ЗАМ ТЭЭВЭР БА ТҮҮНИЙ

ТӨРӨЛ

Гүйцэтгэсэн: ГЗАЖ-2 Б. Рэнцэндорж

Зам тээврийн байгууламж нь барилгын инжнерийн

салбар ба тээврийн шинжлэх ухааны нэг тусгай хэсэг

бөгөөд бүх төрлийн зам тээврийн хэрэгслийн

байгууламжийн хийц бүтэцийн төлөвлөлт, сэргээн

засварлах, буулгах ба арчлах арга хэмжээг хамарна.

Зам тээвэр нь иргэний барилгын инженерчлэлийн нэг

чухал салбар юм.

АЖ АХУЙ ДАХЬ ЗАМ ТЭЭВРИЙН ҮҮРЭГ

Зам тээврийн оролцоотойгоор аж үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн

олон талт хэлхээ холбоо явагдана. Үйлдвэрийг түлш, түүхий

эдээр хангаж, бэлэн бүтээгдэхүүнийг боловсруулах их зээлд

хүргэж өгнө. Хүн амыг нэг хотоос нөгөөд, нэг газраас нөгөөд

шилжүүлж өгдөг.

ЗАМ ТЭЭВРИЙН БАЙГУУЛАМЖ

Зам тээврийн байгууламж нь барилгын инженерийн

салбар ба тээврийн шинжлэх ухааны нэг тусгай хэсэг

бөгөөд бүх төрлийн зам тээврийн хэрэгслийн

байгууламжийн хийц бүтэцийн төлөвлөлт, сэргээн

засварлах, буулгах ба арчлах арга хэмжээг хамарна.

Зам тээвэр нь иргэний барилгын инженерчлэлийн нэг

чухал салбар юм. Тус салбар нь доорх хэсгүүдтэй:

Гудамж ба замын байгууламж

Зам, тээврийн төлөвлөлт

Агаарын тээврийн барилгын төлөвлөлт

Төмөр замын барилга ба зам төмрийн техник

Бүс нутаг төлөвлөлт ба хот төлөвлөлт

ТӨМӨР ЗАМЫН ТЭЭВЭР

Манай дэлхийн оронд 140 оронд, нийтдээ 1 сая

гаруй км төмөр зөм бий. Төмөр зам цаг уурын

нөхцөлөөс шалтгаалахгуй тогтмол үйлчилгээтэй, их

хэмжээний ачааг бөөнөөр нь алс холд хүргэж өгөх

болоцоотой байдгаараа бусад тээврүүдээс ялгаатай.

АВТО ЗАМЫН ТЭЭВЭР

Авто замын тээвэр нь ердийн

шороон замаар нутгийн гүн

рүү нэвтрэн орох чадалтайгаас

гадна ачааг шууд хэрэглэгчдэд

хүргэж өгдгөөрөө бусад

тээврээс ялгаатай. Одоогийн

автомашинаар тээвэрлэсэн

ачааны хэмжээ төмөр

замынхаас бараг 13 дахин их

байгаа юм.

Сүүлийн жилүүдэд даац ихтэй,

түүний дотор ачаагаа өөрөө

буулгагч машиныг олноор

үйлдвэрлэх боллоо.

УСАН ЗАМЫН ТЭЭВЭР

Далай тэнгисийн тээвэр нь ачаа эргэлтийн хэмжээгээр

бүх тээврийн дотор 1-р суурийг эзэлдэг. Далайн усан

онгоцоор тээвэрлэж байгаа ачааны хагасаас илүү нь

нефть, нефтийн бүтээгдэхүүн юм. Түүнийг “танкер” хэмээх

тусгай тоногдлогдсон онгоцоор зөөвөлөнө.

АГААРЫН ТЭЭВЭР

Агаарын тээвэр бол хамгийн хурдан хөгжиж байгаа тээврийн нэгэн

хэлбэр бөгөөд хүн, шуудан болон түргэн муудаж чанараа алдах зарим

ачааг голлон тээвэрлэж байна

Өргөн уудам газар нутагтай, хүн амын суурьшил тархай сийрэг, төмөр

замын сүлжээ бүх нутгийг хамарч чадаагуй манай орны хувьд агаарын

тээвэр чухал ач холбогдолтой. Иргэний агаарын тээвэр нь алс зайг бага

хугацаанд туулж, цаг хожих өндөр ач холбогдолтой боловч үнэ өртөг

ихтэй тээвэр юм.

ДАМЖУУЛАХ ХООЛОЙН ХООЛОЙН ТЭЭВЭР

Газрын тос, байгалийн шатаг хий, халуун хүйтэн ус зэрэг

шингэн ба хийн хэлбэртэй зүйлийг даралтын ялгаатай

байдлыг ашигдан дамжуулах хоолойгоор нэг газраас

нөгөөд тээвэрлэхийг дамжуулах хоолоын тээвэр гэдэг.

Энэ нь орчин үеийн хямд тээврийн хэлбэрт ордог.

ЦАХИЛГААН ТЭЭВЭР

Дэд бүтэц өндөр хөгжсөн орнуудад цахилгаанааражилладаг тээврийн хэрэгслийг өргөнөөр ашигладаг.Энэ тээвэр нь маш хурдтай хөгжиж байгаа бөгөөдАмерик, Ядон, Хятад болон бусад улс оронд “метро”хэмээх цагт 300 ба түүнээс дээш хурдлах чадвартайхэрэгслийг өргөн ашишлаж байна. Энэ тээвэр нь үнэхөлс маш хямд, хурдан явдаг, олон тоннын даацтайзэрэг давуу тал ихтэй юм.

ЕРДИЙН ХӨСГИЙН ТЭЭВЭР

Механикжсан тээвэр хөгжих хүртэл дэлхийн улсын

ачаа ба зорчигч тээвэрт ердийн хөсгийн тээвэр голлох

байр суурь эзэлж байсан үе бий. Ачаа тээвэрт тэмээ,

морь, үхэр тэргийг ашиглаж байсан.

ДҮГНЭЛТТээвэр бол аж үйлдвэр, ХАА-н зэрэгцээгээр

материаллаг үйлдвэрлэлийн нэг салбар болдог. Гэхдээ

биет бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэггүй, харин ч

тэдгээрийн үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнийг хэрэглэдэг

онцлогтой.

Зам тээврийн оролцоотойгоор аж үйлдвэр, хөдөө аж

ахуйн олон талт хэлхээ холбоо явагдана. Үйлдвэрийг

түлш, түүхий эдээр хангаж, бэлэн бүтээгдэхүүнийг

боловсруулах их зээлд хүргэж өгнө. Хүн амыг нэг

хотоос нөгөөд, нэг газраас нөгөөд шилжүүлж өгдөг.

Ингэж зам тээвэр нь аливаа үйлдвэрлэлийг

үргэлжлүүлэн явуулах боломжыг бүрдүүлнэ.