1

«Шоқан Уәлиханов» тақырыбына арналған жоба сабағы.

Ақмола облысы

Степногорск қаласы

№ 8 орта мектебі

қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

Даркенбаева Зәуре Қазбекқызы

Қазақ әдебиеті

10 сынып

Сабақтың тақырыбы: «Шоқан Уәлиханов».

Сабақтың мақсаты:1. Оқушылардың Ш.Уәлиханов туралы білімдерін толықтыру;

Балалардың дүниетанымдарын, ойларын, тілдерін дамыту.

2.Тапқырлық ізденімпаздық қасиеттерін қалыптастыру, ой-өрісін кеңейту.

Визуалдық , аудиалық , логикалық ойлау қабілеттерін дамыту.

3. Ұлы Шоқандай зерек , білімді ізденімпаз болып, адамгершілікті, тарихты қасиеттеуге

тәрбиелеу.

Сабақтын түрі: сабақ – презентация

Көрнекіліктер: Оқушылардың жасаған презентациялары, буклет , географиялық

карта,интерактивті тақта.

Пәнаралық байланыс:Тарих, қазақ тілі, информатика, география.

Жобалар әдісінің кезеңдері

Жобаның мазмұны: қазақ әдебиеті,қазақ тілі, қазақстан тарихы, география,

информациялық технологиялар.

Жобаға қатысушылар: 10 сынып оқушылары

І. Мотивтендіру

Мұғалім жалпы зерттеу мәселесін ұсынады. Тақырыпқа қызығушылық қалыптастырады.

Бірінші кезең- жалпы зерттеу мәселесін ұсындым. шығармашылық топтарды

ұйымдастырдым.

Тақырыпқа қызығушылық қалыптастыру

Тақырыптарды таңдап алу.

ІІ. Жоспарлау кезеңі

Зерттеу жұмысына дайындық. Мұнда жобаның тақырыбы мен мақсаты анықталады,

міндеттерді шешу жолдары қарастырылады, іс-әрекеттің жоспары бекітіледі, топтағы

ұжымдық іс-әрекет келісіледі.

-әдіс-тәсілдерді,шығармашылық топтардың сұрақтары мен тапсырмаларын анықтау;

-әр топ ақрараттарды жинап, деректемесін анықтау.

ІІІ. Ақпаратты жинау кезеңі

Оқушылар хабар жинайды, әдебиетпен және басқа ақпарат құралдармен жұмыс

жүргізеді; алыңған нәтижені мұғалімнің көмегімен сараптайды, ал мұғалім бақылайды,

2

көмек көрсетеді, өзі де ақпарат құралы болады.

жиналған ақпараттарды анықтап,нұсқаларын талғау;

ақпаратпен жұмыс істеу; зерттеу жүргізу.

Мен кеңес жұмысын жүргіземін,оқушылардың жұмысын үйлестіремін.

ІV. Рефлексивтік бағалау кезеңі

Оқушылар жобаларын ұсынады (презентация), атқарылған жұмыс бойынша есеп береді,

ұжымдық пікіірталасқа қатысады, өзіне өзі баға береді, мұғалім бағалайды.

-презентацияларды , кроссводтарды , бюллетеньдерді жасау;

V. Қорытынды.

-жұмыс нәтижелерін талқылау; қателерін түзеу; қорыту, бағалау

Осымен оқушылардың өздігінен жұмыс жасау қабілеті жоғарылайды, олардың

танымдық белсенділігі арттылады, ұжымдық қарым қатынастар арқасында қоғам

дағдылары жетілдіріледі. Шығармашылық қабілеттері арттырылады.

Жобалау технологиясының элементтерін сабақта да қолдануға болады. Оны мен

төмендегі сабақ жоспарының үлгісінде ұсынып отырмын.

VI. Жобаны қорғау

Сабақ жоспары

1. Кіріспе сөз.

2. Жобаларды қорғау.

3. Жұмыс нәтижелерін талқылау; қателерін түзеу; қорыту

4. Бағалау

3

Сабақтың барысы

І Ұйымдастыру кезеңі

1. Оқушылардың көңілдерін сабаққа аудару.

2.Сабақтың мақсат-міндеттерін түсіндіру

II. Мұғалімнің кіріспе сөзі. Бүгінгі сабағымыз Шоқан Уәлихановқа арналады.

Сабақтың ойқазығы ретінде мына өлең жолы оқылады:

ІІI. Негізгі бөлім.

1. Блиц-сұрақ «Миға шабуыл»

1. Шоқан Уәлиханов кім?

2.Шоқанның шын аты кім еді?

3.Қай жылы, қай жерде дүниеге келген?

4.Шоқан кімнің немересі еді?

5. Патша үкіметі Шоқанның атасын қай жүзге хан етіп бекітті?

6. Қай жылы кадет корпусын бітірді?

7. Кімдермен достас болған?

8. Уәлихановтың маңызды еңбектерін атаңдар?

Өміріңді сарп қып өлгеніңше,

Жоба тап,

Жол көрсет,

Келешек қамы үшін.

Қайтадан қайрылып,

Қауымға келмейсің.

Барыңды,

Нәріңді тірлікте бергейсің,

Ғибраталар артыңа із қалдырсаң,

Шын бақыт,

Осыны ұқ,

Мәңгілік өлмейсің!

4

IV. Жобаны қорғау.

1.Үйге әр топқа Шоқанның өмірі мен шығармашылығына байланысты тапсырмалар

берілген:

І топқа Шоқанның Қытай туралы пiкiрлерi

ІІ топқаШоқанның Қашқарға сапары

ІІІ топқа Шоқанның суретшілік өнері

IV топқа Шоқанның әжесі Айғаным

Әр топ өз жұмыстарын ортаға салады, басқа оқушылар өздеріне керекті деректерді

дәптерлеріне жазып отырады. Әр топ өз жұмыстарын POWER POINT бағдарламасымен

дайындаған.

1. Презентация: «Шоқанның Қашқарға сапары»

Мақсатымыз: Шоқан Уәлиханов туралы білімдерімізді толықтыру.

Шоқанның "Алты шаһардың немесе Қытайдың Хан-Лу провинциясының

шығыстағы алты қаласынын жағдайы туралы»

еңбегімен танысу. Дүниетанымымызды дамыту.

Дайындаған: Ершова Анна.

Шоқанның

Қашқарға сапарыЭкспедицияны Қашқарияға жіберу туралышешімге 1857 жылы тамыздың 22-інде Александр II қол қойған.

Шоқан Қашқарияда 1858 жылғы қазанның 1-нен

1859 жылғы наурыздың ортасына дейін болған

"Алты шаһардың немесе

Қытайдың Хан-Лу

провинциясының

шығыстағы алты

қаласынын жағдайы

туралы»

Ш.Уәлиханов.

“Қашқария-үш жағы бірдей биік тау жоталарымен

қоршалған, төртінші-шығыс жағы Гоби даласымен ұласып

жатқан құмды сахара. Шекаралық тау жоталарының ішінде

жол қатынасына қолайлысы Тянь- Шань”

“Қытайдан Қашқарияға

келетін жалғыз-ақ жол

бар.

Ол бір жақсы өңделген

жол және оның

бойындағы елсіз

жерлерде почта тасу

міндетін атқаруға тиісті

қашқарлықтар

мекендейді”.

Өлкенің минералдық

байлықтары аз

зерттелген, әйтсе де

алтын және мыс кендері

бар екенін аңғартқандай

белгілер кездеседі.

“Қашқарлықтар

мейірбан әрі бауырмал,

жарқын мінезді,

еңбекқор және

мейлінше сыпайыгер

халық”.

Ш.Уәлиханов

1870 жылдары Петербургте Шоқанның

"Жонғария очерктері". "Алты

шаһардың немесе Қытайдың Хан-Лу

провинциясының шығыстағы алты

қаласынын жағдайы туралы",

"Адольф Шлагинтвейттің өлімін

әкелген жағдайлар туралы мәліметтер"

туралы еңбектері жарияланды.

“Қашқарлықтар

мейірбан әрі бауырмал,

жарқын мінезді,

еңбекқор және

мейлінше сыпайыгер

халық”.

Ш.Уәлиханов

1870 жылдары Петербургте Шоқанның

"Жонғария очерктері". "Алты

шаһардың немесе Қытайдың Хан-Лу

провинциясының шығыстағы алты

қаласынын жағдайы туралы",

"Адольф Шлагинтвейттің өлімін

әкелген жағдайлар туралы мәліметтер"

туралы еңбектері жарияланды.

2.Презентация : «Шоқанның Қытай туралы

пiкiрлерi»

Мақсаты:Шоқанның “Қытай империясының батыс өлкесi және Құлжа қаласы”

5

атты еңбегінің үзіндісімен танысу.Еңбегіндегі табиғатты ,халықтың

салт-дәстүрінің суреттеген жерлеріне тоқталу.

Дайындаған: Сайбаталова Н.

Шоқан Уәлиханов

1856 жылдың 1

тамызынан бастап

қазан айының 15-iне

дейiн Құлжа

қаласына сапар

жасайды.

Бұл еңбегінде автор

өлкенiң әкiмшiлiк

құрылысымен,

Шығыс Түркiстанның

көне заманнан бастап,

оны Қытай жаулап

алғанға дейiнгi саяси

тарихымен

таныстырады.

Жас Шоқанның табиғи

дарындылығы мен

зеректiгi Құлжада

тұратын халықтардың

тұрмыс-тiршiлiгiн

терең зерттеуiне

мүмкiндiк бередi.

Ш.Уәлиханов қытайлардың еңбексҥйгiш,

бейнетқор қасиеттерiн ерекше бағалайды.

Шоқан Уәлихановтың

Құлжаға сапары Қытай

мен Ресей арасындағы

сауда байланысын

жақсартып, екi

мемлекеттiң достық

қарым-қатынасын

орнатуға, Тарбағатай

келiсiмiн жасап, Құлжа

мен Шәуешекте елшiлiк

ашуға негiз қалады.

Қытай халқының

салт-дәстүрiмен,

экономикасымен,

жер жағдайымен

т.б. танысуға

мүмкiндiк

туғызды.

Олар “жҥз тҥрлi

тағам әзiрлетiп,

қонақасыларын

өздерiмен бiрге ала

келдi. Аспаздары

пешiн әкелiп,

тағамдарының

сапалы екенiн әдейi

көрсетiп, дәл есiк

алдында кесiп, турап,

дайындап жатты.

“Ҥш шақырымдай

жҥрген соң, бiз

Өсек өзенiнен тауға

дейiн шұбала

созылған

Шұбарағаш

тоғайынан өтiп,

сусымалы құмға

кiрдiк.

Жоба

Шоқанның Қытай

туралы пiкiрлерi

Дайындаған: 10 сынып оқушылары Оразбаев

Нұрсұлтан

Ваал Алена

3.Презентация : Шоқанның суретшілік өнері

Мақсаты: Ш.Уәлиханов туралы білімдерімізді толықтыру. Шоқаннның бізге

қалдырып кеткенмұра-суреттерімен танысу.

Дайындаған: ТитунинВ.

6

ШОҚАННЫҢ СУРЕТШІЛІК ӨНЕРІ

“Би Сартай”,

Психологиялық сезімге құрылған озық

туындылары

“Сұлтан Мамырхан Ҥрістемов”,

7

4 Презентация: Шоқанның әжесі Айғаным.

Мақсатымыз: 1.Шоқанның өскен ортасы туралы білімдерімізді толықтыру.

2. Бала Шоқанның сана-сезімі ерте оянып, рухани өсіп, жетіле беруіне әжесінің қандай

әсер еткенін көрсету

Дайындаған:Кондрашина Анастасия

Шоқанның әжесі

Айғаным

Омбының генерал- губернаторы Сотников

Айғанымға хат жазып, қазақтың салтын

көрсетуді сұрайды.

Патша Сырымбетке арнайы келіп, жап-жас әдемі

әйелді көреді.

Айғанымды хан сайлап,

жылына 400 рубль

жалақы тағайындайды.

Сол кезде қойдың бағасы 5-6

тиын, жылқы 70-80 тиын.

Осылайша, Айғаным

бір жарым жыл хан

болып отырады.

Шоқан Уәлиханов осы үйде туған

Әжесі Шоқанға қазақтың ескі аңыздары мен

хикаяларын қызықты етіп әңгімелеп,

оқиғаларды еске алып отырған.

АлександрІ Уәли ханның жесіріне

үлкен ілтипат көрсетіп, қырғыз

даласындағы 1-үйді салдырып беруге

әмір еткен.

Сол кезде қойдың бағасы 5-6 тиын, жылқы 70-80

тиын.Осылайша, Айғаным бір жарым жыл хан болып отырады.

АлександрІ Уәли ханның жесіріне

үлкен ілтипат көрсетіп, қырғыз

даласындағы 1-үйді салдырып беруге

әмір еткен.

Сол кезде қойдың бағасы 5-6 тиын, жылқы 70-80

тиын.Осылайша, Айғаным бір жарым жыл хан болып отырады.

8

5. «Шоқан Уәлиханов » тақырыбына жасалған Буклет

Дайындаған: Королев Е.

V.Шағын кітапша «Шоқанның суретшілік өнері»

VI. Талдау. Жобаны бағалау кестесі

Бағалау деңгейлері

1

(төме

н)

2

(орташ

а)

3

(жақсы)

4

(үздік)

Оқу жоспарымен және

бағдарламамен байланыс

Жобаның мазмұны

Авторлық құқықты сақтау

Нақтылығы

Мультимедиалық құралдар

Педагогикалық технологияларды

қолдану

Топпен жұмыс

Графикалық безендірілуі

Оқушылардың үлгерімін бағалау

Жобаны мектепте қолдануды

ұйымдастыру

Балдардың жиынтығы саны

(Жобалардың жетістіктері мен кемістіктері анықталып, әр жоба талқыланады, бағаланады,

қорытынды балдары қойылады).

9

VIҚорытындылау.

1. Тест тапсырмалары.Ш.Уәлиханов.

Дайындаған: Даркенбаева З.Қ.

Тест тапсырмалары

Дайындаған: қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің

мұғалімі Даркенбаева З.К.

Ш. Уәлиханов кім?

келесі сўраќ

Шоқанның Қашқар сапарына арналған

еңбектері:

келесі сўраќ

Сенің бағаң -

«5» - 13 дұрыс жауаптарға

«4» - 11, 12 дұрыс жауаптарға

«3» - 7-ден 10-ға дейінгі

жауаптарға

Дұрыс жауаптар саны- 12

4

2. Сонымен, балалар, бүгінгі сабағымызда біз сендермен халқымыздың ойшылы, ұлттық

мақтанышы, ғылымның барлық саласында еңбектер, пікірлер қалдырған Шоқан

Уәлиханов туралы өттік. Шоқанның өмірі, оның бойындағы алғырлық, зеректілік, өз

еліне, жеріне деген сүйіспеншілігі сендерге үлгі - өнегі болуы тиіс. Бұқар жырау

«Жақсының аты өлмейді, ғалымның хаты өлмейді»дегендей Шоқанның мұралары әлі

күнге дейін халықтың жүрегінде сақтаулы, әлде сақтала бермек.

Үйге: Шоқан туралы нақыл сөздер.

Сабақтың талдауы

Сабақта жоба әдісін қолдандым, себебі,жобалар әдісі қазіргі білім

10

берудегі талаптарға сай әдіс.

Бұны қолданғанда оқушылар тек қана өздерінің іс әрекеттерін

жоспарлауды ғана қоймай, сол жоспарларын жүзеге асыру үшін жаңа

әдіс тәсілдерді ойлап табады, бірнеше саладан алған білімдерін бір

міндетті шешуге қолданады, табылған нәтижелерді талдап,

болжаммен салыстырады. Осы талдаудың нәтижесі арқылы жаңа

міндет қояды. Жоба әдісі оқушыларды жауапкершілікке тәрбиелейді,

бастаған істі аяқтауға баулиды.

Жоба тақырыптарын тікелей пәндік мазмұнымен

байланыстырдым. Себебі көрнекілік-образды ойлау, қоршаған әлемге

қызығушылық - бұл жастағы балалардың тақырыпты таңдауда нақты

пән бойынша алған білімге сүйенеді.

Сабақта оқушылар өз қызығушыларын білдіріп, жақсы нәтижеге

жеткендерін көрсетті.

Жобалар әдісі соңғы жылдары оқыту процесінде кеңінен орын ала бастады.

Жобалар әдісі қазіргі білім берудегі талаптарға сай әдіс. Бұны қолданғанда балалар тек қана өздерінің

іс әрекеттерін жоспарлауды ғана қоймай, сол жоспарларын жүзеге асыру үшін жаңа әдіс тәсілдерді

ойлап табады, бірнеше саладан алған білімдерін бір міндетті шешуге қолданады, табылған

нәтижелерді талдап, болжаммен салыстырады.

І. Мотивтендіру

ІІ. Жоспарлау кезеңі

ІІІ. Ақпаратты жинау кезеңі

ІV. Рефлексивтік бағалау кезееңі

V. Қорытынды.

10 сынып оқушылары

Қазақ әдебиеті,қазақ тілі, қазақстан тарихы,

география, информациялық технологиялар.

11

І топқа Шоқанның Қытай туралы пiкiрлерi

ІІ топқа Шоқанның Қашқарға сапары

ІІІ топқа Шоқанның суретшілік өнері

IV топқа Шоқанның әжесі Айғаным

Оқушының презентациясы1

Оқушының презентациясы2

Оқушының презентациясы3

Презентация4

Буклет

Шағын кітапша

Жобаны бағалау кестесі

Жобаның визиткасы

Тест тапсырмалары

Шағын кітапша

Буклет

12

Пән мұғалімі:

Даркенбаева Зәуре Қазбекқызы

13