Ερευνητική Εργασία

Έφηβοι μαθητές και χρήση ουσιώνΈφηβος χρήστης – Αντιμετώπιση- Πρόληψη

ΓΕΛ Αξιούπολης Α΄ Τάξη

Α΄τετράμηνο 2013-2014

Μαθητές:Σέντι ΝτάνιΓιάννης ΝάσταςΒασίλης ΠαπαδόπουλοςΠαναγιώτης ΡόπκαςΝίκος Χαρίσης

Καθηγητές:Σοφία Λυκίδου

Περιεχόμενα:1:Πρόλογος2:Εισαγωγή3:Στόχοι4:Συνέπειες χρήσης ουσιών5:Συνέπειες χρήσης ναρκωτικών

6:Συνέπειες Αλκοόλ7:Συνέπειες αλκοόλ στον έφηβο8:Συνέπειες τσιγάρου9:Συνέπειες Χρήσης Κάνναβης10:Χρήση κάνναβης και Ψύχωση11:Αντιμετώπιση12:Αντιμετώπιση έφηβου χρήστη13:Πρόληψη14:Επίλογος15:Πηγές-ΕρευνητικάΕργαλεία

Πρόλογος

Επιλέξαμε το θέμα «Έφηβοι μαθητές και χρήση ουσιών», γιατί το φαινόμενο της χρήσης ουσιών και ειδικά από εφήβους συνεχώς εξαπλώνεται. Θα θέλαμε, λοιπόν, κατά πρώτο λόγο να ενημερωθούμε εμείς οι ίδιοι, αλλά και να ενημερώσουμε στη συνέχεια με την εργασίας μας τους συμμαθητές μας σχετικά με το φαινόμενο αυτό, προκειμένου να προστατευθούμε από τους κινδύνους που συνδέονται με τη δοκιμή και χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών.

Εισαγωγή:

Η ομάδα μας ερεύνησε συγκεκριμένα, τις συνέπειες, την πρόληψη και την αντιμετώπιση της χρήσης ουσιών.

Ψάξαμε λοιπόν στο διαδίκτυο και σε βιβλία και βρήκαμε πληροφορίες σχετικά με τις συνέπειες της χρήσης ουσιών στη ζωή του ανθρώπου και ιδιαίτερα του εφήβου . Είδαμε σχετικά βίντεο, ενημερωθήκαμε βιωματικά από ψυχολόγο του Νηρέα και προβληματιστήκαμε για τα μέτρα που πρέπει να παίρνουν οι ίδιοι οι χρήστες, η πολιτεία και οι γονείς των εφήβων έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί και να προληφθεί η χρήση.

Στόχοι:

Στόχος μας είναι να ενημερώσουμε τους έφηβους και τους συμμαθητές μας για το πόσο βλαβερά μπορεί να είναι τα ναρκωτικά στην ζωή μας και να τους αποτρέψουμε από την χρήση ουσιών παρουσιάζοντας τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης.

Στην εργασία μας θα παρουσιάσουμε τις επιπτώσεις από την χρήση ουσιών και τρόπους αντιμετώπισης και πρόληψης.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΧΡΗΣΗΣ ΟΥΣΙΩΝ

Στις σημερινές κοινωνίες πολλοί είναι οι έφηβοι που θα δοκιμάσουν ή θα χρησιμοποιήσουν, κάποιες φορές, ψυχοτρόπες ουσίες. Η περιέργεια, ο πειραματισμός, η έλξη του απαγορευμένου και η μεγάλη διαθεσιμότητα ουσιών στο περιβάλλον των νέων οδηγούν πολλούς, όλο και μικρότερης ηλικίας εφήβους σε μια πρώτη επαφή με τις ουσίες.

Δεν αρκεί, όμως η δοκιμή για να καταλήξει κανείς στη συστηματική χρήση ουσιών και στην εξάρτηση. Η συνάντηση με την ουσία μπορεί για κάποιους εφήβους να μην έxει καμία σημασία και να ξεχαστεί, γρήγορα, ενώ για άλλoυς να αποτελέσει μια ξεχωριστή εμπειρία που θα θελήσουν να ξαναζήσουν και να επαναλάβουν ξανά και ξανά.

Όλοι οι εξαρτημένοι ξεκίνησαν από μια δοκιμή.

Η εμπλοκή με τα ναρκωτικά έχει βήματα (Muisiner 1994).

Στο στάδιο του πειραματισμού ο έφηβος ανακαλύπτει τη δυνατότητα που του / της δίνουν τα ναρκωτικά να αλλάζει την διάθεση του/ της. Παρότι φοβάται και διστάζει, αρχίζει να πειραματίζεται με την χρήση και τα αποτελέσματά της.

Στο επόμενο στάδιο της κοινωνικής χρήσης ο έφηβος αρχίζει να αναζητά συνομηλίκους του/ της που κάνουν χρήση, και χαίρεται να μοιράζεται μαζί τους κοινές εμπειρίες γύρω από τις ουσίες.

Αρχίζει με άλλα λόγια να οργανώνει την ζωή του γύρω από τα ναρκωτικά.

Στο τρίτο στάδιο της λειτουργικής χρήσης η τάση αυτή εντείνεται σε τέτοιο βαθμό που δεν μένει πια χρόνος στον έφηβο να ασχοληθεί με τίποτε άλλο. Η σχέση με το σχολείο έχει αρχίσει να επιδεινώνεται ενώ αθλητικά και καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα που τον ενθουσίαζαν τα εγκαταλείπει ή τα βαριέται.. Η ενασχόληση με την χρήση καταναλώνει τον περισσότερο χρόνο του/ της.

Στο τελευταίο στάδιο, αυτό της εξάρτησης, ο νέος νιώθει ότι πρέπει να έχει κάνει χρήση για να μπορέσει να λειτουργήσει. Το παράξενο είναι ότι σε αυτό το στάδιο, παρότι η ζωή του/ της είναι χάλια, τα θεωρεί όλα αυτά πολύ φυσιολογικά! Πιστεύει ότι μόνο έτσι μπορεί να είναι η ζωή του/ της!

Η πορεία αυτή μέχρι το σημείο της εξάρτησης, παίρνει συνήθως τουλάχιστον 2-3 χρόνια. Όταν η εμπλοκή του ατόμου με την χρήση επιδεινώνεται, αυτό συνοδεύεται και με την επέκταση της χρήσης σε περισσότερες από μιας κατηγορίες ουσιών. Τις περισσότερες φορές τα εξαρτημένα άτομα είναι πολυχρήστες.

Συνέπειες χρήσης ναρκωτικών

Τα ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ αποτελούν μια από τις μεγαλύτερες παγίδες της εποχής μας, όχι μόνο γιατί σκοτώνουν αλλά γιατί καταστρέφουν με παραπλανητικό τρόπο ζωές που βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη .

Οι συνέπειες από τη χρήση των ναρκωτικών ποικίλουν. Οι βασικότερες από αυτές είναι :

A) Η οξεία δηλητηρίαση απ' τα ναρκωτικά είναι μια απ' τις συνηθισμένες αιτίες θανάτου των τοξικομανών. Η ανάγκη που δημιουργούν πολλά απ' αυτά ( κύρια τα οπιούχα, οι αμφεταμίνες, η κοκαΐνη, τα βαρβιτουρικά ) για λήψη μεγαλύτερης δόσης, λόγω εθισμού, μπορεί να σταθεί μοιραία για τη ζωή του χρήστη. Επειδή σ' αυτές τις περιπτώσεις ο τοξικομανής έχει ανάγκη να αυξάνει συνεχώς τη δόση του, φτάνει κάποτε στην υπερδόση ( overdose ), που, ενώ είναι απαραίτητη για τις επιθυμητές εκδηλώσεις, εντούτοις είναι τοξική πια δόση για τον οργανισμό. 'Έτσι μπορεί να προκύψει δηλητηρίαση, με ποικίλα συμπτώματα, που τελικά οδηγεί σε παράλυση της αναπνοής και της κυκλοφορίας και στο θάνατο.

“Το όνομα του παιχνιδιού είναι θάνατος. Αυτό πρέπει να γίνει συνείδηση στον καθένα”, τονίζει ο καθηγητής στην έδρα της ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Α. Δoυτσινέλης, μιλώντας στον ημερήσιο τύπο για την ηρωίνη. Και συνεχίζει :“ Οι θάνατοι από ηρωίνη είναι πάρα πολύ συχνοί, σε σημείο που να λέγεται και σωστά να υποστηρίζεται ότι ο τοξικομανής αυτής της ουσίας έχει πολύ λίγες πιθανότητες ν' αποκατασταθεί.

Ο θάνατος από ηρωίνη είναι πολύ πιθανός και προέρχεται από πολλές αιτίες. Η πιο συνηθισμένη αιτία ίσως είναι η λήψη υπερβολικής δόσεως, και αυτό διότι ο τοξικομανής, στην έντονη διάθεση που έχει να πάρει μια δόση ηρωίνης, δεν ελέγχει ούτε το είδος που του δίνει ο λαθρέμπορος γιατί όπως είναι γνωστό n ηρωίνη νοθεύεται με κινίνη, στρυχνίνη κ.α.- ούτε μπορεί να ελέγξει την ποσότητα.Κάθε προϊόν είναι διαφορετικής περιεκτικότητας σε ηρωίνη, με αποτέλεσμα η ποσότητα που λαμβάνεται να μην είναι ελεγχόμενη. Άλλωστε, με τη διάθεση που έχει ο τοξικομανής, το τελευταίο πράγμα που τον ενδιαφέρει είναι να ελέγξει τη δόση του. Το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να βρει το ναρκωτικό και να κάνει την ένεση.'Έτσι, το διαλύει τις περισσότερες φορές με νερό ή λεμόνι, σε μικρό κουταλάκι και με αυτοσχέδιο τρόπο, (ούτε καν σύριγγα) χρησιμοποιεί ορισμένες φορές μόνο μια βελόνα σκουριασμένη, και προσπαθεί να ενέσει στον εαυτό του το δηλητήριο. 'Έτσι, περιστατικά θανάτων από υπερβολική και μη ελεγχόμενη δόση είναι πολύ πιθανά και δεν εξαρτώνται μόνο από δικό του λάθος. Δεν μπορεί με τα μέσα που έχει να τα ελέγξει. 'Έτσι παθαίνει αυτό που ονομάζουμε "οβερντόουζ" και καταλήγει λέγοντας:“Αν ένα υγιές άτομο έχει ένα προσδόκιμο 30-40 χρόνια, για τα άτομα αυτά το προσδόκιμο επιβιώσεως είναι τρομερά χαμηλό. Δυστυχώς, δεν , υπάρχουν σήμερα στατιστικά στοιχεία για να κρίνει κανείς ποια είναι η βασική αιτία θανάτου των τοξικομανών στη χώρα μας. Πάντως εκείνο που πρέπει να τονίσει κανείς είναι ότι η τοξικομανία της ηρωίνης ιδιαίτερα είναι σχεδόν

ταυτόσημη με την έννοια του θανάτου. Ο κάθε νέος που θα πάρει τη σύριγγα στο χέρι του και θ ' αποφασίσει να κάνει την ηρωίνη, παίρνει και διαβατήριο για το θάνατο. Ακόμη και ζωντανός να παραμείνει, είναι τέτοια η ψυχολογική του αποικοδόμηση, τέτοια η αποσύνθεση της προσωπικότητάς του, που μπορεί να μιλήσει κανείς για ζωντανό-νεκρό.

Β) Η τοξικομανία (η χρόνια δηλητηρίαση).

Γ) Οι γενικές λοιμώξεις, όπως η ηπατίτιδα, ο τέτανος, οι πνευμονικές επιπλοκές, η σηψαιμία, η ενδοκαρδίτιδα κτλ., προκαλούνται από άγνοια ή αδυναμία τήρησης των συνθηκών ασηψίας, όταν γίνεται χρήση με ενέσεις. Σε έρευνα γιατρών αποδείχθηκε πως, ενώ το 1976 και 1977 κανείς τοξικομανής δε νοσηλεύτηκε για ηπατίτιδα, μετά το 1978 άρχισαν να νοσηλεύονται αρκετοί, κι έτσι το 1982, ένας στους δέκα αρρώστους από ηπατίτιδα ήταν τοξικομανής. 'Ήταν άνθρωποι που ανήκαν στα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα και ο μέσος όρος ηλικίας τους ήταν τα 24 χρόνια.

Οι ίδιοι γιατροί επισημαίνουν ότι ο αριθμός των τοξικομανών με ηπατίτιδα πρέπει να 'ναι ακόμα μεγαλύτερος, γιατί οι εύποροι τοξικομανείς προτιμούν τη νοσηλεία στο σπίτι ή σε ιδιωτικές κλινικές, κι έτσι πολλές περιπτώσεις δεν υπολογίζονται στις στατιστικές.

Δ) Ο κίνδυνος από την πρόσμειξη των ναρκωτικών με άλλες ουσίες είναι μεγάλος. Πολλά δυσάρεστα συμπτώματα, ή και θάνατοι ακόμα, αποδίδονται στις διάφορες ουσίες(π.χ. κινίνη, στρυχνίνη κτλ.), με τις οποίες τα κυκλώματα διακίνησης νοθεύουν τα ναρκωτικά (και κυρίως την ηρωίνη) για ν' αυξήσουν τα κέρδη τους. Την ίδια «Νοθεία» μπορεί να την κάνουν και χρήστες-μικροδιακινητές, για να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα χρήματα για τη δόση τους.

Ε) Η λήψη ναρκωτικών στη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι ολέθρια για το παιδί. Τα ναρκωτικά διαπερνούν τον πλακούντα. Αυτό σημαίνει ότι, αν μια γυναίκα ναρκομανής μείνει έγκυος, το έμβρυο θα δεχτεί την επίδραση του ναρκωτικού και θ' αναπτύξει σωματική εξάρτηση. Επομένως, σύντομα μετά τη γέννησή του, το βρέφος θα παρουσιάζει το φοβερό πόνο της εξάρτησης από το ναρκωτικό. Οι στατιστικές δείχνουν ότι στις αρχές της δεκαετίας του 1970, από τους 20.000-30.000 ηρωινομανείς από τη Φιλαδέλφεια (Η.Π.Α.) η 1 στους 5 ήταν γυναίκα, και ότι περισσότερες από 8 στις 10 βρίσκονταν στις αναπαραγωγικές ηλικίες. Πράγμα που σημαίνει ότι το 1973, για παράδειγμα, 1 νεογέννητο στα 14 απ' όσα είδαν τον κόσμο στο Γενικό Νοσοκομείο της Φιλαδέλφειας γεννήθηκε από μητέρα που ήταν τοξικομανής.

Στ) Οι γενικές κοινωνικές συνέπειες είναι τεράστιες και μόνο απλή μνεία τους θα γίνει εδώ. Μολονότι γνωρίζουμε πολλά σχετικά με τις ειδικές συνέπειες απ' τη χρήση των ναρκωτικών, δεν είναι εύκολο να προσδιορίσουμε και να αναφέρουμε τις άπειρες κοινωνικές προεκτάσεις τους. Μια διεξοδική αποτίμησή τους θ' απαιτούσε τεράστιο έργο και ολόκληρη κοινωνιολογοοικονομική πραγματεία. Χαρακτηριστική είναι η παρακάτω επίσημη διαπίστωση:

“Το κοινωνικό και οικονομικό κόστος από την κατάχρηση τοξικών ουσιών είναι υπερβολικό, κυρίως όταν υπολογίσει κανείς τα εγκλήματα και τη βία, όπως επίσης και τη διάβρωση των ηθικών αξιών που προκαλούν”

Συνέπειες Αλκοόλ

Το αλκοόλ επιδρά στο κεντρικό νευρικό σύστημα ως καταπραϋντικό. Η δράση του είναι ηρεμιστική, επιβραδύνει τον κινητικό συντονισμό και τον χρόνο αντίδρασης. Παράλληλα μειώνει την ικανότητα κρίσης, τον αυτοέλεγχο, προκαλεί διαταραχές στην μνήμη και επηρεάζει την ικανότητα παραγωγής λογικών σκέψεων και πράξεων. Παραδόξως, με την υποχώρηση των επιδράσεών του, το αλκοόλ προκαλεί διαταραχές και στον ύπνο και θεωρείται μια σημαντική αιτία αϋπνίας.

Δύο σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα επεξεργάζεται το αλκοόλ είναι ο σωματότυπος και ο ρυθμός της κατανάλωσης οινοπνευματωδών ποτών· ένα μεγαλόσωμο άτομο μεθάει πιο αργά συγκριτικά με ένα μικρόσωμο άτομο ακόμη και όταν πίνουν τις ίδιες ποσότητες αλκοολούχου ποτού εξαιτίας της μεγαλύτερης ποσότητας αίματος που έχει στον οργανισμό του. Από την άλλη μεριά, το φαγητό μπορεί να επηρεάσει την μέθη αφού επιβραδύνει την ταχύτητα με την οποία το αλκοόλ απορροφάται από το αίμα. Οι επιδράσεις της μέθης μειώνονται όταν έχει προηγηθεί γεύμα.

Οι επιπτώσεις από την κατανάλωση οινοπνεύματος δεν επιβαρύνουν μόνο τον πότη (με συχνή εμφάνιση νοσημάτων όπως αλκοολική γαστρίτιδα, πεπτικό έλκος, κίρρωση του ήπατος και αύξηση των καρδιαγγειακών νοσημάτων, των κακοηθών νεοπλασμάτων και των ψυχιατρικών διαταραχών), αλλά και το άμεσο κοινωνικό του περιβάλλον. Επίσης, η εξάπλωση των μηχανικών μέσων μεταφοράς (τροχαία ατυχήματα κ.ά.), καθώς και της αυτοματοποιημένης εργασίας, διευρύνουν το πεδίο των επιπτώσεων που μπορεί να έχουν τα οινοπνευματώδη ποτά. Ένας άλλος επιβαρυντικός παράγοντας είναι η κατανάλωση φαρμάκων, πολλά από τα οποία συνεργούν με τη δράση του οινοπνεύματος. Ορισμένα από αυτά, καθώς και ορισμένες χημικές ουσίες, γίνονται ιδιαίτερα επικίνδυνα όταν καταναλώνονται μαζί με οινόπνευμα.

Σε ό,τι αφορά τα κοινωνικά προβλήματα που δημιουργεί ή επιδεινώνει η κατανάλωση οινοπνεύματος, πιο συχνά αναφέρονται η διατάραξη των συζυγικών και οικογενειακών σχέσεων, τα προβλήματα στην εργασία (αύξηση των απουσιών από την εργασία, αύξηση των εργατικών ατυχημάτων, μείωση της παραγωγικότητας), καθώς και η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης του ατόμου και ο κοινωνικός στιγματισμός. Στη Μ. Βρετανία η αυξημένη κατανάλωση οινοπνεύματος θεωρείται η αιτία για το 60% των αποπειρών αυτοκτονίας, το 30% των διαζυγίων, το 40% της ενδοοικογενειακής βίας, και το 20% της κακοποίησης παιδιών. Επίσης, έχει διαπιστωθεί ότι το 44% της συνολικής άσκησης βίας οφείλεται στο οινόπνευμα.

Από έρευνες σχετικές με τη θνησιμότητα και την κατανάλωση οινοπνεύματος έχει διαπιστωθεί ότι στους χρόνιους πότες η θνησιμότητα είναι σχεδόν τριπλάσια απ' ότι στους μη πότες. Στον Καναδά υπολογίστηκε ότι το 6% του συνόλου των θανάτων για τα άτομα ηλικίας 1-70 ετών οφειλόταν στην αυξημένη κατανάλωση οινοπνεύματος, ενώ στις ΗΠΑ το ποσοστό αυτό

εκτιμάται σε 8%. Οι τρεις βασικότερες αιτίες θανάτου που σχετίζονται με τα οινοπνευματώδη ποτά είναι τα κακοήθη νεοπλάσματα, η καταστροφή των εγκεφαλικών κυττάρων και η κίρρωση του ήπατος. Από τα αποτελέσματα 150 περίπου επιδημιολογικών μελετών προκύπτει ότι ο σχετικός κίνδυνος θανάτου (απ' όλα τα αίτια) για όσους πίνουν σε σχέση με αυτούς που δεν πίνουν, είναι 1.1 (δηλαδή 10% περισσότερο) όταν η κατανάλωση κυμαίνεται από 3-4 ποτά ημερησίως, ενώ αυξάνεται στο 1.4 περίπου (40%), όταν τα ημερήσια ποτά ξεπερνούν τα 6.

Η ποσότητα οινοπνεύματος που μπορεί να βλάψει τον ανθρώπινο οργανισμό διαφέρει από άτομο σε άτομο, ανάλογα με τη φυσική αντοχή, καθώς και με την ύπαρξη ή μη άλλων επιβαρυντικών παραγόντων. Επίσης, για κάθε κατηγορία παθολογικών καταστάσεων μεταβάλλεται και η αντίστοιχη ποσότητα οινοπνεύματος που απαιτείται για την πρόκλησή τους.

Συνέπειες αλκοόλ στον έφηβο

Διεθνώς, πολλά εκατομμύρια έφηβοι κάθε χρόνο αντιμετωπίζουν πρόβλημα με το αλκοόλ και οι επιπτώσεις του είναι εμφανείς όχι μόνο στο σχολικό και οικογενειακό περιβάλλον, αλλά οδηγεί και σε παραβατικές συμπεριφορές. Στην εφηβική ηλικία το αλκοόλ μειώνει τη σχολική απόδοση, την ικανότητα απορρόφησης της γνώσης και τη συγκέντρωση. Η κατανάλωση αλκοόλ σε αυτές τις ηλικίες έχει δραματική επίδραση στην προσωπικότητα, προκαλεί ευερεθιστότητα, εχθρικότητα και επιθετικότητα, αυξάνοντας τον κίνδυνο πειραματισμού και με άλλες εξαρτησιογόνες ουσίες. Επίσης, οι έφηβοι που πίνουν έχουν περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από πνιγμό, πτώσεις ή αυτοκινητικά ατυχήματα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολογίζει ότι το 30-50% των τροχαίων ατυχημάτων διεθνώς σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ, ενώ στην Ευρώπη για το 20% των θανατηφόρων ατυχημάτων (περίπου 10.000 θάνατοι ετησίως) ευθύνεται το αλκοόλ.

Συνέπειες τσιγάρου

Πιθανές επιπτώσεις

Αμέσως μόλις φθάσει η νικοτίνη στον εγκέφαλο, ο καπνιστής αισθάνεται την επίδραση στο σώμα, συνήθως ως αύξηση της ικανότητας αυτοσυγκέντρωσης και μνήμης, μείωση του αισθήματος πείνας ή πόνου και διευκόλυνση της πέψης.

Το κάπνισμα μπορεί να έχει είτε χαλαρωτική είτε διεγερτική επίδραση. Η επίδραση εξαρτάται κυρίως από την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο καπνιστής πριν καπνίσει το τσιγάρο και από τις προσδοκίες του στη συγκεκριμένη κατάσταση. Λόγω αυτής της «διττής» ιδιότητας, η νικοτίνη μπορεί εν δυνάμει να είναι πηγή θετικών επιδράσεων σε οποιαδήποτε κατάσταση.

Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η νικοτίνη δεν φέρνει «πραγματική» χαλάρωση ή μείωση του στρες. Αποδείχθηκε ότι αυτό που οι καπνιστές αντιλαμβάνονται ως χαλάρωση ή μείωση του στρες στην ουσία είναι μετριασμός των συμπτωμάτων στέρησης. Τα συμπτώματα στέρησης (νευρικότητα, ανησυχία, αδυναμία αυτοσυγκέντρωσης) εκλαμβάνονται ως αρνητικά, άρα η εξάλειψη ή η μείωσή τους με το κάπνισμα εκλαμβάνεται ως ευχάριστη και ανακουφιστική.

Κίνδυνοι που πρέπει να γνωρίζουμε

Η νικοτίνη είναι μια εξαιρετικά εθιστική ουσία. Εκτιμάται ότι ένα ποσοστό 60 ως 80% των συστηματικών καπνιστών είναι εξαρτημένοι από τη νικοτίνη. Ενδείξεις εξάρτησης είναι η έντονη επιθυμία για κάπνισμα, οι ανεπιτυχείς προσπάθειες διακοπής του καπνίσματος, η ανάπτυξη ανοχής και η εκδήλωση συμπτωμάτων στέρησης όταν ο καπνιστής περιορίζει ή σταματά το κάπνισμα. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα στέρησης είναι η νευρικότητα, η ανησυχία, η ακατάσχετη επιθυμία για νικοτίνη, οι διαταραχές της αυτοσυγκέντρωσης και του ύπνου, η αυξημένη όρεξη για φαγητό και η καταθλιπτική διάθεση. Οι περισσότεροι καπνιστές που θέλουν να σταματήσουν το κάπνισμα κάνουν πολλές αποτυχημένες απόπειρες μέχρις ότου το πετύχουν -είναι πολύ δύσκολο να σταματήσεις το κάπνισμα αφού το αρχίσεις. Εξάλλου, πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι ήδη στους εφήβους το κάπνισμα οδηγεί πολύ γρήγορα σε ενδείξεις εξάρτησης (σε μέρες ως εβδομάδες από την έναρξη του -ούτε καν συστηματικού- καπνίσματος).

Το μονοξείδιο του άνθρακα -ένα πολύ τοξικό αέριο που υπάρχει στον καπνό του τσιγάρου- μειώνει τη μεταφορά οξυγόνου στα εσωτερικά όργανα, με αποτέλεσμα την αδυναμία και την κακή φυσική κατάσταση. Τα αποτελέσματα αυτά γίνονται αντιληπτά πολύ γρήγορα στον καπνιστή μετά την έναρξη του καπνίσματος. Ένα παράδειγμα είναι ότι λαχανιάζει πολύ γρήγορα κάνοντας αθλητισμό ή ανεβαίνοντας σκάλες.

Η μειωμένη κυκλοφορία του αίματος ευθύνεται για τις βλάβες στο δέρμα.

Το δέρμα των καπνιστών είναι ωχρό και χλωμό, ενώ οι καπνιστές κάνουν περισσότερες ρυτίδες και νωρίτερα από τους μη καπνιστές.

Άλλες αρνητικές συνέπειες που είναι ορατές για τους άλλους ή παρατηρούνται σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα μετά την έναρξη του καπνίσματος είναι οι εξής: τα ρούχα και τα μαλλιά μυρίζουν άσχημα, τα δόντια και τα νύχια κιτρινίζουν, εμφανίζεται απώλεια γεύσης και όσφρησης και -επίσης πολύ σημαντικό- το κάπνισμα είναι πολύ ακριβό χόμπι.

Η πίσσα είναι προϊόν της διαδικασίας καύσης. Ένας καπνιστής που καπνίζει ένα πακέτο τσιγάρα τη μέρα «καταναλώνει» περίπου ένα φλιτζάνι καθαρής πίσσας το χρόνο. Η πίσσα καλύπτει τους πνεύμονες, προκαλεί βήχα, αυξάνει τον κίνδυνο λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος και περιέχει καρκινογόνες ουσίες.

Οι πασίγνωστοι κίνδυνοι για την υγεία μακροπρόθεσμα είναι οι εξής: αυξημένος κίνδυνος καρκίνου (όχι μόνο καρκίνου των πνευμόνων, αλλά και πολλών άλλων καρκίνων, π.χ. της τραχείας, του ήπατος ή του παγκρέατος), αυξημένος κίνδυνος καρδιοπαθειών και άλλων παθήσεων λόγω της διαταραχής της λειτουργίας των αιμοφόρων αγγείων και της μειωμένης κυκλοφορίας του αίματος (εγκεφαλικό, νέκρωση κάτω άκρων, ανικανότητα). Οι καπνιστές εξάλλου κινδυνεύουν περισσότερο από περιοδοντίτιδες και άλλα προβλήματα της στοματικής κοιλότητας.

Στις γυναίκες, ο συνδυασμός αντισυλληπτικού χαπιού και καπνίσματος αυξάνει περαιτέρω τον κίνδυνο προσβολής από καρδιαγγειακά νοσήματα (π.χ. θρόμβωση, έμφραγμα, εγκεφαλικό). Επομένως όσες γυναίκες παίρνουν το χάπι δεν πρέπει να καπνίζουν.

Το κάπνισμα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει ως συνέπεια το βρέφος να γεννιέται ελλιποβαρές και να αναπτύσσεται με πιο αργούς ρυθμούς. Επίσης, αυξάνονται οι πιθανότητες πρόωρου τοκετού και εμφάνισης του συνδρόμου αιφνίδιου θανάτου σε βρέφη.

Ο καπνός του τσιγάρου είναι από τους πιο επικίνδυνους ρύπους της ατμόσφαιρας. Το παθητικό κάπνισμα βλάπτει την ευεξία και την υγεία. Ερεθίζει το βλεννογόνο των ματιών, της μύτης και του φάρυγγα, προκαλεί βήχα, πονοκέφαλο, μπορεί να προκαλέσει τάση για εμετό και ναυτία, αυξάνει τον κίνδυνο καρδιοπαθειών, καρκίνου και νοσημάτων του αναπνευστικού (π.χ. άσθμα, βρογχίτιδα). Ο κίνδυνος αυτός είναι ακόμη μεγαλύτερος για τα παιδιά.

Συνέπειες Χρήσης Κάνναβης

Το φυτό κάνναβη περιέχει περισσότερες από 400 χημικές ουσίες. Περίπου 60 απo αυτές είναι μοναδικές και δε βρίσκονται σε άλλο φυτό. Η ουσία που ευθύνεται περισσότερο για τις οργανικές και ψυχικές συνέπειες της κάνναβης είναι το THC, η συντομογραφία για την δέλτα-9-υδροκαναβινόλη. Στις μέρες μας είναι δυνατόν να παραχθεί αυτή η ουσία και σε ένα εργαστήριο. Η περιεκτικότητα σε THC των διαφόρων προϊόντων κάνναβης μπορεί να ποικίλει ευρέως. Η μαριχουάνα (φούντα) περιέχει τη μικρότερη ποσότητα THC. Το χασίς περιέχει υψηλότερες ποσότητες THC αλλά αυτό εξαρτάται από τη σύνθεση. Το THC φτάνει στον εγκέφαλο πιο γρήγορα όταν καπνίζεται. Για να απελευθερωθεί το THC από την κάνναβη πρέπει να θερμανθεί, συχνά μέσω του καπνίσματος. Το σώμα απορροφά 10-25% του THC όταν εισπνέεται και μόνο το 6% όταν τρώγεται. Η δόση του THC που χρειάζεται κάποιος για να αισθανθεί ανεβασμένος είναι περίπου 10 mg, μια ποσότητα της οποίας μόνο ένα μικρό μέρος φτάνει πραγματικά στον εγκέφαλο. Μια εβδομάδα μετά το κάπνισμα κάνναβης μόνο 60-70% του THC έχει αποβληθεί από το σώμα, επειδή ένα μέρος αποθηκεύεται στο λίπος του σώματος. Θα χρειαστεί να περάσουν 4-6 εβδομάδες ώστε το THC να μην μπορεί να ανιχνευτεί στο αίμα. Από την άλλη, οι ψυχοδραστικές συνέπειες εξαφανίζονται μετά από δύο ώρες. Το THC ή προϊόντα που παράγονται απo αυτό μπορούν να ανιχνευτούν στα ούρα μέχρι 2 μέρες μετά την τελευταία χρήση. Στα ούρα χρόνιων χρηστών μπορεί να ανιχνευτεί ακόμα και 2 εβδομάδες μετά την τελευταία χρήση.

Συναισθηματικές συνέπειες της κάνναβηςΟι ψυχολογικές επιπτώσεις από τη χρήση κάνναβης εμφανίζονται σχεδόν αμέσως μετά το κάπνισμά της (2-10 λεπτά) και φτάνουν στο αποκορύφωμά τους σε διάστημα 30-60 λεπτών. Μέσα σε 2-4 ώρες οι συνέπειες έχουν σχεδόν εξαφανιστεί. Όταν όμως κάποιος φάει κάνναβη θα χρειαστούν 1-2 ώρες μέχρι να εμφανιστούν οι συνέπειες και μπορούν να διαρκέσουν 3-10 ώρες. Η πιο σημαντική επίπτωση από τη χρήση κάνναβης είναι μια αύξηση της συναισθηματικής κατάστασης στη οποία βρίσκεσαι ο χρήστης αλλά αυτό μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο. Εξαρτάται από την ποσότητα της κάνναβης που λαμβάνεται, την προσωπική κατάσταση (όπως η διάθεση στην οποία βρίσκεται το άτομο τη στιγμή που γίνεται η χρήση και το πόσο ευάλωτος είναι κανείς στις συνέπειες της κάνναβης), τον τρόπο που λαμβάνεται η κάνναβη (τρώγοντας ή καπνίζοντάς τη) και την εμπειρία του χρήστη.Ανεξάρτητα από τις μεγάλες διαφορές που παρατηρούνται μεταξύ των ανθρώπων υπάρχουν ψυχολογικές συνέπειες που είναι χαρακτηριστικές της χρήσης της κάνναβης και εμφανίζονται σχεδόν σε κάθε χρήστη. Μετά τη χρήση της, το άτομο αισθάνεται ανεβασμένο ή «φτιαγμένο». Αναδύεται ένα αίσθημα ευφορίας και αργά εξελίσσεται σε ένα ευχάριστο αίσθημα ηρεμίας και χαλάρωσης. Ντοπάρεται και το αίσθημα του χρόνου μειώνεται έτσι ώστε τα λεπτά να μοιάζουν με ώρες. Χρώματα, σχήματα, μυρωδιές γίνονται πιο έντονα και μοιάζουν διαφορετικά. Άλλες χαρακτηριστικές αντιδράσεις είναι η επιθυμία για φαγητό, ειδικά για γλυκά και μια ανεξέλεγκτη κρίση γέλιου. Πραγματικές ψευδαισθήσεις, (π.χ. το να βλέπει και να ακούει πράγματα που

δεν υπάρχουν), δεν εμφανίζονται ή εμφανίζονται σπάνια μετά από χρήση κάνναβης. Μπορεί επίσης να υπάρξουν αρνητικά συμπτώματα. Η αλλαγή αντίληψης μπορεί να προκαλέσει συναισθήματα άγχους, πανικού και σύγχυσης ενώ σε ανθρώπους που δε νιώθουν καλά πριν τη χρήση είναι πιθανόν να επιδεινωθεί η αρνητική τους διάθεση.

Χρήση κάνναβης και Ψύχωση

Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι η κάνναβη μπορεί να προκαλέσει ψύχωση σε ανθρώπους που δεν έχουν ιστορικό ψυχωτικής συμπεριφοράς ή μια προδιάθεση για ψύχωση. Είναι γεγονός ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό από τους 300.000 οι οποίοι έλαβαν μέρος σε έρευνα που διενεργήθηκε στην Ολλανδία και οι οποίοι κάπνιζαν κάνναβη ανέπτυξαν ψύχωση. Απ' όσο γνωρίζουμε αυτό αφορά μόνο ανθρώπους που είναι «ευαίσθητοι» στην ψύχωση. Ωστόσο, είναι πιθανόν η κάνναβη να λειτουργήσει αρνητικά και σε «υγιείς» ανθρώπους επίσης και να προκαλέσει άγχος ή κατάθλιψη. Ευτυχώς αυτά τα συμπτώματα δεν θα διαρκέσουν και θα εξαφανιστούν. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι μακρόχρονη και καθημερινή χρήση μπορεί να προκαλέσει ψύχωση σε υγιείς ανθρώπους, αλλά ο κίνδυνος δεν μπορεί να αγνοηθεί τελείως. Υπάρχουν παραδείγματα στην Ινδία που - μετά από χρόνια καθημερινής χρήσης - άρχισαν να εμφανίζουν συμπτώματα παρόμοια με της ψύχωσης, όπως παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις, και πλήρη εσωστρέφεια. Ωστόσο, υπάρχουν μόνο περιγραφές περιπτώσεων και όχι επιστημονική απόδειξη. Έτσι θα λέγαμε ότι η κάνναβη είναι επιβλαβής για ανθρώπους που έχουν προδιάθεση για ψύχωση. Το 1993 πραγματοποιήθηκε έρευνα στο Άμστερνταμ μεταξύ 93 ψυχωσικών. Αυτή έδειξε ότι το 61% των ασθενών που έκαναν χρήση κάνναβης για 15 μήνες, περισσότερο από μια φορά τη μέρα, ανέπτυξαν ξανά ψυχωσικό επεισόδιο. Σχεδόν κάθε χρήστης που υποφέρει από ψύχωση κατέληγε να κάνει χρήση κάνναβης τουλάχιστον ένα χρόνο πριν την πρώτη εμφάνιση της ψύχωσης. Σύμφωνα με τον ερευνητή αυτό σήμαινε ότι η χρήση της κάνναβης από «ευαίσθητους» στην ψύχωση ανθρώπους θα μπορούσε να οδηγήσει τελικά σε εκδήλωση ψύχωσης. Περαιτέρω έρευνα σχετικά με τη χρήση κάνναβης από ανθρώπους με μια προδιάθεση στην ψύχωση δείχνει ότι:- Υποτροπή σε μια ψύχωση συμβαίνει πιο συχνά μεταξύ χρηστών κάνναβης απ' ότι σε μη χρήστες.- Η κάνναβη έχει αρνητική επίδραση στην πορεία της ψύχωσης- Οι χρήστες κάνναβης που υποφέρουν από μια ψύχωση έχουν εκδηλώσει ψύχωση σε μικρότερη ηλικία σε σχέση με μη χρήστες.- Τα φάρμακα που είναι απαραίτητα για τους ψυχωτικούς ασθενείς είναι λιγότερο αποτελεσματικά όταν κάποιος κάνει χρήση κάνναβης. Παράλληλα οι παρενέργειες είναι λιγότερες. Συχνά αυτός είναι ένας από τους λόγους που οι κάποιοι κάνουν χρήση κάνναβης.- Οι ψυχωτικοί συχνά κάνουν χρήση κάνναβης επειδή αυτή μειώνει τα συμπτώματα της ψύχωσης. Χρησιμοποιείται σαν μια μορφή αυτό-θεραπείας ενάντια στους φόβους, κυρίως στους κοινωνικούς φόβους όπως δυσκολία να μιλήσει σε κοινό. Οι ασθενείς σημειώνουν ότι ήταν πιο εύκολο και ότι αισθάνθηκαν καλύτερα όταν είχαν κάνει χρήση κάνναβης.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Η αντιμετώπιση του προβλήματος της χρήσης ουσιών, όπως άλλωστε κάθε κοινωνικού προβλήματος, αρθρώνεται σε δύο επίπεδα: α) κοινωνικό, όπου με νομικές διαδικασίες αφενός (δίωξη, λειτουργία κοινοτήτων απεξάρτησης, ενημερωτικές συζητήσεις στους χώρους των σχολείων) επιχειρείται η συρρίκνωση του οξύτατου αυτού φαινομένου και β) προσωπικό, όπου με μέσο τη διαπαιδαγώγηση από την οικογένεια και τη συμβουλευτική από διάφορους φορείς καταβάλλεται προσπάθεια να αμβλυνθεί το πρόβλημα. Εδώ εντάσσονται και οι μακροχρόνιες προσπάθειες που καταβάλλει το εξαρτημένο άτομο να απεμπλακεί, σωματικά και φυσικά, παλεύοντας με το στερητικό σύνδρομο και αγωνιζόμενο να ξαναχτίσει το είναι του.

Η εμπορία και η χρήση ναρκωτικών ουσιών αποτελούν μια από τις μεγαλύτερες πληγές για την κοινωνίας μας. Οι θάνατοι από τη χρήση ναρκωτικών ουσιών αυξάνονται κάθε χρόνο. Τα αποτελέσματα των ερευνών αποδεικνύουν ότι: 1) Το 28% των ανδρών ηλικίας 25–35 ετών έχουν κάνει χρήση χασίς ή μαριχουάνας. 2) Το 35% των Ελλήνων θεωρούν εύκολο το να βρει κάποιος ναρκωτικά. 3) Κάθε χρόνο αυξάνονται οι μαθητές που κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών. 4) Το 6,1% των μαθητών ηλικίας 14–18 ετών έχουν κάποια εμπειρία με ναρκωτικά. 5) Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η αύξηση της χρήσης ναρκωτικών ουσιών από μαθητές στην Αθήνα και κυρίως στη Θεσσαλονίκη. 6) Ανησυχητικά είναι και τα ποσοστά (9,4%) χρήσης ναρκωτικών ουσιών από τους μαθητές των ιδιωτικών σχολείων.

Είναι ανάγκη να αναγνωρίσουμε ότι η χρήση ναρκωτικών ουσιών συνδέεται άμεσα με το εμπόριο και ότι όσο το εμπόριο ανθεί και κάποιοι πλουτίζουν από αυτό, τόσο θα διογκώνεται το πρόβλημα.Κατά δεύτερο λόγο θα πρέπει να κινηθούμε προς την κατεύθυνση της αντιμετώπισης του χρήστη ως ασθενούς και όχι ως εγκληματία του κοινού ποινικού δικαίου. Η αλλαγή στο καθεστώς αντιμετώπισης των χρηστών θα έχει ως αποτέλεσμα την κατακόρυφη μείωση του εμπορίου. Η «αγορά» των εμπόρων θα συρρικνωθεί αυτόματα, τα κέρδη τους θα μειωθούν κατακόρυφα και ο κίνδυνος που αναλαμβάνουν οι έμποροι του λευκού θανάτου θα φαντάζει δυσανάλογος σε σχέση με τα προσδοκώμενα κέρδη τους.

Η μεταρρυθμιστική μας πολιτική για την αντιμετώπιση της μάστιγας των ναρκωτικών θα πρέπει να στηριχθεί στους ακόλουθους πυλώνες: 1) Αντιμετώπιση του χρήστη ως ασθενούς και όχι ως εγκληματία του κοινού ποινικού δικαίου. 2) Παρακολούθηση των χρηστών από εξειδικευμένο και ειδικά εκπαιδευμένο ιατρικό προσωπικό. 3) Δημιουργία στα δημόσια νοσοκομεία ειδικών τμημάτων που θα έχουν ως αποστολή τους την παροχή βοήθειας στους χρήστες. 4) Συνεργασία των νοσοκομείων με τις θεραπευτικές κοινότητες, με σκοπό τη μακροπρόθεσμη ένταξη όλων των χρηστών σε προγράμματα απεξάρτησης. 5) Αποποινικοποίηση της χρήσης ναρκωτικών ουσιών για τους εξαρτημένους χρήστες που έχουν δηλωθεί στις επίσημες υγειονομικές υπηρεσίες των κατά τόπους νοσοκομείων.Το πρόβλημα μας αφορά όλους. Σήμερα το παρακολουθούμε από μακριά με την αμηχανία του τηλεθεατή. Αύριο, ίσως, το δούμε να απασχολεί με τραγικό

τρόπο τους συναδέλφους, τους γείτονες και τους φίλους μας. Ίσως κάποια μέρα να χτυπήσει και τη δική μας πόρτα. Η αλληλεγγύη στα θύματα και η καταδίκη των εμπόρων του θανάτου θα πρέπει να είναι προτεραιότητες όλων μας. Το ζήτημα δεν επιτρέπει προσωπικές στρατηγικές. Επιβάλλει συνεργασία, ευαισθησία, ανθρωπιά και αλληλεγγύη.

Αντιμετώπιση έφηβου χρήστη

Όταν οι γονείς ανακαλύπτουν ότι το παιδί τους παίρνει ναρκωτικά, αρχικά αντιδρούν με πόνο και οργή και στη συνέχεια με απελπισία. Τα συναισθήματα αυτά όμως δεν μπορούν να λύσουν το πρόβλημα. Αντίθετα οι γνώσεις για τα ναρκωτικά και η ενημέρωση για τις συμβουλές που μπορούν να δώσουν στα παιδιά τους, ίσως τους βοηθήσουν να συμπαρασταθούν στο παιδί τους ή, ακόμη καλύτερα, να προλάβουν το πρόβλημα.

Παρόλο που δεν μπορούμε να αλλάξουμε το παρελθόν ενός εφήβου, μπορούμε ωστόσο να τον απελευθερώσουμε από τον καταναγκασμό μιας εμπειρίας με ναρκωτικά, ώστε αυτός να μην σκιάζει τις τωρινές απόψεις και αποφάσεις του νέου ατόμου. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος συμπαράστασης είναι να βοηθήσουμε τους εφήβους να αντιμετωπίσουν τα τωρινά τους προβλήματα. Αυτά ακριβώς που πλαισιώνουν την κατανάλωση ουσιών.

Όλοι οι γονείς πρέπει να προσέχουν πολύ όταν μιλούν στον γιο ή την κόρη τους για το αλκοόλ ή για τα ναρκωτικά. Μια λάθος κουβέντα σε μια ακατάλληλη στιγμή μπορεί να τους κάνει να επαναστατήσουν και έτσι, να υπάρξουν αντίθετα αποτελέσματα. Μια σωστή κουβέντα κατανόησης πάλι, μπορεί να ενισχύσει την κρυφή τους απόφαση να μην πιουν ή να μη δοκιμάσουν τα ναρκωτικά.

Τι πρέπει να κάνει ένας γονιός;

Το πρώτο που έχει να κάνει ένας γονιός είναι να διερευνήσει αν υπάρχουν κάποιες ανησυχητικές ενδείξεις και τι σημαίνουν. Καταρχήν, απαιτείται ο γονιός να παρατηρήσει την συμπεριφορά του παιδιού. Αυτό παρότι μοιάζει αυτονόητο, δεν είναι πάντα πολύ εύκολο και μπορεί να απαιτήσει συνειδητή προσπάθεια. Οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής αλλά και η φυσιολογική εμπλοκή των εφήβων με πολλαπλές δραστηριότητες εκτός σπιτιού (σχολείο, φροντιστήρια, προπονήσεις, έξοδοι) οδηγούν πολλές οικογένειες να συναντιούνται ελάχιστο χρόνο μέσα στην μέρα τους. Αν δεν βλέπεις το παιδί σου πώς θα ξέρεις αν τα πράγματα πάνε καλά ή συντρέχουν λόγοι ανησυχίας; Χρήσιμο είναι να αναρωτηθεί ένας γονιός πόσο καλά γνωρίζει πώς, πού και με ποιους περνάει το χρόνο του το παιδί του.

Από την στιγμή που οι γονείς εντοπίζουν κάποιες συμπεριφορές που τους ανησυχούν, μπορούν να ρωτήσουν καταρχήν τα ίδια τα παιδιά τους και κατά δεύτερον, άλλους ανθρώπους στο περιβάλλον τους που εμπιστεύονται σχετικά με το νόημα και την πραγματική διάσταση αυτών των αλλαγών. Ανοικτές και ευθείς ερωτήσεις προς τους έφηβους από μια θέση γνήσιου

ενδιαφέροντος πολλές φορές ανοίγουν κανάλια επικοινωνίας μαζί τους και κτίζουν σχέσεις μεγαλύτερης εμπιστοσύνης μεταξύ παιδιών και γονιών. Η σχέση εμπιστοσύνης γονιού – εφήβου εμφανίζεται σταθερά σε όλες τις μελέτες ως ένας βασικός προστατευτικός παράγοντας σχετικά με τον κίνδυνο εμπλοκής με τα ναρκωτικά.

Κάποιες φορές ωστόσο οι γονείς στην προσπάθεια τους αυτή συναντάνε «τοίχο» από την πλευρά των παιδιών τους.

Σε αυτή την περίπτωση ένας γονιός καταρχήν έχει να αναρωτηθεί για τον τρόπο που ρωτάει και να ξαναδοκιμάσει. Μήπως αντί να ρωτάτε ανακρίνεται το παιδί σας; Μήπως ο τρόπος που ρωτάτε κρύβει κριτική και δικές σας απαντήσεις τις οποίες θα θέλατε να ακούσετε; Το γεγονός ότι η επικοινωνία πολλές φορές μπορεί να φτάνει σε αδιέξοδο, δεν είναι λόγος για να σταματήσει. Κάθε άλλο, ασαφείς απαντήσεις, υπεκφυγές, ψέματα από την πλευρά του έφηβου απαιτούν επιμονή, ανοικτότητα και απαίτηση διευκρινήσεων από την πλευρά του γονιού.

Σε περίπτωση που συντρέχουν πολλοί και σοβαροί λόγοι ανησυχίας, και εφόσον τα παραπάνω βήματα δεν έχουν αμβλύνει τις ανησυχίες αυτές και οι ενδείξεις αυξάνονται, οι γονείς μπορεί να χρειαστεί να περάσουν σε πιο δραστικές κινήσεις. Παραδείγματος χάρη, να ψάξουν το ιδιωτικό χώρο του έφηβου για σημάδια. Η παραβίαση της ιδιωτικότητας ενός έφηβου είναι φυσιολογικό να προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από μέρους του. Για να αποφύγουν κάτι τέτοιο, πολλοί γονείς προτιμούν κάποιες φορές να παραβλέψουν την σοβαρότητα κάποιων ενδείξεων. Δεν συγκρούονται με τα παιδιά τους με το σκεπτικό να μη χαλάσουν τη σχέση εμπιστοσύνης μαζί τους. Δυστυχώς όμως όταν τα προηγούμενα 3 βήματα δεν έχουν επιφέρει ικανοποιητικές εξηγήσεις και είναι εμφανές ότι ο έφηβος κάτι κρύβει, η σχέση εμπιστοσύνης μάλλον έχει ήδη διαρρηχθεί.

Όταν ένας γονιός φτάσει στο σημείο να ψάχνει τα πράγματα ή το χώρο του παιδιού του, καλύτερο είναι να το κάνει φανερά. Να γνωστοποιήσει και να εξηγήσει στο παιδί για τον έλεγχο που ασκεί και τους λόγους που τον οδήγησαν στη τακτική αυτή. Στο σημείο αυτό οι γονείς μπορεί να χρειαστούν τη βοήθεια κάποιων εξειδικευμένων επαγγελματιών ώστε και να ελέγξουν αποτελεσματικά αλλά και για να καταφέρουν οι συγκρούσεις που πιθανότητα θα προκύψουν να είναι εποικοδομητικές. Ο γονιός που φανερά ελέγχει το χώρο του παιδιού του σε αντίθεση με την μέχρι τότε τακτική του, δίνει ένα ισχυρό μήνυμα στον έφηβο: ότι ενδιαφέρεται, ότι είναι υποψιασμένος αλλά και αποφασισμένος να δράσει. Αυτό το μήνυμα παρότι καταρχήν μπορεί να προκαλέσει οργισμένες αντιδράσεις, εν δυνάμει, δημιουργεί ασφάλεια στο παιδί.

Η φαρμακευτικά υποβοηθούμενη θεραπεία και η θεραπεία με αποχή από τα ναρκωτικά (στεγνή θεραπεία) είναι οι δύο βασικές μέθοδοι θεραπείας που συνδέονται με τη χρήση παράνομων ναρκωτικών ουσιών. Η φαρμακευτικά υποβοηθούμενη θεραπεία παρέχεται σχεδόν αποκλειστικά σε θεραπευτικές υπηρεσίες εξωτερικής παραμονής, ενώ η στεγνή θεραπεία μπορεί να παρέχεται κατ’ οίκον ή σε θεραπευτικές υπηρεσίες εξωτερικής παραμονής.

Στην ΕΕ, στην πράξη, για μακροχρόνια θεραπεία χρησιμοποιούνται μόνο ουσίες που είναι αγωνιστές (π.χ. μεθαδόνη) ή συνδυασμός ανταγωνιστών/αγωνιστών (π.χ. βουπρενορφίνη), ενώ στην αποτοξίνωση μπορούν να χρησιμοποιηθούν ανταγωνιστές (π.χ. ναλοξόνη).

Παρεχόμενες εξειδικευμένες υπηρεσίεςΕυτυχώς, στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια έμφαση στην ανάπτυξη προγραμμάτων που απευθύνονται σε οικογένειες με έφηβους που αντιμετωπίσουν προβλήματα με την χρήση ναρκωτικών. Τελευταία μάλιστα τέτοιες υπηρεσίες παρέχονται εκτός από την Αθήνα, και σε άλλες μεγάλες πόλεις (Θεσσαλονίκη, Βόλος, Πάτρα – για πληροφορίες ΚΕ.Θ.Ε.Α. 210 9241993).

Στην Αθήνα, λειτουργεί από το 1996 το Δίκτυο Έγκαιρης Παρέμβασης ΠΛΕΥΣΗ το οποίο εξειδικεύεται σε έφηβους που βρίσκονται στα αρχικά στάδια της εμπλοκής τους με τα ναρκωτικά. Η ΠΛΕΥΣΗ είναι ένα από τα προγράμματα του ΚΕ.Θ.Ε.Α.

ΠΡΟΛΗΨΗ

Αν κάποιοι έφηβοι ή προέφηβοι χρησιμοποιούν όντως ναρκωτικές ουσίες, το πιθανότερο είναι να το αρνηθούν στους γονείς τους. Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι ως τη στιγμή που οι γονείς θα υποπτευθούν ότι τα παιδιά τους μπορεί να κάνουν χρήση, αυτή θα έχει γίνει ήδη μια εδραιωμένη συνήθεια!

Οι περισσότεροι γονείς θέλουν να κρατήσουν τα παιδιά τους μακριά από τα ναρκωτικά, το αλκοόλ και το τσιγάρο - δεν ξέρουν όμως πώς να το κάνουν.

Ο καλύτερος τρόπος βοήθειας των παιδιών που κάνουν χρήση είναι η πρόληψη της χρήσης ναρκωτικών. Υπάρχουν τακτικές με τις οποίες οι γονείς προκαλούν φόβο στα παιδιά τους όπως δηλαδή να τους λένε ιστορίες για τους κινδύνους του καπνίσματος ,των ναρκωτικών και του ποτού. Συχνά όμως οι τακτικές αυτές οδηγούν τους εφήβους στην περιέργεια για τα ναρκωτικά με αποτέλεσμα να τα δοκιμάζουν. Για αυτό χρησιμοποιούν άλλες μεθόδους όπως είναι η ήρεμη και αντικειμενική ενημέρωση, η οποία μπορεί να προειδοποιήσει τους εφήβους για τα ναρκωτικά. Για παράδειγμα το σχολείο μπορεί είναι ο πιο κατάλληλος χώρος πληροφόρησης τους για τα ναρκωτικά. Μάλιστα το σχολείο μπορεί και αυτό να οδηγήσει στην περιέργεια των ναρκωτικών με αποτέλεσμα οι νέοι να τα δοκιμάσουν. Έτσι θα πρέπει να μην τους ενημερώνουν μέσα από ένα μάθημα αλλά να υπάρχουν ικανοί δάσκαλοι και ένα καλά διαρθρωμένο πρόγραμμα μαθημάτων δηλαδή ένα επιτυχημένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα.

Ένα όφελος, που μπορεί να προκύψει από τα εκπαιδευτικά προγράμματα για την πρόληψη των ναρκωτικών, άσχετα από το αν τελικά εμποδίσουν ή όχι την χρήση τους, είναι ίσως ότι κάνουν τα νεαρά άτομα περισσότερο επιφυλακτικά και ικανά να μπορούν να κάνουν διαφοροποιήσεις σχετικά με τα ναρκωτικά. Η πρόληψη αναμφίβολα είναι αποτελεσματικότερη από τη θεραπεία. Στην ιατρική η αρχή αυτή είναι απαράβατη. Η παιδαγωγική προσπάθεια διάπλασης μιας ανθεκτικής στους πειρασμούς προσωπικότητας είναι αποτελεσματικότερη από την αναζήτηση θεραπευτικών λύσεων, όταν το πρόβλημα θα έχει λάβει πραγματικές και ευρείες διαστάσεις.

Επίλογος

Τα ναρκωτικά αποτελούν το χειρότερο εθισμό για τον άνθρωπο και κυρίως για τους εφήβους. Η χρήση τους οδηγεί σε τραγικές και πολύ άσχημες συνέπειες και δυστυχώς αναπόφευκτα στον θάνατο. Οφείλουμε λοιπόν, να βοηθήσουμε τους χρήστες ώστε να απεξαρτηθούν και να χρησιμοποιήσουμε όλους τους τρόπους πρόληψης για την αποφυγή του φαινόμενου. Γι’ αυτό είναι ανάγκη να ενεργοποιηθούμε όλοι άμεσα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ

Για την εργασία μας χρησιμοποιήσαμε διάφορες πηγές κυρίως από το διαδίκτυο όπως:

www . pixyda . org . gr www . prolipsis . gr www . paroutsas . jmc . gr www . okana . gr www . e - prolipsis . gr Ιστοσελίδα Υγείας – Πρόληψης : www.neahygeia.gr

Συγγραφέας άρθρου: Κωνσταντίνα Ντουντούμη http :// www . boro . gr /14168/ poia - simadia - deichnoun - oti - o - efibos - kanei -

chrisi - ousion Άρθρο του ψυχίατρου Δρ. Αναστάσιου Πλατή

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Δημοκρατική 22/03/2007 http :// www . panakeia . org . gr / Pub _ Periergeia _ Peiramatismos _ ElksiTou . a sp

Βιβλίο: ψυχολογικά προβλήματα εφηβικής ηλικίας Martin Herbert καθηγητού ψυχολογίας πανεπιστήμιου Leicester , Αγγλίας