5Ο Δημοτικό Σχολείο ΧολαργούΣΤ΄ Τάξη , 2010 – 2011

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ «Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ»

Υπεύθυνος Δάσκαλος: Νίκος Νικολόπουλος

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ

Φέτος, στην ΣΤ΄ Τάξη, γνωρίσαμε την ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη.

•  

•

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Αρχικά , για να τον γνωρίσουμε καλύτερα,  διαβάσαμε τα βιογραφικά στοιχεία που

συγκεντρώσαμε γι’ αυτόν. Ο Οδυσσέας Ελύτης (2 Νοεμβρίου 1911 - 18 Μαρτίου 1996), φιλολογικό ψευδώνυμο

του Οδυσσέα Αλεπουδέλλη του Παναγιώτη, ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, μέλος της λογοτεχνικής γενιάς του '30. Διακρίθηκε το 1960 με το

Κρατικό Βραβείο Ποίησηςκαι το 1979 με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, γνωστός για τα ποιητικά του έργα Άξιον Εστί, Ήλιος ο πρώτος, Προσανατολισμοί κ.α. Διαμόρφωσε

ένα προσωπικό ποιητικό ιδίωμα και θεωρείται ένας από τους ανανεωτές της ελληνικής ποίησης. Πολλά ποιήματά του μελοποιήθηκαν ενώ συλλογές του έχουν μεταφραστεί

μέχρι σήμερα σε πολλές ξένες γλώσσες. Το έργο του περιλάμβανε ακόμα μεταφράσεις ποιητικών και θεατρικών έργων. Υπήρξε μέλος της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών έργων

Τέχνης και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κριτικής, Αντιπρόσωπος στις Rencontres Internationales της Γενεύης και Incontro Romano della Cultura της Ρώμης.

ΛογοτεχνίαΚάτω από την επίδραση της λογοτεχνικής του στροφής, παραιτήθηκε από την

πρόθεση να ασχοληθεί με τη χημεία και το 1930 εγγράφηκε στη Νομική Σχολή της Αθήνας. Όταν το 1933ιδρύθηκε η Ιδεοκρατική Φιλοσοφική Ομάδα στο πανεπιστήμιο, με τη συμμετοχή των Κ. Τσάτσου, Π. Κανελλόπουλου, του Ι. Θεοδωρακόπουλου και

του Ι.Συκουτρή, ο Ελύτης ήταν ένας από τους εκπροσώπους των φοιτητών, συμμετέχοντας στα "Συμπόσια του Σαββάτου" που διοργανώνονταν. Την ίδια εποχή μελέτησε τη σύγχρονη ελληνική ποίηση του Καίσαρος Εμμανουήλ (τον Παράφωνο

αυλό), την συλλογή Στου γλιτωμού το χάζι του Θεοδώρου Ντόρου, τη Στροφή (1931) του Γιώργου Σεφέρη και τα Ποιήματα (1933) του Νικήτα Ράντου. Με ενθουσιασμό, συνέχισε παράλληλα τις περιπλανήσεις του στην Ελλάδα, τις οποίες περιγράφει ο ίδιος: "Πιονιέροι αληθινοί, μέρες και μέρες προχωρούσαμε νηστικοί και αξύριστοι,

πιασμένοι από το αμάξωμα μιας ετοιμοθάνατης Σεβρολέτ, ανεβοκατεβαίνοντας αμμολόφους, διασχίζοντας λιμνοθάλασσες, μέσα σε σύννεφα σκόνης ή κάτω από

ανελέητες νεροποντές, καβαλικεύαμε ολοένα όλα τα εμπόδια και τρώγαμε τα χιλιόμετρα με μιαν αχορταγιά που μονάχα τα είκοσί μας χρόνια και η αγάπη μας γι

αυτή τη μικρή γη που ανακαλύπταμε, μπορούσαν να δικαιολογήσουν"[2].

.

• Με την έναρξη του πολέμου ο Ελύτης κατατάχθηκε ως ανθυπολοχαγός στη Διοίκηση του Στρατηγείου Α' Σώματος Στρατού. Στις 13 Δεκεμβρίου 1940 μετατέθηκε στη ζώνη πυρός και στις 26 Φεβρουαρίου του επόμενου χρόνου μεταφέρθηκε με σοβαρό κρούσμα κοιλιακού τύφου στο Νοσοκομείο Ιωαννίνων. Στη διάρκεια της κατοχής υπήρξε ένα από τα ιδρυτικά μέλη του «Κύκλου Παλαμά», που ιδρύθηκε στις 30 Μαΐου του 1943. Εκεί, την Άνοιξη του 1942 ανακοινώνει το δοκίμιό του «Η αληθινή φυσιογνωμία και η λυρική τόλμη του Α. Κάλβου».

• Το Νοέμβριο του 1943 εκδόθηκε η συλλογή «Ο Ήλιος ο Πρώτος μαζί με τις Παραλλαγές πάνω σε μια αχτίδα», σε 6.000 αριθμημένα αντίτυπα, ένας ύμνος του Ελύτη στη χαρά της ζωής και στην ομορφιά της φύσης. Στα Νέα Γράμματα που άρχισαν να επανεκδίδονται το 1944, δημοσίευσε το δοκίμιό του «Τα κορίτσια», ενώ από το 1945 ξεκίνησε η συνεργασία του με το περιοδικόΤετράδιο μεταφράζοντας ποιήματα του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα και παρουσιάζοντας σε πρώτη δημοσίευση το ποιητικό του έργο Άσμα Ήρωικό και Πένθιμο για τον χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας. Ο πόλεμος του ’40 του έδωσε την έμπνευση και για άλλα έργα, την Καλωσύνη στις Λυκοποριές, την Αλβανιάδα και την ανολοκλήρωτη Βαρβαρία. Την περίοδο 1945-1946 διορίστηκε για ένα μικρό διάστημα Διευθυντής Προγράμματος στο Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας, έπειτα από σχετική σύσταση του Σεφέρη, που ήταν διευθυντής του πολιτικού γραφείου του Αντιβασιλέα Δαμασκηνού. Συνεργάστηκε επίσης με την «Αγγλοελληνική Επιθεώρηση», όπου δημοσίευσε ορισμένα δοκίμια, την «Ελευθερία» και την «Καθημερινή», όπου διατήρησε ως το 1948 μια στήλη τεχνοκριτικής.

Βραβείο Νόμπελ• Κατά τα χρόνια που ακολούθησαν συνέχισε το πολύπλευρο πνευματικό

του έργο. Το 1978 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ενώ το 1979 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Η αναγγελία της απονομής του βραβείου από την Σουηδική Ακαδημία έγινε στις 18 Οκτωβρίου "για την ποίησή του, που με φόντο την ελληνική παράδοση, με αισθηματοποιημένη δύναμη και πνευματική οξύνοια ζωντανεύει τον αγώνα τού σύγχρονου ανθρώπου για ελευθερία και δημιουργία"[8][9] σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης. Ο Ελύτης παρέστη στην καθιερωμένη τελετή απονομής του βραβείου στις 10 Δεκεμβρίου του 1979, παραλαμβάνοντας το βραβείο από τον βασιλιά Κάρολο Γουστάβο και γνωρίζοντας παγκόσμια δημοσιότητα. Τον επόμενο χρόνο κατέθεσε το χρυσό μετάλλιο και τα διπλώματα του βραβείου στο Μουσείο Μπενάκη. Την απονομή του Νόμπελ, ακολούθησαν τιμητικές διακρίσεις εντός και εκτός Ελλάδας, μεταξύ αυτών και η απονομή φόρου τιμής σε ειδική συνεδρίαση της Βουλής των Ελλήνων, η αναγόρευση του σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου της Σορβόνης, η ίδρυση έδρας νεοελληνικών σπουδών με τίτλο "Έδρα Ελύτη", στο πανεπιστήμιοRutgers του Νιου Τζέρσεϊ, καθώς και η απονομή του αργυρού μεταλλίου Benson από τη Βασιλική Φιλολογική Εταιρεία του Λονδίνου.

• Πέθανε στις 18 Μαρτίου του 1996 από ανακοπή καρδιάς, στην Αθήνα.

• ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ

• Ποιητικές συλλογές• «Προσανατολισμοί» (1940)• «Ήλιος ο πρώτος, παραλλαγές πάνω σε μιαν αχτίδα» (1943)• «Το Άξιον Εστί» (1959)• Έξη και μια τύψεις για τον ουρανό (1960)• Άσμα ηρωικό και πένθιμο για το χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας (1962)• Θάνατος και ανάστασις του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου (1971)• Ο Ήλιος ο ηλιάτορας (1971)• Το φωτόδεντρο και Ή δέκατη τέταρτη ομορφιά (1971)• Τα ρω του έρωτα (1972)• Ο Φυλλομάντης (1973)• «Τα Ετεροθαλή» (1974)• «Σηματολόγιον» (1977)• «Μαρία Νεφέλη» (1978)• «Τρία ποιήματα με σημαία ευκαιρίας» (1982)• «Ήμερολόγιο ενός αθέατου Απριλίου» (1984)• «Ο Μικρός Ναυτίλος» (1985)• «Τα Ελεγεία της Οξώπετρας» (1991)• «Ή ποδηλάτισσα» (1991)• «Δυτικά της λύπης» (1995)• «Εκ του πλησίον» (1998)

• Πεζά, δοκίμια• «Ή Αληθινή φυσιογνωμία και η λυρική τόλμη του Ανδρέα Κάλβου»,

(1942)• «Ο ζωγράφος Θεόφιλος» (1973))• «Ανοιχτά χαρτιά» (1974)• «Ή μαγεία του Παπαδιαμάντη» (1976)• «Αναφορά στον Ανδρέα Εμπειρίκο» (1978)• «Ιδιωτική Οδός» (1989)• «Τα Δημόσια και τα Ιδιωτικά» (1990)• «Εν λευκώ» (1992)• «Ο κήπος με τις αυταπάτες» (1995) • Μεταφράσεις• «Δεύτερη γραφή» (1976)• «Σαπφώ» (1984)• «Ή αποκάλυψη» (1985)

• Μελοποιημένα έργα / ποιήματα του Ελύτη• Σημαντικός αριθμός ποιημάτων του Οδυσσέα Ελύτη έχει

μελοποιηθεί και τραγουδηθεί από πολλούς καλλιτέχνες[14]. Μερικά έργα αναφέρονται παρακάτω:

• «Άξιον Εστί», Μίκης Θεοδωράκης– Της δικαιοσύνης Ήλιε νοητέ– Ένα το χελιδόνι

• Μικρές Κυκλάδες– Του μικρού Βοριά, Μίκης Θεοδωράκης[15]

– Η Μάγια, Μίκης Θεοδωράκης[15]

• Τα Ρω του Έρωτα• Το θαλασσινό τριφύλλι, Λίνος Κόκκοτος[15]

• Η πεντάμορφη στον κήπο, Γιώργος Κουρουπός[16]

• Η νεροσταγόνα, Θόδωρος Αντωνίου[16]

• Με την πρώτη σταγόνα της βροχής, Μάνος Χατζιδάκις[16]

• Ο Ηλιος ο ηλιάτορας, Δημήτρης Λάγιος[17]

• «Προσανατολισμοί», Ηλίας Ανδριόπουλος - Οδυσσέας Ελύτης, δίσκος (1984)[18][19]

Στη συνέχεια συζητήσαμε για το έργο του και γνωρίσαμε μερικά

από τα ποιήματά του.

Αρχικά από το Ανθολόγιο γνωρίσαμε τη Συλλογή «Ο ήλιος ο ηλιάτορας»

Μετά την ανάλυση των ποιημάτων ζωγραφίσαμε

εικόνες και δημιουργήσαμε εικονογραφημένες ιστορίες.

Ζωγραφίσαμε τον ήλιο και τον άνεμο να ταξιδεύουν στην Ελλάδα.

Εικονογραφημένες ιστορίες.

Μετά ασχοληθήκαμε με το«Τραγούδι του κοριτσιού»

Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΜΑΣ ΤΟ ΕΒΑΛΕ ΝΑ ΤΟ ΑΚΟΥΣΟΥΜΕ ΣΤΟ INTERNET, ΤΟ ΑΠΑΓΓΕΙΛΑΜΕ ΚΑΙ ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΗΣΑΜΕ ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ . ΑΚΟΜΗ ΣΥΖΗΤΗΣΑΜΕ, ΖΩΓΡΑΦΙΣΑΜΕ ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΌ ΑΥΤΟ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΤΑΤΡΕΨΑΜΕ ΣΕ ΠΕΖΟ.

ΓΕΙΑ ΣΟΥ ΚΥΡΙΕ ΜΕΝΕΞΕ

ΔΥΟ ΣΥ ΚΑΙ ΤΡΙΑ ΓΩ ΠΡΑΣΙΝΟ ΠΕΝΤΟΒΟΛΟ

ΜΠΑΙΝΩ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΜΠΑΞΕ ΓΕΙΑ ΣΟΥ ΚΥΡΙΕ ΜΕΝΕΞΕ.

ΣΙΝΤΡΙΒΑΝΙ ΚΑΙ ΝΕΡΟ

ΚΑΙ ΧΑΜΕΝΟ ΜΟΥ ΟΝΕΙΡΟ ΤΖΙΝΤΖΙΡΑΣ ΤΖΙΝΤΖΙΡΙΣΕ

ΤΟ ΡΟΔΑΝΙ ΓΥΡΙΣΕ. ΧΟΠ ΑΝ ΚΑΝΩ ΔΕΞΙΑ

ΠΕΦΤΩ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΡΟΔΙΑ ΧΟΠ ΑΝ ΚΑΝΩ ΑΡΙΣΤΕΡΑ

ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΒΑΤΟΜΟΥΡΙΑ.

ΤΟ΄ ΝΑ ΧΕΡΙ ΜΟΥ ΚΡΑΤΕΙ ΜΕΛΙΣΣΑ ΘΕΟΡΑΤΗ

Τ’ ΑΛΛΟ ΣΤΟΝ ΑΕΡΑ ΠΙΑΝΕΙ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ ΠΟΥ ΔΑΓΚΑΝΕΙ.

Ζωγραφίσαμε εικόνες από το ποίημα και το μετατρέψαμε σε

πεζό.

Το επόμενο έργο με το οποίο ασχοληθήκαμε ήταν «Το τρελοβάπορο»

Ένα τρελοβάπορο που παίζει με τον ήλιο τον ηλιάτορα..Το τραγούδι

είναι αλληγορικό. Τρελοβάπορο είναι η Ελλάδα, που ταξιδεύει

μέσα στο χρόνο. Το τρελοβάπορο - Ελλάδα κατορθώνει πάντοτε να

συνεχίζει το ταξίδι του και να ξεπερνά κάθε δυσκολία..

Το τρελοβάποροΒαπόρι στολισμένο βγαίνει στα βουνάκι αρχίζει τις μανούβρες "βίρα-μάινα"την άγκυρα φουντάρει στις κουκουναριέςφορτώνει φρέσκο αέρα κι απ' τις δυο μεριές

Είναι από μαύρη πέτρα κι είναι απ' όνειροκι έχει λοστρόμο αθώο ναύτη πονηρόαπό τα βάθη φτάνει στους παλιούς καιρούςβάσανα ξεφορτώνει κι αναστεναγμούς

Έλα Χριστέ και Κύριε λέω κι απορώτέτοιο τρελό βαπόρι τρελοβάποροχρόνους μας ταξιδεύει δε βουλιάξαμεχίλιους καπεταναίους τους αλλάξαμε

Κατακλυσμούς ποτέ δε λογαριάσαμεμπήκαμε μες στα όλα και περάσαμεκι έχουμε στο κατάρτι μας βιγλάτοραπαντοτινό τον Ήλιο τον Ηλιάτορα

Επισκεφτήκαμε επίσης το Ίδρυμα Λασκαρίδη όπου συναντήσαμε τη σύντροφό του Οδ. Ελύτη

: Ιουλίττα Ηλιοπούλου.

Συζητήσαμε μαζί της, για τη ζωή και το έργο του. Εκεί γνωρίσαμε κι ένα άλλο μέρος του έργου του,

τα κολάζ.

ΟΙ ΠΑΝΑΓΙΕΣ ΤΟΥ ΟΔ. ΕΛΥΤΗ

Δημιουργήσαμε έτσι κι εμείς τα δικά μας κολάζ με θέμα τον ήλιο

και τη θάλασσα.

Ίσως να ήταν ένα παραμύθι…

Ίσως και πραγματικότητα… 

 Γνωρίσαμε μερικούς από τους πρωταγωνιστές του Ελύτη.

Ακούσαμε τον ήλιο να συνομιλεί με τους ανέμους για τη χώρα μας.

Παίξαμε στον κήπο παρέα με έναν μενεξέ και μια πεταλούδα.  

Ταξιδέψαμε με ένα τρελοβάπορο σε όλη την Ελλάδα…

Και συνεχίζουμε να ταξιδεύουμε…

Με το ίδιο τρελοβάπορο-την Ελλάδα μας

Και βοηθό και συμβουλάτορα ΤΟΝ ΗΛΙΟ ΤΟΝ ΗΛΙΑΤΟΡΑ