1

Ο ΠΑΡΑΔΕΙΣΕΝΙΟΣ ΚΟΣΜΟΣ Ο ΠΑΡΑΔΕΙΣΕΝΙΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥΤΟΥ ΙΣΛΑΜΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Γιακουμάτου Τερέζαwww.netschoolbook.gr

Τι είναι το ΙσλάμΤι είναι το ΙσλάμΤι είναι το ΙσλάμΤι είναι το Ισλάμ2

Το Ισλάμ είναι η νεότερη μονοθεϊστική θρησκεία, (οι άλλες δύο είναι ο ιουδαϊσμός και ο χριστιανισμός)

Διαμορφώθηκε με το κήρυγμα καιΔιαμορφώθηκε με το κήρυγμα και τη δράση του Προφήτη Μωάμεθ στις αρχές του 7ου αιώναστις αρχές του 7ου αιώνα.

Σύμβολο του Ισλάμ: Η λέξη « Ο Θεός» ("Αλλάχου") γραμμένη στην αραβική γραφήη ρ β ή γρ φή

Η λέξη ΙσλάμΗ λέξη ΙσλάμΗ λέξη ΙσλάμΗ λέξη Ισλάμ3

Η αραβική λέξη «ισλάμ» (αραβικά:Η αραβική λέξη «ισλάμ» (αραβικά: «σημαίνει «υποταγή στον Θεό ) إسالمκαι εκείνοι που αποδέχονται τη στάσηκαι εκείνοι που αποδέχονται τη στάση υπακοής, εξάρτησης και αφοσίωσης στον Θεό ονομάζονται μουσλίμ (muslim)στον Θεό ονομάζονται μουσλίμ (muslim), που σημαίνει «υποταγμένος στον Ύψιστο»Ύψιστο».

ΜωάμεθΜωάμεθΜωάμεθΜωάμεθ4

Ο Μωάμεθ ή Μουχάμμαντ محمد ,{ θεωρείται από τους Μουσουλμάνους ότι υπήρξε ο τελευταίος προφήτης ο οποίος στάλθηκε για να καθοδηγήσει την ανθρωπότητα με το άγγελμα του Ισλάμ. Σύμφωνα με το Ιερό Κοράνιο, ο Μωάμεθ είναι «Προφήτης» και «Απόστολος του Θεού», «ο τελευταίος αγγελιοφόρος» του Θεού ο οποίος στάλθηκε για να αποσαφηνίσει τις Γραφές στους η γ φη ς ρ φ ς ςπιστούς. (Κοράνιο 2:101· 5:13-19· 9:32, 33)

ΜωάμεθΜωάμεθΜωάμεθΜωάμεθ

Α ή θ ή φύ Μ ά θ φ λ φ ύ

5

Ανήσυχη θρησκευτική φύση ο Μωάμεθ, φιλοσοφούσε πάνω σε προβλήματα της ζωής, της κοινωνίας, της αδικίας της τελικής παγκόσμιας κρίσης και συχνάαδικίας, της τελικής παγκόσμιας κρίσης και συχνά αποζητούσε τη μοναξιά των πολλών σπηλαίων στα όρη κοντά στην πόλη του, όπου καθόταν βυθισμένος ρη η η , β μ ςσε περισυλλογή. Στο σπήλαιο του Χίρα, ο Μωάμεθ, σε ηλικία 40 ετών (610 μ.Χ.), οραματίσθηκε τον άγγελο

β ήλ β β ί ό θ ή "Γαβριήλ, που τον βεβαίωσε ότι θα ήταν "ο απεσταλμένος του Θεού". Στη συνέχεια, τον διέταζε να "απαγγείλει" κι έτσι άρχισε σταδιακά ηνα απαγγείλει κι έτσι άρχισε σταδιακά η αποκάλυψη του Κορανίου.

ΚοράνιΚοράνιΚοράνιΚοράνι

آ ُ أَْل6

Το Κοράνιο (στα αραβικά: ألقُرآن) είναι το ιερό βιβλίο του Ισλάμ. Το όνομά του σημαίνει κυριολεκτικά "Απαγγελία" και ονομάζεται συχνά "αλ Κουράν αλ Καρίμ", δηλαδή το Ευγενές Κοράνιο. Οι Μουσουλμάνοι πιστεύουν ότι το Κοράνιο είναι ο λόγος του Θεού, η καταγραφή της αποκάλυψής του στο ανθρώπινο γένος, έτσι όπως μεταδόθηκε στον προφήτη Μωάμεθ σε μια μ η ρ φή η μ μπερίοδο 23 ετών από τον άγγελο Τζιμπριήλ (Γαβριήλ).( βρ ή )

ΜέκκαΜέκκαΜέκκαΜέκκα7

Η Μέκκα ή Μακά (πλήρες όνομα, Μακά αλ Μουκαραμά στην αραβική المكرمة αποτελεί(مكة τηνΜουκαραμά, στην αραβική, مكة المكرمة)αποτελεί την ιερότερη πόλη των Μουσουλμάνων. Σύμφωνα με την Ισλαμική πίστη οι πιστοί πρέπει να στρέφονται προς τη Μέκκα για να εκπληρώσουν τις θρησκευτικές τους υποχρεώσεις (Ναμάζ). Όλα τα τζαμιά είναι προσανατολισμένα προς τηνΌλα τα τζαμιά είναι προσανατολισμένα προς την Κάαμπα στη Μέκκα. Ο προφήτης των Μουσουλμάνων, ο Μωάμεθ, γεννήθηκε στη Μέκκα. μ μ γ ή η ηΠιστεύεται ότι μέρος του ιερού βιβλίου των Μουσουλμάνων, του Κορανίου, δόθηκε από τον Θεό στον προφήτη Μωάμεθ το 610 Κ Χ στη Μέκκαστον προφήτη Μωάμεθ το 610 Κ.Χ. στη Μέκκα.

ΜέκκαΜέκκαΜέκκαΜέκκα8

Το τέμενος του μαύρου λίθουΤο τέμενος του μαύρου λίθου -- ΚάαμπαΚάαμπαΤο τέμενος του μαύρου λίθου Το τέμενος του μαύρου λίθου ΚάαμπαΚάαμπα9

Κάθε χρόνο χιλιάδες πιστοί συρρέουνπιστοί συρρέουν στην πόλη αυτή κατά την περίοδο τωντην περίοδο των προσευχών. Μετά την επίσκεψή τουςτην επίσκεψή τους στη Μέκκα, οι πιστοί αποκτούν τηναποκτούν την ιδιότητα του Χατζ

ΤζαμίΤζαμίΤζαμίΤζαμί10

Το τζαμί, στα αραβικά: مسجد ) μαστζίντ), είναι ο τόποςΤο τζαμί, στα αραβικά: ج ) μαστζίντ), είναι ο τόπος λατρείας των Μουσουλμάνων.

Όλα τα τζαμιά είναι προσανατολισμένα προς τηνΌλα τα τζαμιά είναι προσανατολισμένα προς την Κάαμπα της Μέκκας.

Από το τζαμί γίνεται πρόσκληση (αντάν) πέντε φορές την ημέρα, για να υπενθυμίσει στους πιστούς ότι έφτασε η ώρα της προσευχής.

Αποχή από κάθε απεικόνιση έμψυχων όντων και η χή η μψ χ ηδιακόσμηση είναι αποκλειστικά φυτική ή επιγραφική

Γέννηση ισλαμικής θρησκείαςΓέννηση ισλαμικής θρησκείαςΓέννηση ισλαμικής θρησκείαςΓέννηση ισλαμικής θρησκείας11

Η Ισλαμική χρονολόγηση ξεκινά το 622 – Εγίρα

Ο Μωάμεθ μεταβαίνει από τη Μέκκα στη Μεδίναμ μ β η η

8ος-9ος αι. Από Γιβραλτάρ έως Ινδό & Ώξο ποταμό

Καταλαμβάνουν Ιράκ ΙράνΚαταλαμβάνουν Ιράκ – Ιράν

Αποσπούν από βυζαντινή αυτοκρατορία την Παλαιστίνη, τη Συρία και την Αίγυπτο.

Κυριεύουν την Ιβηρική χερσόνησορ η βηρ ή χ ρ η

Η εξάπλωση του ΙσλάμΗ εξάπλωση του ΙσλάμΗ εξάπλωση του ΙσλάμΗ εξάπλωση του Ισλάμ12

Ισλαμική τέχνηΙσλαμική τέχνηΙσλαμική τέχνηΙσλαμική τέχνη13

Δεν είναι θρησκευτική τέχνη

Η ισλαμική θρησκεία δεν προϋποθέτει για τη μ ή ρη ρ γ ηλατρεία της τη χρήση λειτουργικών σκευών και αντικειμένωνμ

Οι Μουσουλμάνοι δεν χρειάζονται εικόνες, αγάλματα ή λατρευτικά σκεύηαγάλματα ή λατρευτικά σκεύη

Τα περισσότερα έργα ανήκουν στην κοσμική τέχνη

Χαρακτηριστικά ισλαμικής τέχνηςΧαρακτηριστικά ισλαμικής τέχνηςΧαρακτηριστικά ισλαμικής τέχνηςΧαρακτηριστικά ισλαμικής τέχνης

Π λ έλ14

ΠολυτέλειαΤάση για ολοκληρωτική ά άκάλυψη της επιφάνειας με διακόσμησηΔέχεται επιδράσεις από προγενέστερους και ύ λ ύσύγχρονους πολιτισμούς

(Βυζάντιο, Πέρσες, Κόπτες)ό ά7ος αι. μόνιμες εγκαταστάσεις

– ενιαίο ύφος

ΑρχιτεκτονικήΑρχιτεκτονικήΑρχιτεκτονικήΑρχιτεκτονική15

Οι καλλιτέχνες εκφράζουν τη μεγαλοφυΐα τους

CordobaCordoba Granada,Granada, ΙσπανίαΙσπανίαCordobaCordoba Granada, Granada, ΙσπανίαΙσπανία16

Τ ύλΤ ύλΤρούλοιΤρούλοι17

Dome of the Rock

Westminster AbbeyMurqana - Lotfollah Mosque, Westminster Abbey, LondonIsfahan

Ναός των βράχωνΝαός των βράχωνΝαός των βράχων Ναός των βράχων Al Al KudsKuds (Jerusalem)(Jerusalem)

18

691-92.

Εντυπωσιακά μωσαϊκά

18

Το τζαμίΤο τζαμί SulaymanSulaymanΤο τζαμί Το τζαμί SulaymanSulayman Κωνσταντινούπολη, ΤουρκίαΚωνσταντινούπολη, Τουρκία, ,

Αρχιτέκτονας οΑρχιτέκτονας ο Sinan, ( 1 )(c.1557)

19

TajTaj MahalMahalTajTaj MahalMahal AgraAgra, India, India

Το μαυσωλείο αυτό ανήγειρε ο Μογγόλος Αυτοκράτορας (Σάχης) Τζαχάν προκειμένου να τιμήσει τη πολυαγαπημένη του σύζυγο Μ άζ Μ άλ έθ

Γ έ ή έ έδ άδ

Μουμτάζ Μαχάλ που πέθανε το 1631 κατά τη διάρκεια τοκετού.

Για την ανέγερσή του, που έγινε σε σχέδια ομάδας αρχιτεκτόνων από την Ινδία, το σημερινό Πακιστάν και άλλα μέρη της Ασίας, απασχολήθηκαν 20.000και άλλα μέρη της Ασίας, απασχολήθηκαν 20.000 εργάτες που ξεκίνησαν το 1632 δουλεύοντας καθημερινά, για να το ολοκληρώσουν το 1649. Πλην όμως για να ολοκληρωθούν όλα τα κτίσματα του συγκροτήματος χρειάστηκαν 22 χρόνια. 20

ΑραβούργημαΑραβούργημαΑραβούργημαΑραβούργημα21

Κύρια χαρακτηριστικά της Ισλαμικής τέχνης είναι ρ χ ρ ηρ ης μ ής χ ηςτο φυτικό και το γεωμετρικό κόσμημα που εμφανίζονται μεμονωμένα ή συνδυάζονται μφ ζ μ μ μ ή ζδημιουργώντας πολύπλοκες σχηματοποιημένες συνθέσεις, γνωστές ως αραβούργημα. Στην ώριμησυνθέσεις, γνωστές ως αραβούργημα. Στην ώριμη μορφή του, το αραβούργημα χαρακτηρίζεται από ρυθμική και συμμετρική επανάληψη ως προς ένανρυθμική και συμμετρική επανάληψη ως προς έναν άξονα.

ΚαλλιγραφίαΚαλλιγραφίαΚαλλιγραφίαΚαλλιγραφία

Η λλ φί έ ό β ά

22

Η καλλιγραφία ένα από τα βασικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν την ισλαμική τέχνη κάθε εποχήςισλαμική τέχνη κάθε εποχής. Ιδιαίτερη σημασία και ιερότητα, επειδή ακριβώς είναι η γλώσσαεπειδή ακριβώς είναι η γλώσσα του ΚορανίουΑποδίδει εικαστικά καιΑποδίδει εικαστικά και ουσιαστικά το λόγο του θεούΥποκαθιστά τις θρησκευτικέςΥποκαθιστά τις θρησκευτικές παραστάσειςΕικονογράφηση βιβλίωνγρ φη η β β

Μορφές καλλιγραφίαςΜορφές καλλιγραφίαςΜορφές καλλιγραφίαςΜορφές καλλιγραφίας23

Στους πρώτους αιώνες η κύρια μορφή καλλιγραφίας ήταν η κουφική, μια γωνιώδης γραφή με ευδιάκριτες οριζόντιες και κάθετες κεραίες γραμμάτων, που έλαβε το όνομά της από την πόλη Κούφα του Ιράκ.

Τον 9ο αι. εμφανίζεται παράλληλα η φυλλόμορφηΤον 9ο αι. εμφανίζεται παράλληλα η φυλλόμορφη κουφική γραφή, στην οποία τα γράμματα αποκτούν φυλλοειδείς απολήξεις καιαποκτούν φυλλοειδείς απολήξεις και εναρμονίζονται με το φυτικό διάκοσμο.

Κοσμική εικονογραφίαΚοσμική εικονογραφίαΚοσμική εικονογραφίαΚοσμική εικονογραφία24

Σκηνές της καθημερινής ζωής της άρχουσας τάξης που περιλάμβανε πολυτελή συμπόσια με μουσική και χορό, κυνήγι άγριων ζώων και αθλητικές δραστηριότητες, όπως το πόλο με άλογα.

Ενδιαφέρον για την αστρονομία, με τη συχνή απεικόνιση αστρολογικών συμβόλων και ζωδίων.απεικόνιση αστρολογικών συμβόλων και ζωδίων.

ΤετάρτηΤετάρτη 2424 ΣεπτεμβρίουΣεπτεμβρίουΤετάρτη Τετάρτη 24 24 ΣεπτεμβρίουΣεπτεμβρίου25

Οι όροφοι του ΜουσείουΟι όροφοι του ΜουσείουΟι όροφοι του ΜουσείουΟι όροφοι του Μουσείου26

Αίθουσα 1:Ο ισλαμικός κόσμοςαπό τον 7ο έως τον 12ο αιώνα.

Αίθουσα 2: από τον 12ο έως τον 16ο αιώνα.

Αίθουσα 3: από τον 16ο έως τον 17ο αιώναΑίθουσα 3: από τον 16ο έως τον 17ο αιώνα.

Αίθουσα 4: από τον 17ο έως τον 19ο αιώνα.

Ισλαμικός κόσμος (Ισλαμικός κόσμος (77οςος έωςέως 1212οςος αι.)αι.)Ισλαμικός κόσμος (Ισλαμικός κόσμος (77 έως έως 1212 αι.)αι.)1ος όροφος27

Μετά το θάνατο του Μωάμεθ οι διάδοχοί του συνεχίζουν την επέκταση

Τεράστια αυτοκρατορία από Κεντρική Ασία και Ινδία έως τον Ατλαντικό ωκεανός

Μωαβίας – επίσημη γλώσσα η Αραβική

Αββ ίδ ίζ ά έΑββασίδες: υποστηρίζουν τα γράμματα, τις τέχνες και τις επιστήμες

Επιδράσεις του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού, όσο και του Ιράν. Κέντρο (μέσα του 8ου αι) Βαγδάτη.

99οςος καικαι 1010οςος αιώναςαιώνας99 και και 1010 αιώναςαιώνας1ος όροφος28

Στην τέχνη του 9ου και του 10ου αι. - έντονη σχηματοποίηση των διακοσμητικών στοιχείων.

Φατιμίδες (909-1171). Η κυριαρχία τους στους εμπορικούς δρόμους της Μεσογείου και της Ινδίας μ ρ ς ρ μ ς ης γ ης ςκαθιστά το Κάιρο ένα σημαντικό πολιτιστικό κέντρο.κέντρο.

Στην τέχνη των Φατιμιδών παριστάνονται συχνά εικονογραφικά θέματα από τη ζωή της αυλής καιεικονογραφικά θέματα από τη ζωή της αυλής και αναμειγνύονται οι ποικίλες παραδόσεις της Αιγύπτου με τις επιδράσεις από το Βυζάντιο τηνΑιγύπτου με τις επιδράσεις από το Βυζάντιο, την Ινδία και την Κίνα.

Η Εγγύς Ανατολή (Η Εγγύς Ανατολή (1212οςος -- 1616ος αι.)ος αι.)Η Εγγύς Ανατολή (Η Εγγύς Ανατολή (1212ος ος 1616ος αι.)ος αι.)2ος όροφος29

Σελτζούκοι Τούρκοι και Σταυροφόροι

Σαλαδίνος, επιβάλλει την κυριαρχία του στην ς, β η ρ ρχ ηΑίγυπτο και τη Συρία και το 1187 εκδιώκει τους Φράγκους από την Ιερουσαλήμ. ρ γ ς η ρ ήμ

Πολιτιστική άνθηση. Παραγωγή πολυτελών εικονογραφημένων κωδίκων και έργωνεικονογραφημένων κωδίκων και έργων μικροτεχνίας, τα οποία αποτελούν την αιχμή της μεσαιωνικής ισλαμικής τέχνηςμεσαιωνικής ισλαμικής τέχνης.

Η Εγγύς Ανατολή (Η Εγγύς Ανατολή (1212οςος -- 1616ος αι.)ος αι.)Η Εγγύς Ανατολή (Η Εγγύς Ανατολή (1212ος ος 1616ος αι.)ος αι.)2ος όροφος30

Οι διάδοχοί τους, οι Μαμελούκοι, ανήγειραν μεγάλο αριθμό τζαμιών, ιεροδιδασκαλίων και ταφικών οικοδομημάτων και τα προίκισαν με έργα μεταλλοτεχνίας, υαλουργίας και ξυλογλυπτικής. Στο διάκοσμο των έργων μικροτεχνίας αντικατοπτρίζεται η ιεραρχική δομή της μαμελουκικής κοινωνίας, που δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις κτητορικές επιγραφές και τη χρήση μφ η ς η ρ ς γρ φ ς η χρή ητων οικοσήμων που δηλώνουν αξιώματα.

Σελτζούκοι Τούρκοι καιΣελτζούκοι Τούρκοι και ΜογγόλοιΜογγόλοιΣελτζούκοι Τούρκοι και Σελτζούκοι Τούρκοι και ΜογγόλοιΜογγόλοι(11ος - 16ος αι.) Αίθουσα 331

Οι Σελτζούκοι Τούρκοι αποκτούν τον έλεγχο του Ιράκ, της Ανατολίας και τμημάτων της Συρίας.

Στις διακοσμητικές τέχνες κυριαρχεί το αραβούργημα, ενώ τα πολυτελή κεραμικά και ρ β ργημ , ή ρ μμεταλλικά αντικείμενα κοσμούνται με σμάλτο ή ένθετο χρυσό και ασήμι.ένθετο χρυσό και ασήμι.

Το νέο καθοριστικό στοιχείο στην τέχνη είναι η επίδραση της Κίνας ιδιαίτερα εμφανής στηνεπίδραση της Κίνας, ιδιαίτερα εμφανής στην κεραμική αλλά και στη θεματολογία των υφασμάτων και της μεταλλοτεχνίαςυφασμάτων και της μεταλλοτεχνίας.

ΜογγόλοιΜογγόλοιΜογγόλοιΜογγόλοι(11ος - 16ος αι.) Αίθουσα 332

Ταμερλάνος, ηγέτης μιας τουρκομογγολικής νομαδικής φυλής κατακτά το Ιράν, τη Μεσοποταμία, την Ανατολία και την Ινδία.

Τα μνημεία της εποχής του στη Σαμαρκάνδη, την μ ημ ης χής η μ ρ η, ηΜπουχάρα και τη Χεράτη περιλαμβάνουν κολοσσιαίες κατασκευές καλυμμένες μεκολοσσιαίες κατασκευές καλυμμένες με απαστράπτοντα κεραμικά πλακίδια, ζωγραφισμένα με άνθη λωτού καιζωγραφισμένα με άνθη λωτού και αραβουργήματα.

Η Εποχή των Μεγάλων Αυτοκρατοριών Η Εποχή των Μεγάλων Αυτοκρατοριών ((1616οςος--1919ος αι )ος αι )((1616οςος--1919ος αι.)ος αι.)

(16ος - 19ος αι.) Αίθουσα 433

3 μεγάλες δυναστείες: οι Oθωμανοί στην Eγγύς Aνατολή, τη βόρειο Aφρική και τα Bαλκάνια (1281-1924), διεθνής δύναμη με κορύφωση την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Σαφαβίδες στο Iράν (1501-1732) και οι Mογγόλοιστην Iνδία (1526-1858).

Ο 16ος αι. απόγειο δύναμης Οθωμανών κατακτούν την Αίγυπτο, τη Συρία και την Αραβία,κατακτούν την Αίγυπτο, τη Συρία και την Αραβία, καθώς και μεγάλο μέρος της Ουγγαρίας.

Οθωμανική τέχνηΟθωμανική τέχνηΟθωμανική τέχνηΟθωμανική τέχνη(16ος - 19ος αι.) Αίθουσα 434

Η ισχυρή συγκεντρωτική διάρθρωση των Οθωμανών αντικατοπτρίζεται στην τέχνη με τη δημιουργία ενός ιδιότυπου καλλιτεχνικού λεξιλογίου με φυσιοκρατικά άνθη, που συνδυάζονται με φυτικό αραβούργημα ή γεωμετρικό διάκοσμο και εμφανίζονται εξίσου σε όλους τους κλάδους της μικροτεχνίας.

ΣαφαβίδεςΣαφαβίδες –– θεοκρατικό κράτοςθεοκρατικό κράτοςΣαφαβίδεςΣαφαβίδες θεοκρατικό κράτοςθεοκρατικό κράτος(16ος - 19ος αι.) Αίθουσα 435

Πλούσια εικονογράφηση που εμπνέεται από τη λογοτεχνία και από διακόσμηση με επαναλαμβανόμενα μοτίβα.

Στην Ινδία πληθωρική χρήση πολύτιμων λίθων ή η η ρ ή χρή η μ ήσκληρών υλικών, όπως ο νεφρίτης, τα εξαιρετικά εκλεπτυσμένα υφάσματα και παραπετάσματα,εκλεπτυσμένα υφάσματα και παραπετάσματα, καθώς και η επίδοση των αυλικών ζωγράφων στην προσωπογραφία και τη δυτική προοπτική.προσωπογραφία και τη δυτική προοπτική.

Τα πιο γνωστά έργα της συλλογήςΤα πιο γνωστά έργα της συλλογήςΤα πιο γνωστά έργα της συλλογής Τα πιο γνωστά έργα της συλλογής

Τ δύ ξ λό λ θ όφ λλ Μ ί36

Τα δύο ξυλόγλυπτα θυρόφυλλα της Μεσοποταμίας του 8ου αιώνα, ένα μοναδικό ψάθινο χαλί της Τιβεριάδος του 10ουένα μοναδικό ψάθινο χαλί της Τιβεριάδος του 10ου αιώνα, το ορειχάλκινο κιβωτίδιο με την υπογραφή του ρ χ β μ η γρ φήΙσμαήλ ιμπν αλ – Ουάρντ αλ – Μάουσιλι και τη χρονολογία 1220,

άλ λάβ Α ά λ Σ ά ζο χάλκινος αστρολάβος του Αχμάντ ιμπν αλ – Σαράτζμε χρονολογία 1328/29 και η περίφημη βελούδινη σέλα της Προύσας του 16ουη περίφημη βελούδινη σέλα της Προύσας του 16ου αιώνα.