آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

عناصر اصلي قابل اندازه گيري جو

غلظت -رطوبت -فشار -دما

Temperature - Pressure - Humidity - Density

مسعود فرجی

Masoud Faraji

www.ilam-aviation.loxblog.com

Royalfalcan@yahoo.com

www.facebook.com/iranianfalcon

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

:عبارتند از عناصر اصلی قابل اندازه گيري جو

Temperature )دما(

Pressure )فشار(

Moisture )رطوبت(

Density )غلظت(

دما

Temperature

حرارت است و طبیعی است که در شرایط عادی دمای آن از سطح دریا بیشتر بوده و با افزایش ارتفاع کاهش یابد.هوا دارای

درجه حرارت با تعاریف مختلفی بیان می شود.بعنوان مثال برای اندازه گیری مستقیم حرارت یا اندازه سرما و گرما.

ت.یک بیان دیگر برای درجه حرارت اندازه حرکت مولکول هاس

باید دانست که عمل انقباض و انبساط است که سبب تغییر دما می شود.

اگر دمای هوا از طریق انبساط و یا انقباض تغییر کند بدون آنکه به محیط اطراف گرما بدهد یا بگیرد فرآیندی بنام فرایند بی در رو )

Adiabatic Process.اتفاق می افتد )

( هوا بسمت باال Frontal Lifting( یا نیروی باالبر جبهه ای )Convergenceثرهمگرایی نیروها )وزمانی این اتفاق می افتد که درا

حرکت کند.

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

نیست زیرا گرما Adiabatic Processهوا در نزدیک زمین بطور غیر مستقیم از خورشید گرما می گیرد و این فرایند گرمایی بدلیل

( شناخته شده است.Solar Heatingگرمایش خورشیدی )از منابع اطراف وارد بسته هوا می شود و به

منبع گرما زایی خورشید نیروگاه اصلی حرکت جو زمین است زیرا اگر هوا گرم شود منبسط و دانسیته آن کم می شود درحالیکه اگر

هوا در اثر تماس باسطح سرد دمای خود را ازدست بدهد، سرد و منقبض شده و داتنسیته آن زیاد می شود.

نابراین عموما چنین بیان می شود که هوا از نواحی سرد به نواحی گرم حرکت می کند.ب

تشعشعات خورشیدی هوا را ازسمت باال گرم نمی کند بلکه آنها از هوا عبور کرده با زمین برخورد نموده و انرا گرم می کنند و زمین نیز

بنوبه خود از زیر هوا را گرم می کند.

( درجه بندی شده است اندازه گیری می کنیم.F( و فارانهایت )Cط دماسنج که برحسب سلسیوس )میزان گرما را توس

درجه سانتی گراد از میزان دما کاسته می شود و این مسئله تا 09.1پا افزایش ارتفاع 0111بازای هر ICAOطبق جداول استاندارد

درجه سانتی گراد ثابت می ماند. - ۶۵.۵دما در ۰۱۱۱۱۱ftتداوم داشته و بعد از آن تا حدود 00111ftارتفاع حدودا

درجه سانتی گراد کاهش دما منظور ۰.۶۱ارتفاع ۰۱۱۱ftچون شرایط استاندارد همیشه حاکم نیست در جداول هواشناسی بازای هر

می شود.

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

خاص بجای کاهش دما با افزایش دما مواجه باید دانست از آنجا که هیچ چیز به اندازه هوا متغیر نیست ممکن است به ندرت در ارتفاع

می گویند. Inversionشویم که به این پدیده اصطالحا وارونگی

درجه حرارت و واحد هاي آن

( . Fارنهایت ) ف و (C) واحد هاي درجه حرارت در هوانوردي عبارتند از سانتی گراد

F = ( { C + 40 } * 9 / 5 ) – 40 تبدیل سانتی گراد به فارنهایت:

C = ( { F + 40 } * 5 / 9 ) - 40 تبدیل درجه فارنهایت به سانتی گراد:

عوامل اصلی تغييرات دمایی

Temperature Variation

1)Diurnal Variation

میباشد و خنک ترین ساعت یک 00:11وز ساعت همان تغییرات دما در ساعات مختلف شبانه روز است . گرمترین زمان شبانه ر

ساعت بعد از طلوع آفتاب است .

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

2)Seasonal Variation

همان تغییرات فصول است .

3)Topography

خاك زود تر گرم میشود و زودتر هم دمای خود را از دست میدهد ولی آب دیر تر گرم میشود و دیرتر هم دمای خود را از دست میدهد

.

4)Latitude )عرض جغرافيایی(

Curvature Of The Earth Surface → Uneven Heat → Difference In Temperature

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

5)Altitude )ارتفاع(

, سه درجه افت دما داریم . در ۰۱۱۱ftکاهش دما داریم . در هوای خشک به ازای هر F°۵.۶یا C°۱پا افزایش ارتفاع۰۱۱۱برای هر

درجه کاهش دما داریم . ۱.۲تا ۰.۰پا ۰۱۱۱ازای هر هوای مرطوب به

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

Solar Heating

گرمایش خورشيدي

قسمت عمده تشعشعات خورشیدی از هوا می گذرد و به زمین می رسد.

ر آب یا درجه فارانهایت در روز گرم می کند و این گرمازایی به مقدار حضور بخا ۰تا ۱.۶تشعشعات خورشیدی هوا را مستقیما بین

االینده های موجود در هوا بستگی دارد.

بیشترین گرمای حاصل از تشعشعات خورشیدی بوسیله ابرها جذب شده و یا به فضا برگشت داده می شود و مقدار انعکاس نیز به مقدار

از تشعشعات خورشیدی به زمین می رسد. ۵۴%پوشش ابر موجود ارتباط دارد یعنی فقط

اشعه ورودی را منعکس ۱۱۴ حدود شنی های پوشش درحالیکه کنند می منعکس سبز موج طول با برابر امواجی ها سبزه و ها درخت

می کنند.

منعکس می کنند درحالیکه سطوحی که دارای رنگ تیره ۱۴%تا ۱۴%زمین های پوشیده از برف و یخ تشعشعات خورشیدی را از

از تابش ورودی خورشید را منعکس می کنند. ۰۶۴تا ۰۱۴مین های شخم زده فقط هستند مانند زمین پارکینگ عمومی اتومبیل یا ز

انعکاس تشعشعات خورشیدی در زمین های پوشیده از آب به زاویه تابش خورشید بستگی دارد بدین صورت که هرگاه خورشید

است. 00۴میزان انعکاس و هرگاه تابش خورشیدی کمی باالتر از افق باشد 2۴مستقیما از باال بتابد انعکاس حدود

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

جنس زمین بر میزان جذب و نشر گرما اثر دارد بطور مثال سنگ یا ماسه یک قشر خیلی نازك را سریعا گرم می کنند درصورتیکه

تشعشعات خورشیدی تا اعماق آب رسوخ کرده و دما هم مانند قبل بطورقابل مالحظه ای افزایش نمی یابد .

ر شود دمای همجوار زمین نیز بیشتر می شود بهمین دلیل زمینهای با پوشش سطوح مختلف بطورکلی هرچه سطح زمین گرم ت

تشعشعات ورودی و یکسان خورشید را به نسبت های مختلف جذب می کنند و گرمای ایجاد شده نیز متفاوت خواهد بود.

ی اکنون تنها به این اشاره می کنیم که به اهمیت موضوع در این باره در قسمت های آینده همین وبالگ بحث خواهد شد ول نظر

تشعشعات روزانه خورشیدی جوزمین را از زیر گرم می کند و این منبع اصلی ایجاد انرژی گرمایی در شرایط مختلف آب و هوایی است

و از همین شرایط مختلف شرایط گوناگون پرواز بوجود می آید.

چرخه برودتی

Cooling Cycle

سی پیش می آید :اکنون یک سوال اسا

همانگونه که هوا در اثر گرم شدن زمین از تشعشعات خورشیدی گرم می شود آیا هوا با سرد شدن زمین نیز سرد می شود؟

همانگونه که خورشید غروب می کند گرما از طریق تشعشعات زمینی در طیف امواج بلند مادون قرمز به فضا فرستاده می شود .

کمی جذب در هوای خشک از آن عبور می کند و زمین در مدت شب بتدریج گرمای خود را از دست می دهد این تشعشعات با مقدار

و هوای همجوار زمین نیز به تناسب سرد می شود.

اگر باد درشب بوزد مخلوط هوا بوسیله باد روند کاهش گرما را به ارتفاع باال گسترش دادهو در نتیجه هوای نزدیک زمین مانند قبل

نخواهد شد. سرد

اگر هوا دارای بخار آب بوده و یا همراه با پوشش ابر باشد این عوامل سبب می شوند بعضی از تشعشعات شبانه زمین را مجددا بسوی

( یا Dewزمین برگردانند و درنتیجه روند کاهش دمای هوایی همجوار زمین و سرد شدن بخار آب تا مرحله تراکم و تشکیل شبنم )

می گردد.( Frostبرفک )

همچنین تشعشعات شبانه زمین دلیل اصلی سرد شدن بیش از حد در مناطق حاره ای است.

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

جمع بندي:

شرایط آب و هوایی متغیر همراه با حرکت جبهه سرد که انتقال دهنده هوای ناپایدار است و ایجاد شرایط ترمال قوی برای پرواز. = بهار

( در مناطق پررطوبت، اما در مناطق خشک و Soaringنامناسب پروازباهرگونه گونه گالیدر )هوای گرم ومربوط باشرایط = تابستان

صحرایی نواحی تولید ترمال های خوب موجود است.

برگشت جبهه سرد و هوای ناپایدار ،همراه با شرایط ترمال در عرض های شمالی. = پاییز

حرکت هوا همراه با هوای پایدار. هوای سرد با دانسیته زیاد ،باد قوی در زمان = زمستان

فشار

Pressure

وزن اتمسفر بر هر سطحی را فشار میگویند .به عبارت دیگر نیرویی است که موکول های درحرکت گاز به یک سطح وارد می کنند.

باید دانست که هوا دارای وزن است و ما کارهای روزانه خود را تحت فشار جوی روزمره انجام می دهیم.

است( که که با افزایش ارتفاع این مقدار 2.9.2واحد اندازه گیری این اختالف )اختالف فشار( اینچ جیوه است ) در شرایط استاندارد

کم میشود.

ی متر کیلوگرم بر یانت ۰.۱۵اتمسفر یا ۰پوند بر اینچ مربع ) برابر ۱.%۰میزان فشار جو بر بدن انسان در سطح دریای آزاد حدودا برابر با

تن بر بدن شخص بالغ است.۱۱۱مربع ( و تقریبا برابر با

میلی بار افت فشار داریم. 03اینچ جیوه یا 0پا حدودا 0111با افزایش ارتفاع این مقدار کم میشود به ازای هر

تیم که دارای جدار بسیار در واقع هوا ما را درجهات مختلف و بطور مساوی تحت فشار قرار می دهد و ما نیز مانند بالن هوایی هس

سخت است و تاثیر فشار هوا بر بدن خود را احساس نمی کنیم مگر آنکه این فشار بطور ناگهانی تغییر کند.

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

وزن اتمسفر بر هر سطحی را فشار میگویند .

که در جو وزن ستونی از هوا است که از سطح دریای آزاد شروع شده و تا انتهای جو ادامه دارد .

ر جو همیشه یکسان نیست چون عواملی سبب میشوند که مولکولها به هم نزدیکتر شوند پس وزن بر واحد سطح بیشتر میشود که فشا

بوده که با افزایش ارتفاع این مقدار کم میشود به ازای 2.9.2واحد اندازه گیری این اختالف اینچ جیوه است که در شرایط استاندارد

میلی بار افت فشار داریم .کاهش فشار در هوای سرد بیشتر است از کاهش فشار در هوای گرم .%۵وه یا اینچ جی ۰پا حدودا ۰۱۱۱هر

فشار هوا را بادستگاه های فشار سنج اندازه گیری می کنند و دارای دو نوع است:

MERCURIAL BAROMETER. فشار سنج جیوه ای 0

ANEROID BAROMETER. فشار سنج انروئید 2

نوع اول از لوله ای استفاده می شود که از جیوه انباشته شده و هوای داخل آن تخلیه گردیده است. در فشار سنج

هوا در قسمت باالی لوله آزمایش واژگون قرار می گیرد و وقتی فشار تغییر می کند تغییرات فشار بوسیله حرکت بطرف باال و پایین

جیوه در لوله نشان داده می شود.

لیسی زبان گزارشات تغییر فشار هوا را برحسب اینچ جیوه انجام می دهند ولی در اغلب کشورها مقدار فشار هوا و در کشورهای انگ

نقشه های جوی متناسب آن بر حسب میلی بار اندازه گیری و پردازش می شود.

دین بر مجذورسانتی متر است۰۱۱۱میلی بار مساوی ۰هر

1mb = 1000dyn / cm2

جی که خلبان استفاده می کند چیزی نیست جز یک فشار سنج حساس از نوع انروئید.دستگاه ارتفاع سن

این دستگاه افزایش ارتفاع را با کاهش فشار و برعکس هماهنگ کرده و تغییرات ارتفاع را نشان می دهد.

کنندد بسیار حساس بوده و اختالف بعضی از ارتفاع سنج هایی که خلبانان ورزشی مانند خلبانان پاراگالیدر و پاراموتور استفاده می

اینچ جیوه ۱.۱۱۰میلی بار و یا ۱.۱۵فوت را نیز نشان می دهند که این مقدار تغییرات ارتفاع برابر با تغییرات فشار برابر با ۰ارتفاع حتی

در کنار دریای آزاد است.پ

باید دانست فشار در یک نقطه به تمام جهات یکنواخت است.

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

نكته خيلی مهم :

Look At Below → Warm To Cold Look At Below→ High To Low

توزیع فشار

اندازه گیری های فشار در نقاط مختلف و رسم خطوط هم فشار را توزیع فشار میگویند .

QNE :

2.9.2معادل

QFE :

فشار حاضر در ایستگاه

QNH :

استانداردفشار ایستگاه تبدیل شده به سطح آب آزاد در شرایط

QFF :

فشار ایستگاه تبدیل شده به فشار دریای آزاد در دمای روزانه)معیار درك توزیع فشار(

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

نكته بسيار مهم :

( بدست می آید .Absolute Altببندیم ارتفاع از سطح زمین ) QFEاگر ارتفاع سنج را روی

( بدست می آید . True Altدرجه ) ۰۶ببندیم ارتفاع نسبت به دمای QNHاگر ارتفاع سنج را روی

( بدست می آید .Pressure Alt)۱%.%۱ ببندیم ارتفاع نسبت به خط فشاری QNEاگر ارتفاع سنج را روی

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

فشار جو

Atmospheric Pressure

عبارت است از وزن فشار جو نیرویی است که در اثر حرکت مولکول های گازها در یک فضای معین بوجود می آید. فشار جو در تعریف

یک ستون از جو در محدوده معین.

به علت عدم گرم شدن یکنواخت کره زمین که به خاطر انحنای کره زمین و جنس کره زمین و فصول میباشد تغییرات چگالی هوا را

شاهد هستیم که با این تغییرات چگالی تغییرات فشار را داریم .

به علت گرم شدن نا هماهنگ کره زمین است . Altimeter Settingبه تعبیر دیگر تغییرات در

تعادل هيدروليک :

.گویند هیدرولیک تعادل را ارتفاع در جو فشار افزایش باالی به رو نیروی و پایین بطرف زمین جاذبه نیروی بین تعادل

ای وجود دارند( استفاده میشود که در دو نوع خشک و جیوه Barometerبرای سنجش فشار از بارومتر )

Isobar

میگویند . Isobarبه نقاط هم فشار بر روی کره زمین

Isobar 3ها را با اختالف millibar . از هم جدا میکنند

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

Pressure Gradient

گرادیان فشار

به تغییرات در یک مسافت مشخص میگویند .

Gradient فشار ازH بهL است .میباشد که عامل اصلی ایجاد باد

ها به هم نزدیکتر باشند شیب بیشتر شده در نتیجه شدت باد بیشتر میشود . Isobarهرچه

نکته مهم :

است . PressureGradientبوزد Lبه Hآنچه باعث ميشود باد هميشه از

مینامند . High Pressureمنطقه ای پر فشار را که توسط مناطق کم فشار احاطه شده باشد را

In Ward&Down Ward&High → Clock Wise

مینامند . Low Pressureمنطقه ای کم فشار را که توسط مناطق پر فشار احاطه شده باشد را

Out Ward&Up Ward&Low → Counter Clock Wise

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

Ridge

مان زبانه پر فشار است . میگویند که ه Ridgeاگر با یک خط مناطق پر فشار را به هم وصل کنیم منطقه ای بدست می آید که به آن

Ridge . نشان دهنده هوای خوب است

Trough :

میگویند که همان زبانه کم فشار Troughاگر با یک خط مناطق کم فشار را به هم وصل کنیم منطقه ای بدست می آید که به آن

نشان دهنده هوای بد است . Troughاست .

Col :

ار و پر فشار میگویند .به محل تالقی دو منطقه کم فش

Buys-Ballot :

اگر شخصی پشت به باد بیا ایستد در سمت راست منطقه پر فشار و در سمت چپ منطقه کم فشار واقع شده است .

:CoriolisForce

نیرویی است که هرگاه جسم بدون اصطکاك با سطح زمین حرکت کند به سمت راست منحرف میشود) در نیمکره شمالی ( .

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

بعبارت ساده تر نیروى اینرسى ظاهرى که روى یک جسم با سرعت زاویه اى داخل یک سیستم دوار در حرکت است علت اصلی این

نیرو اختالف فاصله دو نصف النهارمتوالی در عرضهای مختلف وحرکت وضعی زمین است .

. بیشترین مقدار این نیرو در استواست . قانون کریولیس به دو آیتم بستگی دارد اول سرعت جسم و دوم عرض جغرافیایی

نكته مهم :

است . Coriolis Forceها حركت كند Isobarآنچه باعث ميشود باد به موازات

Friction

در ترکیب با یکدیگر تولید باد میکنند در این هنگام در الیه های زیرین و نزدیک Coriolisو نیروی Pressure Gradientنیروی

پایی به علت اصطکاك سطح زمین با توده هوا جهت باد اندکی منحرف شده همین طور سرعت باد کاهش می ۱۱۱۱تقریبا زیر به زمین

یابد .

در کوهها اصطکاك بیشتر است و باعث میشود سرعت کمتر شود پس نیروی کریولیس کمتر میشود و باد کمتر به راست متمایل

ت و بر عکس در دشت که اصطکاك کم است سرعت باد زیاد میشود به موجب آن نیروی کرده اس Backمیشود که اصطالحا میگوییم

کرده . Veerکریولیس قوی تر میشود و باد بیشتر به راست منحرف میشود که اصطالحا میگوییم

درجه و ۰۱است و در مناطق دشت میزان تغییر جهت ۵۱۴درجه و کاهش سرعت ۶۱تا ۵۱در مناطق کوهستانی میزان تغییر جهت

میباشد . ۰۱۴کاهش سرعت

Veer = Turn Right or Clock Wise

Turn Left or Counter Clock Wise = Back

نکته مهم :

است . Frictionها را قطع کند وجود Isobarآنچه باعث میشود باد

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

Global Wind Pattern

ر در این ناحیه میشود .هوا در مناطق استوایی گرم شده و باعث ایجاد یک منطقه کم فشا

ویژگی هوای گرم این است که هوا به سمت باال شروع به حرکت میکند در این منطقه نیز هوای گرم شروع به باال رفتن میکند تا به زیر

Tropopause به درجه شمالی یا جنوبی میل میکند و در آنجا ۵۱برسد در این فرایند هوا مرتبا سرد میشود این هوا به سمت مدار

درجه باعث میشود تا این توده ۵۱سمت پایین می آید و باعث ایجاد منطقهای پر فشار میگردد این اجتماع توده های پر فشار در مدار

درجه با تشکیل یک منطقه ناپایدار مجددا توده به سمت باال حرکت میکند ۵۱درجه میل کنند در مدار ۵۱ها به سمت استوا و مدار

رجه و قطبین میل میکند و منطقه پر فشار در قطب ایجاد میکنند .د۵۱سپس به سمت مدار

میگویند .Hadley Cellدرجه است را ۵۱به سیکل اول که که از استوا به مدار

میگویند .Ferrel Cellدرجه است را ۵۱درجه به مدار ۵۱به سیکل دوم که از مدار

میگویند .Polar Cellدرجه به قطب است را ۵۱به سیکل سوم که از مدار

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

Local Wind Pattern

0)Sea Breeze :

در طول روز هوا در مناطق خشکی گرم شده و به سمت باال میرود و ایجاد منطقه کم فشار میکند اما در آن طرف بر روی دریا هوا

خشکی شروع به وزیدن میکند که حرکت میکند باد به سمت Lبه Hخنک است و سامانه پر فشار مستقر است و چون هوا همیشه از

نات است 21تا 01سرعت آن

2)Land Breeze :

در هنگام شب نواحی ساحلی دمای خود را زودتر از دست داده و نسبت به دریا خنک تر میشوند و در خشکی سامانه پر فشار مستقر

از خشکی به سمت دریا شروع به وزیدن میکند که سرعت میشود و در دریا به علت دمای بیشتر سامانه کم فشار تشکیل میشود و و باد

است . Sea Breezeآن کمتر از

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

0)Valley Breeze :

نات از دامنه به سمت 21تا 0در هنگام روز در اثر تابش خورشید هوای درون دره گرم شده و چگالی آن پایین می آید و باد با سرعت

باال شروع به وزیدن میکند

3)Mountain Breeze :

نات میوزد 00تا 0این پدیده در شب با سرد شدن هوا و پایین رفتن هوا درون دره شروع میشود باد از کوه به دشت با سرعت

0)Katabatic Winds :

بادی که از سمت کوه به سمت دشت بوزد

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

0)Anabatic Winds :

بادی که از سمت دشت به سمت کوه بوزد .

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

State Of Chang:

0)Evaporation (گاز به مایع تبدیل همان یا تبخیر )

2)Condensation (مایع به گاز تبدیل همان یا تراکم )

0)Sublimation (گاز به جامد تبدیل همان یا تصعید )

3)Despoliation (جامد به گاز تبدیل )

0)Melting (مایع به جامد تبدیل همان یا ذوب )

0)Freezing (جامد به مایع تبدیل همان یا انجماد )

رطوبت

Humidity

منظور از رطوبت همان وجود بخار آب در هواست و اگر دقت کنیم میبینیم که وجود بخار آب باعث می شود که هوا سبک تر و به

عبارت دیگر دانسیته آن کاهش یابد.

در خود جذب نماید به درجه حرارت هوا بستگی دارد. حداکثر مقدار آبی که هوا می تواند

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

رطوبت مطلق

Absolute Humidity

از اندازه گیری مقدار بخار آب در حجمی از هوا بدست می آید .

اغلب این نوع اندازه گیری با مقیاس پوند بر هزار فوت مکعب یا گرم بر متر مکعب ارئه می شود.

رطوبت نسبی

Relative Humidity

از اندازه گیری درصد بخار آب موجود در هوا در یک دما ، با مقایسه بخار آب اشباع در همان دما بدست می آید.

درصد که حالت اشباع است تغییر می کند. 011تا 1رطوبت نسبی با درصد این نسبت معرفی میشود و از

ان حجم در خود نگاه دارد درنتیجه بخاراب هوای گرم نسبت به هوای گرم می تواند بخار آب بیشتری را نسبت به هوای سرد در هم

هواب سرد در حجم ثابت دارای رطوبت نسبی کمتری است هرچند ممکن است رطوبت مطلق آنها با هم برابر باشد.

ر یک روز نوان مثال دبدین ترتیب مالحظه می شود که تاثیر رطوبت بر بردانسیته هوا در واقع تاثیر آن برکارایی وسیله پرنده است بع

مرطوب چون دانسیته هوا کمتر از یک روز خشک است پس گالیدر به باند طوالنی تری برای پرواز نیاز خواهد داشت.

برسد حالت اشباع ایجاد و شرایط برای تشکیل ابر فراهم می شود. ۰۱۱۴هنگامیکه رطوبت نسبی بسته هوای سرد شده به

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

اشباع نزدیک تر است تا هوای گرم تابستان زیرا این هوا بخار آب کمتری را می تواند در خود هوای سرد زمستان اغلب به شرایط

نگهداری کند و این واقعیت برای خلبان خوشایند نمی باشد.

همچنین به علت نیاز کمتر به نیروی باال بر هوا زودتر متراکم می شود بنابراین ارتفاع ابر در این فصل پایین خواهد بود.

Dew Point

مقطه شبنم

( می گویند.Dew Pointدمای الزم برای اشباع یا تراکم را دمای نقطه شبنم )

میرسد یا به 011۴به Relative Humidityدر این نقطه هوا دیگر نمیتواند بیش از آن بخار آب را در خود نگه دارد در این حالت

یشود .)اشباع( م Saturateعبارت دیگر هوا در این دما

Dew&Frost :

شکل میگیرد ولی Dewباشد بخار به صورت Freezing Levelبیشتر از Dew Pointاگر

شکل میگیرد . Frostباشد بخار به صورت Freezing Levelکمتر از Dew Pointاگر

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

بخار آب

Water Vapor

آن ،به مناسبت حضور گسترده بخاراب یا قطرات قابل رویت ابر می باشد. اشکال مختلف آب مدام برتمام اقلیم کره زمین اثر میگذارد و

مقدار تقریبی بخار آب موجود که از تبخیر سطحی بدست می آید شش برابر مقدار آب جاری در رودخانه هاست.

حتی کوچکترین نوع رگبار و بارندگی حاوی دهها هزار تن آب است.

میلیون تن می باشد.1استان گیالن دارای آبی به مقدار یک اینچ بارندگی در یک منطقه به وسعت

بخار آب موجود در هوا هنگامی به ابر تبدیل می شود که سرد شده تا بحالت تراکم تبدیل شود .

یادآوری می شود:

( می گویند.Dew Pointدمایی كه در اثر سرد شدن هوا بخار آب تبدیل به قطره می شود دماي نقطه شبنم )

ه شبنم به مقدار رطوبت نسبی یک بسته هوا ارتباط دارد.دمای نقط

Moisture

به ابر و مه و شبنم اطالق میشود یا به عبارت دیگر به حالت مایع یا جامد رطوبت میگوییم . هنگامی تشکیل میشوند که بخار آب

Condense شود ابر و مه از ترکیب قطرات آب و یا اگر دمای هوا کمتر ازFreezing باشد ازIce Crystal . تشکیل میشود

اگر ابر به زمین نزدیک باشد به آن مه میگوییم .

C°2یا F°3به حدود Dew Pointابر و مه هنگامی که هوا اشباع شده باشد تشکیل میشوند میتوان گفت هنگامی که دمای هوا و

اختالف برسند ابر و مه تشکیل میشود .

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

غلظت هوا

Density

منظور از این واژه چگالی یا غلظت هواست و طبیعی است که هوای مجاور سطح دریا چون تحت بیشترین فشار است بیشترین غلظت

را داشته و هرچه باالتر می رویم از دانسیته هوا کاسته شده بعبارت دیگر هوا سرد تر می شود.

جرم مولکول ها در یک حجم معین کاهش یابد غلظت هم کاهش بعبارت ساده غلظت یک گاز یعنی جرم مولکولی در حجم معین. اگر

می یابد. اگر جرم مولکول ها ثابت ولی حجم کاهش یابد غلظت افزایش می یابد.

دانسیته در وسایل پرنده از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در ارتفاعات با توجه به کاهش دانسیته ) رقت هوا( نیروهای آئرودینامیکی

کاهش می یابند، بنابراین به منظور کاهش مصرف سوخت و افزایش برد ،هوایماهای مدرن در ارتفاع باال پرواز می کنند Dragهمچون

و چون در ارتفاعات باال به علت رقت هوا تنفس و زیست بشر مشکل است کابین هواپیماها تحت فشار است.

است و دانسیته هوا تحت شرایط استاندارد در Slugانگلیسی دانسیته در واقع همان جرم مخصوص هواست و واحد جرم در سیستم

) سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری( اراده شده است. ICAOارتفاعات مختلف در جداول

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

پا فقط یک هزارم غلظت هوا در سطح دریاست.003111غلظت هوا در ارتفاع

ت .پا(قرار گرفته اس003111حجم هوا در زیر این ارتفاع ) 9.۴..

نکته:

برابر هوا است. ۲۱۱دانسیته آب در حدود

چسبندگی هوا

Viscosity

هوا با وجود اینکه رقیق است ولی دارای مقدار اندکی چسبندگی می باشد که در آئرودینامیک زیاد بدان پرداخته نمی شود بعبارت

که در سرعت های خیلی زیاد دیگر نمی توان از تلقی می کنند ولی نباید دور از ذهن داشت Non Viscosityدیگر هوا را

چسبندگی زیاد صرفنظر نمود چرا که محاسبات با خطاهای غیر قابل چشم پوشی مواجه خواهد شد.

قانون گاز ها

غلظت و فشار بدین صورت می باشد,رابطه دما

R = P/DT

یک عدد ثابت است Rو ت بمعنی غلظ Dبمعنی دما ، T، فشاربه معنی P در فرمول فوق

.قیه نیز تغییر می کنندب متغیرها از یک هر تغییر با پس

برای کم کردن فشار می توان دما را کاهش یا غلظت را به دو روش کم کردن مولکول ها و یا افزایش حجم کاهش داد

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

Atmospheric Stability

میگویند . Stabilityرا Thermalمقاومت هوا را در مقابل باال رفتن

Stable Air هوای پایدار هوایی است که حرکت عمودی نداشته باشد .

Unstable Air

گرم شود به علت اختالف دما با هوای اطراف خود به سمت باال میرود که این خود آغاز ناپایداریست که از نشانه Stableاگر هوای

تشکیل میشوند نشانه های دیگر هم اعم از هوای بد و Cumulusب باشد ابرهای های هوای نا پایداراین است که اگر هوا مرطو

Turbulence . و دید خوب هستند

Adiabatic Heating

زمانی که توده هوا به سمت پایین بیاید متراکم میشود و در نتیجه فشار آن افزایش میابد این خود باعث افزایش دمای این توده میشود

.

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

Adiabatic Cooling

زمانی که توده هوا به سمت باال برود مولکولهای آن از هم دور میشوند و حجم آنها زیاد میشود و در نتیجه فشار آن کاهش میابد که

این خود باعث کاهش دمای توده میشود .

Temperature Inversion

اهش فشار و دما را خواهیم داشت ولیکن در مورد دما استثناء گفته شد با افزایش ارتفاع همیشه ک Laps Rateهمان گونه که در

میگوییم . Inversionوجود دارد . گاهی با افزایش ارتفاع دما نیز افزایش پیدا میکند که به آن وارونگی دما یا همان

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

Inversion ویم . پدیده هایی که میتوانند با آن همراه الزما در هوای پایدار تشکیل میشود در این پدیده با افت شدید دید مواجه میش

برای تشکیل این پدیده یا نباید باد داشته باشیم Stable. غیر از هوای Fog , Haze ,Smoke , Low Cloudsشوند عبارتند از

نداریم یا خیلی خفیف است . Turbulenceیا باید سرعت آن خیلی کم باشد . همراه این پدیده یا

Inversion : به دو گونه است

0 )InversionGround :

در شبهای سرد و خنک هنگامی که باد نمیوزد و همچنین در زمان آمدن هوای مرطوب روی زمینهای سرد بوجود می آید .

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

2)Inversion In Aloft :

هه گرم میرود و یا جبهه گرم جبهه سرد را هنگام برخورد دو جبهه سرد و گرم اتفاق می افتد به این صورت که یا جبهه سرد به زیر جب

Overlap . میکند

میباشد . Ground Inversionخیلی مشکل تر از پرواز در Inversion InAloft در پرواز

نات بوزد و دوم 01وجود دارد اول اینکه باد با سرعت بیش از Inversionدو راه برای غلبه بر

TriggerTemperature . است

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

Precipitation

بارش

Drizzle -1 :

میباشد میلیمتر 2اکثر قطر آنها سرازیر میشود میگویند بطوری که قابل دید نیستند و حد Stratusبه قطرات بسیار ریز که از ابرهای

Rain -2 :

میلیمتر است . 090تا 2ا بین پا باشد و قطرآنه 3111ی سرازیر میشود که قطرشان بیش از Stratusاز ابرهای

0 -Snow :

را میگویند . Ice Crystalذرات به هم چسبیده

3 -Hail :

پوند هم میشود . 090اینچ و 0میبارد که اندازه آن تا CBیا همان تگرگ که فقط از ابر

0- Virga :

قطرات هیچگاه به زمین نمیرسند و قبل از رسیدن به زمین بسیار سریع میبارد اما این CBقطرات سنگین رگبار هستند که از ابرهای

تبخیر میشوند .

0- FreezingRain :

قطرات بارانی هستند که دمایشان زیر صفر است

آموزشگاه خلبانی ایالم

مسعود فرجی

7 -Ice Pallet :

ن قطرات یخ میزنند که در برخورد میگذرند پس از گذر از این الیه وارد الیه سرد میشوند و ای Inversionهنگامی که قطرات باران از

با زمین با شکستن ساختار مولکولی خود به توپهای یخ تبدیل میشوند که این پدیده در هوای پایدار اتفاق می افتد .

1- Rain Induce Fog :

به همین علت این بخار هنگامی که باران میبارد این قطرات ممکن است تبخیر شوند و چون در هنگام باران هوای اطراف خنک است

Visible Moistureتبدیل به میشود و دید را کاهش میدهد که به این پدیده Rain Induce Fog میگوییم .