Нүүдэлчдийн овог

Удмын түүх

Угийн бичиг

Д. Сэрдарам Ph. D \ШУТИС\

ХУННУ

ЖУЖАНЬ

XIII зуун

1918 он

МОНГОЛ

БНМАУ

Дордохын 7-гоос Азын 13 – АРАВТ болно

24 ТҮМ

12 түм

95 мянган

600.000-аас 495.000 МОНГОЛ, 110.000 лам

1988 оны 7 сарын 10-нд 2 саяуул болов.

2,6 сая – 1000 хүнд 11 оюуны хомсдол

Нэр

Овог

Ургийн овог

Given name

Sure name

Family name

Иван Иванович Иванов.Сансар Жүгдэрдэмидийн Гүррагчаа буюуСансар Ж. Гүррагчаа

Нүүдэлчид

Суурьшмал иргэд -

Өрхийн нэр Оршин буй газраараа ОВОГ болдгоос Хүн ам их

Ураг, төрөл садангаараа ОВОГ болдог учир:

1. Хүн амын хувьд цөөн байдаг

2. Овог, удмын хатуу дэг ёс

• Эгзогами, • Эндогами, • Овгийн давхар холбоо

Овог хүчирхэг байх нь

ҮндэстэнУгсаатан

Угсаа АймагОвог

Үндсэн ОВОГ-оос Яс, Мах цусны Овог салбарлана

ОВОГ-ийн Нийгэмдээ эзлэх байр суурь, Хүн ам:

1. ОВОГ-ийн нас 11 – 13 үе буюу 400 жил

2. Овог-ууд худ ургийн ёсыг хатуу сахидаг

• Мэргидийн Чилүдэй • Хонгирадын Дэй Сэцэн• Боржигоны Есүхэй баатар• Хиад боржигоны ураг барилдлагат ёс 1937 он хүртэл

ТӨРИЙН ИХ ХААНЫ ГЭМШИЛ

Түүний 3 дахь гэмшил нь ОТЧИГОН авгын нутгаас ЭМ авсан.

ТӨРИЙН ИХ ХАТАНЫ ГАВЪЯАБатмөнх Даян Хаан (1464-1543)

Батмөнх – Мандухай сэцэн хатан нарын дундаас 7 хүү төржээ. 1482 онд Улсболд, Төрболд ихэр төрөв. 1484 онд Төрөлт(охин), Барсболд ихэр төрөв. 1490 он хүртэл хүү Арсболд болон Ачболд, Очирболд ихэр төрөв. Хожим Арболд төрөв.

33 настай хатан – 7 настай Хааны гэр бүл төлөвлөтийг сайн хийсэн нь Хиад Боржигон овогтонд их сайн нөлөө үзүүлсэн.Даян хааны хөвүүд ТАЙЖ нарын угсаа болсон.

МОНГОЛ ОВОГ

• “МОНГОЛЫН НУУЦ ТОВЧОО” \1240 он\• “СУДРЫН ЧУУЛГАН” \ Рашид Ад – дин 1310\

Дарлигин 18 аймаг, нирун 19 овог• “ЭРДЭНИЙН ТОВЧ” – 450 овог• ИБМҮАлба \Одоогоор 5000 овог бүртгэгдээд

байна\

• ОВОГ БОЛ НИЙГМИЙН СОЁЛ.• ХӨРӨНГӨ, ӨВ ЗАЛГАМЖЛАЛЫН БАТАЛГАА• ЦУС ОЙРТОХООС СЭРГИЙЛЭХ ЗАМ

МОНГОЛ ОВГИЙН ТҮҮХ

• 1922 оны YI сарын АЗГ-ын тогтоолоор хориглосон.

• 1994 онд Ерөнхийлөгч П. Очирбат “Овог сэргээх тухай” зарлиг гаргасан.

Сартуул угсааны Алаг адуун овгийн Пунсалмаагийн Очирбат

• 1997 онд Энхсайханы ЗГ-аас Иргэний үнэмлэх шинэчилсэн, Гэр бүлийн хуулинд Ургийн ОВОГ гэдэг зүйл оруулсан.

• Харамсалтай нь цааш үргэлжилсэнгүй

“МОНГОЛ АХАН ДҮҮСҮҮД”

Дээд үедээ ураг төрлийн барилдлагаар холбогдсон нэг өвөг дээдэстэй Монгол ахан дүүсүүд цөөхүүлээ ч гэсэн овгуудынхаа хүрээнд харилцан дотносож, өнчин ядуус, ядарсан нэгнээ асран тэтгэж, баяр цэнгэл, уй гашуугаа хуваалцдаг олон сайхан зан заншилыг эрт үеэс бий болж эдүгээг хүртэл уламжлуулан иржээ.

Овог бүр өөрийн гэсэн тодорхой нэр хочтой. Тэр нь уул овогийн эрхийн хэм хэмжээ, хүчин чадал, мандал буурлын баталгаа болдогийг Урианхай, Хиад-Боржигин, Хаучин, Жүрхэн, Торгууд мэт олон овгийн нэрнээс харж болно.

“МОНГОЛ АХАН ДҮҮСҮҮД”

Овог бүр өөрсдийн туг сүлд, уриа хашгираа, нийтийн дуу бүжиг, хорио цээртэй, туулж өнгөрүүлсэн түүх, удам судраа бичиж үлдээдэг угийн бичиг, мал сүргээ танидаг им, тамгатай байлаа.

“ОВГИЙН НЭРНИЙ ГАРАЛ ҮҮСЭЛ”- Уул усны нэр заасан үг. Мон уул, - Мэргэжил заасан. Жишээ нь: Baker -Талхчин, Archer-Нумч, Tishler-Ширээч, Smith-Дархан - Бие ба Зан суртахууны онцлогоор хочилсон. Жишээ нь: Short-Тожгор, Brown-Бараан, Lombard-Урт сахалт (Long-урт Beard-сахал)- Алдаршсан газрын нэрээр. Жишээ нь London-Лондон (хотын нэр), Ali-Nasariya - Насарияагийн, Zhan-Жан (улсын) - Өвгийн нэрээр нэрших. Жишээ нь Richardson-Ричардын хүү (Richard-Son), Johnson-Жоны хүү (John-Son), Abu Dayan-Даяны аав, Bin-Laden-Ладены хүү- Амьтан ургамлын нэртэй. Медведьев-Баавгай, Кошкин-Мигуй, Wolf-Чонос,

http://mashbatotgonbayarsarlagtay.blogspot.com

ХҮН ХЭД НАСАЛДАГ ВЭ?- Хүний нас Биологийн хувьд 150 жил гэж үздэг.- Зураг, Эд зүйлс нь түүнээс илүү урт насалдаг ч өөр хүнээр овоглогдоно.

УГСААТАН

БИ

Гэр бүл

Удам угсаа

Хүмүүсийн хоорондох Бэлгийн болон Эдийн засгийн холбоо буюу

ОВОГ

УГСААЭхнэр – Нөхөр – Хүүхдийн хоорондох харилцан хүлээх

эрх, үүрэг хариуцлагын нэгдэл

ОРЧИН ҮЕД ГЭРЛЭХ НЬ:2.ХАРИУЦЛАГА, ҮҮРЭГ3.ХУУЛЬ ЗҮЙН ГЭРЭЭ.

а. ШАШИНб. ГЭР БҮЛИЙН

ХУУЛЬ.3. УДАМ УГСАА, ҮР ХҮҮХЭД.

ХҮНИЙ ГЭРЛЭЛТИЙН ХЭЛБЭР

1. МОНОГАМИ2. БҮЛЭГ МОНОГАМИ3. ПОЛИГАМИ

• ПОЛИЖЕНИ• ПОЛИАНДРИ

• БҮЛЭГ ГЭРЛЭЛТ

Бүх амьдралынхаа туршид зөвхөн нэг хүнтэй гэрлэхийг хэлнэ.

МОНОГАМИ

Тодорхой хугацаанд нэг хүнтэй гэрлэх ба бэлэвсрэх, салсны дараа өөр хүнтэй гэрлэх.

БҮЛЭГ МОНОГАМИПОЛИГАМИ

Нэгээс дээш хүнтэй гэрлэх хэлбэр.

БҮЛЭГ ГЭРЛЭЛТ

Тодорхой хугацаанд нэгээс дээш эрэгтэй, нэгээс дээш эмэгтэйтэй

гэрлэхийг гэрлэхийг хэлнэ.

ХҮНИЙ ГЭРЛЭЛТИЙН ХЭЛБЭР

1. ГЭР БҮЛ ЗАЙЛШГҮЙ ҮНЭТ ЗҮЙЛ ДЭЭР ТУЛГУУРЛАДАГ

ПОЛИГАМИ

ИСЛАМ шашинд 3 удаа гэрлэхийг авах нь бурангуй ёс биш Нийгэмд хүлээсэн хариуцлага гэж үздэг.

2. ГЭР

УГСААТАН 1. ЭР УГСААТАН 2. ЭМ УГСААТАН

Олон мянган Монгол бүсгүйчүүд Солонгос эрчүүдтэй гэр бүл болж байна.

Худ - Худгуй ХудааланХуданцар

ҮЕЭЛ

АВГА НАГАЦ

НАГАЦАНЦАР

НАГАЦЛАХ ТӨРӨЛ

ЗЭЭ

БӨЛ

ХАЯАЛ

БӨЛӨӨЛӨН

БӨЛӨНЦӨР

ЗЭЭЛЭХ ТӨРӨЛ

ЗЭЭНЦЭР

БИ

Эцэг

Өвөг эцэг

Өндөр өвөг

Элэнц

Элэнц өвөг

Хуланц

Хуланц өвөг

БИ

Гучинцар

Ачинцар

Жич

Гуч

Ач

Хүү

Жичинцэр

1А3D

1А3A

2А1A

2А1B

2А1

А 2А

1А

3А

4А

1А21А1

1А3

2А2

3А1

3А2

3А33А4

3А5

4А1

4А2

4А4

4А5

1А1A 1А1B1А1C

1А2A

1А3B

1А3C

2А2A

2А2B

3А2A

3А2B

3А2C3А3A3А4A

3А4B3А4C

3А5A

4А1A

4А1B

4А1C

4А2A

4А2B

4А4A

4А5A

4А4B

4А4C

4А5B4А5C

Рашид-ад-Дин

• “Монголын бүх овог аймаг яруу тодорхой удам угсааны модтой /түүхтэй/. Учир нь Монголчуудын заншил нь өвөг дээдсийнхээ удам угсааг залган сахиж, төрсөн хүүхэд бүрдээ удам угсаагаа зааж сургадаг. Тийнхүү тэд удам угсааны тухай үгийг хүмүүсийн хүртээл болгодог учраас тэдний дунд яс угсаа, овог аймгаа мэдэхгүй хүн нэг ч байхгүй” 1310 онд ...

МОНГОЛ УГИЙН БИЧГИЙН ТҮҮХ

ОЛОН ҮНДЭСТНИЙ УГИЙН БИЧЭЭС

РОК ХӨГЖИМ

ОЛОН ҮНДЭСТНИЙ УГИЙН БИЧЭЭС

www.naver.com/blogkoreantree.

ОЛОН ҮНДЭСТНИЙ УГИЙН БИЧЭЭС

http://mangarman.blogspot.com/

• 1905 онд хийгдсэн Цэцэн хан Шолойн угийн бичигт 1577-1905 он хүртэл төрсөн 11966 хүний нэрийг 5,3 м голчтой даавуун дээр цагираглуулан бичсэн нь хамгийн том угийн бичиг болно.

• Одоо Монгол улсын Үндэсний түүхийн Архивт хадгалагдаж байна

МОНГОЛ УГИЙН БИЧИГ