ΣΥΛΛΟΓΗ ΕΠΙΒΕΝΘΙΚΩΝ ΑΣΠΟΝΔΥΛΩΝ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΦΩΤΟΠΑΓΙΔΩΝ ΣΤΗ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΚΛΕΙΣΟΒΑ (ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ Λ/Θ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ-ΑΙΤΩΛΙΚΟΥ).

10ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας - Αθήνα, 7–11 Μαΐου 2012

Ράμφος Α., Paschos J., Μπεκιάρη Β. & Κατσέλης Γ.

- Τμήμα Υδατοκαλλιεργειών και Αλιευτικής Διαχείρισης, ΤΕΙ Μεσολογγίου, - University Bochum, Germany

Εισαγωγή

Φωτοτακτισμός: Η κινητική αντίδραση των οργανισμών στην παρουσία φωτός

Τόσο οι αλιείς όσο και οι επιστήμονες εκμεταλλεύονται τον θετικό φωτοτακτισμό ορισμένων υδρόβιων οργανισμών

Οι φωτοπαγίδες χρησιμοποιούνται για τη συλλογή ψαριών σε περιβάλλοντα όπου οι παραδοσιακές μέθοδοι συλλογής δεν είναι εφαρμόσιμες

Συνήθως είναι σχετικά μεγάλες και περίπλοκες κατασκεύες με υψηλό κόστος

Έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικές στη συλλογή νεαρών σταδίων ψαριών αλλά και πλαγκτονικών ή/και επιβενθικών ασπονδύλων

Εισαγωγή

Οι λιμνοθάλασσες είναι ιδιαίτερα περιβάλλοντα με πολύ μικρό βάθος και υψηλή παραγωγικότητα.

Τα λιβάδια θαλάσσιων φανερόγαμων έχουν σημαντικό ρόλο στην παραγωγικότητα και στα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά των λ/θ.

Φιλοξενούν υψηλό αριθμό επιβενθικών οργανισμών σε μεγάλη αφθονία και σημαντική θέση στο τροφικό πλέγμα

Η μελέτη των επιβενθικών αυτών οργανισμών υπολείπεται συγκριτικά με τη μελέτη των φυτών

Αρκετοί λόγοι για να ασχοληθούμε

μαζί τους!

Υλικά & Μέθοδοι

Πιλοτική δειγματοληψία αρχές Ιουνίου

Κατασκευή 18 φωτοπαγίδων

Κόστος: ≈ 10 Ευρώ / φωτοπαγίδα

Κατασκευή φωτοπαγίδων

Στόχοι: Μικρού μεγέθους Πολλές Οικονομικές Εύκολες στην κατασκευή

Υλικά & Μέθοδοι

1η Πειραματική διαδικασία – 6 Ιουνίου 2011 Λ/Θ ΚλείσοβαΈλεγχος απόδοσης χρώματος χημικού φωτός

Βάθος: ≈ 60 εκ.Υπόστρωμα: Λασπώδες με κάλυψη από C. nodosaΧρώματα χημικού φωτός:

Μπλε, πράσινο, κόκκινο, κίτρινοΑριθμός φωτοπαγίδων: 18Διάρκεια παραμονής: 9 ώρες

Διάταξη στο χώρο:

100 m

Ι.Π. Μεσολογγίου

Καταγραφή φάσματος εκπομπής για κάθε χρώμα

2η Πειραματική διαδικασία – 30 Ιουνίου 2011 Λ/Θ ΚλείσοβαΑπόδοση σε σχέση με τη διάρκεια παραμονής στο νερό

Υλικά & Μέθοδοι

Βάθος: ≈ 60 εκ.Υπόστρωμα: Λασπώδες με κάλυψη από C. nodosaΧρώμα χημικού φωτός: ΠράσινοΑριθμός φωτοπαγίδων: 18Διάρκεια παραμονής: 2, 4, 6 & 8 ώρες

Στατιστική επεξεργασία:

Σύγκριση αφθονίας μεταξύ των διαφορετικών χρωμάτων των διαφορετικών χρόνων παραμονής

Μη-παραμετρικός έλεγχος Kruskal-Wallis (StatGraphics 5.0)

• Συντήρηση δειγμάτων σε διάλυμα φορμαλδεΰδης 4%• Καταμέτρηση αριθμού ατόμων • Αναγνώριση σε επίπεδο κύριων ταξονομικών ομάδων (taxa)

Αποτελέσματα

1η Πειραματική διαδικασία – Έλεγχος απόδοσης χρώματος χημικού φωτός

Ένταση εκπομπής (αυθ.μον.)

Μήκος κύματος (nm)

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

400 450 500 550 600 650 700 750 800

ΜπλεΠράσινοΚόκκινοΚίτρινο

450nm

514nm

548nm

625nm

Φάσμα εκπομπής ράβδων χημικού φωτός

Συνολικός αριθμός οργανισμών/φωτοπαγίδα: 4435–20232

Δεν παρατηρηθήκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των συστοιχιών

Συλλογή οργανισμών

Αποτελέσματα

Αρθρόποδα

Αμφίποδα

Κουμώδη

Κωπήποδα (αρπακτικοειδή) *

Οστρακώδη

Μυσιδώδη *

Ισόποδα *

Λασπογαρίδες (προν. U. pusilla)

Γαρίδες (προνύμφες & ενήλικα)

Παντόποδα

Θυσσανόποδα (προνύμφες)

Καβούρια (προνύμφες)

Σκώληκες

Πολύχαιτοι (προνύμφες)

Χαιτόγναθα

Εχινόδερμα

Αστερίες

Μαλάκια

Γαστερόποδα

Ψάρια (προνύμφες & ενήλικα)

7 ομάδες αποτελέσαν > 95% της αφθονίαςΤο κόκκινο χρώμα συνέλεξε σημαντικά μικρότερο αριθμό οργανισμώνΔεν παρατηρήθηκαν διαφορές μεταξύ των άλλων χρωμάτων

Αποτελέσματα

2η Πειραματική διαδικασία – Απόδοση σε σχέση με τη διάρκεια παραμονής στο νερό

Συνολικός αριθμός οργανισμών/φωτοπαγίδα: 2018–8060 από 14 διαφορετικά taxa

Δεν παρατηρηθήκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των συστοιχιών

7 ομάδες αποτέλεσαν >90% της αφθονίας Όλα τα taxa παρόντα από την αρχή Τάση αύξησης συνολικής αφθονίας με το χρόνο Σημαντική αύξηση μόνο σε 2 ομάδες

Συμπεράσματα

Οι φωτοπαγίδες αποδείχθηκαν αποτελεσματικές στη συλλογή επιβενθικών οργανισμών

Το κόκκινο φως αποδείχθηκε λιγότερο αποτελεσματικό ως προς τη συνολική αφθονία αλλά όχι ως προς τον αριθμό των taxa

Η ποσοτική εκτίμηση της αφθονίας των οργανισμών στο περιβάλλον παραμένει το σημαντικό μειονέκτημα της μεθόδου

Παρά τον υψηλό αριθμό taxa που συλλέχθηκε, δεν είναι σίγουρο ότι όλοι οι οργανισμοί εμφανίζουν θετικό φωτοτακτισμό.

Είναι όμως δυνατόν να χρησιμοποιηθούν για την ποιοτική παρακολούθηση των επιβενθικών βιοκοινωνιών

Πιθανώς λόγω της εντονότερης απορρόφησης του κόκκινου φωτός στο νερό

Η αυξημένη αφθονία του χαιτόγναθου Spadella cephaloptera στο κόκκινο φως αποτελεί έναυσμα για περαιτέρω έρευνα

Οι φωτοπαγίδες αποδίδουν καλύτερα με την αυξημένη παραμονή στο νερό

Συμπεράσματα

Ο αριθμός των taxa ήταν ο ίδιος σε όλη τη διάρκεια του πειράματος

Η διαφορετική ανταπόκριση των οργανισμών στο φως εγείρει θέματα ηθολογίας, ταχύτητας μετακίνησης και αντίληψης τους

Οι φωτοπαγίδες είναι εύκολες στην κατασκευή, στη χρήση τους στο πεδίο και έχουν χαμηλό κόστος.

Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για περίπλοκους πειραματικούς σχεδιασμούς ή για κάλυψη ευρύτερης περιοχής με διαφορετικούς τύπους υποστρωμάτων.

Δίνουν πολύ «καθαρά» δείγματα τα οποία αναλύονται εύκολα.

Είναι φιλικές προς το περιβάλλον αφού δεν «πληγώνουν» το λιβάδι.