem, _ sad SeuZlia magdeni

dafiqreba? _ Tu iciT, Sin aris Tqveni razmeli? _ ara mgonia. ager, SexedeT, fanjrebi mixuruli aqvs; sanaTis sxivi ar gamodis

misi fanjrebidan. _ kargi, magram danamdvilebiT codna jobs. _ eg rogor? _ daukakuneT karebze. _ mis msaxursa vkiTxav. _ aba, wadiT. bonasie Sevida Tavis saxlSi, gaiara imave kariT, romelic ise kargad gamoiyenes

d'artanianma da misma satrfom, kibeze avida da daakakuna. pasuxi aravin gasca, porToss nebavda, didkacad sCveneboda stumrebs, da im

saRamos TavisTan waeyvana planSe. rac Seexeba d'artanians, giJi unda yofiliyo, rom xma amoeRo. karis dakakunebaze orives guli aufancqalda...

Page 122: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

122

_ Sin aravin gaxlavT, _ uTxra bonasiem. _ modiT, Tqvensa SevideT, iq ufro Tavisuflad vilaparakebT, vidre quCaSi. _ vaime, vaime! _ SeSinda qalbatoni bonasie, _ axla ki veRaras gavigonebT. _ piriqiT, _ upasuxa d'artanianma, _ ufro gavigonebT.

sami Tu oTxi naWeri amoacala filaqans da misi oTaxi dionisos1 yurad iqca. xaliCa gaSala, zed daiCoqa da qalbaton bonasies aniSna, yuri geWiroT adgiliskeno.

_ darwmunebuli xarT, rom aravin aris? _hkiTxa ucnobma. _ aravin, batono, aravin, _ upasuxa bonasiem. _ Tqven ggoniaT, rom Tqveni coli... _ axla sasaxleSi iqneba. _ ise rom, Tqven garda aravis etyoda?.. _ darwmunebuli gaxlavarT. _ uaRresi mniSvneloba aqvs magas, geyurebaT? _ maS, Zalian Zvirfasi ambavi mogitaneT? _ Zalian Zvirfasi, Cemo bonasie, amas ver dagimalavT. _ maS, batoni kardinali kmayofili iqneba Cemi samsaxuriT? _ magas raRa Tqma unda! _ Cveni didebuli kardinali! _ darwmunebduli xarT, rom TqvenTan laparakis dros aravis gvari ar

dausaxelebia Tqvens cols? _ mgoni, rom ara. _ xom ar uxsenebia qalbatoni de Sevrezi an batoni bukingami, qalbtoni de

verne? _ ara, marto is miTxra, rom gagzavna undoda londonSi erTi brwyinvale

pirovnebis davalebis asasruleblad. _ pirSavi! _ waiCurCula qalbatonma bonasiem. _ Cumad! _ gaafrTxila d'artanianma da xeli dauWira qals, manac siamovnebiT

mianeba Tavisi xeli. _ unda giTxraT, _ ganagrZo ucnobma, _ metad miamiti yofilxarT, Torem

ikisrebdiT, rasac gavalebdnen. jibeSi CaidebdiT im werils da kardinals aCvenebdiT. mTavrobasac gadaarCendiT da Tqvenc...

_ me? me raRa? _ did warmatebas gipirebdaT kardinali, keTilSobilis gvaris moniWebas

fiqrobda... _ TviTon man brZana? _ diax, vici rom moulodnelad gipirebdaT gaxarebas. _ arxeinad brZandebodeT, _ daubrunda saqmes bonasie, _ Tayvans mcems Cemi coli

da kidevac... _ CerCeti! _ wamoiZaxa Cumad qalma. _ Cumad! _ wasCurCula d'artanianma da ufro magrad mouWira xeli. _ ra? _ hkiTxa wamosasxamianma; _ viTom daiyolioT? _ axlave mival sasaxleSi, vikiTxav qalbaton bonasies, vetyvi, rom davufiqrdi

saqmes da Tanaxma var Sevasrulo misi davaleba. gamovarTmev werils da kardinalisaken movkurcxlav.

_ maS, male! cota xnis Semdeg gamogivli ambis gasagebad. ucnobi wavida. _ sazizRaro, Tavlafdasxmulo! _ Tqva aRSfoTebulma qalma Cumi xmiT qmris

misamarTiT.

Page 123: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

123

_ Cumad! _ gaumeora d'artanianma da mTlad daisakuTra misi xeli. sazareli bRavili gaisma am dros mTel saxlSi da yvelaferi daaviwyda

d'artanians da qalbaton bonasies, batoni bonasie bRaoda, mas ukve SeemCnia fuliT savse qisis moparva da gamwarebuli gahyviroda, miSveleT, qurdebio!

_ ai, gauwyra RmerTi! _ wamoiZaxa qalbatonma bonasiem, _ Tavze dagvaxvevs mTel ubans.

didxans iyvira da ibRavla bonasiem, magram mesaflaveebis quCaze Zalian xSiri iyo im dros aseTi yvirili da yuradRebas aRaravin aqcevda. garda amisa, am ukanasknel xans saxeli gastexoda Cveni vaWris saxls. raki vera gaawyo ra, aravin mieSvela, gareT gamovarda da yviriliT ganagrZo gza, karga xans ismoda diubakis quCisken mimavali bonasies mware Rriali.

_ is xom wavida, axla Tqveni rigia, Tqvenc unda waxvideT, _ uTxra qalbatonma bonasiem. _ aba, yoCaRad iyaviT; gansakuTarebuli sifrTxile gmarTebT, gaxsovdeT, rom Tqven dedofals ekuTvniT da Tqvenze aris damokidebuli misi sikvdil-sicocxle.

_ dedoflisa da Tqveni! _ Sehyvira d'artanianma, _ damSvidebuli brZandebodeT, Cemo mSveniero konstancia, dabrunebisas sruliad damsaxurebuli meqneba dedoflis jildo, magram is ki ar vici, damsaxurebuli meqneba Tu ara Tqveni siyvaruli?

maisis vardiviT gawiTlda axalgazrda qali da es iyo misi erTaderTi pasuxi. ramdenime wuTis Semdeg d'artaniani gamoeTxova qalbaton bonasies, wamosasaxamSi kargad gaexvia da gareT gavida.

Tvali gaadevna qalbatonma bonasiem, siyvaruliT aRgznebuli Tvali, romelsac qali maSin imetebs, rodesac misTvis gagiJebul mijnurs acilebs. magram rogorc ki quCis kuTxes Cauxvia d'artanianma, qali muxlebze daeca, xelebi aRapyro da SehRaRada:

_ RmerTo Zliero! Sen iyavi dedoflisa da Cemi mfarveli! XIX

mgzavrobis gegma d'artaniani maSinve baton de trevilTan wavida. dros dakargva ar SeiZleboda,

ra Tqma unda, dauyovnebliv, dawvrilebiT acnobebda saqmis viTarebas kardinals is wyeuli ucnobi. amitom Ralatad miaCnda usargeblod gatarebuli yoveli wami.

netarebas veRar itevda ymawvili kacis guli, SemTxveva mieca, erT da imave dros didebac moexveWa da fulic eSova, amas isic daemata, rom igi dauaxlovda qals, romelic gagiJebiT uyvarda, yvelaferi es udides netarebas aniWebda d'artanians.

batoni de trevili darbazSi brZandeboda Tavis maxlobeli didebulebiT. d'artanians yvela icnobda da pirdapir kabinetSi Seiyvanes, man iTxova, moexsenebinaT baton de trevilisaTvis, rom Zalian mniSvnelovani saqmisaTvis iyo mosuli.

didxans ar dasWirvebia cda. xuTi wuTis Semdeg batoni de trevili kabinetSi Semovida. d'artanianis sixaruliT gakaSkaSebuli saxis danaxvaze maSinve mixvda Rirseuli kapitani, rom marTla raRac axali da friad mniSvnelovani ambavi momxdariyo.

sanam baton de trevilTan mividoda, d'artaniani gzaSi sul imas ekiTxeboda Tavis Tavs, miendo saidumloeba baton kapitnisaTvis Tu mxolod Svebuleba eTxova saidumlo davalebis mosarigeblad. magram muSketerTa kapitani iseTi ndobiTa da lmobierebiT eqceoda Cvens gaskonels, iseTi TavganwirviT emsaxureboda mefesa da

Page 124: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

124

dedofals, da ise sZulda kardinali, rom d'artanianma gadawyvita, yvelaferi moexsenebina misTvis.

_ Cemi naxva gindodaT, Cemo ymawvilo megobaro? _ mimarTa batonma de trevilma. _ diax, batono, _ miugo d'artanianma, _ da imedi maqvs, mapatiebT kidec ase

udrood Sewuxebas, rodesac mogaxsenebT, Tu ra didma garemoebam maiZula Tqveni daxmarebis Txovna.

_ aba, TqviT, raSia saqme? gismenT. _ saqme isaa, batono, _ miugo Cumi xmiT d'artanianma, _ rom gansacdels unda

gadavarCinoT dedoflis saxeli da, iqneba, dedoflis sicocxlec. _ ras ambobT, ras? _ hkiTxa gancvifrebulma de trevilma da Tvali gadaavlo

iqaurobas, raTa darwmunebuliyo, rom maT garda sxva aravin iyo kabinetSi. Semdeg d'artanians daacqerda, TiTqos TvaliT ekiTxeboda ganmartebas.

_ erTma SemTxvevam saSualeba momca, batono, xelT megdo saidumloeba... _ romelsac, imedi maqvs, Cemo megobaro, saidumlod SeinaxavT, sicocxlis

fasadac rom dagijdeT. _ diax, batono, geficebiT, magram Tqven ki unda mogaxsenoT, radgan mxolod

Tqven SegiZliaT damexmaroT im brZanebis SesrulebaSi, romelic me dedoflisagan miviRe.

_ Tqven SegexebaT es saidumloeba? _ ara, batono, saidumloeba dedoflisa gaxlavT. _ mogcaT ufleba misma yovladudidebulesobam, CemTvis gageziarebinaT? _ piriqiT, batono, me brZaneba maqvs, aramc da aramc aravis vando igi. _ mere raRad unda miTxraT? raT arRvevT mag brZanebas? _ imitom, batono, rom, rogorc mogaxseneT, Tu Tqveni daxmareba ar meqneba,

verafers gavxdebi. vSiSob, uari miTxraT Txovnaze im SemTxvevaSi, Tu ar gecodinebaT, ra saqmisaTvis mWirdeba Tqveni daxmareba.

_ saidumlo TqvenTvis SeinaxeT, Cemo kargo, da miTxariT, ra gsurT? _ unda sTxovoT baton de zesars, rom ori kviris Svebuleba miboZos. _ rodidan? _ amaRamidanve. _ midixarT sadme? _ diax, batono, mgzavnian. _ SegiZliaT miTxraT, sad mixvalT? _ londonSi. _ xom ar aris vinme dainteresebuli, xeli SegiSaloT Tqveni miznebis

SesrulebaSi? _ me mgoni, kardinali yvelafers gaakeTebs imisaTvis, rom gza Semikras da

Semaferxos! _ marto midixarT? _ marto geaxlebiT. _ maSin, bondsac ki ver gascdebiT, vici, rasac geubnebiT, da gafrTxilebT, _

uTxra de trevilma. _ ratom ver gavcdebi? _ gzaSi mogklaven. _ momklaven Cemi movaleobis Sesrulebisas. _ davaleba ki ausrulebeli darCeba. _ marTals brZanebT. _ d'artanianma Tavi daRuna. _ merwmuneT, _ ganagrZo de trevilma, - amgvar saqmeSi oTxni unda iyvneT, rom

erTma miaRwios daniSnul mizans.

Page 125: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

125

_ marTalsa brZanebT, batono, _ daeTanxma d'artaniani, _ Tqvenc kargad icnobT aToss, porToss da aramiss, ukeT mogexsenebaT, SemiZlia Tu ara maTac vTxovo daxmareba?

_ im pirobiT, rom ar andoT saidumloeba, romlis codna me ar vindome. _ erTxel da saukunod SevificeT me da Cemi megobrebi, brmad vendobiT

erTmaneTs, garda amisa, Tqven SegiZliaT maT uTxraT, rom sruli ndoba gaqvT Cemi, es savsebiT sakmarisi iqneba da aRaras mkiTxaven.

_ me SemiZlia, TxuTmeti dRis Svebuleba mivce samives, aToss forJis wylebze gasamgzavreblad, misi Wrilobis gamo, romelic kidev Zalian awuxebs, porTossa da aramiss imisaTvis, rom Tan gahyvnen TavianT megobars. cxadia, martos ar datoveben. Svebulebis mowmobis miReba iqneba sabuTi, rom me TqvenTan mgzavrobis uflebas vaZlev.

_ gmadlobT, batono, usazRvroa Tqveni sikeTe. _ maS, axlave wadiT, ipoveT samive da amaRamve gzas gaudeqiT. oh, marTla! baton

de zesaris saxelze Txovna Svebulebis Sesaxeb aqve dawereT. jaSuSi albaT ukve agedevnaT da Tqveni aq mosvla, raRa Tqma unda, kardinalisaTvis ukve cnobilia.

d'artanianma dawera Txovna da kapitans miarTva. batonma de trevilma CamoarTva da Sehpirda, rom gaTenebamde ori saaTiT adre oTxives miuvidoda Svebulebis mowmoba.

_ Tu SeiZleba, batono kapitano, Cemi mowmobac aToss gaugzavneT, _ sTxova d'artanianma, _ ar minda, Sin davbrunde, vSiSob, raime faTeraks ar gadaveyaro.

_ Zalian kargi, damSvidebuli iyaviT, naxvamdis da keTili iyos Tqveni mgzavroba, marTla! moiTmineT!

d'artaniani Semobrunda. _ fuli gaqvT? d'artanianma jibeSi fuliT savse qisa aaCxaruna, _ sakmarisia? _ hkiTxa batonma de trevilma. _ samasi pistoli gaxlavT. _ savsebiT sakmarisia, mag fuliT kaci qveyanas Semoivlis, maS, naxvamdis! d'artanianma Tavi daukra baton de trevils, romelmac xeli gamouwoda.

mowiwebiT da madlobiT CamoarTva gaskonelma kapitans. karga xani iyo mas Semdeg, rac parizSi cxovrobda d'artaniani da qebis mets veras ityoda kapitanze, romelic keTilSobil da didebul adamianad miaCnda.

d'artaniani pirvelad aramisis sanaxavad wavida. im didad saxsovar Ramis Semdeg, qalbatoni bonasie rom miacila, jer ar enaxa Tavisi megobari.

daRvremili, moRuSuli daxvda aramisi. d'artanianma mwuxarebis mizezi hkiTxa, aramisma pasuxis nacvlad bodiSi moixada da uTxra: erTi kviris vadaSi wminda avgustinis meTvramete Tavis ganmarteba unda davwero laTinur enaze da sxva aRara maxsovs rao.

amgvar baasSi iyvnen garTulni megobrebi, rodesac de trevilis msaxuri oTaxSi Sevida da aramiss dabeWdili werili miarTva.

_ netav ra aris? _ wamoiZaxa aramisma. _ Svebulebis furceli gaxlavT, Tqven rom iTxoveT, _ upasuxa msaxurma. _ me Svebuleba ar miTxovia. _ gaCumdiT da miiReT, _ uTxra d'artanianma, _ Tqven ki, ai, naxevari pistoli

SewuxebisaTvis, moaxseneT baton de trevils, rom batoni aramisi gulwrfel madlobas uxdis am sikeTisTvis. mibrZandiT.

msaxurma Tavi daukra da gavida. _ ras niSnavs es Svebuleba? _ hkiTxa aramisma.

Page 126: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

126

_ wamoiReT, rac ki dagWirdebaT TxuTmeti dRis mgzavrobisaTvis da Tan gamomyeviT.

_ mere... rom ar SemiZlia amJamad parizis mitoveba... Tu ar gavige... aramisi gaCumda, _ Tu ar gaigebT, ra daemarTa, gana? _ ganagrZo d'artanianma. _ vis? _ iucxova aramisma. _ aq rom iyo, amoqarguli cxvirsaxocis patrons. _ vin mogaxsenaT, rom aq qali iyo? _ miugo aramisma da mkvdrisferi daedo. _ Cemma Tvalebma. _ isic iciT, vin aris is qali? _ eWvi maqvs. _ yuri damigdeT, _ sTxova aramisma, _ raki magdeni ram gcodniaT, isic

gecodinebaT, ra mouvida im qals? _ me mgonia, rom turs unda dabrunebuliyo. _ marTali xarT, turSi unda dabrunebuliyo. maS, Tqvenc gcodniaT, magram ise

rogor wavida, rom me ara miTxra ra? _ imitom, rom dapatimrebisa eSinoda. _ ratom araferi momwera? _ SiSobda, Tqvenc ar CaebiT am saqmeSi. _ sicocxle aRmidgineT, d'artanian! _ Sehyvira aramisma, _ me megona, rom

miRalata, masxarad amigdo. oh, ra bednieri viyavi misi naxviT. ara mjeroda, ver warmomedgina, rom Cemi gulisTvis gansacdelSi igdebda Tavs, magram es Tu ara, maS, sxva raRa mizezi moiyvanda parizSi?

_ is mizezi, romelic amaRamve londonSi gvgzavnis me da Tqven. _ ra aris eg mizezi? _ Tavis droze gaigebT, aramis, xolo amJamad neba momeciT, doqtoris

diswuliviT saidumloebas Seadgendes. aramiss gaecina, maSinve moagonda erT Rames Tavis megobrebTan naambobi zRapari. _ maS, raki asea, da Tqven darwmunebuli xarT, rom parizi datova, me aq

aRaraferi damiWers. mzad var gamogyveT. Tqven ambobT, rom mivdivarT? me aq sazrunavi aRara maqvs ra, Cemo d'artanian, da mzad var, gamogyveT. mxolod es mainc miTxariT, sad mivdivarT?

_ jerjerobiT aTosTan, da Tu marTla CemTan wamosvla gsurT, modiT, avCqardeT, isedac bevri dro davkargeT, marTla, bazensac ubrZaneT.

_ ra, bazenic Tan migvyavs? _ hkiTxa aramisma. _ SeiZleba, jerjerobiT kargi iqneba, Tu aTosis saxlamde gamogvyveba. aramisma msaxurs aTosTan wasvla ubrZana. TviTonac wasasvlelad moemzada,

welze xmali da sami dambaCa Semoirtya, wamosasxami aiRo, Semdeg sami Tu oTxi ujra gadaaqoTa SemTxveviT sadme migdebuli erTi an ori pistolis sapovnelad, magram unayofod Cauara cdam. rodesac darwmunda, rom amao iyo iq fulis Zebna, d'artanians gahyva. Tan ki Tavis Tavs ekiTxeboda: saidan SeZlo axalgazrda gaskonelma ase kargad gageba im qalis vinaobisa, romelic CemTan iyoo, eg kidev araferi, amJamad misi adgilsamyofelic ki icoda.

saxlidan gamosvlisas aramisma xeli daado mklavze d'artanians, Tvali TvalSi gauyara da hkiTxa:

_ xom aravisTan giTqvamT raime im qalze? _ aravisTan. _ arc aTosTan da porTosTan? _ xma ar amomiRia. _ yoCaR, biWo!

Page 127: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

127

sruliad damSvidebuli aramisi mxiarulad mihyva d'artanians da cota xnis Semdeg megobrebi erTad Sevidnen aTosTan.

aToss erT xelSi Svebulebis mowmoba eWira, meoreSi de trevilis werili. _ iqneba Tqven mainc amixsnaT, ras niSnavs es Svebuleba da es werili, romelic

es aris miviRe? _ mimarTa gancvifrebulma aTosma. _ ai, rasa mwers batoni de trevili:

`Zvirfaso aTos, Tqveni janmrTelobisaTvis aucilebelia dasveneba, amis gamo gaZlevT ori kviris Svebulebas da girCevT forJis wylebze wasvlas samkurnalod, an sxvagan, saca ufro male mokeTdebiT da sruliad janmrTeli dagvibrundebiT.

Tqveni guliTadi trevili~. _ es Svebuleba da werili imas niSnavs, aTos, rom Tqvenc CemTan unda

wamoxvideT, _ uTxra d'artanianma. _ forJis wylebze? _ wylebze an sxvagan. _ mefis keTildReobisTvis? _ mefis an dedoflis keTildReobisTvis. gana Cven maTi yovladudidebulesobis

msaxurni ara varT? am dros porTosmac SemoaRo kari. _ ucnauria swored! _ SesZaxa amxanagebs, _ ara, rodis aqeTaa, rom muSketerebs

Svebulebas uTxovnelad aZleven? _ mas aqeT, rac muSketerbs gauCndnen megobrebi, romlebic maT magivrad

agvareben am saqmeebs, _ miugo d'artanianma. _ oho, oho! _ daiZaxa porTosma, _ axali ambavia, sruliad axali! _ diax, mivdivarT, _ uTxra aramisma. _ saiTken? _ ikiTxa porTosma. _ jer mec ar vici, _ miugo aTosma, _ d'artanians hkiTxeT. _ londonisaken, batonebo, _ uTxra d'artanianma. _ londonisaken? _ Sehyvira porTosma, _ ra dagrCeniaT londonSi? _ magas ki ver getyviT, batonebo, unda mendoT. _ kargi, magram londonSi wamsvlels fuli unda hqondes, xolo me groSic ara

maqvs, _ Tqva porTosma. _ arc me maqvs, _ Tqva aramisma. _ arc me maqvs, _ Tqva aTosma. _ fuli me maqvs, _ Tqva d'artanianma. jibidan Tavisi ganZi amoiRo da magidaze

dado. _am qisaSi samasi pistolia, modiT, oTxad gaviyoT, samocdaTxuTmeti pistoli, mgoni, sakmarisi unda iyos londonSi Casasvlelad da Sin dasabruneblad, magram es icodeT, yvelani ver wavalT londonSi.

_ viTom ratom? _ imitom, rom Tu vigulisxmebT yovel mosalodnel SemTxvevas, SesaZlebelia,

gzaSi darCes vinme Cvengani. _ es rogor? saomrad xom ar mivdivarT? _ saomrad ara, magram saSiSroebiT savse saqmis gasarigeblad _ ki. amas axlave

gafrTxilebT. _ ise rom, SeiZleba veRarc davbrundeT? _ Tqva porTosma, _ maS, Tu

sasikvdilod gavwirav Tavs, is mainc unda vicode, risTvis vkvdebi? _ netav amis codna ras margebs? _ uTxra aTosma. _ aras margebs, _ Tqva aramisma, _ magram me mainc porTosis azrisa var. _ gana mefe ucxadebs Tavis jars, ra mizniT gzavnis saomrad? mokled brZanebs:

batonebo, brZolaa gaskoniaSi an flandriaSi, aba Tqven iciT, rogor ibrZolebT! risTvisaa brZola? es Tqven ar gainteresebT, magram, midixarT da ibrZviT.

Page 128: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

128

_ d'artaniani marTals ambobs, _ Tqva aTosma, _ baton de trevilis mier mocemuli Svebuleba da gamogzavnili samasi pistoli savsebiT sakmarisia imisaTvis, rom wavideT iq, sadac gvgzavnian. saxifaToa Cveni davaleba? xifaTs vaJkacurad davuxvdebiT da SevebrZolebiT. ras warmoadgens netav sicocxle, rom ase zrunavT mis dasacavad?!

_ d'artanian, me mzada var, aba, wavideT! _ mec mzada var! _ daiZaxa porTosma. _ mec mzada var! _ daiZaxa armisma _ swored droze momeswro parizidan gasvla,

gaverTobi, gavixareb! _ garToba, ramdenic geneboT, batonebo, magis fiqri nu gaqvT, _ daamSvida

d'artanianma. _ axla isic gviTxari, rodis mivdivarT? _ hkiTxa aTosma. _ axlave, _ upasua d'artanianma, _ iseTi saCqaroa Cveni davaleba, rom erT wuTs

ar unda vkargavdeT. _ biWebo! grimo, planSe, muSketon, bazen, _ dauyvires Cvenma megobrebma TavianT

msaxurebs, _ aba, Cqara gagviwmindeT waRebi da cxenebi mogviyvaneT! planSe, grimo, muSketoni da bazeni sirbiliT wavidnen brZanebis asasruleblad. _ axla saWiroa SevadginoT Cveni mgzavrobis gegma, _ Semoitana winadadeba

porTosma, _ sad mivdivarT aqedan? _ mivdivarT kales, _ upasuxa d'artanianma, _ es umoklesi gzaa londonSi

misasvlelad. _ Zalian kargi, aseT SemTxvevaSi Cemi azri aseTi iqneba, _ ganagrZo porTosma. _ gismenT. _ oTxi kacis erTad mgzavroba saeWvod eCvenebaT. am eWvis asacdenad

d'artanianma yvela Cvengans misces Tavisi davaleba; me win waval bulonis mxriT, rom kargad davaTvaliero gza. ori saaTis Semdeg aTosi wavides amienis gziT, Semdeg aramisi mihyveba nuaionis gziT. rac Seexeba d'artanians, igi im gziT wamovides, romelic TviTon miaCnia marjved, mxolod im pirobiT, rom d'artanianma planSes tansacmeli Caicvas, xolo planSe razmelis formiT Cven mogvyves, TiTqos d'artaniani iyos.

_ mouxerxeblad mimaCnia porTosis gegma, _ daiwyo d'artanianma, _ ver warmomidgenia, ra davaleba unda mogceT. nabrZanebi maqvs erTi werilis misamarTisamebr mitana, es aris da es, amis meti me ara vici ra. me ara maqvs da arc SemiZlia sami asli gadaviRo am werilisa, radgan is dabeWdilia. vfiqrob, TviT saqme moiTxovs Cvens erTad mgzavrobas. ai, jibeSi midevs is werili, _ Tqva man da xeli jibeze gaikra. _ Tu gzaSi momkles, erTi Tqvengani amoiRebs mas da uCemod ganagrZobT gzas. Tu isic mokles, werils is Caidebs jibeSi, vinc gadarCeba, da ase, erT-erTma mainc unda miaRwios londons da daniSnulebisamebr Caabaros werili.

_ yoCaR, d'artanian! mec Seni azrisa var! _ moiwona aTosma, _ magram mainc didi sifrTxile gvmarTebs. SevTanxmdeT: wylebze mivdivarT dasasveneblad. Cemi megobrebic Tan momdeven, oRond forJis wylebze ki ara, zRvis sanapiroze. am mxriv sruliad Tavisufali var, arCevani me mekuTvnis. Tu Cveni daWera ganizraxa vinmem, me de trevilis werils warvudgen da Tqven Svebulebis mowmobebi aCveneT. Zalis xmarebas moisurveben? Cvenc ise davxvdeT, rom Tavbedi vawyevlinoT. samarTalSi rom migvcen, vityviT, Cven dasvenebis garda sxva ganzraxva ar gvqoniao. cal-calke advilad dagvamarcxebs mteri, romelsac gadawyvetili aqvs gzis Sekvra, magram Tu erTad viqnebiT, es ukve patara razmia, oTxi kacisagan Semdgari. msaxurebic oTxi dambaCiTa da muSketebiT SevaiaraRoT. mTeli jaric rom Semogvesios, brZolas miviRebT Cveneburad da, rogorc d'artanianma Tqva, is miitans werils, vinc gadarCeba.

Page 129: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

129

_ kargi azria, kargad Tqmuli, _ daiZaxa aramisma. _ ar giyvars laparaki, Cemo aTos, magram rodesac iSviaTad ityvi raimes, ise ityvi xolme, TiTqos wminda ioane oqropiri iyo. me aTosis gegmas vemxrobi, Sen, porTos?

_ mec, agreTve. _ miugo porTosma, _ Tumca d'artanianic Tanaxmaa. werilis mitana d'artaniansa aqvs davalebuli da, maSasadame, masve ekuTvnis Cveni mogzaurobis xelmZRvaneloba. d'artanianma Tqvas da Cven avasrulebT.

_ Zalian kargi, _ Tqva d'artanianma, _ gadawyvetili maqvs, aTosis gegma miviRoT da naxevari saaTis Semdeg movaxteT cxenebs.

_ damtkicebulia! _ Sehyvira erTxmad samma muSketerma. amis Semdeg TiToeulma maTganma Tavisi kuTvnili samocdaTxuTmeti pistoli

jibeSi CaiCxriala da daniSnuli droisaTvis sagzao samzadiss Seudga.

XX

mgzavroba Ramis ori saaTi iqneboda, rodesac faTerakebis maZiebeli Cveni gmirebi

parizidan sen-denis sadarajo WiSkriT gavidnen. sanam bneloda, uxmod midiodnen, uneblieT emorCilebodnen wyvdiadis gavlenas da yvelgan Casafrebuli mteri elan-debodaT.

iriJraJa Tu ara, maSinve ena amoidges damunjebulma mgzavrebma. cis tatnobze mzis gamoCenam simxiarule daubruna maT. TiTqos didi brZolis molodinSi iyvnen: guli gamalebiT ucemdaT, Tvalebi ucinodaT, grZnobdnen, rom SeiZleba am mgzavrobisaTvis SeewiraT sicocxle.

sanaxavad saSiSi iyo Cveni qaravani. muSketerebis Savi cxenebi, maTi samxedro mokazmuloba da moZraoba, TaviT fexebamde SeiaraRebuli msaxurebi, romlebic ukan misdevdnen, advilad gascemda maT ganzraxvas, Zalianac rom cdiliyvnen Tavis dafarvas.

mSvidobianad gaiares gza Santilamde, sadac dilis rva saaTze mividnen. swored sauzmis dro iyo, rodesac mogzaurebi samikitnosTan Camoxdnen. duqnis karebze gamoxatuli iyo wminda marteni, romelsac Sebraleboda siciveSi darCenili Raribi kaci da Tavisi wamosasxamis naxevars uTmobda. muSketerebma msaxurebs ubrZanes, unagiri ar moexadaT cxenebisaTvis da mzad yofiliyvnen dauyovnebliv gzis gasagrZeleblad. TviTon duqnis saerTo darbazSi Sevidnen da magidas miusxdnen.

amave magidas mosjdomoda damartenis gziT mosuli viRac keTilSobili pirovneba da isic sauzmes Seeqceoda. man maSinve amindze Camoagdo laparaki da muSketerebic CaiTria am saubarSi.

Semdeg ymawvilebis sadRegrZelo dalia. maTac madloba gadauxades da adRegrZeles.

magram swored im dros, rodesac darbazSi Semosulma muSketonma cxenebis mzadyofna amcno da megobrebma adgoma daapires, ucnobma porToss winadadebiT mimarTa, kardinalis sadRegrZeloc SeesvaT. porTosma upasuxa: siamovnebiT davlev kardinalis sadRegrZelos, Tu Tqvenc, Tqvenis mxriv, mefis sadRegrZelos Sesmas inebebTo.

_ me safrangeTSi kardinalis garda mefed aravin mimaCnia! _ Seutia ucnobma. amis pasuxad porTosma xmali iSiSvla. mas arc ucnobi CamorCa. _ didi sisulele mogividaT, _ uTxra aTosma megobars, _ magram ra gaewyoba?

SeuZlebelia ukan daxeva. _ mokaliT igi da ecadeT Cqara dagvewioT.

Page 130: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

130

aTosi, aramisi da d'artaniani swrafad moaxtnen cxenebs da gaaqanes. porTosi ki am dros Tavis mopirdapires hpirdeboda, rom farikaobis mravalferovani xelovnebis CvenebiT, wuTisofels gamoasalmebda.

_ es erTi maTgani! _ daiZaxa aTosma xuTasiode nabijis gavlis Semdeg. _ erTi miTxariT, _ raRa swored porToss SesTavaza im ucnobma kardinalis

sadRegrZelo? _ mimarTa aramisma megobrebs. _ imitom, rom porTosi yvelaze maRali xmiT laparakobda da ufrosad is

miiCnia, _ upasuxa d'artanianma. _ me yovelTvis imas vambobdi, rom sibrZnis uZiro Waa Cveni gaskoneli, _

Cailaparaka aTosma da kvlav WenebiT ganagrZes gza. boveSi ori saaTiT SeCerdnen, porTosisTvis undodaT moecadaT. garda amisa,

cxenebs Sesveneba esaWiroebodaT. magram radgan porTosi arsad Canda, kvlav ganagrZes gza. bovedan erTi lies gavlis Semdeg ori qedis kalTebs Sua Seviwroebul, moukirwylav gzas miadgnen, sadac rva Tu aTi kaci muSaobda da iseTi saxe mieRoT, TiTqos dazianebul xids akeTebdnen.

aramiss ar undoda am ganzrax atalaxebul WaobSi Tavisi waRebis gasvra da ukmexad Seutia. aToss undoda daemSvidebina megobari, magram ukve gvian iyo. muSebma dacinva da masxarad agdeba dauwyes ymawvilebs. maTma Tavxedobam TviT mSvidi aTosic moTminebidan gamoiyvana da erT maTganze miagdo cxeni.

muSebma ukan daixies, ormoSi Caxtnen, amoiRes muSketebi da srola atexes. aramiss tyvia mxarSi moxvda, xolo muSketoni barZayis rbilSi daiWra da cxenidan gadavarda, magram ara imitom, rom mZimed iyo daWrili, aramed ver SeZlo Wrilobis danaxva da, eWvs gareSea, ufro saSiSi egona, vidre sinamdvileSi iyo.

_ Casafrebulebi gvelodnen es aramzadebi, _ daiZaxa d'artanianma, _ nu wavaxdenT amaTze Tofiswamals.

_ aba! maTraxi cxenebs! daWrilma aramisma xeli staca cxenis fafars da ukan ar CamorCa amxanagebs.

male muSketonis cxenic daewiaT maT. magram Tavisi mxedari brZolis velze daetovebina.

_ kidev kargi, rom esec iq ar darCa, _ Tqva aTosma, _ Tu gaWirda, Semcvlel cxenad gamoviyenebT.

_ Semcvleli cxeni ara da erTi qudi rom yofiliyo, Zalian meameboda, _ upasuxa d'artanianma, _ Cemi tyviam momxada. bedi, rom werili qudSi ara mqonda, Torem daviRupebodi.

_ vaime, vaime! sawyali porTosi, im viwro gzasTan usaTuod moklaven. _ porTosi rom fexze iyos, aqamde mogveweoda, _ Tqva aTosma, _ me mgonia,

swored brZolis dros gamofxizldeboda misi loTi mowinaaRmdege. ori saaTis ganmavlobaSi Seusvenebliv miaWenebdnen cxenebs, romlebic ise

daiqancnen, rom saSiSi gaxda, uari ar eTqvaT TavianTi mxedrebis samsaxurze. oRroCoRro gza airCies Cvenma mgzavrebma im imediT, rom iq amdeni xelis

SemSleli ar daxvdebodaT, magram krevkerSi misvlisas aramisma gamoacxada, rom ukve aRar SeeZlo gzis gagrZeleba, da marTlac, mas mTeli Zala da energia dasWirda aqamde mosaRwevad. aramiss yovel wuTs feri ecvleboda da megobrebi iZulebulni iyvnen, xSirad miSvelebodnen, rom cxenidan ar Camovardniliyo. bolos erT duqanTan Camosves da bazenic masTan datoves, romelic brZolaSi ufro xelisSemSleli gamodga, vidre damxmare. aTosma da d'artanianma maSinve ganagrZes gza im imediT, rom Rame amenSi gaetarebinaT.

_ Sercxvenili viyo, _ Tqva aTosma, rodesac Saraze gavidnen, _ Tu kidev avyve im amosawyvetebs! daixsomeT Cemi sityva, kaleSi misvlamde xmas veRar amomaRebineben da aRarc xmals vaxleb xels. vficav da avasruleb kidec.

Page 131: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

131

_ nu davificavT, _ uTxra d'artanianma, _ gavaWenoT, Tu mogvyvebian Cveni cxenebi. mgzavrebma dezi hkres daqancul cxenebs, romlebmac Zal-Rone moikribes da

SuaRamemde amens miiyvanes Tavisi mxedrebi. isini `oqros SroSanas~ samikitnosTan Camoxtnen.

am samikitnos maspinZeli uaRresad patiosan kacs hgavda. igi win miegeba mgzavrebs, erT xelSi sanTeli eWira, meoreSi _ Tavisi Ramis CaCi. aToss da d'artanians cal-calke, mSvenivrad morTul oTaxSi upirebda moTavsebas, magram, saubedurod, erTi oTaxi Senobis TavSi iyo, meore ki _ Senobis boloSi. maTTvis SerCeuli oTaxebi ar isurves aTosma da d'artanianma. maspinZeli ficavda, rom maTi Sesaferi oTaxebi ar gaaCnda.

maSin mgzavrebma gamoucxades, rom erT oTaxSi iatakze gaSlil leibebze dawvebodnen. Tavisas ar iSlida samikitnos patroni, magram arc Cveni mgzavrebi uTmobdnen da bolos isic daemorCila.

is iyo gaiSales logini da magrad Caketes kari, rom ezodan viRacam fanjris darabas daukakuna, vinaoba hkiTxes da rodesac Tavisi msaxuris xma icnes, kari gauRes. oTaxSi planSe da grimo Semovidnen.

_ cxenebis momvlelad grimoc ikmarebs, _ moaxsena planSem, _ da Tu nebas miboZeben, batonebo, me aq davwvebi, am karis ganivad. amrigad, damSvidebuli iqnebian batonebi, yovelgvar xifaTs ascdebian.

_ raze dawvebi? _ hkiTxa d'artanianma. _ Cems loginze, _ upasuxa planSem da erTi kona Cala daanaxva. _ Zalian kargi, planSe, _ uTxra d'artanianma. _ marTali giTxraT, ar momewona

Cveni maspinZeli, metad mliqvneli meCvena. _ arc me momewona, _ Tqva aTosma. planSe fanjridan gadmoZvra da karebTan dawva. grimo Tavlisken wavida im

pirobiT, rom dilis xuT saaTze cxenebi mzad eyoleboda. TavlaSi Sesvlisas grimom magrad moketa karebi. sakmaod mSvidobianad Caiara Ramem, Tumca SuaRamisas oTaxis kars viRac magrad

moawva. metad fxizlobda planSe, maSinve wamovarda da Sehyvira: _ vin aris? _ ukacravad, karebi ameria, _ moixades bodiSi da kvlav siwynare Camovarda. Ramis oTx saaTze Tavlidan saSineli yvirili moisma, grimos undoda

gaeRviZebina mejinibeebi, magram isinic wamocvivdnen da cema dauwyes. aTosma da d'artanianma fanjara gamoaRes da dainaxes Tavgatexili grimo. igi

gulwasuli egdo, rkinis orTiTi CaekraT TavSi. planSem ezoSi Cairbina cxenebis Sesakazmavad, magram maTi bedaurebi adgilidan

ver iZvrodnen, ise iyvnen daqanculebi. marto muSketonis cxeni SeZlebda gzis gagrZelebas, radgan guSin xuTi-eqvsi saaTis ganmavlobaSi umxedrod iara. magram raRac warmoudgeneli Secdomis gamo, meduqnis cxenis gansakurnavad mowveul beiTal-dastaqars, meduqnis cxenis magivrad, sisxli muSketonis cxenisaTvis gamoeSva.

avis mets aras moaswavebda es wvrilmani garemoebani, romlebic, advili SesaZlebelia, boroti ganzraxvis nayofi iyo.

aTosi da d'artaniani oTaxidan gamovidnen, planSe ki imis gasagebad gaiqca, xom arsad iyideboda sami cxeni. duqnis karebTan kargad movlili ori cxeni idga, Sekazmuli, dasvenebuli. planSesaTvis es cxenebic kmaroda da amitom maTi patronebi ikiTxa. upasuxes, rom wuxel Rame aq gaetarebinaT da axla maspinZelTan iyvnen angariSis gasasworeblad.

Page 132: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

132

aTosic meduqnisaken wavida danaxarjis gadasaxdelad. d'artaniani da planSe quCis karebTan idgnen. meduqne erT patara miyruebul oTaxSi iyo da aTossac sTxoves, iq Casuliyo.

ise Sevida muSketeri, rom araviTari eWvi ar aRZvria. amoiRo ori pistoli da meduqnes gauwoda. meduqne marto ijda Tavis patara magidasTan. aTosisagan miRebuli fuli xelSi Seatriala da ucbad Sehyvira:

_ yalbia es fuli! dagaWerinebT Tqvenca da Tqvens amxanagebsac, rogorc yalbi fulis mWrelebs!

_ xom ar gagiJebulxar, ubeduro? iqneba ginda yurebi dagaWra? _ Seutia aTosma da meduqnisaken waiwia.

am dros oTaxis meore kariT TaviT fexebamde SeiaraRebuli kacebi Semovidnen da aToss miscvivdnen.

_ me aq gamabes! _ gasZaxa aTosma xmamaRla d'artanians da orjer zedized gaisrola dambaCa.

d'artanianisTvis saWiro aRar iyo am sityvebis ganmeoreba, Tvalis daxamxamebis umal isa da planSe karebTan mibmul sxvis Sekazmul cxenebs moaxtnen da gaaWenes.

_ xom ar ici, ra mouvida aToss? _ hkiTxa d'artanianma planSes da Tan cxens miaWenebda.

_ eh, _ amoioxra planSem, _ ori kaci rom waaqcia dambaCis ori gasroliT, is davinaxe, xolo danarCenebs, mgoni, xmliT daeria.

_ yoCaR, aTos! _ iZaxda d'artaniani, _ Cemi ubedurebaa, rom iZulebuli var Tavi davanebo megobars am gaWirvebaSi, Tumca, SeiZleba Cven erTi-ori nabijis Semdeg uaresi mogvelodes, aaCqare Seni cxeni, planSe, aaCqare! yoCaRi biWi yofilxar, Cemo planSe.

_ aki mogaxseneT, batono, gasaWirSi iCens Tavs pikardieli, garda amisa, Cems pikardiaSi var da esec Zalian mamxnevebs, _ miugo planSem.

didi siCqariT mihyavdaT cxenebi. sent-omerSi Casvlamde arsad SeCerebulan. aq ki cota xniT daasvenes cxenebi, TviTonac iqve idgnen, aRviri xelSi eWiraT, eSinodaT, kidev raime moulodneli xifaTi ar dastydomodaT Tavs. Senayrdnen da isev gzas gaudgnen.

asi nabiji eqnebodaT kalemde darCenili, rodesac d'artanianis cxeni waiqca. bevrs ecadnen, yoveli Rone ixmares, magram veRar wamoayenes. cxviridan da Tvalebidan sisxli sdioda sawyal cxovels. planSes cxeni cocxali darCa. magram ise dadga, rogorc oCani, fexi veRar gadaadgmevines.

kidev kargi, rom sul asiode nabiji Tu iqneboda qalaqamde. cxenebi iqve, Saragzaze datoves da navsadgurisaken sirbiliT wavidnen.

planSem d'artanianis yuradReba miaqcia erT kargad Cacmul kacze, romelic is iyo msaxurTan erTad misuliyo da sul ormocdaaTi nabijiT iqneboda maTze win.

d'artaniani da planSe maSinve daewivnen ucnobs, romelic, etyoboda, Zalian Cqarobda. waRebze mtveri dasdeboda. man gemis patrons hkiTxa, rogor SeiZleboda saswrafod inglisSi gadasuliyo.

_ magaze advili ra iqneba, _ upasuxa gemis patronma, _ ialqnebis gaSlis meti araferi aklia, magram am dilas brZaneba miviReT, aravin gadaviyvanoT inglisSi baton kardinalis sagangebo nebarTvis gareSe.

_ mec swored aseTi nebarTva maqvs, _ miugo aznaurma da jibidan qaRaldi amoiRo, _ ai, inebeT.

_ SeamowmebineT navsadguris ufross da Semdeg me mommarTeT, yvelaferi mzada maqvs.

_ sad vnaxav navsadguris ufross? _ Tavis saxlSi.

Page 133: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

133

_ sad aris misi saxli? _ aqve axlos, qalaqgareT, ager, aqedanac Cans, patara qedis ZirSi,

fiqalissaxuraviani saxli. _ Zalian kargi, _ Tqva ucnobma. ucnobi Tavisi msaxuriT navsadguris ufrosis saxlisken wavida. d'artaniani da

planSec xuTasiode nabijis daSorebiT mihyvebodnen. qalaqidan rom gavidnen, d'artanianma fexi aaCqara da ucnobs maSin daewia,

rodesac is patara tyeSi Sevida. _ rogorc getyobaT, Zalian miiCqariT, batono! _ uTxra d'artanianma. _ Zalian, batono, Zalian. _ did bodiSs vixdi, batono, magram ise meCqareba, ise, rom iZulebuli

gaxlavarT, patara daxmareba gTxovoT. _ ra daxmareba?! _ me win gamiSvaT. _ SeuZlebelia, _ miugo ucnobma, _ samoci lie gamoviare ormocdarva saaTSi.

xval SuadRisas londonSi unda viyo. _ mec igive gza gamoviare, oRond ormoc saaTSi, da xval dilis 10 saaTze

londonSi unda viyo. _ Zalian vwuxvar, batono, magram pirvelad me movedi da meve waval. _ mec Zalian vwuxvar, batono, marTalia, meore movedi, magram usaTuod pirveli

waval. _ me mefis msaxuri var. _ me _ Cemi Tavisa. _ netav ras CamacivdiT? gnebavT, CxubiT gaTavdes es Cveni Sexvedra? _ maS, riT unda gaTavdes? _ ra vqna, ra gindaT Cemgan? _ magis gageba gnebavT? _ diax, ra gindaT Cemgan? _ ho, me is nebarTva minda, jibeSi rom gidevT, radgan magisi msgavsi me araferi

maqvs, xolo umagisod ver waval. _ cxadia, Tqven xumrobT! _ ra dros xumrobaa? _ gamatareT! _ ver gaivliT! _ Cemi brali ar iyos, Tavxedo biWo, Tavi rom Cagimtvrio! luben, Cemi dambaCebi! _ planSe! Sen msaxurs mouare da amas me gavuswordebi, _ uTxra d'artanianma. planSe lubens eca, Ronierma da mkvircxlma swrafad dasca miwaze piraRma da

gulze muxli daado. _ magas gauswordiT, batono, _ SesZaxa planSem, _ me Cemi saqme gavaTave. es rom dainaxa ucnobma, xmali iSiSvla da d'artanians mivarda, magram isic

mzad dauxvda. sami wamis ganmavlobaSi samgan dasWra d'artanianma, Tan xmlis yovel dakvraze

dasZaxebda: _ es aTosis, es kidev porTosis, esec aramisis magier! xmlis mesame dartymam ucnobi Zirs dasca. d'artanianma gadawyvita, rom ukve mkvdari iyo misi mowinaaRmdege. anda, yovel

SemTxvevaSi, gulSemoyrili mainc, magram swored im wams, rodesac d'artaniani daixara da xeliT qaRaldis Zebna daiwyo, daWrilma, romelsac jerac xelSi eWira xmali, gulSi Cahkra da Tan miaZaxa,

_ esec Tqvenwilad!

Page 134: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

134

_ ase iyos! ukanasknels ergos saukeTeso! _ Sehyvira gaSmagebulma d'artanianma. erTxel kidev, es ukve meoTxed, Cahkra xmali mucelSi da mowinaaRmdege miwas miakra.

axla ki Tvalebi daxuWa daWrilma da guli wauvida. d'artanianma jibidan swrafad amoacala nebarTva, romelic graf de vardis

saxelze iyo gacemuli. mere erTxel kidev gadaxeda miwaze gaSoltil mSvenier ymawvils, romelic

ocdaxuTi wlisa Zlivs iqneboda... upatronod tovebda tyeSi gulwasuls da iqneba mkvdarsac. Rrmad amoioxra, dagmo bediswera, visTvis vibrZviT? visTvis vanTxevT amden sisxls? visTvis vxocavT ase daundoblad erTmaneTs? im adamianebis interesebisaTvis, romlebic ucxoni arian CvenTvis. safrTxeSi vigdebT Tavs da maT arc ki ician Cveni arsebobis Sesaxeb.

magram male es fiqrebi Seawyvetina lubenma, romelic saSinlad Rmuoda da mTeli xmiT gahyviroda, Svelas iTxovda.

planSem gasaCumeblad xeli wauWira yelSi. _ manam ase miWiravs, batono, darwmunebuli var, xmas veRar amoiRebs, magram Tu

xeli gavuSvi, maSinve yvirils daiwyebs. mgoni, normandieli unda iyos es ymawvili. normandielebi xom ganTqmulni arian jiutobiT?

planSe marTlac axrCobda da is ki mainc yvirils cdilobda. _ damacade! _ uTxra d'artanianma, cxvirsaxoci amoiRo da pirSi CasCara. _ modiT, xeze mivabaT, _ urCia planSem. Tqma da Sesruleba erTi iyo. lubeni xeze magrad miabes. Semdeg mis gverdiT

gadmoaTries grafi de vardic. ukve Ramdeboda da, cxadia, Sekrulic da daWrilic meore dRemde tyeSi darCebodnen.

_ axla ki navsadguris ufrosi vnaxoT, _ Tqva d'artanianma. _ magram, mgoni, daWrili brZandebiT! _ uTxra planSem; _ eg araferi! jer saqmes mivxedoT da mere movuaroT Cems Wrilobas, mgoni;

saSiSi ar unda iyos. Cqari nabijiT wavidnen pativcemuli moxelis saxlisaken. navsadguris ufross graf de vardis misvla moaxsenes. maSinve Seiyvanes

d'artaniani. _ baton kardinalis mier xelmowerili nebarTva geqnebaT, batono, _ uTxra

navsadguris ufrosma. _ diax, batono, inebeT, _ gauwoda d'artanianma. _ diax, sworia, yvelaferi wesisamebraa Sedgenili; _ mouwona ufrosma. _ sxvanairad arc SeiZleboda, _ miugo d'artanianma. _ rogorc etyoba, mis yovladuwmindesobas nebavs, gza Seukras viRacas inglisSi

mimavals, _ Tqva navsadguris ufrosma. _ diax, viRac d'artanians, bearnel keTilSobils, romelic parizidan sami

amxanagis TanxlebiT wamovida im ganzraxviT, rom londonSi CaaRwios. _ piradad Tu icnobT mas? _hkiTxa ufrosma. _ vis, batono? _ im d'artanians! _ Zalian kargad. _ amiwereT misi garegnoba, Tu SegiZliaT. _ advili saqmea. d'artanianma dawvrilebiT auwera graf de vardis saxis nakvTebi da Cacmuloba. _ Tan axlavs vinme? _ diax, Tavisi msaxuri, lubeni.

Page 135: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

135

_ Tvalyurs daviWerT Tu xelSi Cagvicvivdnen, damSvidebuli brZandebodes misi yovladuwmindesoba, maSinve xelfexSekruls gavistumrebT parizisaken.

_ icodeT, Zalian did wyalobasac daimsaxurebT baton kardinalisagan, _ aRuTqva d'artanianma.

_ dabrunebisas albaT naxavT mis yovladuwmindesobas? _ ueWvelad. _ Tu SeiZleba moaxseneT, rom misi uerTgulesi mona gaxlavarT. _ didi siamovnebiT. am dapirebiT aRtacebulma ufrosma Seamowma nebarTva da d'artanians gadasca. amao qaTinaurs ar Sealia d'artanianma Zvirfasi dro, Tavi daukra, madloba

gadauxada da navsadgurisaken gaeSura. navsadguris ufrosis saxls rom gascildnen, sirbiliT wavidnen d'artaniani da planSe, mxolod Sori gziT mouares, rom tyeSi gavla aecdinaT.

gemi kvlav wasasvlelad gamzadebuli idga, zRvis napirze eloda xomaldis patroni.

_ rogor aris saqme? _ hkiTxa d'artanians. _ ai, Cemi nebarTva, ukve damowmebulia, _ uTxra d'artanianma. _ meore mgzavri? _ is dRes ar modis, _ upasuxa d'artanianma. _ magram fiqri nu gaqvT, me

gadavixdi orives mgzavrobis fass. _ maS, Tu asea, wavideT. _ wavideT. d'artaniani da planSe navSi Caxtnen da xuTi wuTis Semdeg gemze iyvnen. swored droze gaaswres. napirs naxevari miliT rom gaSordnen, kales

navsadgurSi ali avarda, romelsac zarbaznis srolis xmac mohyva. es imis niSani iyo, rom navsadguri iketeboda.

dro iyo WrilobisTvisac miexeda. d'artanianis sabednierod, Wriloba, rogorc TviTonve fiqrobda, saSiSi ar gamodga. xmlis wveri neknis Zvals dastakeboda da Zvalzedve gacurebuliyo, garda amisa, Wrilobas perangi dahkvroda da sisxlis dena Seewyvita.

Zalze daiqanca d'artaniani, planSes mier gembanze gaSlil naalze dawva da mkvdariviT CaeZina. mxolod meore diliT gaeRviZa, gaTenebisas. sami-oTxi milis daSorebiT iyvnen inglisis sanapirodan. mTeli Ramis ganmavlobaSi neli qari qroda da mZimed miaqanebda gems.

dilis aTi saaTi iyo, rodesac gemma Ruza duvris navsadgurSi CauSva. Tormetis naxevarze d'artanianma fexi Sedga inglisis miwaze da daiZaxa: _ Zlivs! movediT! magram es jer kidev yvelaferi rodi iyo. saWiro iyo londonSi wasvla.

sabednierod, im dros inglisSi sakmaod kargad moZraobdnen safosto etlebi. d'artanianma da planSem iqiraves cxenebi da londonisaken gaswies, win fostalioni miuZRodaT. oTxi saaTis Sedeg ukve londonis kars miadgnen.

londonSi arasodes yofila d'artaniani da inglisuris erTi sityvac ar gaegeboda, magram qaRaldze dawera lord bukingamis gvari da maSinve aswavles lordis sasaxlis gza.

bukingami mefesTan erTad sanadirod wasuliyo uinZorSi. maSin d'artanianma bukingamis piradi msaxuri ikiTxa. es msaxuri yovel

mgzavrobaSi Tan axlda Tavis batons da mSvenivrad laparakobda franguls. _ parizidan movdivar, _ uTxra d'artanianma, _ friad saWiro saqmis gamo,

romelzedac damokidebulia adamianTa bedi da amitom saCqarod minda vnaxo hercogi bukingami.

Page 136: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

136

iseTi gulwrfelobiT laparakobda d'artaniani, rom maSinve daijera patrikma (ase uwodebdnen ministris msaxurs). man Seakazmvina ori cxeni da TviTonve wauZRva bukingamis saZebnelad. rac Seexeba planSes, igi cocxalmkvdari CamoiRes cxenidan: ise moqanculiyo sawyali, rom veRar iZvroda.

uinZoris cixe-darbazSi d'artanianma da patrikma gaiges, rom mefe da bukingami erTad nadirobdnen SavardnebiT iqve axlos WaobSi.

oci wuTi mounda Waobamde misvlas. cota xnis Semdeg patrikma yuri mohkra Tavisi batonis xmas, romelic Savardens uxmobda.

_ ra movaxseno baton hercogs, Tqveni vinaoba mibrZaneT, _ uTxra patrikma. _ uTxariT, rom misi naxva surs im ymawvil kacs, romelmac erT Rames Cxubi

autexa mas axal xidze, samaritenis pirdapir. _ ucnauri dasaxelebaa! _ TviTonve naxavT, rom sxvaze ukeTesi iqneba. patrikma bukingamisaken gaaWena Tavisi cxeni da rodesac masTan miaRwia,

sityvasityviT moaxsena d'artanianis danabarebi. bukingami imwamsve mixvda, vinc kiTxulobda. maSinve mixvda, rom raRac metad

mniSvnelovani ambavi unda momxdariyo parizSi. dro rom ar dahkargoda, aRaraferi hkiTxa msaxurs, Semohkra cxens maTraxi da

pirdapir d'artanianTan miiWra. _ xom mSvidobiT brZandeba dedofali? _ Sehyvira bukingamma da am kiTxvaSi

gamoixata misi usazRvro siyvaruli. _ diax, batono, magram, Tu ar vcdebi, didi ubedureba moelis da mxolod Tqven

SegiZliaT am gansacdels gadaarCinoT. _ mxolod me? _ Sehyvira bukingamma. _ rogor? nuTu imdenad bednieri var, rom

SemiZlia gansacdels gadavarCino?! _ inebeT es werili, _ miarTva d'artanianma. _ werili? visgan? _ ramdenadac me vici, dedoflisganaa. _ dedoflisagan? _hkiTxa gancvifrebulma bukingamma da ise uecrad ecvala

feri, rom d'artanianma ifiqra: sadacaa guli wauva da waiqcevao. lordma beWedi gatexa. _ rad aris gaxvretili es werili? _ hkiTxa d'artanians da gaxeul qaRaldze

aCvena. _ vaime, _ upasuxa d'artanianma, _ es ki veRar SevamCnie, batono, es graf de

vardis xmlis wveri iqneba, me damWra da CemTan erTad egec gauxvretia. _ maS, daWrili xarT? _ hkiTxa bukingamma da Tan werili gaSala. _ araferia, batono, cotaTi gamkawra, _ upasuxa d'artanianma. _ hoi, zecao! es ra wavikiTxe! _ Sehyvira bukingamma, _ patrik, aq darCi. ara,

umjobesia, moZebne mefe da moaxsene mis yovladudidebulesobas, rom umorCilesad vemudarebi, Semindos, radgan metad mniSvnelovani saqmis gamo iZulebuli var, dauyovnebliv londons davbrunde. aba wamodiT, batono, wamodiT! _ da maSinve londonisken gaqusles.

XXI

qalbatoni uinteri gzaSi bukingamma dawvrilebiT aambobina d'artanians yvelaferi, rac ki

gaskonelma icoda. hercogma Seadara ymawvili kacis naTqvami imas, rac TviTonve aRadgina mexsierebaSi, da Seeqmna sakmaod zusti warmodgena saSinel

Page 137: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

137

mdgomareobaze, romelsac TviT dedoflis werilidanac kargad grZnobda, Tumca baraTi metad mokle da gaurkveveli iyo, gancvifrebuli darCa bukingami. gakvirvebuli iyo d'artanianis siyoCaRiT, man kargad icoda, rom kardinali yovel Rones ixmarda, raTa inglisis miwaze araviTar SemTxvevaSi fexi ar Seedga dedo-flis mociquls. lordi ver malavda Tavis gancvifrebas, d'artanianima SeamCnia es da daakmayofila misi cnobismoyvareoba; dawvrilebiT uambo, rogori sifrTxiliT iyo mowyobili misi wamosvla, ra TavdadebiT daexmara am gaWirvebaSi sami megobari, romlebic daWrilebi miatova gzaze upatronod, rom movaleoba Seesrulebina. TviTon ki mxolod erTi patara Wriloba miiRo mtrisagan, romlis xmalma dedoflis werilic ki gaxvrita. ubralod da damajereblad auwera Cvenma gaskonelma graf de vardTan SebrZolebis suraTi.

bukingami yuradRebiT usmenda, drodadro gakvirvebiT daacqerdeboda xolme d'artanianis gulubryvilo saxes. albaT acvifrebda am axalgazrda, oci wlis ymawvilis sifrTxile, mamacoba da Tavganwirva.

grigaliviT mihqrodnen cxenebi, male hercogi da misi stumari londonis WiSkars miadgnen. d'artanians egona, rom qalaqSi bukingami Seanelebda svlas, magram didebul lords azradac ar mosvlia morideboda gamvlel-gamomvlels, da ise miaWenebda, TiTqos trial mindorSi yofiliyos. hercogis cxenma ori Tu sami kaci waaqcia kidec, magram bukingamma ukan arc ki miixeda da d'artanianic ar CamorCa hercogs, xalxis yvirilSi da wyevla-krulvaSi mouxdaT gavla Cvens cxenosnebs.

Tavisi sasaxlis ezoSi SesvlisTanave bukingami Camoxta cxenidan, aRviri miagdo da kibisaken gaiqca. d'artanianmac mas mibaZa, Tumca Zalian wuxda. ver warmoedgina upatronod mitoveba aseTi mSvenieri da Tanac gaoflili raSebisa, romelTa Zvirfasi Rirebuleba man ukve Seafasa. magram male damSvidda, radgan sami-oTxi biWi gamovarda Tavlidan da tareba dauwyes cxenebs.

iseTi siCqariT midioda bukingami, rom Zlivs misdevda d'artaniani. maT gaiares ramdenime darbazi, ise morTuli da mowyobili, rom safrangeTSi upirvelesi didebulic ver warmoidgenda. bolos sawol oTaxSi Sevidnen, romelic gemovnebisa da simdidris ganxorcielebul sakvirvelebas warmoadgenda. am sawoli oTaxis erT-erT kedelSi fardebiT dafarul karTan mivida lordi, yelze oqros ZewkviT Camokidebuli patara gasaRebiT kari gaaRo, d'artaniani moridebiT ukan darCa da brZanebas elodeboda. bukingami motrialda da karebSi gaubedavad gaCerebuli ymawvili oTaxSi Seiwvia.

_ mobrZandiT, Tu bedma gagiRimaT da dedoflis naxva geRirsaT, moaxseneT, rac aq naxeT.

am sityvebiT gamxnevebuli d'artaniani oTaxSi Sevida, lordma kari moxura. oqromkediT moqargul, sparsuli abreSumiT mofenil patara samlocveloSi

iyvnen hercogi da Cveni gmiri. mravali anTebuli sanTeli mzesaviT anaTebda iqaurobas, lurji xaverdiT morTul sakurTxevlismagvar mowyobilobaze zemodan amarTuli iyo safrangeTis dedoflis portreti, mTeli taniT. igi imdenad kargad iyo Sesrulebuli, rom d'artnianma aRtaceba ver Seikava. Sehyurebda da eloda, rodis amoiRebda xmas dedofali.

sakurTxevelze, portretis win, patara kolofi ido, romelSiac briliantis burnukebi elaga.

bukingami sakurTxevelTan mivida, muxli moiyara da kolofi gaaRo. _ ai, xedavT? _ mimarTa d'artanians da kolofidan Zvirfasi briliantebiT

Semkuli yelsakidi amoiRo. _ ai, es Zvirfasi burnukebi, fici maqvs dadebuli, Tan unda Cametana Cems akldamaSi. dedofalma miwyaloba da dedofalive marTmevs, iyos neba misi!

Page 138: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

138

mere kocna dauwyo TiToeuli briliantis Tvals da cal-calke mwuxarebiT eTxoveboda maT. uceb saSinlad Sehyvira:

_ ra dagemarTaT, milord? ra moxda? _ SeekiTxa gulgaxeTqili d'artaniani. _ daviRupe da dedofalsac vRupav! _ Sehyvira bukingamma da mkvdris feri daedo,

_ ori burnuki maklia, aTia Tormetis nacvlad! _ albaT dakargeT sadme, milord. an iqneba mogparaT vinmem? _ mompares, mompares, garwmunebT, es kardinalis oinia. ai, SexedeT, makratliT

aris SeWrili is bafTi, romelzedac ori brilianti ekida. _ iqneb eWvi gaqvT vinmeze, iqneb jer isev mis xelSia naqurdali. _ moiTmineT, moiTmineT! _ Sehyvira hercogma, _ mxolod erTxel gavikeTe es

burnukebi, mxolod erTxel. diax, mefesTan viyavi uinZorSi, didi mejlisi hqonda, es iyo swored rva dRis winaT. qalbatoni uinteric iq iyo. me mas xmas ar vcemdi, magram im mejlisSi momiaxlovda da gamomelaparaka... Serigeba ki ara, eWviT gagiJebuli qalis SurisZieba iyo. mas Semdeg aRarsad minaxavs is qalbatoni. is ki vici, rom es qali kardinalis erTguli jaSuSia.

_ maS, kardinals yvelagana hyavs agentebi da jaSuSebi? _ hkiTxa gakvirvebulma d'artanianma.

_ yvelgan, yvelgan! _ miugo bukingamma, romelic sibrazisagan kbilebs akraWunebda, _ diax, saSinelia misi mtroba! magram Tqven es miTxariT, rodisTvis apireben am mejlisis mowyobas?

_ momavali orSabaTisaTvis, batono. _ momavali orSabaTisaTvis? maS, xuTi dRe kidev gvqonia. magdeni arc ki

dagvWirdeba. patrik! _ gasZaxa bukingamma Tavis erTgul msaxurs da kari gaaRo, _ patrik!

patriki maSinve win gamoeWima. _ Cemi oqromWedeli da mdivani! Cqara! msaxuri swrafad, xmisamouReblad gavida, rac cxadad amtkicebda, rom ukve

miCveuli iyo brmad, magram pirnaTlad aesrulebina Tavisi batonis yoveli brZaneba. pirvelad oqromWedeli moiTxova hercogma, magram mdivanma daaswro gamocxadeba,

radgan is iqve, sasaxleSi cxovrobda. bukingami am dros Tavis sawol oTaxSi magidas misjdomoda da raRac brZanebebs werda.

_ batono jekson, _ mimarTa man mdivans, _ axlave gaswieT lord kanclerTan da moaxseneT, rom me vavaleb am brZanebis Sesrulebas piradad mas. brZaneba axlave gamoaqveynos.

_ magram, Tqveno brwyinvalebav, kanclerma rom mkiTxos aseTi mkacri RonisZiebis mizezi, ra pasuxi gavce?

_ moaxseneT, rom ase msurs da aravis vaZlev Cemi survilis ganmartebas. _ nebas miscemT kanclers, rom aseTive pasuxi gasces mis

yovladudidebulesobas? SeiZleba mefem moisurvos imis gageba, Tu ratom ar SeuZlia arc erT gems gavides inglisis navsadgurebidan? ram gamoiwvia es brZaneba?

_ marTali xarT, batono, _ upasuxa bukingamma, _ maSin kanclerma moaxsenos mefes, rom me gadawyvetili maqvs, omi gamovucxado safrangeTs, da es brZaneba aris Cemi pirveli ieriSi mtris dasasuteblad.

mdivanma Tavi daukra da gavida. _ am mxriv damSvidebulni varT, _ miubrunda bukingami d'artanians. _ Tu jer

safrangeTisken ar wasula moparuli burnukebi, isini mxolod Tqvens Semdeg miva. _ rogor, batono? _ ai, axla mdivanma waiRo brZaneba, romlis ZaliTac akrZaluli aqvs yvela gems,

romelic ki amJamad misi yovladudidebulesobis navsadgurSi imyofeba,

Page 139: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

139

navsadguridan gavides. aravis ara aqvs ufleba wylidan amoiRos Ruza, Tu gansakuTrebuli nebarTva ar iqneba.

d'artaniani gancvifrebuli Sehyurebda am kacs, mefis mier usazRvro ndobiTa da uflebebiT aRWurvils, romelic am uflebas Tavisi siyvarulis samsaxurs axmarda. ymawvili kacis saxis gamometyvelebam bukingami miaxvedra, ras fiqrobda d'artaniani, da gaecina.

_ diax, batono, diax! unda icodeT, Cemi namdvili mbrZanebeli safrangeTis dedofali ana avstrielia, misi erTi sityva kmara imisaTvis, rom Cems samSoblosa da Cems mefes vuRalato. dedofalma mTxova, ar davxmarebodi laroSelel protestantebs, Tumca Sevfice im ubedurT da aRvuTqvi daxmareba, magram dedoflis Txovnam ficic da dapirebac gamatexina. vumtyune Cems sityvas, magram ra menaRvleba, Tuki amiT dedoflis survils avasruleb? miTxariT, gana uxvad ara var dajildoebuli Cemi morCilebisaTvis? am morCilebis wyalobiT davimsaxure dedoflis portreti.

d'artanians ukvirda, rom xSirad aseT wvril da ucnaur Zafze hkidia xalxis bedi.

am fiqrebSi iyo garTuli d'artaniani, rodesac oqromWedeli Semovida, igi warmoSobiT irlandieli iyo, metad daxelovnebuli Tavis saqmeSi da TviTonve aRiarebda, rom weliwadSi asiaTasobiT girvanqa sterlings iRebda hercog bukingamisagan.

_ batono o'reil! _ mimarTa mas bukingamma da samlocveloSi Seiyvana, _ aba, gasinjeT es briliantis burnukebi da miTxariT, ra unda Rirdes TiTo?

oqromWedelma Tvali gadaavlo Zvirfas samkauls, calkeulad Seafasa TiToeuli da dabejiTebiT moaxsena:

_ aTas xuTasi pistoli TiTo. _ ramdeni dRe dagWirdebaT ori aseTi briliantis Tvalis gamosakveTad. xom

xedavT, ori aklia? _ rva dRe, milord! _ sami aTas pistols mogcemT TiToSi, Tu zegisTvis daamzadebT. _ batoni brZandebiT, milord. _ Zvirfasi kaci xarT, batono o‘reil! mxolod gafrTxilebT, rom me am

burnukebs veravis vandob da amitom aqve, Cems sasaxleSi unda gamikeToT. _ SeuZlebeli iqneba, milord, marto me SemiZlia ise gavakeTo es burnukebi, rom

arafriT ganirCeodes Zveli da axali. _ Tu agrea, Cemo keTilo batono, icodeT, Cemi patimari xarT da aqedan fexs ver

moicvliT, Zalianac rom gnebavdeT, aq moagvareT Tqveni saqme. damisaxeleT TqvenTvis saWiro ostatebi, TqviT, ra xelsawyoebi wamoiRon.

oqromWedeli kargad icnobda bukingams, icoda, amaod Cauvlida yovelgvari mtkiceba, da daemorCila.

_ nebas miboZebT, vacnobo Cems meuRles? _ mimarTa man bukingams. _ oh, aramcTu acnoboT, Tu moisurvebT, SegiZliT naxoT kidec, Cemo kargo

batono o,‘reil! damSvidebuli brZandebodeT, tkbili iqneba Tqveni patimroba, yoveli Sewuxeba moiTxovs anazRaurebas. ai, am ori burnukis fasis garda, aTasi pistoli sxva inebeT Tqveni Tavisuflebis aRkveTis dasaviwyeblad.

gaSterebuli Sescqeroda bukingams d'artaniani, ver warmoedgina, rom ministri ase Tavis nebaze aTamaSebda xalxs da milionebs.

rac Seexeba oqromWedels, man maSinve miswera werili Tavis cols, Sig baraTi Cado aTasi pistolis misaRebad. samagierod, sTxovda, gamoegzavna misi saukeTeso Segirdi da briliantis Tvlebi, romlebis wonasa da niSnebs dawvrilebiT atyobinebda. am werils Tan durTo saWiro iaraRebis mTeli sia.

Page 140: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

140

bukingamma calke oTaxSi Seiyvana oqromWedeli da naxevari saaTis ganmavlobaSi es oTaxi oqromWedlis saxelosnod gardaqmna. am saxelosnos yovel karTan hercogma guSagebi daayena. aravis SeeZlo Sesvla oqromWedelTan, misi patrikis garda. zedmeti iqneba aq imis gaxseneba, rom sastikad aukrZala oqromWedels da mis Segirds oTaxidan sadme gasvla.

burnukebis saqme rom moagvara, hercogi isev d'artanians miubrunda. _ axla, Cemo ymawvilo megobaro, Cemi da Tqvenia mTeli inglisi, aba, ras inebebT?

ra gsurT? miTxariT! _ erTi logini, _ miugo d'artanianma, _ unda gamogitydeT, am wams Zili

yvelafers mirCevnia. bukingamma Tavisi oTaxis gverdiT moaTavsa d'artaniani, cdilobda, axlo

hyoloda ymawvili kaci, undoblobis gamo ki ara, imisaTvis, rom SesZleboda dedoflis Sesaxeb ebaasa.

erTi saaTis Semdeg saxalxod gamoacxades londonSi brZaneba, rom navsadguridan arc erTi gemi ar gaeSvaT safrangeTis mimarTulebiT, Tund marto werilebiT yofiliyo datvirTuli.

naTeli Seiqna, rom amgvari brZanebis gacema omianobas moaswavebda, inglisi oms ucxadebda safrangeTs.

meore dRes, TerTmet saaTze, oqromWedels ukve mzad hqonda briliantis ori burnuki. ise mSvenivrad, ise sakvirvlad mimsgavsebuli ZvelebTan, rom TviTon hercogmac ver SeZlo maTi garCeva.

bukingamma maSinve daibara d'artaniani. _ naxeT, _ uTxra ymawvil kacs, _ ai, briliantis burnukebi, romlis wasaRebad

londonSi moxvediT, da iyaviT Cemi mowme, rom rac adamianis Zalas SeeZlo, gavakeTe.

_ damSvidebuli brZandebodeT, milord, rac ki vnaxe, yvelafers movaxseneb. magram es mibrZaneT: ukolofod matanT am burnukebs?

_ kolofi xels SegiSliT mgzavrobaSi. garda amisa, sxva araferi mrCeba da miT ufro Zvirfasia CemTvis es kolofi, moaxseneT, rom saxsovrad vitoveb.

_ sityvasityviT avasruleb Tqvens brZanebas. _ axla es miTxariT, _ ganagrZo bukingamma da ymawvil kacs daacqerda, _ riT

gadagixadoT samagiero? d'artanians sisxli auvarda TavSi da Tvalebi gauwiTlda, grZnobda, rom

lordi, madlobis niSnad, raime nivTiT dasaCuqrebas upirebda. imis fiqrma, rom inglisuri oqroTi cdilobdnen misi da misi megobrebis daRvrili sisxlis anazRaurebas, saSineli siZulvili gamoiwvia masSi.

_ SevTanxmdeT, milord, _ axlave kargad gaviTvaliswinoT yvela garemoeba, rom araviTari Secdoma ar davuSvaT. me safrangeTis mefis da dedoflis samsaxurSi gaxlavarT. razmeli var baton de zesarisa, romelic, misi qvislis, baton de trevilis msgavsad, suliT xorcamde erTgulia misi yovladudidebulesobisa. mec, rogorc maTma msaxurma, vecade, ramdenadac ki SemeZlo, yvelaferi gamekeTebina Cemi dedoflisaTvis, ufro metic, SeiZleba ase ar damedo Tavi, rom es ar yofiliyo survili im qalisa, romelic CemTvis iseTive salocavi xatia, rogorc TqvenTvis _ dedofali, - miugo gaskonelma.

_ diax, _ Tqva bukingamma da gaiRima, _ mgoni, unda vicnobde kidec im Tqvens salocavs... es xom...

_ me misi saxeli ar momixsenebia, milord, _ Seawyvetina mkvircxlad d'artanianma.

_ marTali xarT, _ daeTanxma bukingami, _ maS, im qalis madlobeli unda viyo, rom aseTi gmiroba gamoiCineT?

Page 141: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

141

_ swored asea, Tqveno brwyinvalebav. dRes Tqven iwyebT oms safrangeTis winaaRmdeg da gulwrfelad minda vaRiaro, rom TqvenSi me marto inglisels vxedav, Cemi qveynis mters, romelsac ufro didi aRtacebiT Sevxvdebi brZolis velze, vidre uinZoris parkSi an luvris sasaxlis derefnebSi, magram rac unda avi damokidebuleba iyos Cvens samefoTa Soris, me mainc gulwmindad avasruleb Cems davalebas Cveni salocavebis winaSe, sicocxlesac ar daviSureb, Tu amas saWiroeba moiTxovs. oRond, gimeorebT, piradad TqvenTvis me didi samsaxuri araferi gamiwevia da arc imdeni madlobis Rirsi gaxlavarT, rasac Tqven miZRvniT. igive iTqmis Cveni pirveli Sexvedris Sesaxebac: iqac imis gulis mogebas vcdilobdi da Turme Tqven gexmarebodiT.

_ CvenSi xSirad amboben: SotlandieliviT amayiao, _ warmoTqva Cumi xmiT bukingamma.

_ CvenSi ki xSirad ityvian, gaskoneliviT amayiao. safrangeTis Sotlandia gaskonia gaxlavT, _ upasuxa d'artanianma.

d'artanianma Tavi daukra da wasasvlelad gaemzada. _ rogor, midixarT kidec? saiT? rogor gaxvalT inglisidan? ra gziT? _ es marTali brZaneT, magaze arc mifiqria. _ aha, RmerTo! frangebs araferi SeawuxebT! _ damaviwyda, batono, rom inglisi kunZulzea da Tqven brZandebiT am kunZulis

mefe. _ midiT navsadgurSi, ikiTxeT gemi `sundi~ da es werili gadaeciT mis kapitans.

is Tqven patara navsadgurSi migiyvanT, sadac, cxadia, Tqven aravin gelodebaT, im navsadgurSi mxolod meTevzeTa gemebi Cerdeba.

_ ra hqvia mag patara navsadgurs? _ sen-valeri... magram moiTmineT, me ar damimTavrebia. iq SexvalT erT ubralo

duqanSi, romelsac arc saxelwodeba aqvs da arc raime niSani, mezRvaurTa namdvili bunagia. nu geSiniaT, ar SegeSlebaT. imis garda, iq sxva duqani arsad aris.

_ Semdeg? _ duqnis patrons ikiTxavT da etyviT: `Forward~. _ ras niSnavs es? _ `win~ es iqneba niSani. isini maSinve gamogiyvanen Sekazmul cxens da gzasac

gaswavlian. gzaze kidev oTx Sekazmul raSs dagaxvedreben, Tu gnebavT, oTxganve Tqveni misamarTi dautoveT da parizSi moggvrian im cxenebs, or bedaurs ukve icnobT, da Tu ara vcdebi, Zalianac mogewonaT. es is cxenebia, romlebiTac Cven vimgzavreT, fiqri nu geqnebaT, es oric arafriT Camouvardeba Tqven mier mowonebuls. salaSqrod aris mokazmuli oTxive, Zalian ampartavanic rom iyoT, megobaro, imedi maqvs, Tqvenad miiRebT erTs, xolo danarCeni, sTxoveT, Tqvenma megobrebma miiRon. gamogadgebaT kidec inglisis winaaRmdeg omSi, `mizani amarTlebs saSualebas~. sul amas ar iZaxiT frangebi?

_ diax, milord, gmadlobT. RmerTia mowyale, kargad gamoviyenebT Tqvens saCuqars.

_ axla ki Tqveni xeli, Cemo megobaro! iqneba kidec SevxvdeT erTmaneTs brZolis velze, magram manamde ki imedi maqvs, guliTad megobrebad gamoveTxovebiT erTmaneTs.

_ diax, milord, oRond im imediT, rom xval-zeg mtrebad SevxvdebiT. _ damSvidebuli brZandebodeT, pirobas gaZlevT. _ imedia, sityvas ar gatexT, milord! d'artanianma Tavi daukra da swrafi nabijiT sasaxlidan gavida.

Page 142: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

142

londonis cixis pirdapir man ipova daniSnuli gemi, werili kapitans gadasca, man navsadguris ufross Seamowmebina da maSinve gemis ialqnebi gaSala.

ormocdaaTi gemi idga wasasvlelad gamzadebuli da brZanebas eloda. d'artanianis gemma `sundma~ gverdiT gauara erT-erT im gems, romlis gembanze

mdgomi qali d'artanianma mengSi nanax miledis miamsgavsa. Cqari mdinareba da zurgis qari iseTi siswrafiT miaqanebda xomalds, rom man erT wuTSi dakarga mxedvelobidan qalic da gemic.

meore dRes, dilis cxra saaTze `sundi~ sen-valeris napirs miadga. d'artanianma maSinve miTiTebul duqans miaSura da advilad icno saSineli

xmaurisa da Rriancelis meoxebiT, romelic iqidan gamodioda. aq mezRvaurebi qeifobdnen. inglisisa da safrangeTis momaval omze

laparakobdnen. d'artaniani maspinZelTan mivida da Cumad uTxra: sityva _ `Forward~. maspinZelma

aniSna, gamomyevio. isini, ezos gavliT, TavlaSi Sevidnen, sadac Sekazmuli cxeni elodebodaT. maspinZelma hkiTxa, sxva xom araferi gWirdebao.

_ gza ar vici da Zalian damavalebT, Tu maswavliT, _ sTxova d'artanianma. _ aqedan blanJSi mibrZandiT. iqidan nefSatelSi. nefSatelSi `oqros farcxis~

sastumroSi SediT da sastumros patrons is sityva uTxariT, romelic aq gamoiyeneT. iqac iseve, rogorc aq, sagangebod Sekazmuli cxeni dagxvdebaT.

_ ramdeni unda mogarTvaT? _ hkiTxa d'artanianma, _ fuli miRebuli maqvs, batono, da sakmaod uxvadac, _ upasuxa meduqnem. _

mibrZandiT da RmerTi iyos Tqveni mfarveli. _ amin! _ miugo d'artanianma da gaqusla. oTxi saaTis Semdeg igi ukve nefSatelSi iyo. zustad icavda miRebul darigebas.

aqac, rogorc sen-valerSi, Sekazmuli cxeni mohgvares. d'artanianma gadawyvita, dambaCebi gadmoeRo im cxenis unagiridan, romliTac movida, magram aRar dasWirda, nefSatelSi daxvedrili cxenis unagiris budeebic dambaCebiT iyo avsebuli.

_ Tqveni misamarTi? _ gvardiis sasaxle, de zesaris razmi. _ Zalian kargi. _ ra gziT viaro? _ hkiTxa d'artanianma.. _ ruanis gziT mibrZandiT, oRond mxarmarjvniv datoveT qalaqi, patara sofel

ekuisTan gaCerdiT. am sofelSi mxolod erTaderTi sastumroa _ `fari safrangeTisa~, nu imsjelebT masze misi garegnobis mixedviT. iq TavlaSi dagxvdebaT bedauri, romelic arafriT Camouvardeba Tqvensas.

_ niSani igive sityvaa? _ usaTuod! _ gmadlobT, mSvidobiT! _ mSvidobiT, batono. sxva xom ara gnebaT ra? d'artanianma Tavi gaaqnia uaris niSnad da cxens maTraxi gadahkra. ekuiSi igive

ganmeorda, iqac daxvda zrdili da Tavaziani maspinZeli, romelmac saukeTeso Sekazmuli da dasvenebuli cxeni mihgvara, maTac dautova Tavisi misamarTi da axla pontuazisaken gaswia. pontuazSi ukanasknelad Seicvala cxeni da cxra saaTi sruldeboda, rodesac Cvenma gmirma baton de trevilis sasaxlis ezoSi SeaWena Tavisi raSi.

Tormeti saaTis ganmavlobaSi gamoiara TiTqmis samoci lie. batonma de trevilma ise miiRo gaskoneli, TiTqos im dilas gamosTxoveboda,

mxolod xeli cota meti TanagrZnobiT CamoarTva, vidre Cveulebriv icoda, da uTxra, baton de zesaris razmi luvris sasaxleSi aris sadarajod da SegiZlia Seni adgili daiWiroo.

Page 143: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

143

XXII

merlezonis baleti

meore dRes mTeli parizi im mejlisze msjelobda, romelsac qalaqis

mmarTvelni dedoflisa da mefis pativsacemad marTavdnen. mejlisze mefe-dedofals unda SeesrulebinaT merlezonis cnobili baleti _ mefis sayvareli cekva.

mTeli kvira emzadebodnen am sazeimo saRamosaTvis. qalaqis durglebma taxtrevanebi amarTes miwveuli qalebis dasasveneblad. parizelma mewvrilmanem orasi wminda TeTri sanTliT gaaCiraRdna mTeli darbazi, rac im dros gaugonar fufunebad miaCndaT. violinos oci damkvreli iyo daqiravebuli da fasic, garigebisamebr, erTiorad meti misces, radgan mTeli Rame unda momsaxurebodnen am mejliss.

dilis aT saaTze qalaqis sammarTveloSi gamocxadda batoni de la kosti, mefis gvardiis oficeri, ori oficrisa da ramdenime policielis TanxlebiT. igi qalaqis mdivan klemanTan mivida, sTxova sasaxlis yvela karisa da kantoris gasaRebi. imwamsve miarTves es gasaRebebi. yovel gasaRebs zed eba patara bileTi, rom SesaZlebeli yofiliyo daubrkolebliv misi garCeva. gasaRebebis CabarebisTanave baton de la kosts evaleboda qalaqis sasaxlis darajoba, yovel karTan da xeivanTan Tavisi guSagebis dayeneba.

TerTmet saaTze gvardiis kapitani batoni dualie gamocxadda da Tan moiyvana ormocdaaTi msroleli, romlebic maSinve gaifantnen ratuSaSi da miCneuli adgilebi daikaves.

sam saaTze gvardiis ori razmi movida: erTi _ frangebisa, meore ki _ Sveicarielebis. frangebisaSi naxevari dualies razmisani iyvnen, naxevari _ de zesarisa.

saRamos eqvs saaTze ukve mogrovdnen mowveuli stumrebi. isini did darbazSi, maTTvis momzadebul ganyofilebebSi SehyavdaT.

cxra saaTi iqneboda, rodesac gamoCnda prezidentis meuRle. dedoflis Semdeg es qali yvelaze metad pativsacemi pirovneba iyo am mejlisze. amitom mas qalaqis mmarTvelobis warmomadgenlebi miegebnen da im loJaSi Seiyvanes, romelic ana avstrielisaTvis gankuTvnili loJis pirdapir iyo moTavsebuli.

aT saaTze ioanes eklesiis mxares mdebare patara darbazSi, im bufetis axlos, sadac sufris vercxleuli hqondaT, sufra gaSales, zed mefisaTvis xili da tkbileuli daalages, romelsac oTxi kaci dauyenes darajad.

SuaRamisas quCebSi yvirili da misalmebis SeZaxilebi gaisma: mefe mobrZandeboda luvridan ratuSisaken mimaval quCaze, romelic Tavidan bolomde mravalferi farnebiT iyo ganaTebuli.

_ mefe mobrZandebao! _ maSinve wamocvivdnen qalaqis mmarTvelni, maudis tanisamosSi gamowyobilni, win eqvsi serJanti miuZRodaT CiraRdnebiT. mefes kibis TavSi miegebnen. qalaqis Tavma didi madloba moaxsena mefes, rom man keTil ineba da pativi sca qalaqis mmarTvelT. am qaTinauris pasuxad ludoviko mecametem bodiSi moixada dagvianebisaTvis. brali baton kardinals dasdo, romelmac TerTmet saaTamde ver gaaTava masTan saxelmwifo saqmeebze baasi.

sazeimod morTul mis yovladudidebulesobas Tan axldnen: hercogi orleaneli, grafi de suansoneli, mTavari priori hercogi de longvili, hercogi d‘elbefi, grafi d'arkuri, grafi de la roS-guioni, batoni de liankuri, batoni de barda, grafi de kramaili da raindi de suvre.

Page 144: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

144

yvelam SeamCnia, rom mefe daRonebuli iyo, etyoboda, raRac awuxebda. erTi kabineti mefisTvis iyo momzadebuli, xolo meore _ orleaneli

hercogisaTvis. orive kabinetSi daelagebinaT samaskarado tanisamosi. aseve moemzadebinaT kabinetebi dedoflisaTvis da pirveli prezidentis meuRlisaTvis. maTi yovladudidebulesobis amalis batonebisaTvis da qalbatonebisaTvis tanisamosis gadasacmelad patara oTaxebi iyo gankuTvnili.

vidre Tavis kabinetSi SemobrZandeboda, mefem brZaneba gasca, dauyovnebliv SeetyobinebinaT misTvis kardinalis mosvla.

mefis brZanebidan naxevari saaTis Semdeg quCaSi kvlav gaisma xmauri da misalmebis SeZaxilebi. am xmaurma qalaqs dedoflis mosvla axara. iseve miegebnen qalaqis mmarTvelni dedofals, rogorc cota xnis winaT mefes. imave serJantebis TanxlebiT da CiraRdnebiT gaeSurnen yovladudidebulesi stumris misaRebad.

dedofali darbazSi SebrZanda. yvelam SeamCnia, rom mas, iseve rogorc mefes, daRonebuli da daRlili saxe hqonda.

swored im wams, rodesac dedofali darbazSi Sevida, gadaiwia aqamde daxuruli patara loJis farda da yvelam icno kardinalis fermixdili saxe. igi espaneli mxedris tansacmelSi gamowyobiliyo. Tvali TvalSi gauyara dedofals da sixarulis sicilma SeuTamaSa tuCebi, dedofals ar ekeTa Tavisi briliantis burnukebi.

mcire xans darbazSi darCa ana avstrieli, rom moesmina qalaqis moRvaweTa qaTinaurebi da misalmeboda qalebs.

ucbad darbazis erT-erT karSi gamoCnda mefe, mas kardinali axlda. kardinali raRacas eCurCuleboda mis yovladudidebulesobas, romelsac metismetad misdioda feri.

jer niRabi ar Camoecva mefes, gamocvlili tanisamosis bafTebis Sekvrac ki ver moeswro, man gaapo xalxis jgufi, dedofalTan mivida da aTrTolebuli xmiT uTxra:

_ erTi mibrZaneT, Tu SeiZleba, qalbatono, ratom ar gaikeTeT almasis burnukebi? xom iciT, ra Zalian masiamovnebdiT, imiT damSvenebuli rom damenaxeT.

dedofalma Tvali moavlo irgvliv sazogadoebas da mefis ukan dainaxa kardinali, romelic veragulad iRimeboda.

_ imitom, mefeo, rom vSiSobdi, amodena xalxSi raime ar mosvloda Tqvens saCuqars, _ mTrTolvare xmiT upasuxa dedofalma.

_ SemcdarxarT, qalbatono! me imisaTvis mogarTviT burnukebi, rom ataroT. gimeorebT, SemcdarxarT, qalbatono!

xma ukankalebda gaSmagebul mefes, yvela iq myofi gancvifrebuli Sehyurebda maT da ver gaegoT am usiamovnebis mizezi.

_ axlav gavgzavni vinmes luvrSi, axlav movatanineb, mefeo, da avasruleb Tqveni yovladudidebulesobis survils.

_ aba, Cqara, qalbatono! rac SeiZleba Cqara, radgan erTi saaTis Semdeg baleti unda daviwyoT.

dedofalma morCilebis niSnad Tavi daukra da qalebs gahyva, romlebmac Tavis kabinetamde miaciles. mefec Tavis kabinetSi Sevida.

yvela xedavda da grZnobda, rom raRac moxda mefe-dedofals Soris. magram iseTi Cumi xmiT laparakobdnen oriveni, rom yvela pativiscemiT Camoecala da maTi saubridan veraferi gaiges, violinoebi mTeli ZaliT aJRerdnen, magram musikasac aRaravin usmenda.

pirvelad mefe gamovida Tavisi kabinetidan monadiris saucxoo tanisamosSi gamowyobili. es Cacmuloba mas Zalian uxdeboda. am sanadiro tanisamosSi

Page 145: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

145

gamowyobili ludoviko mecamete marTlac warmoadgenda Tavisi samefos pirvel didebuls. orleaneli hercogi da sxva didebulebic mefesaviT morTuliyvnen.

kardinali miuaxlovda mefes da kolofi miarTva. mefem kolofi gaxsna da Caixeda. Sig briliantis ori burnuki ido.

_ ras moaswavebs es kolofi? _ hkiTxa man kardinals. _ arafers, _ miugo borotma sulma, _ oRond, Tu dedofalsac aqvs Tavisi

burnukebi, rac me saeWvod mimaCnia, daTvaleT, mefeo, da Tu aTis meti ver ipovoT, hkiTxeT mis yovladudidebulesobas, vis SeeZlo moepara misTvis ori burnuki, romlebic xelSi miWiravs.

mefe daacqerda kardinals, TiTqos dakiTxvas upirebda, magram aRar daacales, rom erTi kiTxva mainc mieca; aRtacebis Zaxili gaisma yoveli mxridan. Tu mefe iyo pirveli didebuli Tavis samefoSi, dedofalic umSvenieresi qali iyo mTel safrangeTSi.

marTlac, saocrad uxdeboda dedofals monadiris tanisamosi: nabdis qudi cisferi frTebiT daemSvenebina, nacrisferi xaverdis zedatani almasis RilebiT Sekruli da atlasis qvedakaba, romelic vercxlis ZafebiT iyo amoqarguli, metad Svenoda. marcxena mxareze imave feris bafTa hqonda koxtad ganaskvuli da zed mefis naCuqari burnukebi brwyinavda.

gulsakidis danaxvaze mefe sixaruliT aTrTolda, xolo kardinali sibraziT, magram isini Sors iyvnen dedoflisagan da ar SeeZloT burnukebis daTvla.

mefis saCuqari dedofals zed ekeTa, magram srulad ki hqonda? aTi burnuki iyo Tu Tormeti?

am dros gaisma violinos xma. es iyo baletis dawyebis niSani. mefe prezidentis meuRlesTan mivida, radgan masTan unda ecekva, xolo orleaneli hercogi _ dedofalTan. kuTvnili adgilebi daikaves da cekva daiwyes.

mefe dedoflis pirdapir idga da roca ki gverdiT gauvlida, Tvals ar aSorebda burnukebs, magram daTvlas mainc ver axerxebda. civi ofli hfaravda kardinalis Subls.

erT saaTs grZeldeboda baleti, romelsac Teqvsmeti gamosvla hqonda. baletis damTavrebisas aRtacebis taSi gaisma mTel darbazSi. mocekvave

mamakacebma TavianT adgilebze miaciles qalebi. mefem isargebla Tavisi upiratesobiT, iqve datova qali da Cqari nabijiT dedoflisaken wavida.

_ gmadlobT, qalbatono, _ uTxra mefem, _ gmadlobT, rom yuradRebiT moepyariT Cems survils, magram, mgoni, briliantis ori burnuki unda gakldeT, da ai, mogarTviT.

Tqva es da is ori burnuki gauwoda dedofals, romlebic kardinalma gadasca. _ rogor, mefeo? _ Sehyvira dedofalma iseTi gancvifrebiT, TiTqos ara

scodnoda ra am burnukebisa, _ rogor! ors kidev axals mimatebT? maSin, Tormetis nacvlad, ToTxmeti meqneba.

marTlac, daTvala mefem da dedoflis mxarze uklebliv Tormetive aRmoCnda. mefem kardinali ixmo.

_ ra gindodaT Cemgan, batono kardinalo? _ es imas niSnavs, mefeo, rom me msurda, rogorme dedoflisaTvis mimeZRvna es

ori burnuki da radgan piradad ver vbedavdi mirTmevas, am xerxs mivmarTe, _ miugo kardinalma.

_ mec miT ufro met madlobas mogaxsenebT, Tqveno yovladuwmindesobav, _ mimarTa kardinals dedofalma im cbieri RimiliT, romelic amtkicebda, rom motyuebuli ar darCa am eSmakuri TavazianobiT. _ darwmunebuli var, es ori cali Tqven ufro Zvirad dagijdaT, vidre mefes _ yvela Tormeti burnuki.

Page 146: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

146

dedofalma Tavi daukra mefes da kardinals, Semdeg misTvis gankuTvnili oTaxisaken wavida sabaleto tanisamosis gamosacvlelad.

Txrobam moitana da iZulebuli viyavi, am Tavis dasawyisSi yuradReba gadagvetana brwyinvale didebulebze, romlebic dakavSirebulni iyvnen am ambavTan, ramac cota xniT dagvacila mas, vinc dedofals saSualeba misca aseTi brwyinvale gamarjvebisa da cbieri kardinalis damarcxebisa. isic iq iyo am dros, SemkrTali, sazogadoebisaTvis ucnobi, erT karTan mogrovil xalxSi Camaluli. idga da uyurebda im scenas, romlis gageba marto oTx adamians SeeZlo: mefes, dedofals, kardinals da mas.

dedofali Tavis oTaxSi Sevida da d'artanianmac daapira wasvla, magram igrZno, rom viRacam mxarze xeli msubuqad dahkra. mibrunda da axalgazrda qali dainaxa, romelmac aniSna gahyoloda. axalgazrda qals saxeze Savi xaverdis mokle niRabi efara, magram, miuxedavad am sifrTxilisa, Cvenma gmirma maSinve icno Tavisi mudmivi gzis manaTobeli, Tavisi kekluci da maxvilgonieri qalbatoni bonasie.

wina saRamos maT mxolod Tvali mohkres erTmaneTs kariskac JermenTan. ise eCqareboda axalgazrda qals dedoflisaTvis exarebina misi Sikrikis mSvidobiT dabrunebis ambavi, rom erTmaneTis mokiTxvac ver moaswres Seyvarebulebma...

d'artaniani gahyva qalbaton bonasies, romelmac ramdenime derefnis gavlis Semdeg SeaRo kari da bnel kabinetSi Seiyvana Cveni gaskoneli. erTxel kidev aniSna, Cumad yofiliyo, mere kvlav gaaRo meore, fardebiT dafaruli kari, saidanac sinaTlem SemoanaTa. TviTon qalbatoni bonasie ki kabinetidan gaqra.

erT wams uZravad idga d'artaniani da Tavis Tavs ekiTxeboda, sad varo. magram kabinetSi meore oTaxidan Semosulma sinaTlis Suqma imave oTaxidan Tbili da surnelovani haeri Semoitana, iqidan qalebis saubari gamodioda, ramdenjerme iqna xsenebuli misi yovladudidebulesobis saxeli, aman daarwmuna d'artaniani, rom dedoflis oTaxis gverdiT imyofeboda.

d'artaniani sibneleSi idga da eloda. mxiaruli da bednieri Canda dedofali, rac metad aocebda mis maxloblebs,

romlebic mas, Cveulebrivad, TiTqmis yovelTvis daRonebulsa da daRvremils xedavdnen. Tavis simxiarules dedofali mejlisis mSvenierebiT xsnida, im siamovnebiT, romelic baletma aRuZra, da radgan SeuZlebelia dedofalTan SekamaTeba, Zalianac rom ar mogewonoT misi sicili Tu cremli, yvelani aqebdnen da gazviadebuli madlobiT ixseniebdnen mejlisis momwyob qalaq parizis mmarTvelTa unarianobas.

Tumca d'artaniani ar icnobda dedofals, magram male SeZlo misi xmis garCeva, jer odnav SesamCnevi ucnauri gamoTqmis saSualebiT, xolo Semdeg mbrZanebluri kiloTi.

d'artaniani grZnobda, rogor uaxlovdeboda dedofali odnav gaRebul kars, isev Sordeboda da or-samjer kidevac dainaxa, rogor gadaWra sinaTlis Suqi misma Crdilma.

bolos uceb gadaiwia farda da momxiblavi silamazis broliviT TeTri xeli gamoCnda. mixvda d'artaniani, rom es misi jildo iyo, mivarda, daiCoqa da mowiwebiT eambora, Semdeg kvlav fardebs iqiT moefara es xeli, romelmac nivTi Caudo Cvens gmirs xelSi. daxeda d'artanianma da beWedi icno. kari, saidanac sinaTle Semodioda, maSinve miixura da isev wyvdiadSi darCa d'artaniani.

beWedi TiTze Camoicva da lodini ganagrZo. cxadi iyo, amiT ar unda gaTavebuliyo misi molodini, TavdadebisTvis daajildoes da axla siyvarulisaTvis eloda jildos.

Page 147: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

147

marTalia, baleti damTavrda, magram mejlisi axla dawyebuliyo, vaxSami sam saaTze iyo daniSnuli, xolo wm. ioanes samreklos saaTma ukve amcno, rom vaxSmamde TxuTmeti wuTi rCeboda.

marTlac, TandaTan miwyda xmauri kars iqiTa oTaxSi, Semdeg ki srulebiT midumda.

ucbad gaiRo kabinetis kari, sadac d'artaniani iyo, da qalbatoni bonasie Semosrialda.

_ Zlivs! _ Sehyvira d'artanianma. _ Cumad! _ wasCurCula axalgazrda qalma da tuCebze xeli miafara, _ xma ar

amoiRoT, aba, mibrZandiT imave gziT, romliTac moxvediT. _ mere, rodis an sad gnaxavT? _ baraTi dagxvdebaT Sin da is getyviT. aba, wadiT, wadiT! es Tqva Tu ara, saCqarod gaaRo kari da d'artaniani kabinetidan derefanSi

gaagdo. ususuri bavSviviT daemorCila Cveni gmiri, arc uTxra raime, arc winaaRmdegoba

gauwia, es ki imas amtkicebda, rom gagiJebiT uyvarda Tavisi satrfo.

XXIII

paemani d'artaniani sirbiliT wavida Sinisaken. Ramis sam saaTs ukve gadacilebuli iyo,

mas parizis metad saSiS quCebSi unda gaevlo, sabednierod, araviTar xifaTs ar gadahyria, naTqvamia, loTebsa da Seyvarebulebs bedi swyalobTo.

xeivnis kari odnav moxuruli daxvda. swrafad airbina Tavisi binis kibe da karze nela daakakuna, swored ise, rogorc SeTanxmebulni iyvnen isa da misi msaxuri. planSes, romelic ori saaTiT adre gamogzavna, misi brZanebis Tanaxmad, jer ar eZina, da maSinve gauRo kari.

_ werili xom aravis moutania CemTvis? _ hkiTxa mouTmenlad d'artanianma. _ motaniT aravis moutania, batono, _ moaxsena planSem. _ magram saidanRac,

usaTuod TavisiT Semoparula saxlSi. _ ra ginda magiT Tqva, sulelo. _ minda mogaxsenoT, rom saxli daketili mqonda, gasaRebi jibeSi medo, arsad

amomiRia... Sin dabrunebulma Tqvens sawol oTaxSi magidis mwvane maudze werili vipove.

_ mere, sad aris is werili. _ sadac iyo, iqve davtove, batono, SeuZlebelia ase TavisiT werili daketil

oTaxSi Sediodes. fanjara rom Ria yofiliyo an odnav gaRebuli, kidev ho, vityodi, Semoagdes-meTqi. magram ara, saimedod mqonda daketili yvelaferi... frTxilad iyaviT, batono, Tundac davificav, raRac jado moCans amaSi.

d'artanianma yuradReba ar miaqcia planSes nalaparakebs, sirbiliT Sevida sawol oTaxSi da werili gaxsna, es iyo qalbaton bonasies Semdegi Sinaarsis baraTi:

`surT, giZRvnan da gadmogcen umxurvalesi madloba. am saRamos aTi saaTisaTvis iyaviT sen-kluSi, im pavilionis pirdapir, romelic baton d'estres saxlis kuTxeSia amarTuli.

k.b.~

Page 148: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

148

kiTxulobda am werils d'artaniani da grZnobda, rogor ikumSeboda da iSleboda misi guli im tkbili krunCxviT, romelic awamebs da axarebs SeyvarebulTa guls.

es pirveli baraTi iyo. pirveli paemani. sixarulma gaabrua, guli yvaviliviT gaSloda da ise ucaxcaxebda, eSinoda, ar waviqce am miwieri samoTxis karTan, romelsac siyvaruls uwodebeno.

_ axla raRas ityviT? _ mimarTa planSem, rodesac dainaxa, rogor wiTldeboda da yviTldeboda misi batoni, _ axla, batono? xom marTalia, rac mogaxseneT? me maSinve mivxvdi, rom raRac saSinelebas gviqaddnen.

_ cdebi, Cemo planSe, _ upasuxa d'artanianma, _ amis dasamtkiceblad, ai, erTi ekiu, Cemi sadRegrZelo dalie.

_ am ekius boZebisaTvis madlobas mogaxsenebT da aRTqmas vdeb: pirnaTlad Sevasrulo Tqveni brZaneba, magram miuxedavad amisa, mainc marTali gaxlavT: ase TavisTavad, sxvis kargad daketil oTaxSi Separuli werili...

_ cidan cviva, megobaro, cidan. _ maS, batoni kmayofili brZandeba? _ Cemo planSe, dRes CemisTana bednieri sxva aravin meguleba. _ mec SemiZlia visargeblo batonis bednierebiT da dasaZineblad wavide? _ wadi, Cemo kargo, wadi! _ yoveli madli da kurTxeva zecisa eRirsos Cems batons, magram mainc saSiSi

gaxlavT daketil oTaxSi werilis Sefrena... Tavis qneviT wavida planSe. mas batonis guluxvobam eWvebi ver gaufanta. marto darCenilma d'artanianma ramdenjerme gadaikiTxa werili da ocjer mainc

akoca Tavisi mSvenieri sayvarlis funTuSa xeliT daweril striqonebs. bolos dawva, daiZina da oqrosaviT Zvirfasi da sanetaro sizmrebi naxa.

dilis Svid saaTze wamodga Tu ara, planSes dauZaxa. msaxurma d'artanianis oTaxis kari SeaRo. mas saxeze etyoboda, rom jerac ver gahfantoda wuxandeli SiSi.

_ planSe! me mivdivar da iqneba saRamomde aRarc ki davbrunde. maSasadame, Sen Tavisufali xar saRamos Svid saaTamde. oRond icode, saRamos Svid saaTze mzad iyav, Sekazmuli gyavdes ori cxeni! _ ubrZana d'artanianma.

_ maS, kidev mivdivarT? mogvenatra zurgze tyavis gaZroba? _ Tan wamoiReb Sens Tofs da dambaCebs. _ mec magas vCivi! gana ara, darwmunebuli gaxldiT... sul im dawyevlili

werilis bralia! _ kargi, kmara! ra suleli xar! cotas gaviseirnebT da ukan davbrundebiT. _ diax, imdRevandelisa ar iyos, wvimasaviT rom gvcemda tyvia da yovel fexis

nabijze maxe gvqonda dagebuli. _ ra mogaxsenoT, batono planSe, _ uTxra d'artanianma, _ Tu ase geSiniaT da

guli giTrTiT, uTqvenodac kargad waval. mirCevnia, marto viaro, vidre mSiSara Tanamgzavri maxldes.

_ rad gindaT, batono, Cemi Seuracxyofa? _ ewyina planSes. _ gana am dReebSi ar dagimtkiceT, rom me mxdali ar gaxlavarT?

_ diax, damimtkice, magram vfiqrob, iq daxarje Seni vaJkacoba da gulcarieli dabrundi.

_ ai, naxavT, batono, rom saca saWiro iqneba, vaJkacobac sakmarisi aRmomaCndeba. mxolod erTs gTxovT, batono, nurc ase Zalian gahflangavT Cems simamaces, Tu gnebavT, rom didxans meyos.

_ dagrCa kidev ram am RamiT saWiro SemTxvevaSi gamosayeneblad? _ diax, batono!

Page 149: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

149

_ maS ase, Seni imedi maqvs. _ diax, batono, Svid saaTze mzad viqnebi. magram unda mogaxsenoT, rom gvardiis

TavlaSi, mgoni, marto erTi cxeni hyavT. _ iqneba erTis meti jer arc ki iyos, magram am saRamos oTxi iqneba. _ maS, cxenebis SesaZenad gvimgzavria? _ swored cxenebisaTvis, _ uTxra d'artanianma da gavida. batoni bonasie Tavisi oTaxis karebTan idga. d'artanianma gadawyvita, gverdi

aevlo misTvis da ar dalaparakeboda, magram ise Tavazianad da gulmxurvaled miesalma Rirseuli saxlis patroni Tavis mdgmurs, rom ymawvilma kacma saWirod dainaxa araTu misalmeboda, aramed misuliyo da moekiTxa kidec.

esec rom ar yofiliyo, gana SeiZleboda cotaodeni pativiscema ara hqonoda kacisa, romlis colma im saRamosTvis paemani dauniSna sen-klusTan, baton d'estres saxlTan, talavris pirdapir? d'artanianic siamovnebiT aRsavse saxiT bonasiesTan mivida.

baasi, Tavdapirvelad, cxadia, sawyali saxlis patronis dapatimrebas Seexo. batonma bonasiem, rasakvirvelia, ar icoda, rom d'artanianma mTlianad moismina misi da mengeli ucnobis saubari. man uambo Tavis ymawvil mdgmurs, ra devnas ganicdida im SeCvenebul baton de lafemisagan. am baasis dros sul lanZRviT ixseniebda kardinalis msaxurebs da dauRlelad laparakobda bastiliis cixeze, patimrobaze, patara sarkmlebze, jaWvebze da jajiT wamebaze.

samagaliTo gulmodginebiT mousmina d'artanianma, xolo roca bonasiem gaaTava, man, Tavis mxriv, hkiTxa:

_ erTi es miTxariT, bolos da bolos, gaigeT vin moitaca qalbatoni bonasie? me ar damviwyebia, batono, rom Tqvens gacnobas swored mag ubedur garemoebas unda vumadlode.

_ eeh! _ amoioxra batonma bonasiem, _ Zalian frTxilobdnen. da, raRa Tqma unda, amas ar metyodnen; Cemi colic ficavda, maT ar vicnobo. Tqven, batono, _ ganagrZo bonasiem miamitad, _ sad iyaviT dakarguli? ramdenime dRea, veRar gxedavT! aRarc Tqven CandiT, aRarc Tqveni megobrebi. me mgoni, rom parizis quCebSi ar dagedebodaT imsisqe mtveri, planSe rom aclida Tqvens waRebs.

_ marTali xar, Cemo keTilo batono bonasie, cota xniT gaviseirneT me da Cemma megobrebma.

_ Sors brZandebodiT? _ oh, ara, ormociode lieze parizidan, batoni aTosi SeuZlod iyo da forJis

wylebze miviyvaneT, Cemi megobrebic iq darCnen. _ Tqven marto dabrundiT? _ hkiTxa bonasiem da cbieri Tvali d'artanians

daaStera, _ TqvenisTana ymawvili kaci didi xnis Svebulebas ver miiRebs Tavisi sayvarlisagan da, cxadia, mouTmenlad elodnen Tqvens dabrunebas, ara?

_ eh, ra gaewyoba, _ upasuxa siciliT ymawvilma kacma, _ codva _ aRiarebulio, miT ufro, Cemo keTilo batono bonasie, rom vxedav, Tqven verafers dagimalavT kaci. diax, batono, melodnen, da garwmunebT, Zalian mouTmenladac.

odnavma Rrubelma gadaurbina Sublze bonasies, magram ise SeumCnevlad, rom d'artanianma verc ki SeamCnia.

_ Rirseuladac daajildoeben Tqvens vaJkacobas! _ ganagrZo vaWarma odnav aTrTolebuli xmiT, romelic iseve SeumCneveli darCa d'artanians, rogorc ramdenime wamis win bonasies moRrubluli Subli.

_ eh, netavi ki Tqveni winaswarmetyveleba axdebodes! _ uTxra siciliT d'artanianma.

_ ara, batono, amas imitom geubnebiT, rom minda vicode, Zalian gvian dabrundebiT?

Page 150: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

150

_ rad mkiTxavT magas, Cemo keTilo saxlis patrono? _ hkiTxa d'artanianma, _ xom ar gindaT, damelodoT?

_ ara, magram Cemi dapatimrebisa da fulis moparvis Semdeg, karis gaRebis xmis gagonebisTanave, yovelTvis SiSis zari mcems, metadre RamiT. eh, ra vqna, rom xmlis qarqaSidan amoRebac ki ar SemiZlia?

_ nu SegeSindebaT, Tu naSuaRamevs davbrundi, pirvel an or saaTze, da nurc imisi SegeSindebaT, Tu sulac ar davbrundi.

amjerad ise gayviTlda bonasie, rom SeuZlebeli iyo, ar SeemCnia d'artanians da kidec hkiTxa, ra mogividao.

_ araferi, araferi! _ miugo bonasiem, _ im vai-vaglaxis Semdeg, ucbad ase momivlis xolme, axlac caxcaxma amitana. yuradRebas nu miaqcevT magas, Tqven Tqveni bednierebis meti safiqrebeli ar unda gqondeT.

_ swored es aris Cemi fiqri, radgan bednieri var. _ jer ara, moiTmineT, aki TqviT, saRamozeo. _ saRamoc meRirseba RvTis madliT! mgoni, Tqvenc iseve mouTmenlad eliT

saRamos, rogorc me. iqneb am saRamos moxedos qalbatonma bonasiem Tavis qmarsa da ojaxs.

_ qalbatoni bonasie am saRamos Tavisufali ar gaxlavT, _ upasuxa darbaislurad saxlis patronma, _ luvrSi Tavisi samsaxuris gamo.

_ miT uaresi TqvenTvis, Cemo kargo saxlis patrono. miT uaresi! me rom bednieri var, minda, yvela bednieri iyos. magram, rogorc vxedav, SeuZlebelsa vnatrob.

Tavi daukra ymawvilma kacma. sicili waskda Tavis oxunjobaze, romlis gamocnoba, misi fiqriT, imis mets aravis SeeZlo.

_ maS, gaixareT! _ dauZaxa misustebuli xmiT bonasiem. ukve Sors iyo d'artaniani da ver gaigona bonasies sityvebi. Tumca iseT

gunebaze iyo, rom mainc verafers SeamCnevda. d'artaniani baton de trevilis saxlisken wavida. mxiarulad daxvda muSketerTa

kapitani. mefes da dedofals Tavisi yuradRebiT moexiblaT wuxandel mejlisze batoni de trevili, Tumca kardinali sul daRvremili Sehyurebda. kardinals Ramis pirvel saaTze mejlisi mietovebina. SeuZlod varo. rac Seexeba maT yovladudidebulesobebs, dilis eqvs saaTamde darCeniliyvnen.

_ axla Tqvenze movilaparakoT, _ daiwyo Cumi xmiT batonma de trevilma da Tvali gadaavlo Tavisi darbazis yvela kuTxes Sesamowmeblad, sruliad martoni iyvnen, Tu ara, _ axla Tqvenze movilaparakoT, Cemo norCo megobaro, ueWvelia, Tqveni mSvidobiT dabrunebis mizezi unda iyos, rom ase mxiarulad brZandeba mefe, rom ase aRtacebulia Tavisi gamarjvebiT dedofali da ase Tavlafdasxmuli brZandeba misi yovladuwmindesoba. didi sifrTxile gmarTebT, rom gadarCeT.

_ ras unda gadavrCe? _ iucxova d'artanianma, _ risi unda meSinodes, manam wyalobis TvaliT miyureben maTi yovladudidebulesobani?

_ yvelafrisa, merwmuneT. iseTi kaci ar aris kardinali, rom daiviwyos es damarcxeba. ar moisvenebs, sanam sicocxles ar CauSxamebs Tavis dammarcxebels. kardinalis dammarcxebeli ki erTi Cemi nacnobi gaskoneli unda iyos...

_ Tqven ggoniaT, batono, rom es ambavi kardinalmac iseve icis, rogorc Tqven? isic icis, rom me gaxldiT londonSi?

_ ai, dalaxvros! londonSic brZandebodiT?! maS, londonidan wamogyvaT eg beWedi, romelic ase gimSvenebT xels? geubnebiT, frTxilad iyaviT, Cemo sayvarelo d'artanian, kargi ar aris mtris saCuqari, Tumca Zvirfasia.

_ es almasi mtrisa ar gaxlavT, batono, _ auxsna d'artanianma, _ es beWedi dedofalma miboZa.

Page 151: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

151

_ dedofalma? oh! _ wamoiZaxa batonma de trevilma, _ marTlac, swored mefuri saCuqaria, aTas pistolze naklebi ar Rirs. mere visi xeliT gadmogcaT dedofalma es saCuqari?

_ Tavisi xeliT. _ sad? _ dedoflis kabinetis gverdiT oTaxSi. _ rogor? _ xeli miboZa sakocnelad. _ maS, xelze emTxvieT dedofals? _ Sehyvira de trevilma da d'artanians

daaSterda. _ misma yovladudidebulesobam TviTonve momaniWa es netareba. _ sxvac iyo im dros vinme? oh, ra gaufrTxileblobaa! ra gaufrTxileblobaa! _ ara, batono, damSviddiT, iq aravin yofila da verc vinme dagvinaxavda, _

moaxsena d'artanianma da baton de trevils uambo, rogor miiRo sakocnelad dedoflis xeli da misi saCuqari.

_ oh, qalebi! qalebi! _ amoioxra moxucma jariskacma, _ romantikuli ocnebebiT xiblaven TavianT sicocxles, aRtacebulni arian yvelafriT, rasac ki saidumloeba hfaravs. maS, Tqven dedoflis mxolod mklavi naxeT? es iyo da es?.. kidec rom SexvdeT sadme, iqneba veRarc ki icnoT? da dedofalic Tu SegxvdaT sadme, ise gagivliT, rogorc ucnobs?

_ ara, magram im beWdiT... _ daiwyo d'artanianma. _ yuri migdeT, _ Seawyvetina de trevilma, _ nebas momcemT, rom erTi ram

girCioT? Zalian kargi, megobruli. _ mibrZaneT, batono, amiT did pativs damdebT! _ midiT axlave pirvelsave oqromWedelTan da mihyideT igi, ra fasic unda

SemogaZlion. Zalian Zunwic rom iyos, rvaas pistols mainc mogcemT. pistols mwyaloblis saxeli ara aqvs, Cemo kargo, am beWeds ki saSineli saxeli aqvs, SeiZleba avi dRe daudges, vinc amiT daimSvenebs xels.

_ gavyido es beWedi? Cemi dedoflis naCuqari beWedi? oh, RmerTma damifaros! _ wamoiZaxa d'artanianma.

_ maS, gadmoabruneT bude, rom aRar gamoCndes almasi. kargad icis yvelam, rom sawyali gaskoneli razmeli Tavisi dedis Tval-margalitSi ver ipovida amgvar Zvirfas nivTs.

_ Tqven ggoniaT, rom saSiSroeba momelis? _ hkiTxa d'artanianma. _ naRmze rom eZinos kacs da im naRms anTebuli patruqi edos, is ufro

damSvidebuli unda iyos, vidre dRes Tqven. _ daswyevlos RmerTma! _ Sehyvira d'artanianma, romelsac ukve awuxebda baton

de trevilis sruli rwmeniT warmoTqmuli gafrTxileba, _ maS ra vqna, rogor moviqce?

_ yovelTvis Zalian frTxilad iyaviT, sifrTxile _ uwinares yovlisa! sagangebo mexsiereba da grZeli xeli aqvs kardinals, iseT maxeSi gagabamT, damijereT...

_ mainc ra maxeSi? _ eeh! aba, me ra vici? gana imas ar emsaxureba qaj-eSmakebis veragoba? Tqveni bedi,

Tu dagapatimres da amiT gadarCiT. _ rogor? nuTu gabedaven da misi yovladudidebulesobis msaxurs daiWeren? _ eh, damiwyebT... gana ver gabedes da ver daiWires aTosi? Cemo gulado megobaro,

daijereT Tqveni ufrosis sityva, romelic ocdaaTi weliwadia sasaxleSi trialebs. erT wams ar daiviwyoT, rom safrTxes gimzadeben, Torem maSinve daiRupebiT. gaxsovdeT es Cemi rCeva, mteri gegulebodeT yvelgan. Cxubi rom

Page 152: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

152

agitexon, rogorme gaecaleT, Tunda aTi-Tormeti wlis bavSvi cdilobdes Tqvens gajavrebas. Tu dagecnen sadme, dRisiT iqneba Tu RamiT, ukan daiwieT, gaecaleT. amaSi samarcxvino araferia. xidze rom gadadiodeT, kargad gasinjeT, rom ficari ar CagitydeT da wyalSi Tqvenc Tan ar CahyveT. Tu iseTi saxlis win gaivliT, romelsac aSeneben, Tvali zemoT geWiroT, rom qva ar dageceT TavSi. Tu gvian apirebT Sin misvlas, msaxuric Tan iyolieT, oRond ise, rom isic kargad iyos SeiaraRebuli. moerideT yvelas amqveynad, Tqvens megobarsac, Tqvens Zmasac, Tqvens sayvarelsac, metadre _ Tqvens sayvarels!

d'artaniani gawiTlda. _ Cems sayvarelsac? rad unda veridebode metadre Cems sayvarels? _ imitom, rom sayvarels iyenebs kardinali metad uebar saSualebad visime

javris amosayrelad. amaze ukeTesi sxva saSualeba ara aqvs ra. aT pistolad gagyidiT qali, bevri ki ar unda!

am dros d'artanians moagonda qalbaton bonasies mier saRamos aTi saaTisaTvis daniSnuli paemani, magram unda aRvniSnoT Cveni gmiris saqebad, rom baton de trevilis mier warmoTqmulma aseTma uaryofiTma azrma qalebis Sesaxeb iotisodena eWvic ki ar aRuZra da iseTive rwmena SerCa Tavisi mSvenieri satrfosi, rogoric aqamde hqonda.

_ marTla, erTi miTxariT, ra daemarTa Tqvens sam megobars? _ sTxova de trevilma.

_ me TqvenTvis mindoda mekiTxa, iqneb Tqvengan gamego maTi ambavi. _ me araferi vici. _ Cemi megobrebi gzaSi davtove: porTosi SantilSi unda SebrZoleboda viRacas,

mxarSi tyviaCarCenili aramisi _ krevkerSi; aTosi _ amenSi, cili daswames, yalbi fulis momWreli xaro.

_ xedavT?_ mimarTa kapitanma, _ Tqven rogorRa gadarCiT? _ saswauli moxda, batono. unda mogaxsenoT, rom xmliTa var daWrili mxarSi.

kales gzis piras miwas mivakari grafi de vardi... _ miT uaresi! grafi de vardi kardinalis kacia, roSforis biZaSvili. ra

giTxraT, ici, Cemo megobaro, erTi azri momivida. _ brZaneT, batono. _ me rom Tqvens adgilas viyo, avdgebodi da... _ mere? _ dRes parizSi dagiwyebT Zebnas misi yovladuwmindesoba, manam is aq geZebT,

Tqven pikardiisken wadiT Cumad, ar gindaT buki da naRara. wadiT, naxeT sad arian, rogor arian Tqveni megobrebi, xom meTanxmebiT, rom didi megobroba gagiwies da Tqveni yuradRebis Rirsni arian?

_ marTalsa brZanebT, xvalve waval. _ xvalve? ratom am saRamos ara? _ am saRamos parizSi unda gaxldeT, batono, aucilebeli saqme maqvs. _ ah, es ymawvilkacoba! ymawvilkacoba! giyvarT vinme? frTxilad iyaviT,

geubnebiT: qalma daRupa yvela kaci, momavalSic aravin gadaurCeba mis cbierebas. damijereT, am saRamosve wadiT aqedan!

_ SeuZlebeli gaxlavT, batono. _ maS dahpirdiT? sityva mieciT? _ diax, batono! _ eg sxvaa, magram momeciT sityva, rom Tu amaRam sikvdils gadarCiT, xval

uTuod waxvalT. _ xval _ dauyovnebliv. _ fuli xom ar gindaT?

Page 153: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

153

_ ormocdaaTi pistoli kidev maqvs, me mgoni, rom amdeni arc ki damWirdeba. _ eg Tqven, Tqvens megobrebs? _ me mgoni, maTac unda hqondeT. parizidan rom gavediT, TiToeul Cvengans

samocdaTxuTmeti pistoli edo jibeSi. _ kidev mnaxavT wasvlamde? _ ara mgoni, SegawuxoT, batono, Tu axali ara moxda ra da saWiroebam ar

moiTxova. _ maS, gza mSvidobisa. _ gmadlobT, batono. d'artaniani gamoeTxova baton de trevils. dRes ufro metad, vidre aqamde,

igrZno am kacis guliTadi, mamobrivi TanagrZnoba Tavisi muSketerebisadmi. d'artanianma saTiTaod Camouara Tavisi megobrebis saxlebs. jer aTosTan mivida,

Semdeg porTosTan, bolos aramisTan. jer ar dabrunebuliyo arc erTi maTgani. arc maTi msaxurebi Candnen. maT Sesaxeb mezoblebmac araferi icodnen.

mividoda, maT sayvarlebs hkiTxavda, gaigebda raimes, magram arc porTosis sayvarels icnobda, arc aramisisas. rac Seexeba aToss, mas sayvareli ar hyavda.

razmelebis yazarmasTan gavlisas TavlaSi Seixeda, sami cxeni ukve moeyvanaT, erTiRa aklda. am Zvirfasi cxenebiT gancvifrebuli planSe samurveliT cdilobda maT gasufTavebas. ori ukve gawmendili hyavda da axla mesames uvlida.

_ ah, ra kargi qeniT, batono, rom aqeT gamoiareT! _ SesZaxa sixaruliT planSem, _ me mindoda Tqveni naxva..

_ risTvis, Cemo planSe? _ erTi mibrZaneT, Tqven gjeraT raime Cveni saxlis patronisa? _ me? sul araferi. _ mec eg mindoda. _rad mekiTxebiT magas? _ imad, batono, rom... rodesac Tqven da batoni bonasie laparakobdiT, me Tvals

ar vacilebdi bonasies, mas or-samjer ecvala feri... _ eh, saqme ara gqonia. _ Tqven ver SeamCnieT, batono. im dros diliT miRebuli werilis meti ara

gagondebodaT ra. me ki, piriqiT, sul mas Sevcqerodi, sifrTxile Semmata ise ucnaurad Semoparulma werilma, Tvals aRar vaSorebdi da misi saxis gamometyvelebis umciresi moZraobac ki ar gamomparvia.

_ mere, ra dainaxe? _ flidi, gamcemi. _ hoo?! _ kidev meti: rogorc ki gamoeTxoveT da quCis kuTxes moefareT, qudi daixura,

saxli daketa da sirbiliT Tqveni gzis sawinaaRmdego mimarTulebiT wavida. _ marTali xarT, planSe, metad saeWvod meCveneba misi saqcieli da, arxeinad iyav,

saxlis qiras nu mivcemT, manam kargad, sabolood ar mivuxvdebiT ganzraxvas. _ xumrobT, batono, da ai, naxavT... _ ras izam, Cemo planSe, versad wauxval bedisweras. _ maS, ar apirebT amRamindeli gaseirnebis gadadebas? _ piriqiT, planSe. javri mWirs bonasiesi da miT ufro siamovnebiT waval im

weriliT daniSnul paemanze, romelic Sen ase gawuxebs. _ raki gadagiwyvetiaT, batono... _ aucileblad, Cemo megobaro, da Senc mzad iyavi cxra saaTze. aqve iyavi am

TavlasTan, me gamogivli.

Page 154: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

154

axla ki darwmunda planSe, aRaraviTari imedi ar unda hqonoda, rom Seacvlevinebda batons Tavis ganzraxvas, Rrmad amoioxra da mesame cxenis gawmendas Seudga.

rac Seexeba d'artanians, rogorc frTxilma da gonierma ymawvilma, man sadilad, saxlSi wasvlis nacvlad, gauxvia im nacnobi gaskoneli mRvdlisaken, romelsac erTxel saerTo gaWirvebis dros ewvia Tavisi megobrebiT da romelic maSin SokoladiT gaumaspinZlda.

XXIV

pavilioni cxra saaTze d'artaniani razmelebis yazarmasTan iyo. planSec iq daxvda,

wasasvlelad gamzadebuli. meoTxe cxenic ukve moeyvanaT. planSes Tavisi muSketi mxarze ekida, xolo dambaCa welze Semoertya.

d'artanians ki qamarSi xmali da ori dambaCa Caemagrebina. batonma da msaxurma gamoiyvanes cxenebi, Sesxdnen da Cumi nabijiT gaudgnen gzas. Rame metad bneli iyo da aravis daunaxavs maTi wasvla. planSe aTi nabijis daSorebiT misdevda Tavis batons.

d'artanianma gadaWra sanapiro quCa, konferansis WiSkriT gavida da gahyva sen-klusken mimaval gzas, romelic im dros gacilebiT ufro mSvenieri iyo, vidre aris.

sanam qalaqSi iyvnen, planSe didi pativiscemiT icavda masa da d'artanians Sua mis mierve dawesebul manZils, magram raki naxa, rom gzaSi aRaravin xvdebodaT da kargadac dabnelda, nel-nela miuaxlovda Tavis batons, bulonis tyeSi maTi cxenebi ukve erTad midiodnen. unda gamovtydeT, rom didroni xis totebis rxeva da mTvaris Suqi gzispira buCqebze metad afrTxobda planSes. d'artanianma SeamCnia misi msaxuris es SiSi.

_ ha, batono planSe, ra dagemarTaT, gawuxebT rame? _ hkiTxa RimiliT. _ ar dameTanxmebiT, batono, rom tye igive eklesiaa? _ es rogor, planSe? _ adamians xma ver amouRia verc eklesiaSi da verc tyeSi. _ mere, vin giSlis xmis amoRebas? ratom ver bedav? risi geSinia? _ imisi meSinia, rom SeiZleba yurs gvigdebdes vinme, diax, batono. _ yurs gvigdebdes vinme? mgonia, sruliad zneobrivia Cveni saubari, Cemo planSe,

da kuds veravin gamoabams. _ eh, batono, _ amoioxra planSem, romelsac moagonda Tavisi dauviwyari azri, _

rom icodeT, ra orpiroba emCneva bonasies warbebs da, metadre, mis tuCebs. _ ha, kidev, ra eSmakma mogagona Seni bonasie? _ diax, batono, imas unda fiqrobdes kaci, rac SeuZlia, da ara imas, rac

enatreba. _ eg imitom, rom mxdali xar, planSe. _ ara, batono, nu avurevT erTmaneTSi sifrTxiles da simxdales: sifrTxile

saTnoebaa... _ Senc saTno kaci xar, planSe? _ SexedeT, batono!.. ager iq Tofis lula laplapebs, Tavi davRunoT, batono! _ Tu SemaSinebs rame, _ waiduduna d'artanianma, romelsac dawvrilebiT

moagonda batoni de trevilis darigeba da gafrTxileba, _ Tu SemaSinebs rame, iseve am regvenis SiSi. _ da cxens maTraxi gadahkra.

planSemac zustad gaimeora Tavisi batonis yoveli moZraoba, ise zustad, TiTqos Crdili yofiliyos misi, da ukan ar CamorCa.

Page 155: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

155

_ ukacravad, batono, nuTu ase unda viaroT mTeli Rame? _ ara, planSe, Sen ukve mixvedi. _ rogor Tu me? Tqvena, batono? _ me patara gza damrCa fexiT gasavleli. _ marto mtovebT, batono? _ geSinia, planSe? _ ara, ar meSinia, magram minda movaxseno batons: Rame Zalian civi iqneba,

sicivisagan qarebi Semeyreba da daxuTuli msaxuri guls gauwyalebs Tavis batons, metadre, iseT mkvircxls, rogoric Tqvena brZandebiT.

_ Tu gciva, Cemo planSe, ager, Sexede, ramdeni samikitnoa gaCaRebuli, Sedi erT-erTSi da xval dilamde iq momicade. eqvs saaTze gamovivli da gareT damxvdebi.

_ eh, Cemo batono! Zalian sindisierad SevWame da Sevsvi am diliT naboZebi ekiu... erTi gaxvretili groSic ki ar momepoveba am civ RameSi Tavis Sesafareblad.

_ ai, naxevari pistoli, maS, xvalamdis. d'artaniani Camoxta cxenidan, aRviri planSes miugdo, wamosasxamSi gaexvia da

Cqari nabijiT wavida. _ RmerTo, rogor mciva! _ Sehyvira planSem, rogorc ki Tvals moefara

d'artaniani, _ RmerTo, rogor mciva, _ da radgan veRar uZlebda am sicives, daakakuna kari erTi saxlisa, romelic Tavisi morTulobiT samikitnos waagavda.

d'artaniani patara sacalfexo gzaze gadavida, Semdeg ukve sen-klusTan mivida, aqac, imis magivrad, rom Saragzas gahyoloda, ukan mouara cixe-darbazs da erT patara miyruebul quCaze aRmoCnda. cota xnis Semdeg werilSi aRniSnuli pavilionis pirdapir gaCerda. gancalkevebulad idga es pavilioni. kedels, romlis axloc pavilioni mdebareobda, mosaxvevis mTeli erTi mxare ekava, xolo meore mxriv patara baRs icavda gamvlelTagan. baRis siRrmeSi ubralo qoxi moCanda.

d'artaniani daniSnul adgilze mivida, magram imis gamo, rom gafrTxilebuli ar iyo, raime niSniT ecnobebina Tavisi misvla, idga Cumad da eloda.

midumebuli iyo iqauroba, araviTari xmauri ar arRvevda myudroebas. Cvenma gmirma daaskvna, rom sakmao manZiliT iyo dacilebuli safrangeTis dedaqalaq parizs.

guli sixaruliT ucemda gaskonels, axlovdeboda daniSnuli paemanis dro.

marTlac, ramdenime wamis Semdeg zarma sen-klus koSkze daaRo Tavisi sazareli xaxa da dinjad aTjer dahkra.

raRac sevda moismoda brinjaos am xmaSi. magram ymawvili kacis guls sixaruliT avsebda netarebis Jamis moaxloebis yoveli wami.

Tvals ar aSorebda pavilions, romlis fanjrebi, garda erTisa meore sarTulze, daketili da Cabnelebuli iyo.

am fanjridan gamosWvioda saamo sinaTle, romelic vercxlisfers hfenda parkis gareT patara jgufad amaRlebul cacxvis aTrTolebul foTlebs. albaT am patara fanjris ukan, saamo sinaTliT ganaTebul oTaxSi, ijda misi kopwia qalbatoni bonasie da mas eloda.

am tkbili fiqriT damSvidebuli d'artaniani, TiTqos bavSvi yofiliyos akvanSi narwevi, moTminebiT eloda raime niSans, Tvals ar aSorebda am patara momxiblav binas. Tvali mohkra Weris nawils, romelsac CuqurTmebi amSvenebda, es ki utyuari sabuTi iyo, rom mSvenieri unda yofiliyo mTeli Senoba.

Page 156: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

156

TerTmetis naxevari dahkra sen-klus koSkis zarma. TerTmetis naxevari! TviTonac ar icoda d'artanianma, rogor mouvida, rom Jruantelma dauara TaviT fexamde, magram SeiZleba Sescivda da sruliad bunebrivi fizikuri grZnoba sulierad moeCvena.

mere ifiqra, iqneba kargad ver wavikiTxe werili da paemani aTze ki ara, TerTmetze iyo daniSnulio.

fanjaras miuaxlovda, ise dadga, rom sinaTlis sxivi moxvedroda werils, da kidev orjer gadaikiTxa. ar Semcdara, paemani aT saaTze hqonda daniSnuli.

d'artanianma isev Zveli adgili moZebna, fanjris pirdapir. gamefebulma siCumem da martoobam sulieri simSvide daakargvina.

saaTma TerTmeti dahkra. SiSma Seipyro d'artaniani, avad xom ar aris qalbatoni bonasie?.. avi

xom araferi daemarTao? _ aseTi fiqrebi utrialebda TavSi. samjer dahkra xeli xels, _ Cveulebrivi niSani Seyvarebulebisa,

magram pasuxi aravin misca. Semdeg wyeniT gaifiqra: albaT Cems lodinSi daeZina axalgazrda

qalsao. kedelTan mivida da scada zed amZvraliyo, magram kedeli axali

galesili iyo da amaod Cauara cdam. am dros Tvali mohkra im xeebs, romelTa foTlebs vercx-lisfersa

hfenda fanjridan gamomavali saamo sinaTle, da radgan erTi am cacxvTagani ufro win idga, gzisken, ifiqra, rom am xidan mTel oTaxs dainaxavda.

advili iyo am xeze asvla; esec rom ar iyos, d'artaniani jer oci wlisa arc ki iqneboda da, maSasadame, kargad unda xsomeboda Tavisi mowafeoba. Tvalis daxamxamebis umal xeze aZvra da totebs Sua moeqca. iRblad, fanjaras farda ar efara da d'artanianma SeZlo oTaxis yvela kuTxis danaxva.

oTaxSi saSineli sanaxaoba dainaxa da SeSinebulma TxemiT terfamde iwyo kankali. es saamo sinaTle, es mSvenieri lampa sazarel areulobas aSuqebda. fanjris erTi mina gaetexaT, naxevrad damtvreuli oTaxis kari TiTqmis Camovardniliyo, magida gadaebrunebinaT, iatakze eyara vaxSmisTvis momzadebuli saWmel-sasmeli; mSvenieri sufra, damtvreuli WurWeli da daWyletili xili faravda iataks. yvelaferi es naTlad amtkicebda, rom es oTaxi gaafTrebuli brZolis veli unda yofiliyo.

d'artanianma am areulobaSi tanisamosis naglejebic SeamCnia da sisxliT dalaqavebuli sufrisa da fardebis garCevac ki SeZlo.

saSinlad ucemda guli. saCqarod dabla Camoxta da am avkacobis kvalis saZebnelad quCebs gahyva.

saamo sinaTle kvlav anaTebda wynar RameSi. axla SeamCnia d'artanianma, rom zogan datkepnili iyo miwa, zogan aSlili, adamianisa da cxenis nafexuri erTmaneTSi iyo areuli. am garemoebisaTvis araviTari yuradReba ar miuqcevia pirvelad, rodesac marto fanjaras Sescqeroda. garda amisa, d'artanianma rbil miwaSi albaT parizidan momavali karetis Tvlebis Rrmad CaWrili kvali SeamCnia, romelic pavilionis iqiT aRar grZeldeboda da isev parizisken brundeboda.

bolos imiT daamTavra es kvleva-Zieba, rom kedlis Ziras qalis daxeuli xelTaTmani ipova. xelTaTmani svel miwaze egdo, magram mainc sufTa darCeniliyo.

Page 157: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

157

ar isvenebda gaskoneli, rac ufro ganagrZobda kvlevas, miT ufro Wiris ofli sdioda Sublze, guls uklavda saSineli ubedurebis molodini, sunTqva ekvroda, magram mainc cdilobda, nugeSi eca Tavisi TavisaTvis. iqneba saerTo sulac ara aqvs ra am aforiaqebul saxlTan qalbaton bonasies, _ fiqrobda d'artaniani. iqneba sawyalma qalma paemani dauniSna am pavilionis Sesaval karTan da ara Sig talavarSi. SeiZleba, Tavisi samsaxuris gamo ver wamovida parizidan an qmris eWvianobis gamo Sin darCa.

magram TviTonve grZnobda, rom sruliad usafuZvlo iyo misi mosazrebani, uaryofili im guliTadi mwuxarebiT, romelic, zog SemTxvevaSi, imorCilebs mTel Cvens arsebas da Seuwyvetliv CasZaxis yvelas, rasac ki smenis unari aqvs CvenSi, rom Tavze didi ubedureba dagvtrialebso.

gonmixdils hgavda d'artaniani. sirbiliT kvlav did quCaSi gaiWra, gaiara weRan gamovlili gza, boranTan mivida da mis patrons gamokiTxva dauwyo.

Ramis Svidi saaTi iqneboda, rodesac mebornem gadmoiyvana Savwamosasxamiani qali, romelic sul ifuTneboda da cdilobda ise gaevlo Tavisi gza, rom aravis ecno. magram swored am gadaWarbebulma sifrTxilem miiqcia mebornis yuradReba da naxa, rom metad mSvenieri qali iyo.

d'artanianma isargebla lampiT, romelic am kacis oTaxSi enTo da erTxel kidev waikiTxa qalbaton bonasies baraTi. waikiTxa da darwmunda, rom araferSi cdeboda, erTmaneTs sen-kluSi unda Sexvedrodnen da ara sxvagan; baton d'estres pavilionis win da ara sxva quCaze.

eWvi aRar iyo, ubedureba daatyda qalbaton bonasies. isev pavilionisaken wavida sirbiliT, egona, mis iq aryofnaSi axali

moxdeboda raime da axals miagnebda, magram amaod. kvlav miyruebuli iyo garemo da igive saamo sinaTle gamodioda fanjridan.

maSin moagonda is patara, damunjebuli da miyruebuli qoxi, saidanac, cxadia, unda daenaxaT yovelive is, rac moxda. kidec unda gaegonaT da naxulis Tqmac SesZlebodaT.

ezos kari daketili daxvda, magram Robeze gadaxta da, miuxedavad iqve, xis qveS dabmuli ZaRlis yefisa, qoxTan mivida.

daakakuna. xma aravin gasca. samariseburi dumili gamefebuliyo qoxSic, ise, rogorc pavilionSi, magram ras izamda? es qoxi iyo ukanaskneli misi imedi, da kvlav daakakuna.

Cumi, SeSinebuli moZraobis xma moesma Signidan. maSin d'artanianma Tavi daaneba kakuns da xvewna dauwyo, kari

gamiReTo. iseTi gulsaklavi mwuxareba gamosWvioda mis xmaSi, iseTi mudara da SiSi, rom Sercxvenil laCarsac ki gaabedvinebda ndobas. bolos WiebiT daWmuli daraba odnav gaaRes, magram imwamsve moxures. qoxis kuTxeSi anTebuli lampis sacodavma Suqma d'artanianis yabiwi, xmlis tari da misi dambaCebis tari gaanaTa. metad swrafad moxda darabis moxurva, magram d'artanianma mainc moaswro da Tvali mohkra moxucebuls.

_ RvTis gulisaTvis! _ SesZaxa d'artanianma. _ momismineT: erT nacnobs velodi da jerac ar mosula, lamis movkvde SiSiT. erTi miTxariT, ubedureba xom ara momxdara ra am ubanSi?

Page 158: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

158

moxucebulma fanjara nel-nela gaaRo da xelaxla gamoCnda, mxolod axla ufro fermixdili iyo, vidre pirvelad. d'artanianma gulwrfelad uambo Tavisi ambavi, mxolod saxelebi ki ar uTxra. ar daumala, rom axalgazrda qals unda Sexvedroda pavilionTan. isic uTxra, rom, raki aRar mivida is qali, rogor avida cacxvze da lampis sinaTleze areul-dareuli oTaxi dainaxa.

guldadebiT mousmina moxucebulma, xolo rodesac d'artanianma laparaki daamTavra, iseTi mwuxare saxiT daRuna Tavi, rom cxadi iyo, sanugeSos veras etyoda ymawvilkacs.

_ nu damimalavT! miTxariT, ra moxda? ra gaqvT saTqmeli? _ exveweboda d'artaniani, _ RvTis gulisTvis, miTxariT, ra moxda im saxlSi?

_ eh, batono, _ amoioxra moxucma, _ nurafers mkiTxavT, nurafers, Torem, rom mogaxsenoT, raca vnaxe, geficebiT, mec avi dRe damadgeba.

_ maS, raRac avi ginaxavT? _ exveweboda SeSinebuli ymawvili kaci. erTi pistoli daudo win, _ RvTis gulisaTvis, miTxariT, ra iciT? miambeT, ra naxeT, da patiosani kacis sityvas gaZlevT, rom Tqveni naTqvami arsad wamomcdeba.

imden mwuxarebas da gulwrfelobas xedavda moxuci d'artanianis saxeze, rom daTanxmda da Cumi xmiT uTxra:

_ daaxloebiT cxra saaTi iqneboda, rodesac quCidan raRac xmauri Semomesma. am xmauris mizezis gasagebad karTan mivedi da davinaxe, rom CemTan Semovardnas apirebdnen. erTi sawyali kaci var, risa unda meSinodes, araferi mabadia, ra unda momparon-meTqi, da kari gavaRe. sami kaci idga mxedrulad morTuli. bnelSi kareta moCanda, romelSiac cxenebi eba. iqve idga ramdenime Sekazmuli cxeni, romlebic im sami mxedrisa unda yofiliyo.

_ oh, Cemo keTilo batonebo! _ mivesalme mxedrebs, _ ras mibrZanebT? _ iqneba erTi kibe gqondes, _ miTxra erTma, me mgoni, ufrosi is unda

yofiliyo. _ maqvs, batono, xilis mosakrefi kibe. _ mogveci Seni kibe da Sin Sedi, ai, erTi ekiu, es, RamiT

SewuxebisaTvis, mxolod kargad daixsome: Tu erTi sityva wamogcdenia sadme, imaze, rasac naxav da gaigoneb, icode, cocxali veRar gadagvirCebi, _ miTxra ufrosma, erTi ekiu gadmomigdo da kibe waiRo.

_ gavidnen Tu ara, Cemi oTaxis kari movikete, magram maSinve ukana kariT gamovedi da anwlebSi Cavimale, iqidan yvelafers davinaxavdi da gavigonebdi kidec.

im samma mxedarma kareta ise Cumad wamoiyvana, rom misi xma arc ismoda. karetidan sqeli, tandabali, WaRaraSerTuli kaci gadmoiyvanes, metad Raribuli Talxi tanisamosi ecva. igi didi sifrTxiliT aZvra kibeze, Seixeda fanjridan oTaxSi, mglis sifrTxiliT Camovida Zirs da Cumi xmiT Tqva:

_ is gaxlavT. im mxedarma, me rom melaparakeboda, jibidan gasaRebi amoiRo da

maSinve mivarda pavilionis kars. gaaRo, Sevida, karebi moketa da miimala. imave dros, is ori mxedaric kibeze aZvra, karebTan darCa tandabali WaRara. meetle Zlivs imagrebda cxenebs. mxedrebis cxenebi ki msaxurs eWira.

ucbad im oTaxidan saSineli kivili moisma, viRac qali fanjaras mivarda, gaaRo, TiTqos gadmovardnas apirebda, magram dainaxa Tu ara is

Page 159: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

159

ori kaci, gulgaxeTqili ukanve Sebrunda. maSin is ori mxedaric oTaxSi Sevarda. qals gaekidnen. mere ki veRara davinaxe ra, magram avejisa da WurWlis msxvrevis xma mesmoda. qali rac Zala hqonda gahkioda da Svelas Txoulobda. magram rogorRac male CaaCumes. fanjarasTan sami mxedari gamoCnda. ors xelSi aeyvana qali da ise mihyavda. igi karetaSi Casves, masTanve Cajda dabali tanis beberi. mesame mxedarma ki, romelic saxlSi darCa, fanjara moketa. daraba mixura, kariT gamovida da rom darwmunda, qali namdvilad karetaSi iyo, Tavisi amxanagebis msgavsad isic cxens moaxta. kareta mTeli siswrafiT wavida. ukan sami mxedari misdevda. amis Semdeg aRaraferi daminaxavs da aRarc gamigonia ra.

ise saSinlad imoqmeda am ambavma d'artanianze, rom igi gaSeSda, xma veRar amoeRo, gulSi boboqrobdnen risxvisa da eWvis Zalebi.

_ nurc ase wuxxarT, batono, _ ganagrZo moxucma, radgan es usityvo sasowarkveTileba masSi ufro met TanagrZnobas iwvevda, vidre xmamaRali yvirili da cremlis frqveva.

_ nu, Cemo batono, cocxali waiyvanes is qali, mTavari es gaxlavT. _ iqneba icodeT, vin iyo is kaci, romelic ufrosobda am jojoxeTur

Zalmomreobas? _ hkiTxa d'artanianma. _ ar vicnob, batono. _ Tqven xom gelaparakaT? xom naxeT? _ ah, Tqven mis niSnebs mekiTxebiT? _ diax. _ tanadi kacia, gamxdari, Savgvremani, Savi ulvaSi da Savi Tvalebi

aqvs, didebuls Camohgavs. _ is aris! _ Sehyvira d'artanianma, _ kidev is! yovelTvis is! Cemi

sulTamxuTavi! _ Semdeg kvlav moxucs miubrunda, _ meore? meore rogoriRa iyo?

_ romeli? _ patara. _ oh, Tunda davificav, im pataras ara acxia ra didebulisa. esec rom

ar iyos, xmali ara hqonda da mxedrebic ukmexad eqceodnen. _ visime msaxuri iqneboda, _ waibuzRuna d'artanianma. _ ah, sawyali

qali! sawyali qali! netavi ra mouvida? _ xom dampirdiT, batono, sityvas arsad vityvio? - moagona moxucma. _ xelmeored gpirdebiT, damSvidebuli iyaviT, patiosani kaci var...

patiosan kacs Tavisi sityvis meti ara aqvs ra. gulmokluli wavida d'artaniani bornisken. mravali azri utrialebda

TavSi, fiqrobda, SeiZleba is qali qalbatoni bonasie ar iyoso, da imedovnebda, rom xval luvrSi naxavda Tavis satrfos. Tan eWvic tanjavda: iqneb sxvac etrfis vinme da eWviT gaxelebulma gaaba am maxeSi da moatacebinao. xan landiT tkbeboda, xan sasowarkveTilebas emorCileboda sawyali Wabuki.

_ oh, netavi megobrebi aq myoloda! _ iZaxda brazmoreuli, _ maSin cota imedi mainc meqneboda povnisa, magram netavi maT raRa daemarTaT?

SuaRame idga. axla saqme is iyo, rogor epova Tavisi planSe? yvela samikitnoSi, sadac ki sinaTle dainaxa, kari gaaRebina, magram planSe arsad Canda.

meeqvse samikitnos rom miadga, gadawyvita, usargeblo iqneba msaxuris ase Zebnao: planSesTvis nabrZanebi hqonda, dilis eqvs saaTze samikitnos

Page 160: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

160

karTan daxvedroda, manamde ki sruli ufleba hqonda mis msaxurs iq yofiliyo, sadac moisurvebda.

ucbad fiqrma gauelva ymawvilkacs, rom jobda sadme axlos darCeniliyo im adgilTan, sadac is ubedureba moxda. amiT SeiZleboda am saidumlo saqmis damatebiT raime Seetyo. meeqvse samikitnosTan, rogorc mogaxseneT, Sedga, Sevida, moiTxova erTi boTli saukeTeso Rvino da bnel kuTxeSi mijda. idayviT magidas daeyrdno, ifiqra, ase viqnebi gaTe-nebamdeo. magram aqac umtyuna imedma. yurTasmenad gadaiqca, samikitnoSi mosaubreTa erTi sityvac ki ar gamohparvia. amden lanZRva-ginebaSi, xumrobasa da lazRandarobaSi, romelsac ase uxvad xarjavdnen msaxurebi, muSebi da meetleebi, ese igi, samikitnos pativsacemi sazo-gadoeba, xma aravis amouRia qalis motacebis ambavze. aqac vera gaigo ra axali Cvenma gmirma, rom sawyali qalis kvalisTvis mainc miegno. imedgacruebulma gamocala boTli. ar undoda, rom eWvis TvaliT Semoexeda vinmes, amitom iZulebuli gaxda, Tavis kuTxeSi mosasveneblad mowyobiliyo da kargad an avad gamoeZina. mkiTxvels albaT axsovs, rom oci wlisa arc ki iyo Cveni gmiri da am xnis kacze Zils xelSeuvali ufleba aqvs, romelsac aravis Sealaxvinebs, Tunda dawylulebulic hqondes guli.

eqvsi saaTi iqneboda, d'artanians rom gamoeRviZa. gamoeRviZa im uqeifobiT, romelic cudad gatarebuli Ramis Semdeg Tan moaqvs gaTenebas. tanisamosi gaiswora, mere sinjva dauwyo Tavis Tavs, xom araferi mompareso. yvelaferi rigze hqonda: almasi _ TiTze, qisa _ jibeSi, dambaCebi _ qamarze. erTi boTli Rvinis fasi gadaixada da quCaSi gavida im imediT, rom axla ganTiadis sinaTlec daexmareboda planSes ZebnaSi. marTlac, rogorc ki Tvali gadaavlo iqaurobas, maSinve nestian molurjo burusSi Tavisi planSe dainaxa, romelsac xelSi ori Sekazmuli cxenis aRviri eWira da idga iseT umniSvnelo samikitnos karTan, romelsac wuxel or-samjer Cauara d'artanianma, magram verc ki SeamCnia misi arseboba.

XXV

porTosi imis magivrad, rom pirdapir Sin misuliyo, d'artaniani baton de

trevilis karebTan Camoxta cxenidan da saCqarod airbina kibe. axla ki gadawyvetili hqonda, dawvrilebiT eambna yvelaferi, rac moxda. eWvi ara hqonda, karg rCevas miiRebda baton de trevilisagan am saqmis gamosarkvevad. garda amisa, raki batoni de trevili TiTqmis yoveldRe xedavda dedofals, iqneba moexerxebina rogorme da dedoflis SemweobiT gaego im sawyali qalis bedi, romelsac imitom tanjavdnen ase uwyalod, rom dedoflis erTguli msaxuri iyo.

muSketerTa kapitanma yuradRebiT moismina ymawvili kacis naambobi. cxadad etyoboda, rom am saqmeSi siyvarulisa da eWvianobis garda, sul sxva, friad mniSvnelovani ram ifareboda. Semdeg, rodesac d'artanianma saubari daamTavra, miubrunda da uTxra:

_ eh, misi yovladuwmindesobis suni udis mag saqmes. _ maS, ra vqna? _ uTxra d'artanianma.

Page 161: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

161

_ araferi, sruliad araferi! erTiRa dagrCeniaT amJamad, rogorc giTxariT, wadiT parizidan. wadiT, rac SeiZleba male. dedofals vnaxav, dawvrilebiT vuambob im sabralo qalis motacebis ambavs. eWvi ar mepareba, verc ki SeamCnevda Tavisi erTguli moaxlis aryofnas. am motacebis wvrilmaniT ixelmZRvanelebs saqmis gamosarkvevad da rodesac dabrundebiT, iqneba sanugeSoc dagaxvedroT raime. Cemi imedi gqondeT.

icoda d'artanianma, rom batoni de trevili erideboda dapirebas, magram xandaxan mainc wascdeboda xolme, SemTxveviT dahpirdeboda vinmes daxmarebas, da maSin dapirebulze ufro mets Sveloda. guliTadi madlobiT gamoeTxova de trevils d'artaniani. metad davalebuli iyo misgan warsulSi da grZnobda, rom davalebuli iqneboda momavalSic. Tavis mxriv, saxelovan kapitansac Zalian moswonda es ymawvili biWi, ase yoCaRi da gambedavi. guliTadi TanagrZnobiT CamoarTva xeli da mSvidobiani mgzavroba usurva.

d'artanians gadawyvetili hqonda, dauyovnebliv, imwamsve aesrulebina baton de trevilis yoveli rCeva, da Tavisi saxlisken gaeSura samgzavro bargis Casalageblad Tavisi binis karebTan batoni bonasie dainaxa, dilis tanisamosiT. maSinve moagonda yvelaferi, rac ki uTxra wuxel dakvirvebulma planSem saxlis patronis orpirobisa da flidobis Sesaxeb; amitom ufro meti yuradRebiT daakvirda saxlis patrons, vidre Cveulebriv icoda xolme. marTlac, garda im siyviTlisa, romelic naRvlis avadmyofobis gamo gadahkravda, raRac faruli veragoba emCneoda mis saxes. ise ver gaicinebs gaiZvera, rogorc patiosani kaci icinis, im cremliT ara tiris pirmoTne, romelsac gulwrfeli afrqvevs. niRabi aris yovelgvari sicrue da Zalian kargadac rom hqondes Camofarebuli es niRabi, mainc yovelTvis SeZlebs dakvirvebuli adamiani niRbisa da namdvili saxis gansxvavebis danaxvas.

d'artaniansac eCvena, rom niRabi efara baton bonasies saxes. zizRi moeria, undoda ise gaevlo, rom xma ar gaeca, magram guSindeliviT TviTon bonasie daelaparaka:

_ erihaa! sad brZandebiT, ymawvilo kaco? sad aTevT Rames? dilis Svidi saaTia da axla modixarT? cota ar iyos, RalatobT, batono, miRebul Cveulebebs da dasaZineblad maSin mobrZandebiT, rodesac sxvani saqmeze midian.

_ vai, rom mag sayveduriTve ver gipasuxebT, batono bonasie, _ miugo d'artanianma. _ radgan keTili yofaqcevis adamianTaTvisac samagaliTo xarT. ara, isic marTalia, Tu kacs lamazi coli hyavs da Tanac axalgazrda, sxvagan ar daiwyebs bednierebis Zebnas. miT ufro, rom TviTon is bedniereba moiswrafvis Tqvens sanaxavad. ase ar aris, batono bonasie?

mkvdariviT gayviTlda batoni bonasie da geslianad gaiRima. _ pa, pa, rogor gexalisebaT xumroba! es kargi, magram sad eSmakebSi

darbodiT wuxel, ymawvilo kaco? etyoba, Zalian talaxiani iyo mixveul-moxveuli patara quCebi.

d'artanianma waRebs daxeda, mTlad mosvrili iyo lafiT, magram Tavis waRebTan erTad, bonasies waRebsac mohkra Tvali. sxvas rom enaxa vinmes, ityoda, orive erTsa da imave wumpeSi Caflulao, ise erTnairi talaxiT iyo mosvrili saxlis patronisa da mdgmuris fexsacmeli.

uecari azri mouvida d'artanians: TviTon bonasie unda yofiliyo is patara kacuna, sqeli, tandabali, WaRaraSereuli, Talxi tanisamosiT, ise

Page 162: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

162

ukmexad rom eqceodnen qalbaton bonasies mosataceblad misuli mxedrebi. maS, qmris xelmZRvanelobiT moxda colis motaceba!

brazi moeria d'artanians. undoda mivardnoda da iqve waexrCo es sazizRari, magram, rogorc vTqviT, Zalian gonieri adamiani iyo Cveni gaskoneli da Tavi Seikava. Tumca saxeze ise cxadliv aRebeWda Tavisi sulieri gancda, rom guli gauxeTqa bonasies da ukan daaxevina. samwuxarod, igi karze miyudebuli elaparakeboda Tavis mdgmurs, romelic garedan iyo gadarazuli, amitom iqve darCa bonasie, sadac brZandeboda.

_ kargad ki enamaxvilobT, _ upasuxa d'artanianma, _ magram Cemsas rom xedavT, SorsmWvretelo, Tqvensas veRar amCnevT?! Tu Cems waRebs esaWiroeba kargad gawmenda, arc Tqvenebi daiwuneben magar jagriss, iqneba Tqvenc CemsaviT dayialobdiT sadRac talaxSi, batono bonasie? hoo? icodeT, ar epatieba eg yiali Tqveni xnis kacs, metadre iseTi mSvenieri colis patrons, rogoric qalbatoni bonasiea.

_ eh, kargiT erTi! _ Sehyvira bonasiem, _ sen-madenSi viyavi guSin, mindoda cnobebi Semekriba erTi gogos Sesaxeb, moaxle unda Semoviyvano saxlSi, Torem me veRar avudivar saqmes. metad wamxdari gzebia im mxares da ase amitom amovilafe. am dilas ki imdeni veRar movicale, rom gamewminda.

sen-madenis dasaxelebiT bonasiem erTi axali sabuTi kidev misca d'artanians misi eWvebis sabolood gamarTlebisaTvis. sen-madeni imitom daasaxela, rom igi sen-klus sawinaaRmdego mxares iyo.

maS, TviTon bonasiec iq yofila wuxel! am mosazrebam misca pirveli nugeSi: Tu bonasiem icis, sad aris misi coli, ukiduresi saSualebebis xmarebiT da ZaldatanebiT iqneba kidec vaTqmevino es saidumloebao, fiqrobda d'artaniani, saWiro iyo, mxolod, namdvil WeSmaritebad gaxdomoda is, rasac jer marto eWviT grZnobda.

_ ukacravad, Cemo keTilo batono bonasie, rom ase daurideblad vsargeblob Tqveni maspinZlobiT, _ uTxra d'artanianma, _ ise araferi aRZravs wyurvils, rogorc uZiloba; Zalian mwyuria, lamis gavgiJde da neba miboZeT, erTi Wiqa wyliT movikla wyurvili, xom mogexsenebaT, rom amaze uars veravin etyvis Tavis mezobels.

Tqva es, Tavis maspinZlis pasuxs ar moucada, swrafad Sevida oTaxSi da Tvali gadaavlo bonasies logins. logini guSindeli dalagebuli iyo, im Rames Sig aravin wolila. cxadia, isic am diliT dabrunebuliyo, erTi-ori saaTis win. albaT, TviTonve miacila Tavisi coli, sadac mihyavdaT an pirvel sadguramde mainc.

_ gmadlobT, batono, _ gamosZaxa d'artanianma da Wiqa gamoscala, _ amisTvis SegawuxeT, amis meti ara minda ra Tqveni. axla Sin aval, waRebs gavawmendineb planSes, Cemebs rom morCeba, Tu gnebavT, mere TqvenTan Camovgzavni, Tqvenebis gasawmendad.

gaSterebuli idga am ucnauri gamoTxovebiT bonasie da Tavis Tavs ekiTxeboda, me TviTon xom ar gavebi Cems sicrueSio.

d'artanians kibis Tavze SeSinebuli planSe daxvda. _ ai, batono, _ Sehyvira sixaruliT planSem, rogorc ki dainaxa, _

dRes kidev meore movida da Zalian meCqareboda Tqveni dabruneba. _ ra meore?

Page 163: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

163

_ guSin erTi, dRes meore _ davnaZlevdeT, batono, Tqveni erTi, Cemi asi, Tunda _ aTasi, rom ver gamoicnobT, vin iyo aq Tqvens sanaxavad, manam Tqven Sin ar brZandebodiT!

_ eg rodis? _ am naxevari saaTis win, manam Tqven baton de trevilTan

brZandebodiT. _ vin iyo? _ batoni de kavua. _ batoni de kavua? _ diax, piradad batoni de kavua. _ misi yovladuwmindesobis gvardiis kapitani? _ diax, swored is. _ Cem dasaWerad movida? _ mec magisi meSinoda, miuxedavad misi mliqvneluri saxisa da sityvisa. _ mliqvneluri sityva hqonda? _ tkbili, iseTi tkbili, batono, rom Tafli gegonebodaT. _ marTla? _ mis yovladuwmindesobas gamoegzavna, rogorc Tqva, Turme Zalian

moswyurebia Tqveni naxva da undoda TviTon waeyvaneT baton kardinalTan. _ mere, Sen ra uTxari? _ vuTxari, rom SeuZlebelia-meTqi batoni kardinalis survilis

Sesruleba, radgan TviTonac xedavda, rom Sin ar brZandebodiT. _ magaze raRa Tqva? _ gTxovaT, dRes uTuod gaiaroT misken, mere Cumi xmiT miTxra:

`moaxsene Sens batons, rom Zalian kargi TvaliT uyurebs mas misi yovladuwmindesoba da SeiZleba, dRevandel Sexvedraze iyos damokidebuli baton d'artanianis mTeli bednierebao~.

_ kardinali da amisTana cxadi xafangi! _ wamoiZaxa siciliT d'artanianma.

_ mec xafangi davinaxe da vuTxari: Zalian ki ewyineba, rom Sin ar dagxvdaT-meTqi. `sad aris? sad wavida?~ _ mkiTxa batonma de kavuam. `truaSi, batono! SampanSi~, _ vupasuxe maSinve. _ `rodis wavidao?~ _ `wuxel saRamos-meTqi~.

_ planSe, Cemo megobaro, _ Seawyvetina d'artanianma, _ marTlac rom Zvirfasi kaci yofilxar.

_ maSinve vifiqre, batono, rom yovelTvis SeiZleboda CemTvis dagebralebinaT tyuili, Tuki moisurvebdiT baton de kavuas naxvas, da geTqvaT, TiTqos wasvlas apirebdiT, magram jer ver waxvediT. am SemTxvevaSi me viqnebodi matyuara, da radgan me keTilSobili ar gaxlavarT, maS, tyuilis Tqmac mepatieba.

_ nu geSinia, Cemo planSe, umwikvlod SegrCeba patiosani kacis saxeli. mivdivarT, TxuTmeti wuTi da, wavalT.

_ mec swored eg mindoda merCia batonisTvis. saiT mivdivarT, Tu cnobismoyvareobas ar damabralebT?

_ Sen xom Sampanisken gamgzavne, _ truaSi wavidao, _ modi, magis sawinaaRmdego mimarTulebiT wavideT. erTi es miTxari, Sen ki ar geCqareba Seni amxanagebis naxva? gana ar ginda gaigo, rogor arian grimo, muSketoni da bazeni? me Zalian momenatra Cemi megobrebi. gavigeb mainc, ra daemarTa aToss, porToss da aramiss!

Page 164: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

164

_ minda da egre? _ gauxarda planSes, _ mzad gaxlavarT! Tundac axlave, amwuTs, batono, vgoneb, provinciis haeri ufro mogvixdeba, vidre parizisa! ise rom...

_ ise rom, Caalage bargi, planSe, da wavideT. me win waval fexiT. xelebs jibeSi Caviwyob da gaviseirneb, rom eWvi aravin aiRos. Sen gvardiis yazarmasTan mnaxav. marTla, planSe, sruliad marTali xar Cveni patiosani saxlis patronis Sesaxeb, marTlac sazizRari, sulmdabali kaci unda iyos.

_ eh, damijereT xolme, batono, rodesac rames mogaxsenebT. kacs erTi SexedvisTanave vcnob.

SeTanxmebis Tanaxmad, pirvelad d'artaniani gavida saxlidan. Semdeg, rom raime ara hqonoda Tavis TavTan sasayveduro, megobrebisken gaswia. araviTari ambavi ar mosvlodaT mezoblebs, mxolod erTi werili mosuliyo aramisis misamarTze, surnelebiT gaJRenTili, koxta xeliT dawerili. werili d'artanianma Caido jibeSi. aTi wuTis Semdeg planSe razmelTa TavlaSi Sevida, sadac Tavisi batoni daxvda. dro rom ar daekarga, d'artanianma TviTonve Sekazma Tavisi cxeni.

_ Zalian kargi, _ mouwona batonma, rodesac planSem CanTa daakra Tavis cxens, _ axla es sami cxenic Sekazme!

_ or-ori cxeni rom waviyvanoT, gana ufro Cqara vivliT? _ hkiTxa planSem eSmakurad.

_ ara, batono xumarav, _ upasuxa d'artanianma, _ magram am cxenebiT SevZlebT Cveni megobrebis wamoyvanas, Tu RmerTi Segvewia da cocxlebi vipoveT sadme.

_ didi bedniereba iqneba, _ miugo planSem, _ar unda dakargos gaWirvebulma RvTis mowyalebis tkbili imedi.

_ amin! _ daemowma d'artaniani da cxens moaxta. orive gavida razmelebis yazarmidan, quCis erT mxares erTi wavida,

meore mxares _ meore. erTi laviletis sadarajo kariT unda gasuliyo parizidan, meore _ monmartrisa. sen-denis iqiT unda Sexvedrodnen erTmaneTs. es iyo erTgvari strategiuli xerxi, romelic iseTi sizustiT Seasrules, rom saukeTeso SedegiT dagvirgvinda. d'artaniani da planSe erTad Sevidnen pierfitSi.

unda iTqvas, rom planSe dRisiT ufro guladi iyo, vidre RamiT. amasTan, erTi wamiTac ar aviwydeboda Tavisi bunebrivi goniereba, Tavisi pirveli mogzaurobis sul umniSvnelo wvrilmanic ki axsovda da mtrad miaCnda yvela, visac ki gzaze Sexvdeboda. amitom iyo, rom yvelas quds uxdida. d'artaniani ujavrdeboda. eSinoda, am gadaWarbebuli zrdilobis gamo, Cemi planSe patara, umniSvnelo kacis msaxurad ar miiRono.

planSes zrdiloba moswondaT mgzavrebs Tu amJamad araviTari safrTxe ar moumzades _ Cveni ori gmiri mSvidobianad mivida SantilSi. isini `didi sen-martenis~ sastumroSi Camoxtnen. swored imaSi, romelSic Tavisi pirveli mgzavrobis dros Seisvenes d'artanianma da misma megobrebma.

sastumros patronma dainaxa Tu ara Zvirfas Sekazmul cxenze mjdomi axalgazrda kaci, romelsac ukan msaxuri mosdevda, win miegeba da mdablad daukra Tavi. d'artanians TerTmeti lie hqonda gavlili, amitom gadawyvita SeCerebuliyo, Tundac aq aRar daxvedroda porTosi, amasTan, uxerxuli iyo mosvlisTanave porTosis ambis kiTxva. amitom megobris Sesaxeb araferi ukiTxavs maspinZlisaTvis, cxenebi Tavis msaxurs miando

Page 165: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

165

da TviTon erT patara oTaxSi Sevida. iseT oTaxSi, romelic gankuTvnilia im stumrebisaTvis, romlebsac martooba ufro uyvarT, vidre xalxSi gareva. erTi boTli saukeTeso Rvino moiTxova da Rvinis Sesaferi kargi sauzme. aman ufro aamaRla sastumros patronis TvalSi Cveni gmiri.

sakvirveli siswrafiT miarTves sauzmec da Rvinoc. gvardiis razmSi yovelTvis didebuli ojaxis ymawvilebi mihyavdaT,

samefos upirvelesi gvaris Svilebi da ar SeiZleboda, didi STabeWdileba ar moexdina d'artanians, romelsac Tan msaxuri axlda da oTxi Zvirfasi raSi hyavda, Tumca TviTon ubralo razmelis tanisamosSi iyo gamowyobili. sastumros patroni TviTonve emsaxureboda Tavis stumars. es rom dainaxa d'artanianma, erTis magivrad ori Wiqa moatanina da baasi gaaba maspinZelTan.

_ ra giTxraT, Cemo kargo maspinZelo! _ dauwyo d'artanianma da RviniT gaavso orive Wiqa, _ saukeTeso Rvino gTxoveT piris gasasveleblad da Tu momatyueT, Tqven TviTon daisjebiT, radgan marto rom var, yelSi ar gadadis sasmeli, amitom Tqvenc CemTan unda gadahkraT. aba, aiReT es Wiqa da SevsvaT. visi sadRegrZelo iyos pirveli WiqiT? iseTi sadRegrZelo unda vTqvaT, rom aravis Tavmoyvareoba ar SevlaxoT. es gaumarjos Tqvens sastumros!

_ didad gmadlobT, batono, pativiscemisaTvis da mag survilisaTvisac. _ nurc Zalian damimadlebT, _ ganagrZo d'artanianma, _ iqneba ufro

meti egoizmi iyos am sadRegrZeloSi, vidre Tqven ggoniaT. kargad marto im sastumroSi, migviReben xolme, romelsac cudad aqvs saqme; xolo im sastumroSi, romelsac saqme kargad misdis da patronic mgzavrs veRara scnobs, swored mgzavrs daatydeba xolme yoveli usiamovneba. me ki Zalian xSirad davdivar, umTavresad, am gzaze, da minda, ayvavebuls vxedavde sastumroebs da gatenili jibiT _ maT patronebs.

_ marTla, me mgoni, rom pirvelad ar gxedavT Cems sastumroSi. _ oh, sul cota, aTjer mainc gamivlia SantilSi da sam-oTxjer mainc

gamisinjavs Tqveni Rvinis gemo. amas winaTac viyavi aq, am aTi-Tormeti dRis winaT, Cems megobrebs vacilebdi, muSketerebs, gexsomebaT, raRa Tqma unda, erT Cems amxanags Cxubi mouvida ucxoelTan; viRac ucnobTan...

_ ah, diax, marTalsa brZanebT, _ uTxra maspinZelma, _ Zalian kargad maxsovs, baton porTossa brZanebT, ara batono?

_ diax, swored eg aris Cemi Tanamgzavris gvari, RmerTo Cemo, miTxariT, Tu iciT raime, Cemo keTilo maspinZelo, ubedureba xom ara mouvida ra?

_ xom naxeT, batono, rom aRar SeeZlo TqvenTan wamosvla? _ diax, aq darCa, dagvpirda, dageweviTo, da aRar dagvwevia, aRarc

sadme gvinaxavs. _ pativi gvca, batono, da CvenTan darCa. _ rogor? pativi gcaT da TqvenTan darCa? _ diax, batono, Cems sastumroSi... da Zalian gveSinia... _ risa geSiniaT? _ misi danaxarjisa. metad bevrs xarjavs. _ mere ra? rogorc xarjavs, ise gagiswordebaT. _ ah, swored malamos adebT Cems iaras. Zalian bevri vali adevs. am

dilasac dagvemuqra misi dastaqari: Tu batonma porTosma ar gadamixada

Page 166: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

166

Cemi gasamrjelo, Tqven gadagaxdevinebTo, radgan daWrilis sanaxavad Tqven momiwvieTo.

_ maS, daWrilia porTosi? _ magas ki ver mogaxsenebT. _ rao? magas ver mogaxsenebTo? Tu vinmem icis es saqme, yvelaze ukeT

Tqven unda icodeT. _ eg marTali gaxlavT, batono, magram Cveni xelobis kacma

SeuZlebelia yvelaferi Tqvas, rac icis, metadre, rodesac gvemuqrebian: araferi wamoayrantalo, Torem yurebs gadavaxdevinebT enis codvaso.

_ es miTxariT, SeiZleba porTosi vnaxo? _ ratom ara, batono! ager kibe, meore sarTulSi abrZandiT da pirveli

nomris karze daakakuneT, oRond garedanve gaafrTxileT, rom Tqvena brZandebiT.

_ rogorao? garedanve Sevatyobino, rom me var? _ diax, diax, Torem SeiZleba, ubedureba datrialdes. _ ra ubedureba unda datrialdes? _ SeiZleba baton porToss Tqvenc am sastumros msaxuri egonoT da

gacofebulma xmali CagirWoT gulSi an dambaCa gaxaloT SublSi. _ mere, ra uyaviT iseTi, rom asea gabrazebuli? _ fuli vTxoveT, batono. _ hoo, axla ki mesmis, marTla cofi moereva xolme, Tu fuli sTxoves,

roca carieli aqvs jibe. magram, ramdenadac vici, carieli ar unda hqondes jibe?

_ Cvenc ase gvegona, batono, da radgan wesrigi gvaqvs yovelgvar saqmeSi, yovelkvira vangariSobT Semosaval-gasavals. rva dRis danaxarjis angariSi warvudgineT xarjis gadasaxdelad... magram, etyoba, Zalian cud gunebaze brZandeboda, radgan, rogorc ki mixvda, fulisTvis vawuxebdiT, ise Semogvitia, rom Tavbedi gvawyevlina... isic unda mogax-senoT, rom waiTamaSa winaRames.

_ rao? winaRames waiTamaSa? mere, visTan? _ ra mogaxsenoT, batono, viRac keTilSobil mgzavrTan, porTosma

TviTon SesTavaza landsknextis TamaSi. _ saqmec eg aris! rasakvirvelia, waagebda kidec mTlianad, rac ki

jibeSi hqonda! _ Tavisi cxenic zed miayola, batono. davinaxeT, rogor kazmavda

wasasvlelad gamzadebuli ucxoelis msaxuri baton porTosis cxens. vuTxariT, sxvisi cxeni rad migyavTo? _ magram Semogvitia, _ sxvis saqmeSi nu eCrebiT, cxeni Cvenia da kidec waviyvanTo! _ maSinve SevatyobineT baton porToss es ambavi da manac kargi pasuxi SemogviTvala:

_ regvenebi yofilxarT, Tu ggoniaT, rom Tavis sityvas gadaTqvams keTilSobili kaci... xom giTxraT im patiosanma kacma, rom cxeni misia? maSasadame, misi yofila da ara Cemi.

_ namdvilad porTosia, namdvilad! _ waibutbuta d'artanianma. _ mere, batono, _ ganagrZo sastumros patronma, _ sxva saTxovariT

mivmarTe. SevuTvale: raki vera da ver SevTanxmebulvarT me da Tqven da aseT aRSfoTebas iwvevs TqvenSi, danaxarjis gadaxdas rom gTxovT, iqneba keTil ineboT da Cemi megobari, `oqros arwivis~ sastumros patroni, gaabednieroT Tqveni stumrobiT-meTqi. magram batonma porTosma kargi pasuxi momca: Tqveni sastumro sjobia misas. da me aqa msurs darCenao.

Page 167: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

167

metad saamod meCvena es pasuxi da Zala aRar davatane, rom gadasuliyo. vifiqre, oTaxs mainc gamovucvli-meTqi, radgan am saxlSi is oTaxi yvelaze saukeTeso gaxlavT. gadavwyvite, erT mSvenier patara oTaxSi momeTavsebina mesame sarTulze; magram aqac veras gavxdi. mipasuxa, yovel wams Cems sayvarels veli, didebul gvariSvils, da es oTaxic ki, romelic Cemi Rirsi gaxda, im qalbatonisTvis savsebiT Seuferebeli iqnebao. misi naTqvami samarTliani meCvena, magram me mainc Cemsas vcdilobdi. man ki arc pasuxi gamca, arc kamaTi damiwyo, aiRo Tavisi dambaCa, gverdiT daido magidaze da miTxra: Tu kidev gabedavs vinme da xmas gamcems, sxva oTaxSi gadasvlis an sxva sastumroSi gadasaxlebis Sesaxeb, Sig SublSi vaxli tyvias TavxedobisaTvis, radganac es saqme martodmarto me mexeba da sxva nuravin Caerevao. amis gamo, msaxuris garda, aRaravin Sedis masTan.

_ maS, muSketonic aq aris? _ diax, batono, xuTi dRe gaxldaT dakarguli da mere isev Tavisi

batoni moZebna. Zalian cud gunebaze dabrunda, etyoba, mgzavrobaSi masac SeemTxva raRac xifaTi. Cvenda saubedurod, is Tavis batonze ufro mardia: ise rom, sul aforiaqebs aqaurobas, oRond Tavisi batoni asiamovnos. albaT fiqrobs: rom moviTxovo, ar momcemeno, da daukiTxavad ezideba, rac ki dasWirdeba.

_ marTalia, _ daemowma d'artaniani, _ yovelTvis vamCnevdi muSketons did erTgulebas Tavisi batonisadmi da sagangebo gonierebas.

_ SeiZleba asec iyos, batono, magram warmoidgineT, oTxjer rom Semxvdes weliwadSi magisTana erTguli msaxuri, xom daviRupe me ubeduri!

_ ara, batono, porTosi gadagixdiT, rac dauxarjavs. _ vnaxoT! _ Tqva eWviT sastumros patronma. _ erTi didebuli qalbatoni hyavs mfarvelad da is daexmareba. an ra

unda emarTos imdeni, rom... _ ver gamibedavs, mogaxsenoT, rasac vfiqrob im didebuli mfarvelis

Sesaxeb. _ ras fiqrobT? _ ufro mets mogaxsenebT: vfiqrob ki ara, vici... _ ra iciT? _ vici da darwmunebuli gaxlavarT. _ raSi xarT darwmunebuli? gamagebineT. _ mec vicnob im didebul qalbatons. _ icnobT? _ diax, vicnob! _ mere, saidan gaicaniT? _ ra vqna, batono, rom vera vbedav... vaiTu, gamceT da damRupoT. _ magisi nu geSiniaT, patiosan sityvas gaZlevT keTilSobili kacisas,

rom sananebeli araferi geqnebaT. _ diax, batono, unda mogaxsenoT, rom gaWirveba bevrs abedvinebs

adamians. _ Tqven raRa gagabedvinaT? _ oh, mgoni, iseTi araferi, rom ar epatiebodes im kacs, vinc Tavisas

sTxovs movales. _ mainc?

Page 168: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

168

_ batonma porTosma erTi werili gadmogvca im didebuli qalbatonis saxelze da gvTxova, fostiT gagvegzavna. jer misi msaxuri ar mosuliyo, TviTon ki ver gamodioda oTaxidan da, Tavisdauneburad, iZulebuli iyo, CvenTvis gadmoeca.

_ mere? mere? _ fostiT rom gagvegzavna werili, vin icis, miuvidoda Tu ara im

qalbatons. visargeble SemTxveviT, erTi Cemi biWi midioda parizSi da mas gavatane; davavale, enaxa didebuli hercogis meuRle da piradad misTvis Caebarebina werili. batoni porTosic xom amasa gvTxovda: werili ar dagvekarga da uTuod misvloda im qalbatons! ase ar aris?

_ ho, TiTqmis. _ mogexsenebaT, batono, vina brZandeba is didebuli qalbatoni? _ ara, porTosis naTqvamis meti ara vici ra. _ iciT, ras warmoadgens is viTomda didebuli qalbatoni? _ aki giTxariT, me mas ar vicnob. _ erTi beberi dedakaci gaxlavT, veqilis coli, SatleSi qalbaton

koknarad wodebuli, sul cota, ormocdaaTi wlisa mainc iqneba, da mainc eWvianobs. gana ara, metad ucnaurad meCvena, didebuli qalbatonis misamarTi rom vnaxe, hercogis meuRle da _ daTvis quCa?

_ mere, saidan gaigeT misi xnovanebisa da eWvianobis ambavi? _ werili rom miutana Cemma laqiam, mas waukiTxavs da saSinlad

gabrazebula, yvirili dauwyia: porTosi qarafSutaa, albaT qals gadaekida sadme da imis gamo gdia xmliT daWrilio!

_ gana daWrilia porTosi? _ RmerTo Zliero! es ra wamomcda? _ rogora TqviT? xmliT daWrili gdiao? _ wamomcda batono! ise damemuqra, arsad wamogcdeso, ise damemuqra,

rom... _ ra aris dasamalavi? _ dasamalavi is iyo, rom iZaxda, xmalze avageb im kacsao, romelTanac

raRac usiamovneba mosvloda Tqveni TandaswrebiT. ikvexnida, xmalze avagebo, da piriqiT, miuxedavad misi trabaxisa da baqiaobisa, swored im ucxoelma aago xmalze, da radgan batoni porTosi yvelasTan, garda qalbatonisa, metad amayi kaci brZandeba, adga da miswera Tavisi Tavga-dasavali. da axla imis cdaSia, ise moagvaros saqme, rom aravin gaigos misi damarcxebis ambavi.

_ maS, xmliT aris daWrili da imitom wevs loginSi? _ mZimed daWrili gaxlavT. sakvirveli xelovnebiT dahkra im

ucxoelma, albaT xraxniTa aqvs mikruli tanze suli Tqvens megobars. _ Tqvenc iq iyaviT brZolis dros? _ cnobismoyvareobam gamitaca, batono, da ukan gavyevi, ise rom, me

brZolas vxedavdi, isini ki vera mxedavdnen. _ rogor moxda brZola? _ oh, garwmunebT, Zalian male gaTavda es dueli. xmlebi iSiSvles da

sifrTxiliT Sehyurebdnen erTmaneTs. ucxoelma xmali aiqnia, viTom dakvras upirebda, mis mosagerieblad porTosma Tavisi xmali daaxvedra, amasobaSi ise Casca ucnobma xmali, rom sami gojiT CaarWo gulSi, gulaRma waiqca maSinve Tqveni megobari. ucxoelma yelze daaWira xmlis wveri. raki naxa porTosma, rom ucxoelis xelSi iyo misi suli, damar-cxebulad aRiara Tavi. maSin gvari hkiTxa ucxoelma da raki gaigo, rom

Page 169: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

169

gvarad porTosi iyo, da ara d'artaniani, xeli moxvia, sastumroSi amoiyvana, TviTon ki Sejda cxenze da wavida.

_ maS, mosaklavad d'artaniani undoda im ucxoels? _ mgoni, rom ase unda yofiliyo. _ ar iciT, ra iqna is ucxoeli? _ ara, batono, Cems dReSi arsad menaxa. im dRes vnaxe pirvelad da mas

Semdeg aRarsad Semxvedria. _ Zalian kargi. gavige, ris gagebac mindoda, ho, rogora TqviT?

porTosi meore sarTulze, nomer pirvel oTaxSia, ara? _ diax, batono, saukeTeso oTaxia, iseTi arc erTi ar aris Cems

sastumroSi. aTi SemTxveva mainc meqneboda, gameqiravebina, batoni porTosi rom ar yofiliyo.

_ eh, fiqri nu gaqvT-meTqi, geubnebiT, _ uTxra siciliT d'artanianma, _ porTosi uklebliv gadagixdiT vals didebuli qalbatonis, hercog koknaris meuRlis fuliT.

_ oh, batono! gind veqilis coli iyos da gind didebuli qalbatoni, oRond ki moxsnas zonari Tavis qisas, meti ara minda ra. magram Cemi ubedureba is aris, rom dabejiTebiT uTqvams, daviRale fulis ZleviT da porTosis amdeni RalatiTo... me imas aRarafers gavugzavnio.

_ SeatyobineT porToss eg pasuxi? _ oh, magas rogor vizamdiT? xom gagvigebda, rom Cveneburad avasruleT

misi davaleba. _ ise rom, jerac moelis fuls? _ oh, RmerTo Cemo! jerac moelis, guSinac miswera werili, oRond

axla TviTon misma msaxurma gagzavna fostiT. _ maS, beberi aris qalbatoni da Tanac uSno? _ sul cota, ormocdaaTi wlisa, batono, da silamazisa ara scxia ra,

Tu davijerebT Cemi laqiis sityvas. _ Tu asea, nu geSiniaT, male molbeba bebrucuna, arc ise bevri unda

emarTos porToss Tqveni? _ rogor Tu bevri ar unda emarTos, rasa brZanebT, batono? ociode

pistoli mainc, eqimis xarji rom ar viangariSoT. oh, ver warmoidgenT, ra didi moTxovnilebis kacia! unda hqondes, rasac ki moisurvebs! sityva `ar aris~ ar arsebobs misTvis. etyoba, Zalian didebul cxovrebas yofila miCveuli.

_ hoda, Tu sayvareli gaeqca, amxanagebi daexmarebian, darwmunebuli brZandebodeT. ase rom, nuraviTari SiSi nu geqnebaT, Cemo keTilo maspinZelo, da ise mouareT, rogorc misi mdgomareoba moiTxovs.

_ ki ar dagaviwydeT, batono, rom dampirdiT, xmas ar amoviReb arc veqilis colze da arc porTosis Wrilobazeo!

_ dagpirdiT da avasruleb, aki sityva mogeciT. _ oh, cocxali ver gadavrCebi. _ nu geSiniaT! arc iseTi kaciWamiaa, rogoric Cans. am sityviT gamoeTxova d'artaniani sastumros patrons da odnav mainc

gauqarva porTosis danaxarjis ganaRdebisa da Tavisi sicocxlis SenarCunebis eWvi, romelic mosvenebas ar aZlevda sawyals.

d'artanianma aiara kibe, Sevida derefanSi da marTlac saukeTeso karze dainaxa Savi melniT gamosaxuli uSvelebeli #1. daakakuna, Signidan gamosZaxes, mobrZandiTo, SeaRo kari da Sevida.

Page 170: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

170

porTosi loginSi iwva da qaRalds eTamaSeboda Tavis msaxur muSketons, rom varjiSi ar mohkleboda xels. buxarSi cecxli enTo da Samfurze agebuli kakabi nel-nela trialebda. buxris orive kuTxeSi, zedadgarze, ori qvabi duRda da ormagi surnelebiT avsebda iqaurobas. erTSi kurdReli ixarSeboda, meoreSi _ Tevzi. garda amisa, magidaze da kamodis marmariloze mravlad elaga carieli boTlebi.

megobris danaxvaze porTosma sixaruliT Sehyvira. muSketoni maSinve wamodga, didi mowiwebiT dauTmo Tavisi skami d'artanians, xolo TviTon qvabebisaken gaeSura. etyoboda, gansakuTrebuli yuradRebiT cdilobda mzareulobas.

_ ah, madloba RmerTs, rom Tqvena xarT! Zlivs ara gxedavT?! keTili iyos Tqveni mosvla da mapatieT, rom ver wamovvardi da ver mogegebeT, _ bodiSi moixada porTosma, Tan erTgvari SewuxebiT Sehyurebda d'artanians.

_ iciT, ra damemarTa? _ ar vici. _ sastumros patronma araferi giTxraT? _ vkiTxe, sad aris batoni porTosi-meTqi, da pirdapir TqvenTan

amovedi. Tavisuflad, gulianad amoisunTqa porTosma. _ ra dagemarTaT? ar unda miTxraT, Cemo sayvarelo porTos? _ is damemarTa, rom fexi wamisxlta, samjer davWer Cemi mopirdapire,

mivvardi, mindoda, erTi kidev mekra meoTxed da Zirs dameca is saZageli, magram fexi wamisxlta, muxli davkar qvas da viRrZe.

_ marTla? _ geficebiT patiosnebas! bedi im laCrisa, Torem cocxali ver

gadamirCeboda! anderZs avugebdi! _ mere ra iqna? _ ar vici, mTlianad ver miiRo, rac ergeboda, magram isic ikmara da

miimala. Tqven Tqveni miTxariT, Cemo sayvarelo d'artanian, ra mogividaT? _ ise rom, naRrZobi gaqvT fexi da amitom wevxarT loginSi? _

ganagrZo d'artanianma. _ oh, RmerTo Zliero! ra gaewyoba? ramdenime dRe kidev da CitiviT

wamovfrindebi. _ ratom parizSi ar gadaxvediT? albaT ise mogwyindaT es martooba... _ Cemi ganzraxvac aseTi iyo, magram erTi ram minda gagandoT...

gamogitydeT, rom... _ raSi unda gamomitydeT? _ ai, ra: rogorc Tqvena TqviT, marTlac, Zalian mowyenili viyavi.

jibeSi Tqveni mocemuli samocdaTxuTmeti pistoli mqonda. gasarTobad amave sastumroSi myofi erTi keTilSobili mgzavri moviwvie CemTan da kamaTlis TamaSi SevTavaze. isic dameTanxma. daviwyeT TamaSi da warmoidgineT, samocdaTxuTmeti pistoli Cemi jibidan sul mis jibeSi gadavida da Cemi cxenic mas gahyva. magram Tqven Tqveni miTxariT, Cemo d'artanian, rogora xarT?

_ ras izamT, Cemo keTilo porTos? xom ar SeiZleba yvelaferSi gaumarTlos bedma adamians? gecodinebaT andaza: `banqoSi ubedurio, qalebSi bednierio~, imdenad bednieri xarT qalebSi, rom qaRaldma mainc unda amoiyaros Tqveni javri, da esec rom ar iyos, ra aris TqvenTvis erTi-ori pistolis wageba? TqvensaviT mwyalobdes didebuli qalbatoni,

Page 171: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

171

hercogis meuRle, da patara fulis wagebas vCiode? imis Tavi kargad gimyofos da Tqven fuli ar mogakldebaT!

_ eeh, Cemo d'artanian! SemTxvevam mimtyuna, fexi gadamibrunda, _ upasuxa porTosma iseTi ieriT, TiTqos Tavis dReSi ar eTqvas tyuili, _ mivwere im qalbatons, rom erTi ormocdaaTi luidori moeSvelebina CemTvis, radgan Zalian gaWirvebul mdgomareobaSi viyavi...

_ mere? _ mere ra? albaT Tavis mamulSia wasuli, rom ar mipasuxa. _ pasuxi ar mogweraT? _ ara, guSin meore baraTi gavugzavne, ufro saCqaro, vidre pirveli

iyo. magram ai, aq xarT, Cemo kargo d'artanian, da axla Tqvenze vilaparakoT. unda mogaxsenoT, Zalian mawuxebda Tqveni ambis ucodinaroba...

_ Tqven gaWirvebas iZaxiT da me ki mgonia, rom Zalian kargad unda geqceodeT sastumros patroni, Cemo porTos, _ uTxra d'artanianma da avadmofs savse qvabebze da cariel boTlebze miuTiTa.

_ eh, kargiT erTi! _ upasuxa porTosma, _ sami Tu oTxi dRe aris danaxarjis angariSi momarTva im Tavxedma da mec kai lamazi panRuri vkari masac da mis angariSsac. ise rom, me aq gamarjvebul mtrad mivaCnivar, romelic brZoliT aRebul cixeSia Casafrebuli: da rogorc xedavT, TaviT fexebamde iaraRSi vwevar da mzada var sabrZolvelad.

_ kargi, magram, albaT, xandaxan mainc gadixarT Tqveni cixesimagridan, _ uTxra siciliT d'artanianma da cariel boTlebze da savse qvabebze miuTiTa.

_ magram me ara, saubedurod! _ miugo porTosma. _ am wyeulma naRrZobma fexma logins mimakra. Cemi muSketoni dayialebs, sadac moxvdeba, da saWmel-sasmeli Semoaqvs.

_ muSketon! _ mimarTa porTosma Tavis msaxurs, _ xom xedavT, Cemo megobaro, rom maSveli gvaRirsa bedma, maS, sadilis momatebazedac unda vizrunoT.

_ muSketon! _ mimarTa siciliT d'artanianma, _ mcire samsaxuri unda gamiwioT.

_ mibrZaneT, batono. _ Cems planSesac mieciT Tqveni recepti, SeiZleba mec alya

Semomartyas mterma da Zalian meameba, Tu isic ise damiamebs Cems gaWirvebas, rogorc Tqven aamebT Tqvens batons.

_ oh, RmerTo Zliero! _ miugo Tavmdablad muSketonma, _ ra aris, batono, magaze advili? moxerxebuli unda iyos kaci, sxva araferi. me, batono, sofelSi gavizarde da, unda mogaxsenoT, roca saqme Semoeleoda mamaCems, akrZalul zonaSic Seipareboda xolme sanadirod.

_ saqmis dros raRas akeTebda? _ iseTi xeloba hqonda, batono, rom me yovelTvis Semosavlianad

mimaCnda. _ ra xeloba? _ es is dro iyo, rodesac gacxarebuli omi hqondaT kaTolikeebsa da

hugenotebs. mamaCemic Tavisi TvaliT xedavda, rom sarwmunoebisa da RvTis sadideblad, kaTolikeebi hugenotebs Jletdnen, xolo hugenotebi _ kaTolikeebs... maSin mamaCemma ormagi sarwmunoeba aRiara, romelic nebas aZlevda, xan kaTolike yofiliyo da xan hugenoti. aiRebda Tofs da saseirnod wavidoda. gzispirad daskupdeboda da dainaxavda Tu ara

Page 172: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

172

martod mimaval kaTolikes, saSinlad aRSfoTdeboda mis gulSi hugenoturi sarwmunoeba. daumiznebda Tofs momaval kaTolikes, aTi nabiji rom darCeboda Tofis lulamde, gaekamaTeboda da kamaTi TiTqmis yovelTvis imiT Tavdeboda, rom ubeduri mgzavri sicocxlis gadasarCenad mamaCems Tavis qisas utovebda. Tqma ar unda, rom Tu hugenoti iyo martod mimavali mgzavri, maSin iseTi cxovelmyofeli aRgzneba moereoda mamaCems kaTolikuri sarwmunoebis gansadideblad, rom TviTonac ar icoda mizezi, TxuTmeti wuTis win ratom Seepara eWvi kaTolikuri sarwmunoebis upiratesobaSi. piradad me, batono, kaTolike gaxlavarT, xolo Cemi ufrosi Zma, raki mamaCemi Zalian erTgulad icavda Tavis principebs, hugenotad moanaTvlina.

_ mere, riT gaTavda am patiosani kacis cxovreba? _ hkiTxa d'artanianma.

_ oh, saSineli ubedurebiT, batono. erTxel sawyali mamaCemi viwro gzaze Sexvda or kacs, erTi mxriT kaTolike modioda, meoriT hugenoti. orTavem icnes, radgan erTisTvis hugenotis risxva mieyenebina odesRac, da meorisTvis kaTolikesi. icnes, SeerTdnen sawyali kacis javris amosay-relad da xeze CamoaxrCves, mere duqanSi Semovidnen da Tavis qeba daiwyes am vaJkacobis gamo. me da Cemi ufrosi Zmac im dros iq gaxldiT, Rvinos geaxlebodiT.

_ mere, xma ar gaeciT? _ xma ar gagvicia, _ miugo muSketonma, _ vaTqmevineT, rac saTqmeli

hqondaT, xolo duqnidan rom gavidnen, erTi aRma wavida, batono, meore _ daRma. gaiqca Cemi Zma da kaTolikes Causafrda, me ki _ hugenots. ori saaTis Semdeg gaTavebuli iyo yvelaferi: anderZi avugeT orTaves da Tan TayvaniscemiT vadidebdiT sawyali mamaCemis SorsmWvretelobas, romelic imdenad frTxili iyo, rom sxvadasxva sarwmunoebis Tayvanismcemlebad aRgvzarda Tavisi Svilebi.

_ marTlac, Zalian gonieri kaci yofila, muSketon, mamaTqveni, rogora TqviT? roca saqme Semoakldeboda, akrZalul zonaSi Seipareboda xolme sanadirod, ara?

_ diax, batono, da kidev kargi, rom mec maswavla cxonebulma tyeSi maxis dageba da wyalSi ankesis xmareba. mec gamoviyene, batono, Cemi gamocdileba da roca vnaxe, rom Cveni gaiZvera sastumros patroni ugemuri xorcis mets aRaras gvaWmevda, romelic sawamlaviviT xvdeboda Cvens gasaTuTebul kuWs, mec avdeqi da Zvel xelobas mivmarTe. misi brwyinvalebis tyeSi davdivar saseirnod da maxes vageb nadiris navalze an tbis pirad wamovwvebi dasasveneblad da ankesebs vmalav wyalSi, ise rom, amJamad, RvTis madliT, aRara gvaklia ra, amaSi Tqven TviTonac darwmundebiT. kurdRelic sakmarisada gvaqvs, mwyeric, Wanaric da gvelTevzac; _ metad msubuqi da janmrTelobisaTvis sasargeblo saWmelebi. avadmyofisaTvis Sesaferisi.

_ magram es amdeni Rvino? _ warmoTqva gakvirvebiT d'artanianma. _ Rvinos sadRa SoulobT? iqneba Rvinos sastumro gaZlevT?

_ rogor giTxraT, gvaZlevs kidec da arc gvaZlevs. _ rogor Tu diax da ara? _ Rvinos sastumrodan viRebT, magram TviTon sastumrom arc ki icis,

rom aseTi pativismcemelia Cveni. _ amixseniT, Cemo muSketon, Wkuis saswavleblad metad sasargebloa

TqvenTan saubari.

Page 173: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

173

_ ai, mogaxsenoT: Cems mogzaurobaSi erT espanels Sevxvdi, romelsac mTeli qveyana moevlo, mravali ram enaxa da, sxvaTa Soris, amerikaSic yofiliyo.

_ saidan sadao? ra damokidebuleba unda hqondes amerikas am gamoclil boTlebTan, magidaze da kamodis Tavze rom dagilagebiaT?

_ moiTmineT, batono, yvelafers Tavisi rigi aqvs. _ marTali xarT, muSketon, maS, gismenT. _ im espanels Tan msaxuri axlda, romelic, sxvaTa Soris, meqsikaSic

gahyoloda. Cveneburi iyo is biWi da Zalian davZmobildiT, miT ufro, rom xasiaTiTac vgavdiT erTmaneTs. gagiJebiT gviyvarda orTaves nadiroba da igi xSirad miambobda xolme, rogor nadiroben pampasis mindvrebSi adgilobrivi mcxovrebni vefxvze da gareul xarze sul ubralo moZravi maryuJiT, romelSic erTi xelis moqneviT gaabamen xolme am saSinel mxecebs. ara mjeroda misi sityva, ver warmomedgina, ise daxelovndes adamiani, rom oci, ocdaaTi nabijis manZilze mosul nadirs zed kiserze Camoacvas maryuJi da Tokis Tavi ki TviTon eWiros, rom xelidan ar wauvides gareuli xarisTana mZlavri cxoveli. magram magaliTebi maCvena da iZulebuli gavxdi, WeSmaritad mecno misi naambobi. ocdaaTi nabijis moSorebiT dgamda Cemi megobari boTls da ise esroda maryuJad SekvanZil Toks, rom zed yelze Camoacvamda. momewona, daviwye varjiSoba da radgan bunebiT cota ram niWi damyolia, dRes ise gadavisvri xolme qamandas, rogorc namdvili meqsikeli, xom mixvdiT, batono? Cvens maspinZels erTi sardafi aqvs, Zvirfasi RvinoebiT savse, magram gasaRebi mudam Tan aqvs, arasdros iSorebs. am sardafs erTi sarkmeli aqvs. mival, batono, am sarkmelTan, Sevagdeb qamandas, da radgan ukve vici, sada dgas Cemi nadiri, maSinve gamovitan xolme yelwaWerils. axla xom xedavT, batono, ra damokidebuleba hqonia amerikas am gamoclil boTlebTan, romelnic mwyobrad gamoWimulan magidaze da kamodis Tavze? axla iqneba ineboT da Cveni Rvinis WaSniki gasinjoT? erTi igemeT, batono, da mere mourideblad gviTxariT, rogor mogewonebaT.

_ gmadlobT, Cemo muSketon, gmadlobT, samwuxarod, kargad visauzme da aRara minda ra.

_ sul erTia, sufra gaSale, Cemo muSketon, da manam Cven SevnayrdebiT, d'artaniani Tavis Tavgadasavals gviambobs. gavigoT, sad iyo dakarguli, ra mouvida am aTi dRis ganmavlobaSi, mas Semdeg, rac Cven dagvSorda.

_ siamovnebiT, _ uTxra d'artanianma. porTosi da muSketoni sauzmes Seudgnen da ise madianad Seeqceodnen,

rogorc Sehferis gamojanmrTelebaSi Sesul avadmyofebs, d'artaniani ki Tavisi megobrebis Tavgadasavals uambobda. mouTxro, rom daWrili aramisi iZulebuli iyo krevkerSi darCeniliyo, rom amienSi miatova oTx kacTan SebrZolebuli aTosi, romelsac yalbi fulis gavrceleba daswames, rom TviTon d'artanianic iZulebuli iyo, grafi de vardi daeWra, raTa rogorme inglisamde mieRwia.

magram aq Sewyda d'artanianis gulaxdiloba. uTxra mxolod is, rom xelcarieli ar dabrunebula inglisidan. oTxi sagangebo cxeni Camoiyvana, romelTagan erTi TavisTvis undoda, xolo sami ki Tavisi megobrebisaTvis. da daumata, rom porTosisTvis gankuTvnili cxeni ukve sastumros TavlaSi eba.

Page 174: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

174

am dros planSec Semovida, moaxsena Tavis batons, rom cxenebma sakmarisad daisvenes da SeiZleboda gzas gasdgomodnen im angariSiT, rom Rame klermonSi gaeTenebinaT.

porTosis dardi TiTqmis aRara hqonda d'artanians, axla mas eCqareboda Tavisi ori megobris ambis gageba, amitom wamodga, xeli CamoarTva avadmyofs da Tavisi aCqareba imiT axsna, rom megobrebis saZebnelad mieSureboda. amasTan isic uTxra, dabrunebas amave gziT vapireb da Tu Svidi-rva dRis Semdeg Tqven isev `did sen-martenis~ sastumroSi iqnebiT, aqedan erTad gavemgzavroT parizisakeno.

porTosma upasuxa, naRrZobi fexi saSualebas ar momcems Tqvens dabrunebamde wamovdge. garda amisa, jerjerobiT SantilSi unda davrCe da didebuli qalbatonis werils velodoo.

d'artanianmac usurva sasiamovno pasuxis saCqarod miReba, erTxel kidev sTxova muSketons, yvelafriT xeli Seewyo avadmyofisaTvis, sastumros patrons gadauxada Tavisi danaxarji da planSesTan erTad gzas gaudga. ufro Cqara midiodnen, radgan axla erTi cxeniT naklebi mihyavdaT.

XXVI

aramisis disertacia d'artanianma porToss araferi uTxra misi Wrilobisa da veqilis

colis Sesaxeb. Zalian gonieri da windaxeduli biWi iyo Cveni gaskoneli, miuxedavad misi siymawvilisa, igi ise iqceoda porTosTan, TiTqos TaviT bolomde sjeroda amayi muSketerisa. d'artanians Rrmad swamda, rom ar unda egrZnobinebina megobrisaTvis misi saidumloebis codna, miT ufro, Tu es saidumlo Tavmoyvareobas exeboda. garda amisa, isic icoda, rom erTgvari zneobrivi upiratesoba eZleva adamians, rodesac igi Tavisi amxanagebis cxovrebas icnobs. d'artaniani maSinve fiqrobda momavalSi intrigebis mowyobas, gadawyvetili hqonda, Tavisi keTildReobis saSualebad gamoeyenebina Tavisi megobrebi da amitom Tavidanve siamovnebiT ikrebda xelSi uxilav Zafebs, romelTa daxmarebiT fiqrobda Tavis ganzraxvaTa asrulebas.

mTeli gza daRonebuli midioda, Tvalwin exateboda mSvenieri qalbatoni bonasie, romelsac Rirseulad unda daejildoebina Tavganwiruli erTguleba, magram avCqardebodiT daRonebis mizezad dakarguli netareba dagvesaxelebina. ara, mas aRonebda fiqri imaze, rom qals ubedureba SeemTxva.

d'artanians eWvi ar epareboda, rom sawyali qali msxverpli iyo kardinalisa, romelic yovel Rones xmarobda javris amosayrelad, xolo yvelasTvis cnobili iyo misi yovladuwmindesobis daundobeli SurisZieba.

rogor moxda, rom kardinalma wyalobis TvaliT gadaxeda d'artanians, amas TviTonac ver mimxvdariyo da, cxadia, gaigebda misi yovladuwmindesobis gvardiis kapitan baton kavuasagan, Sin rom daxvedroda.

Page 175: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

175

ise veraferi aaCqarebs drois srbolas da ver Seamoklebs gzas, rogorc fiqri. swored amitom, fiqrebSi garTulma d'artanianma verc ki SeamCnia, rogor gaiara eqvsi Tu rva lie krevkeridan Santilamde.

rodesac sofelSi Sevida, mxolod maSin gamococxlda da Tavi gaiqnia, male dainaxa is samikitno, romelSic aramisi datova. aaCqara Tavisi cxeni da umal iq gaCnda.

amjerad samikitnos patronis colma miiRo Cveni mgzavrebi. rogorc viciT, swrafi Secnobis unari hqonda d'artanians, Tvali gadaavlo Casuqebul, mxiaruli saxis dedakacs da maSinve mixvda, rom zedmeti iyo aq raimes damalva. sisulele iqneboda, aseTi mocinari saxis dedakacisadmi undoblobisa da sifrTxilis gamoCena.

_ iqneba miTxraT, _ zrdilobianad mimarTa d'artanianma qals, _ ra daemarTa erT Cems amxanagTagans, romelic Cvenda uneburad, am aTi-Tormeti dRis winaT aq davtoveT?

_ lamazi ymawvili, ocdasami-ocdaoTxi wlisa, zrdili da tanadi? _ diax, swored is, mxarSi daWrili. _ diax, mxarSi daWrili, ho, aq gaxlavT, batono, jerac aq gaxlavT. _ giSvelaT RmerTma, keTilo qalo, _ uTxra d'artanianma, cxenidan

Camoxta da aRviri planSes misca, _ gamomacocxleT kaci! sad aris Cemi sayvareli aramisi? minda movexvio da gulSi Cavikra! unda giTxraT, rom Zalian meCqareba Cemi megobris naxva.

_ ukacravad gaxlavarT, batono, magram ara mgonia, man moaxerxos amJamad Tqveni miReba.

_ viTomda ratom? iqneba qali hyavs vinme? _ RmerTo didebulo! magas ras brZanebT? sawyali ymawvili! ara,

batono, ara, qali aravina hyavs. _ maS, vin hyavs? _ mondidieli mRvdeli da amienis iezuitebis winamZRvari. _ vai, gamiwyra RmerTi! _ Sehyvira d'artanianma, _ iqneba cudad aris is

sacodavi? _ ara, batono, piriqiT, magram Tavisi avadmyofobis Sedegad moefina

madli RvTisa da gadawyvita, berad aRikvecos, monasterSi Sevides. _ ho, marTla, _ Tqva d'artanianma, _ sul gadamaviwyda, rom igi

mxolod droebiT iyo muSketerebis razmSi. _ mainc gnebavT, batono, misi naxva? _ dRes ufro metad, vidre odesme. _ maS, mibrZandiT, batono, ezoSi, marjvniv abrZandiT, mesame sarTulze,

mexuTe nomerSi. d'artaniani miTiTebuli mimarTulebiT wavida da erT im gareTa

kibeTagans miadga, romlebsac dRes kidev vxvdebiT Zveleburi sastumroebis ezoebSi, magram arc ise advili iyo momaval mRvdelTan Sesvla. aramisis oTaxTan misvla Zneli iyo. bazeni derefanSi idga da gza Seekra miT ufro meti gabedulebiT, rom ramdenime wlis lodinis Semdeg miRweulad eCveneboda Tavisi marad saamayo mizani.

sawyali bazenis ocnebas yovelTvis is Seadgenda, rom sarwmunoebis msaxurad yofiliyo da mouTmenlad eloda im sanatrel dros, rodesac aramisi gadaagdebda muSketeris mosasxams da anaforiT Seimoseboda. aramisis yoveldRiuri dapireba, rom es sanatreli wuTi male dadgeboda, aCerebda bazens muSketeris msaxurad, romlis gamo, rogorc TviTon iZaxda, SeuZlebeli iyo, suliT xorcamde ar wawymediliyo adamiani.

Page 176: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

176

sazRvari ar uCanda bazenis sixaruls. eWvi ar iyo, axla aRar uRalatebda misi batoni Tavis aRTqmas da mRvdlad ekurTxeboda, xorciel tkivils SeuerTebda zneobriv Wmunvas. aman gamoiwvia didi xnis nanatri ocnebis asruleba. xorcieladac itanjeboda aramisi, sulieradac da bolos sarwmunoebaze daamyara Tavisi fiqrebi. RvTis gangebad da gafrTxilebad eCevna moulodnelad Tavs datexili ormagi ubedureba: Tavisi sayvarlis uecari gauCinareba da mxarSi Wriloba.

aRtacebuli iyo bazeni axlo momavlis molodiniT da gasagebia, ra ubedurebad unda sCveneboda d'artanianis misvla. igi grZnobda, rom am garemoebas SeeZlo kvlav saero yofacxovrebiT datkbobis fiqrebi aReZra mis batonSi da isev im WaobSi daetovebina, sadac aqamde iRupeboda. amitom gza Seukra, gadawyvita, magrad daxvedroda mters da ar mieca karis Semtvrevis saSualeba. cxadia, samikitnos patronis colis naTqvamis Semdeg ver ityoda bazeni, batoni Sin ar brZandebao. amitom ecada daerwmunebina igi, rom metismeti kadniereba iqneboda amJamad Sewuxeba misi batonisa, romelic dilidanve Rrmad garTuli brZandeboda sarwmunoebrivi sakiTxebiT, da bazenis sityviT, saRamomde ar dasruldeboda es kamaTi.

magram d'artanianma araviTari yuradReba ar miaqcia bazenis mWevrmetyvelebas, sisuleled miaCnda Tavisi megobris msaxurTan polemikuri brZolis atexa. xelis erTi moqneviT gverdze gaswia Tavxedi, xolo meoriT raza aswia.

d'artanianma kari SeaRo da oTaxSi Sevida. aramisi Savad Semosiliyo, Tavze mrgvali qudi exura, mogrZo magidas

misjdomoda, romelzedac mravlad ewyo dagragnili qaRaldebi da didroni foliantebi. marjvniv amieneli iezuitebis moZRvari ujda, marcxniv _ mondidieli mRvdeli. fardebi naxevrad daSvebuli daetovebinaT da susti, idumali Suqi anaTebda oTaxs. eriskacis kuTvnili usaWiroesi sagnebi, romlebic maSinve TvalSi gecema axal-gazrda muSketeris oTaxSi Sesvlisas, mTlad gamqraliyo iqidan, TiTqos jadosans Seelocos. SeSinebul bazens, rom sabrZolo saWurvlis danaxvaze maSinve rom ar daviwyeboda mis batons saRvTo werili da monasteri, amitom aeRo da ise mieCqmala xmali, dambaCebi, bumbuliani mxedruli qudi da yovelgvari morTuloba, rom eSmakic veRar miagnebda.

samagierod, erT bnel kuTxeSi Tvali mohkra raRacas, berebis monaniebis sagvemi maTraxis msgavss, romelic kedelze ekida.

karis gaRebis xmaurze aramisma wignidan Tavi maRla aswia da d'artaniani dainaxa, magram warmoidgineT gaskonelis gancvifreba, rodesac misma misvlam muSketerze araviTari STabeWdileba ar iqonia.

_ dila mSvidobisa, Cemo d'artanian, _ miesalma aramisi, _ xom gjeraT, rom Tqveni naxviT bednieri var?

_ mec, agreTve, _ miugo d'artanianma, _ Tumca jer kargad ara var darwmunebuli, rom saxeldobr aramiss vxedav da velaparakebi.

_ swored aramiss, Cemo megobaro, swored aramiss, erTi miTxariT, ram aRgiZraT eg eWvi?

_ vfiqrob, oTaxebi ameria da wminda eklesiis moRvawesTan Sevedi. miT ufro, am batonebTan rom daginaxeT, albaT Zalian avada xarT.

iezuitma da mRvdelma iseTi TvaliT gadaxedes d'artanians, rom etyobodaT, maSinve mixvdnen misi sityvis namdvil azrs, magram d'artanianma maT yuradReba ar miaqcia.

Page 177: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

177

_ iqneb xels giSliT, Cemo sayvarelo aramis, _ ganagrZo d'artanianma, _ imis mixedviT, rac me aq damxvda, unda vigulisxmo, rom Tqvens aRsarebas ismenen es batonebi.

aramisi odnav wamowiTlda. _ Tqven xels miSlideT? oh, piriqiT, Cemo megobaro, geficebiT, rom

ara! Cemi simarTlis dasamtkiceblad, neba miboZeT, gamovTqva sixaruli, rom kvlav cocxalsa da janmrTels gxedavT.

`oho, mgoni, Wkuaze modis, _ gaifiqra d'artanianma, _ kidev kargi, Torem~...

_ radgan Cemma megobarma, _ ganagrZo aramisma da RvTis msaxurT d'artanianze xeliT aniSna, _ ramdenime dRis winaT did gansacdels daaRwia Tavi.

_ madli uZRveniT RmerTs, _ upasuxa orivem erTad da Tavi daRunes. _ RmerTs Tavisi mivuZRveni, wminda mamao, _ miugo d'artanianma da

madlobis niSnad Tavi mdablad daukra. _ swored droze moxvediT, Cemo d'artanian, _ mimarTa aramisma, _

monawileobas miiRebT Cvens msjelobaSi da Tqveni codniT sinaTles mohfenT kamaTs; batoni amienelebis winamZRvari, batoni moZRvari mondidieli da me vmsjelobT RvTismetyvelebis zogierT sakiTxze, romlebsac didi xania damonebulebi vyavarT da aseve veyolebiT, sanam ar gadavwyvetT. Zalian dagvavalebT, Tu Tqvens azrsac gvacnobebT.

_ mxedari kacis azrs araviTari wona ara aqvs sarwmunoebisaTvis, _ upasuxa d'artanianma, _ romelic grZnobda, rom arasasiamovno mimarTulebas iRebda baasi, _ me mgonia, rom Tqveni sakiTxebis gadasawyvetad am batonebis azric ikmarebs.

SaviT mosilma mRvdelma da iezuitma mdablad daukres Tavi d'artanians.

_ piriqiT, _ ar daeTanxma aramisi, _ Tqveni azric Zalian dagvexmareba. ai, ra gvaqvs gadasawyveti: batoni winamZRvari im Sexedulebisa brZandeba, rom Cemi disertacia unda iyos uaRresad dogmaturi da didaqtikuri.

_ Tqveni disertacia? maS, Tqven disertacias werT? _ magas raRa Tqma unda? _ upasuxa winamZRvarma, _ kurTxevas win

yovelTvis gamocda uZRvis da amisaTvis aucilebel saWiroebas warmoadgens disertaciis dawera.

_ kurTxevas? _ Sehyvira d'artanianma, radgan ara sjeroda arc sastumros patronis colis naTqvamisa da arc bazenis sityvebisa, _ kurTxevas? _ gaimeora da gakvirvebuli TvalebiT daaSterda aramiss da mis wmindanebs.

aramisi ise moxdenilad Cajda savarZelSi, TiTqos keTilSobili qalebis sazogadoebaSi yofiliyos. alersiT Sescqeroda Tavis lamaz, qalis xeliviT TeTr, funCula xels, romelic maRla aewia, rom sisxli Zirs wamosuliyo.

_ ho, rogorc moismineT, d'artanian, _ ganagrZo aramisma. _ baton winamZRvars nebavs, rom Cemi disertacia iyos dogmaturi, me ki minda, igi idealuri iyos, ai, amis mixedviT mirCia batonma winamZRvarma, Cemi Sromis safuZvlad ameRo iseTi debuleba, romelic jer arsad damuSavebula. TviTonac vxedav, masSi mravali masala moipoveba, romelic SeiZleba sagangebod ganviTardes: `Utraque manus in benedicendo clericis inferikribus necessaria est~.

d'artanianma warbSeuxrelad moismina es laTinuri sityvebi.

Page 178: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

178

_ es imas niSnavs, _ ganagrZo aramisma, raTa gaeadvilebina d'artanianisaTvis sakiTxis Secnoba, _ rom orive xeli aucilebel saWiroebas warmoadgens dabali xarisxis mRvdlebisaTvis, rodesac kurTxevas upireben mrevls.

_ mSvenieri debulebaa! _ wamoiZaxa iezuitma. _ mSvenieria da dogmaturi! _ kveri daukra mRvdelma. rac Seexeba d'artanians, igi sruliad gulgrilad ismenda Savi berebis

aRtacebas. _ diax, mSvenieria, _ ganagrZo aramisma, _ magram es wminda mamaTa

cxovrebisa da saRvTo werilis Rrmad Seswavlas moiTxovs, me ki am RvTismetyvelebis mecnierT gamovutydi sruliad Tavmdablad da gulwrfelad, rom gvardiis razmelis RamisTevam da mefisadmi erTgulma samsaxurma cota damaviwya RvTismetyvelebis swavla da kvleva-Zieba. amitom ufro Sesaferisad da saamurad meCveneba Cemi amorCeuli debuleba.

d'artanianma metismetad moiwyina, moiwyina mRvdelmac. aramisma ucbad Tvali gadaavlo Tavis megobars, d'artaniani ise

amTqnarebda, TiTqos sadacaa ybas gaixevso. _ modiT, frangulad vilaparakoT, Cemo mamao, _ mimarTa iezuits, _

batoni d'artaniani ufro metad datkbeba Cveni sityvebiT. _ diax, gzam cota damRala, gzam damRala da veRar maRviZebs eg

laTinuri, _ Tqva d'artanianma. _ Tanaxma gaxlavarT, _ Tqva iezuitma, radgan grZnobda, rom gza masac

areoda, _ vnaxoT, rogor gamoviyenebT franguls. sixaruliT aRtacebuli mRvdeli madlobis TvaliT Sehyurebda

d'artanians. _ mose monaa RvTisa... monaa mxolod! geyurebodeT da gaxsovdeT! mose

orive xeliT akurTxebs! mklavebi damiWireTo, sTxovs moyvasT im dros, rodesac ebraelebi Jleten TavianT mtrebs, maSasadame, igi akurTxebs orive xeliT, magram ras ambobs amaze saxareba: daadeT xelebio da ara xeli.

_ daadeT xelebi, _ gaimeora mRvdelma da xelebi sakurTxeblad gaSala.

_ petre mociquli ki, romlis memkvidreni brZandebian wminda papebi, piriqiT brZanebs: gamoiSvireT TiTebi! axla xom mixvdiT?

_ raRa Tqma unda! _ miugo siamovnebiT aramisma. _ TiTebiT, _ ganagrZo iezuitma, _ wminda petre akurTxebs TiTebiT,

maSasadame, papic TiTebiT akurTxebs. kargi, magram ramdeni TiTiT? sami TiTiT: erTi mamisa, erTi Zisa da erTic suliwmindisa.

yvelam pirjvari gadaiwera, d'artanianmac ar isurva ukan CamorCena da magaliTs mihbaZa.

_ marTali unda mogaxsenoT, _ daiwyo aramisma, _ moxibluli gaxlavarT Cemi disertaciis brwyinvalebiT, magram, amave dros, vgrZnob, matlsaviT gamsress Tavisi sididiT. Cemi Tezisi aseTia, aba, miTxariT, Cemo d'artanian, ramdenad Seegueba Tqvens gemovnebas: `cotaodeni sinanuli ar waryvnis RvTisadmi mimarTvas~.

_ Sesdeq! _ Sehyvira iezuitma, _ eg Tezisi eresTan gvaaxloebs, TiTqmis aseTive mosazreba aqvs eresiarq ianseniuss Tavis wignSi, romelsac, adre iqneba Tu gvian, dawva moelis. frTxilad, Cemo ymawvilo megobaro, Tqven urwmunoebasTan axlos dgaxarT da Tu magas mihyvebiT, daiRupebiT!

Page 179: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

179

_ suliT xorcamde daiRupebiT! _ mimarTa aramiss mRvdelma da sibraluliT gaaqnia Tavi.

_ Tqven exebiT nebisyofis im saSinel wertils, romelic momakvdinebelia.

_ momismineT, wminda mamao! _ Sehbeda aramisma, odnav daretianebulma am sabuTebiT, romelic setyvasaviT scemda Tavsa da gulSi.

_ an rogor daamtkicebT, _ ganagrZo iezuitma, TiTqos arc ki gaegona aramisis sityvebi, _ rom qveyana unda enanebodes adamians, rodesac Tavs swiravs RmerTs? RmerTi ars RmerTi, da qveyana _ eSmaki. vinc dainanebs qveyanas, eSmaks dainanebs. ai, Cemi daskvna.

_ agreTve Cemic, _ Tqva mRvdelma. _ magram momismineT... RvTis gulisaTvis, _ sTxova aramisma. _ eSmaki enaneba! ah, Cemo sabralo megobaro! _ daiwyo kvnesiT mRvdelma.

_ nu dainanebT eSmaks! daijereT Cemi sityva! gaSterebiT Sehyurebda d'artaniani, sagiJeTSi egona Tavi da eSinoda,

TviTonac ise ar gadareuliyo, rogorc aramisis brZnulad mokamaTe stumrebi eCveneboda.

_ kargi, magram mec momismineT, _ daiwyo isev aramisma Tavazianad, Tumca mis xmaSi ukve cotaodeni mouTmenloba ismoda, _ me ar vambob, rom menaneba. ara, me arasodes ar gamovTqvam marTlmorwmuneobis sawinaaRmdego azrs.

iezuitma xeli zecisken aRapyro, mRvdelma mas mihbaZa. _ kargi, magram imaSi mainc dagveTanxmeT, rom umarTebulo iqneba is

SevwiroT RmerTs, rac ar gvenaneba, rac mogvwyenia da SegvZagebia. gana marTals ar vambob, d'artanian?

_ srul WeSmaritebas brZanebT! _ Sehyvira d'artanianma. mRvdeli da iezuiti TavianT skamebze Sextnen. _ ai, ZiriTadi debuleba, erTgvari silogizmi; qveyanas ar aklia

mimzidveloba da Tu gavurbivar qveyanas, maS, msxverplad vwirav mis mimzidvelobas da saRvTo werilic dadebiTad brZanebs magasve: SeswireT ram yovlad Zliersa meufesao.

_ es marTalia, _ wamoiZaxes iezuitma da mRvdelma erTad. _ garda amisa, _ ganagrZo aramisma da Tan yuris bibilos isresda, _

diax, garda amisa, am sakiTxis Sesaxeb patara leqsi davwere, rondo, baton vuaturs gavugzavne SarSan da didi qeba da qaTinaurebic miviRe im saxelovani akademikosisagan.

_ rondo dawereT? _ wamoiZaxa zizRiT iezuitma. _ rondo dawereT? _ meqanikurad gaimeora mRvdelma. _ wagvikiTxeT, wagvikiTxeT Tqveni rondo! _ SesZaxa d'artanianma, _

leqsi Segvicvlis baasis Temas. _ ara, sarwmunoebrivia, _ miugo aramisma. _ es gaxlavT

RvTismetyveleba leqsad. _ ai, daswyevlos! _ uswro enam d'artanians. _ ai, mismineT, _ Tqva aramisma Tavmdablad.

ase rom nanobT warsulis netarebas, Tvalcremlianni da gulmoklulni, ucbad mospobT tanjvas, gulis wamebas, Tu RmerTs SeswireT Tqvenis sevdis cremlebi, oh, ubedurno!

Page 180: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

180

d'artanians da mRvdels etyobodaT, moewonaT, iezuiti mtkiced icavda

Tavis azrs. _ frTxilad, RmerTma dagifaroT. ara SeitanoT ra mdabiuri

RvTismetyvelur maRal siwmindeSi! nuTu ar gaxsovT, rasa brZanebs wminda avgustini.

_ diax, cxadi rom iyos qadageba! _ wamoiZaxa mRvdelma. _ Tqveni disertacia, _ Seawyvetina mRvdels iezuitma, roca naxa, rom

misi damqaSi urevda, _ Tqveni disertacia Tu moewoneba vinmes, marto lamaz qalebs. diax, batono, iseve gaimarjvebs, rogorc veqil patrus sityva.

_ inebos RmerTma! _ Sehyvira siamovnebiT aramisma. _ ai, xedavT! _ Sehyvira aRSfoTebiT iezuitma, _ es qveyana gyavT

gulSi, es wuTisofeli, da is aris, rom agre xmamaRla gahyviriT. Tqven amqveyniur cTunebas misdevT, Cemo ymawvilo megobaro, da Zalian meSinia, vaiTu, umtyunoT Tqvens wadils.

_ fiqri nu gaqvT, wmindao mamao, Cemi Tavisa me vici! _ egec amqveyniuri TviTdajerebaa! _ vicnob, mamao, Cems gulsa da suls, ara, ar uRalateben Tavis

wadils. _ maS, aRar iSliT da mainc am Temaze ganagrZobT disertaciis dacvas? _ vgrZnob, rom mowodebuli gaxlavarT, es disertacia avirCio Cemi

Sromis safuZvlad, da ara sxva. maSasadame, kidec ganvagrZob, da xval, imedi maqvs, sruliad kmayofili damrCebiT im cvlilebebiT, romlebsac Tqveni rCevisamebr Sevitan Cems SromaSi, _ Tqva aramisma.

_ nu aCqardebiT, _ uTxra mRvdelma, _ sagangebo gunebaze gtovebT da kargadac warmarTavs Tqvens saqmes yovladZlieri.

_ diax, xnuli ukve savsea TesliT, _ Tqva iezuitma, _ da ar unda gveSinodes, Tu nawili Teslisa moxvda unayofo niadagSi, nawili _ gzis pirs da danarCeni ki akenkes ciurma frinvelebma, aves coeli comederunt illam.

`ai, Savi Wiri Senca da Sens laTinursac!~ _ gaifiqra d'artanianma, radgan grZnobda, rom moTmineba eleoda.

_ maS, naxvamdis, Svilo, _ uTxra mRvdelma, _ xvalamdis! _ xvalamde, norCo gulado, _ uTxra iezuitma, _ cxadad getyobaT,

Cveni eklesiis didi maSuqebeli iqnebiT. mTeli saaTis ganmavlobaSi moTminebadakarguli d'artaniani

frCxilebs ikvnetda. frCxilebs rom morCa, axla TiTebis ReWva daiwyo. SaviT mosili beri da mRvdeli wamodgnen, aramissa da d'artanians

Tavi daukres da karebisken gaemarTnen. bazenic iqve iyo. idga da sixaruliT aRtacebuli gulmodgined ismenda am RvTismetyvelTa mecnierul paeqrobas. mRvdelsa da iezuits didi pativiscemiT gauZRva win, raTa gzaSi ara SemTxveodaT ra. aramismac kibis piramde Caacila da saCqarod amobrunda d'artanianTan, romelic jerac ver mosuliyo gonze.

martod darCenili ori megobari karga xans iyo gaCumebuli, magram erT maTgans xom unda daerRvia es dumili da radgan, etyoboda, d'artaniani aramiss uTmobda am upiratesobas, isev maspinZelma amoiRo xma.

_ xom naxeT, Cemo d'artanian, isev Cems ZvelisZvel mrwamss vubrundebi. _ diax, gRirsebiaT RvTis wyaloba, weRandeli Tqveni stumris sityviT

rom vTqva.

Page 181: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

181

_ oh, ramdeni xania dadgenilia Cemi eklesiaSi dabruneba. ramdenjer gamindvia TqvenTvis Cemi ganzraxva, gana marTals ar vambob, megobaro?

_ marTals ambobT, magram, unda vaRiaro, rom megona, mexumrebodiT. _ aseT rameze ar xumroben, d'artanian! _ ratom ara? sikvdilTan xumroben da es ra gaxda! _ Zalianac scdebian, sikvdili aris kari, romelsac samoTxisken an

jojoxeTisken mihyavs adamiani. _ Tanaxma var, magram gTxovT, nuRar viRvTismetyvelebT, Cemo aramis! me

mgonia, dReisaTvis rac TqviT, egec sakmarisia da me ki mTlad damaviwyda laTinuri, romelic arasodes mcodnia. garda amisa, imaSic gamogitydebiT, rom dilis aTi saaTis Semdeg lukma ar Camidvia pirSi da ise mSia, ise mSia, rom lamis SevukurTxo Tqvens RvTismetyvelebas.

_ axlave gavSliT sufras, Cemo megobaro, magram imedi maqvs, gexsomebaT, rom dRes paraskevia da oTxSabaT-paraskevs xorcis Wama ki ara, misi danaxvac ar SemiZlia, Tu inebebT da dakmayofildebiT Cemi sadiliT, Semwvari tetragoni da xili maqvs.

_ es tetragoni raRaa? _ hkiTxa imedmixdilma d'artanianma. _ ispanaxi, _ upasuxa aramisma, _ magram TqvenTvis zed kvercxebs

davaxli, Tumca saSinel codvas Caviden, kvercxi igive xorcia, radgan wiwilis Canasaxia.

_ arc Zalian mdidruli iqneba Cveni sufra, magram ra gaewyoba! oRond TqvenTan davrCe da magasac avitan.

_ gmadlobT, rom mag msxverpls swiravT Cvens megobrobas, _ uTxra aramisma, _ magram icodeT, Tu aras Sematebs Tqvens sxeuls Cemi tetragoni, merwmuneT, bevrs SesZens Tqvens suls.

_ maS, sabolood gadawyviteT, aramis, sarwmunoebaSi SedixarT? ras ityvian Tqveni megobrebi? ras ityvis batoni de trevili? dezertirad CagTvlian, daixsomeT Cemi sityva.

_ me sarwmunoebaSi ki ar Sevdivar, aramed vubrundebi sarwmunoebas, Tu marTali ginda. dezertirad gamoveqeci eklesias, Tqvenc iciT, ra didi Zala davatane Cems Tavs, rom muSketerebis razmSi Sevsuliyavi.

_ me es ar vicodi! _ maS, ar iciT, rad gamovedi seminariidan? _ araferi vici! _ ai, Cemi Tavgadasavali, saRvTo werilSic weria: `aRiareT codvani

Tqvenni winaSe moyvasTa TqvenTa~, da mec vaRiareb Cems codvas Tqven winaSe, Cemo d'artanian.

_ mec Semindvia da winaswarve mipatiebia codvani Tqvenni, Cemo aramis. xedavT, ra gulkeTili adamiani var!

_ siwmindeebze lazRandaroba ar egebis Cemo megobaro! _ TqviT, gismenT. _ cxra wlidan seminariaSi vizrdebodi. oci wlis Sesrulebas sami

dRe maklda, rodesac mRvdlad mipirebdnen kurTxevas da amiT gaTavdeboda yvelaferi. magram erT saRamos, Cveulebisamebr, erT ojaxSi mivedi, sadac siamovnebiT daviarebodi. ras izamT, ymawvili adamiani suliTac sustia, amave ojaxSi dadioda erTi oficeri. igi eWvis TvaliT miyurebda. im saRamos, rodesac saRvTo werils vukiTxavdi Cvens diasaxliss, ucbad Semovarda is oficeri ise, rom qalbatons arc ki moaxsenes misi mosvla. swored im saRamos mivitane Cemi leqsad Targmnili ivdiTis istoriis erTi Tavi. qalbatons vukiTxavdi Cems

Page 182: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

182

Targmans... isic miqebda leqss, qaTinaurebiT mamkobda, Cems mxarze dayrdnobili TviTonve kiTxulobda, rodesac ucbad oTaxSi is oficeri Semovida. ar moewona Cveni aseT mdgomareobaSi danaxva, magram ara Tqva ra, Sin wasasvlelad rom gamovedi, isic ukan gamomyva, damewia da miTxra:

_ batono mRvdelo, joxi mogindaT? _ aba, ra vici, batono? _ vupasuxe gulmagrad, _ aravis gaubedavs Cemze

joxiT mosvla. _ maS, momismineT, batono mRvdelo! Tu kidev misulxarT im saxlSi,

sadac am saRamos gnaxeT, me gavbedav da gaCvenebT joxis gemos! me mgoni, SemeSinda, feri mecvala, Zlivs videqi fexze, mindoda, pasuxi

gameca, magram sityvas veRar vpoulobdi da gaCumebuli Sevcqerodi. oficeri pasuxs eloda, da roca naxa, rom metad vagvianebdi, sicili

waskda, zurgi Semomaqcia da saxlSi Sevida. me seminariaSi mivedi. unda mogaxsenoT, kargi gvariSvili var, rasac Tqvenc SeamCnevdiT,

sisxlic miduRs, Cemo d'artanian. saSineli iyo Seuracxyofa da saidumlodac rom darCeniliyo Cvens sazogadoebaSi, me mainc vgrZnobdi mis simwvaves da igi guls mwiwknida. seminariis gamges gamovucxade, rom sakmarisad momzadebulad ar mimaCnda Tavi, rom kurTxevis Rirsi ar viyavi da Tanaxmad Cemi Txovnisa, erTi wliT gadades kurTxeva.

parizSi movZebne farikaobis saukeTeso maswavlebeli. piroba davude, rom yoveldRe erT saaTs vivarjiSebdi. marTlac, erTi wlis ganmavlobaSi yoveldRe mqonda es gakveTili da wlisTavze, swored im dRes, rodesac Seuracxyofa momayena oficerma, lursmanze Camovkide Cemi anafora, mxedruli tanisamosi Cavicvi da erT Cems karg megobar qals vewvie mejlisze. vicodi, iq unda yofiliyo Cemi Seuracxmyofeli. mejlisi cixe la-forsis axlos daeniSnaT, fran-burJuas quCaze.

marTlac, iq brZandeboda Cemi oficeri, viRac qals trfobis patara leqss ukiTxavda da nazi TvalebiT Sehyurebda. mivedi da Suaze Sevawyvetine leqsis kiTxva.

_ ukacravad, es mibrZaneT, axlac gajavrdebiT, erT nacnob ojaxSi rom Sevide, peienis quCaze? kargi joxis gemos miCvenebT, Tu fantaziam gamitaca da ar dagemorCilebiT?

gakvirvebuli miyurebda oficeri. _ ra gindaT Cemgan? me Tqven ar gicnobT. _ me gaxlavarT is axalgazrda mRvdeli, romelic saRvTo werils

kiTxulobs da ivdiTs Targmnis leqsad. _ haa, axla ki magondeba! _ wamoiZaxa dacinviT oficerma. _ mere, ra

gnebavT? _ minda, cota xans gaTavisufldeT da erTad gaviseirnoT, aqve sul

axlos. _ xval diliT! Tu Tqveni nebac iqneba, didi siamovnebiT dagxvdebiT. _ ara, xval ki ara, ai, axlave, Tu SegiZliaT. _ raki ase daJinebiT moiTxovT... _ diax, daJinebiT. _ maS, wavideT... qalbatonebo, _ mimarTa man qalebs, _ nu aiSlebiT,

erTi wami SemomwireT, rom wuTisofels gamovasalmo es vaJbatoni da maSinve geaxlebiT leqsis kiTxvis dasamTavreblad. wavideT!

peienis quCaze gaviyvane, swored im adgilas, sadac erTi wlis winaT, swored imave dRes, is qaTinauri Semomkadra, weRan rom mogaxseneT,

Page 183: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

183

mTvare kaSkaSebda. viZreT xmlebi da pirvel Setakebazeve mkvdari oficeri Zirs gaiSxlarTa.

_ yoCaR, biWo! _ raki aRar dabrunda, _ ganagrZo aramisma, _ rom Tavisi leqsis

ukanaskneli taepi mieZRvna qalbatonisaTvis, Zebna dauwyes da ipoves peienis quCaze gulgangmiruli. maSinve daaskvnes, rom es Cemi saqme iqneboda, da didi miTqma-moTqma gamoiwvia am ambavma. mec iZulebuli gavxdi, ramdenime xniT Sors damemala Cemi anafora. swored im dros gavicani aTosi da porTosi, romlebmac farikaobis garda, ramdenime metad kargi fandi maswavles. maT mirCies muSketerebis razmSi Sesvla. mefes Zalian uyvarda mamaCemi, romelic arasis alyis dros daiRupa. misi pativiscemiT, maSinve Camricxes muSketerebis razmSi. axla ki ukve droa davubrunde wminda eklesias.

_ raRa swored dRes? ratom guSin ar mogindaT Tqveni eklesia? an ratom xvalisTvis ar gadadeT? ra dagemarTaT dRes iseTi, rom mag azrebs damonebixarT?

_ es Wriloba, Cemo d'artanian, gafrTxilebad momevlina zecidan. _ Wriloba? Wriloba TiTqmis mogirCaT, vici, da Tundac davificeb,

rom dRes eg ar aris Tqveni Semawuxebeli, Tqven sxva ram gawuxebT... _ ra unda mawuxebdes? _ Sehyvira aramisma da gawiTlda. _ gulis siRrmeSi arsebuli Wriloba, Cemo aramis, ufro gulsaklavi

da mawamebelia. aramiss uneburad Tvalebi gaubrwyinda. _ oo, _ wamoiZaxa im kiloTi, rom etyoboda, cdilobda TvalTmaqcuri

uaryofiT daemala Tavisi sixaruli. _ nuRar gamagonebT magas! me magas vfiqrobde? siyvarulis dardi

mawuxebdes? iqneba ggoniaT, rom tvini gadamibrunda? mere visTvis? viRac gogosTvis? viRac moaxlisTvis, romelsac vearSiyebodi, manam garnizonSi viyavi?

_ ukacravad, Cemo aramis, magram me ki megona, rom Tqven satrfos ufro maRla moZebnidiT.

_ ufro maRla? mere ra var me, ras warmovadgen, rom magodena siamaye mqondes? erTi sawyali ubralo muSketeri, sruliad ucnobi, romelsac WiriviTa sZuls sxvisadmi morCileba da metad damcirebulad grZnobs Tavs amqveynad.

_ aramis! aramis! _ Sehyvira d'artanianma da eWvis TvaliT daacqerda Tavis megobars.

_ mtveri var, mtvrad viqcevi! sicocxle damcirebis da wamebis Waobia, _ ganagrZo moRuSuli saxiT, _ wvrili ZafebiT aris mikruli bednierebaze, da rogorc ki miuaxlovdeba adamiani, yvela wydeba mis xelSi, metadre, Tu oqrosia Zafi, oh, Cemo d'artanian! _ mimarTa axla piradad d'artanians da cota simware gauria Tavis sityvaSi, _ damijereT, kargad damaleT Tqveni Wrilobani. dumili ukanaskneli Svebaa ubedurTa. frTxilad iyaviT, aravis daanaxvoT kvali Tqveni mwuxarebisa, aravis, vinc unda iyos! cnobismoyvareni ise tkbebian Cveni cremlebiT, rogorc buzebi daWrili irmis sisxliT.

_ eh, Cemo aramis, _ sevdianad amoioxra d'artanianma da kinaRam gulic Tan amoayola, _ Cems ubedurebas miambobT Tqveni sityviT.

_ rogor?

Page 184: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

184

_ diax... erTi qali miyvars, Tayvansa vcem... da moitaces! arc ki vici, sad aris amJamad, sad waiyvanes. arc is vici, cocxalia Tu ara!

_ kargi, magram Tqven is fiqri mainc gaqvT sanugeSod, rom Tavisi surviliT ar miutovebixarT. Tu misi ambavi aRar mogdiT, es imitom, rom aukrZales TqvenTan mimowera, im dros, rodesac...

_ ra? _ eh! araferi! _ aramisi Seecada daemala, _ araferi! _ is, rom samudamod uaryofT amqveyniur cxovrebas, sabolood gaqvT

gadawyvetili? _ samudamod, saukunod! dRes Tqven megobari xarT Cemi, xval Tqven

CemTvis mxolod CrdiliRa iqnebiT, an, ufro ukeT rom gamovTqva, xval Tqveni arsebobac ki gamofitul sityvad darCeba CemTvis. rac Seexeba Tqvens qveyanas, igi mxolod akldamaa da sxva araferi.

_ rom icodeT, ra samwuxaroa Tqveni sityva. _ ras izamT, Cemo d'artanian? RvTis gangeba mizidavs Tavisken, RvTis

gangebas vemorCilebi. gaecina d'artanians da pasuxi aRar misca. isev aramisma ganagrZo: _ miuxedavad amisa, manam amqveynad var, dedamiwas vebRauWebi, Zalian

minda Tqveni da Cemi megobrebis ambis gageba. _ me ki is minda, da Zalianac minda, rom Tqveni gavigo raime, _ miugo

d'artanianma, _ magram rogorc vxedav, ise CamoSorebixarT yvelafers... siyvarulze `fus~ gaiZaxiT, megobrebi carieli CrdilebiRa ariano, qveyana akldamaao.

_ eeh, magas Tqvenc naxavT da darwmundebiT, _ mwared amoioxra aramisma.

_ maS, nuRarc raimes vityviT amqveynisas, _ uTxra d'artanianma. _ cecxlSi davwvaT es werili, romelic eWvi ar aris, axal Ralats gacnobebT Tqveni sayvareli gogoebisas da moaxleebisas.

_ ra werili? _ ucbad gamococxla aramisi. _ erTi werilia... Tqvensa mietanaT, rodesac Tqven iq ar iyaviT, da me

gamomatanes gadmosacemad. _ mere, visgan aris es werili? _ visgan iqneba, Tu ara unugeSod mtirali gogonasagan an Tqveni

RalatiT sasowarkveTili moaxlisagan? qalbaton de Sevrezis gogosagan iqneba, romelic iZulebuli gaxda, Tavis qalbatons gahyoloda turSi, da rom ufro guliswarmtacad gCvenebodaT, werilisTvis mSvenieri surnelovani qaRaldi uSovia da Tavisi qalbatonis beWdiT daubeWdavs!

_ ras ambobT, ras, d'artanian? _ vaime! iqneba damekarga? _ wamoiZaxa mwuxarebiT d'artanianma da Tan

jibeebs iqeqavda, TiTqos werils eZebda, _ Cemi bedi, rom qveyana akldamaa, kacebi da, maSasadame, qalebic marto aCrdilebia, xolo siyvaruli sazizRari grZnoba! Torem rogorRa gadagirCebodiT?

_ ah, d'artanian, d'artanian! _ Sehyvira aramisma, _ rad mklav, biWo? ra dagiSave?

_ Zlivs ar gamovacocxle! _ wamoiZaxa sixaruliT d'artanianma da jibidan werili amoiRo.

aramisma iskupa, gamohglija xelidan werili, waikiTxa, anu, ukeT rom vTqvaT, gadaylapa, STanTqa, da marTla gamococxlda kaci, saxe gaubrwyinda!

Page 185: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

185

_ etyoba, kargi ambis maxarobeli yofila Tqveni moaxle, _ uTxra RimiliT d'artanianma.

_ gmadlobT, Cemo d'artanian! _ Sehyvira aramisma im sixaruliT, romelic gagiJebuls amgvanebs kacs... _ iZulebuli yofila isev turSi gadasuliyo; isev erTguli aris Cemi, isev vuyvarvar! modi, megobaro, erTi gadagexvio! veRar gauZlebs guli am netarebas!..

cekva daiwyes megobrebma da vaJkacurad Telavdnen iatakze Camocvenil disertaciis furclebs.

am dros bazeni Semovida, ispanaxi da erbokvercxi Semoitana. _ aba, mousvi, ubeduro! _ Sehyvira aramisma da Sig TavSi stkica Tavisi

araxCini, _ wadi, saidanac modixar, Tan waiRe es sazizRari saWmeli da saSineli xili! uTxari, sadilad wvenSi Cawyobili kurdReli, kargi msuqani yveruli, nivriT Semwvari cxvris barkali da oTxi boTli Zveli burgundiuli Rvino amomigzavnon.

gaSterebiT Sescqeroda bazeni Tavis batons, veRara gaego ra am uecari cvlilebisa, Sewuxebulma erbokvercxi ispanaxze dauSva da ispanaxi ki iatakze.

_ ai, batono, kargi SemTxveva rom yovlad Zliers, mefeTa mefes SeswiroT Tqveni sicocxle, _ uTxra d'artanianma, _ Tu gindaT, zrdilobianad moeqceT mis meufebas.

_ jandabas mefeTa mefec da Tqveni laTinuric, davlioT, Cemo d'artanian, davlioT ise, rom wveTi ar dagvrCes, gadavkraT Cveneburad da erTi Cvenebis ambavic miambeT.

XXVII

aTosis coli _ axla mxolod aTosis ambavi gvrCeba gaugebari, _ uTxra d'artanianma

aramiss, romelsac dawvrilebiT uambo yovelive, rac moxda maTi wamosvlis Semdeg qalaqSi. sagangebo sadilma erTs disertacia daaviwya, xolo meores _ daRliloba.

_ rogor ggoniaT, ubedureba xom ar SeemTxveoda? _ hkiTxa aramisma, _ metad mSvidia aTosi, Zalian guladi da kargadac xmarobs xmals.

_ eg marTalia. Cemze metad, albaT, aravin scems pativs aTosis vaJkacobasa da mamacobas, magram unda mogaxsenoT, mirCevnia, Cems xmals SubiT scemdnen, vidre joxebiT. imis SiSi mawuxebs, vaiTu joxebiT daecnen biWebi aToss, joxiT cema ician msaxurebma, da raki daiwyeben, gaTaveba aRar moagondebaT. ai, amitom, unda gamogitydeT, minda, rac SeiZleba male wavide.

_ vecdebi, mec TqvenTan wamovide, _ uTxra aramisma, _ Tumca, ara mgonia, cxeniT siaruli SevZlo, guSin vcade, ai, im maTraxis gamoyeneba, ager, kedelze rom hkidia, magram iseTi tkivili amivarda daWril mxarSi, rom maSinve Semawyvetina keTilsarwmunoebrivi varjiSi.

_ es imitom, Cemo megobaro, rom aravin ifiqrebs, tyviiT nakravi iara maTraxma moarCinos, magram Tqven avad brZandebodiT. avadmyofoba ki asustebs gonebas, tvins da amis gamo mec mipatiebia Tqveni Secdoma.

_ kargiT, rodis midixarT?

Page 186: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

186

_ xval diliT, gaTenebisas, amaRam kargad moisveneT, gamoiZineT da Tu xval SeZeliT, erTad gavudgeT gzas.

_ maS, xvalamde, Cemo d'artanian, foladis adamiani rom iyoT, mainc dagWirdebaT mosveneba.

meore dRes d'artaniani aramisTan Sevida, misi megobari fanjarasTan idga.

_ ras gadascqeriT? _ hkiTxa d'artanianma. _ ra vqna, rom moxibluli var am mSvenieri, sagangebod Sekazmuli

raSebiT, romelTa aRvirebi biWebs uWiravT da ezoSi daatareben. swored mefuri netarebaa aseTi cxeniT mgzavroba.

_ Tqvenc swored mefuri netarebiT datkbebiT, Cemo aramis, radganac Tqven gekuTvniT erTi cxeni.

_ eh, kargiT erTi! mere, romeli? _ romelsac Tqven amoirCevT mag samSi. me upiratesobas arc erTs ar

vamCnev. _ is Zvirfasi yajari, cxens rom afaria, isic Cemia? _ magas raRa Tqma unda? _ sicilis gunebaze yofilxar, Cemo d'artanian! _ sicilis gunebaze maSin viyavi, roca laTinurad melaparakebodiT. _ maS, Cemia is oqroSi amovlebuli dambaCis bude, is xaverdis yajari,

is vercxliT moWedili unagiri? _ Tqvenia, Tqveni iseve, rogorc Cemia, ai, is cxeni, tors rom scems

miwas, xolo mesame, mousvenrad rom daxtis, aTosisaa. _ ai, raSebi Tu ginda, eseni arian. _ Zalian masiamovnebT, rom Tqveni gemovnebisad scaniT. _ maS, mefem giZRvnaT es marTlacda mefuri saCuqari? _ TavisTavad cxadia, batoni kardinali ar miZRvnida amisTana,

marTlacda mefur saCuqars, magram axla magis ZiebiT nu SeiwuxebT Tavs, oRond gaxsovdeT, am sami raSidan erTi Tqvenia.

_ maS, Cemi is iyos, wiTur biWs rom uWiravs. _ Zalian kargi. _ RmerTo Zliero! _ Sehyvira aramisma, _ Turme siamovnebasac

SesZlebia satkivaris gankurneba! asi tyvia rom merWos gulSi, maSinac movaxtebodi mag merans. ah, Cems suls vficav, sagangebo uzangebi hqonia, Sen, ei, bazen! aba Cqara! ha, sada xar? Cqara-meTqi!...

karebSi gaCnda daRvremili da Ronemixdili bazeni. _ xmali gamiwminde, momimzade wamosasxami da qudi, gatene Cemi

dambaCebi! _ brZana aramisma. _ zedmeti gaxlavT Tqveni ukanaskneli brZaneba, batono, _ Seawyvetina

d'artanianma, _ unagirs Tavisi budeebi aqvs da budeebSi gatenili dambaCebia.

mwared amoikvnesa bazenma. _ damSviddi, Cemo bazen, _ uTxra d'artanianma, _ sasufevelsa

RvTisasa miva kaci xelobisa da Tanamdebobebis miuxedavad. _ eh, ukve RvTismetyveli brZandeboda Cemi batoni, _ warmoTqva

Sewuxebulma bazenma, _ episkoposad akurTxebdnen am cota xanSi da iqneba kardinalobac mieRo.

_ ah, Cemo sawyalo bazen! aba, daufiqrdi Cvens cxovrebas, miTxar, ras SesZens adamians berad aRkveca? Sena ggonia, raki beria, brZolaSi aRar Careven? gana ara xedav, rom kardinali apirebs saomrad wasvlas Tavze

Page 187: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

187

qoTniT da Sub-najaxiT xelSi? an kidev batoni nogare de la valeti! ras ityvi? isic xom kardinalia, aba, hkiTxe mis msaxurs, ramdenjer Seuxvevia foTliT misi Wrilobebi?

_ eh, vici, batono, vici, _ amoioxra bazenma, _ Tavdayira trialebs dRes mTeli qveyana.

am baasiT Cavidnen ezoSi Cveni gmirebi da sasowarkveTili bazeni. _ uzangi damiWire, bazen! _ ubrZana aramisma. Tavisi Cveulebrivi silazaTiT da simardiT moaxta cxens, magram

mousvenari iyo misi raSi, iZroda, xtoda, ar Cerdeboda da iseTi autaneli tkivili daewyo mis mxedars, rom feri ecvala da Tavs veRar imagrebda. d'artaniani Tvals ar aSorebda megobars. dainaxa Tu ara Ronemixdili aramisi, mivarda, xelebi SeaSvela, cxenidan Camosva da Tavis oTaxSi aiyvana.

_ ara, Cemo aramis, Tqven ver wamoxvalT, is girCevniaT, aq darCeT da Wriloba moirCinoT. aTosis saZebnelad marto me waval.

_ foladis kaci xarT, d'artanian, swored foladisa, _ uTxra aramisma. _ ara, bedi mSvelis, ai, raSia Cemi foladoba. erTi es miTxariT,

rogor Seicvleba Tqveni cxovreba, marto rom darCebiT? kidev daiwyeba saRvTo werilis ganmartebani da disertaciebis garCeva?

aramisma gaicina. _ davjdebi da leqsebs davwer. _ diax, leqsebs dawerT im sapkuriT gasurnelebuls, romelic

qalbaton de Sevrezis moaxlis baraTs hqonda. maS, modiT, Tqvens bazensac SeaswavleT leqsebis wera, magiT mainc anugeSeT. rac Seexeba Tqvens merans, yoveldRe mcire xniT SejeqiT xolme imisaTvis, rom magis moZraobas mieCvioT da Tqvenic aswavloT.

_ magis fiqri nu geqnebaT, _ uTxra aramisma, _ rom CamoivliT, mzad dagxvdebiT.

erTmaneTs gamoeTxovnen. d'artanianma bazens da samikitnos patronis cols Caabara Tavisi megobari, moaxta cxens da amienisken gaaWena.

gzaSi sul imas fiqrobda, rogor daxvdeboda aTosi. mZime mdgomareobaSi datova Tavisi megobari da SeiZleba cocxali aRarc ki daxvedroda. Subli mouRrubla am fiqrma, ramdenjerme amoikvnesa da fici dasdo, rom misi mkvlelebis javrs amoiyrida.

d'artanianis megobrebSi xniT yvelaze ufrosi aTosi iyo da, maSasadame, Zalian Sors unda mdgariyo misi gemovnebisa da miswrafebebisagan.

miuxedavad amisa, d'artaniani mas did upiratesobas aniWebda da yvelaze metad uyvarda. didebuli da Rirseuli ieri hqonda aToss; didebuli brwyinvaleba, romelic xandaxan gamoCndeboda xolme bnelidan. karCaketiloba uyvarda am muSketers, TiTqos qveyanas erideboda. yovelTvis erTnair Seucvlel gunebaze iyo da amiT sasurvel amxanagad iTvleboda. yvelgan da yovelTvis naZaladevi mxiaruleba hqonda, sityva _ maxvili, didi vaJkacoba, romlisTvisac SeiZleba saxelic moeZebnaT _ `brma mamacoba~, magram, amasTan, es vaJkacoba uaRresi simSvidis Sedegs warmoadgenda. aTosis yvela es Rirseba d'artanians pativiscemis, siyvarulis grZnobas uRvivebda, ufro metad aRfrTovanebuli iyo Cveni gaskoneli. marTlac, baton de trevilTanac rom dageyenebinaT Sesadareblad, didebul mamac jariskacTan, arafers waagebda aTosi amiT. saSualo tanis, magram ise mSvenivrad Camosxmuli da jmuxi agebulebisa

Page 188: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

188

iyo, rom araerTxel moadrekina muxli WidaobaSi axovan porToss, romlis fizikuri Zala saandazod gamxdariyo muSketerebSi. Tvalebi gamgmiravi hqonda, swori cxviri, brutoriviT gamokveTili nikapi, da ase Semkobil saxes raRac ganumartavi didebulebis da patiosnebis ieri emCneoda. Tavis xelebs araviTar yuradRebas ar aqcevda aTosi, es ki guls uklavda aramiss, romelic Zalian ufrTxildeboda Tavisas, sul nuSis malamoTi da surnelovani zeTiT izelda.

aToss xmac tkbili hqonda, melodiuri. sul imas cdilobda, SeumCneveli yofiliyo da patara kacad sCveneboda yvelas. aTosi ise kargad icnobda didebuli sazogadoebis yofa-cxovrebas da yovel Cveulebas, ise kargad gamohyoloda didebuli STamomavlobis yvela Tvisebani, rom, misda uneburad, sul ubralo da umcires saqcielSi amJRavnebda, rom didebulTa gvaridan unda yofiliyo.

kargi sadilisa da lxinis mowyoba iyo saWiro? aTosi ukeT moagvarebda yvelafers, vidre am saqmeSi daberebuli, gamocdili kaci. Tav-Tavis adgilze dasxamda yvelas, mama-papaTagan miRebuli gvariSvilobis an piradi RvawliT mopovebuli Tanamdebobis mixedviT. aTosma zepirad icoda mTeli samefos didebuli gvariSvilebis STamomavloba, maTi naTesaoba, maTi gerbi da warmoSoba. wvrilmans veras ipovidiT visime didebulebis sabuTSi, rom mas ar scodnoda. kargad erkveoda, ra uflebebiT iyvnen aRWurvilni didroni mebatoneebi. saucxood icoda meZebrebiT nadiroba da bazieroba. erTxel, rodesac am did xelovnebas Seexo baasi, iseTi Rrma codna gamoiCina aTosma, rom mefe ludoviko mecametec ki gakvirvebuli darCa. Tumca mefe bazierobaSi saxelovnad iTvleboda.

rogorc im drois yvela didebuli mebatone, aTosic saucxood ijda cxenze da iSviaTi xelovnebiT xmarobda iaraRs. ufro metic, iseTi kargi aRzrda-ganaTleba mieRo TviT sqolastikuri mecnierebis dargSi, rac Zalian iSviaT movlenas warmoadgenda im drois didebul mebatoneTa cxovrebaSi, rom gaecineboda xolme, rodesac aramisis mier damaxinjebul laTinurs gaigonebda.

ubedurebac is iyo, rom es yoveli RirsebiT Semkuli kaci, es ganxorcielebuli mSveniereba, es suliT wminda arseba, TavisdaSeumCnevlad, ekonomikuri pirobebis gamo, nel-nela, eSveboda gaWirvebuli cxovrebisaken, ise, rogorc moxucni eSvebian nel-nela fizikuri da zneobrivi uZlurebisaken. rodesac gauWirdeboda xolme aToss, gaWirvebis meti ki ara iyo ra misi cxovreba, nel-nela uqreboda, rac kargi hqonda da Rrma wyvdiadi faravda mis Rirsebas.

aseT momentSi TavdaRunuli ijda sawyali, mimqrali TvalebiT, mZime, naZaladevi sityviT. mTeli saaTobiT Sescqeroda Tavis boTls da sasmiss an Tavis grimos, romelic miCveuli hyavda, myisve aesrulebina misi usityvod, niSnebiT micemuli brZaneba.

grimo Tavisi batonis uZrav Tvalebs Sehyurebda, Sig kiTxulobda mis umcires survilsac ki da dauyovnebliv usrulebda. gaWirvebis dros, erTad Sekrebili megobrebis baasisas, aTosi erT sityvas Zlivs Seawevda, imasac didi gaWirvebiT, samagierod, oTxisodensa svamda da araferi emCneoda, oRond ufro eWmuxneboda warbi da ufro Rondeboda.

d'artaniani, rogorc viciT, metad fxizeli gonebis patroni iyo, magram ramdens ar ecada, ver SeZlo daesaxelebina rame mizezi aTosis uxalisobisa an aReniSna misi gamomwvevi garemoebani. aToss arasodes ar

Page 189: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

189

mosdioda werilebi. nabijs ar gadadgamda ise, rom winaswar ar scodnodaT mis megobrebs.

SeuZlebeli iyo RvinisTvis dagvebralebina misi WmunviT savse daRoneba, piriqiT, Rvinos imitom svamda, rom Sig CaexrCo rogorme Tavisi sevda, magram, saubedurod, rogorc vTqviT, es wamali ufro metad aRonebda da amwarebda. arc banqos TamaSiT SeiZleboda am gazviadebuli Savzafriani mowyenilobis axsna, radgan porTosiviT simReras an lanZRvas da ginebas ar mohyveboda. rodesac bedi swyalobda, bevric rom moego aToss, iseve gulcivad Sescqeroda Tavis monagebs, rogoradac gulcivad ixdida wagebuls.

es arc atmosferos gavlena iyo, rogorc Cvens mezobel ingliselebSia, romlebic sul moRuSuli saxiT dadian. piriqiT, aTosis mowyeniloba ufro da ufro izrdeboda im dros, rodesac sicocxliT savse zafxuli axlovdeboda. ivnisi da ivlisi saSineli Tveebi iyo misTvis.

awmyosTvis samwuxaro ara hqonda ra, momavalze rom daiwyebdnen laparaks, mxrebs aiCeCda. maS, warsulSi unda yofiliyo Camaluli misi saidumlo, rogorc es sityvis gadakvriT, bundovnad uTxres d'artanians.

_ eeh, _ moTqvamda d'artaniani, _ iqneba amJamad cocxalic aRar iyos sawyali Cemi aTosi! da gana Cemi brali ar iqneba misi sikvdili? gana Cemi brali ar aris, rom CaviTrie saqmeSi, romlis arc Tavi icoda da verc bolos gaigebs?

_ mTavari nu gaviwydebaT, batono, _ upasuxa planSem, _ Cven Tu cocxalni varT dRes, imis wyalobiT. xom gaxsovT, rogor Semogvyvira: `me aq gamabes! wadiT, d'artanian!~ orjer gaisrola dambaCa da iseTi oromtriali daayena Tavisi xmliT, ityodiT, oci kaci ibrZviso.

d'artanians am sityvam gauorkeca gulmodgineba, Zala Semata da cxens wasaxalisebeli maTraxi gadahkra, Tumca araviTari waxaliseba ara sWirdeboda bedaurs, isec WenebiT miaqrolebda Tavis mxedars.

dilis TerTmeti saaTi iqneboda, rodesac amieni Soridan dainaxes. Tormetis naxevarze ki im dawyevlili samikitnos kars miadgnen.

d'artaniani xSirad fiqrobda am pirSavi samikitnos patronis javris amoyraze, fiqrobda, iseTi sasjeli mieyenebina, romelic marto warmodgeniTac ki anugeSebda daavadebul guls. gajavrebuli Sevida samikitnoSi, qudi Tvalebze Camoifxata, marcxena xeli xmlis tarze edo, marjvena xeliT maTraxs iqnevda.

_ ha, micaniT Tu vera? _ mimarTa samikitnos patrons, romelic win miegeba.

_ ara, batono, jer ara maqvs eg bedniereba, _ upasuxa maspinZelma, romelic gakvirvebuli Sescqeroda d'artanianis didebul Cacmulobasa da aRWurvilobas.

_ hoo, maS, vera mcnobT? _ vera, batono. _ hoo, ai, ori sityviT aRvadgen Tqvens mkvdar mexsierebas: ra uyaviT im

didebuls, romelsac, daaxloebiT, am ori kviris winaT, imdenad gaTavxeddiT, rom yalbi fulis gavrceleba daswameT?

maspinZels feri ecvala, radgan mrisxaned Sehyurebda d'artaniani, aranaklebi muqariT daaSterda planSec, romelic yvelafriT Tavis batons hbaZavda._ ah, batono, nuRar momagonebT!.. _ Sehyvira maspinZelma tiriliT, _ rom icodeT, ra Zvirad damijda me is Secdoma!

_ rom icodeT, ra ubedureba damatyda Tavs!

Page 190: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

190

_ sad aris Cemi megobari? ar geyurebaT, ras gekiTxebiT? _ keTili inebeT da moismineT, batono! SemibraleT me ubeduri,

dabrZandiT. d'artanians brazi ereoda, Tan SiSobda, vaiTu cocxali veRar enaxa,

da msajuliseburi muqariT savarZelSi daeSva, planSec amayad mieyrdno batonis savarZels.

_ ai, rogor iyo saqme, _ daiwyo maspinZelma da Tan mTeli taniT kankalebda, _ ukacravad, axla ki gicaniT, batono. Tqven is brZandebiT, maxsovs, swored im dros waxvediT, rodesac me, saubedurod, cili davwame Tqvens megobars.

_ ho, xedavT, rom me var, amitom, Tu srul simarTles ar metyviT, Sebralebis imedi nu geqnebaT.

_ diax, batono, momismineT da srul simarTles mogaxsenebT. _ aba, gismenT! _ mTavrobis moxeleebma macnobes, rom Cems samikitnoSi cnobili yalbi

fulis mWreli unda mosuliyo Tavisi amxanagebiT, rom yvelani razmelebis an muSketerebis samosiT iqnebodnen gamowyobilni. dawvrilebiT amiweres Tqveni cxenebi da Tqveni garegnoba.

_ mere? mere? _ aaCqara d'artanianma, romelic maSinve mixvda, visganac unda yofiliyo gamogzavnili aseTi zedmiwevniTi daxasiaTeba.

_ mec, Tanaxmad mTavrobis brZanebisa, romelmac eqvsi kaci gamomigzavna dasaxmareblad, yvelaferi movamzade, rom xelidan ar wamsvloda is yalbi fulis mWreli.

_ kidev wamoroSe? _ Seutia d'artanianma. mis yurs saSinlad xvdeboda sityvebi _ yalbi fulis mWreli.

_ mapatieT, batono, rom aseT sityvebs vxmarob, magram rogor ara vTqva, rodesac swored eg aris Cemi gamamarTlebeli sabuTi?! mTavrobam mibrZana, mTavrobam SemaSina da Tqvenc kargad iciT, rom CemisTana xalxi mTavrobas unda emsaxurebodes.

_ kidev erTxel gimeorebT. sad aris Cemi megobari? ra daemarTa? cocxalia Tu mkvdari?

_ moiTmineT, batono, yvelafers mogaxsenebT. moxda is, rac TqvenTvis ukve cnobilia, garda amisa, unda mogaxsenoT, rom aCqarebulma wasvlam, _ daumata gadakvriT samikitnos patronma, _ gagviZliera eWvebi. is keTilSobili Tqveni megobari lomiviT ibrZoda, misma msaxurma ki, saubedurod, moulodnelad Cxubi autexa mTavrobis moxeleebs, romlebic Tavlis momvlel biWebad iyvnen gadacmulebi.

_ ah, gaiZverav! _ Sehyvira d'artanianma, _ maS, Tqvenc maT exmarebodiT? ar vici, RmerTmani, ratom ar gecemiT da suls ar gagafrTxobinebT!

_ ara, batono, Cven maT ar vexmarebodiT, amasac axlave mogaxsenebT, cota momiTmineT. batonma Tqvenma megobarma, _ bodiSs vixdi, rom ar vasaxeleb mis saxelsa da gvars, Tumca vgrZnob, didebuli STamomavlobisa unda iyos, magram ra vqna, gvari ar vici, _ orjer gaisrola dambaCa da ucbad Tavidan ori kaci moiSora. mere xmali iZro mtris mosagerieblad, nel-nela ukan daiwia, erTi kacic kidev daasaxiCra, me ki ise damkra xmlis yua, rom damaretiana.

_ gaaTaveb Tu ara, Se jalaTo, Sena? _ Sehyvira d'artanianma. _ sad aris aTosi?

_ rogorc mogaxseneT, nel-nela ukan-ukan iwevda. zurgiT sardafSi Casaval kars miadga da raki Ria daxvda, gasaRebi gamoaZro, Sevida, kari

Page 191: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

191

moiketa da barikadebiT gaamagra. Cvenc darwmunebulni viyaviT, rom iqidan veRarsad wagvividoda da Tavi mivanebeT.

_ diax, _ Tqva d'artanianma, _ kacis mokvla ki ara, dapatimreba gindodaT!

_ RmerTo Zliero! misi dapatimreba? geficebiT, batono, TviTonve daipatimra Tavi, Zalian marjved moiqca Tavidanve, erTi kaci iqve mokla, xolo ori mZimed daWra. mkvdari da is ori daWrili maTma amxanagebma mogvaSores Tavidan da mas Semdeg dRevandlamde ara gamigonia ra arc mkvdrisa da arc daWrilebisa. me rom movsulierdi, avdeqi da guber-natorTan mivedi. dawvrilebiT movaxsene, rac moxda da vkiTxe, ras mibrZanebT, ra vuyo Cems patimars-meTqi? ise gaukvirda gubernators es ambavi, TiTqos cidan Camovardniliyos da miTxra, rom man amis Sesaxeb ara icoda ra, pirveli gagoneba iyo misTvis Cemi naambobi, rom misgan ar gamomdinareobda is brZanebani, romlebic me momitanes mTavrobis moxeleebma. gubernatori, piriqiT, damemuqra kidec: Tu RmerTi gagiwyra da sityva wamogcda vinmesTan, rom mec verie mag sazizRar borotmoqmedebaSi, maSinve CamogaxrCobo. ise gamovida, batono, rom Secdoma me davuSvi, me daviWire kaci sxvis magivrad da is ki, vinc marTla dasaWeri iyo, gadagvirCa.

_ aTosi sadRa aris? _ Seutia d'artanianma, romlis mouTmenlobas axla brazic daemata mTavrobisadmi, romelic araviTar yuradRebas ar aqcevda am borotmoqmedebas, _ aToss raRa daemarTa?

_ Zalian vcdilobdi, batono, rac SeiZleboda saCqarod gamomesworebina Cemi Secdoma, _ ganagrZo maspinZelma, _ da sardafisken wavedi mis gamosayvanad, mindoda Tavisuflad gameSva, magram, oh, batono! sardafSi adamiani ki ara, xorcSesxmuli qaji aRmoCnda. Tavisufali brZandebi-meTqi, rom vuTxari, _ maxes migebTo, Semomitia da brZana: sardafidan marto maSin amoval, Tu Cems pirobebs miiRebT da amisru-lebTo. mec Zalian Tavmdablad movaxsene, rom kargad vxedavdi, ra saSinel mdgomareobaSi Cavvardi, Seuracxyofa mivayene misi yovladudidebulesobis muSketers da mzad viyavi, amesrulebina misi yoveli brZaneba. `upirveles yovlisa, me minda, rom CemTan myavdes sruliad SeiaraRebuli Cemi msaxuri~, _ mibrZana Tqvenma megobarma. maSinve davfacurdiT, gadawyvetili gvqonda, dagvekmayofilebina Tqveni megobris yoveli survili. batoni grimo (man ki gviTxra Tavisi gvari, Tumca erTob munjiviT aris gaCumebuli) CavgzavneT sardafSi, miuxedavad imisa, rom daWrili gaxldaT. raki Tavisi msaxuric gverdiT igula batonma, isev gaamagra kari, axali barikadi aago da gvibrZana: mand iyaviT, samikitnoSio!

_ metyviT Tu ara, sad aris aTosi? _ Sehyvira d'artanianma, _ geyurebaT, sad aris aTosi?

_ sardafSi, batono. _ rogor, aramzadav, sardafSi gyavT amden xans? _ RmerTma dagvifaros! Cven rad gveyoleba sardafSi, batono? _ maS, ar iciT, ras akeTebs im sardafSi? _ oh, netavi ki amoiyvandeT rogorme da geficebiT, sikvdilamdis ar

damaviwydeba Tqveni sikeTe. Tqveni Tayvanismcemeli viqnebi, rogorc Cemi mfarvelisa.

_ maS, sardafSia? rom Cavide, iq damxvdeba?

Page 192: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

192

_ ueWvelad, batono, gajiutebulia kaci, gaiZaxis: `aqa var da aqa vrCebio!~ yovel diliT vawvdiT purs sarkmlidan orTiTiT, xandaxan xorcsac, roca gvibrZanebs. magram marto puri da xorci ar Seadgens Cvens ubedurebas, usazRvro ubedurebas, batono. gana ras SeWams imdens, rom ver gavuZloT? erTxel vcade, ori biWi Caviyvane sardafSi, magram ise gabrazda, ise gagviSmagda, rom xeli staca dambaCebs da gatena dauwyo. Tavis msaxurs ki Tofi gaatenina. Cven mainc vkiTxeT, gvindoda gagvego, ras apirebda, ra iyo misi ganzraxva. amaze batonma gvipasuxa, rom masa da mis msaxurs ormoci srola hqondaT momaragebuli da sul erTianad dagvaxlidnen, ukanasknelamde, imasac ki ar moiTmendnen, rom vinme Cvengans fexi Caedga sardafSi. ras gavawyobdi? isev gubernatorTan geaxeliT saCivlelad, romelmac mibrZana: imas mki, rac dagiTesavs. amiT mainc iswavli Wkuas da amieridan Seuracxyofas aRar miayeneb im didebul batonebs, romlebic Tqvens samikitnoSi Camoxdebiano.

_ ise rom, mas Semdeg... _ daiwyo d'artanianma da sicili veRar Seikava, samikitnos patronis sacodav saxes rom Seavlo Tvali.

_ mas Semdeg wamebad gadaiqca Cveni cxovreba. unda mogaxsenoT, rom mTeli maragi im sardafSia Senaxuli. iq gaxlavT Cveni Rvino boTlebiT da kasrebiT; iqvea ludi, zeTi, sanelebeli, lori da Zexvi. iq Casvla da sursaTis amotana ar SegviZlia, amis gamo uars veubnebiT damSeul muStars. dRiTidRe ukan midis Cemi vaWroba! erTi kvira rom kidev sardafSi darCes Tqveni megobari, sul mTlad gaRatakdeba Cemi ojaxi.

_ axic iqneba Tqvenze! ara, Tvalebi sad gqondaT? gana ver xedavdiT, rom patiosani xalxi gewviaT da ara yalbi fulis mWrelebi?

_ marTalsa brZanebT, batono, marTalsa brZanebT, _ daeTanxma maspinZeli, _ magram, gesmiT? isev gabrazda Tqveni megobari!

_ gaajavrebdnen da gabrazdeboda, maS, ras izamda? _ upasuxa d'artanianma.

_ unda gavajavroT, batono, maS, ra vqnaT? _ Sehyvira maspinZelma, _ ori didebuli ingliseli gvewvia...

_ mere ra? _ mere is, Cemo batono, rom, rogorc Tqvenc mogexsenebaT, ingliselebs

kargi Rvino uyvarT, da maTac sasmelad saukeTeso moiTxoves. Cemi meuRle Tqvens megobarTan mivida, bevri evedra baton aToss, rom neba mieca, Casuliyo da Rvino amoetana ingliselebisaTvis, magram man, rogorc yovelTvis, Taviseburad uari stkica. oh, RmerTo Zliero! netavi ra SegcodeT iseTi, rom am areulobiT dagvsaje?

marTlac, sardafis mxridan d'artanians saSineli xmauri Semoesma. wamodga, win gaiZRola maspinZeli, romelic xelebis mtvreviT misdevda, ukan planSe gahyva SemarTuli TofiT. sardafis karTan mividnen.

sasowarkveTilebi iyvnen ingliselebi, metad didi gza gamoevloT, SimSiliTa da wyurviliT ixocebodnen.

_ namdvili mtarvali yofila, viRacaa, _ Tqves ingliselebma mSvenieri franguliT, Tumca odnav ucxouri kiloTi. _ giJi xom ar aris, ratom ar aZlevs saSualebas am sawylebs, Tavisuflad gamoiyenon TavianTi sardafi da Rvino? Tu asea, kars SevamtvrevT, da Tu marTla cofiania, cocxali ar gadagvirCeba.

_ nurc ase sastikad daemuqrebiT, batonebo, _ SesZaxa d'artanianma da qamridan dambaCa amoiRo, _ ar dagaviwydeT, rom Tqveni mosaklavi aq aravin aris.

Page 193: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

193

_ Zalian kargi, Zalian kargi, _ ismoda sardafis karis iqidan aTosis mSvidi xma, _ gauSviT, Semoamtvrion kari, Semovidnen eg baqiebi da aq vaCveneb seirs.

gulad kacebs hgavdnen ingliselebi, magram mainc yoymaniT Sescqerodnen erTmaneTs, ise idgnen, rom ityodiT, am sardafSi Casafrebulia damSeuli kaciWamia bumberazi, xalxuri zRaprebis uZleveli devgmiri, romlis bunagis Semlaxveli cocxali ver gadarCebao.

mcire xniT midumda yvelaferi. magram bolos ukan daxevisa SercxvaT ingliselebs. erTma, ufro gambedavma, sardafis kibis xuTi-eqvsi safexuri Caiara, karTan mivida da ise hkra fexi, rom sxvagan aseTi ZaliT kedelsac Seangrevda.

_ planSe! _ dauZaxa d'artanianma da fexze Seayena Tavisi dambaCa, _ aq, zemoT mdgoms me movuvli, SenTvis Camibarebia meore, qvemoT myofi. maS, brZola gwadiaT, batono? iyos neba Tqveni!

_ RmerTo Cemo! _ Sehyvira aTosma gancvifrebiT, _ d'artanianis xma mesmis Tu melandeba?

_ Cemi xma gesmiT, mec aqa var, megobaro! _ dauZaxa d'artanianma xmamaRla.

_ ah, maS, Zalian kargi! _ gamosZaxa aTosma, _ kargad gavumaspinZldebiT mag moZaladeebs.

ingliselebma xmlebi amoiRes, magram kargad xedavdnen, rom orcecxlSua Cacvivnuliyvnen. erT wams iseve gaubedavad idgnen, magram axlac, rogorc pirvelad, Tavmoyvareobam sZlia gansjas. erTxel kidev moxvda kars fexi da TaviT bolomde Seazanzara.

_ ganze gadeq, d'artanian, ganze! _ gamosZaxa aTosma, _ srolas vapireb. _ batonebo, _ mimarTa d'artanianma, romelsac arasdros Ralatobda

sazrianoba, _ ras SvrebiT, batonebo? moiTmineT, aTos! av saqmes iwyebT, damijereT, da Zalianac daisjebiT: ai, me da Cemi msaxuri xom samjer dagaxliT Tofs da dambaCas, sami tyvia kidev sardafidan gecemaT, amis Semdeg Cven xmlebi gvrCeba da, merwmuneT, samagaliTod viciT xmlis xmareba meca da Cemma megobarmac. modiT, me momandeT Tqveni da Cveni saqmec. patiosan sityvas gaZlevT, cota xnis Semdeg Rvinos mogarTmeven.

_ Tu darCa sadme, _ gaisma dacinviT aTosis xma. Wiris oflma daasxa maspinZels. _ rogor Tu darCa sadme? _ butbutebda igi. _ eh, kargiT erTi! darCeboda, maS ra? _ mimarTa d'artanianma, _

arxeinad iyaviT, mTel sardafs xom ver gadasanslavda ori kaci? batonebo, CaageT xmlebi.

_ jer Tqven SeinaxeT eg Tqveni dambaCa. _ siamovnebiT, _ d'artanianma magaliTi misca, Semdeg planSes

miubrunda da aniSna, mxarze gaedo Tavisi Tofi. ingliselebmac buzRuniT Caages qarqaSSi xmlebi. d'artanianma

ingliselebs uambo aTosis dapatimrebis ambavi. patiosani gvariSvilebi iyvnen ucxoelebi da maTac samikitnos patroni gaamtyunes.

_ axla, batonebo, TqvenTan abrZandiT, Tu SeiZleba, _ sTxova d'artanianma, _ aTi wuTis Semdeg, me gaxlavarT amis Tavdebi, Rvinosac mogarTmeven, saWmelsac da yvelafers, rasac ki moiTxovT.

ingliselebma Tavi daukres da TavianT oTaxSi avidnen. _ axla ki marto var, Cemo aTos, _ uTxra d'artanianma, _ gamiReT kari,

Zalian gTxovT.

Page 194: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

194

_axlave, axlave, _ gamosZaxa aTosma. fiCxis Srialisa da boZebis gadagorebis xma gaisma, amiT gaemagrebina

aToss Tavisi cixesimagre da axla TviTonve angrevda mas. cota xnis Semdeg kari gaaRes da gamoCnda fermixdili aTosi,

romelmac Tvali gadaavlo iqaurobas. d'artaniani mivarda, yelze moexvia da nazad akoca. xeli moxvia,

undoda gamoeyvana am nestiani bunagidan, magram SeamCnia, rom misi megobari barbacebda.

_ daWrili xom ara xarT? _ hkiTxa SeSinebulma d'artanianma. _ me? saidan sadao? mTvrali var, ugrZnoblad mTvrali, morCa da

gaTavda. Tavis dReSi aravis usargeblia garemoebiT ise kargad, rogorc me! madloba RmerTs, Cemo maspinZelo! Tu simarTle gnebavT, me mgoni, Cems wilad erTi as ormocdaaTi boTli mainc gamovcale.

_ vai, RmerTo miSvele! _ Sehyvira samikitnos patronma, _ imis naxevari rom msaxurs daelia, rac batons daulevia, daRupulia Cemi saqme!

_ grimo patiosani ojaxis msaxurad namyofi kacia da nebas ar miscems Tavis Tavs, imdeni dalios, ramdensac me vsvam. is Tu svamda, marto kasris Rvinos svamda. mgoni, daaviwyda sacobis gamagreba, yuri daugdeT, gasdis!

d'artanians iseTi sicili waskda, rom sawyal maspinZels Wiris oflis magivrad sicxe auvarda TavSi.

am dros grimoc gamoCnda, Tavisi batonis ukan, mxarze gadebuli TofiT, isic barbaciT modioda, rogorc rubensis naxatze arian gamosaxuli mTvrali satirebi. tanisamosi winac da ukanac raRac cximiani xsnariT uxvad hqonda gapoxili. samikitnos patronma TavSi ikra xeli:

_ vaime, vaime, Cemi zeiTunis zeTi! gaiares didi dabrbazi da erT patara saukeTeso oTaxSi dasxdnen,

romelic ZaliT daisakuTra d'artanianma. amasobaSi samikitnos patroni da misi coli saCqarod Cacvivdnen

sardafSi, sadac amdeni xnis ganmavlobaSi akrZaluli hqondaT Sesvla, sanTeli aanTes da vai Tqvens mters, rac iq naxes.

sardafis patimrebis mier fiCxiT, ficrebiTa da carieli kasrebiT agebuli barikadebi. imas iqiT ki... aqa-iq zeTisa da Rvinis morevi idga, romelSic gamoxruli Roris Zvlebi eyara. sardafis marcxena kunWuli savse iyo damtvreuli boTlebiT, erT kasrs Ria darCenoda onkani da ukanaskneli wveTebi nel-nela Jonavda. sicariele da sikvdili sufevda aq. Zveli drois poetis sityviT rom vTqvaT, ise iyo aforiaqebuli iqauroba, TiTqos marTla brZolis velad gardaqmniliyos mTeli sardafi. ormocdaaTi Zexvidan kedelze aTiRa darCeniliyo.

iseTi Rmuili Seqmnes colma da qmarma, rom Weri aixada, meore sarTulamde miaRwia da Sig gulSi moxvda d'artanians. aTosma yuric ar Seibertya.

magram mwuxarebas gaSmageba mohyva, Tavic ki daaviwyda maspinZels, didi SamfuriT SeiaraRda, sasowarkveTili Sevarda im oTaxSi, sadac martodmarto iyvnen Cveni megobrebi.

_ Rvino! _ dauZaxa aTosma, rogorc ki daianaxa Tavisi maspinZeli. _ Rvino?! _ Sehyvira daretianebulma samikitnos patronma. _ Rvino?!

riT ver gaZexiT asi pistolis Rirebuli mainc dagileviaT! raze damRupeT kaci? raze damaqcieT?

Page 195: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

195

_ eh, kargiT erTi! rigianad wyurvilic ki ar mogviklavs, _ upasuxa aTosma.

_ Rvinosa svamdiT, ar geyofodaT? boTlebs raRad mimtvrevdiT? boTlebma ra dagiSaves?

_ Tqvengan Sewuxebuli, boTlebis grovaze avZveri, daiSala da daimtvra, Tqveni bralia.

_ sul dagiRvriaT imdeni zeiTunis zeTi! _ zeTi uebari malamoa yovelgvari WrilobisaTvis da sawyal grimos

vadebdi. Tqven dasWeriT kaci da Tqveni zeTiT ganikurna. _ imdeni Zexvi SegiWamiaT! _ virTagvebiT aris savse Tqveni sardafi! _ unda gadamixadoT, rac mazaraleT! _ Sehyvira moTminebidan

gamosulma maspinZelma. _ am sulels xedavT? _ wamoiZaxa aTosma da wamovarda, magram maSinve

skamze daeSva, isic kmaroda, rom Tavisi Zala daanaxva. d'artanianma maTraxi aiRo. samikitnos patronma ukan daiwia da cremli waskda.

_ ara giSavT ra, Wkuas iswavliT, _ uTxra d'artanianma, _ axla ki gecodinebaT, rogor unda daxvdeT RvTis mier TqvenTan gamogzavnil stumrebs.

_ RvTis mier Tu eSmakis mier? _ iciT, ras getyviT, megobaro? Tu kidev ase gagviwyaleT guli,

oTxiveni Tqvens sardafSi CavalT, kars movketavT da vnaxavT, Tu marTla ise didia Tqveni zarali, rogorc Tqven gaiZaxiT.

_ eh, ra vqna, batono, _ molba maspinZeli, _ Sevcdi, davaSave, vaRiareb, magram xom gagigoniaT, yovel codvas Sewyalebao. Tqven batonebi brZandebiT, me erTi sawyali kaci var da SemiwyalebT, batono, yels ar gamomWriT.

_ raki ase laparakob, _ upasuxa aTosma, _ guls momilbob da TvalTagan cremls damaden, rogorc Rvino davadineT Sens kasrebs. arc iseTi sastikebi varT, rogorc geCvenebiT, vnaxoT, modi, movilaparakoT.

miuaxlovda maspinZeli, magram etyoboda, mainc eSinoda. _ modi, kaco! nu geSinia! _ amSvidebda aTosi, _ danaxarjis

gadasaxdelad rom Camovedi SenTan, magidaze davde Cemi qisa... _ diax, batono. _ qisaSi samoci pistoli mqonda. sad aris Cemi qisa? _ sasamarTlos samdivnoSi, batono, rogorc yalbi fuli, Tan waiRes. _ maS, modi, gamomitane Cemi fuli da ainazRaure Seni zarali. _ ara, batono, Tqvenc kargad iciT, sasamarTlo aravis miscems, rasac

ki xelT igdebs. marTla rom yalbi yofiliyo, iqneba kidec gamogvetana rogorme, magram Cveni ubedurebac is aris, rom sul namdvili fulia.

_ eg Seni da eg Seni sasamarTlo, Cemo keTilo! ise mourigdi, rogorc gijobdes, miT ufro, rom jibeSi dRes erTi livris meti aRar damrCenia ra.

_ erTi miTxariT, sad aris aTosis cxeni? _ hkiTxa d'artanianma. _ TavlaSi. _ ra eRireba? _ bevri-bevri, ormocdaaTi pistoli. _ oTxmocic cota iqneba! Seni iyos es cxeni da amiT gavaTaoT Cveni

angariSi.

Page 196: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

196

_ rao? Cems cxens yidi? _ Sehyvira aTosma, _ Cems baiazeTsa yidi? mere me riRaTi wavide? grimoze Sevjde?

_ meore cxeni mogiyvane, _ uTxra d'artanianma. _ meore cxeni? _ marTlac saucxooa! _ wamoiZaxa samikitnos patronma. _ hoo? maS, Tu meore cxeni myavs, ufro lamazi da ufro norCi, Seni

iyos Cemi beberi raSi. aba, Rvino! _ romeli mogarTvaT? _ hkiTxa sruliad damSvidebulma maspinZelma. _ sul ukan rom gilagiaT, kidev unda iyos ocdaxuTi boTli, sxva rac

iyo, sul daimsxvra, eqvsi boTli amogvitaneT. _ uZiro qvevri yofila es dalocvili! _ waiCurCula maspinZelma, _

erTi-ori kvira rom darCes CemTan da kargad gadamixados, rasac dalevs, mTlianad gamovasworeb Cems saqmes.

_ ar dagaviwydeT, oTxi boTli imave Rvinisa ingliselebs miarTviT, _ daumata d'artanianma.

_ axla ki, manam im Rvinos amogvitandnen, miambe, Cemo d'artanian, rogor arian Cveni megobrebi. aba, daviwyoT, _ sTxova aTosma.

d'artanianma uambo, rogor naxa porTosi, naRrZobi fexiT loginad Cavardnili, rogor miiRo or RvTismetyvel mecnierTan erTad paeqrobaSi garTulma aramisma. is iyo daamTavra Tavisi megobrebis ambavi, rom maspinZelma Rvino da lori miarTva, romelic sardafSi ar Caetana Sesanaxad.

_ Zalian kargi, _ Tqva aTosma, misi da d'artanianis sasmisi RviniT gaavso, _ ukve movismineT porTosisa da aramisis ambavi, Cemo d'artanian, magram Tqvensas ki aras meubnebiT? rogora xarT?! xom araferi mogsvliaT piradad Tqven sawyeni? vera xarT gunebaze.

_ eh, _ amoikvnesa d'artanianma, _ ra vqna, Cems megobrebSi yvelaze ubeduri me var.

_ Sen xar ubeduri? _ gaikvirva aTosma, _ rogor, riTa xar ubeduri? gamagebine, d'artanian.

_ mere, mere, _ upasuxa d'artanianma. _ ratom axla ara? mTvrali ggonivar? kargad daixsome Cemi sityva,

d'artanian: naTeli goneba me marto maSina maqvs, rodesac nasvami var. gamagebine Seni ubedureba, Seni gulis tkivili.

d'artanianma uambo Tavisi siyvarulisa da qalbaton bonasies motacebis ambavi.

aTosma warbSeuxrelad moismina megobris naambobi da bolos uTxra: _ sisulelea! eg yvelaferi sisulelea! aTosi xSirad ambobda xolme am sityvas. _ sul `sisuleleao~, gaiZaxiT, Cemo aTos, _ uTxra d'artanianma, _ es

imitom, rom Tqven arasodes ar gyvarebiaT! aToss cecxli moedo uceb, magram es iyo wamieri elva. male Tvalebi

winandeburad bundovani gauxda. _ marTali xarT, _ Tqva mSvidad aTosma, _ arasodes myvarebia. _ hoda, xom TviTonve xedavT, gulqvav, rom araviTari safuZveli ar

gaqvT, ase gulcivad gvismendeT Cven, gulmgrZnobiare xalxs! _ mgrZnobiare guli gabzaruli gulia, _ Tqva aTosma. _ amiT ra gindaT TqvaT, aTos? _ me imas vambob, rom siyvaruli latariaa da vinc moigebs am

latariaSi, sikvdils moigebs! merwmuneT, Cemo d'artanian, bednieri kaci

Page 197: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

197

xarT, rom ar mogigiaT da, Tu miiRebT Cemgan erT rCevas, ecadeT, yovelTvis wagebuli darCeT.

_ vatyobdi, rom Zalian vuyvardi. _ ase geCvenebodaT! _ ara, namdvilad vuyvardi!.. _ ra bavSvi xarT! kacs ver ipoviT, rom ase TqvensaviT ar swamdes,

marTla vuyvarvar Cems satrfoso. magram kacs ver ipoviT, rom motyuebuli ar iyos Tavisi satrfosagan.

_ Tqven garda, aTos, radgan Tqven arasodes gyvarebiaT. _ marTalia, _ Tqva aTosma mcire dumilis Semdeg, _ arasodes

myvarebia, arasodes. davlioT! _ Zalian kargi, Cemo filosofoso, _ uTxra d'artanianma, _ magram

damexmareT mainc, mirCieT rame, rom icodeT, rogor mWirdeba daxmareba da nugeSi.

_ ra nugeSi? _ ubeduri var da manugeSeT. _ sicils iwvevs eg Tqveni ubedureba, _ uTxra aTosma da mxrebi aiCeCa.

_ rom icodeT, rogor minda vnaxo, ra STabeWdilebas moaxdens Tqvenze erTi siyvarulis ambavi.

_ rac Tqven gadagxdaT? _ an erT Cems megobars, magram mniSvneloba ara aqvs. _ miambeT, aTos, miambeT. _ modiT, davlioT, es emjobineba. _ es Rvino xom aq aris, sviT da miambeT. _ marTalia, asec SeiZleba, _ daeTanxma aTosi. gadahkra, kidev daisxa,

_ orives movaxerxebT erTad. _ gismenT, _ uTxra d'artanianma. aTosi Cafiqrda, azrebs ikrebda. d'artaniani xedavda, rom mis megobars

nel-nela feri misdioda, svamda da Trobis im wertilamde misuliyo, rodesac loTi waiqceva da daeZineba. is ki Tvalxiluli cxadad ocnebobda. raRac saSineleba iyo am mTvralis sifxizleSi.

_ maS, namdvilad gainteresebT? _ hkiTxa d'artanians. _ gTxovT, gexvewebiT. _ maS, iyos neba Tqveni... erT Cems megobars, xom kargad gesmis? me ki

ara, erT Cems megobars, _ Sewyvita Tavisi sityva aTosma da mwared gaecina, _ Cemi provinciis erT grafs, ese igi, berel didebuls, ocdaxuTi wlis ymawvil kacs, gagiJebiT Seuyvarda Teqvsmeti wlis qali, iseTi lamazi da turfa, rogorc TviTon siyvarulia. grafi moxibluli iyo misi silamaziTa da poeturi azrovnebiT. es turfa asuli patara dabaSi cxovrobda Tavis ZmasTan, romelic mRvdeli iyo. Soridan mosuliyvnen oriveni, aravin icoda maTi vinaoba, magram iseTi mSvenieri iyo es qali da iseTi RvTismosavi misi Zma, rom azradac aravis mosdioda ekiTxa, saidan iyvnen. ise ki xma dadioda, kargi STamomavlobisani ariano. Cems megobars, adgilobriv did mebatones, SeeZlo Seecdina qali an xelT egdo ZaliT, _ is iyo iqaurobis baton-patroni. vin gabedavda miSveleboda or ucxoels, or ucnobs? saubedurod, patiosani kaci iyo grafi da colad SeirTo. suleli, CerCeti, viri!

_ ratom, aTos? aki TqviT, gagiJebiT uyvardao? _ hkiTxa d'artanianma.

Page 198: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

198

_ moiTmineT! _ miugo aTosma, _ jvari daiwera, Tavis cixe-darbazSi miiyvana da mTeli im mxaris upirveles qalbatonad aqcia. simarTle unda iTqvas, qalma Rirseuladac Seifera Tavisi mdgomareoba.

_ mere? _ mere? mere, erTxel sanadirod wavida qali, qmarTan erTad, _

ganagrZo aTosma Cumi xmiT da metismeti siCqariT. _ cxenidan Camovarda da guli wauvida. grafi maSinve mivarda da radgan qals sunTqva ekvroda, xanjliT gadauxia zedatanis gulispiri da uneburad titveli mxari gamouCina gulwasuls... aba, Tu gamoicnobT, d'artanian, ra hqonda mxarze?

_ rogor unda gamovicno? _ gaikvirva d'artanianma. _ SroSanis yvavili!.. damRa hqonda qals! _ warmoTqva aTosma da

Seusvenebliv gamocala savse sasmisi. _ saSinelebaa! _ Sehyvira d'artanianma, _ SeuZlebelia! _ sruli WeSmaritebaa, Cemo kargo, Turme qaji iyo is angelozi... qurdi

yofila sawyali qali. _ mere, ra qna grafma? _ didi mebatone iyo grafi, Tavis samflobeloSi mas ekuTvnoda

marTlmsajuleba, rogorc dabali, ise umaRlesi, sikvdiliT dasja damnaSavisa... tanisamosi SemoafliTa gulSewuxebuls, zurgs ukan Seukra xelebi da xeze Camohkida.

_ oh, zecav wmidao, ras ambobT, aTos? kaciskvla ase advilad? _ diax, kaciskvla, meti xom araferi? _ warmoTqva aTosma da

momakvdavis feri daedo, _ eriha, rogorc etyoba, Rvino aRar moaqvT. xeli staca boTls, ukanasknels im eqvsidan. pirTan miido boTlis Tavi

da ise gamocala Seusvenebliv, TiTqos erTi patara Wiqa Seesvas. mere xelebi magidaze dado da Tavi dauSva. d'artaniani

Tavzardacemuli idga mis win da Sehyurebda. _ am ambavma sabolood SemaZula lamazi, poeziiT da viTom siyvaruliT

aRsavse qalebi, _ Tqva aTosma da welSi gaimarTa. etyoba, ar apirebda grafis igavis damTavrebas, _ Tqvenc amasve gisurvebT. SevsvaT!

_ ise rom, mokvda is ubeduri? _ waibutbuta d'artanianma. _ maS, ra? vin uSvelida? momawodeT Tqveni Wiqa! Sen ei, maspinZelo!

lori, Torem Rvinos veRar davlevT! _ gasZaxa samikitnos patrons. _ misi Zma? _ hkiTxa mokrZalebiT d'artanianma. _ misi Zma? _ gaimeora aTosma. _ diax, is mRvdeli. _ oh, veZebe, mindoda isic CamomexrCo, magram damaswro da sadRac

gadaikarga. _ is mainc ver gaigeT, vin iyo is Tavlafdasxmuli? _ pirveli sayvareli iqneboda misi, qurdobis amxanagi: moxerxebuli

kaci Canda, romelmac mRvdlobac ki ikisra, rom Rirseulad gaeTxovebina Tavisi xasa da uzrunvelyofilad daegulebina momavalSi.

_ oh, RmerTo Cemo! RmerTo Cemo! _ wamoiZaxa d'artanianma, romelic gaSterebuli iyo am saSinelebiT.

_ es lori miirTviT, d'artanian, saucxoo ram aris, _ mimarTa aTosma, CamoaTala erTi naWeri da d'artanians daudo TefSze, _ ra ubedurebaa, oTxis meti ar iyo sardafSi amisTana kargi lori! es lori rom mqonoda, erT ormocdaaTi boTliT mets davlevdi.

veRar SeZlo d'artanianma am saubris gaZleba, romelmac gagiJebamde miiyvana, xelebze daemxo da Tavi moimZinara.

Page 199: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

199

_ eh, gadaeCvivnen Rvinis smas ymawvilebi, _ Tqva aTosma miZinebuli megobris danaxvaze. _ aba, sxvisi ra vTqva, roca am saukeTeso msmelsac Zili ereva.

XXVIII

dabruneba Tavzardacemuli darCa d'artaniani im saSineli aRsarebiT, romelic

aTosma ando. magram bevri ram mis naambobSi bundovnad eCveneboda, upirveles yovlisa, es ambavi uambo sruliad mTvralma da uambo ara fxizels, aramed naxevrad mTvrals. magram diliT d'artanians, miuxedavad imisa, rom ori-sami boTli magari burgundiuli RviniT Tavi hqonda gabruebuli, kargad axsovda aTosis naambobi, TiTqos megobris mier warmoTqmuli yoveli sityva uklebliv aRbeWdiliyo mis mexsierebaSi. am eWvebma d'artanians didi survili aRuZra, danamdvilebiT gaego Tavisi megobris ubedurebis ambavi. sabolood gadawyvita wuxandeli baasis ganaxleba da am ganzraxviT aTosTan Sevida. magram, rogorc yovelTvis, sruliad dadinjebuli daxvda megobari, ese igi, uaRresad gonebanaTeli da idumalebiT mosili.

rogorc ki morCnen megobrebi misalmebas da xelis CamorTmevas, TviTon aTosma gaixsena wuxandeli saubari.

_ Zalian mTvrali viyavi guSin, Cemo d'artanian; dRes vigrZeni, rom ena gamsieboda da majiscema ar cxreboda. sanaZleos davdeb, rom, albaT, aTasi abdaubda wamovroSe.

amis Tqmaze ise daacqerda aTosi Tavis megobars, rom SeaZrwuna. _ ara, batono, _ upasuxa d'artanianma, _ rogorc maxsovs, iseTi

araferi giTqvamT. _ ah, makvirvebT, d'artanian, me ki megona, rom erTi ambavi giambeT,

metad savalalo, _ eubneboda da ise Sescqeroda ymawvilkacs, TiTqos cdilobda, gulis siRrmeSi CasZvromoda da iq amoekiTxa Tavisi sityvis pasuxi.

_ Tu asea, maS, me ufro mTvrali vyofilvar, vidre Tqven, radgan me wuxandelisa aRara maxsovs ra, _ daamSvida d'artanianma.

ver daamSvida am sityvam aTosi da mainc ganagrZo Zieba: _ Tqvenc SeamCnevdiT, Cemo d'artanian, rom simTvraleSi yvelas

Taviseburi Cveva aqvs. zogi mxiarulobs, zogi moiwyens da daRvremilia. me rom Rvino momekideba, davRondebi xolme da raki daviTvrebi, ameSleba Cemi dardebi. momagondeba, rac Cems sulel ZiZas satirali da savalalo zRaprebi CaubeWdavs Cems gulSi, da roSvas daviwyeb. es aris Cemi nakli, umTavresi Cemi nakli, vaRiareb Cems ubedurebas, magram amas rom ar CavTvlideT, mgoni, Zalian kargi msmeli var.

ise bunebrivad ambobda amas aTosi, iseTi STagonebiT, rom Searyia d'artanianis rwmena.

_ oh, maS, eg unda iyos, _ upasuxa ymawvilma kacma im ganzraxviT, rom rogorme WeSmaritebisaTvis miegno, _ marTlacda eg unda iyos, raRac magondeba bundovnad, TiTqos sizmari menaxos da aRara maxsovdes ra. diax, raRac magondeba. xeze Camokidebuli adamiani...

Page 200: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

200

_ ah, axla xom xedavT, _ wamoiZaxa aTosma da feri ecvala, Tumca cdilobda, siciliT daemala Tavisi mRelvareba, _ darwmunebuli viyav... eg aris Cemi majlajuna, xeze Camokidebuli adamiani...

_ marTalia, marTali! _ daiZaxa d'artanianma, _ diax, magondeba... ras miambobdiT? momiTmineT... viRac qalze iyo baasi...

_ xedavT? _ uTxra mkvdariviT fermixdilma aTosma, _ ega maqvs saTxrobad amoCemebuli, qera qalis ambavi, da rogorc ki movyvebi mag ambavs, icodeT, rom mTvrali var.

_ diax, eg aris, _ uTxra d'artanianma, _ erTi qera qalis ambavi, lamazisa da tanadisa, cisferTvalebianisa.

_ diax, xeze Camokidebuli qalis ambavi. _ misi qmris mier, romelic didebuli mebatone iyo, Tqveni megobari, _

ambobda d'artaniani da TvalebSi Sescqeroda aToss. _ xedavT, rogor advilad SeiZleba, Tavisda uneburad, adamianis

Sercxvena, rodesac nasvamia kaci, TviTonac ar icis, ras roSavs, _ daiwyo aTosma da mxrebi aiCeCa, TiTqos Tavisi Tavisadmi sibraluli aRZroda, _ ara, aRar davlev, d'artanian, aRar davTvrebi, saZageli Cveulebaa ase loTiviT sma! _ d'artaniani gaCumda.

mere ucbad Secvala aTosma saubris sagani: _ marTla, didi madlobeli var, rom cxeni momiyvaneT. _ rogor mogwonT? _ hkiTxa d'artanianma. _ Zalian kargia, magram ara mgonia, didi manZilis gavla SeeZlos. _ scdebiT, Cemo aTos, saaTnaxevarze naklebi movandome mag cxeniT aTi

lies gavlas da ise iyo, TiTqos Tavis ezos ar gascileboda, sruliad ar etyoboda daRla.

_ eriha! axla sananeblad gamixdiT im cxens. _ rogor Tu sananeblad? _ ise, gavasaRe. _ cxeni gaasaReT? _ ai, momismineT, am dilas eqvs saaTze gamomeRviZa, Tqven isev

mkvdariviT geZinaT. ar vicodi, rogor momekla dro, jer isev gabruebuli viyavi wuxandeli Cveni qeifiT, did darbazSi Cavedi, iqve iyo erTi ingliseli, cxens evaWreboda viRac vaWars, radgan Tavisi guSin mokvdomoda, sisxli Cahqceoda tvinSi. mivedi, mivesalme, vnaxe, rom as pistols aZlevda erT wabla cxenSi, da mec Caverie am vaWrobaSi.

_ ra mogaxsenoT, Cemo keTilSobilo mezobelo, _ mivmarTe im inglisels, _ meca myavs erTi cxeni, romlis gayidva minda.

_ kargi cxeni gyavT, guSina vnaxe, Tqveni megobris biWs dahyavda ezoSi, _ mipasuxa man.

_ ras ityviT, asi pistoli Rirs Cemi cxeni? _ diaxac, rom Rirs, iqneba damiTmoT am fasad? _ ara, Tu gnebavT, mag fasad viTamaSoT. _ cxenze viTamaSoT? _ diax. _ ra viTamaSoT? _ kamaTeli vyaroT. vTqviT da daviwyeT TamaSi... wavage Cemi cxeni, magram mec ki movige! Cemi

cxenis yajari isev me movuge. ewyina d'artanians, saxe moeRuSa. _ ra iyo, gewyinaT? _ hkiTxa aTosma.

Page 201: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

201

_ diax, ar meama, RvTis winaSe, amas ar dagimalavT, _ upasuxa d'artanianma, _ eg cxeni unda gvyoloda brZolis velze, rom am niSniT vecaniT mters; sanaZleo gvqonda dadebuli, SemcdarxarT, aTos.

_ eh, aba, Cems adgilas Tqven yofiliyaviT, uaress izamdiT! _ upasuxa muSketerma. _ Zalian mowyenili avdeqi, ar vicodi, sad jandabas gadavvardniliyavi. garda amisa, patiosneba moiTxovda, ra vqna, rom ar miyvars inglisuri cxeni? ra giTxraT, iciT, Tu marto is gawuxebT, rom brZolaSi veRar gvicnoben, tyuilad wuxxarT. Cvens sacnobad unagiric kmara, SesaniSnavi ram aris. rac Seexeba cxens, movifiqrebT raime sabodiSos am naklis dasasabuTeblad. marTla, ra aris aq samwuxaro? cxenic mokvdavia! warmovidginoT, rom Cems cxens katujari Seeyara an qoTao.

veras gaxda am sityviT aTosi, ver moubruna d'artanians guli da mainc ganagrZo:

_ Zalian vwuxvar, rom ase genanebaT erTi cxenis dakargva, magram saqme is aris, rom me jer ar damimTavrebia Cemi ambavi.

_ maS, cxenis garda, kidev aris rame? _ Cemi cxeni rom wavage, me cxra momca kamaTelma, mas _ aTi, esec bedi!

vifiqre, modi, d'artanianis cxensac gavaTamaSeb-meTqi. _ ifiqreT, magram imedi maqvs, ar ahyvebodiT mag... _ ara, imwamsve avasrule. _ mere? _ Sehyvira SiSiT d'artanianma. _ gavaTamaSe da... wavage... _ Cemi cxeni? _ Tqveni cxeni. imas rva da me Svidi... mxolod erTiT momigo...

gecodinebaT andaza... _ Tund davificeb, aTos, dRes Tqven Wkuaze ara xarT. _ eg guSin unda geTqvaT, Cemo kargo, rodesac Cems sulelur ambavs

giambobdiT, da ara am dilas. ise rom, cxenebic wavage, unagiric da maTi akazmulobac.

_ saSinelebaa. _ moiTmineT! jer ar gamiTavebia! samagaliTo moTamaSe viqnebodi, aseTi

axirebuli rom ar viyo. magram, ra vqna, rom damTavreba ar magondeba? rogorc smaSi daviwyeb da mivayoleb... dResac gamitaca axirebam...

_ raRas gaaTamaSebdiT, rom aRara gqondaT ra? _ mqonda, megobaro, mqonda. eg almasi gvqonda. agre rom brwyinavs

Tqvens TiTze, yuradReba mivaqcie guSin. _ es almasi? _ Sehyvira d'artanianma da xeli daafara beWeds. _ radgan kargad vici Tval-margalitis cnoba, meca mqonia erT dros

aseTi ram, gadavwyvite, rom aTas pistolad Rirs eg Tqeni beWedi. _ imedi maqvs, _ mimarTa STagonebiT d'artanianma, romelsac SiSiT

guli uskdeboda, _ rom xmac ar amogiRiaT Cemi beWdis Sesaxeb. _ piriqiT, Cemo kargo, Tqven TviTon xedavT, rom eg almasi unda

yofiliyo Cveni mxsneli, magas rom gavaTamaSebdi, SeiZleboda Cveni cxenebic momego, maTi akazmuloba da zedmetad kidev fuli, rom gzaSi saxarjo gvqonoda.

_ aTos, Tqven gagiJeba gindaT Cemi! _ Sehyvira d'artanianma. _ Tqveni beWedi davusaxele Cems moqiSpes. imasac kargad SeemCnia

guSin... TiTze zeciuri varskvlavi gikaSkaSebT, megobaro, da gindaT, rom yuradReba aravin miaqcios? SeuZlebeli gaxlavT, batono...

Page 202: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

202

_ gaaTaveT, aTos, gamagebineT! _ Sehyvira d'artanianma, _ lamis momklaT kaci mag gulcivobiT.

_ avdeqiT da aT nawilad gavyaviT Tqveni almasi, TiTo nawili _ as pistolad.

_ ah, maS gamocdas mipirebT, rom siciliT datkbeT? _ uTxra gaSmagebiT d'artanianma.

_ eh, ra dros sicilia, ras ambobT, d'artanian? aba, Tqven yofiliyaviT iq Cem magivrad! gnaxavdiT, ras izamdiT, ori kviris ganmavlobaSi adamianis saxe aRar damenaxa, vegde sardafSi gamoSterebuli, xmis gamcemi aravin myavda, im boTlebis garda.

_ gana eg gaZlevdaT safuZvels, rom Cemi beWedi wagegoT? _ axla boloc moismineT, aTi nawili Tqveni beWdisa as-as pistolad

TiTo. cametjer vyareT kamaTeli da sul wavage, rac ki mebada, cametma damRupa! es bedSavi cameti!.. ivlisis camets iyo, rom...

_ ubedurebaa swored, _ amoikvnesa d'artanianma da wamovarda. dRevandeli saSineleba mTlad aviwyebda wuxandel ambavs.

_ moTmineba iqonieT! _ uTxra aTosma. _ me Cemi gegma mqonda. Taviseburi kacia Cemi moqiSpe, am dilas davinaxe, grimos elaparakeboda da grimom miTxra, _ winadadeba momca, mepatiJeba, rom masTan gadavide msaxurado. avdeqi da mec Cemi grimo gavaTamaSe, Cemi munji grimo. isic aT nawilad gavyaviT.

_ kidev kargi, Tu cocxali gadagirCaT! _ SesZaxa d'artanianma da Tavisdauneburad sicili waskda.

_ diax, TviTon grimo gavaTamaSe, geyurebaT? aTad gavanawileT grimo, romelic erT gaxvretil Sav sud ar Rirs da grimos aTi nawiliT isev me movige Tqveni almasi. axlac ityviT, rom axireba saTnoeba ar ariso?

_ kidev kargi, rom egre gadavrCiT, _ uTxra daimedebulma d'artanianma iseTi xarxariT, rom muceli xeliT eWira.

_ raki vnaxe, rom kvlav gamiRima bedma, maSinve gavaTamaSe Tqveni beWedi...

_ vai! _ isev moeria SiSi d'artanians. _ movuge da movuge. movuge Tqveni cxenis akazmuloba, mere Tqveni

merani, mere Cemi cxeni Tavisi akazmulobiT, mere isev wavage. mokled rom vTqvaT, Cveni cxenebis mosarTavi gadavarCine, da amiT gavaTave.

ise amoioxra d'artanianma, TiTqos gulis ficari amovardnoda. _ bolos da bolos, SemrCa Cemi almasi Tu isic cxenebs miayoleT? _ xelSeuxeblad, Cemo megobaro! garda magisa, Cveni bucefalebis

unagirebic. _ ra TavSi vixliT unagirebs, Tuki cxenebi ar gveyoleba? _ erTi azri maqvs mag mosarTavis Sesaxeb. _ guls mixeTqavT, aTos! _ yuri damigdeT, karga xania aRar giTamaSiaT, ara, d'artanian? _ arc viTamaSeb, araviTari survili... _ nu daificebT, diax, imas vambobdi: didi xania ar giTamaSiaT da,

maSasadame, kargi xeli unda gqondeT. _ kargiT, mere? _ mere is, rom jer aq arian is ingliseli da misi Tanamgzavri. weRan

rom vTamaSobdiT, Sevatyve, Zalian daenana unagiris wageba. Tqven, rogorc getyobaT, metismetad gwyinT cxenis wageba, me rom Tqveni viyo, waveTamaSebodi. imisi Tqveneuli cxeni iyos da Tqveni _ mosarTavi.

Page 203: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

203

_ aba, ras indomebs cxenSi unagirs? _ maS, Cemic Tan miayoleT, TqvensaviT ki ar davinaneb! _ maS, orives gaimetebdiT?! _ hkiTxa yoymaniT d'artanianma. etyoboda,

masac gadaedo aTosis TviTdajereba. _ patiosnebas geficebiT. _ kargi... Tumca davkargeT cxenebi, magram me mainc Zalian minda, es

akazmuloba SevinarCunoT. _ maS, Tqvens almasze iTamaSeT. _ o, eg sxvaa, ara, ara, arasodes! _ aha, RmerTo! winadadebas mogcemdi, rom planSe gageTamaSebina, magram

eg ukve scada ingliselma, waago kidec da iqneba aRarc ki isurvos. _ netavi Tqven, Cemo aTos, _ uTxra d'artanianma, _ me mgoni, is

emjobineba, rom safrTxes moveridoT. _ ra gaewyoba, _ Tqva civad aTosma, _ gatenili aqvs inglisels

jibeebi pistolebiT. eh, RmerTo Zliero! erTxel eTamaSeT, marto erTxel, ra dagakldebaT?

_ rom wavago? _ moigebT! _ magram, rom wavago? _ rom waagoT, Tqveni cxenis akazmulobas miscemT. _ kargi, erTxel viTamaSeb, mxolod erTxel, _ daeTanxma d'artaniani. aTosi maSinve gaeqana ingliselis saZebnelad da igi TavlaSi ipova.

ucxoeli Suris TvaliT Sescqeroda d'artanianis cxenis akazmulobas. Zalian kargi SemTxveva eZleoda. moilaparakes, SeTanxmdnen: ori akazmuloba, meore mxriv _ erTi cxeni an asi pistoli, vinc ras irCevda. ucbad gamoTvala ingliselma: ori akazmuloba, sul naklebi rom vTqvaT, samasi pistoli mainc Rirda, da xeli xels dahkres.

kamaTlebis ayrisas xeli ukankalebda d'artanians, du-iaqe misces kamaTlebma, _ sami qula. ise gayviTlda, rom aTosic SeaSina da wamoiZaxa:

_ bedma gvimtyuna, amxanago!.. Sekazmul cxenebs waiyvanT, batonebo. aRtacebuli iyo ingliseli, aRarc ki Seiwuxa Tavi da ar Searxia

kamaTlebi, aiRo da dayara darwmunebulma, rom moigebda. arc ki daxeda. d'artanianmac saxe ibruna, cdilobda, aravisaTvis SeemCnevinebina, rom cud gunebaze dadga.

_ erTi amas uyureT! _ wamoiZaxa aTosma Tavisi mSvidi xmiT, _ ucnauri ram aris xandaxan kamaTeli, Cems sicocxleSi sul oTxjer minaxavs, rasac axla vxedav, _ es mexuTed: iagani, _ ori qula.

gadaxeda ingliselma da gancvifrebuli darCa. d'artanians siamovneba gamoexata saxeze.

_ diax, ganagrZo aTosma, _ dRes mexuTed vxedav am ucnaur iSviaTobas. erTxel baton de klevisTan vnaxe, meored CemTan, sofelSi, Cems cixe-darbazSi... rodesac cixe-darbazi mqonda. mesamed _ baton de trevilTan, da Zalianac gagvakvirva yvelani, meoTxed _ erT samikitnoSi, sadac me mxvda ori qula, _ asi luidori da erTi kargi vaxSami wamagebina.

_ maS, batono, Tqvens cxens inebebT? _ hkiTxa ingliselma. _ ueWvelad, _ miugo d'artanianma. _ samagieros ar meTamaSebiT? _ gexsomebaT, rasakvirvelia, rom Cvens SeTanxmebaSi samagiero

uaryofili iyo. _ marTalsa brZanebT, batono, Tqvens msaxurs Cavabareb cxens.

Page 204: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

204

_ erT wams, batono, _ mimarTa aTosma, _ Tu nebas miboZebT, erT sityvas vetyvi Cems megobars.

_ ramdenic gnebavdeT. aTosma iqiT gaiyvana Tavisi megobari. _ ha, ra ginda Cemgan, macduro? _ hkiTxa d'artanianma, _ ginda, rom

kidev veTamaSo? _ ara, minda, rom dafiqrdeT. _ raze davfiqrde? _ cxens gamovarTmevT... xom marTali var? _ raRa Tqma unda! _ SecdebiT! me as pistols gamovarTmevdi. xom iciT, rom Tqveni ori

akazmuloba iyo da misi cxeni an asi pistoli? amorCeva _ Tqveni survilisamebr.

_ diax, vici. _ me as pistols virCevdi. _ me ki cxens virCev. _ gimeorebT, cdebiT-meTqi, erTi miTxariT, rogor unda gamoviyenoT

orma kacma is erTi cxeni? ukan xom ver SemomisvamT? an ras vemgvanebiT? ara mgonia, ise damamciroT, rom me fexiT movyialebde da Tqven CemTan erTad cxeniT moparpaSebdeT, mere ra cxeniT?! iSviaTi raSiT. me rom viyo, erT wamsac ar davfiqrdebodi, gamovarTmevdi as pistols. fuli dagvWirdeba parizSi dasabruneblad da Cven ki ara gvaqvs.

_ Zalian momwons es cxeni. _ magaSic scdebiT, Cemo kargo: cxeni an gagiJdeba da kldeze

gadavardeba, an fexi wausxlteba, dakoWldeba, TavlaSi daabamT, im bagaSi dauyrian qers, sadac sneuls uyridnen. Tqveni cxeni, anu asi pistoli TiTqos wyalSi gadageyaroT. patronma unda asvas da aWamos Tavis cxens, aq ki, piriqiT: is asi pistoli asmevs da aWmevs Tavis patrons.

_ mere, rogorRa davbrundeT? _ Cveni biWebis cxenebiT, ra gaewyoba? vinc dagvinaxavs, yvela mixvdeba

Cveni garegnobis mixedviT, rom keTilSobili gvariSvilebi varT. _ Zalian Sesaxedavi ar viqnebiT, jaglagi cxenebiT rom dagvinaxaven!

da CvenTan erTad aramiss da porToss _ TavianTi raSebiT! _ aramiss da porToss? _ gaimeora aTosma da sicili waskda. _ ras iciniT? _hkiTxa d'artanianma, romelsac vera gaego ra am

guliani sicilisa. _ eg araferi, ganvagrZoT Cveni saubari. _ ise rom, Tqveni azriT?.. _ asi pistoli ufro gviWirs, Cemo d'artanian, asi pistoliT sul

lxiniT vicxovrebT am Tvis bolomde. didi gaWirveba gamoviareT da daviRaleT, dameTanxmebiT, kargi iqneba, rom mcire xans mainc davisvenoT.

_ me davisveno? oh, ara, aTos! rogorc ki mivalT parizSi, maSinve Sevudgebi im sawyali qalis Zebnas.

_ mere, Tqven ggoniaT, rom cxeni iseve sasargeblo iqneba TqvenTvis im qalis ZebnaSi, rogorc oqros fuli? asi pistoli gamoarTviT, megobaro, asi pistoli.

safuZveli undoda raime d'artanians, rom dahyoloda. samarTlianad eCvena es mosazreba, daTanxmda aTosis winadadebas da asi pistolis miReba irCia. iqve miuTvala es fuli ingliselma.

Page 205: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

205

amis Semdeg wasvlis garda aRaraferi agondebodaT Cvens megobrebs. zavi dades samikitnos patronTan da aTosis winandeli cxenis garda, eqvsi pistolic kidev sxva misces. d'artaniani da aTosi TavianTi msaxurebis cxenebze Sesxdnen. biWebi fexiT gaudgnen gzas. maTve mihqondaT cxenebis Zvirfasi akazmuloba.

Zalian cud cxenebze isxdnen Cveni megobrebi, magram mainc male gaaswres msaxurebs da krevkerSi mividnen. Soridanve dainaxes aramisi. fanjara gaeRo, sevdiT moculi zed dayrdnoboda da amtverebul horizonts gascqeroda.

_ oh, aramis, _ SesZaxes megobrebma, _ ra eSmaksa da qajs gascqeriT ase gaSterebuli?

_ aha, Tqvena xarT, d'artanian! aTos, Tqvenca? vfiqrobdi, Tu ra mswraflwarmavali yofila netareba wuTisoflisa da, masTan erTad, Cemi inglisuri cxenic, romelmac gahqrola da Tavis mier aSlil mtverSi miimala. Cemi cxeni cocxali gamosaxulebaa am wuTisoflis netarebaTa xanmokleobisa.

mTeli Cveni cxovreba sami sityviT SegviZlia gamovxatoT: erat, est,

fuit1. _ ra moxda? _ uTxra d'artanianma, radgan grZnobda, rom cudad iyo

saqme. _ saqme isaa, rom sulelurad movtyuvdi vaWrobaSi, samoc pistolad

davuTme cxeni, romelic, ager xedavT, rogor mihqroda. xuT lies gaivlis saaTSi.

d'artanians da aToss sicili waskdaT. _ nurc Zalian damemdurebiT, Cemo d'artanian, Zaliana gTxovT,

gaWirvebam kanonebisa ara icis ra. isic iqonieT mxedvelobaSi, rom dasjili yvelaze metad me var, radgan im gaiZvera dalalma erTi ormocdaaTi pistoli mainc waiRo Cemi. eh, Tqven ufro iciT gafrTxileba da momWirneoba, ai Tqveni msaxurebis cxenebiT modixarT da Tqveni sazeimo raSebi albaT biWebs mohyavT nel-nela, dauRlelad.

am baasSi rom iyvnen megobrebi, ramdenime wuTis Semdeg amienis gziT momavali furgoni gamoCnda. igi maT axlos gaCerda. furgonidan planSe da grimo gadmovidnen, Tavze orives unagiri edoT. gzaSi parizSi mimavali carieli furgoni SexvedrodaT da Cveni megobrebis ori msaxuri mefurgones morigeboda parizSi Caeyvana isini, samagierod, maT mefurgonesaTvis gzaSi unda gadaekvrevinebinaT.

_ ra moxda? ra dagemarTaT? _ Sehyvira aramisma planSesa da grimos danaxvaze, _ unagirebis meti aRaraferi SegrCaT?

_ axla xom mixvdiT, _ miugo aTosma. _ megobrebo, Tqvenc swored ise moqceulxarT, rogorc me! alRoTi

vigrZeni, rom saWiro iyo akazmulobis gadarCena. Sen ei, bazen! gamoitane Cemi axali unagiri Tavisi morTulobiT da am batonebisas SeuerTe.

_ Tqvens mRvdlebs raRa uyaviT? _ hkiTxa d'artanianma. _ meore dRes sadilad moviwvie, Cemo d'artanian, sxvaTa Soris,

sagangebo Rvino aris aq, karga lamazad gadavakvrevine. mRvdelma mibrZana: ar gagiwyres RmerTi, muSketeris razmidan ar gamoxvideo! da iezuitma mTxova, damexmare, iqneb muSketerad mimiRono.

_ udisertaciod! _ Sehyvira d'artanianma, _ udisertaciod! me moviTxov disertaciebis srul mospobas.

Page 206: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

206

_ mas aqeT siamovnebiT vcxovrob, _ Tqva aramisma. _ poemis wera daviwye, sakmaod Znelia, magram Sromis Rirseba misi siZneliT ganisazRvreba. Sinaarsi metad warmtacia, pirvel simReras wagikiTxavT, sul erT wuTs moandomebT mis mosmenas.

_ patara rCevas mogcemT, Cemo aramis, _ uTxra d'artanianma, romelsac iseve ejavreboda leqsebi, rogorc laTinuri, _ siZnelis Rirsebas, modiT, simoklis Rirsebac miumateT da darwmunebuli iqnebiT, rom ori RirsebiT aris Semkuli Tqveni poema.

_ ai, naxavT, Cemo megobrebo, rogor mogewonebaT. patiosani grZnobebis aRmZvrelia. maS, ase? parizisaken miveCqarebiT? vaSa, me mzada var! maS, Cvens megobars porTossa vnaxavT? miT ukeTesi! ver warmoidgenT, rogor maklda is kTili goliaTi. aba, is ki ar gaimetebda Tavis cxens, mTeli samefoc rom miecaT! netavi ki maCvena, rogor gamoiWimeba raSze da im mSvenier unagirze.

erTi saaTiT SeCerdnen cxenebis dasasveneblad, danaxarji aramisma gadaixada, bazeni furgonSi Casva mis amxanagebTan erTad da axla porTosisaken gaudgnen gzas.

porTosi fexze dauxvdaT. iseTi fermkrTali aRar iyo, rogorc d'artanianma datova. Tumca martodmarto ujda sufras, magram mainc oTxi kacis saWmel-sasmeli elaga win. saucxood Semwvari xorci hqonda sadilad, Zvirfasi Rvino da sagangebo xili.

_ah, Tqvena brZandebiT? _ wamovarda porTosi, _ ra karg dros moxvediT, batonebo! es aris wvens Sevudeqi da Tqvenc CemTan miirTmevT sadils.

_ oho, _ wamoiZaxa d'artanianma, _ am boTlebs Tavis qamandiT ver daiWerda Tqveni muSketoni, ager kidev kargi Semwvari suki!..

_ batonebo, avadmyofobis Semdeg minda movikeTo; ver warmoidgenT, rogor asustebs adamians naRrZobi fexi. gqoniaT rame naRrZobi, aTos?

_ arasodes, magram kargad maxsovs, ferus quCaze rom Setakeba mogvixda, xmliT viyavi daWrili, Wriloba momirCa TxuTmeti Tu Tvrameti dRis Semdeg, magram rom avdeqi, ise viyavi, TiTqos fexi mqonoda naRrZobi.

_ erTi miTxariT, Cemo porTos, es sadili marto TqvenTvis iyo SekveTili? _ hkiTxa aramisma.

_ ara, _ miugo porTosma, _ stumrebs velodi, mezobeli soflebis mebatoneebs, magram macnobes, rom ver movlen da, mgonia, arasa vkargav, rom maT magivrad Tqvena gxedavT. ha, muSketon! aba, skamebi am batonebs da ubrZaneT, rom amdenive moumaton Cvens boTlebs.

_ iciT, ras mivirTmevT ase gemrielad, ymawvilebo? _ hkiTxa aTosma erTi aTi wuTis Semdeg.

_ magas ra codna unda? _ miugo d'artanianma, _ me xbos xorci midgas win.

_ me batknis xorciT vtkbebi, _ Tqva porTosma. _ me ki frinvelis TeTr xorcs mivirTmev, _ Tqva aramisma. _ yvelani cdebiT, batonebo, _ upasuxa darbaislurad aTosma, _ cxenis

xorcs SeveqceviT. _ kargiT erTi! _ d'artanians xumroba egona. _ cxenis xorcs? _ wamoiZaxa aramisma da daiRrija. marto porTosi iyo gaCumebuli.

Page 207: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

207

_ diax, cxenis xorcs vWamT. xom marTals vambob, porTos, xom cxenis xorcs SeveqceviT? da, masTan erTad, iqneba cxenis akazmulobasac?

_ ara, batonebo, akazmuloba gadavarCine, _ upasuxa porTosma. _ ase, ase! _ wamoiZaxa aramisma, _ erTmaneTs tols ar vudebT

araferSi! rom gaigos vinmem Cveni ambavi, ifiqrebs, piroba hqondaT dadebulio.

_ maS, ra meqna? _ daiwyo porTosma, _ Cemi cxenis danaxvaze uxerxulobas grZnobdnen aq mosuli stumrebi da ar mindoda maTi damcireba!

_ cxadia, jerac wylebze iqneba Tqveni didebuli qalbatoni, hercogis meuRle, ara? _ gadahkra d'artanianma.

_ diax, iq brZandeba, _ upasuxa mSvidad porTosma. _ maS ra meqna, batonebo? ise moewona Cemi cxeni erT-erTi provinciis

gubernators, swored mas movelodi dRes sadilad. ise Camacivda, unda damiTmoo, rom uari veRar gavubede da davuTme.

_ dauTmeT? _ Sehyvira d'artanianma. _ aha, RmerTo! diax, davuTme, swored zedgamoWrilia es sityva, _

ganagrZo porTosma, _ radgan cxeni as ormocdaaTi pistoli mainc Rirda, im Zunwma ki oTxmocis meti ver gaimeta.

_ uunagirod? _ hkiTxa aramisma. _ diax uunagirod! _ xom xedavT, batonebo, porToss axlac yvelaze xelsayrelad

mougvarebia Tavisi cxenis saqme, _ Tqva aTosma. ymawvilebma xarxari da vaSas Zaxili daiwyes. porTosi verafers

xvdeboda, magram maSinve auxsnes mizezi am mxiarulebisa da isic, Cveulebisamebr, maTTan erTad gulianad araxraxda.

_ ise rom, cota ram yvelas gviCxrialebs jibeSi? _ ikiTxa d'artanianma.

_ Cem garda, _ gauswora aTosma, _ aramisTan yofnisas ise momewona misi espanuri Rvino, rom erTi samociode boTli Cavalagebine msaxurebis furgonSi. es gaxlavT Cemi ufulobis mizezi.

_ me uares mdgomareobaSi var, _ wamoiZaxa aramisma, _ warmoidgineT, rac ki momepoveboda, ukanaskneli ubeduri suc ki, mondidies eklesias da amienis monasters Sevwire, garda amisa, mravali wirva SevukveTe Tqveni dRegrZelobisa da gamarjvebisaTvis. swiraven berebi, RmerTs Segvavedreben da, eWvi ara maqvs, Tavis wyalobas ar mogvaklebs yovlad-Zlieri.

_ me uares dReSi viyavi, _ daiwyo porTosma, _ iqneba ggoniaT, rom araferi damaxarjvina Cemma naRrZobma fexma? amas muSketonis Wriloba daumateT da misTvis mowveuli dastaqari, romelic, iZulebuli viyavi, dReSi orjer amomeyvana. mere, iciT, ra miyo im dastaqarma? erTiorad gadamaxdevina Tavisi gasamrjelo, radgan muSketoni, is gamoCerCetebuli muSketoni, iseT adgils iyo Turme tyviiT daWrili, rom meafTiaqis mets Tavis dReSi aravis daanaxvebs patiosani kaci. es rom gavige, mkacri brZaneba miveci, sxva dros moeridos aseT adgilas daWras.

_ ase unda, ase! _ Tqva aTosma da RimiliT d'artanians da aramiss gadaxeda. _ vxedav, rom swored didebulad moqcevixarT sawyal biWs, lmobierad da patiosnad.

_ mokled movWri, batonebo, Cemi danaxarjis gadaxdis Semdeg, sul ocdaaTiode ekiuRa damrCeba.

Page 208: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

208

_ me _ aTiode pistoli, _ wamoiZaxa aramisma. _ Zalian kargi, _ Tqva aTosma, _ rogorc irkveva, Cven vyofilvarT

Cveni sazogadoebis krezebi. Tqven ramdeni dagrCaT, d'artanian, Tqveni asi pistolidan?

_ Cemi asi pistolidan? naxevari rom Tqven mogeciT? _ Tqvena ggoniaT? _ aha, RmerTo!.. _ ah, marTalia, marTali! axla momagonda. _ eqvsi pistoli samikitnoSi gadavixade. _ namdvili mxeci iyo is sazizRari. is eqvsi pistoli raRad mieciT? _ Tqven ar miTxariT, eqvsi pistolic daumateo? _ eh! metismetad guluxvi var. bolos ra grCebaT? _ ocdaxuTi pistoli, _ upasuxa d'artanianma. _ me ki, _ daiwyo aTosma da nel-nela amoalaga jibidan Savi fuli, _

me ki... _ Tqven araferi! _ diax, ai, ise cota, rom ara Rirs, Cvens Tanxas mivumatoT. _ modiT, axla davTvaloT, sul ramdeni gvqonia. porTos, Tqveni

salaro? _ ocdaaTi ekiu. _ aramis? _ aTi pistoli. _ Tqveni, d'artanian? _ ocdaxuTi. _ erTad ramdeni gamova? _ oTxas samocdaTxuTmeti livri! _ miugo d'artanianma, romelic ise

swrafad angariSobda, rogorc arqimede. _ parizSi misvlisas erTi oTxasi kidev gveqneba, _ Tqva porTosma, _

garda amisa, cxenebis akazmulobebi. _ axla msaxurebisaTvis cxenebi ar gvinda? _ ikiTxa aramisma. _ oTxi cxeni gvyavs Cveni msaxurebisaTvis, oTxi orad gadavaqcioT,

oRond CvenTvis, oTxasi livriT erTs viSoviT, eg sami, Cveni jibeebis anafxeki d'artanians mivceT, radgan Zalian kargi xeli aqvs. wavides, iTamaSos da fuli mogvitanos.

_ miirTviT, batonebo, raze acivebT? _ moagona porTosma. momavlis Sesaxeb guli daimSvides megobrebma da pativi sces sufras.

narCenebi muSketons, bazens, planSes da grimos ergoT. parizSi Casvlisas d'artanians saxlSi baton de trevilis werili

daxvda. muSketerTa kapitani atyobinebda, rom Tanaxmad misi Suamdgomlobisa, mefe aniWebda d'artanians Tavis wyalobas da nebas aZlevda, muSketrebis razmSi gadasuliyo.

amis meti ara enatreboda ra amqveynad d'artanians, cxadia, garda qalbatoni bonasies gaTavisuflebisa. sixaruliT aRtacebuli gaskoneli gaiqca Tavisi megobrebisken, romlebsac naxevari saaTis win gamoeTxova. metad daRvremilebi daxvdnen muSketerebi, bWobisaTvis aTosTan Sekrebiliyvnen, rac yovelTvis imis momaswavebeli iyo, rom gaWirvebul mdgomareobaSi imyofebodnen.

es aris maTTvis Seetyobinebina baton de trevils misi yovladudidebulesobis gadaudebeli ganzraxva pirvel maiss inglisTan

Page 209: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

209

omis dawyebis Sesaxeb da muSketerebs droze unda moemzadebinaT TavianTi aRWurviloba.

gaSterebulni Sehyurebdnen erTmaneTs Cveni filosofosebi. batonma de trevilma xumroba ar icoda, roca disciplinaze midgeboda saqme.

_ neta ramdeni dagvijdeba es aRWurviloba? _ ikiTxa d'artanianma. _ eh, cudadaa saqme! swored spartelebis sizustiT viangariSe da

gamovida, rom aTas xuTasi livri dasWirdeba TiToeul Cvengans, _ Tqva aramisma.

_ oTxjer TxuTmeti iqneba samoci, ese igi, eqvsi aTasi livri gvinda, _ daumata aTosma.

_ me ki mgonia, _ daiwyo d'artanianma, _ aTasi livri rom gvqondes kacze... marTalia, spartelebiviT ar vangariSob, magram veqiliviT rom gamoviTvalo...

sityva `veqilma~ porTosi gamoaRviZa. _ oho, ra azri momivida... _ kidev kargi, azri mainca gaqvT, _ Tqva civad aTosma. _ me azri ki

ara, azris nasaxic ar gamaCnia. magram rac Seexeba d'artanians, batonebo, imdenad bednieria muSketerebSi CaricxviT, rom lamis gagiJdes kaci. aTasi livri kmarao! gicxadebT, rom piradad me marto ori aTasi livri damWirdeba.

_ oTxjer ori iqneba rva, _ daaskvna aramisma. _ maSasadame, rva aTasi livri unda gvqondes Rirseuli aRWurvilobis

SesaZenad, Tumca nawili am aRWurvilobisa, _ cxenebis akazmuloba, _ ukve gvaqvs.

_ garda magisa, _ daiwyo aTosma da cota xans SeCerda, Tvali gaayola d'artanians, romelic de trevilTan madlobis gadasaxdelad midioda, da rodesac gaskonelma karebi moixura, kvlav ganagrZo, _ Cvena gvaqvs agreTve is mSvenieri almasi, romelic Cveni megobris TiTze brwyinavs. ucxoni xom ara varT? imdenad kargi amxanagia d'artaniani, rom gaWir-vebaSi ar datovebs Tavis Zmebs, rodesac mas TviTon mefis jildo umSvenebs TiTs.

XXIX

aRWurvilobis Zebna

aRWurvilobis Zebnam amxanagebSi yvelaze metad d'artaniani Caafiqra,

Tumca, rogorc razmels, mas am saqmisaTvis gacilebiT ufro naklebi daexarjeboda, vidre maRali warmoSobis muSketerebs, magram, rogorc mkiTxveli SeamCnevda, Cveni gaskoneli Zunwi iyo. garda amisa, pativisa da didebis iseTive moyvare, rogorc porTosi. amas is mdgomareobac emateboda, rom d'artanianma didi Ziebisa da gamokiTxvis miuxedavad, danamdvilebiT veraferi gaigo qalbaton bonasies Sesaxeb. batonma de trevilma Turme moaxsena dedofals misi moaxlis motacebis ambavi. dedo-falmac ar icoda, sad iyo misi erTguli moaxle, da Sehpirda, moaZebninebda, magram metad zogadi iyo es dapireba da arafriT amSvidebda d'artanians.

aTosi fexs ar icvlida saxlidan. gadawyvetili hqonda, TiTic ar gaenZria aRWurvilobis SesaZenad.

Page 210: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

210

_ TxuTmeti dRe kidev gvaqvs, _ eubneboda Tavis megobrebs, _ icodeT, Tu am ori kviris ganmavlobaSi veraferi movaxerxe, an ufro ukeT rom vTqva, Tu araferi gamovida, rogorc namdvili kaTolike, SublSi ar vixli Cemi dambaCis tyvias. gaval, kardinalis erT oTx razmels vipovi an erTiorad met inglisels, Cxubs avutex da imdens vibrZoleb, manam mec ar momklavs vinme. samagierod, ityvian: mefisTvis mokvda sacodavio; amrigad, me Cems samsaxurs avasruleb da aRWurviloba ar damWirdeba.

porToss zurgze daedo xelebi, bolTasa scemda oTaxSi, Tavs iqnevda da iZaxda: _ me Cems gegmas mivyvebio.

dafiqrebuli aramisi TmaaSlili dadioda da aras ambobda. am wvrilmani niSnebiTac kargad dainaxavs mkiTxveli, ra mWmunvareba

gamefebuliyo megobrebis wreSi. Tavis mxriv, msaxurebic monawileobas iRebdnen batonebis mwuxarebaSi.

muSketoni puris qerqis marags agrovebda; bazeni, rogorc RvTiskaci, eklesiidan aRar gamodioda; planSe buzebs Tvlida, xolo grimo, romelsac sazogado gaWirvebamac ki ver daarRvevina misi batonis mier nabrZanebi dumili, ise oxravda, rom qvas guls moulbobda.

sami megobari, _ aTosis gamoklebiT, romelmac daifica, rom xels ar gaanZrevda aRWurvilobis SesaZenad, _ dilaadrianad gadioda saxlidan da Zalian gvian brundeboda dasaZineblad. dadiodnen quCebSi, qvebs dascqerodnen, qisa xom ar datoves aq Cvenze win gamvlelebmao. iseTi dakvirvebiT sinjavdnen gzas, rom ityodiT, viRacis kvals misdeven es ymawvilebio. rodesac erTmaneTs Sexvdebodnen, imedmixdil saxeze yvelas erTi kiTxva ewera: _ iSove rame?

oTaxSi pirvelad porToss mouvida raRac azri da mere daJinebiT mihyva da mihyva im azrs, amitom miznis misaRwevad moqmedeba pirvelad man daiwyo. porTosi Rirseuli kaci iyo, rasac Caifiqrebda, Seasrulebda kidec.

erT dRes d'artanianma dainaxa, rom eklesiisaken midioda misi megobari da TviTonac uneblieT ukan mihyva. porTosi eklesiis karebTan mivida, ulvaSi Seiswora, espanurad dayenebul wverze xeli Camoisva, rac imas moaswavebda, rom sabrZolvelad emzadeboda. d'artaniani cdilobda, frTxilad mihyoloda, rom porToss ar daenaxa. marTlac, am mxriv, Cveni gmiri guldamSvidebuli Sevida eklesiaSi, d'artanianic ukan mihyva. porTosi erT svetTan dadga, d'artanianic mis SeumCnevlad meoresTan miimala.

mRvdeli qadagebas kiTxulobda da amitom eklesiaSi teva ar iyo. am garemoebiT isargebla porTosma, farulad Tvali gadahkra qalebs. muSketonis wyalobiT, igi mSvenivrad iyo gamowyobili da azradac aravis mouvidoda, ra gaWirvebaSi Cavardniliyo, Tumca gaxexoda maudis qudi da gaxuneboda misi damamSvenebeli bumbuli, gafermkrTaleboda naqargi, magram eklesiis sust sinaTleSi qreboda es wvrilmani nakli da porTosi iseve momxiblavad gamoiyureboda, rogorc yovelTvis.

d'artanianma SeamCnia, rom erT skamze, romelic iqve axlos idga, porTosis svetTan, ukve xanSi Sesuli lamazi qali ijda, gamxdari, magram amayi da mediduri. Tavze Savi qudi exura. porTosi malulad gaaparebda xolme im qalisaken mzeras, romelic mere pepelasaviT Semoevleboda mTels eklesias.

Tavis mxriv, is qalbatonic drodadro wiTldeboda, elvis siswrafiT gadaxedavda daudegar porToss, romlis Tvalebi sadRac Sors, eklesiis

Page 211: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

211

siRrmeSi ikargebodnen. cxadad Canda, porTosi maxes ugebda Savqudian qalbatons, radgan es ukanaskneli ise ikvnetda tuCebs, rom sisxli sdioda da sasowarkveTili acecebda Tvalebs. porTosma es rom naxa, erTxel kidev gaiswora ulvaSi, espanur wverze xeli Camoisva da raRac aniSna meore mSvenier qalbatons, romelic muxlmoyrili idga mgalobelTa gundTan. am qalbatons, mSvenierebasTan erTad, cxadad emCneoda didebulebac, mas zurgs ukan edga patara zangi, romelsac misTvis baliSi mierTmia muxlis mosayrelad. iqve iyo moaxle patara gerbiani abgiT, raTa qalbatons wirvis damTavrebis Semdeg Sig Caedo Tavisi locvani.

Savqudiani qalbatoni mxedvelobidan ar uSvebda porTosis Tvalebis yovel moZraobas. xedavda, rogor ar acilebda muSketeri Tvals xaverdis baliSze daCoqil qalbatons.

am xnis ganmavlobaSi porTosi kvlav agrZelebda TamaSs. SeuCerebliv axamxamebda Tvalebs, malulad tuCebze TiTebs idebda da guliswarmtacad iRimeboda, rac laxvariviT xvdeboda Saqudian qalbatons.

veRar gauZlo am wamebas sawyalma, guls xeli ikra da, _ RmerTo, Semindeo, _ ise magrad amoioxra, rom yvelam misken miixeda, TviT wiTel baliSze muxlmoyrilma didebulma qalbatonmac. porTosma Zalian kargad icoda, rac moxda, magram viTomc araferio, arc ki Serxeula.

baliSze moxlmoyrilma qalma Tavisi simSvenieriT didi STabeWdileba moaxdina Savqudian qalbatonze, romelic masSi naTlad xedavda metad saSiS metoqes. man didi STabeWdileba moaxdina porToszedac, romelic darwmunda, rom is gacilebiT lamazi iyo, vidre Savqudiani qalbatoni. igi Zalian moewona agreTve d'artanians, man maSinve icno mengSi, kaleSi da luvrSi nanaxi qali, romelsac misma ucnobma mterma `miledi~ uwoda.

d'artaniani Tvals ar aSorebda wiTel baliSze daCoqil qalbatons, magram porTosis oinebsac xedavda da kargadac erToboda. Savqudiani qalbatoni, misi azriT, veqilis meuRle unda yofiliyo, daTvis quCidan. es miT ufro hgavda marTals, rom eklesia arc Zalian Sors iyo am quCidan.

gaskonelma alRoTi igrZno, rom porTosi cdilobda, javri amoeyara SantilSi amao lodinisaTvis, rodesac veqilis meuRlem siZunwe gamoiCina da fuli ar gaugzavna.

wirva damTavrda. veqilis meuRle nakurTxi wylisken wavida. porTosma win gauswro da erTi TiTis magivrad mTeli xeli Cayo Sig. veqilis meuRles gaeRima, egona, rom misTvis wuxdeboda porTosi, magram maSinve gulsaklavad motyuvda. sami nabiji acilebda mas porTosisgan, rodesac muSketerma Tavi miabruna da daSterebiT daacqerda wiTelbaliSebian qalbatons, isic wamomdgariyo da nakurTxi wylisken midioda Tavisi moaxliT da zangiT.

rodesac mSvenieri qalbatoni porToss miuaxlovda, Cvenma gmirma sveli xeli amoiRo wminda badiidan. RvTismosavma turfam Tavisi mSvenieri xeli Seaxo porTosis tlanq xels, pirjvari gadaiwera da eklesiidan siciliT gavida.

es ki metismeti iyo veqilis colisTvis. eWvi aRar epareboda, rom isini erTmaneTs hyvarobdnen, didebuli qalbatoni rom yofiliyo, iqve wauvidoda guli, magram radgan erTi ubralo veqilis coli iyo, is ikmara, rom odnav Sekavebuli gaafTrebiT mimarTa Tavis Seuracxmyofels:

Page 212: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

212

_ ase, batono porTos? maS, ver momawvdiT mag nakurTx wyals? am xmaze porTosi ise Sexta, rogorc Rrma Zilis Semdeg gaRviZebuli

adamiani. _ qal... qalbatono! _ Sehyvira gancvifrebulma, _ nuTu Tqvena

brZandebiT? rogor brZandeba Tqveni meuRle, Cemgan pativcemuli batoni koknari? isev iseTi Zunwia, rogoric iyo? ara, sad mqonda es Tvalebi, rom ori saaTia wirvaze var da Tqven ver daginaxeT?

_ Tqvens axlos vijeqi, batono, _ upasuxa veqilis meuRlem, _ magram ver SemamCnieT, radgan aRarvis xedavda Tqveni Tvalebi, garda im mSvenieri qalisa, romelsac es aris axla nakurTxi wyali miawodeT.

darcxvenili saxe miiRo porTosma. _ ah, nuTu SeamCnieT? _ brma unda vyofiliyavi, rom ar SememCnia. _ diax, _ uTxra porTosma daudevrad, _ eg qali Cemi megobaria,

hercogis coli. metismetad gviZneldeba erTmaneTis naxva, radgan Zalian eWviani qmari hyavs. guSin macnoba, xval wirvaze viqnebi am miyruebuli ubnis patara eklesiaSi da iq gnaxavTo.

_ batono porTos, _ mimarTa veqilis colma, _ iqneba keTili ineboT da erTi xuTi wuTiT erTad gaviseirnoT, siamovnebiT movismen Tqvens ambavs.

_ Tqveni ar mikvirs, qalbatono?! _ gaikvirva porTosma da Tvalebi eSmakurad daapaWuna, rogorc moTamaSem, romelic gulianad dascinis Tavis mier waxalisebul mopirdapires.

swored am dros Cauara d'artanianma, igi ukan misdevda miledis. gaskonelma gadaxeda porToss da dainaxa misi megobris gaxarebuli saxe.

_ oho, oho! _ Cailaparaka TavisTvis d'artanianma, _ porTosi ki nadmvilad moaswrebs kargad aRWurvas.

xelixelgayrilni midiodnen porTosi da veqilis coli. ise emorCileboda muSketeri qalis xels, rogorc navi Tavis saWes. ase miiyvana igi qalma sen-magluaris monastris baRTan, sadac iSviaTad gaivlida adamiani, Tumca SesasvlelSi da gasasvlelSi ubralo satrialebeli jvarjoxi idga. dRisiT am baRSi bavSvebi TamaSobdnen an maTxovrebi ikribebodnen puris saWmelad.

_ ah, batono porTos, _ uTxra veqilis colma, rodesac darwmunda, rom adgilobriv mcxovrebTa garda mas iq ucxo veravin dainaxavda da verc mis naTqvams gaigonebda, _ ah, batono porTos! maS, rogorc Cans, uZleveli yofilxarT?

_ me, qalbatono? _ iucxova porTosma, _ ram migiyvanaT maggvar daskvnamde?

_ Tqvenma weRandelma Tvalebis cecebam, nakurTxi wylis mowodebam. me mgonia, rom princesa unda yofiliyo is qalbatoni, romelsac Tan patara zangi da moaxle axlda.

_ saidan sadao? RmerTo Cemo! cdebiT, qalbatono, _ miugo porTosma, _ hercogis coli gaxlavT.

_ karebTan rom Sikriki eloda? an kidev is sagangebo etli mSvenivrad morTuli meetliT?

arc Sikriki daenaxa porToss, arc etli, qalbaton koknars ki yvelaferi SeemCnia eWviT aRgznebuli qalis TvaliT.

Zalian inana porTosma, rom imTaviTve brwyinvale didebulad ar gamoacxada wiTelbaliSiani qalbatoni.

Page 213: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

213

_ ah, swored lamazi qalebis salocavi gamxdarxarT, batono porTos! _ amoioxra Savqudianma.

_ ras izamT? _ upasuxa porTosma. _ iseTi agebulebisa gavuCenivar bunebas, rom ar maklia lamazi qalebis wyaloba.

_ RmerTo, RmerTo, rogori daundoblebi xarT kacebi! _ Sehyvira qalbatonma koknarma da Tvalebi zecas aRapyro.

_ me mgoni, rom arc ise, rogorc qalebi, _ miugo porTosma, _ radgan, bolos da bolos, qalbatono, iZulebuli var mogaxsenoT, rom me msxverpli var Tqveni. sasikvdilod daWrili imdenad cudad viyavi, rom eqimebma xeli aiRes Cemze da Tavi mimanebes. ra meqna, fuli ar mqonda. mec, didebulma gvariSvilma, Tqven mogmarTeT, mivende Tqvens megobrobas. jer kinaRam Wrilobam gadamiyola da mere SimSili mklavda erT sazizRar samikitnoSi, sadRac SantilSi. Tqven mogmarTeT, erTxel ki ara, ramdenjerme, da Tqven pasuxic ar aRirseT Cems damwvar guls.

_ ra vqna, batono porTos, _ butbutebda veqilis meuRle, romelic grZnobda, rom Tavisi drois udidebulesi qalbatonebis saqcielTan SedarebiT, veras ipovida Tavis gasamarTlebels.

_ me ki... me Tqven SemogwireT, qalbatono... _ vici, batono. _ grafis coli... _ makmareT, batono porTos! _ hercogis coli... _ SemibraleT, batono porTos! _ marTali brZandebiT, qalbatono, aRar ganvagrZob. _ Cemi qmari... SiSiT xma veRar amogviRia... me fuls aravis vasesxebo! _ moiTmineT, qalbatono, _ SeaCera porTosma, _ aba, gaixseneT Tqveni

pirveli werili, romelic mtkiced maqvs CabeWdili mexsierebaSi. veqilis colma mwared amoikvnesa. _ ra meqna, batono? _ Tavi imarTla qalma, _ did fuls TxoulobdiT

sesxad. _ qalbatono koknar, me Tqven garguneT upiratesoba, Torem hercogis

colisaTvis rom mimewera erTi-ori sityva (mis gvars ar mogaxsenebT, radgan me arasodes ar Semilaxavs patiosani qalis saxeli), merwmuneT, erTi-ori sityva rom mimewera, dauyovnebliv miviRebdi aTas xuTass.

cremlebi moeria qalbaton koknars. _ batono porTos, _ mimarTa cremlmoreulma qalma, _ geficebiT, rom

sakmarisad da Zalianac damsajeT. Tu momavalSi kidev gagiWirdeT, maSinve mommarTeT.

_ sircxvili ar aris? eg rogora brZaneT, qalbatono? _ daiZaxa aRSfoTebiT porTosma, _ nuRaras vityviT fulze. igi adamianebis damamcirebelia.

_ maS ase? aRar giyvarvarT? _ warmoTqva neli xmiT gulmoklulma qalbatonma koknarma.

amas didebuli dumiliT Sexvda porTosi. _ es aris Tqveni pasuxi? mesmis, ris Tqmac gindaT! _ warmoidgineT, qalbatono, ra Seuracxyofa momayeneT Tqveni dumiliT.

jerac aqa maqvs, gulis siRrmeSi, _ uTxra porTosma, xeli daido gulze da Ronivrad daaWira.

_ mag Seuracxyofasac gamovasworeb, Cemo sayvarelo porTos!

Page 214: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

214

_ an arada, gana rasa gTxovdiT SeuZlebels? _ ganagrZo porTosma gulubryvilo mxrebis aCeCviT, _ patara sesxs, sxvas xom arafers? vfiqrob, micnobT, qalbatono, iciT, rom moklebuli ara var gonierebas, vici, rom mdidari ara brZandebiT da Tqveni qmaric iZulebuli aris, wurbelasaviT moekidos sawyal momCivanT, rom cota ram mainc gamoswovos. oh, Tqven rom grafis, hercogis an markizis meuRle yofi-liyaviT, maSin sul sxvaa da SeuZlebeli iqneboda TqvenTvis aseTi saqcielis patieba.

ewyina veqilis cols. _ gTxovT icodeT, batono porTos, rom Cemi fulis ujra, Tumca erTi

ubralo veqilis ujraa, magram, iqneba ufro ukeT iyos gatenili, vidre Tqveni pranWia, gaRatakebuli qalbatonebisa.

_ maS, ormagi Seuracxyofa momayeneT, qalbatono, _ ganagrZo porTosma da moiSora qalis xeli, _ Tu marTla mdidari xarT, araviTari sabuTi ara gaqvT, rom Tavi gaimarTloT.

_ mdidari var-meTqi, vTqvi, _ miugo veqilis colma, radgan grZnobda, rom metad Sors Cahyva Tavis sayvarels, _ magram sityvasityviT ki ar unda gaigoT naTqvami; mdidari ara var, magram mainc sakmao SeZleba maqvs.

_ qalbatono, gTxovT, Tavi davaneboT am saganze saubars, _ uTxra porTosma, _ Tqven waxvediT Cemgan, Cven Soris yovelgvari megobroba gaqra.

_ ra umaduri xarT! _ samduravsac micxadebT? _ Tqva porTosma. _ wadiT hercogis mSvenier colTan! me Tqven gzas ar giWerT! _ ra gaewyoba. ara mgonia, Zalian ulamazo iyos! _ erTi miTxariT, batono porTos, miTxariT, ukanasknelad gawuxebT am

kiTxviT: kidev Tu giyvarvarT? _ eeh, qalbatono! _ daiwyo porTosma daRonebuli, gulgawyalebuli

xmiT, _ saomrad mivdivarT am dReebSi da guli miTxrobs, rom iq momklaven...

_ oh, nuRar gamagonebT mag saSinel sityvebs! _ Sehyvira veqilis colma da qviTini daiwyo.

_ raRac winaswari grZnoba, sul amas CamZaxis, _ gaimeora porTosma da kidev ufro moiwyina.

_ modiT pirdapir miTxariT, rom axali siyvaruli moedo mag guls. _ ara, qalbatono, ara, gulwrfelad geubnebiT. axali aRaraferi

axalisebs am guls, da Tu marTali gnebavT, am gulis siRrmeSi darCenili grZnoba isev Tqvenken mizidavs. magram, rogorc iciT, am ori kviris Semdeg daiwyeba Cveni sabediswero brZola. Zalian moucleli var amxanad, jer Cemi aRWurvilobis momzadeba wamarTmevs bevr dros. Tanac unda bretans wavide da iqidan saWurvlis SesaZeni fuli wamoviRo.

porTosma qalbatons gadaxeda da SeamCnia siyvarulisa da siZunwis ukanaskneli brZola.

_ da raki im qalbatonsac, weRan rom naxeT eklesiaSi, hercogis meuRlesac, iqve aqvs mamuli, Cem gverdiT, erTad vapirebT gamgzavrebas. TviTonve mogexsenebaT, ise grZeli da mosawyeni ar aris mgzavroba, rodesac orni midian erTad.

_ maS, parizSi megobari aravina gyavT, baton porTos? _ hkiTxa qalbatonma koknarma.

Page 215: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

215

_ megona, myavda, _ upasuxa daRonebuli saxiT porTosma, _ magram davrwmundi, rom vtyuvdebodi.

_ gyavT, batono, gyavT megobrebi! _ wamoiZaxa veqilis colma iseTi aRtacebiT, rom TviTonve ukvirda aseTi aRelveba. _ xval CvenTan mobrZandiT, Tqven Svili xarT deidaCemis, dedaCemis diswuli. maSasadame, pikardiidan modixarT, nuaionidan, ramdenime sadavo saqme gaqvT parizSi da veqili ki ara gyavT. xom kargad dagaxsomdebaT yovelive es?

_ Zalian kargad, qalbatono. _ sadilad mobrZandiT. _ Zalian kargi. _ magrad daudeqiT Cems qmars, metad cbieria, miuxedavad imisa, rom

samocdaTeqvsmeti wlis kacia. _ samocdaTeqvsmeti wlisa? erTi SexedeT! _ gaicina porTosma. _ didi xnisaao, unda geTqvaT gana, batono porTos? im xnisa aris

sawyali kaci, rom SeiZleba dRes-xval qvrivad damtovos, _ moTqvamda qalbatoni da Tan didmniSvnelovnad gadaxedavda Tavis sayvarels, _ kidev kargi, rom, Cemda sabednierod, qorwinebis pirobis ZaliT, ojaxis qonebis memkvidre is aris, vinc cocxali rCeba.

_ mTeli qonebis memkvidred? _ hkiTxa porTosma. _ diax, batono. _ rogorca vxedav, Zalian SorsmWvreteli brZandebiT, Cemo keTilo

qalbatono koknar, _ uTxra porTosma da siyvaruliT mouWira xeli Tavis sayvarels.

_ maS, SevrigdiT, Cemo sayvarelo batono porTos? _ uTxra qalbatonma grexviT.

_ manam cocxalni varT, _ imave kiloTi upasuxa porTosma. _ maS, naxvamdis, Cemo moRalatev! _ naxvamdis, Cemo gulmaviwyo! _ xvalamde, Cemo angelozo! _ xvalamde, Cemo sicocxlis manaTobelo!

XXX

miledi d'artaniani SeumCnevlad misdevda miledis. man dainaxa, rogor Cajda

qali etlSi, gaigona, rogor ubrZana meetles, sen-Jermenisaken wasuliyo. fexiT dadevneba amao iqneboda sagangebo cxenebiT Sekazmuli etlisa,

romelic didi siswrafiT wavida ferus quCisaken. senis quCaze d'artanians planSe Sexvda, tkbileulobis maRaziasTan

idga da aRtacebiT Sescqeroda madisaRmZvrel namcxvars. d'artanianma planSes ubrZana, batoni de trevilis TavlaSi wasuliyo,

ori cxeni Seekazma da baton aTosTan moeyvana. cxenebi batoni de trevilis TavlaSi hyavda, radgan muSketerTa kapitanma d'artanians ufleba misca, misi TavliT esargebla.

planSe Zveli samtredis quCisken wavida, d'artaniani ferusken. mas aTosi Sin daxvda. igi daRonebuli ijda da ganTqmul espanur Rvinos svamda, romelic pikardiidan wamoiRo, aTosma grimos aniSna, Wiqa moetana baton d'artanianisaTvis. msaxurma maSinve aasrula brZaneba.

Page 216: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

216

d'artanianma dawvrilebiT uambo aToss yvelaferi, rac eklesiaSi naxa, mTeli scena porTosisa da veqilis colis TvalebiT saubrisa, romelic porToss, rogorc etyoboda, aRWurvilobis SesaZenad sWirdeboda.

_ me sruliad damSvidebuli var, _ uTxra aTosma am naambobis pasuxad, _ qalebi ar miiReben araviTar monawileobas Cemi aRWurvilobis SeZenaSi.

_ Cemo sayvarelo aTos, mSvenieri silamazisa xarT, zrdili, didebuli gvariSvili, vin iqneba ubrwyinvalesi, Tunda mefis gvarisa, rom ar daemorCilos Tqvens momxiblav mimzidvelobas?

_ jer isev ymawvilia Cveni d'artaniani! _ daiZaxa aTosma mxrebis aweviT da grimos aniSna, erTi boTli kidev moerTmia.

am dros planSem odnav gaRebul karSi Tavi zrdilobianad Seyo da Tavis batons moaxsena, rom cxenebi mzad hyavda.

_ ra cxenebi? _ hkiTxa aTosma. _ batoni de trevilisa, man maTxova. minda, misi cxeniT sen-Jermenisaken

gaviseirno. _ ra gindaT sen-JermenSi? _ hkiTxa aTosma. d'artanianma amis pasuxad uambo eklesiaSi im mSvenier qalbatonTan

Sexvedra, romelic mengSi mis ucnob mterTan naxa da romelTanac kvlav Sexvedra misi daucxromeli survili iyo.

_ es imas niSnavs, rom SegyvarebiaT is qalic. rogorc giyvardaT qalbatoni bonasie, _ uTxra mxrebis aCeCviT da sibraluliT aTosma.

_ Semyvarebia? sulac ara! _ Sehyvira d'artanianma. _ me mosvenebas ar maZlevs Cemi cnobismoyvareoba, minda gamovarkvio saidumloeba, romelSic Cabmulia is mSvenieri ucnobi qali. ar vici, rad aris ase, magram kargad vxedav, rom qals, sruliad ucnobs, didi gavlena aqvs Cems cxovrebaze.

_ Tqven marTali xarT, _ uTxra aTosma, _ ar aris qveyanaze iseTi qali, rom Zebnis Rirsi iyos. dakargulia qalbatoni bonasie? miT uaresi misTvis! TviTon gamoCndes, Tu unda!

_ ara, aTos, ara! cdebiT, _ miugo d'artanianma. _ me dRes ufro metad miyvars Cemi sawyali konstancia, vidre odesme. ar vici, sad aris, Torem qveynis dasamxarsac rom iyos gadakarguli, maSinve wavidodi mtrebis xelTagan mis gasaTavisufleblad. bevri veZie, magram amaod Camiara yvelaferma, ras izamT? minda gavirTo riTime dasevdianebuli guli.

_ gaemarTeT Tqvens miledisTan, Cemo d'artanian, guliT gisurvebT gamarjvebas, Tu marTla gagarTobT da guls dagiamebT.

_ ra giTxraT, aTos, ise zixarT Tqvens oTaxSi, TiTqos damwyvdeuli iyoT... ase martoobas da Sin jdomas is ar emjobineba, cxenze SejdeT da CemTan erTad sen-Jermenisken gaiseirnoT? _ sTxova d'artanianma.

_ me, Cemo d'artanian, cxeniT davdivar, roca sakuTari cxeni myavs, xolo Tu cxeni ara myavs, maSin fexiT daviarebi.

_ me ki TqvensaviT ampartavani ara var, _ uTxra d'artanianma iseTi siciliT, romelic sxva garemoebaSi, ueWvelia, sawyenad darCeboda aToss, _ diax, me ase ampartavani ara var da im cxenze vjdebi, romelsac vpoveb. maS, naxvamdis, Cemo megobaro!

_ naxvamdis! _ upasuxa muSketerma da grimos aniSna, axlad motnili boTli ar gaexsna.

d'artaniani da planSe cxenebze Sesxdnen da sen-Jermenisaken daadgnen gzas.

d'artanians mTeli gzis manZilze yurebSi aTosis mier qalbaton bonasies Sesaxeb naTqvami sityvebi esmoda. marTalia, metad mgrZnobiare

Page 217: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

217

gulis kaci ar iyo Cveni gmiri, magram didi STabeWdileba moexdina bonasies colis momxibvlel silamazes ymawvilkacze. igi, marTlac, mzad iyo, qveynis kidemde wasuliyo, oRond rogorme Tavisi satrfo epova, magram radgan dedamiwa ukideganoa, mrgvalia, ar icoda, ra mimarTuleba aeRo.

qalbatoni bonasie ar Canda. axla imis cdaSi iyo gaskoneli, gaego, vin iyo es miledi. mengSi Savwamosasxamian kacs elaparakeboda, maSasadame, kidec icnobda mas, d'artanians ki sul is utrialebda gonebaSi, rom meoredac im Savwamosasxamianma kacma moitaca qalbatoni bonasie. maS, ara tyuoda d'artaniani, rodesac fiqrobda: miledis saZebnelad rom mivdivar, imave dros, qalbaton bonasiesac veZebo.

am fiqrebiT garTuli, drodadro dezs wahkravda xolme Tavis cxens, da arc ki SeumCnevia, ise mivida sen-JermenSi. gascilda im pavilions, romelSiac aTi wlis Semdeg mefe ludoviko meToTxmete daibada. erT miyruebul quCas mihyveboda. Tvals marjvniv da marcxniv acecebda. eZebda turfa ingliseli qalbatonis kvals. uceb erTi mSvenieri saxlis pirvel sarTulTan, romelsac im drois Cveulebisamebr quCaSi gamomavali arc erTi fanjara ar hqonda, nacnobi kaci gamoCnda. igi neli nabijiT daseirnobda yvavilebiT morTul terasze. planSem maSinve icno.

_ nuTu ver cnobT, batono, am kacs, yvavilebs rom Sescqeris? _ hkiTxa planSem.

_ ara, vera vcnob, _ upasuxa d'artanianma. _ Tumca, darwmunebuli var, rom dRes pirvelad ara vxedav.

_ marTalsa brZanebT, batono, _ wamoiZaxa Tavisi kargi mexsierebiT gaxarebulma planSem, _ graf de vardis msaxuri, sawyali lubeni gaxlavT, romelic ise kargad mibegveT am erTi Tvis winaT kaleSi, navsadguris saxlisaken mimaval gzaze.

_ ah, marTla is aris! _ wamoiZaxa d'artanianma, _ axla ki mec vicani. rogor ggoniaT, gvicnobs, rom gamovelaparakoT?

_ ras brZanebT, batono! ise iyo SiSiT gabruebuli, rom Semoxedvasac ver mibedavda, ra emaxsovreba axla!

_ hoda, midi, gamoelaparake, _ uTxra d'artanianma, _ ecade gaigo, cocxalia Tu ara misi batoni.

planSe cxenidan Camoxta da pirdapir lubenTan mivida, romelmac marTlac ver icno igi. saukeTeso amxanaguri baasi gaaba orma msaxurma. d'artanianma am xnis ganmavlobaSi cxenebi SesaxvevSi Seiyvana, saxls Semoauara da Txilis buCqis Robes amoefara. Tan yurs ugdebda msaxurebis saubars.

ase idga Robes amofarebuli d'artaniani. cota xnis Semdeg momavali karetis xma moesma. swored mis pirdapir gaCerda miledis kareta. Secdoma SeuZlebeli iyo, Sig TviTon miledi ijda. d'artaniani Tavisi cxenis kiserze gawva, rom yvelaferi gaegona da TviTon ki uxilavi darCeniliyo.

karetis fanjaraSi miledis mSvenieri Tavi gamoCnda, man raRac ubrZana Tavis moaxles.

oci-ocdaori wlisa iqneboda moaxle, Zalian lamazi, cqviti, cocxali, namdvili Sesaferi didebuli qalbatonisa. Tanaxmad im drois Cveulebisa, karetis safexurze ijda. igi brZanebis miRebisTanave Camoxta da im terasisken gaeSura, sadac d'artanianma lubeni dainaxa.

Page 218: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

218

d'artanianma terasisken Cqari nabijiT mimaval gogos Tvali gaayola. magram am dros lubeni sadRac gaqra. martod darCenili planSe aqeT-iqiT acecebda Tvalebs, rom sadme Tavisi batoni aRmoeCina.

miledis moaxle planSesTan mivida, lubeni egona. werili gauwoda da sTxova:

_ Tqvens batons miarTviT. _ Cems batons? _ gaikvirva planSem. _ diax, Zalian saCqaroa! ha, CamomarTviT! _ werili gadasca Tu ara,

sirbiliT miiWra karetasTan, safexurze Camojda da miledis karetam gza ganagrZo.

planSem werili SeaTvaliera. Semdeg, Cum morCilebas miCveuli, terasidan Camoxta, mosaxvevSi Sevida da oci nabiji ar gaevlo, rom win daudga d'artanians, romelmac kargad dainaxa yvelaferi da isic planSesaken mieSureboda.

_ TqvenTan gaxlavT, _ moaxsena planSem da ymawvil kacs werili miarTva.

_ CemTan? _ gaukvirda d'artanians, _ namdvilad ici? _ dalaxvros eSmakma! darwmunebuli gaxlavarT! `Sens batons

miarTvio~, _ miTxra im gogom. me ki Tqvens meti batoni aravina myavs, amrigad... kai gogo ki iyo is moaxle!

d'artanianma werili gaxsna da Semdegi waikiTxa: `erT qals, romelic imaze metad aris gatacebuli TqveniT, vidre amis

gamoTqma SeuZlia, Zalian unda gaigos, rodis moicliT, rom tyeSi saseirnod gamobrZandeT. xval `oqros mindvris~ sastumroSi Sav-wiTel livreaSi Cacmuli msaxuri dagixvdebaT da mas gamoataneT Tqveni pasuxi~.

`oho, _ gaifiqra d'artanianma, _ rogor daemTxva! etyoba, meca da miledisac Zalian gvawuxebs erTi pirovnebis janmrTelobis ambavi~. hei, planSe! rogor yofila, biWo, batoni vardi? ar momkvdara?

_ ara, batono, kargad aris Turme, Tuki SeiZleba kargad iyos kaci, romelic oTxganaa daWrili. xom marTalia, rom oTxgan wahkariT, ar miwyinoT da, sawyal kacs karga magradac wahkariT! jer Zalian sustad yofila, bevri sisxli daukargavs. rogorc mogaxseneT, batono, lubenma ver micno da Tavidan bolomde miambo maSindeli Cveni brZolis Sesaxeb.

_ Zalian kargi, planSe, _ Sen xar mefe msaxurebisa, axla moaxti cxens da gavaWenoT, davewioT karetas.

didi xani ar mondomebia mis dawevas: jer xuTi wuTic ar gasuliyo, rom miledis kareta dainaxes. gzis piras gaeCerebinaT. karTan mdidrulad morTuli mxedari idga.

imdenad gacxarebuli iyo miledisa da mxedris baasi, rom karetis meore mxridan cxeniT mosuli d'artaniani verc ki SeamCnies. marto lamazma moaxlem dainaxa ymawvili kaci.

miledi da misi Tanamosaubre inglisurad laparakobdnen. d'artanians araferi esmoda inglisurisa, magram gacxarebulma baasma miaxvedra Cveni gmiri, rom Zalian ganrisxebuli unda yofiliyo mSvenieri miledi. raRaca Tqva qalma da iseTi ZaliT dahkra marao karetis kars, rom wvril-wvril natexebad daamsxvria es Zvirfasi nivTi.

mxedari gulianad xarxarebda da moTminebas akargvinebda qals. _ swored droa Caverio, _ Tqva d'artanianma, karetis meore karTan

mivida, qudi moixada da zrdilobianad mimarTa miledis:

Page 219: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

219

_ nebas miboZebT, qalbatono, SemogTavazoT Cemi daxmareba. me mgonia, rom am mxedarma gagajavraT. mibrZaneT, qalbatono! Tqveni erTi sityva sakmarisia da me vici, rogorc vananeb qalisadmi upativcemulobas.

d'artanianis pirvelsave sityvaze mobrunda qalbatoni, gakvirvebuli TvaliT daacqerda ymawvilkacs da, rodesac daamTavra laparaki, wminda franguliT upasuxa:

_ didi siamovnebiT miviRebdi, batono, Tqvens mfarvelobas, Cemi Zma rom ar iyos is pirovneba, romelic ase majavrebs.

_ ah, maS, mapatieT, qalbatono, _ mimarTa bodiSiT d'artanianma, _ imedi maqvs, darwmunebuli brZandebiT, rom me eg ar vicodi.

_ sxvis saqmeSi ras ereva eg qarafSuta? _ Sehyvira ingliselma, _ romelic Tavis Zmad daasaxela qalma, _ ratom Tavis gzas ar gaudgeba?

_ qarafSutac xarT da metic! _ Seutia muSketerma, _ ar gavudeqi Cems gzas imitom, rom aq msurs darCena.

ucnobma ramdenime sityva uTxra inglisurad Tavis das. _ me frangulad gelaparakebiT, _ mimarTa d'artanianma, _ keTil

inebeT da franguladve momeciT pasuxi. Tqven Zma xarT am qalbatonisa, magram, Cemda sabednierod, Cemi Zma xom ara xarT!

SeiZleboda gvefiqra, rom miledi, rogorc yoveli qali, SeSindeboda da dasawyisSive Caereoda saqmeSi, rom ufro metad ar gamwvavebuliyo Cxubi da ubedureba ar mohyoloda. magram piriqiT moxda. igi Tavisi karetis merxze miwva da gulgrilad dauyvira meetles:

_ Cqara, Sinisaken! lamazma moaxlem erTxel kidev gadaavlo aRtacebuli Tvali

d'artanians, etyoboda, moewona Cveni gmiri. kareta wavida. pirispir udgnen erTmaneTs d'artaniani da ingliseli. mxedarsac surda karetas gahyoloda, magram braziT sisxli uduRda

Cvens gaskonels, miT ufro, rom masSi icno amienSi nanaxi ingliseli, romelmac cxeni mougo aToss da kinaRam almasis beWedic zed miayola. mivarda, aRvirSi swvda mis cxens da Seayena.

_ hei, batono, Tqven ufro qarafSutulad iqceviT, vidre me. mgonia, dagaviwydaT kidec, rom patara saqme gvaqvs me da Tqven mosarigebeli.

_ aha, es Tqvena brZandebiT, Cemo batono? maS, sul unda TamaSobdeT, umagisoba ar SegiZliaT? xan kamaTliT, xan iaraRiT?

_ diax, batono, kargia momagoneT, rom Surisgeba mmarTebs Tqveni da unda gadagixadoT. maSin gamoCndeba, Tu iseve kargad xmarobT xmals, rogorc kamaTels.

_ kargad xedavT, rom xmali ara maqvs, _ uTxra ingliselma, _ iqneb gnebavT, uiaraRo kacTan gamoiCinoT Tqveni vaJkacoba?

_ imedi maqvs, rom saxlSi mainc geqnebaT, _ upasuxa d'artanianma, _ yoveli SemTxvevisaTvis, icodeT, rom me ori maqvs, da Tu gnebavT, erTs Tqven mogarTmevT.

_ ra saWiroa? _ upasuxa ingliselma, _ me Cemic bevri maqvs. _ maS kargi, Cemo Rirseulo moqiSpev, amoarCieT rac SeiZleba grZeli

xmali da am saRamos mobrZandiT. _ sad gnaxoT, batono? _ luqsemburgis sasaxlis ukan, saucxoo ubani gaxlavT iseTi

drostarebisaTvis, romelsac Cven vapirebT. _ Zalian kargi, maS, iq gnaxavT. _ romel saaTze?

Page 220: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

220

_ eqvsze. _ marTlac, Tqvenc xom geyolebaT erTi-ori kargi megobari? _ sami megobari myavs da did pativad CaTvlian, Tan meaxlon. _ samio? didebulia! ra kargad daemTxva! _ wamoiZaxa d'artanianma, _

mec swored sami megobari myavs. _ axla es miTxariT, vina brZandebiT, batono? _ hkiTxa ingliselma. _ me gaxlavarT batoni d'artaniani, gaskoneli keTilSobili, baton de

zesaris razmeli. _ me gaxlavarT lordi uinteri, baroni Sefildi. _ Tqveni umorCilesi mona gaxlavarT, batono barono, _ gamoeTxova

d'artaniani. _ Tumca iseTi gvari gqoniaT, rom verc ki gamoTqvams adamiani.

gaskonelma dezi hkra cxens da parizisaken gaaWena. amgvar SemTxvevaSi pirvelad Cveulebad hqonda, aTosi unda enaxa, amitom pirdapir Tavisi megobrisken wavida.

aTosi did merxze gawoliliyo da, misive sityviT rom vTqvaT, masTan TavisiT misul saWiro aRWurvilobas eloda.

d'artanianma dawvrilebiT uambo aToss Tavisi Tavgadasavali, oRond baton de vardisadmi miwerili werilis Sesaxeb araferi uTxra.

aRtacebuli darCa aTosi, rodesac gaigo, rom inglisels unda SebrZoleboda, radgan, rogorc ukve vTqviT, axla amazeRa ocnebobda.

maSinve afrines msaxurebi porTosis da aramisis mosayvanad, romlebic dauyovnebliv iq gaCndnen. maTac gaagebines saqmis viTareba.

porTosma qarqaSidan amoiRo xmali da farikaoba dauwyo kedels; xan dahkravda, xan igeriebda da ukan iwevda, xan isev miaxteboda. ise xtoda, rogorc kargi mocekvave. aramiss jer kidev ar gaeTavebina Tavisi poema, aTosis kabinetSi Caiketa da amxanagebs sTxova, sauzmemde ar SeewuxebinaT.

aTosma grimos aniSna, erTi boTli Rvino moetana. rac Seexeba d'artanians, igi ijda da imuSavebda erTgvar gegmas,

romlis ganxorcielebasac male vixilavT, da romelic, _ Tuki mis saxeze gadafenili Rimilis mixedviT vimsjelebT, _ etyoboda, Zalian saamo Tavgadasavals uqadda.

I

ingliselebi da frangebi daniSnul dros megobrebi, oTxive msaxuris TanxlebiT, luqsemburgis

sasaxlis ukan, mindorze gamocxaddnen, sadac Txebi balaxsa sZovdnen. aTosma fuli aCuqa mwyemss, rom Tavidan moecilebina, xolo msaxurebs ubrZana, darajebad damdgariyvnen.

cota xnis Semdeg gamoCnda mdumared momavali ingliselTa jgufi. isinic muSketerebs SeuerTdnen, rasac, inglisuri Cveulebis mixedviT, urTierTgacnoba mohyva.

warCinebuli wodebis ingliselebi mowinaaRmdegeebis ucnaurma saxelebma ara marto ganacvifra, aramed daafiqra kidec.

Page 221: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

221

_ miuxedavad imisa, rom Tqveni amxanagebi ukve warmogvidgineT, _ mimarTa lordma uinterma d'artanians, _ Cven mainc ar viciT, vin brZandebiT, da ar SegviZlia SevebrZoloT aseTi gvarebis patronT, es ubralo mwyemsebis saxelebia.

_ me mgonia, TviTonac xvdebiT, batono Cemo, rom igi mxolod gamogonilia, _ Tqva aTosma.

_ miT ufro metad gvsurs, gavigoT mowinaaRmdegeTa namdvili vinaoba, _ upasuxa ingliselma.

_ amas winaT ori cxeni rom mogvigeT, kargad ikadreT CvenTan TamaSi, ise rom arc ki moggonebiaT Cveni vinaobis gamokiTxva, _ SeniSna aTosma.

_ eg marTalia, magram iq saqme Seexeboda fuls, aq ki gansacdelSi vayenebT Cvens sicocxles. adamiani SeiZleba ganurCevlad eTamaSos yvelas, magram sabrZolvelad mxolod Tavis TanasworTan gadis.

_ marTalia, _ Tqva aTosma da xeli mohkida im inglisels, romelsac TviTon unda SebrZoleboda, gverdze gaiyvana da Cumad Tavisi gvari uTxra.

aseve moiqcnen porTosi da aramisic. _ dakmayofildiT? _ mimarTa Tavis mowinaaRmdeges aTosma, _ sakmarisad

didebulad mcnobT, rom pativi mceT da xmali gadamijvaredinoT? _ diax, batono, _ miugo ingliselma da Tavi mdablad daukra. _ Zalian kargi! Tu gnebavT, erT rames kidev mogaxsenebT, _ ganagrZo

civad aTosma. _ ras brZanebT? _ Zalian kargs izamdiT, ar dainteresebuliyaviT Cemi namdvili gvaris

gagebiT. _ eg ratom? _ imitom, rom yvelas mkvdari vgonivar da ar minda icodnen Cemi

arseboba, aseTi survilisaTvis me sakmaod Sesawynarebeli mizezebi maqvs, xolo yovelive amis Semdeg, iZulebuli viqnebi, aRar dagindoT. ar minda, qveyanas moefinos Cemi saidumloeba.

ingliseli aToss daacqerda, egona, mexumrebao, magram xumrobis gunebaze ar gaxldaT muSketeri.

_ aba, batonebo, mzad varT Tu ara? _ mimarTa aTosma mtrebsac da megobrebsac.

_ diax! _ upasuxes erTxmadve ingliselebma da frangebma. _ maS, daviwyoT. Camaval mzis sxivebSi im wuTSive SeiTamaSa rva xmalma da saSineli

mZvinvarebiT daiwyo brZola adamianebs Soris, romelTac erTmaneTTan ormagi mtroba hqondaT, _ pirad Seuracxyofas erovnuli mtrobac emateboda.

aTosi ise dinjad da wesebis zusti dacviT ibrZoda, TiTqos safarikao darbazSi yofiliyos.

porTosisaTvis, etyoboda, kargi gakveTili mieca SantilSi miRebul Wrilobebs, amitom metad frTxilad da moxerxebulad aTamaSebda xmals.

aramisi, romelsac dasamTavrebeli hqonda Tavisi poemis mesame Tavi, cdilobda, male moeRo bolo am duelisaTvis.

pirvelad aTosma mokla ingliseli, mxolod erTxel Cahkra, magram, rogorc TviTon daemuqra, sasikvdilod gaugmira guli.

meored porTosma dasca Tavisi mowinaaRmdege, romelmac barZaySi miRebuli Wrilobis gamo winaaRmdegobis gaweva veRar SeZlo da Tavisi

Page 222: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

222

xmali porToss gadasca. gamarjvebulma muSketerma ingliseli xelSi aiyvana da Tavis etlSi Casva.

aramisma ise magrad Seutia Tavis mopirdapires, rom ormocdaaTiode nabijiT ukan daxevis Semdeg aiZula, mTeli siswrafiT moekurcxla. msaxurebma gaqceuli yviriliTa da stveniT gaaciles.

rac Seexeba d'artanians, man sul ubralo TamaSad gaixada es dueli, da rodesac Seatyo, rom mopirdapire moiqanca, energiuli dartymiT xmali xelidan gaagdebina. uxmlod darCenilma baronma ori-sami nabijiT ukan daiwia, magram uceb fexi wausxlta da miwaze piraRma gaiSxlarTa.

d'artaniani im wuTSive masTan gaCnda, xmali yelze daado da uTxra: _ Cem xelT brZandebiT, batono, SemiZlia aqve gagaTavoT, magram Tqveni

dis siyvaruliT mominiWebia TqvenTvis sicocxle. aRtacebuli iyo d'artaniani, sazRvari aRar uCanda mis sixaruls,

xorcieldeboda gaskonelis mier winaswar SemuSavebuli gegma. aseTi zrdili da keTilSobili mtriT aRtacebulma ingliselma

d'artaniani gulSi Caikra da muSketers aTasi saalerso sityva uTxra. raki porTosis mier daWrili ingliseli etlSi ijda, xolo aramisis

samarcxvinod gaqceul mopirdapires gza aemtverebina, yvelas yuradReba moklulma miiqcia.

porTosi da aramisi tanisamoss xdidnen ubedurs, imedi hqondaT, iqneba sasikvdilo ar gamomdgariyo Wriloba. inglisels qamarSi Camagrebuli didi qisa gadmouvarda. d'artanianma maSinve aiRo da lord uinters gauwoda.

_ ra eSmakad minda, me rom maZlevT mag qisas? _ gaikvirva ingliselma. _ am ubeduris col-Svils gadascemT, _ upasuxa d'artanianma. _ ra saWiroa misi col-SvilisaTvis es wvrili fuli. TxuTmeti aTasi

livri mainc darCebaT wliuri Semosavali. SeinaxeT da Semdeg Tqvens msaxurebs uboZeT.

d'artanianma qisa jibeSi Caido. _ axla ki, Cemo axalgazrda megobaro, vimedovneb, uflebas momcemT,

ase mogmarToT, _ uTxra lordma uinterma d'artanians, _ dRes saRamoTi wargadgenT Cems dasTan, ledi klarikTan. minda mowyalebiT gadmogxedoT. igi sakmaod miRebulia sasaxlis karze da SeiZleba momavalSi misi sityva TqvenTvis sasargeblo gaxdes.

d'artaniani siamovnebisagan gawiTlda da Tanxmobis niSnad Tavi daxara.

am dros aTosic miuaxlovda gaskonels da yurSi CurCuliT hkiTxa: _ ras upirebT mag qisas, Cemo d'artanian? _ Tqven unda mogarTvaT. _ me? risTvis? _ ra vqna, xom Tqven mokaliT is kaci, nadavli gamarjvebuls ekuTvnis. _ mtris memkvidre unda gavxde?! _ Sehyvira aTosma, _ vina ggonivarT,

d'artanian?! _ Cveulebrivad xom asea miRebuli omSi, da gana duelSic ase ar unda

xdebodes? _ upasuxa d'artanianma. _ brZolis velzedac arasodes ar misargeblia amgvari wesiT. porTosma mxrebi aiCeCa. aramisma mowonebis niSnad gaiRima. _ maS, kargi, lord uinterisa ar iyos, msaxurebs vuboZoT es fuli, _

Tqva d'artanianma.

Page 223: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

223

_ agre iyos, _ daeTanxma aTosi, _ msaxurebs vuboZoT, oRond Cvenebs ki ara, _ ingliselTa msaxurebs.

am keTilSobilurma Jestma, gansakuTrebiT aTosisagan, romelsac erTi groSic ar gaaCnda, porTosic ki moiyvana aRtacebaSi, xolo mowinaaRmdegeebSi iseTi aRfrTovaneba gamoiwvia am frangulma guluxvobam, rom lordi uinteri da misi megobari yvelas uambobdnen mere amas. iq myofTagan mxolod b-ni grimo, muSketoni, planSe da bazeni ar aRfrTovanebulan.

gamoTxovebisas lordma uinterma Tavisi dis misamarTi gadasca d'artanians. igi cxovrobda mefis moedanze, #6 saxlSi. Tumca bolos Sehpirda, me TviTon gamogivli da wagiyvano. d'artanianma Sexvedris adgilad aTosis bina dausaxela, sadac lord uinters 8 saaTze unda gaevlo.

miledisTan Sexvedraze fiqri erTi wuTiTac ar tovebda Cvens gmirs. igi winaswarve Relavda, agondeboda, rogori ucnauri SemTxvevebiT iWreboda es qali mis cxovrebaSi. d'artaniani darwmunebuli iyo, rom miledi kardinals emsaxureboda, magram miuxedavad amisa, raRac dauokebeli Zala iseTi grZnobiT izidavda misken, rom angariSs ver aZlevda Tavis Tavs. d'artanians eSinoda, miledim CemSi ar icnos mengSi da duvrSi nanaxi kacio. maSin qalisTvis aSkara gaxdeboda, rom misi axali nacnobi baton de trevilis megobarTagani iyo da, maSasadame, suliT xorcamde mefes ekuTvnoda. amiT upiratesobas kargavda gaskoneli, radganac, Tu miledisac ecodineboda misi vinaoba, maSin Tanaswori ZaliT unda warmarTuliyo maTi TamaSi.

rac Seexeba miledis mier graf vardisadmi arSiyobis dawyebas, amas TiTqmis araviTar yuradRebas ar aqcevda Cveni Tavmomwone Wabuki. Tumca kargad xedavda, rom grafi warCinebuli gvaris, mdidari da lamazi axalgazrda iyo, romelsac wyalobis TvaliT uyurebda kardinali, magram umniSvnelo rodi iyo is, rom d'artaniani oci wlis gaxldaT da Tanac tarbSi dabadebuli.

d'artaniani jer Sin mivida, raTa saukeTeso tanisamosiT morTuliyo, mere aTosTan gaiara da, Cveulebismebr, yvelaferi uambo. aTosma gulisyuriT mousmina, Tavi gaiqnia da urCia, frTxilad moqceuliyo.

_ rogor! _ mimarTa gakvirvebulma aTosma, _ Tqven es aris dakargeT qali, romelic keTilad da lamazadac migaCndaT da axla ukve meores dasdevT?

d'artanianma igrZno am sayveduris simarTle. _ qalbatoni bonasie guliT miyvarda, _ upasuxa man, _ miledi ki TaviT

miyvars. misi gacnoba imitom minda, rom gavigo, ra roli aqvs mas sasaxleSi.

_ ra roli aqvs da ras warmoadgens? gana Znelia magis gamorkveva im cnobebidan, romelic Tqven miambeT? kardinalis mona-morCilia, misi jaSuSia. icodeT, Cemo d'artanian, es qali maxeSi gagabamT da ise CagiWerT, rom Tavs veRar daaRwevT.

_ eh, aTos! metad Savad geCvenebaT yvelaferi! _ Cemo Zvirfaso, ver vendobi, vera, qalebs; ras izamT, me maT Zalian

uxvad momizRes, metadre _ qera qalebma, miledic qeraa, ara? mgoni, ase miTxariT?

_ saucxoo qera Tma aqvs, ukeTess verasa naxavs adamiani. _ eh, Cemo sabralo d'artanian! _ amoioxra aTosma.

Page 224: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

224

_ momismineT, aTos, minda gamovarkio, rac mawuxebs, gavigeb da mere axloc aRar gavekarebi.

_ gamoarkvieT, _ upasuxa daRonebulma aTosma. swored daniSnul dros movida lordi uinteri. aToss winaswarve

acnobes misi misvla da isic maSinve meore oTaxSi gavida. lords marto d'artaniani dauxvda da raki rva saaTi sruldeboda, miledisTan waiyvana Cveni gmiri.

quCaSi maT Zvirfasi cxenebiT Sekazmuli kareta eloda. ramdenime wuTis Semdeg ukve mefis moedanze iyvnen.

miledi klarikma civad miiRo d'artaniani. metad mdidrulad iyo morTuli misi sasaxle. Tumca omis gamocxadebis gamo ingliselebis umravlesoba ukve tovebda safrangeTs, an ukve mzad iyo wasasvlelad, magram miledis brZanebiT, mis sasaxleSi bevri ram axali gaekeTebinaT, rac naTlad amtkicebda, rom mas ar Seexeboda es saerTo gankarguleba.

_ Tqvens winaSe, _ mimarTa miledis lordma uinterma d'artanianis wardgenisas, _ gaxlavT keTilSobili ymawvili, romlis xelT iyo Cemi sicocxle, magram man ar isurva upiratesobiT sargebloba, miuxedavad imisa, rom ormagi mtroba hqonda CemTan: jer erTi, pirvelad me mivayene Seuracxyofa da, amas garda, me ingliseli var. maS, madloba miuZRveniT, qalbatono, Tu marTla ramed giRirT Cemi sicocxle.

miledim warbi odnav SeiWmuxna, TiTqmis SeumCnevelma Rrubelma gaurbina Sublze da mis bageze iseTi ucnauri Rimili gamoCnda, rom ymawvili kaci, romelsac ar gamohparvia misi gamometyvelebis cvalebadoba, TrTolam aitana.

Zmam ver SeamCnia es. igi eTamaSeboda miledis sayvarel maimuns, romelic ukanidan CasWideboda mis qurTuks.

_ keTili iyos Tqveni mobrZaneba, batono, _ mimarTa qalma alersiani xmiT, romlis sitkboebam d'artaniani ver daamSvida. _ dReidan Tqven saukunod moipoveT Cemi guliTadi madloba.

lordi uinteri das moubrunda da ise dawvrilebiT uambo weRandeli ambavi, rom erTi wvrilmanic ar gamoutovebia. miledi didi yuradRebiT ismenda, magram mainc cxadad Canda, rom mas srulebiTac ar siamovnebda yovelive, Tumca Zalian cdilobda, ar gamoemJRavnebina Tavisi ganwyobileba. sisxli uvardeboda TavSi, ferfuri misdioda da mouTmenlad abakunebda iatakze Tavis patara fexs.

lordi uinteri verafers amCnevda. duelis ambavi rom daamTavra, igi magidasTan mivida, romelzedac adreve daedgaT boTliT espanuri Rvino da Wiqebi. man ori sasmisi RviniT gaavso da d'artanians usityvod aniSna, daelia.

Zalian kargad icoda Cvenma gaskonelma, rom inglisels yvelaze metad is ewyineba, RviniT Tu ar daloce, amitom igi magidasTan mivida da sasmisi aiRo, Tan Tvals ar aSorebda miledis, romelsac egona, aRaravin miyurebso, da mZvinvare saxe mieRo, gafiTrebuliyo da Tavisi lamazi kbilebiT wiwknida cxvirsaxocs. gaskonelma sarkeSi dainaxa yvela is cvlileba, romelic qalis saxeze aRbeWdiliyo.

am dros oTaxSi is axalgazrda lamazi moaxle Semovida, romelic kargad damaxsovreboda d'artanians. man inglisur enaze ramdenime sityva moaxsena lord uinters, romelic maSinve d'artanians miubrunda:

_ bodiSs vixdi, rom saswrafo saqmis gamo iZulebuli var dagtovoT, magram, darwmunebuli var, Cemi da gamoisyidis Cems danaSauls.

Page 225: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

225

d'artanianma lord uinters xeli CamoarTva da isev miledisTan mivida. sakvirveli siswrafiT gamoicvala qalma weRandeli mZvinvare gamometyveleba da isev tkbili maspinZlis saxiT dauxvda stumars. Tumca cxvirsaxocze darCenili wiTeli laqebi amtkicebdnen, rom sibrazisagan mSvenieri Zowis tuCebi daekbina da sisxli gamosvloda.

baasma miledi gamoacocxla, guli moubruna da karg gunebaze daayena. man uambo d'artanians, rom lordi uinteri misi mazli iyo da ara Zma, igi iyo umcrosi Zmis coli. qmari adre mokvdomoda, qvrivad darCeniliyo patara bavSviT, romelic lord uinteris erTaderTi memkvidre iqneboda, Tu is cols ar SeirTavda. d'artaniani grZnobda, rom raRac saidumloebiT moculi farda iyo Camofarebuli maT Soris, magram ra imaleboda am fardis ukan, igi jer ver mimxvdariyo.

naxevari saaTis baasis Semdeg d'artaniani darwmunda, rom miledi misi Tanamemamule iyo: igi ise wminda da moxdenili franguliT laparakobda, rom SeuZlebeli iyo amaSi eWvis Setana.

d'artaniani qaTinaurebiT Tavis erTgulebas umtkicebda miledis. qali ismenda ymawvili kacis laybobas da gulkeTilad iRimeboda. dadga ganSorebis Jami. Cveni gmiri gamoeTxova maspinZels da darbazidan gamosuli, Tavs ubednieres kacad Tvlida.

kibeze miledis koxta moaxles Sexvda. man gverdiT gauara d'artanians, odnav gaexaxuna da yurebamde gawiTlda, magram iseTi saamo xmiT moixada bodiSi, rom maSinve moigo gaskonelis guli.

d'artaniani meore dResac mivida miledis sanaxavad. amjerad ufro ukeT miiRes. lordi uinteri aq ar iyo da miledis darCa maspinZloba. etyoboda, qals ainteresebda d'artanianis vinaoba da hkiTxa, sadauri brZandeboda, vin iyvnen misi megobrebi, ufiqria Tu ara kardinalTan Sesuliyo samsaxurSi da sxva.

magram mkiTxvelma ukve icis, rom Cveni gaskoneli Tavis asakTan SedarebiT metad frTxili iyo. maSinve moagonda miledis mimarT aRZruli eWvebi da didi qeba-didebiT moixsenia misi yovladuwmindesoba, samsaxuris Sesaxeb ki upasuxa: aucileblad Sevidoda kardinalis razmSi, axlad Camosuls batoni kavua rom mcnobodao. magram ra meqna, batoni de trevilis mets aravis vicnobdi da amitom mefis razmelebSi Camricxeso.

miledim saubris sagani Secvala da sxvaTa Soris hkiTxa: _ inglisSi xom ar yofilxarT rodisme? d'artanianma upasuxa, iq batonma de trevilma gamagzavna cxenebis

SesaZenad da oTxi sagangebo cxeni gadmoviyvaneo. am saubris dros miledim orjer Tu samjer ikbina tuCze. igi grZnobda,

rom saqme hqonda eSmak gaskonelTan, romelic Tavis rols metad moxerxebulad TamaSobda.

d'artaniani axlac swored im dros gamoeTxova miledis, rogorc wina Rames. derefanSi kvlav dauxvda is lamazi keti (ase erqva miledis mxevals), igi iseTi alersiani TvalebiT Sehyurebda ymawvilkacs, rom, eWvi ar iyo, mas Sestrfoda. magram qeraTmiani qalbatoniT gatacebuli Cveni gmiri sxvas veravis amCnevda.

d'artaniani yovel saRamos dadioda miledis sanaxavad. maspinZeli dRiTidRe ufro ukeTesad xvdeboda. yovel saRamos, iqneboda es kibeze, derefanSi Tu darbazis mosacdel oTaxSi, cugrumela keti unda daxvedroda d'artanians. magram, rogorc mogaxseneT, Cveni gmiri araviTar yuradRebas ar aqcevda sawyali gogos alersian Tvalebs.

Page 226: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

226

II

veqilis sadili duelma, romelSiac ase brwyinvale roli iTamaSa porTosma, ver

daaviwya mas veqilis colTan daniSnuli sadili. meore dRes pirveli saaTisaTvis man erTxel kidev gadaasmevina muSketons jagrisi tanisamosze da daTvis quCisken gaemarTa im bednieri kacis nabijiT, romelsac ormagad swyalobs bedi.

guli ucemda porToss, magram es ar hgavda d'artanianis Wabukur da mouTmenel siyvaruls. ara, mas nivTieri gamorCena uRelvebda sisxls. Zlivs unda Rirseboda im saidumlo zRurblis gadabijebas da im ucnobi kibis avlas, romelzedac TiTo-TiTod adiodnen batoni koknaris Zveli pistolebi.

axla ukve namdvilad naxavda im saocnebo skivrs, romelic ramdenjerme daesizmra ganZeulobiT savse, grZeli da Rrma, ramdenime saketiT gadaketili da iatakze damagrebuli. ramdenjer smenia mas am skivrze saubari da dRes qalbatoni koknari, Tavisi odnav Camomxmari, diax, Camomxmari, magram jer kidev moxdenili xelebiT gauxsnida am saganZurs.

garda amisa, sxva netarebac moeloda uTavSesafrod moxetiale muSketers, romelsac arc ojaxi hqonda, arc qoneba. igi jariskaci iyo. duqnebis, samikitnoebis da sastumroebis muStari, romelic SemTxveviTi sadilebiT kmayofildeboda. axla ki porTosi Sinauri sadiliTa da ojaxuri myudroebiT, maspinZlebis mzrunvelobiTa da patiJiT unda damtkbariyo, Zveli mebrZolebis sityvebiT rom vTqvaT, miT ufro tkbilia maspinZlis es SepatiJeba da Zaldataneba _ `miirTvi rogormeo~, ramdenadac metad giWirs.

Zlivs wyalobis TvaliT gadmoxeda bedma. deidaSvilad gacnobil porToss saSualeba eZleoda, yoveldRe swveoda veqils stumrad, kargad gawyobil sufrasTan gamoWimuliyo, gaemxiarulebina beberi veqilis CayviTlebuli, naoWiT daserili Subli, gaefcqvna misi msaxurebi, eswavlebina maTTvis basetisa da galbikis TamaSi, xolo samagierod, Catarebuli gakveTilis gasamrjelod, erT saaTSi moego sawyali biWebi-saTvis mTeli erTi Tvis jamagiri.

marTalia, muSketeris yuramdec midioda cudi xmebi veqilebze, laparakobdnen maT siZunweze da wvrilmanobaze, imasac ambobdnen, sadilebisgan xSirad Tavs ikavebeno, magram porToss imedi hqonda, rom veqilis coli, romelic Tavisi wodebis kvalobaze sakmaod guluxvi iyo, Tavis ojaxSi xelgaSlilad icxovrebda.

magram saxls rom miadga, porTossac eWvi daebada. Sesasvleli naklebad izidavda adamians: WuWyiani, ayrolebuli derefani, naxevrad bneli kibeebi, meore sarTulze dabali karebi, romelic didi lursmnebiT iyo miWedili, TiTqos granSatles sapyrobile yofiliyos.

porTosma daakakuna. maRalma, gamxdarma mdivanma, romlis saxe gawewil TmaSi arc ki moCanda, kari gauRo da Tavi mdablad daukra.

pirveli mdivnis ukan moCanda meore, ufro patara tanisa: mis ukan _ mesame, meoreze cotaTi maRali, xolo sul ukan Tormetiode wlis biWi idga.

Page 227: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

227

sul sam-naxevari mdivani hyavda veqils da im droisaTvis amdeni damxmareebis yola imas amtkicebda, rom bevri saqme unda hqonoda da, maSasadame, kargi Semosavalic.

muSketeri pirvel saaTze unda misuliyo, magram diasaxlisi TerTmetidan Tvals ar aSorebda quCas. imedi hqonda, rom guli, an iqneba kuWi, daaCqarebda satrfos da daniSnul droze adre aRirsebda mis naxvas.

qalbatoni koknari Tavisi oTaxidan swored im dros gamovida, rodesac porTosi kibeze adioda. Rirseuli qalbatonis danaxvam muSketeri uxerxuli mdgomareobidan gamoiyvana.

msaxurebi gancvifrebuli TvalebiT Sehyurebdnen porToss, romelmac ar icoda, ra eTqva, da maT winaSe munjiviT idga.

_ es xom Cemi deidaSvilia! _ Sehyvira diasaxlisma, _ mobrZandiT, batono porTos, mobrZandiT!

saxelma porTosma STabeWdileba moaxdina mosamsaxureebze da sicili ver Seimagres; magram muSketeri maSinve Semotrialda da oTxives saxem darbaisluri gamometyveleba miiRo.

veqilis kabinetSi misvlamde gaiares mosacdeli oTaxi, sadac amJamad mdivnebi iyvnen, mere samdivno, sadac mdivnebi unda yofiliyvnen. samdivno qaRaldebiT gamovsebul saSinel oTaxs warmoadgenda. iqidan rom gamovidnen, marjvniv datoves samzareulo da misaReb darbazSi Sevidnen.

verafrad eWaSnika porToss es erTmaneTisagan ganucalkevebeli oTaxebi. karebi yvelgan Ria iyo, kacs rom xma amoeRo, yvela oTaxSi gaigonebdnen. garda amisa, gavlisas porTosma swrafi da gamocdili TvaliT gadaxeda samzareulos, magram qalbatonis samarcxvinod da Tavis saubedurod, ver SeniSna is gacxovelebuli facifuci, is aRfrTovaneba da aRgznebuli moZraoba, romelic kargi sadilis mosamzadeblad, Cveulebriv, yovelTvis mefobs Wama-smis moyvarulTa sakurTxevelSi.

veqili albaT winaswar iyo gafrTxilebuli am stumrobisaTvis, radganac porTosis danaxvaze odnavi gancvifrebac ki ar gamoxatvia saxeze. muSketerma Tavisuflad da zrdilobianad daukra Tavi.

_ rogorc Cans, batono porTos, Cven Turme naTesavebi vyofilvarT, ara? _ uTxra veqilma da xelebiT daeyrdno magidas, rom misalmebis dros odnav mainc wamomdgariyo bambukis savarZlidan.

moxucebuls didi Savi qurTuki ecva da ise iyo mofuTnuli, rom Sig ikargeboda Tavisi susti taniT. Camomxmars da Camwvanebuls, saocrad ubrwyinavda monacrisfro, momcro Tvalebi, SeuCerebliv acmacunebda pirs. TiTqos marto Tvalebsa da pirs SerCenoda sicocxlis niSanwyali. saubedurod, fexebs uari gamoecxadebinaT _ aRar SegviZlia am Zveli Zvlis manqanis samsaxurio. _ ukve xuTi-eqvsi Tve iyo, rac veqili ver dgeboda savarZlidan. am sisustes da daavadebas Sedegad is mohyva, rom Rirseuli batoni veqili Tavisi colis yurmoWril monad gadaiqca.

bedisweris morCilebiT miiRo veqilma Tavisi colis naTesavi. cxadia, cota Zala mainc rom hqonoda, veqili koknari arc porTosis gacnobas isurvebda, arc mis naTesaobas.

_ diax, batono, naTesavebi varT, _ miugo gulcivad porTosma, romelsac arasodes ufiqria, rom aRfrTovanebiT miiRebda qmari Tavisi colis sayvarels.

_ naTesavebi _ Cemi colis mxriv, Tu ara vcdebi, _ ganagrZo damcinavad veqilma.

Page 228: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

228

porTosi ver miuxvda am dacinvas, gulubryvilobaSi CamoarTva da msxvil ulvaSSi gulianad Caicina. qalbatonma koknarma kargad icoda, rom veqili iSviaTad motyuvdeboda, amitom odnav gaiRima da gawiTlda.

rogorc ki Sevida porTosi, batonma koknarma maSinve SeSinebuli Tvali gadaavlo muxis saweri magidis pirdapir aRmarTul ganjinas.

muSketeri myisve mixvda, rom swored es ganjina unda yofiliyo is sanukvari nivTi, Tumca sizmarSi nanaxi skivri arafriT ara hgavda mas. porTosi aRtacebiT Sehxaroda Tavis Tavs, es ganjina gacilebiT ufro maRali gamodga, vidre sizmrad warmoedgina.

batonma koknarma aRar ganagrZo naTesaobis genealogiuri kvleva, SeSinebuli Tvali ganjinidan porTosze gadaitana da uTxra:

_ imedi maqvs, batoni Cveni deidaSvili, brZolebSi wabrZanebis win, pativs gvcems da erTxel mainc darCeba CvenTan sadilad! Tqven ras ityviT, qalbatono koknar?

amjerad Sig mizanSi moxvda porToss laxvari, etyoba, Tavis mxriv, qalbatoni koknaric ver gadaurCa mas, igi qmars miubrunda da uTxra:

_ Tu cudad davuxvdiT, Cemi deidaSvili metad aRarc mobrZandeba CvenTan, xolo Tu guliTadi maspinZloba gamoviCineT, piriqiT, miuxedavad imisa, rom mas parizSi didxans aRar mouwevs yofna da, maSasadame, arc CvenTan siaruli, mainc SegveZleba vTxovoT, sul Cven Semogvwiros gamgzavrebamde darCenili Tavisufali dro.

_ oh, netavi ra daemarTaT Cems fexebs? ra mouvidaT, sad gaqrnen ase ucbad! _ buzRunebda batoni koknari da cdilobda gaeRima.

Zalian daumadla qalbaton koknars porTosma es daxmareba, radgan egona, rom sadilobis imedi gaucruvdeboda da swored am dros eRirsa veqilisagan mopatiJebas.

male sadilobis dromac moawia. yvelani sasadilo darbazSi gavidnen. es iyo samzareulos pirdapir mdebare didi, bneli oTaxi.

am saxlisaTvis uCveulo surnelebiT aRgznebuli mdivnebi swored mxedruli sizustiT Sesuliyvnen sasadilo oTaxSi, xelSi skamebi eWiraT da mouTmenlad elodnen magidasTan Semosxdomas. maTi ybebi winaswar mosuliyo moZraobaSi.

`SegircxvaT Tavi! _ gaifiqra porTosma am sami damSeulis danaxvaze, radgan patara biWs, rogorc Canda, maspinZlebi saerTo sufrasTan daSvebis Rirsad ar Tvlidnen, _ SegircxvaT Tavi! me rom am veqilis adgilas viyo, erT dRes ar Sevinaxavdi amgvar gaumaZRar svavebs. kacma rom Sexedos, ifiqrebs, gemi dazianebiaT da eqvsi kviris ganmavlobaSi araferi uWamiaTo~.

am dros batoni veqilic gamoCnda, mas q-ni koknari moagorebda borblebiani savarZliT. porTosi maSinve mieSvela qalbatons savarZlis magidasTan migorebaSi.

sasadilo oTaxSi SemosvlisTanave batonma koknarma xarbad Seiynosa haeri da Tavisi msaxurebis msgavsad ybebi aamoZrava.

_ oho! oho! _ wamoiZaxa man, _ ai madisamSleli wvniani. `RmerTma daswyevlos, netavi ras xedaven am wvnianSi aseT

araCveulebrivs?!~ _ gaifiqra porTosma uferuli, wyalwyala, magram uxvad momzadebuli wvnianis danaxvaze, romelSiac arqipelagis kunZulebiviT dacuravda gafantuli Semwvari puris natexebi.

qalbatonma koknarma gaiRima da mis am niSanze yvelani maSinve gafacicebiT miusxdnen sufras.

Page 229: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

229

jer moxucebuls miarTves wvniani, Semdeg porToss, mere diasaxlisma aivso Tavisi maTlafa, mouTmenlad Semyure mdivnebs mxolod puris natexebi dauriga, uwvnod.

am dros sasadilo oTaxis kari TavisiT, WrialiT gaiRo da porToss TvalSi eca patara mosamsaxure, romelsac ufleba ar hqonda monawileoba mieRo lxinSi. igi iqve, karebTan mimdgariyo da samzareulosa da sasadilos ormagi surnelebiT damtkbari cariel pursa Wamda.

wvenis Semdeg msaxurma qalma Semoitana moxarSuli qaTami, romlis danaxvazec yvelas Tvalebi gadmoscvivda.

_ naTesavis siyvarulic amas hqvia, qalbatono koknar! _ Tqva veqilma tragikuli siciliT, _ eWvi ar aris, Tqveni deidaSvilis madlobeli unda viyoT!

metad gamxdari iyo sawyali qaTami da iseTi magari, sqeli, aburZgnili tyavi ekra, rom SeuZlebeli iyo xorcis migneba. albaT didxans eZebdnen am qaTams, romelic siberisgan misustebuli, mSvidi sikvdilis molodinSi, sadme qandaraze iqneboda mimaluli.

`eh, esec Seni dedali! _ gaifiqra daRonebulma porTosma. _ didi pativismcemeli var siberisa, magram moxarSuli an Semwvari beberi qaTami veraferi pativsacemia~.

Semdeg man Tvali gadaavlo magidas imaSi dasarwmuneblad, Tu ramdenad iziarebdnen sxvebi mis mwuxarebas, magram gancvifrebuli darCa: yvela aRtacebiT Sehxaroda moxarSul dedals da TvaliT Wamdnen mis mier dawunebul Zvalsa da tyavs.

diasaxlisma axlos miidga langari, marjved CamosWra dedals orive Savi fexi da qmris TefSze dado; Tavi da kiseri TavisTvis gadmoiRo, xolo porToss frTa miarTva. mere aiRo langari da msaxurs gaatana, ise rom, moxarSuli dedali ukanve gabrunda, TiTqmis uklebliv. es ise moulodnelad moxda, ise ucbad, rom Cvenma muSketerma verc ki moaswro erTmaneTisaTvis Seedarebina sasowarkveTilebis gamometyveleba sxvadasxva xasiaTis da temperamentis damSeulTa saxeebze.

msaxurma dedlis nacvlad didi TefSiT moxarSuli cercvi Semoitana, romelSic SigadaSig cxvris Zvlebi moCanda. SeiZleboda kacs efiqra, Zvalze xorcic iqnebao, magram porToss aqac gaucruvda imedi.

mdivnebi amjerad ukve aRar wamoegnen ankesze. maTi daRvremili saxeebi bedisadmi morCilebas gamoxatavda.

qalbatonma koknarma maT namdvili diasaxlisuri momWirneobiT dauriga moxarSuli cercvi.

jeri Rvinoze midga. batonma koknarma qaSanuris patara boTlidan jer Tavis mdivnebs dausxa Rvino, TiToeuls Wiqis mesamedi, TavisTvisac TiTqmis imdenive daisxa, mere boTli porTosisa da qalbaton koknarisaken gadadga.

mdivnebma Wiqebi wyliT Seavses, Semdeg naxevramde mosves da kvlav wyliT gaavses... ase gagrZelda sadilis damTavrebamde. ise rom, bolos lalisferi Rvinis magivrad, kvamlisfer sasmels miirTmevdnen.

porTosma didi SiSiT SeWama qaTmis frTa da TrTola moeria, rodesac magidis qveS muxlze diasaxlisis muxlis Sexeba igrZno. muSketermac daisxa naxevari Wiqa am Zvirfasi Rvinisa, romelsac ase momWirneobiT zogavdnen misi maspinZlebi, dalia da maSinve icno gulisamrevi, saZageli, adgilobrivi, monreuli Rvino.

Page 230: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

230

veqili Tvals ar aSorebda porTosis sasmiss, xolo roca muSketerma sul dacala wyalgaureveli Rvino, maspinZelma amoioxra.

_ cercvs ar inebebT, Cemo deidaSvilo porTos? _ hkiTxa diasaxlisma iseTi xmiT, romelic ufro imis mTqmeli iyo: damijereT, nu miirTmevTo.

_ magas ra maWmevs? _ buzRunebda Cumad porTosi. pasuxad ki sul sxva miugo: _ ara, Cemo deidaSvilo, aRara mSia. Camovarda siCume, porTosma ar icoda, rogor daeWira Tavi. veqilma

ramdenjerma gaimeora: _ ah, qalbatono koknar! miiReT Cemi qeba-dideba, swored sazeimo iyo

Tqveni sadili! aha, RmerTo! arasodes ar miWamia amdeni! da marTlac, wvenic gemrielad miirTva veqilma, qaTmis Savi fexebic da

cercvTan erTad is erTi Zvalic gamoxra, romelsac cota xorci SerCenoda.

`masxrad migdeben~, _ ifiqra porTosma, brazi moeria, ulvaSs iwvalebda da warbs iWmuxnida. magram qalbaton koknaris muxli kvlav ise nazad Seexo, TiTqos urCevda: cota xans moiTmineTo.

sadilobis dros am dumilsa da Sesvenebas, romelic gaugebari iyo porTosisaTvis, piriqiT, saSineli mniSvneloba hqonda ymawvili mdivnebisaTvis. veqilis mier TvaliT micemul niSanze, romelsac diasaxlisis Rimili mohyva, isini zlazvniT wamodgnen, nel-nela dakeces TavianTi xelsaxocebi, Tavi daukres da gavidnen.

_ wadiT, ymawvilebo, saqmes SeudeqiT, muSaobaSi moineleT dRevandeli sadili, _ uTxra maT veqilma.

mdivnebis gasvlisTanave diasaxlisi wamodga, ganjinidan gamoiRo erTi naWeri yveli, komSis muraba da namcxvari, romelic TviTon moemzadebina TafliTa da nuSiT.

Subli Seikra veqilma, radganac metismetad bevr saWmels xedavda. arc porToss eama am namcxvris danaxva. grZnobda, rom usadilod darCa. muSketerma sufras gadaxeda, iqneba is cercvi mainc aviRoo, magram cercvi ukve aRar iyo magidaze.

_ namdvili zeimia! _ Sehyvira batonma koknarma da cmukva daiwyo, _ swored sazeimo sadilia!

porTosma axlomdgom boTls Sexeda, imedi mieca, RviniT, puriT da yveliT visadileb rogormeo; magram sadRa iyo Rvino? boTli carieli gamodga. baton da qalbaton koknars iseTi saxe mieRoT, TiTqos verc ki amCnevdnen am ambavs.

`eh, ra gaewyoba? _ fiqrobda porTosi, _ esec xom vcade! meored aRar gavbriyvdebi~.

patara kovziT komSis murabis wveni amoiRo, Semdeg namcxvars daswvda, magram lamis kbilebSi Caeweba qalbaton koknaris naxelavi namcxvari.

`msxverpli gaRebulia! _ fiqrobda porTosi, _ o, imis imedi ara mqondes, rom qalbaton koknarTan erTad misi qmris ganjinaSi Sevixedav!~

am sagangebo sadilis Semdeg Cvenma veqilma dasveneba moisurva, rac Zalian eama porToss, egona, aqve darCeba, Tavis savarZelSi miwveba da moisvenebso, magram amis gagonebac ki ar undoda SeCvenebul bebers. iZulebulni gaxdnen, isev Tavis oTaxSi gaeyvanaT. vidre Tavis saganZurTan ar miasvenes da daavadebuli fexebi ar miabjina ganjinis kars, sifrTxilis gamo, sul yviroda da yviroda.

Page 231: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

231

diasaxlisma porTosi mezobel oTaxSi gaiyvana da Serigebis pirobebze dauwyo saubari.

_ kviraSi samjer SegiZliaT sadilad mobrZandeT, _ uTxra qalbatonma koknarma.

_ gmadlobT, _ miugo porTosma, _ ar minda Tqveni Sewuxeba. garda amisa, Cems aRWurvilobazedac unda vizruno.

_ ho, marTla, _ amoikvnesa qalbatonma, _ eg savalalo aRWurviloba! _ ra gaewyoba! _ daeTanxma porTosi. _ samwuxarod, asea. _ erTi miTxariT, batono porTos, risgan Sedgeba eg Tqveni

aRWurviloba? _ oh, mravali ram aris saWiro, _ daiwyo porTosma, _ muSketerebi,

rogorc Tqvenc iciT, rCeuli, pirvelxarisxovani jariskacebi arian da bevri ram sWirdebaT iseTi, romelic srulebiTac ar moepovebaT Sveicariidan gadmoyvanil daqiravebul razmebs.

_ kargiT, magram mainc damisaxeleT. _ raRa dagisaxeloT? sul rom viangariSoT, _ uTxra porTosma, radgan

sagnebis CamoTvlas fulis angariSs amjobinebda, _ sul rom viangariSoT...

gulis fancqaliT eloda veqilis coli, aba, ramdens ityviso. _ ramdeni iqneba? _ hkiTxa kankaliT qalbatonma, _ imedi maqvs, saWiro

Tanxas ar aRemateba... ena daeba, sityvis daboloeba ver gabeda. _ oh, ara, batono, sul rom viangariSoT, ori aTas xuTas livrs ar

aRemateba, xolo yairaTianad rom moviqce, iqneba ori aTasi livriTac iolad gamovide, _ Tqva porTosma.

_ RmerTo Zliero! ori aTasi livri! _ Sehyvira SeSinebulma qalbatonma, _ es xom mTeli simdidrea!

porTosi mravalmniSvnelovnad daiRrija da diasaxlisic maSinve miuxvda.

_ dawvrilebiT imitom minda Tqveni aRWurvilobis dasaxeleba, rom savaWro saqmeSi didi gamocdileba maqvs da darwmunebuli var, orjer ufro iafad SemiZlia SeviZino yvelaferi, vidre Tqven.

_ ah, eg sxvaa! _ Tqva porTosma, _ ai, Turme ratom mekiTxebodiT! _ diax, Cemo Zvirfaso porTos, pirvel rigSi albaT cxeni

dagWirdebaT? _ diax, cxeni. _ kargiT, cxenis saqme ukve mogvarebulia. _ qalbatono, _ wamoiZaxa gabrwyinebulma porTosma, _ maSin me

damWirdeba misi mTliani aRkazmuloba, romlis yidva mxolod muSketers SeuZlia da misi fasi ar aRemateba samas livrs.

_ samasi livri! dae, iyos samasi, _ daeTanxma qalbatoni koknari. porToss gaeRima. mkiTxvels exsomeba, rom mas hqonda yajari hercog bukingamisagan da

amitom am samasi livris jibeSi CaCxrialebas fiqrobda. _ garda amisa, _ ganagrZobda porTosi, _ me mWirdeba cxeni da CanTa

Cemi msaxurisaTvis. iaraRze nu SewuxdebiT, maqvs. _ cxeni msaxurisaTvis? _ hkiTxa gaubedavad qalbatonma koknarma. _ es

ki metismeti fufunebaa, Cemo megobaro. _ xom ar ggoniaT, qalbatono, rom me viRac maTxovari var? _ hkiTxa

amayad porTosma.

Page 232: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

232

_ rasa brZanebT! me mxolod imis Tqma mindoda, rom lamaz jors zogjer cxenze naklebi Sesaxedaoba ara aqvs, da karg jors rom vuSovideT muSketons...

_ keTili, Tanaxma var, iyos kargi jori! marTali xarT, qalbatono, me minaxavs didebuli espaneli mebatoneebi, romlebsac mTeli amala jorebiT misdevda. oRond es jori marTlac mSenieri unda iyos, vercxlis eJvnebiT morTuli, es Tqvenc kargad mogexsenebaT, qalbatono.

_ damSvidebuli brZandebodeT. _ maS, Cemi CanTaRa rCeba. _ oh, magisTvis Tavs nu iwuxebT! _ Sehyvira qalbatonma koknarma, _ Cems

qmars xuTi Tu eqvsi CanTa aqvs, Tqven TviTon amoirCieT saukeTeso. erTi maTgani mainc gansakuTrebiT kargia, sul Tan dahqonda, Sors rom miemgzavreboda xolme. iseTi didia, rom qveyana Caeteva Sig.

_ maS, carielia eg Tqveni CanTa? _ hkiTxa gulubryvilod porTosma. _ ra Tqma unda, carielia! _ gulubryvilodve miugo qalma. _ eh, me ki kargad gatenili CanTa mesaWiroeba, Cemo sayvarelo. erTxel kidev amoioxra qalbatonma. moliers jer ar daewera Tavisi

`Zunwi~, ase rom qalbatoni koknari harpagonis winamorbedi iyo. kidev didxans ikamaTes porTosma da misma satrfom. bolos ase

SeTanxmdnen: veqilis cols naRd fulad unda mieca porTosisaTvis rvaasi livri, eSova cxeni da jori, romlebic didebis gzaze waiyvandnen porTossa da muSketons.

am SeTanxmebis Semdeg porTosi mxiarulad gamoeTxova Tavis sayvarels. qalbatons ar undoda ase male gaeSva, TvalebiT emudareboda, patara xans kidev darCio, magram muSketerma samsaxuris movaleobani moimizeza da veqilis coli iZulebuli gaxda, mefisaTvis daeTmo upiratesoba.

mSieri porTosi daZmarebuli dabrunda Sin. III

moaxle da qalbatoni amasobaSi, rogorc zeviTac vTqviT, Tavisi sindisis qenjnisa da aTosis

brZnuli rCevisa da garTxilebis miuxedavad, d'artanians ufrodaufro ereoda miledisadmi siyvaruli. amitom ise ar daiRamebda dRes, rom Tavis satrfos sanaxavad ar wasuliyo da arSiyobiT ar moexibla igi.

imedi hqonda Cven gaskonels, rom adre iqneboda Tu gvian, siyvaruliTve upasuxebda miledi.

erT saRamos, rodesac d'artaniani ase daimedebuli modioda qalTan da Tavs ise bednierad grZnobda, rogorc cidan oqros setyvis lodiniT gaxarebuli adamiani, iqve, Sesaval karebTan, miledis moaxle Sexvda. magram am saRamos odnavi SexebiT rodi dakmayofilda lamazi keti, nazad mouWira xeli.

`kargi niSania! _ gaifiqra d'artanianma, _ albaT, qalbatonma daavala CemTvis raimes gadmocema, usaTuod paemans miniSnavs sadme, radganac piradad Tqma ver gabeda~. gaskoneli gogonas gamarjvebuli saxiT Sehyurebda.

_ Zalian minda, erTi-ori sityva mogaxsenoT, batono raindo, _ ena ebmoda gogos.

_ miTxari, gogonav, miTxari! _ gaamxneva d'artanianma, _ ai, gismen.

Page 233: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

233

_ ara, aq SeuZlebelia; Cemi saTqmeli Zalian did dros moiTxovs da Tanac metad saidumloa.

_ aba, maS, ra vqnaT? _ iqneba keTil ineboT, batono, da Tan gamomyveT?.. _ sTxova mowiwebiT

ketim. _ saca gindodes, Cemo lamazo. _ maS, wamobrZandiT! ketim, romelsac jer ar gaeSva d'artanianis xeli, erT bnel, xraxnil

kibeze aatara da TxuTmetiode safexuris Semdeg patara oTaxis kari SeaRo.

_ SebrZandiT, batono mxedaro, aq martoni viqnebiT da SevZlebT Tavisuflad molaparakebas.

_ mere visia es oTaxi, lamazo gogonav? _ hkiTxa d'artanianma. _ Cemi oTaxi gaxlavT, batono mxedaro, ai, es kari hyofs qalbatonisa

da Cems oTaxs, magram damSvidebuli brZandebodeT, verafers gaigebs Cveni saubridan, igi SuaRameze adre arasodes ara wveba.

d'artanianma Tvali moavlo iqaurobas, marTlac rom mSvenieri iyo es patara oTaxi Tavisi mowyobilobiT, sisufTaviT, magram Cveni gmiri Tavisda uneburad Tvals veRar aSorebda im kars, romelic, ketis TqmiT, miledis oTaxSi gadioda.

keti mixvda, ras fiqrobda am dros ymawvili kaci, da amoioxra. _ maS, Zalian giyvarT Cemi qalbatoni, batono mxedaro? _ hkiTxa

gaubedavad. _ oh, ufro metad, vidre amis gamoTqma SemiZlia; lamis gavgiJde, Cemo

keti. kidev amoioxra sawyalma gogom. _ eh, batono!.. Zalian samwuxaroa. _ eSmakma daswyevlos, ras xedav aq samwuxaros? _ hkiTxa d'artanianma. _ imas vxedav, batono, rom Cems qalbatons Tqven srulebiTac ar

uyvarxarT. _ rao? _ wamoiZaxa d'artanianma. _ maS, man dagavalaT magis gadmocema

CemTvis? _ oh, ara, batono, ara! dainteresebuli var TqveniT da gadavwyvite,

simarTle mecnobebina. _ didad gmadlobT, Cemo keTilo keti, oRond marto keTili

ganzraxvisaTvis, radgan Seni cnoba, imedi maqvs, dameTanxmebi, ar aris sasiamovno da arc samadlobeli.

_ ese igi, Tqven srulebiTac ara gjeraT, rasac me mogaxsenebT, ara, batono?

_ aseTi cnobis dajereba yovelTvis uZneldeba kacs, Cemo lamazo, Tundac imitom, rom Tavmoyvareobas ulaxavs.

_ ase rom, ara gjeraT Cemi naTqvami? _ gamogitydebi: sanam raime damarwmunebel sabuTs ar momcem

dasamtkiceblad imisa, rac Sena Tqvi... _ amaze raRas ityviT? _ da ketim gulispiris qveSidan patara baraTi

amoiRo. _ me mwers? _ wamoiZaxa d'artanianma da xelidan gamostaca werili. _ ara, sxvas. _ sxvasa swers? _ diax, sxvas.

Page 234: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

234

_ visa swers, vis? misi gvari? _ Sehyvira d'artanianma... _ misamarTi naxeT. _ graf vardsa swers! Cven Tavdajerebul gaskonels maSinve Tvalwin warmoudga sen-JermenSi

momxdari scena. metad swrafi moZraobiT gaxia konverti, miuxedavad ketis kivilisa, romelsac SiSiT guli uskdeboda.

_ oh, RmerTo Cemo! ras SvrebiT, ras, batono mxedaro? _ ambobda igi. _ me? arafers! _ da waikiTxa: `pasuxi ar maRirseT Cems pirvel baraTze! avad xom ara xarT? an iqneba

kidec dagaviwydaT, ra TvaliT makvirdebodiT qalbaton gizis mejlisSi? grafo, isargebleT am SemTxveviT, rac bedma mogcaT, da xelidan nu gauSvebT mas~.

d'artanians feri ecvala. misi Tavmoyvareoba Seilaxa da mis siyvaruls Wriloba miayenes.

_ sawyalo Zvirfaso batono d'artanian! _ wamoiZaxa ketim TanagrZnobiT savse xmiT da isev alersiT mouWira ymawvil kacs xeli.

_ maS gebralebi, Cemo cugrumelav? _ gadaxeda d'artanianma. _ oh, diax, guliT da suliT! radgan mec kargad vici, ra aris

siyvaruli. _ Senc kargad ici, ra aris siyvaruli? _ SeekiTxa d'artaniani da

pirvelad maSin daacqerda mas erTgvari yuradRebiT. _ vai, rom vici! _ maS, mag sibraluls is emjobineba, miSvelo, rom Seni qalbatonis

javri amoviyaro. _ mere rogor gindaT javris amoyra? _ javrs maSin amoviyri, rodesac gavimarjveb Sens qalbatonze,

rodesac me daviWer Cemi moqiSpis adgils. _ me magaSi arasodes ar dagexmarebiT, batono mxedaro! _ uTxra

dabejiTebiT ketim. _ ratom ar damexmarebi? _ hkiTxa d'artanianma. _ imitom, rom ori ram miSlis xels. _ mainc ra? _ pirveli is, rom Cemi qalbatoni Tqven arasodes ar SegiyvarebT. _ Sen saidan ici? _ me vici, rom Tqven misi Tavmoyvareoba SelaxeT. _ me, rogor? ranairad? mas Semdeg, rac gavicani, monasaviT vgdivar mis

fexqveS da wyalobas vevedrebi! gana ra davaSave? gTxov, miTxra! _ me amas veravis vetyvi... an Tu vetyvi, marto im kacs, vinc Cemi gulis

saidumloebas waikiTxavs. meored daacqerda d'artaniani. iseTi mSvenieri, iseTi norCi da

mimzidveli iyo ymawvili gogo, rom bevri brwyinvale qalbatoni Tavis wodebriv gvirgvinsac ki ar daiSurebda, rom misi mSveniereba SeeZina.

_ keti, _ uTxra d'artanianma, _ me Cavwvdebi Seni gulis siRrmes, rodesac Sen amas moindomeb, manamde ki...

moexvia, akoca da alubaliviT gaawiTla sawyali gogo. _ oh, ara! _ Sehyvira ketim, _ Tqven me ar giyvarvarT! es aris axlaxan

miTxariT, rom Cemi qalbatoni giyvarT! _ magitom ar meubnebi meore mizezs?

Page 235: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

235

_ meore mizezi kidev is aris, batono mxedaro, _ daiwyo ufro gabedulad d'artanianis kocniTa da Tvalebis gamometyvelebiT gamxnevebulma ketim, _ rom siyvarulSi yvela TavisTvis cdilobs.

mxolod axla moagonda d'artanians ketis mzera, misi Sexvedrebi mosacdel oTaxSi, kibeze, derefanSi, yovelTvis misi xelebis Sexeba, Cumi oxvra. magram qalbatonis siyvaruliT gatacebuli, yuradRebas ar aqcevda moaxles. arwivze sanadirod gasuls mwyeri ar agondeboda.

magram aq ki Cvenma gaskonelma Tvalis daxamxamebis umal warmoidgina, rogor SeiZleboda Tavis sasargeblod gamoeyenebina ketis mier ase gulubryvilod da daurideblad gamocxadebuli siyvaruli. SeiZleboda xelT egdo graf vardisadmi miwerili yvela werili, Tavisuflad, ra drosac ki moisurvebda, Sevidoda ketis oTaxSi, romlis kari miledis oTaxSi gadioda. veragi zraxvebiT d'artaniani msxverplad gaswiravda sawyal gogos, rom rogorme, ZaldatanebiT Tu nebayoflobiT xelT egdo misi qalbatoni.

_ maS ase, Cemo keti! _ mimarTa man alersiT sawyal gogos, _ ginda im siyvarulis damamtkicebeli sabuTi mogce, romelsac Sen ase eWvis TvaliT uyureb?

_ ra siyvarulis? _ SeekiTxa keti. _ im siyvarulisa, romelic me, Seni siyvaruliT damtkbars, guls

damiamebs. _ ra sabuTia aseTi damamtkicebeli? _ am saRamos SenTan davrCebi da ar waval qalbatonTan. _ oh, netavi! _ Sehyvira ketim da gaxarebulma taSi Semohkra. _ aq modi, CemTan, Cemo sayvarelo cugrumela, _ uTxra d'artanianma da

moxdenilad gadawva savarZelze, _ aq modi, unda giTxra, rom arasodes arsad minaxavs SenisTana lamazi moaxle.

ise tkbilad da iseTi alersiT uTxra es da sxva mravali aseTi qaTinauri, rom sawyalma gogom daijera.

saaTma TerTmetjer dahkra da TiTqmis maSinve gaisma zaris wkaruni miledis oTaxSi.

_ ah, RmerTo didebulo! _ Sehyvira ketim, _ ager, qalbatoni meZaxis! aba, wadi, Cqara wadi!

d'artaniani wamodga, qudi aiRo, magram imis magivrad, rom kibeze Casasvleli kari gaeRo, swrafad ganjinis kari gaaRo, Sig SeZvra da miledis kabebSi Caimala.

_ ras sCadixarT? _ Sehyvira ketim. d'artanianma, romelsac winaswar aeRo ganjinis gasaRebi, pasuxis

magivrad kari Signidan Caketa. _ dageZinaT Tu ra dagemarTaT? _ uyviroda miledi gulis gamgmiravi

xmiT, _ ratom ar modixarT, nuTu ar gesmiT Cemi zaris xma? d'artanianma kargad gaigona karebis gaRebis xma. _ geaxlebiT, qalbatono, geaxlebiT! _ Sehyvira ketim da miledis

miegeba. oriveni sawol oTaxSi gavidnen da radgan kari Ria darCaT,

d'artanians karga xans esmoda, rogor ujavrdeboda qalbatoni Tavis moaxles. bolos, roca miledim guli moijera da damSvidda, saubari d'artanianze Camoagdo. keti am dros Tavis qalbatons dasaZineblad tanisamoss xdida.

Page 236: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

236

_ netav ra daemarTa Cvens gaskonels, rom am saRamos aRara mnaxa? _ Tqva miledim.

_ rogor, qalbatono? _ gaikvirva ketim, _ maS, ar mosula? nuTu frTa kidev SerCenia, rom sxvaganac frinavdes?

_ oh, ara! albaT batonma de trevilma daavala raime an batonma de zesarma. amaSi ki veravin majobebs, keti, ise myavs CaboWili, rom...

_ mere, ras upirebT, qalbatono? _ ras vupireb? fiqri nu gaqvs, keti, me da mag kacis damokidebulebaSi

erTi iseTi ramea, rom mas warmodgenac ara aqvs... kinaRam gamabiabrua misi yovladuwmindesobis TvalSi... oh, me vici, rogor amoviyri javrs!

_ me ki megona, qalbatono, rom giyvardaT. _ miyvarso?! mZuls, mezizReba! suleli! damarcxebuli egdo mis win

lordi uinteri da ar mokla! yeyeCi! is rom moekla, memkvidreoba me damrCeboda, samasi aTasi livri wliuri SemosavliT.

_ marTals brZanebT, Tqveni Svili iqneboda Tavisi biZis erTaderTi memkvidre, manam ki, sanam srulwlovani gaxdeboda, Tqven iqnebodiT imodena qonebis gamgebeli.

Jruantelma dauara d'artanians, rodesac gaigona, rogor lanZRavda es momxiblavi mSveniereba uxeSi xmiT, romelsac gaWirvebiT malavda sxvasTan saubarSi, lanZRavda imitom, rom ar mokla patiosnebiT savse adamiani, misi mazli.

_ me aqamdisac avisrulebdi gulis wadils, Cemeburad amoviyridi javrs, magram kardinalma mibrZana, araferi dauSavo mag gaskonelso, Tumca, ar vici, ratom.

_ diax, qalbatono! magram Tqven xom javri mis sayvarel qalze amoiyareT.

_ oh, vaWris coli, mesaflaveebis quCaze rom cxovrobs? mgoni, aRarc ki axsovs im ubeduris arseboba, ara, es ra javris amoyraa! me javrs Cemeburad amoviyri.

Wiris oflma daasxa d'artanians: `es qalbatoni namdvili sisxliT gaumaZRari urCxuli yofila~, _ gaifiqra da isev yuri miugdo baass, magram, samwuxarod, miledi ukve mzad brZandeboda dasawolad.

_ kargi, _ uTxra ketis qalbatonma, _ wadiT, daiZineT da xval ecadeT, me rom mogeciT, im werilis pasuxi momitanoT.

_ baton vardTan rom gamataneT? _ hkiTxa ketim. _ diax, baton vardTan. _ ucnauri ram aris, qalbatono, arafriTa hgavs sawyal baton

d'artanians. _ wadiT, Cemo kargo, _ miugo miledim, _ rodi miyvars zedmeti

layboba. d'artanianma gaigona, rogor moixura karebi, rogor dauSva qalbatonma

erTi urduli, rom magrad Caketil oTaxSi SesZleboda mosveneba. Tavis mxriv, ketimac Caiketa kari, mxolod didi sifrTxiliT, rom miledis ar gaegona, bolos d'artanianmac gamoaRo ganjinis kari.

_ oh, RmerTo! _ uTxra Cumi xmiT ketim, _ ra dagemarTaT? rada xarT ase fermixdili?

_ eg sazizRari! _ CurCulebda d'artaniani. _ Cumad! Cumad! wadiT! _ exveweboda keti, _ Cemsa da mis oTaxs Sua

mxolod erTi firfitina kedelia, iq yvelaferi ismis, rasac aq vityviT. _ hoda, swored amitom aqedan aRar waval, _ upasuxa d'artanianma.

Page 237: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

237

_ rao?! _ wamoiZaxa ketim da gawiTlda. _ an Tu waval... mere waval, da xeli moxvia ketis, Tavisken miizida, SeuZlebeli iyo

winaaRmdegobis gaweva... ketis xmaurisa SeeSinda da danebda. es iyo javris amoyris dasawyisi. magram es ar akmayofilebda Cvens

gmirs, romelsac Tavmoyvareobisa da siamayis meti araferi gaaCnda. d'artanians undoda, ketisgan gaego qalbaton bonasies ambavi, magram

sawyalma gogom jvarze Sehfica, rom araferi icoda, radgan qalbatoni Tavisi saidumloebis mxolod mcireoden nawils umxelda. imas ki darwmunebiT ambobda, rom mkvdari ar unda yofiliyo.

riT an rogor gaabiabrua d'artanianma kardinalis TvalSi miledi, amisic ara icoda ra ketim, aq d'artanianma ufro meti icoda, vidre man. rodesac d'artaniani inglisis miwas tovebda da safrangeTisken moemgzavreboda, erT-erT gemze, romelsac akrZaluli hqonda navsadguridan gamosvla, man swored miledi SeamCnia, eWvi ar epareboda gaskonels, rom es qali kardinalis mier burnukebisaTvis brZandeboda gagzavnili.

d'artaniani darwmunebuli iyo, rom miledis usazRvrod sZulda igi. xolo am siZulvilis mizezi is iyo, rom d'artanianma misi mazli ar mokla.

meore dRes d'artaniani mainc mivida miledis sanaxavad. cud gunebaze brZandeboda maspinZeli. d'artaniani maSinve mixvda, rom miledi baton vardisagan Tavisi werilis pasuxs eloda. darbazSi Semovida keti, romelic miledim Zalian ukmexad miiRo. sawyalma gogom d'artanians gadaxeda da cxadad agrZnobina: `xedavT, rogor vitanjebi Tqveni gulisTviso~.

moaxlovda d'artanianis wasvlis droc. lamazi Zu lomi nel-nela molba; RimiliT ismenda gaskonelis tkbil sityvebs da xelic ki misca sakocnelad.

miledis oTaxidan gamosulma Cvenma gmirma ar icoda, ra efiqra, magram Wkviani biWi iyo da arc ise advilad daexveoda Tavbru. miuxedavad imisa, rom miledis samijnuro leqsiT xiblavda, Tavis gonebaSi erTgvari gegmis damuSavebas cdilobda.

karebTan keti daxvda da wuxandeliviT masTan avida. sawyal gogos metad gasjavreboda qalbatoni, daudevrobas abralebda, miledis verasgziT ver gaego graf de vardis siCumis mizezi da amitom ketis ubrZana, masTan diliT cxra saaTze misuliyo da grafisaTvis mesame werili mierTmia.

d'artanianma ketis piroba daadebina, rom xval diliT masTan mividoda da grafisadmi gankuTvnil werils mas miscemda. sawyali gogo Sehpirda aesrulebina yvelaferi, rasac ki mosTxovda sayvareli. ise iyo gagiJebuli siyvaruliT, rom uars veraferze eubneboda.

im Ramesac wuxandeliviT ganmeorda yvelaferi: d'artaniani isev ganjinaSi SeZvra da Caiketa, miledim moaxles dauZaxa, tanT gaixada, dasawolad moemzada, keti daiTxova da kari moketa. rogorc wina Rames, Sin gaTenebisas, diliT xuT saaTze mivida Cveni gmiri.

meore dRes TerTmet saaTze misken momavali keti dainaxa. mas xelSi Tavisi qalbatonis axali werili eWira. sawyalma gogom amjerad xmis amoRebac veRar gaubeda d'artanians da werili gadasca. suliT xorcamde damoneboda Tavis sayvarels.

Page 238: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

238

d'artanianma werili gaxsna da waikiTxa. `ai, mesamed gwerT, minda gagagebinoT, rom miyvarxarT, frTxilad

iyaviT, Torem icodeT, meoTxed mogwerT, mejavrebiT-meTqi. Tu inaniebT Tqvens saqciels, am werilis momtani axalgazrda gogo

getyviT, rogor unda moiqces zrdili mijnuri, raTa Tavisi satrfos wyaloba daimsaxuros~.

werilis kiTxvis dros d'artaniani xan wiTldeboda, xan yviTldeboda. _ oh, jer kidev gyvarebiaT! _ uTxra ketim, romelic Tvals ar

aSorebda ymawvili kacis saxes. _ ara, keti, scdebi, ar miyvars, ara! magram minda, samagaliTod davsajo

is boroti suli! _ diax, vici, rogorc dasjiT, Tqven ukve miTxariT. _ Sen ra genaRvleba, keti! xom ici, rom Sen miyvarxar, marto Sen! _ saidan unda vicode? _ im samarcxvino sasjelidan, romelsac vupireb. ketim amoioxra. d'artanianma kalami aiRo da dawera: `qalbatono, dRevandlamde eWvi mepareboda: ver warmomedgina, rom

Cemdami iyo mowerili Tqveni ori baraTi. amgvari pativiscemisaTvis uRirsad vTvli Cems Tavs. garda amisa, imdenad avad gaxldiT, rom pasuxis mocemasac ki vyoymanobdi.

magram dRes unda davujero Tqvens gulisTqmas, radganac ara marto Tqveni werili, aramed Tqveni moaxlec mimtkicebs, rom maqvs bedniereba, Tqven giyvardeT.

ar Sevawuxeb Tqvens moaxles imis ganmartebiT, Tu rogor unda moiqces zrdili mijnuri satrfos gulis mosagebad. me TviTon geaxlebiT amaRam TerTmet saaTze Tqveni wyalobis misaRebad, amis gadadeba Tund erTi dRiT, me mgoni, Tqveni axali Seuracxyofa iqneba.

Tqven mier kacTa Soris ubednieresad qmnili grafi vardi~. d'artanians miledisadmi ukve aRaraviTari pativiscema aRar hqonda,

magram, miuxedavad amisa, grZnobda, rom raRac daumorCilebeli Zala, simTvralis msgavsi vneba, romelSic zizRic ki iyo gareuli, mainc am qalisaken izidavda da misi damorCilebis JiniT suliT xorcamde iwvoda.

sruliad martivi iyo d'artanianis ganzraxva: ketis oTaxidan Sevidoda miledis sawol oTaxSi, isargeblebda gancvifrebis, kdemisa da SiSis pirveli wamiT, rom qalbatonze gamarjveba ezeima. SeiZleboda verc ki aesrulebina es qadili, magram... cda bedis monaxevrea. erTi kviris Semdeg daiwyeboda omi, mouwevda parizidan wasvla da sad hqonda imis dro mxedars, rom siyvarulis Zafis rTvas Sesdgomoda.

_ aha, _ mimarTa d'artanianma ketis da dabeWdili werili misca, _ miarTvi miledis da uTxari, rom grafisagan aris.

momakvdaviviT gayviTlda sabralo, grZnobda, ra unda yofiliyo dawerili am werilSi.

_ yuri damigde, Cemo sayvarelo, _ sTxova d'artanianma, _ Sen TviTonac grZnob, rom bolos da bolos riTime unda gavaTavoT yovelive es, miledim SeiZleba gaigos, rom Sen misi pirveli werili Cems msaxurs mieci graf de vardis msaxuris nacvlad da aseve isic, rom grafis magivrad me gavxseni danarCeni ori werili. icode, maSinve dagiTxovs

Page 239: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

239

miledi da, mgoni, Senc kargad icnob Sens qalbatons, marto gagdebiT ar gansazRvravs Tavis SurisZiebas.

_ vaime, vaime! _ daikvnesa ketim, _ mere, visTvis gavwire Tavi? _ CemTvis, Cemo mSveniero, CemTvis! eg mec kargad vici, _ upasuxa

d'artanianma, _ geficebi, Zalian davalebuli var Sengan. _ kargi, magram ra dawereT mag werilSi? _ miledi getyvis. _ oh, Tqven ar giyvarvarT! _ Sehyvira ketim, _ vai, ra ubeduri var! am sayveduris pasuxad yovelTvis erTi da igive saSualeba aqvs kacs,

romliTac mudam tyuvdeba qali: d'artanianmac amiTve upasuxa ketis da daamSvida.

amis Semdeg ketim mainc bevri itira, vidre miledisTvis werilis waRebaze daTanxmdeboda. bolos mainc daTanxmda da d'artaniansac amis meti araferi undoda.

samagierod, d'artanianic dahpirda, rom amaRam ufro adre gamoeTxoveboda miledis da iqidan pirdapir ketis oTaxSi avidoda.

am dapirebam anugeSa sawyali keti.

IV

sadac laparakia aramisisa da porTosis aRWurvilobaze

mas Semdeg, rac Cvenma oTxma megobarma TavianTi Sekazmulobis

SeZenisaTvis daiwyo zrunva, winandeburad xSirad veRar ikribeboda erTad. yvelani cal-calke sadilobdnen, sadac moxvdebodaT, an ukeT rom vTqvaT, sadac waawydebodnen. Tavis mxriv, samsaxuric bevr Zvirfas dros arTmevda maT. amis gamo megobrebi SeTanxmdnen, rom kviraSi erTxel mainc SuadRis pirvel saaTze aTosis saxlSi Sekrebiliyvnen, radganac igi, aRTqmis Tanaxmad, fexmoucvlelad sul Sin ijda.

Sekreba swored im dRisaTvis hqondaT daniSnuli, rodesac keti d'artanianTan mivida.

rogorc ki gaistumra keti, d'artaniani maSinve aTosisaken gaeSura. aToss da aramiss man filosofiur saubarze miuswro. aramiss kvlav

aSloda anaforiT mokazmvis survili. aTosi usmenda, Cveulebisamebr, arc uSlida da arc uwonebda berad aRkvecas. misi SexedulebiT, yvelas unda hqonoda moqmedebis Tavisufleba. igi, Cveulebriv, aravis aZlevda rCevas; Tu vinme sTxovda, da isic daJinebiT, mxolod maSin urCevda xolme rames.

_ rCevas imitom gTxovT adamiani, rom ise ar moiqces, rogorc Tqven urCevT, _ ambobda aTosi, _ magram Tu vinme mihyva Tqvens rCevas, eg mxolod imitom, rom Semdeg Tqveni gakicxvis sababi mieces.

d'artanianis Semdeg male porTosic miemataT. ukve oTxiveni erTad iyvnen Sekrebilni.

oTxi megobris saxe oTx sxvadasxva grZnobas gamoxatavda: porToss damSvideba etyoboda, d'artanians _ imedi, aramiss _ mwuxareba, aToss _ uzrunveloba.

porTosma amxanagebs maSinve gaagebina gadakvriT, rom erTma maRali wris pirovnebam Tavs idva muSketeris gaWirvebidan gamoyvana.

am dros muSketonmac Semoyo Tavi.

Page 240: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

240

_ cota xans Sin wamobrZandiT, batono, _ exveweboda sacodavi xmiT, _ Zalian saWiro saqme gaxlavT.

_ Cemi cxenebi moiyvanes? _ hkiTxa porTosma. _ diax... ara! _ upasuxa muSketonma. _ ho, Tu ara? ras bodav? _ Sin wabrZandiT, batono... porTosi wamodga, megobrebs daemSvidoba da muSketons gahyva. ramdenime wamis Semdeg bazenma Semoyo Tavi. _ ra gindaT, megobaro? _ hkiTxa aramisma iseTi tkbili xmiT, romelsac

yovelTvis maSin amCnevdnen xolme, rodesac monasteri da beroba moagondeboda.

_ kaci geliT, batono, Cvensa, _ upasuxa bazenma. _ vin kaci? ra unda? _ maTxovari unda iyos. _ cota ram uwyalobeT, bazen, da uTxariT, RmerTs Seavedros Cemi

codvili Tavi. _ Tqveni naxva unda, batono, im maTxovars. ambobs, rom Tqvenc Zalian

geamebaT misi xilva. _ xom araferi SemouTvlia? _ diax, batono: Tu batonma aramisma yoymani daiwyo an ar isurva Cemi

naxva, moaxseneT, rom turidan movdivaro. _ turidan? _ Sehyvira aramisma, _ aTasi bodiSi, batonebo, radgan unda

wavide. cxadia, am kacs moaqvs CemTvis is ambavi, romelsac didi xania veli.

aramisi wamodga da bazens gahyva. darCnen aTosi da d'artaniani, _ me mgoni, am yoCaRebma ukve moagvares TavianTi saqme, ras ityvi,

d'artanian? _ hkiTxa aTosma. _ porTosis saqmeebi rom kargad midis, es vici, _ miugo d'artanianma, _

rac Seexeba aramiss, Tu marTali gindaT giTxraT, am mxriv me masze arasodes Sevwuxebulvar. Tqven ki, Cemo keTilo aTos... ingliselis pistolebi ise guluxvad gaaCuqeT, Tumca igi Tqvens pirad, kanonier sakuTrebas Seadgenda; axla ras apirebT?

_ Cemo d'artanian, me Zalian moxaruli var, rom anderZi avuge im aramzadas, dRes swored sefiskveriviT Sesargisia ingliselis mokvla. is orasi pistoli ki jibeSi rom Camedo, guls gamiwyalebda sinanuli.

_ eh, kargiT erTi, Cemo aTos, ucnauri azrebis adamiani xarT... _ magas Tavi davaneboT da Tqvenze vilaparakoT, guSin batonma de

trevilma, romelmac didi pativi mca da Cems sanaxavad movida, miTxra, rom Tqven Zalian xSirad daiarebiT im saeWvo ingliselTan, romelsac kardinali swyalobs.

_ me mxolod erT inglisel qalTan davdivar, saxeldobr, im qalTan, romelzedac Tqven ukve gelaparakeT.

_ ah, diax, qera qali, romlis Sesaxeb rCeva mogeciT. Tumca Tqven, raRa Tqma unda, yuradRebac ar miaqcieT Cems naTqvams.

_ me Cemi mosazrebani mogaxseneT. _ diax, rogorc miTxariT, vgoneb, Tqvenc aRWurvilobas moeliT. _ srulebiTac ara! me davrwmundi, rom is qali urevia qalbaton

bonasies motacebaSi.

Page 241: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

241

_ axla ki mesmis: erTi qalis sapovnelad meores earSiyebiT, es gza metad grZeli gaxlavT, magram saamo.

d'artaniani mzad iyo, yvelaferi ecnobebina megobrisaTvis, magram Tavi Seikava. aTosi metad mkacri iyo patiosnebis sakiTxSi da amitom gaCumeba amjobina.

axla Tavi davaneboT am megobrebs da aramiss gavyveT. Cven vnaxeT, rogori siswrafiT wamovarda aramisi, rodesac uTxres,

rom Sin turidan mosuli kaci elodeboda, igi bazens ki ar gahyva, aramed gaaswro da erTi naxtomiT ferus quCidan voJirarisaze gadavida.

oTaxSi, marTlac, erTi momcro tanis kaci dauxvda, romelsac Wkviani Tvalebi hqonda, magram dakonkili tansacmeli emosa.

_ Tqven gnebavdaT Cemi naxva? _ hkiTxa muSketerma. _ me minda, batoni aramisi vnaxo. Tqvena xarT? _ diax, aramisi var. gadmosacemi xom ara gaqvT ra CemTvis? _ im SemTxvevaSi, Tu moqargul cxvirsaxocs maCvenebT. _ axlave, _ uTxra aramisma. gulispiridan gasaRebi amoiRo, gaxsna

ekalmuxis sadafiT moWedili yuTi da cxvirsaxoci amoiRo, _ ai, inebeT. _ Zalian kargi, _ uTxra maTxovarma _ daiTxoveT Tqveni msaxuri. cnobismoyvareobiT aRsavse bazens undoda gaego, ra saqme hqonda am

maTxovars mis batonTan, magram ras izamda, aramisma aniSna gasuliyo, da isic daemorCila.

rodesac bazeni gavida, maTxovarma swrafad mimoavlo Tvali iqaurobas, undoda darwmunebuliyo, rom aravis SeeZlo misi danaxva, an misi naTqvamis gagoneba. Semdeg SemoWerili qamari Seixsna, qurTukis gulispiri odnav gamoarRvia da iqidan werili amoaZvrina.

werilze nacnobi beWdis danaxvaze aramisma sixaruliT Sehyvira, mowiwebiT gaxsna da waikiTxa.

`megobaro, gangebam ineba, rom cota xniT kidev viyoT erTmaneTs daSorebulni, magram sabolood ar gafrenila siymawvilis bednieri dro. kargad SeasruleT Tqveni samsaxurebrivi movaleoba; me Cemsas vasruleb Cems garemoSi. miiReT, rasac am werilis momtani mogarTmevT. ise ibrZoleT, rogorc mSvenier da mamac keTilSobils Seeferebodes. mec mudam gaxsovdeT. nazad gikocniT mag Sav Tvalebs! mSvidobiT! an ufro swori iqneba _ naxvamdis!~

maTxovari ki isev arRvevda qurTukis gulispirs, saidanac TiTo-TiTod gamoaZvrina as ormocdaaTi espanuri orpistoliani da magidaze gaamwkriva, mere wamodga, kari gaaRo, Tavi daukra da ise gavida saxlidan, rom gancvifrebulma aramisma erTi sityvis Tqmac ki ver moaswro.

aramisma erTxel kidev waikiTxa werili da mxolod maSin dainaxa dabla minaweri:P

P.S. `Tqveneburad miiReT baraTis momtani, igi grafi da espaneli didebulia~.P

_ ai, oqros sizmari! _ Sehyvira aramisma, _ oh, ra tkbilia sicocxle! jer xom marTlac ymawvilebi varT! ho, Cven kvlav dagvibrundeba siymawvilis bedniereba! oh, SenTvis Semomiwiravs Cemi siyvaruli, Cemi sicocxle, Cemi sisxli, sul yvelaferi, Cemo turfa sayvarelo!

da vnebiT gatacebuli hkocnida werils, ise, rom arc ki Seuxedavs magidaze mbrwyinavi oqrosaTvis.

bazenma frTxilad daakakuna, aramiss mizezi aRar hqonda misi moSorebisa da ubrZana, Semosuliyo.

Page 242: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

242

oqros danaxvaze bazeni pirRia darCa da gadaaviwyda batonisaTvis d'artanianis mosvla moexsenebina.

d'artanianma cota xans icada, magram raki bazeni arsad Canda, TviTon SeaRo kari.

_ ai, dalaxvros eSmakma! _ Sehyvira d'artanianma, _ Cemo Zvirfaso aramis, Tu turidan saomrad gigzavnian mag tyvias, moikiTxeT Cem magivrad da didi qebac miuZRveniT.

_ scdebi, Cemo d'artanian, _ miugo gulCaTxrobilma aramisma, _ es Cemi gamomcemeli migzavnis honorars Cemi poemisas, romlis werac Cveni mogzaurobis dros daviwye.

_ ho, marTla! _ ar gaikvirva d'artanianma, _ unda giTxraT, Cemo aramis, metad uxvi yofila Tqveni gamomcemeli! ai, ris Tqma mindoda.

_ rogor, batono! _ Sehyvira bazenma, _ ase Zvirada fasobs poema? daujerebelia! maS, Tqven yvelafris gakeTeba SegZlebiaT, batono, rasac ki moisurvebT! daiwyeT wera. me rom mkiTxoT, sxvas mainc esa sjobia. poeti, batono, igive mRvdelia TiTqmis... ah, batono aramis! modiT, poetoba daiwyeT, Zaliana gTxovT!

_ bazen, me mgoni, Senc Cvens baasSi erevi, Cemo megobaro, _ uTxra aramisma.

bazenma igrZno, rom Sescda, Tavi daRuna da gavida. _ maS, oqros fasad hyidiT Tqvens poetur nawarmoebs? _ mimarTa

siciliT d'artanianma, _ marTla bednieri kaci yofilxarT, megobaro! _ magram frTxilad! eg werili ar dakargoT, Tqveni jibidan rom apirebs amoZromas, raRa Tqma unda, egec Tqveni gamomcemlisagan iqneba.

Tvalis TeTri garsic ki gauwiTlda aramiss, xeli staca werils da magrad Seikra Rilebi.

_ Cemo d'artanian, modiT, Tu Tqvenc araferi gaqvT sawinaaRmdego, movZebnoT Cveni megobrebi da radgan ase mdidari var, dReidan isev Zveleburad erTad SeveqceT sadils.

_ didi siamovnebiT, _ miugo d'artanianma, _ didi xania Cveneburi gemrieli, baraqiani puri aRar gviWamia, garda amisa, amaRam sakmaod saSiSi saqme maqvs mosagvarebeli da uars ar vityodi, siTamamis mosamateblad erTi-ori boTli kargi Zveli burgundiuli gadamekra.

_ burgundiuli iyos, arc me gaxlavar mag Rvinis mteri, _ upasuxa aramisma, romelsac magidaze dalagebulma oqrom uceb berobac daaviwya da RvTismetyvelebac.

aramisma saxarjod sami Tu oTxi orpistoliani Caido jibeSi, danarCeni ki Caawyo sadafiT moWedil ekalmuxis yuTSi, sadac Caketili hqonda Cveni nacnobi moqarguli cxvirsaxoci, romelic mas Tilismis magivrobas uwevda.

megobrebma pirvelad aTosis binisaken aiRes mimarTuleba, Tavisi ficis erTgulma aTosma, rom gareT ar gamosuliyo, gankarguleba gasca, sadili binaze mietanaT. man saukeTesod icoda sufrisaTvis saWiro yovelgvari wvrilmani, amitomac aramisma da d'artanianma siamovnebiT miandves es friad mniSvnelovani sazrunavi, TviTon ki porTosisaken gaswies, magram gzaSi bakis quCis kuTxesTan muSketoni dainaxes; sacodavi damwuxrebuli saxiT midioda da win cxens da jors mierekeboda.

moulodneli sanaxaobiT gancvifrebul d'artanians siamovnebis SeZaxili aRmoxda.

Page 243: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

243

_ vai! Cemi yviTeli cxeni, _ wamoiZaxa man, _ erTi am cxens SexedeT, aramis!

_ oh, netavi vis rad unda es jaglagi? _ Tqva zizRiT aramisma. _ warmoidgineT, aramis, rom me swored am cxeniT Semovedi parizSi. _ rogor? Tqven gecnobaT es mSveniereba? _ hkiTxa muSketonma. _ ucnauri feri aqvs, _ Tqva aramisma, _ me aseTi cxeni arasodes ar

Semxvedria. _ verc naxavdiT, _ miugo d'artanianma, _ sami ekiu momces maSin am

cxenSi, magram cxenSi ki ara, imis ucnaur ferSi, radgan Calis fasadac ara Rirda magisi ConCxi. erTi miTxariT, muSketon, Tqven rogor CagivardaT xelSi es `raSi~?

_ ah! _ amoioxra porTosis msaxurma, _ dardebs nu amiSliT, batono! Cveni didebuli qalbatonis qmris oini gaxlavT, hercogis veragobaa!

_ rogor Tu oini? ras ambobT, muSketon? _ diax, batono, Cven mowyalebis TvaliT gviyurebs xolme qalbatoni

de... oh, ukacravad, batoni brZanebs, kbilebi imitom gaqvs, rom enas klited edoso...hoda, swored am qalbatonma Zala dagvatana da saxsovrad migvaRebina erTi mSvenieri espanuri merani da erTic andaluziuri jori. saucxoo ram iyo orive, ukeTess veras naxavda adamianis Tvali. magram qmars gaego, gzaSi daeWira CvenTvis gamogzavnili Zvirfasi saxsovari da magivrad es sazizRrobani mogvivida.

_ axla ukan mierekebi? _ diax, batono, _ upasuxa muSketonma, _ dameTanxmebiT, rom Cven ar

SegviZlia dapirebulis magivrad am samarcxvino jaglagebis miReba. _ rasakvirvelia, ara, Tumca Zalian mindoda porTosi Cems yviTel

cxenze menaxa. cxadad warmovidgendi, ra Sesaxedavi viyavi, rodesac parizSi am `bedauriT~ Semovedi. magram Cven aRar SegaCerebT, muSketon, wadi, aasrule Seni batonis brZaneba. TviTon Sin aris?

_ diax, batono, _ upasuxa muSketonma, _ magram Zalian cud gunebaze brZandeba, Tqven TviTon damerwmunebiT.

muSketonma gza ganagrZo gran-ogustenis quCisken. Cveni megobrebi ki gaSmagebul porTosTan mividnen da zari dauwkarunes. porToss fanjridan daenaxa ezoSi masTan mimavali amxanagebi da kari ar gauRo. awkarunebdnen, magram amaod.

muSketoni ki isev win mierekeboda cxensa da jors; gadaiara axali xidi, daTvis quCas miaRwia da aq, batonis brZanebis Tanaxmad, veqilis saxlis alayafis karis urataze gamoaba cxenic da joric. ise rom, arc Sewuxebula maTi momavali bediT. Semdeg swrafad mibrunda Sin da porToss moaxsena, rom pirnaTlad Seasrula misi brZaneba.

ramdenime xnis Semdeg mSierma cxenma da jorma ise aaTamaSes urata, iseTi rakuni da braxuni daayenes quCaSi, rom veqilma maSinve ubrZana Tavis patara Sikriks, gaerkvia, vis ekuTvnoda es cxeni da jori.

qalbatonma koknarma maSinve icno mis mier gagzavnili saCuqrebi, Tumca uceb ver moifiqra, ratom unda daebrunebinaT ukan. magram porTosis mosvlam yvelaferi gaurkvia. gaSmagebuli muSketeris danaxvam SiSis zari dasca gulCvil, siyvaruliT aRgznebul qalbatons. muSketons ar daemala Tavisi batonisaTvis, rom gzaSi d'artaniani da aramisi Sexvdnen, da rom d'artanianma icno is yviTeli cxeni, romliTac is Turme parizSi Camovida da mere sam ekiud gaeyida.

Page 244: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

244

qalbatoni koknari da misi sayvareli SeTanxmdnen, rom sen-magluaris monasterTan Sexvdebodnen erTmaneTs da porTosi maSinve gamoeTxova. veqilma, rodesac dainaxa, porTosi midiso, sTxova, sadilad darCeniliyo, magram muSketerma didebuli RirsebiT uari uTxra.

qalbatoni koknari gulis kankaliT midioda sen-magluaris monastrisaken. icoda, ra saSineli sayveduriT daxvdeboda porTosi, igi mojadoebuliviT, moxibluli Sescqeroda Tavisi sayvarlis medidur ganrisxebas.

porTosma pirSi miaxala SemkrTal, TavdaRunul qalbaton koknars yvela is mware, gesliani samduraviT da sayveduriT aRsavse sityvebi, romlebic ki SeeZlo gadmoenTxia sayvarlisagan Seuracxyofil Tavmoyvare kacs.

_ vaime, vaime! me megona, rom sagangebod movawyve saqme. cxenebiT movaWre kacs, romelic Cemi qmris klientia, Cveni fuli emarTa da ar gvaZlevda. me am valSi gamovarTvi es jori da cxeni. Sempirda, mefis sakadris cxens gamogigzavniTo.

_ maS, Tu xuT ekiuze meti marTebs Tqveni im CarCs, icodeT, qurdi da gaiZveraa.

_ batono porTos, _ gaubeda veqilis colma Tavisi Secdomis gasamarTleblad, _ adamiani yovelTvis imas cdilobs, rom iafad gamovides. amas xom ver dauSliT!

_ ara, qalbatono, yovelTvis ara. vinc siiafes eZebs, man saSualeba unda misces sxvas, ufro guluxvi megobrebi moZebnos.

porTosma zurgi Seaqcia qalbaton koknars da wasvla daapira. _ batono porTos! batono porTos! _ Sehyvira qalbatonma, _ Sevcdi,

mapatieT! ra dros yairaTi da valis ganaRdeba iyo, rodesac saqme TqvenisTana didi kacis aRWurvilobas Seexeboda.

porTosma pasuxi ar aRirsa da erTi nabiji kidev gadadga. siyvaruliT gagiJebul qalbatons Tvalwin warmoudga hercogebis

markizebis colebiT garSemoxveuli porTosi. _ nu waxvalT! RvTis gulisaTvis! _ Sehyvira imedmixdilma, _ SeCerdiT,

batono porTos, movilaparakoT! _ TqvenTan saubars CemTvis ubedureba moaqvs. _ ra vqna? is mainc gamagebineT, rasa mTxovT, ra gnebavT Cemgan? _ araferi! radgan sulerTia, kidec rom gTxovoT, mainc araferi

mohyveba Sedegad. qalbatoni koknari mklavze Camoekida Tavis sayvarels da

gulmoklulma SesZaxa: _batono porTos, me Tqveni aRWurvilobisa ara gamegeba ra, aba, ra vici

me kargi cxenisa da misi akazmulobisa! _ rom ar iciT, CemTvis unda mogendoT, magram ara! Tqven xarjs

gaurbodiT da dakargulis ganaRdebas cdilobdiT. _ Sevcdi, batono porTos, da patiosan sityvas gaZlevT, meve

gamovasworeb Cems Secdomas. _ rogor gamoasworebT? _ hkiTxa muSketerma. _ yuri damigdeT, am saRamos batoni koknari hercog de SonTan aris

dabarebuli da iq midis, rCeva unda misces. ori saaTi mainc Seagviandeba. CemTan mobrZandiT, martoni viqnebiT da yvelaferi viangariSoT.

_ ai, es ki mwams, Cemo Zvirfaso, Zlivs ar gamagoneT keTili sityva?! _ maS, mapatieT?

Page 245: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

245

_ vnaxoT, _ upasuxa didebuli ieriT porTosma. mere _ `saRamomdeo~, _ mimarTes erTmaneTs gamoTxovebis niSnad da Tav-

Tavis gzas daadgnen. _ eSmakma dalaxvros! _ iZaxda gulSi porTosi, _ mgoni, axla ki

marTla mivuaxlovdi baton koknaris saganZurs.

V

RamiT yvela kata nacrisferia mouTmenlad elodnen am saRamos porTosi da d'artaniani da, rogorc

iqna, eRirsaT daRameba. d'artaniani, Cveulebriv, cxra saaTze mivida miledis sanaxavad. mas

arasodes ar miuRia igi ase kargad. gaskonelma maSinve igrZno, rom qalbatonisaTvis ketis mier gadacemuli werili iyo mizezi misi mxiarulebisa.

Semovida keti da SarbaTi moarTva. masac mxiaruli, aRtacebuli saxiT Sehyurebda miledi da tkbilad uRimoda. magram iseTi daRonebuli iyo sabralo gogo, rom verc ki SeamCnia Tavisi qalbatonis gulkeTiloba.

d'artaniani xan erT qals Sexedavda, xan meores da iZulebuli iyo, eRiarebina Tavisi Tavis winaSe, rom Secdoma daeSva bunebas am qalebis SeqmnaSi, rodesac cnobili qalbatonisaTvis sazizRari, saTnoebis uarmyofeli suli Caedga, xolo moaxlisaTvis, piriqiT, _ didebulis.

saaTma aTjer dahkra. miledis mousvenroba daetyo. d'artaniani maSinve miuxvda mRelvarebis mizezs. qali saaTs Sescqeroda, xan adgeboda, xan maSinve dajdeboda da d'artanians ucinoda iseTi saxiT, TiTqo exveweboda: `Zalian saamo brZandebiT, magram Tu momSordebiT, ufro momxiblavi iqnebiTo~.

d'artaniani wamodga da qudi aiRo. qalma xeli gauwoda sakocnelad. ymawvilma kacma xelis moWera igrZno. mixvda gaskoneli, rom es ar iyo keklucobis gamomxatveli alersi. ara, mas madlobas uxdidnen imisTvis, rom adre midioda.

`Zalian hyvarebia miledis Tavisi vardi~, _ gaifiqra d'artanianma da gamoTxovebis Semdeg darbazidan gamovida.

amjerad keti arsad Canda. igi aRarsad elodeboda Tavis sayvarels, arc wina oTaxSi, arc derefanSi, arc alayafis karebTan. d'artaniani iZulebuli iyo TviTonve epova mimaluli kibec da moaxlis patara oTaxic.

ketis pirze xelebi aefarebina, ijda da tiroda. man gaigona d'artanianis Sesvla, magram arc ki Sexeda. Cveni gmiri miuaxlovda mas da xelebi CamoaRebina. maSin ufro mwared atirda sawyali qali.

asrulebuliyo d'artanianis Canafiqri: werilis pasuxi rom miiRo miledim, sixaruliT gaxelebulma yvelaferi uambo Tavis moaxles, mere davalebis ase kargad asrulebisaTvis jildod fuliT savse qisa aCuqa.

Tavis oTaxSi SesvlisTanave ketim erT kuTxeSi miagdo is qisa da jerac iq egdo gauxsneli, oRond sami-oTxi oqro gamovardniliyo da xaliCaze eyara.

Page 246: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

246

d'artanianis alersze ketim Tavi maRla aiRo. SekrTa gaskoneli, imdenad SeZrwunebulad eCvena sawyali qalis saxe. vedrebiT aRapyro xelebi sabralom, magram TqmiT ki sityva ver uTxra.

naklebad mgrZnobiare gulis mqone d'artanianzedac imoqmeda am usityvo tanjvam, magram ras izamda, ise magrad CasWideboda Tavis ganzraxvas, rom veRarafers Secvlida miledis winaaRmdeg mofiqrebul gegmaSi. amitom man araviTari imedi ar misca ketis. igi cdilobda, qalisaTvis Caegonebina, rom mxolod SurisZieba amoqmedebda.

am SurisZiebis sisruleSi moyvanas TviTon miledi uadvilebda d'artanians. Tavis sayvarelTan siwiTlis dasamalavad, man ketis ubrZana, mTel binaSi gaeqro sinaTle da arc Tavis oTaxSi daetovebina sanTlebi.

batoni vardi gaTenebamde, jer kidev sibneleSi unda wasuliyo misi binidan.

cota xnis Semdeg miledic Sevida Tavis oTaxSi. d'artaniani maSinve ganjinaSi Seimala. is iyo, Seixura kari da miledis zaric gaisma.

keti qalbatonTan Sevida, magram kari Riad aRar datova. kidev kargi, oTaxs sqeli kedeli ar hyofda da TiTqmis yvelaferi ismoda, rasac qalbatoni da misi moaxle laparakobdnen.

sixaruliT mTvrals hgavda miledi. man ketis dawvrilebiT aambobina, rogor gadasca werili graf vards, rogor miiRo igi, rogori iyo misi saxis gamometyveleba: hgavda Tu ara siyvaruliT gatacebuls?

ra unda eqna sabralo ketis? saWiro iyo, wesierad aesrulebina Tavisi movaleoba: guls uklavda mwuxareba da kiTxvaze pasuxebs nawyvet-nawyvetad aZlevda. magram siyvaruliT gatacebuli qalbatoni ver amCnevda moaxlis mwuxarebiT aRsavse xmas.

bolos grafis mosvlis dro moaxlovda. miledim mTel binaSi Caaqrobina sinaTle. ketis ubrZana, Tavis oTaxSi gasuliyo da rogorc ki batoni grafi movidoda, masTan Seeyvana.

didxans ar dasWirvebia lodini ketis. SeamCnia Tu ara d'artanianma ganjinis klitis WuWrutanidan, rogor Camobnelda iqauroba, myisve kari gaaRo da gamovida. es swored im dros moxda, rodesac keti miledis oTaxSi Sesaval kars ketavda.

_ ra ambavia, vin xmaurobs? _ ikiTxa miledim. _ es me gaxlavarT, _ upasuxa Cumi xmiT d'artanianma, _ grafi de vardi. _ oh, RmerTo, RmerTo, _ CurCulebda keti, _ imdenic ki veRar moiTmina,

rom daniSnul dros gamosuliyo. _ ra moxda? _ gamosZaxa miledim aTrTolebuli xmiT, _ ratom ar

Semodis? graf, graf, _ ganagrZo man, _ xom kargad iciT, rogor gelodebiT?

amis gagonebaze d'artanianma nazad CamoiSora keti da miledis oTaxSi Sevida.

sevdac xSirad ewveva siyvaruliT aRgznebul adamians da mware gabrazebac, magram namdvil cofs da gaSmagebas maSin naxavs mijnuri, rodesac sxvisi saxeliT moixveWs Tavisi metoqisaTvis daniSnul siyvarulis ZRvens.

saSinel mdgomareobaSi Cavarda d'artaniani. guls uklavda eWvi da TiTqmis iseve itanjeboda, rogorc meore oTaxSi cxare cremliT mtirali keti.

_ grafo, _ eubneboda miledi metismetad tkbili xmiT da Tan magrad uWerda xelze Tavis xelebs, _ bednieri var im siyvaruliT, romelsac

Page 247: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

247

Tqvens TvalebSi da Tqvens sityvebSi vpovebdi yovelTvis, roca erTmaneTs SevxvedrivarT. mec miyvarxarT, grafo, minda raime gaCuqoT am Ramis samaxsovrod, _ nivTi, romelic ar dagaviwyebT Cems Tavs, _ miledim beWedi moiZro da d'artanians gaukeTa.

d'artanians moagonda, rom es beWedi miledis xelze enaxa. es iyo saucxoo safironi, gars Semovlebuli briliantebiT.

d'artanians maSinve undoda, ukan daebrunebina saCuqari, magram miledim SeaCera:

_ ara, ara! Cemi siyvarulis niSnad gqondeT eg beWedi. am nivTis miRebiT, _ daumata man aRgznebuli xmiT, _ iseT samsaxurs gamiwevT, rom Tqven verc ki warmoidgenT.

`saidumloebiT aRsavsea es qali!~ _ fiqrobda d'artaniani. am wams igi mzad iyo gaemJRavnebina Tavisi vinaoba, is iyo piri gaaRo,

rom eTqva miledisaTvis, vin iyo da ra SurisZiebis ganzraxviT iyo mosuli, magram miledim isev ganagrZo:

_ sabralo Cemi megobari! kinaRam mokla im mxecma gaskonelma! es mxeci TviT d'artaniani iyo. _ oh, mogirCaT Tu dResac gawuxebT maSindeli Wrilobebi? _

ganagrZobda miledi. _ diax, Zalian mawuxebs, _ upasuxa d'artanianma, radgan arc ki icoda,

ra epasuxa. _ damSvidebuli brZandebodeT, _ CasCurCula miledim, _ me Surs viZieb

da mkacri iqneba es SurisZieba. `eSmakma dalaxvros, _ fiqrobda d'artaniani, _ jer naadrevi iqneba

Tavis gamomJRavneba~. am patara baasis Semdeg cota xani dasWirda ymawvilkacs

dasamSvideblad, magram grZnobda, rom mTlad gaqarveboda yvela is fiqri, romelic Tan moetana Suris saZieblad. daujerebeli gavleniT moqmedebda d'artanianze es qali. igi WiriviT sZulda Cvens gmirs, amave dros aRmerTebda kidec. verasodes ver warmoedgina, rom erT da imave gulSi SeiZleboda erTad moTavsebuliyo ori, erTmaneTis sawinaaRmdego grZnoba.

amasobaSi saaTma pirveli dahkra. dadga ganSorebis Jami. d'artanians ar undoda wasvla, enaneboda miledis daTmoba, magram vnebiT aRsavse alersiT Zlivs daimSvida guli. SeTanxmdnen, momaval kviraSic Sexvedrodnen erTmaneTs.

sawyal ketis imedi hqonda, erT-or sityvas mainc etyoda d'artanians, rodesac igi mis oTaxSi gamovidoda, magram miledim TviTonve gaiyvana Tavisi sayvareli da manam kibemde ar Caacila, Tavi ar daaneba.

meore dRes, diliT, d'artaniani aTosTan gaiqca da yvelaferi uambo. aTosma warbebi SeiWmuxna.

_ me, Cemo d'artanian, Tqveni miledi saSinel qmnilebad mimaCnia, _ uTxra man megobrulad, _ magram, miuxedavad amisa, mainc ar gepatiebaT misi motyueba: merwmuneT, saSiSi mteri SeiZineT.

laparakis dros aTosi Tvals ar aSorebda briliantebiT garSemovlebul safirons; d'artanians, dedoflis naboZebi beWdis magivrad, axla miledis saCuqari umSvenebda xels.

_ am beWeds dascqeriT? _ hkiTxa Cvenma gaskonelma amayad imis gamo, rom aseTi Zvirfasi saCuqriT SeeZlo amxanagebTan etrabaxa.

_ diax, _ miugo aTosma, Cemi ojaxis erT ganZs magonebs Tqveni beWedi.

Page 248: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

248

_ mSvenieri ram aris, ara, aTos? _ saucxooa! _ upasuxa aTosma, _ ver warmomedgina, rom SeiZleboda

meore safironic yofiliyo aseTi mSvenieri. nuTu gaucvaleT vinmes da samagierod Tqveni almasi mieciT?

_ ara, _ upasuxa d'artanianma, _ es gaxlavT saCuqari Cemi lamazi ingliselis an, Tu marTali gnebavT, Cemi lamazi frangi qalisa. marTalia, misTvis ar mikiTxavs, sadauria, magram darwmunebuli var, safrangeTSi unda iyos dabadebuli.

_ maS, miledim mogcaT es beWedi? _ Sehyvira aTosma didi mRelvarebiT. _ diax, miledim, wuxel momca. _ aba, maCveneT! _ sTxova aTosma. _ ai, inebeT, _ upasuxa d'artanianma da beWedi TiTidan waiZro. aTosma gasinja da saxeze yviTelma ferma gadahkra, mere Tavisi

marcxena xelis araTiTze gaikeTa da ise moergo am TiTs, TiTqos sagangebod misTvis yofiliyos gamoWedili.

brazisa da SurisZiebis Rrubelma gaurbina Sublze erTob mSvid da aRuSfoTebel aToss.

_ SeuZlebelia, Cemi ojaxisa iyos, _ uTxra d'artanians, _ rogor Cauvardeboda xelSi es beWedi miledi klariks? magram, amave dros, isic Zneli warmosadgenia, rom ase emsgavsebodes erTmaneTs ori beWedi.

_ maS, icaniT es beWedi?_ hkiTxa d'artanianma. _ megona, rom vicani. _ upasuxa aTosma, _ magram eWvi ar aris, vcdebi. aTosma beWedi d'artanians daubruna, Tumca Tvals mainc ar aSorebda. _ ra giTxraT, iciT, Cemo d'artanian? _ mimarTa man cota xnis Semdeg,

_ moixseniT eg beWedi TiTidan an SeabruneT safironi, Torem igi iseT sazarel ambebs magonebs, rom TqvenTan saubars veRar SevZleb. Tqven, mgoni, meubnebodiT, rom rCevisaTvis xarT mosuli, rom gaWirvebul mdgomareobaSi xarT da ar iciT, rogor moiqceT... magram moiTmineT... aba, isev momeciT eg beWedi: me rom safironze gelaparakebodiT, mas erTi mxare dafxaWnili hqonda saSineli SemTxvevis Sedegad.

d'artanianma xelmeored waiZro TiTidan beWedi da aToss misca. aTosi akankalda. _ ai, naxeT! ucnauri ar aris? _ da d'artanians safironis dafxaWnili

mxare aCvena. _ visgan gqondaT, aTos, is beWedi? _ dedaCemisagan! rogorc giTxariT, ojaxis Zveleburi ganZi iyo,

ojaxisa, da araviTar SemTxvevaSi ar unda gasuliyo sagvareulodan. _ mere Tqven... gayideT? _ hkiTxa gaubedavad d'artanianma. _ ara, _ upasuxa aTosma ucnauri siciliT, _ Rame mivuZRveni sayvarel

qals, rogorc Tqven mogiZRvnes wuxel. d'artaniani Cafiqrda, TiTqos Caixeda miledis gulSi da iq veragobisa

da borotebis sazareli, usazRvro ufskruli dainaxa. beWedi TiTze aRar gaikeTa, jibeSi Caido.

_ mismineT, d'artanian, Tqvenc iciT, rogor miyvarxarT, Svili rom myoloda, isic ki ar meyvareboda Tqvenze metad, maS, damijereT, Tavi daanebeT mag dedakacs. marTalia, me ar vicnob mas, magram erTgvari STagoneba CamZaxis, rom biwieri arsebaa, zneobrivad wabilwuli da misi siyvarulic avbediTi iqneba, _ Tqva aTosma.

_ marTali xarT, aTos! _ daeTanxma d'artaniani, _ marTali xarT, davcildebi. ar dagimalavT, mec SemaSina mag avma sulma.

Page 249: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

249

_ mere, SeZlebT ki, Tavs moiTokavT? _ SevZleb! _ upasuxa d'artanianma, _ Tundac am wuTidanve. _ Zalian kargi, Cemo biWiko, namdvilad sworad iqcevi, _ eubneboda

aTosi da mamobrivi siyvaruliT uWerda xels gaskonels, _ RmerTma inebos, rom im qalma saSineli kvali ar datovos Tqvens cxovrebaSi!

aTosma Tavi daukra d'artanians da amiT agrZnobina, rom am beWdiT aRZrul fiqrebSi garTuls marto darCena undoda. Sin misul d'artanians ketic iq daxvda. erTi Tvis cieb-cxeleba ise ver gamoscvlida qals, rogorc wuxandeli Ramis mwuxarebas da uZilobas gamoecvala.

qalbatons gaegzavna graf vardTan. siyvaruliT gagiJebulma miledim aRar icoda, ra eqna. damTvraliyo sixaruliT da undoda gaego, rodis Seswiravda misi sayvareli kidev erT Rames.

fermixdili keti kankals aetana da d'artanianis pasuxs eloda. didi gavlena hqonda aToss Cvens ymawvilkacze. axla ki megobris

rCevas sakuTari gulisTqmac mimateboda da aman gaabedvina, gadawyvetileba mieRo: aRar enaxa miledi. miT umetes, Tavmoyvareoba Seulaxavi iyo da SurisZieba _ dakmayofilebuli. d'artanianma kalami aiRo da miledis Semdegi Sinaarsis baraTi miswera:

`qalbatono, nu geqnebaT am dReebSi CemTan Sexvedris imedi. Cems avadmyofobaSi imdeni saqme damigrovda, rom iZulebuli var, wesrigSi moviyvano. Tqveni jeri rom dadgeba, me TviTon SegatyobinebT.

gikocniT xelebs, qalbatono. grafi de vardi~.

safironis beWdis Sesaxeb arc erTi sityva! iqneba Cvens gaskonels miledis sawinaaRmdego iaraRad undoda beWdis Senaxva? an iqneba, gulwrfelad vTqvaT, imitom inaxavda Zvirfas beWeds, rom imiT mainc SeeZina saWiro aRWurviloba?

d'artanianma werili ketis gadasca. gogom waikiTxa igi, magram pirvelad vera gaigo ra, mere meored waikiTxa da sixaruliT kinaRam gagiJda.

ketis ara sjeroda es netareba, d'artaniani iZulebuli gaxda, sityviT daerwmunebina sabralo gogona imaSi, rac werilSi ewera. Zalian saSiS mdgomareobaSi iyo keti, man kargad icoda Tavisi qalbatonis mrisxane xasiaTis ambavi, isic icoda, rom am weriliT ganrisxebuls veRar gadaur-Ceboda, magram mainc sirbiliT midioda Sinisken. angelozze ukeTesi guli rom hqondes qals, mainc siamovnebiT Sehyurebs Tavisi metoqis mwuxarebas.

ise swrafad gaxsna miledim werili, rogorac swrafad moarbenina ketim, magram pirveli sityvis wakiTxvisTanave mkvdariviT gadafiTrda. Semdeg werili daWmuWna da anTebuli TvalebiT ketis miubrunda.

_ es ra mogitania? _ pasuxi gaxlavT, qalbatono, _ miugo aTrTolebulma ketim. _ SeuZlebelia! _ Sehkivla miledim, _ SeuZlebelia! patiosani kaci

arasodes ar ikadrebs qalisadmi amisTana ukmexobis miweras. mere uceb gaaJrJola. _ RmerTo Cemo! _ waiCurCula man. _ nuTu gaigo... _ da uceb SeCerda. kbilebs akraWunebda, nacrisferi dasdeboda, undoda fexi gadaedga

fanjrisken, rom sufTa haeri CaesunTqa, magram xelis awevis meti veRara SesZlo ra, fexma umtyuna da savarZelze daeSva.

Page 250: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

250

ketis egona, guli SeuRondao, da mivarda, rom gulispiris Rilebi gaexsna, magram miledi swrafad wamovarda.

_ ra gindaT Cemgan? _ Seutia mrisxaned, _ rogor mibedavT xelis Sexebas?

_ gulwasuli megoneT, qalbatono, da Tqveni Svela mindoda, _ miugo qalbatonis saxis sazareli gamometyvelebiT SeSinebulma moaxlem.

_ gulwasuli gegoneT? me? me? ususuri gogo xom ar ggonivarT? Seuracxyofils guli ki ar mimdis, brazi mereva da Suris saZieblad vemzadebi, geyurebaT?

da xeliT aniSna gasuliyo.

VI

ocneba SurisZiebaze imave saRamos miledim brZaneba gasca, rogorc ki movidoda

d'artaniani, maSinve masTan SeeyvanaT. magram d'artaniani ar mivida. meore dilas keti d'artanianis sanaxavad wavida da dawvrilebiT

uambo, rac winadRes moxda. gaskonels gaeRima. miledis es eWviani risxva misi SurisZieba iyo.

saRamos ufro mouTmenlad eloda miledi baton d'artanians. man kvlav gaimeora guSindeli brZaneba gaskonelis Sesaxeb, magram amaod, arc im saRamos gamoCenila Cveni gmiri.

meore dRes keti kvlav gamocxadda d'artanianTan, magram mis saxeze ukve aRar Canda wina ori dRis simxiarule. ise iyo daRonebuli, ifiqrebdiT, sicocxles sikvdili urCevniao.

_ ra dagemarTa, Cemo keti? _ hkiTxa d'artanianma. amis pasuxad sawyalma gogom jibidan patara baraTi amoiRo da

d'artanians miarTva. baraTi miledis xeliT iyo dawerili; magram amJamad d'artanianisadmi

iyo mimarTuli da ara graf de vardisadmi. gaxsna werili ymawvilma kacma da Semdegi waikiTxa: `Cemo Zvirfaso batono d'artanian, ar varga megobrebis ase daviwyeba,

metadre im dros, rodesac didi xniT gixdebaT maTTan ganSoreba, Cemi mazli, lordi uinteri da me amaod gelodiT guSin da guSinwin, nuTu amaRamac igive mogvelis?

Tqvengan didad davalebuli ledi klariki~.

_ swored ase unda momxdariyo, _ Tqva d'artanianma, _ swored am werils velodi. Cemi krediti izrdeba graf de vardis kreditis SemcirebiT.

_ maS, moxvalT? _ hkiTxa ketim. _ gamigone, Cemo sayvarelo, _ upasuxa gaskonelma, romelic cdilobda,

raime mizezi epova Tavisi sindisis qenjnis gasamarTleblad, radgan ukmexad arRvevda aTosisadmi micemul dapirebas, _ TviTon Sen unda grZnobde, rom metismeti uzrdeloba iqneba, yuradReba ar mivaqcio aseT guliTad miwvevas. miledi gakvirvebuli darCeba, rom ase umizezod avaride Tavi, sxvadasxvagvari eWvi aReZvris da, vin icis, sadamde miva SurisZieba iseTi dedakacisa, rogoric Seni qalbatonia.

Page 251: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

251

_ oh, RmerTo Cemo! ise warmoadgenT xolme yvelafers, rom yovelTvis Tqvena xarT marTali. magram ra marTali unda iyoT, rodesac isev trfials dauwyebT? mere? erTic vnaxoT, axla Tqven moewonoT, namdvili Tqveni saxeliT da namdvili Tqveni saxiT, gana uaresi ar iqneba, vidre pirvelad?

sawyali qali alRoTi grZnobda imas, rac am werils unda mohyoloda. d'artanianma, ramdenadac ki SeeZlo, daarwmuna igi, rom amgvari ara

moxdeboda ra, da aRuTqva, rom civad Sexvdeboda yovelive cTunebas. pasuxi ketis daabara, _ aRtacebuli gaxlavarT Tqveni gulkeTilobiT

da dauyovnebliv avasruleb Tqvens brZanebaso, magram am pasuxis dawera ki ver gabeda _ eSinoda, vaiTu kargad ver gamoecvala xeli.

cxra saaTze d'artaniani mefis moedanze iyo. msaxurebi, romlebic mosacdelSi elodnen, cxadia, gafrTxilebulebi iyvnen, radganac gamoCnda Tu ara d'artaniani, romelmac verc ki moaswro ekiTxa, miiRebda Tu ara miledi, erTi msaxurTagani maSinve gaiqca, rom misi mosvla moexsenebina.

_ mobrZandes! _ brZana miledim mokled, magram iseTi mkveTri xmiT, rom mosacdel oTaxSic ki gaigona stumarma.

d'artaniani miledisTan Seiyvanes. _ vinc unda mikiTxos, uTxariT, rom Sin ara var, _ ubrZana msaxurs

miledim, _ gaigoneT? vinc unda mikiTxos. msaxuri gavida. cnobismoyvare TvaliT gadaxeda d'artanianma miledis, romelsac feri

mixdoda da Tvalebic CaswiTleboda cremliT Tu uZilobiT. mas ganzrax Seemcirebina sanaTebis Cveulebrivi ricxvi, magram ymawvili qali mainc ver axerxebda im sulieri tanjvis kvalis damalvas, romelic ori dRis ganmavlobaSi sulsa da guls uwamlavda.

d'artaniani Cveulebrivi pativiscemiT miuaxlovda qalbatons, maSin qalma Tavis Tavs Zala daatana da gaiRima, magram verc am Rimilma Secvala saxis tragikuli gamometyveleba.

_ xom kargada brZandebiT, miledi? _ moikiTxa d'artanianma. _ oh, Zalian cudad, batono, Zalian cudad. _ maS, Cemda samwuxarod, cud dros movsulvar. Tqven, cxadia, mosveneba

gesaWiroebaT da, Tu nebas miboZebT, gageclebiT. _ ara, ara! piriqiT, darCiT, batono d'artanian, TqvenTan baasi me

gamarTobs. `oh, oh, _ iZaxda gulSi d'artaniani, _ arasodes ar yofila aseTi

momxiblavi. sifrTxile gvmarTebs~. miledim, ramdenadac ki emorCileboda guli, mosiyvarule

gamometyveleba miiRo. cdilobda, sicocxle Seetana saubarSi, magram erTi wamiT gandevnili mRelvareba dauyovnebliv ukanve ubrundeboda, Tvalebidan cecxls afrqvevda, Rawvs uwiTlebda da bages vardad uRebavda. kvlav ipova d'artanianma mzeTunaxavi, romelmac swrafad Semoaxvia Tavisi momxiblavi bade. miledisadmi siyvaruli, romelic Camqralad eCveneboda, mxolod miZinebuli yofiliyo da ucbad gamoeRviZa. miledi uRimoda vaJs da d'artaniani grZnobda, rom am RimilisaTvis sicocxles ar dazogavda.

mxolod erTi wamiT igrZno gaskonelma raRac sindisis qenjnismagvari grZnoba.

Page 252: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

252

miledim TandaTanobiT moikriba Rone da saubari gaaba. d'artanians hkiTxa, sayvareli Tu gyavTo.

_ eh! _ upasuxa d'artanianma grZnobiT aTrTolebuli xmiT: _ nuTu imdenad gulqva brZandebiT, rom mag SekiTxvasac maZlevT? me mkiTxavT magas? me? romelic Tqveni naxvis Semdeg mxolod TqveniT vsuldgmulob.

ucnauri Rimili moefina miledis bages. _ maS, ase giyvarvarT? _ hkiTxa man. _ gana saWiroa magis mtkiceba? nuTu aqamde ver SeamCnieT, ra cecxlSi

viwvi? _ rogor ara, SevamCnie, magram xom iciT, ramdenadac amayia guli,

imdenad Znelia misi dapyroba. _oh! siZnelisa ar meSinia! _ upasuxa amayad d'artanianma, _ me meSinia

mxolod SeuZlebelisa. _ namdvili siyvarulisaTvis SeuZlebeli araferia, _ uTxra miledim. _ araferi, qalbatono? _ araferi, _ gaimeora miledim. `ai, daswyevlos eSmakma, _ gaifiqra d'artanianma, _ Zirianad icvleba

niadagi, iqneba kidec Sevuyvarde am Jinian qalbatons? iqneba axla piradad me momces iseTive safironi, romliTac damasaCuqra graf de vardis rolSi~. _ man swrafad miswia Tavisi skami miledisaken.

_ erTi miTxariT, _ mimarTa qalma, ras izamdiT am siyvarulis dasamtkiceblad?

_ yvelafers, rasac ki damavalebdnen. mibrZaneT, me mzada var. _ yvelafers? _ yvelafers! _ Sehyvira d'artanianma, radgan winaswarve icoda, rom

Tavis ganwirva ar iqneboda saWiro. _ maS, modiT, cota damSvidebiT movilaparakoT, _ uTxra miledim da

axla man miswia Tavisi savarZeli ymawvili kacisken. _ gismenT, qalbatono. erT wuTs Cafiqrda miledi, TiTqos ver bedavda Tqmas, magram Semdeg,

rogorc etyoba, gadawyvita, da uTxra: _ mteri myavs... _ Tqven, qalbatono? _ Sehyvira d'artanianma da gancvifrebuli saxe

miiRo, _ oh, RmerTo Cemo! nuTu SesaZlebelia TqvenisTana lamazsa da keTil arsebas mteri hyavdes?

_ mosisxle mteri... _ nuTu marTla? _ mteri, romelmac iseTi saSineli Seuracxyofa momayena, rom

sikvdil_sicocxlis brZola aRiZra CvenSi. an is unda mokvdes, an me! es miTxariT, SemiZlia Tu ara, Cems damxmared giguloT?

maSinve mixvda d'artaniani, visze apirebda SurisZiebas gaxelebuli qalbatoni.

_ SegiZliaT, miledi! _ upasuxa aRtacebiT, _ Tqveni sakuTreba gaxlavT Cemi mklavic da Cemi sicocxlec, iseve, rogorc Cemi siyvaruli.

_ maS, raki Cemdami didsulovnebiT imdenadve aRWurvili brZandebiT, ramdenadac Seyvarebuli...

_ mere, miledi? _ mere? _ gaimeora qalma mcire xnis dumilis Semdeg. _ dReidan

TqvenTvis aRar arsebobs sityva `SeuZlebeli~.

Page 253: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

253

_ nu gamagiJebT Cemi bednierebiT, _ Sehyvira d'artanianma, miledis win daiCoqa da kocna dauwyo mis minebebul xelebs.

`Sen erTi im Sercxvenili graf vardis javri amomayrevine, _ fiqrobda TavisTvis kriWaSekruli miledi, _ mere me vici, rogor mogiSoreb, Se sulelo, Cemi SurisZiebis brma iaraRo!~

`Seni nebiTve damnebdi, Se pirmoTne saSinelebav! _ fiqrobda d'artaniani. _ rom amiT mainc davimSvido dawylulebuli guli! ai, damnebdi da mere me vici, rogor vicineb imasTan erTad, visac Cemi xeliT upireb mokvlas~.

d'artanianma Tavi aswia. _ ai, mzad var. _ maS, mimixvdiT, Cemo keiTlo batono d'artanian? _ hkiTxa miledim. _ CemTvis Tqveni Tvalis daxamxamebac kmara. _ maS, CemTvis moixmarT Tqvens mklavs, ase marjvesa da

saxelganTqmuls? _ axlave. _ mere me? _ mimarTa miledim. _ rogor gadagixadoT amis samagiero?

mec vicnob SeyvarebulT: TiTs ar gaanZreven, Tu gasamrjelo ar miiRes. _ Tqven kargad iciT is erTaderTi gasamrjelo, romelic me menatreba,

_ miugo d'artanianma, _ erTaderTi, Rirseuli TqvenTvisac da CemTvisac. Tan nazi alersiT qali Tavisken miizida. miledim odnav gauwia winaaRmdegoba. _ angarebiani mijnuri! _ wamoiZaxa siciliT qalma. _ ah, _ Sehyvira d'artanianma. vnebis cecxli waekidebina am qals

ymawvili kacis gulSi da aRara axsovda ra sawyal biWs, _ ah! ra vqna, rom daujereblad meCveneba Cemi bedniereba? ra vqna, SiSi mereva, _ sizmariviT ar gamiqres-meTqi es netareba da vCqarob mis ganxorcielebas...

_ hoda, maS, daimsaxureT eg netareba. _ Tqvens brZanebas veli, _ miugo d'artanianma. _ marTals meubnebiT? _ hkiTxa miledim ukanaskneli eWvis gansadevnad. _ damisaxeleT is Tavlafdasxmuli, romelmac cremli adina mag

mSvenier Tvalebs. _ vin mogaxsenaT, rom cremli madina? _ me megona... _ CemisTana qalebma tirili ar ician, _ uTxra amayad miledim. _ miT ukeTesi, maS miTxariT, vin aris? _ ra vqna, rom misi dasaxeleba... Cemi saidumloebaa. _ kargi magram, xom unda vicode, vin aris? _ diax, unda icodeT, xedavT, rogori ndobiT geqceviT? _ kidec mixaria, vin aris? _ Tqvenc icnobT. _ marTla? _ diax. _ Cemi megobarTagani xom ar aris? _ hkiTxa yoymaniT d'artanianma. am

kiTxviT sabolood arwmunebda qals, rom ar icoda, vis mokvlas avalebdnen.

_ Tqveni megobarTaganic rom yofiliyo, gana agre daiwyebdiT yoymans? _ Sehyvira miledim da muqaris elvam gauara TvalebSi.

_ ara, Zmac rom yofiliyo Cemi! _ upasuxa aRtacebulis xmiT. uSiSrad miiwevda win Cveni gaskoneli.

Page 254: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

254

_ momwons Tqveni Tavdadeba, _ uTxra miledim. _ vaime! maS, marto eg mogwonT Cemi? _ hkiTxa wyeniT d'artanianma. _ ara, me Tqvenc miyvarxarT, Tqvenc, _ miugo miledim da xeli dauWira. xelis alersiT Sexebam TaviT fexamde aaTrTola d'artaniani, TiTqos

miledim am SexebiT masac gadasca Tavisi mwvave mRelvareba. _ maS, giyvarvarT? _ iZaxda aRtacebuli d'artaniani, _ Tu es

marTalia, vgoneb, gavgiJdebi sixaruliT. mivarda, orive xeli mohxvia, bage daukocna, winaaRmdegobas ar uwevda

qali, pirs ar aridebda, magram kocniTve ar upasuxebda. gayinuli hqonda miledis tuCebi, d'artanians moeCvena, TiTqos

qandakebas hkocnida da ara cocxal qals. magram is mainc sixaruls daeTro, ise iyo gagiJebuli siyvaruliT, rom

lamis miledis grZnobis gulwrfelobac daejerebina da graf de vardis avkacobac. am wams rom axlos hyoloda vardi, mosaklavad ar daindobda.

miledimac isargebla am SemTxveviT. _ is gaxlavT... _ grafi de vardi, vici! _ wamoscda d'artanians. _ saidan iciT? _ wamovarda miledi, orive xeli dauWira da Tvali

TvalSi gauyara, rom ara gamohparvoda ra d'artanianis gulnadebidan. igrZno gaskonelma, rom fexi wausxlta da Secdoma dauSva. _ TqviT, TqviT! _ CasZaxoda miledi, _ saidan iciT? _ saidan vici? _ diax, saidan iciT? _ iqidan vici, qalbatono, rom guSin graf de vardma erT darbazSi

beWedi aCvena iq damswreT da Tqva, rom Tqvengan miiRo. _ sazizRari! _ wamoiZaxa miledim. es sityva, mkiTxveli TviTonac mixvdeboda, Sig gulSi moxvda

d'artanians. _ me amoviyri im Sercxvenilis javrs, _ miugo d'artanianma. _ gmadlobT, Cemo mamaco megobaro, _ daumadla miledim, _ mereda,

rodis? _ xval an axlave! rodesac Tqven isurvebT. miledis undoda daeyvira: _ axlaveo! _ magram isic ifiqra, aseTi

aCqareba uxerxuli iyo d'artanianis mimarT. garda amisa, TviTonac sWirdeboda sifrTxile. saWiro iyo kargad daerigebina Tavisi damcveli, rom mas araviTari ganmarteba ar mieca sekundantebisaTvis, am mxriv swored misaRebi iyo d'artanianis sityva.

_ xval javrs amogyriT me Tqveni mtrisas an arada mkvdari viqnebi. _ ara, javrs amomyriT da Tqven cocxali darCebiT, is laCaria! _ qalebTan iqneba laCaric iyos, magram kacebTan ki yoCaRi aris.

cotaTi mec vicnob, mgoni. _ diax, icnobT, magram brZola rom mogixdaT im viTom yoCaRTan,

Tqvenken iyo bedi. _ bedi, qalbatono, kariskacia: dRes fexqveS dagegebaT, xval ki zurgs

SemogaqcevT. _ ise rom, axla SiSi gerevaT? _ ara, me SiSisa ara vici ra! RmerTma damifaros! es mibrZaneT, nuTu

Rirseulad migaCniaT, mosaklavad an sasikvdilod gzavnideT kacs da dapirebuli imedis mets aras aZlevdeT?

Page 255: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

255

miledim nazad gadaxeda amis pasuxad, TiTqos undoda ekiTxa: ah, magasa sCiviT? mereda, gabedulad TqviT!

magram Tavis Tvals alersiani sityvac miayola: _ marTali xarT. _ oh, xorcSesxmuli angelozi xarT! _ Sestrfoda d'artaniani. _ maS, yvelaferSi SevTanxmdiT? _ hkiTxa miledim. _ yvelaferSi, garda imisa, rasac me gemudarebiT, Cemo RvTaebav! _ xom geubnebiT, rom guldamSvidebiT SegiZliaT endoT Cems grZnobas! _ lodins xvalindeli dRe unda, me ki SeiZleba, xvalindelsac veRar

moveswro. _ Cumad! Cemi mazlis xma ismis: saWiro ar aris, rom aq gnaxoT. zari daawkaruna, Semovida keti. _ am kariT gadiT, _ uTxra d'artanians da mimaluri patara kari

gaaRo, _ TerTmet saaTze mobrZandiT. maSin davabolooT Cveni baasi. keti SemogiyvanT Cems oTaxSi.

sevda ereoda sawyal gogos da am sityvebis gagonebaze kinaRam guli wauvida.

_ aha, RmerTo! ra dagemarTaT, qalo, rom agre gaSeSebuli dgaxarT? ver gaigeT, ras geubnebiT? aba, gaacileT batoni mxedari! maS, amaRam, TerTmet saaTze, xom gesmiT?

`rogorc etyoba, paemans yovelTvis TerTmet saaTze niSnavs, _ iZaxda gulSi d'artaniani, _ Cveulebad gadahqcevia~.

miledim xeli gauwoda, d'artaniani eambora mis xels da gavida. `ara, ara, _ fiqrobda d'artaniani da pasuxs arc ki aZlevda ketis

sayveduris sityvebs, _ ara, didi sifrTxile mmarTebs, Torem borotebis ganxorcielebaa es dedakaci~.

VII

miledis saidumloeba d'artanianma ar usmina ketis xvewna-mudaras, ar gahyva Tavis oTaxSi da

gareT gamovida. aseTi saqcielisaTvis mas ori safuZveli hqonda: jer erTi, amiT Tavidan aicilebda ketis sayvedurebs, xvewna-mudaras, tirils, da, meorec is, rom saSualeba miecemoda, kargad dafiqreboda Tavis mdgomareobas da rogorme Caswvdomoda miledis ganzraxvas.

yvelaze naTeli d'artanianisaTvis mxolod erTi iyo: mas gagiJebiT uyvarda miledi, xolo qali arafrad agdebda Tavis mijnurs. erTi wuTiT TiTqos gons movida ymawvili kaci, gadawyvita, gansacdelis asacileblad aRsarebis grZeli werili miewera miledisaTvis da gulwrfelad eRiarebina yvelaferi. magram ubedureba is iyo, rom TviTon d'artani-ansac gagiJebiT swyuroda javris amoyra. axla mas undoda, ukve Tavisi sakuTari saxeliT daemorCilebina qali da radgan aseTi SurisZieba did netarebas hpirdeboda, ver axerxebda mis uaryofas.

xuTjer Tu eqvsjer Semouara mefis moedans. aT nabijs win rom gadadgamda, maSinve ukan brundeboda. Tvals ar aSorebda miledis fanjrebis darabebidan gamomWvirvale sinaTlis Suqs. rogorc Canda, amjerad qali ise ar Cqarobda Tavis sawol oTaxSi Sesvlas, rogorc graf de vardis molodinis dros.

Page 256: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

256

bolos, rogorc iqna, Caqra Suqi miledis oTaxSi. aman bolo mouRo d'artanianis gulSi ukanasknel yoymans, sirbiliT

avida ketis oTaxSi mimaval kibeebze. axalgazrda gogos mkvdrisferi dasdeboda da mTeli taniT

caxcaxebda. keti Seecada SeeCerebina Tavisi mijnuri, magram miledis yuri moaxlis oTaxisken eWira da rogorc ki gaigona SesvliT gamowveuli xmauri, TviTonve gaaRo kari.

_ mobrZandiT, _ miipatiJa miledim. iseTi warmoudgeneli urcxvobiTa da TavxedobiT moxda yvelaferi es,

rom d'artanianma ar icoda, daejerebina Tu ara, rasac xedavda. Tavi sizmarSi gaxlarTul intrigebis qselSi egona.

Cvenma gmirma veRar gauZlo miledis magnitur mimzidvelobas da misken gaeqana. maT ukan kari miixura.

sawyali ketic am kars mieyrdno. eWvi, brazi, Seuracxyofili Tavmoyvareoba, erTi sityviT, yvela es

grZnoba, Tavmoyrili Seyvarebuli qalis gulSi, simarTlis gasamJRavneblad ubiZgebdnen, magram Tu miledi am verag saqmeSi mis monawileobas gamoamJRavnebda, TviTonac unda daRupuliyo. garda amisa, d'artaniansac samudamod dakargavda. amitom siyvarulis grZnobam ukarnaxa, erTxel kidev gaeRo ukanaskneli msxverpli.

d'artanians ukve ausrulda ganzraxuli. axla igi graf de vardis saxeliT ki ar iyo misuli, aramed TviTon d'artaniani uyvardaT. an, yovel SemTxvevaSi, Tavs ise aCvenebdnen, rom uyvardaT, Tumca gulis siRrmidan saidumlo xma amosZaxoda, rom igi mxolod SurisZiebis iaraRi iyo; magram ampartavnobiT, TavmoyvareobiTa da siyvaruliT gaxelebuli grZnoba aCumebda gulis saidumlo xmas. am ambavs isic emateboda, rom Cveni Tavmomwone gaskoneli Tavis Tavs graf de vards adarebda da SekiTxvas svamda:

_ bolos da bolos, ratom me TviTon ar unda Semiyvaros miledim? suliT xorcamde danebda d'artaniani siyvaruliT aRgznebul grZnobas.

miledi misTvis aRar iyo is avbediTi qali, Tavisi borotebiT rom aSinebda. mis win idga vnebiTa da siyvaruliT gaxelebuli sayvareli, romelic TviTonve didi netarebiT miiswrafoda axalgazrda kacisken. ase gavida ori saaTi.

Tavdaviwyebisagan pirvelad miledi gamoerkva da isic hkiTxa, kargad moifiqra Tu ara raime sababi, romelic graf de vardis duelSi gamowvevis mizezad unda daesaxelebina.

magram d'artanianis fiqrebi sadRac Sors dacialebdnen. suleliviT sul gadaaviwyda yvelaferi da upasuxa, rom saamo ar iyo am dros xmalze laparaki.

am gulcivma pasuxma im saqmis Sesaxeb, romelic miledis erTaderT sazrunav sagans Seadgenda, igi SeaSina da axla ufro daJinebiT dauwyo gamokiTxva.

d'artanians arasodes ar ufiqria seriozulad am SeuZlebeli duelis Catarebaze. igi bevrs ecada, rogorme sxva saganze gadaetana saubari. magram amaod. maSin miledis urCia, epatiebina graf de vardisaTvis.

am sityvebis gagonebaze miledi kankalma aitana da civad moSorda Tavis sayvarels.

_ nuTu geSiniaT, Zvirfaso d'artanian? _ hkiTxa mkveTri, damcinavi xmiT, romelic ucnaurad gaisma sibneleSi.

Page 257: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

257

_ ara mgonia, rom Tqven magas fiqrobdeT, Cemo ocnebav, _ upasuxa d'artanianma, _ magram erTi wuTiT warmoidgineT: iqneb iseTi damnaSave ar iyos sawyali grafi, rogorc Tqvena ggoniaT.

_ asea Tu ise, me geubnebiT, rom momatyua da mas Semdeg, rac momatyua, is sikvdilis Rirsia. _ upasuxa dabejiTebiT miledim.

_ maS, raki sikvdili miusajeT, kidec mokvdeba! _ uTxra d'artanianma iseTi mtkice xmiT, rom sabolood daarwmuna qali erTgulebaSi da yovelgvari eWvi gaufanta. miledi kvlav d'artanians miuaxlovda.

gariJraJamde darCa d'artaniani miledisTan, magram mainc egona, ori saaTia, rac aqa varo.

miledim wasvlis win kidev moagona d'artanians misi aRTqma graf de vardze SurisZiebis Sesaxeb.

_ mzad gaxlavarT, miledi, _ uTxra d'artanianma, _ magram vidre saqmes Sevudgebode, erTi ram minda gavigo.

_ ra unda gaigoT? _ giyvarvarT? _ me mgoni, dagimtkiceT Cemi siyvaruli. _ diax, da mec Tqveni var suliT xorcamde. _ gmadlobT, Cemo mamaco sayvarelo! magram rogorc me dagimtkiceT

Cemi siyvaruli, Tqvenc aseve saqmiT damimtkicebT Tqvens siyvaruls, ara? axla Tqveni jeria.

_ diax, dagimtkicebT, magram Tu marTla giyvarvarT, rogorca brZanebT, nuTu ar SiSobT Cemze?

_ risa unda meSinodes? _ xom SeiZleba, mZimed damWras? an momklas kidec? _ SeuZlebelia! _ miugo miledim, _ Tqven mamaci xarT da iseTi

mofarikave, rom... _ nuTu Suris saZieblad Tqven upiratesobas ar miscemT sxva raime

saSualebas, ise, rom Tavidan aviciloT SebrZoleba. miledi gaCumebuli Sehyurebda Tavis sayvarels. ganTiadis pirveli

Suqi borot gamometyvelebas aZlevda qalis Tvalebs. _ ra giTxraT, iciT? me mgoni, Tqven yoymanobT, _ uTxra miledim. _ ara, me ar vyoymanob, magram unda giTxraT, rom mebraleba is sawyali

grafi. igi marto imiTac aris dasjili, rom Tqveni siyvaruli dakarga da amitom saWiro aRar unda iyos sxva sasjeliTac misi dasja.

_ mere, saidan iciT, rom me grafi miyvarda? _ is xom vici, rom dRes Tqven sxva giyvarT, _ uTxra alersiT

ymawvilma kacma, _ da kidev vimeoreb, TanavugrZnob grafs. _ Tqven? _ gaikvirva miledim. _ diax, me. _ raRa Tqven? rad?.. _ imitom, rom marto me vici... _ ra iciT? _ is imdenad damnaSave ar aris, rogorc Tqvena ggoniaT. _ gamagebineT, _ mimarTa Sewuxebuli xmiT miledim, _ gamagebineT, ris

Tqma gindaT, me Tqveni vera gamigia ra. d'artanians undoda, xeli moexvia miledisaTvis, magram qali

ganrisxebuli TvaliT Sehyurebda.

Page 258: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

258

_ eh, patiosani kaci var, _ ganagrZo d'artanianma, rom gaeTavebina es saubari, _ da raki me mekuTvnis Tqveni siyvaruli da darwmunebulica var, rom ukve me mekuTvnis, ara?..

_ mTlianad, ganagrZeT! _ ise vgrZnob Tavs, TiTqos gardaqmnili viyo. erTi ram mawevs gulze

da minda vaRiaro... _ unda aRiaroT? _ eWvi rom meparebodes Tqvens Cemdami siyvarulSi, xmas ar amoviRebdi,

magram Tqven xom giyvarvarT, Cemo mSveniero? giyvarvarT, ara? _ diax, diax. _ erTi mibrZaneT, Tqveni siyvaruliT gagiJebulma rom davaSavo raime

Tqveni sawyeni, SemindobT? _ SeiZleba SegindoT. d'artaniani Seecada uaRresad tkbili RimiliT miaxloeboda miledis

bages, magram qalma saxe moarida. _ ra unda aRiaroT? _ hkiTxa SiSiT fermixdilma qalma, _ ra aris es

saidumloeba? _ xom marTalia, rom Tqven paemani dauniSneT baton vards warsul

xuTSabaTs, amave oTaxSi? _ me? paemani? aba, ras ambobT? _ upasuxa miledim iseTi mtkice

gulgrilobiT, rom Tu TviTon ymawvilkacs ara scodnoda sinamdvile, usaTuod daarwmunebda Tavis simarTleSi.

_ nu styuiT, Cemo mSveniero angelozo, _ uTxra RimiliT d'artanianma, _ amaod CagivliT aq sicrue.

_ ras unda vtyuode? barem TqviT, nu momkaliT! _ oh, damSviddiT! Tqven CemTvis ara dagiSavebiaT ra, me ukve gapatieT

Tqveni codva. _ mere? mere? _ baton vards sakvexari araferi aqvs. _ rogor Tu ara?.. Tqven ar miTxariT weRan, rom is beWedi... _ is beWedi, Cemo tkbilo sayvarelo... me maqvs is beWedi. Tqveni

xuTSabaTis grafi de vardi da amaRamindeli batoni d'artaniani erTi da igive pirovneba gaxlavT.

gaufrTxileblad moiqca d'artaniani, egona, qalis gancvifrebas morcxvoba daemateboda, kvnesis da cremlis patara qariSxali amovardeboda da amiT gaTavdeboda yvelaferi, magram Secda.

saSinlad fermixdili miledi wamovarda, d'artanians gulSi xeli hkra da loginidan Zirs Casvla daapira.

dilis sinaTles oTaxi ukve kargad gaenaTebina. d'artanianma xeli staca qalis indur, Txel batistis perangs, undoda

Seeyenebina da patiebas Sehvedreboda, magram qali Zlieri da mtkice moZraobiT xelidan gausxlta. batistis perangi daixa. qals gautitvlda gul-mkerdi da marTlac broliviT amoburcul mSvenier mxarze d'artanianma dainaxa SroSanas yvavili, _ wauSleli damRa, romelsac saukunod Sercxvenils asvams jalaTis xeli.

SiSma aitana gaskoneli. gancvifrebuli Sehyurebda. _ RmerTo Zliero! _ Sehyvira da xeli gauSva perangs. am moulodneli

sanaxaobiT gancvifrebuli Wabuki TiTqos loginze miyinuliyo.

Page 259: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

259

miledic mixvda, rom gamJRavnda misi saidumloeba. d'artanianma dainaxa igi. ymawvilma kacma miagno im saSinel saidumloebas, romelic qveyanaze aravis enaxa.

daWrili, gacofebuli vefxvi d'artanianisken Semotrialda. _ ah, bedkrulo! jer laCrulad miRalate da Semdeg Cemi saidumloeba

aRmoaCine! maS, mokvdi! miledi swrafad mivarda samkaulis magidaze mdgar saroTiT moWedil

yuTs, SeZrwunebulma, akankalebuli xeliT gaaRo igi da iqidan oqrostariani pirbasri xanjali amoiRo. TiTqmis sul mTlad gatitvlebuli, erTi naxtomiT d'artanianTan gaCnda.

rogorc mkiTxvelma icis, guladi biWi iyo Cveni gaskoneli, magram mainc gulgaxeTqili Sescqeroda am gadareul qmnilebas, mis gulSemzaravad daWyetil Tvalebs, fermixdil saxes da dasisxlianebul tuCebs. ukan, kedlisaken daiwia, TiTqos Sxamiani gveli miiklakneboda imisken da mas erideboda. gaoflianebuli xeli Tavis xmals waavlo da qarqaSidan amoiRo.

miledi araviTar yuradRebas ar aqcevda qarqaSidan amoRebul xmals, loginze asvlas cdilobda, rom rogorme xanjali daekra ymawvili kacisaTvis, igi mxolod maSin SeCerda, rodesac yelze d'artanianis xmlis wveri igrZno.

miledi Seecada, axla xmlisTvis waevlo xeli, magram d'artanianma xan zed Tvalwin gauCera xmlis wveri, xan gulze miabjina, Tan loginidan Zirs Camodioda da mimarTulebas ketis oTaxis karisken iRebda.

miledi Tavisas ar iSlida, gaSmagebuli utevda da saSinlad brdRvinavda.

es brZolac swored duels hgavda da d'artanianic TandaTan gonebas ikrebda.

_ Zalian kargi, kekluco qalbatono, Zalian kargi! _ eubneboda igi xangamoSvebiT, _ RvTis gulisaTvis damSviddiT, Torem axla me gamogisaxavT mag mSvenier Rawvze SroSanas yvavils!

_ flido! flido! _ Rmuoda miledi da Tan xanjals atrialebda. magram d'artanianic frTxilad iyo da, Tumca ketis karisken miiwevda,

mainc Tvals ar aSorebda gamZvinvarebul qals. rac ki xelSi moxvdeboda, miledi yvelafers d'artanians esroda.

oTaxSi saSineli xmauri atyda. ketim karebi gamoaRo. d'artaniani SeuCerebliv igeriebda miledis xanjals da moaxlis oTaxisken ikafavda gzas. TvaliT gazoma d'artanianma: sami nabijiRa hqonda darCenili. igi elviseburi naxtomiT qalbatonis sawoli oTaxidan moaxlis oTaxSi gaCnda, kari mixura da mTeli ZaliT miawva, sanam keti magrad Caketavda.

maSin qalbatonma karis gatexa scada, radgan igi aclida xelidan Tavis Seuracxmyofels. iseTi ZaliTa scemda kars, rom karg Ronier vaJkacsac gauWirdeboda. magram rodesac naxa, rom es mis Zal-Rones aRemateboda, maSin xanjali moiSvelia da karebi ramdenime adgilas gaxvrita kidec.

scemda xanjals da Tan saSinlad ilanZReboda. _ aba, Cqara, keti, _ uTxra Cumi xmiT d'artanianma. _ rogorme gamiyvane

am saxlidan, Torem Tu dro miveci da gons movida, Semomaxvevs Tavis msaxurebs da cocxali veRar gadavrCebi.

_ mere sad waxvalT ase, sul titveli? _ hkiTxa ketim.

Page 260: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

260

_ marTalia, _ daeTanxma d'artaniani, mxolod axla SeamCnia, rom Seumosavi fexs ver gasdgamda saxlidan, _ Camacvi raime, raca gaqvs, magram avCqardeT, xom xedav, sicocxle bewvze hkidia.

kargad xedavda keti ymawvili kacis gasaWirs. ucbad Caacva raRac Wreli kaba, Tavze ganieri Tavsaburi Camoacva, wamosasxami Semoaxvia, flostebi misca, rom Sig titveli fexi Caeyo, da kibeze Caiyvana. mekarem alayafis kari swored im dros gauRo, rodesac naxevrad SiSvelma miledim fanjridan gadmosZaxa:

_ ar gauRoT!

VIII

rogor moaxerxa aTosma aRWurvilobis SeZena ise, rom Tavi ar Seuwuxebia

sanam Ronemixdili miledi fanjridan imuqreboda, Cveni gmiri miimala.

xolo rogorc ki mxedvelobidan dakarga ymawvili kaci, gulwasuli miledi iatakze daeca.

imdenad Tavzardacemuli iyo d'artaniani, rom arc ki Sewuxebula ketis bediT. sirbiliT gadaiara naxevari parizi da mxolod maSin amoisunTqa, rodesac aTosis saxlTan mivida. areuli hqonda goneba, ukan dadevnebuli guSagebis Zaxili da dilaadrianad TavianT saqmeze mimavali gamvlelebis dacinva frinvelis siswrafes aZlevda mis siCqares.

gadasera ezo, aiara kibe, mesame sarTulze avida da aTosis karze mTeli Zal-RoniT daabraxuna.

grimo gamovarda namZinarevi TvalebiT da kari gauRo. iseTi siswrafiT Sevida oTaxSi d'artaniani, rom kinaRam waaqcia sawyali kaci.

Cveulebrivad damunjebulma grimom amjerad ena amoidga da Seutia: _ sad mixval, gogo? aq ra ginda, Se usircxvilo? vis eZeb, visa, Se

roskipo? d'artanianma wamosasxami moixada, Tavsaburi moixsna da xelebi

gaiTavisufla. misi ulvaSisa da uqarqaSo xmlis danaxvam grimo daarwmuna, rom kacTan hqonda saqme, yaCaRi iqnebao, gaifiqra da yvirili morTo.

_ miSveleT! miSveleT! yaCaRebi! _ Cumad! Se ubeduro! _ Seutia d'artanianma, _ nuTu vera mcnob?

d'artaniani var. sad aris Seni batoni? _ Tqven brZandebiT, batono d'artanian? _ Sehyvira grimom. _

SeuZlebelia! am dros xalaTmosxmuli aTosic gamovida Tavisi oTaxidan da msaxurs

mimarTa: _ grimo! me mgoni, laparaks bedavT! _ ah, batono! ra vqna, rom... _ Cumad! xmis amoReba veRar gabeda grimom da TiTiT d'artanianze aniSna. aTosma maSinve icno Tavisi megobari da Cveuli gulgrilobis

miuxedavad, gadaixarxara. marTlac sasacilo iyo d'artanianis maskaraduli morTuloba: awewili Tma, fexebze daSvebuli kaba, viwro flostebi, akapiwebuli saxeloebi da aburZgnili ulvaSi!

Page 261: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

261

_ nu iciniT, Cemo megobaro, _ sTxova d'artanianma, _ RvTis gulisaTvis, nu iciniT, radgan Cems sulsa vficav, aq sasacilo araferia.

iseTi STagonebiT warmoTqva es sityva, iseTi Tavzardacemulis namdvili SiSiT, rom aTosi maSinve mivarda, xelebi dauWira da Sehyvira:

_ daWrili xom ara xarT, megobaro? mkvdrisferi gadevT! _ ara, magram es-es aris, saSineli ram SememTxva, xom aravin gyavT,

aTos? _ ai, dalaxvros eSmakma, _ iucxova aTosma, _ vin unda myavdes ase

dilaadrian? _ Zalian kargi. swrafad Sevida Cveni gaskoneli aTosis oTaxSi. megobaric Tan Sehyva,

karebi gadaketa, rom aravis Seewuxebina, da d'artanians mimarTa: _ ar ityviT, ra moxda? mefe xom ar gardaicvala? kardinali xom ar

mogiklavT? mTlad gadareuli xarT! ha, TqviT, ra mogividaT, Torem me Cemi damemarTeba.

_ aTos, _ daiwyo d'artanianma da Tan qalis tanisamosi moiSora. _ aTos, moemzadeT, daujerebeli ambavi unda giamboT.

_ jer es dilis xalaTi CaicviT, _ uTxra aTosma da Tavisi xalaTi SesTavaza megobars.

d'artanianma CamoarTva da ise Zalian iyo aRelvebuli, rom marjvena xeli marcxena saxeloSi gayo.

_ ra dagemarTaT? _ is damemarTa, _ uTxra d'artanianma Cumi xmiT da aToss yurSi

CasCurCula: _ is damemarTa, rom miledis mxarze daRad SroSana azis. _ ah, _ Sehyvira gulSi tyvianakraviviT aTosma. _ moiTmineT! _ mimarTa d'artanianma, _ darwmunebuli ki xarT, rom is

qali marTla mkvdaria? _ is qali? _ warmoTqva aTosma imdenad misustebuli xmiT, rom Zlivs

gaigona d'artanianma. _ diax, is, romlis Sesaxebac Tqven miambeT erTxel, amienSi yofnisas. aTosma mwared amoikvnesa da Tavi xelebze dauSva. _ es qali, _ ganagrZo d'artanianma, _ axalgazrda, ocdaeqvsi-ocdarva

wlisa iqneba. _ qera? _ hkiTxa aTosma. _ diax. _ cisferi Tvalebi aqvs, ucnaurad elvare; Savi warb-wamwami! _ diax. _ maRali, koxta tanisa, erTi kbili aklia marcxena mxares. _ diax. _ SroSanas yvavili pataraa, mowiTalo ferisa, odnav gadasuli

sxvadasxvagvari wamlebis meSveobiT. _ diax. _ kargi magram, Tqveni sityviT, igi xom ingliselia. _ miledis eZaxian, magram SeiZleba frangi iyos. miT ufro, rom lordi

uinteri misi mazlia da ara Zma. _ unda vnaxo, d'artanian! _ frTxilad, Cemo megobaro, frTxilad! Tqven gindodaT misi mokvla...

igi iseTi qalia, rom usaTuod gadagixdiT samagieros sikvdiliTve. amasTan, rasac moisurvebs, kidec aasrulebs.

_ xmis amoRebasac ver gabedavs, radgan amiT Tavis Tavs gascems.

Page 262: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

262

_ igi arafers moerideba. ginaxavT rodisme misi gamZvinvareba? _ ara, _ upasuxa aTosma. _ vefxvia, avaza! ah, Cemo sayvarelo megobaro. Zalian meSinia, Cvenze

Suris saZieblad araviTar saSinelebas ar moerideba. d'artanianma dawvrilebiT uambo yvelaferi: miledis gonebamixdili

gacofeba da sikvdiliT damuqreba. _ geficebiT, Tqven marTali xarT, _ uTxra aTosma, _ Tumca Calis

fasad ar miRirs sicocxle. Cvenda sabednierod, zeg gavemgzavrebiT parizidan, eWvs gareSea, laroSels mivdivarT, da raki wavalT...

_ Tan gamogedevnebaT, Tu gicnoT, aTos, ukan mogyvebaT qveynierebis kidemde. modiT, Tqven nu gamoCndebiT, de, marto Cemze iyaros javri.

_ eh, momklavs da momklas, Cemo d'artanian! ra menaRvleba? iqneba marTla ggoniaT, raime mniSvnelobas vaZlevde Cems sicocxles?

_ raRac saSineli saidumloebaa masSi dafaruli, aTos! darwmunebuli var, es dedakaci kardinalis jaSuSi unda iyos.

_ Tu asea, ufro meti sifrTxile gmarTebT, Tqveni londons mgzavroba dawvrilebiT icis kardinalma da, dameTanxmebiT, aRtacebuli rodi gaxlavT aseTi Tavganwiruli moxerxebiT. gabrazebuli da gaSmagebulia. magram radgan, bolos da bolos, veraviTar cxad danaSauls ver gipoviT, xolo mZulvarebas ki javris amoyra mosdevs, metadre Tu es mZulvareba iseTi adamianisaa, rogoric kardinali brZandeba, frTxilad iyaviT, Zalian frTxilad. marto arsad waxvideT, saWmelic kargad gasinjeT. mokled rom movWraT, yvelas erideT, sakuTar Crdilsac.

_ kidev kargi, rom mxolod zeg saRamomde dagvWirdeba eg ukiduresi gafrTxileba, mere ki, raki jarSi viqnebiT, mxolodRa mtris jariskacebs unda veridoT, _ Tqva d'artanianma.

_ wasvlamde me uarvyof Cems aRTqmas binidan fexmoucvlelobaze. dReidan mec TqvenTana var, yvelgan Tana gdevT. mesaflaveebis quCaze gnebavT wasvla? ai, wavideT, mec movdivar.

_ diax, magram Zalian axloc rom iyos aqedan, ase morTuli xom ver gaval quCaSi.

_ marTalia, _ Tqva aTosma da zari daawkaruna. grimo Semovida. aTosma aniSna: d'artanianTan wasuliyo da tanisamosi moetana. grimomac pasuxi munjurad gasca, _ gavige da geaxlebiTo. _ es yvela kargi, magram Cveni aRWurvilobis sakiTxi gadauwyveti rCeba,

Cemo d'artanian, _ uTxra aTosma, _ miT umetes, Tu ara vcdebi, Tqven miledisTan dagrCeniaT, rac ki gebadaT. misi patiosnebis imeds ver viqoniebT, rom gamogigzavnoT, Tqveni bedi, is safironis beWedi mainc gaqvT.

_ safironis beWedi Tqveni gaxlavT, Cemo guliTado megobaro. Tqven xom miTxariT, rom igi Tqveni ojaxis sagvareulo nivTia.

_ diax, mamaCems eyida oriaTas ekiud, rogorc TviTon miTxra erTxel. es beWedic im nivTebSi eria, romelic saqorwino saCuqrad mierTmia dedaCemisTvis. dedaCemma me momca da me kidev, _ ra suleli viyavi, RmerTo! _ imis magivrad, rom Semenaxa, rogorc ojaxis didebis wminda ganZi, aviRe da im unamusos vaCuqe.

_ maS, inebeT, Cemo aTos, Tqveni kuTvnili, miT ufro, rom Zvirad unda giRirdeT dedaTqvenis saganZuris ojaxiseuli nivTi.

Page 263: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

263

_ me aviRo eg beWedi mas Semdeg, rac im Sercxvenilis xelSi iyo da waibilwa? oh, magas rogor vizam! es beWedi SebRalulia, d'artanian, xels ver vaxleb magas!

_ maS, gayideT. _ gavyido is Zvirfasi qva, romliTac dedaCemi xarobda? gamogitydebiT,

Cemo d'artanian, amas siwmindis SebRalvad miviCnevdi. _ maS, daagiraveT. am Zvirfas ganZSi, sul cota, aTas ekius mainc

mogcemen. am fuliT Tavisuflad SeiZenT yovelgvar saWiro nivTs, mere, rogorc ki fuls igdebT xelSi, gamoisyidiT Tqvens beWeds da mTlianad ganwmendils miiRebT, Zveli laqebis natamalic aRar eqneba, mevaxSis xeli yovel uwmindurobas gaaclis.

Rimili moeria aToss. _ SesaniSnavi amxanagi xarT, Cemo Zvirfaso d'artanian, _ uTxra man, _

sul mxiarul da karg gunebaze xarT. amiT Tqven fantavT Cems sevdas da mamxnevebT. hoda, Zalian kargi, davagiraoT es beWedi, oRond erTi pirobiT:

_ ra pirobiT? _ im pirobiT, rom xuTasi ekiu Tqven gergoT da xuTasi _ me. _ ras ambobT, aTos? daufiqrdiT! CemTvis mag fulis meoTxedic meti

iqneba, radgan me ubralo razmeli var da didi aRWurviloba ar damWirdeba. Cemi unagiri rom gavyido, Tavsayarad meyofa fuli, an ra maqvs sayideli? erTi cxeni planSesTvis, sxva araferi! garda amisa, gaviwydebaT, Cemo aTos, rom Zvirfasi beWedica maqvs.

_ romelic ufro Zvirfasia da ganuSorebeli TqvenTvis, vidre es safironis beWedi CemTvis. mgonia, rom ar unda vcdebode.

_ diax, ar scdebiT, radgan ukidures ubedurebaSi es beWedi gamogvixsnis ara marto didi gaWirvebidan, aramed raime didi gansacdelidanac. Cemi beWedi Zvirfasi almasia, gaWirvebis tal-kvesi, amasTan erTad, saswaulmoqmedi Tilismac.

_ kargad ar mesmis Tqveni naTqvami, magram mjera, rom ase unda iyos. maS, isev Cems beWeds, anu, ufro sworad, Tqvens beWeds davubrundeT. davagiraoT, rasac mogvcemen, imis naxevars Tqven aiRebT, Tu ara, mdinare senaSi gadavagdeb.

_ Tu asea, mec Tanaxma var. am dros grimoc Semovida planSes TanxlebiT. SeSineboda msaxurs,

netavi ra daemarTa Cems batonso, cnobismoyvareobis dasakmayofileblad esargebla SemTxveviT da TviTonve wamoeRo tanisamosi.

d'artanianma Caicva, Caicva, agreTve aTosmac. Semdeg, rodesac oriveni mzad iyvnen wasasvlelad, aTosma niSani misca Tavis msaxurs. grimom kedlidan maSinve Camoxsna muSketi da Tan eaxla batons.

mSvidobianad mividnen mesaflaveebis quCaze. karebTan bonasie idga, man dacinviT gadaxeda d'artanians:

_ oh, Cemi Zvirfasi mdgmuri! aaCqareT fexi, aaCqareT! erTi lamazi axalgazrda gogo geliT. da xom iciT, rom ar uyvarT qalebs, roca alodineben.

`keti iqneba!~ _ ifiqra d'artanianma da swrafad gairbina xeivani. marTlac, misi oTaxis karTan atuzuliyo sawyali gogo da caxcaxebda,

rogorc ki dainaxa Tavisi sayvareli, maSinve SesZaxa: _ Tqven mfarvelobas dampirdiT, gadagarCen Seni qalbatonis

risxvisagano. xom iciT, rom Tqven damRupeT, Tqven CamagdeT am dReSi?

Page 264: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

264

_ vici, Cemo sayvarelo, vici! _ upasuxa d'artanianma, _ damSviddi, Cemo keti. miTxar, ra moxda Cemi gamoqcevis Semdeg?

_ aba, ra vici? qalbatonis kivilze msaxurebi Secvivdnen, sibrazisagan SeiSala, rac ki lanZRva da gineba aris sadme, sul Tqven mogiZRvnaT. vifiqre, rom male moagondeboda, Tqven rom Cemi oTaxiT SexvediT mis sawolSi, maSin Tqvens Tanamoazred CamTvlida. amitom saswrafod aviRe cotaodeni fuli, boxCaSi Cavalage, Tu ram kargi mqonda, da gamoviqeci.

_ sawyali gogo! magram me ra giSvelo? mec rom wasasvleli var? zeg mivdivar.

_ unda miSveloT rame, batono mxedaro, gamiyvaneT rogorme parizidan! gamiyvaneT safrangeTidan!

_ ra vqna, Tan xom ver wagiyvan laroSelis asaRebad? saomrad midis Cveni razmi.

_ Tan ver wamiyvanT, vici, magram Tqven SegiZliaT momaTavsoT sadme provinciaSi moaxled Tqvens nacnob qalTan, magaliTad, Tqvens mxareSi.

_ ah, Cemo keti, Cem mxareSi qalebs moaxleebi ara hyavT, magram moiTmine, mgoni, saqme mogigvaro. planSe! aba, Cqara! aramisi mipove da sTxove, axlave CemTan wamovides. Zalian mniSvnelovani ambavia da unda SevatyobinoT.

_ ase, ase, _ Tqva aTosma, _ magram ratom porToss ki ar mivmarToT? me mgoni, misi markizis...

_ markizis cols Sinamoaxled Tavisi qmris gadamwerlebi hyavs, _ upasuxa siciliT d'artanianma, _ da, mgoni, arc keti isurvebs daTvis quCaze dgomas, ha, keti?

_ sadac unda iyos, sulerTia CemTvis, oRond Cemi asaval-dasavali aravin gaigos.

_ axla, Cemo keti, Cven didi xniT unda davSordeT erTmaneTs da nuRar ieWvianeb Cemze...

_ Sors viqnebi Tqvengan, batono mxedaro, Tu axlos, Tqven meyvarebiT yovelTvis, _ uTxra sawyalma gogom.

_ xedavT, sad dabadebula namdvili siyvaruli, _ butbutebda aTosi. _ mec aseve, mec aseve meyvarebi yovelTvis. Cemo keti, damSvidebuli

iyavi, magram erTi miTxari, CemTvis didi mniSvneloba aqvs, rasac gkiTxav: xom araferi gagigonia Seni qalbatonisagan erTi ymawvili qalis Sesaxeb, Rame rom moitaces?

_ moiTmineT... oh, RmerTo Cemo!.. batono mxedaro, nuTu axla is qali giyvarT?

_ ara, erT Cems megobars uyvars... ho, ai, aToss uyvars. _ me? _ Sehyvira aTosma iseTi zizRnarevi SiSiT, rogorc Sehyvirebs

kaci, rodesac naxavs, rom Sxamian gvelze unda gadaiaros. _ Sen! ra aris aq dasamalavi? _ uTxra d'artanianma da magrad mouWira

xelze xeli. _ kargad ici, rogor gvebraleba yvelas sawyali qalbatoni bonasie, da rogora vcdilobT davexmaroT da vuSveloT rame. fiqri nu gaqvT, xmas ar amoiRebs keti, xom ar ityvi, keti? Sen ici, Cemo Zvirfaso, _ ganagrZo d'artanianma, _ is im jojoxeTis maSxalis colia, quCis karebTan rom dainaxe aq amosvlisas.

_ oh, RmerTo Cemo! _ Sehyvira ketim, _ weRandeli SiSi momagoneT! kidev kargi, Tu ver micno!

_ rogor gicnobdaT? gana ginaxavT sadme eg kaci? _ orjer movida miledisTan.

Page 265: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

265

_ gana ara!.. rodis iyo, Tu gaxsovs? _ daaxloebiT, am TxuTmeti-Tvrameti dRis winaT. _ swored ase unda yofiliyo. _ guSin saRamosac movida... _ guSin saRamos? _ diax, Tqvens mosvlamde cotaTi adre. _ Cemo aTos, swored jaSuSebis qseliT varT SemozRuduli. keti,

rogor fiqrobT, gicno? _ imis danaxvaze Tavsaxvevi Camovifxate, magram SeiZleba ukve gvian iyo. _ dabla CadiT, aTos, mas Tqven ufro sando kacad miaCnixarT, da

naxeT, isev karebTan dgas Tu ara? aTosi dabla Cavida da maSinve amobrunda. _ wasula, saxli daketilia. _ wasula, raTa moaxsenos, rom mtredebi amJamad uklebliv Tavis

budeSi arian. _ Tuki asea, Cvenc gavfrindeT, _ uTxra aTosma, _ aq marto planSe

davtovoT, rom ambavi mogvitanos. _ kargi, magram aramisi? biWi rom gavgzavneT imis dasabareblad? _ marTalia, _ daeTanxma aTosi, _ movucadoT aramiss. am dros TvTion aramisic Semovida, masac gaacnes saqmis viTareba,

sTxoves, Tavis nacnob maRalwodebis qalbatonebSi aRmoeCina ketisaTvis moaxlis adgili, auxsnes, rogor saCqaro iyo sawyali gogos sadme provinciaSi gadayvana.

cota xans Cafiqrda aramisi da Semdeg gawiTlebulma Tqva: _ marTla did daxmarebas gagiwevT, d'artanian, am saqmis mogvarebiT? _ Cems sicocxleSi ar damaviwydeba Tqveni sikeTe. _ amas winaT qalbatonma de bua-trasim mTxova, erTi Tavisi megobari

qalisTvis, romelic provinciaSi cxovrobs, patiosani, sando moaxle, da Tu SegiZliaT, Cemo d'artanian, damarwmuneT, rom es qali sruli ndobis Rirsia...

_ rasa brZanebT, batono, _ Sehyvira ketim, _ geficebiT, uerTgulesi, Tavdadebuli mona viqnebi im pirovnebisa, vinc saSualebas momcems, rom parizidan gavide.

_ miT ukeTesi, _ Tqva aramisma. magidas miujda, patara baraTi dawera, Tavisi beWdiT dabeWda da ketis

misca. _ axla ki Tavi gavaridoT aqaurobas, Cemo keti, xom ici, rom SenTvisac

saSiSia aq darCena da CvenTvisac. kidev gveRirseba ukeTesi dro da maSinve vipoviT erTmaneTs.

_ rodesac unda vnaxoT erTmaneTi da ra mdgomareobaSic unda viyoT, me iseve meyvarebiT, rogorc dRes.

_ banqos moTamaSis aRTqma, _ wamoiZaxa aTosma. d'artanianma keti kibeebamde miacila.

erTi wuTis Semdeg megobrebi erTmaneTs gamoeTxovnen da piroba dasdes, oTx saaTze yvelani aTosTan yofiliyvnen. saxlSi marto planSe datoves.

aramisi Sin wavida, aTosi da d'artaniani _ safironis beWdis dasagiraveblad.

Page 266: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

266

marTali gamodga gaskoneli, maT srulebiT ar gasZnelebiaT beWdis samas pistolad dagiraveba. piriqiT, ebraelma fulis micemis dros uTxra, Tu momyidiT am beWeds, oras pistols kidev dagimatebTo.

aTosma da d'artanianma jariskacuri siswrafisa da TavianTi saqmis codnis ostatobis wyalobiT, sami saaTic ki ar moandomes muSketerebis saWiro aRWurvilobis SeZenas, unda iTqvas, rom aTosi damyoli kaci da namdvili didebuli iyo. moewoneboda Tu ara nivTi, maSinve miscemda rasac sTxovdnen, SevaWreba mas Rirsebis damcirebad miaCnda. d'artaniani zogjer cdilobda SeeCerebina megobari, magram aTosi tkbili RimiliT daadebda xolme mxarze xels. mixvda d'artanianic, rom misi moqmedeba mxolod patara gaskonel memamules Seefereboda, da ara didebul batons, romelic Tavis ieriT mefis gvariSvils mogagonebdaT.

muSketerma gamoZebna mSvenieri andaluziuri cxeni, romelic giSeriviT Savi nestoebidan cecxls afrqvevda da lamaz wvril fexebze idga. eqvsi wlisa Zlivs iqneboda. aTosma yuradRebiT gasinja da wuni veraferi upova. aTasi livri daufases.

iqneba ufro naklebadac miecaT, magram sanam d'artaniani CarCs evaWreboda, aTosi ukve magidaze ulagebda as pistols.

grimosaTvis samas livrad pikardiuli cxeni iyides, welmagari da Ronieri, magram am cxenisaTvis unagirisa da grimosaTvis iaraRis yidvis Semdeg aToss jibeSi aRaraferi darCa.

d'artanianma SesTavaza megobars, Tavisi wilidan cotaodeni fuli mainc aeRo, Tundac im pirobiT, rom SemdegSi valSi daebrunebina, magram aTosma pasuxis magivrad mxolod mxrebi aiCeCa.

_ ramdens gvaZlevda ebraeli im safironSi, sakuTrebad rom dagveTmo misTvis? _ hkiTxa aTosma.

_ xuTas pistols. _ ese igi, orasi pistoliT mets... asi pistoli TqvenTvis da asi

pistoli CemTvis! ara, swored bedi gvajildoebs ase guluxvad. isev im ebraelTan midiT.

_ rogor? Tqven gnebavT... _ es beWedi, merwmuneT, bevr sevdian wuTebs momagonebs, esec rom ar

iyos, cidan xom aravin Camogviyris samas pistols mis gamosaxsnelad? ase rom, Tu giraoSi davtoveT, ori aTas livrs vkargavT sruliad amaod, sjobs dabrundeT, uTxraT, rom beWedi misi iyos, da Tqveni orasi pistoliT mobrZandeT CemTan.

_ dafiqrdiT, aTos! _ amJamad metad Zvirfasia naRdi fuli da mcire msxverplis gaRebac

unda icodes adamianma. aba, wadiT, d'artanian, wadiT, grimoc gamogyvebaT Tavisi muSketiT.

naxevari saaTis Semdeg ori aTasi livriT dabrunda d'artaniani, ise, rom gzaSi araferi SemTxvevia.

ai, rogor aRmoaCina aTosma moulodnelad saSualeba Tavisi aRWurvilobis SesaZenad.

IX

moCveneba

Page 267: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

267

oTx saaTze oTxive megobari aTosis binaze Seikriba. aRWurvilobaze zrunva ukve damTavrda. axla maT saxeebze mxolod piradi da saidumlo wuxili ixateboda, radganac yvela miRweuli bednierebis ukan imaleba momavlisadmi SiSi.

moulodnelad Semovida planSe da Tavis batons ori werili miarTva. erTi patara baraTi iyo sigrZeze koxtad dakecili, mwvane cviliT

dabeWdili, romelzedac gamosaxuli iyo mtredi. mtreds pirSi mwvane toti eWira.

meore ufro didi werili iyo, oTxkuTxi, konvertSi moTavsebuli, romelzedac misi yovladuwmindesobis, kardinal-hercogis gerbi brwyinavda.

patara baraTis danaxvaze d'artanians guli aufancqalda, TiTqos ecnaura xeli, da miuxedavad imisa, rom mxolod erTxel hqonda nanaxi misi naweri, mainc aRbeWdoda mexsierebaSi da gulis siRrmeSic.

d'artanianma aiRo patara baraTi da swrafad moaSora beWedi. ai, rasa swerdnen am baraTSi: `momaval oTxSabaTs, saRamos eqvsidan Svid saaTamde, saseirnod

wamobrZandiT Saios gzaze da mimaval karetaSi SeixedeT. magram Tu radme giRirT Tqveni sicocxle da agreTve imisi sicocxle, visac uyvarxarT, xma ar amoiRoT, araviTari moZraobiT ar SeimCnioT, rom icaniT is qali, romelic araviTar gansacdels ar erideba, oRond erTi wamiT mainc daginaxoT~.

werils xels aravin awerda. _ maxes gigeben, _ Tqva aTosma, _ nu waxval, d'artanian. _ xeli rom vicani? rogor ar wavide. _ gana ar SeiZleba, mibaZviT iyos dawerili? _ ganagrZo aTosma, _ eqvs-

Svid saaTze Saios gzaze kacs ver Sexvdebi: es igive iqneba, rom bondis tyeSi iseirno.

_ erTad rom wavideT? _ wamoiZaxa d'artanianma, _ eSmakma daswyevlos, oTxives xom ver gadagvylapavs, amas daumate axla oTxi msaxuri, cxenebi da iaraRi.

_ amiT kargi SemTxvevac gveZleva, davanaxvoT Cveni morTuloba, _ Tqva porTosma.

_ kargi, magram Tu am baraTis damweri qalia da ar unda, rom sxvamac dainaxos, dameTanxmebiT, d'artanian, saxels gautexT mas. patiosan kacs ar SeSvenis siyvarulis ase Selaxva, _ SeniSna aramisma.

_ Cven ukan davrCebiT, _ Tqva porTosma, _ marto d'artaniani wava win. _ kargiT, magram gaqanebuli karetidanac kargad SeiZleba dambaCis

srola. _ eh, sulerTia, tyvia ar momxvdeba, _ wamioZaxa d'artanianma, _

mesvrian? davewioT karetas da sul erTianad amovwyvitoT, vinc Sig iqneba! mtris ricxvs SevamcirebT, sxva xom araferi.

_ marTals ambobs d'artaniani, _ daemowma porTosi, _ brZola mogvelis, miT ukeTesi! am iaraRs mainc gamovcdiT.

_ maS, Tu asea, ratom ar unda visargebloT am siamovnebiT? _ Tqva aramisma Tavisi tkbili da daudevari ieriT.

_ rogorc geneboT, _ daeTanxma aTosic. _ xuTis naxevaria, batonebo, _ mimarTa d'artanianma, _ Zlivs

movaswrebT Saios gzaze eqvs saaTamde gasvlas.

Page 268: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

268

_ Tu Zalian gvian gavediT, _ daumata porTosma, _ dabinddeba da veRaravin dagvinaxavs, rac Zalian sawyenad damrCeba. maS, modiT, movemzadoT, batonebo.

_ es meore werili rom gaviwydebaT? _ daiZaxa aTosma. _ me ki mag werilis beWedi mafiqrebinebs, rom igi gaxsnisa da wakiTxvis Rirsia. pirdapir unda gamogitydeT, Cemo d'artanian, es werili ufro mawuxebs, vidre eg patara baraTi, ase mSvidad rom CamaleT ubeSi, gulTan axlos.

d'artaniani gawiTlda. _ ra gaewyoba? maS, axla es wavikiTxoT. _ Tqva ymawvilma kacma, _

vnaxoT, batonebo, ra unda Cemgan mis yovladuwmindesobas! d'artanianma werili gaxsna da waikiTxa: `baton d'artanians, mefis gvardiels de zesaris razmidan, dRes

saRamos rva saaTze elodebian kardinalis sasaxleSi. la hudinieri, gvardiis kapitani~.

_ egRa gvaklia! _ Tqva aTosma, _ ai, kidev erTi paemani, gacilebiT ufro Semawuxebeli, vidre pirveli.

_ pirvels rom gavaTaveb, mere meoreze waval, erTi Svid saaTze aris daniSnuli, meore _ rvaze. orives movaswreb, _ Tqva d'artanianma.

_ eh, me ki ar wavidodi, _ Tqva aramisma, _ patiosani kaci ver umtyunebs qalis mier daniSnul paemans. magram kaci Tu gonieria, yovelTvis moaxerxebs raime moimizezos, bodiSi moixados, rom ver eaxla mis yovladuwmindesobas. metadre, rodesac safuZveli aqvs fiqrobdes, rom qaTinaurebiT ar Seamkoben.

_ mec aramisis azrs viziareb, _ Tqva porTosma. _ batonebo, amaze adre erTxel kidev miviRe kardinalisagan baton

kavuas xeliT aseTi mowveva. yuradReba ar mivaqcie, ar wavedi da meore dRes didi ubedureba damemarTa, konstancia gaqra. amaRam ki, rac unda momivides, mainc waval, _ miugo d'artanianma.

_ Tu es gadawyvetileba uryevia, wadiT, _ uTxra aTosma. _ bastiliis cixe xom ar gaviwydebaT? _ hkiTxa aramisma. _ mere ra moxda! iqidanac xom gamomiyvanT! _ upasuxa d'artanianma. _ ra Tqma unda, gamogiyvanT! _ daiZaxes aramisma da porTosma erTxmad,

gasakvirveli TavdaimedebiT, TiTqos sul ubralo rames hpirdebodnen, _ ra Tqma unda, gamogiyvanT! oRond raki zeg wasvlas vapirebT, kargs izamT, Tu bastiliis cixes moeridebiT.

_ modi, ase moviqceT, _ Tqva aTosma. _ amaRam Tavs nu davanebebT d'artanians. kardinalTan rom wava, Cvenc ukan gavyveT, TiToeuli Cvengani sam-sami muSketeris TanxlebiT, sasaxlis yovel karTan gavnawildeT da sanam gamova, iq davelodoT. Tu davinaxeT Cvenken momavali daxuruli saeWvo kareta, daveceT da vnaxoT, vin mihyavT. didi xania, saqme aRara gvqonia baton kardinalis razmelebTan da baton de trevils albaT daxocilebi vgonivarT.

_ gadawyvetiT unda vTqvaT, aTos, _ mimarTa aramisma, _ rom swored sardlad gauCenixarT bunebas! Tqven ras ityviT, ymawvilebo, aTosis winadadebis Sesaxeb?

_ mSvenieria! _ daiZaxes erTxmad megobrebma. _ maS, me axlave waval da Cvenebs Sevatyobineb, rom mzad iyvnen rva

saaTisaTvis. kardinalis sasaxlis moedanze SevxvdebiT erTmaneTs. Tqven ki biWebi gagzavneT cxenebis Sesakazmavad.

Page 269: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

269

_ me rom ara myavs cxeni? _ wamoiZaxa d'artanianma, _ ra gaewyoba, baton de trevils vTxov.

_ rada, barem romelime Cemi cxeni waiyvaneT, _ SesTavaza aramisma. _ ki magram, gana Tqven ramdeni gyavT? _ gaikvirva d'artanianma. _ sami, _ upasuxa RimiliT aramisma. _ unda mogaxsenoT, Cemo aramis, rom Tqvenze mdidari poeti ara hyavs

safrangeTs da navarias, _ uTxra aTosma. _ erTi miTxariT, ra eSmakad gindodaT sami cxeni? arc ki iciT, raSi

gamoiyenoT, ara? ver gamigia, ram gayidvinaT erTbaSad sami cxeni. _ ara, me ori viyide, mesame am diliT momiyvana erTma msaxurma,

romelsac verafriT ver vaTqmevine, visgan iyo. ase mibrZana Cemma batonmao.

_ ese igi, Cemma qalbatonmao, _ gauswora d'artanianma. _ magas mniSvneloba ara aqvs, _ gawiTlda aramisi da ganagrZo: _ ho,

qalbatonma ase mibrZana, Tqvens TavlaSi davaba es cxeni, da visia an visgan aris, amisi ara vTqva-rao.

_ poetebis mets aravis uRimis ase tkbilad Cveni cxovreba, _ Tqva darbaislurad aTosma.

_ maS, Tu asea, ufro ukeT movagvaroT saqme, _ uTxra d'artanianma, _ es miTxariT, romeli cxeni gindaT TqvenTvis? Tqveni nayidi, Tu naCuqari?

_ raRa Tqma unda, naCuqari! aba, Tqven TviTonve warmoidgineT, d'artanian, rogor vawyenineb, aseTi pativiscema rom davuwuno...

_ ucnob pativismcemels, _ daabolova d'artanianma. _ anda saidumloebiT mocul qalbatons, _ Seuswora aTosma. _ ase rom, usargeblod grCebaT Tqveni nayidi? _ diax, TiTqmis usargeblod. _ Tqven TviTonve amoirCieT, roca yidulobdiT? _ mere ra dakvirvebiT, rom icodeT, Tqvenc kargad iciT, rom mxedris

bedi brZolaSi TiTqmis yovelTvis cxenzea damokidebuli. _ maS, me damiTmeT im fasad, rac Tqven mieciT. _ me TviTon vapirebdi magis Tqmas, Cemo d'artanian, inebeT cxeni. rac

Seexeba mis fass, nu aCqardebiT, maSin gadamixadeT, rodesac SegeZlebaT. _ mainc, ra Rirs Tqveni cxeni? _ rvaasi livri. _ ai, ormoci orpistoliani, Cemo megobaro, _ uTxra d'artanianma da

jibidan fuli amoiRo, _ vici, rom aseT fulebs Tqven poemebis fasad RebulobT.

_ maS, mdidari xarT, d'artanian? _ mdidari! kreziviT mdidari, megobaro! _ da d'artanianma jibeSi

fuli aaCxaruna. _ maS, gagzavneT unagiri muSketerebis TavlaSi da Tqvens cxensac aq

mogiyvanen CvenebTan erTad. _ Zalian kargi, oRond avCqardeT, ager, xuTi saaTi sruldeba. TxuTmeti wuTis Semdeg ferus quCis boloSi gamoCnda porTosi

mSvenier espanur raSze, ukan muSketoni mosdevda patara, magram koxta overnuli cxeniT. porToss siamayisa da sixarulis grZnoba ubrwyinavda saxeze.

imav dros quCis meore boloSi gamoCnda aramisi saucxoo inglisur fexmard bedaurze mjdari, ukan bazeni mosdevda ruanuli cxeniT da aRviriT kidev erTi meklenburguli merani mohyavda d'artanianisaTvis.

Page 270: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

270

aTosis karebTan Sexvdnen erTmaneTs Cveni mxedrebi. aTosi da d'artaniani fanjridan gadmoscqerodnen.

_ marTlac rom Zalian kargi cxeni gyoliaT, porTos, _ mouwona aramisma.

_ diax, kargia. swored es unda gamoegzavnaT CemTvis imTaviTve. qalbatonis qmarma eSmakurad Semicvala, magram aseTi cudi xumrobisaTvis, merwmuneT, kargadac daisaja. ase rom, savsebiT davkmayofildi.

am dros planSe da grimoc gamoCndnen, TavianTi batonebisaTvis Sekazmuli cxenebi mohyavdaT. d'artaniani da aTosi dabla Camovidnen, cxenebs moaxtnen da oTxive megobari gzas gaudga.

aTosi Tavisi nacolaris beWdiT nayid cxenze ijda, aramisi _ Tavisi sayvarlis mier gamogzavnilze, porTosi _ veqilis saganZuridan miRebuli fuliT nayidze da d'artaniani ki im cxenze, romelic bedma uboZa.

ukan msaxurebi misdevdnen. porToss natvra ausrulda: Zalian kargi STabeWdileba moaxdina Cvens

megobrebze, qalbatoni koknaric ki rom daxvedrodaT sadme gzaSi da espanur raSze ase medidurad gamoWimuli porTosi daenaxa, srulebiT aRar inanebda, rom imdeni fuli moaklo Tavisi qmris saganZurs.

luvrTan Cveni megobrebi sen-Jermenidan momavalma batonma de trevilma Seayena. muSketerTa kapitans Zalian moewona maTi aRWurviloba da undoda madloba eTqva. maSinve garSemo doylapiebis mTeli grova SemoexviaT.

d'artanianma isargebla SemTxveviT da baton de trevils moaxsena, rom werili miiRo kardinalis wiTeli beWdiT da hercogis gerbiT damSvenebuli. meore werilze, TavisTavad cxadia, xma ar amouRia.

batonma de tervilma mouwona gadawyvetileba da Sehpirda: Tu meore diliT ar gamoCndeboda, sadac unda yofiliyo, usaTuod ipovida.

am dros samaritenis samreklom eqvsi saaTi dahkra. megobrebma trevilis winaSe bodiSi moixades, _ paemani gvaqvs daniSnulio, _ da isev Tavis gzas gaudgnen.

WenebiT gavidnen Saios gzaze, ukve binddeboda. karetebi xan erTi da xan meore mxridan modiodnen. d'artaniani, romelsac ramdenime nabijis dacilebiT mcvelebad Tavisi megobrebi hyavda, yvela karetis fanjrebs didi dakvirvebiT sinjavda, magram verc erTSi ver xedavda nacnob saxes.

bolos, TxuTmeti wuTis lodinis Semdeg, rodesac kargad Sebindda, gamoCnda sevris mxridan momavali kareta, romelic swrafad axlovdeboda. raRac winaswarma grZnobam d'artanians CasCurCula, rom swored am karetaSi unda yofiliyo is qali, romelmac mas paemani dauniSna. TviTonve ukvirda ymawvil kacs, rom ase mRelvarebiT ucaxcaxebda guli. kareta d'artanians gausworda da TiTqmis im wuTSive misi fanjridan qalis Tavi gamoCnda, qalma tuCze ori TiTi miido, TiTqos amiT gaCumebas sTxovs an Soridan kocnas ugzavniso. mis danaxvaze d'artanianma sixarulisagan Sehyvira. es qali an, ufro swori iqneba, Tu vityviT, es moCveneba, qalbatoni bonasie iyo.

miuxedavad gafrTxilebisa, d'artanianma Tavisda uneburad dezebi hkra cxens da ramdenime naxtomiT daewia karetas, magram gvianRa iyo. fanjara mWidrod iyo daketili da moCveneba aRarsad Canda.

Page 271: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

271

mxolod maSin moagonda d'artanians gafrTxileba: `Tu radme giRirT Tqveni sicocxle da agreTve imis sicocxle, visac uyvarxarT, xma ar amoiRoT, araviTari moZraobiT ar SeimCnioT, rom icaniT is qali~.

cxeni Seayena. mTeli taniT kankalebda, magram Tavis Tavze ki ar wuxda, mas aSinebda bedi sawyali qalisa, romelic albaT am paemanis daniSvniT Tavs did gansacdelSi igdebda.

kareta kvlav didi siswrafiT midioda. parizSi Sesvlis Semdeg miimala.

SeSinebuli d'artaniani ki isev iqve idga da ar icoda, ra efiqra. Tu marTla qalbatoni bonasie iyo da parizs midioda, ra saWiro iyo es swrafmavali paemani? ra saWiro iyo es maluli, wamieri Tvalis gadakvra an haerSi dakarguli kocna? magram, meore mxriv, Tu is ar iyo (rac advili SesaZlebelia, radgan ukve bneloda da SesaZloa Semcdariyo), ra unda yofiliyo es paemani, Tu ara veragulad mowyobili, momxiblavi qalis saxeliT dagebuli maxe, romelSic qalbaton bonasiesadmi siyvaruliT upirebdnen gabmas?

samive megobarma d'artanianTan moagdo cxeni. karetis fanjridan samives kargad daenaxaT qalis Tavi, magram aTosis garda aravin icnobda d'artanianis satrfos. misi azriT ki is qali namdvilad qalbatoni bonasie iyo. aToss, romelic d'artanianiviT marto lamazi qalis saxiT ar iyo dainteresebuli, karetis siRrmeSi kacis Tavic SeemCnia.

_ Tu asea, eWvi ar aris, erTi sapyrobilidan axla meoreSi gadahyavT, netavi ra undaT im sawyali qalisagan? netavi kidev meRirseba misi naxva? _ Tqva d'artanianma.

_ megobaro, _ uTxra CafiqrebiT aTosma, _ gaxsovdeT, rom amqveynad erTmaneTs mxolod mkvdrebi ver xvdebian. amis Sesaxeb cotaodeni ram Tqvenc iciT ukve, Cemo d'artanian. da, maSasadame, Tu mkvdari ar aris Tqveni sayvareli da Tu marTlac is im karetiT mihyavdaT, icodeT, adre iqneba Tu gvian, mainc SexvdebiT sadme erTmaneTs. da iqneba ufro adrec, diax, ufro adrec, vidre Tqven gnebavT, _ daumata, man Tavisi Cveulebrivi naRvliani toniT.

rvis naxevari dahkra saaTma. kareta paemaniT daniSnul droze oci wuTis dagvianebiT movida. megobrebma moagones d'artanians, rom axla kardinalTan unda misuliyo, Tumca isic uTxres, rom jer kidev SeiZleboda uari eTqva am vizitze.

magram d'artaniani sakmaod kerpi da, amasTan erTad, cnobismoyvare iyo. mas mtkiced hqonda gadawyvetili, wasuliyo kardinalis sasaxleSi da gaego, ra undoda misgan mis yovladuwmindesobas. xolo raki erTxel gadawyvita, veRaraferi Seacvlevinebda Tavis ganzraxvas.

gaiares sent-onores quCa da kardinalis sasaxlis moedanze daxvdaT dabarebuli Tormeti muSketeri, romlebsac mxolod aq auxsnes Cvenma megobrebma, risTvis dasWirdaT maTi daxmareba.

d'artanians Zalian kargad icnobdnen mefis muSketerebis razmSi. icodnen, rom dRes-xval isic muSketerebSi Cairicxeboda, da amxanagurad eqceodnen yvelani. amitom muSketerebma siamovnebiT miiRes aTosisa da misi megobrebis winadadeba da guliTadi daxmareba aRuTqves. garda amisa, yvelasaTvis naTeli iyo, rom muSketerebi baton kardinals da imis erTgul monebs umzadebdnen patara gamaRizianebel oins, xolo aseTi ganzraxvis asasruleblad yovelTvis mzad iyvnen keTilSobili aznaurebi.

Page 272: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

272

aTosma isini sam jgufad gaanawila, erTis meTauroba TviTon ikisra, meore aramiss Caabara da mesame _ porToss. mere sasaxlis gamosasvleli sxvadasxva karebis pirdapir Caimalnen es jgufebi.

Tavis mxriv, d'artanianic guladad Sevida sasaxlis mTavari kariT. d'artanians mSvelelad Tavisi Zalovani megobrebi eguleboda, magram

mainc neli nabijiTa da gulis fancqaliT adioda sasaxlis did kibeebze. aTasi fiqri utrialebda TavSi. misi miledisTan damokidebuleba Ralats hgavda. marTalia, danamdvilebiT ar icoda, magram mainc fiqrobda, rom raRac urTierToba unda hqonoda am qalbatons kardinalTan. garda amisa, grafi de vardi, romelic man cocxalmkvdari datova tyis piras, kardinalis erTguli mona iyo, xolo d'artanianma kargad icoda, rom mtrebis mimarT daundobeli da saSiSi misi yovladuwmindesoba metismetad mfarvelobda Tavis megobrebs.

`Tu grafma de vardma uambo kardinals Cveni Setakebis ambavi da, eWvi ar aris, uambobda, amasTanave, Tu micno kidec, Cemi saqme wasulia, _ fiqrobda TavisTvis d'artaniani da Tavs aqnevda, _ magram amden xans raRas ucdida?! es savsebiT naTelia, albaT miledi Tavisi Cveulebrivi moCvenebiTi mwuxarebiT mivida Cems dasabezReblad, rac mas marTlac rom Zalian uxdeba, da am ukanasknelma danaSaulma kardinals albaT moTmineba daakargvina~.

`Cemi bedi, _ ganagrZo isev fiqrebSi triali, _ rom aqve arian Cemi megobrebi da ubrZolvelad Cems Tavs aravis daanebeben, Tumca marto baton de trevilis muSketerebi xom ver dauwyeben oms kardinals, romlis xelT aris mTeli safrangeTis Zala da Zliereba; romlis winaSe uZluria dedofali da mefesac daukargavs Tavisi ufleba. frTxili biWi xar, Cemo d'artanian, yoCaRi biWi xar, magram qalebi dagRupaven, icode!~

aseTi samwuxaro daskvniT Sevida igi mosacdel oTaxSi da morig moxeles gadasca kardinalTan dabarebis werili. am ukanasknelma igi misaReb oTaxSi Seiyvana da TviTon sadRac gaqra.

kardinalis xuTi Tu eqvsi gvardieli icdida am misaReb oTaxSi, maSinve icnes d'artaniani da radgan icodnen, rom man daWra Jusaki, ucnauri RimiliT dauwyes cqera.

cudad eniSna d'artanians maTi Rimili, magram arc ise advili iyo Cveni gaskonelis SeSineba, rogorc yvela mis Tanamemamules, masac sakmaod dahyoloda bunebrivi siamaye da ise advilad ar daanaxvebda vinmes Tavis sulier mdgomareobas, metadre Tu SiSi iyo misi mRelvarebis aRmZvreli mizezi; igi amayad gamoiWima gvardielebis win da Tvali gadaavlo maT, TiTqos eubneboda, Tqvenc Jusaks migayolebTo, da mediduri saxiT daiwyo lodini.

Semovida morige da d'artanians aniSna, ukan gahyoloda. gaskonels moeCvena, rom misi adgomis da wasvlisTanave kardinalis razmelebma Tvali gaayoles da CurCuli daiwyes.

d'artaniani moriges gahyva, gaiares derefani, Semdeg didi darbazi, da biblioTekaSi Sevidnen. aq igi pirispir aRmoCnda viRaca kacis winaSe, romelic sawer magidasTan ijda da werda.

morige xmisamouRebliv gavida biblioTekidan. d'artanianma pirvelad gaifiqra, rom es kaci msajuli iyo da momCivanTa saqmeebs sinjavda, magram isic SeniSna, rom igi werda, an ukeT, asworebda sxvadasxva zomis striqonebs, da TiTebiTa Tvlida marcvlebs. d'artaniani darwmunda, rom poetis pirispir idga. ramdenime wuTis Semdeg poetma dakeca xelnaweri,

Page 273: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

273

romelsac ydaze ewera: `mirami, xuTmoqmedebiani tragedia~. dakeca Tu ara xelnaweri, maSinve d'artanians gadaxeda.

d'artanianma icno kardinali.

X

mrisxane aCrdili idayviT daeyrdno kardinali Tavis xelnawers da ymawvilkacs

daacqerda, aravis ar hqonda ise gamgmiravi Tvali, rogorc kardinal riSelies. d'artanians TaviT fexebamde Jruantelma dauara.

magram aqac Rirseulad dauxvda gansacdels: amayad idga, xelSi qudi eWira da damSvidebuli saxiT, arc gadaWarbebuli medidurobiT, magram arcTu metismeti TavmdablobiT, eloda baton kardinalis brZanebas.

_ Tqven, batono, bearneli d'artaniani xarT? _ hkiTxa kardinalma. _ diax, Tqveno yovladuwmindesobav, _ miugo ymawvilma kacma. _ tarbSi da imis midamoebSi d'artanianebs ramdenime ganStoeba aqvT, _

ganagrZo kardinalma, _ Tqven romels ekuTvniT? _ me Svili gaxlavarT im d'artanianisa, romelic sarwmunoebrivi

omebis dros Tan axlda didebul mefe henrixs, misi yovladudidebulesobis mamas.

_ diax, diax. Tqven daaxloebiT am Svidi Tu rva Tvis winaT wamoxvediT mSobliuri soflidan parizSi bedis saZieblad.

_ diax, Tqveno yovladuwmindesobav, _ mengze gamoiareT, sadac raRac usiamovneba SegemTxvaT, ar maxsovs,

saxeldobr ra, magram raRac ki SegemTxvaT. _Tqveno yovladuwmindesobav, _ daiwyo d'artanianma, _ mengSi rom

gamoviare... _ saWiro ar aris, saWiro ar aris, _ Seawyvetina kardinalma iseTi

RimiliT, romelic cxadad mowmobda, rom TviTon riSeliemac iseve kargad icoda es ambavi, rogorc man, vinc amis moTxrobas apirebda, _ baton de trevilTan midiodiT rekomendaciiT, ara?

_ diax, Tqveno yovladuwmindesobav, magram swored im ubeduri SemTxvevis dros, mengSi rom gadamxda Tavs...

_ werili, romelic baton de trevilisaTvis unda migerTmiaT, dagekargaT; diax, egec vici. batoni de trevili Zalian daxelovnebuli fizionomisti gaxlavT. erTi SexedviT scnobs adamians, man Tqven maSinve Tavisi qvislis, baton de zesaris razmSi CagricxaT da Tan imedi mogcaT, rom am axlo momavalSi Tqvenc muSketerebSi gadagiyvandaT.

_ WeSmaritad marTali cnobebi hqonia Tqvens yovladuwmindesobas. _ mas Semdeg mravali ram gadagxdaT! erT dRes karmelistebis

monastris ukan brZandebodiT saseirnod, ukeTesi ki iqneboda, rom sxvagan yofiliyaviT sadme. mere, Tqvens megobrebTan erTad, forJis wylebisken waxvediT samgzavrod. isini gzaSi CamogrCnen, Tqven ki martodmartom ganagrZeT mgazvroba. asec unda yofiliyo, Tqven saqme gqondaT inglisSi.

_ Tqveno yovladuwmindesobav, _ mimarTa gancifrebulma d'artanianma. _ me mivemgzavrebodi...

_ sanadirod uinZorSi an sxvagan sadme, es Tqveni saqmea da sxvas aravis Seexeba, me es imitom vici, rom Cemi Tanamdeboba mavalebs

Page 274: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

274

yvelafris codnas. iqidan dabrunebuli, erTma udidebulesma pirovnebam migiRoT da siamovnebiT vxedav, rom ase kargad SeginaxavT mis saxsovrad naboZebi saCuqari.

d'artanianma xeli mouWira dedoflis mier naCuqar beWeds, xelisgulisken miiqcia Zvirfasi Tvali, magram ukve gvianRa iyo.

_ meore dResve batoni kavua movida Tqvens sanaxavad, _ ganagrZo kardinalma, _ man sasaxleSi migiwviaT stumrad, Tqven pativi ar eciT am mowvevas, ar mixvediT, da amiT Secdoma dauSviT.

_ meSinoda, Tqveno yovladuwmindesobav: me megona, gamirisxdebodiT. _ mere, rad unda gagrisxebodiT, batono? imisTvis, rom gonierad da

mamacurad aasruleT Tqveni ufrosebis brZaneba, rac sxvas iqneba verc ki ekisra? jildos Rirsi iyaviT da me gagirisxdebodiT? me imaT vsji, vinc brZanebas ar asrulebs da ara imaT, vinc TqvensaviT... metismetad kargad asrulebs davalebas da dasamtkiceblad amisa, gaixseneT TariRi im dRisa, rodesac me Tqven mogiwvieT da kargad moZebneT Tqvens mexsierebaSi, ra moxda swored im saRamos?

es swored is saRamo iyo, rodesac qalbatoni bonasie moitaces. d'artanians gaaJrJola. mas moagonda rom sul am naxevari saaTis win

mas gverdiT Cautares sawyali qali, eWvs gareSea, imave ZaliT gatacebuli, romelic iyo mizezi misi gaqrobisa.

_ da radganac ramdenime dRes Tqvens Sesaxeb araferi gamigia ra, _ ganagrZo kardinalma, _ mindoda gamego, ras akeTebdiT, isic unda icodeT, rom ramdenadme madlobelic unda iyoT: Tqven TviTonac SeniSnavdiT, rom yvela SemTxvevaSi uvneblad gadarCiT.

d'artanianma mowiwebiT daukra Tavi. _ es iyo Sedegi, _ ganagrZo kandinalma, _ ara marto

samarTlianobisadmi bunebrivi grZnobisa, aramed agreTve erTi gegmisa, romelic Tqvens Sesaxeb Sevadgine.

ufro da ufro gakvirvebuli Sehyurebda d'artaniani. _ me mindoda igi im dRes gamecno TqvenTvis, rodesac Cemi pirveli

mowveva miiReT, magram Tqven ar moxvediT. Cvenda sabednierod, am dagvianebiT araferi wamxdara, da ai, dRes moismenT Cems gegmas. dabrZandiT, batono d'artanian, ai, aq, Cems pirdapir. sakmarisad patiosani gvariSvili xarT da SegiZliaT fexze dgomiT ar ismendeT Cems sityvas, _ da kardinalma TiTiT skamze aniSna.

d'artaniani ise gancvifrebuli iyo yovelive imiT, rac mis garSemo xdeboda, rom sanam meored ar miuTiTa riSeliem, skamze dajdoma ver moaxerxa.

_ Tqven mamaci xarT, batono d'artanian, _ ganagrZo misma yovladuwmindesobam, _ da rac ufro mniSvnelovania, _ gonieri da windaxeduli, me Zalian miyvars gonieri da gulmxurvale vaJkacebi, nu SeSindiT, _ uTxra man siciliT, _ gulmxurvalobas rom vambob, me mamacur brZolas vgulisxmob. Tqven jer sruliad ymawvili kaci xarT, cxovrebaSi axlad fexSedgmuli, magram amis miuxedavad, mainc Zlieri mtrebi gyavT, Tu frTxilad ar moiqeciT, icodeT, dagRupaven!

_ diax, Tqveno yovladuwmindesobav, _ miugo ymawvilma kacma, _ da, ueWvelia, Zalian adviladac damRupaven, radganac isini marTlac Zlierni arian da mfarvelebica hyavT. me ki sul martodmarto var.

_ eg marTalia, magram martodmartomac bevri ram gaakeTeT da, darwmunebuli var, kidev bevrs gaakeTebT. Tumca, Cemi azriT, aucileblad

Page 275: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

275

xelmZRvaneli gesaWiroebaT im saxifaTo gzaze, romelic Tqven agirCeviaT cxovrebaSi: mgoni, ara vcdebi, Tqven xom didebis mosaxveWad da karieris gasakeTeblad CamoxvediT parizs!

_ Cemebr Wabuk kacs, Tqveno yovladuwmindesobav, giJuri ocnebebi aqvs xolme, _ Tqva d'artanianma.

_ marto sulels epatieba giJuri ocneba. batono, Tqven ki Wkviani kaci xarT. es miTxariT, ras ityviT, leitenantis wodeba rom SemogTavazoT Cems gvardiaSi, xolo omis damTavrebis Semdeg _ aseulis meTauroba?

_ ah, Tqveno yovladuwmindesobav!.. _ Tanaxma xarT. xom? _ Tqveno yovladuwmindesobav, _ daiwyo xelmeored d'artanianma

Sewuxebuli saxiT. _ rogor? uars meubnebiT? _ Sehyvira gakvirvebulma kardinalma. _ misi yovladudidebulesobis gvardiaSi gaxlavarT, Tqveno

yovladuwmindesobav, da araviTari sabuTi ara maqvs, vemdurebode. _ kargi, magram, me mgoni, Cemi gvardiac misi yovladudidebulesobis

gvardiaa, da safrangeTis romel razmSic unda iyoT, sul erTia, safrangeTis mefes emsaxurebiT.

_ bodiSs vixdi, Tqveno yovladuwmindesobav, me magisi Tqma ar mindoda. _ Tqven sababi gindaT, ara? me mesmis. Zalian kargi, Tqven igi gaqvT:

dawinaureba, romelsac Tqven gTavazoben, laSqroba, romelic iwyeba da SemTxveva, romelsac me gaZlevT. ai, sababi amxanagebSi Tavis gasamarTleblad, piradad TqvenTvis ki _ Zlieri mfarvelis saWiroeba, radgan icodeT, batono d'artanian, Zalian didi saCivrebi miviRe Tqvenze. vici, rom mTel dReebsa da Rameebs mefis samsaxurs ar andomebT.

d'artaniani gawiTlda. _ sxvaTa Soris, Tqven Sesaxeb me aq mTeli saqme maqvs, _ Tqva

kardinalma da xeli daado erTad Sekrul qaRaldebs, _ magram mindoda, jer Tqven moglaparakebodiT, vici, rom mtkice xasiaTis kaci xarT da Tqveni samsaxuri, Tu mas kargad warmarTaven, gaWirvebis magivrad did sikeTes da keTildReobas SegZenT. maS, dafiqrdiT da gadawyviteT.

_ usazRvro sikeTes miqadiT, Tqveno yovladuwmindesobav, _ miugo d'artanianma, _ vxedav, rom usazRvro lmobierebiTa da didsulovnebiT aRsavse brZandebiT da gnebavT, fexze wamomayenoT miwaze mcocavi matli, magram raki nebas maZlevT, rom gulwrfelad mogaxsenoT...

d'artaniani gaCumda. _ diax, ganagrZeT. _ ai, mogaxsenebT. Tqvens yovladuwmindesobas moexseneba, rom Cemi

megobrebi yvelani mefis gvardiaSi da muSketerebSi arian, xolo Cemi mtrebi ki, raRac warmoudgeneli avbediTobiT, Tqvens gvardiaSi gaxlavan. ase rom, Tu Tqveni winadadeba miviRe, Tqvenebi cudad mimiReben da Cvenebic kargi TvaliT ar Sexedaven Cems wamosvlas.

_ iqneb metismetad pativmoyvare gaxdiT da Tqveni Rirsebis Sesaferi adgili ver SemogTavazeT? _ hkiTxa kardinalma zizRnarevi dacinviT.

_ ara, Tqveno yovladuwmindesobav, piriqiT, Tqven gacilebiT metad mafasebT, vidre amis Rirsi var, miT ufro, rom arafriT ar damimsaxurebia Tqveni wyaloba. ai, batono, sadacaa daiwyeba laroSelis garemocva, me Tqveni yovladuwmindesobis Tvalwin momiwevs samsaxuri da Tu am brZolebSi vewie bednierebas, miviqcio Tqveni yuradReba, ai, maSin, yovel SemTxvevaSi, ufleba meqneba, Cemi Tavi im mfarvelobisa da

Page 276: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

276

wyalobis Rirsad vcno, romelsac Tqven mTavazobT, Tavis droze unda moxdes yelaferi, batono kardinalo, Torem Tqveni winadadebis miReba dRes Tavis gayidvas emgvaneba.

_ sxva sityvebiT rom vTqvaT, Tqven uaryofT, ara gnebavT CemTan gadmosvla, _ uTxra kardinalma ukmayofilod, Tumca ukmayofilebasTan erTad mis saxeze erTgvari pativiscemac aRibeWda. _ kargi, batono, darCiT Tavisuflad da Tqvenve gauZeliT megobrebsac da mtrebsac.

_ Tqveno yovladuwmindesobav... _ kmara, kmara! _ Seawyvetina kardinalma, - me aq CemTvis sawyens verasa

vxedav, Tqvenc, vgoneb, kargad gesmiT, rom mxolod megobrebs uweven mfarvelobas da Rirseulad ajildoeben, mtrebisagan ki arafriT arian davalebulni. miuxedavad amisa, erT rCevas mainc mogcemT: frTxilad iyaviT, batono d'artanian, kargad geWiroT Tavi, icodeT, im wuTidanve, rogorc ki mogakldebaT mzrunveloba, Calis fasad eRireba Tqveni sicocxle.

_ vecdebi, Tqveno yovladuwmindesobav, _ miugo gaskonelma didebulis damajereblobiT.

_ hoda, Tu momavalSi raime ubedureba gewiaT, _ uTxra kardinalma orazrovnad, _ nu daiviwyebT, rom me mogmarTeT winadadebiT da rac ki SemeZlo, yoveli Rone vixmare, raTa mag ubedurebas amecdineT.

gulze xeli daido d'artanianma, mdablad daukra Tavi da moaxsena: _ rac unda ubedureba mewios, Tqveno yovladuwmindesobav, arasodes ar

daviviwyeb dRevandel dRes da mudam Tqveni madlobeli viqnebi. _ maS, rogorc Tqvenve TqviT, batono d'artanian, omis Semdeg vnaxavT

erTmaneTs. mec iq viqnebi, brZolebSi, da Tvali meWireba Tqvenze, _ uTxra kardinalma da TiTiT aniSna mSvenier abjarze, romliTac omSi wasasvlelad unda aRWurviliyo misi yovladuwmindesoba. _ diax, omis Semdeg vnaxavT kidev erTmaneTs da maSin gadavwyvetT.

_ manamde ki gevedrebiT, _ Sehyvira d'artanianma, _ Tan nu gamatanT Tqvens risxvas. Tuki darwmundebiT, rom Rirseulad miWiravs Tavi, piruTvneli iyaviT.

_ Wabuko, _ warmoTqva kardinalma, _ es moxdeba im SemTxvevaSi, Tu erTxel kidev meqna SesaZlebloba, gagimeoroT is, rac dRes giTxariT.

kardinalis am ukanasknelma sityvebma Tavzari dasca d'artanians. am gafrTxilebaze ufro metad mas pirdapiri muqarac ar SeaSinebda. kardinalma icoda, rom d'artanians raRacas upirebdnen mtrebi da cdilobda mis gadarCenas. ymawvilma piri gaaRo pasuxis misacemad, magram kardinalma mediduri xelis daqneviT aniSna, TqvenTan Sexvedra damTav-rebuliao.

d'artaniani gamovida, magram karebTan rom mivida, kinaRam umtyuna vaJkacobam; cota gawyda, isev ukanve Sebrunda, kidev kargi, rom am dros aTosis darbaisluri da mkacri saxe moagonda: kardinalis winadadeba rom mieRo, Tavis dReSi xels aRar CamoarTmevda aTosi, Seijavrebdnen megobrebi, swored am garemoebam d'artanians nabiji win gadaadgmevina da imave kibes Cahyva, romliTac zemoT avida.

karebTan aTosi da oTxi muSketeri dauxvda. isini ukve wuxdnen megobris Segvianebas. d'artanianma daamSvida amxanagebi. planSe aramisisa da porTosisaken gaiqca Sesatyobineblad, rom saWiro aRar iyo darajoba, radganac misi batoni cocxali da jansaRi gamovida kardinalis saxlidan.

Page 277: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

277

isev aTosTan moiyares Tavi megobrebma, d'artanians am ucnauri Sexvedris ambavi gamohkiTxes, magram Cvenma gaskonelma mokled upasuxa: winadadeba momca, rom oficrad gadavsuliyav imis gvardiaSi, me uari movaxseneo.

_ Zalian kargadac moqceulxarT, _ Sehyvires erTxmad porTosma da aramisma.

Rrmad Cafiqrebuli ijda aTosi da araferi Tqva. magram rodesac isa da d'artaniani martod darCnen, uTxra:

_ Tqven ise moiqeciT, d'artanian, rogorc saWiro iyo, magram, vin icis, iqneba kidec SecdiT.

d'artanianma amoikvnesa, radgan aTosmac igive uTxra, rasac Tavisi sulis idumali xma Cumad CasZaxoda, _ mravali ubedureba da gansacdeli mogeliso.

meore dRes wasasvlelad momzadebas moundnen. d'artaniani baton de trevilTan wavida gamosaTxoveblad, im dros jer isev sjerodaT, rom metad xanmokle iqneboda gvardielebisa da muSketerebis ganSoreba, radgan mefe im dResve apirebda parlamentis mowvevas da meore diliT brZolis velisken gamgzavrebas, muSketerebi mefes Tan unda gahyolodnen, batonma de trevilma d'artanians hkiTxa, xom araferSi gWirdeba Cemi daxmarebao, magram gaskonelma amayad upasuxa, rom mas yvelaferi hqonda, rac ki dasWirdeboda.

Rame erTad Seiyarnen baton de zesaris razmis gvardielebi da baton de trevilis muSketerebi, romlebsac erTmaneTSi megobruli ganwyobileba hqondaT. gvardielebi saomrad midiodnen, muSketerebi mefes unda xlebodnen, erTmaneTs eTxovebodnen megobrebi.

didi lxiniT d simxiaruliT gaatares is Rame, amas uCvenodac warmoidgens mkiTxveli, radgan uaRresad mZime sazrunavis gaqarwyleba uaRresi uzrnvelobiT, lxiniTa da TavdaviwyebiT SeiZleba.

meore dRes, sayviris pirveli xmisTanave, megobrebi erTmaneTs gamoeTxovnen. muSketerebi baton de trevilis sasaxlisken wavidnen, gvardielebi _Ç baton de zesarisken. kapitnebma razmebi maSinve luvrSi waiyvanes, sadac mefes Tavisi jarebis aRlumi unda Caetarebina.

daRonebuli iyo mefe da avadmyofs hgavda, rac cotaTi mainc almobierebda mis medidur saxes. marTlac, guSin parlamentis sxdomis dros, rodesac igi samefo taxtze brZandeboda gamoWimuli da sazeimod mimarTavda parlaments, cieb-cxelebam aitana. mefes sabolood hqonda gadawyvetili, am saRamosve wasuliyo, mravali Txovnisa da gafrTxilebis miuxedavad, mainc ar iSlida jarebis aRlumis Catarebas. imedi hqonda, magrad dauxvdeboda avadmyofobas da moereoda kidec.

aRlumis damTavrebis Semdeg gzas marto gvardielebi gaudgnen, radgan muSketerebi mefesTan erTad unda wasuliyvnen. amiT isargebla porTosma da didebulad morTul-mokazmulma daTvis quCisken gaatara Tavisi raSi.Ë

veqilis colma lamaz cxenze amxedrebuli dainaxa mSvenivrad morTuli porTosi. mas metismetad uyvarda Tavisi mijnuri da ase Soridan ver gamoeTxoveboda, aniSna, cxenidan Camomxtariyo da masTan misuliyo, _ sagangebo sanaxavi iyo porTosi: dezebs awkarunebda, beqTari ubrwyinavda, xmali amayad scemda muxlebSi. mis danaxvaze mosamsaxureebs ukve aRar aRZvriaT survili, sicili daewyoT.

stumari jer veqilTan Seiyvanes. ase mdidrulad morTul colis deidaSvilis danaxvaze baton koknars risxvis ali moedo TvalebSi,

Page 278: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

278

magram erTma mosazrebam mas nugeSi misca: yvelgan da yvelani ambobdnen, rom es laSqroba metad Zneli iqneboda da veqils gulis siRrmeSi tkbili imedi hqonda, rom porTosi cocxali aRar dabrundeboda brZolis velidan.

porTosma pativiscemiT moikiTxa Tavisi sayvarlis qmari da male gamoeTxova. batonma koknarma gamoTxovebisas yovelgvari warmateba usurva. rac Seexeba qalbaton koknars, man ver Seikava cremli, magram amaSi saZraxisi araferi iyo, radgan yvelam icoda, rom Zalian uyvarda Tavisi naTesavebi, ris gamoc yovelTvis usiamovneba mosdioda meuRlesTan.

magram sayvarlebis namdvili gamoTxoveba qalbaton koknaris oTaxSi moxda da Zalian mgrZnobiaredac Catarda es scena.

qalbatoni koknari fanjaraze ise gadaeyuda, TiTqos gadavardnas apirebso, Tan cxvirsaxocs uqnevda Tavis mijnurs, sanam Tvals miefareboda. porTosma ise miiRo siyvarulis es niSnebi, rogorc Seefereboda am saqmeSi daxelovnebul adamians. man mxolod meore quCis mosaxvevSi moixada fetris qudi da gamoTxovebis niSnad dauqnia.

Tavis mxriv, arc aramiss aviwydeboda damSvidobeba, ijda da grZel ustars swerda. vis? es aravin icoda, meore oTaxSi keti eloda: isic am saRamos unda gamgzavrebuliyo turisken.

aTosi ki nel-nela wrupavda espanuri Rvinis ukanasknel boTls. d'artaniani, amasobaSi, Tavis razmTan erTad ukve brZolis velisaken

midioda. sent-antuanis ubanSi Sesvlisas igi mobrunda, rom mxiarulad gadaexeda bastiliis cixisaTvis. uyurebda bastilias da srulebiT ver SeamCnia Calisfer cxenze mjdari miledi, romelic boroti saxis mqone or kacs d'artanianze aniSnebda, isinic maSinve razmelebs miauxlovdnen, rom kargad daenaxaT da sxvaganac ecnoT. es ariso? _ TvaliT aniSnes miledis. qalmac aniSna, eg ariso, da Semdeg, rodesac darwmunda, rom is kacebi aRaraviTar Secdomas ar dauSvebdnen misi brZanebis SesrulebaSi, cxeni gaaWena.

ori ucnobi isev razms Seeria da mxolod sent-antuanis ubnidan gasvlisas Seaxtnen maTTvis gamzadebul Sekazmul cxenebs, romlebic ubralod Cacmulma msaxurma daaxvedra.

XI

laroSelis garemocva laroSelis garemocva ludoviko mecametis mefobaSi didmniSvnelovani

politikuri movlena da kardinalis erT-erTi didi samxedro RonisZieba iyo. amitom saintereso da saWiroa mis Sesaxebac vTqvaT ramdenime sityva, miT ufro, rom am qalaqis garemocvis mravali garemoeba mWidrod aris dakavSirebuli Cvens ambavTan. ase rom, mas dumiliT ver avuvliT gverds.

laroSelis garemocviT kardinali did politikur miznebs isaxavda. pirvel rigSi gagacnobT maT, xolo Semdeg gadavalT mis pirad miznebzedac, romlebsac naklebi gavlena rodi hqonda mis yovladuwmindesobaze, vidre politikur ganzraxvas.

henrix meoTxis mier naboZeb mraval did qalaqTagan hugenotebs axla mxolod laroSeli SerCenodaT. es iyo maTi ukanaskneli cixesimagre.

Page 279: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

279

amitomac saWiro iyo kalvinizmis am ukanaskneli sayrdenis moSla-mospoba, radgan swored aq Rvivdeboda Sinagani omebisa da xalxTa ukmayofilebis Tesli.

safrangeTis momduravi espanelebi, ingliselebi, italielebi, avantiuriT gatacebuli yvela eris Svilebi, xmliTa da nadavliT mcxovrebi jariskacebi pirvelsave daZaxilze ikribebodnen protestantebis droSis qveS da qmnidnen farTo erTsulovan asociacias, romlis Stoebi Tavisuflad vrceldeboda mTel safrangeTSi.

laroSels ufro didi mniSvneloba mieca mas Semdeg, rac kalvinistebs xelidan gamoacales sxva qalaqebi. amgvarad, laroSeli uTanxmoebisa da pativmoyvaruli zraxvebis kera gaxda. ufro metic: laroSelis navsadguri erTaderTi Ria kari iyo, romliTac Tavisuflad Sediodnen safrangeTSi misi ZvelisZveli mtrebi _ ingliselebi, xolo maTTvis am ukanaskneli navsadguris daxSviT, kardinali agvirgvinebda Jana d'arkisa da hercog gizis mier dawyebul saqmes.

amitom iyo, rom basompieri, romelic erT da imave dros protestantic iyo da kaTolikec (protestanti _rwmeniT da kaTolike _ suliwmindis ordeniT). _ basompieri, _ STamomavlobiT germaneli da guliT frangi, basompieri, _ laroSelis garemocvis erT-erTi razmis ufrosi, ramdenime masaviT protestanti didebulis TandaswrebiT ambobda:

_ ai, naxavT, batonebo, imdenad sulelebi viqnebiT, rom laroSelsac aviRebT!

marTali gamodga basompieri: res kunZulze zarbaznebis griali

dragonadis1 momaswavebeli iyo. laroSelis aReba ki nantis brZanebis Secvlis winasityvaoba gamodga.

magram, rogorc ukve aRvniSneT, politikur ganzraxvebTan erTad, romelic kardinals gzas uxsnida absoluturi monarqiisaken, mematiane iZulebulia siyvaruliT gatacebulisa da eWviani metoqis wvrilmani miznebic gamoamJRavnos.

riSelies, rogorc yvelasaTvis cnobilia, gagiJebiT uyvarda dedofali. ra iyo es siyvaruli? sul ubralo politikuri mizani Tu is Rrma vneba, romelsac aRuZravda xolme dedofali yvelas, vinc ki gars exvia? Cven amaze verafers vityviT, magram erTi ram cxadia: rogorc am istoriis wina Tavebidan aris cnobili, bukingamma ajoba mas da or-sam SemTxvevaSi, metadre burnukebis saqmeSi, d'artanianis mamacobisa da sami muSketeris Tavdadebis wyalobiT, sastikad Searcxvina kidec kardinali.

amgvarad, hercog riSelies swyuroda ara marto safrangeTis mtrisagan ganTavisufleba, aramed Tavisi metoqis javris amoyrac. amasTan, marTlac didi unda yofiliyo es SurisZieba, brwyinvale, da yvelafriT Rirsi adamianisa, romelsac sabrZolo xmlad xelSi mTeli samefos Zalebi eWira. riSeliesaTvis mTavari iyo ara marto safrangeTis mtris damarcxeba, aramed metoqeze SurisZiebac. man kargad icoda, rom ing-lisTan brZola iyo bukingamTan brZola, rom inglisze gamarjvebiT is bukingamze imarjvebda, xolo mTeli evropis TvalSi inglisis SercxveniT, bukingams Searcxvenda da daamcirebda dedoflis TvalSi.

Tavis mxriv, bukingamic, uwinares yovlisa, inglisis saxelis gandidebas cdilobda, magram masac, kardinaliviT, piradi SurisZieba edo gulSi. bukingams araviTari sababiT ar SeeZlo safrangeTSi elCad

Page 280: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

280

dabruneba da amitom undoda, gamarjvebuli Sesuliyo Tavisi satrfos qveyanaSi.

ori Zlieri samefo erTmaneTs ebrZoda im mTavari mizeziT, rom siyvaruliT gagiJebul da SurisZiebiT aRgznebul metoqeebs gamarjvebis SemTxvevaSi safrangeTis dedoflis Rimili daemsaxurebinaT.

pirvelad bukingamisken iyo upiratesoba. sruliad moulodnelad miadga igi kunZul res ormocdaaTi gemiT da, daaxloebiT, oci aTasi kaciT. moumzadeblad daxvda grafi tuaraki, romelic, mefis davalebiT, kunZuls icavda. sisxlismRvreli brZolis Semdeg bukingamma kunZulze Tavisi jari gadmosxa.

unda mogaxsenoT, rom am brZolaSi daiRupa baroni de Santali, romelsac darCa wlinaxevris gogona, SemdegSi qalbaton sevined cnobili.

grafma tuarakma razmTan erTad Tavi sen-martenis cixesimagres Seafara da asamde kaci gadaisrola lapres saxeliT wodebuli simagris dacvis gasaZliereblad.

res kunZulis aRebam daaCqara kardinalis gadawyvetileba. vidre TviT riSelie da mefe wavidodnen laroSelis garemocvaSi mTavarsardlobis gasawevad, man mefes Tavisi Zma gaagzavnina pirveldawyebiTi samxedro operaciebis sawarmoeblad da Tan brZaneba gasca, brZolis velze gaeyvanaT mis gankargulebaSi myofi yvela jari.

swored am mewinave razmSi eria Cveni megobari d'artaniani. mefe, rogorc cnobilia, parlamentis krebis Catarebis Semdeg

TviTonac unda gahyoloda jars. magram 23 ivniss, krebis damTavrebisTanave, isev cieb-cxelebam Seutia. igi mainc ar iSlida Tavisas, magram ufro uaresad Seiqna da bolos iZulebuli gaxda, vileruaSi gaCerebuliyo.

sadac mefe gaCerdeboda, unda SeCerebuliyo muSketerTa razmic, amitom moxda, rom de zesaris samsaxurSi myofi d'artaniani droebiT mainc CamoSorda Tavis karg megobrebs _ aToss, aramissa da porToss. es ganSoreba sawyen garemoebad miaCnda gaskonels, magram ufro samwuxarod da saSiSrad eCveneboda imis warmodgena, Tu ra farul gansacdels umzadebda Tavisi mteri.

d'artaniani, yovelgvari xifaTis gareSe, 1627 wlis seqtembris aTSi mSvidobianad mivida laroSelTan, sadac jari iyo dabanakebuli.

jerjerobiT isev ise iyo yvelaferi: kunZul res baton-patronebi, lordi bukingami da misi ingliselebi ganagrZobdnen brZolas sen-martenis cixesimagrisa da lapres simagris asaRebad, magram veras xdebodnen.

laroSelisaTvis brZola daiwyo ori Tu sami dRis Semdeg, rodesac hercogma angulemelma cixesimagre aaSena qalaqgareT.

baton de zesaris gvardielebs minimSi hqondaT bina. rogorc viciT, d'artaniani gatacebuli iyo zviaduri surviliT, rac

SeiZleboda male gadasuliyo muSketerebSi, amitom igi ar megobrobda gvardiel amxanagebTan da ufro xSirad martodmarto iyo, Tavisi fiqrebiT daRonebuli.

samxiarulo ara hqonda ra sawyal biWs: mas Semdeg, rac parizSi Camovida, metismetad Rrmad Setopa sazogado saqmeebSi, Tavisi piradi saqmeebisa ki bevri veraferi moegvarebina, _ arc didebis, arc simdidrisa da arc siyvarulis mxriv.

Page 281: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

281

siyvaruliT mxolod erTaderTi qali uyvarda _ qalbatoni bonasie, da isic ise gamqraliyo, rom d'artanianma ver miagno mis gzasa da kvals.

rac Seexeba didebas, man ara Tu moipova igi, aramed piriqiT, uCinari, ubralo gvardieli mtrad gaxdomoda kardinals, ese igi, im kacs, romlis winaSe SiSiT TrTodnen safrangeTis udidebulesi warCinebulni da TviTon mefec.

kardinals SeeZlo matliviT gaesrisa igi, magram jerjerobiT daindo. SorsmWvreteli kaci iyo d'artaniani da am garemoebaSi Tavis keTil momavals xedavda.

garda amisa, erTi sxva mteric gadaikida, naklebad saSiSi, rogorc TviTon egona, magram instinqturad mainc grZnobda, rom arc ise abuCad asagdebi. es meore mteri gaxldaT miledi.

yovelive amis samagierod, man dedoflis mfarveloba da keTilmosurneoba daimsaxura; magram dedoflis keTilmosurneoba im drois garemoebaTa mixedviT, SeiZleboda devnis sababad gadahqceoda, misi daRupvis erT umTavres mizezad gamxdariyo. yvelasaTvis cnobili iyo, rom dedoflis mfarveloba Zalian cudad ifaravda adamians. amis dasamtkiceblad Sale da qalbatoni bonasiec kmaroda.

erTaderTi, rac amdeni davidarabis Semdeg SeiZina, es iyo brilianti, romelic TiTze ubrwyinavda, beWedi xuTasi-eqvsasi aTasi livri mainc Rirda, magram gandidebis ocnebiT gatacebuli d'artaniani TvalisCiniviT uvlida mas, xelidan ar icilebda da araviTar SemTxvevaSi ar yidda im imediT, rom erT dRes dedofalTan saTxovnelad misuls, am beWdiT daemsaxurebina misi yuradReba. amJamad ki am briliants igive fasi hqonda, rac mis fexqveS dagdebul ubralo kenWebs.

rogorc ubralo kenWebso, vTqviT Cven, radgan ase fiqrobda d'artaniani, romelic martodmarto daseirnobda lamaz sacalfexo gzaze. es gza banakidan sofel angutenamde midioda. fiqrebma gaitaces ymawvili kaci da SeumCnevlad imaze Sors wavida, vidre ganzraxuli hqonda. ukve binddeboda, rodesac uecrad d'artanianma Camavali mzis ukanasknel sxivze RobeSi gamoSverili Tofis lulas mohkra Tvali.

Tvali swrafi hqonda d'artanians da goneba sazriani. mas maSinve gauelva fiqrma, rom Tofis lula marto ar movidoda da is, visac igi malviT eWira Robis gadaRma, keTili ganzraxviT ar iqneboda mosuli. gadawyvita gaqceuliyo, magram gzis meore mxaresac, did qvaze, misken damiznebuli lula dainaxa.

cxadi iyo, d'artanians Casafrebodnen da mokvlas upirebdnen. Wabuki daakvirda pirvel muSkets da Sewuxebulma SeamCnia, rom igi

pirdapir misi mimarTulebiT ixreboda. bolos erT adgilze gaCerda. d'artanianma isargebla amiT da pirdaRma daeSva miwaze, im wuTSive

gavarda Tofi, tyviam zuzuniT zemodan gadauara. SeuZlebeli iyo dros dakargva. swrafad wamoxta da drozedac uSvela

Tavs. meore mxridan nasrolma tyviam swored im adgilas ahyara kenWebi, sadac erTi wuTis win d'artaniani iwva.

d'artaniani ar ekuTvnoda iseT mamacTa ricxvs, romlebic brmad eZeben sikvdils, rom xma gauvardeT: gansacdelSi iyo da ukan daxeva ar ikadrao. esec rom ar yofiliyo, amao iqneboda aq vaJkacoba. maxeSi hyavda gabmuli Casafrebul mters.

`Tu mesamedac mesroles, me aq cocxali ver gadavrCebi~, _ gaifiqra d'artanianma da ise mokurcxla, rom fexebs kiserze irtyamda.

Page 282: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

282

d'artaniani gaskonelebisaTvis Cveuli siswrafiT mifrinavda banakisken. magram misi aseTi siCqaris miuxedavad, RobeSi mimaluls erTxel kidev moeswro Tofis gatena da axla ukve aRarc aacdina mizans: tyviam gaskonels qudi Tavidan gadaaZro da aT nabijze gadaisrola.

d'artanians sxva qudi ar hqonda. amitom miwidan swrafad aitaca da sirbiliT ganagrZo gza. banakSi rom mivida, Zlivs sunTqavda, ofli wurwuriT Camosdioda saxeze. aravis araferi uTxra, daRlil-daqanculi skamze Camojda da Tavis mdgomareobas daufiqrda.

am SemTxvevas safuZvlad SeiZleboda sami mizezi hqonoda: pirveli da ufro bunebrivi, rom es iyo Tavdasxma, mowyobili laroSelelebis mier, romlebic siamovnebiT moklavdnen misi yovladudidebulesobis yovel mcvels, jer marto imitom, rom erTi kaciT mainc SeemcirebinaT mtris Zala, garda amisa, SesaZloa mters jibeSi kargad gatenili qisa hqonoda.

d'artanianma qudi aiRo, natyviar adgils daakvirda da Tavi gaiqnia: aq ar Canda muSketis kvali. qudi Cveulebrivi siaTis tyviiT gaexvritaT.

SeiZleboda es saqme baton kardinalis mowyobilic yofiliyo. mkiTxvels kargad emaxsovreba, rom swored im dros, rodesac d'artanianma Camaval mzis sxivebze Tofis lulas mohkra Tvali, imis fiqrSi iyo garTuli, Tu ra lmobierad moeqca kardinali.

magram d'artanianma uaryofis niSnad Tavi gaaqnia. kardinali iseT adamianebze, romelTa dasasjelad misi xelis erTi daqnevac kmaroda, iSviaTad mimarTavda xolme aseT saSualebebs.

iqneba es miledis SurisZieba iyo? mas es ufro SesaZleblad eCvena. d'artaniani didxans cdilobda, Casafrebulebis saxe an tanisamosi

moegonebina, magram amaod, iseTi siswrafiT mokurcxla banakisaken, Tofis lulis meti veraferi dainaxa.

_ ah, Cemo megobrebo! _ dudunebda d'artaniani, _ sada xarT, sad? rom icodeT, rogor mWirdebiT!

Zalian mousvenrad gaatara es Rame d'artanianma. samjer Tu oTxjer gamoeRviZa da wamovarda. loginTan elandeboda kaci, romelic xanjliT akuwvas upirebda. magram ise gaTenda, rom Ramis wyvdiads araviTari xifaTi ar moutania.

kargad icoda d'artanianma, rom mteri SemdegisaTvis gadaitanda ganzraxvis sisruleSi moyvanas.

im dRes Cvens gmirs fexi arsad gaudgams. Tavisi Tavis winaSe imiT imarTlebda Tavs, rom avi dari idga.

meore dRes, dilis cxra saaTze, gaisma sayviris xma, romelic brZolisken uxmobda. hercogma orleanelma saguSagoebi daaTvaliera. gvardielebi iaraRis asaRebad garbodnen. d'artanianic mwyobrSi Cadga Tavis amxanagebTan erTad.

hercogma frontis xazi Camoiara. amis Semdeg mas gars Semoexvia maRali wodebis yvela oficeri, rom Tavi moewonebinaT ufrosisaTvis, maT ricxvSi iyo gvardiis kapitani batoni de zesaric.

cota xnis Semdeg d'artanians moeCvena, TiTqos batoni de zesari aniSnebda, rom masTan misuliyo. gaskoneli adgilidan ar daiZra. SeSinda, ar vcdebodeo, da eloda, kidev erTxel eniSnebina. de zesarma ganmeorebiT dauqnia xeli. d'artaniani maSinve gamovida mwyobridan da Tavisi ufrosisken wavida brZanebis misaRebad.

_ baton mxedarTmTavars erTi saxifaTo davalebis Sesasruleblad ramdenime mamaci da moxerxebuli kaci dasWirdeba. mis pativs

Page 283: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

283

daimsaxurebs is, vinc SeZlebs am saqmis mogvarebas. mec Tqven imisTvis mogixmeT, rom mzad iyoT.

_ gmadlobT, Cemo kapitano! _ upasuxa d'artanianma, romelic sul imis natvraSi iyo, mefis Zmis Tvalwin sasaxelo ram Caedina.

marTlac, wina Rames laroSelelebi qalaqidan gamosuliyvnen da brZoliT aeRoT erTi simagre, romelic ori dRis winaT mefis jars eWira. imis gasagebad, Tu ra ZaliT icavdnen laroSelelebi im simagres, TavzexelaRebuli gmiri mzveravebis gagzavna iyo saWiro.

ramdenime wuTis Semdeg hercogma xmamaRla gasZaxa jars: _ erTi mniSvnelovani davalebis Sesasruleblad sami-oTxi yoCaRi biWi

minda, sando kacis xelmZRvanelobiT. _ ai, aq myavs, batono, eg sando kaci, _ moaxsena de zesarma da

d'artaniani daanaxva, _ rac Seexeba oTx-xuT biWs, Tqven davaleba gvibrZaneT, biWebic TviTonve gamoCndebian.

_ oTxi yoCaRi biWi gvinda, rom CemTan erTad ar SeuSindnen sikvdils! _ gadasZaxa jars d'artanianma da xmali maRla aswia.

ori misi gvardieli amxanagi maSinve gamovida mwyobridan, maT kidev ori jariskaci miemata da ucbad Sesrulda saWiro ricxvi. d'artanianma sxvebs yvelas uari uTxra. ar undoda, upiratesoba waerTmia maTTvis, vinc pirveli gamoexmaura mis Zaxils.

frangebs warmodgenac ar hqondaT imis Sesaxeb, Tu rogor moeqceodnen laroSelelebi aRebul simagres. Sig jari hyavdaT dayenebuli Tu carieli datoves. amis gamosarkvevad saWiro iyo simagris axlo manZilidan dazverva.

d'artaniani Tavisi oTxi amxanagiT swored am davalebis Sesasruleblad wavida. sangrebs mihyvebodnen vaJkacebi: ori gvardieli masTan erTad win midioda, ori jariskaci ukan misdevdaT.

ase, sangars amofarebulebi, miuaxlovdnen simagres da asiode nabijiRa iqneboda gasavleli, rodesac d'artanianma ukan moixeda. ori jariskaci aRarsad Canda.

albaT SeeSindaT da ukan CamorCneno, _ gaifiqra da kvlav ganagrZo siaruli. samoci nabiji rCeboda simagremde.

aravin Canda. upatronod mitovebuls hgavda simagre. gvardielebi SeCerdnen da bWoba gamarTes, rogor moqceuliyvnen: kvlav

win wasuliyvnen Tu ara. swored am dros erTi uzarmazari qva bolSi gaexvia da Tormetamde tyviam zuzuniT gauara d'artaniansa da mis or amxanags.

ukve gaiges is, ris codnac ainteresebdaT: simagres jari icavda. am saSiS adgilze dayovneba sruliad usargeblo gambedaoba iqneboda. d'artanianma da misma amxanagebma piri ukan ibrunes da iseTi siswrafiT wamovidnen, rom gamoqcevas ufro hgavda, vidre ukandaxevas.

sangris kuTxesTan miaRwies, romelic safrad gamodgeboda. erT-erTi gvardieli Zirs daeca: tyvia gulSi moxvda. meore ki, romelic uvneblad gadarCa, banakisken garboda.

d'artanians ar undoda amxanagis mitoveba da is iyo mis asayvanad daixara, rom Tofi kidev orjer gavarda, erTi tyvia TavSi moxvda ukve daWril gvardiels, meore tyviam ori gojis dacilebiT gauara d'artanians da qvaze daeca.

d'artaniani swrafad mibrunda ukan. simagridan wamosuli tyvia ver miaRwevda sangris kuTxemde. mxolod maSin moagonda Cvens gasoknels is

Page 284: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

284

ori jariskaci, romlebic weRan miimalnen, da gaaxsenda guSindeli Tavdasxma. d'artanianma gadawyvita, amjerad ukve gaego, visTan hqonda saqme. amitom mosaCveneblad mkvdariviT daeSva daWrilze.

im wuTSive ocdaaTiode nabijiT dacilebuli safaridan ori adamianis Tavi gamoCnda. es is jariskacebi iyvnen, romlebic dazvervis dros ise uecrad CamoSordnen gaskonels.

d'artaniani ar Semcdara. es ori kaci simagris dasazveravad mxolod imitom gamohyva, rom gzaSi moeklaT igi da laroSelelebisaTvis daebralebinaT.

SeiZleboda d'artaniani mxolod daWrili yofiliyo da gaeca maTi saidumloeba. amitom jariskacebi swrafad wamovidnen d'artanianisken, raTa bolo moeRoT misTvis. sabednierod, ise kargad gaWra gaskonelis oinma, rom maT arc ki mohgonebiaT Tofebis gatena.

aTiode nabijze rom miuaxlovdnen jariskacebi, xmalamoRebuli d'artaniani zeze wamoiWra da orives win daudga.

kacismkvlelebma kargad icodnen, rom d'artanianis cocxlad datoveba da banakisken gaqceva kargs arafers moutanda maT: gamomJRavndeboda Ralati da sasjels ver gadaurCebodnen. pirvelad gaifiqres mtris mxareze gadasvla. erT-erTma Tofis lulas mosWida xeli da kondaxi iseTi saSineli ZaliT mouqnia d'artanians, rom suls gaanTxevinebda, ganze rom ar gamxtariyo.

gadaxtomiT gza gaexsna yaCaRs, romelic isariviT gaeqana laroSelelebis simagrisken. magram mterma ar icoda, ra ganzraxviT garboda igi cixisken, amitom mecixovneebma cecxli gaxsnes. moRalates mxarSi moxvda tyvia da Zirs daeca.

amasobaSi d'artaniani meore mowinaaRmdeges mivarda. jariskaci gauteneli TofiT igeriebda d'artanianis xmals. didxans ar gagrZelebula brZola: gvardielis xmali Cacurda Tofis lulaze da barZaySi gaerWo gaskonelis mopirdapires, romelic im wuTSive Zirs daeca. d'artanianma maSinve yelze xmlis wveri daabjina.

_ oh, nu momklavT! _ Sehyvira man, _ SemibraleT! SemibraleT, Cemo oficero, da sul yvelafers mogaxsenebT.

_ ra unda momaxseno iseTi, rom Sendobad Rirdes? _ hkiTxa ymawvilma kacma ise, rom xmali adgilidan ar dauZravs.

_ SemibraleT, batono, SemibraleT, Tu gwamT Tqveni sicocxlis fasi. Tqven xom jer ocdaori wlisa xarT da TqvenisTana lamazsa da mamacs SeuZlia bevr rames miaRwios.

_ aramzadav! aba, Cqara miTxari, vin dagavala Cemi mokvla! _ erTma qalma, me mas ar vicnob, mxolod vici, rom miledis uwodeben. _ Tu qals ar icnob, saidan ici misi saxeli? _ Cemi amxanagi icnobda da sul miledis uwodebda. im qalmac saqme

Cems amxanags miando da ara me. masa aqvs jibeSi im qalbatonis werili da, Cemi amxanagis TqmiT, didi mniSvneloba unda hqondes TqvenTvis im werils.

_ mere, Sen rogor Caerie am binZur saqmeSi? _ Cemma amxanagma winadadeba momca, sanaxevrod agveRo gasamrjelo, da

mec davTanxmdi. _ ramdeni mogcaT miledim am sagangebo davalebis SesrulebisTvis? _ asi lui. _ kidev kargi! _ wamoiZaxa siciliT ymawvilma kacma, _ cotaTi mainc

davufasebivar. asi lui TqvenisTana aramzadebisaTvis marTla kargi

Page 285: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

285

fulia. rogorc vxedav, fuliT moxiblulebs migiRiaT es samarcxvino winadadeba, amitom gapatieb erTi pirobiT.

_ ra pirobiT? _ hkiTxa SiSiT jariskacma, radgan xedavda, rom amiT ar Tavdeboda saqme.

_ Tu waxval Sens daWril an mkvdar amxanagTan da im werils momitan, jibeSi rom udevs.

_ gana sul erTi ar aris, batono, aq momklavT Tu iq gamgzavniT sasikvdilod? _ Sehyvira ubedurma, _ rogor unda mivide iqamde, rodesac sangridan setyvasaviT modis tyviebi.

_ ha, mixval Tu ara? gadawyvite male! Torem geficebi, Cemi xeliT mogiReb bolos.

_ SemibraleT, batono, SemibraleT! im axalgazrda qalis gulisTvis, Tqven rom giyvarT, ramdenadac me vici, mkvdari ggoniaT, is ki cocxali gaxlavT, _ evedreboda muxlebze daCoqili da Tan xeliT d'artanians eWideboda, radgan sakmaod misustebuli iyo sisxlis deniT.

_ eg saidanRa ici, rom axalgazrda qali, romelic miyvars, mkvdari mgonia? _ hkiTxa gakvirvebulma d'artanianma.

_ im werilidan, jibeSi rom udevs Cems amxanags. _ hoda, xom xedav, rom CemTvis Zalian saWiro yofila is werili? maS,

nuRar igvianeb, nuRar yoymanob, Torem, Tumca Zalian mezizReba da ar minda, Cemi xmali SenisTana aramzadis sisxlSi gavsvaro, vficav Cems patiosnebas...

am sityvebTan erTad iseTi muqariT mouRera xmali, rom daWrili kaci gulgaxeTqili wamovarda.

_ moiTmineT! moiTmineT! _ yviroda SeSinebuli da Zal-Rones ikrebda, rom werilis mosatanad wasuliyo, _ mivdivar, batono, mivdivar!

d'artanianma am jariskacis Tofi aiRo, is ki win gaagdo da xmlis wveri ataka ukanidan, rom aeCqarebina.

sazareli sanaxavi iyo ubeduri: midioda da sisxlis kvalsa tovebda. mosalodneli sikvdilis SiSiT mkvdrisferi dasdeboda. cdilobda, ise misuliyo Tavisi amxanagis gvamamde, romelic iqve, oc nabijze egdo, rom tyvia aecdina. d'artanians Seebrala, daacqerda mis SeSinebul saxes, romelzedac Wiris ofli gadasdioda, da zizRiT uTxra:

_ kmara, kargi! ai, me gaCveneb, riT ganirCeva guladi kaci SenisTana laCrisagan, aq daegde! me waval.

Cqari nabijiT gaeqana daWrilisaken, Tan frTxilad adevnebda Tvals mtris moZraobas, moxerxebulad iyenebda safrad yvelafers, rac ki gzad xvdeboda, male miaRwia meore jariskacamde.

d'artanians ori saSualeba hqonda Tavisi miznis misaRwevad. iqve gaeCxrika daWrili an isic Tan wamoeyvana, mxolod ise amohfareboda, rogorc fars, da samSvidoboze rom gaiyvanda, iq gaeCxrika.

meore saSualeba irCia Cvenma gaskonelma da zurgze swored im dros wamoikida, rodesac simagridan Tofi gavarda.

odnav Seirya d'artanianis tvirTi, yru xma sami tyviisa, romlebic daWrils moxvda, misi ukanaskneli amooxvra da sulTmobrZavis TrTola umtkicebda d'artanians, rom sikvdils swored iman gadarCina, vinc mis mosaklavad iyo mosyiduli.

d'artaniani sangarSi Sevida da mkvdariviT fermixdil daWrils miugdo misi mkvdari amxanagi.

Page 286: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

286

gaskoneli maSinve Seudga Cxrekas: tyavis qisa, safule, romelSic albaT miledisgan miRebuli fulis nawili, stviri da kamaTlebi inaxeboda, es iyo moklulis mTeli memkvidreoba.

stviri da kamaTlebi, sadac dacvivda, iqve datova, qisa daWrils gadaugdo da swrafad gaSala safule.

ramdenime umniSvnelo qaRalds Soris iyo is werilic, romlis gulisTvisac d'artanianma safrTxeSi Caigdo sicocxle.

`raki dagikargavT kvali im qalisa, romelic amJamad sruliad uSiSrad aris erT-erT monasterSi, sadac igi, Tqven rom vargebuliyaviT, verasodes ver moaxerxebda Tavis Sefarebas, axla imdens mainc ecadeT, rom kaci ar gagisxlteT xelidan, Torem, xom iciT, metad grZeli xeli maqvs da Zvirad dagijdebaT is asi lui, romelic Cemgan gaqvT miRebuli~.

xels aravin awerda, magram cxadi iyo, miledi swerda. d'artanianma werili jibeSi Caido, rogorc damamtkicebeli sabuTi, da radgan SiSi arafrisa hqonda, sangris kuTxeSi migdebul daWrils dauwyo gamokiTxva. jariskaci gamotyda, rom man Tavis amxanagTan erTad, romelic mkvdari egdo iqve, mis gverdiT, Tavs idves motaceba erTi axalgazrda qalisa, romelsac parizidan lavilietis kariT unda gamoevlo da isinic iq elodnen, magram is da misi megobari duqanSi Sesuliyvnen Rvinis gadasakravad da aTi wuTiT daigvianes. karetas ukve Caeqrola.

_ mere, ras upirebdiT im qals? _ hkiTxa SeSinebulma d'artanianma, _ mefis moedanze unda migveyvana, erT sasaxleSi, _ upasuxa daWrilma. _ ho, swored iq! _ CurCulebda d'artaniani, _ maS, ase, miledisTan

unda migeyvanaT. mxolod axla igrZno d'artanianma, Tu SurisZiebis rogori

daucxromeli wyurvili amoZravebda miledis, romelsac surda, daeRupa igi da, masTan erTad, yvela isini, vinc mas uyvarda. ramdenad kargad unda scodnoda am qalbatons sasaxlis cxovreba, rom yvelaferi aRmoaCina. SeuZlebeli iyo daeWveba: usaTuod kardinalisagan hqonda miRebuli saWiro cnobebi.

magram am samwuxaro fiqrebiT moRuSuls, tkbili sixaruliT moagonda, rom dedofals miugnia im sapatimrosaTvis, sadac misi erTgulebisaTvis Tavganwiruli sawyali qalbatoni bonasie itanjeboda, da uxsnia igi sapatimrodan.

axla d'artanianisaTvis ukve gasagebi Seiqna amas winaT qalbaton bonasiesagan miRebuli werili da Saios gzaze karetiT misi moCvenebasaviT Camoqroleba.

maS, amieridan, rogorc amas aTosic winaswarmetyvelebda, SesaZlebeli xdeboda qalbaton bonasies povna. monasteri xom miuvali cixesimagre ar iyo.

am fiqrma guli sabolood moulbo da mibrunda daWrilisaken, romelic SeSinebuli, mwuxare TvalebiT Sescqeroda misi saxis gamometyvelebas, xeli gauwoda da uTxra:

_ aba, ha. wavideT, ar minda, ase upatronod dagtovo am sangarSi. wamodeq, mklavze dameyrden da Cveni banakisken gavwioT.

_ batoni brZandebiT, _ miugo daWrilma, romelsac ver warmoedgina, rom SesaZlebeli iyo amdeni didsulovneba, _ geaxlebiT, magram... imisTvis xom ar migyavarT, rom CamomaxrCoT?

_ weRan mogeci sityva da axla meored geubnebi, miCuqebia SenTvis sicocxle!

Page 287: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

287

daWrilma daiCoqa, fexebze xelmeored akoca Tavis keTilismyofels, magram d'artanians ukve aRaraviTari mizezi ar hqonda, rom ise axlos yofiliyo mterTan da TviTonve Seawyvetina amgvari saxiT madlobis gadaxda.

gvardieli, romelmac simagridan pirveli srolisTanave gamoqceva moaswro, ukve banakSi misuliyo da ambavi mietana, rom mters misi oTxive amxanagi moekla, amitom legioni metad gakvirvebuli da, amave dros, metad gaxarebuli iyo cocxali da sruliad uvnebeli d'artanianis danaxviT.

jariskacis Wriloba erTgvari improvizaciiT ganmarta d'artanianma, uambo meore jariskacis sikvdili da am dazvervaSi gancdili sxvadasxva safrTxe. es ambavi misTvis namdvil triumfad gadaiqca: im dRes mTel jars amis meti salaparako araferi hqonda. mefis Zmam, mTavarsardalma, madloba SemouTvala ymawvilkacs da gamarjveba miuloca.

saerTod, yovel keTilmoqmedebas Tan axlavs Tavisi jildoc da d'artanianis didsulovnebasac is mohyva Sedegad, rom dakarguli simSvide daubrunda. `SeiZleba, sruliad damSvidebuli viyoo, _ fiqrobda sixaruliT, _ radgan Cems mosaklavad gamogzavnilTagan erTi mkvdaria, xolo meore _ Cemi erTgulio~.

es simSvide imas amtkicebda, rom d'artaniani jer kidev ar icnobda miledis.

XII

anJuuri Rvino cudi, TiTqmis uimedo ambebi modioda mefis avadmyofobis Sesaxeb,

magram erTbaSad xma gavarda banakSi, rom ukeT brZandeboda misi yovladudidebulesoba. mefes didi survili hqonda, male misuliyo brZolis velze, piradad mieRo monawileoba qalaqis garemocvis saqmeSi. ambobdnen, rogorc ki cxenze Sejdomas SeZlebs, maSinve gzas gaudgebao.

mefis Zmam, orleanis hercogma, icoda, rom dRes Tu xval Secvlidnen da mTavarsardloba gadaecemoda hercog angulemels, basompiers an Sombergs, romlebic erTmaneTs metoqeobdnen am Tanamdebobis misaRebad. amitom igi am xnis ganmavlobaSi TiTqmis umoqmedobas iCenda. dros mterTan ubralo SetakebebSi kargavda da ver bedavda raime seriozuli operaciis dawyebas ingliselebis gansadevnad res kunZulidan, sadac isini sen-martenisa da lapres cixesimagreebs flobdnen. es im dros, rodesac, Tavis mxriv, frangebs alya SemoertyaT laroSelisTvis.

d'artanianma, rogorc ukve vTqviT, sulis simSvide moipova, rogorc yovelTvis mosdis xolme adamians, romelic gansacdels gadarCeba da igi sabolood acdenilad eCveneba. gaskonels mxolod Tavisi megobrebis ambavi awuxebda, man araferi icoda maT Sesaxeb. magram erT dilas, noembris pirvel dReebSi, yvelaferi ganumarta villeruadan gamog-zavnilma Semdegi Sinaarsis werilma:

`batono d'artanian! aTosma, porTosma da aramisma Zalian moilxines CemTan, kargad

waiqeifes da iseTi mxiaruli xmauroba atexes, rom sasaxlis mouravma, romelic metad mkacri kaci gaxlavT, ramdenime dRiT SinapatimrobiT dasaja. magram me mainc am batonebis davalebas vasruleb da gigzavniT

Page 288: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

288

Tormet boTl Cems anJuur Rvinos, romelic maT Zalian moewonaT. Tqvens megobrebs surT, maTgan mowonebuli RviniT miirTvaT maTi sadRegrZelo.

vasruleb davalebas, Tqveni pativismcemeli da mona-morCili g o d o. baton muSketerebis sastumros patroni.~

_ ai, uSvelaT RmerTma, swored droze momiswres! daiZaxa d'artanianma, _ maS, maT qeifSic ki ar davviwyebivar, rogorc me ar damaviwydebian Cems mwuxarebaSi. marTlac, didi siamovnebiT davlev maT sadRegrZelos, magram marto ki ara.

d'artaniani gaiqca im or gvardielTan, romlebTanac ufro daaxloebuli iyo. undoda miepatiJa, rom maTTan erTad damtkbariyo megobrebis mier gamogzavnili anJuuri RviniT.

erTi im dResve ipova, meore _ meore diliT da sadilis mowyoba ori dRiT gadades.

d'artaniani Sin mivida, Tormeti boTli Rvino gvardielebis bufetSi gagzavna da SeuTvala, kargad SeminaxeTo.

gaTenda daniSnuli dRec. stumrebi SuadRisaTvis hyavda mowveuli da d'artanianma planSes dilidanve daavala yvelafris momzadeba.

planSe aRtacebuli iyo am warmatebiT da gadawyvita, ise moewyo yvelaferi, rogorc Wkvian kacs Seefereba. marto xom ver gauZRveboda amden saqmes? Tavisi batonis erTi stumris msaxuri moiSvelia, saxelad furo, da agreTve is jariskaci, romelsac d'artanianis mokvla undoda. es kaci, mas Semdeg, rac gaskonelma sicocxle aCuqa, aRarc erT razms ar ekuTvnoda da d'artanianTan Sesuliyo samsaxurSi, ukeT rom vTqvaT, planSesTan.

moaxlovda sadilis dro. stumrebic movidnen. yvelani magidas miusxdnen. sufraze gamwkrivebuli iyo sxvadasxva saWmelebi. stumrebs mklavze xelsaxocgadakidebuli planSe emsaxureboda, furo boTlebs xsnida, xolo brizmoni (es iyo jariskacis saxeli) Rvinos boTlebidan minis suraSi asxamda. radgan gzaSi SeWanWyarebuliyo da patara naleqi emCneoda, pirveli boTli ZirSi cotaTi amRvreuli Canda. brizmonma es mRvrie Rvino WiqaSi Caasxa da, d'artanianis nebarTviT, TviTonve dalia, ubeduri jerac sustad iyo im Wrilobis gamo.

stumrebma gemrielad miirTves wvniani da Rvino daisxes. is iyo pirveli Wiqa tuCebTan unda mietanaT, rom ucbad zarbazani gavarda axalsa da ludovikos cixesimagreebSi, maSinve wamocvivdnen gvardielebi. swrafad xmlebze itaces xeli, _ albaT mtris moulodneli Tavdasxmaao, _ gaifiqres da gareT gacvivdnen, rom TavianTi adgilebi daeWiraT. d'ar-tanianma, romelic Tavis amxanagebze naklebi vaJkaci ar iyo, maT magaliTs mihbaZa.

magram jer mcire manZilic ar gaevloT, rom naTeli Seiqna zarbaznis srolis mizezi: yoveli mxridan ismoda yvirili:

_ Cvens mefes gaumarjos! kardinals gaumarjos! _ da am yvirils Tan sdevda bukisa da naRaris xma.

mouTmenlad miiCqaroda mefe brZolis velisken. rogorc ambobdnen, mas erT dReSi gamoevlo ori dRis savali da mosuliyo kidec Tavisi amaliT, Tan axali jari moeyvana, aTi aTasi kaci. Tavisi mcveli muSketerebic Tana hyavda, nawili win miuZRoda mefes da nawili ukan misdevda. mefem Camoiara gvardielebis mwyobri, romelSic d'artaniani idga. gaskonelma dainaxa Tavisi megobrebi da siyvarulis gamomxatveli misalmebis niSnad xels uqnevda, isinic Tvals ar aSorebdnen mas.

Page 289: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

289

d'artaniani miesalma agreTve baton de trevilsac, kapitanmac maSinve icno igi.

rogorc ki damTavrda mefis mobrZanebisadmi miZRvnili zeimi, Cveni megobrebi maSinve erTmaneTs moexvivnen.

_ swored droze moxvediT, _ SesZaxa d'artanianma, _ SeuZlebelia amaze ukeTesi drois amorCeva megobarTan misasvlelad. mgoni, jerac ar gagvicivdeboda kerZi. ha, ras ityviT, batonebo? _ miubrunda Tavis stumar gvardielebs da megobrebi gaacno.

_ hoo? _ wamoiZaxa porTosma, _ maS, qeifobdiT? _ imedi maqvs, rom qalebi ar urevia Tqvens qeifSi, _ Tqva aramisma. _ es miTxariT, iseTi Rvinoc moipoveba Tqvens qoxSi, rom daleva

SeiZlebodes? _ hkiTxa aTosma. _ moipoveba da mere rogori! gana aq ara maqvs Tqveni gamogzavnili

Rvino? _ Cveni gamogzavnili Rvino? _ wamoiZaxa gakvirvebulma aTosma. _ diax, Tqven rom gamomigzavneT. _ Cven Rvino gamogigzavneT? _ xom kargad iciT, rac gamomigzavneT? anJuuri Rvino. _ ho, mesmis, romel Rvinozedac melaparakebiT. _ Tqven rom giyvarT... _ Zalian miyvars, rodesac arc Sampanuri maqvs da arc Samberteni. _ maS, raki arc Sampanuri gvaqvs da arc Samberteni, dRes anJuuriTac

kargad davtkbebiT. _ maS, anJuuri Rvino moatanineT? Zalian windaxeduli yofilxarT, _

uTxra porTosma. _ ara, me ki ar movatanine! Tqveni davalebiT gamogzavnili Rvino maqvs. _ Cveni davalebiT? _ SesZaxes erTad muSketerebma. _ aramis, Tqven xom ar gamougzavneT? _ hkiTxa aTosma, _ ara, Tqven, porTos? _ ara, Tqven, aTos? _ ara. _ Tqven Tu ara, Tqveni mebufete gamomigzavnida. _ Cveni mebufete? _ diax, Tqveni mebufete, godo, muSketerebis mebufete. _ ra dros magis kvlevaa! _ wamoiZaxa porTosma, _ Rvino iyos, Torem

saidanac da visganac ginda iyos gamogzavnili! gemoTi vnaxoT! Tu mogvewona, davsxdeT da gamomgzavni vadRegrZeloT.

_ marTali xarT, porTos, _ miugo d'artanianma, _ maS, mebufete godosTvis Tqvengans aravis ubrZanebia CemTvis Rvinis gamogzavna?

_ ara! Cveni saxeliT gamogigzavnaT? _ ai, misi werili! _ uTxra d'artanianma, _ da amxanagebs misca baraTi. _ es misi xeli ar aris, _ Tqva aTosma, _ me kargad vicnob mis nawers,

me Semasworebina bufetis angariSebi, vidre aqeT wamovidodiT. _ yalbia es werili! _ daiZaxa porTosma, _ Cven dasjilni ara

vyofilvarT. _ d'artanian, _ mimarTa sayveduriT aramisma, _ rogor daijereT, rom

aseTi xmauroba avtexeT?.. feri ecvala d'artanians, TaviT fexamde kankalma aitana. _ ra dagemarTa? _ mimarTa aTosma, romelic SenobiT mxolod

gansacdelis dros mimarTavda xolme, _ ra dagemarTa, ymawvilo?

Page 290: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

290

_ aba, Cqara, Cemo megobrebo! _ Sehyvira d'artanianma, _ saSineli eWvi gonebas mirevs, nuTu aqac im qalis borotebaa?

axla aTosi gayviTlda. d'artaniani gaeqana bufetisaken, Tan muSketerebi da ori gvardieli

misdevdnen. Sevarda sasadilo oTaxSi da TvalSi eca miwaze gaSxlarTuli

brizmoni, romelic sazarlad ikrunCxeboda. mkvdariviT gayviTlebuli planSe da furo cdilobdnen, eSvelaT rame, magram ukve etyoboda, rom amao iqneboda yovelgvari cda: sulsa Rafavda ubeduri.

_ ah, _Sehyvira sawyalma kacma, _saSinelebaa, sityviT SemindeT da saqmiT ki sawamlavi damalevineT!

_ me dagalevine, me, Se ubeduro, Sena, ara grcxvenia? magas ras ambob? _ imas vambob, rom Tqven momeciT me es Rvino! me imas vambob, rom Tqven

miTxariT, dalieo! me imas vambob, rom Cemi javris amoyra gindodaT da kidec amoiyareT! saSinelebaa.

_ nu, nu, Cemo brizmon, geficebiT, me amisi ara vici ra! ra RmerTi gamiwyreboda...

_ hoda, RmerTic aq aris da xedavs yvelafers, is gadagixdiT! oh, RmerTo Zliero! aseve datanje Cemi mkvleli, rogorc me vitanjebi!

_ sindiss geficebiT, _ Sehyvira d'artanianma da momakvdavs mivarda, _ geficebiT, ar vicodi, rom mowamluli iyo, me TviTon vapirebdi amis dalevas.

_ ara mjera Tqveni, ara! _ Sehyvira ubedurma da sazarel tanjvaSi dalia suli.

_ saSinelebaa, saSineleba! _ CurCulebda aTosi. am dros porTosi boTlebs amtvrevda da aramisi mRvdlis daZaxebas apirebda sulTmobrZavisTvis, magram gvianRa iyo.

_ megobrebo! dRes erTxel kidev gadamarCineT sikvdils! da marto me ki ara, ai es sadilze mowveuli batonebic. Zaliana gTxovT, batonebo, _ mimarTa gvardielebs d'artanianma, _ Zalian gTxovT, nu gaamJRavnebT am ambavs, radgan SeiZleba didebuli pirovnebani iyvnen Careulni am saqmeSi da Cven dagvawveba mTeli pasuxismgebloba.

_ rom icodeT, ra kargad gadavrCi! _ Tqva fermixdilma planSem, _ ra kargad gadavrCi!

_ rao? rao? _ Sehyvira d'artanianma, _ maS, Cemi Rvinis dalevas apirebdi?

_ mefis sadRegrZelo mindoda damelia... erTi saTiTisodena Wiqa... da gadavkravdi kidec, furos rom ar eTqva, geZaxiano!

_ diax, batono! mindoda, momeSorebina, rom cota damelia. kidev kargi, rom ar wavida, _ Tqva furom, romelic gulgaxeTqili jerac kankalebda.

_ batonebo! _ mimarTa d'artanianma Tavis stumar gvardielebs, _ dameTanxmebiT, rom Cveni wveuleba metad samgloviaro iqneba mas Semdeg, rac dRes gadagvxda, amitom miiReT Cemgan bodiSi da megobrulad gTxovT, sxva ufro mxiaruli droisTvis gadavdoT Cveni sadili.

orma gvardielma zrdilobianad miiRo d'artanianis bodiSi. grZnobdnen, rom megobrebs marto darCena undodaT, da gamoeTxovnen.

martod darCenilma ymawvilma gvardielma da samma muSketerma erTmaneTs iseTi TvaliT gadaxedes, TiTqos undodaT eTqvaT, rom yvela grZnobda mdgomareobis saSinelebas.

Page 291: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

291

_ wavideT aqedan, _ uTxra aTosma, _ cudia iseT sazogadoebaSi yofna, sadac mkvdaria, da metadre, ase naZaladevad mokluli.

_ planSe, TqvenTvis momindvia am sawyali kacis gvamis patronoba, _ uTxra d'artanianma, _ daasaflaveT sadme wminda adgilas, avkacoba Caidina, marTalia, magram gulwrfelad moinania.

megobrebi oTaxidan gavidnen, planSes da furos miandes ubeduri brizmonis gasveneba da dasaflaveba.

duqnis patronma sxva oTaxSi Seiyvana Cveni megobrebi da iqve miarTves Toxlo kvercxebi. wylis amosatanad TviTon aTosi mivida WasTan. d'artanianma ramdenime sityviT mokled auxsna aramiss da porToss mdgomareoba.

_ axla ras ityviT, aTos, _ mimarTa d'artanianma, _ xom xedavT, rom sasikvdiloda var ganwiruli?

aTosma Tavi gaiqnia. _ vxedav, vxedav, magram darwmunebuli ki xarT, rom am ubedurebaSic

misi veragoba iyo? _ ueWvelad. _ me ki minda gamogitydeT, rom mainc eWvi mebadeba. _ da is daRi mxarze? _ xom SeiZleboda inglisel qals daeSavebina raime safrangeTSi da

daRi daekraT? _ Tqveni coli aris, aTos, geubnebiT, Tqveni colia, _ umeorebda

d'artaniani, _ nuTu vera xedavT, rogor emTxveva erTmaneTs maTi niSnebi? _ me ki is, meore, mkvdari mgonia. ise kargad Camovkide xeze, rom... axla ukve d'artanianma gaiqnia Tavi. _ kargi, magram ra meSveleba? _ Tqva ymawvilma kacma. _ SeuZlebelia ase darCena, _ daeTanxma aTosi, _ gagiJdeba kaci,

mudmivad maxvilis wveri Tu aqvs gulze mibjenili. unda raime eSvelos. _ mere, rogor? rogor? _ yuri damigde! ecadeT, naxoT sadme, sabolood gamoelaparakoT,

pirdapir uTxraT: zavi Tu brZola? patiosani kacis sityva mieciT, rom xmas arsad amoiRebT mis Sesaxeb, rom Tqvens sicocxleSi avs arafers akadrebT da Tavis mxrivac daaficeT, Tavi daganeboT. Tu ar dagTanxmdaT, daemuqreT, uTxariT, rom iZulebuli iqnebiT, marTlmsajulebis ministrs mimarToT. mefesTan mixvalT da mTel sasaxles aRZravT mis winaaRmdeg, sasamarTlos winaSe dagayenebT, rogorc damRiT dasjils-Tqo. da Tu mainc gaamarTles, daemuqreT, rom Tqveni xeliT moklavT sadme quCaSi, rogorc cofian ZaRls!

_ marTali xarT, Cemo aTos, momwons es gza, magram rogor vnaxo, kidec rom momisminos?

_ dro dagvexmareba, megobaro, dros mohyveba SemTxveva. SemTxveva tal-kvesi aris adamianisa, rogorc banqos TamaSi: ramdenadac mets dasdeb, imdenad mets moigeb, Tu lodini SegiZlia.

_ kargi, magram rodemdis gavuZlo yaCaRis da sawamlavis lodins? _ eh, aqamde gvifaravda RmerTi, imedia, kvlavac dagvifaravs, _ upasuxa

aTosma. _ diax, Cven dagvifaravs RmerTi, _ Tqva d'artanianma, _ Cven vaJkacebi

varT, Cveni daniSnuleba brZola da Tavdadebaa... magram iman ra daaSava, im bedkrulma? _ daumata Cumi xmiT.

_ vin bedkrulma? _ hkiTxa aTosma.

Page 292: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

292

_ konstanciam. _ qalbatonma bonasiem? ah! egec marTalia! _ daeTanxma aTosi, _

damaviwyda, rom giyvarT is sawyali qali. _ ra gawuxebT? _ hkiTxa aramisma, _ im aramzada mkvdari yaCaRis

jibidan amoclil werilSi xom weria, rom monasterSi imyofeba qalbatoni bonasie?! monasterSi adamiani Zalian kargad grZnobs Tavs da pirobas gaZlevT, rogorc ki gavaTavebT am garemocvas, aviRebT laroSels, piradad me...

_ kargi, kargi, _ Seawyvetina aTosma, _ viciT, Cemo aramis, rom sarwmunoebiTa xarT gatacebuli.

_ diax, mxolod droebiTa var muSketeri, _ miugo Tavmdablad aramisma. _ etyoba, didi xania, rac Tavisi sayvarlisagan werili aRar mosvlia,

_ uTxra aTosma CurCuliT d'artanians, _ magram yuradRebas nu miaqcevT magas, rogorc iciT, eg mxolod droebiTi wadilia.

_ me ki mgonia, _ mimarTa porTosma, _ me ki mgonia, rom SeiZleba sul ubralo saSualebiT...

_ ra saSualebiT? _ hkiTxa d'artanianma. _ monasterSi aris is qalio, vgoneb, ase TqviT? _ diax. _ hoda, rogorc ki gavaTavebT am garemocvas, wavideT da movitacoT. _ movitacoT? mere, sad aris? romel monasterSi? es ar unda vicodeT? _ egec marTalia, _ daeTanxma porTosi. _ moiTmineT, raRac azri momivida TavSi, rogor ggoniaT, Cemo

d'artanian, vin daexmareboda, Tu ara dedofali, rom monasterSi miemala? _ diax, me mgoni, monasteric misi amorCeuli unda iyos. _ hoda, Tu asea, porTosi dagvexmareba. _ eg rogor, Tu SeiZleba, brZaneT! _ Tqveni markizas, Tqveni hercoginias, Tqveni brwyinvale qalbatonis

SemweobiT... _ Cumad! _ Seawyvetina porTosma da TiTi pirze miido, _ mgoni,

kardinalis momxrea da nurafers gavagebinebT. _ maS, me vikisreb am ambis gagebas, _ uTxra aramisma. _ Tqven, aramis? _ Sehyvira samma amxanagma, _ mere, rogor gagvigebT? _ dedoflis mRvdlis daxmarebiT. Zalian daaxloebulni varT

erTmaneTTan, _ Tqva aramisma da gawiTlda. am dapirebiT gaaTaves megobrebma baasi da ubralo sadili.

SeTanxmdnen, rom im saRamosve naxavdnen erTmaneTs da daiSalnen. d'artaniani Sinisken wavida, sami muSketeri ki _ mefis sadgomisken, rom TavianTi bina moewyoT.

XIII

`wiTeli samtredis~ traqtiri mefe Zalian Cqarobda mterTan pirispir Sexvedras. mas kardinalze meti

safuZveli hqonda, sZuleboda bukingami, amitom CamosvlisTanave gadawyvita, yovelgvari zomebi mieRo, raTa pirvel rigSi res kunZulidan ganedevna ingliselebi, xolo Semdeg daeCqarebina laroSelis garemocva.

Page 293: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

293

mterze Setevis dawyebis aseTi didi survilis miuxedavad mefem vera gaawyo ra, basompieris da Sombergis uTanxmoeba hercog angulemelTan aferxebda misi gegmis sisruleSi moyvanas.

basompieri da Sombergi safrangeTis marSlebi iyvnen da moiTxovdnen TavianT uflebebs jarebis ufrosobaze, ise, rom mefe yofiliyo maTi uSualo mbrZanebeli.

_ mTavarsardali mefe brZandeba da Cven imis TanaSemweni varTo. _ magram kardinali ndobis TvaliT ar uyurebda basompiers, guliT da rwmeniT hugenots. eSinoda, rom igi naklebad ecdeboda Tavisi sarwmunoebrivi Zmebis, laroSelelebis da ingliselebis damarcxebas. amitom kardinalma hercogi angulemeli ufro win daayena. manve Seaguliana mefe da am omSi mTavarsardlis TanaSemwed angulemeli daaniSvnina. amas Sedegad is mohyva, rom mefe da kardinali, imis SiSiT, marSlebi ar gahqceodaT brZolis velidan, iZulebulni gaxdnen, TiToeuli maTganisaTvis gansazRvruli nawilis sardloba miecaT. basompiers Caabares laroSelis garemocvis Crdilo nawili _ leidan dompieramde, hercog angulemels _ aRmosavleTi nawili, dompieridan perinamde; Sombergs _ samxreTi, perinidan angutenamde.

mefis Zmas dompierSi hqonda bina. mefe xan etreSi da xan laJariSi brZandeboda. xolo kardinali qvis xidTan, zRvispira qviSnarze, erT ubralo, sruliad gaumagrebel saxlSi idga.

amgvarad, mefis Zma Tvals adevnebda basompiers, mefe _ angulemels da kardinali _ Sombergs.

rogorc ki damTavrda organizaciuli sakiTxebis mogvareba, maSinve Seudgnen kunZul redan ingliselebis gandevnas.

garemoeba metad xelsayreli iyo. ingliselebi kargi jariskacebi maSin arian, rodesac Tavsayrelad aqvT saWmel-sasmeli. amJamad Zalian cudad ikvebebodnen, maT sazrdos qvasaviT gamxmari puri da damarilebuli xorci Seadgenda. banakebSi bevri avadmyofi hyavdaT. ufro meti: zRvis metismeti Relvis gamo, rac iq damaxasiaTebelia wlis am droisaTvis dRe ar gavidoda, rom ramdenime patara gemi ar dazianebuliyo.

zRvis yoveli moqcevis Semdeg egilonis koncxidan sangrebamde, mTeli sanapiros gaswvriv, mravlad rCeboda sxvadasxva saxis gemebisa da navebis namsxvrevebi. ingliselebs cudad hqondaT saqme da mefis jari gulxeldakrefilic rom darCeniliyo, bukingami iZulebuli gaxdeboda, daetovebina kunZuli re, sadac mxolod Tavisi jiutobis gamo rCeboda.

magram, rodesac batonma de tuarakma ambavi miutana, rom mtris banakSi didi mzadeba warmoebda axali SemotevisaTvis, mefem gadawyvita, bolo moeRo kunZul reze ingliselTa batonobisaTvis da TanaSemweebs brZaneba misca, daewyoT gadamwyveti moqmedeba.

Cveni ganzraxva ar aris, garemocvis ambavi dawvrilebiT movuTxroT mkiTxvels; piriqiT, Cven vcdilobT, marto is garemoebani aRvniSnoT, romlebsac damokidebuleba aqvT im ambavTan, rasac Cven mogiTxrobT. amitom oriode sityviT davkmayofildebiT da mokled movWriT, rom es brZola safrangeTis gamarjvebiT damTavrda, rac Zalian ukvirda mefes da didebiT mosavda kardinals. fexdafex misdevdnen mters frangebi, amarcxebdnen yvelgan, sadac ki Setakeba mouxdebodaT. gadamwyveti brZola ki kunZul de luadan gadmosvlis dros gaumarTes da ise gauWires saqme, rom ingliselebi iZulebulni Seiqnen gemebSi Camsxdariyvnen da Sinisken moesvaT.

Page 294: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

294

didZali jari dakarges ingliselebma. maT brZolis velze datoves ori aTasi kaci. maT Soris xuTi razmis ufrosi, sami razmis ufrosis TanaSemwe, oras ormocdaaTi kapitani da oci didebuli gvaris mxedari. garda amisa, oTxi zarbazani da samoci droSa, romlebic parizSi Caitana klod de sen-simonma da zeimiT Camohkida parizis RvTismSoblis taZris TaRebze.

kardinals axla ukve Tavisuflad SeeZlo emoqmeda laroSelis asaRebad, radgan mas, droebiT mainc, ar awuxebda ingliselebis SiSi.

magram, rogorc vTqviT, igi marTlac droebiTi da metad xanmokle gamodga.

frangebma tyved Caigdes bukingamis mier gamogzavnili elCi, gvarad montegiu, xolo mas Tan aRmoaCnda saidumlo qaRaldebi, saidanac gaiges avstriis, espaneTis, inglisisa da lotaringiis SeTanxmebis ambavi.

safrangeTTan sabrZolvelad Semdgariyo es liga. ufro metic, hercog bukingamis karavSi, kunZul reze, romelic mas ufro aCqarebiT daatovebines, vidre egona, ipoves am ligis arsebobis damamtkicebeli qaRaldebi, romlebic, rogorc kardinali wers Tavis mogonebebSi, Crdils ayenebs qalbaton Sevrezs da, maSasadame, TviT dedofalsac.

swored amiT aixsneboda is mdgomareoba, rom kardinali dRedaRam dauRlelad Zabavda Tavis usazRvro geniosur gonebas, raTa ar gamohparvoda evropis did qveynebSi momxdari mcireodeni cvlilebebic ki.

kardinalma icoda, ra daucxromeli energiis kaci iyo bukingami da ra sazarlad sZulda riSelie. Tu gaimarjvebda liga, romelic safrangeTs emuqreboda, es kardinalis gavlenis dakargvas moaswavebda. espaneTis da avstriis politikas luvris kabinetSi jerjerobiT mxolod Tanamoazreni hyavda, magram erTi maTganis gamarjveba daRupavda kardinals, ministrs safrangeTisas. marTalia, bavSviviT emorCileboda mefe kardinals, magram igi iseve sZulda, rogorc bavSvsa sZuls Tavisi mbrZanebeli. cxadia, damarcxebis SemTxvevaSi javris amosayrelad mefe xmisamouRebliv miug-debda kardinals, dedofalsa da Tavis Zmas. ligis gamarjvebasTan erTad iRupeboda kardinali, masTan erTad, iqneba safrangeTic daRupuliyo. saWiro iyo am gansacdelis acdena.

amitom iyo, rom dRiTi dRe ufro da ufro izrdeboda ricxvi Sikrikebisa, romlebic gars dastrialebdnen qvis xidTan mdgar patara saxls, sadac kardinalma daimkvidra rezidencia. es Sikrikebi berebi iyvnen, magram ise moxerxebulad atarebdnen anaforas, rom maT Zalian advilad, maSinve, miakuTvnebdiT mebrZol eklesias. iyvnen qalebic. isini paJis tanisamosSi Tavs odnav Sewuxebulad grZnobdnen, da bolos _ glexkacebi, Savi xelebiTa da mardi fexebiT. ramdenime versidanac rom SegexedaT maTTvis, maSinve icnobdiT didebul gvariSvilebs.

garda amisa, iyvnen sxva, naklebad sasiamovno mnaxvelebi, radgan orjer Tu samjer xma gavarda, rom kardinals mosaklavad miuxtneno.

marTalia, misi yovladuwmindesobis mtrebi avrcelebdnen xmas, rom TviTon kardinali awyobda am Tavdasxmebs, raTa mizezi hqonoda represiebis gamoyenebisaTvis, magram Cven nurc imas davijerebT, rasac ministri ambobs, da nurc imas, rasac misi mtrebi amboben.

kardinalis mosisxle mtrebic ki Tavis dReSi ver gabedavdnen uareyoT misi piradi guladoba da vaJkacoba.

kardinali, misi mokvlis cdebze gavrcelebuli xmebis miuxedavad, RamiTac ar iSlida Tavisas da saqmis gamo did manZils gaivlida marto

Page 295: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

295

imisaTvis, rom hercog angulemelisTvis didmniSvnelovani brZaneba gadaeca an mefesTan SeeTaxmebina raime sakiTxi, an kidev saidumlod molaparakeboda im adamianebs, romelTa mosvla aravis ar unda scodnoda.

muSketerebs bevri araferi saqme hqondaT qalaqis garemocvaSi, amitom arc mkacrad eqceodnen ufrosebi da isinic mxiarulad atarebdnen dros. am mxriv Tavs ufro Tavisuflad grZnobda Cveni sami muSketeri, romlebic baton de trevilis megobrebi iyvnen da advilad iRebdnen misgan banakidan gasvlis nebarTvas.

erT saRamos d'artanians sangarSi yofna uwevda da Tavis megobrebs ver gahyveboda, amitom cxenebze gamoWimuli aTosi, porTosi da aramisi banakisken martoni mibrZandebodnen. tanT samxedro tanisamosi ecvaT, xeli Tofis kondaxze edoT, gzaSi Casafrebuli mtris SiSiT Tvali da yuri gamaxvilebuli hqondaT. `wiTeli samtredidan~ brundeboda Cveni sami muSketeri. es traqtiri erTi dRis winaT aRmoeCina aToss da am saRamos piris gasasveleblad swored iq waeyvana megobrebi.

rogorc zeviT aRvniSneT, muSketerebi didi sifrTxiliT midiodnen da oTxi milic ki ar iqneboda sofel buanaramde, rom maTken mimavali cxenosnebis fexis xma SemoesmaT. aTosi, porTosi da aramisi maSinve SeCerdnen zed Sua gzaze, erTmaneTs miekvrnen da yuri miugdes. cota xnis Semdeg mTvarem gaarRvia Rrubeli da mis Suqze muSketerebma Tvali mohkres or mxedars, romlebic maT danaxvaze maSinve SeCerdnen, etyobodaT, bWobdnen, ganegrZoT gza, Tu ukan dabrunebuliyvnen. am garemoebam eWvi aRuZra muSketerebs, aTosma ramdenime nabijiT win waayena Tavisi cxeni da gasZaxa:

_ vina xarT? _ Tqven TviTon vina xarT? _ SeekiTxa erTi mxedarTagani. _ eg pasuxi ar aris, _ uTxra aTosma, _ vina xarT, gvipasuxeT, Torem

gesvriT! _ frTxilad! arc ase usababod varga srola, batonebo! _ gamosZaxa

erTma mJReri xmiT. etyoboda, mbrZaneblobas iyo miCveuli. _ maRali wodebis oficeri unda iyos, darajebis dasaTvaliereblad

midis albaT, _ xmadabla Tqva aTosma, _ rogor moviqceT, batonebo? _ vina xarT? _ hkiTxa imave mbrZanebluri toniT ucnobma, _ mipasuxeT,

Torem Zvirad dagijdebaT eg urCoba! _ mefis muSketerebi, _ miugo aTosma, ufro da ufro metad

darwmunebulma, rom marTlac didi uflebiT unda yofiliyo aRWurvili is, vinc ase mrisxaned ubrZanebda.

_ romeli razmisa? _ de trevilis razmisa. _ momiaxlovdiT garkveul manZilze da momaxseneT, rada xarT aq am

dros? muSketerebma cxenebi win waayenes, odnav SekrTnen kidec, radgan

darwmundnen, rom ucnobi ufro gavleniani piri iyo, vidre TviTon isini. masTan gamolaparakeba aToss miandes da gaCumebulni dadgnen.

ucnobi mxedari, romelic ase brZanebiT laparakobda, Tavis Tanamgzavrs daaxloebiT aTi nabijiT win edga. aTosma aniSna megobrebs, adgilze darCeniliyvnen, da marto TviTon miuaxlovda ufross.

_ bodiSs vixdi, Cemo oficero, _ mimarTa aTosma, _ magram gvepatieba, radgan am sibneleSi ar vicodiT, visTana gvqonda saqme, da rogorc xedavT, kargad veweviT darajobas.

Page 296: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

296

_ Tqveni gvari? _ hkiTxa oficerma, romelsac naxevari saxe wamosasxamiT hqonda dafaruli.

_ Tqveni gvari, batono! _ mimarTa aTosma, romelsac abrazebda amgvari dakiTxva.

_ Tqveni gvari? _ hkiTxa meored mxedarma da saxidan wamosasxami moicila.

_ batoni kardinali! _ Sehyvira gancvifrebulma muSketerma. _ Tqveni gvari? _ hkiTxa axla ukve mesamed misma yovladuwmindesobam. _ aTosi gaxlavarT. kardinalma aniSna Tavis Tanamgzavrs da isic im wuTSi miuaxlovda. _ es sami muSketeri Cven gamogvyveba, _ uTxra mas kardinalma xmadabla,

_ ar minda gaigon, rom banakidan gamovedi, xolo raki esenic CvenTan ivlian, darwmunebulni viqnebiT, rom veRaravin gaigebs amas.

_ patiosani kacebi gaxlavarT, Tqveno yovladuwmindesobav, _ moaxsena aTosma, _ ikmareT Cveni patiosani sityva da damSvidebuli brZandebodeT, rom Cvenc kargad viciT saidumlos Senaxva.

kardinalma Tavisi SorsmWvreti Tvali daaStera am gambedav muSketers. _ Zalian yurmaxvili yofilxarT, batono aTos, magram axla me

momismineT: Tqvendami undoblobis gamo ki ar gTxovT CvenTan wamosvlas, aramed mxolod imisTvis, rom uSiSrad viyo. darwmunebuli var, es Tqveni ori amxanagi batoni porTosi da batoni aramisia?

_ diax, Tqveno yovladuwmindesobav, _ miugo aTosma, orive muSketeri maSinve kardinalisken wamovida, qudmoxdilebma

mdablad daukres Tavi. _ gicnobT, batonebo, _ ganagrZo kardinalma, _ gicnobT. vici, Cems

megobarTa ricxvs ar ekuTvniT da Zalianac mwyins es ambavi. magram isic vici, rom guladi, patiosani ymawvilebi xarT da amitom sruli ndobiT SeiZleba mogmarToT kacma. batono aTos, pativi meciT da Tqvens megobrebTan erTad Tan gamomyeviT. maSin iseTi amala meyoleba, rom mis yovlad-udidebulesobasac ki SeSurdeba, gzaSi Tu Segvxvda.

muSketerebma Tavi ise daukres, rom Subli cxenis fafars Seaxes. _ patiosnebas geficebiT, _ moaxsena aTosma, _ sruliad marTali

brZandeba Tqveni yovladuwmindesoba, rom Cvenc Tan gviaxlebs: saeWvo kacebi Semogvxvdnen gzaSi, xolo oTx maTganTan Cxubic ki mogvivida `wiTeli samtredis~ traqtirSi.

_ Cxubi mogividaT? mere, risTvis, batonebo? _ brZana kardinalma, _ ar miyvars moCxubrebi, es Tqvenc kargad iciT.

_ mec imitom vafrTxileb Tqvens yovladuwmindesobas. Tu nebas miboZebT, mogaxsenebT, rac iq SegvemTxva. xom SeiZleba, sxvisgan gaigoT eg ambavi da Cven CagvTvaloT damnaSaveebad.

_ ra Sedegi mohyva Tqvens Cxubs? _ hkiTxa kardinalma warbis SeWmuxvniT.

_ Cems megobar aramiss xmali moxvda mklavSi, magram fiqri nu gaqvT, xvalve ieriSiT rom migviSvaT laroSelze, Tqveni TvaliT naxavT, Tqveno yovladuwmindesobav, aramisi win gagviZRveba.

_ kargi, magram iseTi biWebi ara xarT, rom dagkran da qedi moixaroT, _ uTxra kardinalma, _ modiT, gulwrfelni iyaviT, batonebo. miTxariT, ra moxda, Tqven viRas dahkariT da ramdeni dahkariT? aRiareT codvani: xom iciT, rom me ufleba maqvs, SegindoT Secodebani.

Page 297: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

297

_ me, batono, _ daiwyo aTosma, _ xmali arc ki mixmaria, xeli vtace im Tavlafdasxmuls da fanjridan gadavagde. Cavardnisas, _ ganagrZo yoymaniT aTosma, _ mgoni, fexi moitexa.

_ ah, ah! Tqvena, batono porTos? _ vici, Tqveno yovladuwmindesobav, rom dueli akrZaluli gaxlavT,

amitom skami aviRe da ise Cavcxe im Sercxvenils, rom beWebi Cavumtvrie. _ kargia, _ mouwona kardinalma, _ Tqvena, batono aramis? _ me, batono, metad wynari bunebis adamiani gaxlavarT, garda amisa,

Tqvens yovladuwmindesobas, rasakvirvelia, ar ecodineba, am cota xanSi berad aRkvecisaTvis vemzadebi. me mindoda gameSvelebina Cemi amxanagebi da moCxubarTa SuaSi Cavdeqi. am dros momepara erTi aramzada da xmali damkra marcxena mklavSi. miRalata moTminebam, mec, Cemis mxriv, xmali amoviRe da rodesac meored momvarda, vfiqrob, Cems xmalze wamoego. danamdvilebiT marto is vici, rom waiqca da vgoneb, misma amxanagebma gaitanes gareT.

_ dalaxvros eSmakma, _ wamoiZaxa kardinalma, _ sami kacis dakargva sul ubralo Cxubis gamo! diax, gulxeldakrefilni ar dadixarT, ymawvilebo, erTi miTxariT, raze mogividaT Cxubi.

_ mTvralebi iyvnen is aramzadebi, _ miugo aTosma, _ gaegoT, rom saRamos erTi qali mosuliyo traqtirSi da cdilobdnen, im qalisTvis oTaxis kari SeemtvriaT.

_ karis Semtvrevas cdilobdnen? _ gaikvirva kardinalma, _ mere, ra undodT?

_ ueWvelia, qalis gaupatiureba, _ upasuxa aTosma, _ me ukve movaxsene Tqvens yovladuwmindesobas, mTvralebi iyvnen-meTqi is ubedurebi.

_ is qali lamazi da axalgazrda iyo? _ hkiTxa kardinalma iseTi xmiT, rom etyoboda, raRac awuxebda.

_ Cven qali ar gvinaxavs, Tqveno yovladuwmindesobav, _ miugo aTosma. _ ar ginaxavT? ah, Zalian kargi! _ ganagrZo sixaruliT kardinalma, _

Zalian kargi, ymawvilebo, rom ar SearcxvenineT qalis patiosneba da radganac mec swored `wiTeli samtredis~ traqtirisaken mivdivar, imasac gavigeb, simarTle Tu miTxariT.

_ Tqveno yovladuwmindesobav, _ mimarTa amayad aTosma, _ patiosani gvariSvilebi gaxlavarT da Cveni sicocxlis dasaxsnelad ar vikadrebT sicrues.

_ erTi wuTiTac ar mepareba eWvi Tqvens naTqvamSi, batono aTos, _ uTxra kardinalma da ucbad Secvala baasis Tema. _ maS, martodmarto iyo is qali?

_ erTi mxedari axlda, isic masTan erTad karCaketil oTaxSi ijda, _ moaxsena aTosma, _ unda vigulisxmoT, rom igi namdvili laCaria, radgan imdeni braxunisa da xmauris miuxedavad, gareT ar gamoCenila.

_ nu gansjiT naCqarevad, brZanebs saxareba, _ upasuxa kardinalma. aTosma Tanxmobis niSnad Tavi daukra. _ axla, batonebo, momyeviT, me ukve gavige yvelaferi, ris gagebac

mindoda. kardinalma saxeze isev wamosasxamis sayelo aifara da neli nabijiT

gaudga gzas. ukan mcire manZilis dacilebiT Tavisi oTxi Tanamgzavri misdevda.

Page 298: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

298

male mividnen traqtirTan, sadac siCume da sicariele sufevda. duqnis patronma albaT icoda, rom didebuli stumari unda swveoda, amitom Tavidan moeSorebina yvela.

aTi nabiji iqneboda darCenili traqtiris karamde, rodesac kardinalma muSketerebs aniSna SeCerebuliyvnen. iqve, Robeze, karebTan, Sekazmuli cxeni eba. kardinalma samjer raRac Taviseburad daarakuna.

wamosasxamSi mofuTnuli kaci ramdenime sityviT swrafad gamoelaparaka kardinals. Semdeg cxens moaxta da surJeris mimarTulebiT gaaWena. es gza, sxvaTa Soris, pariziskenac midioda.

_ mobrZandiT, batonebo! _ dauZaxa kardinalma. _ sruli WeSmariteba miambeT weRan, Cemo keTilSobilo megobrebo, _

uTxra kardinalma sam muSketers, _ icodeT, amRamindeli Cveni Sexvedra sakeTildReod unda gagixdeT, es saqme me momandeT. manamde ki, aba, mobrZandiT! _ kardinali cxenidan Camoxta. muSketerebmac mas mihbaZes. kardinalma Tavis Tanmxlebs miugdo aRviri, muSketerebma ki Robeze daamagres.

karebSi idga maspinZeli. misTvis kardinali lamazi qalis sanaxavad misuli oficeri iyo.

_ oTaxi xom ar geqnebaT dabla, qvemo sarTulze, rom am batonebma momicadon da cecxlTanac gaTbnen? _ hkiTxa kardinalma.

_ gaxlavT, batono. maspinZelma gaaRo kari didi darbazisa, sadac Zveli, uxeiro Rumelis

magivrad, ganieri buxari gaekeTebina da Sig cecxli gugunebda. _ mobrZandiT, batonebo, _ SeipatiJa muSketerebi. _ Zalian kargi, _ mouwona kardinalma, _ SebrZandiT, batonebo, da

keTil inebeT, momicadeT: naxevar saaTze mets ar galodinebT. vidre sami muSketeri qvemo sarTulis darbazSi Sevidoda, kardinalma

sxva aRaraferi hkiTxa traqtiris patrons, swrafad aiara kibe, etyoboda, kargad icoda oTaxis gza.

XIV

Rumelis sakvamle miliT sargebloba

ukve cxadi Seiqna, rom rainduli xasiaTisa da faTerakebis ZiebiT

gatacebulma Cvenma samma megobarma, Tavisda uneburad, daxmareba aRmouCina qals, romelsac TviT kardinali mfarvelobda.

vin iyo es qali? maSinve es kiTxva daebada samive muSketers, magram raki darwmundnen, rom ramdenic unda emtvriaT Tavi, pasuxs mainc ver gascemdnen am kiTxvas, porTosma traqtiris patroni daibara da kamaTlebi moatanina.

porTosi da aramisi magidas miusxdnen da TamaSi daiwyes. aTosi did darbazSi bolTasa scemda.

Cafiqrebuli dadioda aTosi, man ramdenjerme auara da Camouara gverdiT moSlili Rumelis sakvamles, romelsac Ziri odnav mongreoda, xolo zemoTa nawili meore sarTulis oTaxSi adioda. am sakvamlesTan gavlisas da gamovlisas raRac CurCuli ismoda. am garemoebam miipyro aTosis yuradReba. xelaxla mivida nangrevTan da ramdenime sityva

Page 299: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

299

garkveviT gaigona. imdenad mniSvnelvnad eCvena gagonili, rom megobrebs aniSna, Cumad yofiliyvnen, TviTon ki welSi moxrili idga da yuri Rumelis xvrelisaTvis miemarjvebina.

_ geyurebaT, miledi, _ ambobda kardinali, _ metad mniSvnelovani saqmea, dabrZandiT da movilaparakoT.

_ miledio? _ gaukvirda aToss. _ gismenT, Tqveno yovladuwmindesobav, uaRresi yuradRebiT gismenT, _

upasuxa qalis xmam, romelmac saSinlad aaTrTola aTosi. _ patara gemi geliT Sarantis SesarTavSi da puantis cixesTan. gemis

mosamsaxureni sul ingliselebi arian. kapitani Cemi erTgulia. es gemi xval diliT gaemgzavreba.

_ maS amaRamve unda wavide? _dauyovnebliv, ese igi, maSinve, rogorc ki miiRebT Cems brZanebas.

karebTan ori kaci dagxvdebaT da gemamde isini migacileben. jer me waval aqedan, mere, ase, saaT-naxevris Semdeg, Tqvenc gaudgebiT gzas.

_ batoni brZandebiT, Tqveno yovladuwmindesobav! axla davubrundeT im davalebas, romelsac me mandobT. me minda, yovelTvis damsaxurebuli mqondes Tqveni ndoba, amitom gTxovT, zustad da naTlad ganmimartoT Cemi movaleoba, rom raime Secdoma ar davuSva.

or mosaubres Soris mcire xniT Rrma dumili Camovarda. cxadia, winaswarve alagebda kardinali sityvebs, romlebic am davalebis gansamartavad dasWirdeboda. Tavis mxriv, miledic ikrebda mTel Tavis gonebriv Zalas, rom kargad Seegno kardinalis naTqvami da Rrmad CaebeWda mexsierebaSi.

aTosmac isargebla am garemoebiT, amxanagebs kari Signidan daaketvina, aniSna, masTan misuliyvnen da imaTac moesminaT.

gancxromiT cxovreba uyvardaT porTossa da aramiss, amitom Tan skamebi wamoiRes TavisTvis, erTi skami aTossac miudges da yuri miugdes.

_ londons unda waxvideT, _ ganagrZo kardinalma, _ londonSi bukingams naxavT.

_ unda mogaxsenoT, Tqveno yovladuwmindesobav, im almasis burnukebis Semdeg Zalian undoblad meqceva lordi bukingami, radgan me mabralebs ori Tvalis SeWras, _ uTxra miledim.

_ amJamad Cven misi ndobis mopoveba ara gvWirdeba, _ uTxra kardinalma, Tqven pirdapir mixvalT hercog bukingamTan, gulwrfelad da kanonierad, rogorc mosalaparakeblad misuli Suamavali.

_ gulwrfelad da kanonierad, _ gaimeora qalma eniT gamouTqmeli orpirobis kiloTi.

_ diax, gulwrfelad da kanonierad, _ gaimeora kardinalma imave toniT. _ sruliad gulwrfelad unda warmoebdes Tqveni molaparakeba.

_ zustad Sevasruleb Tqvens darigebas. axla mibrZanos Tqvenma yovladuwmindesobam, ra unda vuTxra bukingams?

_ naxavT bukingams, etyviT, rom piradad Cemgan xarT gagzavnili, da acnobebT, rom dawvrilebiT vici, rogor emzadeba igi CvenTan saomrad. magram sruliadac ar mawuxebs misi samzadisi, radgan, icodes, rogorc ki gabedavs iaraRis aRebas, sabolood davRupav dedofals.

_ damijerebs ki, rom Tqvens yovladuwmindesobas aqvs raime saSualeba dedoflis dasaRupavad?

_ diax, damamtkicebeli sabuTi maqvs. _ maS, me unda warvudgino eg sabuTebi, rom davanaxvo da Sevafasebino.

Page 300: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

300

_ ra Tqma unda, Tqven unda warudginoT. uTxariT, rom me davbeWdav da gamovaqveyneb bua-roberis da markiz botrus moxsenebas im paemanis Sesaxeb, romelic bukingamsa da dedofals hqondaT mTavarsardlis meuRlesTan im Rames, rodesac karnavali iyo mTavarsardlis sasaxleSi. eWvi Tu Seeparos Cems cnobebSi, uTxariT, rom didi mogolis tanisamosiT mibrZanda im paemanze lordi. im tanisamosiT, romliTac raindi gizi unda misuliyo, xolo de gizisgan sami aTas pistolad iyida bukingamma es tansacmeli.

_ kargiT, batono! _ uTxariT, rom dawvrilebiT vici, rogor Sevida sasaxleSi italieli

mkiTxavis tanisamosiT da RamiT gamovida iqidan. uTxariT kidev, radgan minda sabolood davarwmuno, rom yvelaferze, rasac Tqven etyviT, damamtkicebeli sabuTebi maqvs; diax, uTxariT, rom wamosasxamis qveS didi xalaTi ecva, Savi laqebiT, mkvdris Tavis qaliT da gadajvaredinebuli ZvlebiT aWrelebuli. ase imitom Seimosa, rom Tu gamomJRavndeboda misi yofna, Tavi TeTri alis moCvenebad unda gamoecxadebina, romelic, rogorc yvelam icis, yovelTvis gamoCndeba xolme luvrSi, rodesac rame didi SemTxvevaa mosalodneli.

_ sul eg aris, Tqveno yovladuwmindesobav? _ uTxariT, rom dawvrilebiT vici amienis ambebi da rom patara,

mimzidvel romanad gamovaqveyneb mas, Sig ki CavurTav baRis gegmas da, agreTve, im Ramis scenis umTavres moqmed pirTa suraTebs.

_ yvelafers vetyvi, uklebliv yvelafers. _ isic uTxariT, rom bastiliis cixeSi myavs gamomwyvdeuli misi

montegiu, romelsac, marTalia, araviTari werili ar aRmoaCnda daWeris dros, magram wamebas SeuZlia aTqmevinos is, rac icis, da isic ki, rac ar icis.

_ Zalian kargi. _ amas isic daumateT, rom mis brwyinvalebas kunZul redan aCqarebiT

gaqcevis dros, Tavis karavSi darCenia qalbaton de Sevrezis werili, romelic saxels utexs dedofals. am weriliT mtkicdeba ara marto is, rom dedofals uyvars mefis mtrebi, aramed isic, rom is monawileobas Rebulobs safrangeTis winaaRmdeg SeTqmulebaSi. xom kargad gaxsovT, rac CamogiTvaleT?

_ ai, Tqven TviTon darwmundiT, Tqveno yovladuwmindesobav, gavimeoreb: mejlisi mTavarsardlis meuRlesTan, Rame luvrSi, saRamo amienSi, montegius daWera, qalbaton de Sevrezis werili.

_ ase, ase, _ mouwona kardinalma, _ marTlac rom kargi mexsiereba gqoniaT, miledi.

_ magram, _ wamoiwyo isev qlma, romelsac aseTi qebiT mimarTa kardinalma, _ rom arad dagvifasos es Cveni sabuTebi da ganagrZos safrangeTisadmi muqara da omisaTvis mzadeba?

_ hercog bukingams gagiJebiT uyvars dedofali, ufro ukeT, gasulelebulia misi siyvaruliT, _ ganagrZo riSeliem Rrma mwuxarebiT, _ winandeli raindebiviT, mxolod im ganzraxviT agvitexa es omi, rom alersis TvaliT gadaexeda misTvis dedofals. Tu davarwmuneT, rom am omma SeiZleba saxeli gautexos mis satrfos da iqneba Tavisuflebac aRukveTos mis saocnebo qalbatons, rogorc TviTonve uwodebs, merwmuneT, Rrmad Caufiqrdeba mdgomareobas.

Page 301: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

301

_ magram mainc rom ver daviyolioT? _ mimarTa miledim iseTi daJinebiT, romelic amtkicebda, rom undoda, Tavidan bolomde zustad Seegno, ras avalebda kardinali, _ mainc rom ver daviyolioT?

_ Tu gagvijiutda... ara mgonia, daujerebelia, _ Tqva kardinalma. _ ara, SesaZlebelia... _ Tu gagvijiutda... _ mcire xniT gaCumda misi yovladuwmindesoba da

mere ganagrZo: _ Tu gagvijiutda... ra gaewyoba? maSin me imedi meqneba iseTi movlenis, romelic ucbad cvlis saxelmwifoTa Soris damokidebulebas...

_ iqneba keTili inebos Tqvenma yovladuwmindesobam da istoriidan momagonos amgvari movlenis raime mniSvnelovani magaliTi, _ Tqva miledim, _ maSin me gaviziarebdi Tqvens rwmenas momavlisadmi.

_ magaliTi gnebavT? ai, inebeT: imave mizeziT iyo gaxelebuli netarxsenebuli mefe henrix meoTxe, romliTac dRes lordi bukingamia gaSmagebuli, rodesac 1610 wels Tavisi jarebi Seusia erTdroulad flandrias da italias, raTa ori mxridan dascemoda avstrias... da gana maSin ar moxda iseTi moulodneli movlena, romelmac ixsna avstria? ratom ar SeiZleba iseve Seewios yovlisSemZlebeli RmerTi safrangeTis mefes, rogorc maSin Seewia avstriis imperators?

_ Tqvens yovladuwmindesobas surs, feroneris quCaze xanjliT momxdari mkvlelobis ambavi momagonos?

_ diax. _ rogor ggoniaT, Tqveno yovladuwmindesobav, gana gabedavs vinme

ravaliakis1 mibaZvas, rodesac yvelam icis, ra sazareli wamebiT iqna dasjili mefe henrix meoTxis mkvleli.

_ yovel epoqasa da yovel qveyanaSi, gansakuTrebiT, iseT qveyanaSi, sadac xalxSi religiuri uTanxmoeba sufevs, SeiZleba iyvnen fanatikosebi, romlebic sulis cxonebasaviT natroben wamebas. swored karg dros momagonda, puritanebi aRSfoTebulni arian hercog bukingamis moRvaweobiT da antiqristed ixsenieben TavianT qadagebaSi.

_ mere ra? _ hkiTxa miledim. _ mere is, rom, _ ganagrZo kardinalma uxalisod, _ magaliTad,

axlandel mdgomareobaSi ikmarebda aRmoCena erTi yoCaRi, lamazi axalgazrda qalisa, romelic bukingamze SurisZiebis grZnobiT aris aRvsili. Zneli ar unda iyos aseTi qalis povna. Zalian moswondaT da uyvardaT qalebs bukingami. man mravali qalis guli aRagzno misdami trfobiT, Tavis `sikvdilamde gaunelebeli siyvarulis ficiT~ da, maS, mravali qalis siZulvilic unda moepovebina Tavisi mudmivi orgulobiTa da RalatiT.

_ magas raRa Tqma unda, _ upasuxa civad miledim, _ Zneli ar unda iyos magisTana qalis aRmoCena.

_ maS, erTma Seuracxyofilma qalma rom Jak klemanis1 an ravaliakis msgavs vinme fanatikoss dana Caudos xelSi, gansacdelidan ixsnis safrangeTs.

_ diax, magram TviTonac kaciskvlis Tanamoziare gaxdeba. _ gana icis vinmem, vin iyo namdvili Tanamoziare Jak klemanisa an

ravaliakisa? _ ara. SeiZleba iseTi maRali wreebisani iyvnen isini, rom verc ki

gaubedes im simaRleSi Zebna. yvelasTvis ki ar gabedaven marTlmsajulebis sasaxlis gadawvas.

Page 302: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

302

_ maS, Tqven ggoniaT, rom marTlmsajulebis sasaxlis xanZars Tavisi mizezi hqonda da ara ubralo SemTxveva? _ hkiTxa kardinalma iseTi kiloTi, TiTqos araviTari mniSvneloba ara hqonda am kiTxvas.

_ me, Tqveno yovladuwmindesobav, araferi mgonia, me mxolod aRvniSnav faqts. oRond, amasTan erTad, erTs ki mogaxsenebT: me rom qalbatoni de monpansie viyo an dedofali maria mediCi, ufro naklebi sifrTxiliT moviqceodi, vidre dRes viqcevi, ledi klarikad wodebuli.

_ Zalian kargi, _ miugo kardinalma, _ magram ris Tqma gnebavT magiT? _ minda, brZaneba mqondes Tqveni, romelic winaswarve daamtkicebs

yovel Cem mier xmarebul saSualebas Tqveni davalebis asasruleblad da safrangeTis sakeTildReod.

_ kargiT, magram jer, rogorc giTxariT, unda gamoiZebnos SurisZiebis wyurviliT anTebuli qali, romelic bukingamze javrs iyris.

_ qali gamoZebnilia, _ uTxra miledim. _ maSin dagvWirdeba gamoZebna aramzada fanatikosisa, romelic RvTis

gangebas agvisrulebs. _ imasac vipoviT. _ hoda, maSin mova dro im brZanebis miRebisa, romelsac es aris

mTxovdiT. _ marTali brZandebiT, Tqveno yovladuwmindesobav, _ moaxsena miledim,

_ minda vaRiaro, rom Sevcdi, rodesac Tqven mier mocemul davalebaSi, Tqveni namdvili brZanebis garda, me kidev sxva raRac warmovisaxe. namdvili Tqveni brZaneba mdgomareobs SemdegSi: unda ganvucxado hercog bukingams Tqveni yovladuwmindesobisagan, rom Tqven kargad iciT, rogor moaxerxa dedofalTan misvla mTavarsardlis meuRlesTan gamarTul zeimze, rom Tqven gaqvT damamtkicebeli sabuTebi, Tu rogor Sevida sasaxleSi dedofalTan italieli mkiTxavis tanisamosiT, da rom es mkiTxavi namdvilad hercogi bukingami brZandeboda, rom Tqven SeukveTavT metad saintereso patara romans, romelSic aRwerili iqneba amienis SemTxveva, mTavar moqmed pirTa suraTebiT, rom bastiliis cixeSi aris montegiu da SeiZleba wamebam aTqmevinos, rac axsovs da, agreTve, isic, rac SeiZleba daviwyebuli hqondes. dabolos, rom Tqvena gaqvT werili qalbaton Sevrezisa, lordis karavSi aRmoCenili, romelic Tavsa sWris ara marto imas, vinc im werilsa wers, aramed imasac, visi saxeliTac aris dawerili is werili... da Tu, miuxedavad yovelive amisa, hercogma bukingamma Tavisi ar daiSala, me mainc amiT vaTaveb Tqven mier mocemul brZanebas, radgan, rogorc mogaxseneT, amiT isazRvreba Tqveni davaleba, isRa damrCeba, rom yovlad SemZlebel RmerTs Sevevedro, gviwyalobos saswauli da miT gansacdelidan ixsnas safrangeTi. es aris, ara, Tqveno yovladuwmindesobav, rasac me mavalebT?

_ diax, swored magas gavalebT, _ upasuxa civad kardinalma. _ axla ki, _ moaxsena mSvidad miledim, TiTqos verc ki SeniSna

kardinalis Secvlili xma, _ raki miviRe brZaneba Tqveni yovladuwmindesobis mtrebis Sesaxeb, neba miboZeT, erTi-ori sityviT mainc vuCivlo Cems mtrebs.

_ maS, mtrebica gyoliaT? _ hkiTxa riSeliem. _ diax, Tqveno yovladuwmindesobav, mtrebi myavs, romelTa winaaRmdeg

Tqvenc unda damexmaroT, radgan isini TqvenTan erTguli samsaxuris Sedegad movipove.

_ vin arian eg Tqveni mtrebi?

Page 303: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

303

_ upirvelesad, erTi viRac qali gaxlavT, bonasie. _ is xom mantis cixeSi zis! _ iq gaxldaT, _ miugo miledim, _ magram dedofalma brZaneba

gamostyua mefes da im brZanebis ZaliT monasterSi gadaiyvana. _ monasterSi? _ diax, erT monasterSi. _ romelSi, Tu iciT? _ ara, ar vici, Zalian icaven mag saidumlos. _ me gavigeb. _ da mere mec mibrZanebs Tqveni yovladuwmindesoba? minda vicode, sad

aris is dedakaci! _ ratom ara! _ miugo kardinalma. _ kargiT, axla meore mterze mogaxsenebT, igi gacilebiT ufro

saSiSia, vidre viRac bonasies coli. _ eg vinRa aris? _ misi sayvareli. _ ra gvaria? _ oh, Tqvenc kargad icnobT! _wamoiyvira cofmoreulma miledim, _ is

gaxlavT Cveni saerTo mosisxle mteri, avi suli, romelic mosvenebas aRar gvaZlevs. es is gaxlavT, romelic amas winaT Tqveni razmelebis da muSketerebis CxubSi Caeria da mefis muSketerebs moapovebina gamarjveba; es is gaxlavT, romelmac Tqven mier gagzavnili grafi de vardi xmliT samgan daWra da ise samarcxvinod CagviSala almasis burnukebis saqme; es is gaxlavT, romelsac ver mounelebia Cem mier misi sayvarlis motaceba da aRTqma daudvia _ me momklas.

_ ah, ah! _ wamoiZaxa kardinalma, _ vici, visac uCiviT. _ es is aramzada d'artaniani gaxlavT! _ Zalian yoCaRi biWia, _ Tqva kardinalma. _ imitomac gaxlavT metad saSiSi, rom Zalian yoCaRia. _ raime sabuTi unda gvqondes misi bukingamTan damokidebulebis

Sesaxeb, _ Tqva kardinalma. _ raime sabuTi? _Sehyvira miledim, _ me aTass giSoviT! _ maSin magaze advili ra iqneba? Tqven sabuTi miSoveT da me imwamsve

bastiliis cixeSi davamwyvdevineb. _ kargi, Tqveno yovladuwmindesobav, magram Semdeg? _ bastiliis cixeSi damwyvdeul kacs `Semdeg~ aRara sWirdeba, _ Tqva

kardinalma yru xmiT, _ ah, eSmakma dalaxvros, _ ganagrZo cota xnis Semdeg, _ CemTvisac rom ase advili iyos Cemi mtris moSoreba, rogorc Tqveni mtrebis daRupvaa advili... ai, Cemi mtris msgavsi kacis mocilebas unda mTxovdeT, rom...

_ modiT, Tqveno yovladuwmindesobav, gacvla vawarmooT. kacSi kaci momeciT, sicocxleSi _ sicocxle, Tqven is momeciT, visaca gTxovT, da me imas mogarTmevT samagierod.

_ ver gavige, ris Tqma gnebavT, _upasuxa kardinalma, _ da arc minda magis gageba. magram minda, rameTi gasiamovnoT. me veraviTar damabrkolebel mosazrebas ver vpoveb, rom uari giTxraT erTi ubralo, Tavxedi razmelis dasjaze, miT ufro, rom, rogorc Tqven meubnebiT, igi metad garyvnili, moRalate, duelis moyvaruli yofila.

_ usindisoa, Tqveno yovladuwmindesobav, usindiso gaxlavT! _ sawer-kalami da qaRaldi momeciT! _ sTxova kardinalma.

Page 304: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

304

_ inebeT, Tqveno yovladuwmindesobav. cota xans miCumdnen mosaubreni, rac imas amtkicebda, rom kardinali

cdilobda moefiqrebina is sityvebi, romliTac unda gadmoeca dawerilis Sinaarsi.

aTosma, romelsac kardinalisa da miledis saubridan arc erTi sityva ar gamohparvia, Tavisi ori megobari oTaxis meore boloSi gaiyvana.

_ netavi ra ginda? _ hkiTxa porTosma, _ ratom ar gsurs bolomde movisminoT is saubari?

_ Cumad, _ uTxra CurCuliT aTosma, _ Cven ukve gavigoneT, rac saWiro iyo, magram me ar giSliT, midiT da moismineT, me ki unda wavide.

_ unda waxvide? _ hkiTxa porTosma, _ mere, kardinalma rom gikiTxos? ra pasuxi gavceT?

_ nu daucdiT mis kiTxvas, Tqven TviTonve moaxseneT, rom wavedi gzis dasaTvaliereblad, radgan Cveni maspinZlis ramdenime sityvam eWvi aRmiZra, rom saSiSroebas moklebuli ar unda iyos Cveni gza, amis Sesaxeb erT-or sityvas kardinalis Tanmxlebsac vetyvi. danarCeni Cemi saqmea da Tqven damSvidebuli brZandebodeT.

_ frTxilad iyaviT, aTos _ uTxra aramisma. _ fiqri nu gaqvT, _ upasuxa aTosma, _ xom iciT, ra auCqarebeli

adamiani var. porTosi da aramisi isev RumelTan mividnen, skamebze dasxdnen da

yuri miugdes... aTosi ki sruliad mSvidad gavida oTaxidan, mivida, axsna Tavisi cxeni,

ramdenime sityviT ganumarta kardinalis Tanmxlebs, rom raRaca avi xmebi dadioda, da mSvidobianad dasabruneblad saWiro iyo gzis winaswar daTvaliereba. yuradRebiT gasinja Tavisi dambaCis Caxmaxi da banakisken WenebiT wavida.

XV

ojaxuri scena marTali gamodga aTosis varaudi, kardinalma aRar daagviana dabla

Camosvla. aTosis wasvlis Semdeg man male SemoaRo darbazis kari, sadac sami

muSketeri eguleboda. kardinalma aramissa da porToss kamaTlebiT gacxarebul TamaSze moaswro. man swrafad moavlo Tvali oTaxis yovel kuTxes da naxa, rom erTi kaci aklda.

_ batoni aTosi sadRaa? _ ikiTxa kardinalma. _ gzis Sesamowmeblad geaxlaT, Tqveno yovladuwmindesobav. Cvens

metraqtires saSiSrad miaCnia banakisken mimavali gza. _ Tqven raRas akeTebT, batono porTos? _ xuTi pistoli movuge aramiss. _ axla xom SegiZliaT CemTan erTad wamosvla? _ Tqvens brZanebas veliT, Tqveno yovladuwmindesobav. _ maS, SevsxdeT cxenebze, batonebo, radgan Zalian dagvianda. karebTan idga kardinalis Tanmxlebi, romelsac cxenis sadave eWira.

cota moSorebiT, bnelSi sami Sekazmuli cxeni da ori kaci moCanda; maT unda mieyvanaT miledi puantis cixesTan da gemSi CaesvaT.

Page 305: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

305

Tanmxlebmac igive moaxsena aTosis Sesaxeb, rac orma muSketerma. kardinalma kmayofilebis niSnad xeli daiqnia da banakisken daiZra.

gza mSvidobisa vusurvoT banakamde baton kardinals Tavis TanmxlebiT da ori muSketeriT, Cven ki aToss gavyveT.

aTosma imave siCqariT gaiara asiode nabiji, magram raki traqtirs miefara da darwmunda, veRaravin dainaxavda, marjvniv gadauxvia, banakisken mimaval gzas dauaxlovda da gzidan oci nabijiT daSorebul WalaSi Sevida, rom yuri egdo, rodis gaivlida banakSi mimavali kardinali. Soridanve icno Tavisi megobrebis oqromkediani qudebi da iseTive foCi baton kardinalis wamosasxamisa. aTosma moicada, sanam es mgzavrebi kuTxeSi Cauxvevdnen da, rodesac Tvals miefarnen, WenebiT isev traqtirSi dabrunda, sadac maSinve gauRes kari.

icno traqtiris patronma. _ erTi mniSvnelovani garemoeba daviwyebia Cems oficers, _ uTxra

aTosma, _ da me gamomgzavna, gadavce im qals, romelic zeviT brZandeba. _ mobrZandiT, batono, jer isev Tavis oTaxSi gaxlavT. siamovnebiT miiRo es nebarTva, swrafad afrinda kibeze da

derefnidanve Ria karSi dainaxa, rom miledi quds ixuravda da wasasvlelad emzadeboda.

aTosi oTaxSi Sevida da karebi urduliT gadaketa. am xmaurze miledim ukan moixeda.

wamosasxamSi gaxveuli da Tvalebze qudCamoweuli aTosi jer isev karebTan idga.

qandakebasaviT munjad mdgari adamianis danaxvaze miledi SeSinda. _ vina xarT? ra gindaT? _ Sehyvira man. _ is aris, is! _ CurCulebda aTosi. wamosasxami Zirs dauSva, qudi moixada da miledisken waiwia. _ micaniT Tu vera, qalbatono? miledic win wamovida, magram gvelnakbeniviT ucbad ukanve gaiqca. _ kargi, kargi! _ Tqva aTosma, _ vxedav, rom micaniT. feri ecvala miledis, SeSinebuli ukan-ukan iwevda, sanam kedels ar

miabjina zurgi. _ grafi de la feri! _ Cumad, xmis kankaliT warmoTqva man. _ diax, miledi, _ upasuxa aTosma, _ grafi de la feri, romelic

mxolod imitom modis saiqiodan, rom datkbes Tqveni naxviT. maS, davsxdeT da movilaparakoT, rogorca brZanebs batoni kardinali.

Tavzardacemul qals xmis amoReba aRar SeeZlo, Zalmixdili skamze daeSva.

_ maS, avi suli xarT, qveynad borotebis gansaxorcieleblad movlenili? _ mimarTa aTosma, _ vici, didi ZlierebiTa xarT aRWurvili, magram Tqvenc unda icodeT, rom RvTis wyalobiTa da daxmarebiT uZlieres eSmaksac amarcxebs adamiani. erTxel ukve gadameRobeT gzaze; me megona, qalbatono, sabolood movaSore qveyanas saTnoebis mteri, magram an me vcdebodi, an jojoxeTma CagidgaT Tavisi suli!

miledis am sityvebma moagona warsuli saSineleba, Tavi daRuna da mwared amoikvnesa.

_ diax, jojoxeTma CagidgaT Tavisi suli, _ ganagrZo aTosma, _ jojoxeTma gagamdidraT, jojoxeTma moganiWaT meore gvari, jojoxeTma gardagqmnaT. TiTqmis saxec ki gamogicvalaT, magram man ver Camorecxa WuWyi Tqvens suls da damRa _ Tqvens tans.

Page 306: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

306

gvelnakbeniviT wamovarda miledi, Tvalebidan cecxls afrqvevda. aTosi isev ijda.

_ mkvdari gegoneT, gana, iseve rogorc me megona, rom wuTisofels gamogasalmeT! saxelma aTosma dafara grafi de la feri, iseve rogorc miledi klarikma dafara saxeli ana de bleili! xom eg iyo Tqveni saxeli da gvari, rodesac jvari dagvwera Tqvenma patiosanma Zmam? marTlacda ucnauri aris Cveni mdgomareoba, _ ganagrZo siciliT aTosma, _ dRevandlamde marto imitom viyaviT cocxalni Tqvenc da mec, rom ukve micvalebulad gveguleboda erTmaneTi. warsulis mogoneba ufro naklebad qenjnis kacs, vidre cocxali arseba, Tumca xandaxan sulier wamebad xdeba TviT mogonebac.

_ bolos da bolos, _ wamoiyvira miledim yru xmiT, _ risTvis moxvediT? ra gindaT Cemgan?

_ minda giTxraT, rom Tqvengan uxilavi, Tvals ar gaSorebdiT. _ Tqven iciT, rac Cavidine? _ me SemiZlia dReebis CamoTvliT mogiyveT yvelaferi, rasac Tqven

sCadiodiT kardinalTan samsaxurSi Sesvlis dRidan am Ramemde. daujereblobis Rimilma gadairbina miledis gadaTeTrebul bageze. _ momismineT! es Tqven CamosWeriT hercog bukingams mxrebidan almasis

ori burnuki; Tqven moatacebineT qalbatoni bonasie; graf de vardisadmi JiniT gatacebulma Tqveni sawolis kari gauReT da grafis magivrad d'artaniani CaiwvineT loginSi, mas graf de vardis mokvlasa sTxovdiT, radgan gegonaT, rom motyuebuli iyaviT misgan, magram rodesac graf de vardis metoqem win gadagiSalaT Tqveni samarcxvino saqcielis saidumloeba, maSin misi mokvla moindomeT da amis asasruleblad ori aramzada daadevneT sabrZolvelad mimavals, da rodesac Tofis tyviam mizans ver miaRwia, mowamluli Rvino gaugzavneT da Tan yalbi werili, romliTac cdilobdiT dagerwmunebinaT Tqveni msxverpli, rom Rvinos misi megobrebi ugzavnidnen. ukanasknelad am oTaxSi, am skamze gamoWimulma, me rom vzivar, es aris axla ikisreT davaleba, vinmes moakvlevinoT lordi bukingami. samagierod, kardinalma ufleba mogcaT, moakvlevinoT d'artaniani.

mkvdrisferi edo miledis. _ qaji yofilxarT, gulTamxilavi! _ SeiZleba asec iyos, _ miugo aTosma. _ magram mainc moismineT, ras

getyviT: mokaliT an moakvlevineT hercogi bukingami, ra menaRvleba? me imas ar vicnob, is ki vici, rom ingliselia... magram xeli ar axloT, TiTi ar SeaxoT d'artanianis Tmis erT Rersac ki! d'artaniani Cemi erTguli megobaria, me igi Zalian miyvars da Zalianac vicav. Torem, mamaCemis saxels vficav, eg iqneba Tqveni ukanaskneli avkacoba.

_ batonma d'artanianma sastiki Seuracxyofa momayena, _ Tqva yru xmiT miledim, _ d'artaniani mokvdeba.

_ gana riRaTi SeiZleba, qalbatono, Tqveni Seuracxyofa? _ uTxra siciliT aTosma, _ Seuracxyo qalbatoni da, maSasadame, kidec mokvdeba, ha?

_ diax, mokvdeba, jer _ misi sayvareli da mere _ TviTon d'artanianic. gabruebuliviT iyo aTosi. Sescqeroda am flid qmnilebas, romelsac

qaluri aRara SerCenoda ra, da gulsaklavi warsuli agondeboda. mas gaaxsenda, rom erTxel, dRevandelze naklebad saSiS mdgomareobaSi undoda Tavisi patiosnebisaTvis Seewira es qali, misi mokvlis survili

Page 307: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

307

axla isev daucxromeli ZaliT moedo aTosis gonebas. aTosi wamovarda, dambaCa swrafad amoiRo da Caxmaxi aswia.

mkvdariviT gaTeTrebul miledis undoda daeyvira, magram gayinuli hqonda ena da raRaca xrinwiani xmiT amoiZaxa, romelsac araferi hqonda saerTo adamianis xmasTan, gacofebuli mxecis xixins ufro hgavda. Tmaawewili, kedels sulTmobrZavis saxiT mihyudeboda.

aTosma nela aswia dambaCa, mklavi gaSala ise, rom dambaCis lula, TiTqmis miledis Subls Seexo, da saSineli xmiT warmoTqva:

_ qalbatono! amwamsve gadmomeciT is qaRaldi, romelzedac kardinalma mogiweraT xeli, an arada, Cems suls vficav, Tavs gagixvretT.

sxva rom damuqreboda vinme, iqneba eWvi Seetana ganzraxvis sisruleSi moyvanaze, magram kargad icnobda aToss: miledi uZravad idga, pasuxs ar aZlevda.

_ erT wuTs gaZlevT, gadawyviteT! _ uTxra aTosma. misma moRuSulma saxem miledi daarwmuna, rom dambaCa usaTuod gavardeboda. amitom swrafad Caiyo xeli gulispirSi, amoiRo qaRaldi da aToss gauwoda:

_ ai, waiReT, _ uTxra man, _ da wyeulimc iyaviT. muSketerma CamoarTva qaRaldi, dambaCa qamarSi gaimagra, lampasTan

mivida dasarwmuneblad, rom namdvilad is qaRaldi hqonda xelSi da waikiTxa:

`Cemi brZanebiTa da samefos keTildReobisaTvis Seasrula amisma warmomdgenma es saqme.

5 agvisto, 1628 w. riSelie~.

_ axla, raki kbilebi amogaZre, gvelo, dakbine, Tu kidev SegiZlia, _ uTxra aTosma, romelic wasasvlelad emzadeboda, wamosasxams isworebda da quds ixuravda.

ise gavida oTaxidan, rom ukan ar mouxedavs. alayafis karebTan ori kaci idga, TavianTi cxenebiT. _ batonebo, Tqven iciT misi yovladuwmindesobis brZaneba, rom es qali

dauyovnebliv unda waiyvanoT puantis cixemde da Tavi ar daaneboT, manam gemSi ar CasvamT.

es sityvebi savsebiT eTanxmeboda am ori kacis mier miRebul brZanebas da aToss Tanxmobis niSnad Tavi daukres.

aTosi swrafad moaxta cxens da gaaWena, oRond imis magivrad, rom gzas gahyoloda, mindorSi gadavida da dezebis cemiT atara cxeni. xandaxan SeaCerebda, rom yuri miegdo. erT-erTi aseTi SeCerebis dros gzidan ramdenime cxenis fexis xma Semoesma. mas eWvi ar epareboda, rom es kardinali da misi amala iyo. aTosma maSinve isev win gaaWena cxeni. mananiTa da xeebis foTlebiT gaumSrala ofli Tavis raSs da banakidan daaxloebiT orasi nabijis dacilebiT Setrialda, rom gzaze daxvedroda mimavalT.

_ vin modis? _ SeekiTxa Soridanve, rodesac cxenebi SeamCnia. _ mgoni, Cveni yoCaRi muSketeri unda iyos, _ Tqva kardinalma. _ diax, is gaxlavT, Tqveno yovladuwmindesobav, _ moaxsena porTosma. _ batono aTos, _ mimarTa riSeliem, _ miiReT Cemi madloba, rom ase

SewuxdiT da SesaZlebeli xifaTisagan gvixseniT. batonebo, Cven ukve movediT, Tqven marcxena kariT SexvalT. amaRamis niSania `mefe da re~.

Page 308: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

308

am sityvebis Semdeg kardinalma Tavi daukra sam muSketers da Tavis TanmxlebTan erTad marjvniv wavida, radgan im Rames TviTon riSeliec banakSi rCeboda.

_ ici, aTos? _ wamoiZaxes erTxmad porTosma da aramisma, rodesac dainaxes, rom kardinals aRar SeeZlo maTi naTqvamis gagoneba, _ misma yovladuwmindesobam xeli mouwera im qaRaldze, romelsac miledi sTxovda.

_ vici, _ miugo mSvidad aTosma, _ vici, radgan is qaRaldi me maqvs. ise mividnen Cveni megobrebi TavianT binamde, rom amis metad aRar

dalaparakebian erTmaneTs da arc xma amouRiaT, Tu mxedvelobaSi ar miviRebT im sityvebs, romlebic saguSagoebTan Tqves.

muSketerebma binaze misvlisTanave muSketoni gagzavnes planSesTan da daabares, rom morigeobis damTavrebisTanave d'artaniani saCqarod maTTan mosuliyo.

rac Seexeba miledis, igi xmisamouRebliv gahyva or kacs, romlebic karebTan elodnen. yvelaferi ise moxda, rogorc aTosi fiqrobda, Tumca miledis erTi wuTiT mainc gauelva fiqrma, jer kardinalisTvis ecnobebina yvelaferi, magram grZnobda, rom mis dabezRebas aTosic dabezRebiTve upasuxebda. Tu miledi etyoda, aTosma CamomaxrCoo, samagierod, aTosi ityoda, rom mas damRa hqonda. amitom siCume amjobina, gadawyvita, pirdapir wasuliyo da Cveulebrivi moxerxebiT aesrulebina metad Zneli davaleba, romelic kardinalma daakisra. Semdeg ki, rodesac yovelives baton kardinalis sasargeblod moagvarebda, mas gasamrjelod sTxovda aTosis javris amoyras.

mTeli Ramis mgzavrobis Semdeg miledi dilis Svid saaTze puantis cixesimagreSi iyo. rva saaTze gembanze idga, cxra saaTze gemma, romelic, kardinalis brZanebis Tanaxmad, baionisaken unda wasuliyo, Ruza axsna da inglisisaken aiRo mimarTuleba.

XVI

sen-Jerves simagre muSketerebTan mosul d'artanians samive megobari erT oTaxSi dauxvda.

aTosi Taviseburad Cafiqrebuli Canda. porTosi ulvaSs igrexda, aramiss mSvenieri xaverdisydiani locvani eWira da kiTxulobda.

_ ukacravad, batonebo, _ mimarTa d'artanianma, _ imedi maqvs, didi mniSvnelobis ambavi unda macnoboT, ase rom ar iyos, pirdapir geubnebiT, ar SegindobT Cems aq moyvanas im uZilo Ramis Semdeg, romelic wuxel simagris aRebisaTvis brZolebSi gavatare. ah, ra kargi iqneboda, Tqvenc iq yofiliyaviT, batonebo! ra sicxe gvadga, rom icodeT!

_ Cven sxvagan viyaviT da garwmunebT, arc iqa cioda, _ upasuxa porTosma da, rogorc iyo, Taviseburad daiyena ulvaSi.

_ Cumad, _ Seayena aTosma. _ ooh, _ wamoiZaxa d'artanianma, radgan maSinve mixvda aTosis warbis

SeWmuxvnis mniSvnelobas, _ etyoba, axali ambebi iciT. _ aramis, _ mimarTa aTosma, _ guSinwin sauzme, mgoni, parpaios duqanSi

miirTviT, ara? _ diax. _ mere, kmayofili darCiT?

Page 309: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

309

_ Zalian cudi sauzme Semxvda, samwuxaroa, guSinwin marxva iyo da saxsnilo araferi hqondaT.

_ rogor? _ hkiTxa aTosma, _ zRvis pirasa varT, navsadgurSi, da nuTu Tevzic ki ara hqondaT?

_ baton kardinals abraleben: jebirs rom akeTebinebs kardinali, iman daafrTxo Tevzio, _ miugo aramisma da isev Tavis wminda locvans daubrunda.

_ magas ki ar gekiTxebiT, aramis, _ mimarTa isev aTosma, _ ramdenad Tavisuflad grZnobdiT Tavs, xom aravis SeuwuxebixarT?

_ ara mgoni, diax, axla ki mivxvdi, im ambisTvis, romlis moyolasac Tqven apirebT, parpaios duqani swored Sesaferi adgilia, iq SedarebiT Tavisuflad vigrZnobT Tavs.

_ maS, wavideT parpaios duqnisken, Torem am saxlis kedlebi, mgoni, muyaosgan unda iyos gakeTebuli.

d'artanianma kargad icoda Tavisi megobris xasiaTi, mis mier kentad wamosrolili sityva an xelis ubralo moZraoba sakmarisi iyo, gaego, ris Tqma undoda aToss. axlac mixvda d'artaniani, rom mdgomareoba seriozuli iyo. man mklavi mklavSi gauyara megobars ise, rom xma ar gaucia, da oTaxidan gavidnen. porTosi da aramisic ukan gahyvnen baasiT.

gzaSi grimo SemoeyaraT. aTosma aniSna, ukan gahyoloda, isic Cveulebisamebr daemorCila. sawyal biWs, rac aTosTan iyo, TandaTan aviwydeboda laparaki.

rodesac muSketerebi parpaios duqanSi mividnen, dilis Svidi saaTi iqneboda. is iyo Tendeboda, megobrebma sauzme SeukveTes da erTi oTaxi daikaves, sadac, maspinZlis sityviT, bevri aravin SeawuxebdaT.

saubedurod, saidumlod mosalaparakeblad dro cudad SerCeuli gamodga. is iyo gaisma dilis buki, rom Zilis burusidan gamosvlisa da dilis sicivis acilebis mizniT, yvela duqnisken garboda, raTa aryiT mainc Sexurebuliyvnen. dragunebi, Sveicarielebi, gvardielebi, muSketerebi swrafad cvlidnen erTmaneTs, rac metad sasiamovno iyo duqnis patronisaTvis, magram xels uSlida Cvens oTx megobars. amitom isini metad ugulod upasuxebdnen TavianT nacnobebs salamze, sadRgerZelosa da xumrobaze.

_ eh, frTxilad, Torem aq Cxubi mogviva visTanme, _ Tqva aTosma, _ dRes ki swored ubedureba iqneba magaze mocdena. d'artanian, gviambeT Tqveni Ramis Tavgadasavali, mere Cvensasac giambobT.

_ ho, marTla, _ saubarSi Caeria erTi mxedari, romelsac xelSi WiqiT arayi eWira, oTaxSi dadioda da nel-nela wrupavda, _ wuxel sangrebSi brZandebodiT, batono gvardielebo, da, mgoni, magari brZolebi gaumarTeT laroSelelebs.

d'artanianma aToss gadaxeda, undoda gaego, gaeca pasuxi am aramkiTxe mosaubrisaTvis Tu gaCumebuliyo.

_ ra mogivida, d'artanian, _ mimarTa aTosma, _ ar gesmis baton biuzinis sityvebi? man Sen pativi dagdo da gkiTxa: gviambe, rogor Caiara wuxandelma brZolam, raki ase surT am batonebs.

_ raime simagre xom ar waarTviT? _ Caeria laparakSi erTi Sveicarieli, romelic ludis WiqiT roms svamda.

_ diax, batono, _ upasuxa d'artanianma da Tavi daukra, _ bedi gvewia wuxel, ise gavmamacdiT, amas Tqvenc gaigonebdiT, rom simagris erTi kuTxis qveS kasriT Tofis wamali SevitaneT, afeTqebis dros kedelSi

Page 310: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

310

karga didi naprali gamovWeriT, Zveli Senoba gaxlavT is simagre da sxva kedlebic sakmarisad davuzianeT.

_ eg romel simagres gauxeTqeT kedeli? _ hkiTxa erTma dragunma, romelsac xmalze aego bati da Sesawvavad moetana.

_ sen-Jerves simagres, batono, _ miugo d'artanianma, _ im simagresTan iyo, ise rom awuxebdnen Cvenebs laroSelelebi.

_ maS, ficxeli Setakeba geqnebodaT? _ ara uSavda ra, xuTi kaci Cven davkargeT, rva Tu aTi _

laroSelelebma. _ ai, daswyevlos eSmakma, _ wamoiZaxa frangulad Sveicarielma,

romelsac germanul enaze arsebuli mravali salanZRavi sityvis miuxedavad, Cveulebad hqonda ginebis dros franguli enis xmareba.

_ magram xom SesaZlebelia, laroSelelebma am diliTve gamogzavnon miwis mTxrelebi, SeakeTebinon dangreuli kedlebi da kvlav gaamagron TavianTi simagre, _ Tqva mxedarma.

_ diax, SesaZlebelia, _ daeTanxma d'artaniani. _ erTi kargi sanaZleo, batonebo, _ Semoitana winadadeba aTosma. _ ra sanaZleo? _ hkiTxa mxedarma. _ moiTmineT, _ uTxra dragunma da Tan buxarSi gadebul rkinebze

daamagra xmali, romelic Samfurad gamoeyenebina da bati wamoego, _ ha, sada xar, Se ubeduro maspinZelo? TefSi Cqara, am sanukvari batis erTi wveTi qonic ki ar unda davkargo.

_ marTalsa brZanebT, _ daumata Sveicarielma, _ sagangeboa batis qonze Semzadebuli namcxvari.

_ ai, ase, _ Tqva dragunma, _ axla Cven ukve gismenT, batono aTos, ra sanaZleozea laparaki?

_ aba, batono biuzin, sanaZleosa vdeb TqvenTan, _ daiwyo aTosma, _ rom Cemi sami amxanagi: porTosi, aramisi da d'artaniani da maTTan erTad mec, sauzmis saWmelad wavalT sen-Jerves simagreSi da iq viqnebiT mTeli erTi saaTis ganmavlobaSi, rogoradac unda Seecados mteri Cvens iqidan gamostumrebas.

aramisma da porTosma erTmaneTs gadaxedes, mimxvdariyvnen aTosis ganzraxvas.

_ ras ambob? _ CasCurCula yurSi d'artanianma, _ ginda, oTxive erTad amogvwyviton?

_ aq ufro male amogvwyveten, Tu iq ar wavediT, _ miugo aTosma. _ RvTis winaSe, Zalian sanaZleoa, batonebo! _ Tqva porTosma, skamze

gadawva da ulvaSi aigrixa. _ Zalian sanaZleoa da advilad misaRebic! _ da viReb kidec, _ Tqva batonma biuzinim, _ oRond raze

davnaZlevdeT? _ xom oTxni brZandebiT, batonebo, _ upasuxa aTosma, _ Cvenc oTxni

varT. vinc waagebs, erTi kargi sadili gagvimarTos, Tavisi gemovnebisamebr.

_ saucxooa! _ moiwona biuzinim. _ mSvenieria! _ daemowma draguni. _ Zalian kargi! _ Tqva Sveicarielma. meoTxe msmenelma, romelic munjis rols asrulebda am saubarSi, Tavi

daiqnia imis niSnad, rom isic Tanaxma iyo sanaZleoze. _ mzad gaxlavT Tqveni sauzme, batonebo, _ moaxsena maspinZelma. _ maS, aq mogvitaneT, _ brZana aTosma.

Page 311: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

311

maspinZeli daemorCila. aTosma grimos dauZaxa, oTaxis erT kuTxeSi mdgari karga mozrdili kalaTi daanaxva. aniSna, xelsawmendSi gaexvia xorci da kalaTSi Caelagebina mTeli sauzme, romelic is iyo, meduqnem miarTva.

grimo maSinve mixvda, rom es ymawvilebi sadme mindorSi, xis qveS apirebdnen sauzmis mirTmevas. man kalaTSi xorcTan erTad RviniT savse boTlebic Caalaga da kalaTi mxarze gaidga.

_ sad unda miirTvaT Cemi sauzme? _ hkiTxa meduqnem. _ TqvenTvis sul erTi ar aris? Tqven fuli miiReT, ra genaRvlebaT? aTosma medidurad magidaze daudo ori pistoli. _ xurda mogarTvaT, batono oficero? _ hkiTxa meduqnem. _ ara, mxolod amas ori boTli Sampanuri daumateT, xurda

xelsawmendis fasad dagrCeT. ori boTlis damatebiT imdeni mogeba aRara rCeboda meduqnes, ramdenis

imedic hqonda, magram Tavisi ar dakarga, ori boTli Sampanuris magivrad anJuuri Rvino Seapara grimos kalaTs.

_ batono biuzini! modiT, Tqveni saaTic Cemsaze daayeneT; an me mibrZaneT, romeli saaTia TqvenTan, rom Tqvensaze gavasworoT, _ sTxova aTosma.

_ siamovnebiT, batono, _ upasuxa kavaleristma da jibidan mSvenieri almasis TvlebiT moWedili saaTi amoiRo.

_ rvis naxevari gaxlavT. _ CemTan ocdaxuTi wuTi aklia rvas, _ uTxra aTosma, _ maS, gaxsovdeT,

Cemi saaTi xuTi wuTiT win uswrebs Tqvensas. Cvenma megobrebma Tavi daukres gancvifrebul amxanagebs da sen-Jerves

simagrisken gaudgnen gzas. ukan kalaTiT datvirTuli grimo misdevdaT; ar icoda, sad mihyavdaT batonebs, magram ise miCveuli iyo uxmo morCilebas, rom azradac ar mosdioda, ekiTxa rame.

manam banakis sazRvrebSi iyvnen, xma ar amouRiaT megobrebs, an ra unda eTqvaT, rodesac mravali cnobismoyvare misdevdaT ukan, romlebsac gaegoT dadebuli sanaZleo da undodaT enaxaT, rogor gadarCebodnen es ymawvilebi sen-Jerves simagres. magram rogorc ki gadascdnen banakis sazRvars da mindorSi gavidnen, pirvelad d'artanians daebada SekiTxva; mas ar esmoda am ucnauri sanaZleos dadebis mizezi.

_ axla ki, Cemo Zvirfaso aTos, gamagebineT, sad mivdivarT? _ gana vera xedavT, rom simagrisken mivdivarT? _ upasuxa aTosma. _ mereda, ra unda gavakeToT iq? _ Zalian kargad iciT, rom sauzmis saWmelad mivdivarT. _ ratom parpaioSi ar visauzmeT? _ imitom, rom metad mniSvnelovani saqme gvaqvs gansasjeli da, iq rom

davrCeniliyaviT, xuT wuTsac ar viqnebodiT martoni, Cvens saqmeze Tavisuflad molaparakebis saSualebas ar mogvcemdnen. xalxis misvla-mosvlas ver auvediT. gvesalmebodnen, gvelaparakebodnen. aq ki _ da simagre daanaxva, _ sul martoni viqnebiT, veravin Caereva Cvens saubarSi.

_ me ki mgonia, aseT miyruebul adgils sxvaganac vipovidiT zRvis piras, qviSnarSi, _ upasuxa d'artanianma im keTilgonierebiT, romelic ase kargad da bunebrivad egueboda mis usazRvro gambedaobas.

_ mainc dagvinaxavdnen da TxuTmet wuTSi kardinals misi jaSuSebi ambavs miutandnen, rom raRacaze vbWobdiT.

_ diax, _ Tqva aramisma, _ aTosi marTalia.

Page 312: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

312

_ Zalian kargi iqneboda udabnosaviT carieli adgilis povna, _ Tqva porTosma, _ magram sad gamovZebnoT!

_ ar aris iseTi udaburi adgili, sadac frinvelma ar gadagiaros Tavze, Tevzi ar amoxtes wylidan, an moulodnelad kurdReli ar gamoZvres sorodan. merwmuneT, Tevzebi, frinvelebi da kurdRlebic kardinalis jaSuSebi arian. amitom jobia ganvagrZoT gza, Torem Tu ukan daviwieT, Sercxvenilebi davrCebiT. xumroba saqme xom ar aris? sanaZleo gvaqvs dadebuli da mosagebad mivdivarT. mis namdvil mizezs ki eSmakic ver mixvdeba. erTi saaTi davyoT simagreSi, an Tavs dagvesxmis mteri, an arada Tu mterma ar Segvawuxa, Tavisuflad mosalaparakeblad sakmarisi dro gveqneba da Cvens naTqvamsac aravin gaigonebs. damijereT, simagris kedlebs yurebi ara aqvs. im SemTxvevaSi, Tu mteri Semogvesia, Cvenc pasuxs gavcemT da Tan Cvens saqmezedac movilaparakebT, amasTan, mters rom gavumagrdebiT, didebasac movixveWT. xom kargad xedavT, rogor yvelaferi Cvens sasargeblod aris mowyobili!

_ marTalia, marTali, magram isic marTalia, rom tyviac mogvZebnis. _ eh, Cemo d'artanian, _ uTxra aTosma, _ Zalian kargad iciT, rom

mebrZoli mtris tyvia, umetesad, saSiSi ar aris, _ uTxra aTosma. _ Zalian kargi, magram, me mgoni, raki aseTi eqspedicia davapireT,

Tofebi mainc unda wamogveRo, _ mimarTa porTosma. _ nu sulelobT, Cemo porTos, rad gindodaT, erTi miTxariT,

usargeblo tvirTis Treva? _ mterze rom mivdivar, me usargeblod ar mimaCnia kargi yalibis Tofi,

Tormeti findixi da parkiT Tofiswamali. _ gana ver gaigoneT, ra gviTxra d'artanianma? _ ra giTxraT d'artanianma? _ hkiTxa porTosma. _ d'artanianma gviTxra, rom wuxandel brZolaSi im simagreSi daiRupa

rva Tu aTi frangi da imdenive laroSeleli. _ mere ra? _ jer xom ver moaswrebdnen mkvdrebis gaxdas? amaze metad saCqaro

saqme sxvac bevri eqnebodaT. _ mere ra? _ mere is, rom mivalT, aviRebT maT Tofebs, maT findixs da

Tofiswamals. oTxi Tofisa da Tormeti tyviis magivrad TxuTmetamde Tofi gveqneba da asamde sasroli tyvia-wamali.

_ oh, aTos! _ Sehyvira aramisma, _ marTlac, didebuli kaci xarT. porTosma Tavi daRuna sruli Tanxmobis niSnad. marto d'artanianma ar CaTvala igi sakmaris sabuTad simagrisaken

wamosasvlelad. etyoboda, grimoc imave Sexedulebisa iyo, rogorisac d'artaniani. gana

ara, aqamdec awuxebda eWvi _ iqneba simagrisken mivdivarTo? magram axla ki darwmunda da kalTa Camoswia Tavis batons.

_ sad mivdivarT? _ hkiTxa munjurad. aTosma pasuxad TvaliT da xeliT cixisken miuTiTa. grimomac kalaTi Zirs dadga, TviTon miwaze dajda da Tavi gaiqnia, _

aRar movdivaro. aTosma qamridan dambaCa amoiZro, Caxmaxi aswia da dambaCis lulis piri

zed yurze miado Tavis munj msaxurs. swrafad wamoxta grimo da kalaTs xeli dastaca.

Page 313: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

313

sawyalma grimom am wamieri pantomimuri sceniT mxolod is moigo, rom Tu aqamde ukan misdevda muSketerebs, axla win unda gasZRoloda.

megobrebi simagreSi avidnen da ukan miixedes. banakis karTan mogroviliyo samasze meti jariskaci, maT Soris

gamoirCeodnen batoni biuzini, draguni, Sveicarieli da meoTxe, sanaZleos monawile.

aTosma qudi xmlis wverze Camoacva da maRla aaTamaSa. banakidanac mayureblebma misces salami da imisTana vaSa dasZaxes, rom

sen-Jerves simagreSic ki kargad ismoda. Semdeg oTxive Rrmad Sevida simagreSi, sadac grimos ukve moeswro

Sesvla. XVII

muSketerebis bWoba

aTosis varaudi gamarTlda: simagreSi daxocili Tormeti frangisa da

laroSelelebis garda aravin iyo. _ batonebo, _ Tqva aTosma, romelmac ikisra am eqspediciis

mTavarsardloba. _ sanam grimo sufras gagviSlides, modiT, Tofebi da findixi movagrovoT, am saqmianobasTan erTad laparaksac Tavisuflad SevZlebT. eseni, batonebo, _ ganagrZo man da TiTi mkvdrebisken gaiSvira, _ yurs ver daugdeben Cvens naTqvams.

_ Tofebi movagrovoT da egeni ki TxrilSi CavyaroT, _ Tqva porTosma, _ mxolod davrwmundeT, rom jibeSi ara udevT ra.

_ eg grimos mivandoT, _ Tqva aTosma. _ kargi, _ moiwona d'artanianma, _ magram grimom gaCxrekis Semdeg

isini kedlidan pirdapir TxrilSi gadauSvas. _ RmerTma dagvifaros, _ daiZaxa aTosma, _ aqac kargad gamogvadgebian. _ es mkvdrebi gamogvadgebian? _ Sehyvira porTosma, _ xom ar

gagiJebulxarT, megobaro? _ nu gansjiT aCqarebiT, brZanebs saxareba da batoni kardinali, _

upasuxa aTosma, _ Tofi ramdenia, batonebo? _ Tormeti, _ upasuxa aramisma. _ ramdeni srola gvaqvs? _ asamde iqneba. _ swored imdenia, rom gveyofa, maS, gavtenoT Tofebi. oTxi megobari saqmes Seudga. ukanaskneli Tofi gatenes da grimomac

aniSna, rom sufra gaSlili iyo. aTosmac munjurad upasuxa, _ kargio, _ da cixesimagris kedlis

kuTxeSi gamoWril dolabze aniSna. grimo mixvda, rom im saTofurTan unda misuliyo da darajoba daewyo. grimos rom ar moswyenoda, aTosma Tan gaatana puri, ori naWeri xorci da erTi boTli Rvino.

_ axla ki dabrZandiT! _ miiwvia aTosma megobrebi. yvelani miwaze gaSlil sufras Semousxdnen, fexebi TaTrulad

moikeces. _axla xom SiSi ara gvaqvs, vinmem yuri dagvigdos. gagviziare Seni

saidumloeba, _ mimarTa d'artanianma aToss. _ imedi maqvs, batonebo, erTsa da imave dros gasiamovnebT kidec da

didebasac SegZenT, _ daiwyo aTosma. _ me mSvenieri gaseirneba mogiwyveT, garda amisa, Tqven win gemrieli sauzme da xuTasi mayurebelia, romelTa

Page 314: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

314

danaxva Tavisuflad SegiZliaT saTofuridan. zog maTgans Cven albaT SeSlilebad mivaCnivarT, zogs _ gmirebad. Tumca eg sulerTia, orive erTnairi sisulelea.

_ °ô°Ü ²°²¸ÆÓü·Ò¾ ¾ó¸·ÔÝ Ý°ÆµßÓÒÕ·±°Ý? _ gaumeora kiTxva d'artanianma. _ Cemi saidumloeba is gaxlavT, rom wuxel miledi vnaxe. d'artanians Rvino pirisken mihqonda, magram am saxelis gagonebaze

xeli ise aukankalda, rom iZulebuli Seiqna, sasmisi Zirs daedga, raTa Rvino ar daqceoda.

_ maS, naxe Seni co..? _ Cumad, megobaro! _ Seawyvetina aTosma, _ nu gaviwydebaT, rom es

batonebi ise axlos ar icnoben Cems Sinaur cxovrebas, rogorc Tqven, diax, wuxel miledi vnaxe.

_ sad naxeT, sad? _ hkiTxa d'artanianma. _ sul axlos aqedan, `wiTeli samtredis~ traqtirSi. _ oh, daviRupe kaci, _ amoikvnesa d'artanianma. _ ara, jer ara, radgan is, ai, swored axla unda gavides

safrangeTidan. d'artanianma suli moibruna. _ erTi gviTxariT, _ Caeria baasSi porTosi, _ bolos da bolos, vin

aris eg Tqveni miledi? _ mSvenieri momxiblavi qalia, _ upasuxa aTosma da Tan aqafebul

Rvinos gemos usinjavda. _ xedavT, rogor mogvatyua im Sercxvenilma, Sampanuris magivrad

anJuuri Semogvapara da hgonia, ver mivxvdebiT. diax, mSvenieri qalia, lmobierad epyroboda Cvens megobars d'artanians da aman ki gaajavra. qalis grZnobas Seuracxyofa miayena. javris amoyris mizniT, qalma erTi Tvis winaT scada vinmesTvis daevalebina d'artanianis mokvla. am erTi kviris winaT undoda mowamluli sasmeli daelevinebina, xolo wuxel kardinals misi mokvlis nebarTva gamoarTva.

_ rogor Tu mokvlis? _ Sehyvira SiSiT fermixdilma d'artanianma. _ marTalia, _ Tqva porTosma, _ sruli WeSmaritebaa, me es Cemi yuriT

gavigone. _ mec gavigone, _ daumata aramisma. _ maS, Tu asea, _ Tqva d'artanianma da sasowarkveTilebiT dauSva xeli,

_ amaod Camivlis me masTan brZola. isev is emjobineba, tyvia vikra SublSi da amiT gavaTavo amdeni tanjva-wvaleba.

_ eg aris ukanaskneli sisulele, romelsac yovelTvis SeiZleba mimarTos adamianma da romelsac gankurneba ar sWirdeba.

_ marTalia, _ upasuxa d'artanianma, _ magram sulerTia, magisTana Zlier mtrebs versad wavuval. jer Cemi mengeli ucnobi, mere grafi de vardi, romelic samgan davWeri xmliT, Semdeg miledi, romlis saidumloeba gavige da Tavs movWri, Tu gamovamJRavne, da bolos _ kardinali, romelsac ganzraxuli SurisZieba CavuSale.

_ mere ra? _ Tqva aTosma, _ sul oTxi mteri gyoliaT da Cvenc xom oTxni varT, TiTo-TiTod gaviyoT. erTi grimos SexedeT, Tu mis niSnebs davujereT, mgoni, aq ufro metricxovan mterTan mogvixdeba brZola. ha, ra moxda, grimo? _ hkiTxa Tavis msaxurs da ganagrZo: _ saSiS garemoebaTa gamo nebas gaZlevT, ena amoidgaT, mxolod Zalian gTxovT, mokled moWraT da gviTxraT, rasa xedavT?

_ razms.

Page 315: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

315

_ bevrni arian? _ ocni iqnebian. _ vin arian? _ Teqvsmeti mesangre da oTxi jariskaci. _ axlos arian? _ xuTasi nabijis manZilze. _ Zalian kargi. jer kidev dro gvaqvs, rom es dedali SevWamoT da

Cveni d'artanianis sadRegrZeloc gadavkraT. _ Seni sadRegrZelo iyos! _ mimarTes erTxmad d'artanians porTosma

da aramisma. _ Tanaxma var, iyos Cemi sadRegrZelo, Tumca kargad vici, rom

veRarafers miSvelis Tqveni keTili survilebi, _ uTxra daRonebulma d'artanianma.

_ oh, netavi Tqven! didia alahis Zala, amboben mahmadis mimdevrebi, da momavali misia, _ anugeSa aTosma.

Semdeg sasmisi gamocala, iqve, win daidga sufraze, TviTon gulgrilad wamodga, xeli wamoavlo erT-erT Tofs da saTofurTan mivida.

porTosma, aramisma da d'artanianma mis magaliTs mihbaZes. rac Seexeba grimos, man brZaneba miiRo, ukan damdgariyo da Tofebi gaetena.

male gamoCnda maTken mimavali razmic, isini mihyvebodnen Txrils, romelic gzad daedoT qalaqsa da simagres Soris.

_ Segircxva Tavi, grimo! _ dauZaxa aTosma, _ amisTvis rogor wamogvayene? ocamde kaci modis weraqvebiT, ToxebiT da niCbebiT SeiaraRebuli! grimos rom eniSnebina, Tavidan mogvcilebodnen, darwmunebuli var, Cven aRar Segvawuxebdnen.

_ ara mgonia, ase momxdariyo, SexedeT, rogor gabedulad modian, marto mesangreebi ki ar arian! oTxi jariskaci da erTi muSketiani aTisTavi mohyvebaT, _ uTxra d'artanianma.

_ eg imitom, rom ar davunaxivarT, _ miugo aTosma. _ me, Cemi mxriv, gamogitydebiT, mag moqalaqeebs Tofs ver vesvri, _

SeniSna aramisma. _ cudia is mRvdeli, romelsac mwvaleblebi ebraleba! _ daiZaxa

porTosma. _ marTals ambobs aramisi, _ Tqva aTosma, _ me gavafrTxileb. _ ras SvrebiT, aTos?! _ Sehyvira d'artanianma, _ gindaT, mogklan?! magram aTosma yuradReba ar miaqcia d'artanianis sityvebs, swrafad

aZvra kedelze, erT xelSi Tofi eWira, meoreSi _ Tavisi qudi. _ batonebo! _ mimarTa mesangreebs da jariskacebs, romlebsac ise

gaukvirdaT misi danaxva, rom maSinve gaCerdnen ormocdaaT nabijze da zrdilobianad miesalmnen am gulad mters. _ batonebo! me da ramdenime Cemi megobari sauzmes geaxlebiT am simagreSi da Tqvenc kargad gecodinebaT, araferi aris iseTi sawyeni, rogorc puris Wamis dros Sewuxeba. amitom gTxovT, Tu marTla gasakeTebeli gaqvT raime am simagreSi, dagvicadoT, sanam Cven sauzmes davamTavrebdeT, an arada, Tu aRgeZraT adamianuri grZnoba, daviviwyoT mtroba da CvenTan erTad ineboT mefisa da safrangeTis sadRegrZelos daleva.

_ frTxilad iyavi, aTos! _ dauyvira d'artanianma _ xom xedav, Tofs gimizneben.

_ vxedav, vxedav, _ uTxra aTosma, _ magram eseni samxedroebi ar arian da Tofs Zalian cudad isvrian. ai, naxavT, ver momartyamen! _ marTlac,

Page 316: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

316

swored im dros gavarda oTxi Tofi da aTosis irgvliv daeca oTxi tyvia, ise, rom erTic ar Sexebia.

simagridanac TiTqmis im wuTSive gasces pasuxi oTxi TofiT. rogorc Canda, aqedan ukeT daumiznes, radganac sami jariskaci Zirs daeca mkvdari. meoTxe tyviam erTi mesangre daWra.

_ grimo, Tofi! _ CamosZaxa aTosma da fexi ar moicvala kedlidan. msaxurma maSinve miarTva gatenili Tofi. Tavis mxriv, samma megobarmac

xelaxla gatena Tofebi. pirvel srolas meore mihyva, aTisTavi da ori mesangre usulod daecnen miwaze. danarCenebma gaqceva ikadres.

_ aba, batonebo! axla safaridan gamovZvreT. oTxive erTad gacvivda simagridan, mivardnen brZolis velze, swrafad

aitaces jariskacebis Tofebi da aTisTavis Subi. darwmunebulni iyvnen, rom gaqceulebi qalaqamde aRarsad SeCerdebodnen, da isev simagreSi Sevidnen TavianTi nadavliT.

_ Tofebi gateneT, grimo! _ ubrZana aTosma, _ Cven, batonebo, davubrundeT Cvens sauzmes da ganvagrZoT saubari, sad SevCerdiT, Tu gaxsovT?

_ me maxsovs, _ miugo d'artanianma, _ Tqven TqviT, rom Cemi mokvlis nebarTva sTxova miledim kardinals da safrangeTidan sadRac gaemgzavra.

_ inglisSi midis, _ ganumarta aTosma. _ ra mizniT? _ raTa moklas an moakvlevinos bukingami. gancvifrebisa da aRSfoTebis Zaxili aRmoxda d'artanians. _ es xom udidesi sulmdablobaa! _ ras izam! rac Seexeba bukingamis mokvlas, merwmuneT, rom me eg

srulebiTac ar mawuxebs. Tofebi gatenilia, grimo? axla aiReT im aTisTavis Subi, zed xelsaxoci miabiT da am simagris kedelze aafrialeT. dainaxon ajanyebulma laroSelelebma, rom aq guladi mefis erTguli mxedrebi varT da kargadac davxvdebiT.

xmis amouRebliv aasrula grimom aTosis brZaneba da cota xnis Semdeg TeTri alami aafriala simagris Tavze. Weqa-quxilis ZaliT gaisma taSis xma da vaSas Zaxili. banakis naxevari yril zRudeze asuliyo da iqidan gahyurebda Cvens gmirebs.

_ rogor? _ daiwyo isev d'artanianma, _ maS, srulebiT ar gawuxebs bukingami? moklas an moakvlevinos? rad gaviwydeba, rom bukingami Cveni megobaria!

_ hercogi bukingami ingliselia! hercogi bukingami ebrZvis safrangeTs. rac unda, is uyos safrangeTis mters. me ise damenaneba, rogorc carieli boTli.

esa Tqva da Sors gadatyorcna carieli boTli, romelic ise gamowura Tavisi sasmisis asavsebad, rom wveTi ar gaayola.

_ nurc ase advilad gavwiravT bukingams, _ miugo d'artanianma, _ is Zvirfasi cxenebi mainc movigonoT, man rom gvaCuqa.

_ metadre im raSebis mSvenieri aRkazmuloba! _ daiZaxa porTosma, romelsac jerac wamosasxamze hqonda mikerebuli Tavisi yajaris buzmenti.

_ garda amisa, batono, _ mimarTa aramisma, _ RmerTs nebavs Senaneba da ara sikvdili codvilisa.

_ amin! _ Tqva aTosma, _ am sakiTxs Cven SemdegSi davubrundebiT, Tu ase gnebavT amisi gansja. me wuxel sul sxva mawuxebda da metismetadac.

Page 317: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

317

darwmunebuli var, Cemo d'artanian, rom Senc dameTanxmebi: im qalbatonisaTvis unda gamomerTmia xelmowerili qaRaldi, romelic kardinalisagan miiRo, da romlis daxmarebiT SeeZlo sruliad dausjelad gaegzavne saiqiosken Sen, Cemo d'artanian, da iqneba mec.

_ ra vqna? adamiania Tu avi suli is Tqveni miledi? _ Tqva porTosma da TefSi miuSvira aramiss, romelic dedalsa Wrida.

_ mere, gamoarTviT is nebarTvis baraTi? _ hkiTxa d'artanianma, _ gamoarTviT Tu masTan darCa?

_ ara, qaRaldi me wavarTvi, Tumca ver vityvi, ar gamZnelebia-meTqi, radgan mejavreba sicrue.

_ aRarc ki vici, Cemo sayvarelo aTos, me ukve angariSi mereva, ramdenjer gixsnivar sikvdilisagan, _ uTxra d'artanianma.

_ maS, miledisTan apirebdi misvlas, Cven rom migvatove? _ hkiTxa aramisma.

_ diax, swored masTan. _ Sena gaqvs kardinalis baraTi? _ hkiTxa d'artanianma. _ ai, is baraTic, _ da aTosma jibidan amoiRo es Zvirfasi sabuTi.

d'artanianma xelis kankaliT gaSala dakecili qaRaldi da waikiTxa: `Cemi brZanebiTa da samefos keTildReobisaTvis Seasrula amisma

warmomdgenma es saqme. 5 agvisto, 1628 w. r i S e l i e~.

_ swored wesisamebr Sedgenili codvaTa mitevebaa, _ Tqva aramisma. _ modi, davxioT eg baraTi! _ Tqva d'artanianma, romelsac baraTi

sikvdiliT dasjis ganaCenad eCveneboda. _ piriqiT, _ miugo aTosma, _ TvalisCiniviT unda gavufrTxildeT.

imdeni oqro rom SemomaZlion, ramdensac ki zed daitevs, maSinac aravis mivcem qaRaldis am naglejs.

_ amis Semdeg rogor imoqmedebs miledi? _ hkiTxa ymawvilma kacma. _ me mgonia, kardinals miswers, rom erTma SeCvenebulma muSketerma,

gvarad aTosma, ZaldatanebiT waarTva mis mier kacismkvlelobaze gacemuli nebarTva da imave werilSi Seaparebs rCevas, rom kargi iqneba, aTosisa da, masTan erTad, misi megobrebis, porTosisa da aramisis, saiqios gastumreba. kardinals gaaxsendeba, rom eseni swored is muSketerebi arian, romlebic yovelTvis gzaSi eRobebian. ganrisxdeba, erT mSvenier dilas daaWerinebs d'artanians da rom ar moawyinos marto, Cvenc masTan erTad Cagvyris bastiliis cixeSi, _ daudevrad miugo aTosma.

_ xumrobis gunebaze xar, aTos, magram metad samwuxaroa Seni xumroba, _ uTxra porTosma.

_ me ara vxumrob, _ upasuxa aTosma. _ ici, Cemo aTos, Cven rom kiseri movugrixoT im SeCvenebul miledis,

naklebad SevcodavT RmerTs, vidre am hugenotebis xocviTa vcodavT. am ubedurebis danaSauli mxolod isaa, rom isini frangulad galoben im fsalmunebs, romlebsac Cven laTinurad vgalobT.

_ ras brZanebs amaze mRvdeli? _ ikiTxa mSvidad aTosma. _ me imas mogaxsenebT, rom veTanxmebi porToss. _ mec, raRa Tqma una, _ daiZaxa d'artanianma. _ imisi bedi, rom metad Sors aris, _ daumata porTosma, _ radgan,

unda vaRiaro, aq rom yofiliyo, mosveneba aRar meqneboda.

Page 318: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

318

_ me ki inglisSi myofic iseve mifrTxobs mosvenebas, rogorc safrangeTSi yofnisas, _ Tqva aTosma.

_ sulerTi ar aris, aq iqneba Tu sxvagan, Tuki sicocxles Camamwarebs? _ Tqva d'artanianma.

_ xelSi Tu gyavda, ratom ar mokali? ratom ar CamoaxrCve? _ hkiTxa porTosma, _ xom ici, mxolod mkvdrebi ar mogZebnian Suris saZieblad.

_ ase ggoniaT, porTos? _ hkiTxa aTosma mwuxare RimiliT, romlis mniSvneloba marto d'artanianisaTvis iyo naTeli.

_ erTma azrma gamielva, _ Tqva d'artanianma. _ vnaxoT, Tqvi, _ uTxres muSketerebma. _ ariqaT! Cqara Tofebi moimarjveT! _ daiyvira grimom. megobrebi wamocvivdnen da Tofebi aitaces. oci-ocdaxuTi kacisagan Semdgari razmi simagrisken modioda, magram

amjerad kedlebis SesakeTeblad ki ar moeSurebodnen, aramed sabrZolvelad modiodnen laroSelis garnizonis jariskacebi.

_ modiT, banakisaken wavideT, _ Tqva porTosma, _ Cven amaT ver gadavurCebiT, bevrni arian, Cven ki...

_ sami mizezis gamo SeuZlebelia Cveni dabruneba! pirveli _ jer sauzme ar dagvimTavrebia, meore _ kidev gvaqvs friad mniSvnelovani saTqmeli da mesame _ aTi wuTi aklia Cven mier daniSnul dros, _ upasuxa aTosma.

_ saWiro iqneba sabrZolo gegmis Sedgena, _ Semoitana winadadeba aramisma.

_ gegma sul ubraloa, _ uTxra aTosma, _ rogorc ki Tofis manZilze mogviaxlovdebian, maSinve cecxli gavuxsnaT. Tu ar daiSales da mainc win wamoweva daapires, srola ganvagrZoT, sanam ukanaskneli tyvia ar gamogveleva, Tavi ar davaneboT. vinc Cvens Tofebs gadaurCeba, Tu, amasTan, ieriSiT gabedavs simagreze amosvlas, movuSvaT, xels nu SevuSliT. rodesac TxrilSi Cavlen, zemodan Tavze davceT es kedeli, romelic isedac laylayebs da mxolod raRac saswaulebriv Zalas SeuCerebia.

_ aToss gaumarjos! _ daiZaxa porTosma, _ Sen, Cemo Zmao, namdvilad mxedarTmTavrada xar dabadebuli. kardinali, romelsac saukeTeso mTavarsardlad miaCnia Tavi, SenTan SedarebiT araraobaa.

_ batonebo! _ mimarTa aTosma, _ gTxovT, usargeblo srola ar iyos, orma ar daumiznoT erTsa da imave kacs.

_ me ukve mizanSi aviyvane erTi, _ daiZaxa d'artanianma. _ Cemic mzad aris, _ gamoexmaura porTosi. _ Cemic, _ Tqva aramisma. erTxmad igriala oTxma Tofma da laroSelelebis razmidan oTxi kaci

miwaze gagorda. im wuTSive dahkres naRara da laroSelelebi Setevaze gadmovidnen. zedized isrodnen Tofebs Cveni megobrebi, magram laroSelelebi mainc

win moiwevdnen, TiTqos icodnen, rom mowinaaRmdegis sisuste mcirericxovneba iyo.

ori kaci kidev inacvala erTma srolam, magram arc aman Seamcira moieriSeTa siswrafe.

simagris kedels Tormeti Tu TxuTmeti jariskaci miuaxlovda, kvlav esroles simagridan, magram mainc ver Seayenes. laroSelelebi TxrilSi Caxtnen da kedlis napraliT apirebdnen simagreze aZromas.

Page 319: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

319

_ aba, megobrebo, _ mimarTa aTosma, _ modiT, erTbaSad gavaTavoT! aba, kedlisken! kedlisken!

Cveni megobrebi kedels miawvnen, grimoc miexmara. Tan Tofis kondaxs iSveliebdnen. uceb kedlis erTi didi mxare win gadaizniqa, CamoSorda Tavis qveda nawils da saSineli grgvinviT TxrilSi Cawva. gaisma adamianTa gminva, yvirili, mtvris korianteli avarda cisken da amiT gaTavda ieriSi.

_ nuTu yvelani gavJliteT? erTic aRar gadarCa? _ ikiTxa aTosma. _ mgoni, rom ase unda iyos, _ upasuxa d'artanianma. _ ara, _ uTxra porTosma, _ ager, sami Tu oTxi kaci garbis. marTlac, talaxSi da sisxlSi amosvrili sami Tu oTxi ubeduri

jariskaci giJebiviT mirboda qalaqisaken. im patara razmidan mxolod eseni gadarCeniliyvnen.

aTosma saaTs daxeda. _ batonebo! erTi saaTi ukve gavida, rac aqa varT, maSasadame, sanaZleo

mogebuli gvaqvs, magram modiT, aqac yoCaRad moviqceT, miT ufro, rom d'artanians raRac azri daebada da CvenTvis jer ar uTqvams.

aTosi Cveuli gulgrilobiT mivida gaSlil sufrasTan. _ Cemi azri gnebavT? _ hkiTxa d'artanianma. _ diax, weRan TqviT, rom azri dagebadaT, _ uTxra aTosma. _ ah, axla momagonda! _ Tqva d'artanianma, _ gadaval inglisSi,

bukingams gavafrTxileb. _ Tqven magas ar izamT! _ uTxra civad aTosma. _ ratom? erTxel xom viyavi? _ diax, iyaviT, magram maSin Cven inglisTan omi ar gvqonda. im dros

bukingami mokavSire iyo Cveni da ara mteri. eg rom ikadroT, samSoblos Ralati iqneba, icodeT!

d'artaniani mixvda am daskvnis WeSmaritebas da aRara Tqva ra. _ me mgoni, mec momivida erTi azri, _ Tqva porTosma. _ smena! baton porTossac movusminoT, _ daiZaxa aramisma. _ Svebulebasa vTxov baton de trevils. riT davasabuTeb Cems

Txovnas, ar vici, eg TqvenTvis momindvia, radgan Zalian susti gaxlavarT amgvar saqmeebSi. miledi ar micnobs, me davuaxlovdebi am qalbatons, ise, rom eWvs ver moitans Cemze, da rodesac Sesafer dros vipovi, davaxrCob.

_ ha, ras ityviT? me rom mkiTxoT, arc Zalian Sors vudgavar am winadadebis miRebas, _ Tqva aTosma.

_ eh, kargiT erTi! qali unda moklaT? ara grcxveniaT? ara! ai, Tu gnebavT, mec namdvilad kargi azri damebada!

_ aba, movusminoT aramiss! _ Tqva aTosma, romelic didi pativiscemiT ekideboda ymawvil muSketers.

_ dedofals unda SevatyobinoT. _ oh, marTlac, SevatyobinoT! _ daiZaxes erTad porTosma da

d'artanianma. _ es iqneba erTaderTi namdvili saSualeba. _ dedofals SevatyobinoT? mere, rogor? _ daayena kiTxva aTosma, _

gvaqvs rame damokidebuleba sasaxlesTan? gana movaxerxebT, ise gavgzavnoT parizSi kaci, rom maSinve ar gaigos mTelma banakma? aqedan parizamde as ormoci liea gasavleli da jer anJerSic ar iqneba misuli Cveni werili, rom sapatimroSi Cagvyrian yvelas.

Page 320: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

320

_ rac Seexeba dedoflisadmi werilis gadacemas ise, rom veravin gaigos, magas me vikisreb, _ Tqva aramisma da gawiTlda, _ turSi erT metad moxerxebul pirovnebas vicnob...

aramisma aTosis saxeze Rimili SeamCnia da gaCumda. _ ras ityviT, aTos? _ hkiTxa d'artanianma, _ misaRebia Tu ara es

winadadeba? _ arc Zalian winaaRmdegi viqnebi, magram minda movagono aramiss, rom

Cveni wasvla banakidan SeuZlebelia, werils ki sxvas veravis vandobT, Cven TviTon unda waviRoT. ori saaTi arc ki iqneba gasuli, Cveni Sikrikis wasvlis Semdeg, rom zepirad ecodineba Tqveni werilis Sinaarsi kardinalis yvela jaSuSs da Tqvenc dagiWeren da im marjve pirovnebasac, romelic Tqven turSi gyavT.

_ isic unda viqonioT mxedvelobaSi, rom dedofali gadaarCens bukingams, magram Cven ki ver gviSvelis, _ Tqva porTosma.

_ batonebo! _ mimarTa d'artanianma, _ srul simarTles ambobs porTosi.

_ ah, ah, raRac moxda qalaqSi! _ wamoiZaxa aTosma, _ gangaSis xma ismis da naRarac dahkres!

yuri miugdo oTxma amxanagma. marTlac, naRaris xma ismoda. _ ai, naxavT, mTel razms gamogzavnian CvenTan sabrZolvelad, _ Tqva

aTosma. _ mere ra? mTel razms ki veRar SevebrZolebiT? _ hkiTxa porTosma. _ ratom ara? _ upasuxa muSketerma, _ mTel razms ki ara, mTel

laSqars SevebrZolebodiT, cota meti windaxeduloba rom gvqonoda da erTi Tormeti boTli Rvino kidev wamogveRo.

_ geyurebaT? Cvenken modian, naRaris xma ukve axlodan ismis, _ gaafrTxila d'artanianma.

_ mobrZandnen, mobrZandnen, _ Tqva aTosma, _ qalaqidan aqamde, mgoni, TxuTmeti wuTis savali maincaa.

_ Cveni gegmis mosaxazavad sakmao dro gvaqvs, aqedan rom wavideT, versad ver vipoviT aseT Sesafer adgils... moicaT, batonebo, TavSi erTma brwyinvale azrma gamielva.

_ TqviT, gismenT! _ damacadeT, minda, jer grimos mivce ramdenime aucilebeli brZaneba, _

am sityvebze grimos aniSna, masTan misuliyo. _ grimo! _ ubrZana aTosma da iqve, simagreSi Cayrili mkvdrebi

daanaxva, _ aiyvaneT es batonebi, miiyvaneT kedelTan, karga magrad daayeneT, qudi daaxureT da xelSi Tofi gaumagreT yvelas.

_ oh, marTla didebuli kaci xarT, aTos! _ Sehyvira d'artanianma. _ Tqvenc mixvdiT? _ hkiTxa d'artanians porTosma. _ Sen, grimo? mixvdi? _ hkiTxa aramisma. grimom Tavi dauqnia. _ sxva araferia saWiro, _ Tqva aTosma, _ davubrundeT Cvens sakiTxs. _ me minda gavigo, rad ayenebT mkvdrebs? _ daiJina porTosma, _ ra

eSmakad gindaT? _ ar aris aucilebeli, icode. _ jer aTosis azri gavigoT! _ daiZaxes erTdroulad aramisma da

d'artanianma. _ im avsul miledis mazli unda hyavdes, mgoni, Tqven miTxariT, ara,

d'artanian?

Page 321: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

321

_ diax, mazli hyavs da Zalian kargadac vicnob. vfiqrob, rom arc Zalian didad unda scemdes pativs Tavis rZals.

_ Sen giSvela RmerTma! Tumca, ukeTesi iqneboda, rom dasanaxad sZuleboda Tavisi rZali.

_ maS, advilad moaxerxebT im mazlis daxmarebiT... _ erTi miTxariT, rad unda grimos is mkvdrebi? gamagebineT! _ gaimeora

porTosma. _ Cumad, porTos! _ Seutia aramisma. _ ra hqvia im mazls? _ lordi uinteri. _ sad aris axla, Tu iciT? _ londonSi dabrunda, rogorc ki xma gavarda, omi iwyebao. _ hoda, swored eg kaci gvWirdeba, _ Tqva aTosma, _ Cvenc magas unda

SevatyobinoT, rom misi rZali londons midis viRacis mosaklavad, da vTxovoT, Tvali adevnos. imedi maqvs, londonSic unda moipovebodes rame dawesebuleba, rogoric aris Cveni wminda magdalinas an monanie gogoebis TavSesafari. iq Caamwyvdevinos Tavisi rZali da Cvenc dagvamSvidebs.

_ diax, dagvamSvidebs, manam iq iqneba... magram rodesac gamova? _ hkiTxa d'artanianma.

_ eh, metismets moiTxovT, Cemo d'artanian, _ upasuxa aTosma, _ me is mogaxseneT, ris mofiqrebac SevZeli.

_ mec mag azrisa var, _ Tqva aramisma, _ amaze ukeTess veras movifiqrebT, erTsa da imave dros gavafrTxilebT dedofalsac da miledis mazlsac.

_ Zalian kargi, vis mivataninoT tursa da londonSi Cveni werilebi? _ bazens gavatanoT, _ miugo aramisma, _ me vTavdebob. _ planSe gavgzavnoT! _ Tqva d'artanianma, _ Tavdebi me var. _ marTlacda, Tuki Cven am banakidan versad wavalT, Cvens msaxurebs

xom SeuZliaT banakidan wasvla? _ Tqva porTosma. _ raRa Tqma unda, _ uTxra aramisma, _ dResve davweroT werilebi,

fuli mivceT da gavistumroT. _ fuli mivceT? _ iucxova aTosma, _ maS, fuli gqoniaT? erTmaneTs gadaxedes megobrebma da oTxives aqamde tkbili imediT

gabrwyinebul Sublze Savma Rrubelma gadauara. _ ariqaT, jari! _ Sehyvira d'artanianma, _ ramdenime feris droSiT

modis mteri! ras ambobdiT, aTos? mTeli razmi movideso? mTeli razmi ki ara, mTeli laSqari modis!

_ marTlac, mTeli laSqari! _ Tqva aTosma, ager, modian! im laCrebsa xedavT, arc buks axmaureben, arc naRaras da Cumad gveparebian! ai, SearcxvinoT RmerTma, ha, grimo, gaaTave?

grimom munjurad upasuxa, gavaTaveo, da xeliT aniSna Tormet mkvdarze, romlebic Zalian mxatvrulad aeyudebina kedelze. zogs iaraRi hqonda xelSi, zogs dasamizneblad gawvdili Tofi, zogs amoRebuli xmali.

_ yoCaR, biWo! _ mouwona aTosma, _ kacica xar da mosazrebac gqonia. _ kargi, magram, erTi miTxariT... _ aba, wavideT! _ uTxra aTosma, _ gzaSi gaigebT, erTi wamiT SeCerdiT,

batonebo, sufra aalagos grimom. _ oho, SexedeT, rogor izrdebian aqeT momavali jarebi! _ Tqva

aramisma.

Page 322: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

322

_ marTlac, mTeli laSqari modis da is emjobineba, rac SeiZleba male gavideT aqedan, _ miugo d'artanianma.

_ arc me var wasvlis winaaRmdegi, _ daeTanxma aTosi, _ Cven sanaZleo davdeT, rom erT saaTs gavatarebdiT simagreSi da namdvilad ki saaT-naxevaria aqa varT. sanaZleo Cvenia! wavideT, batonebo!

grimom aiRo kalaTa da banakisaken gaswia. oTxi megobaric gamovida simagridan da grimos ukan mihyva. _ vaime! ra RmerTi gagviwyra? _ daiZaxa aTosma. _ ra, dagaviwyda rame? _ hkiTxa aramisma. _ Cveni alami? rogor iqneba, mters xelSi CavugdoT igi, Tunda sul

ubralo xelsaxoci iyos almad afrialebuli? aTosi kedelze aZvra, isev simagreSi Sevarda da CamoiRo Tavisi droSa.

laroSelelebi imdenad axlos iyvnen simagresTan, rom tyvia advilad miaRwevda aTosamde. setyvasaviT wamovida tyviebi muSketerisken, aToss ki, TiTqos siamovnebasa grZnobso, guli mtrisaTvis mieSvira.

magram aqac gadarCa. ityodiT, mojadoebulia es kaci da tyvia ar ekarebao. mis garSemo yovelmxriv tyvia zuzunebda, swored sakvirveleba iyo, rom erTic ar moxvda.

aTosma aitaca alami, mters aufriala, Semdeg zurgi Seaqcia da axla Tavis banaks miesalma am droSis qneviT. aRtacebuli vaSa gaisma banakidan, xolo aRSfoTebuli yvirili _ laroSelis jaris mxridan.

pirvel gasrolas meore mohyva, sami tyvia SurduliviT eZgera aTosis droSas da samgan gaxvrita. yvirili moisma banakidan:

_ CamodiT! kmara, CamodiT! aTosi Camovida, amxanagebi idgnen da gulis fancqaliT elodnen.

cocxali rom dainaxes, sixaruliT cas ewien. _ aba, avCqardeT, aTos! _ mimarTa d'artanianma, _ rodesac fulis

garda yovelgvari saSualeba gamonaxeT, sisulele iqneba, Tavi SevaklaT mogebul sanaZleos.

magram aTosi, viTom verc ki gaigonao, mediduri, neli nabijiT midioda da yuradRebas ar aqcevda Tavisi amxanagebis SeniSvnebs. raki naxes, rom amaod rCeboda maTi sityva, isinic gaCumdnen da aTosis nel siaruls Seuwyves nabiji.

grimo Tavisi kalaTiT Zalian win wasuliyo, laroSelelebis tyviis dawevis SiSi ar awuxebda.

cota xnis Semdeg gaisma gacxarebuli srola. _ xom ar gagiJebulan is ubedurebi? _ wamoiZaxa porTosma, _ vis

esvrian, iq xom aRaravinaa? cxadia, Cven ar gvesvrian, erT tyvias ar gauzuzunia Cvens axlos.

_ mkvdrebs esvrian, _ uTxra aTosma. _ mkvdrebi xom srolas ar dauwyeben? _ Cvenc eg gvindoda _ ifiqreben, rom mteri Casafrebulia, da bWobas

daiwyeben, mosalaparakeblad kacs gamogzavnian. rodesac naxaven, rogor gavabriyveT Cveni oiniT, srolas dagviwyeben, magram Cven ukve Sors viqnebiT da maTi Tofis SiSi aRar gveqneba. ai, ratom ar iyo saWiro aCqareba.

_ hoo! axla ki mivxvdi! _ Tqva aRtacebulma porTosma. _ madloba RmerTs! _ uTxra aTosma mxrebis aCeCviT. frangTa banaki maTken wynarad mimaval Cvens oTx megobars vaSas

SeZaxilebiT esalmeboda.

Page 323: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

323

bolos erTxel kidev gaisma xSiri srolis xma. maT axlos qvebsa scemda laroSelelebis tyvia, an yurTan axlos gauvlida zuzuniT. mkvdrebisaTvis ejobnaT laroSelis gmirebs da sen-Jerves simagre aeRoT.

_ ra uxeiroebi iyvnen is ubedurebi! _ Tqva aTosma, _ ramdeni kaci movkaliT? Tormeti?

_ mgoni, TxuTmeti. _ kedelma ramdeni daitana? _ rva an aTi. _ amodena zaralis samagierod gafxaWnilic ki araferi gvaqvs, magram

ara, d'artanian, Tu ara vcdebi, Tqven xelidan sisxli gdiT? _ araferia, _ upasuxa d'artanianma. _ royio tyvia xom ar mogxvdaT? _ ara, ara. _ maS, saidan aris eg sisxli? Cven ukve vTqviT, rom aToss SviliviT uyvarda d'artaniani da

mamobrivi siyvaruliT eqceoda ymawvil kacs. _ TiTi gavikawre, _ upasuxa d'artanianma, _ or qvas Sua momyva TiTebi,

erTi mxriv, _ kedeli, meore mxriv _ beWedi, da tyavi gadamZvra. _ ai, ra Sedegi mosdevs, Cemo batono, TiTze almasis Trevas, _ uTxra

aTosma. _ ra vqna? _ Sehyvira porTosma, _ marTla, eg almasi xom Tqvenia... maS,

raRasa vCiodiT weRan, fuli ara gvaqvso? almasi gana fuli ar aris? _ fuli da ra fuli! _ Tqva aramisma. _ Zlivs ar geRirsaT, porTos, kargi azris gamoTqma. _ kargi da mere rogori! _ daiZaxa aramisis sityviT waqezebulma

porTosma, _ almasi gavyidoT da fuli gveqneba. _ nu daiviwyebT, rom dedoflis naCuqaria, _ uTxra d'artanianma. _ miT ufro! _ Caeria aTosi, _ dedofali rom gansacdelidan ixsnis

Tavis sayvarel bukingams, sruliad bunebrivia misi wadili, da dedofalma rom gansacdelidan gvixsnas Cven, misi erTguli megobrebi, sruliad bunebrivi da zneobrivi iqneba misi saqcieli. ras brZanebs amis Sesaxeb batoni moZRvari? porToss ki ara vkiTxav, radgan ukve gamoTqva Tavisi azri.

_ me mgoni, _ daiwyo aramisma da gawiTlda, _ raki es beWedi sayvarlisagan ara aqvs miRebuli, maSasadame, arc siyvarulis tkbil ganZad CaiTvleba.

_ swored ise brZanebT, Cemo aramis, rogoradac xorcSesxmuli RvTismetyveleba. garkveviT TqviT Tqveni azri.

_ gavyidoT eg almasi, _ upasuxa aramisma. _ hoo? _ wamoiZaxa sixaruliT d'artanianma, _ gavyidoT Cemi beWedi da

amiT gavaTavoT amaze baasi. simagridan kvlav gaismoda Tofis srolis xma, magram ukve

samSvidoboze gasuliyvnen Cveni megobrebi da ukan, Sors cvioda tyvia. damarcxebuli laroSelelebi guldasamSvidebladRa isrodnen.

_ swored droze mouvida porToss es azri. ager, banaks mivuaxlovdiT. maS, batonebo, amiT gavaTavoT, sityva aRara TqvaT am saqmis Sesaxeb. xedavT, sul Cven Semogvcqerian da mosagebebladac modian. didi zeimiT gvipireben daxvedras.

marTlac, rogorc weRanac vTqviT, aRtacebuli iyo mTeli banaki. rogorc TeatrSi saintereso warmodgenaze, ise aqac, ori aTasze meti

Page 324: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

324

kaci mogroviliyo, rom Tavisi TvaliT enaxaT keTilad damTavrebuli gmiroba oTxi megobrisa, romlis namdvili mizezi fiqradac aravis mouvidoda. yvelgan SeZaxilebi ismoda: _ gaumarjos gvardielebs! gaumarjos muSketerebs! _ megobrebs win batoni biuzini gamoegeba. man pirvelma CamoarTva xeli aToss da aRiara, rom sanaZleoSi aTosi da misi amxanagebi iyvnen gamarjvebulni. biuzins Tan mosdevdnen draguni, Sveicarieli da maTi amxanagebi. bolo aRar uCanda qebas, milocvas, xelis CamorTmevas, kocnas, laroSelelebis dacinvasa da lanZRvas. erTi sityviT, iseTi saSineli xmauri moedo mTel banaks, rom ajanyebad moeCvena baton kardinals da Tavisi gvardiis kapitani laudinieri gagzavna mizezis gasagebad.

aRtacebuli sityvebiT gaagebines kardinalis despans banakis xmauris mizezi.

_ ra gaigeT? _ hkiTxa kardinalma, rogorc ki kari SeaRo laudinierma. _ saSiSi araferi, Tqveno yovladuwmindesobav, sam muSketersa da erT

gvardiels sanaZleo daudviaT baton biLuzinisTan, rom sauzmis saWmelad sen-Jerves simagreSi mividodnen da iq darCebodnen erT saaTs. sauzmes rom Seeqceodnen, daxvevian laroSelelebi, amtydara srola da aRarc ki vici, ramdeni kaci mouklavT Cvenebs. erTi saaTis magivrad, ori saaTis ganmavlobaSi gamagrebian mters da sruliad uvneblad dabrunebulan.

_ mag sami muSketeris vinaoba xom gaigeT? _ diax, Tqveno yovladuwmindesobav. _ vin arian? _ aTosi, porTosi da aramisi. _ isev is sami guladi! _ CurCulebda kardinali, _ meoTxe viRa

yofila? _ batoni d'artaniani. _ kidev is ymawvili biWi! ara, gadawyvetilia, _ ambobda TavisTvis

kardinali, _ oTxive Cemken unda gadmovibiro. im saRamosve Cveni gmirebis gamarjvebis ambavze dauwyo baasi

kardinalma baton de trevils. dRisiT ki es ambavi trevilma piradad muSketerebisa da maTi megobrebisagan moismina, amitom man dawvrilebiT uambo yvelaferi mis yovladuwmindesobas, xelsaxocis alamic ar daiviwya.

_ Zalian kargi, batono trevil, _ uTxra kardinalma, _ Zalian damavalebT, Tu im xelsaxocs maCvenebT; zed sam SroSanis yvavils amovaqargvineb oqromkediT da Tqvens razms mivarTmev droSad.

_ usamarTloba iqneba, Tqveno yovladuwmindesobav, gvardiis mimarT, radgan batoni d'artaniani de zesaris razmSi gaxlavT.

_ Tqvenc adeqiT da Tqvens razmSi gadaiyvaneT, raki ase Zalian uyvars erTmaneTi mag oTx mxedars, usamarTloba iqneba, rom sxvadasxva razmSi viyolioT guliTadi megobrebi.

im Ramesve acnoba de trevilma sam muSketers da maT megobars es sasiamovno gankarguleba da meore dRisaTvis oTxiveni sauzmeze miiwvia.

sazRvari ara hqonda d'artanianis sixaruls. mkiTxvelma icis, misi sicocxlis ocneba iyo muSketerebis razmSi gadasvla.

misi sami megobaric Zalian gaxarebuli gaxldaT. _ Cems dRes vficav, marTla didebuli azri iyo da didebuladac

agvasrulebine. Seni sityviT rom vTqva, saxelic movixveWeT da

Page 325: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

325

Tavisufladac movilaparakeT, Tu rogor agvecilebina gansacdeli, _ uTxra d'artanianma aToss.

_ axla ukve Tavisuflad vilaparakebT yvelgan, sadac ki movisurvebT, _ upasuxa aTosma, _ aRaravis daebadeba eWvi, radgan dReidan, RvTis madliT, kardinalistebad gviguleben yvelani.

im saRamosve mivida d'artaniani pativsacemad baton de zesarTan da Tavisi warmateba _ muSketerebSi Caricxva _ moaxsena.

baton de zesars Zalian uyvarda d'artaniani da daxmareba SesTavaza: muSketerebis razmSi gadasvla mraval xarjs gamoiwvevda da Tu uWirda...

d'artanianma uari uTxra, magram xelsayreli SemTxveviT isargebla da sTxova: daefasebina misi beWedi, radgan gayidvas apirebda.

batonma de zesarma beWedi daitova. meore dRes dilis rva saaTze gaskonels de ze-saris msaxurma miarTva oqroTi savse parki, romelSiac Svidi aTasi livri ido.

es iyo fasi dedoflis beWdisa.

XVIII

ojaxuri saqme aTosma gamonaxa Sesaferi saxelwodeba: ,,ojaxuri saqme~. ojaxur saqmes

sruliadac ver Seexeboda baton kardinalis gamoZieba. ojaxur saqmeSi sxva veravin Caereoda, daufaravad SeiZleboda ojaxuri saqmis mowyoba da garigeba.

amgvarad, aTosma ipova saxelwodeba: ,,ojaxuri saqme~. aramisma ipova saSualeba: ,,msaxurebi~. porTosma ipova fuli: ,beWdis gayidviT. marto d'artaniani iyo, rom veraferi aRmoaCina, es maSin, rodesac am

oTx megobarTagan aseT saqmeSi yovelTvis yvelaze mkvircxli TviTon iyo xolme, magram isic unda aRvniSnoT, rom sawyal biWs sul Tvalwin edga miledi da es uClungebda gonebas.

ah, ara! kinaRam SevcdiT: d'artanianma xom myidveli ipova Tavisi beWdisa!

Zaldautanebeli mxiaruleba sufevda baton de trevilTan sauzmis dros.

d'artaniani ukve muSketerebis formaSi iyo gamoWimuli. igi aramisis agebulebisa iyo da, radgan aramisma, rogorc ukve mogaxseneT, didi fuli miiRo gamomcemlisagan Tavisi poemis honorarad, Turme erTis magivrad, or-ori xeli iyida yvelaferi da axla erTi xeli d'artanians dauTmo.

asrulda d'artanianis ocneba. igi ubednieresi kaci iqneboda, magram Savi Rrubeli elandeboda yvelgan, Sig miledi, _ da es moCveneba uwamlavda guls.

sauzmis damTavrebis Semdeg SeTanxmdnen, rom saRamoze aTosTan Sekrebiliyvnen da aq gaeTavebinaT TavianTi ojaxuri saqme.

d'artanianma im dRes banakis yvela quCa Camoiara, raTa yvelasaTvis enaxvebina Tavisi axali aRWurviloba.

saRamos, daniSnul dros, aTosTan Seikribnen megobrebi. sul sami sakiTxi hqondaT gadasaWreli:

Page 326: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

326

ras miswerdnen miledis mazls; ras miswerdnen im moxerxebul pirovnebas turSi; da msaxurTagan vis gaatandnen am werilebs. yvela Tavis msaxurs aqebda: aTosi amtkicebda, grimo gavgzavnoT,

radgan metad TavdaWerili kacia, Tu neba ar mieci, saTqmelis Tqmasac ki vera bedavso; porTosi aqebda Tavis muSketons: Zalian Ronieri biWia, Tu gaWirda, saSualo agebulebis oTx kacsac ar SeuSindebao; aramiss Rrmad swamda bazenis simarjve, mWevrmetyveli sityviT Seaqo Tavisi msaxuri, d'artaniansac sruli ndoba hqonda planSes guladobisa da moagona amxanagebs, ra yoCaRad moiqca misi msaxuri bulonSi.

didxans gagrZelda am Temaze saubari. sagangebo sityviT xatavdnen batonebi TavianT msaxurebs, magram Cven ar moviyvanT im sityvebs, rom mosawyeni ar Seiqnes.

_ Cveni ubedurebac isaa, rom Cvengan gagzavnili kaci aRWurvili unda iyos oTxives TvisebiT, _ Tqva d'artanianma.

_ mere, sad unda ipovoT magisTana oboli margaliti? _ versad ipoviT, merwmuneT, _ Tqva aTosma, _ amitom Cemi grimo

gavgzavnoT. _ muSketoni ajobebs. _ ara, bazeni. _ modiT, planSe gavgzavnoT: guladicaa da moxerxebulic: ori niSani

mainc aqvs mag oTxidan. _ ukacravad, batonebo, _ mimarTa aramisma, _ mTavari is ki ar aris,

vicodeT, vin aris Cvens msaxurTagan ufro TavdaWerili, ufro Ronieri, ufro moxerxebuli da ufro guladi, aramed is, Tu vis ufro metad uyvars fuli.

_ srul WeSmaritebas brZanebs aramisi, _ Tqva aTosma, _ Tu saqmis garigeba gvinda, adamianis naklovanebiT unda vixelmZRvaneloT da ara misi saTnoebiT. didebuli moralisti brZandebiT, batono moZRvaro.

_ diax, batono, _ miugo aramisma, _ Cveni ganzraxvis asasruleblad ise unda movawyoT saqme, rom marcxi ar mogvivides. radgan Tu RmerTi gagviwyra da davmarcxdiT, msaxurebTan erTad...

_ xmadabla, aramis! _ sTxova aTosma. _ rac marTalia, marTalia! _ ganagrZo aramisma. _ msaxurebTan erTad

batonebic daiRupebian. nuTu imdenad erTgulad migaCniaT Cveni msaxurebi, rom fiqrobT, Tavsac gawiraven CvenTvis?

_ ra giTxraT, iciT? lamis Tavdebad davudge Cems planSes, _ Tqva d'artanianma.

_ Zalian kargi, Cemo sayvarelo megobaro, daumateT imis bunebriv erTgulebas cotaodeni fuli, rom suli moiTqvas, da maSin Tavdeboba ki ara, suliT xorcamde ikisreT pasuxismgebloba.

_ eh, RmerTo keTilo, da mainc motyuebulni darCebiT, _ Tqva aTosma, radgan igi didi optimisti iyo, rodesac saubari sagans Seexeboda, xolo didi pesimisti, rodesac saubari adamians Seexeboda. _ ras ar dagpirdebaT kaci fulisaTvis da mere ki iseTi SiSi moereva gzaSi, rom xels veRar gaanZrevs... daiWeren, wamebas dauwyeben da yvelafers aTqmevineben.

_ eSmakma daswyevlos, Cven xom bavSvebi ara varT? _ aTosma xma daidabla, _ inglisSi misasvlelad kacma unda gadaiaros mTeli safrangeTi, romelic savsea kardinalis jaSuSebiT da erTguli

Page 327: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

327

msaxurebiT; unda hqondes gemSi Cajdomis mowmoba; unda icodes inglisuri, rom gza gaikvlios londonSi, ara, me rom mkiTxoT, Zalian Zneli saqmea.

_ srulebiTac ara, _ upasuxa d'artanianma, radgan Zalian undoda Tavisi wadilis asruleba, _ me ki, piriqiT, advilad meCveneba. rasakvirvelia, ise unda iyos Sedgenili werili, rom saeWvo ara iyos ra, Torem Cven rom lord uinters kardinalis saSineli saqmeebi mivweroT...

_ Cumad TqviT, Cumad! _ afrTxilebda aTosi. _ intrigebi da saxelmwifos saidumloebani, _ ganagrZo d'artanianma

xmadabla, _ cxadia, yvelas cocxlebs agvageben Carxze; magram RvTis gulisTvis, nu daiviwyebT, me Tqvens naTqvams vimeoreb, aTos, rom Cven mas wignsa vwerT ojaxuri saqmis gamo, rom wignsa vwerT erTaderTi ganzraxviT: ise daabinaos londonSi Casuli miledi, rom Cveni vneba aRar SeeZlos. Tu dameTanxmebiT, daaxloebiT, am Sinaarsis werils mivwerT...

_ vnaxoT, _ Tqva aramisma da winaswar kritikulad ganewyo. _ ,,Zvirfaso batono da sayvarelo megobaro~... _ eg aris, diax! ,,sayvarelo megobaros~ swerT inglisels? _

Seawyvetina aramisma, _ Zalian kargad daiwyeT, yoCaR, d'artanian! eg erTi sityvaca kmara, rom Sayis kvra daimsaxuroT, sxva sasjeli ra mosatania!

_ kargi, kargi, ase iyos! maS, mokled movWri: ,,batono~... _ Tu gnebavT, milordi miswereT, _ gauswora aTosma, romelic

yovelTvis saWirod Tvlida zrdilobis normebis dacvas. _ ,,milord! vfiqrob, ar dagaviwydebodaT patara ezo luqsemburgSi,

TxebisTvis SemoRobili~... _ if, luqsemburgi! ra kargi rama Tqva! ifiqreben, sityva gadahkres

dedoflis dedasao, _ uTxra aTosma. _ maS, ase! mivmarTavT mokled: ,,milord! iqneba gaxsovdeT patara ezo,

sadac sikvdils gadagarCines~... _ Cemo d'artanian, Tqven metad cudi mTxzveli iqnebiT, ,,sadac

sikvdils gadagarCineT~... fu! magas rogor vakadreb kacs? patiosan kacs davexmaroT da mere movagonoT? amboben, sikeTes rom moagoneb, Seuracxyofaa moyvrisao? .. _ uTxra aTosma.

_ eh, aTos! _ upasuxa d'artanianma, _ Tqven autaneli xarT da Tu aucilebelia am werilis Sedgena Tqveni cenzuriT, me uars vacxadeb.

_ Zalian kargia, rom uars acxadebT. moixmareT xmali da Tofi, megobaro, magaSi Tqven saxelovani xarT, sawer-kalami ki baton moZRvars dauTmeT, is ukeT gamoiyenebs.

_ ah, an aqamde sad viyaviT? _ daiZaxa porTosma, _ mieciT kalami aramiss, romelic laTinurad wers Tavis Txzulebebs.

_ ase iyos, _ Tqva d'artanianma, _ aramis, Tqven SegvidgineT es werili, magram gaficebT Cvens wminda mamas, paps, mokled TqviT, Torem icodeT, axla me dagiwyebT yoveli sityvis kritikas.

_ mec eg minda, _ upasuxa aramisma im gulubryvilo TviTdajerebiT, romliTac gaJRenTilia yvela poeti, _ Tqven mxolod gamagebineT raime im qalisa da saqmis viTarebis Sesaxeb. yuri movkari Tqvens baass, rogorc Cans, gaiZvera unda brZandebodes uinteris rZali. amaSi me TviTonac davrwmundi, rodesac misi da kardinalis saubari gavigone.

_ Cumad, Cumad! _ Seutia aTosma. _ diax, magram danamdvilebiT ki ara vici ra, _ Tqva aramisma. _ arc me, _ daumata porTosma.

Page 328: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

328

d'artaniani da aTosi cota xans erTmaneTs gaCumebulebi Sescqerodnen, bolos aTosma Zal-Rone moikriba da Tanxmobis niSnad Tavi dauqnia, mixvda d'artaniani, rom SeeZlo laparaki.

_ ai, ra unda vacnoboT lords, _ daiwyo d'artanianma. _ ,,milord, borotmoqmedia Tqveni rZali, sul imis cdaSia, rom vinmes moakvlevinos Tqveni Tavi da qoneba mas darCes. mas ar hqonda ufleba, gahyoloda Tqvens Zmas, is ukve gaTxovili iyo safrangeTSi da~...

d'artaniani SeCerda, TiTqos Sesafer sityvas veRar poulobso, da aToss Seacqerda.

_ gandevnili iyo qmrisagan, _ Tqva aTosma. _ radgan sazareli daRi edo, _ ganagrZo d'artanianma. _ eh, kargiT erTi! _ Sehyvira porTosma, _ SeuZlebelia! Tavisi mazlis

mokvlas cdilobda? _ diax. _ gaTxovili iyo? _ hkiTxa aramisma. _ diax. _ qmarma SeamCnia, rom daRi hqonda mxarze? _ Sehyvira porTosma. _ diax. samjerve aTosma warmoTqva sityva ,,diax~ da samjerve sxvadasxva

gamometyvelebiT. _ mere, vin naxa, rom mxarze daRi azis? _ ikiTxa aramisma. _ d'artanianma da me, an Tu gnebavT, rom darRveuli ar iqnes

qronologiuri rigi, me da d'artanianma, _ upasuxa aTosma. _ am saSineli qmnilebis qmari jerac cocxalia!? _ ikiTxa aramisma. _ jerac cocxalia. _ darwmunebuli xarT? _ is me var. erTi wamiT dumilma moicva iqauroba. yvelaze Taviseburi

STabeWdileba moaxdina am sityvebma. _ amjerad, _ daiwyo aTosma da pirvelma man daarRvia dumili, _

swored Sesaferi programa dagvisaxa d'artanianma da Cvenc swored im programis mixedviT mivweroT milords.

_ diax, marTali xarT, aTos, _ uTxra aramisma, _ TviT marTlmsajulebis ministrsac gauWirdeboda amgvari werilis Sedgena, miuxedavad imisa, rom didi siamovnebiT adgens dasasjel oqms. eh, ras gaawyob, mainc vcadoT, Tqven gaCumdiT, me viwyeb weras.

aramisma kalami aiRo, ramdenime wamiT Cafiqrda da rva Tu aTi striqoni sagangebo, qaluri wvrili asoebiT dawera, Semdeg ki es baraTi iseTi tkbili, neli xmiT waikiTxa, TiTqos zedmiwevniT hqonda awonili yoveli sityvis mniSvneloba:

,,milord! am ramdenime striqonsa gwerT is pirovneba, romelsac amas winaT

wilada xvda TqvenTan farikaoba jojoxeTis quCis erT patara moRobilSi. mas Semdeg Tqven ramdenjerme giTqvamT, rom im kacis erTguli megobari xarT da isic Tavis mxriv cdilobs, saqmiT dagimtkicoT Tavisi guliTadi megobroba. orjer kinaRam msxverplad gauxdiT Tqveni ojaxis erT wevrs, romelic Tqven memkvidred gegulebaT. Tqven ar iciT, rom igi inglisSi daqorwinebamde, safrangeTSi iyo gaTxovili. gafrTxildiT, mesamed veRar gadaurCebiT. Tqveni memkvidre guSin saRamoTi laroSelidan inglisisaken wamovida, udarajeT mis

Page 329: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

329

Camosvlas. amjerad is didmniSvnelovani, saSineli ganzraxviT modis. Tu gnebavT, danamdvilebiT darwmundeT, ra SeuZlia da ras warmoadgens Tqveni mteri, mis marcxena mxarze waikiTxeT misi warsuli~.

_ saucxooa, _ Tqva aTosma, _ swored saxelmwifo mdivnis kalami gaqvT, Cemo aramis. lordi uinteri axla ki marTlac kargad udarajebs, Tu am gafrTxilebam droze Causwro. es werili mis yovladuwmindesobasac rom Cauvardes xelSi, fiqri nu gaqvT, Cven verafers dagvwamebs, magram SesaZlebelia Cven mier gagzavnili kaci SatelroSi gaCerdes da Cven ki gveficebodes, londonSi viyavio. werilis Cabarebisas fulis mxolod naxevari mivceT da davpirdeT, rom danarCen naxevars maSin mivcemT, rodesac werilis pasuxs mogvitans. beWedi xom gaqvT? _ hkiTxa d'artanians.

_ beWedze ukeTesi, naRdi fuli, _ d'artanianma magidaze Tavisi qisa daagdo, oqros wkrialze aramisma zeviT aixeda, porToss TrTola moeria, mxolod aTosi ijda gulgrilad.

_ ramdenia am patara parkSi? _ hkiTxa aTosma. _ Svidi aTasi livri, sul Tormetfrankiani oqroebi. _ Svidi aTasi livri? _ Sehyvira porTosma, _ Svidi aTas livrad

Rirda is uSno beWedi? _ albaT, _ upasuxa aTosma, _ amas Tqven TviTonac kargad xedavT da

ara mgonia, Cvens megobar d'artanians Tavisi fulic daematebinos. _ kargiT, batonebo, _ mimarTa d'artanianma, _ magram dedoflisaTvis

ki aRaras vzrunavT. odnav mainc gavufrTxildeT misi sayvareli bukingamis janmrTelobas, amiT mainc gadavuxadoT Cveni vali.

_ marTalia, _ daeTanxma aTosi, _ magram eg aramisis saqmea. _ maS, miTxariT, ras mavalebT? _ wamoiZaxa aramisma da Taviseburad

gawiTlda. _ sxvas ras unda gavalebdeT, axla meore werili dawereT im

moxerxebul pirovnebasTan, romelic turSi cxovrobs, _ miugo aTosma. aramisma aiRo kalami, xelaxla Cafiqrda da dawera Semdegi, rac

maSinve Tavis megobrebs warudgina SesaTanxmeblad: ,,sayvarelo Cemo dao!~ _ oho, oho, _ wamoiZaxa aTosma, _ maS, Tqveni naTesavia is moxerxebuli

pirovneba? _ Cemi deidaSvilia, _ upasuxa aramisma. _ kargi, deidaSvili iyos! aramisma ganagrZo werilis kiTxva. ,,sayvarelo Cemo dao! misi yovladuwmindesoba, _ RmerTma acocxlos da ganaZlieros Cveni

kardinali safrangeTis sakeTildReod da mterTa CvenTa dasaTrgunavad! _ sadacaa bolos mouRebs laroSelel ajanyebulebs, romlebic wminda sarwmunoebis mtrebi arian. advili SesaZlebelia, maT dasamarcxeblad wamosuli inglisis floti axloc ver miudges qalaqs. metsac gavbedav da darwmunebiT vityvi, rom raime didi movlenis gamo SeiZleba Seferxebul iqnes bukingamis inglisidan gamosvla. misi yovladuwmindesoba warsulis, awmyos da momavali droisaTvis yvelaze cnobili politikosia, mze rom awuxebdes, masac ki daabnelebda. SeatyobineT es sasiamovno ambavi Tqvens das, Cemo sayvarelo. me sizmarSi is SeCvenebuli ingliseli mkvdari vnaxe, mxolod aRar maxsovs, iaraRiT iyo mokluli Tu sawamlaviT, magram is ki kargad maxsovs, mkvdari iyo

Page 330: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

330

da, Tqvenc kargad iciT, rom Cems sizmars arasodes movutyuebivar. maS, darwmunebuli iyaviT, rom cota xanSi mec gnaxavT~.

_ Zalian kargi, _ mouwona aTosma, _ Zvirfaso aramis, Tqven mefe xarT poetebisa. misamarTi davaweroT da gaTavebulia saqme.

_ magaze advili ra iqneba? _ Tqva aramisma. werili koxtad dakeca da daawera: ,,madmuazel miSons, mosarecxes turSi~. aramisis megobrebi erTmaneTs Sescqerodnen da gulianad icinodnen:

maxeSi gaabes kaci! _ axla xom xedavT, _ daiwyo aramisma, _ rom am werilis mitana turSi

marto bazens SeuZlia. bazenis mets aravis icnobs Cemi deidaSvili da mxolod mas endoba. sxva vinc unda iyos, saqmes wagvixdens. amasTan erTad, isic unda icodeT, rom Cemi bazeni metad amayi da ganviTarebuli kacia. Tavidan bolomde waikiTxa istoria da kargad icis, rom siqsti mexuTe, sanam papad akurTxebdnen, Rorebs mwyemsavda. amitom mas gadawyvetili aqvs, CemTan erTad Sevides eklesiis samsaxurSi da radgan im imediT suldgmulobs, rom SeiZleba masac eRirsos papoba, an kardinaloba mainc, Tqvenc dameTanxmebiT, aseT didebul momavalze meocnebe arc ise advilad Cauvardeba xelSi jaSuSebs, da Tu daiWires, martvilis wamebas irCevs da TqmiT ki arafers ityvis.

_ kargi, kargi, _ miugo d'artanianma, _ didi siamovnebiT vuTmob turs Tqvens bazens, magram londoni ki planSes dauTmeT. erTxel joxis cemiT gamoagdo miledim, amas Tavis sicocxleSi ar daiviwyebs planSe da merwmuneT, Tu javris amoyris saSualeba mieca, uxvad gadauxdis samagieros, Tunda isic icodes, rom amisaTvis sikvdiliT dasjian. Tu turSi Tqvena gaqvT saqme, Cemo aramis, londonSi me maqvs. amitom, gTxovT, ingliss gasagzavnad planSe amovirCioT, miT ufro, rom erTxel ukve iyo CemTan erTad londonSi da Tavisuflad gaagnebs gzas. dardi nu gaqvT, mSvidobiT miva da arc ukan dabruneba gauWirdeba. mas Tavisuflad SeuZlia sworad Tqvas: ,,London, sir, if you please~1 da ,,My master lord d'Artagnan~2.

_ aseT SemTxvevaSi, planSes gamgzavrebisas Svidasi livri mivceT da Svidasic dabrunebis Semdeg, aseve bazens _ samasi livri wasasvlelad mivceT da samasic, rodesac davalebas aasrulebs. es xarji xuTi aTas livramde daiyvans Cvens Tanxas. aTas-aTasi livri Cven aviRoT survilisamebr dasaxarjad da erTi aTasic Sesanaxavad mivabaroT Cvens mRvdels Savi dRisTvis. aba, ras ityviT? Tanaxma xarT? _ ikiTxa aTosma.

_ Zvirfaso aTos, Tqven laparakobT rogorc nestori,3 romelic, rogorc yvelasaTvis cnobilia, saberZneTSi ganTqmuli iyo Tavisi WkuiT, _ upasuxa aramisma.

_ maS, gadawyda, _ ganagrZo aTosma, midian planSe da bazeni. Tu marTali gnebavT, gamiWirdeboda grimos moSoreba. kargad icis Cemi munjuri ena da arafriT mawuxebs. guSindeli dRec eyofa, axla es mgzavrobac rom dagvematebina, iqneba cocxali veRarc gvenaxa.

moixmes planSe, auxsnes davaleba da misces saWiro darigeba. d'artanians adreve gaefrTxilebina Tavisi msaxuri, rom londonSi wasvla mouwevda, da Tan eTqva, rom es mgzavroba did saxels mouxveWda. megobrebma planSes fuli gadasces da Tan gaaxsenes mosalodneli saSiSroeba.

Page 331: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

331

_ werils gulTan Cavimalav da Tu damiWires, gadavylapav, _ Sehpirda planSe.

_ gadaylapav da Cvens davalebas veRar Seasruleb, _ uTxra d'artanianma.

_ maS, werili miboZeT da saxvaliod zepirad daviswavli. d'artanianma Tavis megobrebs gadaxeda, TiTqos usityvod eubneboda: ,,axla xom xedavT, ra yoCaRi biWiao~. _ mere isev planSes mimarTa: _ icode, planSe, rva dRis vada geZleva lord uinterTan misasvlelad

da rva dRe kidev _ ukan dabrunebisaTvis, Tu aq ar iqnebi Seni wasvlis meTeqvsmete dRes, saRamos rva saaTze, fuls ar miiReb, Tunda xuTi wuTiT daigviano.

_ maS, saaTi miyideT, batono. _ ai, es waiRe, _ uTxra aTosma da Tavisi saaTi misca misTvis

Cveulebrivi guluxvi daudevrobiT, _ vinZlo yoCaRad iyo. gaxsovdes, Tu Tqvi an Tu wamogcda raime, an xetiali Tu daiwye, Tavs mosWrian Sens batons. batoni d'artaniani imdenad endoba Sens erTgulebas, rom Sen magivrad TviTon ikisra Cven winaSe pasuxismgebloba. kargad daixsome, ras geubnebi: Tu Seni Secdomis gamo ubedureba ewia Sens batons, veRarsad damemalebi, icode, gipovi da mTlad gamogRadrav gul-mucels.

_ oh, batono! _ wamoiZaxa planSem. es eWvi mas amdablebda, muqara aSinebda, miT ufro, rom sruliad damSvidebuli uqadda aTosi gul-muclis gamoRadvras.

_ mec magasve geubnebi, _ dauZaxa porTosma Tavisi didroni Tvalebis brialiT, _ icode, cocxals gamogwelav.

_ ah, batono!.. _ me kidev, _ dauZaxa tkbili, melodiuri xmiT aramisma, _ icode, nel

cecxlze dagwvav, rogorc velurs. _ ah, batono!.. tirili daiwyo planSem. ver gagvibedavs vTqvaT, ra iyo amisi mizezi. am

muqariT aRZruli SiSi Tu megobrebis erToba da erTmaneTisadmi Tavganwiruli siyvarulis grZnobebiT gulaCvileba.

d'artanianma planSes xeli CamoarTva da akoca. _ nu, nu, Cemo planSe! _ amSvidebda d'artaniani, _ magas Cemi

siyvaruliT geubnebian es batonebi, magram Sen TviTonac Zalian uyvarxar. _ ah, batonebo! _ Sestira planSem, _ an gavimarjveb Tqveni brZanebis

SesrulebaSi, an nakuw-nakuwadac rom damWran, darwmunebuli brZandebodeT, mainc verafers maTqmevineben.

SeTanxmdnen, rom planSe meore dRes, dilis rva saaTze gaudgeboda gzas, im Rames ki, rogorc TviTona Tqva, gaizepirebda werils. am garemoebam sruli Tormeti saaTi moagebina. ase rom, meTeqvsmete dRes, saRamos rva saaTze unda yofiliyo Sin.

meore dilas, is iyo cxenze unda Semjdariyo planSe, rom d'artanianma calke gaiyvana. gaskonels bukingamisadmi TanagrZnoba uRvioda gulSi.

_ yuri damigde, Cemo planSe! rodesac lord uinters werils miarTmev da igi mas waikiTxavs, esec uTxari: ,,Tvalyuri geWiroT lord bukingamze, radgan mokvlas upireben~, magram es iseTi Zneli saTqmelia, imdenad saSiSi, rom Cems megobrebsac ki ver gavubede meTqva is saidumloeba, rasac Sen gandob. icode, planSe, sityvierad giTxari, Torem amas araviTar SemTxvevaSi ar davwerdi, Tundac kapitnoba moecaT.

Page 332: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

332

_ damSvidebuli brZandebodeT, batono, ai naxavT, rogor pirnaTlad avasruleb Tqvens brZanebas.

planSe moaxta mSvenier cxens, romliTac marto oci lie unda gaevlo da Semdeg safosto etliT emgzavra. gulSi CarCenoda sami muSketeris mkacri muqara, magram mainc Zalian karg gunebaze iyo.

meore dRes, diliT, bazeni turSi wavida. mas rva dRe hqonda micemuli davalebis asasruleblad.

gaistumres biWebi da maTi dabrunebis molodinSi mosveneba daekarga Cvens oTx megobars. isini gansakuTrebul sifrTxiles iCendnen. mTel dReebs sul imis cdaSi aRamebdnen, rom yuri moekraT, sad ras ambobdnen, Tvali ar moeSorebinaT kardinalisaTvis da gaegoT, ra ambebi mohqondaT Sikrikebs. isini xSirad autania SiSis TrTolas, rodesac raime mo-ulodneli davalebis misacemad daibarebdnen xolme, magram uamisodac yovelTvis Zalian frTxilad iyvnen, radgan miledi avsuli aCrdiliviT edgaT Tvalwin da misgan Ramec ver poulobdnen mosvenebas.

merve dRes, diliT, Cveulebisamebr mxiarulma, damSvidebulma da mudam momRimarma bazenma parpaios traqtiris kari SeaRo, radgan iq sauzmobdnen Cveni megobrebi da adreve dadebuli SeTanxmebisamebr, mokled moaxsena:

_ batono aramis, ai, Tqveni dis pasuxi. sixaruliT gadaxedes erTmaneTs muSketerebma. saqmis naxevari

damTavrda, marTalia, advili da xanmokle davaleba iyo, magram cota mainc Tavisuflad amoisunTqes.

aramisi Tavisda uneburad gawiTlda, rodesac bazens msxvili asoebiT da yovelgvari orTografiuli wesebis dacvis gareSe dawerili werili CamoarTva.

_ RmerTo keTilo, _ wamoiZaxa siciliT, _ me ukve imedi mekargeba, sawyali miSoni verasodes ver iswavlis xeirian weras.

_ vin aris eg Tqveni sawyali miSoni? _ hkiTxa Sveicarielma, romelic werilis miRebis dros Cvens oTx megobarTan idga da elaparakeboda.

_ iseTi aravin, rom yuradRebis Rirsi iyos, _ miugo aramisma, _ erTi kopwia mosarecxe gogoa, romelic Zalian miyvarda da amitom vTxove, samaxsovrod ramdenime sityva mainc moewera.

_ kidev kargi, _ uTxra Sveicarielma, _ Torem Tu didebuli qalbatoni gwerT magnairi xeliT, netarebas ver mogilocavT.

aramisma werili waikiTxa da aToss gadasca. _ erTi naxeT, rasa mwers, aTos! aTosma Tvali gadaavlo werils da Semdeg yovelgvari eWvis

gasafantavad xmamaRla waikiTxa: ,,sayvarelo Cemo Zmao! me da Cemma dam kargad viciT sizmrebis axsna da

Zalianac gveSinia maTi, magram Tqveni sizmris Sesaxeb, vimedovneb, SeiZleba vTqva: yoveli sizmari sicruea. naxvamdis! kargad iyaviT, xandaxan mainc moaxerxeT da Tqveni ambavi gagvagebineT.

maria miSoni~. _ ra sizmarze iwereba Tqveni miSoni? _ hkiTxa dragunma, romelic

muSketerebs miuaxlovda werilis kiTxvis dros. _ diax, ra sizmari ainteresebs? _ Caeria Sveicarieli. _ eh, dalaxvros eSmakma, sul ubralo sizmaria, romelic me vnaxe da

mivwere, _ miugo aramisma.

Page 333: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

333

_ ymawvili gogo naxeT ZilSi da masve miswereT Tqveni sizmari? me ki sizmrisa ara vici ra, _ Tqva Sveicarielma.

_ bednieri kaci yofilxarT, _ uTxra aTosma da adga, _ netavi mec SemeZlos magis Tqma.

_ Cems sicocxleSi ar minaxavs sizmari, _ gaimeora ramdenjerme Sveicarielma, aRfrTovanebulma im garemoebiT, rom iseTi pativcemuli kaci, rogoric aTosi iyo, SuriT uyurebda mis am Tvisebas.

d'artanianma dainaxa, rom aTosi wasvlas apirebda, TviTonac adga, xeli mklavSi gauyara da Tan gahyva.

porTosi da aramisi darCnen, rom pasuxi gaecaT dragunisa da Sveicarielis umarilo xumrobisTvis.

bazenma ki erTi kona Cala ipova da zed dawva, xolo radgan igi ufro meocnebe iyo, vidre Sveicarieli, daesizmra, rom papad nakurTxi aramisi mas kardinalis quds axuravda.

magram rogorc vTqviT, bazenis mier davalebis Sesrulebam marto nawilobriv Seamsubuqa wuxili da dardi, romelic guls uRrRnida Cvens megobrebs. metad grZlad Cans dRe lodinisa, swored ase sWirda d'artaniansac. razedac gnebavdaT dagenaZlevebodaT, rom dRem imata da ocdaoTxi saaTis magivrad ormocdarva saaTi gaxda. d'artanians aviwydeboda, Tu ra didi dro sWirdeboda zRviT mogzaurobas da metad azviadebda miledis yovlisSemZleobas. es qali, misi fiqriT, iyo demoni, romelsac zebunebrivi Zalebi exmarebodnen.

qajad gardaqmnili edga Tvalwin es qali. sul mcire xmaurze warmoidgenda, TiTqos mis Sesapyrobad modiodnen da Tan planSe mohyavdaT, rom pirispir daeyenebinaT misTvis da misi megobrebisaTvis. ufro metic: d'artanianis didi ndoba Rirseuli pikardielisadmi axla dRiTi dRe mcirdeboda. misi es sulieri mousvenroba imdenad gaizarda, rom porTossa da aramissac gadaedoT. marto aTosi rCeboda gulgrilad. mas Tavi ise eWira, TiTqos araviTari gansacdeli ar iyo mosalodneli da imave haeriT sunTqavda, romliTac mSvidobianobis dros.

metadre meTeqvsmete dRes ise Zlierad gamoaCndaT mRelvarebis es niSnebi d'artaniansac da mis or megobarsac, rom erT adgilas veRar Cerdebodnen da aCrdilebiviT dawrialebdnen im gzaze, romliTac planSe unda mosuliyo.

_ swori unda mogaxsenoT, bavSvebi xarT da ara vaJkacebi, _ eubneboda aTosi, _ nuTu ase SegaSinaT qalma? erTi miTxariT, risa geSiniaT? ra unda gviyon? dagvapatimreben? dagvexmareba vinme, gamogviyvanen cixidan, gana qalbatoni bonasie ar gaaTavisufles patimrobidan? Tavs mogvWrian? da gana yoveldRe siamovnebiT ar miveSurebiT sabrZolvelad, sadac amaze uaresi safrTxea mosalodneli. xom SeiZleba fexi momtexos yumbaram? darwmunebuli var, qirurgi ufro met tanjvas mogvayenebs fexis moWriT, vidre jalaTi _ Tavis gagdebinebiT. damSviddiT, moTminebiT elodeT im kacis mosvlas. ori saaTis, eqvsi saaTis Semdeg an ufro gvian, planSe aq gaCndeba, dagvpirda, vadaze movalo da icodeT, mova kidec. me mjera misi sityvisa, radgan marTlac yoCaRi biWi Cans.

_ rom ar movides? _ Tqva d'artanianma. _ albaT, daagviana raimem, sxva araferi. SeiZleba, cxenma gadmoagdo an

xididan gadavarda, an ise swrafad irbina, rom gacivda da filtvebis anTeba Seeyara. eh, ymawvilebo! yovelgvar SemTxvevasac davudoT Tavisi wili. cxovreba patara ubedurebebis krialosania, romlebsac siciliTa

Page 334: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

334

sTvlian filosofosebi. hoda, Tqvenc CemsaviT filosofosebi iyaviT, SemovusxdeT sufras da davlioT! veraferi daganaxvebT cxovrebas ise tkbilad da vardisfrad, rogorc wiTeli Sambertenuli Rvino!

_ Zalian kargi, _ upasuxa d'artanianma, _ magram ra vqna, daviRale. Rvino veRar damilevia imis SiSiT, rom miledis marnidan ar iyos.

_ meti ra gindaT? iseTi mSvenieri qalisagan, _ uTxra aTosma. _ daRiani qalisagan, _ Tqva porTosma siciliT. aToss SeaJrJola, Sublze moisva xeli, rom ofli Camoewminda, da

nerviulad wamodga, ise Zalian Relavda, rom Tavi veRar Seikava. rogorc iyo gavida dRe, nel-nela dabindda da bolos daRamda kidec.

xalxiT gaivso duqnebi. aToss jibeSi CaeCxrialebina Tavisi wili dedoflis beWdis safasurisa da parpaios traqtiridan aRar gamodioda. baton buzinis saxiT, romelmac sagangebod sadili gadauxada wagebul sanaZleoSi, aTosma Rirseuli partniori SeiZina. saaTma rom Svidi dahkra, isini Cveulebisamebr isxdnen da TamaSobdnen. garedan moisma fexis xma patrulebisa, romlebic saguSagoebis gasaZliereblad midiodnen. rvis naxevarze dahkres saRamos buki.

_ daviRupeT! _ CasCurCula d'artanianma aToss. _ Tqven gindaT TqvaT, rom fuli davRupeT? _ upasuxa Taviseburi

simSvidiT aTosma, Tan jibidan oTxi pistoli amoiRo da magidaze dayara, _ kmara, batonebo! ager, bukis xmaa. Zilis droa.

amis Semdeg aTosma datova traqtiri, d'artanianic mas gamohyva, ukan aramisi da porTosi mosdevdnen. aramisi leqsavda raRacas, porTosi imedmixdili mwared iwiwknida ulvaSs.

magram ucbad Ramis sibneleSi gamoCnda cxenosani kacis aCrdili da gaisma d'artanianisaTvis nacnobi xma.

_ Tqveni wamosasxami momaqvs, batono, radgan am saRamos Zalian civa. _ planSe! _ Sehyvira sixaruliT damTvralma d'artanianma. _ planSe! _ Sehyvires aramisma da porTosma. _ planSe, planSe! _ SeaCera aTosma, _ ram gagagiJaT? dagvpirda, rva

saaTze geaxlebiTo, da, ai, swored rvajer dahkra saaTma. yoCaR, planSe! sityvis biWi yofilxarT, da Tu odesme Tavi daanebeT Tqvens batons, maSinve Cemken wamodiT.

_ oh, ara, batono! Cems sicocxleSi ver vumtyuneb baton d'artanians, _ miugo planSem da Tan d'artanians Cumad xelSi patara baraTi Caudo.

d'artanians Zalian undoda moxveoda da gulSi Caekra planSe, kocniT misalmeboda dabrunebuls, iseve, rogorc kocniT gaistumra mimavali, magram Tavi Seikava, moerida, Sua quCaSi msaxurisadmi amgvari grZnobebis gamoCena ucnaurad ar sCvenebodaT gamvlelebs da salaparakod ar gaexadaT.

_ werili momivida, _ uTxra amxanagebs. _ maS, CemTan mivideT da iq wavikiTxoT, _ Tqva aTosma. baraTi xelze cecxls ukidebda d'artanians da cdilobda aeCqarebina

nabiji, magram aTosma mklavi mklavSi gauyara, Taviseburi neli nabijiT waiyvana.

bolos rogorc iqna Sevidnen karavSi, aanTes sanTeli da karebTan planSe daayenes, rom Tavs aravin wasdgomodaT werilis kiTxvis dros. d'artanianma xelis kankaliT amoiRo jibidan baraTi, gatexa beWedi da gulisfancqaliT gaxsna.

Page 335: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

335

sul naxevari striqoni iyo dawerili britanul enaze da lakoniuri simokliT.

,,Thank you, be easy~1 aTosma d'artanians werili gamoarTva, sinaTlis alze daiWira da

xelidan ar gauSva, sanam mTlad ferflad ar iqca. mere planSes dauZaxa. _ axla SegiZlia miiRo Seni Svidasi livri, Tumca saSiSi ara gqonda

ra, im patara baraTiT kidec rom daeWire. _ me ki sul imas vcdilobdi, ise damemala, rom eSmaksac ver miegno. _ modi, gviambe Seni Tavgadasavali, _ uTxra d'artanianma. _ oh, dilamde ver gavaTaveb, batono. _ marTali xar, planSe, _ uTxra aTosma, _ ukve dahkres Ramis buki da

ase rom gvenTos sanTeli, eWvs aRvuZravT meTvalyureebs. _ Tanaxma var, davwveT, _ daeTanxma d'artaniani. _ mSvidad daiZine, Cemo

planSe. _ geficebiT, batono, Cemi mgzavrobis periodSi es pirveli SemTxveva

iqneba. am Teqvsmeti dRis ganmavlobaSi jer damSvidebiT ar miZinia. _ arc me! _ daumata d'artanianma. _ arc me! _ wamoiZaxa porTosma. _ arc me! _ Tqva aramisma. _ maS, kargiT, gindaT, vaRiaro sruli simarTle? arc me! _ Tqva aTosma.

XIX

bediswera gaSmagebuli miledi gembanze adgils ver poulobda. galiaSi

Camwyvdeuli Zu lomiviT brdRvinavda da cecxls afrqvevda. erTi piroba zRvaSi Caxtomac moindoma, rom curviT gasuliyo napirze. mas ver moenelebina d'artanianisagan miyenebuli Seuracxyofa da aTosis muqara. ver Serigeboda im azrs, rom safrangeTs tovebda, mtris javri ki amouyreli rCeboda.

am fiqrma ise daimorCila misi grZnoba-goneba, ise autaneli wamebiT qenjnida, rom ar daeZebda, rac unda damarToda, da kapitansa sTxova, sadme zRvis napirze daetovebina. magram kapitansac metad eCqareboda am saSineli mdgomareobisagan Tavis daRweva. igi frangebisa da ingli-selebis samxedro gemebs Sua Cavardniliyo, rogorc Ramura _ Tagvebsa da frinvelebs Soris, da cdilobda, rac SeiZleboda male misdgomoda inglisis sanapiros. man gadaWriT uaryo miledis Txovna, radgan misi survili qalur Jinianobas miawera. Tumca, Tan Tavis mgzavrs, romlis mSvidobiT mgzavrobis Sesaxeb piradad kardinalis gankarguleba hqonda, hpirdeboda bretanis erT-erT navsadgurSi _ lorianSi an brestSi gad-mosmas, Tu amis saSualebas miscemda zRva da frangebis gemebi. magram zRva boboqrobda da qaric sawinaaRmdego mimarTulebiT uberavda. kapitani iZulebuli iyo napirisagan Sors daeWira gemi. mwuxarebisa da gaSmagebisagan fermixdilma miledim Sarantidan gasvlis Semdeg mxolod meaTe dRes dainaxa finisteris molurjo napirebi.

miledim swrafad gamoTvala, rom am adgilebidan kardinalTan misaRwevad, sul naklebi, sami dRe mainc dasWirdeboda; erTi dRe _ gemidan gadmosvlas, es oTxi, amas miumata cxra, romelic isev inglisSi

Page 336: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

336

dasabruneblad moundeboda, da sul cameti gamovida. es cameti dRe amaod dakarguli iqneboda. vin icis, am xnis ganmavlobaSi ramdeni metad didmniSvnelovani ambavi SeiZleba momxdariyo londonSi, miledim isic gaifiqra, rom dabrunebiT kardinalis risxvas daimsaxurebda da, maSasadame, misi yovladuwmindesoba ufro siamovnebiT moismenda mis winaaRmdeg wayenebul braldebebs, vidre TviTon miledis saCivars. yvela am mosazrebaTa gamo, ise gaiares loriani da bresti, rom kapitani aRar Seuwuxebia Tavisi TxovniT da aRarc is agonebda mis mier micemul dapirebas. amgvarad, miledim ganagrZo gza da swored im dRes, rodesac planSe portsmutSi gemSi Cajda, romliTac safrangeTSi brundeboda, misi yovladuwmindesobis maxarobeli qalbatoni inglisis navsadgurSi Sevida.

mTeli qalaqi raRac araCveulebriv mRelvarebas moecva, zRvaSi uSvebdnen ukanasknel dros agebul oTx did gems. jebirze moCanda lordi bukingami, buzmentiT da oqromkediT moqarguli tanisamosiT, romelic, Cveulebisamebr, sul Tval-margalitiT brwyinavda, qudis TeTri bumbuli mxarze scemda, gars iseTive brwyinvale amala exvia, rogoric TviTon iyo.

es iyo zamTris is iSviaTi kargi dRe, romelic ingliselebs moagonebs xolme, rom qveyanaze mze arsebobs. fermkrTali, magram kaSkaSa mze horizonts efareboda da cecxlis zolSi axvevda cisa da zRvis usazRvro sivrces, misgan tyorcnili ukanaskneli oqrosferi sxivebi koSkebisa da qalaqis Zveli saxlebis fanjrebis minebs ise aelvarebdnen, TiTqos cecxlis ali mosdebiaTo. miledi Rrmad sunTqavda zRvis sufTa, balzamovan haers da Tan Tvals ar aSorebda Zlieri laSqris saomar samzadiss, romelsac marto TviTon, isic qali, unda SebrZoleboda oqroTi savse qisiT, da CaeSala.

am garemoebam mas Tavi Seadarebina ivdiTs. ivdiTic xom ase Seipara asirielebis banakSi, sadac dainaxa mravali saomari etli, uricxvi cxeni, jari da iaraRi, romelic qarisagan gafantuli kvamliviT unda gaeniavebina erTi xelis moqneviT.

gemi navsadgurSi Sevida. is iyo, Ruza unda CaeSvaT, rom mas kargad SeiaraRebuli patara kuteri1 miuaxlovda da zRvaSi CauSva navi, romelic miledis gems miadga. navSi isxdnen oficeri, aTisTavi da rva meniCbe. gembanze marto oficeri avida da misi mundiris gavleniT, igi didi pativiscemiT miiRes.

karga xans elaparaka oficeri gemis kapitans, aCvena da waakiTxa raRac qaRaldebi. mis Semdeg, misi brZanebis Tanaxmad, kapitanma gembanze gaiyvana gemis mTeli ekipaJi da mgzavrebi.

rodesac gembani xalxiT gaivso, oficerma xmamaRla daiwyo gamokiTxva: saidan wamovida gemi, ra gziT modioda, sad gaCerda. gemis kapitanma yvela am kiTxvas sruliad advilad da dauyovnebliv gasca pasuxi. Semdeg oficerma cal-calke uklebliv daaTvaliera gemis mTeli Semadgenloba. miledisTan rom mivida, didxans uyura, Tumca TqmiT ki ara uTxra ra.

mere isev kapitanTan mivida, ramdenime sityva uTxra. im wuTidan TiTqos gemis sruluflebiani ganmkargulebeli gaxda. misi erTi brZaneba maSinve iqna Sesrulebuli _ gemi adgilidan daiZra ingliselTa kuteris TanxlebiT, romelic mas gverdiT misdevda da eqvsi zarbaznis luliT emuqreboda, Tu raime winaaRmdegobas gabedavda.

rodesac oficeri miledis akvirdeboda, TviTon miledic, rogorc amas uCvenodac warmoidgens mkiTxveli, TvalebiT Wamda axalgazrda kacs,

Page 337: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

337

magram misi alismfrqvevi Tvalebi, romlebsac Cveulebad hqondaT gadaqceuli amokiTxva adamianTa gulis im saidumloebisa, romelic mas sWirdeboda, amjerad iseT ugrZnob saxes waawyda, rom veraferi gaawyo. oficeri, romelic ase dakvirvebiT swavlobda miledis, ocdaxuTi-ocdaeqvsi wlisa iqneboda, TeTri saxe, cisferi, odnav Cacvenili Tvalebi, wvrili, sworad gamoyvanili tuCebi da win gamoSverili nikapi hqonda, rac misi nebisyofis simtkices aRniSnavda. odnav ukan gadaweul Subls mokled SeWrili Txeli Tma faravda, xolo saxis qvemo nawils amSvenebda muqi wablisferi wveri.

rodesac napirs miadgnen, Rame ukve Tavis uflebebSi Sesuliyo. sibneles burusic momateboda da zRvis didroni sanaTebisa da zRvis piris maSuqebis irgvliv rgolebsa qmnida, rogorc mTvaris garSemo icis xolme Semokvra wvimis dawyebis win. haeri metad civi, nestiani da damaRonebeli iyo.

miledi, es saocrad mtkice xasiaTis qali, unebur kankals aetana. oficerma brZaneba gasca, eCvenebinaT miledis bargi. Semdeg TviTon

miledis sTxova, navSi CabrZanebuliyo, da saSvelad xeli gauwoda. miledi daacqerda mas da yoymani iwyo. _ vin brZandebiT, batono, rom aseTi keTilmzrunvelobiT mexmarebiT? _

hkiTxa ymawvil kacs. _ gana Cemi samxedro tanisamosi ar gaZlevT amis pasuxs? inglisis

flotis oficeri gaxlavarT, _ upasuxa man. _ vxedav, batono, magram es miTxariT, gana Cveulebada aqvT inglisis

flotis oficrebs, rom maT Tanamemamule qalebs, romlebic britaneTis romelime navsadgurSi Camovlen, yovelgvari daxmareba gauwion da maTi zrdiloba iqamde mivides, rom gemidanac TviTon Camoiyvanon?

_ diax, miledi, Cveulebada gvaqvs, magram ara zrdilobisaTvis, aramed sifrTxilis gamo, rom omianobis dros ucxoelebi maTTvis gankuTvnil sastumroSi movaTavsoT da mTavrobis zedamxedvelobis qveS imyofebodnen, vidre srul cnobebs SevkrebdeT maTi vinaobisa da ganzraxvis Sesaxeb.

oficerma es sityvebi uaRresi zrdilobiTa da damajereblobiT warmoTqva, magram aman ver daamSvida qalbatoni uinteri.

_ mere, me xom ucxoeli ara var, batono? _ uTxra iseTi wminda inglisuri gamoTqmiT, romlis dari arsad Tqmula portsmutidan manCesteramde, _ me ledi klariki var da Cemi gareva ucxoelebSi...

_ es RonisZieba yvelas Seexeba, miledi, da amaod ecdebiT gaeqceT mas. _ arca vcdilob, batono, ai wavideT! oficerma xeli gauwoda da miledim misi daxmarebiT Caiara kibe,

romlis ZirSic navi elodaT. qali navSi gadavida, oficeric Tan mihyva. kiCoze didi wamosasxami iyo gaSlili, oficerma miledi wamosasxamze dasva da TviTonac gverdiT miujda.

_ iareT! _ ubrZana mezRvaurebs. rva niCabi erTdroulad CaeSva wyalSi da navic TiTqos zRvis

zedapirze gafrinda. xuTi wuTis Semdeg ukve napirs miadgnen, oficeri gadaxta da aqac

dasaxmareblad miledis xeli gauwoda. iqve kareta icdida. _ CvenTvis aris es kareta? _ hkiTxa miledim. _ diax, qalbatono, _ upasuxa oficerma.

Page 338: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

338

_ maS, Sors aris CvenTvis gankuTvnili sastumro? _ qalaqis meore mxares. _ wavideT, _ uTxra miledim da karetaSi gabedulad Cajda. oficeri Tvals adevnebda, rom kargad daelagebinaT miledis bargi da

karetisaTvis ukan miekraT. rodesac darwmunda, rom es saqme wesrigSi iyo, TviTonac karetaSi Cajda da kari miixura.

kareta yovelgvari brZanebisa da misamarTis kiTxvis gareSe imwuTsave daiZra adgilidan, sul cota xanSi gaWenebulma cxenebma kareta qalaqis quCebSi Seiyvanes.

aseTma ucnaurma daxvedram guladi miledi Rrmad Caafiqra. isic SeniSna, rom axalgazrda oficers araviTari survili ar etyoboda saubris gagrZelebisa, amitom kuTxeSi miikunWa, raTa kargad Cafiqreboda mdgomareobas.

TxuTmeti wuTi iyo, rac kareta miqroda. gaukvirda miledis, sad midioda aseTi grZeli gziT, da fanjridan gadaixeda, rom daenaxa, sad iyo. saxlebi aRarsad Canda. xeebi wyvdiadSi didron msrbol aCrdilebad misdevda erTmaneTs.

miledi akankalda. _ qalaqSi aRara varT, batono! _ miubrunda oficers. ymawvili oficeri xmas ar iRebda. _ fexs aRar gadmovadgam, Tu ar metyviT, sad migyavarT! aRar

wamogyvebiT, batono! es muqarac upasuxod darCa. _ oh, es ki metismetia! _ Sehkivla miledim, _ miSveleT! miSveleT! aravin gamoexmaura mis kivils, kareta isev ise miqroda, oficeri

qandakebas damsgavseboda. miledim oficers gadaxeda im mrisxane gamometyvelebiT, romelic

zogjer axasiaTebda imis saxes, da Zalian iSviaTad Tu ascdeboda xolme mizans, brazi rom moereoda, wyvdiadSi als isrodnen misi Tvalebi.

gulcivad ijda ymawvili kaci. miledis undoda karetis kari gaeRo da gadavardniliyo. _ frTxilad, qalbatono! _ uTxra gulgrilad oficerma, _ axla rom

gadaxteT, cocxali ver gadarCebiT. gaafTrebuli dajda miledi, oficeri daacqerda mas da gancvifrebuli

darCa: saxe, romelic sul cota xnis winaT ase lamazi Canda, sibrazisagan sazarlad daRrejoda. cbierma qalbatonma maSinve moifiqra, rom Tavs daiRupavda, Tu vinmes ase axlodan daanaxvebda Tavis borot suls, guli moibruna, saxis gamometyveleba swrafad Seicvala da sawylad SesTxova:

_ RvTis gulisaTvis, batono, miTxariT, vis mivawero Cemi aseTi wvaleba? Tqven, Tqvens mTavrobas, Tu vinme mters, romelic Zalasa xmarobs Cemze?

_ Tqvenze Zalas aravin xmarobs, qalbatono, da rac Tqven wvalebad migaCniaT, es gaxlavT Sedegi sul ubralo, advilad gasagebi RonisZiebisa: omia da iZulebulni varT, undoblad davxvdeT yvelas, vinc ki inglisSi gadmova.

_ maS, Tqven ar micnobT, batono? _ pirvelad mxvda bedniereba Tqveni naxvisa. _ gaficebT Tqvens patiosnebas, gaqvT raime sabuTi, rom aseTi

siZulviliT momeqceT?

Page 339: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

339

_ geficebiT, araviTari. iseTi mSvidobiani, gulwrfeli da Tanac tkbili xmiT upasuxa

ymawvilma kacma, rom miledi damSvidda. bolos, daxloebiT erTi saaTis Semdeg, kareta gaCerda rkinis

moajirTan, romelic alayafis karad edo sasaxlisaken mimaval gzas. mkacrad gamoiyureboda TviTon sasaxlec, veeberTela, Zveleburi, ganmartoebuli Senoba. ukve qviSian gzaze xrialebda karetis Tvlebi. Zlieri guguni moesma miledis. mixvda, rom es zRvis talRebi exeTqeboda napirze did lodebs.

karetam TaRebqveS gaiara da bolos eRirsa erT mibnelebul oTxkuTx ezoSi gaCereba. TiTqmis maSinve gaiRo kari, msubuqad gadmoxta ymawvili kaci da miledis xeli SesTavaza. qali daeyrdno mis xels da karetidan sakmaod damSvidebuli Camovida.

miledim Tvali moavlo iqaurobas, mere Tavis Tanamgzavrs gadaxeda da momxiblavi RimiliT uTxra:

_ Zalianac rom damimaloT, mainc cxadia, patimari var, magram darwmunebuli gaxlavarT, didxans ar gastans es ambavi. Cemi sindisi da Tqveni zrdiloba mimaCnia amis Tavdebad.

metad pirmoTne iyo es qaTinauri, magram oficerma mainc ar gasca pasuxi, man qamris qveSidan amoiRo vercxlis patara sastveni, romelic Zalian hgavda samxedro gemebis bocmanebis sastvens, da samjer daustvina sxvadasxva xmaze. ucbad gamovarda ramdenime kaci, kareta banqveS Seagores da gaoflianebuli cxenebi gamouSves.

ymawvilma kacma iseTive zrdilobiT miledi saxlSi miiwvia. qalma isev RimiliT damSvenebuli saxiT, mklavSi xeli mohkida, masTan erTad gaiara dabali TaRiani kari da avidnen qvis kibiT, romelic qvis svetis irgvliv iyo ayvanili. erT did karebTan gaCerdnen. oficerma jibidan gasaRebi amoiRo, saketSi gadaatriala. karebi mZimed gaWrialda. oficerma miledi misTvis gankuTvnil oTaxSi Seiyvana.

erTi Tvalis gadavlebiT gasinja patimarma am oTaxis yoveli wvrilmani.

oTaxis mowyobiloba erTnairad gamodgeboda rogorc patimrisaTvis, iseve Tavisuflad mcxovrebi kacisTvisac, Tumca fanjrebze akruli rkinis gisosebi da karebze rkinis urduli ufro imas amtkicebda, rom sapatimro unda yofiliyo.

erT wams gauqra mravali sazareli gansacdeliT brZmedSi gamoWedili sulis Zala da savarZelze daeSva, xelebi gulze daikrifa, Tavi daRuna da yovel wuTs eloda msajulis Semosvlas.

magram aravin Sesula masTan, garda ori-sami mezRvaurisa, romlebmac misive bargi moarTves, yuTebi da boxCebi erT kuTxeSi daalages da xmis amouReblad wavidnen.

yovelive amas ganagebda ymawvili oficeri iseTive simSvidiT, rogoriTac miledis eqceoda. mxolod Cumad iyo, TviTon aras ambobda da brZanebas sastveniT an xelis moZraobiT aZlevda. rom genaxaT, ityodiT, am kacisaTvis da misi morCili msaxurisaTvis ena ar arsebobs, an arada, usargeblo gamxdarao.

bolos veRar gauZlo qalma amden dumils da erTxel kidev sTxova: _ RvTis gulisaTvis, batono, ras moaswavebs Cemi aq damwyvdeva?

gamagebineT raime, cotaodeni guladoba meca maqvs, rom magrad davxvde mosalodnel gansacdels da qedi ar movixaro Cemken momavali

Page 340: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

340

ubedurebis winaSe, magram mainc minda vicode: sad var? an rad var aq? Tu Tavisufali var, maS, rad gagimagrebiaT rkinis gisosebiT es fanjrebi da rkinis urdulebiT es karebi? Tu patimari var, ar unda miTxraT, ra davaSave?

_ Tqven brZandebiT, qalbatono, im saxlSi, romelic TqvenTvis aris gankuTvnili, me miviRe brZaneba, dagxvedrodiT zRvis piras, gemidan CamomeyvaneT da am sasaxleSi momeyvaneT, me mgoni, es brZaneba pirnaTlad avasrule, rogorc Semefereba jariskacs. amasTan, Tavazianadac, rogorc es keTilSobil adamians Seefereba, amiT Tavdeba _ yovel SemTxvevaSi, am dromde mainc, _ is davaleba, romelic me mqonda dakisrebuli. danarCeni sxva pirovnebas Seexeba.

_ mere, vin aris eg sxva pirovneba? _ mivarda miledi, _ ar SeiZleba damisaxeloT?

am dros kibidan ramdenime kacis fexis xma da dezebis wkaruni gaisma, erTi maTgani miledis karisaken modioda.

_ ai, batono, is pirovneba, _ uTxra oficerma, gzidan gadadga da pativiscemiTa da morCilebiT gamoiWima.

kari gaaRo. karis zRurblze kaci gamoCnda, uqudod iyo. gverdze xmali ekida da TiTebiT cxvirsaxocs WmuWnida.

miledis nacnobad eCvena bnelSi es aCrdili. erTi xeliT savarZels daeyrdno, win waswia Tavi, rom Tavis eWvSi darwmunebuliyo.

amasobaSi ucnobi TandaTan uaxlovdeboda. ramdenadac win miiwevda igi da lampis sinaTle xvdeboda, imdenad miledi uneburad ukan iwevda. mere, rodesac aRaraviTari eWvi aRara hqonda, gancvifrebuli xmiT daiZaxa:

_ rogor? es Tqvena brZandebiT, Cemo mazlo? _ diax, kekluco qalbatono! _ upasuxa lordma uinterma da Tavi

zrdilobianad da Tan dacinviT daukra. _ maS, es sasaxle?.. _ Cemi gaxlavT. _ da es oTaxi? _ Tqveni gaxlavT. _ maS, me Tqveni patimari var? _ TiTqmis. _ es xom saSineli Zalmomreobaa! _ Tavi davaneboT maRalfardovan sityvebs, davsxdeT da mSvidobianad

movilaparakoT, rogorc Sehferis rZal-mazls. mere karisken mibrunda da ymawvil oficers, romelic mis ukanasknel

brZanebas eloda, uTxra: _ sxva araferi, gmadlobT! axla ki martoni dagvtoveT, batono

felton. XX

rZal-mazlis saubari manam lordi uinteri karebs gadaketavda, fanjris darabas mixuravda

da skams miidgamda Tavisi rZlis savarZelTan, qalbatoni Cafiqrebuli ijda. yovelgvar SesaZleblobas iTvaliswinebda Tavisi mdgomareobis Sesaxeb da bolos im fiqrze SeCerda, romlis warmodgena ar SeiZleboda hqonoda, sanam ar icoda, visTan iyo an visTan hqonda saqme.

Page 341: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

341

namdvil aznaurad miaCnda Tavisi mazli. nadirobiT da banqos TamaSiT gatacebuli, qalebis moyvaruli, magram isic kargad icoda, rom intrigebSi arad vargoda. maS, rogor unda gaego miledis Camosvla? rada hyavda dapatimrebuli?

marTalia, aTosis mier naTqvamma ramdenime sityvam miledi daarwmuna, rom viRaca ucxo yurs Tavidan bolomde moesmina misi da kardinalis saidumlo baasi, magram rogor warmoidgenda, Tu ase swrafad da ase moxerxebulad daaxvedrebdnen naRms mis Canafiqrs. arada, mas ufro imaze epareboda eWvi, rom bukingamma mas daabrala ori burnikis CamoWra da amiT cdilobda mis dasjas, magram iseTi kaci ar iyo bukingami, rom aseTi saSualeba exmara qalis winaaRmdeg, metadre rodesac grZnobda, rom am saZaglobas eWviT gagiJebuli Seyvarebuli qali sCadioda.

es meore azri mainc ufro safuZvlianad eCvena, _ warsulis gamo msjiano da ara momavlis gegmebisaTviso, _ gaifiqra man, Rrmad Cafiqrebuli, mainc taSs ukravda Tavis Tavs, rom mazlis xelSi Cavarda, radgan egona, amas ufro advilad da iafad daiyoliebda, vidre sxva vinme gonier mters.

_ diax, movilaparakoT, Cemo mazlo, _ mimarTa sixaruliT, radgan gadawyvetili hqonda, am baasSi, miuxedavad lordi uinteris cdisa, saidumlod darCeniliyo yvelaferi, gamoetyua namdvili WeSmariteba, raTa momavalSi imis mixedviT emoqmeda.

_ maS, gabedeT da kvlav ingliss daubrundiT? _ uTxra lordma uinterma, _ miuxedavad Tqveni gadawyvetilebisa, rom Tqvens sicocxleSi fexs ar SemodgamdiT inglisis miwaze, rac araerTxel giTqvamT CemTvis parizSi?

am kiTxvas kiTxiTve upasuxa miledim: _ upirveles yovlisa, gamagebineT, rogor moaxerxeT, rom ase mkacrad

madevneT Tvali da winaswar icodiT ara marto Cemi mosvla, aramed dRe, saaTi da navsadguric ki, sadac unda Camovsuliyavi?

lordma uintermac imave taqtikas mimarTa, romelsac miledi xmarobda, _ albaT, ase jobia, Torem Cemi rZali amas ar gamoiyenebdao, _ gaifiqra man:

_ jer Tqven TviTon gamagebineT, Cemo sayvarelo rZalo, ra saqme gaqvT? risTvis CamosulxarT inglisSi?

_ Tqvens sanaxavad, _ miugo miledim da is ar icoda, rogor aZlierebda am pasuxiT im eWvebs, romelic mosvenebas ar aZlevda uinters d'artanianis werilis Semdeg. tkbili sicruiT undoda Tavisi mazlis keTilganwyobilebis mogeba.

_ ah, Cems sanaxavad? _ wamoiZaxa TvalTmaqcurad uinterma. _ Tqvens sanaxavd, batono! nuTu eWvi geparebaT? ra aris aq

gasakvirveli? _ nuTu inglisSi mxolod imitom modiodiT, rom me genaxeT da sxva

ganzraxva araferi gqondaT? _ sxva araferi. _ maS, marto CemTvis SeiwuxeT Tavi da lamanSi gadmoiareT? _ marto TqvenTvis. _ ai, daswyevla!.. Zalian gyvarebivarT, Cemo rZalo! _ rogor ar unda miyvardeT, me Tqveni uaxloesi naTesavi ara var? _

hkiTxa miledim gulwrfelobiTa da grZnobiT.

Page 342: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

342

_ da erTaderTi Cemi memkvidre, ara? _ uTxra Tavis mxriv lordma uinterma da Tvali TvalSi gauyara.

didi gaWirvebiT imorCilebda grZnobebs miledi, magram am sityvas ki ver gauZlo da akankalda. lordma ukanaskneli sityvebis Tqmis dros mklavze xeli daado miledis da amitom arc es kankali gamoepara mis yuradRebas.

marTlac, es d'artyma niSanSi moxvda da metad Zlieradac. mas gonebaSi gaurbina azrma, rom ketim uRalata. albaT, ketim uTxra, rogor ejavreboda miledis lordi uinteri. maSin igrZno, ra miamitad moiqca, roca Tavis moaxles daufiqreblad gadauSala guli. moagonda agreTve ra gaSmagebiT lanZRavda d'artanians imisaTvis, rom sikvdils gadaarCina misi mazli.

_ veRara gamigia ra Tqveni, milord! _ uTxra pasuxad qalma, raTa dro moego da aelaparakebina Tavisi mopirdapire, _ ris Tqma gnebavT magiT? aris raime dafaruli azri Tqvens sityvebSi?

_ oh, RmerTo Cemo! ra dafaruli azri unda iyos? _ upasuxa uinterma Tvalisamxvevi gulkeTilobiT, _ Cemi naxva mogsurvebiaT da ingliss mobrZanebulxarT, gavige es Tqveni ganzraxva, anu, ufro ukeT rom vTqvaT, vigrZeni, da Tqvens dasaxvedrad oficeri gamovgzavne. mindoda, TqvenTvis Tavidan amecilebina RamiT gemidan navsadgurSi gadmosvliT gamowveuli mowyeniloba, damqancveli bargis gadmotana, karetac dagaxvedreT da, ai, ukve aqa brZandebiT, am sasaxleSi. am cixe-darbazis ufrosi me var. yoveldRe movdivar mis dasaTvaliereblad da rom Rirseulad damekmayofilebina Tqveni da masTan Cemi survilic erTmaneTis naxvisa, TqvenTvis movamzadebine es oTaxi. erTi miTxariT, ra aris am Cems naTqvamSi iseTi ucnauri, romelic Tqveni naTqvamis ucnaurobas aRematebodes?

_ araferi! me ucnaurad is mimaCnia, rom winaswar icodiT Cemi Camosvlis ambavi.

_ arc magaSia raime ucnauri, Cemo sayvarelo rZalo, sul ubralo saqmea. gana ar dainaxeT, rom Tqveni gemis kapitanma, navsadgurTan moaxloebisas, win patara navi gamogzavna navsadgurSi Semosvlis nebarTvis misaRebad, risTvisac warmoadgina ekipaJisa da mgzavrebis sia, gemis curvis siCqare, misi mimarTuleba da sxva cnobebi. navsadguris komendanti me gaxlavarT, amitom is sia me momarTves da swored iq amovikiTxe Tqveni gvari. Cemma gulmac igive miTxra, rac axla Tqven damimowmeT, ese igi, gamagebina is mizani, romlis misaRwevad ar SeuSindiT zRviT mgzavrobasac ki, romelic am dros metad momqancvelia. ai, ase gavige Tqveni mosvlis ambavi da win Cemi patara kuteri mogagebeT.

xedavda miledi, rom uinteri tyuils ambobda, da ufro metad ereoda SiSi.

_ es miTxariT, Cemo sayvarelo mazlo, xom milordi bukingami iyo, am saRamos rom davinaxe? jebirze idga, rodesac navsadgurSi SemovediT.

_ diax, is iyo, ah!.. vici, rogor aRgaSfoTebdaT misi danaxva! _ ganagrZo uinterma, _ Tqvens qveyanaSi, mgoni, sul bukingamis xsenebaSi arian da Tqvens megobar kardinalsac metismetad unda awuxebdes misi SeiaraReba safrangeTis sawinaaRmdegod.

_ Cems megobar kardinals?! _ Sehyvira miledim. igi kargad xedavda, rom es ambavic, rogorc pirveli, cnobili iyo misi mazlisaTvis.

Page 343: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

343

_ maS, Tqveni megobari ar aris? _ daiwyo isev lordma iseTi gulgrilobiT, viTom araviTar yuradRebas ar aqcevda am ambavs, _ oh, ukacravad! me ki ase megona... magram davaneboT amas Tavi, milord hercogs mere davubrundeT, axla ki gavagrZeloT Cveni metismetad mgrZnobiare maslaaTi. maS, Cems sanaxavad wamoxvediT, ara?

_ diax, batono! _ Zalian kargi! weRanac giTxariT, Tqveni survilisamebr geqnebaT

yvelaferi da yoveldRe vnaxavT erTmaneTs. _ maS, saukunod aq unda davrCe? _ SeSinebuli xmiT hkiTxa miledim. _ gana kargad ara xarT mowyobili, Cemo rZalo? miTxariT, ra gnebavT,

ra gakliaT, da me TviTon davaCqarebineb Tqveni survilis asrulebas. _ arc moaxleebi myavs, arc Cemi msaxurebi. _ geyolebaT, rasac ki moisurvebT, qalbatono, miTxariT, rogor

moawyo Tqveni saxli Tqvenma pirvelma qmarma, da Tumca me mxolod mazli var Tqveni, mec iseve mogiwyobT, rogorc man.

_ Cemma pirvelma qmarma? _ Sehkivla miledim da gancvifrebuli TvaliT daaSterda lord uinters.

_ diax, rogor moawyo Tqvenma pirvelma qmarma, frangma? Cems Zmaze ki ar gekiTxebiT! magram, mgoni, aRarc ki gaxsovT. keTili, jer cocxalia da mas SevekiTxebi, imedi maqvs, maSinve momawvdis saWiro cnobebs.

miledis civma oflma daasxa Sublze. _ mexumrebiT? _ uTxra yru xmiT. _ gana xumrobis gunebaze geCvenebiT? _ hkiTxa lordma, wamodga da

erTi nabijiT ukan daiwia. _ ara, eg xumroba ki ara, Seuracxyofaa Cemi! _ Seutia miledim,

akankalebuli xelebiT savarZels daeyrdno da scada, zeviT wamoweuliyo. _ Tqveni Seuracxyofa?! _ uTxra zizRiT lordma. _ erTi mibrZaneT,

qalbatono, nuTu SeiZleba riTime Tqveni Seuracxyofa? _ Tqven, batono, an damTvralxarT, an gagiJebulxarT! _ daukivla

miledim, _ gadiT aqedan da moaxle gamomigzavneT! _ qalebs bevri layboba uyvarT, Cemo rZalo! iqneba me TviTon

damakisroT Tqveni moaxleoba? maSin ojaxSive darCeba yvela Cveni saidumloeba.

_ Tavxedo! _ Sehyvira miledim da TiTqos nemsi uCxvliteso, ise wamovarda da mazls mivarda. is ki idga uZravad, gaCumebuli, da erTi xeli xmlis tarze daedo.

_ ho! ho! _ uTxra lordma, _ vici, Cveulebada gaqvT kacis mokvla, magram icodeT, mec kargad dagixvdebiT!

_ oh, marTali xarT! _ uTxra miledim, _ Tqven sindisi nebas mogcemT, rom Zala da iaraRi ixmaroT qalze.

_ iqneba egrec iyos, oRond me amis Semwynarebeli safuZvelic meqneba. Cemi xeli ar iqneba pirveli xeli vaJkacisa, romelic Tqven dagkravT.

baronma nel-nela aswia xeli da Tavisi naTqvamis gasamarTleblad TiTqmis Seexo miledis marcxena mxars.

miledi yrud Rmuoda da oTaxis kuTxisaken ixevda, gegonebodaT, vefxviseburi naxtomisTvis emzadebao, rom mowinaaRmdeges Tavs dasxmoda.

_ ho! iRmuvleT, ramdenic gnebavT! _ Seutia uinterma, _ magram kbena ki ar scadoT, gafrTxilebT, Tqvens dasaRupavad datrialdeba saqme: CvenSi ar arian is msajulebi, romlebic winaswar agvareben memkvidreobis sakiTxs! arc moxetiale raindebi arian, rom brZola damiwyon Cemi

Page 344: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

344

cixidan mSvenieri qalis gasaTavisufleblad. me ki mzada myavs msajulebi, raTa Rirseulad dasajon erTi unamuso qmriani qali, romelic loginSi Seepara, rogorc coli, lord uinters, Cems ufros Zmas, da es msajulebi, merwmuneT, iseT jalaTTan gaggzavnian dasasjelad, romlebic marjvena mxarsac iseve dagixazaven, rogorc marcxena gaqvT.

kargi vaJkaci iyo lordi uinteri da SeiaraRebulic idga sruliad uiaraRo qalis winaSe, magram iseTi ali asdioda miledis Tvalebs, rom lordma gulis siRrmeSi SiSi igrZno. Tumca, mainc Tavisi ar daiSala da ufro da ufro meti aRSfoTebiT ganagrZo:

_ diax, mesmis, Cemi Zmis memkvidreobis miRebis Semdeg didi netareba geRirsebodaT, rom Cems memkvidreadac darCeniliyaviT, magram winaswar icodeT: SeiZleba momklaT an moakvlevinoT vinmes Cemi Tavi da amitom me yovelgvari RonisZieba miviRe, Cemi qonebis erTi penic ki ar dagrCebaT memkvidreobad. gana sakmaod mdidari ara xarT? TiTqmis milions udris Tqveni qoneba! gana eg simdidre ar kmara Tqvens sakeTildReod? Tu imitom sCadixarT amden borotebas, rom usazRvro siamovnebas hpovebT avsulobaSi? oh, pirdapir geubnebiT, wmindad rom ar mimaCndes ubeduri Cemi Zmis saxeli, sadme sapyrobileSi CagagdebdiT da iq CagalpobdiT an gagistumrebdiT taibmernSi1, rom dagekmayofilebinaT brbos cnobismoyvareoba. me aras vityvi, magram Tqvenc mSvidad unda SeeguoT Tqvens patimrobas, ori-sami kviris Semdeg Cvens jarTan erTad laroSelSi momixdeba wasvla, magram Cemi wasvlis winadRes gemi mova Tqvens wasayvanad. me Cemi TvaliTa vnaxav Tqvens gamgzavrebas, gemi migiyvanT Cvens samxreT koloniebSi da arxeinad brZandebodeT, iseT Tanamgzavrs gagatanT, rom Sig SublSi dagaxliT tyvias, Tu gabedeT da inglisSi an evropis sxva qveynebisaken dabruneba scadeT.

xmis amouRebliv ismenda miledi, iseTi yuradRebiT, rom almokidebuli Tvalebic ki gaStereboda.

_ diax, amJamad, _ ganagrZo uinterma, _ am cixe-darbazSi darCebiT, sakmaod sqeli kedlebi aqvs mas, magari karebi, gautexavi urduli da Tqveni fanjara pirdapir zRvaSi gadis. darajebad dayenebuli myavs erTguli mezRvaurebi, romlebic Tavs gawiraven CemTvis. isini Tvals ar aSoreben Tqvens binas da ezoSi Semomaval gzebs. ezoSic rom gamoxvideT, sami magari Robe kidev dagxvdebaT gadasasvleli, sastiki brZaneba aris gacemuli: erTi nabiji, erTi xelis aqneva, gaparvis momaswavebeli erTi sityva da maSinve srolas dagiwyeben. Tu mogkles, inglisuri marTlmsajuleba, imedi maqvs, madlobas gadamixdis, rom maT avacdine movaleobis asruleba. ah, dagimSviddaT guli? Tqvens saxes isev daaCnda gamarjvebis gamometyveleba! albaT fiqrobT, rom Cems aq aryofnaSi, am TxuTmet dReSi moaxerxebT raimes, vinmes SeiwiravT msxverplad, magram, aba, scadeT!

miledim igrZno, rom Tavisi fiqri mters ver daumala, da frCxilebiT daiCqmita mklavebi, raTa daemorCilebina saxis nakvTebis yoveli moZraoba da aRara gamoeCina ra, garda mwvave mwuxarebisa.

_ oficeri, romelic Cems aq aryofnaSi ganagebs am cixe-darbazs, TqvenTvis nacnobia, radgan man aq mogiyvanaT, _ ganagrZo uinterma, _ Tqven, mgoni, darwmundiT, rom igi brZanebis sastiki amsrulebelia, radgan gicnobT, portsmutidan aqamde ise ver ivlidiT, rom Tqveneburi oinebiT ar mogexiblaT, _ vaTqmevineb rasmeo, _ veras gaxdiT gana?

Page 345: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

345

marmarilos qandakeba Tu iqneba imasaviT ugrZnobi da munji. bevr vaJkacze gicdiaT Zala Tqveni macTunebeli silamazisa da, saubedurod, yovelTvis gamarjvebuli darCenilxarT. aba, axla am oficerze scadeT! Tu isic Tqveneburad moxibleT, vityvi, rom xorcSesxmuli qaji yofilxarT.

lordi karebTan mivida da swrafad gamoaRo. _ damiZaxeT baton feltons! _ gasZaxa viRacas, mere miledis

miubrunda: _ cota xans momiTmineT, minda Tqveni Tavi gavacno baton feltons.

ucnauri dumiliT Sescqerodnen erTmaneTs rZali da mazli, ismoda mxolod neli, zomieri fexis xma, romelic axlovdeboda, male derefrnis sibnelidan gamovida Cveni nacnobi ymawvili oficeri da karis zRurblze gaCerda lord uinteris brZanebis misaRebad.

_ SemodiT, Cemo jon! _ uTxra uinterma, _ SemodiT da kari mixureT. ymawvili oficeri Sevida. _ axla, kargad gasinje es dedakaci! _ ubrZana lordma. _ is

axalgazrdaa, lamazi da yovelgvari miwieri cTunebiTaa aRWurvili. am urCxuls, romelic jer mxolod ocdaxuTi wlisaa, imdeni avkacoba da boroteba Caudenia, rom erT weliwadSic ver gadaikiTxavdiT, Cveni sasamarTloebis arqivebSi rom yofiliyo Cawerili. xma sirinozisa aqvs, silamaze Tavis msxverplT izidavs, sxeuli _ safasurs uxdis, visac ras dahpirdeba; es marTalia da nurc aq vumtyunebT simarTles, axla Tqvens cTunebas, Tqvens moxibvlas ecdeba, iqneba Tqveni mokvlaca scados. me, Cemo felton, siRaribidan gixseniT, dagexmareT da oficroba mogapovebineT, erTxel sikvdilsac gadagarCineT. xom gaxsovT, ra SegemTxvaT maSin? me marto Semwe ki ara, megobari var Tqveni, ara marto keTilismyofeli, aramed mama. es dedakaci inglisSi im mizniT mobrZanda, rom rogorme bolo momiRos. da, ai, Cems xelT aris es gveli! me dagibareT, Cemo felton, Cemo megobaro, Svilo jon, damifareT am dedakacisagan, da metadre, daifare Tavi Seni am avsulisagan! SemomficeT, rom xelidan ar gamisxlteba es gveli da aq geyoleba, raTa Tavis damsaxurebiT iqnes dasjili! jon felton, m,e Sens sityvas vendobi! jon felton, me mwams Seni patiosneba!

_ milord, _ mimarTa ymawvilma da mis wminda TvalebSi miledisadmi zizRi gamoixata, _ milord, geficebiT, rom asrulebuli iqneba yoveli Tqveni survili.

miledim imedmixdili msxverpliviT miiRo feltonis sityva. SeuZlebeli iyo, genaxaT sadme iseTi angelozisebriv uwyinari da morCili gamometyveleba, romelic mis lamaz saxes mohfenoda. TviTon lordi uinteric ki ZlivsRa scnobda Zu vefxvs, mosaklavad rom ar indobda weRandel baasSi.

_ fexs ar moicvlis am oTaxidan! geyurebaT, jon? _ ganagrZo lordma, _ miwer-mowera araviTari, aravisTan, da isic marto im SemTxvevaSi, Tu Tqven ikadrebT da xmas gascemT.

_ kmara, milord, me SemogficeT. _ axla, qalbatono, ecadeT, SeurigdeT Tqvens beds, radgan

adamianTagan ukve gankicxuli xarT. miledim Tavi daxara, TiTqos zed daswoloda am msjavris simZime.

lordma niSani misca feltonsa da gavida. oficeric ukan gahyva da kari moketa.

Page 346: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

346

ramdenime wuTis Semdeg derefanSi gaisma tlanqi fexis xma TofiTa da xmliT SeiaraRebuli mezRvaurisa, romelic miledis oTaxis sadarajod gamoegzavnaT.

ramdenime wams imave mdgomareobaSi darCa miledi, radgan fiqrobda, SeiZleba karis klitis WuWrutanidan miyurebeno. mere nel-nela Tavi maRla aiRo. mis saxes almuri asdioda da masze xelaxla saSinel mrisxanebasa da muqaras waikiTxavdiT. swrafad mivarda karebs da yuri miado, mere fanjridan gadaixeda, isev ukan dabrunda, Ronemixdili savarZelze daeSva da mwared amoioxra.

XXI

oficeri kardinali mouTmenlad eloda cnobebs inglisidan, magram saimedo

araferi mosdioda, garda sawyenisa da muqarisa. Zalian kargad iyo garemoculi laroSeli, miRebul RonisZiebaTa

Sedegad, ueWveli iyo gamarjveba. gansakuTrebiT im jebiris agebis Semdeg, romelmac gza Seukra laroSelis navsadgurs da gemi veRar Sedioda garemocul qalaqSi. magram mainc ar nebdebodnen laroSelelebi da SesaZlebeli iyo kidev didxans gamagrebuliyvnen, swored esa klavda kardinals: Sercxveboda safrangeTis laSqari da Sercxveboda TviTon kardinalic, amJamad riSelies am omis meti sazrunavi aRara hqonda ra. mefe ludoviko mecamete da dedofali ana avstrieli ukve waaCxuba erTmaneTs. es saqme mogvarebuli hqonda, Tumca Sesarigebeli hyavda batoni basompieri da angulemeli hercogi, romlebic mTavarsardlobis gamo erTmaneTs eqiSpebodnen.

rac Seexeba mefis Zmas, man, marTalia, daiwyo laroSelis garemocva, magram misi aReba ki kardinals mianeba.

qalaqma, Tavisi meris daujerebeli jiutobis miuxedavad, mainc scada danebeba da ajanyebac ki moawyo, magram merma saxrCobelaze Camokida ajanyebulebi. am sasjelma daamSvida ajanyebis moTaveebi. raRas izamdnen? gadawyvites, SimSiliT daxociliyvnen.

zogjer frangebi xelT igdebdnen laroSelidan bukingamTan gagzavnil kacebs da bukingamis mier gamogzavnil jaSuSebs, orive SemTxvevaSi gasamarTlebas Zalian cota dro undeboda. batoni kardinali wamoiZaxebda xolme mxolod erT sityvas: _ CamoaxrCveT!

mefes iwvevdnen am seiris sanaxavd. daRvremili mibrZandeboda mefe. igi karg adgils iWerda, rom CamoxrCobis yoveli wvrilmani daenaxa. seirs uyurebda, erToboda da misTvis ufro mosaTmeni xdeboda garemocvis xangrZlivoba. magram mainc Zalian mowyenili iyo da sul parizSi dabrunebas gaiZaxoda, ase rom, Zalian gaWirvebaSi Cavardeboda misi yovladuwmindesoba, Tu bukingamis kacebi Semoakldeboda CamosaxrCobad, veRarafriT gaarTobda mefes.

ase gadioda dro da laroSelelebi ar nebdebodnen. ukanasknel jaSuSs, romelic frangebma daiWires, bukingamTan mihqonda werili. autanel gaWirvebas acnobebda qalaqi bukingams, magram, imis magivrad, rom mieweraT, mefes davnebdebiT, Tu am ori kviris ganmavlobaSi ar mogveSveleTo, sul sxvas swerdnen Tavganwirulebi: `SimSiliT

Page 347: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

347

amovwydebiT yvelani, Tu am ori kviris ganmavlobaSi ar mogveSveleT. mere ki amao iqneba Tqveni daxmareba, radgan mkvdrebi veyrebiT~.

maS, bukingami iyo laroSelelebis erTaderTi imedi, da Tuki erT dRes isini danamdvilebiT darwmundebodnen, rom bukingami maT veRaras uSvelida, daekargebodaT moTmineba da yovelgvari imedi.

amitom misi yovladuwmindesoba mouTmenlad eloda inglisidan cnobas imis Sesaxeb, rom bukingami veRar wamobrZandeboda laroSelis dasaxmareblad.

sakiTxi qalaqis ieriSiT aRebis Sesaxeb xSirad ismeboda samefo sabWoSi, magram mas yovelTvis uaryofdnen jer erTi, imitom, rom auRebel simagred miaCndaT laroSeli; mere, kardinalma icoda, Tumca sul sxva azri iyo mis Sesaxeb gavrcelebuli, rom bevri sisxli daiqceoda am SetakebaSi, sadac frangebs frangebi unda SebrZolebodnen da es politika samoci wliT ukan dawevas moaswavebda, kardinali ki im dros iTvleboda progresul adamianad, rogorc dRes ityvian xolme.

marTlac, 1628 wels qalaqis aoxreba da sami-oTxi aTasi hugenotis mokvla Zalian emgvaneboda 1572 wlis wminda barTlomes Rames. hugenotebis Jletas kaTolike mefe Tumca suliTa da gulT TanaugrZnobda, magram generlebi mainc uaryofdnen am winadadebas im motiviT, rom laroSelis aReba mxolod misi damSeviT SeiZleboda.

ver moeSorebina kardinals is SiSi, romelic gulSi aRuZra mis mier londonSi gagzavnilma miledim, radgan masac gaego ukve, ra sazareli ram iyo es ucnauri qali: xan gveli da xan lomi. nuTu uRalata da gasca? an iqneba cocxalic aRar aris? magram kardinals imdenad Seeswavla es qalbatoni, rom icoda, vis mxarezedac unda yofiliyo igi, ar SeiZleboda ase umoqmedod darCeniliyo, Tu marTla raime didi dabrkoleba ar eRobeboda. magram visgan unda yofiliyo es dabrkoleba? es ki ukve ar icoda riSeliem da mas guls uwyalebda amao lodini.

Tumca darwmunebuli iyo miledis erTgulebaSi da safuZvlianic iyo es fiqri: iseTi sazizRari boroteba eguleboda am qalis warsulSi, rom marto Tavisi wiTeli wamosasxamiT SeeZlo misi dafarva. misi uwmindesoba grZnobda, rom ase Tu ise, misken iyo es qali, romelsac raRac gansacdelis SiSi hqonda da amaSi kardinalze ukeT veravin daexmareboda.

kardinalma gadawyvita, marto TviTon ewarmoebina omi. daxmarebis imedi ise hqonda, rogorc raime bednieri SemTxvevisa. man kvlav ganagrZo jebirebis ageba, rom sabolood daemSia laroSelis mcxovreblebi.

henrix meoTxem, rodesac parizis garemocva moawyo, Tavis jarebs ubrZana: mcxovreblebisaTvis galavnis kedlidan CaeyaraT puri da saWmeli. kardinalmac Tavisianebs ubrZana, CaeyaraT patar-patara baraTebi, romliTac laroSelelebs maTi meTaurebis araadamianur, egoistur da barbarosul saqciels acnobebda. baraTebSi swerdnen, rom meTaurebs momaragebuli hqondaT xorbali, damSeulebs ki lukmapurs ar aZlevdnen; rom meTaurebi arafrad agdebdnen bavSvebisa da qalebis amoxocvas, oRond TviTon laroSelis kedlebis damcvelebi yofiliyvnen janmrTelad.

TavdadebiT icavda xalxi qalaqs, magram am baraTebis miRebam mebrZol vaJkacebs moagona maTi Svilebi, colebi, maTi moxucebuli mSoblebi, romlebsac SimSiliT amowyvetas uqadda es omi. es baraTebi agonebdnen mebrZol vaJkacebs, rom Tu samarTali iyo, yvelas erTnairad unda egemna saerTo gaWirveba, raTa erTnairi zomebi aerCia Tavis gadasarCenad.

Page 348: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

348

swored is nayofi misca kardinals am patara baraTebma, ris miRebac ase enatreboda: moqalaqeTa umravlesobam moiTxova mefis jarTan molaparakebis dawyeba.

magram swored im dros, rodesac batoni kardinali Tavisi naTesis mosavals imkida da taSs ukravda Tavis Tavs, rom ase nayofierad gamoiyena es saSualeba, portsmutidan dabrunebulma erTma laroSelma moaxerxa SeumCnevlad gasZromoda mefis jarebis xazs, romelsac basompieri calke amagrebda, Sombergi da hercogi angulemeli kidev _ calke, da pirdapir garemocul qalaqSi amoyo Tavi. man maSinve Seatyobina laroSelis mers, rom sakuTari TvaliT naxa inglisis aRWurvili floti, romelic ramdenime dReSi daiZvreboda maT saSvelad, da Tan gadasca bukingamis werili, romliTac acnobebda, rom am cota xanSi gamocxadebul iqneboda safrangeTis winaaRmdeg Semdgari didi liga da rom inglisis, avstriisa da espaneTis jarebi erTdroulad Seeseodnen safrangeTs. es werili saxalxod waikiTxes qalaqis yvela moedanze. ramdenime calad gadaweres da quCis kuTxeebSi gaakres. am ambavma im adamianebsac ki, romlebsac mefis jarebTan molaparakebis dawyeba surdaT, gadaawyvetina, moTminebiT ecadaT ingliselTa sazeimo dapirebisaTvis.

am moulodnelma garemoebam kardinals ganuaxla misi winandeli SiSi da aiZula, misda uneburad, isev inglisisaTvis miepyro Tvali.

kardinalis, Tavisi erTaderTi namdvili mTavarsardlis, am SiSis Sesaxeb ara icoda ra mefis jarma da mxiarulad atarebda dros. saWmel-sasmeli bevri hqondaT, arc fuli akldaT da razmebi erTmaneTs ejibrebodnen vaJkacobaSi da mxiarulebaSi. jaSuSebis daWera da CamoxrCoba, saxifaTo gadasvla zRvis pirze laroSelisken, sasacilo oinis mowyoba da misi gulcivad asruleba, _ yvela amgvari moqmedeba erTaderTi saSualeba iyo, rom laSqars mokled sCveneboda xangrZlivi dReebi, romlebic guls uwyalebda ara marto SimSiliT da mwuxarebiT tanjul laroSelelebs, aramed kardinalsac, romelic maT wamebaSi hpovebda Tavis didebas.

kardinali rigiTi mxedariviT cxeniT Camouvlida xolme saguSagoebs. dafiqrebiT Sescqeroda jebirs, romlis swrafad aSenebisaTvis wamoyvanili hyavda safrangeTis saukeTeso inJinrebi da saqme ki mainc nela midioda.

aseTi mgzavrobis dros kardinali Tu sadme Tvals mohkravda trevilis razmis muSketers, maSinve miuaxlovdeboda, ucnaurad daaSterdeboda da rodesac darwmundeboda, rom arc erTi Cveni oTxi megobarTagani ar iyo, sxvaze gadaitanda Tavis gamWriax, Cafiqrebul mzeras.

erTxel metismetad daRonebulma kardinalma, romelsac aRarc laroSelelebTan molaparakebis imedi hqonda da aRarc miledis ambavi mosdioda inglisisdan, gadawyvita, sufTa haerze gasuliyo saseirnod, Tan ori oficeri gaiyola. kardinals zRvis napirze neli nabijiT mihyavda cxeni da, Tavis fiqrebSi garTuli, SeumCnevlad patara borcvze avida, saidanac Tvali mohkra iqve, axlos, Robis ukan, Svid kacs, romlebic qviSaze iwvnen, mzis sxivebiT tkbebodnen da garSemo ki carieli boTlebi eyara. oTxi maTgani Cveni nacnobi muSketeri gaxldaT, isini mzad iyvnen, moesminaT Sinaarsi werilisa, romelic erT maTgans

Page 349: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

349

mieRo. imdenad mniSvnelovani iyo es wrili, rom am ymawvilebs mietovebinaT saTamaSod gawyobili qaRaldi da kamaTlebi.

danarCen sams xelSi CaliT Semownuli uzarmazari boTli eWira da sacobis amoZrobas cdilobdnen. es sami kaci am batonebis msaxurebi iyvnen.

kardinali, rogorca vTqviT, metismetad damaRonebeli fiqrebiT iyo moculi da aseTi tanjvis wuTebSi mas ise araferi aRizianebda, rogorc sxvisi mxiaruleba. garda amisa, erTi ucnauri seni sWirda mis yovladuwmindesobas: Rrmad swamda, rom misi Semawuxebeli mizezi sxvebs axarebda. Tanmxlebi oficrebi adgilze datova, TviTon ki cxenidan Camoxta da am saeWvo muSketerebs miuaxlovda im imediT, rom qviSisa da Robis daxmarebiT SeiZleba gaegona raime maTi baasisa, romelic Zalian sainteresod miaCnda. aTi nabijiRa iqneboda darCenili Robemde, rodesac gaskonuri gamoTqma moesma, da radgan ukve icoda, rom muSketerebi iyvnen es ymawvilebi, eWvic ki ar epareboda, rom es gaskoneli d'artaniani unda yofiliyo, xolo danarCeni sami _ aTosi, porTosi da aramisi, ese igi, is megobrebi, romlebsac saxelad `ganuyrelni~ darqmeodaT.

albaT ukve warmodgenili gaqvT, rogor gaucxoveldeboda kardinals maTi saubris mosmenis survili, rodesac gancalkevebuli yriloba aRmoaCina. ucnauri gamometyveleba hqonda am dros mis Tvalebs da katasaviT miipareboda Robisaken, magram jerjerobiT mxolod sityvis calkeuli marcvlebi esmoda. uecarma wamoZaxilma aakankala misi yovladuwmindesoba da miipyro Cveni muSketerebis yuradReba.

_ oficeri! _ daiZaxa grimom. _ hai, kidev gabede, aramzadav?! _ dauyvira aTosma, wamoiwia, idayvze

daeyrdno da mrisxane TvaliT grimos daaSterda. grimo gaCumda, xmis amoReba veRar gabeda, mxolod Robisken gaiSvira

TiTi da amiT aniSna, rom Robis gadaRmidan viRac uaxlovdebodaT. swrafad wamocvivdnen oTxiveni da pativiscemiT miesalmnen kardinals. etyoboda, gacofebuli iyo kardinali. _ rogorc Cans, Tu Tan guSagebi ar iaxles, ise fexs versad

gadadgamen Cveni muSketerebi, _ mimarTa mkvaxed ymawvilebs, _ iqneba geSiniaT, xmeleTidanac ar mogveparos ingliseli? an iqneba ggoniaT, rom raki muSketerebi brZandebiT, Tqvenc umaRles oficrebs unda hbaZavdeT?

_ Tqveno yovladuwmindesobav, _ miugo aTosma, radgan marto mas SeenarCunebina simSvide, _ rodesac muSketerebi morigeobidan Tavisufalni arian, Rvinis smiTa da kamaTlis TamaSiT erTobian. am dros isini umaRles oficrebad xdebian TavianT msaxurTaTvis.

_ msaxurTaTvis?! _ wamoiZaxa kardinalma, _ da gana msaxurebs batonebisagan brZaneba unda hqondeT miRebuli, rom maSinve Seatyobinon, Tu maTken momavali dainaxes vinme. msaxurebi ki ara, guSagebi gyoliaT!

_ imedi maqvs, dameTanxmeba Tqveni yovladuwmindesoba, rom swored am sifrTxilem mogvca saSualeba, umdablesi salmiT davxvedrodiT Tqvens yovladuwmindesobas da Tan Cveni guliTadi madloba mogvexsenebina. radgan Tqveni wyalobiT gaxlavarT dRes SeerTebulni. d'artanian! _ mimarTa Tavis megobars, _ es aris axla ambobdi, sad da rogor genaxa misi yovladuwmindesoba madlobis mosaxseneblad, ai, dagexmaraT Tqveni bedi, isargebleT am SemTxveviT.

Page 350: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

350

iseTi uryevi simSvidiTa da usazRvro zrdilobiT warmoTqva es sityvebi aTosma, rom zogjer TviT STamomavlobiT gamefebul mbrZanebels gauWirdeboda aseTi mediduri didebulebis gamoCena.

d'artaniani mivida kardinalTan da ramdenime sityviT madloba wailuRluRa, magram iseTi moRuSuli TvaliT Semohyurebda misi yovladuwmindesoba, rom maSinve CaCumda.

_ sul erTia, batonebo, _ ganagrZo kardinalma da etyoboda, gabrazeba ver Seunela verc aTosis moxerxebulma pasuxma, verc d'artanianis madlobam, _ sul erTia, batonebo, me ar momwons, rom ubralo jariskacebi, marto imis gamo, rom warCinebul razmSi imyofebian, didebulis rolSi gamodian. disciplina erTi da igivea yvelasTvis da yvelasaTvis savaldebulo.

aTosma kardinals moTminebiT daamTavrebina sityva, Tanxmobis niSnad Tavi daukra da moaxsena:

_ Cven disciplina arafriT dagvirRvevia, Tqveno yovladuwmindesobav! radgan samsaxurebrivi movaleoba avasruleT da raki Tavisufalni gaxldiT, vifiqreT, Cveni survilisamebr gagvetarebina dro. Tu imdenad bednierni varT, rom Tqvens yovladuwmindesobas nebavs dagvavalos raime, gvibrZanos, da Cvenc mzad gaxlavarT! me mgoni, dameTanxmeba Tqveni yovladuwmindesoba, _ ganagrZo aTosma warbis SeWmuxvniT, radgan masac ajavrebda amgvari ukmexi kilo, _ rom Cven yovelTvis mzad varT mtris dasaxvedrad da SeiaraRebulni gaxlavarT maSinac ki, rodesac banqos vTamaSobT. _ kardinals xeliT aniSna oTx Tofze, romlebic saTamaSo qaRaldisa da kamaTlebis gverdiT ewyo.

_ gverwmuneT, Tqveno yovladuwmindesobav, _ daumata d'artanianma, _ maSinve win SegegebebodiT brZanebis misaRebad, rom SegvZleboda imisi warmodgena, rom Tqven aseTi mcirericxovani amaliT mobrZandebodiT.

kardinali tuCebs ikvnetda. _ iciT Tu ara, rom ase SeiaraRebulni da guSagebiT garSemortymulni

namdvil SeTqmulebs hgavxarT?! _ ho, Tu magaze mivida saqme, marTals brZanebs Tqveni

yovladuwmindesoba, _ miugo aTosma, _ Cven SeTqmulebas vawyobT, magram rogorc amaswinebze sen-Jerves simagreSi mowyobilma sauzmem Tqven TviTonve dagarwmunaT, mxolod laroSelelebis dasamarcxeblad.

_ eh, batono politikosebo! _ Tqva kardinalma da axla man SeiWmuxna Subli, _ ramdeni gaurkveveli sakiTxis pasuxs amoikiTxavda adamiani Tqvens tvinSi, rom aseve advilad SeiZlebodes misi wakiTxva, rogorc im werilisa, romelic Cemma moaxloebam dagamalvinaT.

sisxli auvarda aToss TavSi da kardinalisaken waiwia. _ ise gvelaparakebiT, Tqveno yovladuwmindesobav, TiTqos marTla

eWvi aRgZrodeT da namdvil dakiTxvas gvipirebdeT. Tu asea, keTil inebeT da gvibrZaneT, ras gvabralebT, rom Cvenc pasuxi mogaxsenoT.

_ Tund dakiTxvac iyos, bevrs sxvasac autania dakiTxva da pasuxic moucia, _ upasuxa kardinalma.

_ aki mogaxseneT, Tqveno yovladuwmindesobav. dagvkiTxeT da Cveni pasuxi moismineT.

_ ra werili iyo, batono aramis, wakTxvas rom apirebdiT da Cems danaxvaze damaleT?

_ qalis werili.

Page 351: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

351

_ o, mesmis, _ uTxra kardinalma, _ ucxo aravin unda Seexos amgvar werilebs, magram sulier mamas ki SeiZleba aCvenoT, radgan mas ekuTvnis amis ufleba.

_ Tqveno yovladuwmindesobav! _ upasuxa aTosma miT ufro didi simSvidiT, rom SeiZleboda wuTisofels gamoesalmebinaT am pasuxis gamo, _ werili qalisa gaxlavT, magram xels arc marion delormi awers da arc qalbatoni d'egiloni1.

mkvdrisferi daedo kardinals, ali auvarda TvalebSi, ukan mibrunda, TiTqos brZaneba unda mieca oficrebisaTvis. aToss ar gamoepara es moZraoba da TviTonac Tofisken waiwia. aTosis megobrebi Tofebs Sescqerodnen gabrazebuli TvaliT da cxadad etyobodaT, rom ise advilad ar danebdebodnen dapatimrebas, rogorc kardinalsa nebavda. kardinals ori kaci hyavda, TviTon mesame iyo. muSketerebi, msaxurebianad, Svidni iyvnen. mixvda kardinli, rom metad naklebi iyo ZaliT, miT ufro, rom namdvil konspiratorebad miaCnda aTosi da misi megobrebi da amitom aqac ixmara is sakvirveli fandi, romelic yovelTvis mzada hqonda gaWirvebis SemTxvevaSi: tkbili siciliT gamoixata mTeli misi risxva.

_ kargiT! kargiT! _ Sescina aToss. _ yoCaRi biWebi xarT, suliT amayebi da CvenTvis Tavdadebuli erTgulni. me saZraxiss verafers vxedav imaSi, rom ase kargad icavT Tavs, radgan Zalian mamacurad iciT sxvebis dacvac. me ar damviwyebia, batonebo, is Rame, `wiTeli samtredis~ traqtirSi rom mimacileT. saSiSi rom iyos is gza, saiTac amJamad vapireb wasvlas, usaTuod dResac gTxovdiT gamoyolas, magram msgavsi araferia da amitom darCiT, sadaca xarT, gamocaleT Tqveni boTlebi, moaTaveT banqos TamaSi da werilis kiTxva. mSvidobiT, batonebo!

amasobaSi kardinali moaxta cxens, romelic oficerma mohgvara, damSvidobebis niSnad megobrebs xeli dauqnia da wavida.

oTxi axalgazrda kaci gaSeSebuli idga adgilze, maT Tvali gaayoles mimaval kardinals da xma ar amouRiaT, manam sul mTlad ar miefara Tvals. mere ki erTmaneTs gadaxedes.

SeZrwunebulni iyvnen oTxiveni, radgan, miuxedavad megobruli gamoTxovebisa, kargad icodnen, rom gacofebuli guliT wavida kardinali.

marto aTosi iRimeboda damcinavi RimiliT. rodesac imdenad daSorda kardinali, rom veRarc xma mieweoda da

veRarc Tvali, pirvelma porTosma daarRvia dumili. _ sul grimos bralia! kardinali mxolod maSin dainaxa, roca Tavze

wamogvadga! _ Zalian undoda, javri amoeyara vinmeze, da grimos mivarda. grimos undoda pasuxi mieca, bodiSi moexada, magram TiTi dauqnia

aTosma da isic gaCumda. _ aramis, nuTu miscemdiT mag werils? _ hkiTxa d'artanianma. _ im SemTxvevaSi, Tu is moiTxovda werils, gadawyvetili mqonda erTi

xeliT werilis gadacema da meoriT xmalze ageba, _ miugo salamurisebr tkbili xmiT aramisma.

_ mec magas movelodi, _ uTxra aTosma. _ da amitom CagideqiT SuaSi, ara, rogor ara vTqvaT? marTla ugunuri unda iyos Cveni kardinali, rom ase uxeSad elaparakos kacs, TiTqos qalebisa da bavSvebis garda, TavisdReSi saqme aravisTana hqondes.

_ me Tayvansa gcemT, Cemo aTos, _ mimarTa d'artanianma, _ magram, bolos da bolos, arc Cven viyaviT marTalni.

Page 352: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

352

_ rogor Tu marTalni ar viyaviT? _ wamoiZaxa aTosma, _ vis ekuTvnis es haeri, Cven rom vsunTqavT? vis ekuTvnis es okeane, Tvali rom ver gadagviwvdenia? vis ekuTvnis Tqveni sayvarlis werili? gana kardinals? Cems dRes vficav, ise iqceva is Tavxedi, TiTqos marTla mas ekuTvnodes ca da qveyana! Tqvenc ise Tavzardacemulni, gabruebulebi SescqerodiT mas, TiTqos bastiliis cixe amarTuliyo Tqvens Tvalwin da gaeqvavebineT zRaprul bumberaz meduzas. ara, maS, SeTqmulebas amzadebs, vinc siyvaruliT aris gaxelebuli? erTi qali giyvarT, romelic kardinalma daapatimrebina, cdilobT, gaaTavisufloT rogorme kardinalis brWyalebidan. esec TamaSia, rogorc qaRaldis TamaSi, oRond aq kardinals eTamaSebiT. am TamaSis mosagebad Tqven es werili gaqvT da rad unda aCvenoT Tqvens TanamoTamaSes Tqveni qaRaldi? sad gagonila es ambavi? Tu SeuZlia, TviTon mixvdes! Cvenc kargad mivxvdiT, xom viciT, sadaca hyavs!

_ marTalia, marTali! _ moewona d'artanians, _ sruli WeSmaritebaa, aTos, Tqveni naTqvami!

_ Tu asea, maS, xma aRar amoviRoT kardinalis saqcielze. aramisma ganagrZos kiTxva Tavisi dis werilisa im adgilidan,

romelzedac kardinalma Seawyvetina. aramisma jibidan amoiRo werili, sami megobaric mas miuaxlovda,

xolo sami msaxuri isev CaliT Semownul did boTls mivarda. _ sul erTi an ori striqoni gqondaT wakiTxuli, modiT, isev Tavidan

daviwyoT, _ sTxova d'artanianma. _ siamovnebiT, _ miugo aramisma. `sayvarelo Cemo Zmao! me mgoni, gadavwyvet stenieSi wasvlas, radgan

Cemma dam iq, karmelistebis monasterSi miaRebina Cveni patara moaxle. dagvmorCilda sabralo gogo, radgan icis, sxvagan, sadac ar unda cxovrobdes, gansacdelSi Caagdebda Tavis suls. magram esec icodeT, Tu ise kargad wavida Cveni ojaxis saqmeebi, rogorc Cven gvinda, me mgoni, sulier netarebas umtyunebs da isev maTTan dabrundeba, vinc enatreba, miT ufro, rom icis _ sul masze fiqroben. manamde ki ara uSavs ra. kargad aris. Tu enatreba raime, marto erTi patara werili Tavisi saqmrosi. vici, rom amgvari nivTebi Zalian Znelad Seipareba monastris sarkmelebSi, magram, bolos da bolos, me ukve dagimtkiceT, rom sakmaod moxerxebuli var aseT saqmeSi da, maSasadame, SevZleb, vikisro misi Sesruleba. did madlobas giZRvniT Cemi da, yovelTvis ase kargad da gulkeTilad mogonebisaTvis. erTxans Zalian wuxda, magram cota Seunelda es mwuxareba mas Semdeg, rac Tavisi daxlidari gagzavna iq, rom iqac araferi moxdes saqmis mazaralebeli.

naxvamdis, Cemo sayvarelo Zmao! ramdenadac ki SeiZleba, xSirad gvacnobeT xolme Tqveni ambavi, ese igi, yovelTvis, roca darwmunebuli iqnebiT, rom Cvenamde moaRwevs igi.

Tqveni maria miSoni~. _ oh, ra sikeTe damdeT, aramis! ra usazRvrod damavaleT! _ Sehyvira

d'artanianma, _ sawyali konstancia! maS, misi ambavic momivida! cocxali aris, monasterSia, stenieSi, aTos, sad aris stenie?

_ sul axlos elzasis sazRvridan, lotaringiaSi. laroSelis garemocvas rom gavaTavebT, SeiZleba mere iqiT CaviseirnoT.

_ imedi maqvs, didi dro ar dasWirdeba laroSelis aRebas, _ Tqva porTosma, _ erTi jaSuSi CamoaxrCves am dilas da iman Tqva, rom

Page 353: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

353

laroSelelebs TavianTi waRebis tyavebis meti saWmeli aRara aqvT rao. Tu vigulisxmebT, rom tyavis Semdeg carieli lanCaRa darCebaT saRrRnelad, ar vici, swore giTxraT, mere raRas izamen! erTmaneTs Tu SeWamen, Torem sxva aRaraferi eqnebaT.

_ ra sulelebi arian is ubedurebi! _ Tqva aTosma da moiwafa erTi Wiqa SesaniSnavi bordouli Rvino, romelsac iseTi saxeli ar hqonda maSin, rogoric dResa aqvs. _ ra sulelebi arian is ubedurebi! nuTu ar ician, rom kaTolikeTa sarwmuneoba yvela sarwmunoebaze metad xelsayreli da sasiamovnoa? magram eg araferi, mainc yoCaRebi arian. ras SvrebiT, aramis? isev jibeSi malavT mag werils?

_ nu, nu, aramis! _ mimarTa d'artanianma, _ jobia davwvaT! kidevac rom davwvaT, erTic vnaxoT, raime saSualeba hqondes kardinals da ferflidanac gaarCios naweri!

_ uTuod eqneba, _ Tqva aTosma. _ kargi, magram ras uzamT mag werils? _ grimo! _ dauZaxa aTosma, _ aq modiT. grimo wamovarda da win gamoeWima. _ Tqveni dasja minda, Cemo grimo, radgan weRan unebarTvod gabedeT

erTi sityvis Tqma, da, ai, sasjelic: kargad daReWavT da gadaylapavT, zed am Rvinos daayolebT. maS, aba, jer werili! kargad daReWeT!

grimos gaecina, Tvali veRar moaSora aTosis mier piramde avsebul sasmiss da swrafad gadaylapa werili.

_ yoCaR, grimo! _ Seaqo aTosma, _ axla es miirTvi! kargi, kargi! gamiTavisuflebixar, madlobas nu gadagvixdi!

xmis amouRebliv, usityvod dalia grimom mSvenieri bordouli Rvino, magram, sanam am tkbil brZanebas Seasrulebda, misi cadapyrobili Tvalebi mravals metyvelebdnen.

_ axla ki, Tu baton kardinals maxvilgonivrulma azrma ar gaunaTa goneba da muceli ar gamoRadra Cvens sawyal grimos, me mgonia, SegviZlia sruliad damSvidebulni viyoT, _ Tqva aTosma.

misi yovladuwmindesoba am dros seirnobas ganagrZobda da, daRvremili, TavisTvis buzRunebda:

_ cxadia, cxadi! Cemken unda gadmoviyvano es oTxi biWi!

XXII

patimrobis pirveli dRe davubrundeT miledis, romelic safrangeTis sanapiroebze gadmoxedvam

droebiT mxedvelobidan dagvakargvina. Cven mas imave sasowarkveTil mdgomareobaSi vipoviT, rogorSiac

davtoveT. avbediTi fiqrebiT Sepyrobils, Tavis gamoxsnis yovelgvari imedi dakarguli hqonda. es pirveli SemTxveva iyo, rom eWvi epareboda da SiSs Seepyro.

orjer uRalata bedma, or SemTxvevaSi gaiges misi saidumlo fiqrebi da gasces.

orive SemTxvevaSi d'artanianma moipova es gamarjveba. d'artanianma daamarcxa daumarcxebeli, d'artanianma daamarcxa uZleveli Zliereba borotebisa.

Page 354: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

354

d'artanianma borotad gamoiyena siyvaruli, Seuracxyo misi Tavmoyvareoba da, ai, axla, rodesac qals egona, rom beds ewia, d'artanianma mouspo Tavisufleba da sikvdiliTac ki emuqreboda. ufro metic, d'artanianma aaZro kuTxe im niRabisa, romelic farad hqonda afarebuli da uZlevels xdida.

d'artanianma kardinalis mier dagebuli maxisagan ixsna bukingami, romelic WiriviT ejavreboda miledis, iseve, rogorc yvela, vinc ki odesme hyvarebia. d'artanianma Tavi Seapara graf de vardad, romlis mimarTac qals daucxromeli vneba amoZravebda. d'artanianma icoda misi saSineli saidumloeba, romlis gamgebic, miledis fici hqonda dadebuli, sicocxles gamoesalmebina, vinc unda yofiliyo igi. magram swored maSin, rodesac nebarTva miiRo mterze Suris saZieblad, iseve d'artanianma gamohglija xelidan es saSualeba, Tavis patimrad gaixada da sadRac Sors, sazarel botanibeSi _ indoeTis okeanis kunZulze, an taibernSi upirebda gandevnas.

miledis eWvi ar epareboda, rom yvela es ubedureba d'artanianisagan modioda. marto mas SeeZlo misTvis ase Tavlafis dasxma. marto mas SeeZlo ecnobebina lord uinterisaTvis yvela is saSineli saidumloeba, romelic raRac avbediTobis daxmarebiT zedized aRmoaCina.

ramdeni siZulvili unda moenelebina! gulSi boRma uduRda, mrisxanebiT savse Tvalebi gamoketili oTaxis siRrmisTvis gaeSterebina. xandaxan sunTqvas gulis siRrmidan amoyolebul kvnesas amoatanda xolme, romelic kldeebTan damarcxebul zRvis talRebis xmaurs uerTdeboda. qalbaton bonasies, bukingamis da, gansakuTrebiT ki, d'artanianisadmi SurisZiebis momavali gegmebi gonebas elvasaviT unaTebda.

magram Suris saZieblad Tavisufleba sWirdeboda, Tavisuflebas ki patimari maSin moipovebda, Tu gaapobda kedels, axsnida urdulebs, gaxvretda iataks. yovelive es SeiZleba moexerxebina moTminebisa da magar Zal-Ronis mqone mamakacs. magram gaafTrebul dedakacs ki amaod Cauvlida amgvari cda. esec rom ar iyos, yovelive amis gasakeTeblad saWiro iyo dro, Tveebi, weliwadi, mas ki... aTi Tu Tormeti dRe hqonda, rogorc uTxra lordma uinterma, misma daundobelma da cixis saSinelma zedamxedvelma.

vaJkaci rom yofiliyo miledi, yovelgvar saSualebas scdida da iqneba kidec aesrulebina gulis wadili: netavi rad gabriyvda ase samarcxvinod buneba, rom aseTi mZlavri vaJkacuri suli Caudga am naz da susti agebulebis qals?

saSineli iyo miledis patimrobis pirveli wuTebi. gacofebuli krunCxvebisagan Tavs ver ikavebda. mere ki nel-nela daimorCila gagiJebuli mrisxaneba, sabolood moiSora nerviuli kankali da gonebas ikrebda, rogorc dasasveneblad ganrTxmuli daRlili gveli.

_ ara, ra RmerTi gamiwyra, rom ase gavbrazdi? _ SeekiTxa miledi Tavis Tavs da sarkeSi Caixeda, _ ra saWiroa aq mZvinvareba? mZvinvareba sisustis niSania. miT ufro, rom amgvari saSualebiT arasodes ar mimiRwevia miznisaTvis. Cemi Zala qalebze rom mexmara, iqneba kidev davrwmunebuliyavi, rom isini ufro sustebi arian, vidre me, da, maSasadame, kidec damemorCilebina. magram qalebs ki ara, me mamakacebs vebrZvi da mamakacebisaTvis me mxolod qali var. maS, SevebrZolebi, rogorc qali. Cemi Zala Cems sisusteSia, _ Semdeg, Tavis Sesamowmeblad,

Page 355: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

355

ramdenime gansxvavebuli gamoxatuleba miaRebina Tavis saxes, dawyebuli gacofebuli brazidan, alersiani siyvaruliT aRsavse guliswarmtac tkbil Rimilamde. mere Tavis daxelovnebuli xeliT talRiseburad dailaga Tma, rom saxis silamazes Tmis mSvenierebac daxmareboda. kmayofili darCa Tavisi momxiblavobis, da imedianad waiCurCula:

_ vnaxoT! vnaxoT! jer kideva maqvs imedi, jer isev lamazi var! saRamos rva saaTi iqneboda daaxloebiT. miledim logins mohkra

Tvali da ifiqra, rom ramdenime saaTis mosveneba ganuaxlebda ara marto gonebas, aramed ufro metad _ saxis fersac. magram sxva ukeTesi fiqric mouvida: manam dawveboda, raRac gaego vaxSmis Sesaxeb. erT saaTze meti iyo ukve, rac am oTaxSi Semoiyvanes da Zneli dasajerebeli iyo, rom vaxSami ar moerTmiaT. ar undoda patimars amaod dros dakargva da gadawyvita, am saRamosve Sesdgomoda Tavis sapatimrosa da im pirTa gacnobas, romlebsac Caabares misi darajoba.

susti sinaTle gamoCnda karis qveSidan, rac imis momaswavebeli iyo, rom cixis moxeleebi brZandebodnen. miledi saCqarod daeSva savarZelze, Tavi ukan gadaigdo, mSvenieri Tma gaiSala, gulispiri odnav gaiReRa, erTi xeli gulze miido da meore Zirs dauSva.

gadaswies urduli, gaiWraWuna koWakma, oTaxSi fexis xma gaisma da miledis miuaxlovdnen.

_ aq dadgiT eg magida, _ gaisma brZaneba da miledim am xmiT icno oficeri feltoni.

magida brZanebisamebr dadges. _ sanTlebs moitanT da guSagebs gamocvliT, _ ganagrZo feltonma. am

ormagma brZanebam, romelic axalgazrda oficerma erTsa da imave pirovnebas misca, patimari daarwmuna, rom es jariskaci erT da imave dros misi guSagic iqneboda da msaxuric.

swrafad, xmis amouReblad sruldeboda feltonis brZaneba, es ki imas amtkicebda, rom saTanado simaRleze idga sasaxlis mosamsaxureTa disciplina.

feltoni karga xans trialebda oTaxSi, magram yuradRebas ar aqcevda miledis. bolos miskenac mibrunda.

_ sZinavs! Zalian kargi, gaiRviZebs da maSin ivaxSmebs. ramdenime nabiji gadadga karisaken, wasvlas apirebda. _ ara, batono oficero, am qals ar sZinavs, _ moaxsena jariskacma,

naklebad uryevma, vidre misi ufrosi iyo, da ufro axlos mivida savarZelTan.

_ rogor Tu ar sZinavs? _ gaukvirda feltons, _ maS, ras akeTebs, Tu ara sZinavs?

_ gulwasuli gaxlavT! xedavT, ra fermixdilia, ramdeni xania yurs vugdeb da sunTqva ar mesmis.

_ Tqven marTali xarT, _ uTxra feltonma, rodesac qals Tvali gadaavlo, magram iqve darCa, sadac idga, qalisken erTi nabijic ki ar gadadga.

_ wadiT, moaxseneT lord uinters, rom guli wasvlia mis patimars! gulwasulis mosulierebisa me ara vici ra da arc gaTvaliswinebuli yofila es SemTxveva.

jariskaci maSinve wavida Tavisi ufrosis brZanebis asasruleblad. feltoni savarZelze daeSva, romelic SemTxveviT karTan axlos iyo midgmuli, da lodini daiwyo. miledi uZravad ijda, xmas ar iRebda. am

Page 356: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

356

xelovnebas, romelic ase gavrcelebulia qalebSi, igi kargad iyo dauflebuli. mas SeiZleba Tvalebis quTuToebi daxuruli hqonoda, magram grZel wamwamebs Sua mainc xedavda yvelafers. ai, axlac SeamCnia, rom feltons zurgi Seeqcia misTvis. aTi wuTis ganmavlobaSi uyurebda am ymawvil kacs da xedavda, rom misken erTxelac ar mobrunebula es gulgayinuli mcveli.

maSin miledim moifiqra, rom lord uinteris mosvla Zalas Sematebda mis oficers. grZnobda, amaod Cauara am pirvelma cdam. gulmSvidad aRiara es patara marcxi da radgan jerac kidev sakmaod moepoveboda brZolis saSualebebi, Tavi maRla aiRo, Tvali gaaxila da Rrmad amoioxra.

am oxvram, rogorc iyo, feltoni misken moabruna. _ ah, gamoiRviZeT, qalbatono? _ uTxra civad, _ maS, me aq saqme aRara

maqvs, Tu mogindaT raime, zari darekeT. _ oh, RmerTo Cemo, RmerTo Cemo! rogor vitanjebi! _ kvnesoda miledi

im tkbili xmiT, romelic Zalian waagavda zRapruli jadosani qalebis xmas, romliTac dasaRupad ganwirul adamianebs xiblaven.

miledim wamoiwia, adgili Seicvala, savarZelze ufro koxtad da mimzidvelad moewyo.

feltoni adga. _ dReSi samjer geaxlebian, qalbatono, dilis cxra saaTze, SuadRis

pirvel saaTze da saRamos rva saaTze. Tu ar egueba es ganrigi Tqvens Cveulebas, aseT SemTxvevaSi Tqven TviTon dagviniSneT, ra saaTebs irCevT, Tqvens survils gaviTvaliswinebT.

_ maS, sul ase martod unda davrCe am uSvelebel, saSinel oTaxSi? _ hkiTxa miledim.

_ erT qals vacnobeT, xvalidan aq iqneba da geaxlebaT yovelTvis, rodesac ki dagWirdebaT misi daxmareba.

_ gmadlobT, batono, _ uTxra Tavmdablad miledim. feltonma odnav daukra Tavi da karisken wavida. is iyo unda

gadaevlo zRurbli, rom lordi uinteri gamoCnda derefanSi, Tan jariskaci mosdevda. mas xelSi wamlis SuSa eWira.

_ ra iyo, ra moxda? _ daiZaxa dacinviT mosulierebuli rZlisa da wasasvlelad gamzadebuli feltonis danaxvaze. _ ase ucbad rogor gamococxlda mkvdari? axla xom darwmundi, Cemo sayvarelo felton, rom gamoucdel bavSvad miaCnixar am qalbatons da pirveli moqmedeba warmoadgina im komediisa, romlis ganviTarebas, ueWvelia, siamovnebiT vnaxavT am axlo xanSi.

_ mec magas vfiqrobdi, milord, _ miugo feltonma, _ magram ra meqna, qali gaxlavT es patimari da mec mindoda, pativiscemiT movqceodi, rogorc es Seefereba patiosan kacs, qalis gulisaTvis Tu ara, Tavisi Rirsebis pativsacemad mainc.

miledis gaaJrJola, feltonis sityvebma yinuliviT dauara ZarRvebSi. _ maS, ase, _ Tqva siciliT lordma uinterma, _ xelovnurad gaSlil

Tmas, lamaz TeTr kans da ganabul Tvalebs jer ar mouxiblixar, Se gulqvav, Sena?

_ ara, milord, _ upasuxa gulugrZnobma ymawvilma kacma, _ da, merwmuneT, Cems mosaxiblavad cota metia saWiro, vidre qalis amgvari oinebi da keklucoba.

Page 357: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

357

_ aseT SemTxvevaSi, Cemo gulado vaJkaco, Tavi davaneboT miledis, rom raime sxva saSineleba moifiqros, Cven ki wavideT, vaxSams SeveqceT, ah! fiqri nu gaqvT, qalbatons Zalian nayofieri mofiqrebis unari aqvs da Tavisi komediis pirvel moqmedebas meoresac male moayolebs.

es Tqva Tu ara, feltons xeli gauyara mklavSi da siciliT gaiyvana miledis oTaxidan.

_ oh, damacade, movaxerxeb raimes Sens dasamorCileblad, _ butbutebda gabrazebuli miledi, _ damSvidebuli brZandebode, Se ubeduro bero, anaforad rom gadagigqcevia eg samxedro tanisamosi.

_ ho, marTla! _ wamoiZaxa uinterma da karis zRurblze SeCerda, _ madas nu wagixdenT, miledi, pirveli marcxi. erTi naxeT, ra mSvenieria es dedali da, agreTve, es Tevzi! patiosnebas geficebiT, mowamluli ar aris. Zalian karg ganwyobilebaze varT me da Cemi mzareuli, man icis, rom Cems memkvidred is ver gaxdeba da amitom sruli ndoba maqvs misi. Tqvenc Cems magaliTs mibaZeT. mSvidobiT, sayvarelo Cemo rZalo, Tqvens uaxloes gulis wasvlamde!

amis atana ki veRar SeZlo miledim: xelebiT savarZels nerviulad Caafrinda, kbilebi aakraWuna, cecxlis mfrqvevi TvalebiT Sehyurebda karisken mimaval lords da feltons, xolo rodesac kari moxures da martod darCa Tavis oTaxSi, xelmeored moeria sasowarkveTileba. gadaxeda magidas, dainaxa gaprialebuli dana, mivarda, xelSi aiRo, magram aqac mZafrad gaucruvda imedi: danis piri moClungebuli iyo.

odnav mixuruli karidan xarxari moisma, mere karic gaaRes. _ ha, ha! _ Sehyvira uinterma, _ ha, ha, ha! xom kargad xedav, Cemo

felton, rom marTali iyo, rasac geubnebodi! es dana SenTvis iyo momzadebuli, mogklavda, Cemo kargo. erTi saocari TvisebaTagani am qalbatonisa is aris, rom ver moisvenebs, sanam ar moklavs Tavis Semawuxebels. me rom SenTvis damejerebina da foladis dana gamomegzavna, galesili da wvetiani, maSin aRar gveyoleboda feltoni, yels gamogRadravda, Cemo kargo, da Sen Semdeg yvela danarCens, vinc aq arian. xo naxe, ra kargad icis danis xmareba!

marTlac, miledis jerac mokrunCxul xelSi eWira dasartymelad gamzadebuli dana, magram am ukanasknelma sityvam, am uaRresma Seuracxyofam xeli mouduna da masTan erTad mouduna mTeli Tavisi Zala da nebisyofac.

dana Zirs daeca. _ marTali brZandebiT, milord, _ uTxra feltonma zizRiT savse xmiT,

romelic gulis siRrmeSi Caswvda qals, _ marTali brZandebiT, milord, me Sevcdi.

oriveni oTaxidan gavidnen. amJamad ki meti yuradRebiT ismenda miledi mimavalTa fexis xmas,

vidre pirvelad, da bolos darwmunda, rom marTla wavidnen, radgan Soridan ismoda maTi xma da bolos sruliad miwyda.

_ daviRupe! _ moTqvamda Cumad miledi, _ me aq veRaras gavxdebi, iseTi kacebis xelSi var, rom veRarafriT aRvuZrav grZnobas, rogorc brinjaos an sali kldis qandakebas. zepirad ician yoveli Cemi fandi da dajavSnulni xvdebian yovel Cems iaraRs. es asea, magram rogor SeiZleba ise gaTavdes yvelaferi, rogorc amaT nebavT? _ fiqrobda miledi.

es ukanaskneli fiqri, imedis es instinqturi ganaxleba mowmobda, rom am qalis Rrma sulSi didxans ver Zlebda SiSi da misustebuli grZnoba.

Page 358: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

358

miledi sufras miujda, sxvadasxva saWmels Seeqca, cota espanuri Rvinoc mosva da igrZno, rom ganuaxlda Zala ganzraxvaTa gansaxorcieleblad.

miledi ar wveboda, igi dakvirvebiT ufiqrdeboda, sinjavda, swavlobda Tavisi Tanamosaubreebis yovel sityvas, moZraobas, dumilsac ki. da am Rrmad dakvirvebuli, ostaturi, mecnieruli analizidan is daskvna gamoitana, rom feltonis dayolieba ufro advili iyo, vidre uinterisa.

metadre erTi sityva agondeboda patimars: _ `me rom SenTvis damejerebina~, _ uTxra uinterma feltons,

maSasadame, feltons raRaca uTqvams mis sasargeblod da lord uinters ar moswonebia misi naTqvami.

`susti nebisyofa aqvs Tu mtkice, _ fiqrobda miledi, _ am ymawvils Cemdami sibralulis patara naperwkali mainc hqonia sulSi, me koconad gadavuqcev naperwkals da Sigve amovwvav.

rac Seexeba meores, _ fiqrobda imedianad miledi, _ is micnobs, eSinia Cemi, icis, rom kargi dRe ar daadgeba, Tu Tavi davaRwie am cixe-darbazs. axla misi damorCilebis cda amaod Camivlis.

magram sul sxvaa feltoni, gamoucdeli, miamiti da umwikvlo ymawvili, mgoni, saTnoc unda iyos. aseTi kacis dasaRupavad moxerxebuli qali yovelTvis ipovis raime gzas.~

aseTi fiqrebisa da daskvnis Semdeg miledi dawva, ZilSi bageze Rimili darCenoda, ase mZinari rom enaxa vinmes, ityoda _ es ymawvili gogo sizmarSi yvavilebis gvirgvinsa xedavs, rom momaval dResaswaulze daixuroso.

XXIII

patimrobis meore dRe miledi sizmarSi d'artanianis sikvdiliT dasjas xedavda. jalaTis

mier dakruli culisagan mis mosisxle mters sisxli TqrialiT gadmosdioda. swored amitom iyo, rom mZinare miledis bageze netarebis Rimili dasTamaSebda.

ledi klariks ise tkbilad eZina im Rames, rogorc sZinavs pirveli imediT darweul patimars.

meore dRes, rodesac misi oTaxis kari gaaRes, jer isev loginSi iwva. feltoni derefanSi idga, mas guSindeli dapireba Seesrulebina da qali moeyvana.

qali miledisTan Sevida da Tavisi samsaxuri SesTavaza. miledi, Cveulebisamebr, fermixdili iyo. raRa Tqma unda, es garemoeba

advilad moatyuebda yvelas, vinc mas pirvelad Sexedavda. _ Zalian maciebs, _ uTxra qals, _ mTeli Rame Tvali ar momixuWavs.

mere ra gauTavebeli iyo es Rame! oh, rogor vitanjebi! iqneba iwamoT RmerTi da cota mainc ufro lmobierad momeqceT, vidre guSin. saamisos arasa gTxovT, neba momeciT avadmyofs, loginSi viwve.

_ Tu gnebavT, eqims SevatyobinebT? _ hkiTxa qalma. es baasi feltonsac esmoda, magram xmas ar iRebda. miledi grZnobda, rom ramdenadac bevr xalxs daaxvedrebdnen, imdenad

metisTvis unda Seecodebina Tavi, garda amisa, imdenad ufro

Page 359: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

359

gaZlierdeboda lord uinteris eWvebi, Tvalyuris devneba da, rac mTavaria, SeiZleboda eqims eTqva, rom igonebda avadmyofobas. erTxel ukve ganicada marcxi da axla aRara surda, igive ganmeorebuliyo.

_ me eqimi veras miSvelis, tyuilad SevawuxebT. am batonebma guSin gamoacxades, rom komediaa Cemi avadmyofoba, dResac, eWvi ar aris, imave azrisani iqnebian, da guSindels aqeT sakmarisi dro hqondaT, rom eqimisTvisac igive ecnobebinaT.

_ maS, Tqven TviTon brZaneT, qalbatono, _ uTxra mouTmenlad feltonma, _ rogori movla gesaWiroebaT?

_ RmerToO Cemo! aba, me ra vici? vgrZnob, rom avada var, amis meti me ara vici ra. rogorc gindodeT, ise momeqeciT, ra menaRvleba!

_ sTxoveT lords, aq mobrZandes, _ uTxra dedakacs am laparakiT mobezrebulma feltonma.

_ oh, ara, ara! _ Sehyvira miledim. _ nu, batono, Tu RmerTi gwamT, imas nu dauZaxebT! oRond imas nu dauZexebT da... me kargada var! ara miWirs ra!

iseTi sicxariT warmoTqva es sityvebi, ise STamagoneblad, rom feltonmac ki veRar gauZlo da oTxaSi gaiar-gamoiara.

`mgoni, avuCvile guli~, _ fiqrobda miledi. _ kargiT, qalbatono, ar davuZaxeb, magram Tu marTla avada xarT,

jobs, eqimi moviwvioT. kidevac rom gvatyuebdeT, ra waxdeba magiT? miT uaresi TqvenTvis! magram Cveni mxriv ki sruliad damSvidebuli gveqneba sindisi.

ara upasuxa ra miledim, magram Ronemixdilad dauSva lamazi Tavi baliSze, cremli moeria da qviTini daiwyo.

erTxans Tavisi Cveulebrivi gulcivobiT Sehyurebda feltoni. mere, raki naxa, rom bolo aRar eReboda am qviTins, gavida. qalic Tan gahyva. lordi uinteri ar Sevida Tavis rZalTan.

_ mgoni, kargad verkvevi zog rameSi, _ CurCulebda miledi mxecuri sixaruliT da mTlad Caimala sabnis qveS. eSinoda, iqneba dResac Tvalyurs madevnebeno, da ar undoda, misi guliTadi sixaruli vinmes daenaxa.

ase gavida ori saaTi. _ axla ki dro aris, rom ganikurnos avadmyofi, _ Tqva qalbatonma, _

avdgeT da dReidanve mivaRwioT raime gamarjvebas. sul aTi dRe mqonda, amaRamidan mxolod rva damrCeba.

miledis oTaxSi diliT Semotanili sauzme isev patara magidaze ido. maSasadame, unda mosuliyvnen sufris asalageblad da qalbatons feltonis naxvis imedi hqonda.

miledi ar Semcdara: Semovida feltoni. man arc ki isurva gaego, miirTva Tu ara miledim sauzme, da brZana, gaetanaT patara magida, romelic sufragaSlili SehqondaT yovelTvis.

bolos marto feltoni darCa. mas xelSi wigni eWira. kekluci miledi fermixdili da sasowarkveTili saxiT iwva iqve

buxarTan mdgar savarZelSi. igi wamebis molodinSi myof wminda qalwuls mogagonebdaT...

feltoni miuaxlovda qals da wigni gauwoda. _ qalbatono! lordi uinteri kaTolikea, iseve rogorc Tqven, da

fiqrobs, rom albaT Zalian gawuxebT Tqveni sarwmunoebis locvanisa da

Page 360: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

360

wirva-locvis uqonloba. amitom gigzavniT am locvans, iqneba locvebis kiTxviT mainc daikmayofiloT Tqveni sarwmunoebrivi movaleoba.

iseTi saxiT dado es wigni miledis axlos dadgmul patara magidaze, iseTi kiloTi warmoTqva es sami sityva `Tqveni sarwmunoebrivi movaleoba~ da Tan iseTi zizRiT savse RimiliT, rom miledim wamoiwia da yuradRebiT daaSterda ymawvil kacs.

axalgazrda kacis sada tanisamosma, aseve sadad, mokled gakreWilma Tmam, marmarilos qandakebasaviT gamoTlilma Sublma, magram masaviT mtkicem da Seucnobma, miledi daarwmuna, rom mis win erTi im puritanelTagani idga, romlebsac ise xSirad xvdeboda, rogorc mefe iakobis, ise safrangeTis mefis sasaxleSi. miuxedavad wminda barTlomes Ramis saSinelebisa, devnili hugenotebi zogjer mefis sasaxleSi poulobdnen TavSesafars.

erTgvari uecari zeSTagoneba moedo miledis gonebas, ise rogorc es marto geniosebs mosdiT xolme raime gansacdelis dros an im ukidures wamSi, rodesac unda gadawydes maTi sikvdil-sicocxlis sakiTxi.

am samma sityvam `Tqveni sarwmunoebrivi movaleoba~ da feltonis guSindelma saxis gamometyvelebam miledis Caagona, Tu ra didmniSvnelovani unda yofiliyo mis mier gacemuli pasuxi, romlis Sedgenac Tavisi swrafi mosazrebis wyalobiT ukve moeswro.

_ me migzavnis? _ wamoiZaxa iseTive zizRiani toniT, romelic ymawvili oficris xmaSi igrZno, _ me migzavnis Cemi sarwmunoebis movaleobis asasruleblad? Zalian kargad icis lordma uinterma, im gaxrwnilma kaTolikem, rom me misi sarwmunoebisa ara var, da cdilobs, erTi maxe kidev damigos.

_ maS, ra sarwmunoebisa brZandebiT, qalbatono? _ hkiTxa gancvifrebulma feltonma, romelic yovelTvis eufleboda Tavis grZnobebs, magram amJamad aseTi pasuxis gamo ver SeZlo Tavis Sekaveba.

_ vityvi im dRes, _ Sehyvira TvalTmaqcuri aRtyinebiT miledim, _ rodesac daviRupebi Cemi mrwamsis sadideblad.

axalgazrda oficeri xmas ar iRebda, magram, samagierod, misi Tvalebi metyvelebdnen.

_ Cemi mtrebis xelSi var, _ ganagrZo miledim aRtacebuli toniT, romelic puritanebisaTvis damaxasiaTebel Tvisebas Seadgens. _ RmerTma ukeT uwyis: an mixsnis me codvils, an wamebuli viqnebi Cemi RvTis gangebiT. ai, batono, es aris Cemi pasuxi da es moaxseneT lords. rac Seexeba am wigns, _ daumata qalbatonma da TiTiT aniSna locvanze, mxolod ise, rom ar Seexo, TiTqos SebRaluli darCeboda, xeli rom exlo kaTolikeebis locvanTa krebulisaTvis. _ SegiZliaT, ukanve waiRoT da Tqven TviTon gamoiyenoT. darwmunebuli var, Tqven ormagada xarT lord uinteris Tanamonawile: exmarebiT Cems devnaSi da exmarebiT Tqveni sarwmunoebis sadideblad.

feltonma araferi upasuxa, locvani aiRo imave zizRiT, romliTac weRan magidaze daudo, da Cafiqrebuli gavida.

saRamos xuTi saaTi iqneboda, rodesac lordi uinteri movida. miledis mTeli dRe hqonda gankargulebaSi, rom Tavisi moqmedebis gegma moefiqrebina. man ise miiRo lordi, rogorc Seefereba qalbatons, romelsac sakmao Zala moepoveba.

Page 361: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

361

_ maS ase, qalbatono? _ mimarTa lordma, miledis pirdapir mdgom savarZelze daeSva da mourideblad Seawyo fexebi buxris qvaze, _ maS, ase, axla sarwmunoebisagan gandgomasac vapirebT?

_ ris Tqma gnebavT, milord? _ imis Tqma minda, rom mas Semdeg, rac ukanasknelad gnaxeT,

sarwmunoebac ki SegicvliaT. SemTxveviT mesame qmars xom ar gahyolixarT, protestants?

_ ganmimarteT, milord, _ ganumeora medidurad patimarma, _ mogaxsenebT, rom vismen Tqvens sityvebs, magram azri ver Semignia.

_ eg imitom, rom Tqven araviTari sarwmuneoba ara gaqvT! me es ufro momwons, _ uTxra dacinviT uinterma da sicili waskda.

_ cxadia, eg ufro Seefereba Tqvens principebs, _ upasuxa civad miledim.

_ oh, vaRiareb, rom CemTvis araviTari mniSvneloba ara aqvs mag sarwmunoebriv gansxvavebas.

_ ra saWiroa, milord, magis aRiareba? Tqveni qeifi da avkacobac kmara magis dasamtkiceblad.

_ rao? rao? qeifisa da avkacobas gaiZaxiT, qalbatono messalin, ledi makbet? an kargad ver gavigone Tqveni naTqvami, an, RvTis winaSe, Zalian urcxvi yofilxarT!

_ ase imitom laparakobT, rom iciT, yurs gvigdeben? _ upasuxa civad miledim, _ gindaT, mtarvalebad gamixadoT Tqveni mcvelebi da jalaTebi?

_ Cemi mcvelebi, Cemi jalaTebi? eh, qalbatono! metad paTetur tons aZlevT dRes Tqvens kilos da guSindeli Tqveni komedia am saRamos tragediad icvleba. magasac gavuZlebT: am rva dRis Semdeg iq iqnebiT, sadac unda iyoT, da Cemi saqmec gaTavebuli iqneba.

_ Tqveni samarcxvino ganzraxva! Tqveni usindiso ganzraxva! _ Sehyvira miledim iseTi gaSmagebuli xmiT, romliTac msxverpli mimarTavs Tavis jalaTs.

_ patiosnebas vficav, _ Tqva uinterma da wamovarda, _ mgonia, gagiJebula es unamuso dedakaci! kargi, kargi! damSviddiT, qalbatono puritano, Torem bnel oTaxsac male gaCvenebT! aha, RmerTo! maS, Cemi espanuri Rvino agivardaT TavSi, ha? magram nu SegeSindebaT: am simTvrales saSiSi araferi aqvs da arc avi Sedegi mohyveba.

lordi ginebiT gavida oTaxidan. im dros mxedruli Cveuleba iyo gineba.

marTlac, feltoni kars ukan mdgariyo da am scenis erTi sityvac ar gamohparvoda.

amasac miuxvda miledi. _ diax, wadi! wadi! _ ukan gaayola Cumi xmiT Tavis mazls, _ piriqiT,

Sedegic Zalian male iqneba, mxolod Sen maSin naxav, sulelo, rodesac ukve SeuZlebeli iqneba Tavis daRweva.

isev midumda iqauroba. gavida ori saaTi. vaxSami moarTves da naxes, rom miledi xmamaRla gaiZaxoda Tavis locvebs, im locvebs, romelic eswavla Tavisi meore qmris erTi beberi msaxurisagan, namdvili puritanisagan. gatacebuls hgavda locviT da yuradRebas ar aqcevda, Tu ra xdeboda mis garSemo. feltonma aniSna, nu SeawuxebTo, da rodesac daudges patara magida, isic jariskacebTan erTad Cumad gavida.

icoda miledim, rom SeiZleboda misTvis kidev eTvalTvalaT, da bolomde ganagrZo locvis kiTxva. loculobda da grZnobda, rom

Page 362: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

362

mcvelad dayenebuli jariskaci ukve fexakrefiT dadioda da, etyoboda, yursac ugdebda.

amJamad eseca kmaroda. gaaTava locva. adga, sufrasTan mivida, cota ram Wama da smiT ki wylis meti ara dalia ra.

erTi saaTis Semdeg magidis gasatanad Sevidnen, magram maSinve SeamCnia, rom marto jariskacebi iyvnen, feltoni aRar SemohyoliaT.

maS, aSinebda am qalis xSirad naxva. miledi kedlisken mibrunda, raTa sicili daemala. iseTi gamarjvebis

sixaruli moCanda am sicilSi, rom marto esec kmaroda motyuebulTa Tvalis asaxelad.

naxevari saaTi kidev dumiliT gaatara da mere, raki miyruebuli iyo mTeli cixe-darbazi da zRvis Seuwyveteli frTvinvisa da okeanis bumberazuli sunTqvis meti aRara ismoda ra, Tavisi wvrili, momxiblavi xmiT dasZaxa puritanebis sayvareli fsalmunis pirveli xana:

RmerTo, misTvis migvatove, rom genaxa Cveni rwmena... magram Senad CagveTvleba Seni tanjva da wameba.

dids arafers warmoadgenda es leqsi, magram, rogorc viciT, puritanebs bevri araferi esmodaT leqsTa wyobisa da poeziisa.

galobda miledi, Tan yuri karisken hqonda. sadarajoze myofi jariskaci karTan gaqvavebuli gaCerebuliyo. ukve xedavda miledi, ra STabeWdilebas axdenda misi galoba.

maSin ufro meti gulmodginebiTa da amaRelvebeli grZnobierebiT ganagrZo simRera. TviTonve elandeboda, viTom Sors TaRebs qveS trialebda misi xma da jadosnis SelocvasaviT guls ulbobda mis mtanjvelebs.

magram albaT gons movida kaTolike jariskaci, Tavi daaRwia momxiblav galobas, karTan mivida da SesZaxa:

_ gaCumdiT, qalbatono! iseTive samgloviaroa Tqveni simRera, rogorc `ganusvene~, Cven Cveni saqmec gveyofa, rom axla egec ar wagvimatoT.

_ Cumad! _ gaisma feltonis darbaisluri xma, romelic maSinve icno miledim, _ Tqven vin gekiTxebaT, rom galobas uSliT? vin gibrZanaT, galobis neba ar misceT am qalsao? Tqven nabrZanebi gaqvT, udarajoT da Tofi esroloT, gaqcevas Tu daapirebs. yuri ugdeT da Tu gageqcaT, mokaliT! magram am brZanebas nu gascildebiT.

gamouTqmelma sixarulma gaabrwyina miledis saxe, magram elvasaviT swrafmsrboli iyo es gamometyveleba. TiTqos yuric ar moekras am dialogisTvis, romlis erTi sityvac ar gamohparvia, galoba ganagrZo. oRond axla simReraSi Caaqsova mTeli Tavisi momxibvleloba, mTeli netareba da cTuneba, rac ki misTvis borot suls mieniWebina.

amoden cremls da vaebas, gandevnasa da borkilebs RvTis wyaloba, Cemi locva da siymawvile maviwyebs.

es warmoudgeneli Soreulis mimwvdomi da wminda vnebiT aRvsili xma

ZiriTadad scvlida fasalmunis uxeS tlanq leqss da iseT sakvirvel

Page 363: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

363

momxiblav Zalas da Sinaarss matebda mas, romelsac amaod eZebdnen TavianT galobaSi uaRresad morwmune puritanebi da amitom iZulebulni iyvnen, ocnebiT SeevsoT, rac galobaSi ar moipoveboda.

iqve idga feltoni, yurs ugdebda miledis da egona, angelozis galobas usmenda.

miledi ki kvlav ganagrZobda:

erTxel xom Cvenc gveRirseba Tavisufali arseba, Tu ara, nugeSad gvrCeba saukuno netareba.

Zalian Seecada yovlisSemZle jadosani, rom am striqonebSi CaerTo

mTeli Tavisi suli, marTlac, aman sabolood Searyia ymawvili oficris guli: ucbad SeaRo kari da miledis winaSe fermixdili, TvalebaRgznebuli da TiTqmis gadareuli axalgazrda kaci idga.

_ ase rad galobT da mere isic aseTi xmiT? _ mimarTa miledis. _ mapatieT, batono, _ miugo tkbilad qalbatonma, _ damaviwyda, rom

Cemi galoba ar Seefereba am cixe-darbazs, iqneba Seuracxyofa mivayene Tqvens sarwmunoebriv rwmenas, magram, geficebiT, me Tqveni wyena ar mindoda, SemindeT, batono, erTi Secdoma, romelic SeiZleba didic iyos, magram garwmunebT, uneblieT momivida.

iseTi mSvenieri ram iyo am wams miledi, iseT wminda gamometyvelebas aZlevda mis pirisaxes sarwmunoebrivi aRtyineba, rom feltons egona, mis win iyo is angelozi, romlisac aqamde mxolod galoba esmoda.

_ diax, diax, _ upasuxa feltonma, _ diax, Tqven aRelvebT, awuxebT am cixe-darbazSi mcxovrebT.

veRar amCnevda sabralo gonmixdili, ramdenad uTavbolo iyo misi pasuxi swored im dros, rodesac miledi focxveris TvaliT uZvreboda gulis siRrmeSi.

_ gavCumdebi, batono, _ uTxra Tvaldaxrilma miledim, Tanac xmas daatana, rac ki sitkboeba moepoveboda da saxeze gamoixata sruli morCileba Tavisi bediswerisa.

_ ara, ara, qalbatono, _ miugo feltonma, _ mxolod ase xmamaRla nu igalobebT, metadre RamiT.

esa Tqva da radgan igrZno, rom veRar SeZlebda am patimrisadmi Taviseburad mkacrad darCenas, swrafad gavarda oTaxidan.

_ Zalian kargi, batono, rom daarigeT, _ uTxra jariskacma, _ guls aRelvebs es simRera. mere ra kargi xma aqvs!

XXIV

patimrobis mesame dRe nebdeboda feltoni, magram jer mTlad ara, saWiro iyo misi CaWera,

anu, ukeT rom vTqvaT, saWiro iyo masTan marto darCena da miledim jer ar icoda, ra saSualebisTvis miemarTa, rom es wadili aesrulebina.

ufro metic nebavda qalbatons: saWiro iyo feltonis alaparakeba, rom TviTon miledic alaparakebuliyo. Zalian kargad icoda Tavisi

Page 364: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

364

tkbili xmis uaRresi macTunebeli Zala da mainc, miuxedavad amdeni cTunebisa, SeiZleboda ver aesrulebina Tavisi survili, radgan feltoni yoveli mosalodneli SemTxvevis wvrilmanis Sesaxeb gafrTxilebuli iyo.

miledi daufiqrda moqmedebis momaval gegmas. man daiwyo Tavisi yoveli sityvis, TvalTa ubralo moZraobis, tanis mimoxris da sunTqvis Seswavlac ki. bolos Seiswavla yovelive es, rogorc xelovanma msaxiobma, romelsac axali roli miandes Sesasruleblad SeuCvevel ampluaSi, sadac ar icis Tavis daWera.

lord uinteris mimarT ki saWiro ar iyo amdeni fiqri da mzadeba. miledim winaRamiTve sabolood gadawyvita es kiTxva _ uinterTan Cumad unda yofiliyo, magram Rirseulad daeWira Tavi, xandaxan gaebrazebina moCvenebiTi aradCamgdebi uyuradRebobiT da Seuracxmyofeli sityvebiT eiZulebina damuqreboda, TviTon ki am dros morCili saxe hqonoda. feltons unda daenaxa yovelive es, SeiZleba mas TqmiT araferi eTqva, magram xom dainaxavda. aseTi iyo misi gegma.

diliT Cveulebisamebr movida feltoni, magram miledim xma ar gasca, Tavi mianeba, rom sauzmisaTvis Taviseburad gaewyo magida. erT wams imedi aReZra miledis: egona, TviTon dauwyebda laparaks, magram feltonis tuCebi moZraobdnen da xma ki ar amodioda, etyoboda, axalgazrda oficerma Zala daatana Tavis Tavs, rom gulSi Caemarxa enaze momdgari sityvebi, da oTaxidan swrafad gavida.

daaxloebiT SuadRisas movida lordi uinteri. zamTris mSvenieri dRe iyo. inglisis mzis gayviTlebuli sxivi,

romelic anaTebs, magram ar aTbobs, sarkmlidan patimris oTaxSic SeWriliyo.

miledi fanjaraSi iyureboda da ise idga, TiTqos verc ki gaigona karis gaReba.

_ ah, ah, _ wamoiZaxa lordma uinterma, _ jer komedia warmovadgineT, mere tragedia, da axla melanqoliaSi gadavvardiT.

patimarma pasuxi ar gasca. _ diax, qalbatono, diax, _ ganagrZo lordma, _ kargad vxedav, ra

kargi iqneboda, Tavisuflad yofiliyaviT am zRvis piras! ra kargi iqneboda, gemSi brZanebuliyaviT da swrafad gadageWraT am zurmuxtiviT mwvane zRvis talRebi! ra iqneboda sadme xmeleTze, an Tunda okeaneSi mogewyoT Cems dasaRupavad erTi im sagangebo patara safarTagani, romlebsac sakvirveli xelovnebiT agebT yovelTvis! moTmineba! oTxi dRe kidev da zRvis pirsac gaxvalT, zRvasac gascuravT iseT didsa da usazRvros, rom kidec mogwyindebaT... icodeT, am oTxi dRis Semdeg gaTavisufldeba Tqvengan inglisi.

miledim Tavisi lamazi Tvalebi xelebTan erTad zecisken aRapyro: _ RmerTo Zliero! RmerTo yovlisSemZlebelo, _ daiZaxa angelozuri

sinaziT, _ apatieT am kacs, rogorc me mipatiebia misi saqcieli! _ diax, ase evedre, SeCvenebulo! _ Sehyvira uinterma, _ didsulovani

aris Seni vedreba, miT ufro, rom geficebiT, Tavis dReSi ar Segindobs is kaci, romlis xelSi Cagagdo RmerTma!

Tqva da gavida. kari rom gaiRo, miledim Tvali mohkra feltons, romelic cdilobda,

patimrisaTvis SeumCneveli darCeniloyo. miledim maSinve muxli moiyara da locva daiwyo:

Page 365: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

365

_ RmerTo Zliero! RmerTo gulTamxilavo! Tqven uwyiT, ra wminda mizezis gamo var wamebuli! momaniWeT Zala, raTa Rirseulad avitano es tanjva-wameba.

karebi frTxilad gaaRes. turfa mvedrebelma yuri moiyrua da cremliT savse xmiT ganagrZo:

_ RmerTo, SurismaZiebelo! RmerTo, lmobiero! nuTu aasrulebineb am kacs Tavis codvil ganzraxvas?

da TiTqos marTla mxolod axla moesma feltonis fexis xma, elvis siswrafiT wamovarda da gawiTlda, TiTqos Sercxva, rom muxlmoyrils Seaswro Tvali feltonma.

_ ar miyvars, qalbatono, adamianis Sewuxeba, rodesac loculobs, _ uTxra mtkice xmiT feltonma, _ nu, nu SewyvetT! gTxovT, mapatioT.

_ saidan iciT, batono, rom vloculobdi? _ miugo qviTiniT miledim, _ ara, batono, scdebiT, me ar vloculobdi.

_ rad ggoniaT, qalbatono, _ upasuxa ymawvilma kacma xmis iseTive simtkiciT, Tumca ufro tkbilad, _ rom me SemiZlia daviCemo ufleba da avukrZalo RvTis Svils ganrTxma RvTis winaSe? RmerTma damifaros! kargad vici, qalbatono, rom monaniebis ufleba aqvT codvilT. rac unda didi danaSauli Caedinos kacs, xelSeuxeblad mimaCnia, rodesac RmerTs evedreba.

_ danaSauli Camedinos? me? _ warmoTqva miledim iseTi siciliT, rom TviT angelozsac daayrevinebda iaraRs sazareli gankiTxvis dRes, _ me, damnaSave? RmerTo yovlad Zliero! Sen xom ici, ramdenad var codvili da damnaSave! ara jobia TqvaT, batono, rom ganwiruli var? magram RmerTs uyvars wamebulni da nebas aZleven xandaxan, marTalnic awamon.

_ damnaSave xarT, qalbatono, Tu wamebuli, sul erTia, unda icodeT, me TviTonac dagexmarebiT da SegavedrebT RmerTs, _ upasuxa feltonma.

_ oh, Tqven samarTliani yofilxarT! _ Sehyvira miledim da fexqveS Cauvarda, _ ra vqna, rom veRar vuZleb? meSinia. vaiTu swored maSin momerios sisuste, rodesac brZola da Cemi rwmenis aRiareba damWirdeba. maS, moismineT sasowarkveTili qalis vedreba. borotad sargebloben, batono, Tqveni erTgulebiT, magram amJamad mTavari eg ar aris, mxolod erTaderT wyalobasa gTxovT da Tu amisruleT es vedreba, dalocvili meyolebiT saaqaosac da saiqiosac.

_ lords mimarTeT, qalbatono, _ miugo feltonma, _ is aris aq baton-patroni. me, Cemda sabednierod, ufleba ara maqvs, arc raime wyalobisa da arc sasjelis, eg ufleba RmerTma sxvas mianiWa, gacilebiT ufro maRla mdgoms.

_ ara, Tqvena gaqvT eg ufleba, marto Tqven! momismineT, batono, Tu ar gindaT, rom daxmareba gauwioT Cems daRupvas da Sercxvenas.

_ Tu damsaxurebuli gaqvT, qalbatono, eg Sercxvena da Tund daRupvac, unda daemorCiloT da RmerTs SeevedroT.

_ magas rad ambobT? oh, Tqven ar gnebavT Cemi sityvis gageba. me rom Sercxvenaze vlaparakob, Tqven ggoniaT, raime sasjelis acdenas vcdilob? cixisa an sikvdilis acdenas vgulisxmob? sikvdili?! netavi ase moxdes! netavi momxedos RmerTma da momiRos bolo!

_ marTlacda, me ukve, aRaraferi mesmis Tqveni, qalbatono, _ uTxra feltonma.

_ an cdilobT, batono, ise momaCvenoT, viTom ver SegigniaT Cemi naTqvami, _ miugo patimarma eWviani siciliT.

Page 366: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

366

_ ara, qalbatono, geficebiT mxedruli patiosnebiT, qristianis siwmindiT.

_ rogor? maS, Tqven ar iciT, ras mipirebs lordi uinteri? _ ara, ar vici. _ SeuZlebelia, Tqvena xarT misi sando kaci da... _ Cems sicocxleSi ar miTqvams tyuili, qalbatono. _ oh, lordi uinteri srulebiT ar fiqrobs mis damalvas, ase rom

advilia mixvdeT. _ me, qalbatono, ara vcdilob gamovigono is, rac CemTvis ar uTqvamT.

me velodebi, rom TviTon gamandon saidumloeba, lord uinters ki CemTvis araferi gaundvia, garda imisa, rac TqvenTan erTad miTxra.

_ maS, Tqven misi Tanamzraxveli ara xarT? _ Sehyvira miledim iseTi xmiT, TiTqos darwmunebuli iyo Tavisi naTqvamis WeSmaritebaSi, _ maS, ar iciT, ra saSinel Sercxvenas mipirebs? amqveynad ver gamoZebniT msgavs sasjels.

_ scdebiT, qalbatono, _ uTxra feltonma da sisxli auvarda TavSi, _ lordi uinteri mag avkacobas ver ikadrebs.

`kargia, _ fiqrobda miledi, _ ar icis, ras vawer lords da mainc avkacobad miaCnia.~

mere isev feltons mimarTa: _ yvelafers ikadrebs Sercxvenilis megobari. eg Sercxvenili viRaa? _ hkiTxa feltonma. _ nuTu ggoniaT, erTis garda sxvac moipoveba inglisSi, romelsac

mouxdeba se saxeli? _ JorJ vilersi gyavT mxedvelobaSi? _ mimarTa feltonma anTebuli

TvalebiT. _ romelsac warmarTni da veragni hercog bukingams uwodeben, _

ganagrZo miledim, _ rogor warmovidgendi, mTel inglisSi erTi ingliseli mainc aRmoCndeboda, romelsac aseTi grZeli ganmarteba dasWirdeboda imis gasagebad, Tu visze vlaparakobdi.

_ yovladZlieris xeli exeba ukve codvils, _ Tqva feltonma, _ da veRar gadaurCeba Tavis avkacobiT damsaxurebul sasjels.

feltonma mxolod is zizRi gamoxata hercog bukingamisadmi, rasac mTeli inglisi grZnobda da gaiZaxoda, TviTon kaTolikeebic ki sxvafriv ar axsenebdnen mis saxels, Tu zed sityva garyvnili da meqrTame ar daeyolebinaT. puritanebi avsuls eZaxdnen.

_ oh, RmerTo Cemo! RmerTo Cemo! _ SesZaxa zecas miledim, _ me gevedrebiT, mouvlinoT am kacs Rirseuli sasjeli, kargad uwyiT, rom piradi Cemi javris amoyras ki ara vcdilob, aramed mTeli xalxis xsnasa da Sewyalebasa gTxovT.

_ maS, icnobT kidec? _ hkiTxa feltonma. `Zlivs kiTxva damiwyo!~ _ fiqrobda sixaruliT aRtacebuli miledi,

rom ase swrafad moipova warmateba. _ oh, vicnob da agre? oh! diax! vicnob, Cemda saubedurod, Cemda marad

saubedurod! viTomda metismetad Sewuxebulma xelebis mtvreva daiwyo. feltonma igrZno, rom ukve eleoda Rone, da karebisaken ramdenime

nabiji gadadga. patimari Tvals ar aSorebda mis moZraobas, ar wamivideso, _ gaifiqra, iskupa da Seayena.

Page 367: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

367

_ momismineT, batono! gaixseneT lmobiereba, gaixseneT sibraluli, moismineT Cemi vedreba: momeciT dana, romelic lord uinteris avbediTma sifrTxilem wamarTva, radgan kargad icoda, rogor visargeblebdi im iaraRiT. oh! momiTmineT, maTqmevineT! erTwams maTxoveT, mxolod erTwams SemibraleT!, ai, muxlebze gexveviT, Tqven arafers gemdurebiT, garwmunebT. RmerToO Cemo, Tqven gemdurebodeT rasmes, erTaderT marTals, keTilsa da TanamgrZnobs amden xalxSi? gemdurebodeT, rodesac, SeiZleba Tqven iyoT movlenili Cems mxsnelad? erTwams maTxoveT dana, mxolod erTwams da axlave dagibrunebT am karis sarkmlebiT, erTwams, batono felton, rom miT amaciloT Sercxvena.

_ rom Tavi moiklaT! _ Sehyvira SeSinebulma feltonma da daaviwyda patimrisagan gaeTavisuflebina xelebi, _ Tavis mosaklavad mogceT dana?

_ eh, batono Cemo, Tqven ukve gaigeT Cemi saidumloeba. RmerTo Zliero! axla ki daviRupe. _ da TiTqos araqaTgamoleuli miledi iatakze daeca.

feltoni qals gaubedavad uyurebda. `eWvi aqvs kidev~, _ fiqrobda miledi, _ sakmaod marTlad ver veCvene.” am dros derefanSi fexis xma gaisma, miledim icno lord uinteris

nabijebi. feltonmac icno da karisken waiwia. miledi feltons mivarda. _ oh, araferi uTxraT, _ wasCurCula SeSinebulma, _ Cemi naTqvamis arc

erTi sityva ar uTxraT am kacs, Torem daviRupebi da Tqven iqnebiT... raki uaxlovdebodaT karisken momavali, gaCumda, rom misi xma ar

gaegona uinters, da usazRvro SiSiT dafeTebuliviT lamazi TiTebi feltons tuCebze miado.

ymawvilma kacma nazad moiSora patimari da akankalebuli qalbatoni iqve, skamze daeSva.

uinterma kars ise gauara, rom arc ki gaCerebula, da ufro da ufro Soridan moismoda misi fexis xma.

mkvdariviT fermixdili iyo feltoni, pataraxans Cumad idga, yurs ugdebda uinteris fexis xmas. mere, rodesac darwmunda, rom lordi Sors iyo, Tavisuflad amoisunTqa, rogorc saSineli sizmriT gaRviZebulma, da swrafad oTaxidan gavarda.

_ Zlivs! _ wamoiZaxa miledim, rodesac feltonis fexis xmaze darwmunda, rom igi lordisken ki ara, sul sxva mimarTulebiT midioda, _ maS, axla Cemi xar!

da isev Rrubeli moefina mis Subls. `Tu uTxra uinters, _ fiqrobda miledi, _ me RmerTic veRaras

miSvelis, radgan kargad icis lordma, rom me Tavs ar moviklav. swored misi TandaswrebiT damidebs win danas, da maSin naxavs feltoni, rom TamaSis mets aras warmoadgenda Cemi sasowarkveTileba~.”

isev sarkesTan mivida, daacqerda Tavis Tavs, arasodes ar yofila aseTi lamazi.

_ diax, Tu uTxra... _ warmoTqva siciliT, _ magram xmasac ar amoiRebs. saRamos, rodesac vaxSami moarTves, lordi uinteric Tan Semohyva. _ erTi miTxariT, batono, _ miamarTa miledim, _ nuTu Cemi patimrobis

aucilebel damatebas Seadgens Tqveni xSiri mobrZaneba? nuTu ar SegiZliaT amaciloT Tqveni stumroba da amiT gamowveuli Cemi wameba?

_ magas ras brZanebT, Cemo rZalo? _ miugo uinterma, _ Tqven ar iyaviT, rom siyvaruliT maxareT mag mSvenieri bagiT, dRes CemTvis esoden

Page 368: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

368

ulmobeliT, rom inglisSi gadmobrZandiT mxolod imisaTvis, raTa Cemi naxviT damtkbariyaviT?! Tqven ar miTxariT, ise makldiT, ise momwyurda Tqveni naxva, rom ar SevuSindi arc zRvis Relvas, arc qariSxals, arc tyved Cavardnas da Tqvenken gamoveSureo? hoda, ai, aq gaxlavar, qalbatono, asrulebuli gaxlavT Tqveni survili... magram dRes Tavisi sababica aqvs Cems mosvlas.

TrTola moeria miledis, _ iqneba uTxra raime feltonmao, _ bevri ram enaxa am qals Tavis sicocxleSi saSineli, magram aseTi gulis ZagZagi ki arasodes mosvlia.

qali ijda. uintermac miledisaken miswia savarZeli da gverdze miujda. mere jibidan raRac qaRaldi amoiRo da nel-nela gaSala.

_ ai, mindoda, TqvenTvis meCvenebina es qaRaldi, romelic me TviTon Sevadgine, erTgvar pasportad gamogadgebaT im sicocxlisaTvis, romelsac me ganiWebT.

Semdeg Tvalebi miledidan werilze gadaitana da waikiTxa: _ `brZaneba Sarlot ...-Si wayvanisa~, _ sad migiyvanon, aRniSnuli ar

aris. Tu Tqven amogirCeviaT raime TqvenTvis sasurveli, metyviT da imas CavwerT, mxolod londonidan aTasi miliT mainc unda iyos daSorebuli, maS, ganvagrZob kiTxvas:

`brZaneba Sarlot baksonad wodebulis, safrangeTis mTavrobis marTlmsajulebis mier daRdasmulis, magram sasjelis Semdeg gaTavisuflebulis, ...Si miyvanisa. igi ... Si darCeba sacxovreblad da ufleba ar eqneba, sam milze meti manZiliT daSordes Tavis binas. Tu gabeda da gaparva scada, sikvdiliT iqneba dasjili. binis qirad da sasmel-saWmelisaTvis dReSi xuTi Silingi eniSneba~.

_ eg brZaneba me ar Semexeba, _ uTxra civad miledim, _ mand sxva gvari weria da ara Cemi.

_ Tqveni gvari? gana Tqven gvari gaqvT? _ diax, Tqveni Zmis gvari. _ scdebiT, qalbatono, Cemi Zma meore qmari iyo. Tqveni pirveli qmari

dResac cocxalia. miTxariT imisi gvari da mec Sarlot baksonis magivrad mis gvars Cavwer. xmas aRar iRebT? maS, ara gnebavT?.. ase iyos! Sarlot baksonis gvariT iqnebiT Cawerili.

gaCumebuli ijda miledi, magram TvalTmaqcobiT ar iyo gamowveuli es siCume. man warmoidgina, rom am wuTSive asruldeboda es brZaneba, radgan lord uinters wasvla eCqareboda, albaT amitom mec amaRamve mgzavniso. erTi wamiT gonebaSi daRupulad warmoudga yoveli Tavisi cda, magram ucbad SeamCnia, rom es brZaneba jer xelmouwereli iyo.iseTi sixaruli aRuZra am aRmoCenam, rom am grZnobis dafarvac ki ver moaxerxa.

_ diax, diax, _ uTxra uinterma, radgan manac Seatyo, rogor gaaxara misi rZali brZanebis xelmouwerlobam, _ xedavT, jer xelmouwereli aris da sixaruliTa fiqrobT, rom kidev aris imedi. xelmowerelia es brZaneba... maCvenes marto imitom, rom guli gamixeTqon winaswarao; scdebiT, qalbatono: xval am brZanebas gavugzavniT xelis mosawerad lord bukingams, zeg ukanve mogviva xelmowerili, beWeddasmuli, da ocdaoTxi saaTis Semdeg, me gidgebiT amis Tavdebad, brZaneba ZalaSi Seva. maS, mSvidobiT, qalbatono, me mxolod amis Setyobineba mindoda.

_ magis pasuxad me imas getyviT, batono, rom flidobaa uflebis ase borotad gamoyeneba da adamianis gamogonili saxeliT gadasaxleba.

Page 369: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

369

_ miledi, iqneba is girCevniaT, rom Tqveni namdvili saxeliT CamogaxrCon? xom iciT, inglisuri kanonebi Seuwyaleblad sjis qorwinebis SembilwvelT, maS, gulwrfelad gamagebineT Tqveni survili. Tumca Cemi saxeli, anu Cemi Zmis saxelic aris Careuli am sibinZureSi, magram mainc ar SevuSindebi saqmis saxalxod garCevas, raTa sabolood davrwmunde, rom gavTavisufldebi Tqvengan.

qalma pasuxi ar gasca, magram mkvdariviT gafiTrda. _ oh, vxedav, Soreuli qveynisken gamgzavreba girCevniaT. Zalian kargi,

qalbatono. erTi Zveleburi andaza ambobs, mogzauroba ganaTlebas matebs axalgazrdebso. Tqvenc marTali xarT, bolos da bolos, kargi ram aris Cveni sicocxle. amitom aris, rom ase vzrunav da ar minda, am wuTisofels gamogasalmoT! maS, SesaTanxmeblad xuTi Silingis sakiTxiRa dagvrCa. mgoni, cota Zunwad viqcevi, ara? eg imitom, qalbatono, rom meSinia: fuli rom gqondeT, sul garyvniT da moisyidiT darajebs... Tumca arc ufuloba damifaravs, Tqveni silamaze geqnebaT darajebis sacTuneblad. hoda, axla iq gamoiyeneT es iaraRi, Tu feltonis dasayolieblad Tqvenma amaod Cavlilma cdam ar SegazizRaT magisi xmareba.

`feltons araferi uTqvams, _ iZaxda gulSi miledi, _ jer ar gamqrala imedi.~

_ axla ki naxvamdis, qalbatono, xval moval da bukingamTan kacis gagzavnas gaxarebT.

lordi uinteri wamodga, dacinviT Tavi daukra da gavida. miledim Tavisuflad amoisunTqa: oTxi dRe kmaroda feltonis

sacTuneblad. magram erTma sazarelma fiqrma gaurbina gonebaSi. xom SeiZleboda, lord uinters is brZaneba swored feltonisTvis gaetanebina bukingamTan xelmosawerad. am SemTxvevaSi feltoni xelidan usxlteboda, patimris gasamarjveblad ki Seuwyveteli cTuneba iyo saWiro.

mainc, rogorca vTqviT, erTi garemoeba guls umagrebda: uinterisaTvis araferi eTqva feltons.

ar unda vifiqroT, rom miledi Zalian aaRelva lord uinteris muqaram; igi dajda da kargad Seeqca vaxSams.

Semdeg, rogorc wina saRamos, daiCoqa da xmamaRla gaimeora Tavisi locvebi. wuxandeliviT SeaCera siaruli darajma, dadga karebTan da mis galobas usmenda.

cota xnis Semdeg derefanSi kvlav fexis xma gaisma, magram ufro msubuqi, vidre jariskacisa, da miledis karebTan Sewyda.

_ is aris, _ Tqva miledim. da isev im locvis galoba daiwyo, romliTac wina Rames ise Zalian

miizida feltoni. Tumca ufro harmoniulad da gulsaameblad ismoda misi tkbili,

wvrili, aTrTolebuli xma, magram kari mainc aravin gaaRo. miledim malulad Sexeda karis patara sarkmels da ymawvili kacis aRgznebuli Tvalebi dainaxa. namdvilad ase iyo Tu moelanda, ver vityviT, magram amjerad imdeni Zala gamoiCina feltonma, rom oTaxSi ar Sevida.

mxolod ramdenime xnis Semdeg, galoba rom damTavrda, miledis Semoesma oxvra, Semdeg igive fexis nabijebi, weRan rom miuaxlovda, karebidan nel-nela iwevda ukan, TiTqos wasvla enanebao.

Page 370: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

370

XXV

patimrobis meoTxe dRe meore dRes, rodesac feltoni miledisTan Sevida oTaxSi, qali

savarZelze idga da xelSi batistis cxvirsaxocebis naxevebisagan dawnuli Toki eWira. feltonis danaxvaze igi mkvircxlad Camoxta Zirs da cdilobda, zurgs ukan daemala Toki.

ymawvili kaci am diliT Cveulebrivze ufro fermkrTali iyo; misi dawiTlebuli Tvalebi amtkicebdnen, rom mousvenrad gaetarebina mTeli Rame, mxolod Subli axla ufro mrisxaned gamoiyureboda, vidre odesme.

igi neli nabijiT miuaxlovda miledis, romelic ukve savarZelSi Camjdariyo. feltonma xelSi aiRo miledis mier Tavis CamosaxrCobad dagrexili Toki, romelic SeumCnevlad Zirs darCenoda qalbatons an ganzrax daetovebina, da civad hkiTxa:

_ es ra aris, qalbatono? _ es? araferi, _ upasuxa siciliT miledim, magram iseTi mwuxare

gamometyvelebiT, romliTac igi ise kargad amkobda Tavis mware sicils. _ tusaRis momakvdinebeli mteria mowyeniloba. mec mowyenili viyavi da

dros gasatareblad es Toki davgrixe. feltonma miledidan Tvali kedelze gadaitana da savarZlis gaswvriv,

zemoT, dainaxa rkinis patara mooqruli kavi, romelic iq albaT tanisamosis an iaraRis dasakideblad gaerWoT.

kankali daiwyo ymawvilma kacma. patimars ar gamoepara misi es moZraoba, Tumca Tvalebi Zirs hqonda daxrili.

_ mere, am savarZelze ratomRa ideqiT? _ hkiTxa feltonma. _ Tqven ra? _ minda, vicode. _ nu CamacivdebiT, batono, _ uTxra miledim, _ Zalian kargad iciT,

rom Cven, WeSmarit qristianebs, akrZaluli gvaqvs tyuilis Tqma. _ kargi, maS me getyviT, risTvis iyaviT asuli savarZelze da ras

apirebdiT mag TokiT. gindodaT, SegesrulebinaT sabediswero ganzraxva, romelsac ise daumonavebixarT, rom aRarc ki ufiqrdebiT Tqvens saqciels. marTalia, tyuilis laparaks gvikrZalavs Cveni RmerTi, magram isic gaixseneT, qalbatono, rom igi ufro metad TviTmkvlelobas gvikr-Zalavs.

_ rodesac RmerTi xedavs, rom mis mier gaCenili arseba usamarTlodaa devnili da sikvdilis an Sercxvenis arCevanSia, merwmuneT, batono, Seundobs yovladwminda am Secodebas, radgan am SemTxvevaSi Tavis mokvla martvilobaa, _ upasuxa miledim Rrma rwmeniT.

_ an Zalian aWarbebT Tqven, qalbatono, an bolomde ar meubnebiT saqmis viTarebas. RvTis gulisaTvis, amixseniT, gamagebineT.

_ ra agixsnaT? giamboT Cemi ubedurebani, rom Tqven zRaprad geCvenoT? gagagebinoT Cemi ganzraxva, rom Cems mtarvals gadasceT? ara, batono, ara! miTxariT, Tqven raSi genaRvlebaT erTi ubeduri, ukve ganwiruli qalis sikvdili, an sicocxle? Tqven pasuxs agebT mxolod Cems gvamze, xom marTalia? oRond ki warudginoT Cemi gvami, oRond ki Cemad icnon, Tqven sxvas aRarafers mogTxoven, iqneba ormagi jildoc miiRoT.

Page 371: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

371

_ me meubnebiT magas, qalbatono, me?! _ Sehyvira feltonma, _ nuTu ggoniaT, rom me vikadreb Tqveni sicocxlis fasis aRebas? oh, Tqven ar ufiqrdebiT Tqvens sityvas.

_ Tavi gamanebeT, felton, xels nu miSliT, gavakeTo, rac minda! _ mimarTa aRgznebulma miledim, _ yoveli jariskaci pativmoyvare unda iyos, xom asea? Tqven axla leitenanti xarT; hoda, dasamarxavad rom gamasveneben, kapitnobas miiRebT.

_ netavi ra dagiSaveT, _ Sehyvira feltonma, _ rom magodeni pasuxismgeblobiT mtvirTavT RvTisa da adamianTa winaSe? ramdenime dRis Semdeg Sors iqnebiT aqedan, qalbatono, me aRar viqnebi guSagi Tqveni sicocxlisa, _ am sityvebze Rrmad amoioxra, _ da ise moiqeciT, rogorc geneboT.

_ maS, erTaderTi ram gawuxebT Tqven, RvTismosav, marTal qristians, erTaderTi ram gawuxebT, rom Cemi sikvdilis gamo araviTari usiamovneba ar gewioT, sayveduri ar SegxvdeT?! _ Sehyvira miledim.

_ me valdebuli var, davicva Tqveni sicocxle, qalbatono, da kidec vicav.

_ mere, gesmiT ki, ra valdebulebas asrulebT? uwyalov, marTlac rom damnaSave viyo, maSinac ki metismetad mkacria Tqveni saqcieli, magram Tu damnaSave ara var, maSin ras uwodebdiT mag moqmedebas?

_ me jariskaci var, qalbatono, da imas vasruleb, rasac mibrZaneben. _ nuTu ggoniaT, rom gankiTxvis dRes RmerTi ganacalkevebs brma

jalaTebs da usamarTlo msajulebs? Tqven ar gindaT Tavi movikla da imis iaraRad ki xdebiT, vinc Cemi sulis wawymedas cdilobs!

_ me ki gimeorebT, _ uTxra feltonma ukve yoymaniT, _ Tqven saSiSi ara mogeliT ra arc lord uinterisgan, arc Cemgan.

_ SeSlili! _ Sehyvira miledim, _ sabralo SeSlili, romelic bedavs da sxvis magivrad maZlevs pasuxs; es maSin, rodesac uaRresad brZenni, uaRresad RvTis morCilni Tavis Tavze ver iReben pirad pasuxismgeblobas! SeSlili, romelic ufro RonierTa da bednierTa mxarezea, raTa datanjos ufro susti da ubeduri!

_ SeuZlebelia, qalbatono, SeuZlebeli! _ CurCulebda feltoni, radgan gulis siRrmeSi grZnobda, rom miledis sityva marTali iyo, _ Tqven patimari xarT da me ver dagexmarebiT ganTavisuflebaSi, cocxali xarT da me xels ver SegiwyobT, rom sicocxle moispoT.

_ diax, _ upasuxa miledim, _ magram Tqven makargvinebT patiosnebas, romelic sicocxleze metad miRirs, da RvTisa da adamianebis winaSe marto Tqven dagekisrebaT pasuxismgebloba Cemi amdeni tanjvisa da SeuracxyofisaTvis.

Zalian gulcivad idga feltoni, ukeT rom vTqvaT, cdilobda, Zalian gulcivad mieRo miledis sityvebi, magram amjerad umtyuna Zalam, ver SeZlo medgrad SebrZoleboda qalis saidumlo gavlenas, romelic ukve iCenda Tavis Zlierebas. feltoni uyurebda mSvenier qals, TeTrs, rogorc uwmindes ocnebas, xedavda mas xan mtirals da xan mrisxanes. ga-nicdida erTsa da imave dros misi mwuxarebisa da silamazis gavlenas. metismeti iyo yovelive es meocnebe kacisaTvis, sarwmunoebrivi rwmeniT aRvsili gonebisaTvis; metismeti iyo im adamianisaTvis, romelsac gulSi erTsa da imave dros mosdeboda zecisadmi mxurvale siyvaruli da adamianisadmi usazRvro siZulvili.

Page 372: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

372

miledim SeamCnia ymawvili kacis SeZrwuneba, igrZno mis gulSi aRgznebuli, erTmaneTis mowinaaRmdege vnebaTa ali, romelic cecxls ukidebda ymawvil fanatikoss. igi wamodga da xelgawvdili wavida axalgazrda kacisaken, msgavsad moxerxebuli mxedarTmTavrisa, romelic swored maSin daetakeba mters gamarjvebuli yiJiniT, rodesac is ukan daxevas apirebs. TmagaSlili, gulmkerdgadaReRili miledi nel-nela miiwevda feltonisaken, Tan cali xeliT morcxvad ifaravda gulmkerds. misi lamazi Tvalebi cecxls afrqvevda, im cecxls, romelmac amdeni areuloba Seitana sawyali puritanis gulSi da gonebaSi, qristiani qalwuliviT zeSTagonebuli miledi axalgazrda oficers miuaxlovda da Tavisi tkbili xmiT sagalobeli dasZaxa:

mieci baals Tavisi msxverpli, lomebs miugde eg wamebuli, Segananiebs yovladZlieri, mas SevRaRadeb mwared bedkruli.

feltoni ganacvifra am ucnaurma mimarTvam, gaqvavebuliviT Sehyurebda

miledis. _ vina xarT, vin? _ Sehyvira sawyalma da xelebi zeviT aRapyro, _

RvTisagana xarT movlinebuli Tu jojoxeTis msaxuri xarT? angelozi xarT Tu qaji?

_ maS, veRar micani, felton? arc angelozi var, arc qaji. qali var, Svili ama qveynisa, erTguli Seni sarwmunoebisa.

_ diax, diax! _ daiZaxa feltonma, _ jer kidev mepareboda eWvi, magram axla mwams!

_ gwams da, miuxedavad amisa, Tanamoziare xar lord uinterisa? gwams da, miuxedavad amisa, gulgrilad mtoveb Cemi mtrebis xelSi, inglisisa da RvTis mtrebis xelSi? gwams da, miuxedavad amisa, gulgrilad aZlev Sens das im borots, romelic avsebs da bilwavs qveyanas Tavisi warmar-TobiTa da garyvnilobiT? im avsul sardanapals, romelsac brmebi hercog bukingamad adideben da RvTisTayvanismcemelni _ antiqristed?

_ bukingams vaZlev me Cems sulier das?! me?! ras ambobT, ras! _ Tvali aqvT, _ upasuxa miledim, _ da veras dainaxaven, yuri aqvT da

ver gaigoneben. _ marTalia, marTali, _ daeTanxma feltoni da oflian Sublze xeli

moisva, TiTqos cdilobda, Tavisi ukanaskneli eWvic amoeglija, _ diax, vcnob im xmas, sizmarSi rom mebaaseba, diax, vcnob saxels im angelozisas, yovelRame rom meCveneba da mimarTavs Cems suls, romelsac Zili ar ekareba: `dahkar! ixsen inglisi! ixsen Tavi Seni, radgan ise mokvdebi, rom verafers miuZRvni RmerTs!~... brZaneT, brZaneT! _ Sehyvira feltonma, _ axla ki SemiZlia Tqveni gageba.

usazRvro sixarulma elvasaviT gairbina miledis TvalebSi. es wamieri sixaruli feltonma mainc SeamCnia da TrTolam aitana, TiTqos Caswvda am qalis gulis siRrmes.

ucbad moagonda ymawvil kacs lord uinteris gafrTxileba, am qalbatonis pirveli cTunebis cda, erTi nabijiT ukan daiwia, Tavi daRuna, magram mojadoebuli iyo am ucnauri arsebiT da Tvals ver aSorebda.

iseTi qali ar iyo miledi, rom ver mimxvdariyo am yoymanis mizezs. moCvenebiTi mRelvarebis miuxedavad, erT wams ara kargavda Tavis

Page 373: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

373

civsisxlovan uSfoTvelobas da manam pasuxs miscemda feltoni, TviTonve ganaaxlebda am baass, isev ixmara xelovnuri fandi: Ronemixidilma Zirs dauSva xelebi da TiTqos qalis sisuste sZlevda mis aRtacebas, misustebuli xmiT uTxra:

_ eh! ara! metad mZime iqneba Cemi mklavisTvis yovladZlieris maxvili. gamiSviT, sikvdiliT avicdino Seuracxyofa, gamiSviT, Tavi Sevafaro wamebas! arc ganTavisuflebas gTxovT, rasac damnaSave izamda, arc javris amoyras, rasac warmarTi iTxovda. gevedrebiT, Tavi damanebeT, rom movkvde, es aris Cemi saTxovari. ai, muxlmoyrili gemudarebiT: Tavi damanebeT, nu miSliT sikvdils, da geficebiT, ukanaskneli Cemi Txovna iqneba kurTxeva Cemi mxsnelisa.

feltonma veRar gauZlo am tkbil, mudariT savse xmas, veRar gauZlo am morcxv, mwuxarebiT savse Tvals, da isev miledis miuaxlovda. nel-nela imoseboda mxiblavi qalbatoni im jadosnuri samkaulebiT, romelsac Tavisi survilisamebr isxamda da ixsnida, roca nebavda.

_ Tu damimtkicebT, rom marTla wamebuli xarT, vai, rom sibralulis meti ara SemiZlia ra, _ uTxra feltonma, _ saSineli braldeba aqvs lord uinters Tqven winaaRmdeg. Tqven qristiani xarT, Cemi sarwmunoebisa, vgrZnob, Tqvenken moiwevs Cemi guli, romelsac Tavis dReSi aravin hyvarebia, Cems keTilismyofel lord uinteris garda, radgan aravin Sexvedria cxovrebaSi, garda moRalateebisa da uRmerToebisa. magram Tqven, qalbatono, namdvilad xorcSesxmuli mSveni-ereba xarT, ganxorcielebul umankoebas hgavxarT, da miuxedavad yovelive amisa, Tu ase gdevniT, albaT raime boroteba CagideniaT.

_ Tvali aqvT, _ gaimeora miledim gamouTqmeli gulistkiviliT, _ magram ver dainaxaven, yuri aqvT, magram ver gaigoneben.

_ hoda, maS, Tqven gamagebineT! _ Sehyvira ymawvilma oficerma, _ miTxariT, gamagebineT!

_ Tqven gandoT Cemi sircxvili? _ daiZaxa gawiTlebulma miledim. _ sircxvili, radganac erTis mier Cadenili boroteba SeiZleba samarcxvino iyos meorisaTvis. Tqven mogandoT, vaJkacs, me, qalma? oh! _ Tan morcxvad aifara Tvalebze xeli _ oh! oh! ara! arasodes, me magas ver vizam!

_ ver momandobT me? Tqvens Zmas? karga xans uyura qalma iseTi gamometyvelebiT, rom ymawvil oficers

eWvad eCvena da namdvilad ki dakvirveba iyo, ufro metad moxibvlis survili.

feltonma vedrebiTve aRapyro xelebi iseve, rogorc weRan miledim. _ kargi, _ upasuxa patimarma, _ gavbedav da Cems Zmas vendobi. am dros moisma uinteris fexis xma. mxolod amJamad miledis mrisxane

mazlma ar isurva, wuxandeliviT gaevlo da wasuliyo, piriqiT, SeCerda, ramdenime sityviT gamoelaparaka guSags, kari gaaRebina da patimris sanaxavad Sevida.

manam lordi guSags elaparakeboda, feltoni swrafad moSorda miledis rodesac lord uinteri Sevida, patimrisagan ramdenime nabijis dacilebiT idga.

neli nabijiT Sevida lordi, gamomcdeli TvaliT daaSterda Tavis rZals da mere ymawvil oficers.

_ didi xania, jon, rac aqa xarT, iqneba giamboT am qalma Tavisi Secodebani? maSin CemTvis cxadia Tqveni baasis xangrZlivoba.

Page 374: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

374

kankali daiwyo feltonma da miledimac igrZno, rom wasuli iyo misi saqme, Tu ar mieSveleboda abneul puritans.

_ ah, geSiniaT, patimari arsad gageqceT? _ mimarTa lord uinters, _ maS, hkiTxeT Tqvens Rirseul moxeles, ra wyalobas vTxovdi, es aris, axla? ras vexvewebodi?

_ Tqven da, wyalobis Txovna? _ Tqva eWvianad lordma. _ diax, milord, _ upasuxa SemkrTalma ymawvilma kacma. _ mere, ra wyalobas gTxovdaT? _ danas mTxovda, romelsac maSinve damibrunebda karis sarkmlidan,

sul erTi wuTiT undoda dana. _ maS, aris vinme am oTaxSi damaluli, vis upirebs yelis gamoWras es

turfa qalbatoni? _ warmoTqva lordma uinterma damcinavi, abuCadamgdebi xmiT.

_ me var, _ upasuxa miledim. _ me neba mogeciT, amogerCiaT, rac ufro gijobdaT, amerika Tu

taiberni, _ uTxra lordma, _ modiT, taiberni airCieT, miledi. damijereT, Toki ufro sandoa, vidre dana.

feri ecvala feltons, win waiwia, moagonda, rom Toki eWira xelSi miledis.

_ marTali xarT, _ uTxra patimarma, _ karga xania vfiqrob magas, _ mere yru xmiT daumata: _ da kidevac vifiqreb.

TrTola moeria feltons, tvinic ki uTrToda, ar SeiZleboda, lord uinters ar SeemCnia es mRelvareba.

_ frTxilad iyav, jon, _ mimarTa feltons, _ ar daujero amas, megobaro! Sen mogande es qalbatoni, gagafrTxile kidec, maS, frTxilad! gamagrdi, cota xans kidev gauZel, sul sami dReRa. sami dRis Semdeg gadavrCebiT am flid arsebas, radgan imisTana mxaresa vgzavni, rom iqidan veRaras gvavnebs.

_ gaigoneT?! _ Sehyvira miledim iseTi xmiT, rom lordma ifiqra, zecas mimarTao, feltoni ki grZnobda, mas ekiTxeboda.

ymawvilma kacma Tavi daRuna da Cafiqrda. uinterma xeli dauWira feltons, Tavi miibruna miledisaken, rom

Tvali ar moeSorebina patimrisaTvis, manam karebTan mividoda. _ ara, ara! _ iZaxda patimari, rodesac kari moxures, _ jer isev

gamarjvebuli ara var, rogorc megona. Tavisi Cveulebrivi sisulelis magivrad, uinters ucnobi goniereba SeuZenia. ra mZlavri ram aris javris amoyra! da rogor gardaqmnis adamians es wyurvili! rac Seexeba feltons, vera bedavs ubeduri! ah, iseTi vaJkaci ar aris, rogorc is SeCvenebuli d'artaniani. puritani Tu Seiyvarebs, mxolod qalwulebs, da isic dad, salocavad! sul sxvaa muSketeris siyvaruli.

magram mainc mouTmenlad eloda, radgan darwmunebuli iyo, ise ar gavidoda is dRe, rom erTxel mainc ar Semosuliyo feltoni. bolos, es aris axla aRwerili scenis erTi saaTis Semdeg, kars iqiT Cumi laparakis xma gaigona, mere karic gaaRes da feltoni dainaxa.

swrafi nabijiT Sevarda oTaxSi ymawvili kaci, kari Ria datova da miledis aniSna, Cumad iyaviTo, _ aRfrTovanebuli saxe hqonda.

_ ra gnebavT Cemgan? _ hkiTxa patimarma. _ yuri migdeT: _ uTxra CurCuliT feltonma, _ cota xniT moviSore

darajebi, rom aravin gaigos Cemi Semosvla. minda, ise mogelaparakoT,

Page 375: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

375

rom aravin gaigonos Cemi naTqvami. sazareli ram miambo es aris axla lordma.

miledim Tavganwiruli msxverplis mware Rimili gamoxata saxeze da Tavi gaiqnia.

_ an Tqvena xarT qaji, _ ganagrZo feltonma, _ an lordi uinteri, Cemi keTilismyofeli, sulieri mama aris urCxuli! sul ori dRea, rac Tqvena gxedavT, is ki miyvars, ager, ori weliwadia. cxadia, rom vyoymanob, ver gadamiwyvetia, vis mivudge, Tqven Tu imas! nu gewyinebaT, rom amas geubnebiT, minda, patiosnad, samarTlinad gadavwyvito Cemi saqcieli, amaRam, SuaRamis Semdeg moval Tqvens sanaxavad da maSin damarwmunebT Tqvens simarTleSi.

_ ara, felton, ara Cemo Zmao, _ uTxra patimarma, _ metad didi iqneba Tqveni msxverpli da vgrZnob, Zalian Zvirad dagijdebaT. ara, ara! me ukve daRupuli var da Tqvenc nu iRupebiT CemTan erTad. Cemi sikvdili ufro mets ityvis, gacilebiT mets, vidre Cemi sicocxle. cxedris dumili ufro ukeT dagarwmunebT, vidre patimris naTqvami.

_ gaCumdiT, qalbatono, _ Tqva feltonma, _ ase nu melaparakebiT! movedi imisaTvis, rom patiosani sityva momceT, SemomficoT imiT, rac uwmindesad swams Tqvens suls, rom aRar gabedavT Tavis mokvlas.

_ sityvas ver mogcemT, ver dagpirdebiT, _ upasuxa miledim, _ radgan aravin iqneba, rom ise wmindad swamdes dapireba, rogorc me, da Tu dagpirdebiT, maS, kidec unda avasrulo.

_ kargiT! imis piroba mainc momeciT, rom Cems dabrunebamde arafers izamT. Tu SemdegSiac aseve daJinebiT isurvebT Tqveni wadilis asrulebas, ra gaewyoba! Tavisufali iqnebiT da me TviTonve mogarTmevvT im iaraRs, romelsac mTxovdiT.

_ kargiT! Tqven mTxovT... da gadavdeb. _ SemomficeT. _ Cvens RmerTsa vficav, kmayofili xarT? _ diax, maS, amaRamde! feltoni oTaxidan gavarda, kari moketa da iqve karebTan dadga. xelSi

jariskacis Subi aiRo, TiTqos is yofiliyos guSagi. jariskaci rom dabrunda, feltonma mas gadasca Subi. am dros miledi karis sarkmliT iyureboda da dainaxa, rom ymawvilma

kacma pirjvari gadaiwera, TiTqos mZime tvirTisagan gaTavisufldao, da derefani sixaruliT gaiara.

miledi isev savarZelTan mivida, zizRis Rimilma gairbina mis tuCebze da zizRiTve wamoiZaxa ramdenjerme sityva _ RmerTi! _ romelsac yovelTvis ificebda, magram fiqradac ar mosvlia misi mcnebis gacnoba.

_ Cemi RmerTi? _ iZaxda miledi, _es gamoSterebuli fanatikosia Cemi RmerTi? RmerTi me var, me da kidev is, vinc damexmareba javris amoyraSi.

XXVI

patimrobis mexuTe dRe naxevrad asrulebulad eCveneboda miledis Tavisi ganzraxva da es

gamarjveba Zalas uorkecebda.

Page 376: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

376

aqamde gamarjvebuli rCeboda yovelTvis, radgan iseT kacebTan hqonda xolme saqme, romlebic advilad ebmebodnen misi cTunebis badeSi: kariskacuri aRzrdisa da CveulebaTa gamo TviTonve miiwevdnen misi maxisaken. metad lamazi qali iyo da xorcieli vnebis dasatkbobad ar uZneldeboda mamakacTa CaTreva. amasTan erTad, metad moxerxebulad da advilad icilebda gzidan yovelgvar dabrkolebas.

magram am SemTxvevaSi miledi veluri bunebis kacs ebrZoda, Rrmad Cafiqrebuls da ugrZnobels, Tavisi simkacris gamo. sarwmunoebas ise gardaeqmna feltoni, rom miwier cTunebaTaTvis miuwvdomel kacad gaexada. iseTi didi gegmebi utrialebda aRgznebul TavSi, iseTi didi ganzraxvebiT iyo moculi misi goneba, rom alagi aRarsad rCeboda araviTari miwieri, Jiniani siyvarulisaTvis da im grZnobisaTvis, romelic ikvebeba moclilobiT da izrdeba garyvnilobiT. miledim Tavisi yalbi saTnoebiT naprali gaaCina im kacis azrovnebaSi, romelic mis winaaRmdeg iyo gafrTxilebuli. man Tavisi silamaziT daimorCila wminda, ubiwo kacis guli da grZnoba, darwmunda qalbatoni, Tu ramdenad mZlavri iyo misi saSualebani, romlebsac TviTonac ar icnobda dRemde, da saqmiT sinja iseT jiut kacze, rogorsac iSviaTad qmnis buneba da sarwmunoeba.

miuxedavad amisa, miledis saRamoobiT xSirad moereoda xolme sasowarkveTileba; aRarc bedis imedi hqonda, aRarc Tavisi Tavisa. RmerTs arasodes mimarTavda, es Cvenc kargad viciT, magram, samagierod, Rrmad swamda borotebis Zala, is usazRvro meufeba, romelic ganagebs adamianis cxovrebis yovel wvrilmans da romlisTvis, arabuli zRaprisa ar iyos, broweulis Teslis erTi marcvali kmara, rom aRadginos daRupuli qveyana.

miledi kargad moemzada feltonis dasaxvedrad. man icoda, rom ori dRis meti aRar rCeboda. moawerda Tu ara xels brZanebas bukingami (da miT ufro advilad moawerda xels, rom brZanebaSi yalbi saxeliT iyo aRniSnuli da bukingami ver icnobda im qals, romelsac sjida), uinteri maSinve gemSi Casvamda. miledim icoda, agreTve, isic, rom gadasasaxleblad gamzadebuli qalebi gacilebiT ufro sust iaraRs floben visime sacTuneblad, vidre saqveynod aRiarebuli saTnoiani qalebi, romelTa silamaze kidev ufro momxiblavi xdeba maRali sazogadoebis elvarebiTa da saerTo SeqebiT, xolo aristokratuli warmoSoba oqros varayad efineba mas. marTlac, saSineli Semarcxveneli sasjeli srulebiT arafriT asustebda mis silamazes, magram es sasjeli dabrkolebad eRobeboda win da verasodes veRar aRiarebda Zlierebas. rogorc yvela moRvawe, miledic kargad icnobda im wres, romelic Seefereboda mis bunebas da saSualebebs. siRaribe ezizReboda, dabali xalxi amcirebda mis didebulebas. miledi dedoflad marto dedoflebis wreSi xdeboda. dakmayofilebuli unda hqonoda siamaye, rom Zalovan didebulad egrZno Tavi. mdabioTa mbrZanebloba damcireba iqneboda misi da ara siamovneba.

marTalia, erTi wuTiTac ar Separvia eWvi, rom gadasaxlebidan dabrundeboda, magram ramden xans SeiZleboda gagrZelebuliyo es gadasaxleba? dakargavda erT wels, ors, iqneb samsac, ese igi, mTel saukunes. SeiZleba dabrunebuliyo maSin, rodesac gamarjvebul da bednier d'artanians Tavis megobrebTan erTad dedoflisgan ukve miRebuli eqneboda jildo gaweuli samsaxurisa da sikeTisaTvis.

Page 377: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

377

yvela es gulis damawylulebuli fiqri Zneli asatani xdeboda iseTi qalisaTvis, rogoric miledi iyo. magram mas gulSi mZvinvare grigali uorkecebda Zalas da usaTuod sapatimros kedlebs gaangrevda, rom mis fizikur Zalas erTi wuTiT mainc SeZleboda gonebasTan gatoleba.

kidev erTi garemoeba ar aZlevda mosvenebas. es iyo kardinali riSelie. ras ifiqrebda, ras ityoda miledis dumiliT gancvifrebuli kardinali, romelic undoblad eqceoda yvelas. wuxda miledi da eWvs ver iSorebda: ras ifiqrebda kardinali? ara marto erTaderTi misi mfarveli, erTaderTi misi sayrdnobi, erTaderTi misi Semwe dRevandel dRes, aramed erTaderTi iaraRi miledis momavali bednierebisa da SurisZiebisa! kargad cnobda kardinals, icoda, rom xangrZlivi mgzavrobis Semdeg dabrunebisas amao iqneboda Tavis marTleba. rac unda gaezviadebina sapatimroSi gadatanili autaneli tanjva, kardinali mainc sruliad damSvidebuli dacinviT upasuxebda, ise rogorc es Seefereba Tavisi Zal-RoniT da geniosobiT gandidebul yovlisSemZlebel urwmunos: `Tqveni bralia! nuTu Tavi ver aarideT?~

Zal-Rones ikrebda miledi da gonebaSi feltonis saxeli utrialebda. feltoni iyo erTaderTi sxivi sinaTlisa, romelic jojoxeTis ufskrulSi Cavardnil patimramde aRwevda da imeds ar ukargavda. miledi winaswar ocnebobda im fandebze, romelSic gaaxvevda feltons, msgavsad gvelisa, romelic Tavisi Zalis Sesamowmeblad gorgaliviT exveva da xelaxla iWimeba.

dro ki Tavisas ar iSlida. saaTi saaTs misdevda da brinjaos zaris yoveli dartyma Sig gulSi xvdeboda patimars. cxra saaTze Seiara lordma. Cveulebrivad daaTvaliera iqauroba. gadaxeda fanjaras da urduls, gasinja iataki da kedlebi, Seixeda buxarSi, Seexo karebs, ise Caatara es xangrZlivi wvrilmani Semowmeba, rom xma ar amouRiaT arc imas da arc miledis.

eWvi ar aris, orives SeegrZno, rom metismetad gamwvavebuli iyo mdgomareoba da dros dakargvaRa iqneboda usargeblo baasi da uSedego gabrazeba.

_ Zalian kargi, _ uTxra uinterma, _ amaRamac ver moaxerxebT gaparvas! aT saaTze feltonma guSagi Secvala. miledim advilad icno misi

fexis xma, igi Soridanve cnobda feltonis nabijebs, iseve, rogorc siyvaruliT gagiJebuli qalbatoni grZnobs Tavisi satrfos moaxloebas. Tumca miledis ejavreboda da ezizReboda es susti fanatikosi.

jer ar damdgariyo daTqmuli dro. feltoni ar Sevida miledisTan. ori saaTis Semdeg, SuaRamisas, rodesac Tormeti dahkra saaTma, guSagi

isev Secvales. axla ki ukve dro iyo da amis Semdeg patimari mouTmenlad moeloda

Tavis mxsnels. derefanSi siaruli daiwyo axalma guSagma. aTi wuTis Semdeg feltonic movida. yuradRebad gadaiqca miledi. _ gesmis? _ uTxra ymawvilma kacma guSags, _ araviTar SemTxvevaSi ar

moSorde am kars. Senc gecodineba, rom wuxel erTi jariskaci dasaja lordma uinterma, radgan erTi wamiT miatova Tavisi adgili, Tumca mis dabrunebamde me videqi guSagad.

_ diax, vici, batono, _ miugo guSagma.

Page 378: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

378

_ mec gibrZaneb, rac SeiZleba mkacrad geWiros Tvali. me, -_ daumata man, _ Seval Sig, erTxel kidev davaTvaliereb am qalis oTaxs, radgan Zalian meSinia, raRac saSinelebas upirebs Tavis Tavs da nabrZanebi maqvs, Tvali ar movaSoro.

_ oho, oho! _ CurCulebda miledi, _ esec Tqveni mkacri puritani! xedavT, rogor tyuis?

rac Seexeba jariskacs, man RimiliT gamoTqva Tavisi azri: _ eh, wuwuni ar gmarTebT, batono leitenanto, maseTi davalebis

asrulebisaTvis, metadre maSin, Tu milordma neba mogcaT, am qalis loginSic CaixedoT.

feltoni gawiTlda, sxva dro rom yofiliyo, gaujavrdeboda jariskacs aseTi lazRandarobisaTvis, magram sindisi qenjnida da upasuxod datova.

_ Tu dagiZaxe, _ ganagrZo feltonma, _ maSinve Semodi, Tu vinme modiodes, maSinac swrafad damiZaxe!

_ batoni brZandebiT! feltoni miledis oTaxSi Sevida. patimari wamodga. _ moxvediT? _ dagpirdiT, _ upasuxa feltonma, _ da, ai, aqa var, _ Tqven sxva raRacasac dampirdiT... _ ras dagpirdiT? aha, RmerTo! _ amoioxra axalgazrda oficerma,

romelic cdilobda, daufleboda Tavis grZnobebs, magram grZnobda, muxlebi ukankalebda da Sublze ofli gadmosdioda.

_ dampirdiT, rom danas momitandiT da aq damitovebdiT. _ nuRar momagonebT magas, qalbatono, _ sTxova feltonma, _ ra

autanel mdgomareobaSic unda iyos RvTisgan gaCenili arseba, mainc ara aqvs ufleba, Tavi moiklas. me davufiqrdi am mdgomareobas da gadavwyvite, rom Cem sicocxleSi ar Caviden amgvar codvas.

_ ah, daufiqrdiT?! _ Tqva patimarma da savarZelSi Cajda, saxeze damcinavi Rimili uTamaSebda, _ diax, mec, agreTve, mec davufiqrdi.

_ ras daufiqrdiT? _ rom aRarafers vetyodi im kacs, romelmac ar icis Tavisi sityvis

asruleba. _ oh, RmerTo Cemo! _ SegiZliaT, waxvideT, _ uTxra miledim, _ me Tqven arafers getyviT. _ ai, is dana! _ upasuxa feltonma da jibidan amoiRo iaraRi, romlis

motanasac Sehpirda, magram micemas ver bedavda. _ maCveneT! _ sTxova miledim. _ rad gindaT? _ geficebiT, amwamsve mogcemT, mand dadeT, magidaze, da Tqven iqnebiT

Cemsa da mag danis Sua. feltonma misca dana. miledim dakvirvebiT daaTvaliera danis piri,

misi wveris simaxvile TiTze gasinja. _ gmadlobT, _ uTxra ymawvil oficers da dana daubruna, _ kargi ram

aris, saukeTeso foladisa, erTguli megobari xarT, Cemo felton. feltonma aiRo dana da magidaze dado, misi da patimris

SeTanxmebisamebr. miledi Tvals adevnebda da kmayofilebis niSnad Tavi dauqnia. _ maS, momismineT.

Page 379: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

379

amao iyo es mimarTva, feltoni gaWimuli idga da mouTmenlad eloda mis sityvebs, rom xarbad daswafeboda.

_ felton! _ daiwyo miledim mwuxare saxiT, _ felton! Tqvens das, mamaTqvenis asuls, rom eTqva TqvenTvis: jer sul axalgazrda viyavi da, Cemda saubedurod, sakmaod lamazi, rodesac maxeSi gamabes... ar davnebdi, damiwyes wameba, Zaldataneba, gavuZaliandi, Seuracxyves Cemi sarwmunoeba, dagmes Cemi RmerTi, radgan Cems sarwmunoebas da Cems saTayvanebel RmerTs vevedrebodi Svelas da ar davnebdi. maSin uxvad damiwyes Seuracxyofa da raki ver damRupes suliT, ganizraxes Cemi samudamod Sercxvena da xorcieli Cemi gaxrwna, bolos.

miledi gaCumda, mware Rimili utokebda bages. _ bolos, bolos? _ hkiTxa feltonma, _ bolos ra giyves? _ bolos, erT saRamos gadawyvites gaetexaT Cemi winaaRmdegoba,

romelsac ver jabnidnen. erT saRamos wyalSi Zlieri damaZinebeli wamali Camiyares, is iyo davamTavre vaxSami, rom raRac ucnauri gabrueba vigrZeni, Tumca eWvi araferze mepareboda, magram SiSma Semipyro da vcdilobdi, Zili gamefrTxo. wamovdeqi, mindoda, fanjarasTan mivsuliyavi. miSveleT-meTqi, dameyvira, magram fexi aRar memorCileboda. ise meCveneboda iqauroba, TiTqos Weri unda Camongreuliyo, Tavze damcemoda da gavesrise Tavisi simZimiT. xelebi gavSale, vcade sityvis Tqma, magram calkeuli bgerebis amoZaxilis mets veras vaxerxebdi. savarZels daveyrdne, vgrZnobdi, rom waviqceodi, magram cota xnis Semdeg es sayrdenic amao gamodga Cemi misustebuli xelebisaTvis da Zirs daveSvi, _ jer erT muxlze, mere oriveze. locva mindoda, magram ena gayinuli mqonda, albaT arc daminaxa yovladmowyalem, arc momismina. Zirs daveSvi, iatakze da iseTi Zili momeria, rom mkvdars ufro vgavdi, vidre mZinars.

ra moxda Cemi Zilis dros an ramden xans grZeldeboda igi, araferi maxsovs. maxsendeba mxolod erTi ram: rodesac gameRviZa, vnaxe, rom mdidrulad morTul mrgval oTaxSi viweqi, sinaTle marto zevidan, Weridan Camodioda, arc fanjara hqonda oTaxs, arc kari uCanda, erTi sityviT, didebuli sapatimro iyo.

didxans viyavi gabruebuli, ver gamego, sad viyavi, rogor Camagdes am mrgval oTaxSi, magram araferi magondeboda. usargeblod ibrZoda Cemi goneba, rom moeSorebina Zilis mZime wyvdiadi, romelmac ase damjabna. raRac magondeboda mkrTalad, TiTqos etliT wamiyvanes sadRac. saSineli sizmari, romlis dros Zalmixdili vegde mkvdariviT.

imdenad ucnaurad meCveneboda Cemi mdgomareoba, rom karga xans viyavi fiqriT moculi, sizmari megona es yvelaferi. rogorc iyo barbaciT wamovdeqi, iqve skamze elaga Cemi tanisamosi, me ki arc tanisamosis gaxda maxsovda, arc dawola, maSin nel-nela warmomidga saSineli, SemaZrwunebeli sinamdvile: me ar vimyofebodi im saxlSi, sadac vcxovrobdi. ramdenadac mzis sxivebis mixedviT SemeZlo gansja, dRis ori mesamedi mainc unda yofiliyo gasuli, me ki wina Rames momeria Zili. maS, TiTqmis ocdaoTxi saaTi mZinebia da Cemi Tavisa aRara meyureboda ra. mere ra gadamxda am xangrZlivi Zilis dros?..

ise swrafad Cavicvi tanisamosi, ramdenadac ki SemeZlo am garemoebaSi myofs. yoveli Cemi moZraoba, neli da damZimebuli, mimtkicebda, rom gavlena am damaZinebeli wamlisa jerac ar gamqraliyo Cems organizmSi. kidev kargi, is oTaxi swored qalisaTvis iyo mowyobili da rogori

Page 380: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

380

keklucic unda yofiliyo qali, veras inatrebda iseTs, rom iqve ar epova, am mrgval sapatimroSi, Tuki Tvals gadaavlebda iqaurobas.

ra Tqma unda, me ar viyavi am sagangebo sapatimros pirveli tusaRi, magram Tqvenc dameTanxmebiT, felton, ramdenadac mSvenieri iyo sapyrobile, imdenad ufro metad miSfoTebda guls.

diax, sapyrobile iyo, radgan amaod Camiara cdam, kari mepova da gareT gavsuliyavi, xeliT movsinje yvela kedeli, magram yvelgan yru xmas iRebda mkvrivi Senobis kedlebi.

mgoni, ocjer mainc Semovuare maT, mindoda, raime gasasvleli mepova, mgram amaod: gasasvleli ki ara, sarkmelic arsad iyo. bolos, SiSiT aTrTolebuli da daqanculi, savarZelze daveSvi. amasobaSi daRamda da SiSi gamiorkecda. ar vicodi, iqve davrCeniliyavi, im savarZelSi, Tu avmdgariyavi, mravali ucnobi saSineleba melandeboda da gars mexveoda. vgrZnobdi, rom Tavs ver davaRwevdi am gansacdels. marTalia, wina Ramis Semdeg lukma puri ar enaxa Cems pirs, magram SimSilsac maviwyebda SiSi.

araviTari xmauroba ar ismoda garedan, rom drois gamorkveva SemZleboda, dadumebuli iyo yvelaferi. albaT, saRamos Svidi an rva saaTi unda yofiliyo, radgan oqtomberi idga da sruliad Camobnelebuliyo.

ucbad karis Wriali Semomesma. gancvifrebuli wamovvardi, Weris sarkmlis zemodan sferoseburad gamoCnda cecxli da Cemi oTaxi gaanaTa. sazareli SiSiT Sepyrobili Sevyurebdi Cemgan ramdenime nabijze mdgom kacs.

ori kacisaTvis momzadebuli vaxSmiT gaSlili patara magida oTaxis SuagulSi TiTqos raRac jadosan Zalas Semoetana.

Ème vicani es kaci, romelic ase moCvenebasaviT gamomecxada, es is kaci iyo, vinc mTeli erTi wlis ganmavlobaSi yvelgan mdevda, mosvenebas ar maZlevda; es is kaci iyo, romelsac daefica, saxeli gaetexa CemTvis. rogorc ki damiwyo laparaki, rogorc ki warmoTqva ramdenime sityva, maSinve magrZnobina, rom winaRames ukve aesrulebina Tavisi fici.

_ sazizRari! _ wamoiZaxa feltonma. _ oh, diax, sazizRari, _ gaimeora zizRiT miledim. _ mas egona, raki

mZinare damimorCila, axla ki Cemia da winaaRmdegobas aRar gamiwevso, mobrZanebuliyo im imediT, rom avitandi Cems Sercxvenas, radgan ukve Sercxvenili viyavi, da Tavis simdidres miZRvnida Cemi siyvarulis samagierod.

rac ki uaRresi zizRi moipoveba qalis gulSi da salanZRavi sityvebi, yvela pirSi mivaxale im kacs, lafi davasxi Tavze! eWvi ar aris, miCveuli unda yofiliyo amgvar lanZRvas, radgan gulxeldakrefili idga Cem win d mSvidi siciliT mismenda. Semdeg, rodesac ifiqra, ukve gaaTava Tavisi saTqmelio, Cemken wamovida, mec sufras veci, aviRe dana da gulze davide.

_ xeli ar maxlo! _ Sevyvire gaSmagebulma, _ Torem Cemi Sercxvenis garda, Cemi sikvdilic gagixdebaT sindisis saqenjnad!

me mgoni, cecxlsa yridnen Cemi Tvalebi, quxda, Weqda Cemi xma da ise gaafTrebuliyo Cemi arseba, rom SeSlili unda yofiliyo kaci, gansacdeli ar egrZno. isic gaCerda.

_ Tqveni sikvdili? _ momigo mSvidad, _ oh! ara! metad lamazi sayvareli myavxarT da ase advilad gagiSvebT xelidan, rodesac mxolod erT Rames mergo netareba TqveniT datkbobisa? naxvamdis, Cemo turfav!

Page 381: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

381

davicdi da meored maSin moval Tqvens sanaxavad, rodesac karg gunebaze iqnebiT.

esa Tqva, Cabera sastvens. Weris sarkmelze dakidebuli didi ovaliseburi sanaTi zeviT avida da gaqra. davrCi srul sibneleSi. cota xnis Semdeg gaisma karis gaRebisa da mixurvis igive xma, Weris sarkmelTan kvlav gamoCnda sinaTle da oTaxi gaminaTa. me isev marto viyavi.

sazareli iyo es wami, me ukve eWvi ar mepareboda Cems ubedurebaSi, axla ki namdvilad vicodi, rom Sercxvenili viyavi; im kacis mier viyavi damonebuli, romelic ara Tu mejavreboda, aramed mezizReboda kidec. im kacis xelSi viyavi, romelic yvelafers ikadrebda da kidec damimtkica Tavis sabediswero saqcieliT, rom misTvis samarcxvino ara iyo ra.

_ mere vin iyo is kaci? _ hkiTxa feltonma. _ skamze gavaTene meli Rame, sul mcire xmis gagonebaze kankali

mitanda, daaxloebiT SuaRamisas Werze sinaTle gaqra da bnelSi davrCi, magram ise gavida is Rame, rom CemTan Semosvla aRar ucdia Cems Semarcxvenels. gaTenda, gamqraliyo gaSlili magida, dana isev xelSi meWira. es danaRa iyo Cemi imedi.

metad daqanculi viyavi, Tvalebs miwvavda uZiloba, erTi wamiTac ki ver gavbede miZineba. gaTenebam damamSvida, loginze mivegde da danac baliSis qveS amovide. gameRviZa da axali sufra damxvda gaSlili. Zalian meSinoda, guls miklavda Cemi mdgomareoba, magram iseT SimSilsa vgrZnobdi, rom veRar gavuZeli, ormocda rva saaTi lukma ar enaxa Cems pirs, _ SevWame puri da cota xili davayole. momagonda, damaZinebeli wamali dasalev wyalSi rom Semomapares, amitom xeli ar vaxle sufraze dadgmul wyals. kedelSi Camagrebul marmarilosTan mivedi, saidanac wyarosaviT dioda patara nakaduli, albaT piris sabanad gamoyvanili, da iq avavse Cemi sasmisi.

miuxedavad amdeni sifrTxilisa, mainc karga xans viyavi SiSiT gabruebuli, magram im dRes usafuZvlo gamodga Cemi SiSi, ise gavatare mTeli dRe, rom ara mwvevia, visic meSinoda.

imdenad frTxilad viyavi, rom grafinidan naxevari wyali gadavaqcie, raTa daleuli hgonebodaT, da ar mimxvdariyvnen Cems aseT sifrTxiles.

daRamda da Tan moitana wyvdiadi. bneli Rame iyo, magram mainc mieCvia Tvali da davinaxe, rogor CaZvra iatakSi magida. TxuTmeti wuTis Semdeg isev zeviT amovida zed gaSlili vaxSmiT. cota xnis Semdeg imave sanaTis wyalobiT sinaTle kvlav moefina Cems oTaxs.

gadawyvetili mqonda, pirSi ar Camedo araferi, rasac SeiZleboda saZinebeli wamali hqonoda. ori kvercxi da cota xili, _ es iyo Cemi vaxSami. mere Cems mfarvel SadrevanTan mivedi da wyali iq davlie.

Cavylape cota da maSinve vigrZeni, rom is gemo aRara hqonda, rac diliT, elvis siswrafiT gamiara eWvma da SevCerdi, magram ukve naxevar Wiqamde mainc meqneboda daleuli. SeSinebulis zizRiT gadavaqcie danarCeni da gulgaxeTqili velodi Sedegs, Sublze Wiris ofli mdioda.

cxadia, uCinarma meTvalyurem dainaxa, rom sasmelad wyaros wyals vxmarobdi, isargebla am wylisadmi Cemi ndobiT da axla is momiwamla, raTa ufro advilad aesrulebina Tavisi mxecuri ganzraxva _ Cemi Sercxvena.

jer naxevari saaTic ar gasuliyo, rom mowamvlis igive niSnebi vigrZeni, mxolod imdeni ar mqonda daleuli, rac winaT, amitom mec

Page 382: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

382

ufro gavumagrdi, ufro didxans vebrZodi da imis magivrad, rom maSinve CamZineboda, sul mTvlemda, magram grZnoba ar mekargeboda da vxedavdi, ra xdeboda Cems irgvliv, Tumca imdenad viyavi misustebuli, verc gaqcevas SevZlebdi da verc winaaRmdegobis gawevas.

rogorc iyo mivCoCdi loginamde, raTa iq mepova Tavdacvis erTaderTi saSualeba _ Cemi mfarveli dana, magram sasTumalamde veRar mivaRwie, muxlebze daveSvi da xelebiT sawols CavebRauWe. maSin mivxvdi, rom viRupebodi...

saSinlad gayviTlda feltoni, kankalebda, xelebi ekrunCxeboda. _ da is iyo autaneli saSineleba, _ ganagrZo miledim iseTi

mRelvarebiT, TiTqos am Txrobis drosac ganicdida imave SiSs da uimedobas, _ diax, is iyo autaneli saSineleba, rom Segnebuli mqonda is gansacdeli, romelsac mimzadebdnen, is iyo autaneli saSineleba, rom suli fxizlobda, rodesac miZinebuli viyavi xorcielad, is iyo autaneli saSineleba, rom vxedavdi da vismendi, marTalia, ise meCveneboda yovelive, TiTqos sizmari yofiliyos, magram sazizRari sizmris as-rulebis molodini ufro sazareli iyo, vidre TviT sizmari.

davinaxe, rogor avida zemoT sanaTi da dabnelda oTaxi. mere ukve nacnobi karebis gaRebis da mixurvis xma gavigone. Tumca orjer mqonda mosmenili am karis Wriali.

alRoTi vigrZeni, viRaca miaxlovdeboda. amboben, amerikis udabnoSi gzaabneuli ubeduri moxetiale aseve grZnobs gvelis moaxloebaso. mindoda Zala momekriba, dameyvira, warmoudgeneli mxneobis daxmarebiT fexzedac ki wamovdeqi, magram maSinve davbarbacdi... da Cemi mtarvalis xelSi Cavvardi.

_ miTxariT, vin aris eg Tqveni mtarvali?! _ Sehyvira ymawvilma kacma. erTi Tvalis gadavlebiT dainaxa miledim, ra mwuxarebiT ismenda

feltoni mis naambobs, xedavda, rogor tanjavda yovelive wvrilmanis ase xazgasmiT gadmocema, magram miledis fiqradac ar mosdioda misi Sebraleba. ramdenadac Rrmad Seexeboda mis gulis simebs, ufro metad iqneboda darwmunebuli, rom aasrulebinebda Tavis ganzraxvas. amitom miledim ise ganagrZo moyola, TiTqos arc ki gaegona feltonis yvirili, an iqneb imitomac moiqca ase, rom ifiqra, jer ar mosula dro amis gamJRavnebisao.

_ magram im Sercxvenils usulo gvamiviT miZinebul qalTan ar hqonda saqme. vgrZnobdi, ra gansacdelSi vimyofebodi, da mTeli Cemi Zal-RoniT vebrZodi. Zalian misustebuli viyavi, magram etyoba, did winaaRmdegobas vuwevdi, radgan kargad gavigone misi wamoZaxili.

_ es ubeduri puritanebi! is ki vicodi, Tu rogor uwyveten qancs TavianT jalaTebs, magram imas ver warmovidgendi, rom sayvarlebsac ase gauZaliandebodnen.

ubedureba is iyo, rom didxans ver gastanda es sasowarkveTili winaaRmdegoba. vgrZnobdi, nel-nela meleoda Zala da bolos guli wamivida.

feltoni mTeli yuradRebiT usmenda. TqmiT aras ambobda, magram veRar imagrebda aRSfoTebas da yrud brdRvinavda, Sublidan ofli wurwuriT Camosdioda da gulSi xels icemda.

_ pirvelad Cemi moZraoba, gonze mosvlis Semdeg, is iyo, rom danis sapovnelad baliSis qveS xeli Sevyavi. Tavis dasacavad ver gamoviyene, magram mosananieblad mainc gamoviyenebdi.

Page 383: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

383

magram xelSi rom aviRe dana, felton, sazarelma fiqrma gamielva ucbad gonebaSi. davifice, rom sul yvelafers getyodiT, da, ai, yvelafers geubnebiT, srul simarTles dagpirdiT da simarTles getyviT, radac unda damijdes.

_ fiqrma gagielvaT gonebaSi, rom im kacis javri amogeyaraT, ara? _ Sehyvira feltonma.

_ diax, diax! es fiqri ar Seefereboda namdvil qristians, es kargad vici, magram ras vizamdi? daudgromeli mudmivi mteri Cveni sulisa CasZaxoda Cems gonebas, javri amoiyareo. bolos raRas getyviT, Cemo felton? _ ganagrZo miledim im qalis monaniebiT, romelic Semcoded aRiarebs Tavis Tavs. _ damimorCila am fiqrma da mas aqeT ar mSordeba. hoda, swored am fiqrisaTvis, kacis mokvlis ganzraxvis gamo mxedavT aq me dRes dasasjelad moyvanils.

_ ganagrZeT! ganagrZeT! _ uTxra feltonma, _ minda, Cqara mixvideT javris amoyramde.

_ ho, gadawyvetili mqonda, rac SeiZleba male amesrulebina Cemi wadili, darwmunebuli viyavi, RamiT kidev mobrZandeboda, dRisiT ki SiSi arafrisa mqonda. amitom sauzmis dros uSiSrad vigeme saWmel-sasmeli. RamiT ki, rodesac vaxSams momarTmevdnen xolme, mindoda ise meCvenebina Tavi, viTom gemrielad Seveqceodi da pirSi ki arafers videbdi. mxolod sauzmis dros erTi Wiqa wyali gadavirCine da davmale, radgan wyurvili Zalian mawuxebda.

gavida is dRec, meSinoda da vcdilobdi, Cemi saxis gamometyvelebas ar gaeca Cemi gulis wadili, radgan darwmunebuli viyavi, rom Tvals ar maSorebda uCinari jaSuSi. ramdenjerme Rimilic ki momadga tuCebze, magram, felton, ver gavbedav giTxraT amis mizezi, radgan, albaT, marTla SegezizRebodiT, es rom gaigoT...

_ ganagrZeT, ganagrZeT, _ exveweboda feltoni, _ xom xedavT, rogor gismenT da rogor veli dasasruls...

_ daRamda. Cveulebisamebr dabnelda oTaxi. momarTves vaxSami, ris Semdegac isev gaanaTes da mec sufras mivujeqi.

mxolod cota xili SevWame, mere grafini aviRe, viTom wyali davisxi, magram is wyali davlie, romelic diliT Sevinaxe Cems sasmisSi, es ise marjved movaxerxe, rom Tu marTlac myavda jaSuSi, verafers SeamCnevda.

vaxSami rom gavaTave, igive niSnebi gamoviCine gabruebis, rac winaRames mqonda, mxolod vcdilobdi im Rames ise meCvenebina Tavi, TiTqos ise viyavi daqanculi, rom fexze veRar vdgebodi, vurigdebodi Cems gansacdels, loginamde mivCoCdi, kaba gavixade da davweqi.

axla ki maSinve vipove baliSis qveS Cemi dana. Tavi movimZinare da xelSi magrad meWira SurisZiebis iaraRi.

ori saaTi gavida. axali araferi momxdara da RmerTo Seminde! ras warmovidgendi amas wina Rames, _ SiSi momeria, vaiTu ar movides-meTqi.

bolos nel-nela zeviT aiwia sanaTma, miimala sadRac zemoT, Weris simaRleSi. oTaxs sruli wyvdiadi moedo, magram me Cemsas ar viSlidi da TvaliTa vWridi im sibneles.

gavida daxloebiT aTi wuTi. Cems irgvliv Cemi gulis Zgeris meti araferi ismoda. zecas vevedrebodi, rom male mosuliyo. bolos karis Wrialis nacnobi xma gavigone, Tumca sqeli xaliCa ego itakze, magram mainc vicani fexis xma, romelic iatakis ficars axmaurebda. Cemma Tvalma,

Page 384: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

384

miuxedavad am wyvdiadisa, mainc gaarCia raRac aCrdili, romelic Cemi loginisken moiwevda.

_ Cqara TqviT, Cqara! _ sTxova feltonma, _ gana vera xedavT, rom damdnar tyviasaviTa mwvavs yoveli Tqveni sityva?

_ maSin movikribe rac Zali da Rone mqonda, gavixsene, rom ukve dahkra SurisZiebis Jamma, meore ivdiTad warmovidgine Cemi Tavi, magrad CavWide danas xeli da rodesac axlos momadga da xelebi gaSala, raTa Tavisi msxverpli enaxa, erTi Sevwivle da Sig gulSi Cavkar dana.

aramzada! am SemTxvevisTvisac mzad yofila: abjriT hqonda guli dafaruli, danis piri damiClunga.

_ maS, ar giyvarvarT, _ miTxra man, _ me cota imedi mqonda Cemi Tavmoyvareobis gamo, axla ki darwmunebuli var da xval Tavisufali iqnebiT.

me sul imas vnatrobdi, netavi momklas-meTqi. _ frTxilad iyaviT, _ vuTxari mouridebliv, _ icodeT, Cemi

Tavisufleba Tqveni Sercxvena iqneba. diax, radgan, rogorc ki gaval aqedan, yvelafers vityvi, ra Zalmomreoba ixmareT Cemze. vityvi, rom damapatimreT, saqveynod gavxdi am avkacobis sasaxles. Zalian maRal wreebSi brZandebiT, milord, magram geSinodeT, Tqvens zeviT mefe brZandeba da mefis zeviT _ gulTamxilavi RmerTi.

miuxedavad imisa, rom ukve Tavis Sekaveba kargad SeeZlo Cems mtarvals, aq veRar dafara Tavisi aRelveba, mis saxes ver vxedavdi, magram misi xelis TrTolas kargad vgrZnobdi, radgan xeli Cems xelze edo.

_ Tu asea, maS, aqedanac veRar gaxvalT, _ miTxra gadaWriT. _ kargiT, kargiT! _ Sevyvire gabedulad, _ dae, es Cemi sawamebeli

adgili Cemsave akldamad gadaiqces! Zalian kargi! aq davlev suls da naxavT: cocxal SurismgebelTan SedarebiT, ramdenad ufro sazarelia bralmdebeli moCveneba.

_ iaraRi xom ar geqnebaT? _ aris erTgvari iaraRi, romelsac sasowarkveTileba aZlevs yvelas,

visac ki SeuZlia im iaraRis xmareba, _ SimSiliT movkvdebi. _ eh, kargiT erTi! _ mommarTa im aramzadam. _ dazaveba ara jobia

amgvar omsa da brZolas? ai, axlave mogcemT Tavisuflebas, saTnoebis gansaxierebad gamogacxadebT, inglisis lukrecias saxels SegZenT...

_ me ki imas vityvi, rom seqsti xarT, dagabezRebT adamianTa winaSe, rogoradac dagabezReT RvTis winaSe, da Tu saWiro iqneba, rom lukreciasaviT Cemi sisxliT movawero xeli am braldebas, arc magas SevuSindebi.

_ hoo? _ wamoiZaxa dacinviT Cemma mterma, _ eg sul sxva saqmea. bolos da bolos, mgoni, aqac Zalian kargad iqnebiT, yvelaferi geqnebaT, da Tu SimSiliT mokvdebiT, sxvas nuravis daabralebT, Tqveni brali iqneba.

esa Tqva da gabrZanda, karis gaRebisa da mixurvis xma gavigone. mwuxarebis ufskrulSi viyavi, imdenad mwuxarebaSi ara, ramdenadac sircxvilis ufskrulSi, rom javri ver amoviyare.

Tqva da aasrula kidec Tavisi sityva, ise gavida mTeli dRe da mere Rame, rom aRar minaxavs, mec Sevasrule Cemi sityva: aRarc vWamdi da aRarca vsvamdi. gadawyvetili mqonda, rogorc vuTxari, SimSiliT momekla Tavi.

Page 385: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

385

locviT gavatare is dRe da Rame, radgan imedi mqonda, Semindobda yovladZlieri fiqrs Tavis mokvlaze.

meore Rames gaaRes kari, Zalmixdili da misustebuli Zirs vegde, iatakze. karis xma rom gavigone, cal xelze wamoviwie.

_ ha, rogora xarT? _ mommarTa erTma xmam, romelic ise saSinlad ismoda Cems yurSi, rom SeuZlebeli iyo ar mecno Cemi mtarvali, _ ha, rogora xarT? cota mainc mogilbaT guli? Tanaxma xarT Tu ara dumili aRvuTqvaT da amiT viyidoT Cveni Tavisufleba? kargiT, kmara! lmobieri kaci var, da Tumca ar miyvars puritanebi, mainc samarTlinad veqcevi maT qalebs, Tu lamazebi arian. maS, ase: mag patara jvarze SemomficeT, rom aras ityviT, da sxva ara minda ra Tqveni.

_ jvarze SemogficoT? _ Sevutie gabrazebulma da zeze wamovvardi, radgan misma sazizRarma xmam kvlav damibruna mTeli Cemi Zala da Rone, _ icodeT, ver gamaCumebs verc Tqveni dapireba, verc Tqveni muqara, verc Tqveni wameba! jvarze SemogficoT? am jvarsa vficav, yvelgan dagabezRebT, rogorc kacismkvlels, rogorc patiosnebis mZarcvels, rogorc mxdals, laCars! jvarze SemogficoT? ai, geficebiT, Tu meRirsa rodisme aqedan gasvla, mTel kacobriobas mivmarTav Tqvens Sesarcxvenad da javris amosayrelad.

_ nurc ase medgrad damixvdebiT, qalbatono, _ mipasuxa muqariT savse xmam, rogoric jer ar gamegona, _ erTi ukiduresi saSualeba maqvs, romelsac marto maSin mivmarTav, rodesac sxvafriv ver dagiyoliebT, da icodeT, frTxilad, Torem mTlad CagakmendinebT xmas! an arada ise gagixdiT saqmes, rom erTi sityva aravin daijeros Tqveni naTqvami.

movikribe rac Zala momepoveboda da siciliT vupasuxe imis muqaras. xedavda, rom amieridan samudamod mtroba da brZolaRa darCeniliyo Cven Soris, gaSmagebuli brZola.

_ gesmiT? gaZlevT amaRamdel da xvalindel Rames, dafiqrdiT, dampirdiT, rom Cumad iqnebiT, da simdidre, qveynis pativiscema, dideba geliT, xolo Tu ar daiSliT mag muqaras, _ saukuno Sercxvena, saxelis gatexa!

_ rao? rao? _ Sevyvire gaSmagebulma, _ Tqvenve memuqrebiT? _ diax, saukuno waruSleli SercxveniT da saxelis gatexiT. _ kidec memuqrebiT?! _ felton, megona, gagiJda-meTqi is Tavlafdasxmuli! _ diax, da avasruleb kidec! _ eh! Tavi damanebeT, gadiT aqedan, gadiT, Tu ar gindaT, rom Tqveni

TandaswrebiT vaxalo Tavi am kedels. _ maS, ase? ase gnebavT? kargi! xval saRamomde! _ xval saRamomde! _ davuZaxe pasuxad, Zirs daveci da xels vikbendi

gacofebuli. feltoni savarZels dayrdnoboda, miledi avi suliviT sixaruliT

xedavda, rom iqneba moTxrobis bolomde arc ki SerCenoda Zala mis msmenels.

XXVII

klasikuri tragediis nacadi xerxi

Page 386: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

386

erT wuTs gaCumebuli idga miledi, Tvali gaeSterebina ymawvili oficrisaTvis, romelic sunTqvaSewyvetiT ismenda mis moTxrobas, mere isev ganagrZo:

_ sami dRe sruldeboda, rac uWmel-usmeli viyavi da saSinel tanjvas ganvicdidi, gagiJebuls vgavdi, xan ra melandeboda, xan ra. raRacas vbodavdi.

daRamda. ise viyavi misustebuli, rom wamdauwum guli mimdioda, wamividoda guli da madlobas vwiravdi RmerTs, radgan megona, sikvdili damepatroneboda.

erTxel ase gulwasuli vegde, rom karis xma momesma. SiSma momasuliera.

Semovida Cemi jalaTi, Tan viRac kaci Semoiyvana niRbiani. TviTonac niRabi Camoefarebina, magram fexis xma vicani, mere misi xma, misi mediduri ieri, romelic jojoxeTs mieniWebina adamianTa saubedurod.

_ ha, aba, ras gvibrZanebT? Tanaxma xarT, momceT is fici, me rom gTxoveT?

_ aki TviTonve TqviT, puritans erTi sityva aqvso. Cemi sityva ukve moismineT: saaqaos _ Tqveni mxileba adamianTa winaSe, saiqios _ RvTis winaSe.

_ maS, eg aris Tqveni ukanaskneli sityva? _ ai, vficav RvTis winaSe, romelsac esmis Cemi, mTel qveyanas

gavumJRavneb Tqvens avkacobas da imdens vecdebi, rom vipovo vinme, Cemi javris amomyreli.

_ roskipi xarT! _ damiyvira sazarlad, _ da roskipis sasjelsac miiRebT! Sercxvenili iqnebiT, daRdakruli, im adaminTa winaSe, romlebTanac saCivlelad mibrZandebiT da maSin scadeT daumtkicoT qveyanas, rom arc damnaSave xarT da arc SeSlili!

mere im kacs miubrunda, Tan rom Semoiyvana: _ jalaTo! aba, axla Sen ici!

_ oh, saxeli miTxariT misi, saxeli! _ Sehyvira feltonma, _ miTxariT, vin aris is sulwawymedili?

_ bevri viyvire, bevri vibrZole, radgan vgrZnobdi, rom raRacas mipirebdnen, sikvdilze uaress, magram ras gavxdebodi erTi ubeduri, misustebuli qali? xeli mtaca jalaTma, wamaqcia iatakze. mwared vqviTinebdi Zalamixdili, guli miwuxdeboda, RmerTs vevedrebodi, romelsac aRar esmoda Cemi. da uceb sazareli kivili amomxda, kivili tkivilisa da sircxvilisa: jalaTma gavarvarebuli rkina mxarze damado! daRi damasves mxarze.

mxecuri Rmuili aRmoxda feltons. _ ai, naxeT, _ uTxra miledim da dedoflis didebulebiT wamodga

fexze, _ naxeT, felton, uyureT, rogori wameba miayenes ubedur, wmindaniviT umwikvlo qals, viRac avsulis mier Seginebuls da Sercxvenils. ai, gaicaniT, naxeT, ra yofila adamianis guli da amieridan nurc advilad daexmarebiT avkacs, rodesac marTlis tanjvas cdilobs.

swrafad gaixsna miledim kaba, gadaixia maqmani, romelic gulmkerds ufaravda, da TvalTmaqcuri gaSmagebiT da morcxvobiT gawiTlebulma, ymawvil kacs waruSleli daRi aCvena, romelic saSinlad bRalavda mis mSvenier mxars.

_ mere, mand rom SroSana aris? _ Sehyvira feltonma.

Page 387: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

387

_ swored mand gamoCnda Cemi mtarvalis avkacoba! _ miugo miledim, _inglisuri daRi rom daekraT, unda daemtkicebinaT kidec, romelma sasamarTlom momisaja es sasjeli. me ki mTel ingliss SevZravdi, rom simarTle damemtkicebina, magram safrangeTis daRi damades, raTa daimedebulni yofiliyvnen, rom verafers gavxdebodi da samudamod ase davrCebodi.

es ki metismeti iyo ymawvili kacisaTvis. feltons mkvdrisferi dasdeboda. aRSfoTebuli ismenda am saSinel

moTxrobas, Tvalebs Wrida qalis sakvirveli mSveniereba. man veRar gauZlo cTunebas, muxli moiyara, rogorc pirvandeli qristianebi iyridnen muxls ubiwo da wminda wamebulTa winaSe. feltonisaTvis ar arsebobda daRi, igi marto silamazes Sestrfoda.

_ SemindeT, mapatieT! _ Sehyvira man, _ ooh! mapatieT! _ erTaderTi, rac miledim mis TvalebSi amoikiTxa, es iyo siyvaruli.

_ ra unda gapatioT? _ mapatieT, rom mec Tqvens mtanjvelebs vexmarebodi. miledim xeli gauwoda. _ ase mSvenieri, ase norCi! _ Sehyvira feltonma da xarbad daewafa

miledis xels. erTxel kidev gadaxeda miledim, gadaxeda iseTi TvaliT, romelic

mefesac ki monad xdis. feltoni puritani iyo. amitom igi, maTi wesisamebr, xelebs moeSva da

fexebze emTxvia. uyvarda es qali, Tayvansa scemda da aRmerTebda. _ axla mxolod erTi Txovna damrCa, _ uTxra feltonma, _ daasaxeleT

Tqveni jalaTi! _ rogor, Zmao? _ gaikvirva miledim, _ gana egec me unda giTxra? nuTu

Sen TviTon ver mixvdi?.. _ rogor?.. is iyo? kidev is?.. yovelTvis is? _ rogor, maS, is aris

namdvili damnaSave? _ namdvili damnaSave, _ upasuxa miledim. _ inglisis gamanadgurebeli

mtarvali, marTlmorwmuneebis mdevneli, Semrcxveni mravali qalis saxelisa, swored is, vinc Tavisi garyvnili Jinis mosaklavad sisxls anTxevinebs ingliss. is, vinc dRes Semweobas iCens protestantebis mimarT da xval ki uRalatebs da daRupavs...

_ bukingami! maS, bukingamia! _ Sehyvira mZvinvarebiT feltonma. miledim xelebi aifara pirisaxeze, TiTqos cdilobda daemala im

saxelis gaxsenebiT aRZruli sircxvili. _ maS, bukingami yofila jalaTi am angelozi qmnilebisa! _ Sehyvira

feltonma, _ RmerTo Zliero! rogor maSinve ar gangmire mexiT, rogor datove igi Cvenda dasaRupavad, didebulad, pativcemulad da Zalovanad?!

_ RmerTi ar Svelis mas, vinc TavisTvis ar zrunavs, _ uTxra miledim. _ maS, is sasjeli unda miizRos, riTac dawyevlilni isjebian? _

ganagrZo feltonma ufro da ufro aRgznebuli gaSmagebiT, _ nuTu imas cdilobs, rom adamianma ufro adre miuzRos sasjeli, vidre TviT RmerTma?

_ adamianebs eSiniaT misi da ifaraven. _ oh, me misi ar meSinia da arc davifarav!.. igrZno miledim, rom jojoxeTis sixarulis zRvaSi netarebda misi

suli.

Page 388: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

388

_ ver gamigia, _ mimarTa feltonma, _ rogor Caeria amaSi lordi uinteri, Cemi mfarveli, Cemi mama?

_ mismineT, felton, _ wamoiwyo xelaxla miledim, _ qveyanaze mxdali da sazizRari adamianebis gverdiT, yovelTvis arian keTili da patiosani adamianebi. me myavda saqmro, kaci, romelsac vuyvardi da mec miyvarda. mas swored iseTive guli hqonda, rogorc Tqven, felton! mivedi Cems daniS-nulTan da vuambe Cemi ubedureba. kargad micnobda da erTi wuTiT ar Sehparvia eWvi. igi didebuli gvaris STamomavali iyo da arafriT Camouvardeboda bukingams. man araferi miTxra, mxolod xmali Semoikra, wamosasxamSi gaexvia da bukingamis sasaxlisaken wavida.

_ oh, diax! _ wamoiZaxa feltonma, _ asec unda yofiliyo, Tumca bukingamisTana mxecTan xmliT ki ara, xanjliT unda mivides kaci.

_ bukingami winadRiT elCad gamgzavrebuliyo espaneTSi, rom infantis xeli eTxova mefe karlos pirvelisaTvis, mefe karlosi maSin jer isev galiis princi iyo. Cemi daniSnuli dabrunda. _ mismine, _ miTxra man: _ bukingami wasula da amJamad gaeqca SurisZiebas, magram moviTminoT, sul iq xom ar darCeba, dabrundeba, manamde ki Cven SeverTdeT, lord uinters miandveT Tavisi saxelis da Tavisi meuRlis patiosnebis dacva...

_ lord uinters? _ Sehyvira feltonma. _ diax, _ upasuxa miledim, _ lord uinters. da axla, mgoni, advilad

mixvdebiT yvelafers. bukingamma erTi weliwadi gaatara espaneTSi. mis dabrunebamde rva dRiT adre uecrad gardaicvala lordi uinteri da me damtova Tavis erTaderT memkvidred. ra daemarTa lord uinters? ram mouRo bolo ise moulodnelad? yovelive es icis RmerTma, me ki... aravis vabraleb...

_ oh, borotebis ra saSineli ufskrulia, _ amoikvnesa feltonma. _ ise ganuteva suli lordma uinterma, rom veraferi uTxra Tavis

Zmas. saSineli iyo es saidumloeba da damaluli unda yofiliyo yvelasaTvis, vidre igi mexiviT ar daatydeboda damnaSaves. Tqvenma mamobilma Zalian iwyina Tavisi ufrosi Zmis umziTvo qalze daqorwineba. vgrZnobdi, rom araviTari imedi ar unda mqonoda im kacis daxmarebisa, visac memkvidreobis imedi gaucruvda. me safrangeTSi gadavsaxldi. gadawyvetili mqonda, iq gametarebina danarCeni Cemi sicocxle, magram mTeli Cemi qoneba, rogorc mogexsenebaT, inglisSi aris. omis gamo inglissa da safrangeTs Soris Sewyvetilia mimosvla. am mdgomareobam wamarTva saarsebo saSualeba da iZulebuli gavxdi, davbrunebuliyavi. am eqvsi dRis win movedi portsmutSi.

_ mere? _ hkiTxa feltonma. _ mere? albaT bukingamma gaigo Cemi mosvla da moelaparaka Cems

Sesaxeb lord uinters, romelic winaTac avi TvaliT miyurebda. uTxra, rom unamuso qali iyo misi rZali, daRiT Sercxvenili. Cemi sawyali qmris didebuli wminda xma veRar damexmareboda. mazlma WeSmaritebad miiRo misi naTqvami, miT ufro, rom misTvis sasargeblo iyo am ambis dajereba. man brZaneba gasca, davepatimrebine, da aq damamwyvdies, Tqven ki Cemi cixis mcvelad dagniSnes. danarCeni Tqvenc kargad iciT, zeg gadasaxlebas mipirebs, rogorc borotmoqmeds da am sababiT unda gamdevnos. oh, garwmunebT! mSvenivrad aris mowyobili es veragoba! ise xelovnurad aris agebuli yvela xlarTi, rom veRar gadaurCeba mas veRarc Cemi sicocxle da veRarc Cemi patiosani saxeli! axla xom xedavT, felton, rom sicocxles sikvdili mirCevnia, SemibraleT, felton, momeciT dana.

Page 389: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

389

am sityvebs qalma TiTqos Tan amoayola mTeli Tavisi Zal-Rone: grZnobamixdiliviT daeSva axalgazrda oficris gulmkerdze. siyvaruliT gagiJebulma, ganucdeli vnebiT aRgznebulma da braziT aRSfoTebulma feltonma qals aRtacebiT moxvia xelebi da magrad Caikra gulSi. axalgazrda oficeri aakankala mSvenieri bagis sunTqvam da qalis aTrTo-lebuli gulmkerdis Sexebam.

_ ara! ara! _ uTxra feltonma, _ Sen unda icocxlo, rom daamarcxo mtrebi da aRidgino saxeli da patiosneba.

miledim xeliT moiSora ymawvili kaci, Tvalebi ki isev Tavisken izidavdnen, magram axla TviTon feltoni moexvia da vedreba dauwyo, rogorc RvTaebas.

_ oh, sikvdili mirCevnia, sikvdili! _ ambobda miledi Sewuxebulis xmiT da sasowarkveTilis TvalebiT, _ oh, sircxvils sikvdili mirCevnia! dana, felton! dana, Cemo Zmao, Cemo megobaro!

_ ara! _ Sehyvira feltonma, _ Sen icocxleb, damSvidebuli iyavi, me amoviyri Seni mtrebis javrs.

_ felton, me ubedurebas vwev yvelas, vinc ki gars maxvevia. Tavi damanebe, felton! nu miSli sikvdils!

_ maS, erTad davixocoT, _ upasuxa ymawvilma kacma da miledis bages daekona.

am dros karze daakakunes. amjerad marTla moiSora miledim feltoni da Zalian swrafadac.

_ mgoni, yurs gvigdebdnen, _ uTxra SeSinebulma qalma, _ ager, modian, axla ki daviRupeT!

_ ara, _ daamSvida feltonma, _ guSagia, macnobebs, rom guSagebis Sesamowmeblad modian.

_ maS, midiT karTan da Tqven TviTonve gauReT, _ feltoni daemorCila. qali ukve daeufla mTel mis gonebas da mTel mis suls. feltonma kari gaaRo. mis pirispir aRmoCnda aTisTavi da jariskaci, romelic kars darajobda.

_ ha, ra moxda? _ hkiTxa axalgazrda oficerma. _ weRan mibrZaneT, kari gameRo, Tu yvirili Semomesmeboda, _ uTxra

jariskacma, _ gasaRebis datoveba ki dagaviwydaT. me Tqveni yvirili gavigone, mindoda, kari gameRo, magram Signidan iyo daketili da amitom aTisTavs davuZaxe.

_ mec aq gaxlavarT, rom gemsaxuroT, _ moaxsena aTisTavma. gabruebuli iyo feltoni, xmas ver iRebda. maSinve igrZno miledim, rom mas unda gamoeyvana am mdgomareobidan.

swrafad mivarda magidas, aitaca dana, romelic is iyo iq dado feltonma, da Sehkivla:

_ ra uflebiT mikrZalavT Tavis mokvlas? _ vai, gamiwyra RmerTi! _ Sehyvira feltonma miledis xelSi danis

danaxvaze. am dros derefanSi gaisma viRacis masxaradamgdebi xarxari. baronsac gaegona es xmauroba. xalaTiT Semosili, xmliT xelSi

miledis oTaxisaken wamosuliyo. igi zed karis zRurblze idga. _ oho! Cveni tragediis ukanasknel moqmedebas vTamaSobT! _ Tqva

uinterma dacinviT, _ xom xedavT, felton, dramam ganicada Tavisi ganviTarebis yoveli safexuri, swored ise, rogorc me gisaxavdiT. magram, fiqri nu gaqvT, aq sisxli ar daiRvreba.

Page 390: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

390

igrZno miledim, rom daiRupeboda, Tu dauyovnebliv ar miscemda feltons Tavisi gulwrfelobis sabuTs.

_ scdebiT, milord, _ mimarTa man mazls, _ aq sisxli daiRvreba da pasuxisgeba am sisxlisa maT daatydes, vinc maiZulebs aseT moqmedebas.

feltonma daiyvira da miledis mivarda, magram gvianRa iyo, dana daekra qals.

sabednierod, ukeT rom vTqvaT, miledis moxerxebis wyalobiT, dana moxvedroda rkinis firfitas, romelic im dros Cveulebriv abjariviT icavda qalis gulmkerds. firfitaze Camocurebuliyo, daexia kaba da neknebSua xorcSi Securebuliyo.

sisxlma maSinve SeReba miledis kaba. TviTon miledi gulaRma egdo da gulwasuls hgavda. feltonma dana gamostaca.

_ ai, milord, _ moaxsena moRuSuli saxiT ymawvilma oficerma, _ me mebara es qali da Tavi moikla, Cemda saubedurod.

_ nu wuxxarT, felton, _ upasuxa lordma, _ arc Tavi moikla da arc mkvdaria. gana advilad mokvdeba qaji? damSviddi, Cemo felton, wadiT CemTan da iq momicadeT.

_ mere, es qali, milord?.. _ wadiT! me gibrZanebT! feltoni daemorCila Tavisi ufrosis brZanebas, magram gasvlisas dana

gulTan Camala. rac Seexeba lord uinters, man saswrafod moayvanina miledis msaxuri

dedakaci da brZaneba misca, moevlo daWrilisaTvis, romelic jer isev gulwasuli iwva. magram radganac SeiZleboda, Tavisi eWvebis miuxedavad, marTlac, saxifaTo yofiliyo Wriloba, amitom lordma uinterma eqimis mosayvanad maSinve cxeniT afrina kaci.

XXVIII

gaparva marTali gamodga lordi uinteri: saSiSi ar aRmoCnda miledis

Wriloba. patimarma rogorc ki igrZno, rom marto darCa Tavis msaxur dedakacTan, romelic cdilobda, saCqarod gaexada misTvis tanisamosi, Tvali maSinve gaaxila, mxolod saWiro iyo misustebulad da Sewuxebulad sCveneboda, es ki ar gauZneldeboda iseT daxelovnebul msaxiobs, rogoric miledi brZandeboda. sawyal msaxur qals egona, marTla Ronemixdil qalTan hqonda saqme, amitom mTeli Rame masTan darCa, Tumca Zalian exveweboda miledi, marto damtoveo.

am qalis iq yofna srulebiT ar uSlida xels miledis fiqrebs. mas ukve eWvi aRar epareboda, rom feltoni damarcxebuli iyo. miledis

dasaxsnelad cidan Camofrenil angelozsac eSmakis mociqulad miiRebda igi, imdenad iyo darwmunebuli mis siwmindeSi.

am fiqrma miledis bages Rimili mohfina. maS, ase, amieridan feltoni iyo misi imedi, erTaderTi iaraRi Tavisuflebis mosapoveblad.

magram xom SeiZleboda, lord uinters TviTon feltonis ndobac dahkargoda da misTvisac mieCina mzveravi.

dilis oTxi saaTi iqneboda, rodesac eqimi movida, Wriloba ukve Sexorcebuliyo da eqimma ver SeZlo misi siRrmisa da mimarTulebis

Page 391: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

391

gasinjva. man mxolod majis mixedviT daaskvna, rom avadmyofs ara uWirda ra, Wriloba saSiSi ar iyo.

meore dilas miledim qali daiTxova im sababiT, rom wuxel mTeli Rame ar eZina da axla mosveneba undoda. mas imedi hqonda sauzmis dros enaxa feltoni, magram amaod, axalgazrda oficeri ar Canda.

nuTu marTali gamodga imisi SiSi? nuTu eWvis TvaliT uyurebs feltons uinteri da swored am gadamwyvet wuTebSi aRar uSvebs Tavis patimarTan? erTaderTi dReRa rCeboda: lordma sabolood gadaWriT uTxra, rom ocdasamSi gaamgzavrebda, im dRes ki ocdaori iyo. mainc ara kargavda imeds, moTminebiT eloda sadilobas.

diliT xeli arafers daakara, magram sadili mainc Tavis droze moarTves da gancvifrebulma miledim mxolod maSin SeamCnia, rom misi mcvelebi sul sxva formaSi iyvnen gamowyobilni. mxolod axla gabeda ekiTxa guSagisaTvis, Tu ra daemarTa feltons. mas upasuxes, rom feltoni erTi saaTia, rac cxens moaxta da wavidao.

Semdeg lordi uinteri ikiTxa miledim. jariskacma upasuxa, rom lordi Tavis oTaxSia da nabrZanebi aqvs, dauyovnebliv moaxsenon, Tu patimarma misi naxva moisurva.

miledim upasuxa, rom igi metad misustebuli iyo, amitom dasveneba da martooba esaWiroeboda.

jariskaci gavida da gaSlili sufra datova. feltoni gadakarges, mezRvauri guSagebi Secvales... maS, undoblad

uyurebs feltons? es iyo patimarze mitanili ukanaskneli dartyma. miledi wamodga. cecxls ukidebda logini, romelzedac marto

sifrTxilis gamo iwva, raTa marTla mZimed daWrili hgonebodaT. Tvali gadaavlo Tavisi oTaxis karebs. karebis sarkmlisaTvis, lordis brZanebiT, ficari aekraT, albaT, eSinoda, sarkmliT ar esargebla miledis da Tavisi eSmakuri moxerxebiT guSagic ar moesyida.

miledis sixarulisagan gaecina. maS, axla garedan veRaravin uTvalTvalebda da SeeZlo, Tavisuflad miscemoda Tavis fiqrebsa da grZnobebs. galiaSi Camwyvdeuli Zu vefxviviT brdRvinavda da oTaxis erTi kuTxidan meores awydeboda. Tumca, dana rom hqonoda, axla Tavis mokvlas ki aRar ifiqrebda, aramed Tavis mazls Cascemda maxvils.

eqvs saaTze miledis ewvia lordi uinteri, igi TaviT fexebamde iaraRSi ijda. es kaci aqamde sakmaod miamitad miaCnda miledis, axla ki sapatimros saucxoo zemdegi gamxdariyo, saqmes ise ganagebda, TiTqos winaswar hqonda gaTvaliswinebuli yoveli mosalodneli SemTxveva.

uinterma erTxel gadaxeda Tavis rZals da ukve icoda, ras ganicdida misi suli.

_ ifiqreT, ifiqreT, _ uTxra man miledis, _ xom xedavT, rom dResac ver momklavT, Tqven iaraRi aRara gaqvT, garda amisa, mec frTxilad var, maS, daiwyeT sawyali biWis cTuneba, ganizraxeT, Cemi feltonis gabriyveba. ukve ganicdida Tqvens jojoxeTur gavlenas is sawyali, magram me gadavarCen mas. morCa, Tqven feltons veRar ixilavT. CaalageT bargi, xval midixarT, am Tvis ocdaoTxisaTvis mindoda Tqveni gastumreba, magram gadavifiqre. rac ufro male gaggzavniT, miT ufro metad viqnebi darwmunebuli, rom namdvilad mogiSoreT Tavidan. xval SuaRamisas momiva Tqveni gadasaxlebis brZaneba, bukingamis mier xelmowerili. Tu gabedeT da gemze asvlamde erTi sityva mainc uTxariT

Page 392: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

392

vinmes, icodeT, iqve mogklavT Cemi aTisTavi. Sesaferi brZaneba jibeSi edeba. Tu gemze xmas gascemT vinmes kapitnis nebadaurTvelad, wyalSi gadagisvrian, amis brZanebac jibeSi edeba kapitans. maS, naxvamdis! dRes es mqonda TqvenTvis saTqmeli, xval kidev gnaxavT, rom gamogeTxovoT!

lordi gavida da kari moxura. siciliT ismenda miledi am muqariT savse sityvebs, zizRi esaxeboda

saxeze da gulSi ki cofis zRva uRelavda. vaxSami moarTves. miledi grZnobda, rom Zal-Ronis gasamagreblad

aucilebeli iyo, cota ram SeeWama. vin icis, ras moitanda es Rame, romelic muqariT modioda. sqeli Rrubeli mohfenoda da Soreul Weqa-quxils moaswavebda. Ramis aTi saaTi iqneboda, rodesac gaavdrda. sanugeSod eCvena miledis bunebis es TanagrZnoba. iseTive gaSmagebiT borgavda haerSi elva, rogorc brazi _ mis gaSmagebul fiqrebSi. mas eCveneboda, TiTqos es grigali Sublze Tmas uwewavda, iseve rogorc xeebs, romlebsac totebs urxevda da foTols aclida. miledic ise sasowarkveTiT Rmuoda, rogorc es grigali.

ucbad fanjaraze kakuni moesma. elvam gaanaTa da fanjris moajirze garedan viRac kacis saxe dainaxa.

miledi fanjaras mivarda da gaaRo. _ felton! _ Sehyvira sixruliT, _ maS, gadavrCi! _ diax, _ miugo feltonma, _ mxolod Cumad, Cumad! karga xans

movundebi amis gadaxerxvas. karis sarkmels miafareT raime, rom ar dagvinaxon.

_ oh! CvenTan aris RmerTi! _ uTxra miledim _ amis dasamtkiceblad isic kmara, rom sarkmels TviTonve daakres ficari.

_ Zalian kargi! maT gonebas uxSobs RmerTi. _ me veraferSi dagexmarebiT? _ hkiTxa miledim. _ veraferSi, mxolod fanjara moxureT, daweqiT, magram Cacmuli

iyaviT, rodesac davamTavreb, maSinve darabaze dagikakunebT, magram SeZlebT ki CemTan siaruls?

_ oh! netavi ki male momiwevdes. _ mere, Tqveni Wriloba? _ mtkiva, mawuxebs, magram siaruls ar damiSlis. _ maS, pirvelsave niSanze mzad iyaviT! miledim fanjara mixura, sinaTle Caaqro da rogorc feltonma urCia,

loginSi Cawva. Tavisas ar iSlida avdari, magram mainc ismoda qlibis Wriali da caSi yovel gaelvebaze feltonis Crdils xedavda miledi.

ise gaatara mTeli saaTi, TiTqos aRarc ki sunTqavda. Wiris ofli sdioda da derefnidan SemoWril sul mcire xmaurze SiSiT guli uskdeboda.

zogjer saaTi weliwadiviT grZeldeba. gavida erTi saaTi da xelmeored daakakuna feltonma. miledi loginidan wamovarda da fanjris gasaRebad gaeSura. ori rkina moeWra feltons da imdenad ganieri iyo moajirSi gasavali,

rom Sig Tavisuflad gaeteoda adamiani. _ mzad xarT? _ hkiTxa feltonma. _ diax, wamoviRo raime? ra dagvWirdeba? _ fuli, Tu gaqvT. _ diax, kidev kargi, rom ar wamarTves. _ miT ukeTesi, radgan navi daviqirave da imaSi miveci, rac mqonda.

Page 393: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

393

_ ai, daiWireT, _ uTxra miledim feltons da oqroTi savse qisa miawoda.

feltonma gamoarTva da Zirs Caagdo, kedlis Ziras. _aba, modixarT? _ ai, mzad var! miledi skamze avida, fanjaraSi gadaixeda da Tavisi mxsneli Tokis

kibeze Camokidebuli dainaxa. pirvelad Zalian SeSinda, kankalma aitana da aman moagona, rom qali

iyo, ufskrulma SeaSina miledi. _ mec swored eg mawuxebda, _ uTxra feltonma, _ es araferia, araferi! _ upasuxa miledim, _ Tvals davxuWav da ise

Camoval. _ xom mendobiT? _ magas rogor mkiTxavT? _ xelebi erTmaneTze daiwyeT, _ uTxra feltonma, majebze Tavisi

cxvirsaxoci Semoaxvia da zemodan kidev magrad mouWira Toki. _ ras SvrebiT? _ hkiTxa gancvifrebulma miledim. _ Tavze CamomacviT Tqveni mklavebi da nu geSiniaT. _ wonasworobas dagakargvinebT da orive daviRupebiT. _ nu geSiniaT, me mezRvauri var. rogor SeiZleboda aq dros dakargva? qalma kiserze moxvia feltons

Sekruli xelebi da fanjridan gaZvra. feltoni nel-nela, didi sifrTxiliT Cadioda Tokis kibeze.

miuxedavad ori adamianis simZimisa, qari mainc sakmaod arxevda kibes. feltoni ucbad SeCerda. _ ra aris? ra moxda? _ hkiTxa miledim. _ Cumad! _ wasCurCula man, _ fexis xma ismis. _ vaime, daviRupeT! mcire xans miCumda yvelaferi, _ ara, _ Tqva feltonma, _ aravinaa. _ maS, ra fexis xma iyo? _ mzveravi razmi midioda gzis dasaTvaliereblad. _ sad aris eg gza? _ swored Cvens qvemoT. _ vaime! dagvinaxaven! _ ver dagvinaxaven, Tu elva ar daexmaraT. _ kibis bolos rom dainaxaven? _ sabednierod, metad mokle aris kibe, miwas ver swvdeba da qveS

gauvlian. _ ager, modian! vaime, RmerTo! _ Cumad! orive sunTqvaSekruli miekra Tokis kibes. jariskacebma siciliT da lazRandarobiT gauares fexqveS. xanmokle iyo es SiSi, magram xangrZlivze uaresi. mzveravma razmma Caiara. miwyda fexis xma da jariskacTa sicili. _ axla ukve araferia saSiSi, _ Tqva feltonma. miledim amoioxra da guli wauvida. feltoni nel-nela Cadioda kibeze, rodesac ukanasknel safexurs

miaRwia da fexis dasayrdnobi veRarsad ipova, xelebiT am safexurs daekida, gaiWima, fexi miwas Seaxo. daiRuna, zevidan Camogdebuli qisa

Page 394: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

394

aiRo da piriT daiWira, mere miledi xelSi aiyvana da mzveravi razmis mier gavlili gzis sawinaaRmdego mimarTuleba aiRo.

Cqari nabijiT midioda, Zalian male gzidan gadavida, kldis Ziras Caiara, zRvis pirTan mivida da sastvens Cabera.

pasuxad iseTive stvena gaisma, ar gasula xuTi wuTi da navi gamoCnda, Sig oTxi kaci ijda. zRvis piri Rrma ar iyo da navi kargad ver miuaxlovda napirs.

feltoni welamde wyalSi Cadga, magram mainc aravis ando Tavisi sayvareli, Zvirfasi tvirTi.

kidev kargi, rom grigali TandaTanobiT cxreboda. magram zRva jer mainc boboqrobda da kaklis naWuWsaviT aTamaSebda navs zedapirze.

_ karWapisaken!1 _ uTxra feltonma, _ aba, Cqara! oTxma kacma niCbebi aaTamaSa, magram ganrisxebuli iyo zRva,

yuradRebas ar aqcevda niCbebis trials. navi Zlivs iZroda, magram mainc Sordebodnen cixe-darbazs. metad bneli Rame iyo, napiridan veRar SeamCnevdnen navs da miT ufro Zneli dasanaxavi iqneboda karWapi.

zRvaSi Savi wertiliviT moCanda raRaca. es karWapi iyo. meniCbeebi cdilobdnen, rac SeiZleba swrafad waeyvanaT navi. feltonma

miledis xelebidan Sexsna Toki da cxvirsaxoci, Semdeg muWiT zRvis wyali amoiRo da pirze Seasxa.

miledim amoioxra da Tvali gaaxila. _ sada varT? _ hkiTxa man. _ Tavisufalni varT, gadavrCiT! _ upasuxa axalgazrda oficerma. _ maS, gadavrCiT? gadavrCiT? _ Sehyvira miledim, _ diax, ai,

Tavisuflad SevcqeriT zecas, Tavisuflad mivcuravT zRvaze! Tavisuflebis haeriT vsunTqav! ah! gmadlobT, felton! gmadlobT!

axlgazrda qali gulSi Caikra ymawvilma kacma. _ netavi vicode, ra daemarTaT Cems xelebs? _ hkiTxa miledim da

xelebi maRla aswia, daCeCqvili hqonda majebi. _ vaime, vaime! _ wamoiZaxa feltonma, Tan aRtacebiT dascqeroda am

mSvenier xelebs da Tavs iqnevda mwuxarebiT. _ oh! es araferia! araferi! _ amSvidebda miledi, _ axla ki yvelaferi

magondeba. miledim Tvali gadaavlo navs, raRacas eZebda. _ aq aris, aq! _ uTxra feltonma da fexiT waswia oqros qisa. ukve uaxlovdebodnen karWaps, morige mezRvaurma niSani gadmosZaxa

navs. navmac upasuxa. _ es gemi raRaa? _ ikiTxa miledim. _ es gemi daviqirave Tqvens wasayvanad. _ sad unda wamiyvanos? _ sadac isurvebT, oRond me ki portsmutSi damtoveT. _ portsmutSi ra gindaT? _ lord uinteris brZaneba unda avasrulo, _ upasuxa daRvremili

RimiliT feltonma. _ ra brZaneba? _ Tqven TviTon ver mixvdiT? _ hkiTxa feltonma. _ ara, ra brZaneba gaqvT? Zaliana gTxovT, nu damimalavT.

Page 395: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

395

_ lord uinters daekarga Cemdami ndoba, Tqveni darajoba TviTonve ikisra da Tavis magivrad me gamgzavna bukingamTan, rom xeli movawerino Tqveni gandevnis brZanebaze.

_ rogorRa gandoT es brZaneba, Tuki aRar gendobodaT? _ saidan mecodineboda, ra ewera dabeWdil werilSi? _ marTalia. maS, portsmutSi miemgzavrebiT? _ SeuZlebelia dagvianeba, xval ocdasamia, xval midis bukingami

flotTan erTad. _ xval midis? saiT midis? _ laroSelisaken. _ ar unda wavides! _ wamoscda miledis, uRalata Tavisma Cveulebrivma

sifrTxilem. _ damSvidebuli brZandebodeT, _ upasuxa feltonma, _ver wava. miledim sixaruliT kankali daiwyo, _ ymawvili biWis gulis siRrmeSi

amoikiTxa Rrmad Camaluli, didroni asoebiT dawerili _ `unda mokvdes bukingami~.

_ felton, _ uTxra aRtacebiT, _ gandidebuli xarT, rogorc iuda makabeli! magram es icodeT: Tu RmerTi gamiwyra da Tavi SeakaliT, me TqvenTan vkvdebi, amis mets verafers getyviT.

_ Cumad, _ sTxova feltonma, _ ai, mivediT, _ marTlac, karWaps misdgomoda navi. feltoni pirveli avida kibeze, xeli gauwoda miledis da mezRvaurebis daxmarebiT uSvela gembanze asvla.

_ kapitano! _ mimarTa feltonma, _ ai, is qalbatoni, romlis Sesaxebac mogelaprakeT. sruliad uvneblad unda gadaiyvanoT safrangeTSi.

_ unda gadaviyvano da aTasi pistoli miviRo, _ uTxra kapitanma. _ xuTasi ukve mogeciT. _ marTalia, _ Tqva kapitanma. _ ai, danarCeni xuTasic, _ uTxra miledim da xeli parkisaken waiRo. _ ara, qalbatono, _ Seayena kapitanma, _ me sityvis patroni var da

arasodes gadavuxvev. danarCeni xuTasi pistoli unda momceT, rodesac bulonSi CagiyvanT.

_ mSvidobiT mimiyvanT? _ cocxals, sruliad uvnebels, _ upasuxa kapitanma, _ iseve namdvilad,

rogorc jek butleri aris Cemi namdvili gvari. _ hoda, icodeT, Tu namdvilad aasrulebT Tqvens sityvas, xuTasis

magivrad, me Tqven aTas pistols mogcemT, _ uTxra miledim. _ gaumarjos Cems mSvenier qalbatons! _ Sehyvira kapitanma, _ netav

momxedos RmerTma da xSirad maRirsos iseTi mgzavrebi, rogoric Tqveni udidebulesoba brZandeba.

_ manamde ki... im patara yureSi SegviyvaneT, _ uTxra feltonma, _ xom iciT, rom ase movrigdiT: jer iq unda migviyvanoT.

amis pasuxad kapitanma saWiro brZaneba misca Tavis mezRvaurebs da dilis Svidi saaTi iqneboda, rodesac karWapma patara yureSi Ruza CauSva.

gzaSi feltonma yvelaferi gagebina Tavis miledis: imis magivrad, rom pirdapir londons wasuliyo, karWapi daiqirava, Sin dabrunda, aZvra cixe-darbazis kedelze, romelSiac rkinis kavebs amagrebda, rom fexis sayrdnobi hqonoda, miaRwia moajiramde, zed miaba Tokis kibe... danarCeni miledimac kargad icoda.

Page 396: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

396

Tavis mxriv, miledic ecada waexalisebina feltonis ganzraxva. magram rogorc ki daiwyo, maSinve igrZno, rom waqezeba ki ara, zomiereba esaWiroeboda am ymawvil fanatikoss. Semdeg SeTanxmdnen, piroba dades, rom miledi aT saaTamde moucdida feltons da mxolod im SemTxvevaSi gaudgeboda gzas, Tu aT saaTzedac ar movidoda feltoni.

Tu Tavisufali iqneboda feltoni, safrangeTSi gadavidoda miledis sanaxavad, beTunis karmelistebis monasterSi.

XXIX

ra moxda portsmutSi 1628 wlis 23 agvistos

feltonma xelze akoca miledis da ise gamoeTxova, rogorc RviZli Zma

gamoeTxoveba xolme Tavis das saseirnod wasvlis win. feltoni, rogorc yovelTvis, sruliad damSvidebuli iyo, magram saxe

Cveulebrivze metad gafiTreboda, Tvalebi ise uelvarebdnen, TiTqos didi sicxe hqonodes. piri magrad moekuma da pasuxs nawyvet-nawyvetad iZleoda, rac imis niSani iyo, rom raRac bneli fiqrebi utrialebda gonebaSi.

naviT ukan dabrunebuli feltoni Tvals ar Sorebda karWapis gembanze mdgom miledis, romelic TvaliT misdevda Tavis mxsnels.

oriveni damSvidebulni iyvnen, mdevari veRar daeweodaT. miledis oTaxSi cxra saaTze adre aravin Sedioda da cixe-darbazidan londons misasvlelad saWiro iyo sami saaTi.

feltoni napirze gadmovida, aiara patara qedi, romelic zRvis piras mTaze adioda. erTxel kidev, ukanasknelad gamoeTxova miledis da qalaqisaken gaeSura.

asi nabijis Semdeg ukve daRmarTs dahyva da marto karWapis anZis wversRa xedavda.

feltoni gaCqarebiT midioda portsmutisaken. mas TavSi utrialebda yoveli is braldeba namdvili Tu usafuZvlo, romelsac ori wlis ganmavlobSi da merec didxans, puritanebTan cxovrebis dros, igrovebda gulSi iakob pirvelisa da karlos pirveli favoritis _ bukingamis winaaRmdeg, da rodesac im mtarvalis mier Cadenil sxvadasxva sazarel danaSauls, didmniSvnelovans mTeli evropisaTvis, Tu SeiZleba ase iTqvas, adarebda im ciliswamebas, romliTac bukingami saxels utexda da Tavs Wrida miledis, feltons daskvna gamohqonda, rom ori adamiani SeerTebuliyo lord bukingamSi. da am orTagan uaRresad boroti da avsuli swored is iyo, romlis kerZo cxovrebisa ara icoda ra sazo-gadoebam. ras izamda? axalgazrda kaci gagiJebuli iyo siyvaruliT, axlad aRgznebuli ucnauri siyvaruliT da amis gamo miledis mier wamoyenebul braldebas ise uyurebda, TiTqos gamadidebeli SuSa miedo Tvalebze; uzarmazar urCxulad eCveneboda yoveli wvrilmani.

swrafi siaruli ufro uduRebda sisxls. imis gafiqreba, rom martodmarto datova sayvareli, ufro swored rom vTqvaT, wmindad saTayvanebeli qali, romlis javris amosayrelad araviTar borotebas ar iukadrisebda misi jalaTi, kidev ufro aRagznebda feltons.

Page 397: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

397

dilis rva saaTi iqneboda, rodesac gaoflianebuli da mtverSi amosvrili portsmutSi Sevida, misi Cveulebrivad fermixdili saxe brazsa da sicxes gaewiTlebina.

fexze idga mTeli qalaqi, naRaris xma gaismoda quCebSi, navsadgurisaken moiwevdnen laroSels mimavali jarebi.

feltoni saadmiralosken gaeSura, iq eguleboda bukingami, magram guSagma ar SeuSva, maSin feltonma moixmo saguSagos ufrosi, jibidan werili amoiRo da uTxra:

_ saswrafo davaleba maqvs lord uinterisagan. lord uinteris saxelis xsenebam gaWra. yvelam icoda bukingamisa da

uinteris guliTadi megobrobis ambavi. saguSagos ufrosma brZaneba gasca, gaetarebinaT feltoni, miT ufro, rom TviTon feltonsac mezRvauris forma ecva.

feltoni sasaxleSi Sevida. darbazis wina oTaxis karebSi igi Seejaxa masaviT mtverSi amoganglul da metad daqancul kacs..

feltoni da es kaci erTad mividnen patrikTan, hercogis sando SinamsaxurTan. feltonma lordi uinteri daasaxela, ucnobma aravin daasaxela da Tqva, rom marto hercogs moaxsenebda, vin iyo da risTvis mosuliyo. orive cdilobda, pirveli Sesuliyo bukingamTan.

patrikma icoda, rom lord uinters samsaxurebrivi damokidebuleba hqonda bukingamTan da guliTadi megobrobac akavSirebda maT, amitom misgan gamogzavnils akuTvna upiratesoba. meore iZulebuli iyo moecada, magram saxeze ki etyoboda, rom mwared gmobda am dagvianebas.

msaxurma feltoni did darbazSi gaatara, sadac bukingams laroSelidan princ subizis xelmZRvanelobiT gamogzavnili elCebi ucdidnen da Seiyvana kabinetSi, romelSic bukingami, romelsac es-es iyo ebanava, tanT icvamda da koxtaobda.

_ leitenanti feltoni gaxlavT, lord uinteris davalebiT, _ moaxsena patrikma.

_ lord uinteris davalebiT? SemoiyvaneT! feltoni Sevida. bukingams is iyo savarZelze daegdo Zvirfasi

oqromkediT amoqarguli xalaTi da TvalmargalitiT daqargul xaverdis qurTuks icvamda.

_ ratom TviTon ar mobrZanda lordi? _ hkiTxa bukingamma. _ me am diliT movelodi.

_ mibrZana momexsenebina Tqveni brwyinvalebisaTvis, rom Zalian undoda gxlebodaT, magram iZulebuli iyo, Sin darCeniliyo, radgan TviTon darajobs cixes, _ miugo feltonma.

_ diax, diax, vici, _ Seawyvetina bukingamma, _ patimari qali hyavs Tavis cixe-darbazSi.

_ swored mag patimari qalis Sesaxeb mindoda zogi ram momexsenebina Tqveni brwyinvalebisaTvis.

_ aba, TqviT! _ Cemi saTqmeli mxolod Tqven unda moisminoT, milord! _ dagvtove, patrik! _ ubrZana bukingamma, _ oRond axlos iyaviT, male

damWirdebiT. patriki gavida. _ martoni varT, batono, _ uTxra bukingamma, _ ras ityviT?

Page 398: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

398

_ amas winaT, milord, werili mogweraT baronma uinterma da gTxovaT, xeli mogeweraT erTi ymawvili qalis, Sarlot baksonis gadasaxlebis brZanebaze.

_ diax, batono, mec vTxove moetana an gamoegzavna is brZaneba da xels movawerdi.

_ ai, aq gaxlavT, milord. _ momeciT! bukingamma gamoarTva qaRaldi. brZanebas swrafad gadaavlo Tvali da

darwmunda, rom swored is iyo, rasac uinteri sTxovda. qaRaldi magidaze dado, kalami aiRo da xelis moweras apirebda.

_ ukacravad, milord, _ mimarTa feltonma, _ icis Tqvenma brwyinvalebam, rom saxeli Sarlot baksoni namdvili saxeli da gvari ar gaxlavT im ymawvili qalisa?

_ diax, batono, vici, _ upasuxa bukingamma da samelneSi kalami Caawo. _ maS, im qalis namdvili saxelic gecodinebaT? _ hkiTxa feltonma

aRelvebuli xmiT, _ namdvili vinaoba? _ diax, vici! bukingamma qaRaldisaken waiRo kalami. feltons feri ecvala. _ namdvili vinaoba iciT, batono, im qalisa da mainc xels awerT? _ ueWvelad, _ miugo bukingamma, _ diax, erTis magivrad, orjer movawer. _ ver warmomidgenia, batono, _ moaxsena feltonma aTrTolebuli xmiT,

_ magas brZanebdeT, Tu marTla iciT, rom qalbaton uinters Seexeba es brZaneba...

_ Zalian kargad vici, Tumca mikvirs, rom Tqvenc gcodniaT. _ da mainc, batono, sruliad gulgrilad moawerT xels? bukingamma medidurad gadaxeda ymawvil kacs. _ ra mogdiT? nuTu ver xedavT, ra ucnaur kiTxvebs maZlevT? didi

moTminebis kaci vyofilvar, rom gpasuxobT. _ pasuxi momeciT, milord, _ uTxra feltonma, _ mdgomareoba bevrad

ufro saSiSi gaxlavT, vidre Tqven ggoniaT. bukingamma ifiqra, lord uinteris gamogzavnili ymawvili kaci albaT

lordis danabarebs meubnebao, da maSinve molba. _ xels vawer sruliad gulgrilad. baronma iseve kargad icis,

rogoradac me, rom miledi uinters mravali danaSauli aqvs da Tu gandevniT gvinda imisi dasja, eg TiTqmis danaSaulis patiebaa. _ da kalami daado qaRalds.

_ Tqven xels ver moawerT mag brZanebas, milord, _ uTxra feltonma da bukingamisaken waiwia.

_ xels ver movawer am brZanebas? ratom? _ hkiTxa bukingamma da gakvirvebiT Sexeda.

_ imitom, rom Tqven CaixedavT Tqvens gulSi da samarTlianad moeqceviT miledis.

_ savsebiT samarTliani iqneboda misi taiburnSi gagzavna, miledi biwieri qalia.

_ miledi angelozia, milord, Tqven es kargad iciT da me gTxovT mis ganTavisuflebas.

_ ra vqna, Tqven giJi xom ara xarT? rogor laparakobT? _ mapatieT, milord, me ise mogaxseneT, rogorc SemiZlia, mxolod

gevedrebiT: daufiqrdiT, ras apirebT, da ecadeT, ar gadaaWarboT Tqvens uflebas.

Page 399: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

399

_ rao?.. RmerTo, Seminde! _ Sehyvira bukingamma, _ mgoni, muqarasac mibedaven!

_ ara, milord, me gTxovT da mogaxsenebT: erTi wveTi kmara fialis asavsebad. mcire Secdoma kmara im adamianis Rirseulad dasjisaTvis, romelsac mravali avkacobisa da borotebis miuxedavad, wyalobis TvaliT uyureben da indoben.

_ gabrZandiT aqedan, batono felton, Tqven dapatimrebuli xarT da mcvelebs CabardiT.

_ bolomde momismineT, milord! Tqven gaaupatiureT sawyali qali, namusi axadeT, SearcxvineT! axla ki gamoasworeT Tqveni misdami danaSauli. gauSviT, Tavisuflad wavides, sadac nebavdes, sxvas me arafers mogTxovT.

_ sxvas aRaras momTxovT? _ yoveli marcvlis xazgasmiT uTxra bukingamma da gancvifrebuli TvaliT daacqerda feltons.

_ milord, _ ganagrZo feltonma, mas ufro da ufro ereoda mRelvareba, _ frTxilad, milord, moiqanca inglisi Tqveni usamarTlobiT! milord, Tqven avad gamoiyeneT mefis ufleba, romelic veragobiT gamoscancleT mefes! milord, Tqven sazizRroba xarT adamianisaTvis da RvTisaTvisac, mova dro da RmerTi dagsjiT codvils, dRes ki me minda Tqveni dasja!

_ ah, es ki metismetia! _ Sehyvira bukingamma da karebisaken waiwia. feltoni win daudga. _ umorCilesad gTxovT, _ mimarTa feltonma, _ dawereT brZaneba ledi

uinteris sruli ganTavisuflebis Sesaxeb. nu dagaviwydebaT, rom es aris is qali, romelzedac Tqven Zala ixmareT da gaaupatiureT.

_ gadiT aqedan! _ Seutia bukingamma, _ Torem davuZaxeb da borkilebs dagadebT.

_ ver dauZaxebT! _ upasuxa feltonma da gza gadauWra bukingams, romelic patara Severcxlili magidisaken mibrunda zaris dasarekad, _ frTxilad, milord! RvTis gangebaSi xarT da nu scodavT!

_ qajis gangebaSi var da ara RvTisaSi! _ dauyvira xmis amaRlebiT milordma, radgan undoda amiT moexmo vinme saSvelad.

_ dawereT, milord! dawereT sruli ganTavisufleba miledisa! _ ar eSveboda feltoni da xelSi qaRalds aCeCebda.

_ maS, Zalas matanT? damciniT kidec? patrik, Cqara! _ dawereT, milord! _ arasodes! _ ara? _ momexmareT! _ Sehyvira hercogma da gadaxta, rom xmali aeRo. magram xmlis amoReba ver moaswro, feltons gulTan hqonda Camaluli

gaxsnili dana, romliTac Tavis mosaklavad sisxli idina miledim. iZro is dana da bukingams mivarda.

am dros darbazSi patriki Semovarda yviriliT: _ milord, werili safrangeTidan! _ safrangeTidan? _ Sehyvira gaxarebulma bukingamma, myisve daaviwyda

yvelaferi. am wamiT isargebla feltonma da ferdSi dana taramde CaarWo. _ ah, moRalatev! _ Sehyvira bukingamma, _ xom momkal.... _ gviSveleT! _ yviroda patriki.

Page 400: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

400

feltonma gaqceva ganizraxa, irgvliv mimoixeda da Ria karis danaxvaze sirbiliT gaswia im didi darbazisaken, sadac laroSeleli elCebi icdidnen, kibes eca, magram kibis TavSive lord uinters SeeCexa. feltonis fermixdili, gadareuli saxisa da sisxliani xelebis danaxvaze mixvda grafi, rac momxdariyo da yelSi swvda yviriliT:

_ vicodi! mivxvdi! erTi wuTiT damagvianda! oh, ra ubeduri var, ra ubeduri!

feltons araviTari winaaRmdegoba ar gauwevia, lordma guSagebs gadasca ymawvili kaci da TviTon bukingamis kabinetSi Sevarda.

patrikis yvirilze kabinetSi Sevarda is kaci, romelic feltonTan erTad movida da cdilobda, pirveli Sesuliyo lordis sanaxavad.

bukingami divanze iwva da mokrunCxul xels Wrilobaze iWerda. _ la port, _ mimarTa momakvdavis xmiT bukingamma, _ man gamoggzavnaT? _ diax, batono, _ upasuxa dedoflis erTgulma msaxurma, _ magram,

rogorc vxedav, metad davigviane. _ Cumad, la port! SeiZleba gaigonon... patrik, aq aRaravin SemouSvaT,

oh, mgoni, veRarc ki movaswreb misi dabarebulis mosmenas! RmerTo, RmerTo! vkvdebi!

bukingams guli wauvida. magram kabinetSi ukve Sesuliyvnen lordi uinteri, laroSelelebi,

mxedarTmTavrebi, bukingamis sasaxlis oficrebi. yvelas daWrilTan moeyara Tavi. moTqma da tirili gaismoda sasaxleSi. lord bukingamis daWris samwuxaro ambavi swrafad moedo mTel qalaqs.

zarbazani gaisroles moulodneli ubedurebis aRsaniSnavad. Tmas iglejda lordi uinteri. _ erTi wuTiT davigviane! sul erTi wuTiT! oh, RmerTo! RmerTo! ra

ubedurebaa! marTlac, Turme dilis Svid saaTze Seatyobines, rom sasaxlis erT

fanjaraze Tokis kibe ekida. igi maSinve gaiqca miledis oTaxisaken, magram iq aRar brZandeboda qalbatoni, fanjara gaRebuli daxvda, moajiri _ gatexili, da maSinve moagonda d'artanianisagan miRebuli sityvieri gafrTxileba, romelic planSem moaxsena. lord uinters SeeSinda, rom bukingamis sicocxle safrTxis winaSe ar yofiliyo. swrafad Sevarda TavlaSi, arc ki Seakazmvina cxeni, rom dro ar dahkargoda, moaxta da WenebiT Sevida bukingamis sasaxlis ezoSi. Camoxta cxenidan, sirbiliT avarda kibeze da kibis TavSi, rogorc vTqviT, feltoni SeeCexa.

jer ar momkvdariyo bukingami, mxolod guli wasvloda. nel-nela mosulierda, Tvali gaaxila da yvela iq myofs imedi aReZra.

_ batonebo! _ patara xans martod damtoveT patrikTan da la portTan... _ sTxova milordma, _ ah! Tqvena xarT, uinter? raRa is giJi gamomigzavneT am dilas? xedavT, ra yofaSi Camagdo?

_ ah, milord, Cems sicocxleSi ver movinanieb am Secdomas. _ da Zalianac Secdebi, Cemo megobaro, _ uTxra bukingamma da xeli

CamoarTva. _ me ar minaxavs iseTi kaci, romelic Rirsi iyos meore kacis mier mTeli sicocxlis manZilze sinanulisa. magram martod damtoveT, gTxov.

lordi uinteri qviTiniT gavida. samni darCnen kabinetSi: daWrili hercogi, la porti da patriki. eqims eZebdnen da versad epovaT.

Page 401: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

401

_ gadarCebiT, milord, gadarCebiT! _ CasZaxoda bukingams mis win muxlmodrekili erTguli msaxuri safrangeTis dedoflisa.

_ ras mwerda? _ hkiTxa misustebuli xmiT bukingamma, jerac isev ise sdioda sisxli da saSinel tkivils itanda, rom raime gaego misi, vinc ase uyvarda, _ ras mwerda? wamikiTxe misi werili.

_ oh, milord! _ SeSinda la porti. _ ha, Cqara, la port, gana vera xedav, rom dros dakargva aRar

SeiZleba? la portma beWedi gatexa, gaxsna werili da Tvalwin dauWira bukingams

baraTi, magram momakvdavi amaod cdilobda werilis wakiTxvas. _ Sen wamikiTxe, Sen, me veRaras varCev! wamikiTxe, Torem pataraxans

ukan veRaras gavigoneb da ise movkvdebi, rom ver gavigeb, rasa mwerda. la ports winaaRmdegoba aRar gauwevia da waikiTxa: `milord! gaficebT im tanjvas, romelsac ganvicdi mas aqeT, rac Tqven gagicaniT,

Tu cota radme mainc giRirT Cemi mSvidoba, SeaCereT didi SeiaraReba, romelsac safrangeTis winaaRmdeg amzadebT da mospeT omi, romlis Sesaxeb xmamaRla gaiZaxian, sarwmunoeba mxolod TvalTasaxvevi sababiao; omis namdvil mizezad ki Tqvens Cemdami siyvaruls saxaven. es omi SeiZleba did gansacdels umzadebdes safrangeTs da ingliss. garda amisa, piradad Tqvenc, milord, giqadiT iseT ubedurebas, romlis asatanad me sanugeSo aRara damrCeba ra

Tqveni erTguli ana~. bukingamma werilis mosasmenad darCenili sicocxlis Zala moikriba.

xolo rodesac la portma gaaTava kiTxva, iseTi toniT ikiTxa, TiTqos imedi gaucruvdao:

_ sxvas verafers metyviT? sityvierad araferi dagabaraT? _ rogor ara, Tqveno brwyinvalebav, dedofalma damavala, gadmogceT,

rom Zalian frTxilad brZandebodeT. radgan ucnobebiaT, rom Tqven mokvliT gemuqrebian.

_ meti aRaraferi? aRaraferi? _ ekiTxeboda bukingami mouTmenlad. _ damavala mogaxsenoT, batono, rom kvlav uyvarxarT. _ ah, madloba RmerTs! _ warmoTqva sixaruliT bukingamma, _ maS, ucxo

adamianis sikvdilad ar eCveneba Cemi sikvdili!.. la ports cremlebi wamoscvivda. _ patrik! _ ubrZana lordma, _ momitaneT is kolofi, almasis

burnukebi rom ewyo. patrikma moarTva kolofi. maSinve icno la portma dedofliseuli

nivTi. _ TeTri atlasis CanTa, margalitiT rom aris amoqarguli dedoflis

saxeli! _ ubrZana patriks. patrikma isic maSinve moarTva. _ ai, la port, amis meti araferi gamaCnia dedoflisa. es vercxlis

kolofi da ori misi werili miarTvi mis yovlad udidebulesobas, Cemi ukanaskneli saxsovari _ TvaliT eZebda igi raime nivTs... _ amas miumateT... bukingami ganagrZobda raRac nivTis Zebnas, magram moaxloebuli sikvdiliT mibnedilma Tvalebma veRaraferi dainaxes, garda feltonis xelidan gavardnili danisa, romelsac jer kidev sisxlis orTqli asdioda.

Page 402: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

402

_ aha, es danac miumateT, _ daamTavra hercogma da la ports xeli CamoarTva.

imdeni Zala hqonda kidev, rom vercxlis kolofSi Cado patara atlasis CanTa, Sigve dana da aniSna la ports, rom ena aRar emorCileboda. mere erTxel kidev ukanasknelad moikrunCxa, da raki Zala aRara hqonda, savarZlidan Camocurda da Zirs daeSva.

patrikma daiyvira. bukingami cdilobda, erTxel kidev ukanasknelad gamoesaxa Rimili,

magram sikvdilma Sublze SeaCera misi survili da ise gamosaxa, rogorc ukanaskneli kocna siyvarulisa.

am dros Semovarda hercogis gulgaxeTqili eqimi: igi ukve saadmiralos gemze yofiliyo da iq gaegzavnaT kaci mis mosayvanad.

mivida bukingamTan, maja gausinja da cota xans Semdeg uimedod Zirs dauSva misi xeli.

_ gvianRaa, _ Tqva man. _ hercogi gardaicvala. _ gardaicvala! gardaicvala! _ Sehyvira patrikma. am yvirilze kabinetSi Sevarda yvela, irgvliv tirili ismoda. rogorc ki darwmunda uinteri, rom hercogi gardaicvala, maSinve

feltons mivarda, romelic jerac sasaxlis terasze hyavdaT darajebs. _ aramzadav, es ra hqeni, ra? _ Sehyvira man axalgazrda oficers,

romelsac, bukingamis sikvdilis Semdeg, kvlav Cveuli simSvide dabruneboda. _ es ra hqeni, aramzadav?!

_ javri amoviyare, _ upasuxa feltonma. _ Seni javri? _ Seutia lordma, _ is ar jobia, gulwrfelad Tqva, rom

im dawyevlilma qalma Tavis iaraRad gamogiyena? magram garwmuneb, es im avsulis ukanaskneli borotebaa.

_ ar vici, ris Tqma gnebavT, milord, _ upasuxa mSvidad feltonma, _ arc is vici, vis gulisxmobT avsulad. me movkali bukingami imitom, rom orjer giTxraT uari piradad Tqven da ar maRirsa kapitnoba. me davsaje igi usamarTlobisagamo. ai, namdvili mizezi.

gancvifrebiT Sehyurebda lordi uinteri, Tu rogor ukravda jariskaci xelebs feltons da ver mimxvdariyo, riT aexsna misi aseTi ugrZnobeloba.

mxolod erTi ram hfenda feltonis Subls Rrubels: sul mcire xmauris gagonebazedac ki miamiti puritani warmoidgenda, TiTqos miledi moeSureboda misken, movidoda, gulSi Caikravda Tavis feltons da gamoacxadebda, mec damnaSave var amasTan erTado.

ucbad ymawvili SekrTa, Tvali miaStera zRvaSi erT wertils; mezRvauris orbis TvaliT sadRac Sors SeamCnia ialqani karWapisa, romelic safrangeTisaken midioda.

feri ecvala feltons. xeli daido gulze, romelic mkerdidan amovardnas lamobda. axalgazrda kacma Seigno, Tu rogor gaasulela da uRalata Tavisma miledim.

_ ukanasknelad SegawuxebT, milord! _ mimarTa uinters. _ ra ginda? _ romeli saaTia? lordma saaTi amoiRo. _ aTi wuTi aklia cxras.

Page 403: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

403

saaT-naxevriT daeCqarebina miledis safrangeTisaken wasvla. miledim gaigona Tu ara zarbaznis xma, riTac bukingamis sikvdils iuwyebodnen, brZaneba gasca, gzas gasdgomodnen.

`RvTis gangeba iyo albaT~, _ fiqrobda feltoni fanatikuri morCilebiT, magram Tvali ver moeSorebina patara karWapisaTvis. iq, gembanze, TeTr aCrdilad elandeboda miledi, romelsac ase motyuebiT Seswira sicocxle.

uinterma Tvali gaayola feltonis mzeras, Caufiqrda mis tanjvas da yvelafers mixvda.

_ jer marto Sen daisjebi, ubeduro! _ uTxra feltons, romelic jer isev karWaps gascqeroda, _ jer Sen daisjebi, magram vficav Cemi Zmis saxels, romelic Zalian miyvarda, rom verc Seni Tanamoziare gadarCeba sastik sasjels.

feltonma Tavi daRuna, xma ar amoiRo. uinterma swrafad Cairbina kibe da navsadgurSi Cavida.

XXX

safrangeTSi inglisis mefe karlos pirveli Zalian SeSinda, bukingamis sikvdili

rom gaigo, laroSelelebma iaraRi ar dayarono. igi cdilobda, rogorc amas wers riSelie Tavis mogonebebSi, rac SeiZleba didxans daemala es ambavi da amitom daaketina Tavisi samefos yvela navsadguri da mkacri brZaneba gasca, arc erTi gemi ar gasuliyo inglisis navsadguridan, sanam bukingamis mier aRWurvili floti da jari safrangeTisaken ar daiZroda. bukingamis sikvdilis Semdeg mefem TviTon ikisra mTavarsardloba.

karlos pirveli imdenad mkacrad icavda Tavis brZanebas, rom inglisidan daniis elCebic ki ar gauSva, romelTac Svebuleba hqondaT da dasasveneblad samSobloSi apirebdnen wasvlas. ar gauSva arc holandiis elCi, romelsac flesingenSi unda mieyvana ost-indoeTis gemebi, romlebic karlos pirvelma niderlandebis gaerTianebas daubruna.

magram es brZaneba Zalian gvian iqna gamocxadebuli, bukingamis sikvdilidan xuTi saaTis Semdeg, ese igi, dRis or saaTze, ori gemi ukve gasuli iyo navsadguridan. erTs, rogorc ukve vTqviT, safrangeTisken mihyavda gamarjvebuli miledi, romelic alRoTi grZnobda, ra ambavic unda momxdariyo, xolo saadmiralo gemze afrialebulma Savi droSis danaxvam sabolood daarwmuna Tavis varaudSi.

rac Seexeba meore gems, Cven SemdegSi mogiTxrobT, vin mihyavda mas da rogor moaxerxa am gemma navsadguridan gasvla.

am xnis ganmavlobaSi axali araferi momxdara laroSelTan dabanakebul safrangeTis jarSi. mxolod esaa, rom mefem, romelic, Cveulebrivad, mudam mowyenili brZandebola, kidev ufro moiwyina, man gadawyvita, Cumad gaparuliyo sen-JermenSi da wminda ludovikos uqmeebi iq gaetarebina. mefem kardinalsa sTxova, oci cxenosani muSketeri gaeyolebina.

kardinalma, romelsac xSirad gadaedeboda xolme mefis mowyeniloba, siamovnebiT Seusrula survili yovladudidebules TanaSemwes, romelmac aRuTqva, TxuTmeti seqtembrisaTvis isev banakSi davbrundebio.

Page 404: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

404

misma yovladuwmindesobam trevils acnoba mefis survili. trevilic maSinve Seudga muSketerebis amorCevas. man icoda, rogor enatrebodaT mis megobrebs parizSi dabruneba, grZnobda, rom raRac sabediswero garemoeba moiTxovda maT iq yofnas da Cveni megobrebi daniSna mefis gamyolebad. riSeliesTan molaparakebidan TxuTmeti wuTis Semdeg oTx ymawvil kacs es sasixarulo ambavi TviTon batonma de trevilma acnoba.

d'artanianma gansakuTrebiT axla daafasa kardinalis wyaloba. mis yovladuwmindesobas muSketerebSi rom ar gadaeyvana, igi iZulebuli iqneboda, banakSi darCeniliyo im dros, rodesac misi megobrebi parizisaken wavidodnen.

parizSi dabrunebis survils, TavisTavad cxadia, is ufro ucxovelebdaT, rom eSinodaT, sawyali qlbatoni bonasie beTunis monasterSi pirispir ar Sexvedroda Tavis mosisxle mters _ miledis. amis gamo, rogorc ukve vTqviT, aramisma maSinve werili miswera maria miSons, im turel mosarecxes, romelsac warCinebuli nacnobebi hyavda, da sTxova rogorme moexerxebina qalbaton bonasiesaTvis dedoflis nebarTva gamoeTxova monastridan gamosvlisa da lotaringiaSi an belgiaSi cxovrebis Sesaxeb. pasuxma didxans ar daigviana, rva-cxra dRis Semdeg aramisma aseTi Sinaarsis werili miiRo:

`sayvarelo biZaSvilo! gigzavni Cemi dis nebarTvas beTunis monastridan Cveni patara moaxlis

gamoyvanis Sesaxeb, radgan, Tqveni azriT, igi ver gauZlebs monastris haers da dasneuldeba, Cemi da siamovnebiT gigzavnis am nebarTvas. mas Zalian uyvars is patara gogona da momavalSic hpirdeba daxmarebas.

gkocni maria miSoni~.

am werilTan erTad iyo dedoflis nebarTva. `winamZRvari beTunis monastrisa miscems am brZanebis momtans ymawvil

qals, romelic Cemi SemweobiT Semovida monasterSi. luvri, 1628 weli. 10 agvisto. ana~. mkiTxveli TviTonac kargad mixvdeba, ramden sicils da xumrobas

aRZravda Cvens mgobrebSi aramisis es naTesauri ganwyobileba mosarecxe qalTan, romelic Tavis Tavs dedoflis das eZaxda. aramisi porTosis xumrobaze orjer Tu samjer Tvalis garsebamdisac ki gawiTlda da bolos gabrazebulma ganucxada Tavis megobrebs, rom Tu kidev vinme krints daZravda amaze, aRarasodes ar Seawuxebda Tavis biZaSvils da Suakacad ar Cadgeboda amgvari saqmeebis mosagvareblad.

amitom oTx muSketers xmac ar amouRia maria miSonis vinaobis Sesaxeb. miT ufro, rom ymawvilebs xelT hqondaT brZaneba _ gamoeyvanaT beTunis karmelistebis monastridan qalbatoni bonasie. marTalia, es brZaneba amaod edoT jibeSi da amaodve darCeboda, sanam laroSelis banakSi, safrangeTis meore mxares iqnebodnen. amitom d'artaniani trevilis naxvas apirebda, undoda ecnobebina Tavisi gulis varami da Svebuleba eTxova. warmoidgineT misi da, agreTve, misi megobrebis sixaruli, rodesac trevilma TviTonve acnoba, rom mefe parizs mibrZandeboda oci muSketeris TanxlebiT da isinic mis amalaSi iyvnen Caricxulni.

usazRvro iyo Cveni muSketerebis sixaruli. msaxurebi bargiT winaswar gaistumres da TviTon meore diliT mefesTan erTad wavidnen.

Page 405: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

405

kardinalma surJeridan mozemde gamoacila misi yovladudidebulesoba. aq mefe da misi pirveli ministri erTmaneTs Zalian megobrulad gamoeTxovnen.

mowyenili mefe, romelsac drostareba enatreboda, didi siswrafiT miaWenebda cxens. mas undoda, ocdasam agvistos ukve parizSi yofiliyo, Tumca xandaxan Cerdeboda da kaWkaWebze nadirobiT erToboda, es iyo misi sayvareli gasarTobi. oci muSketeridan Teqvsmeti did sixaruls ganicdida mefis yovel SeCerebaze, oTxi ki wyevlida am Sesvenebas, metadre d'artaniani, romelsac Seuwyvetliv uwioda yuri. porTosi ase xsnida yuris wivils:

_ erTi didebuli qalisagan vici, roca yuri giwivis, maSin Tqvenze laparakobeno.

bolos, ocdasam agvistos RamiT, mefe parizSi Sevida. man madloba gadauxada trevils da neba darTo, oTxi dRis Svebuleba mieca Tavisi muSketerebisaTvis morigeobiT. oRond im pirobiT, rom aravis gaebeda sazogadoebaSi gamoCena, Torem bastiliis cixes ver ascdeboda.

pirveli oTxi dRis Svebuleba, rogorc mkiTxvelic mixvdeba, Cvens megobrebs ergoT. magram oTxi dRe ar ikmara aTosma da ori kidev daamatebina trevils. TviTonac daumata kidev ori Rame, radgan megobrebi parizidan ocdaoTxs gavidnen, saRamos xuT saaTze, maSasadame, batoni de trevili maTi Svebulebis dasawyisad aRniSnavda ocdaxuTs dilas.

_ eh, RmerTo, RmerTo! _ iZaxda d'artaniani, romelsac, rogorc viciT, arasodes saeWvod ara miaCnda ra: _ me mgoni, metad varTulebT sul ubralo saqmes: or dReSi erT-or cxens gaviRebdi msxverplad, ra moxda, fuli xom maqvs; da beTunSi Cavidodi, dedoflis werils mivarTmevdi monastris winamZRvars da waviyvandi Cems sayvarels lotaringiaSi an belgiaSi ki ara, aramed parizSi, sadac ufro kargad iqneba damaluli, metadre sanam kardinali laroSelSi brZandeba. mere, raki es omianoba gaTavdeboda da mec davbrundebodi, cotas aramisis deidaSvili Semeweoda, cotas kidev dedoflis winaSe Cveni piradi damsaxureba da, ra vici, ras ar gviwyalobebda misi yovladudidebulesoba. amaze aTosma Cveuli simSvidiT upasuxa:

_ fuli Cvenca gvaqvs, Cemo d'artanian. me jer mTlad ar damlevia Seni beWdis fuli, porToss da aramissac jer ar SeuWamiaT TavianTi simdidre. cxenebs ityvi, Cvenc kargad vinacvlebT Cvenebs, magram nu gaviwydebaT, d'artanian,_ daumata aTosma iseTi daRvremili saxiT, rom kankali daawyebina ymawvilkacs, _ nu gaviwydebaT, rom beTuni, sadac kardinalma paemani dauniSna qals, romelic yvelgan ubedurebas daatarebs Tan, patara qalaqia, Tqven mxolod oTx kacTan rom gqondeT saqme, d'artanian, martos gagiSvebdiT. magram vai, rom saqme dedakacTana gaqvT! maS, modi, erTad wavideT, RmerTma inebos, oTxive gavumklavdeT yovelgvar moulodnelobas, Tundac amaSi Cveni msaxurebic davixmaroT.

_ guls mixeTqavT, aTos! _ Sehyvira d'artanianma, _ RmerTo Cemo! netavi vicode, ra gaSinebT ase!

_ yvelaferi, _ upasuxa aTosma. d'artaniani Tavisi amxanagebis saxis gamometyvelebas daacqerda. naxa,

rom maTac Rrmad awuxebdaT raRac fiqri Tu SiSi. megobrebi Cqari nabijiT gaudgnen gzas. xmas aRaravin iRebda.

ocdaxuTs saRamos arasSi Sesvlisas d'artaniani cxenidan Camoxta da `oqros baronis~ traqtirSi Sevida, rom piri RviniT gaesvelebina. swored

Page 406: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

406

im dros fostis ezodan gamovida viRac mxedari. mas is iyo gamoecvala cxeni da kargad dasvenebuli raSiT parizisaken aeRo gezi. rodesac es kaci alayafis karebidan quCaSi gamodioda, qarma qudi gadaugdo da gadauReRa wamosasxami, romelSic kargad mobudnuliyo, Tumca jer isev agvisto idga. ucnobma qudi saCqarod Camoifxata Tvalebze.

d'artaniani Tvals ar aSorebda am kacs. uceb feri ecvala, sasmisi xelidan gauvarda.

_ ra dagemarTaT, batono? _ mivarda planSe, _ miSveleT! guli misdis Cems batons!

megobrebi mocvivdnen da gulwasulis magivrad, Tavisi cxenisaken sirbiliT mimavali d'artaniani dainaxes. megobrebma karebSi Seayenes igi.

_ ra dagemarTa? ra moxda? sad eSmakebSi mirbixar ase kisristexiT?! _ Seutia aTosma.

_ is aris! _ Sehyvira braziT fermixdilma d'artanianma. _ is aris! gamiSviT, davewio!

_ vin aris? _ hkiTxa aTosma. _ is, is Sercxvenili! _ vin Sercxvenili? _ is SeCvenebuli, Cemi mdevneli boroti suli, romelsac yovelTvis

vxedavdi, rodesac raime ubedureba momeloda. is kaci, romelic Tan axlda im avsul dedakacs, pirvelad rom Sevxvdi; es is kacia, romlis devnaSi Cemi megobari aTosi gamoviwvie duelSi; es is kacia, romelic Semxvda im diliT, rodesac qalbatoni bonasie moitaces, Cemi TvaliT vnaxe! is iyo, is!

_ daswyevlos RmerTma, _ Tqva Cafiqrebulma aTosma, _ aba, cxenebze, batonebo, gamovudgeT, davewioT da mere me vici.

_ nu gaviwydebaT, d'artanian, rom is sul ki sxva gziT midis, Cven sxva gza gvaqvs, _ uTxra aramisma, _ mas dasvenebuli cxeni hyavs, Cven _ daqanculebi, maSasadame, Cvens cxenebs davxocavT, xolo imas mainc ver daveweviT. modi, d'artanian, Tavi davaneboT kacs da qali gavaTavisufloT.

_ hei, batono! _ Sehyvira mejinibem da sirbiliT gamoudga parizisaken mimaval mgzavrs. _ hei, batono! es qaRaldi gamogivardaT qudidan!

_ megobaro! _ dauZaxa d'artanianma, _ naxevari pistoli mogce qaRaldSi?

_ oh, didi siamovnebiT, batono! ai, inebeT. am bednieri SemTxveviT gaxarebuli mejinibe xtunva-xtunviT ezoSi

Sebrunda. d'artanianma qaRaldi gaxsna. _ rao, ra weria? _ hkiTxes megobrebma da gars Semoexvivnen. _ erTaderTi sityvaa, sxva araferi! _ upasuxa d'artanianma. _ diax, _ Tqva aramisma, _ magram es sityva SeiZleba saxeli iyos

qalaqis an soflisa. _`armantieri~, _ waikiTxa porTosma, _ armantieri! arasodes gamigonia. _ maS, kargad SevinaxoT es qaRaldi, _ Tqva d'artanianma. _ iqneba amaod ar Camiaros ukanaskneli pistolis daxarjvam. aba,

SevsxdeT, batonebo, SevsxdeT! Cvenma muSketerebma beTunisaken gaqusles.

Page 407: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

407

XXXI

beTunis karmelistebis monasteri

did borotmoqmedebs xSirad Tana sdevT erTgvari bediswera, romlis

daxmarebiTac isini gadalaxaven xolme yovelgvar dabrkolebas da gansacdelidan uvnebelni gamodian, magram amasac sazRvari aqvs. roca iqneba, gangebasac moswyindeba maTi borotmoqmedebani da bolos mouRebs aseTi avsulebis moRvaweobas.

swored aseve mouvida miledis. man moaxerxa, SeumCnevlad gamomZvraliyo ori qveynis modaraje samefo gemebs Sua da bulonSi sruliad mSvidobianad Cavida.

portsmutSi man Tavi laroSelidan gamoqceul frangad gaasaRa, xolo ori dRis mgzavrobis Semdeg bulonSi Casvlisas portsmutSi ingliselebis mier Seviwroebul frangad gadaiqca.

unda iTqvas, rom miledis gaaCnda kidev erTi uebari pasporti: silamaze da guluxvoba. igi rogorc undoda, ise fantavda pistolebs.

navsadguris moxuci, Tavaziani ufrosis wyalobiT, romelmac mas xelze akoca, miledi advilad gadarCa sabuTebis wardgenis formalur mxares da bulonSi mxolod imden xans SeCerda, rom fostiT moeswro Semdegi Sinaarsis werilis gagzavna:

`mis yovladuwmindesobas, baton kardinal riSelies! banakSi. laroSelTan.

damSvidebuli brZandebodeT, Tqveno yovladuwmindesobav: misi brwyinvaleba hercogi bukingami safrangeTSi ver wamova.

buloni, 25-s saRamos, miledi~. `P.S. Tqveni yovladuwmindesobis survilisamebr, beTuns geaxlebiT,

karmelistebis monasterSi da iq davelodebi Tqvens brZanebas~. marTlac, im saRamosve beTunisaken gaemgzavra miledi. Rame sastumroSi

gaaTena. meore dRes, dilis xuT saaTze, isev gzas gaudga da sami saaTis Semdeg beTunSi Sevida.

aq ikiTxa, sad iyo karmelistebis monasteri, da maSinve iqiT aiRo mimarTuleba.

win gamoegeba monastris winamZRvari. miledim kardinalis brZaneba aCvena. winamZRvris gankargulebiT, calke oTaxi misces mas da sauzme miarTves.

warsuli waSliliyo miledis xsovnaSi da xedavda mxolod momaval didebas da warCinebas, romelsac kardinalisagan moeloda. man xom mSvenivrad daagvirgvina is saSineli davaleba ise, rom piradad ar gareula am sisxlian saqmeSi.

sauzmis Semdeg winamZRvari miledis sanaxavad mivida. gasarTobi araferi aqvT monasterSi da gulkeTil winamZRvars eCqareboda, male gaecno Tavisi axali stumari.

miledisac Zalian undoda, moswoneboda Tavis maspinZels, rac saZnelo ar iyo am marTlac Wkviani da moxerxebuli qalisaTvis.

igi Seecada, momxiblavad sCveneboda maspinZels da iseTi gatacebiT gauba saubari, rom Tavisi sityviTa da silamaziT aRtacebaSi mohyavda moxucebuli monazoni.

Page 408: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

408

didebuli gvaris qali iyo winamZRvari da Zalian uyvarda Txroba sasaxlis ambebisa, romlebic ase iSviaTad aRweven xolme monastris kedlebamde.

miledim ki, piriqiT, dawvrilebiT icoda didebuli wodebis yoveli miTqma-moTqma da intrigebi, radgan xuTi-eqvsi wlis ganmavlobaSi am wreSi trialebda. igi gulkeTil winamZRvars acnobda aristokratiisa da sasaxlis zne-Cveulebebs, Tan saubarSi CaurTo mefis gadaWarbebuli RvTismosaoba, dawvrilebiT uambo Sinauri cxovrebis ambebi sasaxlis kariskacebisa da qalbatonebisa, romlebsac gvariT kargad icnobda winamZRvari. odnav Seexo dedoflisa da bukingamis siyvaruls, da saerTod, Zalian bevrs laparakobda, rom misTvis eTqmevinebina cota ram.

siamovnebiT ismenda winamZRvari, icinoda, magram TqmiT ki aras ambobda. miledi Tavisas ganagrZobda, igi kargad xedavda, rogor arTobda moxucebuls amgvari ambebi, da axla kardinali gaixada salaparako Temad.

magram aq ki gauZnelda baasi: ar icoda, visken iyo winamZRvari _ mefisaken Tu kardinalisaken? isev sifrTxile arCia. winamZRvaric, Tavis mxriv, ufro metad frTxilobda, xmis amouRebliv ismenda miledis naTqvams da Rrma pativiscemiT akanturebda Tavs, rodesac miledi mis yovladuwmindesobas axsenebda.

miledi grZnobda, rom misTvis Zalian mosawyeni iqneboda monasterSi cxovreba da gadawyvita, axlave gamoecada winamZRvari, rom scodnoda, SemdegSi rogor moqceuliyo. undoda Seemowmebina, ramdenad TavdaWerili iyo es tkbili winamZRvari, amitom daiwyo kardinalis gaWorva, daasaxela misi yovladuwmindesobis sayvarlebi: qalbatoni d'egiloni, marion delormi da kidev ramdenime sxva qali.

winamZRvari ufro meti yuradRebiT ismenda, igi gamococxlda, nel-nela Rimili moeria.

`oh, _ uxaroda miledis, _ mas siamovnebs es ambebi da Tundac kardinalis momxre iyos, sulerTia, misi erTguli mona mainc ar aris~. _ Semdeg daumata, Tu rogor sastikad sdevnida da sjida misi yovladuwmindesoba Tavis mtrebs. pirjvars iwerda misustebuli monazoni, arc iwonebda, arc iwunebda mis saqciels.

miledi darwmunda, rom winamZRvari ufro mefis momxre unda yofiliyo, vidre kardinalisa da ufro gabedviT ganagrZobda riSelies ginebas.

_ me sruliad ara gamegeba ra mag ambebisa, _ Tqva bolos winamZRvarma, _ miwieri interesebis farglebidan gamosulni, mTlad daSorebulni varT sasaxles, magram mainc cud magaliTebs vxedav Tqvens naambobSi. Cvenc erTi ubeduri gvyavs aq, ver warmoidgenT, ramdeni tanjva ganucdia sawyals devniTa da SurisZiebiT.

_ aq gyavT ubeduri? _ ikiTxa miledim, _ oh, RmerTo Cemo! sawyali qali! Zalian mebraleba.

_ marTlac Sesabralisia _ datusaReba, muqara, avadmopyroba, yvelaferi autania sawyals. albaT baton kardinals aseTi mkacri moqcevisaTvis safuZvliani sababi hqonda, Tumca angelozad geCvenebaT, rom SexedoT, magram garegnobiT xom ver ganvsjiT adamians.

`kargi! _ fiqrobda miledi, _ vin icis? iqneba aqac aRmovaCino raime, Zalian karg gunebazea dRes Cemi bedi~... _ da sruli gulubryviloba gamoixata saxeze.

Page 409: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

409

_ eh _ amoioxra miledim, _ mec vici: sul imas CagvCiCineben, ar unda endoT saxis gamometyvelebaso, magram maS raRas endos adamiani, Tuki yovlad Zlieris saukeTeso qmnilebasac ki ar endoba? Cemi mxriv, SeiZleba sul ase motyuebuli davrCe mTeli Cemi sicocxlis manZilze, magram minc yovelTvis mivendobi adamians, Tu sandod meCvena misi gamometyveleba.

_ maS, Tqven eWvi geparebaT im qalis danaSaulSi? _ hkiTxa winamZRvarma.

_ gana marto damnaSaveebs sdevnis batoni kardinali? aris erTgvari saTnoeba, romelTac ufro sastikad sjis, vidre danaSauls.

_ neba miboZeT, qalbatono, gamovTqva Cemi gancvifreba, _ uTxra winamZRvarma.

_ gancvifreba? riT? _ hkiTxa miamitad miledim. _ Tqveni sityviT. _ mere, ra naxeT gansacvifrebeli Cems sityvaSi? _ hkiTxa miledim. _ Tqven megobari unda brZandebodeT kardinalisa, Tqven misi nebarTviT

xarT CenTan da, miuxedavad amisa... _ da miuxedavad amisa, avi vikadre, ara? _ daamTavra miledim monazvnis

sityva. _ diax, Tu avi ara, arc kargi iyo. _ ra vqna, rom megobari ki ara, patimari var misi, _ Tqva oxvriT

miledim. _ is werili, romliTac aq gamoggzavnaT? _ es brZaneba gaxlavT, erTgvari dapatimreba... aq veyolebi cota xans,

Semdeg romelime mxlebels gamogzavnis da imas ubrZanebs Cems... _ mere, ratom ar gaeqceviT? _ sad jandabaSi davemalebi? gana aris sadme qveyanaze iseTi adgili,

rom kardinali ver miswvdes, Tu keTili ineba da xeli gaSala? me rom kaci vyofiliyavi, ar gamiWirdeboda, gavbedavdi, magram ras gaxdeba kardinalTan erTi CemsaviT susti qali? gana aq rom kardinalis devnili axalgazrda qali gyavT, man ki scada gaqceva?

_ ara, ar ucdia, magram is sul sxvaa, me mgoni, mas safrangeTSi viRacis siyvaruli aCerebs.

_ Tu asea, _ Tqva miledim d amoioxra, _ Tu uyvars vinme, arc iseTi ubeduri yofila.

_ maS, erT sabralo devnils kidev vxedav? _ uTxra winamZRvarma da daaSterda miledis.

_ vai, rom asea! _ upasuxa miledim. erT wams ise uyurebda monazoni miledis, TiTqos gonebaSi raime

Semawuxebelma axalma azrma gaurbinao. _ Tqven winaaRmdegi xom ara xarT Tqveni sarwmunoebisa? _ hkiTxa enis

borZikiT. _ me? me _ protestanti? _ Sehyvira miledim, _ oh, ara, vimowmeb RmerTs,

romelsac Cveni laparaki esmis, rom piriqiT, gulmodgine kaTolike gaxlavarT.

_ maS, damSvidebuli brZandebodeT, qalbatono _ uTxra winamZRvarma, _ monasterSi xarT da mrisxane sapatimrod ar gadageqcevaT es adgili. yovel RonisZiebas miviRebT, rom sasiamovno gagixadoT es tyveoba. garda amisa, aqve gyavT is ymawvili qali, sasaxlis intrigis gamo devnili, iseTi kargi ram aris, lamazi, gulCvili...,

Page 410: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

410

_ ra hqvia? _ erTma metad warCinebulma pirma gamomigzavna, keti hqviao,

SemomiTvala, mec aRar CavZiebivar, misi namdvili saxeli da gvari gamego. _ keti?! _ Sehyvira miledim, _ rao? darwmunebuli brZandebiT? _ imaSi, rom ketis eZaxian? diax, qalbatono, iqneba icnobdeT? miledis ucbad gaurbina fiqrma, rom SeiZleba es ymawvili qali misi

moaxle yofiliyo, da gaecina. am gogos gaxsenebas Tan mohyva aRmaSfoTebeli ambis mogoneba da Tan iseTi mZlavri survili javris amoyrisa, rom mTlad Seucvala gamometyveleba, Tumca maSinve gons moego da isev iseTi damSvidebuli, gulkeTili saxe miiRo, romelic am ramdenime wuTis winaT hqonda.

_ rodis SeiZleba mag ymawvili qalis naxva? ver warmoidgenT, rogor minda misi gacnoba, _ hkiTxa miledim.

_ dRes saRamos, _ miugo winamZRvarma, _ iqneba saRamomdec, magram oTxi dRea, gzaSi yofilxarT, dResac dilis xuT saaTze amdgarxarT da me mgoni, girCevniaT mosveneba, daweqiT da daiZineT, sadilobisas gagaRviZebT.

Zalian kargad gauZlebda miledi am uZilobas. miT ufro, rom axali aRmoCenis imedi hqonda da es umagrebda intrigebiT gaumaZRar guls, magram mainc maSinve miiRo winamZRvris rCeva. ukanaskneli ToTxmeti Tu TxuTmeti dRis ganmavlobaSi ramdeni sxvadasxva sulieri mRelvareba gadaetana da misi rkinis agebuleba kidec rom gamagreboda daRlas, suli mainc mosvenebas moiTxovda.

monazoni gamoeTxova da miledic maSinve miwva. iwva da SurisZiebis saamo fiqri, romelic axla ketis saxelis xsenebam auSala, tkbil nanasaviT esalbuneboda. agondeboda kardinalis mtkice dapireba SeuzRudavi da Tavisufali moqmedebis Sesaxeb, Tuki miledi mis wadils ganaxorcielebda. man xom ganaxorciela es wadili! maS, d'artaniani ukve mis xelT iyo! mxolod erTi ram scemda SiSis zars miledis. es iyo gaxseneba Tavisi qmrisa, graf de la ferisa, romelic didi xnis mkvdrad miaCnda, an ucxoeTSi gadakargulad, _ is ki aTosad gadaqceuliyo da d'artanianis saukeTeso megobari gamxdariyo.

magram Tu marTlac d' artanianis saukeTeso megobari iyo, maS, masac xom unda mieRo monawileoba mTel im ambavSi, rodesac dedofalma ise lamazad gaacura yinulze misi yovladuwmindesoba? Tu aseTi megobari iyo d'artanianisa, maS, kardinalis mteri yofila! hoda, axla TviTon icis! iseTi SurisZiebis sudaras Semoaxvevs, rom Sig CaaxrCobs Tavis mters.

metad tkbili iyo miledisTvis es fiqri, ise arwevda, TiTqos akvanSi Cawoliliyos. tkbilad CaeZina.

tkbili xma moesma da iman gamoaRviZa. Tvali gaaxila, dainaxa winamZRvari da qeraTmiani, mSvenieri axalgazrda qali, romelic keTilmosurne cnobismoyvareobiT dascqeroda gaRviZebuls.

es qali sruliad ucnobi iyo miledisaTvis. oriveni gulmodgined, yuradRebiT sinjavdnen erTmaneTs da Tan Cveulebriv SemoRebul qaTinaurebs ambobdnen. metad mSvenivrebi iyvnen oriveni. magram sruliad gansxvavebuli iyo maTi silamaze. miledis saxeze TviTkmayofilebis Rimili efina, xolo aristokratuli qceviTa da didebuli ieriT, igi gacilebiT sjobda am axalgazrda qals. isic unda iTqvas, rom

Page 411: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

411

axalgazrda qals uSnod Sekerili monazvnis kaba ecva da cud samsaxurs uwevda am SejibrebaSi.

monazonma qalebi erTmaneTs gaacno. rodesac es valdebuleba moixada, gamoeTxova maT da martoni datova. eklesiisken gaeSura, sadac saqme hqonda. axalgazrda morCilma qalma rom Sexeda, miledi isev iwva, undoda Tan gahyoloda winamZRvars, magram gvianRa iyo.

_ rogor, qalbatono? _ dauZaxa miledim, _ jer xeirianad arc ki daminaxixarT da ukve gamirbirxarT? mere, rom icodeT, ra didi imedi maqvs Tqveni, manam aqa var.

_ ara, qalbatono, _ miugo morCilma, _ cudi droa gacnobisaTvis da ar minda Tqveni Sewuxeba. daRlili unda iyoT da isvenebT.

_ gana ras unda natrobdes mZinare, Tu ara sasiamovno gaRviZebas? Tqvenc swored ase gamomaRviZeT da raki gamaRviZeT, axla Tqveni baasiT damatkbeT.

miledim xeli dauWira da iqve, Tavis sawolTan, savarZelSi Casva. _ ra ubeduri var, RmerTo Cemo! _ Tqva morCilma, _ ai, ukve eqvsi Tve

sruldeba, rac aqa var, da araviTari garToba CemTvis ar arsebobs... axla Tqven moxvediT, TqvenTan yofna, vgrZnob, momxiblavi iqneba, magram axla albaT me TviTon Zalian cota xans davrCebi am monasterSi.

_ rogor? gana mibrZandebiT sadme? _ ar vici, magram imedi ki didi maqvs, _ uTxra morCilma didi

sixaruliT da arc cdilobda Tavisi sixarulis damalvas. _ ho, yuri movkari, Turme didi tanjva agitaniaT kardinalisagan, _

ganagrZo miledim, _ Tu es marTalia, maSin kidev ufro guliTadi iqneba Cveni megobroba.

_ maS, Cvenma keTilma winamZRvarma marTali miTxra? Tqvenc gawvalaT im borotma mRvdelma?

_ Cumad! _ uTxra miledim, _ aqac ki avs nuras vityviT mis Sesaxeb! rom icodeT, ramdeni vai-vaglaxi gadamxda marto imitom, rom mec TqvensaviT swored eg sityvebi wamomcda erT qalTan, romelic megobrad mimaCnda da im megobarma ki damabezRa! _ maS, Tqvenc Ralatis gamo xarT wamebuli?

_ ara, Cemi erTgulebis gamo var wamebuli, gagiJebiT miyvarda erTi qali, Tavs gavwiravdi imisTvis, sicocxles ar daviSureb dResac...

_ iman ki gaWirvebaSi migatovaT, ara? _ imdenad usamarTlod da aCqarebiT vsjidi, rom mec ase megona, magram

es ori-sami dRea, Cemi daskvnis usafuZvlobis sabuTi miviRe da madlobas vwirav RmerTs. Zalian mZime iyo CemTvis imis warmodgena, rom man damiviwya... Tqven ki qalbatono, _ ganagrZo morCilma, _ Tqven, vgoneb, Tavisufali brZandebiT, da gaqceva rom mogendomebinaT, advilad aisru-lebdiT wadils.

_ mere, sad wavide?! arc megobrebi myavs, arc fuli maqvs! gadmokarguli var safrangeTis im nawilSi, sadac Cems dReSi ar vyofilvar, aqaurobas srulebiT ar vicnob.

_ oh! _ Sehyvira morCilma, _ megobrebs Tqven yvelgan gaiCenT, rac unda moxdes, gulkeTili CanxarT, iseTi mSvenieri xarT.

_ miuxedavad magisa, _ miugo miledim da ise daitkbo Rimili, rom angelozis gamometyveleba mieRo, _ mainc martodmarto var amqveynad, devnili.

_ yuri damigdeT, _ uTxra morCilma, _ Tavis gasamagreblad adamians yovelTvis gangebis imedi unda hqondes, erTxelac iqneba, dadgeba dRe,

Page 412: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

412

rodesac Tqven mier daTesili sikeTe xmas amoiRebs RvTis winaSe Tqvens sasargeblod, iqneb Tqveni bedi iyos, aq CemisTana sust, ubralo adamianTan Sexvedra. icodeT, Tu rogorme gavedi aqedan, megobrebs davixmar da, rogorc Cems ganTavisuflebas apireben, arc Tqvens Svelas daizareben.

_ oh, martodmarto var-meTqi, rom vTqvi, _ ganagrZo miledim Tavis Tavze laparaki im ganzraxviT, rom ufro moenadirebina qalis guli da gulaxdili yofiliyo masTan, _ imas ki ar vgulisxmobdi, TiTqos aravin myavdes, kargi nacnobebi myavs, Zalian warCinebulni, magram ras gaawyoben, isini TviTonve kankaleben kardinalis SiSiT! TviTon dedofalsac ver gaubedavs kardinalis winaaRmdegoba. danamdvilebiT vici, rom misi yovladudidebulesoba, miuxedavad misi gulkeTilobisa, araerTxel gaxda iZulebuli, misi yovladuwmindesobis mZvinvarebisTvis daeTmo Tavisi erTguli mosamsaxureni.

_ me damijereT, qalbatono, dedofals xandaxan gangeb ise uWiravs Tavi, TiTqos daviwyebuli hyavdes Tavisi erTguli mosamsaxureni, magram garegnobas ar unda endoT: ramdenadac metad arian devnili misi erTgulni, imdenad metad zrunavs maTTvis dedofali... da xSirad moxdeba xolme, swored maSin ewevaT dedoflis daxmareba, rodesac aRarc ki aqvT amisi imedi.

_ mjera, mjera, _ Tqva miledim, _ metad gulkeTilia dedofali. _ oh, maS, icnobT Cvens mSvenier, didsulovan dedofals? _ Sehyvira

aRtacebiT morCilma. _ piradad ar vicnob, _ miugo miledim, radgan igrZno, rom Zalian

Sors Setopa, _ piradad ar vicnob, magram kargad vicnob mis bevr saukeTeso megobars: vicnob de piuntaJs, baton diuJars, baton de trevils...

_ baton de trevils? baton de trevils icnobT? _ wamoiZaxa qalma. _ diax, Zalian kargad, metad kargad. _ mefis muSketerebis kapitans? _ diax, mefis muSketerebis kapitans. _ oh, _ Sehyvira morCilma, _ maS, Cven ise davuaxlovdebiT erTmaneTs,

rogorc didi xnis nacnobebi, rogorc guliTadi megobrebi... Tu baton de trevils icnobT, maS, raRa Tqma unda, imasTanac yofilxarT saxlSi.

_ diax, xSirad! _ upasuxa miledim. igi grZnobda, rom tyuils advilad ijerebdnen, da gadawyvita, bolomde mihyoloda.

_ maS, mis muSketerebsac naxavdiT, ramdenime kaci hyavda damegobrebuli.

_ diax, romlebic saxlSi daiarebian baton de trevilTan, _ miugo miledim da mouTmenlad eloda Semdeg kiTxvas, mas metad sainteresod miaCnda es baasi.

_ damisaxeleT ramdenime kaci, Tqveni nacnobi, da naxavT, rom sul Cemi megobrebi arian.

_ ra vici, romeli erTi dagisaxeloT? _ upasuxa yoymaniT miledim, _ batoni de suvini, batoni de kurtivroni, batoni ferusaki...

morCilma laparaki daacada da rodesac darwmunda, rom amiT aTavebda, hkiTxa:

_ aToss ki ar icnobT? ise gafiTrda miledi, rogorc is zewari, romelic zed exura, da

Tumca Tavis grZnobebis mZlavri baton-patroni iyo, mainc Tavi ver

Page 413: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

413

Seikava, daikivla da xeli staca Tavis Tanamosaubres, Tan Tvals ar aSorebda.

_vaime, ra dagemarTaT? oh, RmerTo didebulo! _ ekiTxeboda sawyali qali, _ nuTu iseTi ram vTqvi, rom gawyenineT?

_ ara, ara! oRond ucnaurad meCvena es saxeli, radgan me vicnobdi mag ymawvils da ucnaurad meCvena iseT adamianTan Sexvedra, romelic mas kargad icnobs.

_ oh, diax! kargad vicnob, kargad! masac, mis megobrebsac: baton porToss, baton aramissac.

_ marTla? me maTac vicnob! _ Tqva miledim da grZnobda, rom gulamde Caswvda sicive.

_ raki icnobT, aba isic gecodinebaT, ra kargi biWebi arian da ratom maT ar mimarTavT, Tu daxmareba gWirdebaT?

_ vicnob, magram daaxloebuli ara var maTTan, _ wailuRluRa miledim, _ vicnob, radgan sul imaT xsenebaSi iyo erTi maTi megobari, batoni d'artaniani.

_ maS, d'artaniansac icnobT? _ Sehyvira morCilma, xeli staca miledis xels da TvalebSi CaaSterda, mere, rodesac miledis ucnauri gamometyveleba dainaxa, hkiTxa:

_ ukacravad, qalbatono, rogor icnobT? ra aris Tqveni d'artaniani? _ ra unda iyos? _ miugo SeZrwunebulma miledim, _ megobaria Cemi. _ me Tqven matyuebT, qalbatono, Tqven misi sayvareli iyaviT! _ misi sayvareli Tqven iyaviT! _ Sehyvira miledim. _ me? _ diax, Tqven, axla ki gicaniT, Tqvena xarT qalbatoni bonasie? gancvifrebulma da SeSinebulma axalgazrda qalma ukan daiwia. _ oh, magas nu uaryofT! ra gaqvT dasamalavi? _ uTxra miledim. _ maS, ase, qalbatono, maS, Cven erTmaneTis metoqeebi varT. iseTi mxecuri ali moedo miledis, rom sawyali qalbatoni bonasie

sirbiliT uSvelida Tavs, rom eWvebs ara hyolodaT damonebuli. _ aba, Tqvenc pirdapir miTxariT, _ ganagrZo qalbatonma bonasiem iseTi

ZaliT, rom veravin warmoidgenda misgan am gamZlavrebas, _ d'artanianis sayvareli brZandebodiT Tu dResac brZandebiT!

_ oh, ara! _ Sehyvira miledim iseTi zizRiT, rom Sors isroda yovelgvar eWvs, _ arasodes.

_ mjera Tqveni, magram es miTxariT, ase rad SehkivleT? _ mimarTa qalbatonma bonasiem.

_ rogor? nuTu Tqven ki ver mixvdiT? _ upasuxa miledim, romelsac gaunelda mRelvareba da grZnobebi daimorCila.

_ rogor mivxvdebodi, rom ara vici ra? _ nuTu ver mixvdiT, batonma d'artanianma, romelic Cemi megobaria,

yvela Tavisi saidumlo gamando. _ marTla? _ nuTu ver mixvdiT, rom marTla dawvrilebiT vici yvelaferi? Tqveni

motaceba sen-Jermenis patara saxlidan, misi mwuxareba, TanagrZnoba misi megobrebisa, da maT mier amaod warmoebuli Tqveni Zebna? da rogor gindaT, gakvirvebuli ar viyo, rodesac ase moulodnelad CemTan vxedav qalbatons, romlis Sesaxeb me da d'artanians ise xSirad gvqonia baasi? rom icodeT, ra gagiJebiT uyvarxarT! da rogor Semayvara Tqveni Tavi. jer maSin, rodesac arc ki menaxeT. ah! Cemo sayvarelo konstancia! maS,

Page 414: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

414

bolos da bolos, Zlivs gipoveT da Cemi TvaliT gxedavT, _ uTxra Tu ara es, mklavebi moxvia qalbaton bonasies, romelsac WeSmariteba egona miledis sityvebi da ukve guliTad megobrad miaCnda, aRarc ki axsovda, rom ramdenime wuTis win Tavis metoqeobasac ki swamebda.

_ oh, mapatieT, mapatieT! _ sTxova man miledis da Tavi dauSva mis mxarze, _ rom icodeT, ra Zalian miyvars!

erT wuTs ase Cakrulebi iyvnen qalebi da, vgoneb, saWiro ar aris amis ganmarteba, imdeni Zala rom hqonoda miledis, ramdenic siZulvili edo gulSi, cocxali ver gadarCeboda qalbatoni bonasie am Cakonebas.

da radgan daxrCoba ar SeeZlo, tkbilad gaucina. _ oh, Cemo mSveniero! Cemo tkbilo gogonav! _ ualersebda miledi, _ ra

bednieri var, rom Tqveni naxva meRirsa. damacadeT, gavZRe Tqveni mzeriT! _ ambobda igi da marTlac TvaliT nTqavda.

_ diax, Tqvena xarT, Tqvena? swored iseTi xarT, rogoric man amiwera. ho, rom magondeba misi naTqvami, namdvilad gcnobilobT.

rogor warmoidgenda sawyali qali, ra saSineli fiqri utrialebda miledis TavSi, rodesac misi Tvalebi misdami mxolod TanagrZnobas gamoxatavdnen.

_ maS, Tqven gecodinebaT, ra tanjva gadavitane, _ uTxra qalbatonma bonasiem, _ Tuki d'artanianma giamboT Tavisi wameba, magram araferia, siyvarulisaTvis tanjva netarebaa.

_ netarebaa, _ gaimeora miledimac misda uneburad, Tumca TviTon sul sxvas fiqrobda.

_ egec ar iyos, mgoni, Zalian male bolo moeReba Cems tanjvas, _ daiwyo isev qalbatonma bonasiem. _ xval, an iqneb am saRamosac, vnaxav Cems sayvarels da sul daviviwyebiT warsuls.

_ xval? da iqneb am saRamosac! _ Sehyvira uceb gamofxizlebulma miledim, _ ris imedi gaqvT? gana ambavs eliT raimes?

_ TviTon d'artanians veli. _ TviTon d'artanians eliT? aq eliT? _ diax. _ SeuZlebelia! laroSelSi aris, jarSi, kardinalTan, ver dabrundeba,

sanam im qalaqs ar aiReben. _ Tqven ase ggoniaT, magram gana aris raime SeuZlebeli Cemi

d'artanianisaTvis? _ vera, ver warmomidgenia! _ ver warmogidgeniaT? maS, aba es waikiTxeT, _ uTxra siamayiT da

sixaruliT gatacebulma sawyalma qalma da werili gauwoda miledis. `qalbaton de Sevrezis xelia! _ gaifiqra miledim _ gana ar vicodi,

rom isic am banakSi iyo~. _ Semdeg xarbad waikiTxa es ramdenime striqoni:

`mzad iyaviT, Cemo sayvarelo gogonav! male gnaxavT Cveni megobari da gnaxavT marto imitom, rom gagitacoT sapatimrodan, sadac Tqvens Camwyvdevas moiTxovda Tqvenive sicocxlis uzrunvelyofa. maS, moemzadeT wasasvlelad da arasodes ar dakargoT Cveni imedi.

Cvenma yoCaRma gaskonelma, rogorc yovelTvis, axlac erTxel kidev gamoiCina Tavisi vaJkacoba da erTguleba. uTxariT, rom erTgan Zalian madlierni arian misi rCevisa~.

_ diax, diax, _ mouwona miledim, _ diax gadaWriT gpirdebaT, xom ar iciT, ra rCeva iyo?

Page 415: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

415

_ ara, magram, me vfiqrob, dedofali gaafrTxila, rom kardinali mas axal gansacdels umzadebda.

_ diax, udavod asea, _ miugo miledim, werili ukanve misca da Tavi dafiqrebiT Caqindra.

am dros WenebiT momavali cxenis TqaraTquri gaisma. _ oh, _ Sehkivla qalbatonma bonasiem da fanjaras eca, _ nuTu is aris? am moulodneli garemoebiT gaqvavebuli miledi loginzeve darCa. am

cota xnis ganmavlobaSi imdeni rame moxda, rom Tavis sicocxleSi pirvelad daebna goneba.

_ vai, rom is ar aris! _ dauZaxa qalbatonma bonasiem, _ viRac CemTvis ucnobi kacia. Tumca, rogorc etyoba, aqeTken modis, diax, SeaCera cxeni, karebTan dadga, ager, dareka.

wamoxta miledic. _ namdvilad is ar aris? _ raRa Tqma unda! _ iqneba kargad ver dainaxeT? _ oh, misi qudis bumbuli da misi wamosasxamis kalTis bolo rom

davinaxo, maSinve vicnob! miledi Cacmas ganagrZobda. _ magram is kaci aqeTken modis? _ diax, etyoba, an TqvenTan modis, an CemTan. oh, RmerTo Cemo! ram

agaRelvaT ase? _ ra vqna, unda gamovtyde, rom TqvensaviT guldajerebuli ara var,

kardinalisa meSinia. _ Cumad, _ gaafrTxila qalbatonma bonasiem, _ aqeT modian. _ marTlac,

kari gaiRo da Semovida winamZRvari, romelmac pirdapir mimarTa miledis: _ Tqvena brZandebiT bulonidan mosuli? _ diax, me gaxlavarT, _ upasuxa miledim, Tan cdilobda, gulcivoba

eCvenebina, _ vin mkiTxulobs? _ viRac kacia, Tavis saxels ar amxels, magram iZaxis, kardinalisagan

var gamogzavnilio. _ da Cemi naxva unda? _ bulonidan mosuli qalis naxva unda. _ maS, brZaneT, Semoiyvanon, me gaxlavarT bulonidan mosuli. _ oh, RmerTo, RmerTo! _ gminavda qalbatoni bonasie, _ nuTu kidev

axali ubedurebaa? _ mec magisi meSinia. _ me waval, marto gtovebT im ucxo kacTan, magram rogorc ki wava, Tu

nebas momcemT, maSinve TqvenTan Semoval. _ rodesac gnebavdeT. winamZRvari da qalbatoni bonasie gavidnen, miledi marto darCa da

Tvals veRar aSorebda kars. cota xnis Semdeg kibidan fexis xma da dezis Cxaruni gaisma. Semdeg kari gaaRes.

miledim sixaruliT Sehkivla. es kaci grafi roSfori iyo, misi yovladuwmindesobis wyeuli suli.

XXXII

qajis ori saxeoba

Page 416: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

416

_ ah! _ Sehyvires erTad roSforma da miledim, _ Tqvena xarT? _ diax, me gaxlavarT. _ saidan modixarT? _ hkiTxa miledim. _ laroSelidan, Tqven? _ inglisidan. _ bukingami? _ mkvdaria an mZimed daWrili. erTi iseTi fanatikosi mivugzavne, rom

usaTuod gamoasalmebda sicocxles. _ ah! _ wamoiZaxa siciliT roSforma, _ ai, bednieri SemTxveva, Zalian

dagimadlebT misi yovladuwmindesoba, SeatyobineT? _ bulonidan mivwere, Tqven aq rogor gaCndiT? _ Tqveni ambis ucodinarobas wuxda misi yovladuwmindesoba da me

gamomgzavna Tqvens saZebnelad. _ guSin movedi. _ da ras akeTebdiT guSindel dRes? _ me dros ara vkargav. _ es kargad vici, mainc? _ iciT, vis Sevxvdi aq? _ ara. _ gamoicaniT! _ rogor unda gamovicno? _ im axalgazrda qals, sapatimrodan rom gamoiyvana dedofalma. _ d'artanianis sayvarels? _ diax, qalbatoni bonasie. batonma kardinalma rom versad ipova. _ Zalian kargi! _ eama roSfors, _ esec meore bednieri SemTxveva,

bedis mxriv marTla rom warCinebuli kaci brZandeba Cveni kardinali. _ warmoidgineT, rogor gamikvirda, _ ganagrZo miledim, _ im

qalbatonTan pirispir Sexvedra. _ gicnoT? _ ara. _ maS, ise giyurebT, rogorc ucnobs? miledim sicili daiwyo. _ misi saukeTeso megobari var. _ Cems saxels vficav, Cemo qalbatono, amqveynad mxolod Tqven

SegiZliaT aseTi saswaulebrivi saqmeebis warmoeba. _ Zalian drozedac moewyo es saswauli, Cemo raindo, radgan... iciT,

ras gvipireben? Ï_ ara. _ xval Tu zeg dedoflis brZanebas moitanen im qalis wasayvanad. _ kargiT, erTi! vin moitans? _ d'artaniani da misi megobrebi. _ imdens izamen is ubedurebi, rom iZulebulni gavxdebiT bastiliis

cixeSi CavyaroT yvelani. _ ratom aqamde ar CahyareT? _ ras izamT? Zalian moswons kardinals. ver gamigia, ra aqvT mosawoni

am yaCaRebs? _ Zalian moswons? _ metismetad.

Page 417: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

417

_ roSfor, uTxariT kardinals, rom `wiTeli samtredis~ traqtirSi yofnis dros im oTxma muSketerma Tavidan bolomde moismina Cveni baasi, uTxariT, rom misi wasvlis Semdeg CemTan Semovarda erTi maTgani da xelidan gamomglija kardinalis mier mocemuli nebarTva, uTxariT, rom maT acnobes lord uinters Cemi ingliss wasvla, da kinaRam CamiSales kardinalis davalebis Sesruleba, rogorc amaswinaT CamiSales burnukebis saqme; uTxariT, rom oTxSi marto oria saSiSi _ d'artaniani da aTosi. uTxariT, rom mesame, aramisi, sayvarelia qalbaton de Sevrezisa... Tavi davaneboT mas, xom viciT misi saidumloeba, maS, iqneba gamoviyenoT rameSi, rac Seexeba meoTxes _ porToss, mtknari suleli da Tavmomwone qarafSutaa. sruliad umniSvnelo.

_ ki magram, amJamad isini xom laroSelSi unda iyvnen da aq rogor movlen?

_ mec ase vfiqrobdi, magram qalbaton bonasies werili mosvlia konetablis colisagan da is ubeduri imdenad gaufrTxilebelia, rom maCvena baraTi, amitom vambob, rom oTxive aqeT mobrZandeba im qalbatonis wasayvanad.

_ vai, gamiwyra RmerTi, axla ra vqnaT? _ ra giTxraT kardinalma Cems Sesaxeb? _ miviRo Tqvengan sityvieri da werilobiTi cnobebi da maSinve

safosto etliT gavemgzavro masTan. rodesac gaigebs, rom gaarigeT, mogcemT axal gankargulebas.

_ maS, aq unda davrCe? _ aq an aqve, am midamoebSi. _ ar SeiZleba, Tan wamiyvanoT? _ ara, brZaneba kategoriulia, laroSelis banakis axlos rom viyoT

sadme, SeiZleba gicnon da Tqveni iq naxva, dameTanxmebiT, saxels gautexs mis yovladuwmindesobas.

_ maS, aq unda velodo an aqve sadme sofelSi? _ mxolod winaswar miTxariT, sad iqnebiT, rom kardinalis brZaneba

gadmogceT. _ ai, ra giTxraT: SeiZleba aq veRarc ki davrCe. _ ratom? _ Tqven gaviwydebaT, rac weRan giTxariT, aq SeiZleba Cemi mtrebi

movidnen da Zalian Cqarac. _ eg marTalia. maS, xelidan gausxlteba kardinals is axalgazrda

qali? _ ase ggoniaT? _ hkiTxa miledim im RimiliT, romelic mis garda sxvas

aravis hqonia, _ gaviwydebaT, batono, rom guliTadi megobrebi varT me da is qali.

_ ah, egec marTalia! maS, SemiZlia movaxseno baton kardinls im qalis Sesaxeb, rom...

_ rom damSvidebuli brZandebodes. _ sul es aris? sxva araferi? _ Tqven es uTxariT da danarCens TviTonve mixvdeba. _ TviTonve mixvdeba. axla es miTxariT, mavalebT rames? _ arafers, Tqven axlave unda waxvideT. me mgoni, iseTi kargi ambavi

migaqvT, rom daCqareba emjobineba. _ kareta gamityda, lilerSi rom Sevdiodi. _ Zalian kargi!

Page 418: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

418

_ rogor Tu Zalian kargi? _ diax, me damWirdeba Tqveni kareta. _ maS, me rogorRa wavide? _ kargi cxeniT. _ ra advilad sjiT: as oTxmoci lie cxeniT! _ araferia. _ kargi, cxeniT. mere? _ mere, lilerSi rom CaxvalT, kareta me gamomigzavneT, Tqvens msaxurs ki ubrZaneT, darCes da Cems brZanebas elodos. _ kargiT. _ kardinalis nebarTva geqnebaT raime, raRa Tqma unda? _ nebarTva sruluflebiani moqmedebisa. _ mag nebarTvas monastris winamZRvars aCvenebT da etyviT, rom Cems

wasayvanad movlen an dRes, an xval da mec valdebuli viqnebi, gavyve mas, vinc Tqveni saxeliT gamocxaddeba.

_ Zalian kargi. _ ar dagaviwydeT, mkacrad maZageT winamZRvarTan. _ eg risTvis? _ me devnili var, kardinalisagan wamebuli, amiT minda movipovo

sruli ndoba im sulel qalbaton bonasiesi. _ egec marTalia, modiT axla da werilobiT dawereT yovelive, rac

moxda. _ aki dawvrilebiT giTxariT yvelaferi! mexsiereba kargi gaqvT, Tqvenc

is moaxseneT, rac me giTxariT. advilad ikargeba qaRaldi. _ magaSic marTali xarT, mxolod minda vicode, sad gipovoT, rom amao

xetiali ar momixdes. _ marTalia, momiTmineT. _ ruka xom ar gnebavT? _ oh! sagangebod vicnob me am mxares. _ icnobT? rodis iyaviT aq? _ aq gavizarde. _ marTla? _ xom xedavT, cotaodeni sargeblobis motana SesZlebia im mxares,

sadac aRzrdila adamiani. _ maS, sad meliT? _ moiTmineT, erTwams davufiqrde... oh, ai, armantierSi geliT. _ armantieri raRaa? _ patara qalaqia lis piras, mdinares gaval da ukve ucxoeTSi var. _ Cinebulia! magram, cxadia, mdinaris gaRma mxolod da mxolod

ukidures SemTxvevaSi gaxvalT. _ cxadia, _ me rogorRa mogZebnoT? _ Tqveni msaxuri dagWirdebaT? _ ara. _ sando kacia? _ diax. gamocdili myavs. _ me damitoveT, mas aravin icnobs, Cemi wasvlis Semdeg aq davtoveb da

is wamogiyvanT, sadac viqnebi. _ Tu gaWirda, armantierSi melodebiT? _ armantierSi.

Page 419: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

419

_ patara qaRaldze damiwereT es saxeli, Torem vaiTu damaviwydes, patara qalaqis saxelis aRniSvnaSi saSiSs xom arafers xedavT?

_ vin icis? kargiT, ase iyos, _ uTxra miledim, patara qaRaldi Camoxia furcels, dawera es sityva da roSfors misca, _ ai, inebeT, Tumca vgrZnob, rom sifrTxile maviwydeba.

_ gmadlobT, _ uTxra roSforma, qaRaldi CamoarTva, dakeca da qudis sarCulSi amodo, _ damSvidebuli brZandebodeT, mec ise moviqcevi, rogorc bavSvebma ician: Tu RmerTi gamiwyra da damekarga es qaRaldi, me mainc mecodineba, _ gzaSi sul armantieris ZaxiliT vivli, rom ar damaviwydes.

_ diax, sxva aRaraferi maqvs dasabarebeli. _ maS, aba, gavimeoro: bukingami mokluli an sasikvdilod daWrilia;

Tqveni da kardinalis baasi oTxi muSketeris mier mosmenilia; lord uinters winaswar acnobes, rom Tqven portsmuts midiodiT. d'artanians da aToss _ bastiliis cixe; aramisi _ qalbaton de Sevrezis sayvareli; porTosi _ qarafSuta; qalbaton bonasies aRmoCena monasterSi; Cemi karetis saswrafod Tqvenken gamogzavna; Cemi msaxuris TqvenTan datoveba; monastris winamZRvarTan Tqveni gineba; armantieri lis piras. sul es aris, ara?

_ Cemo raindo, WeSmaritad saswaulebrivi mexsierebis kaci xarT. kidev erTi...

_ ra? _ me SevamCnie, rom monastris baRs ukan mSvenieri tye akravs, uTxariT

winamZRvars, ufleba momcen, tyeSi viseirno, vin icis? iqneba monastris baRidan damWirdes gasvla.

_ winaswar iTvaliswinebT yvelafers! _ Tqven gaviwydebaT... _ ra maviwydeba? _ gaviwydebaT, mkiTxoT, fuli xom ar mWirdeba? _ marTla! ramdeni gnebavT? _ rac ki gaqvT Tan oqros fuli. _ xuTas pistolamde unda mqondes. _mec magdenive maqvs, aTasi pistoliT sikvdilsac gaumagrdeba kaci. _ ai, inebeT, miledi. _ gmadlobT! maS, midixarT? _ erTi saaTis Semdeg. patara xani minda, rom Sevnayrde, sanam cxens

momiyvanen fostidan. _ Zalian kargi! maS, naxvamdis, raindo! _ naxvamdis, miledi! _ SemavedreT kardinals! _ SemavedreT satanas! miledim da roSforma gaicines da erTmaneTs gamoeTxovnen. erTi saaTis Semdeg swrafad wavida grafi roSfori. xolo xuTi

saaTis Semdeg man gaiara arasi. Cvenma mkiTxvelebma ukve ician, rogor icno Tavisi Seuracxmyofeli

d'artanianma, ra SiSi aRuZra Cvens muSketerebs am Sexvedram da ra magari biZgi misca maT mgzavrobas.

XXXIII

Page 420: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

420

ukanaskneli wveTi

is iyo oTaxidan gavida roSfori, rom miledis karebi SeaRo

qalbatonma bonasiem, mocinari saxiT dauxvda miledi. _ maS, ase? _ hkiTxa axalgazrda qalma, _ ase male asrulda Tqveni

SiSi? am saRamos Tu xval diliT wagiyvanT kardinali? _ vin giTxraT, Cemo mSveniero? _ hkiTxa miledim. _ im kacisagan gavige, TqvenTan rom iyo. _ modiT, aq dabrZandiT, Cem gverdiT, _ sTxova miledim. _ ai, gaxlavarT. _ moiTmineT, xom aravin gvismens? _ rad gindaT magdeni sifrTxile? _ axlave gaigebT. miledi wamodga, karebTan mivida, gamoaRo, derefanSi gaixeda da mere

isev gverdiT miujda qalbaton bonasies. _ maS, kargad iTamaSa Tavisi roli? _ hkiTxa miledim. _ vin? _ man, vinc warudga winamZRvars, rogorc kardinalis gamogzavnili? _ maS, rols TamaSobda? _ diax, Cemo kargo. _ maS, is kaci... _ is kaci, Cemo megobaro, Cemi Zmaa, _ uTxra miledim xmadabla. _ Tqveni Zma? _ Sehyvira qalbatonma bonasiem. _ diax, Tqvens metma aravin icis es saidumlo, Cemo sayvarelo, Tu

uTxariT vinmes, vinc unda iyos, icodeT, daviRupebi da iqneba Tqvenc ver gadarCeT.

_ oh RmerTo Cemo! _ yuri damigdeT, ai, rogor aris saqme: Cemi Zma wamosula im

ganzraxviT, rom Tu gaWirdeboda, ZaliT gavetace da waveyvane. igi gzaSi daswevia kardinalis mier gamogzavnil kacs, romelic Turme Cems wasayvanad modioda. Cem Zma mas ukan gahyolia da rodesac erT miyruebul adgilSi Sesula, xmali amouRia da uTqvams, momeciT, ra qaRaldebiT unda mixvideT monasterSio, arc kardinalis mociquls dauxevia ukan, masac iaraRi amouRia, magram Cems Zmas dauswria da iqve mouklavs is ubeduri.

_ oh! _ wamoiZaxa qalbatonma bonasiem da kankalma aitana. _ maS, ra eqna? es iyo erTaderTi saSualeba. Cems Zmas ukve axali

gadawyvetileba miuRia da Zaladoba umjobinebia. man mokluls saswrafod amoacala Turme qaRaldebi da winamZRvarTan warsdga, rogorc kardinalis gamogzavnili. erTi-ori saaTis Semdeg baton kardinalis saxeliT Cems wasayvanad kareta mova.

_ mesmis, mag karetas Tqveni Zma gigzavniT. _ diax, magram moiTmineT, jer ar gamiTavebia. is werili, Tqven rom

migiRiaT da qalbaton de Sevrezis mier dawerilad migaCniaT... _ mere? mere? _ yalbia... _ rogor Tu yalbia? _ diax, yalbi. maxes gigeben, rom araviTari winaaRmdegoba ar gauwioT,

rodesac Tqvens wasayvanad movlen.

Page 421: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

421

_ ra maxe, roca TviTon d'artaniani unda movides? _ gatyueben, d'artanianica da misi amxanagebic laroSelSi arian da iq

iqnebian, manam qalaqs ar aiReben. _ mere, Tqven saidan iciT es? _ Cems Zmas Sexvedrian muSketeris tanisamosiT mosili kardinalis

kacebi... dagiZaxeben, karebTan migityueben da parizSi Cagiyvanen. _ oh! RmerTo Zliero! veRara gamigia ra amden borotebis qaosSi!

kargad vxedav, _ ganagrZo qalbatonma bonasiem da Sublze miido xeli, _ Tu es ase gagrZelda, gavgiJdebi me sacodavi.

_ moiTmineT... _ ra iyo? _ cxenis fexis xma mesmis, Cemi Zmis cxeni unda iyos. albaT, midis.

modiT, fanjridan gadavxedoT, Tavs mainc davukrav, gamoveTxovebi. miledim fanjara gaaRo da qalbaton bonasies aniSna isic misuliyo,

qali daemorCila. WenebiT mihyavda cxeni roSfors. _ mSvidobiT, Zmao! _ gadahyvira miledim. mxedarma amoixeda, dainaxa ori axalgazrda qali da cxenis

gauCereblad, xeliT megobruli salami misca miledis. _ sawyali JorJi, ramdens vawvaleb, _ Tqva miledim da fanjara mixura

ganSorebiT gamowveuli mwuxare gamometyvelebiT. mere isev Zvel adgilze dajda, TiTqos Tavisi piradi fiqrebiT

yofiliyos gatacebuli. _ bodiSs vixdi, qalbatono, _ mimarTa mas konstanciam, _ SegawyvetineT

fiqrebi, magram ra vqna? miTxariT, ras mirCevT? RmerTo Cemo! Tqven ufro meti gamocdileba gaqvT, vidre me. brZaneT, ras mirCevT?

_ upirveles yovlisa, mxedvelobaSi unda viqonioT is ambavic, rom SeiZleba vcdebodeT, d'artaniani da misi megobrebi SeiZleba marTla movidnen wasayvanad.

_ oh, netavi, _ Sehyvira qalbatonma bonasiem, _ magram vai, rom aRaravin maRirsebs mag bednierebas!

_ oh, maSin Tqveni xsna damokidebuli iqneba imaze, Tu vin ufro adre mova Tqvens wasayvanad. Tu Tqvenma megobrebma ajobes, sabolood Tavisufali iqnebiT, magram Tu kardinalis monebma daaswres, maSin ki aRaraferi geSvelebaT.

_ oh, diax! diax! daviRupebi me ubeduri! magram ra vqna? ra vqna? _ aris erTi saSualeba! sul ubralo, magram bunebrivi. _ ra saSualeba? miTxariT, Cqara! _ unda davimaloT sadme am midamoebSi da winaswar gavigoT, vin aris

mosuli Tqvens wasayvanad. _ mere, sad davimaloT? _ oh, magas vipoviT, me TviTon minda gavide aqedan, davimalo sadme,

sanam Cemi Zma mova Cems wasayvanad. CemTan wagiyvanT, erTad davimaloT da erTad velodoT Cvens mxsnels.

_ me rom ar gamiSveben aqedan? me aq dapatimrebuli var. _ winamZRvars hgonia, rom me kardinalis brZanebisamebr gavdivar

monastridan da fiqradac ar mouva, rom Tqvenc me gamomyvebiT. _ mere? _ mere? karebTan dgas kareta. Tqven meTxovebiT, safexurze dgaxarT,

rom erTxel kidev CamikraT gulSi. Cems wasayvanad Cemi Zmis msaxuri mova.

Page 422: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

422

mas winaswar ecodineba Cveni ganzraxva, rogorc ki amoxvalT safexurze, aniSnebs meetles da isic garekavs cxenebs...

_ mere, d'artaniani? d'artaniani rom movides? _ gana ver gavigebT? _ rogor gavigebT? _ magaze advili ra iqneba? Cemi Zmis msaxurs gamovgzavniT beTunSi.

rogorc giTxariT, igi Zalian sando da erTguli biWia. tanisamoss gamoicvlis da monastris pirdapir dadgeba. Tu kardinalis kacebi movidnen, adgilidan ar daiZvris. Tu batoni d'artaniani movida Tavisi megobrebiT, maTac iq moiyvans, sadac Cven viqnebiT.

_ maS, icnobs is biWi? _ rogor ara! ramdenjer unaxavs CemTan d'artaniani! _ oh, marTalia, marTalia, maS, kargad aris yvelaferi, kargad! magram

Zalian Sors ki nu wavalT. _ Svidi-rva liea aqedan, meti ara, zed sazRvarze viqnebiT, da Tu raime

saSiSroebis winaSe aRmovCndiT, saCqarod gavalT safrangeTidan. _ manamde ra gavakeToT? _ velodoT. _ rom movidnen? _ Cemi Zmis kareta ufro adre mova. _ Sors rom viyo Tqvengan da im dros movidnen Tqvens wasayvanad,

magaliTad, sadilis an vaxSmis dros? _ winamZRvars sTxoveT... _ ra vTxovo? _ sTxoveT winamZRvars, rom gvezareba martooba da Tu SeiZleba, neba

mogvces, erTad viyoT sadil-vaxSmad. _ dagveTanxmeba ki? _ ra unda hqondes amis sawinaaRmdego? _ oh, Zalian kargi! amgvarad, erTi wamiTac ar davSordebiT erTmaneTs! _ hoda, CadiT, naxeT winamZRvari da moaxseneT Tqveni saTxovari, me

Tavi mibruis da minda pataraxans baRSi Cavide. _ mibrZaneT, mere sad gipovoT? _ aqve, erTi saaTis Semdeg. _ aqve, erTi saaTis Semdeg, oh ra gulkeTili xarT! rom icodeT, ra

madlobeli var Tqveni! _ rogor SeiZleba TanagrZnobiT ar mogekidoT? aseTi mSvenieri da

momxiblavic rom ar yofiliyaviT, isic kmara, rom Cemi guliTadi megobris megobari xarT.

_ oh, Cemo d'artanian! ra madlobas gadagixdiT! _ imedi maqvs! maS, ase, SevTanxmdiT. axla wavideT. _ Tqven baRSi mixvalT? _ diax. _ am derefans CahyeviT da patara kibe CagiyvanT baRSi. _ gmadlobT. qalebma alersiT gauRimes erTmaneTs da ganSordnen. marTali Tqva miledim, marTlac, gabruebuli hqonda Tavi, ar

dafiqreboda Tavis ganzraxvebs, romlebSic jer TviTonac ver iyo kargad garkveuli. saWiro iyo marto darCena, rom cotaTi mainc daelagebina Tavisi fiqrebi. burusianad eCveneboda momavali, saWiro iyo damSvideba,

Page 423: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

423

rom garkveuli, naTeli forma mieca Tavisi yoveli ganzraxvisaTvis da sabolood gadaewyvita moqmedebis gegma.

yvelaze saCqaro iyo qalbaton bonasies gataceba, misi miugnebel adgilas damalva da gaWirvebis SemTxvevaSi mZevlad gamoyeneba. miledis eWvi epareboda, gamarjvebuli gamosuliyo am sazarel brZolaSi, romelSic mas arafers uTmobdnen Tavisi mtrebi. grZnobda, rom axlos iyo brZolis dasasruli da rom igi metad sazareli unda yofiliyo.

miledisaTvis, rogorc ukve vTqviT, mTavari is iyo, xelSi hyoloda qalbatoni bonasie. es axalgazrda qali d'artanians mTel sicocxled uRirda da, SeiZleba iTqvas, ufro metadac, vidre Tavisi sicocxle. amitom, Tu bedi uRalatebda miledis, mas xelSi eyoleboda mZevali da mosalaparakeblad Zalian xelsayrel pirobebs mosTxovda.

miledis es sakiTxi gadawyvetili hqonda, Tan unda waeyvana qalbatoni bonasie, da raki masTan erTad miimaleboda armantierSi, advilad daarwmunebda qals, rom d'artaniani ar mosula beTunSi... erTi-ori kviris Semdeg albaT ukan dabrundeboda roSfori. am drois ganmavlobaSi igi daufiqrdeboda mdgomareobas da Seadgenda mtrebze SurisZiebis moxerxebul gegmas. RmerTis wyalobiT, miledi ar moiwyenda, dros gasatareblad eyofoda tkbili ganzraxva da SurisZiebis imedi.

am fiqrebiT garTuli miledi Tvals avlebda iqaurobas da gonebaSi isaxavda baRis mdebareobas. ise iqceoda, rogorc kargi mxedarTmTavari, romelic erT da imave dros iTvaliswinebs gamarjvebisa da damarcxebis SemTxvevebs da amitom mzad aris, brZolis bedis mixedviT, daedevnos gaqceul mters an ukan daixios uvneblad.

erTi saaTis Semdeg qalbaton bonasies tkbili xma moesma. gulkeTil winamZRvars neba mieca yvelafrisa, rac ki eTxova, da erTad apirebdnen vaxSmobas.

baRidan ezoSi gamovidnen. xma moesmaT karetisa, romelic karebTan gaCerda.

miledim yuri miugdo. _ geyurebaT? _ diax, karetis xma iyo. _ Cemi Zmis gamogzavnili kareta iqneba. _ oh, RmerTo Cemo! _ ha, ra dros SiSia? am dros darekes monastris karebis zari. miledi ar Semcdara. _ adiT Tqvens oTaxSi, _ uTxra qalbaton bonasies, _ geqnebaT raime

Tval-margaliti, moemzadeT wasasvlelad. _ d'artanianis werilebi maqvs. _ adiT, wamoiReT da CemTan SemodiT, vaxSami vWamoT saCqarod, iqneba

didxans mogvixdes RamiT mgzavroba da SevnayrdeT, Zala movikriboT. _ RmerTo didebulo! _ amoikvnesa qalbatonma bonasiem da gulze miido

xeli, _ guli mimdis, fexze veRara vdgavar. _ gamagrdiT, qalo, gamagrdiT! gaixseneT, rom TxuTmeti wuTis Semdeg

sruliad Tavisufali iqnebiT! nu daiviwyebT, yvelafers d'artanianisaTvis akeTebT.

_ oh, marTalsa brZanebT! misTvis, ras ar avitan misTvis? mag erTi sityviT mTlad damibruneT Cemi Zal-Rone da gamomacocxleT, mibrZandiT, mec axlave moval.

Page 424: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

424

miledi saCqarod avida Tavis oTaxSi. iq daxvda roSforis msaxuri da darigeba misca.

kareta unda mdgariyo karebTan; Tu SemTxveviT muSketerebi gamoCndebodnen, cxenebi unda gaeWenebina, monastris galavnisTvis Semoevlo da miledis mosvlamde gaCerebuliyo patara sofelSi, romelic tyis meore mxares iyo gaSenebuli. am SemTxvevaSi miledi fexiT gadaivlida baRs, tyes da sofelSi mividoda. Cven zemoT aRvniSneT, rom miledi Zalian kargad icnobda safrangeTis am mxares.

Tu muSketerebi ar movidodnen, maSin yvelaferi isev adreve gaTvaliswinebuli SeTanxmebis safuZvelze gakeTdeboda: qalbatoni bonasie avidoda karetis safexurze miledisTan gamosaTxoveblad. am dros daiZroda kareta da Tan waiyvanda axalgazrda qals.

qalbatoni bonasie oTaxSi Semovida. miledim yovelgvari eWvis gasafantavad, Tuki igi kidev arsebobda, msaxurs xelaxla gaumeora Tavisi darigebis meore nawili.

mere ramdenime SekiTxva misca karetis Sesaxeb. karetaSi sami cxeni yofiliyo Sebmuli, cxenebi fostis mosamsaxures mihyavda, roSforis msaxuri win unda gasZRoloda, rogorc Sikriki.

cdeboda miledi, rodesac fiqrobda, rom SeiZleba raime eWvi hqonoda qalbaton bonasies; metad wminda iyo sawyali konstancia da verasodes ver warmoidgenda qalis gulSi amden borotebas. garda amisa, winamZRvrisagan gaegona, rom miledi graf uinteris qvrivi iyo, misTvis sruliad ucnobi, da rogor SeeZlo fiqrad gaetarebina, rom es qali iyo misi sicocxlis Camamwarebeli.

_ xom xedavT, _ mimarTa miledim, rodesac msaxuri wavida, _ yvelaferi mzad aris. sruli ndobiT gviyurebs winamZRvari da darwmunebulia, rom kardinalis mogzavnili xalxia mosuli Cems wasayvanad. msaxuri ukanasknel gankargulebas miscems. manam cota ram miirTviT, piri gaisveleT RviniT da wavideT.

_ diax, _ gaimeora qalbatonma bonasiem, _ diax, wavideT. miledim xeliT aniSna, mis gverdiT damjdariyo, patara sasmisSi

dausxa espanuri Rvino da qaTmis naWeri daudo TefSze. _ xom xedavT, xels gviwyobs yvelaferi, _ uTxra miledim, _ ai,

Ramdeba, gaTenebisas mivalT Cvens TavSesafarSi da eSmakic ver mixvdeba, sad varT damaluli, ha, gamagrdiT! ra mSiSara yofilxarT! miirTviT rame.

qalbatonma bonasiem uxalisod gadaylapa ramdenime lukma da tuCebi RviniT daisvela.

_ eh, ase ki ara! _ uTxra miledim da pirTan miitana Rvino, _ ai, Cemgan aiReT magaliTi.

magram daleva veRar moaswro, gaSeSebuliviT SerCa xeli; Sori gzidan moesma gaWenebuli cxenebis TqaraTquri, romelic TandaTan axlovdeboda, Zalian male cxenebis Wixvinic gaigona.

ise daukarga am xmam sixaruli miledis, rogorc tkbil sizmarSi myofs gamoaRviZebs uecari Weqa-quxili. fermixdili mivarda fanjaras. qalbatoni bonasiec wamomdgariyo, SeSinebuli TaviT fexamde kankalebda da skams dayrdnoboda, rom ar waqceuliyo.

jer araferi Canda, mxolod isev ismoda gaWenebuli cxenebis TqaraTquri, etyoboda, monasters uaxlovdebodnen.

_ oh, RmerTo Cemo, _ gminavda qalbatoni bonasiec, _ netav vin arian?

Page 425: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

425

_ an Cveni moyvare, an mtrebi! _ upasuxa gulcivad miledim, _ mxned iyaviT, me getyviT, vinc iqnebian.

qalbatoni bonasie iqve darCa, skamis zurgze dayrdnobili. igi qandakebas ufro hgavda, vidre cocxal adamians.

mxedrebi uaxlovdebodnen monasters. sul orasi nabijic aRar eqnebodaT gamosavleli, magram jer ar Candnen, es imitom, rom mosaxvevi hqonda aq gzas, xmauroba ki ise axlodan modioda, rom nalebis bakabukiT SeiZleboda cxenebis daTvla.

miledi mouTmenlad, SeSinebuli TvaliT gadascqeroda gzas. jer ar dabnelebuliyo da SeiZleboda ecno, vin iyvnen es momavalni.

ucbad, gzis mosaxvevSi, gaielva buzmentianma qudma da Sig CarWobilma TeTrma frTam. daTvala mxedrebi, jer ori, mere xuTi, sul _ rva mxedari. erTi maTgani win moaWenebda cxens, amxanagebisagan mcire manZilis daSorebiT.

yrud amoikvnesa miledim. man icno d'artaniani, romelic win mouZRoda amxanagebs.

_ oh, RmerTo Cemo, RmerTo Cemo! _ Sehkivla qalbatonma bonasiem, _ vin arian?

_ kardinalis razmelebis tanisamosiT arian! _ Sehyvira miledim, _ avCqardeT, Torem daviRupebiT, gaviqceT! gaviqceT!

_ gaviqceT, gaviqceT, _ gaimeora qalbatonma bonasiem, magram fexis gadadgma aRar SeeZlo, SiSiT iataks miswebeboda.

fanjaras gauares mxedrebma. _ wamodiT, wamodiT! _ Sehyvira miledim da xeli waavlo, rom Tan

waeyvana misustebuli, _ baRSi CavideT, jibeSi midevs baRis karebis gasaRebi da gaviparebiT, mxolod avCqardeT, Torem xuTi wuTis Semdeg veRarsad wavuvalT!

qalbatonma bonasiem scada gahyoloda, ori nabiji gadadga da muxlebiT iatakze daeSva.

miledim xeli moxvia, undoda aeyvana da ise gaetaca, magram ver daZra. am dros karetis Tvlebis griali gaisma. roSforis msaxurma dainaxa momavali muSketerebi da Tavisi kareta

gaaqana. samjer Tu oTxjer gaisroles Tofi. _ ukanasknelad gekiTxebiT, modixarT Tu ara? _ Seutia miledim. _ oh, RmerTo Cemo, RmerTo Cemo! gana ver xedavT, rom fexze veRar

vdgavar? ra vqna, aRar SemiZlia! me nuRar meliT, Tqvens Tavs uSveleT! marto Tqven wadiT!

_ marto me wavide? Tqven aq dagtovoT? ara, ara! me magas arasodes ar vizam!

gafiTrebuli miledi erT wams uZravad idga. misi Tvalebi cecxls afrqvevdnen, Semdeg sufras eca, warmoudgeneli siswrafiT gaxsna beWdis erTi Tvali da erTi marcvali CauSva qalbaton bonasies sasmisSi.

es iyo raRac mowiTalo marcvali, romelic maSinve dadna RvinoSi. Semdeg miledim sruli simSvidiT aiRo es sasmisi, sawyal qalTan mivida da uTxra:

_ ai, dalieT, mTlad gamogacocxlebT es Rvino. _ pirTan miutana sasmisi da nel-nela Seasva.

`oh, ase ar mindoda SurisZieba! _ iZaxda gulSi miledi, _ magram ra vqna? imiT vuxdi, riTac SemiZlia~, _ da jojoxeTis avsulis siciliT sasmisi sufraze dadga.

Page 426: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

426

dadga da saCqarod gavarda oTaxidan. qalbatonma bonasiem dainaxa, rogor gavarda miledi, magram wamodgoma

aRar SeeZlo, Tavs ise grZnobda, TiTqos sizmarSi yofiliyos. xedavda mters, undoda gahqceoda da siaruli aRar SeeZlo.

ramdenime wuTi gavida ase. karebTan ismoda sazareli xmauri, yovel wams eloda sabralo qali Tavis mxsnel miledis, magram amaod.

bolos karis gaRebis Wriali gaigona, kibeebze awkarunda dezebi, gaisma aRelvebuli xmebi. qalbaton bonasies moeCvena, TiTqos am xmaurSi Tavis saxelsac mohkra yuri.

ucbad wamovarda da sixaruliT gagiJebulma Sehkivla. d'artanianis xma gaigona da maSinve icno.

_ d'artanian! d'artanian! Tqvena xarT? aqeT, aqeT! _ konstancia, konstancia! _ wamoiZaxa ymawvilma kacma, _ sada xarT,

sad? oh, RmerTo Zliero! veRar gauZlo muSketerebis Zalas saknis karma da gza dauTmo.

ramdenime kaci Sevarda oTaxSi. qalbatoni bonasie savarZelze daSvebuliyo da xelis ganZrevac ki aRar SeeZlo.

d'artanianma iqve daagdo Tavisi jerac cxeli dambaCa da muxlmoyrili daeca satrfos winaSe. aTosma dambaCa qamarSi gaimagra, porToss da aramiss amoRebuli xmali eWiraT da nel-nela qarqaSSi agebdnen.

_ oh, d'artanian! Cemo sayvarelo d'artanian, maS, moxvedi? ar momatyue? Sena xar, Cemi d'artaniani?

_ diax, diax, Cemo konstancia, ai, erTada varT, SeerTebulni. _ oh, sul imas iZaxda is qali, ar movao Seni d'artaniani, me ki imedi

ar mSordeboda, ar mindoda gaqceva, oh, ra kargi vqeni, rom ar gavyevi! _ is qalio, _ am sityvis gagonebaze aqamde skamze mSvidad mjdari

aTosi ucbad wamovarda da d'artanians daacqerda. _ is qali? vin qali iyo? _ hkiTxa d'artanianma. _ Cemi amxanagi, iseTi TanagrZnobiT meqceoda. undoda rogorme

gadaverCine am devnas. magram Tqven kardinalis razmelebad eCveneT da gaiqca, ar damiWirono.

_ Tqveni amxanagi? _ Sehyvira d'artanianma da ufro metad gayviTlda, vidre misi sayvarlis TeTri ride iyo, _ vin amxanagze laparakobT? vin aris is qali?

_ ai, im qalis kareta idga karebTan, sul imas ambobda, guliTadi megobari var d'artanianiso, _ es is qalia, Tqven rom yvelafers uambobdiT.

_ saxeli misi, saxeli? _ Sehyvira d'artanianma, _ aha, RmerTo, nuTu saxeli ar iciT im qalisa?

_ rogor ara? amas winaT Tqva da mec gavigone, moiTmineT... ra vqna, ra memarTeba? oh! RmerTo! goneba mereva! veRaras vxedav!

_ miSveleT, megobrebo, miSveleT! xelebi gahyinvia! _ daiyvira d'artanianma, _ guli misdis, RmerTo Zliero! guli misdis!

da im dros, rodesac porTosi maRali xmiT gaiZaxoda: `gviSveleTo!~ aramisi sufrasTan mivarda, rom erTi Wiqa wyali miewodebina, magram aTosis sazarlad Secvlili saxis danaxvam SeaCera. aTosi sufrasTan idga, Tma yalyze dasdgomoda, SiSisagan Tvalebi gahyinvoda, daSterebiT dascqeroda erT sasmiss da etyoboda, saSineli eWvi uRrRnida guls.

`oh, ara! _ fiqrobda aTosi, _ ara! SeuZlebelia! rogor dauSvebda RmerTi amgvar avkacobas?~

Page 427: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

427

_ wyali, wyali, _ daiZaxa d'artanianma, _ wyali! _ oh, sawyali qali! sawyali qali! _ CurCulebda aTosi CaxleCili

xmiT. erT wams Tvali gaaxila qalbatonma bonasiem, d'artanianis kocnam

moasuliera. _ gamococxlda! _ daiZaxa d'artanianma, _ oh, gmadlob, RmerTo! _ RvTis gulisTvis, qalbatono! visia eg sasmisi? _ mimarTa aTosma. _ Cemia, batono... _ miugo momakvdavis xmiT qalma. _ mere, is Rvino viRam dagisxaT, ai, am sasmisSi rom dgas? _ man. _ vin man? ra hqvia im qals? _ ah, axla ki magondeba, _ upasuxa qalbatonma bonasiem, _ graf

uinteris qvrivma. erTdroulad Sehyvira oTxma amxanagma, magram aTosis xma yvelas

faravda. am dros sawyal qals saxe mTlad gauyviTlda, raRac ucnaurma

tkivilma gamoacala Zala, ZlivsRa sunTqavda, aramisis da porTosis mklavebze daeSva.

d'artaniani ki aToss mivarda, xeli dauWira da sityviT gamouTqmeli mwuxarebiT hkiTxa:

_ nuTu SeiZleba, rom... _ qviTini daiwyo, xma Cauwyda. _ misgan yvelaferi mosalodnelia, _ upasuxa aTosma da mRelvarebis

dasafaravad tuCebis kvneta daiwyo ise, rom sisxli sdioda. _ d'artanian, d'artanian! _ dauZaxa sawyalma qalma, _ sada xar? nu

momSordebi, xom xedav, vkvdebi. _ d'artanianma xeli gauSva aToss da momakvdavTan mivida. mTlad gadafiTreboda ubedurs mSvenieri saxe, Tvalebi gaStereboda,

saSinlad ucaxcaxebda mTeli tani, Sublze civi ofli sdioda. _ dauZaxeT vinmes, RvTis gulisaTvis! porTos, aramis! dauZaxeT,

gviSvelon raime! _ amao iqneba, amao, _ uTxra aTosma, _ veRaraferi uSvelis mis

sawamlavs. _ miSveleT! miSveleT! _ kvnesoda sawyali qali, _ miSveleT! Semdeg moikriba rac Zala gaaCnda, xelebi moxvia ymawvil kacs Tavze,

ise daacqerda, TiTqos Tvalebs Tavisi suli gamoayolao, da qviTiniT daewafa d'artanianis tuCebs.

_ konstancia, konstancia! _ Sehyvira d'artanianma, magram konstancia ukve aRar iyo.

d'artaniani mxolod micvalebulis gvams ikravda gulSi, rodesac igrZno, rom xelSi mokvdomoda, daiyvira da TviTonac Zirs daeSva, iseTive fermixdili da gayinuli, rogorc misi konstancia.

porTosi tiroda, aramisi muSts uRerebda zecas, aTosma pirjvari gadaiwera.

am dros Ria karebSi kaci gamoCnda, TiTqmis iseTive fermixdili, rogorc Cveni megobrebi iyvnen, Tvali gadaavlo iqaurobas, dainaxa mkvdari qalbatoni bonasie da gulwasuli d'artaniani.

es kaci swored im dros gamoCnda, rodesac gulsaklavi dumili idga. _ maS, ar Sevmcdarvar, _ Tqva karebidanve, _ ai, Cemi d'artaniani da

Tqvenc, imisi megobrebi, batonebi _ aTosi, porTosi da aramisi.

Page 428: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

428

gakvirvebulni Sehyurebdnen am ucnobs samiveni, romelTa saxelebi man ise CamoTvala, rogorc kargi nacnobebisa.

_ batonebo! _ daiwyo isev axalmosulma, _ Tqvenc, rogorc me, daeZebT erT qals, romelic... _ aq sazareli mware Rimili gamoexata pirze, _ romelic, me vxedav, aqa yofila, radgan mkvdaria am oTaxSi.

munjebiviT Sehyurebdnen muSketerebi. saxec da xmac nacnobi hqonda am kacs, TiTqos sadRac SexvedrodaT, mxolod ver igonebdnen, sad, rodis an ra SemTxvevaSi enaxaT.

_ raki ar gnebavT, batonebo, icnoT is kaci, romelsac Tqveni wyalobiT orjer SerCa sicocxle, TviTonve dagisaxelebT Tavis Tavs: lordi uinteri gaxlavarT, mazli im qalisa.

gakvirvebis amoZaxili aRmoxda samive amxanags. aTosi lordTan mivida, xeli gauwoda. _ keTili iyos Tqveni mobrZaneba, milord, erTad vimoqmedoT. _ xuTi saaTiT gamomaswro portsmutidan, _ daiwyo uinterma, _

bulonSi sami saaTiT masze gvian Camovedi, sentomeridan oci wuTiT gamomaswro da lilerSi ki misi kvali davkarge. movdiodi, yvelas vekiTxebodi; uceb daginaxeT, cxenebs moaWenebdiT, batoni d'artaniani vicani, bevri giyvireT, magram ver gagagoneT. mindoda, kvaldakval mogyo-lodiT, magram Zalian daRlili iyo Cemi cxeni da veRar mogyeviT. ubedureba is aris, rom miuxedavad Tqveni siswrafisa, etyoba, mainc Zalian daigvianeT!

_ marTalsa brZanebT, _ upasuxa aTosma, Tan miuTiTa mkvdar qalze da gulwasul d'artanianze, romlis mosulierebas aramisi da porTosi cdilobdnen.

_ orive mkvdaria? _ ikiTxa uinterma. _ sabednierod, ara, _ miugo aTosma, _ baton d'artanians guli wauvida. _ miT ukeTesi! _ Tqva uinterma. am dros d'artanianma marTlac Tvali gaaxila. igi xelidan gausxlta

porToss da aramiss da giJiviT Tavisi sayvarlis gvamze daeca. aTosi wamodga, neli nabijiT mivida d'artanianTan, moexvia, dakocna da

rodesac sawyalma biWma qviTini daiwyo, Tavisi didebuli, STamagonebeli xmiT uTxra:

_ vaJkacurad, megobaro, qali daitirebs mokluls, vaJkaci ki Surs iZiebs.

_ marTali xar! _ Tqva d'artanianma. _ marTali xar! Suri unda viZio, wavideT, mzada var, mogyveT!

aTosma isargebla am wamiT, rodesac SurisZiebis imedma mTeli Tavisi Zal-Rone daubruna mis ubedur megobars, man porTossa da aramiss aniSna, winamZRvari moeyvanaT.

oriveni gacvivdnen, maT derefanSi SexvdaT am ubedurebiT Sewuxebuli moxuci winamZRvari, romelmac Tan wamoiyvana ramdenime monazoni da, miuxedavad monastris sastiki Cveulebisa da wesebisa, es RvTismosavi qalebi axla xuTi kacis winaSe idgnen.

_ qalbatono, _ mimarTa aTosma da Tavis mklavqveS amoido d'artanianis xeli, _ Tqveni keTilmzrunvelobisaTvis mogvindvia am ubeduris gvami. gTxovT ise mouaroT, rogorc Tqvens erT-erT daTagans. Cvenc veaxlebiT, rom muxli movidrikoT mis saflavze da RmerTi vaxsenoT.

d'artanianma aTosis gulmkerdSi Cado Tavi da qviTini daiwyo.

Page 429: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

429

_ itire, _ uTxra aTosma, _ itire, siyvaruliT, siymawviliT da sicocxliT savse gulo! netavi mec SemeZlos ase tirili!

Semdeg gareT gaiyvana Tavisi megobari. TanaugrZnobda, rogorc mama, anugeSebda, rogorc mRvdeli, mfarvelobas uwevda, rogorc ufrosi, mravali ubedurebis amtani kaci.

gavidnen monastridan da beTunisaken gaemarTnen. iqve axlos iyo es patara qalaqi, ukve moCanda misi gareubani. win batonebi midiodnen, ukan biWebs aRviriT mihyavdaT cxenebi. dainaxes sastumro da Sevidnen.

_ im borot suls ratom ar veZebT? _ ikiTxa d'artanianma. _ daicadeT, _ upasuxa aTosma, _ jer winaswari zomebi unda miviRoT. _ gagveqceva, _ warmoTqva SiSiT ymawvilma kacma, _ gagveqceva, aTos, da,

icode, Seni brali iqneba. _ me migule Tavdebad. ise Rrmad swamda d'artanians Tavisi megobris sityvisa, rom Tavi

daRuna da xmaamouRebliv Sevida sastumroSi. porTosma da aramisma erTmaneTs gadaxedes, ver mimxvdariyvnen, ris imedi hqonda aToss.

lord uinters egona, rom aTosma aseTi pasuxi mxolod mwuxarebis Senelebis mizniT gasca.

_ axla, batonebo, _ mimarTa aTosma megobrebs, darwmunebulma, rom sastumroSi xuTi Tavisufali oTaxi iyo, _ Cvens oTaxebSi SevideT mosasveneblad, d'artanianisaTvis aucilebelia martooba, raTa satrfo daitiros da cota xniT mainc CaiZinos. Tqven damSvidebuli brZandebodeT, me vkisrulob yvelafers.

_ me ki mgonia, batono, Tuki raime RonisZiebebis miRebaa saWiro miledis winaaRmdeg, amas me unda vkisrulobde, radgan Cemi rZalia, _ uTxra uinterma.

_ mec valdebuli var, batono igi Cemi colia, _ Tqva aTosma. gaeRima d'artanians, mixvda aTosis ganzraxvas, albaT, darwmunebuli

iyo, aucileblad miaRwevda Tavis mizans da javrs amoiyrida, radgan aRar malavda amgvar saidumloebas. feri ecvalaT porToss da aramiss, erTmaneTs Sehyurebdnen gancvifrebulni, lord uinters egona, aTosi Wkuaze SeiSalao.

_ maS, mibrZandiT, batonebo, cota moisveneT Tqvens oTaxebSi da yvelaferi me momandeT. kargada xedavT, rom eg saqme me Semexeba, rogorc qmars. mxolod d'artanian, Tu ar dagkargviaT, momeciT patara qaRaldi, qudidan rom gamouvarda im kacs, soflis saxelia aRniSnuli.

_ ah, mesmis, _ Tqva d'artanianma, _ es soflis saxelia, misi xeliT dawerili.

XXXIV

wiTel wamosasxamiani kaci aTosis sasowarkveTilebam alagi dauTmo dagubebul boRmas, romelic

kidev ufro amaxvilebda am kacis brwyinvale gonebas. amxanagebTan dadebuli aRTqmisa da nakisri pasuxismgeblobis grZnobiT

Sepyrobili aTosi yvelaze bolos Sevida Tavis oTaxSi. sastumros patrons am kuTxis ruka sTxova. rukaze daixara, dauwyo sinjva da

Page 430: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

430

rodesac darwmunda, rom beTunidan armantieramde oTxi gza midioda, msaxurebi gamoiZaxa.

planSe, grimo, muSketoni da bazeni maSinve Semovidnen da miiRes aTosis naTeli, zusti da metad mniSvnelovani brZaneba.

meore dRes, gaTenebisas, oTxive cal-calke unda wasuliyo armantierSi. planSe, rogorc am oTxSi yvelaze metad mofiqrebuli, im gziT unda wasuliyo, romliTac miledisaTvis gamogzavnili kareta wavida. Cvenma muSketerebma esroles kidec am karetas. mkiTxvels exsomeba, rom roSforis msaxuri unda yofiliyo am karetasTan.

aTosma msaxurebi gamoiyena Tavisi gegmis asasruleblad. es imitom, rom karga xani iyo, masa da mis megobrebs emsaxurebodnen es biWebi da yvelas icnobda, icoda oTxives niWisa da moxerxebis ambavi.

garda amisa, msaxurebi gamvlel-gamomvlelebSi ufro advilad gamoikiTxavdnen ama Tu im pirovnebis vinaobas, sacxovrebel adgils. maTSi naklebad SeeparebodaT eWvi, vidre TviTon batonebSi da ufro adviladac miiRebdnen sasurvel pasuxs; amas garda, miledi batonebs icnobda, msaxurebs ki ara, xolo msaxurebi kargad icnobdnen miledis.

meore dRes, Tu moaxerxebdnen da miagnebdnen miledis binas, dilis TerTmet saaTze erTad unda Sekrebiliyvnen oTxiveni; sami biWi iqve darCeboda sadarajod, meoTxe ki beTunSi unda dabrunebuliyo da aTosisaTvis Seetyobinebina yvelaferi.

biWebma miiRes es brZaneba da oTaxidan gavidnen. aTosic wamodga, xmali Semoikra, wamosasxamSi gaexvia da quCaSi gavida. aTi saaTi iqneboda, am dros, rogorc viciT, provinciis quCebSi Zalian iSviaTad SexvdebiT adamians. aTosi ki, etyoboda, gamvlels eZebda, rom kiTxviT miemarTa. bolos erTi dagvianebuli mgzavri Sexvda, miuaxlovda da ramdenime sityva uTxra. am kacs SeeSinda, ukan daiwia, muSketers, sityvis pasuxad, xeliT aCvena mimarTuleba. aTosi naxevar pistols aZlevda, Tu daniSnul adgilamde miiyvanda, magram mgzavrma arc gacileba isurva da arc fuli.

aTosi gahyva gamvlelis mier naCveneb quCas, magram quCis jvaredinze rom mivida, xelaxla SeCerda, aRar icoda, saiT wasuliyo. gzajvaredinze ufro advilad Sexvdeboda vinmes, vidre sxvagan. marTlac, cota xnis Semdeg Ramis daraji dainaxa. aTosma masac igive hkiTxa, rac winaT viRac gamvlels. am darajsac iseve SeeSinda, rogorc im kacs, gacilebaze uari uTxra da xeliT aCvena gza.

axla am gziT wavida aTosi da gareubanSi gavida, qalaqis bolos, im ubnis mopirdapire mxares, romliTac isa da misi megobrebi Sevidnen beTunSi, aTosi mesamed SeCerda.

kidev kargi, rom am dros maTxovari modioda, igi aTosTan mivida da mowyaleba sTxova. sam franks dahpirda aTosi, Tu im saxlamde miacilebda, romelsac eZebda. erTxans yoymanobda maTxovari, magram bnelSi TeTri fulis brwyinva dainaxa da daTanxmda. win gauZRva.

maTxovarma quCis kuTxidan Sors aniSna erTi patara, gancalkevebuli saxli, Semdeg fuli gamoarTva da sirbiliT wavida, rom male moSoreboda iqaurobas.

aTosi saxlTan mivida, gars Semouara, vidre kars miagnebda saxlis wiTlad SeRebil kedlebSi. darabebi moxuruli iyo, sinaTle arsad Canda, araviTari xmauri, rom kacs es saxli cocxali adamianis binad sCveneboda. Cabnelebuli iyo da miyruebuli, rogorc akldama.

Page 431: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

431

orjer daakakuna karze. xma aravin gasca, mesame dakakunebaze saxlSi fexis xma gaisma. viRacam kari odnav gaaRo. es iyo axovani, fermkrTali, SavTmiani da Savwveriani kaci.

aTosma da im kacma Cumi xmiT ramdenime sityva uTxres erTmaneTs. mere maspinZelma aTosi Sin Seiwvia, isic maSinve Sevida da kari moxures.

karga manZili gamoira fexiT aTosma. bevrs ewvala, manam miagnebda am kacis saxls da axla ukve mis oTaxSi iyo. etyoboda, es kaci mavTuliT adamianis Zvlebsa hkravda. kargad iyo aRdgenili mTeli ConCxi, rCeboda mxolod Tavi, romelic iqve ido, magidaze.

binis danarCeni mowyobiloba ueWvelad amtkicebda, rom am binis patroni bunebismetyveli unda yofiliyo. Tixis qilebSi gvelebi ewyo, gamxmari xvlikebi ise brwyinavdnen, rogorc Sav qvaSi Casmuli zurmuxtebi, Werze ekida konebad Sekruli gareuli surnelovani gamxmari balaxi, romelTa Tviseba albaT jer sxvebisaTvis ucnobi iyo. etyoboda, arc ojaxi hyavda da arc msaxuri, martodmarto cxovrobda es axovani kaci.

aTosma civad, uxalisod gadaavlo Tvali iqaurobas, im sagnebs, romlebic Cven davasaxeleT, da Tanaxmad maspinZlis miwvevisa, skamze dajda. maspinZeli idga da aToss Sescqeroda.

aTosma auxsna ase gvian mosvlis mizezi. auxsna, ra daxmarebasa sTxovda, magram, rogorc ki gaigo maspinZelma aTosis misvlis mizani, SeSinebulma ukan daiwia da uari gamoucxada. maSin aTosma patara naWeri qaRaldi amoiRo, ramdenime sityva dawera, Semdeg xeli moawera, zed beWedi daartya da im kacs gadasca. Tvali gadaavlo axovanma qaRalds, arc ki waikiTxa xeirinad is ori striqoni, naxa xelis mowera, icno beWedi da Tanxmobis niSnad Tavi daukra.

amiT dakmayofilda aTosi, wamodga, gamoemSvidoba da quCaSi gamovida. imave gziT dabrunda sastumroSi, romliTac mivida. Sevida Tavis oTaxSi da kari Caiketa.

rogorc ki inaTa, d'artaniani maSinve Sevida aTosTan da hkiTxa: _ aba, ras vapirebT, aTos? _ lodins, _ upasuxa aTosma. cota xnis Semdeg monastris winamZRvarma acnoba muSketerebs, rom

micvalebuls SuadRisas asaflavebdnen, rac Seexeba ubeduris momwamvlels, mis Sesaxeb araferi icodnen.

rogorc etyoboda, igi baRidan unda gaqceuliyo, radgan baRis xeivnis qviSaze misi nafexurebi naxes, baRis karebic daketili daxvdaT, gasaRebic miledisTan erTad gamqraliyo.

daniSnul dros lordi uinteri da oTxi muSketeri monasterSi iyvnen. ismoda glovis zari, eklesia Ria iyo, mgaloblebis adgilze daesvenebinaT sawyali qali, da moajiri daeketaT. micvalebuls monazvnis tanisamosi ecva. micvalebulis orive mxriv da moajiris ukan uklebliv mogroviliyvnen karmelistebi. wirvas ismendnen monazvnebi. Tavis xmas uwyobdnen mRvdlebis xmas. monazvnebi ise idgnen, rom verc ki xedavdnen ymawvilkacebs, verc muSketerebi xedavdnen maT.

d'artaniani eklesiis karebTan mivida da igrZno, rom xelaxla eleoda Zal-Rone, aToss miubrunda, magram aTosi arsad Canda.

aToss Tavisi dapirebis meti aRara axsovda ra da sTxova, baRSi CaeyvanaT. man qviSaze SeamCnia fexis anabeWdi im qalisa, romelic

Page 432: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

432

sisxlian kvalsa tovebda, sadac ki gaivlida. mihyva im kvals da mivida tyeSi gamaval karebTan, gaaRebina da tyeSi Sevida.

aq gaumarTlda yvela Tavisi eWvi: kareta, romelic muSketerebs gaeqcaT, im tyis pirs gahyoloda. aTosi neli nabijiT midioda da gzas dascqeroda. aqa-iq sisxlis wveTi moCanda, muSketerebis mier iqneboda daWrili karetis win cxeniT mimavali Sikriki an karetis cxeni. am sisxlian gzas mihyva aTosi da ormocdaxuTi wuTis Semdeg sofel festuberidan sul ormocdaaTi nabijis daSorebiT sisxlis mTeli gube dainaxa. miwa cxenis naliT iyo aTxrili, tyisa da am sisxlis gubes Sua aTxrili miwis ukan igive nafexuri Canda, rac baRSi. kareta aq damdgariyo. baRidan aq gamosuliyo miledi da etlSi CabrZanebuliyo.

baRisa da tyis kvlevam aTosis varaudi savsebiT gaamarTla. igi dauyovnebliv dabrunda sastumroSi, sadac planSe daxvda.

yvelaferi ise momxdariyo, rogorc aTosi fiqrobda. planSe gahyoloda daniSnul gzas, masac aTosiviT daenaxa sisxlis wveTebi, miegno im adgilisaTvis, sadac cxenebi daeyenebinaT, magram planSes ufro win waewia kvleva, vidre aToss. sofel festuberSi Sesuliyo erT duqanSi piris gasasveleblad da kiTxva arc ki dasWirveboda, ise gaegona laparaki, rom wuxel, ase, cxris naxevarze, erTi qali da misi daWrili cxenosani Sikriki, romlebic fostis karetiT miemgzavrebodnen, iZulebulni gaxdnen, gaCerebuliyvnen, radgan orive cudad grZnobda Tavs. amas mobaaseni yaCaRebs abralebdnen, romlebic tyeSi Tavs dasxmodnen karetas, kaci iqve, sofelSi darCeniliyo, qals ki gamoecvlevinebina cxenebi da isev Tavis gzas gasgomoda.

maSin planSem daiwyo Zebna fostis msaxurisa, romelmac etliT waiyvana miledi. ipova kidec da misgan gaigo, rom mas fromelamde mieyvana qali, romelic iqidan armantierSi gamgzavrebuliyo. planSec maSinve am mimarTulebiT gaeSura da dilis Svid saaTze ukve armantierSi mivida.

armantierSi erTaderTi sastumro iyo da planSec Sig Sevida, iTxova, msaxuri var, ualagod davrCi, iqneba mimiRoTo. aTi wuTic ar gasuliyo sastumros msaxurebTan laparakSi da ukve gaego, rom Ramis TerTmet saaTze erTi qali misuliyo martodmarto, oTaxi aeRo, daebarebina sastumros patroni da eTqva, rom cota xniT armantieris midamoebSi apirebda darCenas.

amaze meti aRara undoda ra planSes. gaiqca, ipova Tavisi amxanagebi, samive Tav-Tavis sadarajoze daayena sastumros karebTan da TviTon aTosisaken gamoiqca.

planSesTan laparaks amTavrebda aTosi, rodesac megobrebma kari SemoaRes.

mwuxare, moRuSuli saxe hqonda yvelas, TviT saamosaxiani aramisic ki moRuSuliyo.

_ ha, ras vapirebT? _ hkiTxa d'artanianma _ lodins, _ miugo aTosma. da yvelani isev Tav-Tavis oTaxebSi Sevidnen. saRamos rva saaTze aTosma cxenebi Seakazmvina da lord uintersa da

Tavis megobrebs acnoba, rom wasasvlelad momzadebuliyvnen. imwamsve mzad iyvnen xuTiveni. gaisinjes da moamzades sakuTari

iaraRebi, bolos TviTon aTosic Camovida, d'artaniani ukve cxenze Semjdariyo, Zalian eCqareboda sawyals.

Page 433: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

433

_ moiTmineT, _ sTxova aTosma. _ erTi kaci kidev gvaklia. gakvirvebuli muSketerebi aqeT-iqiT icqirebodnen, rom gaegoT, vin

aklda aToss, magram aravin moCanda da amaod iwuxebdnen Tavs imis gamocnobiT, Tu vin unda yofiliyo.

amasobaSi planSem cxeni mohgvara aToss, isic mardad moaxta cxens da amxanagebs sTxova, cota xans damicadeT, axlave movalo. Tqva da gaeqana.

TxuTmeti wuTis Semdeg igi, marTlac, dabrunda, oRond Tan viRac niRbiani kaci moiyvana, romelic wiTel wamosasxamSi iyo gaxveuli.

lordi uinteri da sami muSketeri TvalebiT ekiTxebodnen erTmaneTs, magram upasuxod rCeboda es Cumi kiTxva, radgan aravin icoda, vin iyo es kaci an rad iyo am saqmeSi Careuli. gadawyvites, rom es ase unda yofiliyo, raki aTosi akeTebda am saqmes.

cxra saaTze daiZrnen megobrebi. gzis maCveneblad planSe hyavdaT. isinic im gziT wavidnen, romliTac miledis kareta wasuliyo.

samwuxaro sanaxavi iyo es eqvsi kaci: Cumad midiodnen, TavianTi fiqrebiT gatacebulni, moRuSulni _ rogorc TviTon sasowarkveTileba, pirquSni _ rogorc SurisZieba.

XXXV

sasamarTlo bneli, qariSxliani Rame iyo, Savi Rrubeli mohfenoda zecas da

varskvlavebs faravda. mTvare SuaRamemde ar amovidoda. xandaxan elvis sinaTleze gamoCndeboda TeTri, grZlad gadaWimuli,

dacarielebuli gza, male yvelafers isev wyvdiadi nTqavda. wamdauwum Seayenebda xolme aTosi win mimaval d'artanians da

sTxovda, maTTan erTad evlo, magram amaod; ramdenime wuTSi d'artaniani isev win gauswrebda, mas erTaderTi fiqri amoZravebda, rac SeiZleba Cqara wasuliyo.

Cumad gaiares sofeli festuberi, sadac roSforis daWrili msaxuri darCeniliyo. mere riSburgis tyis pirs mihyvnen. rodesac erlieSi Cavidnen, planSes miTiTebis Tanaxmad, marcxniv Seuxvies.

ramdenjerme scades xan uinterma, xan porTosma da aramisma, laparaki daewyoT wiTelwamosasxamian kacTan, magram is pasuxs ar iZleoda da xmis amouReblad uqnevda Tavs. maSin mixvdnen mgzavrebi, rom ucnobi raRac mizezis gamo xmas ar iRebda da Tavi daanebes.

avdari ki ufro da ufro metad mZvinvarebda. elva elvas mosdevda, quxili matulobda, grigalis winamorbedi qari Zlierad qroda, aTamaSebda Cveni mgzavrebis qudis bumbulebs da Tmas uwewavda.

cxenosnebi aCqardnen. gaiares fromeliÔda wvimamac dauSva, mgzavrebi wamosasxamebSi

gaexvivnen, sami lie kidev hqondaT gasavleli. Sxapuna wvima saxeSi scemdaT.

d'artanianma wamosasxami ar moisxa da qudic ki moixada. igi mwuxarebiT anTebul Subls siamovnebiT uSverda gamagrilebel wvimas.

goskals rom gascdnen da fostas miuaxlovdnen, viRaca kaci, romelic dasvelebis SiSiT xes amohfareboda, xmaamouReblad Sua gzaze gamovida da TiTebi tuCebze miido.

aTosma icno grimo. _ ra moxda? _ hkiTxa d'artanianma, _ nuTu armantieridanac gagveqca?

Page 434: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

434

grimom Tanxmobis niSnad Tavi dauqnia. d'artanianma kbilebi daakraWuna. _ Cumad, d'artanian! _ ubrZana aTosma, _ me vikisre yvelaferi da,

maSasadame, grimosac me davkiTxav. _ saiT wavida, grimo? _ hkiTxa aTosma. grimom xeli gaiSvira mdinare lisken. _ Sors aris aqedan? grimom pasuxad Tavis batons mokakuli saloki TiTi daanaxva. _martoa? grimom Tanxmobis niSnad Tavi dauqnia. _ batonebo, _ mimarTa amxanagebs aTosma, _ is avsuli Cvengan naxevari

lieTia daSorebuli. _ Zalian kargi, _ Tqva d'artanianma, _ aba, grimo, win gagviZex! grimom mindorSi gadauxvia da axla is gaxda gzis maCvenebeli. gaiares daaxloebiT xuTasiode nabiji, mdinares miadgnen da foniT

gavidnen gaRma mxares. am dros gaielva da mgzavrebma dainaxes sofeli engengemi. _ mivediT, grimo? _ hkiTxa aTosma. grimom Tavi gaiqnia, jer arao. _ Cumad, batonebo, _ sTxova aTosma da isev aaCqares cxenebi. kidev gaielva, grimom xeli gaiSvira da gveliviT daklaknili

cecxlovani elvis molurjo sinaTleze, mdinaris piras, bornis axlos, patara gancalkevebuli saxli daanaxva.

erT fanjaraSi sinaTle moCanda. _ mivediT, _ Tqva aTosma. am dros Txrilidan viRac kaci wamodga da ganaTebuli fanjrisken

xeli gaiSvira. es muSketoni iyo. _ iq gaxlavT, _ moaxsena man. _ bazeni sadRaa? _ me fanjarasTan vdarajob, is karebTan gaxlavT. _ yoCaR, _ uTxra aTosma, _ marTlac kargi biWebi yofilxarT. aTosi Camoxta cxenidan, aRviri grimos misca, amxanagebs aniSna,

karebTan misuliyvnen, TviTon ki ganaTebuli fanjrisaken wavida. am patara saxls garSemo dabali Robe ekra. aTosi Robeze gadaxta da

mivida udarabo fanjarasTan, romelsac farda efara, qvaze Sedga, rom oTaxSi fardis zemodan Seexeda.

oTaxSi lampa enTo, buxarTan, mimqral cecxlTan skamze ijda Savi wamosasxamiT mofuTnuli qali. uSno magidaze daeyrdno mklavebi da spilos ZvaliviT TeTr xelebze daeSva Tavi.

saxe ar uCanda qals, magram borotad gaiRima aTosma: SeuZlebeli iyo aq Secdoma, oTaxSi swored is iyo, visac eZebda.

am dros cxenma daiWixvina. miledim wamoiwia, dainaxa fanjris SuSaze mikruli aTosis saxe da daikivla.

aTosi mixvda, rom ukve icno misma nacolarma, fanjris CarCos muxliT miawva da xeliT SeaRo, SuSebi daimsxvra... aTosi SurisZiebis aCrdiliviT Sevarda oTaxSi.

miledi karebs eca. iq d'artaniani daxvda aTosze ufro fermixdili da gaSmagebuli.

Page 435: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

435

miledim Sehkivla da saCqarod ukan daiwia. d'artanians egona, raime gasavali gza aqvs da imitom garbiso, SeSinda gaskoneli, kidev ar gasxltomodaT xelidan da dambaCa iZro, magram aTosma xeliT SeaCera.

_ Tavis adgilze SeinaxeT dambaCa, d'artanian, - uTxra man, _ Cven am qalis gansasjelad movediT da ara mosaklavad. cota xans kidev mogviTmine; garwmuneb, kmayofili damrCebi. SemobrZandiT, batonebo!

d'artaniani daemorCila aToss, romelsac TviT RvTisagan movlenili msajulis xma hqonda. d'artanians Tan Semohyvnen porTosi, aramisi, lordi uinteri da wiTelwamosasxamiani kaci.

oTxi msaxuri karebs da fanjrebs darajobda. miledi skamze dacemuliyo, xelebi aeSvira, TiTqos cdilobda,

morideboda sazarel moCvenebas. mazlis danaxvaze kivili aRmoxda. _ ra gindaT, ra? _ Sehyvira aToss. _ gvinda vnaxoT Sarlota baksoni, _ miugo aTosma, _ romelic jer

graf de la feris meuRled iwodeboda, Semdeg ki ledi uinterad, baron Sefildis meuRled.

_ me var, me! _ wailuRluRa SiSiT Tavzardacemulma, _ ra gindaT Cemgan?

_ unda gagasamarTloT Tqven mier Cadenili borotmoqmedebebisgamo, _ miugo aTosma, _ Tqven geZlevaT Tavis dacvis ufleba da, Tu SegiZliaT, ecadeT, gamarTldeT. batono d'artanian, Tqven pirvels gekuTvniT sityva. ra bralsa sdebT am qals?

d'artaniani win dadga. _ RvTisa da adaminTa winaSe vamtkiceb, rom am qalma guSin saRamos

sawamlavi daalevina da sicocxles gamoasalma konstancia bonasie. mere porTossa da aramiss miubrunda: _ marTali aris, Cven varT magis mowmeni, _ Tqves erTxmad muSketerebma. mere isev d'artanianma ganagrZo: _ RvTisa da adamianebis winaSe me bralsa vdeb am qals Cemi mowamvlis

cdisaTvis. man vileruadan Cemi amxanagebis saxeliT gamomigzavna mowamluli Rvino da yalbi werili. me RmerTma mixsna, magram Cem magivrad mokvda sxva, mas brizmoni erqva.

_ Cven vadasturebT am sityvebs, _ Tqves erTxmad porTosma da aramisma. _ RvTisa da adamianTa winaSe, _ ganagrZo isev d'artanianma, _ me

bralsa vdeb am qals imaSi, rom igi graf vardis mokvlas CamCiCinebda, marTalia, aq damswreni ver damemowmebian, magram me RmerTs vimowmeb. davamTavre! _ Tqva da oTaxis meore mxares, aramisTan da porTosTan gaCerda.

_ axla Tqven brZaneT, milord, _ mimarTa aTosma uinters. milordi win gamovida. _ RvTisa da adamianTa winaSe vamtkiceb, rom am qalma moakvlevina

hercogi bukingami. _ bukingami moakvlevina? _ Sehyvira erTxmad yvela iq myofma. _ diax, batonebo, aman moakvlevina. me miviRe Tqveni werili, Tanaxmad

Tqveni gafrTxilebisa, davaWerine es boroti suli da erT metad patiosan, erTgul mosamsaxures mivande misi darajoba. aman gaabriyva, garyvna, xanjali misca xelSi, moakvlevina bukingami. da iqneba swored amwuTas anTxevs sisxls ubeduri feltoni, rom Tavisi sisxliT gamoisyidos am dedakacis boroteba.

am axali borotebis gagonebam muxlebi aukankala msajulebs.

Page 436: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

436

_ jer ar damimTavrebia, _ ganagrZo uinterma, _ Cemma Zmam Tavis memkvidred es qalbatoni daamtkica da amis Semdeg sam saaTSi mokvda raRac ucnauri avadmyofobiT, romelic molurjo feris laqebs tovebs micvalebulis tanze. ra daemarTa Cems Zmas, Cemo rZalo? ram mokla ise ucbad Tqveni qmari?

_ saSinelebaa! _ wamoiZaxes aramisma da porTosma. _ bukingamis mkvlelo, feltonis mkvlelo, Cemi Zmis mkvlelo! me

samarTals moviTxov an me TviTon gavaCen samarTals. lordi uinteric d'artanianTan mivida da sxva bralmdebels dauTmo

adgili. miledim Tavi xelebze dauSva da cdilobda, goneba moekriba. _ maS, axla me mogaxsenebT, _ Tqva aTosma, Tan ise kankalebda, rogorc

lomi _ gvelis danaxvaze, _ axla me mogaxsenebT: jer sul axalgazrda iyo es boroti suli, rodesac colad SevirTe, miuxedavad imisa, rom am qorwinebis winaaRmdegi iyo mTeli Cemi ojaxi da Cveni gvari. me miveci am qals yelaferi, rac ki gamaCnda, miveci Cemi gvaric. erT dRes SevamCnie, rom es marcxena mxarze dadaRuli iyo SroSanas yvaviliT.

_ oh, _ Sehyvira miledim da wamovarda, _ aba, damisaxeleT, aba, mipoveT is sasamarTlo, romelmac daadgina Cemi ase samarcxvinod dasja, aba, mipoveT is jalaTi, romelmac aasrula amgvari sasjeli!

_ Cumad! _ gaisma ucnobi xma. _ amis pasuxs me mogcemT, _ da wiTelwamosasxamiani kaci win gamovida.

_ vin aris es kaci? vin aris es kaci? _ kioda SiSiT aTrTolebuli miledi.

yvela am kacs Sehyurebda. mas, aTosis garda, aravin icnobda. TviTon aTosic iseTive gancvifrebuli uyurebda wiTelwamosasxamians,

rogorc sxvebi, imitom, rom man ar icoda, rogor unda yofiliyo es kaci gareuli im saSinel dramaSi, romlis kvanZic es-es aris ixsneboda.

wiTelwamosasxamiani neli, darbaisluri nabijiT miledisTan mivida da rodesac imdenad miuaxlovda, rom patara magidaRa aSorebda, niRabi moixsna.

miledi daacqerda fermkrTal, Savi TmiTa da wveriT dafarul saxes, romelzedac gayinuli ugrZnoblobis mets verafers amoikiTxavdiT, da sazarlad Sehkivla.

_ oh, ara, ara! wamovarda, ukan-ukan wavida, kedels miekra zurgiT. _ ara, ara, es jojoxeTis moCvenebaa, es is ar aris!.. miSveleT!

miSveleT! _ gahkioda miledi xrinwiani xmiT. Semdg kedlisaken mibrunda, TiTqos undoda, gaepo kedeli da mters gahqceoda.

_ marTlada, vin brZandebiT?Þ _ hkiTxes uinterma da muSketerebma. _ am dedakacsa hkiTxeT, _ upasuxa wiTelwamosasxamianma. _ xom xedavT,

micno. _ lilieli jalaTi! lilieli jalaTi! _ Sehyvira SiSiT gagiJebulma

miledim da Tan xelebiT kedels ebRauWeboda, rom ar waqceuliyo. yvelani Semoecalnen wiTelwamosasxamian kacs da marto is darCa

oTaxis SuagulSi. _ oh, SemindeT! SemibraleT! _ Sehyvira qalma da muxlebze daeSva. ucnobma daacada, rom dumili Camovardniliyo. _ xom mogaxseneT, micno-meTqi, _ ganagrZo isev mSvidad. -_ diax, me

qalaq lilis jalaTi var da, ai, axla Cemi ubedureba moismineT.

Page 437: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

437

yvela mas Sescqeroda da gulis fancqaliT moelodnen mis saCivars. _ es qali odesRac axalgazrda da iseTive lamazi iyo, rogoric

dResaa. tamplemaris benediqtelebis monasterSi iyo monazvnad. monastris mRvdeli erTi gulubryvilo da RvTismosavi axalgazrda kaci iyo. am qalbatonma ganizraxa misi cTuneba da aisrula kidec wadili... wmidansac ki acTunebda, rom moendomebina, magram didxans ver darCeboda SeumCnevlad maTi kavSiri da orive daiRupeboda, Tu gamoaSkaravdeboda es saidumloeba. daiTanxma am qalma mRvdeli da gadawyvita, sadRac Sors gadakarguliyvnen. amisaTvis ki saWiro iyo fuli. mRvdelma monastridan moipara wminda barZimi da sxva WurWeli, gayida isini, magram swored im dros, rodesac gasaqcevad gaemzadnen, orive daiWires.

rva dRis Semdeg sapatimros ufrosis Svili acTuna qalbatonma da gaiqca, ymawvil mRvdels aTi wliT patimroba da dadaRva miusajes. maSin me viyavi lilis jalaTi, rogorc es avsuli brZanebs. iZulebuli viyavi, daRi damesva damnaSavisaTvis, damnaSave, batonebo... Cemi Zma iyo!

aRTqma davde, rom es dedakaci, damRupavi Cemi Zmisa, misi Tanamoziare, romlis zegavleniTac iyo Cadenili is qurdoba, nawilobriv mainc damesaja imave sasjeliT, rac Cems Zmas miusajes. vicodi, sadac imaleboda, mivedi, daviWire, xel-fexi Sevukari, igive daRi davasvi mxarze, rac Cems sawyal Zmas.

davbrundi lilSi. mivedi Sin. meore dRes Cemi Zma gaparuliyo cixidan. damiWires, misi Tanamoziaroba damwames da momisajes mis magivrad patimroba, manam TviTon ar gamocxaddeboda Cems gasaTavisufleblad. Cemma ubedurma Zmam am sasjelisa ara icoda ra, radgan maSinve am qalbatonTan gaqceuliyo da erTad gadakarguliyvnen berrisken. iq patara samwyso mieRo da dad gamoecxadebina Tavisi sayvareli.

Cemi Zmis samwyso erTi didi mebatonis mamulSi idga. dainaxa mebatonem mRvdlis da, moewona da imdenad Seuyvarda, rom meuRled Seyvana aRuTqva Tavis ojaxSi. im qalbatonmac Tavi mianeba Tavis mier daRupul kacs da SeuerTda mas, visac momavalSi daRupavda. igi gaxda graf de la feris meuRle...

yvelam aToss Sexeda, mxolod maSin gaiges misi namdvili gvari. aTosma Tavi daiqnia imis dasamtkiceblad, rom jalaTi marTals ambobda.

_ maSin, _ ganagrZo wiTelwamosasxamianma, _ RalatiT sasowarkveTili Cemi ubeduri Zma saxlSi dabrunda da rodesac gaigo, rom mis magivrad me viyavi dapatimrebuli, gamocxadda... im Ramesve Tavi CamoixrCo saknis sarkmelze. samarTali ar unda dakargos kacma, Cemma msajulebma patiosnad amisrules Tavisi dapireba: rogorc ki darwmundnen, rom CamomxrCvali swored is patimari iyo, romelic gaparvodaT, maSinve gamaTavisufles.

ai, ra bralsa vdeb me am sulmdabals da, ai, mizezi, romlis gamoc daRi daedo.

_ batono d'artanian, _ mimarTa aTosma, _ ra sasjels moiTxovT Tqven am qalis dasasjelad?

_ sikvdiliT dasjas! _ upasuxa d'artanianma. _ lord uinter, _ ganagrZo aTosma, _ ra sasjels moiTxovT Tqven am

qalis dasasjelad? _ sikvdiliT dasjas! _ upasuxa uinterma. _ batonebo, aramis da porTos, _ daiwyo isev aTosma, _ dRes Tqven

xarT am saqmis msajulni, ras miusjiT am qals?

Page 438: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

438

_ sikvdiliT dasjas! _ miuges yru xmiT muSketerebma. miledim sazarlad daiRmuvla da xelebapyrobilma ramdenime nabiji

msajulebisken gadadga. aTosma xeli gaSala da Seayena. _ Sarlota bakson, _ uTxra man, _ meuRlev graf de la ferisa, miledi

uinter, Tqvenma borotebam daRala adamianebi amqveynad da RmerTi zecaSi. Tu iciT raime locva, iloceT, mimarTeT RmerTs, radgan msjavrdadebuli xarT da mokvdebiT.

am sityvebis gagonebaze, romlebic mas aRarafris imeds ar aZlevdnen, miledi wamovarda, welSi gasworda, undoda, raRac eTqva, magram veRar SeZlo. mZlavrma xelma dabRuja misi Tma da iseve daundoblad imorCilebda, rogorc adamians bediswera, amitom aRaraviTari winaaRmdegoba ar gauwia da xmis amouRebliv gareT gahyva.

lordi uinteri, d'artaniani, aTosi, aramisi, porTosi mihyvebodnen ukan. msaxurebi TavianT batonebs daedevnen. dacarielda oTaxi, romlis Camtvreuli fanjrebi naxevrad Riad darCeniliyo, xolo magidaze lampa bolavda.

XXXVI

dasja SuaRame iqneboda. mTvaris ganaxevrebuli sfero mkrTal sxivebs scemda

qalaqis mibnelebul saxlebs da maRal samreklos. xangamoSvebiT elva gaurbenda xolme horizonts da gveliviT

iklakneboda. qari Camdgariyo, sioc ki ar qroda, rom foToli SeenZria am damZimebul haerSi. samariseburi dumili daswoloda bunebas.

SeboWili miledi or msaxurs mihyavda, ukan jalaTi misdevda, jalaTs ki _ lordi uinteri, d'artaniani, aTosi, aramisi, porTosi.

sul ukan midiodnen planSe da bazeni. mdinarisaken mihyavdaT miledi, romelsac ena Cavardnoda, magram misi

Tvalebi sityviT gamouTqmeli mWevrmetyvelebiT, rig-rigad evedrebodnen Svelas xan erTs da xan meores.

miledi ramdenime nabijiT win midioda, amitom isargebla SemTxveviT da msaxurebs, romlebsac igi mihyavdaT, Cumad sTxova:

_ aTas-aTasi pistoli, oRond miSveleT, gamaqcieT, isic icodeT, Tu gamcemT da miRalatebT, me aqve axlos myavs mfarveli da Sxamad SegergebaT Cemi sikvdili.

grimo yoymanobda, muSketoni TaviT fexebamde kankalebda. aTosma yuri mohkra miledis xmas da swrafad mivarda, lordi

uinteric mihyva. _ SecvaleT msaxurebi, isini sandoni ar arian! _ gasca brZaneba aTosma.

dauZaxes planSesa da bazens, romlebmac Secvales grimo da muSketoni. rodesac mdinaris napirs miuaxlovdnen, jalaTma xel-fexi Seukra

miledis. _ oh, sulmdabalno, laCrebo, Tqven adamianis sazareli mkvlelebi

xarT, Tqven aTi kaci SeerTdiT imisaTvis, rom moklaT erTi qali... frTxilad! Tu Cems saSvelad ar movlen, mere mainc iZieben Surs.

Page 439: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

439

_ Tqven qali ara xarT, _ miugo civad aTosma, _ Tqven adamianis STamomavlobisa ara xarT. Tqven qaji xarT, jojoxeTidan gamovardnili, da Cvenc jojoxeTSive CagagdebT.

_ oh, saTnoebiT aRsavse vaJkacno! _ Sehyvira miledim, _ ar daiviwyoT, vinc gabedavs da Cemi Tmis Tund erT bewvs Seexeba, kacismkvleli iqneba, suliT xorcamde wawymedili kacismkvleli.

_ jalaTi klavs kacs da kacismkvlelad ar iTvleba, qalbatono, _ upasuxa wiTelwamosasxamianma da xeli dahkra Tavis ganier xmals, _ jalaTi aris ukanaskneli msajuli.

amas ambobda da Tan xel-fexs ukravda. miledim orjer-samjer gacofebuli mxeciviT daiwivla.

_ Tu danaSauli maqvs raime, Tu marTla me Cavidine, rasac mabralebT, mimiyvaneT sasamarTloSi, Tqven xom msajulebi ara xarT, rom msjavri damdoT! _ Rmuoda miledi.

_ aki SemogTavazeT taiberni, _ uTxra uinterma, _ ratom ar inebeT? _ imitom, rom sikvdili ar minda! _ Sehyvira miledim da Tan

cdilobda, xelidan dasxltomoda jalaTs, _ imitom, rom jer metad axalgazrda var!

_ is qali ufro axalgazrda iyo, qalbatono, vidre Tqven, mainc ar daindeT da mowamleT, _ uTxra d'artanianma, _ mowamleT da mokaliT.

_ saukunod Seval monasterSi, Seval monazvnad, _ sTxova miledim. _ gana monasterSi ar iyaviT? _ upasuxa jalaTma, _ Tu imitom

gamoxvediT iqidan, rom Cemi Zma dageRupaT? miledi muxlebze daeSva. jalaTma xelSi aiyvana, undoda, navSi Caedo ase xelfexSekruli. _ oh, RmerTo, RmerTo! _ daiwyo isev kivili, _ nuTu daxrCobas

mipirebT? am kivils raRac iseTi gulismosaklavi Zala hqonda, rom veRar

gauZlo d'artanianma, romelic aqamde mouTmenlad, gamZvinvarebiT moiTxovda Tavisi mtris dasjas. d'artaniani jirkze Camojda da Tavi daRuna, yurebze xelebi aifara, magram mainc esmoda miledis muqara da misi kivili.

d'artaniani yvelaze axalgazrda iyo, amitom veRar gauZlo misma norCma gulma am saSinel suraTs.

_ oh, ar SemiZlia am saSinelebis atana! ara, ar minda, ase nu vtanjavT mag ubedurs.

miledim gaigona es sityvebi, TvalebSi imedis naperwkalma gaurbina. _ d'artanian! d'artanian! _ Sehyvira man, _ gaixsene, rom me Sen

miyvardi. d'artaniani wamodga da miledisaken waiwia, win gadaudga aTosi, xmali

amoiRo. _ erTi nabiji kidev, d'artanian, da erTmaneTs SeebrZolebian Cveni

xmlebi, _ uTxra aTosma STagonebiT. d'artanianma daiCoqa da locva daiwyo. _ ha, jalaTo! _ dauZaxa aTosma, _ aasrule Seni movaleoba. _ siamovnebiT, Cemo batono! _ upasuxa jalaTma. _ geficebiT, me

keTilmorwmune kaTolike var da Rrmad darwmunebuli, rom sruliad marTali var am qalze Cemi Tanamdebobis gamoyenebaSi.

_ Zalian kargi. aTosi miledisaken wavida.

Page 440: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

440

_ mipatiebia TqvenTvis is ubedurebani, rac Tqven momayeneT, Semindvia TqvenTvis Cemi momavlis waSla, Cemi patiosnebis Semwikvla, Cemi siyvarulis wabilwva da Cemi mSvidobis mowamvla, gulmSvidad mokvdiT.

mere lordi uinteri mivida: _ mipatiebia TqvenTvis Cemi Zmis mowamvla, mipatiebia mokvla hercog

bukingamisa, Semindvia TqvenTvis sawyali feltonis sikvdili, mipatiebia TqvenTvis Cemi sikvdilis cda, gulmSvidad mokvdiT.

_ me ki, _ wamoiZaxa d'artanianma, _ qalbatono, patiosani kacisaTvis ukadrisi xerxebiT gamoviwvie Tqveni risxva, Semindvia TqvenTvis mokvla Cemi sawyali megobrisa da Tqveni saSineli SurisZieba. Semindvia yovelive TqvenTvis da gulmSvidad mokvdiT.

_ I am lost1, _ waiCurCula miledim inglisurad, _ I must die2. wamodga da agznebuli Tvali mimoavlo iqaurobas... veraferi dainaxa. maSin yuri miugdo, magram veraferi gaigona. garSemo mxolod mtrebi exvia. _ sada mklavT? _ hkiTxa jalaTs. _ wyalgaRma, _ miugo jalaTma da miledi navSi Casva, is iyo TviTonac

unda Camjdariyo, rom aTosma fuli Caudo xelSi. _ daiWiT! es Tqveni gasamrjelo iyos sasjelis asrulebisaTvis.

icodes yvelam, rom patiosnad avasruleT msajulis movaleoba. _ gmadlobT, _ upasuxa jalaTma, _ kargad Seignos am dedakacma, rom me

Cems movaleobas vasruleb da ara Cems Tanamdebobas. Tqva da wyalSi Cayara fuli. navi daiZra, Securda wyalSi da Tan waiyvana gankicxulica da misi

damsjelic. danarCenebi mdinaris marjvena mxareze darCnen da muxlmoyrilni Sescqerodnen mimaval navs.

navi nel-nela midioda, kargad Canda, rogor miadgnen gaRma napirs. miledis navSi yofnis dros moeswro Sekruli fexebis gaxsna, rogorc ki napirs miaRwies, mkvircxlad gadaxta da mokurcxla, magram sveli iyo miwa, ferdobze fexi wausxlta da muxlebze daeca.

miledis aRar ucdia wamodgoma. albaT RmerTs ukve aRar nebavs Cemi gadarCenao, gaifiqra da gulxeli daikrifa.

mdinaris gaRma mxridan kargad dainaxes, rogor aswia jalaTma orive xeli, mTvaris Suqze gaielva xmalma da miledis usulo gvami miwaze gaiSxlarTa.

jalaTma moixsna wiTeli wamosasxami, miwaze gaSala, zed daawvina mokluli, Sigve Caagdo misi moWrili Tavi, Sekra oTxive kuTxiT, mxarze gaido da navSi Cajda.

rodesac mdinaris Suaguls miaRwia, navi daayena, xelSi aiRo Tavisi tvirTi da maRali xmiT daiZaxa:

_ aRsrulebul iqnas marTlmsajuleba RvTisa! _ am sityvebTan erTad miledis gvami wyalSi gadaisrola.

sami dRis Semdeg Cveni megobrebi ukve parizSi iyvnen. im saRamosve, Cveulebisamebr, baton de trevilis sanaxavad wavidnen. maT erTi saaTic ar gadaucilebiaT kuTvnili SvebulebisaTvis.

_ ha, batonebo, xom kargad gaatareT dro? _ hkiTxa guladma kapitanma. _ saukeTesod! _ upasuxa aTosma Tavisi amxanagebis magivrad.

Page 441: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

441

daskvna Semdegi Tvis eqvs ricxvs mefe laroSelisaken daiZra, raTa

aResrulebina kardinalisadmi micemuli sityva da daniSnul droze dabrunebuliyo. ludoviko mecamete jer kidev gabruebuli iyo bukingamis sikvdilis ambis gagebiT.

rogorc viciT, dedofali gafrTxilebuli iyo, rom gansacdelSi imyofeboda misi mijnuri, magram rodesac uTxres bukingamis mokvlis ambavi, ar undoda daejerebina, Tavi ver Seikava da ucbad wamoscda:

_ tyuilia! werili miviRe misi. meore dRes iZulebuli Seiqna, sinamdviled ecno es ubedurebis ambavi.

mefe karlos pirvelis brZanebis gamo bevr mgzavrs mouxda inglisSi dayovneba da imaT Soris la portsac. la portma sinamdvile moaxsena dedofals da manve miarTva bukingamis mier gamogzavnili ukanaskneli saxsovari.

metad gaxarebuli iyo mefe. dedofals ar umalavda Tavis sixaruls, piriqiT, cdilobda eCvenebina, ramdenad aRtacebuli iyo Tavisi metoqis sikvdiliT. mefe ludoviko mecametes, rogorc yvela susti bunebis adamians, aklda didsulovneba.

magram mefes didxans ar gahyva es sixaruli. male moiRuSa da SeuZlod gaxda, grZnobda rom saWiro iyo banakSi dabruneba. grZnobda, rom banakSi dabruneba monobis ganaxleba iqneboda... grZnobda, magram mainc daiZra laroSelisaken.

kardinali mefisaTvis momajadoebeli gveli iyo, TviTon mefe patara Citi, romelic totidan totze gadadis da gafrena, Tavis daRweva ki ver mouxerxebia.

amitom Rrmad damwuxrebuli mibrZandeboda mefe laroSelisaken. amxanagebs Soris gansakuTrebul gakvirvebas iwvevda Cveni oTxi

muSketeri, romlebic erTimeoris gverdiT midiodnen damwuxrebuli saxiT da xmas ar iRebdnen. xandaxan mxolod aTosi aswevda Tavs maRla, Tvali gaubrwyindeboda, mware Rimili gaurbenda pirze da mere Tavisi megobrebiviT masac isev itacebda mware fiqrebi.

rogorc ki Sevidodnen mgzavrebi sadme qalaqSi, daabinavebdnen mefes, aTosi da misi sami megobari gamoZebnidnen sadme miyruebul duqans, Sevidodnen Sig, mikunWulebi isxdnen, arc TamaSobdnen, arc svamdnen, dabali xmiT laparakobdnen da Tvals adevnebdnen, rom yuri aravis moekra maTi saubrisaTvis.

erT dRes mefe gzaSi sanadirod gaCerda, Cveni oTxi megobari nadirobis magier, Cveulebisamebr, duqanSi Sevida da Cumad gaaba baasi. am dros duqnis karebTan gaCerda laroSelidan momavali erTi mxedari, romelsac undoda, Wiqa Rvino gadaekra. mxedarma Seixeda im oTaxSi, sadac Cveni megobrebi isxdnen.

_ oho, batono d'artanian! Tqven brZandebiT mand? _ SesZaxa man. d'artanianma gamoixeda da sixaruliT Sehyvira, is iyo, is, misi

Seuracxmyofeli, misi ucnobi mengeli, romelic mudam aCrdiliviT dasdevda ukan.

d'artanianma iZro xmali da gareT gavarda. magram amjerad ucnobi, gaqcevis magivrad, mardad Camoxta cxenidan da

d'artanianisaken wamovida.

Page 442: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

442

_ batono, Zlivs meRirsa TqvenTan Sexvedra! axla ki veRarsad wamixvalT! _ _ uTxra ymawvilma kacma.

_ arca maqvs eg ganzraxva, batono, amJamad me TviTon wamovedi Tqvens saZebnelad. Tqven dapatimrebuli xarT, Tanaxmad mefis brZanebisa. gTxovT, momceT Tqveni xmali, batono, da arc winaaRmdegoba gamiwioT, gafrTxilebT, sikvdil-sicocxleze aris aq Tqveni saqme.

_ ÊkargiT, magram vin brZandebiT, batono? _ hkiTxa d'artanianma da Zirs dauSva xmali, magram im mxedars ki ar misca.

_ me gaxlavarT grafi roSfori, mesaWurvle kardinal riSeliesi, da brZaneba maqvs, migiyvanoT mis yovladuwmindesobasTan, _ upasuxa ucnobma.

_ Cvenc swored misi yovladuwmindesobisaken mivdivarT, batono mxedaro, _ uTxra aTosma da win wamodga, _ imedi maqvs, endobiT baton d'artanianis sityvas, rom pirdapir laroSels midis.

_ me unda darajs Cavabaro, raTa banakSi miiyvanon. _ darajebad Cven veyolebiT, batono, da Cveni patiosani... sityva... Cvens

patiosan sityvas vimowmeb, _ daumata aTosma da warbi SeiWmuxna, _ rom batoni d'artaniani Cven ar mogvSordeba.

roSforma duqnis karebSi dainaxa aramisi da porTosi, mixvda, rom oTxi muSketeris xelSi iyo.

_ batonebo, _ daiwyo xelaxla roSforma, _ Tu batoni d'artaniani Camabarebs Tavis xmals da sityvasac momcems, CemTvis sakmarisi iqneba Tqveni dapireba, rom mas baton kardinalTan miiyvanT laroSelis banakSi.

_ sityvas gaZlevT, batono, da, ai, Cemi xmalic. _ ase mijobs, RvTis winaSe, _ uTxra roSforma, _ me SemeZleba isev

Cems gzas gavudge. _ Tu imisTvis midixarT, batono, rom miledi naxoT, amaod SewuxdebiT,

veRar ipoviT, _ uTxra civad aTosma. _ ra daemarTa? _ hkiTxa gafacicebiT roSforma. _ dabrundiT banakSi da iq gaigebT. roSfori erTi wuTiT Cafiqrda da radgan surJeramde, sadac

kardinali mefes unda Segebeboda, erTi dRis savali rCeboda, gadawyvita, aTosis rCeva mieRo da maTTan erTad dabrunebuliyo.

garda amisa, erTi upiratesobac hqonda am gadawyvetilebas: Tvals ar moaSorebda Tavis patimars.

meore dRes, naSuadRevs sam saaTze, ukve surJerSi iyvnen, kardinali iq eloda ludoviko mecametes. metad alersianad Sexvdnen erTmaneTs kardinali da mefe. erTmaneTs miuloces bednieri SemTxveva, romlis wyalobiTac erTi mosisxle mtrisagan Tavisufldeboda safrangeTi, mtrisagan, romelic evropas ajanyebda safrangeTis winaaRmdeg. roSfors kardinalisaTvis moexsenebina d'artanianis dapatimreba.

Zalian eCqareboda mis yovladuwmindesobas muSketeris naxva, amitom gamoeTxova mefes da misi yovladudidebulesoba meore dRisaTvis miiwvia axlad agebuli jebiris sanaxavad. saRamoTi, rodesac kardinali Tavis sadgomSi brundeboda, karebTan dainaxa xmalayrili d'artaniani, iqve axlos idga sami SeiaraRebuli muSketeri.

amjerad kardinalma Tavis mxareze igrZno Zala, mrisxaned gadaxeda d'artanians da aniSna, ukan gahyoloda.

d'artaniani daemorCila. _ aq geliT, d'artanian, _ dauZaxa xmamaRla aTosma, raTa kardinalsac

gaegona.

Page 443: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

443

warbebi Seikra misma yovladuwmindesobam, erTi wuTiT gaCerda, magram Semdeg karisaken ise wavida, xma ar amouRia.

d'artaniani ukan gahyva, oTaxSi Sevida. karebTan mcveli daayenes. misi yovladuwmindesoba Tavis kabinetSi gavida da roSfors

d'artanianis Semoyvana aniSna. d'artaniani marto darCa kardinalis winaSe. igi meored xvdeboda kardinals da, rogorc SemdegSi TviTonve aRiara,

darwmunebuli iyo, rom es ukanaskneli Sexvedra iqneboda. riSelie idga buxarze miyrdnobili. d'artanians misgan patara magida

yofda. _ Tqven, batono, Cemi brZanebiT iyaviT dapatimrebuli, _ mimarTa

d'artanians. _ miTxres, Tqveno yovladuwmindesobav. _ iciT, risTvis? _ ara, Cemo batono, radgan erTaderTi saqme, romlis gamo SeiZleboda

Cemi daWera, jer ar icis Tqvenma yovladuwmindesobam. riSeliem ymawvilkacs Tvali TvalSi gauyara. _ rao? ris Tqma gnebavT? _ Tu keTils inebebs Tqveni yovladuwmindesoba da mibrZanebs, ras

mabraleben, mec movaxseneb, rac Cavidine. _ Tqven iseT brals gdeben, batono, ramac bevr Tqvenze ufro Zliers

gaagdebina Tavi! _ uTxra kardinalma. _ ras mabraleben saxeldobr? _ hkiTxa d'artanianma ise mSvidad, rom

kardinalsac gaukvirda. _ Tqven gabraleben samefos mtrebTan mimoweras. gabraleben, rom

icodiT mTavrobis saidumloebani, gindodaT mTavarsardlis gegmis CaSla.

_ mere, vin mabralebs magas, Tqveno yovladuwmindesobav? _ hkiTxa d'artanianma, radganac eWvi hqonda, rom miledi unda yofiliyo misi cilismwamebeli, _ viRac dedakaci, Cveni sasamarTlos mier daRdasmuli! unamuso, romelic erT qmars safrangeTSi gahyva da meores _ inglisSi! avsuli, romelmac sawamlavi daalevina da mokle Tavisi meore qmari da scada, agreTve, Cemi mowamvla?

_ ras ambobT? _ Sehyvira gancvifrebulma kardinalma, _ vin dedakacze laparakobT ase?

_ miledi uinterze, _ miugo d'artanianma, _ miledi uinterze. darwmunebuli gaxlavarT, Tqvenma yovladuwmindesobam araferi icoda misi borotebisa da amitom Tqveni ndobiT sargeblobda.

_ Tu miledi uinterma marTla Caidina is avsuloba, rasac Tqven abralebT, batono, dasjili iqneba.

_ dasjili gaxlavT, Tqveno yovladuwmindesobav. _ mere, vin dasaja? _ Cven, batono. _ dapatimrebulia? _ mkvdari gaxlavT. _ mkvdari? _ Sehyvira kardinalma, romelsac vera da ver warmoedgina,

marTali yofiliyo is, rac d'artanianisagan esmoda, _ mkvdaria? xom ase miTxariT, mkvdari ariso?

Page 444: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

444

_ samjer scada Cemi mokvla, samjerve Sevunde; mere qali mokla, romelic me miyvarda! maSin ki veRar movuTmine, daviWireT me da Cemma megobrebma, ganvsajeT da davsajeT.

dawvrilebiT uambo kardinals qalbaton bonasies mowamvla, beTunis karmelistebis monasterSi, samsjavros mowyoba gancalkevebul saxlSi, msjavris asruleba mdinaris piras.

kankali daiwyo kardinalma, Tumca erTob advili ar iyo misi SeSineba. magram ucbad, TiTqos raRaca gaurkveveli fiqris gavlenas ganicdida,

kardinalis aqamde moRuSul saxes nel-nela siamovnebis sxivi moefina da bolos sulac ganaTda.

_ maS, Tqven gabedeT msajuloba? _ uTxra kardinalma tkbili xmiT, romelic sruliad ar Seefereboda misi sityvebis simkacres, _ Tqven Tavad aRiWurveniT marTlmsajulebiT da is ki ar gagondebodaT, rom is, vinc uflebis gareSe asamarTlebs _ kacismkvlelad xdeba!

_ geficebiT, Tqveno yovladuwmindesobav, fiqradac ar momsvlia, erTwams mainc, gadavrCenodi Tqvens msjavrs. aq gaxlavar da avitan im sasjels, rasac Tqveni yovladuwmindesoba damadebs. arc ise tkbili gaxlavT sicocxle, rom sikvdilisa eSinodes kacs.

_ diax, vici, yoCaRi biWi xarT, _ uTxra kardinalma TiTqmis alersiani xmiT. _ hoda, maS, axlave getyviT, rom marTlmsajuleba ganixilavs Tqvens saqmes da iqneba dagsajon kidec.

_ sxva rom yofiliyo Cems adgilze, Tqveno yovladuwmindesobav, gipasuxebdaT, rom jibeSi udevs patiebis qaRaldi. me ki sxvas mogaxsenebT: brZaneT, Tqveno yovladuwmindesobav, me mzad gaxlavarT.

_ patiebis qaRaldi? _ hkiTxa gakvirvebiT kardinalma, _ vis mier aris xelmowerili? nuTu mefis mier? _ aSkara zizRiT warmoTqva kardinalma.

_ imedi maqvs Tqveni yovladuwmindesoba icnobs Tavis xelmonawers. d'artanianma jibidan amoiRo, gaSala da kardinals warudgina is

qaRaldi, romelic miledis waarTva aTosma da mere d'artanians misca, rom Tavis dacva SesZleboda. kardinalma gamorTva qaRaldi da nel-nela, sityvebis gagrZelebiT, waikiTxa:

`Cemi brZanebiTa da samefos keTildReobisaTvis Seasrula amisma warmomdgenma es saqme.

5 agvisto, 1628 weli r i S e l i e~.

waikiTxa es ori striqoni kardinalma da Rrmad Cafiqrda, magram

qaRaldi ki ar daubruna d'artanians. `axla albaT imas fiqrobs, rom kargad damsajos da amoiyaros Cemi

javri, arc magas SevuSindebi. me vaCveneb, rogor kvdeba patiosani kaci!~ _ ambobda gulSi d'artaniani.

Zalian karg gunebaze iyo ymawvili muSketeri da gmirulad apirebda saiqiosken wasvlas.

riSelie ki jer Tavisi fiqriT iyo damonebuli. nel-nela Slida da kecavda qaRalds. bolos maRla aiRo Tavi, orbis TvaliT daaSterda ymawvili kacis patiosan, gonier, gulmarTal saxes da am cremliT daRarul saxeze amoikiTxa is didi mwuxareba, romelic sawyal biWs im erTi Tvis ganmavlobaSi gadaetana. kardinalma mesamed Tu meoTxed warmo-idgina, ra didi momavali hqonda ocdaerTi wlis axalgazrdas da ra

Page 445: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

445

sasargeblo iqneboda igi Tavisi WkuiT, moxerxebiTa da mamacobiT brZeni mbrZaneblis xelSi.

meore mxriv, miledis avkacobas, yovlisSemZleobas da jojoxeTur mzakvrobas araerTxel aRuSfoTebia kardinali. raRac saidumlo sixaruls grZnobda imis gafiqrebaze, rom saukunod iSorebda Tavis saSiS Tanamoziares da nel-nela nakuw-nakuw daxia is qaRaldi, aseTi ndobiT rom miarTva d'artanianma.

`daviRupe~, _ ambobda gulSi d'artaniani da mdablad daukra Tavi Tavis msajuls, rogorc Seefereba kacs, romelic ambobs _ `iyos neba Tqveni!~

kardinali magidasTan mivida, ramdenime striqoni dawera da zed Tavisi beWedi daasva.

`es dadgenilebaa, msjavri damdo! _ fiqrobda d'artaniani. _ mgoni, amacilebs bastiliis cixesac da sasamarTlos mier kvleva-Ziebis gaWianurebasac. kidev kargi, rom ase lmobierad meqceva~.

_ inebeT, batono, _ uTxra kardinalma, _ erTi nebarTva wagarTviT, samagierod, meores gaZlevT, saxeli, gvari ar weria am mowmobaSi da imedi maqvs, Tqven TviTon CawerT.

d'artanianma gaubedavad CamoarTva qaRaldi da Tvali gadaavlo. muSketerebis leitenantobas aniWebda kardinali. d'artanianma daiCoqa

kardinalis winaSe. _ TqvenTvis momiZRvnia Cemi sicocxle, Tqveno yovladuwmindesobav,

mimsaxureT, rogorc gnebavT, mxolod unda mogaxsenoT, rom Rirsi ar gaxlavarT am wyalobisa, sami megobari myavs, Cemze metad damsaxurebuli da metad Rirsi.

_ yoCaRi biWi xarT, d'artanian, _ Seawyvetina kardinalma da megobrulad dahkra mxarze xeli. igi aRtacebuli iyo, rom bolos mainc daimorCila es urCi bunebis biWi. _ ise gamoiyeneT es mowmoba, rogorc gijobdeT, mxolod es ki kargad gaxsovdeT, Tumca saxeli da gvari ar Cavwere, me Tqven gaZlevT am Tanamdebobas.

_ darwmunebuli brZandebodes Tqveni yovladuwmindesoba, arasodes ar damaviwydeba, _ upasuxa d'artanianma.

kardinali karisaken mibrunda da daiZaxa: _ roSfor! etyoboda, roSfori iqve idga, ise swrafad gamoeWima kardinals. _ roSfor! _ mimarTa kardinalma, _ ai, batoni d'artaniani, Cems

megobarTa wreSi Cavricxe, maSasadame, moexvieT erTmaneTs da frTxilad iyaviT, Tu ar gindaT ubedureba.

roSforma da d'artanianma tuCebi odnav Seaxes erTmaneTs. magram kardinali iqa brZandeboda da Tvals ar aSorebda. isini erTad gavidnen kardinalis kabinetidan. _ xom kidev vnaxavT erTmaneTs? _ rodesac gnebavdeT, _miugo d'artanianma. _ SemTxveva dagvexmareba, _ uTxra roSforma. _ rao? rao? _ gamosZaxa kardinalma da kari gamoaRo. maT maSinve

gaucines erTmaneTs, xeli CamoarTves da kardinals gamoeTxovnen. _ kinaRam moTmineba davkargeT, _ uTxra aTosma d'artanians. _ ai, aqa var, megobrebo! _ SesZaxa d'artanianma, _ Tavisufalica var

da Rirseulad miRebuli. _ xom gviambobT?

Page 446: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

446

_ saRamoze. marTlac, saRamos aTosTan mivida d'artaniani. aToss, Cveulebisamebr,

win edga erTi boTli espanuri Rvino da nel-nela wrupavda. es mas wesad hqonda dadebuli yovel saRamos. d'artanianma uambo, rogor miiRo kardinalma, ra saubari hqondaT. mere jibidan is mowmoba amoiRo.

_ ai, Cemo keTilo megobaro! gvari ar weria da minda, Tqveni gvari Cavwero, igi Tqven gekuTvniT.

_ Cemo d'artanian, aTosisaTvis eg metismetia, graf de la ferisaTvis ki metad mcirea. Tqveni gvari CawereT Sig, Tqven ufro gekuTvniT. RmerTo Cemo! nu gaviwydebaT, ra Zvirad dagijdaT eg warmateba.

d'artaniani aTosis oTaxidan porTosTan Sevida. SesaniSnavi xelovnebiT amoqarguli sagangebo tanisamosiT morTuliyo

porTosi, sarkis win idga da tkbeboda. _ ah, Tqvena xarT, Cemo sayvarelo megobaro? mixdeba Cemi axali

tanisamosi? _ Zalian, _ upasuxa d'artanianma, _ magram me imisTvis movedi, rom

erTi sxva tanisamosi SemogTavazoT, is ufro mogixdebaT. _ ra tanisamosi? _ muSketerebis leitenantisa. d'artanianma porTossac uambo kardinalTan saubris Sesaxeb da

jibidan amoiRo mowmoba. _porTos, modiT, Tqveni gvari CawereT da samsaxurSic lmobierad

momeqeciT. Tvali gadaavlo mowmobas porTosma, daubruna Tavis amxanags da

Zalianac gaakvirva ymawvili kaci. _ marTalia, Zalian gamaxarebda es warmateba, magram didxans veRar

davtkbebodi am warmatebiT. Cven rom beTunSi viyaviT, im dros hercogi gardacvlila, Cemi Seyvarebulis meuRle. ise rom, micvalebulis saunje tkbilad miRimis da mec virTav mis qvrivs. axla swored saqorwino tanisamoss visinjavdi. ara, Cemo d'artanian, leitenantoba Tqven mogix-debaT.

da qaRaldi d'artanians Caudo xelSi. aramisTan Sevida ymawvili kaci. muxlmoyrili aramisi locvans kiTxulobda. amasac uambo yvelaferi, mere mesamed amoiRo jibidan mowmoba da

aramiss gauwoda: _ aramis, Tqvena xarT Cveni megobari, Cveni sinaTle, Cveni uxilavi

mfarveli, miiReT es Tanamdeboba, Tqven ufro damsaxurebuli gaqvT es warmateba, vidre sxva vinmes, Tqveni sibrZniT da Tqveni rCeviT, romelic mudam gvamarjvebinebda.

_ eeh, sayvarelo Cemo megobaro, _ amoioxra aramisma, _ Cvenma ukanasknelma Tavgadasavalma saukunod SemazizRa xmliT da iaraRiT cxovreba. amJamad sabolood maqvs gadawyvetili, gaTavdeba Tu ara es omi, mec lazaristebis monasterSi Sevide. Tqven gamoiyeneT es mowmoba, d'artanian, mxedroba sruliad Seegueba Tqvens bunebas da saxelovani, dauRalavi, gambedavi kapitani iqnebiT.

cremliT dausvela Tvali am uangaro megobrobam d'artanians da gaxarebuli Sevarda aTosTan. aTosi isev ise boTls ujda da lampis sinaTleze tkbeboda malagis Rvinis ukanaskneli wveTebiT.

_ eh, arc imaT isurves.

Page 447: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

447

_ eg imitom, megobaro, rom aravis daumsaxurebia eg warmateba ise, rogorc Tqven.

aTosma kalami aiRo da mowmobaSi d'artanianis saxeli da gvari Cawera. _ maS, megobrebi aRar meyoleba, _ Tqva d'artanianma, _ vaime, vaime,

aRara damrCeba ra, mware warsulis garda. d'artaniani TavCaqindruli ijda magidasTan da Tvalebidan ori

msxvili cremli gadmouvarda. _ jer ymawvili xarT, Cemo d'artanian da win gidevT sicocxle.

sakmarisi dro geqnebaT, rom warsuli tkbil awmyod geqceT, _ uTxra aTosma.

epilogi aRarc inglisis floti moeSvela laroSels, aRarc bukingamis mier

aRTqmuli jari da mTeli wlis garemocvis Semdeg 1628 wlis 28 oqtombers, danebdnen.

imave wlis 23 dekembers mefe parizSi dabrunda. iseTi aRtacebiT da zeimiT miiRes parizelebma, TiTqos marTla mtrebi daemarcxebinos da ara frangebi. sen-Jakis ubanSi mwvane TaRebqveS gaatares ludoviko mecamete.

d'artanianma miiRo leitenantoba, porTosi gavida samsaxuridan da meore wlis damdegs SeirTo qalbatoni koknari. natvris Tvalad miCneul ujraSi rvaasi aTasi livri aRmoCnda.

mSvenieri tanisamosi Caacves muSketons, Zlivs ausrulda didi xnis natvra _ mooqruli karetis bolos idga koxtad mokazmuli.

aramisi lotaringiaSi gaemgzavra. igi ucbad gaqra da aRar swerda Tavis megobrebs, mere gaiges, isic qalbaton Sevrezis wyalobiT, rom aramisi berad aRikveca nansSi.

bazenic monasterSi Sesuliyo. aTosi muSketerad darCa d'artanianis aseulSi 1631 wlamde. am wels ki

samogzaurod wavida turenSi da samsaxuridan gavida, radgan rusilonSi patara memkvidreoba miiRo.

grimoc aToss gahyva. d'artanians samjer mouxda roSforTan SebrZoleba da samjerve daWra. _ meoTxed ki, albaT, SemomakvdebiT, _ uTxra d'artanianma roSfors

mesame SebrZolebis dros da wamosayeneblad xeli gauwoda. _ aseT SemTxvevaSi orivesTvis ukeTesia amiT gavaTaoT, _ upasuxa

daWrilma, _ eSmakma daswyevlos, _ ganagrZo man, _ ar daijerebT, magram unda giTxraT, me ufro meti megobruli ganwyobileba maqvs Tqvendami, vidre Tqven ggoniaT, radgan jer kidev Cvens pirvelsave Sexvedraze, erTi sityvac rom meTqva kardinalisaTvis, usaTuod Tavs gagagdebinebdnen.

roSfori da d'artaniani erTxel kidev moexvivnen erTmaneTs, magram axla gulwrfeli iyo es moxvevna, mis ukan araviTari faruli fiqri ar ibadeboda.

planSes aTisTaoba misca d'artanianma. bonasie tkbeboda damSvidebuli cxovrebiT. mas erTi wuTiTac ar

agondeboda Tavisi coli da Tavs ar iwuxebda imaze fiqriT, Tu ra daemarTa sawyal qals.

erTxel bonasie gaufrTxileblad moiqca, gadawyvita, kardinalisaTvis gaexsenebina Tavisi Tavi da sisruleSi moiyvana es suleluri Canafiqri,

Page 448: სამი მუშკეტერი   ალექსანდრე დიუმა

448

kardinalma SemouTvala, rom is mzrunvelobas gamoiCenda misdami da amieridan aRaraferi moakldeboda. marTlac, meore dRes, saRamos Svid saaTze, saxlidan luvrisaken wasuli bonasie aRaravis unaxavs mesaflaveebis quCaze. vinc kargad iyo gacnobili am saqmis garemoebas, fiqrobdnen, rom igi erT-erT samefo cixe-darbazSi unda yofiliyo, misi yovladuwmindesobis samefo xarjze.