Η ιστορία της μόδας είναι ένας αχανής κόσμος. Θα

χρειαστεί ένα άλλο project για να τον εξερευνήσουμε...

Όμως, μπορούμε να διερευνήσουμε μερικές όψεις

αυτού του συναρπαστικού κόσμου. Η ομάδα Fashion

and History θα μας ταξιδέψει στις απαρχές του

ενδύματος και των συμπληρωμάτων του, θα σταθεί,

ιδιαίτερα, στην περίοδο της Αναγέννησης, θεωρώντας

την περίοδο αυτή καθοριστική για την στροφή της

ενδυμασίας και της μόδας σε νέους δρόμους, και θα

κλείσει το ταξίδι με μια ξεχωριστή αναφορά στην

οικολογική μόδα, η οποία, φαίνεται πως, ανοίγει νέους

ορίζοντες σ' αυτή την ατέλειωτη περιπέτεια που λέγεται

μόδα.

μετάβαση στη σελίδα: Μόδα και βιομηχανία

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ;

Με τον όρο ενδυμασία εννοούμε το σύνολο των «ενδυμάτων» που απαρτίζουν

την εξωτερική εμφάνιση του ανθρώπου, ενώ ο όρος ένδυμα καλύπτει κάθε

αντικείμενο κατασκευασμένο από οποιοδήποτε υλικό, κατεργασμένο ή όχι, αν

ικανοποιεί τους λόγους γα τους οποίους

χρησιμοποιείται. Το ένδυμα ή η ένδυση περικλείει κάθε

τροποποίηση του παρουσιαστικού ενός ατόμου από τα

ρούχα και τα αξεσουάρ μέχρι το μακιγιάζ, το χτένισμα, τα

κοσμήματα, τη στάση, τα εσώρουχα, τις βάτες, ακόμη

και την χειρουργική αλλαγή. Ένδυμα είναι κάθε τι με το

οποίο καλύπτεται το ανθρώπινο σώμα, ενώ ενδυμασία

το σύνολο των ενδυμάτων. Γενικότερα, ο όρος ενδυμασία περιλαμβάνει όχι μόνο τα

ρούχα, αλλά και τα συμπληρωματικά τους (αξεσουάρ), δηλαδή τα παπούτσια, τις

τσάντες, τα καπέλα, τα γάντια και άλλα. Περιλαμβάνει επίσης και τα κοσμήματα, το

μακιγιάζ, ακόμη και το χτένισμα. Ενδυμασία είναι το σύνολο των διαφόρων

αντικειμένων που φοράει ο άνθρωπος σε μια στιγμή του χρόνου

με σκοπό την προστασία, την εξυπηρέτηση, την άνεση, την

αξιοποίηση, και την αισθητική ομορφιά της ζωής του.

Η ενδυμασία παρουσιάζεται με ποικίλους τρόπους, λαμβάνει

πολλές μορφές και άπειρες διαστάσεις και δέχεται τις μεγαλύτερες

και πλέον αλλαγές. Αποτελεί αναπόσπαστο, στενά οικείο και

απόλυτα αναγκαίο στοιχείο για τον άνθρωπο, προσφέροντάς του διαρκή

ανανέωση, ασφάλεια και αυτοπεποίθηση. Μέσα από αυτή, ο άνθρωπος δημιουργεί

προσωπικότητα και γίνεται ξεχωριστό και μοναδικό πλάσμα στον κόσμο που ζει και

κινείται.

Η ενδυμασία αποτελεί σημείο ταυτότητας, αναγνώρισης και αναφοράς, έλξης και

γοητείας, αποστροφής και εκφοβισμού, συμβολικό στοιχείο, σημειολογικό κώδικα,

πομπό και δέκτη μηνυμάτων.

Το ένδυμα αποτελεί μια δυναμική μορφή πολιτισμού με ιστορική, κοινωνική,

βιομηχανική, ψυχολογική, οικονομική διάσταση και είναι κομμάτι αυτογνωσίας του

λαού που το δημιούργησε. Η συνάντηση παλαιότερων με νέες αισθητικές αξίες,

μπορεί να οδηγήσει σε μετεξέλιξη παραδοσιακών μορφών τέχνης προς σύγχρονες.

Η ιστορική εξέλιξη της ενδυμασίας υποδηλώνει την εξέχουσα θέση που κατέχει η

ενδυμασία στη ζωή του ανθρώπου. Σε κάθε στάδιο της εξελικτικής πορείας της

ενδυμασίας, συναντούμε διαφορετικές ενδυματολογικές τεχνικές και τάσεις που είναι

άρρηκτα συνδεδεμένες με τις επικρατούσες ιστορικές, κοινωνικές, οικονομικές και

πολιτιστικές συνθήκες. Ακόμη, το ένδυμα σε αρκετές περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκε

προκειμένου να βοηθήσει το άτομο να επιτύχει τα αισθητικά ιδεώδη της εποχής του.

ΑΙΤΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΕΝΔΥΜΑΤΟΣ ΑΠΟ

ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ

Ο πανάρχαιος πρόγονος από την αρχή της ζωής του

επιδίωξε να καλύψει τις βασικές του ανάγκες. Σε πρώτο

στάδιο, αφού πρώτα ικανοποίησε το αίσθημα της

πείνας, άρχισε να ψάχνει τρόπους να καλύψει και

παράλληλα να προστατέψει το σώμα του από τις

καιρικές συνθήκες, όπως το κρύο, την βροχή, το χιόνι

κ.λ.π. Κατά την τελευταία περίοδο της Παλαιολιθικής

εποχής, το κλίμα της γης έγινε πιο ψυχρό, λόγω της εμφάνισης των παγετώνων,

γεγονός που ώθησε τον άνθρωπο να προστατέψει το σώμα του από το κρύο.

Ωστόσο, οι λόγοι για τους οποίους επινοήθηκε το ένδυμα δεν πρέπει να ήταν

αποκλειστικά πρακτικοί, αφού συναντούμε τον άνθρωπο ντυμένο και σε τόπους,

όπου οι καιρικές συνθήκες δεν το επέβαλαν.

Πολλοί προιστοριολόγοι υποστηρίζουν ότι σε δεύτερο στάδιο, ο άνθρωπος

φόρεσε για πρώτη φορά ρούχα για λόγους καθαρά τελετουργικούς ως προέκταση

των διαφόρων προσωπίδων με τις οποίες συνήθιζε να καλύπτει το πρόσωπό του

και αποσκοπούσαν στην άσκηση επιρροής υπέρ των φιλικών και κατά των

εχθρικών στοιχείων που περιέβαλλαν τη ζωή του. Τα φυλακτά και τα γούρια που

χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα, δημιουργήθηκαν με σκοπό να προστατεύουν

τον άνθρωπο από τα κακά πνεύματα.

Σε τρίτο στάδιο, η επιθυμία του πρωτόγονου ανθρώπου να διακοσμήσει το σώμα

του βασιζόταν στη προσπάθειά του να ταυτιστεί με ορισμένα ζώα, θεότητες ή

άλλους ανθρώπους. Ο άνθρωπος αυτής της εποχής συνήθιζε στο τατουάζ, που

αποτελεί την αρχαιότερη μορφή ενδυμασίας και το βάψιμο του προσώπου και του

σώματος με χρώματα και πύρινα σίδερα. Ο στολισμός του σώματος αποτέλεσε μια

ακόμη βασική αιτία χρησιμοποίησης του ενδύματος από τον άνθρωπο για να

ικανοποιήσει την φιλαρέσκειά του. Τα διάφορα υλικά που χρησιμοποίησε για να

κατασκευάσει τα πρώτα ρούχα του, όπως δέρματα ζώων, κλαδιά και φύλλα

δέντρων, είχαν άμεση σχέση με την προσπάθεια εντυπωσιασμού και έλξης του

άλλου φύλου για σκοπούς σεξουαλικούς και αναπαραγωγικούς.

Σε τέταρτο στάδιο, προέκυψε η επιθυμία του ανθρώπου να δείξει την κοινωνική του

θέση, να δείξει την δύναμή του και να γίνει αρχηγός και γενικότερα να ξεχωρίσει

μέσω της ενδυμασίας του από το κοινωνικό σύνολο. Ο πρωτόγονος, με το ένδυμα,

προσπάθησε να επιδειχτεί και να επιβληθεί στους άλλους και κατάφερε να κερδίσει

την εξουσία της νομαδικής ζωής, πράγμα που επιδείκνυε κρατώντας διάφορα

τρόπαια, όπως κεφάλια σκοτωμένων ζώων ή ανθρώπων. Ακόμη, είναι πολύ πιθανό

να ήθελε να εντυπωσιάσει, να εκφοβίσει και να νικήσει τους εχθρούς του μέσα από

το ένδυμά του.

Είναι γεγονός ότι το ανδρικό φύλο ήταν εκείνο που κυρίως θέλησε να επιβληθεί,

στην προσπάθειά του να ταυτιστεί με την τάξη που επικρατεί στην φύση, όπου το

αρσενικό ζώο είναι κατά κανόνα το πιο μεγαλόπρεπο από το θηλυκό του ταίρι. Ο

άνδρας, λοιπόν, ντύθηκα «άρχοντας», κατακτητής, μάγος της φυλής, εραστής,

ακόμα και θεός. Αλλά και η γυναίκα δεν θέλησε να υστερήσει. Πέρα από τις

τελετουργικές και δεισιδαιμονικές ερμηνείες που έδωσε στο ένδυμα, το

χρησιμοποίησε ως όπλο κυριαρχίας. Η γυναίκα έχει φορέσει ως τώρα, συνειδητά ή

όχι, όλα τα σύμβολα του έρωτα. Από την άλλη μεριά, ως έναν μεγάλο βαθμό,

αντικατόπτριζε την οικονομική και κοινωνική θέση του άνδρας, από τότε που εκείνος,

κάτω από τις καινούριες κοινωνικές και οικονομικές απαιτήσεις που

δημιουργήθηκαν από την Γαλλική και στη συνέχεια βιομηχανική επανάσταση,

απέρριψε την τάση του να κυριαρχεί και να υπογραμμίζει την ταξική του θέση μέσω

της ενδυμασίας του. Στη σύγχρονη εποχή, πάντως, οι άνδρες έχουν ανακτήσει

κάποιο μέρος του «ναρκισσισμού» τους και ντύνονται πιο επιδεικτικά και

φανταχτερά.

ΠΟΤΕ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΕ ΚΑΙ ΠΩΣ ΗΤΑΝ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΕΝΔΥΜΑ

Η επιστημονική κοινότητα υποστηρίζει ότι οι πρώτοι άνθρωποι εξελίχθηκαν στις

περιοχές της Βορειοανατολικής Αφρικής κατά την διάρκεια εκατομμυρίων ετών και

ότι ο δυτικός πολιτισμός έχει τις ρίζες του στην αρχαία Μεσοποταμία πριν από 5.000

με 6.000 χρόνια. Η πρώτη μαρτυρία ενδύματος εντοπίζεται στην Ρωσία και

υπολογίζεται ότι είναι 25.000 χρόνων. Η γεωγραφική απόσταση που χωρίζει αυτές τις

δύο περιοχές είναι μεγάλη, ενώ παράλληλα υπάρχει και ένα χάσμα μεταξύ των

χρονολογιών. Στην πραγματικότητα, η προέλευση του πρώτου ενδύματος δεν είναι

απόλυτα εξακριβωμένη, καθώς τα στοιχεία που έχουμε στην διάθεσή μας είναι

μεμονωμένα και διασκορπισμένα σε διάφορες περιοχές του κόσμου.

Σε μια περιοχή βόρεια της Μόσχας ανακαλύφθηκαν κάποιοι τάφοι, που η ηλικία

τους εκτιμάται ότι είναι περίπου 20.000 με 26.000 χρόνων. Οι τάφοι αυτοί περιείχαν

σκελετούς, οι οποίοι ήταν σκεπασμένοι με χιλιάδες χάντρες από ελεφαντόδοντα

μαμούθ, δημιουργώντας την αίσθηση ότι το σώμα ήταν ντυμένο με ρούχα που

είχαν σκέλη και μανίκια. Οι χάντρες ήταν αρχικά κεντημένες πάνω στα ρούχα, τα

οποία πιθανολογείται ότι ήταν κατασκευασμένα από δέρματα ζώων. Αν και τα

δέρματα αυτά αποσυντέθηκαν, οι χάντρες διατήρησαν την ίδια θέση μέσα στο χώμα

διαγράφοντας έτσι το ένδυμα. Την ίδια σχετικά χρονολογική περίοδο, σε περιοχές της

Γαλλίας ανακαλύφθηκαν σπηλιές που περιείχαν κοκάλινες βελόνες που επίσης

αποδεικνύουν κάποια από τα πρώτα είδη ενδυμασίας.

Από την εποχή των Παγετώνων, έχουν βρεθεί ελάχιστες και ρεαλιστικές

αναπαραστάσεις ανθρώπων και ζώων ζωγραφισμένες πάνω στους τοίχους των

σπηλαίων. Κάποιες από αυτές αποδεικνύουν σημεία ένδυσης, μολονότι από την

τοποθεσία της ταφής και από άλλες μαρτυρίες γνωρίζουμε καλά ότι οι άνθρωποι

των σπηλαίων φορούσαν ενδύματα.

Τα γλυπτά που παρουσιάζουν γυναικείες μορφές, φανερώνουν μεγάλους γοφούς

και στήθη, ενώ τα σχέδια που απεικονίζουν ανδρικές μορφές, σε αρκετές

περιπτώσεις παρουσιάζονται με κεφάλια ζώων, πιθανότατα ως στοιχείο ένδειξης της

δύναμης και της υπεροχής τους.

Πολλοί ανθρωπολόγοι υποστηρίζουν ότι οι γυμνές μορφές των ανθρώπων των

σπηλαίων είχαν μια ιδιαίτερη ‘μαγεία’ και ότι οι εμφανείς διαφορές κατασκευής που

υπάρχουν ανάμεσα στα πρόσωπα και τα σώματα σχετίζονται άμεσα με τις θεότητες

και τα υπερφυσικά πιστεύω τις εποχής.

Βασιζόμενοι στις πρώτες αυτές αναπαραστάσεις του ανθρώπινου είδους,

οδηγούμαστε σε δύο κυρίως γενικεύσεις: από την μεριά, οι γυναίκες φαίνονται με

καλοχτενισμένα μαλλιά, δίνοντας έμφαση και στην παραμικρή λεπτομέρεια, ενώ οι

άνδρες παρουσιάζονται ξυρισμένοι και έχοντας πάνω τους στοιχεία από διάφορες

μορφές ζώων.

Πέρσες τοξότες από την Susa, τον 4ο αιώνα π.Χ.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ

ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ

Πρώτα από όλα, είναι σημαντικό να

αναφέρουμε ότι ο άνθρωπος της

Αναγέννησης στη προσπάθειά του να

εκφράσει τις νέες αξίες στράφηκε προς τον

ελληνορωμαϊκό πολιτισμό προκειμένου να

αντλήσει τον αναγκαίο πνευματικό εξοπλισμό.

Έτσι, άρχισε να μελετά, να μεταφράζει και να σχολιάζει συστηματικά τους αρχαίους

συγγραφείς. Η στροφή αυτή προς τη βαθύτερη γνώση της αρχαιότητας

ονομάστηκε ανθρωπισμός. Για αυτόν τον λόγο παρατηρούμε και έντονα στοιχεία

ρωμαϊκού πολιτισμού στο ύφος του ενδύματος. Οι ανθρωπιστές λοιπόν, οι φορείς

του ανθρωπισμού, ταξιδεύουν σε ολόκληρη την Ευρώπη για να διαδώσουν τις ιδέες

τους, δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό ένα δίκτυο σχέσεων και πολιτισμού, που

ονομάστηκε Πολιτεία των Γραμμάτων. Έχουν βαθύ θρησκευτικό αίσθημα, ασκούν

κριτική στις μεσαιωνικές αντιλήψεις και αγωνίζονται για μια καλύτερη κοινωνία.

Η Αναγέννηση και ο Ανθρωπισμός γρήγορα επεκτάθηκαν και σε άλλες χώρες της

υπόλοιπης Ευρώπης, όπου επικρατούσαν παρόμοιες συνθήκες με τις ιταλικές

πόλεις, διαδίδοντας έτσι νέα σχέδια και μοτίβα, στον χώρο της μόδας. Οι συχνές

μετακινήσεις καλλιτεχνών και λογίων διευκόλυναν, βέβαια, τη διασπορά της

Αναγέννησης και του Ανθρωπισμού.

Ένας δεύτερος παράγοντας, ο οποίος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του

ενδύματος ήταν το γεγονός ότι η τέχνη (αρχιτεκτονική, ζωγραφική, γλυπτική) της

περιόδου αυτής αποτύπωσε με τον καλύτερο τρόπο την ιδεολογία της Αναγέννησης

Στην αρχιτεκτονική, οι τεχνίτες και οι καλλιτέχνες υιοθετούν χαρακτηριστικά

αρχιτεκτονικά σχέδια ή λεπτομέρειες στη δόμηση και διακόσμηση των κτιρίων, τα

οποία εμπνέονται, αντιγράφοντας δημιουργικά, από την κλασική αρχαιότητα. Τη

μεγαλύτερη ανάπτυξη, όμως, γνώρισε η γλυπτική και κυρίως η ζωγραφική, η οποία

δεν διστάζει πλέον να απεικονίζει το γυμνό ανθρώπινο σώμα και να προβάλλει

μύθους της αρχαιότητας και τη φύση παράλληλα με το θρησκευτικό συναίσθημα

των ανθρώπων μέσα από θέματα με θρησκευτικό περιεχόμενο (σκηνές από τη

Βίβλο κ.ά.). Ήδη από την αρχή του αιώνα εμφανίζονται νέες τάσεις που

εκπροσωπούνται από έξοχους καλλιτέχνες, όπως ο Μποτιτσέλι (1444-1510) που

θεωρείται ως κυριότερος ζωγράφος της εποχής αυτής.

Η ιταλική Αναγέννηση και τα μηνύματά της

απλώνονται και προς τον υπόλοιπο ευρωπαϊκό χώρο

το 16ο αιώνα με αποτέλεσμα, παρά τις τοπικές

ιδιαιτερότητες στην καλλιτεχνική έκφραση, να

διαμορφωθεί ένα ενιαίο

καλλιτεχνικό ρεύμα με πολλά

κοινά χαρακτηριστικά, δηλ. η

Τέχνη της Αναγέννησης.

Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι (1452-1519), ένας από τους

σημαντικότερους καλλιτέχνες της Αναγέννησης. Καλλιτεχνικά

επηρεάστηκε από το ανθρωπιστικό πνεύμα και την τεχνική της

προοπτικής (Ευαγγελισμός). Αργότερα, όμως, επινόησε

την τεχνική της διαβάθμισης (sfumato), η οποία με την

εξαφάνιση των περιγραμμάτων δίνει την αίσθηση μιας

ελαφριάς ομίχλης γύρω από τα σχήματα, προκαλώντας έτσι

μια εντύπωση γλυκύτητας, ποίησης και μυστηρίου (Παρθένος των Βράχων,

Τζοκόντα).

Ο Μιχαήλ Άγγελος (1475-

1564) θεωρείται αρχηγός

της Φλωρεντινής Σχολής και

διακρίθηκε ως ζωγράφος,

γλύπτης, αρχιτέκτονας και

ποιητής.

Συνδυάζει χαρακτηριστικά

της αρχαίας ελληνικής τέχνης και τάσεις της εποχής του. Μια από τις

αριστουργηματικές ζωγραφικές του συνθέσεις είναι η διακόσμηση της οροφής της

Καπέλα Σιξτίνα στο Βατικανό με θέμα τη Δευτέρα Παρουσία.

Επικεφαλής της Ρωμαϊκής Σχολής ο Ραφαήλ Σάντι (1483-1520) τονίζει στα έργα του

το ανθρώπινο στοιχείο, την ευγένεια και το πνεύμα, όπως στις περίφημες Μαντόνες

(εικόνες της Παναγίας), ενώ ο Τιτσιάνο (1477-1576), ο κυριότερος εκπρόσωπος της

Βενετικής Σχολής, προσέχει ιδιαίτερα το χρώμα, τη κομψότητα και τη χάρη.

Στην Γερμανία διακρίθηκε ο διάσημος ζωγράφος και χαράκτης, Άλμπρεχτ

Ντύρερ (1471- 1528).

Λεονάρντο ντα Βίντσι, Μόνα

Λίζα ή Τζοκόντα, περίπου

1505. Ελαιογραφία σε

μουσαμά. Παρίσι, Λούβρο

Τιτσιάνο Η Αφροδίτη του Ουρμπίνο

(1538). Ελαιογραφία σε μουσαμά,

Φλωρεντία, Πινακοθήκη Ουφίτσι.

Μιχαήλ Άγγελος, Η δημιουργία του Αδάμ, 1508-1512. Λεπτομέρεια

από την τοιχογραφία της Καπέλα Σιξτίνα, Βατικανό

Στα έργα του εντοπίζονται τα χαρακτηριστικά της αναγεννησιακής τέχνης ως προς

τα θέματα και την τεχνική, αλλά και στοιχεία σκοτεινά, όπως η δεισιδαιμονία και ο

φόβος (Αυτοπροσωπογραφία, Η αποκάλυψη). Στις κάτω χώρες αναδείχθηκαν

ο Ιερώνυμος Μπος (1450-1510) και ο Πίτερ Μπρέγκελ ο πρεσβύτερος(1525- 1569).

Το ένδυμα γεφυρώνεται, κυρίως, με την Αναγέννηση, όπου από αυτή την περίοδο

και μετά υφίσταται τις περισσότερες αλλαγές και προσαρμόζεται συνεχώς με το

κάθε διαφορετικό ύφος μιας άλλης εποχής. Για την ομάδα μας, αυτή η συγκεκριμένη

εποχή θεωρείται ο πιο σημαντικός παράγοντας που η μόδα στις μέρες μας έχει

εξελιχθεί με ραγδαίους ρυθμούς, καθώς οι άνθρωποι, από τον 16ο αιώνα

ενσωμάτωναν καινοτόμες και διαφορετικές ιδέες στα ρούχα που σχεδίαζαν. Έτσι

λοιπόν, η Αναγέννηση είναι μια χρονική περίοδος, που αξίζει να ερευνηθεί και που

από την οποία η μόδα ξεκίνησε με δειλά βήματα να εκτυλίσσεται σε μέρος

απαραίτητο για την καθημερινότητά μας.

Λίγα λόγια για την Αναγέννηση…

Αναγέννηση (αγγλικά: Renaissance, ιταλικά: Rinascimento, γαλλικά: Renaissance,

από τα συνθετικά ri- «ξανά» και nascere «γεννιέμαι») ήταν ένα πολιτιστικό κίνημα που

τοποθετείται προσεγγιστικά ανάμεσα στο 14ο και το 17ο αιώνα, ξεκινώντας

στην Ιταλία κατά τον ύστερο Μεσαίωνα, από όπου και εξαπλώθηκε στην

υπόλοιπη Ευρώπη. Ως πολιτιστικό κίνημα, επέφερε την άνθηση της λογοτεχνίας,

της επιστήμης, της τέχνης, της θρησκείας και της πολιτικής επιστήμης, καθώς και την

αναβίωση της μελέτης κλασικών συγγραφέων, την ανάπτυξη της

γραμμικής προοπτικής στη ζωγραφική και τη σταδιακή, αλλά ευρέως διαδεδομένη,

μεταρρύθμιση στην εκπαίδευση.

Παραδοσιακά, αυτή η πνευματική

μεταμόρφωση είχε ως αποτέλεσμα να

θεωρείται η Αναγέννηση, γέφυρα μεταξύ του

Μεσαίωνα και της Σύγχρονης Εποχής.

Η ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΣΤΟΝ 16Ο ΑΙΩΝΑ

Γύρω στα 1490 είναι ένα χρονικό σημείο

όπου οι ιστορικοί της ενδυμασίας

συμφωνούν ότι ένα νέο φόρεμα ξεκίνησε για

την Αναγέννηση. Το πνεύμα της Αναγέννησης επηρέασε όχι μόνο την ζωγραφική,

αλλά και την μόδα. Αυτή ήταν η περίοδος, κατά την διάρκεια της οποίας θα

μπορούσε να λεχθεί ότι άρχισε να διακρίνεται σε όλους τους τομείς της ενδυμασίας

μια δόση υπερβολής. Αυτό συνέβη γιατί οι έμποροι και οι αστοί είχαν αρχίσει να

αποκτούν ολοένα και περισσότερα χρήματα. Η επίδειξη και ο ανταγωνισμός στα

ακριβά υφάσματα, τα γουναρικά και τα κοσμήματα ήταν ένδειξη επιτυχίας, αλλά

συχνά οδηγούσε σε απίστευτες υπερβολές. Για παράδειγμα, οι βορειότερες

ευρωπαϊκές χώρες άρχισαν να στρεβλώνουν το φυσικό σχήμα με παραγεμισμένο

μανίκι, ντούπλετ (είδος ανδρικού κουμπωμένου σακακιού που φοριόταν από το

Μεσαίωνα μέχρι τα μέσα 17οαιώνα στην Δυτική Ευρώπη, και πρόκειται για μια απλή

και ραμμένη καπιτονέ επένδυση που φοριόταν για την προστασία του θώρακα από

μώλωπες και φθορές) και μακριές κάλτσες. Οι πλούσιοι άνδρες φορούσαν μανδύες

με φαρδείς ώμους και επίπεδα καπέλα. Διαφορετικές χώρες προσέλαβαν το

καινούριο στυλ με διαφορετικό τρόπο. Η Ιταλία δεν προχώρησε όσο ο Βορράς, ενώ

η Αγγλία και η Γαλλία ακολούθησαν το παράδειγμα της Ιταλίας παρόλο που αυτές

έμειναν προσκολλημένες περισσότερο στο μεσαιωνικό στυλ. ΟΙ Γερμανοί έφτασαν

σε μεγαλύτερες και πιο ακραίες ‘βελτιώσεις’ της φυσικής σιλουέτας. Βάζουν μεγάλα

φουσκώματα στο κεφάλι, στους ώμους, στους μηρούς, μικρά φουσκώματα πάνω

το στήθος, την πλάτη, τα χέρια, τα πόδια και τα κάτω άκρα. Βάζουν φτερά σε πολλά

αξεσουάρ, όπως στα καπέλα με ευρύ γείσο (προεξοχή πηλικίου ή κασκέτου που

σκιάζει το μέτωπο και προστατεύει τα μάτια από τον ήλιο) μέχρι και τα γόνατα.

Στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα, οι περισσότερες χώρες ακολούθησαν τη μόδα της

Ισπανίας, που είχε πλουτίσει εκείνη την περίοδο από τα ορυχεία ασημιού και είχε γίνει

η μεγαλύτερη δύναμη της Ευρώπης. Σύμφωνα με επιταγές τις ισπανικής μόδας,

λοιπόν, οι άνδρες φορούσαν φουφούλες (α. Το πίσω και κάτω μέρος της

νησιώτικης βράκας που έχει σούρα και είναι φουσκωτό. β. φαρδύ και σουρωτό

παντελονάκι, κυρίως για παιδιά και για γυναίκες που συγκρατείται συνήθως με

τιράντες) και ζακέτες με ψηλή λαιμόκοψη. Αργότερα, στην λαιμόκοψη προστέθηκε

ένα εντυπωσιακό κολάρο που φορέθηκε και από τα δύο φύλα. Η ενδυμασία αυτής

της εποχής είναι συνυφασμένη με όλους τους τύπους της δημιουργικής έκφρασης

και προχωράει πέρα από τα όρια, σε νέες ανακαλύψεις.

Κοινά ενδυματολογικά χαρακτηριστικά που συναντάμε σε όλες τις χώρες

συνοψίζονται στα εξής: πλούσια, βαριά υλικά, σε μεγάλες ποσότητες, μεγάλα

μανίκια, εφαρμοστά ενδύματα και καλυμμένα κεφάλια σε άνδρες και γυναίκες.

Χαρακτηριστικό ενδυματολογικό γνώρισμα αυτής της εποχής είναι ο κορσές

(ελαστικό, γυναικείο κυρίως, εσώρουχο, που περιβάλλει το κάτω μέρος του κορμιού,

από την μέση έως τους γλουτούς). Οι γυναίκες, επιπλέον, προκειμένου να τονίσουν

την μέση τους, φορούσαν στενά κορσάζ (το τμήμα του γυναικείου ρούχου που

καλύπτει το πάνω μέρος από τους ώμους μέχρι την μέση- το μπούστο-) και

κορσέδες με ενίσχυση από ξύλο ή μέταλλο. Κάτω από τα φορέματά τους φορούσαν

ένα κρινολίνο με ενσωματωμένους ξύλινους δακτύλιους που χάριζαν στο ένδυμα

σχήμα καμπάνας.

Οι άνδρες συνήθιζαν να πιάνουν τα μαλλιά τους κότσο, αλλά όσο αφορά το

μήκος, ήταν προσωπικό γούστο του καθενός. Θα μπορούσαν να είναι ίσια ή

κατσαρά ανάλογα με την φύση της αμφίεσης.

Κατά την διάρκεια του 16ου αιώνα, οι προχωρημένοι άνθρωποι είχαν τα μαλλιά τους

πιο κοντά σχεδόν, όπως και στη σύγχρονη εποχή. Οι άνδρες φορούσαν

παραλλαγές του κασκέτου με γείσο και ήταν συχνά όλο γυρισμένο ή γυρισμένο από

την μία πλευρά.

Οι γυναίκες άλλοτε συνήθιζαν να φτιάχνουν τα μαλλιά τους με

περίτεχνη δομή, όπως οι Γερμανίδες ή να τα καλύπτουν απλώς με

ένα μαντίλι. Είχαν τα μαλλιά τους καλυμμένα με κάποιο είδος

φακιόλι (γυναικείο μαντίλι που δένεται στο κεφάλι για να το

προστατεύει, κυρίως κατά την εκτέλεση

οικιακών εργασιών). Οι χωρικές φορούσαν

το πανωφόρι της προηγούμενης περιόδου

και μαντήλι ή κολάρα γύρω από τον λαιμό τους. Αυτές

έμοιαζαν σαν αυτό που ονομάζουμε φόρεμα

των ‘πουριτανών’ (άτομο που χαρακτηρίζεται,

συχνά υποκριτικά, από άκρως αυστηρές και

συντηρητικές αντιλήψεις για την ηθική και

ιδίως σε ό,τι αφορά την ερωτική και σεξουαλική συμπεριφορά). Τα

χρώματα αυτής της περιόδου είναι έντονα και συχνά σκοτεινά. Το

μαύρο βελούδο ήταν το βασικό υλικό της περιόδου, ιδιαίτερα στα

φακιόλια. Τα λευκά λινά υφάσματα ήταν άλλο ένα

διακριτικό σημείο των χρωμάτων του χρυσού και

του βυσσινί για κολάρα και φραμπαλάδες

(λουρίδα από ύφασμα με λεπτές πτυχές ή με

σούρα, που στολίζει τον ποδόγυρο σε γυναικεία

ρούχα ή τις άκρες των μαξιλαριών, σεντονιών

κ.λ.π.).

Η ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΣΤΟΝ 17Ο ΑΙΩΝΑ

Το ανδρικό κουστούμι εξελίσσεται κατά τρόπο

μοναδικό γύρω στο 1660: τα διάφορα κομμάτια

μικραίνουν, προβάλλεται το πουκάμισο και ένα

πλήθος από μετάξινες ταινίες ενώνεται σε

μπουκλωτές τούφες. Εμφανίζονται υποδήματα

στολισμένα με κορδέλες και κουμπιά. Το σακάκι

φτάνει ως την ζώνη, και τα μανίκια του, κοντά

μέχρι τον αγκώνα, αφήνουν να φανούν τα

φαρδιά μανίκια του πουκαμίσου. Η κυλόττα είναι

ανοιχτή χαμηλά και πολύ φαρδιά, έτσι που να

μοιάζει με μικρή φούστα. Οι δαντέλες και οι

φιόγκοι βρίσκονται στο αποκορύφωμά τους. Οι

κυκλικοί ‘κάπα’ (α. αδιάβροχο, χοντρό

πανωφόρι με μαλλί κατσίκας και σπανιότερα

προβάτου που καλύπτει ολόκληρο το σώμα και

το φορούν οι βοσκοί, β. γυναικείο πανωφόρι

που μοιάζει στο σχέδιο με κάπα βοσκού)

αντικαθίσταται από ένα μακρύ ρούχο, ένα είδος ‘καζάκας’ (μπλούζα φαρδιά,

μακριά, ριχτή και κλειστή στο λαιμό) με μακριά και πλατιά μανίκια. Η περούκα είναι

ένα καινούριο στοιχείο στο ανδρικό ντύσιμο.

Από την άλλη, το γυναικείο κουστούμι εξακολουθεί να

αποτελείται από ένα κορσάζ, στο οποίο συρράπτεται

φούστα με ουρά, ανοιχτή μπροστά. Οι πτυχές της

φούστας συγκεντρώνονται πίσω, πάνω από ένα

υποστήριγμα, το πρώτο ‘τουρνούρι’ στην ιστορία της

αμφίεσης.

Η ΣΤΕΝΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΟΥ ΕΝΔΥΜΑΤΟΣ ΜΕ ΤΟ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ

ΤΟΥ

Το ένδυμα, καθώς προαναφέρθηκε, έχει δεχθεί πολλές

αλλαγές σε συνάρτηση με την χρονική περίοδο. Έτσι

λοιπόν, καθώς βλέπουμε από εικαστικές τέχνες, όπως η

ζωγραφική, την στενή σχέση μεταξύ ενδύματος και συμπληρώματός του, θα ήταν

ημιτελές αν αναφέραμε και εξετάζαμε μόνο πληροφορίες που σχετίζονται με το

Portrait of young Simonetta

Vespucci

Catherine de Médicis (1519-1589)

ένδυμα. Επομένως, τα αξεσουάρ αποτελούν σημαντικό στοιχείο που μαρτυρά το

ύφος όχι μόνο ενός ενδύματος, αλλά και μιας εποχής. Για παράδειγμα, το κόσμημα

είναι μια μορφή καλλιτεχνικής δημιουργίας που συνδέεται με την πανάρχαια και

πανανθρώπινη ανάγκη για καλλωπισμό και αντανακλά τις πνευματικές και

αισθητικές αξίες ενός λαού σε όλες τις φάσεις της ιστορικής του διαδρομής. Η

προσωπική βιωματική χροιά του κοσμήματος, αλλά και η συνέχειά του από τα

παλιά, οικεία, σχήματα, που οδηγούν, χωρίς κενά στις μέρες μας, μας επιτρέπει να

παρακολουθήσουμε την ιστορία από μια ειδική οπτική γωνία, στενά συνδεδεμένη με

την καθημερινή ζωή και τις νοοτροπίες της κοινωνίας.

Λίγα λόγια για την ιστορία του…

Τα πρώτα κοσμήματα που φόρεσε ο άνθρωπος χάνονται στο βάθος της

προϊστορίας καθώς υπολογίζεται ότι πρωτοφορέθηκαν 40.000 χρόνια πριν. Οι

λόγοι που ώθησαν τον άνθρωπο στην σύλληψη της ιδέας του κοσμήματος είναι η

προσέλκυση του άλλου φύλου, ο καλλωπισμός και σε κάποιες περιπτώσεις, για

λόγους φύλαξης από το κακό (φυλαχτό), και οι υπερφυσικές ιδιότητες του

κοσμήματος. Τα πρώτα κοσμήματα ήταν φτιαγμένα από ανεπεξέργαστα υλικά

όπως για παράδειγμα δόντια ζώων, όστρακα, καρπούς, κουκούτσια ή ακόμα και

πέτρες.

Η κατασκευή των πρώτων χρυσών

κοσμημάτων όπως είναι φυσικό έγινε σε

χώρες όπου ο χρυσός αφθονούσε. Ο

κυρίαρχος ρόλος της Ασίας και της

Αιγύπτου στη κοσμηματοποιία οφείλεται

κατά ένα μεγάλο μέρος σε αυτόν τον

παράγοντα. Ο χρυσός ήταν ανέκαθεν

κάτι μαγικό, αφού είναι άφθαρτος και η

λάμψη του αθάνατη. Αυτές οι ιδιότητές, έκαναν τον άνθρωπο να τον θεωρεί

υπερφυσικό και πολύτιμο, και να θεωρεί ότι ο κάτοχος απολαμβάνει την αθανασία

και την αιωνιότητα.

Πολλοί αρχαίοι λαοί άρχισαν την κατασκευή κοσμημάτων χιλιετίες πριν, όπως οι

Αιγύπτιοι, οι Έλληνες, οι λαοί της Μεσοποταμίας και αργότερα οι Ρωμαίοι.

Κοσμήματα από την Αρχαία Αίγυπτο με την θρησκευτική σημασία της προστασίας από το

κακό.

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΗΜΑΤΟΣ

Υπάρχουν πολλά είδη κοσμήματος τα οποία θα μπορούσαμε να εξετάσουμε, για

αυτό επιλέχθηκαν τα πιο σημαντικά και τα πιο γνωστά σε όλους.

ΠΕΡΙΔΕΡΑΙΟ - ΜΕΤΑΓΙΟΝ

Το περιδέραιο είναι κόσμημα που περιβάλλει τον λαιμό, κατασκευασμένο από

μικρά στοιχεία ενωμένα μεταξύ τους. Το περιδέραιο, γνωστό από την εποχή του

λίθου, εκτός από διακοσμητική σημασία, είχε αρχικώς και αξία φυλαχτού. Το

πρωτόγονο περιδέραιο κατασκευαζόταν από φυσικά στοιχεία (μικρά κογχύλια,

σπονδύλους ψαριών, δόντια ζώων) δεμένα μεταξύ τους με δυνατό νήμα από ίνες

φυτών. Όταν ο άνθρωπος άρχισε να χρησιμοποιεί στοιχειώδη εργαλεία,

κατασκεύασε περιδέραια από λειασμένους, ομοιόμορφους λίθους και από πήλινα

χρωματισμένα στοιχεία. Οι Αιγύπτιοι δημιούργησαν λεπτότατα περιδέραια με μικρά

κομμάτια από κόκαλα, κέρατα, ελεφαντόδοντα, που τους έδιναν κυκλικό ή

κυλινδρικό σχήμα, αλλά και από σκληρές πέτρες και κεραμικά στοιχεία καλλιτεχνικά

κατεργασμένα, ενωμένα με αλυσίδα που κατέληγε σε πολύτιμο κλείσιμο. Το

περιδέραιο ήταν διακριτικό σημείο των Αιγυπτίων και Ασσυρίων πριγκίπων.

Προς το τέλος του 13ου αι. περιορίστηκε σημαντικά η χρήση του περιδέραιου για να

επανέλθει το 15ο αι. με βαριά και πολύπλοκα δείγματα. Ως κόσμημα ανδρικό

κατασκευαζόταν συνήθως από βαριές αλυσίδες,

από τις οποίες κρέμονταν φυλαχτά, άγια λείψανα

και, συχνότερα, τα διάσημα (διακριτικά σήματα) του

εκάστοτε ιπποτικού τάγματος. Τον 16ο αι.

επικράτησαν τόσο τα κοντά περιδέραια όσο και τα

μακριά. Ενώ οι άντρες χρησιμοποιούσαν συνήθως

χρυσές αλυσίδες, τα γυναικεία περιδέραια ήταν

πολύπλοκα, έκλειναν με καρφίτσες από πολύτιμες

πέτρες ή κατέληγαν σε κρεμαστά γυάλινα ζώα ή

τέρατα. Αργότερα τα περιδέραια απλοποιήθηκαν,

και τον 18ο αι. σχηματίζονταν από μια σειρά κρεμαστά

στοιχεία προσαρμοσμένα σε μια μεταξωτή ή βελούδινη

κορδέλα. Στις αρχές του 19ου αι. τα περιδέραια έγιναν

περισσότερο διακοσμητικά, ενώ στη συνέχεια και μέχρι το

τέλος του αιώνα διακρίνονταν για τον απρόσωπο και

εκλεκτικό χαρακτήρα τους, που διατηρείται μέχρι σήμερα.

Έτσι, παράλληλα με τα αυστηρά περιδέραια με αλυσίδα,

διακοσμημένα με πολύτιμους λίθους ή μαργαριτάρια,

κατασκευάζονται και παράξενοι τύποι, εμπνευσμένοι από

εξωτικά πρότυπα με μεγάλη ποικιλία σχημάτων και υλικών

(μέταλλα, πλαστικά υλικά, ξύλα, κεραμικά στοιχεία

κ.ά.). Το περιδέραιο-μενταγιόν, γνωστό από την εποχή

του λίθου, είχε εκτός από διακοσμητική αξία και την αξία

του φυλαχτού. Επειδή τα περιδέραια φοριούνται συχνά

κοντά στην καρδιά, πίστευαν ότι μπορούσαν να

επηρεάσουν τα συναισθήματα ή να προσελκύσουν και

να δυναμώσουν την αγάπη. Στο παρελθόν πίστευαν επίσης ότι φορώντας

περιδέραιο-μενταγιόν από ημιπολύτιμους λίθους, αυξάνεται η ενέργεια των πετρών

στο πολλαπλάσιο, περιβάλλοντας τον άνθρωπο με τις ευεργετικές δυνάμεις τους.

ΒΡΑΧΙΟΛΙ

Το βραχιόλι είναι από τα πρώτα κοσμήματα του ανθρώπου και εμφανίστηκε στην

εποχή του χαλκού. Το βραχιόλι φορεμένο πάνω από τον αγκώνα σε μερικούς λαούς

χρησίμευε σαν διακριτικό σύμβολο των στρατιωτών, έτσι ώστε αυτοί να

αναγνωρίζονται μεταξύ τους στις μάχες. Στο παρελθόν πίστευαν ότι το βραχιόλι που

φοριέται στο αριστερό χέρι ενισχύει τα συναισθήματα και την αγάπη, ενώ στο δεξί

την δημιουργία, την εργατικότητα και την τέχνη. Όπως και για τα περιδέραια,

πίστευαν ότι φορώντας βραχιόλι από

ημιπολύτιμους λίθους, αυξάνεται η ενέργεια

των πετρών στο πολλαπλάσιο,

περιβάλλοντας τον άνθρωπο με τις

ευεργετικές δυνάμεις τους.

ΣKΟΥΛΑΡΙΚΙΑ

Τα σκουλαρίκια φοριόνταν κάποτε για να

προστατεύουν τ' αυτιά από την αρνητικότητα

και τις ασθένειες.

Αργότερα έγιναν

σύμβολο της δουλείας και τα

φορούσαν οι σκλάβοι για να

φαίνεται η κοινωνική τους θέση.

Το τρύπημα των λοβών για να

φορεθούν τα σκουλαρίκια είναι αρχαία συνήθεια. Τα

περισσότερα μέρη του σώματος τρυπιόνταν για

διάφορους μαγικούς και θρησκευτικούς λόγους, σε

όλες τις εποχές.

ΔΑΧΤΥΛΙΔΙ

Το δαχτυλίδι είναι κύκλος, σύμβολο της αιωνιότητας, της ενότητας, της

μετενσάρκωσης και του Σύμπαντος. Σε προγενέστερους χρόνους το δαχτυλίδι

σχετιζόταν με τον Ήλιο και τη Σελήνη. Ήταν αντικείμενο προστασίας, το οποίο

απέκρουε την αρνητικότητα. Το δαχτυλίδι είναι αποδεκτό σύμβολο του γάμου, λόγω

της σχέσης του με την Αιωνιότητα. Συνηθίζεται να

τοποθετείται στον παράμεσο γιατί πιστεύονταν ότι

αυτό είχε το νεύρο που πήγαινε κατ' ευθείαν στην

καρδιά. Στο παρελθόν πίστευαν, πως το δαχτυλίδι

δένει τον κάτοχό του με δύναμη και ενέργεια,

ανάλογα με τις ιδιότητες του λίθου του.

Όλα τα δαχτυλίδια ήταν κάποτε μαγικά ή ιερά.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΟΝΤΩΣ ΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΚΟΣΜΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΙΑ;

Οι θεοί στην αρχαιότητα είχαν άμεση σχέση με τα κοσμήματα, καθώς σε αυτούς

αποδίδονταν τιμές μέσω της προσφοράς. Δαχτυλίδια,

περιδέραια, προσωπίδες και πολλά άλλα χρησιμοποιούσαν

οι Αρχαίοι για να τιμήσουν την ανωτερότητα και την δύναμη

των 'αθανάτων'. Επίσης, βλέπουμε ότι στους τάφους των

Αιγυπτίων, θάπτονταν μαζί με το σώμα, και τα

σημαντικότερα αντικείμενα ή και τα πιο πολύτιμα με σκοπό

να συνοδεύσουν τον νεκρό στην μεταθανάτια ζωή, στην

οποία και πίστευαν. Κυρίως στους τάφους των Φαραώ,

τοποθετούνταν πολύτιμα σκεύη και ολόχρυσα αντικείμενα ,

τα οποία περιείχαν αφάνταστα πλούτη. Έτσι, παρατηρούμε

άμεση σύνδεση των κοσμημάτων στην ιστορία με την

θρησκεία.

Στις μέρες μας, παρόλα αυτά, πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν ψεύτικα

κοσμήματα, τα γνωστά faux bijoux. Από άποψη οικονομική, κυριότερα, υπάρχει

μεγάλη προτίμηση σε αυτά, καθώς επιφέρουν σχεδόν την ίδια λάμψη και κομψότητα

με τα αληθινά, χωρίς να υπάρχει και παρόμοια τιμή. Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα,

έχει αναπτυχθεί και τέχνη που συνδέεται με τον σχεδιασμό κοσμημάτων χωρίς

επώνυμη προέλευση, καθώς πολλοί άνθρωποι, χρησιμοποιώντας την φαντασία

τους, φτιάχνουν χειροποίητα βραχιόλα, κολιέ ή ακόμα και σκουλαρίκια.

Ολόχρυση προσωπίδα από τον

τάφο του Φαραώ στις

πυραμίδες.

ΜΟΔΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ

Ο λόγος αναφοράς μας στην οικολογική μόδα είναι το γεγονός ότι, παρόλο που

την θεωρούμε ως ό,τι πιο σύγχρονο στο κεφάλαιο μόδα, αυτή η διάσταση

συνοδεύει την ενδυμασία από την αρχή της εμφάνισής της. Ας μην ξεχνάμε ότι το

πρώτο ένδυμα προήλθε από δέρματα ζώων. Για να προσθέσουν χρώμα

αργότερα, χρησιμοποίησαν χρωστικές φυτικές ίνες. Η παράδοση αυτή και

πρακτική συνεχίστηκε κατά την διάρκεια αιώνων. Ακόμα και στην Αναγέννηση, που

μελετήσαμε παραπάνω, παρατηρούμε ότι η χρήση υλικών κατασκευής των

ενδυμάτων ήταν στενά συνδεδεμένη με οικολογικά προϊόντα Η βιομηχανική

επανάσταση, ως χρονικό ορόσημο, επέφερε επανάσταση και στον τομέα της

ένδυσης. Παρατηρούμε ότι η επεξεργασία των ρούχων απομακρύνεται όλο και

περισσότερο από την οικολογική της διάσταση, καθώς βιομηχανίες και εργοστάσια

άρχισαν να δημιουργούν τεχνητές ύλες. Ωστόσο, τη μετα-βιομηχανική εποχή, ο

παράγοντας οικολογία κάνει δυναμικά την εμφάνισή του και στο χώρο του ρούχου

και της μόδας.

Με τον όρο οικολογικά ρούχα, αναφερόμαστε

στα ρούχα εκείνα που χρησιμοποιούν υφάσματα

και υλικά τα οποία έχουν δημιουργηθεί σύμφωνα

με τα πρότυπα της βιολογικής γεωργίας. Συνήθως

τα ενδύματα αυτά κατασκευάζονται από βαμβάκι,

μαλλί, μετάξι από σόγια, κάνναβη, γιούτα (φυτικές

κλωστικές ίνες), ραμί (ινδικό φυτό),ή μπαμπού.

Tα οικολογικά ρούχα αρχίζουν σιγά-σιγά να επιστρέφουν στη ζωή του ανθρώπου,

αφού για περισσότερες από επτά δεκαετίες είχαν εκτοπιστεί

από το νάιλον και τα συνθετικά ρούχα. Mε βάση

διεθνείς μελέτες, το 2008 οι συνολικές πωλήσεις όλης της

αγοράς των ειδών ένδυσης άγγιξαν τα 450 δισ. δολάρια.

Aπό αυτά το 2008 ο τζίρος των οικολογικών ρούχων

ανήλθε στα 4,18 δισ. δολάρια ενώ το 2012 εκτιμάται ότι θα

αγγίξει τα 11,02 δισ. δολάρια. Το οικολογικό ρούχο αρχίζει

σιγά- σιγά να γίνεται η μόδα της επόμενης μέρας αφού

αποτελεί τον αντίλογο στα συνθετικά ρούχα. H

επεξεργασία των βιολογικών ρούχων σε αντίθεση με αυτά

των συνθετικών γίνεται με τεχνικές φιλικές προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον

μέσω της μηχανικής-θερμικής οδού. Ως εκ τούτου, τα υφάσματα είναι

εξαιρετικής ποιότητας και φιλικά τόσο προς τον άνθρωπο όσο και προς το

περιβάλλον. Για τη βαφή και τη λεύκανση των ρούχων, χρησιμοποιούνται φυσικές-

οικολογικές βαφές οι οποίες δεν περιέχουν βαριά μέταλλα αλλά ούτε και χλώριο για

τη λεύκανση των ρούχων. Eπίσης για τα φερμουάρ, τα κουμπιά και τα αξεσουάρ

των ρούχων χρησιμοποιούνται ανακυκλώσιμα υλικά όπως το αλουμίνιο ή το ξύλο

και όχι κάδμιο ή νικέλιο.

Όχι στα συνθετικά υφάσματα!

Οφέλη για την υγεία και το περιβάλλον

Tα τελευταία χρόνια, με την επιστημονική

τεκμηρίωση ότι τα συνθετικά υφάσματα μπορεί να

προκαλέσουν ποικίλα προβλήματα στον

άνθρωπο, τα οικολογικά ρούχα έγιναν επιτακτική

ανάγκη και έκαναν την εμφάνισή τους μαζί με

άλλα προϊόντα φιλικά προς το περιβάλλον

(σακούλες, καλλυντικά). Τα οικολογικά ρούχα

επιβαρύνουν στο ελάχιστο το φυσικό περιβάλλον

και έχουν φτιαχτεί με σεβασμό προς τον άνθρωπο. Γι' αυτό τον λόγο τα «πράσινα»

υφάσματα έχουν πολλά οφέλη για τον χρήστη:

-Διευκολύνουν τη δερματική αναπνοή

-Δεν προκαλούν κνησμούς και αλλεργίες.

-Mας προστατεύουν από τους μύκητες και την ακτινοβολία.

-Nιώθουμε όλα τα οφέλη της ίνας (π.χ. την απαλότητα του βαμβακιού).

-Eίναι θερμορυθμιστικά, δηλαδή μας κρατάνε ζεστούς τον χειμώνα και δροσερούς

το καλοκαίρι.

-Aπορροφούν τον ιδρώτα

-Aισθητικά είναι πιο μαλακά γιατί δεν έχουν χλωριωθεί.

Γιατί προτιμώνται όμως τα συγκεκριμένα υλικά;

Η τάση αυτή έκανε την πρώτη της δειλή εμφάνιση και έρχεται να εγκατασταθεί για

τα καλά στα ράφια των καταστημάτων. Ίνες από μπαμπού, καλαμπόκι, ξύλο, ακόμα

και γάλα, συναγωνίζονται τις μέχρι τώρα συμβατικές και γνωστές σε όλους μας ίνες

από τα παράγωγα του πετρελαίου και του βαμβακιού (όχι του βιολογικού), οι

οποίες είναι εξίσου φυσικές αλλά επιβαρύνουν το περιβάλλον λόγω

της υπερβολικής κατανάλωσης νερού για το πότισμα

του βαμβακιού και τη χρήση παρασιτοκτόνων για την

προστασία του. Για το λόγο αυτό πολλές εταιρείες

υφασμάτων και ρούχων στράφηκαν προς πιο

οικολογικές λύσεις, υιοθετώντας τα «πράσινα»

υφάσματα και

δημιουργώντας

μία ευρεία γκάμα ρούχων από 100% φυσικές

ίνες. Οι ειδικοί, εντούτοις, τονίζουν πως όταν

μιλούν για φυσικές ίνες δεν μιλούν απαραίτητα

και για βιολογικές. Αν και είναι απολύτως

φυσικές, τις περισσότερες φορές χρειάζεται

να υποστούν μία χημική επεξεργασία, ώστε να μπορέσουν να

χρησιμοποιηθούν στην ύφανση. Οι κλωστές που δημιουργούνται μετά την

επεξεργασία αυτή είναι μεν συνθετικές αλλά εξοικονομούν μία τεράστια ποσότητα

ενέργειας που δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητη για τον πλανήτη μας.

Είδη οικολογικών ινών από μπαμπού:

Το μπαμπού για να χρησιμοποιηθεί χρειάζεται να υποστεί μία σημαντική χημική

επεξεργασία, χωρίς την οποία δεν θα ήταν δυνατή η δημιουργία ινών από το φυτό

αυτό. Από την άλλη, επειδή το μπαμπού είναι πολύ και φυτρώνει εξαιρετικά

γρήγορα. Τα ρούχα από ίνες μπαμπού είναι πάρα πολύ μαλακά και απαλά, άνετα

και ενδείκνυνται για τις ευαίσθητες επιδερμίδες.

Ίνες από σόγια:

Παράγονται από πρωτεΐνες σόγιας και είναι

αρκετά σπάνιες και ακριβές. Τα υφάσματα

από σόγια είναι εξίσου απαλά και μαλακά με

του μπαμπού, πολύ αέρινα, κομψά και πάρα

πολύ υγιεινά, μιας και επιτρέπουν στην επιδερμίδα να αναπνέει, κρατώντας μακριά

τον ανεπιθύμητο ιδρώτα και την κακοσμία. Ούτε η σόγια χρειάζεται πολύ νερό, δεν

θέλει καθόλου λίπασμα και παρασιτοκτόνα, ενώ ελάχιστο ρόλο παίζει το έδαφος

όπου θα φυτρώσει, επομένως μπορεί να φυτρώσει οπουδήποτε. Στον αντίποδα, για

να λάβουμε μία ικανοποιητική ποσότητα πρωτεϊνών, θα πρέπει να τροποποιηθεί η

σόγια γενετικά, κάτι που δεν είναι και τόσο οικολογικό και θα οδηγούσε σε γενετικά

τροποποιημένα … ρούχα.

Ίνες καλαμποκιού:

Φέρουν την ονομασία Ingeo και χρειάζονται και αυτές

μια χημική επεξεργασία, εντούτοις η επεξεργασία τους

αυτή δεν ελευθερώνει παρά ελάχιστο ποσοστό αερίου

στην ατμόσφαιρα, μη επιβαρύνοντας ουσιαστικά το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Εξαιρετικά ανθεκτικές, οι ίνες από καλαμπόκι δημιουργούν υφάσματα άνετα και

απαλά. Δυστυχώς, όπως και η σόγια, χρειάζεται γενετική τροποποίηση, εκτός και αν

είναι από βιολογικό καλαμπόκι.

Tα ...πράσινα ρούχα είναι εδώ και δηλώνουν δυναμικά την παρουσία τους στην

αγορά της ένδυσης σε μια στιγμή που φουντώνει η διαμάχη των επιστημόνων για τα

προβλήματα που δημιουργούν τα συνθετικά ρούχα τόσο στην υγεία του

ανθρώπου όσο και στο περιβάλλον. Tην ώρα που ο πλανήτης μαστίζεται από

περιβαλλοντικά προβλήματα, ρούχα φτιαγμένα από λινάρι, ήμερη κάνναβη,

βιολογικό βαμβάκι, μπαμπού, μετάξι, σόγια και μαλλί έρχονται να βοηθήσουν στη

μείωση της μόλυνσης του πλανήτη. Ήδη στην Eλλάδα αρχίζουν δειλά- δειλά να

εμφανίζονται παντελόνια, μπλούζες, εσώρουχα από πρώτες ύλες που προέρχονται

από βιολογική γεωργία χωρίς να έχουν υποστεί καμία χημική επεξεργασία. Tο

οικολογικό ρούχο έρχεται να βοηθήσει το περιβάλλον αφού έχει πάρα πολύ

μικρό «περιβαλλοντολογικό αποτύπωμα». Σε όλα τα επίπεδα της επεξεργασίας του,

από την καλλιέργεια μέχρι τα φυτοφάρμακα, έχει επηρεάσει όσο το δυνατόν

λιγότερο το περιβάλλον. Tα οικολογικά υφάσματα κατασκευάζονται από πρώτες

ύλες χωρίς χημικά και χωρίς τη χρήση φυτοφαρμάκων. Eπίσης οι οικολογικές

βρεφικές πάνες από βιολογικό βαμβάκι είναι βιοδιασπώμενες και πολλές φορές

μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, σε αντίθεση με τις τωρινές πάνες οι οποίες

κάνουν περίπου 300 χρόνια για να λιώσουν. Tα οικολογικά ρούχα μπορούν να

συντελέσουν στη μείωση της κατανάλωσης του νερού, αφού δεν υπόκεινται

σε χλωρίωση και άρα δεν ξοδεύονται εκατοντάδες κυβικά νερού για να ξεπλυθούν.

Στην πλειονότητά τους τα «συμβατικά» ρούχα κατασκευάζονται από πλαστικές

πρώτες ύλες, δηλαδή πολυεστέρα. Για την παραγωγή του πολυεστέρα σπαταλώνται

φυσικοί πόροι και καταναλώνονται μεγάλες ποσότητες ενέργειας με αποτέλεσμα

τη μόλυνση του πλανήτη.

Βιβλιογραφία- Πηγές

Πάντος Θ. (1978) Το Κοστούμι. Αθήνα: Έκδοση Σχολής Βελουδάκη

Laver J. (1988) Costume and Fashion. A concise History. London: Thames and

Hudson

Faure E. (1993) Ιστορία της Τέχνης. Η Τέχνη της Αναγέννησης. Αθήνα: Εξάντας

www.ecodesigner.com

www.Google.gr: A history of eco fashion, MODA.com, eco-fashion article

Ιστορικοί και αρχαιολόγοι του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού. Ένδυμα στο χρόνο

(1999)

www.wikipedia.org

www.renaissance.com

http://herodote.net/histoire/synthese.php?ID=208

http://www.portrait-renaissance.fr/Vetement/vetement.html

http://readingandwritingtexts.pbworks.com/w/page/48154035/%CE%9C%CF%8C%

CE%B4%CE%B1%20%CE%BA%CE%B1%CE%B9%20%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%

CF%81%CE%AF%CE%B1