ΝΑΟΙ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣΟ ναός στην ελληνική αρχαιότητα ήταν η κατοικία του θεού, το κτήριο που στέγαζε το λατρευτικό άγαλμα μιας ή περισσότερων θεοτήτων, και όχι ο χώρος συνάθροισης των πιστών, όπως στο χριστιανικό κόσμο. Αυτό φανερώνει και το ουσιαστικό «ναός», που προέρχεται από το ρήμα «ναίω» (=κατοικώ). Το λατρευτικό άγαλμα τοποθετούνταν στο βάθος του ναού, πάνω στον κατά μήκος άξονα του κτηρίου. Οι πιστοί συγκεντρώνονταν στον περιβάλλοντα χώρο έξω από το κτήριο του ναού, όπου βρισκόταν και ο βωμός για την προσφορά θυσιών και την άσκηση της λατρείας.Η βασική αυτή λειτουργική ιδιομορφία του ελληνικού ναού είναι σημαντική για την κατανόηση της αρχιτεκτονικής του, καθώς υπάρχουν μαρτυρίες ότι οι ναοί σχεδιάζονταν με βάση και το άγαλμα που επρόκειτο να στεγάσουν.

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΙ ΝΑΟΙ Κατά τα πρώτα χρόνια της επικράτησης του χριστιανισμού οι

πιστοί συγκεντρώνονταν σε ιδιωτικές κατοικίες. Αυτοί ήταν οι πρώτοι χριστιανικοί ναοί. Όταν όμως άρχισαν οι διωγμοί, οι συναθροίσεις γίνονταν σε κατακόμβες. Ειδικοί χώροι για τη λατρεία των χριστιανών φαίνεται ότι πρωτοκαθιερώθηκαν τον 3ο αι. μ.Χ. Από τότε ακόμα καθιερώθηκε ώστε το θυσιαστήριο να είναι προς την ανατολή και η είσοδος προς τη δύση. Τίποτε δεν είναι τυχαίο στον χριστιανικό ναό. Το κάθε τι έχει μελετηθεί σχολαστικά και έχει τη δική του χρησιμότητα και σημασία. Με τον καιρό αναπτύχθηκαν διάφοροι ρυθμοί, από τους οποίους οι σημαντικότεροι είναι:

Βασιλική μακρόστενο ορθογώνιο οικοδόμημα κατά το πρότυπο των ρωμαϊκών βασιλικών, προσαρμοσμένο στις ανάγκες της χριστιανικής λατρείας. Εσωτερικά είναι χωρισμένη σε κλίτη και η στέγη της είναι ξύλινη.

H Ροτόντα είναι θολωτό στρογγυλό κτίσμα του 4ου αιώνα, όμοιο με το Πάνθεον στη Ρώμη. Κτίστηκε στα χρόνια του Καίσαρα Γαλέριου γύρω στο 304 μ.Χ. ενώ προοριζόταν ως ναός του Δία και ‘όταν επικράτησε ο Χριστιανισμός, χρησιμοποιήθηκε ως βαπτιστήριο των Χριστιανών

Βυζαντινός Εμφανίστηκε αργότερα από τη βασιλική και η προέλευσή του είναι ανατολική. Χαρακτηριστικά του είναι το στρογγυλό ή πολυγωνικό σχήμα και ο τρούλος στη θέση της στέγης. Το θαυμαστότερο και τελειότερο δημιούργημα της τέχνης αυτής είναι η Αγία Σοφία Κωνσταντινούπολης. Οι περισσότεροι από τους ορθόδοξους ναούς είναι ρυθμού βυζαντινού.

ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΟΙ ΝΑΟΙ

Η ισλαμική αρχιτεκτονική μπορεί να προσδιοριστεί με τα ακόλουθα στοιχεία σχεδίου: μεγάλοι θόλοι, μιναρή (πύργοι), μεγάλα προαύλια που συγχωνεύονται συχνά με μια κεντρική αίθουσα προσευχής.

Αrabesque:χρήση γεωμετρικών μορφών. Αραβική καλλιγραφία και εκτενής χρήση διακοσμητικών στοιχείων .

Χρήση της συμμετρίας, πηγές πλύσης, το mihrab (συμβολική πόρτα) μέσα στα μουσουλμανικά τεμένη ένδειξη της κατεύθυνσης προς τη Μέκκα.

Χρήση του φωτεινού χρώματος, εστίαση στο εσωτερικό διάστημα ενός κτηρίου παρά το εξωτερικό. Οι ανθρώπινες και ζωικές μορφές απεικονίζονται σπάνια στη διακοσμητική τέχνη δεδομένου ότι τονίζεται μόνο η παρουσία του Αλλάχ. Το φύλλωμα είναι ένα συχνό μοτίβο αλλά χαρακτηριστικά τυποποιημένο ή απλουστευμένο για τον ίδιο λόγο. Η ισλαμική αρχιτεκτονική έχει κληθεί "αρχιτεκτονική του πέπλου" επειδή η ομορφιά βρίσκεται μόνο στο εσωτερικό μέρος του ναού.

ΒΟΥΔΙΣΤΙΚΟΙ-ΚΙΝΕΖΙΚΟΙ ΝΑΟΙ Το χαρακτηριστικότερο κτίριο, που δημιούργησε η Κινεζική Βουδιστική

αρχιτεκτονική, είναι η παγόδα. Η παγόδα κατάγεται από την Ινδική Βουδιστική στούπα και από το παραδοσιακό ξύλινο κινέζικο πολυώροφο κτίριο, που ονομάζεται "lou" και είναι το κατακόρυφο συνθετικό στοιχείο που λειτουργεί σαν τοπόσημο των Βουδιστικών συγκροτημάτων. Οι πλινθόκτιστες παγόδες μιμούντο, κατά κανόνα, τη μορφολογία των προγενέστερών τους, που ήταν ξύλινες. Η Κινεζική Βουδιστική Αρχιτεκτονική εισήλθε στην ωριμότητά της με την έναρξη της δυναστείας των Σονγκ (960), εγκαταλείποντας τις λαξευτές κατασκευές, δημιούργησε αρτιότερες παγόδες, σημαντικά μοναστήρια και περίτεχνα ιερά. Τα ξύλινα Βουδιστικά κτίρια διατηρούν την οικοδομική και τη βασική μορφολογία των χαρακτηριστικών σύγχρονών τους κινέζικων κοσμικών κτιρίων. Η παλαιότερη σωζόμενη παγόδα είναι η Σονγκγιουέ (523), που είναι συγχρόνως το παλαιότερο σωζόμενο πλινθόκτιστο Κινεζικό κτίριο. Κτισμένη από συμπαγείς πλίνθους, έχει κάτοψη κανονικού δωδεκάγωνου και παραβολική μορφή με ύψος 40 μ. Έχει ένα ισόγειο όροφο πολύ μεγάλου ύψους, που υποδιαιρείται σε δύο επίπεδα, και πάνω από αυτόν προεξέχουν δεκαπέντε διαδοχικές οροφές.

ΙΑΠΩΝΙΚΟΙ ΝΑΟΙ

Η θρησκευτική αρχιτεκτονική της Ιαπωνίας είναι βασικά συνυφασμένη με τις δύο μεγάλες θρησκείες της: τη Σιντοϊστική και τη Βουδδιστική.Τα σιντοϊστικά ιερά είναι αφιερωμένα στους θεούς του Σίντο, τους Κάμι. Οικοδομούνται κατά κανόνα μέσα στη φύση, προφανώς γιατί το τελετουργικό τους, όπως αυτό της αρχαίας ελληνικής θρησκείας, έχει άμεση σχέση με τις προσφορές στους θεούς και με τα αγαθά που διασφαλίζει η καλλιέργεια της γης. Τα κυρίως ιερά, θυμίζουν τις πρώιμες κατοικίες - ή μαρτυρίες για ανακτορικές κατασκευές - με τα υπερυψωμένα δάπεδα, την είσοδο συνηθέστερα στις μακριές πλευρές, τις ψαθωτές στέγες και τα σταυρωτά και οριζόντια δοκάρια τους, που αξιοποιούνται και ως διακοσμητικά στοιχεία στην επίστεψή τους. Η όλη αισθητική τους στηρίζεται στην ανάδειξη της ζεστής επιφάνειας και του φυσικού χρώματος του ξύλου, τις αρμονικές αναλογίες, τα διακριτικά μεγέθη, την καθαρότητα των αρχιτεκτονικών γραμμών που συνενώνονται σε οριζόντιους, κάθετους και διαγώνιους συνδυασμούς. Απαντούν σε βαθυκόκκινα κτίσματα και ενδεχομένως κάποια καμπύλα περιγράμματα, που απηχούν συγκερασμούς με τη Βουδδιστική αρχιτεκτονική.

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Οι ναοί, ανεξαρτήτως θρησκείας και αρχιτεκτονικής, είναι ένα σύμβολο σεβασμού και αποτελεί ένα ουσιαστικό, πρακτικό βήμα που οδηγεί στην πνευματικότητα. Ο ναός είναι ένας πανανθρώπινος χώρος ψυχικής ανάτασης και αγάπης. Και να ‘χουμε πάντα στο μυαλό μας ότι σημασία δεν έχει το κενό τυπικό στη παγόδα εκκλησία ή το τζαμί αλλά η προσέγγιση του Θείου μέσω της καρδιάς μας.

Επιμέλεια παρουσίασης Ραδαίου Αρχοντούλα

Τόμπουλος Αλκυς