Παραδοσιακοί χοροί του Σκοπού και της Ανατολικής Θράκης

Ο χορός είναι ένα μέρος της ζωής των Θρακιωτών. Παρά το χαμηλό βιοτικό επίπεδο συγκριτικά με άλλες περιοχές, οι Θρακιώτες δεν έχαναν ευκαιρία να στήσουν «στ’ άλών’ ένα τρανό χορό», γιατί ο χορός αποτελούσε ένα βασικό μέσο έκφρασης της κοινότητας.

Οι Θράκες αγαπούσαν πολύ τη μουσική και το χορό.

Ο χορός ήταν συνυφασμένος με τη ζωή, τις καθημερινές συνήθειές τους και τον ετήσιο κύκλο.

Οι γιορτές και τα πανηγύρια ήταν ιδίως παλιότερα ένας τρόπος ζωής, μια μορφή επικοινωνίας και μια μοναδική ευκαιρία διασκέδασης.

Ο χορός ήταν ένας τρόπος επαφής της κοινότητας, ένα μέσο κοινωνικοποίησης και σύσφιξης των σχέσεων, αφού πιασμένοι χέρι με χέρι χόρευαν και τραγουδούσαν.

Οι θρακιώτικοι χοροί είναι διασκεδαστικοί, με ευχάριστους ρυθμούς, ωραίες κινήσεις, κυκλικοί, αντικριστοί και μικτοί. Συνηθίζεται δε κατά τη διάρκεια του χορού οι χορευτές να εκφράζονται με διάφορα ζωηρά επιφωνήματα.

Δεν μπορούμε να μιλάμε για ελληνικούς θρακιώτικους χορούς ξεκομμένα από τους αντίστοιχους χορούς στη βουλγαρική και τουρκική παράδοση. Ο πληθυσμός της Θράκης για αιώνες πριν τη χάραξη των εθνικών συνόρων αποτελούσε ένα πολύχρωμο μωσαϊκό, λόγω της ιστορίας της περιοχής και της κομβικής γεωγραφικής της θέσης.

Οι εθνο-γλωσσικές ομάδες της Θράκης (Σλάβοι, Τούρκοι, Έλληνες) λόγω της συμβίωσης αιώνων είχαν τα ίδια ακούσματα και τους ίδιους χορούς, αφού μοιράζονταν τις ίδιες ευκαιρίες για γλέντια.

Από την άλλη, η κάθε περιοχή ή ακόμα και το κάθε χωριό ή και κάθε χρονική περίοδος είχε τις δικές της παραλλαγές στους χορούς και τα τραγούδια. Οι χοροί εξελίσσονταν μέσα στο χρόνο με νέα τραγούδια και φιγούρες διατηρώντας ένα βασικό μοτίβο και ρυθμό.

ΕΠΙΡΡΟΕΣ

Η μουσική της Ανατολικής Θράκης έχει τις καταβολές της στο βυζαντινό τραγούδι. Επίσης, όντας μελωδική και πρόσχαρη συγγενεύει με τη μουσική της Μικράς Ασίας, της ανατολικής Μακεδονίας και του βόρειου Αιγαίου και έχει στοιχεία από την πλούσια, κοσμική και ψαλτική, μουσική ζωή της Πόλης. Ωστόσο, λείπουν από το θρακιώτικο τραγούδι τα αστικά στοιχεία της Πόλης και των άλλων μητροπόλεων της Μικράς Ασίας.

Οι χοροί της Θράκης ξεχωρίζουν ανάλογα:

με την προέλευση τους,

με το ήθος τους, δηλ. την ιδιαίτερη έκφρασή τους,

με τη στάση του χορευτή,

με τη λαβή των χεριών,

με την ομάδα που επινόησε και χορεύει τους χορούς,

με τα έθιμα ή τις τελετουργικές πράξεις κατά τις οποίες εκτελούνται.

Τα μουσικά όργανα της θρακιώτικης παράδοσης είναι:

η πολίτικη λύρα, σε σχήμα αχλαδιού.

το κανονάκι.

το ούτι.

η γκάϊντα.

τα κρουστά (νταούλι, μασιά, νταϊρές, τουμπελέκι κ.ά.)

Οι πιο διαδεδομένοι χοροί της Ανατολικής θράκης είναι:

Συρτός συγκαθιστός

Είναι από τους πιο αγαπητούς και χορεύεται σε όλες τις εορταστικές και λατρευτικές εκδηλώσεις (γάμους-πανηγύρια-γλέντια).

Χορεύεται τόσο κυκλικά, όσο και αντικρυστά με ελεύθερες κινήσεις.

Οφείλει το όνομα του στο ότι το βήμα του χορευτή ημικάθεται μια στο δεξί και μια στο αριστερό πόδι.

Χασάπικος Πολίτικος ή Μακελάρικος

Εικάζεται ότι ξεκίνησε ως πολεμικός χορός, ωστόσο στην πορεία έχασε αυτή τη λειτουργία του. Τη ονομασία του την έλαβε, επειδή ήταν ο χορός που συνηθιζόταν ιδιαίτερα από τη συντεχνία των μακελάρηδων (των χασάπηδων).

Ο χορός αποτελείται από δυο μέρη, αργό και γρήγορο, που έχουν διάφορες ονομασίες: βαρύ χασάπικο,

χασαπιά κ.ά.

Αντικριστός ή καρσιλαμάς

Από τους πιο γνωστούς ζευγαρωτούς χορούς.

Ετυμολογικά προέρχεται από το τούρκικο karşı, που σημαίνει αντίκρυ, απέναντι.

Συνήθως οι γυναίκες κρατούν μαντήλι και χορεύουν με ξεχωριστές φιγούρες και κινήσεις που τις διακρίνει χάρη και ομορφιά.

Ζωναράδικος

Ο Ζωναράδικος είναι ο πιο διαδεδομένος χορός στη Θράκη. Στην αρχή είναι κυκλικός, όσο όμως συνεχίζεται και αυξάνεται ο ενθουσιασμός, ο πρωτοχορευτής τυλίγει το χορό σε σχήμα σαλιγκαριού, μέχρι που ο τελευταίος της σειράς να τον κινήσει αντίθετα.

Οφείλει την ονομασία του στη λαβή των χεριών που γίνεται από τα ζωνάρια.

Χορεύεται από άνδρες και γυναίκες. Οι άνδρες πιάνονται στην αρχή ο ένας μετά τον άλλον και ακολουθούν οι γυναίκες. Φρόντιζαν ώστε ο τελευταίος άντρας να έχει συγγενική σχέση με την πρώτη γυναίκα που πιάνεται.

Μπαϊντούσκα

Η ονομασία του χορού οφείλεται κατά μία εκδοχή στη σύνθετη λέξη «Μπάι και Ντούσκο» που σημαίνει αριστερά και ίσια, ενώ κατ’ άλλη εκδοχή στην τουρκική λέξη «Παϊτάκ» που σημαίνει άνθρωπος που κουτσαίνει.

Επίσης πιθανολογείται ότι αναπαριστά με τους βηματισμούς του τακτική μάχης (υποχώρηση και δυναμική προέλαση). Υπό αυτό το πρίσμα θεωρείται ότι ξεκίνησε ως πολεμικός χορός. Η ιαχή των χορευτών, ενισχύει την υπόθεση αυτή.

Ξεσυρτός

Είναι κυκλικός γυναικείος χορός, εθιμικός της

δεύτερης μέρας του Πάσχα.

Σήμερα χορεύεται από γυναίκες, με συνοδεία γκάιντας ή άλλων λαϊκών οργάνων, τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, αλλά και στους γάμους, όταν οι καλεσμένες προσέρχονται στην τελετή κρατώντας γλυκά και κρασί, που τα προσφέρουν η μια στην άλλη.

Το όνομά του οφείλεται στην κίνησή του που τον κάνει να μοιάζει σα να ξεσέρνεται προς τα πίσω.

Μαντηλάτος

Χορός αντικριστός, από έναν άντρα και μια γυναίκα.

Οφείλει την ονομασία του στο μαντήλι που κρατούν οι χορευτές.

Συνηθιζόταν ιδιαίτερα στους γάμους, σστο δρόμο, όταν πήγαιναν να πάρουν τη νύφη ή τον κουμπάρο για την εκκλησία.

Θρακιώτικες φορεσιές από το Σκοπό

Ο πολιτιστικός σύλλογος «Ορφέας» Νέου Σκοπού, ένας από τους πιο δραστήριους στην περιοχή, διατηρεί τμήματα παραδοσιακών χορών εδώ και 32 χρόνια. Με μεγάλες και φιλότιμες προσπάθειες κατάφεραν σήμερα τα χορευτικά τμήματα του συλλόγου να καθιερωθούν στο νομό μας, με εμφανίσεις στην υπόλοιπη Ελλάδα, την Ευρώπη, αλλά και το εξωτερικό.

Θεωρούμε υποχρέωσή μας να αναφερθούμε στο σύλλογο του χωριού μας, τον «Ορφέα».

Ο αριθμός των χορευτών είναι πάνω από 150. Πολλές μαθήτριες και πολλοί μαθητές του σχολείου μας συμμετέχουν στα χορευτικά τμήματα.

Παράλληλα η ιματιοθήκη του συλλόγου διαθέτει περισσότερες από 150 φορεσιές, ανδρικές, γυναικείες και παιδικές, κυρίως θρακιώτικες, αλλά και από άλλες περιοχές.

Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τους χοροδιδασκάλους μας

Οι πηγές μας

Διαδίκτυο

Σύλλογος «Ορφέας» Νέου Σκοπού

Προσωπικό φωτογραφικό αρχείο Μ. Κωστοβασίλη.

Ευχαριστούμε για την προσοχή σας

Η ομάδα των “two stars”

Δέσποινα Μπεχτσή & Κρίσα Μαρτινάι