από τις στρατηγικές μάθησης στις στρατηγικές...

Από τις στρατηγικές μάθησης στις στρατηγικές διδασκαλίας.

Θεωρίες Μάθησης 2010-201..

Καθηγητής Φλουρής Γεώργιος

Βιβλίο: Τα Μονοπάτια της Μάθησης

Επιμέλεια: Τσιγαρίδης Κωνσταντίνος

Οι στρατηγικές μάθησης βρίσκονται σε άμεση συνάρτηση με τις στρατηγικές διδασκαλίας.

Η μέθοδος διδασκαλίας που υιοθετεί ο εκπαιδευτικός προσδιορίζεται κυρίως:από τη φύση της προς εκμάθηση

πληροφορίας/γνώσης από τους δυνατούς τρόπους πρόσβασης

στη γνώση

• Αναπτύσσει στρατηγικές μάθησης για την κατάκτηση της γνώσης.

Ο μαθητής

• Έχει δικό του γνωστικό προφίλ και προτιμήσεις τα οποία καθορίζουν τη στρατηγική παρουσίασης των πληροφοριών.

Ο δάσκαλος

Μέχρι ποιο βαθμό μπορούμε να επέμβουμε και να τις

διαμορφώσουμε;

Ευνοεί κάποιες στρατηγικές; Φροντίζει να προωθεί μια

ευρεία γκάμα στρατηγικών ώστε να καλύπτει τους

τρόπους προσέγγισης των μαθητών;

Στρατηγικές Μάθησης

Στρατηγική

• Ένα σύνολο πράξεων και εγχειρημάτων προκειμένου να δραστηριοποιηθούν διάφορες ικανότητες που επιτρέπουν τη

βέλτιστη αποτελεσματικότητα στο προς εκτέλεση έργο, ήτοι με τον πληρέστερο και οικονομικότερο

τρόπο.


• Υποδεικνύουν τις συμπεριφορές και τις σκέψεις που ένας μαθητής

δοκιμάζει κατά την εκμάθηση και οι οποίες επηρεάζουν τη διαδικασία

κωδικοποίησης.

«σύνολο επιλεγμένων διαδικασιών εν όψει ενός στόχου προκειμένου να καταστεί βέλτιστο το

επιδιωκόμενο αποτέλεσμα» (Michel Mayol, 1998)

«ο τρόπος με τον οποίο ένας μαθητής επιλέγει, κατακτά, οργανώνει ή ενσωματώνει

μια καινούρια γνώση» (Bouret)


Εξέλιξη λειτουργιών της σκέψης

σε..

Γνωστικές δεξιότητες

Αυτές οι λειτουργίες

και δεξιότητες είναι συχνά

ασυνείδητες.

Όταν το άτομο ανακαλύψει την

αποτελεσματικότητά τους γίνονται

συνειδητοποιημένες λειτουργίες και δεξιότητες και

μετατρέπονται σε…

Στρατηγικές μάθησης-

κατάκτησης της γνώσης και

λειτουργίας-συμπεριφοράς στο ενδοσχολικό και

εξωσχολικό κοινωνικό σύνολο.


Επιχειρώντας μια ευρεία κατηγοριοποίηση θα υιοθετούσαμε

τις ακόλουθες Στρατηγικές Μάθησης

Γνωστικές Στρατηγικές

Μεταγνωστικές Στρατηγικές

Κοινωνικο-συναισθηματικές Στρατηγικές

Επικοινωνιακές Στρατηγικές


Οι στρατηγικές αυτές βρίσκονται στο κέντρο της μάθησης και είναι συνήθως συγκεκριμένες και εύκολα παρατηρήσιμες

ΠροϋποθέτουνΑλληλεπίδραση μεταξύ μαθητή

και ύληςΦυσικό ή νοητικό χειρισμό της

γνώσης/πληροφορίας

Εφαρμογή ειδικών τεχνικών με στόχο την επίλυση ενός

προβλήματος

«τεχνικές που το άτομο χρησιμοποιεί για να ευνοήσει την εκτέλεση διαδικασιών μάθησης και να διασφαλίσει έτσι την κατάκτηση γνώσεων» (Saint-Pierre,1991)

• Δομημένη και οργανωμένη πρακτική εφαρμογή στην τάξη.• Αυθόρμητη εφαρμογή σε πραγματικές καθημερινές

συνθήκες.

Η Πρακτική Εφαρμογή

• Κυρίως όταν εφαρμόζεται με τις ακόλουθες δύο στρατηγικές.

Η Καταγραφή σημειώσεων

• Κλασικό και τετριμμένο αλλά πάντα χρήσιμο: «Η επανάληψη είναι η αρχή της μάθησης»!Η επανάληψη

• Η κατηγοριοποίηση της διδαγμένης ύλης με κοινά χαρακτηριστικά ώστε να διευκολύνεται η αναζήτησή της όταν χρειαστεί.

• Η ομαδοποίηση αποτελεί νοητική διαδικασία που έχει ως ρόλο να οργανώνει με τάξη τις νέες γνώσεις βοηθώντας την αποτελεσματικότερη απομνημόνευση.

Η κατηγοριοποίηση / ομαδοποίηση



• Χρήσιμες στρατηγικές για την εκμάθηση εννοιών και κανόνων.

• Ο μαθητής προσπαθεί να ανασυγκροτήσει την αλυσίδα των προϋποθέσεων και των δράσεων που σχηματίζουν το κανόνα.

Η Γενίκευση και η Διάκριση

• Από το γενικό στο μερικό, από τη γενικευμένη γνώση στο συγκεκριμένο γεγονός.

Η Παραγωγή ή Απαγωγή

• «Από το μερικό και συγκεκριμένο της καθημερινής εμπειρίας στο γενικό και αφηρημένο. Με τον τρόπο αυτό οικοδομεί την άποψή του για τον κόσμο, η οποία του επιτρέπει να επικοινωνεί και να αλληλεπιδρά με το περιβάλλον του» (Ματσαγγούρας, 2007)

Η επαγωγή

• Χρήση γνωστών στοιχείων με στόχο την εξαγωγή συμπεράσματος ως προς τη σημασία και το νόημα νέων ή άγνωστων στοιχείων.

• «Η υπόθεση παρέχει στους μαθητές απεριόριστες δυνατότητες πνευματικών πρωτοβουλιών και διερευνήσεων» (Ματσαγγούρας, 2007).

Η πρόβλεψη ή υπόθεση ή αναγωγή

συμπερασμάτων


• Εφαρμογή διάφορων μνημονικών τεχνικών, που επειδή συχνά είναι προσωπικές, μπορεί να είναι ιδιαίτερες για τον καθένα μας.

Η Απομνημόνευση

• Χρήση πηγών αναφοράς προκειμένου να αξιοποιηθούν στη μάθηση.

Η Τεκμηριωμένη έρευνα

• Απαραίτητες στα γλωσσικά μαθήματα, τόσο της μητρικής όσο και των ξένων γλωσσών.

• Βοηθούν στην επεξεργασία και την επανεξέταση της πληροφορίας.

Η Παράφραση και η Περίφραση

• Ανεύρεση διασυνδέσεων μεταξύ νέων στοιχείων και παλαιών γνώσεων που βοηθά τη διατύπωση υποθέσεων.

• Επιτρέπει την αναδόμηση των γνώσεων στη μακράς διάρκειας μνήμη, οδηγώντας έτσι στη μάθηση.

Η Επεξεργασία / διοργάνωση


• Νοητική ή γραπτή σύνοψη ενός κανόνα ή μιας πληροφορίας ή ενός συνόλου πληροφοριών.

• Διερευνητική νοητική διεργασία μέσα από την οποία ο μαθητής αποφασίζει τι είναι σημαντικό γι’ αυτόν ώστε να αποθηκευτεί στη μνήμη του.

Η Περίληψη

• «Αξιοποίηση της εμπειρίας που αποκτήθηκε από ορισμένη κατάσταση στην αντιμετώπιση άλλης κατάστασης, ανάλογης προς τη προηγούμενη (οριζόντια μεταβίβαση), ή στην κατάσταση άλλου ανώτερου είδους μάθησης (κάθετη μεταβίβαση)» (Κασσωτάκης & Φλουρής, 2003).

• Μεταφορά μάθησης έχουμε «όταν το υποκείμενο διαβλέπει μεταξύ δύο καταστάσεων, μιας γνωστής και μιας άγνωστης, όμοια στοιχεία» (Κασσωτάκης & Φλουρής, 2003).

• Σημαντική στρατηγική δεδομένου ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον μαθητή η σχολική γνώση ώστε να αντιμετωπίσει προβλήματα της καθημερινής ζωής.

Η Μεταβίβαση / Μεταφορά Μάθησης


Κατά τη διαδικασία μάθησης και επίλυσης προβλημάτων χρειάζεται να..

Αποφασίζει ποιο είναι το πρόβλημα που πρέπει να

λύσει.

Προβλέπει, σχεδιάζει, παρακολουθεί.

Ελέγχει τις εξωτερικές συνθήκες.

Συντονίζει και να ελέγχει τις εκούσιες προσπάθειες.

Oι μεταγνωστικές στρατηγικές συνίσταται στο να ..Αναλογίζεται κάποιος

πάνω στους στόχους και τη διαδικασία μάθησης.

Καταλαβαίνει τους όρους και τις προϋποθέσεις που

την ευνοούν.

Οργανώνει τις δραστηριότητές του με στόχο την εκμάθηση.

Αξιολογεί τον εαυτό του, να τον διορθώνει και να

τον ρυθμίζει.

Η γνωστική καθοδήγηση απαιτεί τη δράση και αλληλεπίδραση όλων των μεταγνωστικών φαινομένων που αναφέρονται παραπάνω.


Σχεδιασμός / Πρόβλεψη• Βοηθά τον μαθητή να ξεχωρίσει τους μαθησιακούς στόχους.

• Ο μαθητής μελετά με δική του πρωτοβουλία ένα θέμα που δεν αναπτύχθηκε ακόμα στη τάξη.

• Προβλέπει στοιχεία, δεδομένα και πληροφορίες.

Προσοχή• Συντελεί στη βελτιστοποίηση της μάθησης

• «Οι άνθρωποι φαίνεται ότι συγκεντρώνονται περισσότερο όταν απαιτούνται από αυτούς

περισσότερα από τα συνηθισμένα» (Τζικτζεντμιχάλι)

Αυτοδιαχείριση• Ο μαθητής αντιλαμβάνεται τις

προϋποθέσεις που διευκολύνουν την εκμάθηση και επιδιώκει να τις

διασφαλίσει.

Έχει ως στόχο να εγκαταστήσει ο μαθητής μια

οργανωτική αρχή προκειμένου να

ομαδοποιήσει τις γνώσεις του


Αυτοπαρατήρηση / Αυτοκαθοδήγηση• Επιτρέπει στον μαθητή να παρακολουθεί την εξέλιξη της μάθησής του.

• Να επαληθεύει και να επιδιορθώνει την επίδοσή του κατά τη διάρκεια ενός έργου εκμάθησης.

Εντοπισμός της ταυτότητας• Του προβλήματος ή ζητήματος ή θέματος όπου ο μαθητής

εντοπίζει το κεντρικό σημείο της εργασίας προκειμένου να βρεθεί λύση.

Αυτοαξιολόγηση• Είναι ένας απολογισμός που επιτρέπει στον

μαθητή να αξιολογεί τις δεξιότητες και τις ικανότητές του προκειμένου να εκτελέσει

ένα έργο αλλά και το αποτέλεσμα της εκμάθησής του.

Η στρατηγική αυτή εκδηλώνεται συχνά με αυτοδιόρθωση την οποία παρατηρούμε συχνά στους μαθητές

με υψηλές επιδόσεις.


Ιδιαίτερη κατηγορία στρατηγικών οι οποίες ενέχουν μια αλληλεπίδραση με τους άλλους παράγοντες της

μάθησης με στόχο να ευνοηθεί η κατάκτηση της γνώσης.

Η έρευνα στην κατάκτηση της γνώσης δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στη σημασία της συναισθηματικής διάστασης της διδασκαλίας καθώς και στον κοινωνικό ρόλο της μάθησης στο σχολείο.

Η διασύνδεση μερικών στρατηγικών με την εκμάθηση δεν είναι πάντα εμφανής!

Ερωτήσεις διευκρίνισης και

επαλήθευσης

Συνεργασία

Διαχείριση των

Συγκινήσεων


Σε μια πολυεθνική τάξη αποφεύγονται λόγω προσωπικών αδυναμιών ή έλλειψη γνώσεων.

Μπορεί να παρερμηνευτούν από τους καθηγητές, ακόμα και να τους εκθέσουν.

Αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών για την ολοκλήρωση

ενός μαθησιακού έργου/προβλήματος.

Στοχεύει στον έλεγχο των συναισθημάτων

που διέπουν τη μάθηση (φόβος, άγχος,

λύπη κλπ.)

Επικοινωνιακές Στρατηγικές• Οι στρατηγικές αυτές αποσκοπούν στην επιτυχία της επικοινωνίας και

τη ρύθμιση της αλληλεπίδρασης.• Αναπτύσσονται προκειμένου να καλύψουν τα κενά της γλωσσικής

ανικανότητας.

Στρατηγικές διατύπωσης

• Δάνεια λέξεων από τη μητρική

• Κατά λέξη μετάφραση• Επινοήσεις λέξεων• Χρήση κενών λέξεων• Χρήση υπερώνυμων• Παραφράσεις• Συστηματική προσφυγή

σε ορισμένες εκφράσεις

Στρατηγικές επίκλησης της προσοχής

• Ο ομιλητής ανακοινώνει την ιδιότητά του ως αλλοδαπού.

• Ζητά βοήθεια από το συνομιλητή του.

• Επαληθεύει ότι έχει γίνει κατανοητός ή ότι κατανόησε το συνομιλητή του.

• Καταφεύγει σε μια πηγή πληροφόρησης (λεξικό).

Στρατηγικές αποφυγής

• Τροποποίηση της επικοινωνιακής συμπεριφοράς (δεν εκλεπτύνει τη σκέψη του)

• Αποφυγή (αλλάζει θέμα)• Εγκατάλειψη της

επικοινωνιακής σχέσης: σιωπή.

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΕΠΙΛΕΓΟΝΤΑΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Ανεξάρτητα από το προσωπικό στυλ ο

εκπαιδευτικός πρέπει να επιλέγει ορθές στρατηγικές

ανάλογα με το μαθητικό κοινό και το είδος μάθησης.

Οι στρατηγικές μάθησης επιδέχονται αλλαγών

«Οι επιδιώξεις της εκπαίδευσης δεν

υλοποιούνται μόνο με την επιλογή του κατάλληλου

περιεχομένου μάθησης αλλά προϋποθέτουν εφαρμογή κατάλληλων διδακτικών μεθόδων και τεχνικών» (Ματσαγγούρας, 2007)

Η στρατηγική διδασκαλίας προτείνει αποτελεσματικές δραστηριότητες ώστε να επιτευχθούν οι διδακτικοί

στόχοι

Προτείνουμε διάφορες δραστηριότητες μεταξύ των οποίων ο μαθητής θα μπορούσε να κάνει

την επιλογή του.

Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει ο δάσκαλος

να γνωρίζει τις στρατηγικές και τα

χαρακτηριστικά γνωρίσματα των

μαθητών

Υπάρχουν αρκετά βιβλία με αρκετές στρατηγικές

διδασκαλίας, οι περισσότερες όμως έχουν

σχετικούς περιορισμούς ως προς την εφαρμογή τους.

Πρέπει λοιπόν ο δάσκαλος να χρησιμοποιεί τα δομικά

στοιχεία από τις καθιερωμένες στρατηγικές ώστε να συνθέτει

κάθε φορά τη δική του στρατηγική διδασκαλίας η

οποία ταιριάζει περισσότερο στις διδακτικές ανάγκες κάθε

περίστασης.

Στρατηγικές και Δεξιότητες

Στρατηγικές Ανάπτυξης του Γνωστικού Δυναμικού

Αξιοποίηση του γνωστικού δυναμικού

των μαθητών

Ώστε να αντιληφθούν, κατανοήσουν,

αποθηκεύσουν και ανακαλέσουν τη γνώση

όταν τη χρειαστούν

Ανάπτυξη των γνωστικών δεξιοτήτων

των μαθητών

Στρατηγικές Κοινωνικο-συναισθηματικής

Ολοκλήρωσης

Αξιοποίηση του ψυχοσυναισθηματικού

κόσμου του μαθητή

Με στόχο την καλύτερη κοινωνικοποίησή του

και τη συναισθηματική ισορροπία

Αφύπνιση του ψυχολογικού

ενδιαφέροντος του μαθητή

• Να μάθει να μαθαίνει

• Να καταλάβει για να μπορέσει να μάθει

«Αγγίζοντας το

συναίσθημα»

Στρατηγικές Ανάπτυξης

του Γνωστικού Δυναμικού

Στρατηγικές Πρόσληψης

Πληροφοριών

Στρατηγικές διαχείρισης

των πληροφοριών

/γνώσεων

Στρατηγικές καταχώρησης /

αποθήκευσης της γνώσης.

Στρατηγικές ανάκλησης

των πληροφοριών /γνώσεων

• Στην ανάπτυξη του εγκεφαλικού δυναμικού του μαθητή.• Στην ανάπτυξη των νοητικών λειτουργιών.• Στη βελτιστοποίηση των τρόπων κατάκτησης νέων

γνώσεων.• Στην ανάπτυξη δεξιοτήτων.

Οι στρατηγικές ανάπτυξης του

γνωστικού δυναμικού αποσκοπούν:

Στρατηγικές Πρόσληψης των Πληροφοριών

• Υποβάλλει ερωτήσεις : «Γιατί κάνουμε…»• Αναπτύσσει στους μαθητές τη συνήθεια να υποβάλλουν

μόνοι τους τις ερωτήσεις, στον εαυτό τους.• Επιβεβαιώνει ότι είναι σε θέση οι μαθητές να απαντήσουν.

Ο εκπαιδευτικός φροντίζει ώστε να είναι σε θέση οι

μαθητές να αναγνωρίζουν τη ταυτότητα και το στόχο

κάθε θέματος

• Θέτει ερωτήσεις, ζητά διευκρινίσεις, εξηγήσεις και αναδιατυπώσεις.

• Ζητά από τους μαθητές του να κάνουν το ίδιο.

Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να προβλέψει διαδικασίες

και προσεγγίσεις διευκρίνισης και

επαλήθευσης

Για παράδειγμα: Μετά από τη μελέτη ενός φαινομένου, ο εκπαιδευτικός ζητά από τους μαθητές να διατυπώσουν σχετικές ερωτήσεις. Οι μαθητές καθοδηγούνται από τον εκπαιδευτικό ώστε οι ερωτήσεις τους να καλύπτουν όλο το τυπολογικό φάσμα των γνωστικών διαδικασιών (από ερωτήσεις ανάκλησης

πληροφοριών μέχρι ερωτήσεις σύνθεσης ή αξιολόγησης). Χρειάζονται παύσεις και προσωρινός απολογισμός των ανακαλυφθέντων στοιχείων. Ο μαθητής συνδυάζει νοητικές πορείες, αποσαφηνίζει και

συσχετίζει έννοιες, διαδικασίες που ευνοούν την αποθήκευση της γνώσης. Ο εκπαιδευτικός πρέπει να εξηγεί ότι δεν είναι κατανοητό.


• Ο εκπαιδευτικός οδηγεί τους μαθητές να παρατηρήσουν τα νέα στοιχεία και να τα συνδέσει με τα γνωστά.

• Ο μαθητής διαπραγματεύεται ένα οικείο θέμα αρχικά. Καλείται να πηγαίνει από το γνωστό στο άγνωστο και προσπαθεί να χρησιμοποιήσει την εμπειρία του. Ο εκπαιδευτικός διευκολύνει τις διαδικασίες και καλεί τον μαθητή να εντάξει τις νέες γνώσεις σε ένα οικείο πλαίσιο.

• Η στρατηγική αυτή είναι ένας τρόπος κινητοποίησης του μαθητή, να βρει κίνητρα και να αποκτήσει εμπιστοσύνη στον εαυτό του, να του αυξήσουμε την αυτοπεποίθηση. (Ψυχοσυναισθηματικά οφέλη)

Επίκληση του «οικείου» με

βάση τις υπάρχουσες γνώσεις και

εμπειρίες

• Παρουσιάζεται στους μαθητές η διαδικασία, προσδιορίζονται οι αρχές που τη διέπουν και υιοθετεί έναν τρόπο που να διευκολύνει τη νοητική κατάκτηση της διαδικασίας.

• Η παρουσίαση αυτή μπορεί να είναι συμπερασματική ή επαγωγική.

Στρατηγικές Γενίκευσης και

Διάκρισης


• Οι ερωτήσεις μπορούν να οργανωθούν με γνώμονα τη πρόβλεψη. Το θέμα αποκτά μεγαλύτερο ενδιαφέρον, βοηθά τον μαθητή να συγκεντρώνεται περισσότερο και μέσα από τη σύνδεση της νέας και προϋπάρχουσας γνώσης δημιουργεί καλύτερες προϋποθέσεις διατήρησης της νέας γνώσης.

• Ζητά από τους μαθητές να μαντέψουν την εξέλιξη, να προβλέψουν το περιεχόμενο, να προβλέψουν τυχών διασυνδέσεις και δυνατές εφαρμογές ενός θέματος.

• Όταν οι μαθητές μπαίνουν σε διαδικασίες ανακάλυψης συγκρατούν καλύτερα τα εισιόντα, διευκολύνεται η κατανόηση και συντελείται εις βάθος κατάκτηση της γνώσης.

Πρόβλεψη

• Ο εκπαιδευτικός εκτελεί τη διαδικασία μπροστά στους μαθητές, στάδιο προς στάδιο εξηγώντας κάθε του πράξη.

• Μετά τον εκπαιδευτικό οι μαθητές οφείλουν να εκτελέσουν τη διαδικασία με τον ίδιο τρόπο.

Μεγαλόφωνος Συλλογισμός


• Όσο πιο απλές οι οδηγίες τόσο πιο πιθανό να κινητοποιηθεί ο μαθητής.

• Δίνονται προκαταρκτικές πληροφορίες για τις διεργασίες που απαιτούνται, κάνει λειτουργικούς τους στόχους του με κατανοητές οδηγίες και παρέχει εύστοχα και αντιπροσωπευτικά παραδείγματα.

Διαδικασίες Απλούστευσης

• Είναι κατάλληλη για το διαφοροποιημένο γνωστικό προφίλ των μαθητών ως προς την αντιληπτική ικανότητα και πρόσληψη της γνώσης.

• Πρέπει ο εκπαιδευτικός να χρησιμοποιεί και άλλες εφαρμογές πέρα της γλωσσολογικής ως μέσο ανακάλυψης του νοήματος όπως σχέδια, πίνακες και άλλα συμπληρώματα (ή να βάλει τους μαθητές να τα κατασκευάσουν).

Εναλλαγή των τρόπων

αντίληψης

Στρατηγικές Καταχώρισης των Πληροφοριών (μνημοτεχνικές)

Αποθήκευση της πληροφορίας / γνώσης που συνδέεται άμεσα με

τις μνημονικές λειτουργίες• Πολλαπλασιάζοντας τις διαδικασίες, τους τρόπους και τα

μέσα πρόσληψης της πληροφορίας/γνώσης αυξάνονται οι δυνατότητες απομνημόνευσης των πληροφοριών.

• «Όσο περισσότερες αισθήσεις εμπλέκονται στην πρόσληψη μιας πληροφορίας, τόσο οι πιθανότητες ανάκλησής της αυξάνονται. Η χρήση, λοιπόν, εποπτικών μέσων στη διδακτική πράξη και ο συνδυασμός των ακουστικών ερεθισμάτων με οπτικά ή άλλα ερεθίσματα συντελεί στην αποτελεσματική συγκράτηση πληροφοριών» ( Κασσωτάκης & Φλουρής, 2003)

Εναλλαγή των τρόπων αντίληψης

• Πολύ σημαντική στρατηγική γιατί «ότι ανακαλύπτει μόνος του ο μαθητής μπορεί να ανακαλεί στη μνήμη του ευκολότερα από εκείνο που του προσφέρεται ως πληροφορία από άλλους» ( Κασσωτάκης & Φλουρής, 2003)

Μέθοδος Ανακάλυψης


• Η επανάληψη κάποιων γενικών κανόνων συντελεί στην ενσωμάτωσή τους στη μακρόχρονη μνήμη και στη λειτουργική τους ανάκληση.

• Απλή Επανάληψη: ο εκπαιδευτικός ζητά από τους μαθητές να συγκρατούν σύντομες πληροφορίες (αριθμούς, ονόματα κλπ.) επαναλαμβάνοντάς τις μερικές φορές.

• Συσσωρευτική Επανάληψη: Ο εκπαιδευτικός ζητά από τους μαθητές μεγαλύτερα σύνολα πληροφοριών (π.χ. ένα ποίημα) ανακαλώντας στην αρχή λίγα στοιχεία και στη συνέχεια προσθέτοντας και τα υπόλοιπα.

Οργάνωση της

Επανάληψης

Η Oxford (1990) προτείνει τη σπειροειδή επανάληψη η οποία έχει τις εξής φάσεις: πρώτη επανάληψη την ίδια

μέρα που μαθαίνουμε κάτι νέο, η επόμενη δύο μέρες μετά, η Τρίτη μια εβδομάδα μετά η ακόλουθη ένα μήνα

μετά κ.ο.κ. Στόχος είναι η υπερεκμάθηση, η εξοικείωση του μαθητή με την ύλη ώστε η ανάκλησή

της να καταστεί φυσική και αυτόματη.


• Η οργάνωση της μάθησης σε ενιαίο σύνολο υποβοηθά τη δημιουργία γενικεύσεων και κατά επέκταση, τη μεταφορά γνώσεων.

• Χρήσιμο εργαλείο η αφηγηματική αλυσίδα, ένταξη νέων λέξεων σε ένα συγκείμενο με νόημα για καλύτερη απομνημόνευση.

Ένταξη της νέας γνώσης

σε ένα πλαίσιο

Άλλες μνημοτεχνικές μέθοδοι:• Να αποκτήσουν τη συνήθεια να απαντούν από μέσα τους στις

ερωτήσεις που απευθύνονται σε άλλους συμμαθητές τους μέσα στη τάξη.

• Να δοκιμάσουν να ξαναχρησιμοποιήσουν σε αυθεντικές περιστάσεις επικοινωνίας λέξεις και γνώσεις που έμαθαν στην τάξη, μετατρέποντας έτσι τη γνώση σε πράξη.

Στρατηγικές Ανάκλησης των Πληροφοριών/Γνώσεων

• Ανεύρεση όμοιων στοιχείων μεταξύ διάφορων καταστάσεων.• «Δημιουργούνται συνθήκες που βοηθούν το μαθητή να

βρίσκει ομοιότητες ανάμεσα σ’ αυτά τα οποία μαθαίνει και στα προβλήματα της καθημερινότητας» (Κασσωτάκης & Φλουρής, 2003)

Μεταφορά μάθησης

Να επιδιώκει τη συσχέτιση όσων διδάσκεται με πραγματικές καταστάσεις.

Να επωφελείται από τη σύγκριση των συστημάτων

Να αξιοποιεί την επαγωγή (οι επαγωγικοί συλλογισμοί βοηθούν το μαθητή)Να δημιουργεί κανόνες πάνω στη λειτουργία ενός

συστήματος Να μάθει να αξιοποιεί τις εξαιρέσεις των κανόνων

Ο δάσκαλος πρέπει να οδηγεί το μαθητή:

Στρατηγικές Ανάκλησης των Πληροφοριών/Γνώσεων

Ο δάσκαλος πρέπει να οδηγεί το μαθητή:

Να ενταχθεί η περίληψη στις μαθησιακές δραστηριότητες. Η περίληψη είναι ιδιαίτερα απαιτητική γνωστική δραστηριότητα, που επιβάλλει να επιστρατευτούν αναλυτικές και συνθετικές ικανότητες του μαθητή, ο οποίος πρέπει επίσης να μάθει να διακρίνει τα ουσιώδες από τα επουσιώδες, γεγονός

που οδηγεί στην καλλιέργεια της κριτικής του ικανότητας και της ικανότητας αναδιατύπωσης.

Να διαχειρίζεται την παράφρασηΠαρουσιάζοντας τη νέα γνώση προφορικά με δικά του λόγια

Εφαρμόζοντας τη χρήση συνωνύμων

Επιλέγοντας άλλες λέξεις προκειμένου να εκφραστεί

Να προβλέπει διάφορους τύπους επικοινωνίας

Αυθεντικός vs Προσομοίωση

Στρατηγικές Διαχείρισης των Πληροφοριών/Γνώσεων

Να οργανώνει την επιλογή σημειώσεων

Να οργανώνει την ομαδοποίηση

Να ενθαρρύνει τη βιβλιογραφική τεκμηρίωση

• Να κρατούν σημειώσεις για τις νέες έννοιες.• Να κοιτούν εικόνες & κείμενα ώστε να

διαλέξουν τα σημαντικότερα στοιχεία όπως αποφασίσουν μόνοι τους ή κατόπιν συνεργασίας.

• Ένταξη των νέων γνώσεων σε ένα πλαίσιο με βάση: τις κατηγορίες, τα θέματα, τις δραστηριότητες και τις δεξιότητες.

• Με την ομαδοποίηση πετυχαίνουμε συγκρότηση πληροφοριών με βάση λογικούς συλλογισμούς που εύκολα απομνημονεύονται.

• Επειδή αρκετοί μαθητές συχνά νιώθουν την ανάγκη να στηρίζονται σε βοηθήματα πρέπει ο δάσκαλος να τους μάθει πότε και πώς χρησιμοποιούνται.

• Να δείξει τεχνικές χρήσης διαδικτύου, λεξικού κα.

Υπό την προοπτική της μάθησης, ο εκπαιδευτικός πρέπει:

Να μάθει στους μαθητές να μαθαίνουν φροντίζοντας ώστε να αποκτήσουν δεξιότητες μεταφοράς της γνώσης, εφαρμόζοντας τη παιδαγωγική προσέγγιση της ανακάλυψης.

Στρατηγικές Διαχείρισης των Πληροφοριών/Γνώσεων

Υπό την προοπτική της διδασκαλίας, ο εκπαιδευτικός πρέπει να είναι σε θέση:

Να σχεδιάσει τη διδασκαλία του

Η δόμηση και οργάνωση της διδασκαλίας πρέπει να απαντά σε δύο βασικά αξιώματα: 1) να ενεργοποιηθούν οι διάφορες ικανότητες του μαθητή ώστε να κατακτήσει τη γνώση και 2) να μελετηθούν οι προϋποθέσεις πραγματοποίησης της μάθησης

• Προσδιορισμός των στόχων διδασκαλίας με όρους δεξιοτήτων & ικανοτήτων που πρέπει να αναπτύξουν οι μαθητές.

• Οι στόχοι προσδιορίζονται με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του μαθητικού κοινού.

Στοχοθεσία

• Καθορισμός των περιεχομένων διδασκαλίας/μάθησης Καθορισμός Περιεχομένου

• Προσδιορισμός και επιλογή των διαδικασιών και των προσεγγίσεων καθώς και των σταδίων.Καθορισμός διαδικασιών

• Πρόβλεψη των τρόπων και μέσων αξιολόγησης.Αξιολόγηση

Τα μεγάλα στάδια του σχεδιασμού της διδακτικής πράξης είναι:

Στρατηγικές Κοινωνικο-

Συναισθηματικής Ολοκλήρωσης

Στρατηγικές Διαχείρισης των Συναισθημάτων

Στρατηγικές Εξωσχολικής

και Κοινωνικής Ένταξης των

Μαθητών

Στρατηγικές Δημιουργίας Κινήτρων Ενεργοποίησης των

Μαθητών

Στρατηγικές Αυτονόμησης της Μάθησης

Αγγίζοντας το συναίσθημα, ο εκπαιδευτικός βρίσκει την αναμφισβήτητη και αλάνθαστη συνταγή της μάθησης. Πρέπει να ενεργοποιούμε θετικά το

συναισθηματικό κόσμο του μαθητή με διάφορες θεματικές με συγκινησιακή φόρτιση ικανή να εμπλέξει τους μαθητές. Συμμετέχοντας

ενεργά στο μάθημα, μαθαίνουν καλύτερα.

Οι περισσότερες στρατηγικές έχουν άμεση σχέση με τα μαθησιακά αποτελέσματα, ενώ ορισμένες επιδρούν εμμέσως στη μαθησιακή διαδικασία.

Άρα έχουν διπλή δράση:

Έχουν επιπτώσεις στις γνωστικές και μαθησιακές διαδικασίες αφού

αυξάνουν τις δυνατότητες πρόσληψης των πληροφοριών και της καλύτερης διατήρησής τους.

Λειτουργούν πρωτογενώς. Στοχεύουν αρχικά στην

ανάπτυξη μιας ισορροπημένης

προσωπικότητας αυξάνοντας τις δυνατότητες

κοινωνικοποίησης και κοινωνικής ένταξης του

ατόμου

Στρατηγικές Διαχείρισης των Συναισθημάτων

Ο εκπαιδευτικός, προσπαθεί να δημιουργήσει εγκάρδια και ανθρώπινη ατμόσφαιρα στην τάξη, ένα κλίμα ασφάλειας ικανό να εξαφανίσει το άγχος και έτσι να ενθαρρύνει

τα κίνητρα για συμμετοχή των μαθητών.

• Ενθαρρύνει τους μαθητές να συμμετέχουν, χωρίς να φοβούνται να πάρουν το ρίσκο μιας λανθασμένης απάντησης.

• Δεν σταματά στα επουσιώδη λάθη που δεν δημιουργούν πρόβλημα στη λύση ενός προβλήματος/εκτέλεση μιας δραστηριότητας παρά μόνο διορθώνει διακριτικά τα σοβαρότερα λάθη.

• Αποφεύγει το δογματικό λόγο, υιοθετώντας μια στάση ακρόασης με αντιδράσεις ήρεμες και σταθερές.

• Χρησιμοποιεί τεχνικές που βοηθούν το μαθητή να αποκτήσει εμπιστοσύνη στον εαυτό του καθώς και κίνητρα: 1) υποστηρίζει την δράση-αντίδραση με συναισθηματική ενίσχυση, 2) εκπαιδεύει το μαθητή να μιλά στον εαυτό του με στόχο να μειώσει το στρες και 3) ανταμείβει τις ζωντανές και επιτυχείς συμμετοχές.

Στρατηγικές Δημιουργίας Κινήτρων και Ενεργοποίησης των Μαθητών

Εσωτερική και εξωτερική δημιουργία κινήτρων (O’Neil, 1993)

Εσωτερική δημιουργία

Από τον ίδιο τον μαθητή

Εξωτερική δημιουργία

Από τον εκπαιδευτικό


Βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη κινητοποίηση(Gardner & Lambert, 1984)

Βραχυπρόθεσμη

Επιδιώκεται απλώς η επιτυχής έκβαση μιας σχολικής εργασίας

Μακροπρόθεσμη

Αποβλέπει στην ανάπτυξη μιας σταθερής δεξιότητας με βάση τη

νέα γνώση


Μαθαίνει να συγκεντρώνει τη προσοχή των μαθητών του με κατευθυνόμενο και επιλεκτικό τρόπο (κατευθυνόμενη προσοχή).

Δείχνει ανοχή, επιτρέπει κάποια ελευθερία στη μάθηση με στόχο την ανάπτυξη της υπευθυνότητας του μαθητή.

Εναλλάσσει τους τρόπους συνεργασίας με το μαθητή (κατευθυνόμενη, διαδραστική).

Προτρέπει τους μαθητές να κάνουν ερωτήσεις, προωθώντας έτσι διαδραστικές μορφές διδασκαλίας.

Προωθεί τρόπους συνεργασίας οι οποίοι βασίζονται στην παιδαγωγική της συνεργασίας μεταξύ ομάδων (συνεργατική μάθηση).

Ο εκπαιδευτικός ενδιαφέρεται πρωτίστως για τη μακροπρόθεσμη κινητοποίηση, Για να το πετύχει:


Ο εκπαιδευτικός ενδιαφέρεται πρωτίστως για τη μακροπρόθεσμη κινητοποίηση, Για να το πετύχει:

Προτείνει μια ευρεία γκάμα δραστηριοτήτων.

Εναλλάσσει τον τρόπο διάταξης των μαθητών στη τάξη..

Λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες της ψυχολογίας των εφήβων για τη συμμετοχική διαδικασία στη τάξη.

Μεριμνά για την ελαχιστοποίηση της ανίας μέσα στη τάξη.

Προστρέχει στην παιδαγωγική αξία και ισχύ του χιούμορ.


Επειδή στις σύγχρονες κοινωνίες η γνώση δε παρέχεται αποκλειστικά στο σχολείο, ο εκπαιδευτικός καλείται να αναπτύξει στους μαθητές την ικανότητα αυτοδιαχείρισης, ότι μπορούν να μάθουν μόνοι τους και αυτό θα το πετύχουν

με το να μάθουν πώς να μαθαίνουν

Για να πετύχει την αυτοδιαχείρισή του ο μαθητής, θα πρέπει να του μάθει ο δάσκαλος:

• Να αναζητά ευκαιρίες άσκησης και εφαρμογής της μάθησης εντός και εκτός τάξης.

• Να διαχειρίζεται το χρόνο του ώστε να εξοικονομεί χρόνο για να μελετά και να επαναλαμβάνει τα μαθήματά του σε κανονικά διαστήματα.

• Αυτοπαρατήρηση: επαλήθευση του πλάνου, του μαθησιακού στυλ ακόμα και των στρατηγικών του δασκάλου.

• Αυτοαξιολόγηση: των γενικών ικανοτήτων, την κατανόηση, τις παραγωγές και το επίπεδο δεξιοτήτων τους .


Οι στρατηγικές αυτονόμησης της μάθησης είναι ιδιαίτερα σημαντικές , καθότι συνυφασμένες με την αυτοεκτίμηση του μαθητή: τον οδηγούν να

αναπτύξει εμπιστοσύνη και κατάλληλες στάσεις απέναντι στις ικανότητές του, στο ρόλο του και στις ευθύνες του στη διαδικασία της μάθησης.

Στρατηγικές Εξωσχολικής και Κοινωνικής Ένταξης

Με τις στρατηγικές αυτές, ο μαθητής οδηγείται να εκμεταλλευτεί το περιβάλλον του αξιοποιώντας και θέτοντας σε πρακτική εφαρμογή τα προϊόντα της μάθησής του προκειμένου να επιτύχει την κοινωνική του

ένταξη, όχι μόνο εντός αλλά και εκτός τάξης.

Στρατηγικές Εξωσχολικής και Κοινωνικής Ένταξης

Συγκεκριμένα ο δάσκαλος:

• Προβλέπει διεύρυνση της σχολικής μάθησης σε περιβάλλοντα εκτός σχολείου.

• Παροτρύνει τους μαθητές του να εφαρμόζουν αυτά που μαθαίνουν.

• Τους μαθαίνει να χρησιμοποιούν τις πηγές του ευρύτερου περιβάλλοντός τους (πέρα από το σχολείο).

• Φροντίζει να ευνοεί και να προωθεί την εκμάθηση με τη διαθεματική της διάσταση.

• Μέσα από αυθεντικούς τρόπους επικοινωνίας στη τάξη, προσπαθεί να αφυπνίσει το αίσθημα επικοινωνίας.

• Προωθεί τρόπους διασύνδεσης της εξωσχολικής και ενδοσχολικής επικοινωνίας αυξάνοντας τη συμμετοχή των μαθητών σε σχετικές δραστηριότητες.

• Αναθέτει στους ικανότερους μαθητές να βοηθούν τους πιο άτολμους.

• Οδηγεί τους μαθητές να ανακαλύψουν άλλους πολιτισμούς (διαπολιτισμικότητα).

ΤΕΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

από τις στρατηγικές μάθησης στις στρατηγικές...

Education

Transcript of από τις στρατηγικές μάθησης στις στρατηγικές...