Η Λογική ασχολείται κατά βάση με τη μελέτη διαδικασιών και κανόνων με τους οποίους μπορούμε να οδηγηθούμε με ορθό τρόπο από τις υποθέσεις σε συμπεράσματα.

Θεμελιωτής Θεωρείτε ο Αριστοτέλης

Οι άνθρωποι επιχειρηματολογούσαν για αιώνες πριν, χωρίς να μπουν στον κόπο να διατυπώσουν κανόνες για το πώς ακριβώς έπρεπε να το κάνουν.

Πού βρίσκονται όμως οι απαρχές της λογικής;

Σε ποιες ανθρώπινες δραστηριότητες υπήρχε έντονη και διαρκής χρήση επιχειρημάτων, ώστε να αναδειχθεί η ανάγκη συστηματικής μελέτης τους;

Τρία Πεδία:

Μαθηματικά Φιλοσοφία

Καθημερινή επιχειρηματολογία κυρίως στον Πολιτικό και στο Δικαστικό στίβο

Τα Μαθηματικά πριν τους Ίωνες είχαν εμπειρικό χαρακτήρα και αφορούσαν λύση συγκεκριμένως προβλημάτων.

Είναι αλήθεια ότι οι Αιγύπτιοι ανακάλυψαν, με εμπειρικά μέσα, πολλές αλήθειες της Γεωμετρίας.

Οι αρχαίοι Έλληνες, πρώτοι συστηματοποίησαν τις αλήθειες αυτές με τρόπο ώστε από κάποιες βασικές αλήθειες να αποδεικνύονται χωρίς επίκληση της εμπειρίας, οι υπόλοιπες αλήθειες.

Η πρώτη γεωμετρική απόδειξη αποδίδεται στο Θαλή τον Μιλήσιο (640-546 π.χ.)

Τέτοιου είδους αποδείξεις έκαναν και οι Πυθαγόρειοι την ίδια περίπου χρονική περίοδο.

Ο Ευκλείδης διάσημος Έλληνας Μαθηματικός του 4ου-3ου αιώνα π.χ. στο έργο του Στοιχεία (13 τόμοι) συστηματοποίησε τη γεωμετρία με τη μορφή παραγωγικού ή αξιωματικού συστήματος.

Με δεδομένο ότι η γεωμετρία αφορά είδη αντικειμένων και όχι συγκεκριμένα αντικείμενα οι προτάσεις που ενδιαφέρουν είναι γενικές.

Το άλμα από συγκεκριμένες σε γενικές προτάσεις έγινε από τους έλληνες φιλοσόφους και επιστήμονες.

Ο όρος ¨Λογική¨ χρησιμοποιήθηκε τον 3ο αιώνα μ.χ. από τον Αλέξανδρο τον Αφροδισιέα.

Ο Πλάτων στους διαλόγους του διατυπώνει λογικές αρχές.

Για παράδειγμα στην Πολιτεία διατυπώνει τον «Νόμο της Αντίφασης» σύμφωνα με τον οποίο είναι αδύνατο κάτι να ισχύει και να μην ισχύει»

Ενώ η επιχειρηματολογία στο πλαίσιο των μαθηματικών και της φιλοσοφίας οδήγησε φυσιολογικά στο έργο του Αριστοτέλη.

Η μελέτη καθημερινών επιχειρημάτων οδήγησε σε μια άλλη κατεύθυνση, δηλαδή στις λογικές μελέτες των Μεγαρητών και των Στωϊκών φιλοσόφων.

Ζήνων ο Κιτιέας Ιδρυτής της σχολής των

Στωικών φιλοσόφων

Χρύσιπος

Οι φιλόσοφοι αυτοί προσπάθησαν να συστηματοποιήσουν και να ταξινομήσουν μορφές καθημερινών επιχειρημάτων.

Κάποια από τα επιχειρήματα αυτά δεν είναι ορθά όπως για παράδειγμα:

Αυτός ο σκύλος είναι πατέρας.Αυτός ο σκύλος είναι δικός σου

Άρα, αυτός ο σκύλος είναι δικός σου πατέρας.

(¨Ευθύδημος¨ Πλάτων)

Τέτοιου είδους επιχειρήματα που είναι αληθοφανή αλλά λανθασμένα ο Αριστοτέλης τα αποκάλεσε σοφίσματα.

Ο Αριστοτέλης ασχολήθηκε με κανόνες διεξαγωγής συζητήσεων διαμέσου ορθών επιχειρημάτων και με κανόνες εύρεσης και εντοπισμού σφαλμάτων.

Οι Διαλεκτικές μονομαχίες γίνονταν για απλή διασκέδαση στα πλαίσια δικών ή πολιτικών συζητήσεων καθώς και στα πλαίσια φιλοσοφικών διαλόγων και διερευνήσεων.

Οι Σοφιστές θεωρούσαν τα σοφίσματα ως χρήσιμα εργαλεία για τη δημιουργία για παράδειγμα σύγχυσης κατά την διάρκεια μιας δίκης.

Γνωστό είναι το παράδειγμα της δίκης μεταξύ του Πρωταγόρα και του μαθητή του Εύαθλου στη δίκη που προκάλεσε ο πρώτος.

Είναι πιθανόν να αναζητούσαν κάποιες λογικές αρχές τις οποίες ήλπιζαν να ανακαλύψουν έμμεσα, εντοπίζοντας λανθασμένα επιχειρήματα τα οποία φαίνονταν ορθά.

Μόνο ο Αριστοτέλης προχώρησε σε συστηματική μελέτη λογικών θεμάτων.

Ο ίδιος αναφέρει ότι τα έργα του περί λογικής ήταν εντελώς πρωτοποριακά αντιδιαστέλλοντας το έργο του προς τη ρητορική

Ρητορική

Είχε σκοπό να διδάξει την τέχνη της πειθούς.

Λογική

Είχε σκοπό να διδάξει την τέχνη της έγκυρης γνώσης και της απόδειξης.

Όπως προείπαμε μελέτες πάνω στην λογική πραγματοποιήθηκαν στα πλαίσια της Μεγαρικής Σχολής της οποίας τα μέλη αποκαλούνταν «εριστικοί»

Ο Διόδωρος Κρόνος και ο Φίλων, μέλη της σχολής ασχολήθηκαν με σοβαρά λογικά προβλήματα αλλά ήταν μεταγενέστεροι του Αριστοτέλη.

Αρκετοί φιλόσοφοι πριν τον Αριστοτέλη ασχολήθηκαν με θέματα λογικής , αλλά είναι αδιαμφισβήτητο ότι το έργο του Αριστοτέλη αποτελεί την πρώτη συστηματική μελέτη λογικών αρχών και κανόνων.

Βιβλιογραφία

ΛΟΓΙΚΗ Θεωρία και Πρακτική

Γ΄ Τάξη Ενιαίου Πειραματικού Λυκείου