αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

67
1

description

astikohorio - a proposal of urban habitat in Athens, Holargos

Transcript of αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

Page 1: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

1

Page 2: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..σελ. 4

2. ΠΟΙΟΤΗΤΕΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΚΑΤΟΙΚΗΣΗΣ……………………………………………………………………………………………………………………………...σελ. 5

3. ΑΝΑΛΥΣΗ – ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ………………………………………………………………………………………………………...σελ. 6

3.1. Πολεοδομική εξέλιξη του Χολαργού – από την κηπούπολη στο σήμερα…………………………………………………………………….σελ. 7

3.2. Το αυτοκίνητο………………………………………………………………………………………………………………………………………..…σελ. 16

3.3. Φυσική τοπογραφία…………………………………………………………………………………………………………………………..………σελ. 20

4. ΑΣΤΙΚΟ ΧΩΡΙΟ – Η ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗΣ ΕΛΙΑΣ ΣΕ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΧΟΛΑΡΓΟΥ – ένα πείραμα στο εδώ και στο τώρα………………...…σελ. 27

5. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….σελ. 32

5.1. Πράσινες διαδρομές…………………………………………………………………………………………………………………………...……..σελ. 34

5.2. Καλλιέργειες…………………………………………………………………………………………………………………………………………….σελ. 37

5.2.1. Χώμα ελεύθερων χρήσεων…………………………………………………………………………………………………………………σελ. 39

5.2.2. Περιοχές συγκομιδής της ελιάς…………………………………………………………………………………………………………….σελ. 40

5.2.3. Ο οπωρώνας……………………………………………………………………………………………………………………………….…σελ. 42

5.2.4. Κοινοτικοί κήποι……………………………………………………………………………………………………………………………….σελ. 45

5.3. Κτήρια κοινότητας……………………………………………………………………………………………………………………………………..σελ. 48

2

Page 3: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

5.3.1. Κέντρο κοινότητας……………………………………………………………………………………………………………………………σελ. 49

5.3.2. Κέντρο γειτονιάς………………………………………………………………………………………………………………………………σελ. 51

5.4. Ο χείμαρρος της Αγίου Ιωάννου Θεολόγου……………………………………………………………………………………………………..σελ. 53

5.4.1. Διαχείριση νερού……………………………………………………………………………………………………………………………...σελ. 54

5.4.2. Εποχιακή πλατεία…………………………………………………………………………………………………………………...………...σελ. 55

5.4.3. Η γέφυρα της οδού Ευτέρπης……………………………………………………………………………………………………………...σελ. 57

5.5. ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΚΙΝΗΣΗΣ………………………………………………………………………………………………………...……………………….σελ. 59

5.5.1. Πεζοί ποδηλάτες και οχήματα…………………….…………………………………….………………………………………………………σελ. 60

5.5.2. Χώροι στάθμευσης……….……………………………………………………………………………………………………………………...σελ. 61

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..σελ. 64

3

Page 4: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

4

Αστικό χωριό – πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το αστικό χωριό αποτελεί μία ιδέα που ξεκίνησε από μια ελιά στον κήπο, εξελίχθηκε σε μία αρχιτεκτονική διπλωματική εργασία και θα παραμείνει ως μία ομάδα ανθρώπων που δρουν μέσα στην πόλη.

Σε ένα κόσμο αυξανόμενης αστικοποίησης η σημασία του δομημένου και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος μεγαλώνει. Ταυτόχρονα μεγαλώνει και η προσοχή στη σχέση δομημένου περιβάλλοντος και φύσης. Σε αυτό το σχεδιασμό εισάγουμε ποιότητες αστικής κατοίκησης που θεωρούμε απαραίτητες για την ομαλή συμβίωση όλων μας στο περιβάλλον της πόλης αλλά και στη σχέση του με το άγριο και φυσικό που συχνά βρίσκεται αμυνόμενο στις παρυφές του.

Page 5: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

5

2. ΠΟΙΟΤΗΤΕΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΚΑΤΟΙΚΗΣΗΣ

Η πραγματική πόλη γα τον Murray Bookchin είναι μια βιοκοινότητα ανθρώπων με οργανικές σχέσεις μεταξύ τους σε αντίθεση με την απλή πληθυσμιακή συσσώρευση που χαρακτηρίζει την σύγχρονη αστικοποίηση. Η ιδιώτευση, η απομάκρυνση από την παραγωγή και η κατανάλωση αποξενώνουν καθημερινά τους κατοίκους από τους συνανθρώπους τους και το περιβάλλον που ζουν. Η ανάγκη εύρεσης ενός τρόπου ζωής με πιο ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς και σε ισορροπία με τη φύση, μέσα και έξω από την πόλη, μας ώθησε σε αυτή την έρευνα και πρακτική. Κεντρικός άξονας του σχεδιασμού είναι η συλλογική αστική καλλιέργεια. Μέσω της μερικής αυτοπαραγωγής, της κοινής εργασίας και της επαφής με το έδαφος και τη φύση, οι άνθρωποι επανακτούν τις μεταξύ τους

Μέσα από βιβλιογραφία, επιτόπια έρευνα, καταγραφές, συζητήσεις με κατοίκους της περιοχής και εμπειρογνώμονες από διάφορους κλάδους, ψάχνοντας σε κρατικά, δημοτικά και προσωπικά αρχεία και εφαρμόζοντας πειραματικά, στο εδώ και στο τώρα, κάποιες από τις αρχές που θεσπίσαμε ανασχεδιάσαμε μια περιοχή του Χολαργού.

Οι αρχές που καθορίζουν τον σχεδιασμό μας είναι αυτή της γειτονιάς, της συλλογικότητας, της αστικής καλλιέργειας και κοινής εργασίας, της απελευθέρωσης του αστικού εδάφους, της επανανακάλυψης του περπατήματος, της φυσικής τοπογραφίας, και των βιολογικών κύκλων. Αυτές δημιουργούν τις ποιότητες αστικής κατοίκησης που επιδιώκουμε και θεμελιώνουν την πρόταση μας.

σχέσεις και με το χώρο που ζουν καθημερινά.

Page 6: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

6

Επιλέξαμε ως περιοχή μελέτης ένα μεγάλο κομμάτι του Χολαργού Αττικής που ξεκινά από τη λεωφόρο Μεσογείων και συνορεύει με τις οδούς Αναστάσεως, Περικλέους και 25ης Μαρτίου. Το προάστιο του Χολαργού έχει πολλές ποιότητες φυσικού αλλά και αστικού περιβάλλοντος που μας επιτρέπουν να εφαρμόσουμε εδώ τις αρχές του σχεδιασμού μας. Επιπλέον είναι ο χώρος κατοικίας μας κάτι που μας επέτρεψε να έχουμε στενή σχέση με τους κατοίκους του, να γνωρίζουμε καλά το παρελθόν και το παρόν της περιοχής και της κοινότητας που την κατοικεί καθώς και άμεση πρόσβαση σε δημοτικά αρχεία και μελέτες.

3. ΑΝΑΛΥΣΗ – ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

Page 7: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

7

3,2 πολεοδομική εξέλιξη του Χολαργού – από την κηπούπολη στο σήμερα

Ο δήμος Χολαργού ιδρύθηκε από την ανώνυμη εταιρία «αγροπόλεων» το 1926. Η περιοχή σχεδιάστηκε στα πρότυπα της κηπούπολης όπως και άλλοι εξοχικοί συνοικισμοί της εποχής. Τα οικόπεδα στους εξοχικούς αυτούς οικισμούς είναι σαφώς μεγαλύτερα από τα συνήθη αστικά οικόπεδα και έχει δοθεί σημασία στο σχεδιασμό των δημόσιων χώρων. Ο Χολαργός μετά το Ψυχικό και την Εκάλη έχουν τα πιο ολοκληρωμένα σχέδια τόσο οδικού δικτύου όσο και δημοσίων χώρων .

Page 8: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

8

Η περίοδος μέχρι τον πόλεμο βρίσκει το Χολαργό κατοικημένο ελάχιστα με την κοινωνική σύνθεση του πληθυσμού να είναι κυρίως μεγαλοαστική. Τις δεκαετίες του 50 και του 60 μέχρι τη περίοδο της δικτατορίας ο Χολαργός αρχίζει να κατοικείται πιο έντονα από μεσαία κυρίως στρώματα που χτίζουν μικρές ισόγειες ή και διώροφες κατοικίες καλλιεργώντας μικρούς κήπους και εκτρέφοντας ζώα που κάλυπταν τις βασικές τους ανάγκες. Η αλλαγή του ταξικού χαρακτήρα της περιοχής δημιούργησε το έδαφος για την ολική μετάλλαξή της, από εξοχικό συνοικισμό με επαύλεις, πράσινο και άπλετη γη για δημόσιες χρήσεις, σε μια περιοχή με πολυκατοικίες της αντιπαροχής περιορίζοντας τους ακάλυπτους χώρους σε χώρους στάθμευσης και καλλωπιστικούς κήπους. Παρόλα αυτά οι δημόσιοι χώροι και οι χώροι πρασίνου παρέμειναν αλώβητοι λόγω της σχετικής πληρότητας του υλοποιημένου ρυμοτομικού σχεδίου του 1929.

Page 9: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

9

Page 10: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

10

Σήμερα ο Μεσογείων

Χολαργός παραμένει περιοχή αμιγούς κατοικίας με εξαίρεση κάποια τοπικά εμπορικά και διοικητικά κέντρα, όπως και την λεωφόρο που αποτελεί κόμβο υπερτοπικού χαρακτήρα.

Page 11: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

Εξερευνώντας την περιοχή αποτυπώσαμε εγκαταλελειμμένα κτήρια και κενούς χώρους που χρησιμοποιήσαμε αργότερα στον σχεδιασμό μας για να στεγάσουν τις καινούριες χρήσεις.

11

Page 12: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

12

Page 13: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

13

Page 14: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

14

1950

2009

Page 15: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

15

3,2

Page 16: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

3,2 Το αυτοκίνητο

Παρόλη την έντονη ανάπτυξη η περιοχή έχει καταφέρει να κρατήσει χαρακτήρα γειτονιάς σε σχέση με άλλους δήμους του λεκανοπεδίου, με σχεδόν αποκλειστικά τοπική κίνηση οχημάτων στο εσωτερικό της αλλά αυξημένη υπερτοπική κίνηση στα όρια της [λεωφόρος Μεσογείων, έξοδοι Περιφερειακής Υμηττού].

Ο Χολαργός δεν ξεφεύγει από το πρόβλημα που έχει κάθε ελληνική πόλη, το ιδιωτικό αυτοκίνητο. Η μη πρόβλεψη θέσεων στάθμευσης, ο υπερβολικός αριθμός οχημάτων που κυκλοφορούν αλλά και η αλόγιστη χρήση τους από τους κατοίκους ακόμα και για μικρές αποστάσεις προκαλούν ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα έλλειψης δημοσίου χώρου στην περιοχή όπως και παντού. Τα αυτοκίνητα, ιδιωτικά αλλά και δημόσια κυριαρχούν είτε βρίσκονται σταθμευμένα είτε διερχόμενα παρεμποδίζοντας την ασφαλή και άνετη κίνηση αυτων που διαλέγουν ή δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε μηχανοκίνητο όχημα.

16

Page 17: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

17

Χάρτες κυκλοφοριακής μελέτης Χολαργού [2002]

Page 18: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

18

Page 19: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

19

Page 20: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

3.3 φυσική τοπογραφία

Πριν οικοδομηθεί ο Χολαργός αποτελείτο από χωράφια, αμπέλια και δασική έκταση1. Η σχέση του με τον ορεινό όγκο του Υμηττού υπήρξε και παραμένει ισχυρή αφού είναι κτισμένος στους πρόποδες του βουνού. Η άγρια πανίδα που κατοικεί σε αυτό2 απαντάται συχνά στις γειτονιές του Χολαργού, ιδιαίτερα πριν την κατασκευή της περιφερειακής οδού Υμηττού.

1 H δασική βλάστηση του Υμηττού αποτελείτε από μεσογειακούς βιότοπους χαμηλού υψομέτρου και συγκροτείται κυρίως από αείφυλλα πλατύφυλλα και χαλέπιο Πεύκη.

2 Η πανίδα περιλαμβάνει πολλά ενδημικά γένη και πολλά προστατευόμενα είδη, π.χ: πέρδικες, κορυδαλλούς, κοτσύφια, λαγούς, νυφίτσες, σκαντζόχοιρους, αλεπούδες, χελώνες, σαύρες κ.α.

20

Page 21: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

21

Εκτός της αυτοφυούς χλωρίδας της περιοχής οι δρόμοι, οι πλατείες αλλά αρκετοί ακόμη ακάλυπτοι χώροι κατοικιών παρουσιάζουν έντονη φύτευση και ζωή. Οι παλαιότερες φυτεύσεις παράπλευρα των δρόμων πραγματοποιήθηκαν τη δεκαετία του 1960 και αποτελούνταν από δέντρα χρήσιμα διατροφικά και ανθεκτικά στις καιρικές συνθήκες της περιοχής. Τα πιο συνήθη είναι το δέντρο της ελιάς και της νεραντζιάς. Σήμερα διατηρούν σταθερούς ακόμα τους πληθυσμούς τους. Στις παλαιές κατοικίες της περιοχής συναντάμε ακόμα κήπους με οπωροφόρα δέντρα που μένουν όμως ανεκμετάλλευτα [ροδιές, κληματαριές, συκιές, εσπεριδοειδή κ.α.]. Οι πιο σύγχρονες φυτεύσεις αποτελούνται συνήθως από καλλωπιστικά, ανθεκτικά δέντρα εισαγωγής [π.χ. βραχυχίτωνες και ακακίες] στο δημόσιο χώρο, και καλλωπιστικά φυτά που έχουν μεγάλες απαιτήσεις σε νερό στους κήπους των κατοικιών.

Στην εργασία μας αυτή αποτυπώσαμε τα ελιόδεντρα σε όλη την περιοχή μελέτης αλλά και τα υπόλοιπα φυτικά αποθέματα σε επιλεγμένες διαδρομές. [βλέπε φυτολόγιο]

Page 22: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

22

Page 23: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

23

Page 24: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

24

Page 25: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

25

Page 26: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

Διερευνώντας την φυσική τοπογραφία της περιοχής ανακαλύψαμε παλαιούς χείμαρρους που διαμορφώνουν ακόμα και σήμερα την περιοχή του Χολαργού. Ένας από αυτούς τους χείμαρρους έχει παίξει βασικό ρόλο και στην δική μας παρέμβαση.

26

Page 27: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

4 ΑΣΤΙΚΟ ΧΩΡΙΟ – Η ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗΣ ΕΛΙΑΣ ΣΕ ΓΕΙΤΟΝΙΑ ΤΟΥ ΧΟΛΑΡΓΟΥ

ένα πείραμα στο εδώ και στο τώρα.

27

Ο σχεδιασμός μας ξεκινάει από κάποιες βασικές κατευθύνσεις που θέτουμε εμείς αλλά βασίζεται περισσότερο στους κατοίκους της περιοχής για το αν θα μπορούσε να εφαρμοστεί ή όχι.

Για να δούμε πρακτικά αν μια κοινότητα μπορεί να δουλέψει συλλογικά και να δράσει μέσα στον αστικό χώρο διοργανώσαμε μια συγκομιδής ελιάς. Το δέντρο της ελιάς απαντάται σε αρκετά μεγάλους αριθμούς στην περιοχή και από τη φύση της η συγκομιδή του ελαιόκαρπου απαιτεί συλλογική εργασία. Αποτέλεσε έτσι ένα πρώτο πείραμα για τον αν η συλλογική αστική καλλιέργεια μπορεί να πετύχει. Καλέσαμε σε συνέλευση τους κατοίκους της περιοχής και οργανώσαμε όλοι μαζί, κάτοικοι, ενδιαφερόμενοι και υπάλληλοι του δήμου μια διήμερη δράση στο δημόσιο χώρο του Χολαργού μαζεύοντας ελιές από τα ελαιόδεντρα που βρίσκονται επί των πεζοδρομίων. η ομάδα αστικό χωριό δημιουργήθηκε.

Από την διαδικασία της δράσης βγήκαν διάφορα συμπεράσματα που επεξεργαστήκαμε στο σχεδιασμό. Όπως η ανάγκη κτηρίων που να μπορούν να στεγάσουν πρωτοβουλίες κατοίκων και η ανάγκη απελευθέρωσης του αστικού εδάφους πρωτίστως από το αυτοκίνητο και δευτερευόντως από το όριο των ιδιοκτησιών.

Page 28: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

28

Page 29: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

29

Page 30: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

30

Page 31: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

Η δράση της συγκομιδής από την καταμέτρηση των δέντρων ως την επεξεργασία του ελαιοκάρπου.

31

Page 32: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

32

5. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Ο σχεδιασμός μας βασίζεται σε πέντε βασικά σημεία. Α] την χάραξη πράσινων διαδρομών και δρόμων ήπιας κυκλοφορίας Β] την δημιουργία συλλογικών καλλιεργειών σε δημόσιο και κοινοτικό χώρο[κοινοτικοί κήποι]. Γ] την επανάχρηση εγκαταλελειμμένων κτηρίων προς χρήση της κοινότητας [κοινοτικά κτήρια]. Δ]την ανάδειξη του παλαιού χειμάρρου της Α.Ι.Θεολόγου και τη διαχείριση νερού. Ε] τη διευθέτηση της κίνησης πεζών, ποδηλατών και οχημάτων όπως και το σχεδιασμό χώρων στάθμευσης.

Page 33: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

Γενικό πολεοδομικό

33

Page 34: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

34

Page 35: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

35

5.1 πράσινες διαδρομές

Ο σχεδιασμός μας ξεκινάει από την χάραξη ενός δικτύου πράσινων διαδρομτο βουνό αλλά και τους υφιστάμενους χώρους πρασίνου [περιαστικόδροσισμού, καθαρισμού του αέρα, επικοινωνίας και κυκλοφορίας δημιουργώντας χώρους αναψυχής, συνάντησης και καλλιέργειας μέσα

ών και δρόμων ήπιας κυκλοφορίας που ενώνουν την περιοχή με και αστικό πράσινο]. Δημιουργώντας έτσι αγωγούς φυσικού

ζωικών και φυτικών οργανισμών ανάμεσα στην πόλη και το βουνό, στην περιοχή μελέτης.

Page 36: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

36

Page 37: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

Στις πράσινες διαδρομές και στους δρόμους ήπιας κυκλοφορίας απομακρύνεται η άσφαλτος και τα υπάρχοντα υλικά πεζοδρόμησης, αφήνεται έτσι το χώμα ελεύθερο. Όπου είναι απαραίτητο τοποθετούνται υλικά πλήρωσης [κυβόλιθος] που αφήνουν όμως το έδαφος να αναπνέει.

37

Page 38: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

38

5.2 καλλιέργειες

Σε αυτή την πρόταση έχουν σχεδιαστεί δύο τύποι χώρων καλλιέργειας: α] Η καλλιέργεια στο δημόσιο χώρο που περιλαμβάνει το χώμα ελεύθερων χρήσεων, τις περιοχές συγκομιδής της ελιάς και τον οπωρώνα στην οδό Θεοτοκοπούλου και β] την καλλιέργεια σε κοινοτικούς χώρους όπου περιλαμβάνουν υπάρχοντα κενά οικόπεδα που μετατρέπονται σε κοινοτικούς κήπους και τους εξωτερικούς χώρους των κτηρίων της κοινότητας.

Καινούργιες φυτεύσεις γίνονται σε συγκεκριμένα σημεία, όπως στην επαφή της πράσινης διαδρομής με την οδό Μεσογείων για λόγους εξυγίανσης και φιλτραρίσματος του αέρα όπως και στον οπωρώνα με καρποφόρα δέντρα. Οι υπόλοιπες φυτεύσεις οπωροκηπευτικών και καλλωπιστικών φυτών αποφασίζονται από τους ίδιους τους χρήστες των χώρων.

Page 39: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

39

Page 40: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

40

5.2.1 Χώμα ελεύθερων χρήσεων

Κατά μήκος όλης της περιοχής μελέτης, γύρω από κάθε οικοδομικό τετράγωνο υπάρχει ένα χωμάτινο μονοπάτι 60 cm στα όρια των ιδιοκτησιών που αφήνει μεγαλύτερη ελευθερία ανάπτυξης στα υπάρχοντα δέντρα που τώρα στριμώχνονται ανάμεσα στις πλάκες των πεζοδρομίων, αλλά και δημιουργεί χώρο για να φυτρώσουν νέα ή να φυτευτούν από τους κατοίκους δημιουργώντας έτσι ελάχιστους χώρους καλλιέργειας γύρω από κάθε ιδιοκτησία. Εκτός από τα χωμάτινα μονοπάτια, χώμα ελεύθερων χρήσεων προβλέπεται και σε πολλά σημεία των πράσινων διαδρομών όπου οι κάτοικοι αποφασίζουν συλλογικά για τη χρήση τους.

Page 41: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

41

5.2.2 Περιοχές συγκομιδής της ελιάς

Γύρω από κάθε ελαιόδεντρο δημιουργείτε ο απαραίτητος χώρος που χρειάζεται για να καλλιεργηθεί και να συλλεχτεί ο καρπός της ελιάς. Το αποτύπωμα αυτό στο έδαφος αποκτά συμβολική σημασία αφού κάνει αισθητή την ύπαρξη της ελιάς στους διερχόμενους πεζούς ή οχήματα ακόμα και όταν δεν συντελείτε συγκομιδή μέσω της αλλαγής της υφής του εδάφους δίνοντας έτσι την εντύπωση ότι η περιοχή είναι ένας απλωμένος αστικός ελαιώνας.

Page 42: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

42

Page 43: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

43

5.2.3 Ο οπωρώνας

Στην οδό Θεοτοκοπούλου συναντάμε μια ιδιαιτερότητα στο σχήμα των οικοδομικών τετραγώνων, η ορθοκανονικότητα του κανάββου διαρρηγνύεται έτσι όπως προκύπτει από τα αρχικά σχέδια της κηπούπολης. Η πλάγια χάραξη της οδού σε συνδυασμό με την ύπαρξη δυο ψηλών πολυκατοικιών [η μια εκ των δυο είναι ο πύργος του Χολαργού] με μεγάλους ακάλυπτους στο μέτωπο του δρόμου δημιουργεί τις συνθήκες για την ενοποίηση τους με τους γύρω δρόμους και τη δημιουργία διαδρομών πεζών που διασχίζουν τα αποσπασμένα οικόπεδα. Στην περιοχή αυτή φυτεύονται οπωροφόρα δέντρα όπως καρυδιές αμυγδαλιές και εσπεριδοειδή και δημιουργούν έτσι τον οπωρώνα της περιοχής.

Page 44: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

44

Page 45: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

45

Page 46: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

46

5.2.4 Κοιν

οτικοί κήποι

Page 47: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

Στην περιοχή μελέτης μας ανακαλύψαμε πέντε αδόμητα οικόπεδα τα οποία χρησιμοποιούμε ως κοινοτικούς κήπους. Οι κοινοτικοί

47

κήποι είναι κυρίως χώροι καλλιέργειας λαχανικών και λίγων οπωροφόρων δέντρων. Κάτω από την επιφάνεια του εδάφους έχουν ομβροδεξαμενές που χρησιμεύουν για την άρδευση των καλλιεργειών. Στο εσωτερικό των κήπων χτίζονται ελαφριές κατασκευές με ανακυκλώσιμα υλικά όπου καλύπτουν τις βασικές ανάγκες των χρηστών τους [χώροι αποθήκευσης εργαλείων και προϊόντων καλλιέργειας, μικρή κουζίνα, μπάνιο και καθιστικό].

Page 48: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

48

Page 49: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

49

5.3 κτήρια

Για να λειτ της πρέπει να δημιουργηθούν δημιουργηθούν χώροι συν γασίας των προϊόντω

Ψάχνοντας για χώρους που μπορούν να φιλοξενήσουν τέτοιου είδους λειτουργίες στο ήδη δομημένο περιβάλλον βρήκαμε έξι εγκαταλελειμμένες κατοικίες της εποχής 1950 – 1960, όπως και ένα παλαιό σχολείο [κτίστηκε την δεκαετία του 1960]. Αυτά τα επτά κτήρια θα παίξουν το ρόλο του πυκνωτή της εμπειρίας της γειτονιάς και της συλλογικότητας αφού θα είναι οι χώροι που θα καλλιεργηθούν οι ανθρώπινες σχέσεις.

κοινότητας

ουργήσουν οι κοινοτικές καλλιέργειες και όλο το σύστημα διαχείρισης των υδάτων, της γης και των καρπών πρώτα ισχυρές οργανικές σχέσεις ανάμεσα στα άτομα της κοινότητας. Για να επιτευχθεί αυτό πρέπει να

εύρεσης, συζήτησης, ανταλλαγής γνώσεων και εμπειριών των μελών της κοινότητας. Χώροι αποθήκευσης και επεξερν που παράγονται, χώροι γλεντιού και εκμάθησης.

Page 50: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

50

5.3.1 κέν

Το παλαιό σχολείο [παράρτημα για τους ντόπιους] λόγω μεγέθους μπορεί να στεγάσει το κέντρο της κοινότητας, το χώρο που όλοι οι κάτοικοι της περιοχής και μη θα συναντιούνται. Το κέντρο κοινότητας περιλαμβάνει χώρους εκπαίδευσης, προβολών, συνελεύσεων, βιβλιοθήκη, συλλογική κουζίνα, χώρους αποθήκευσης και καλλιέργειας.

τρο κοινότητας

Page 51: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

51

5.3.1

Page 52: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

52

5.3.2 κέντρο γειτονιάς

Σε μικρότερη κλίμακα οι κάτοικοι επαναχρησιμοποιούν τις εγκαταλελειμμένες μονοκατοικίες ως κέντρα γειτονιάς. Κτήρια που καλύπτουν τις ανάγκες μικρότερης ομάδας ανθρώπων και απευθύνονται κυρίως στους περίοικους.

Page 53: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

53

Page 54: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

54

Ένα σημαντικό μέρος της πράσινης διαδρομής χαράσσεται πάνω σε ένα παλιό, πλέον κλειστό χείμαρρο. Όπως παρατηρούμε στις παλαιές αεροφωτογραφίες ενώ όλοι οι δρόμοι είναι χαραγμένοι σε ορθοκανονικό κάναβο η οδός Θεολόγου δημιουργεί το δικό της σχήμα ακολουθώντας την κοίτη του παλαιού χειμάρρου. Η κοίτη του αναδεικνύεται και ξαναβγαίνει στην επιφάνεια του εδάφους αποτελώντας την καρδιά του σχεδιασμού συνδέοντας μεταξύ τους όλα τα σημεία της περιοχής από τους χώρους αναψυχής, ως τα σπίτια και τις καλλιέργειες.

5.4 Ο χείμαρρος της Αγίου Ιωάννου Θεολόγου

Page 55: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

55

5.4.1 διαχείριση νερού

Χρησιμοποιώντας το ήδη υπάρχον δίκτυο όμβριων υδάτων του Χολτουαλέτας], διοχετεύουμε το νερό στην κοίτη του καναλιού που δημιουργούμεσημεία και καλύπτουν τις ανάγκες άρδευσης των καλλιεργειών αλλά και

αργού και ανακυκλώνοντας τα οικιακής χρήσης ύδατα [εκτός της όπως και στις δεξαμενές που τοποθετούνται σε διάφορα

των υπόλοιπων φυτών.

Page 56: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

56

5.4.2 εποχιακή πλατεία

Το ρέμα της Α. Ι. θεολόγου εκτυλίσσεται μέσα στην πράσινη διαδρομή και δημιουργεί συμβάντα. Στην εισροή του ρέματος στη συμβολή των οδών Σαρανταπόρου και Α. Ι. Θεολόγου δημιουργείτε πλατεία όπου οι κάτοικοι και επισκέπτες μπορούν να παρατηρήσουν την εναλλαγή των εποχών και των καιρικών συνθηκών αφού ο χώρος προς χρήση εξαρτάται από τη στάθμη του νερού.

Page 57: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

57

Page 58: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

5.4.3 η γέφυρα της οδού Ευτέρπης

58

Χαμηλότερα στην οδό Ευτέρπης δημιουργείτε η μοναδική ανισόπεδη γέφυρα του ρέματος. Σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων υπήρχε γεφυράκι εκεί μέχρι το 1950 όπου μπαζώθηκε μαζί με το ρέμα για την χάραξη των δρόμων. Σε μνήμη της παλιάς τοπογραφίας δημιουργείτε αυτή η επενδυμένη με λαμαρίνα γέφυρα όπου αποτελεί παρατηρητήριο αυτού του μικρού τεχνητού φαραγγιού της Α. Ι. Θεολόγου.

Page 59: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

59

Page 60: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

60

5.5 διευθέτηση κίνησης

Page 61: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

61

5.5.1 Πεζοί ποδηλάτες και οχήματα

Οι πράσινες διαδρομές αλλά και οι δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας είναι δρόμοι φτιαγμένοι να βιώνονται με τις αισθήσεις, μέσω των υφών του εδάφους, των μυρωδιών και των χρωμάτων των φυτών, τους ήχους των πουλιών, της εναλλαγής των εποχών. Είναι δρόμοι που βιώνονται περπατώντας και ποδηλατώντας για αυτό έχουν σχεδιαστεί πεζόδρομοι και ποδηλατόδρομοι σε όλο το μήκος και πλάτος της περιοχής μελέτης. Στην πράσινη διαδρομή, το πλάτος των χώρων διέλευσης [πεζόδρομος και ποδηλατόδρομος μαζί] έχουν το απαραίτητο μέγεθος ώστε να είναι προσπελάσιμοι από τα αυτοκίνητα,. Αυτό επιτρέπει στους κατοίκους να μπορούν να σταθμεύουν στους ιδιωτικούς χώρους στάθμευσής τους αλλά και να μπορούν να διασχίσουν την περιοχή οχήματα έκτακτης ανάγκης και τροφοδοσίας.

Page 62: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

5.5.2 Χώροι στάθμευσης

Σχεδιάζοντας μια περιοχή που πρώτη προτεραιότητα του δημόσιου χώρου είναι να φιλοξενεί ανθρώπους, ζώα και φυτά έπρεπε να δημιουργηθεί υποδομή για να απομακρυνθούν από αυτόν τα μηχανοκίνητα. Προτείνουμε την κατασκευή οχτώ δημόσιων χώρων στάθμευσης όπου καλύπτουν τις αναγκαίες θέσεις στάθμευσης όπως έχουν αποτυπωθεί σε κυκλοφοριακή μελέτη του 2002 [περίπου 2300 σταθμευμένα αυτοκίνητα στην περιοχή μελέτης]. Τα μηχανοκίνητα μέσα μεταφοράς [ιδιωτικά και δημόσια] βρίσκονται στα όρια της περιοχής, όχι περισσότερο από έξι λεπτά περπάτημα από οποιαδήποτε κατοικία της περιοχής. Αφήνουμε έτσι το δημόσιο χώρο της γειτονιάς, ασφαλή, προσπελάσιμο, χωρίς θόρυβο και μόλυνση, ελεύθερο για όποια χρήση του δώσουν οι κάτοικοί του. Απώτερος σκοπός βέβαια είναι η αποφυγή χρήσης του αυτοκινήτου και η χρήση εναλλακτικών μέσων μετακίνησης [πόδια, ποδήλατα, μ.μ.μ].

62

Page 63: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

63

Page 64: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

64

Page 65: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Πόλη – φύση – κοινωνία:

Bookchin Murray [1992] τι είναι κοινωνική οικολογία, μετάφραση Κορακιανίτης Μάκης, Αθήνα: εκδόσεις βιβλιοπέλαγος

Bookchin Murray [1996] τα όρια της πόλης, μετάφραση ΓκλαρνέτατζήςΓιάννης, Θεσσαλονίκη: παρατηρητής

Bookchin Murray, Roberts Alan, η οικολογία και η επαναστατική σκέψη, μετάφραση Αλεξίου Νίκος, Αθήνα: Ελεύθερος Τύπος

Bookchin Murray [2006] το πρόταγμα του κομουναλισμού, Μετάφραση Γκεζερλής Αλέξανδρος, Αθήνα: Αλεξάνδρεια

Bookchin Murray [1978] η οικολογία της ελευθερίας, μετάφραση ομίλου καλών νέων και νεανίδων διασπασμένη φράξια του ομίλου βανδάλων Θεσσαλονίκης, Αθήνα: διεθνής βιβλιοθήκη

Bookchin Murray [1985] η ριζοσπαστικοποίηση της φύσης, μετάφραση Μιχαήλ Θέμης, Αθήνα: ελεύθερος τύπος

Καστοριάδης Κορνήλιος, Κον Μπεντιτ Ντανιελ και το κοινό της Louvain-la-Neuve [1981] από την οικολογία στην αυτονομία, μετάφραση Σταύρου Άλκης, Αθήνα: Κέδρος

Guattari Felix [1991] οι τρείς οικολογίες, μετάφραση Σολωμού Μάντα, Αθήνα: Αλεξάνδρεια

Καστέλς Μανουέλ [1981] Πόλη και Κοινωνικοί αγώνες, μετάφραση Κόκκινος Γιώργος – Παγκάλου Μαρία, Αθήνα: εκδόσεις Αγώνας

Lefevre Henry [2007] δικαίωμα στην πόλη_ χώρος και πολιτική, μετάφραση Τουρνικιώτης Πάνος, Κλωντ Λωράν, Αθήνα: Κουκίδα

Σχίζας Γιάννης [1990] πόλη, φύση και κοινωνία, αθήνα: οικολογική σκέψη 3, εναλλακτικής εκδόσεις «κομμούνα»

Τερζάκης Φώτης [2003] αποσπάσματα μιας φιλοσοφίας της φύσης, Αθήνα: futura

Σινού Μάρω [επιμέλεια] «περιβαλλοντικός σχεδιασμός»,περιοδικό Αρχιτέκτονες, τεύχος 70, Ιούλιος – Αύγουστος 2008

65

Page 66: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

Τερζάκης Φώτης [2008], Η απαλλοτρίωση της φύσης και οι ευθύνες της αρχιτεκτονικής

Γαβριλάκη Δήμητρα [2008] Διάλεξη: Η παραγωγή του αστικού πρασίνου, Ε.Μ.Π. Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Υπεύθυνος Καθηγητής: Παναγιώτης Τουρνικιώτης

Η κοινοτιστική προσέγγιση του χώρου, περιοδικό Ευτοπία, περιοδική έκδοση για τον ελευθεριακό κοινοτισμό, Σεπτέμβριος 2004, τεύχος 11

Αθήνα – Χολαργός:

Kaupert Johann August [2001] Χάρτες της Αττικής, φωτογραφίες Μανώλης Κώστας, Αθήνα: Τροχαλία και Δήμος Γλυφάδας

Βουγιούκα Μάρω, Μεγαρίδης Βασίλης [2004] Οδωνυμικά του Χολαργού, η σημασία των ονομασιών και το ιστορικό των οδών και πλατειών, Χολαργός: εκδόσεις δήμου Χολαργού

Ιωάννης Τραυλός [2005] Πολεοδομική εξέλιξις των Αθηνών, Αθήνα: Καπόν

Αυτοκίνητο:

Ημερίδα Αθήνα: Ελεύθεροι Χώροι και Χώροι Στάθμευσης (καταγραφή του προβλήματος, υπάρχουσα πολιτική κατεύθυνση, εναλλακτική θεώρηση, προτάσεις) Κυριακή 22 Μαρτίου 2009

Gorz, André[1973], Η κοινωνική ιδεολογία του αυτοκινήτου, εκδόσεις primitive

Ποδήλατο:

Βλαστός Θάνος, Μπιρμπίλη Τίνα [2001] Φτιάχνοντας Πόλεις για Ποδήλατο, στοιχεία αισθητικής και κατασκευής, τα πρώτα παραδείγματα σε Ελλάδα και Κύπρο, Αθήνα: ΟΞΥ

66

Page 67: αστικό χωριό -πρόταση αστικής κατοίκησης στο Χολαργό

67

Λόου Μάρσια [1991] Ποδήλατο: όχημα για έναν μικρό πλανήτη, μετάφραση σύλλογος φίλων του ποδηλάτου, Αθήνα: οικολογική σκέψη 5, εναλλακτικής εκδόσεις «κομμούνα»

η ελιά:

Μαρίτσας Κωνσταντίνος [1937], πρακτική ελαιουργία, Αθήνα: εκδοτικός οίκος Ι. Ν. Σιδέρη

Ποντίκης Κωνσταντίνος [2000], ειδική δενδροκομία – ελαιοκομία, τόμος τρίτος, Αθήνα: εκδόσεις Σταμούλης

Ψιλάκης Νίκος και Μαρία [2003], ο πολιτισμός της ελιάς – το ελαιόλαδο, Ηράκλειο: εκδόσεις Καρμανωρ

Fooks Richard [1990], το βιβλίο της ελιάς, επιμέλεια Παπούλιας Θανάσης, Αθήνα: εκδόσεις Ψύχαλου

Άρθρα

Φώτης Τερζάκης, HΗ απαλλοτρίωση της φύσης και οι ευθύνες της αρχιτεκτονικήςH

Hhttp://futura-blog.blogspot.com/2008/04/blog-post.html

ημερίδα Αθήνα: Ελεύθεροι Χώροι και Χώροι Στάθμευσης (καταγραφή του προβλήματος, υπάρχουσα πολιτική κατεύθυνση, εναλλακτική θεώρηση, προτάσεις) Κυριακή 22 Μαρτίου 2009 Hhttp://www.asda.gr/elxoroi/imerida22-3-09.htm

Γαβριλάκη Δήμητρα [2008] Διάλεξη: Η παραγωγή του αστικού πρασίνου, Ε.Μ.Π. Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Υπεύθυνος Καθηγητής: Παναγιώτης Τουρνικιώτης Hhttp://courses.arch.ntua.gr/fsr/124061/dialeksi.pdf

Κ.Α. περιοδικό Ευτοπία, περιοδική έκδοση για τον ελευθεριακό κοινοτισμό, Σεπτέμβριος 2004, τεύχος 11, η κοινοτιστική προσέγγιση του χώρου. Hhttp://eutopia.gr/