Ερευνητική εργασία

του 1ου τμήματος της Α΄ Λυκείου

Ο χρόνος

και

η μέτρησή του

Π Δ Ρ Ι Δ Υ Ο Μ Δ Ν Α

Τίηλος ηης εργαζίας ………………………………………………………..……… ζελ. 1

Περίληυη ……………………………………………………………..……..……… 1

Σκοποί ………………………………………………………………..……..……… 1

Η ομάδα εργαζίας …………………………………………………..……..……… 1

Η έννοια ηοσ τρόνοσ ………………………………………………..……..……… 3

Μέηρηζη ηοσ τρόνοσ ………………………………………………..……..……… 4

Σεληνιακά ημερολόγια …………………………….………………..……..……… 4

Ηλιοζεληνιακά ημερολόγια ………………………………….……..……..……… 5

Παγκόζμιο ημερολόγιο ……………………………………………..……..……… 6

Είδη φρολογίφν …………………………..……………………..…..…...……… 8

Ηλιακό φρολόγιο ………………………………………………..…..……..……… 8

Καηαζκεσή ηλιακού φρολογίοσ ………………………………………….……… 10

Σσμπεράζμαηα ………………………………………….…………..……..……… 10

Προηάζεις …………………………………….……………………..……..……… 11

Εσταριζηίες …………………………………….……………………..……...…… 11

Βιβλιογραθία ………………………………………………………..……..……… 11

Παράρηημα

Φφηογραθίες ………………………………………………………..……..……… 12

Δσο λόγια από ηις ομάδες ……………………………..…………..……..……… 13

Ο τρόνος και η μέηρηζή ηοσ 1

ΣΙΣΛΟ ΣΗ ΔΡΓΑΙΑ

Ωο ηίηιν ηεο εξγαζίαο επηιέμακε ηνλ: “Ο ρξόλνο θαη ε κέηξεζή ηνπˮ δηόηη πξνζπαζή-

ζακε λα θαηαιάβνπκε ηελ έλλνηα ηνπ ρξόλνπ θαη πσο κεηξάκε ηνλ ρξόλν.

ΠΔΡΙΛΗΦΗ

ηελ παξνύζα εξγαζία αξρηθά γίλεηαη κηα ζύληνκε αλαθνξά ζηελ έλλνηα ηνπ ρξόλνπ

θαη πσο απηή εμειίρζεθε σο ζήκεξα. ηε ζπλέρεηα αλαθέξνληαη δύν εξγαιεία κέηξεζεο

ηνπ ρξόλνπ, ην εκεξνιόγην θαη ην σξνιόγην θαη γίλεηαη κηα επηιεθηηθή πεξηγξαθή ηνπο.

ην ηέινο πεξηγξάθεηαη ε δηαδηθαζία θαηαζθεπήο ελόο ειηαθνύ εκεξνινγίνπ, δηόηη ην

Σκήκα καο επέιεμε λα θαηαζθεπάζεη έλα ειηαθό σξνιόγην ζηελ απιή ηνπ ρνιείνπ

καο.

ΚΟΠΟΙ

Ωο ζθνπνύο ηεο εξγαζίαο ζέηνπκε ηνπο αθόινπζνπο:

α) Να γίλεη ελεκέξσζε γηα ηελ έλλνηα “ρξόλνοˮ όπσο ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ θαζεκεξη-

λή δσή γεληθά θαη “ρξόλνοˮ ζηε Φπζηθή.

β) Να γίλεη παξνπζίαζε δύν εξγαιείσλ κέηξεζεο ηνπ ρξόλνπ, ηνπ εκεξνινγίνπ θαη

ηνπ σξνινγίνπ.

γ) Να παξνπζηαζηνύλ ηα είδε εκεξνινγίνπ θαη ε ρξνληθή εμέιημή ηνπο.

δ) Να παξνπζηαζηνύλ ηα είδε σξνινγίνπ θαη ε ρξνληθή εμέιημή ηνπο.

ε) Να θαηαζθεπαζηεί ειηαθό σξνιόγην, ζηελ απιή ηνπ ρνιείνπ καο.

Η ΟΜΑΓΑ ΔΡΓΑΙΑ

ην 1ν Σκήκα ηνπ καζήκαηνο ηεο Δξεπλεηηθήο Δξγαζίαο ζπκκεηέρνπλ δεθαελλέα (19)

καζεηέο. Δπηβιέπσλ θαζεγεηήο είλαη ν θ. Μπειηώθας Αδάκος, Φπζηθόο.

Οη ζπκκεηέρνληεο καζεηέο είλαη νη αθόινπζνη:

Ερεσνηηική εργαζία 2

Βαρλάμθσ

Ακανάςιοσ

Εδμόνδοσ Νικόλαοσ

Ζθτοφνθ Αναςταςία

Πολφηοσ Ιωάννθσ

Χατηθρίηοσ Αποςτόλθσ

Καρανάςιου Άννα-Μαρία

Μανώλθσ ωτιρθσ

Μπενζκθσ Βαςίλειοσ

Ροκάσ

Φώτιοσ

Αρχοντοφλθσ Βαςίλθσ

Βλάχου

τζλλα

Δελθγιάννθσ Βαςίλθσ

Ζθτοφνθσ Ευάγγελοσ

Ξάνκθσ Ιωάννθσ

Ζάχοσ ωτιρθσ

Μπιρμπάκοσ Άγγελοσ

Παπανικολάου Απόςτολοσ

Πράτςασ τζφανοσ

Σηιώλια

Βάϊα

Ο τρόνος και η μέηρηζή ηοσ 3

Η ΔΝΝΟΙΑ ΣΟΤ ΥΡΟΝΟΤ

Ο τρόλος ζηελ θαζεκερηλή δωή

Πεξηκέλνληαο θάηη θαξθώλνληαο ην βιέκκα ζην ξνιόη αηζζαλόκαζηε όηη ν ρξόλνο

θπιά αξγά.

Όηαλ είκαζηε ζε θάπνην ξνκαληηθό ξαληεβνύ, κε πξόζσπν πνπ καο ελδηαθέξεη, καο

θάλεη εληύπσζε ζην ηέινο “πώο πέξαζε ε ώξα ηόζν γξήγνξα”.

Πεγαίλνληαο ζηνλ ππνινγηζηή ππνινγίδνπκε πσο ζα αλαθαιέζνπκε ηελ πιεξνθν-

ξία πνπ ρξεηαδόκαζηε κε δνπιεηά 5-10 ιεπηώλ ελώ θεύγνληαο έρνπλ πεξάζεη 20 ιε-

πηά ή θαη πεξηζζόηεξν.

Ωο παηδηά νη δηαθνπέο καο ηα θαινθαίξηα καο θαίλνληαλ κεγάιεο ελώ σο ελήιηθεο

καο θαίλνληαη κηθξέο.

Αιήζεηα ηη είλαη ν ρξόλνο; Γηαηί άιινηε πεξλά αξγά θαη άιινηε γξήγνξα; Σέηνηα

εξσηήκαηα πξνζδηνξίδνπλ ην ρξόλν ζηελ θαζεκεξηλή δσή ρσξίο σζηόζν λα κπνξνύκε

λα δώζνπκε θαζαξή απάληεζε ζ’ απηά. Καη πσο ηνλ κεηξάκε; Με ηνλ θύθιν ηεο εκέ-

ξαο θαη ηεο λύρηαο.

Απηόο ν θύθινο εκέξαο θαη λύρηαο ξπζκίδεη ζηνλ άλζξσπν ην βηνινγηθό ηνπ ξνιόη

πνπ θαίλεηαη λα είλαη αξθεηά αθξηβέο δεδνκέλνπ πσο ζπρλά μππλάκε ιίγα ιεπηά πξηλ

ρηππήζεη ην μππλεηήξη. Ωζηόζν θαίλεηαη λα ππάξρνπλ ζηηγκέο πνπ ζεσξνύκε πσο ν

ρξόλνο πεξλά πην αξγά ή πην γξήγνξα.

Ο τρόλος ζηε Φσζηθή

Ο ρξόλνο ζηε Φπζηθή λνείηαη σο κηα ζεκειηώδεο πνζόηεηα θαη όπσο νη άιιεο ζεκειηώ-

δεηο πνζόηεηεο – ρώξνο, κάδα – θαη θαζνξίδεηαη κέζσ ηεο κέηξεζεο. πλεπώο είλαη έλα

ζεκειηώδεο κνλόκεηξν θπζηθό κέγεζνο θαη γη’ απηό δελ ππάξρεη νξηζκόο.

Ο τρόλος ζηελ θιαζηθή Φσζηθή (Νewton)

Γηα ηελ θιαζηθή Φπζηθή ν ρξόλνο είλαη κηα δηάζηαζε πνπ επηηξέπεη ζε δύν όκνηα γεγν-

λόηα πνπ ζπκβαίλνπλ ζην ίδην ζεκείν ζηνλ ρώξν, λα δηαθξίλνληαη κεηαμύ ηνπο. Γηα

γεληθνύο ζθνπνύο ε πεξηζηξνθή ηεο Γεο γύξσ από ηνλ άμνλά ηεο παξέρεη ηηο κηθξέο

κνλάδεο κέηξεζεο ηεο εκέξαο (ώξεο, ιεπηά θ.ιπ.) θαη ε πεξηζηξνθή ηεο Γεο γύξσ από

ηνλ Ήιην καο παξέρεη ηηο κεγάιεο κνλάδεο κέηξεζεο (έηνο, κήλεο θ.ιπ.).

Ο ρξόλνο ζηελ θιαζηθή Φπζηθή ζεσξείηαη απόιπηνο. Γειαδή ππάξρεη αλεμάξηε-

ηα από εκάο θαη εκείο πξνζπαζνύκε λα ηνλ κεηξήζνπκε κε ξνιόγηα ηα νπνία κπνξεί λα

Ερεσνηηική εργαζία 4

είλαη ραιαζκέλα θαη λα δείρλνπλ δηαθνξεηηθά ην έλα από ην άιιν. ε απηό ην ελλνηνιν-

γηθό πιαίζην ν απόιπηνο ρξόλνο ελλνείηαη σο ν ρξόλνο πνπ θπιά ηζνδύλακα θαη αλε-

μάξηεηα από ηελ θαηάζηαζε θίλεζεο ηνπ παξαηεξεηή

Ο τρόλος ζηελ ζύγτρολε Φσζηθή (Δinstein)

O Einstein δεκνζίεπζε ηελ εηδηθή ζεσξία ηεο ζρεηηθόηεηαο ην 1905, ζύκθσλα κε ηελ

νπνία εγθαηαιείπεηαη ε έλλνηα ηνπ απόιπηνπ ρξόλνπ (ηεο θιαζηθήο θπζηθήο). Σν απν-

ηέιεζκα ηεο κέηξεζεο ηνπ ρξόλνπ εμαξηάηαη από ηνλ παξαηεξεηή θαη ζπγθεθξηκέλα

από ηε ηαρύηεηά ηνπ.

Δμεηάδνληαο ην ηαπηόρξνλν ν Ατλζηάηλ ρξεζηκνπνίεζε λνεηηθά πεηξάκαηα κε ηα

νπνία ζρεδίαζε κέζνδν κέηξεζεο ρξνληθώλ δηαζηεκάησλ (θαη απνζηάζεσλ κε ηε βνή-

ζεηα θσηεηλώλ ζεκάησλ).

Αλαθέξεηαη ζπρλά όηη ε ζεσξία ηεο ζρεηηθόηεηαο αθαηξεί ηνλ απόιπην ρξόλν από

ηε Φπζηθή. Ζ ηδέα ηνπ Νεύησλα γηα ηνλ απόιπην ρξόλν είλαη νπζηαζηηθά θηινζνθηθή

έλλνηα θαη νη όπνηεο ζπδεηήζεηο έγηλαλ ζηελ επνρή ηνπ είραλ θηινζνθηθό θαη όρη πεηξα-

καηηθό ππόβαζξν. Άιισζηε ν ίδηνο πνηέ δελ ηζρπξίζηεθε όηη κπνξεί θαλείο λα κεηξήζεη

ηνλ απόιπην ρξόλν. Αληίζεηα ν Ατλζηάηλ κεηξά ρξνληθά δηαζηήκαηα κε ηε βνήζεηα

θσηεηλώλ ζεκάησλ.

Σα όξγαλα πνπ ρξεζηκνπνηνύζαλ γηα κεηξήζεηο ζηελ θιαζηθή Φπζηθή ήηαλ ην

ππνδεθάκεηξν θαη ηα ξνιόγηα, ελώ ζηελ ζύγρξνλε Φπζηθή έθηνο από ην κέηξν θαη ην

ξνιόη ρξεζηκνπνηνύληαη θαη αθηίλεο θσηόο ( ηα γλσζηά ζε εκάο σο ιέηδεξ).

ΜΔΣΡΗΗ ΣΟΤ ΥΡΟΝΟΤ

Ζ κέηξεζε ηνπ ρξόλνπ, από ηελ αξραηόηεηα, ζηεξίρζεθε ζε ακεηάβιεηα, πεξηνδηθά,

θπζηθά θαηλόκελα, όπσο ε ελαιιαγή εκέξαο – λύρηαο θαη ε αθνινπζία ησλ επνρώλ.

Απηά νθείινληαη, σο γλσζηόλ, ζηελ πεξηζηξνθή ηεο Γεο γύξσ από ηνλ άμνλά ηεο θαη

γύξσ από ηνλ Ήιην αληίζηνηρα. ηελ αξραηόηεηα ρξεζηκνπνηήζεθε επίζεο θαη ε πεξίν-

δνο ηεο ειήλεο.

Σα όξγαλα κέηξεζεο ησλ ππνδηαηξέζεσλ ηεο εκέξαο (κηθξόο ρξόλνο) νλνκάδν-

ληαη σξνιόγηα θαη ηα όξγαλα κέηξεζεο ησλ επνρώλ (κεγάινο ρξόλνο) νλνκάδνληαη

εκεξνιόγηα.

ΔΛΗΝΙΑΚΑ ΗΜΔΡΟΛΟΓΙΑ

Σν ζειεληαθό εκεξνιόγην είλαη είδνο εκεξνινγίνπ πνπ βαζίδεηαη ζηνπο θύθινπο ησλ

Ο τρόνος και η μέηρηζή ηοσ 5

θάζεσλ ηεο ειήλεο. ειεληαθό εκεξνιόγην ήηαλ ην Βαβπισληαθό, ην αξραίν Ρσκατθό

θαη ην πην δηαδεδνκέλν εκεξνιόγην απηνύ ηνπ ηύπνπ είλαη ην Ηζιακηθό, όπνπ ην έηνο

ηνπ απνηειείηαη πάληα από 12 ζειεληαθνύο κήλεο.

Σν θύξην ραξαθηεξηζηηθό ζε έλα ακηγώο ζειεληαθό έηνο, είλαη όηη ην εκεξνιόγην

δελ ζπλδέεηαη κε ηηο επνρέο αιιά κεηαθηλείηαη θάζε έηνο 11 κε 12 κέξεο, γηα λα επαλέξ-

ζεη ζηελ ζέζε πνπ είρε ζε ζρέζε κε ην ειηαθό έηνο θάζε 30 πεξίπνπ Ηζιακηθά έηε. Ζ

ρξήζε ηνπ πεξηνξίδεηαη θπξίσο ζε ζξεζθεπηηθνύο ζθνπνύο, ελώ ζηελ ανπδηθή Αξαβία

έρεη θαη εκπνξηθή ρξήζε.

Σα ζειεληαθά εκεξνιόγηα δηαθέξνπλ σο πξνο ην πνηα εκέξα είλαη ε πξώηε ηνπ

κήλα. ην θηλέδηθν, ε πξώηε εκέξα ηνπ κήλα είλαη όηαλ ε λέα ζειήλε αλαηέιιεη ζε κηα

ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή δώλε. Πνιιά άιια ζειεληαθά εκεξνιόγηα βαζίδνληαη ζηελ

πξώηε ζέαζε ηεο εκηζειήλνπ.

ΗΛΙΟΔΛΗΝΙΑΚΑ ΗΜΔΡΟΛΟΓΙΑ

Σα ειηνζειεληαθά εκεξνιόγηα δεκηνπξγήζεθαλ κε ηελ πξνζπάζεηα βειηίσζεο ησλ

ζειεληαθώλ εκεξνινγίσλ έηζη ώζηε θαηά πεξηόδνπο λα επαλέξρεηαη ε αληηζηνηρία ησλ

εκεξνκεληώλ κε ηηο επνρέο ηνπ έηνπο. Απηή ε ελαξκόληζε έγηλε εθηθηή κε ηελ παξεκ-

βνιή ελόο 13νπ κήλα.

Οη Έιιελεο θαηά ηελ αξραηόηεηα είραλ ζειεληαθό εκεξνιόγηό, ειηνζειεληαθό,

θαζώο επίζεο θαη ειηαθό. Σν ειηαθό απνηεινύληαλ από 12 κήλεο. Σα νλόκαηα πνπ

δόζεθαλ ζε απηνύο ηνπο κήλεο είλαη:

1. Δθαηνκβαηώλ (30 εκέξεο),

2. Μεηαγεηηληώλ (29 εκέξεο),

3. Βνεδξνκηώλ (30 εκέξεο),

4. Ππαλεςηώλ (29 εκέξεο),

5. Μαηκαθηεξηώλ (30 εκέξεο),

6. Πνζεηδεώλ (29 εκέξεο),

7. Γακειηώλ (30 εκέξεο),

8. Αλζεζηεξηώλ (29 εκέξεο),

9. Διαθεβνιηώλ (30 εκέξεο),

10. Μνπλπρηώλ (29 εκέξεο),

11. Θαξγειηώλ (30 εκέξεο),

12. θηξνθνξηώλ (29 εκέξεο).

Κάζε πόιε θξάηνο είρε ην δηθό ηεο ηνπηθό εκεξνιόγην, θπξίσο γηα πνιηηηθνύο θαη

ζξεζθεπηηθνύο ιόγνπο θαη ζπγρξόλσο έλα ειηαθό εκεξνιόγην.

Ερεσνηηική εργαζία 6

Οη Έιιελεο ζηελ πξν-

ζπάζεηά ηνπο λα δηνξζώλνπλ

θαη λα πξνβιέπνπλ ηελ εμέ-

ιημε ζηε κέηξεζε ηνπ ρξόλνπ

θαηαζθεύαζαλ δηάθνξνπο

κεραληζκνύο θαηάιιεινπο

γη’ απηόλ ηνλ ζθνπό.

Ο Μεραληζκόο ησλ

Αληηθπζήξσλ είλαη έλα πν-

ιύπινθν αζηξνλνκηθό όξγα-

λν ηνπ δεύηεξνπ αηώλα π.Υ.

θαη ζπγρξόλσο έλαο αζηξν-

λνκηθόο ππνινγηζηήο. Σε-

ξνύζε δηάθνξα εκεξνιόγηα,

ειηαθό θαη δύν ειηνζειεληα-

θά δηάξθεηαο 19 εηώλ, 54 εηώλ θαη 76 εηώλ, ηα νπνία βαζίδνληαλ ζηηο θάζεηο ηεο ειή-

λεο θαη ζηηο εθιείςεηο Ζιίνπ θαη ειήλεο.

ΠΑΓΚΟΜΙΟ ΗΜΔΡΟΛΟΓΙΟ

Σν Γηεζλέο ηαζεξό εκεξνιόγην (επίζεο γλσζηό σο ην Γηεζλέο Παγθόζκην εκεξνιόγην)

είλαη έλα ειηαθό εκεξνιόγην, ζύκθσλα κε ην νπνίν ζε θάζε ρξόλν ππάξρνπλ 13 κήλεο

28 εκεξώλ ν θαζέλαο. Γελ πηνζεηήζεθε επίζεκα από θακία ρώξα.

Καλόλες

Σν εκεξνινγηαθό έηνο έρεη 13 κήλεο, ν θαζέλαο κε 28 εκέξεο. Ο θαζέλαο κήλαο δηαη-

ξείηαη αθξηβώο ζε 4 εβδνκάδεο θαη επηπιένλ ππάξρεη κηα εκέξα πνπ δελ αλήθεη ζε

θαλέλα κήλα. πλνιηθά έρεη 13 x 28 + 1 = 365 εκέξεο.

Οη κήλεο έρνπλ ηα ίδηα νλόκαηα κε απηά ηνπ Γξεγνξηαλνύ εκεξνινγίνπ, εθηόο

από έλα λέν κήλα πνπ νλνκάδεηαη Sol (Ήιηνο) θαη παξεκβάιιεηαη κεηαμύ Ηνπλίνπ θαη

Ηνπιίνπ. ε θάζε έηνο παξεκβάιιεηαη κηα “ιεπθή εκέξα” κεηά ηνλ Ηνύλην θαη πξηλ από

Sol.

Κάζε ηέζζεξα ρξόληα ππάξρεη έλα δίζεθην έηνο, κε 366 εκέξεο, πξνθεηκέλνπ λα

αληηζηαζκηζηνύλ (όπσο ζην Γξεγνξηαλό εκεξνιόγην), νη 365,25 εκέξεο αλά έηνο.

Ζ πξώηε εκέξα θάζε έηνπο, δειαδή ε 1ε Ηαλνπαξίνπ ζεσξείηαη Κπξηαθή θαη θάζε

επόκελε κέξα ζεσξείηαη αλάινγε κε απηή ηεο ζπκβαηηθήο εβδνκάδαο ησλ 7 εκεξώλ.

Ο τρόνος και η μέηρηζή ηοσ 7

Δπεηδή θάζε κήλαο απνηειείηαη από αθξηβώο ηέζζεξηο εβδνκάδεο, ηελ πξώηε

εκέξα θάζε κήλα θαη θάζε έβδνκε εκέξα κεηά από απηό γηα ην ππόινηπν ηνπ κήλα

ζεσξείηαη όηη είλαη Κπξηαθή, ηε δεύηεξε εκέξα θάζε κήλα θαη θάζε έβδνκε εκέξα κεηά

από απηό γηα ην ππόινηπν ηνπ κήλα ζεσξείηαη σο ε Γεπηέξα, θαη νύησ θαζεμήο. Ωο εθ

ηνύηνπ, θάζε κήλαο μεθηλά κε Κπξηαθή θαη ηειεηώλεη κε άββαην. Έηζη ην κεληαίν

εκεξνιόγην θάζε κήλα είλαη ην αθόινπζν:

Κσρηαθή Γεσηέρα Σρίηε Σεηάρηε Πέκπηε Παραζθεσή άββαηο

1 2 3 4 5 6 7

8 9 10 11 12 13 14

15 16 17 18 19 20 21

22 23 24 25 26 27 28

Ιζηορία

Σν Γηεζλέο εκεξνιόγην βαζίδεηαη ζην Γξεγνξηαλό Ζκεξνιόγην δεκνζηεύζεθε ην 1849

από ηνλ Γάιιν θηιόζνθν Auguste Comte (1798 – 1857). Ζ θύξηα δηαθνξά κεηαμύ ηνπ

Γηεζλνύο εκεξνινγίνπ ηνπ Comte θαη ηνπ Γξεγνξηαλνύ εκεξνινγίνπ είλαη ηα νλόκαηα

πνπ ν Comte έδσζε ζηνπο κήλεο. Οη κήλεο ήηαλ θαηά ζεηξά:

Μσπζήο

Όκεξνο

Αξηζηνηέιεο

Αξρηκήδεο

Καίζαξαο

Παύινο

Καξινκάγλνο

Γάληεο

Γνπηεκβέξγηνο

αίμπεξ

Νηεθάξη

Frederic

Bichat.

Πιεολεθηήκαηα

Πνιιά πιενλεθηήκαηα ππάξρνπλ ζε απηό ην εκεξνιόγην, πνπ ζρεηίδνληαη θπξίσο κε

ηελ νξγάλσζή ηνπ. ε ζύγθξηζε κε ην Γξεγνξηαλό, είλαη ζαθέο όηη απηό ην εκεξνιόγην

Ερεσνηηική εργαζία 8

είλαη πνιύ πην απιό θαη πην πξαθηηθό:

• θάζε ρξόλνο έρεη αθξηβώο 52 εβδνκάδεο θαη ρσξίδεηαη ζε 13 κήλεο

• θάζε κήλαο, έρεη αθξηβώο 28 εκέξεο θαη ρσξίδεηαη ζε 4 εβδνκάδεο

ε ζύγθξηζε κε άιιεο πξνηάζεηο, απηό ην εκεξνιόγην δηαηεξεί ηηο ίδηεο εκέξεο αλά

έηνο, θαη ηηο ίδηεο εκέξεο ηελ εβδνκάδα, πνπ είλαη δύν πιενλεθηήκαηα πνπ δηεπθνιύ-

λνπλ ηελ πηζαλή αιιαγή. ην Γξεγνξηαλό εκεξνιόγην, ε Πξσηνρξνληά είλαη αξγία . Με

ηελ πξόηαζε απηή, εθείλε ε εκέξα είλαη Κπξηαθή εμ νξηζκνύ, ε νπνία ραξαθηεξίδεηαη

γηα ηηο δηαθνπέο παγθνζκίσο.

Μεηολεθηήκαηα

• Γηα ηνπο πξνιεπηηθνύο, έλα κεηνλέθηεκα ζε απηό ην ζρήκα είλαη όηη θάζε κήλα

πεξηιακβάλεη ηελ Παξαζθεπή θαη 13, ε νπνία εκθαλίδεηαη δεθαηξείο θνξέο θάζε ρξό-

λν. Πνιιέο ζξεζθεπηηθέο νκάδεο έρνπλ ελαληησζεί ζε θάζε αιιαγή ηεο αιιεινπρίαο

ησλ επηά εκεξώλ!

• Βέβαηα ην νηθνλνκηθό θόζηνο γηα ηελ αιιαγή εκεξνινγίνπ είλαη ηεξάζηην θαη

απνηειεί επνκέλσο ην κεγαιύηεξν κεηνλέθηεκα!

ΔΙΓΗ ΧΡΟΛΟΓΙΧΝ

Σα σξνιόγηα είλαη ζπζθεπέο κε ηηο νπνίεο κεηξάκε ρξνληθά δηαζηήκαηα κέζα ζε έλα

εκεξνλύθηην. Καηαηάζζνληαη ζε δύν θαηεγνξίεο:

α) Μεταληθά, νλνκάδνληαη απηά πνπ γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπο ρξεζηκνπνηείηαη κόλν

κεραληθή ελέξγεηα (δίλνπκε αξρηθά ζην σξνιόγην ελέξγεηα, ζπλήζσο δπλακηθή θαη ζηε

ζπλέρεηα απηή κεηαηξέπεηαη ζε θηλεηηθή δείρλνληαο ηελ ώξα). Δμέιημε ησλ κεραληθώλ

απνηεινύλ ηα ειεθηξηθά / ςεθηαθά ζηα νπνία ε ελέξγεηα παξέρεηαη από κηα ειεθηξηθή

πεγή.

β) Ηιηαθά, νλνκάδνληαη απηά πνπ δελ απαηηνύλ ελέξγεηα γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπο

αιιά ιεηηνπξγνύλ κε ηε ζθηά πνπ δεκηνπξγεί ν ήιηνο. Φπζηθά δείρλνπλ ηελ ώξα κόλν

όηαλ ππάξρεη ειηνθάλεηα.

ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδεηαη ην ειηαθό σξνιόγην κε ην νπνίν αζρνιείηαη ε εξεπ-

λεηηθή καο εξγαζία.

ΗΛΙΑΚΟ ΧΡΟΛΟΓΙΟ

Σν Ζιηαθό ξνιόη είλαη κία ζπζθεπή πνπ κεηξά ην ρξόλν από ηελ ζθηά πνπ ξίρλεη ν

ήιηνο πάλσ ζε έλα αληηθείκελν. Σα ειηαθά ξνιόγηα είλαη ν αξραηόηεξνο ηύπνο ξνιν-

Ο τρόνος και η μέηρηζή ηοσ 9

γηώλ. Δπηλνήζεθαλ πεξί ην 2000 π.Υ. θαη δηαδόζεθαλ ζε όινπο ηνπο ιανύο ηνπ αξραίνπ

θόζκνπ. Τπάξρνπλ πνιιά είδε ειηαθώλ ξνινγηώλ, όπσο ηα νξηδόληηα, ηα θαηαθόξπθα,

ηα ηζεκεξηλά, ηα αλαιεκκαηηθά ηα πνιηθά, θνίιεο ζθαίξεο θ.α. ηνπο πην ζπλεζηζκέ-

λνπο ηύπνπο ειηαθώλ ξνινγηώλ, όπσο ην νξηδόληην θαη ην θαηαθόξπθν, ν ήιηνο ξίρλεη

ηε ζθηά ηνπ ζε έλα ζηύιν, ν νπνίνο νλνκάδεηαη γλώκνλαο ζε έλα επίπεδν όπνπ είλαη

ραξαγκέλν ην δηάγξακκα ησλ σξώλ. Αλεμάξηεηα από ην είδνο ηνπ ξνινγηνύ ν γλώκν-

λαο ζα είλαη ζηαζεξόο θαη παξάιιεινο κε ηνλ άμνλα πεξηζηξνθήο ηεο γεο. Κάζε ειηαθό

ξνιόη είλαη κνλαδηθό γηα θάζε ηόπν θαζώο θάζε γλώκνλαο ζρεκαηίδεη κε ην νξηδόληην

επίπεδν γσλία ίζε κε ην γεσγξαθηθό πιάηνο ηνπ ηόπνπ πνπ βξίζθεηαη ην ξνιόη. ηελ

σξνινγόπιαθα ραξάδνληαη εκηεπζείεο κε θνηλή αξρή ζηε βάζε ηνπ γλώκνλα (σξηθέο

γξακκέο) πνπ θαζνξίδνπλ ηα ζεκεία ησλ ελδείμεσλ ηνπ αιεζνύο ειηαθνύ ξνινγηνύ.

Σο Ιζεκερηλό ειηαθό ροιόη

Ο γλώκνλαο είλαη θάζεηνο ζην επίπεδν ηεο σξνινγόπιαθαο. Ζ σξνινγόπιαθα είλαη

παξάιιειε κε ην επίπεδν ηνπ Ηζεκεξηλνύ δειαδή ζρεκαηίδεη γσλία κε ην νξηδόληην

επίπεδν ίζε κε ηε ζπκπιεξσκαηηθή ηνπ γεσγξαθηθνύ πιάηνπο. ε 24 ώξεο ε ζθηά ηνπ

ήιηνπ δηαγξάθεη έλα θύθιν νπόηε ζε κηα ώξα ε ζθηά ηνπ ήιηνπ ζα δηαγξάθεη γσλία

360:24=15 κνίξεο. Πξαγκαηηθά νη γξακκέο πνπ νξίδνπλ ηηο ώξεο ζην ηζεκεξηλό ειηαθό

ξνιόη ζρεκαηίδνπλ γσλία κε ηελ επόκελε ή πξνεγνύκελε ώξα 15 κνηξώλ.

Σο Ορηδόληηο ειηαθό ροιόη

ην νξηδόληην ειηαθό ξνιόη ε σξνινγόπιαθα είλαη νξηδόληηα, παξάιιειε κε ηνλ νξίδν-

ληα ηνπ ηόπνπ. Ο γλώκνλαο ηνπ νξηδόληηνπ ειηαθνύ ξνινγηνύ είλαη ζηαζεξόο, είλαη

παξάιιεινο πξνο ηνλ άμνλα ηεο γεο θαη θαηεπζύλεηαη πξνο ηνλ Πνιηθό Αζηέξα. ρε-

καηίδεη δε κε ην νξηδόληην επίπεδν γσλία ίζε κε ην γεσγξαθηθό πιάηνο ηνπ ηόπνπ.

Σο Καηαθόρσθο ειηαθό ροιόη

Σν θαηαθόξπθν ειηαθό ξνιόη έρεη, ζπλήζσο, λόηην πξνζαλαηνιηζκό. Ζ σξνινγόπιαθα

είλαη θάζεηε κε ηνλ νξίδνληα ηνπ ηόπνπ. Ο γλώκνλαο είλαη ζηαζεξόο, παξάιιεινο κε

ηνλ άμνλα ηεο γε, δειαδή ζρεκαηίδεη γσλία κε ην θαηαθόξπθν επίπεδν ίζε κε ηε ζπ-

κπιεξσκαηηθή γσλία ηνπ γεσγξαθηθνύ πιάηνπο ηνπ ηόπνπ.

Σο Ποιηθό ειηαθό ροιόη

Ερεσνηηική εργαζία 10

ηα πνιηθά ειηαθά ξνιόγηα ν γλώκνλαο είλαη ζηαζεξόο, παξάιιεινο κε ηνλ άμνλα ηεο

γεο. Ζ επηθάλεηα πάλσ ζηελ νπνία ραξάζζεηαη ην δηάγξακκα ησλ σξώλ είλαη θάζεηε

ζην κεζεκβξηλό επίπεδν ηνπ ηόπνπ θαη παξάιιειε κε ηνλ γλώκνλα.

Σο Αλαιεκκαηηθό ειηαθό ροιόη

Σα αλαιεκκαηηθά ξνιόγηα δελ έρνπλ ζηαζεξό γλώκνλα. Σν ξόιν ηνπ γλώκνλα παίδεη ν

παξαηεξεηήο όηαλ ζηαζεί ζην κέζν ηνπ ξνινγηνύ, πάλσ ζε έλα δηάδξνκν-εκεξνιόγην,

ζην ζεκείν πνπ νξίδεηαη από ηε ηξέρνπζα εκεξνκελία ην αλαιεκκαηηθό ξνιόη ζηελ

νξηδόληηα σξνινγόπιαθα έρεη ζρεδηαζηεί έλα ηόμν κε ππνδηαηξέζεηο πνπ αληηζηνηρνύλ

ζηηο ειηαθέο ώξεο. Ζ ζθηά ηνπ παξαηεξεηή ηέκλεη ην ηόμν ζε ηέηνην ζεκείν ώζηε λα

δείρλεη ηνλ αιεζή ειηαθό ρξόλν.

ΚΑΣΑΚΔΤΗ ΗΛΙΑΚΟΤ ΧΡΟΛΟΓΙΟΤ

Βήκαηα γηα ηελ θαηαζθεσή Ορηδόληηοσ Ηιηαθού Ροιογηού

1. Βξίζθνπκε ην γεσγξαθηθό πιάηνο θαη γεσγξαθηθό κήθνο ηνπ ηόπνπ. Φηηάρλνπκε

βάζξν (ζπλήζσο ηζηκεληέλην ή καξκάξηλν) κε δηαζηάζεηο ηεο αξεζθείαο καο.

2. ε ππνινγηζηή ραξάδνπκε ην δηάγξακκα ησλ σξώλ ή θαηεπζείαλ ζε ραξηί.

3. Τπνινγίδνπκε ηελ εμίζσζε ρξόλνπ “ε” γηα θάζε κέξα ηνπ έηνπο θαη ηέινο ηε

δηόξζσζε Γ πάιη γηα θάζε κέξα ηνπ έηνπο.

4. Καηαζθεπάδνπκε ην γλώκνλα.

5. ην κάξκαξν ηεο σξνινγόπιαθαο ζθαιίδνπκε ην δηάγξακκα ησλ σξώλ.

6. ηεξεώλνπκε ζπλήζσο κε βίδεο ην γλώκνλα ζην κάξκαξν ηεο σξνινγόπιαθαο.

7. θαιίδνπκε ζε έλα από ηα θαηαθόξπθα κάξκαξα ηνλ πίλαθα δηνξζώζεσλ ή ην

δηάγξακκα δηνξζώζεσλ.

8. Πξνζαλαηνιίδνπκε ζσζηά ηελ σξνινγόπιαθα θαη ηελ ζηεξεώλνπκε.

9. Μέλεη ζηε δηαθξηηηθή επρέξεηα ε θαιαηζζεηηθή παξέκβαζε ζην όιν ζύλνιν.

ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ

1. H θαηαζθεπή ηνπ ειηαθνύ σξνινγίνπ είλαη εύθνιε, όκσο ε βαζκνιόγεζή ηνπ, κε

ηνλ ηξόπν πνπ επηιέμακε είλαη ρξνλνβόξα.

2. Ζ κέηξεζε ηνπ ρξόλνπ, ε νπνία γίλεηαη κε ην εκεξνιόγην, ζηεξίδεηαη ζε θάπνηεο

ζπκβάζεηο πνπ αλ ηηο αιιάμνπκε αιιάδεη θαη ην εκεξνιόγην.

Ο τρόνος και η μέηρηζή ηοσ 11

3. Σν παγθόζκην εκεξνιόγην είλαη απιό θαη εύρξεζην, όκσο είλαη δύζθνιν λα ε-

θαξκνζηεί ιόγσ ηνπ κεγάινπ θόζηνπο πνπ απαηηείηαη γηα ηελ αιιαγή όισλ ησλ

ρξνληθώλ κεηξήζεσλ κε βάζε απηό.

ΠΡΟΣΑΔΙ

1. Να αλαξηήζνπκε ηελ εξγαζία καο ζην δηαδίθηπν.

2. Να ζπλερηζηεί ε βαζκνλόκεζε ηνπ ξνινγηνύ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο άλνημεο θαη

ηνπ θαινθαηξηνύ.

3. Να πξνθπιάμνπκε ην ειηαθό ξνιόη ηνπνζεηώληαο θάγθεια ή γιάζηξεο κε ινπ-

ινύδηα κπξνζηά από απηό.

4. Θα κπνξνύζακε θαη ζηελ πόιε καο λα έρνπκε έλα ειηαθό ξνιόη.

ΔΤΥΑΡΙΣΙΔ

Δπραξηζηνύκε ηνπο:

1 Πνιύδν Κσλ/λν γηα ηε δσξεάλ παξαρώξεζε ηνπ καξκάξνπ.

2 Εεηνύλε Γεώξγην γηα ηε δσξεάλ παξαρώξεζε ηνπ γλώκνλα.

3 Παπαληθνιάνπ Δπάγγειν γηα ηε δσξεάλ βνήζεηα ζηεξέσζεο ηνπ γλώκνλα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1 http://el.wikipedia.org/wiki/Πύιε:Κύξηα (Πξνζπέιαζε: 10/2011)

Λήκκαηα: χρόνος, ηλιακό ρολόι, ημερολόγιο

2 Πάππξνο – Larouse – Britannica (1996) , Δγθπθινπαίδεηα Πάππξνο – Larouse –

Britannica, Δθδνηηθόο Οξγαληζκόο Πάππξνο, Αζήλα.

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ

ην Παξάξηεκα πξνζζέζακε θσηνγξαθίεο από ηηο νκάδεο καο ζην εξγαζηήξην θαη ζηελ

ηειεπηαία ζειίδα κηα θσηνγξαθία από ην ειηαθό σξνιόγην (πνπ δελ έρεη αθόκε πιήξσο

βαζκνλνκεζεί) κε ηα κέιε ηνπ 1νπ

ηκήκαηνο ηεο Δξεπλεηηθήο Δξγαζίαο.

Ερεσνηηική εργαζία 12

ΦΧΣΟΓΡΑΦΙΔ

Ο τρόνος και η μέηρηζή ηοσ 13

ΓΤΟ ΛΟΓΙΑ ΑΠΟ ΣΙ ΟΜΑΓΔ

Ερεσνηηική εργαζία 14